Республикалық 45minut.kz басылымы - Басты бет

ҚҰТТЫҚТАУ

Республикалық 45minut.kz басылымыжәне барша ұстаздар атынан

Балдан Бекболат Төлепұлынмерейтойымен құттықтаймыз.

Отбасыңызға берекет, қызметтетабыс, шығармашылықта шабыт тілейміз!

ҚҰРМЕТТІ ӘРІПТЕСІМІЗ АЙГҮЛ ТАБЫЛДЫҚЫЗЫ!

Сізді 58 жас мерейтойымен күнімен шынжүректен құттықтаймын!

Ұстаз – ұлағатты есім. Шәкірттерін білімнәрімен сусындатып, тәлім – тәрбие беріп,жақсы қасиеттерді бойына дарытып,адамгершілік рухта бағыт – бағдар берудесіздің еңбегіңіз өте зор. Білім әлемінің шексізжаңалығын игеріп, дүниеге кірпіш болыпқаланған әрбір шәкірттің жүрегіне жол саларүлкен парасат пен мейірімділіктің, биікадамгершілік көзқарастың иесі – ұстаздың,яғни сіздің еңбегіңіз қашанда жоғары. Ұстаз– мемлекет пен қоғам арасындағы алтынкөпір тәріздес. Мемлекеттің идеологиясы,қоғамның дәстүрі мен құндылықтары,адамзаттың асыл қасиеттері, ғылым менөнердің мұралары ұстаздар арқылы ұрпақтанұрпаққа жол тартады. Ертеңгі мемлекеттіңболмысы – ұстаздың бүгінгі тәлімінде.

Сізге зор денсаулық, отбасыңызға берекебірлік, қиын да қызықты қызметіңізгешығармашылық табыс, толағай белестер менжетістіктер тілеймін.

Әр сөзі мейірімнен басталатын,Қатайтқан шәкіртінің жас қанатын.Білімнің нәрін сепкен ұстаздардың,

Қалайша атамасқа асқақ атын.

Ардақтаймыз ұстазды ұлағатты,Жас жандарға мейір нұрын ұялатқан.

Өзіңіздей абзал жанды үлгі тұту,Міндеті ғой әркімнің парасатты!

Құрметпен: БҚО, Жаңақала аудандықбілім беру бөлімінің әдіскері Молдашева Рая

Ғылыми жоба«ҚАНТТЫҢ

ҚҰНДЫЛЫҒЫ»Ақтөбе қаласы, №53 орта

мектебінің 4 «А» классоқушысы Төлеутаев Рахат

Жетекшісі: Кенегесова Ж. М.

Зерттеу мақсаты: Қант туралы мәліметтержинақтап, зерттеу жүргізу. Ел экономикасынкөтеруге өз үлесімді қосу.

Гипотеза: Бұл жұмыс кезінде мен іздену,зерттеу, бақылау, тұжырымдау әдістерімен жұмысжүргіздім.

Зерттеу бөлімі 3 бөлімнен тұрады. Кіріспебөлімде қант қызылшасы туралы, негізгі бөлімдеқанттың шығу тарихы, оның жасалу жолдары,ерекше қолданысы, тамақ өнеркәсібіндепайдалану туралы, қорытынды бөлімде жеткенжетістігім мен ұсыныс-пікірлер қамтылды.1.Жұмыстың тақырыбы, мақсаты, міндетіайқындалып, зерттеу жұмыстары жүйеліжүргізілді. 2.Барлық материалдар тақырыпқа сайжинақталып, қорытынды пікір жазылды.

Зерттеу әдістемесі: Жұмысты баяндау,интернет желісі материалдарын пайдалану,жинақтау, саралау әдістері басшылыққа алынды.

Зерттеу жаңалығы: Ғылым жетістіктерінпайдалана отырып, қант қызылшасын өсіру жәнеоны пайдалану.

Зерттеу нәтижесі: Қант қызылшасын, қантқамысын өсіруді қолға алу, асханада қолдану.

ТӘУЕЛСІЗДІКТІҢ 25 ЖЫЛДЫҒЫНА ОРАЙ ІС-ШАРАЛАР БАСТАЛДЫ

Ақтөбеліктер мен қала қонақтары ҚазақстанРеспубликасы Тәуелсіздігінің 25 жылдығымерекесіне қанша уақыт қалғанын бақылаумүмкіндігіне ие болып отыр. Уақыт есебінкөрсететін алып LED экрандар қаланың бесжеріне орналастырылған. Бұл туралы egemen.kzтілшісі хабарлады. Аптаның кез келген күнінде,күндіз де, түнде де көшелердегі жарық диодттыалып экрандардан еліміздегі ең маңызды тарихиоқиғаға қанша уақыт қалғанын көруге болады.

Ақтөбеде еліміздің барлық облыстарындажалғасын табатын «Үлкен ел – үлкен отбасы»атты республикалық жалпыұлттық жоба бастауалды. Ауқымды мерекелік шараға 4 мыңнан асаадам қатысты. Олардың арасында ардагерлер,жастар және мемлекеттік емес ұйымдар менэтноұлттық бірлестіктердің өкілдері болды.

Бұдан өзге, Тәуелсіздігіміздің 25 жылдығындақол жеткізген жетістіктерді кеңінен насихаттап,түсіндіру жұмыстарын жүргізу үшін облыстыңаудандарына үгіт пойыздары мен ақпараттықтоптар жіберілді. Ақтөбеліктер осындай қадамдарарқылы Тәуелсіздіктің 25 жылдығын асығакүтетіндіктерін және оған тиянақтыдайындалатындықтарын айқын аңғартуда.

Ата-бабаларымыз сан ғасыр армандағанТәуелсіздіктің 25 жылдығы еліміздегі іргеліістермен айшықталып, сәт сайын жақындапкеледі.

Сатыбалды Сәуірбай. E gemen.kz

www.matritca.kzБЕСПЛАТНОЕ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЕ

ТЕХНИЧЕСКОЕ ОБРАЗОВАНИЕ ДЛЯ ВСЕХПрезидент Казахстана Нурсултан Назарбаев

объявил о старте с 2017 года нового проекта"Бесплатное профессиональное техническоеобразование для всех".

"Хотел всех проинформировать, что я подписалраспоряжение о создании рабочей группы повнедрению проекта бесплатногопрофессионально-технического образования длявсех. Возглавлять рабочую группу будет ДаригаНурсултановна (Назарбаева)", — сказал Масимовна заседании правительства. Он выразилуверенность, что поручение, которое было даноглавой государства, будет выполнено"качественно и в срок".

ЕДИНАЯ ШКОЛЬНАЯ ФОРМАРешение о введении в Казахстане единой

школьной формы может быть принято уже вянвареРешение о введении единой формы дляучащихся казахстанских общеобразовательныхучреждений может быть принято в январе т.г.,сообщил вице-министр образования и науки РКТакир Балыкбаев, сообщает КазТАГ.

«Мы сейчас утверждаем положение о единойформе. В январе уже должны утвердить, по-моему. (…) Это относится ко всемобщеобразовательным учреждениям, которыесоблюдают стандарты наших учреждений. Еслиэто какое-то религиозное, допустим, медресе, тотам уже другие условия», - сказал Т. Балыкбаевагентству КазТАГ в кулуарах расширенногозаседания комитета по социально-культурномуразвитию и науке сената парламента РК вовторник.

Ақтөбе құрылыс – монтаж колледжстуденттері 06.01.2016 жылы " Қарияға көмек

акциясы" аясында еңбек ардагері ПенкинаТамара Николаевнанын үйінің ауласының қарын

тазалады. Жарайсындар жастар!

12 қаңтар 2016 ж | № 01 (151)

------------------------------------------------- «Республикалық 45minut.kz» газеті – 12 қаңтар 2016 ж | № 01 (151)

"КОНСТИТУЦИЯ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАНОСНОВНОЙ ЗАКОН МОЕЙ СТРАНЫ"

Актюбинский строительно-монтажный колледж, город АктобеТаженова Нургуль Дуйсенбиевна, преподаватель «Основы права»

Цель: изучение и рассмотрение Конституции РК.Студенты разбиваются на 3 команды.Оснащение: запись на доске: "Я - гражданин Республики Казахстан",

интерактивная доска, высказывания великих людей (прилагаются)Ход урока

1. Слово учителя: Здравствуйте, ребята! Тема сегодняшнего урока "Конституция Республики Казахстан- основной закон моей страны". 30 августа 1995 году на республиканском референдуме была принята Конституция нашей республики. И этот день празднуется, как День Коституции нашей страны.

Вы как думаете из скольких разделов состоит Конституция? Конституция состоит из 9 разделов:

1. Общие положения (ст.1-9)2. Человек и гражданин (ст. 10-39)3. Президент (ст. 40-48)4. Парламент (ст. 49-63)5. Правительство (ст. 64-70)6. Конституционный совет (ст. 71-74)7. Суд и правосудие (ст. 75-84)8. Местное государственное управление и самоуправление (ст. 85-89)9. Заключительные и переходные положение (ст. 90-98)

2. Проблемный вопрос:В каком разделе больше всего статей? Почему?/Во 2 ом разделе "Человек и гражданин". Потому что Конституция защищает и

гарантирует права и свободы человека -гражданина РК, регламентирует его обязанности./

3. У нас на доске есть запись: "Я - гражданин РК", а гражданин -это лицо, принадлежащее к постоянному населению данного государства, пользующееся его защитой и наделенное совокупностью политических и иных прав и обязанностей. Понятие "гражданин" неразрывно связано с понятиями "честь" и "достоинство".

Давайте просмотрим 1 раздел. Конституции "Общие положения" (каждый разделпоказывается не более 1 мин на интерактивной доске)

4. А теперь блиц- турнир "Мы знаем общие положения Конституции РК"Блиц-турнир:

Является ли Казахстан унитарным государством? Что значит "унитарное"?(неделимое) Кто является единственным источником государственной власти? (народ) На основе чего осуществляется государственная власть в РК? (на основе Конституции) Как признаются и защищаются государственная и частная собственность? (равным образом) В чьей собственности находится земля в РК? (в государственной) Какой язык является государственным в РК? (казахский) Назовите символы РК? (Герб, гимн, флаг) Назовите авторов гимна РК.(Ж. Нажимеденов, Н. Назарбаев, Ш.Калдаяков) Назовите авторов герба РК. (.Ж.Малибеков, Ш. Валиханов) Назовите авторов флага РК. (Ш.Ниязбеков)

5. А сейчас посмотрим раздел II Конституции РК "Человек и гражданин" Итак, игра "Публичная лекция". Пока звучит кюй Курмангазы, вы должны подготовить публичную лекцию "Я - гражданин РК, мои права и обязанности", затем представителю каждой команды дается 2 мин. для выступления.

6. А сейчас посмотрим раздел III "Президент". И вновь игра - турнир ораторов - конкурс капитанов "Президент в жизни народа" 1 мин.

Параметры состязаний: логика выступления: художественность и деловитость речи общение с публикой этичность схема: тезис - аргумент - иллюстрация.

7. Рассмотрим раздел IV "Парламент".И сейчас игра "Да и нет" (каждый команде по вопросу, отвечать надо "да" и

"нет")Вопросы 1 команде «Президент»:

1. Парламент является высшим представительным органом РК (+)2. Полномочия Парламента могут быть прекращены досрочно. (+)3. Парламент состоит из 3-х палат (-)

Вопросы 2 команде «Парламент»:1. Мажилис состоит из ста десяти депутатов (-)2. Депутат Парламента может одновременно быть членом обеих палат (-)3. Срок полномочий депутатов Сената - 9 лет (-) 6.

Вопросы 3 команде «Народ»: Срок полномочий депутатов Мажилиса - 5 лет (+) Депутат Парламента приносит присягу народу Казахстана (+) Законы РК выступают в силу после их принятия Парламента (-) предписания Президента.

8. Итак, раунд V и раздел 45. "Правительство"Игра "Продолжи фразу"

1. Правительство является коллегиальным органом и во всей своей деятельности ответственно перед :. (Президентом РК, а в случаях предусмотренных Конституцией, - перед Мажилисом Парламента и Парламентом )2. Члены Правительства приносят присягу : (народу и Президенту Казахстана)3. Премьер-министр Республики издает распоряжения, имеющие

обязательную силу. (по всей территории Республики).9. Раздел 6 "Конституционный Совет".Конституционный Совет РК состоит из 7 членов, полномочия которых длятся 6

лет.Чем может заниматься член

Конституционного Совета?Необходимо вычеркнуть ненужное.10. Раздел VIII "Местное государственное

управление и самоуправление.".Просмотрев этот раздел, мы проведем открытую кафедру (1 мин на участника).

Итак, на кафедру выходит любойучастник нашей игры в роли акима нашегорайона, гражданина РК, жителя планеты Земля, говорит о своих общественных интересах, личной озабоченности всем происходящим в нашем районе, как если бы ему предоставили такую кафедру, с которой можно было бы говорить со всем человечеством о какой-либо проблеме нашего района.11. Подведение итогов.

Используемая литература.1. "Конституция Республики Казахстан"2. Калинкина Е.Г. Современные образовательные технологии: дебаты на

уроках истории и обществознания // Образовательные технологии на уроках истории и обществознания: теория и практика. - Н.Новгород: НГЦ, 2004.

3. Калинкина Е.Г. О программе "Гражданское образование" // Школа, апрель 1999.

* * * * * * * * *Ақтобе қаласы №30 орта мектебі

Картжанова Амангуль Узакбаевна

Сабақ тақырыбы: Ғафу Қайырбеқов. Алғашқы қоңырау. Сабақ тақырыбы: 1.Өлеңмен таныстыру, өлең мазмұнын ашу, өлеңдегі негізгі ойды ұғындыру, оқушыларға қазақтың ұлы ағартушы-педагогы Ы. Алтынсариннің өмірі мен шығармашылығы туралы мағлұмат беру. 2. Өз беттерінше жұмыс жасауға бағыт-бағдар бере отырып, талдау және

жинақтау, өз ойларын ашық әрі жүйелі айта білу машықтарын дамыту, мәнерлеп оқу дағдысын арттыру.

3. Өлең мазмұны арқылы оқушыларды білім алуға шақыру, қызығушылығын арттыру, кітапты қастерлей білуге және ұстазды құрметтеуге тәрбиелеу.

Сабақ типі: Жаңа сабақ.Сабақ түрі: Аралас сабақ.Сабақ әдісі: дамыта оқыту, ақпараттық технология, сын тұрғысынан ойлау.Сабақ әдіс-тәсілдері: сұрақ-жауап, түсіндіру, талдау, жинақтау, топпен жұмыс, мәнерлеп оқыту, қызығушылығын ояту. Сабақ көрнекілігі: Ғ. Қайырбеков, Ы. Алтынсариннің суреттері, сызбалар, кітап, қоңырау, кітап суреттері, ұран, интерактивті тақта, үнтаспа. Пәнаралық байланыс: музыка пәні.Сабақтың барысы:Ұйымдастыру бөлімі.Психологиялық сәт.

Сабақтың ұраны: слайд.Жақсылардың үлгісі,Жанып турған шамдай.Шешендердің сөздері,Ағып тұрған балдай.

Үй тапсырмасын тексеру.145-147 бет, Ж. Тұрлыбаев «Раиымбек бастауы» мәтінді түсініп оқу, мазмұнын

айту.Шығармашылық тапсырма: Раиымбек туралы мәнжазба, тақырып бойынша

сурет салу.Үй тапсырмасы: 3-4 баладан ауызша, 4-5 баладан дәптер бойынша сұралап,

бағаланады. Мадақтау.Жаңа сабаққа дайындық. Қызығушылығын ояту. Ой қозғау.1 слайд . Интерактивті тақтада қазақтың жазық даласы, киіз үй, жайылып жүрген малдары бар көрініс көрсетіледі. Кенет бәрі тыныштала қалады. Бір кезде күмбірлеген қоңырау үні естіледі. – Балалар, көргендерің мен естігендеріңді әңгімелеп беріңдерші? – Оқушылар өз ойларын жеткізеді. - Қазақтың күйін естідік, қазақ даласын көрдік. Қоңырау үнін естідік.2 слайд. – Тақтада қоңырау суреті көрсетіледі. - Мынау ненің суреті ? – Қоңыраудың. - Қоңырау не үшін қажет? – Сабақ басталарда, сабақ аяқталғанда соғылады. Бірінші қыркүйекте, соңғы қоңырауда соғылады, т.с.с. - Яғни, бір сөзбен айтқанда қоңырау тікелей мектепте байланысты екен. Мен сіздерге қонырауды бекер көрсеткен жоқпын.Жаңа сабақ. - Бүгінгі тақырыбымыздың аты «Алғашқы қоңырау» деп аталады. Авторы Ғафу Қайырбеков. Бұл өлең ақынның «Дала қоңырауы» атты

поэмасынан берілген үзінді.3 слайд. Тақтада Ғ. Қайырбековтың суреті көрсетіледі. Өмірбаяны туралы айтылады. - Ғ. Қайырбеков Қостанай облысы, Торғай қаласында 1928 жылдың 15 тамызында дүниеге келген. Алғашқы жинағы «Құрдастар» 1954 жылы, «Дала қонырауы» поэмасы 1956 жылы, «Жер астындағы жұлдыздар»

---2 --


өлені 1965 жылы жарық көрген.Ғ. Қайырбеков – қазақтың халық жазушысы, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты,

көрнекті ақын. - Автормен таныстырған соң өленді мәнерлеп оқып беремін. - Өлең мазмұнын баяндау. - Өлендегі жаңа тіркестердің мағынасын ашу.4 слайд. Сөздік жұмыс.

қалың ел қара қазан сары балахалқы, елі, жұрты отбасы, жанұясыұрпағы

- Өлеңдегі қоңыраушының аты кім? – Ыбырай. - Алғаш қазақ даласына білім есігін ашқан кім деп ойлайсыңдар? – Ыбырай Алтынсарин. - Ыбырай есімі бізге таныс па? – Таныс. – Олай болса, Ыбырай Алтынсарин – кім? – Оқушылар жауап береді. - Ұстаз, мектеп ашты, жазушы, педагог, ағартушы, т.с.с.Оқушылар жауаптарынан соң тақтада слайд көрсетіледі.5 слайд

педагог ұстаз ағартушы ↑Ыбырай ↓

мектеп философ, қоғамашушы жазушы қайраткері

6 слайд.- Тақтада Ы. Алтынсариннің суреті мен қысқаша өмірбаяны

көрсетіледі.Ыбырай Алтынсарин 1841 жылы Қостанай облысы, Қостанай ауданы,

Арқарағай ауылында дуниеге келген.Ыбырай қазақ балаларына арнап алғаш рет мектеп ашып, ұстаздық еткен.Балаларды оқуға шақырып, оларға арнап көптеген өлең, ертегі, әңгіме жазған.Ыбырай Алтынсарин – қазақтың аса көрнекті ағартушы – педагогы, жазушы,

этнограф, қоғам қайраткері.1889 жылы дүниеден өткен.Оқулықпен жұмыс. – Кәне, балалар, енді өлеңді әрқайсымыз 1 шумақтан, содан соң бәріміз бірге

оқып шығайық. – Оқушылар тізбектеп, одан соң хормен оқиды.

Сергіту сәті- Дәптерімізді ашайық, Қолға қалам алайық. Түп-түзү боп отырып, Көркем етіп жазайық.

Дәптермен жұмыс. Ақпанның бесі. Класс жұмысы.7 слайд.

Ғафу Қайырбеков.Алғашқы қонырау.

Ыбырай Алтынсарин – қазақ даласына тұңғыш білім есігін ашып, алғашқы қоңырау үнін күмбірлеткен ағартушы – педагог.

Ой қозғау. Ой тамыздық. – Ыбырай атамыз бізге мектеп ашумен қатар тағы не ұсынады? – Оқулықтар жазды, өлең, әңгіме, ертегі т.б. – Ал, білім көзі неде деп ойласыңдар? – Кітапта. – Олай болса, кітапқа байланысты мына тапсырмаларды орындайық.Шығармашылық тапсырма.Топпен жұмыс.8 слайд.

- I топ. Мақал-мәтел.- II топ. Тыйым сөздер.- III топ. Жұмбақ.

- Үш топтың жауаптары тексеріліп, бағаланады, мадақтау.Ой тамызық. – Өздерің айтқандай, «білім көзі – кітап» екендігін түсінгендерің көрініп тұр. Осы кітапқа деген журектеріңнен шыққан сөздеріңді тілекше түрінде жазып, «кітапшаға» жапсырамыз. – Әр оқушы өз ойын, тілегін оқып, іледі. – Оқушылар мадақталады.Бекіту. – Бүгінгі сабағымыздың тақырыбын айтыңыздар? – Ғафу Қайырбеков. Алғашқы қоңырау. – Өлеңде кім туралы айтылған? – Ыбырай Алтынсарин. – Ы. Алтынсарин кім? Неге ақын оны алғашқы қоңыраушы деп атады? – Өйткені ол алғаш мектеп ашушы, ұстаз, педагог, жазушы. – Өте жақсы, бүгінгі сабаққа барлығыңда өте жақсы қатыстыңдар. Мадақтау.Үйге тапсырма.9 слайд. – Олай болса, үйге тапсырма алайық. Күнделікті ашып жазайық.

147 бет, өлеңді мәнерлеп оқу, мазмұнын түсін. Шығармашылық тапсырма. Ы. Алтынсарин (мәнжазба), «Менің

болашақ мектебім» тақырыбына әңгіме.– Бағалау.

– Балалар, бүгінгі сабағымыз қазақ даласын дүр сілкіндіріп, қоңыраулатып білім есігін ашқан Ыбырай Алтынсарин аталарына

арналғандықтан, болашақта сіздерде осы Ыбырай аталарың сияқты қазақ елін дүр сілкіндіретіндей жаңалық ашатын үлкен ғалым болуларыңа тілек білдіре отырып, өз жаңалықтарыңның алғашқы қоңырауы болыңдар дей келе, бүгінгі көрсеткен білімдеріңізді мынадай әсем қоңыраулармен бағалаймын.

10 слайд. – Ал енді сабағымызды Ыбырай атамыздың білімге шақырған «Кел, балалар, оқылық» өлеңімен аяқтайық. – Өлеңді хормен орындайды. – Сабақ аяқталды. Сау болыңыздар! – Сау болыңыздар!

* * * * * * * * *Сорокина Лидия Николаевна

воспитатель высшей квалификационной категорииДошкольного образовательного центра №33 «Нұрсәт»

Конспект организованной учебной деятельности по конструированию всредней группе

Сорокина Л.Н. ДОЦ №33 «Нұрсәт»Образовательная область: Познание Раздел: КонструированиеТема: «Мосты»Задачи:

Продолжать учить детей создавать постройку из готовых геометрическихформ (брусков, кирпичиков, призм, цилиндров), анализировать объект, видетьосновные части и детали, составляющие сооружение. Упражнять в умении различать и называть геометрические формы: куб,брусок, призма, цилиндр, кирпичик. Развивать конструктивные навыки, пространственное мышление. Воспитывать самостоятельность.

Материал и оборудование: готовые геометрические формы, модульная мебель,полотно голубого цвета, маленькие машинки, полоски голубого цвета.

Слайдовая презентация: Изображение геометрических форм, изображениемостов, дидактическая игра «Найди закономерность»

Ход организованной учебной деятельностиДети сидят на диване в холле.Воспитатель:- Ребята, сегодня утром в нашей группе я обнаружила эту красивую коробку. -Угадайте, что может находится в ней? Ответы детей: игрушки, кубикиВоспитатель: - Послушайте загадку:Есть коробка у меня,В ней живут мои друзья,Очень они разныеЖелтые и красные,Зеленые и синиеВсе дружные и сильныеВместе любят собираться,И в постройку превращаться.Воспитатель:- Ребята, что находится в коробке? Дети: кубики- Эти кубики прислали нам жители городка геометрических форм и приглашают

нас в гости. Дорогу в этот город нам укажут геометрические фигуры. Воспитатель:- Дети, посмотрите какие здесь необычные постройки? Вам здесь нравится?

Усаживайтесь поудобнее. Дети: дети садятся на модулиВоспитатель:- А, сейчас познакомимся с жителями этого города. Я буду рассказывать, а вы

будите их находить.Как – то Кубик в лес пошел.Там Кирпичика нашел.Взялись за руки детали.По тропинке побежали.А навстречу- скок – поскокПодбежал к друзьям Брусок.И спросил Брусок детали:«Вы Цилиндра не ведали?»Повернулся Куб бочком:«Я с Цилиндром не знаком»,А Кирпичик удивился«Нам на встречу он катился?Ну, теперь пора идти,Надо Призму нам найти.Видел я ее -без делаОна с Конусом сидела»Воспитатель: - Ребята, геометрические формы хотят поиграть с вами! Вам

нужно угадать, какой формы не стало?Дети угадывают спрятанную формуВоспитатель: - А, сейчас посмотрите на экран и найдите закономерность в

каждом ряду! Дети на экране находят лишний предметВоспитатель: - А, сейчас я предлагаю совершить прогулку по городу и

рассмотреть удивительные постройке? Давайте подойдем поближе! Воспитатель: - Ребята, здесь протекает река, как нам перебраться на ту

сторону?

---3 --


Дети предлагают несколько вариантов Воспитатель: - Молодцы! Вы находчивые ребята и мы остановимся на

постройке моста. Воспитатель: - Какие бывают мосты по назначению? (автомобильные и

пешеходные)- Чем они отличаются?Дети находят нужный ответ и говорятВоспитатель: - Посмотрите на экран, какие красивые мосты! Этот мост

перекинут через реку, другой через дорожное полотно. Мосты не только служатсоединением двух берегов, но и украшением архитектуры города.

Воспитатель: - Назовите части строения моста! Дети говорят: опора, перекрытие, скатыВоспитатель: - Ребята, рассмотрите мосты и расскажите, чем они отличаются

друг от друга! Дети рассматривают 3-4 вида построенных мостовВоспитатель: - Ребята, а давайте в этом городе построим много мостов.

Построим автомобильный мост по которому будут ездить машины, а под нимпроплывать корабли.

Воспитатель: - Сейчас я покажу, а вы внимательно посмотрите и запомните, какстроится мост!

- Сначала необходимо определить, какие детали нам понадобятся! (призмы,кубики, пластины)

- Начинаем строить с опоры! Ставлю два кубика, затем на них ставлю еще два.Это одна опора. Она должна быть высокая. На расстоянии ставлю вторую опору.На них я кладу перекрытие – пластины. Скаты ставлю к опоре с одной и другойстороны.

Воспитатель: - Ребята вы запомнили последовательность постройки моста? Кторасскажет?

Дети рассказывают последовательность постройкиВоспитатель: - Ребята пройдите к столам! Через речку, которая протекает у вас

на столе, постройте мост! А с помощью машины и кораблика вы сможетепроверить ваш мост на прочность!

- Приступаем к постройке моста! Самостоятельная деятельность детейВоспитатель: - Ребята я предлагаю вам рассмотреть мосты друг у друга.Воспитатель: - Ребята вы хорошо потрудились, я думаю, что жители города

останутся довольны вашими конструкциями. На этом наше путешествие по городуподошло к концу.

* * * * * * * * *Астана қаласы №14 МГ мұғалімі:

Ергалиева Нағима Уткелбаевна

Шоқан Уәлихановтың туғанына 180 жыл толуына арналған «Аққан жұлдыз» атты кеш

"Сүйер ұлың болса, Сен де сүй. Сүйінерге жарар ол" (Абай.)Тақырыбы: «Аққан жұлдыз»Мақсаты: Қазақ халқының біртуар перзенті Шоқан Уәлихановтың өмірі мен

өскен ортасы, тәрбиесі жайлы тереңірек танысу;Шоқан өмірін үлгі ете отырып, өздерін саналылыққа , еңбексүйгіштікке, өз елін,

отбасын сүйе білуге тәрбиелеу.Көрнекілік: кітап көрмесі, слайд – шоу, Шоқан салған суреттері.Барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі2. Мұғалімнің кіріспе сөзі.Төрехан: Әр уақыттың әр кезеңінде халықтың біртуар данышпандары дүниеге

келген. Ондай дана перзенттер біртұтас бір тарихи кезеңдегі халықтың мәдени өлшеміне, рухани биігіне айналып отырған. Сондай адамдардың бірі – ХІХ ғасырда өмір сүрген, кейінгі ұрпаққа рухани-әлеуметтік мұра қалдырған, әлем мойындаған дана ғалым - Шоқан Уәлиханов.

Аяулым: Аққан жұлдыз атаныпсың,Жан бабам! Ғасырлардан ғасырларға самғаған.Сорғалапсың қараңғыда тұңғиық,Тамғандай - ақ ғарыштағы таңбадан.Асыл бабам,Аққан жұлдыз атанған,Аққан жұлдыз,Лапылдағын от - арман,Аққан жұлдыз,Ағып өткен найзағай,Саналардың сағыныш тауын қопарған, - депақын Еркеш Ибраһим жырлағандай халқымыздың ойшылы, ұлттық мақтанышымыз Шоқан Уәлихановтың қысқа да саналы ғұмырында артына қалдырған сан қырлы ғылыми еңбектері туралы кеңіненмағлұмат беріп, елі, халқы үшін істеген игі істерін мақтан, үлгі ету мақсатында және Шоқан Уәлихановтың туғанына 180 жыл толуына арналған«АҚҚАН ЖҰЛДЫЗ» атты кешке қош келдіңіздер!( баяу күй орындалады)

1-оқушы: Әлемді шолып ой көзбен,Тереңге сүңгіп бойлаған.Қайғыны жазып бойды езген,Толғанған әр кез ойлы адам.Тарихшы елді зерттеген, Сапармен барып Қашқарға!2-оқушы: Тауларын кезіп Тянь-Шань,Манасын жазған қырғыздың. Жете алмай кеткен сан қыранНақ жұлдыз еді бұл біздің.Жоңғардың батыс сілемін,Мекендеп қалған мәңгілік.Туған жер жауып кілемін,

«Алтынемел» тұр жаңғырып.3-оқушы: Ғылым оқып, білгенше,Тыным, тыныштық таппаған. Дүние кезіп көргенше Рахат іздеп жатпаған.Құйрықты жұлдыз секілді Туды да көп тұрмады.Көрген, білген өкіндіМін тағар жан болмады.Төрехан: Ия, қазақ сахарасында «құйрықты жұлдыз » атанған Шоқан

Уәлиханов есімі мәңгі ұмытылмайды. Шоқанның таланты телегей теңіз, оның ғалымдық өрістері ұлан-байтақ биіктерге серпілтіп жатады.

4-оқушы: Шоқан 1835 жылдың қараша айында қазіргі Қостанай облысының Құсмұрын бекетінде туған. Әкесі Шыңғыс Уәлиханұлы сол жерде аға сұлтан болған. Өз атасы Уәли де хан болған. Арғы атасы қазақтың ұлы ханы Абылай, Шоқан оның шөбересі. Шоқанның балалық шағы Сырымбет тауының баурайында өткен.

Сахналық көрініс №1. «Балаға ат қою» (« Әлди бөпем, әлди-ау» әні естіліп тұрады, бесік тербеткен Зейнепотырады

жанына Шыңғыс келіп екеуі сөйлесіп отыр.)Автор сөзі: Ана сәбиінің шоқиып отырғанын қызық көріп,Зейнеп: «тұла бойым тұңғышым», «жан серігім», «шоқиған жаным», «шоқиған

ботам»Автор сөзі: деп еркелетіп елжіреп отырғанда, даладан Шыңғыс келіп қасына

отырады.Зейнеп: Біздің ұлымыз дүниеге келді. Мен ұлымыздың атын Мұхаммедқанафия

деп қойғым келеді. Шыңғыс: Зейнеп, мен сені де, мына дүниеге келген ұлымызды да жақсы

көремін. Маған сенің айтқан есімің ұнап тұр. Осылай деп қояйық.Зейнеп: Шыңғыс, бұл ұлымыз болашақта ақылды адам болып өссе екен деймін.

Еліне керекті адам болсын. Шыңғыс: Бұл ұлымыз арғы атасы – белгілі хан Абылайдай, өз атасы – Уәлидей

еліне белгілі адам болады. Зейнеп: Шыңғыс, ұлымызға Мұхаммедқанафия деп ат қойғанымызбен, мен оны

еркелетіп Шоқан деп атаймын. Шыңғыс: Дұрыс айтасың, Зейнеп. Баламыз еліне керекті адам болып,

денсаулығы зор болсын.Зейнеп: Әумин, айтқаныңкелсін!Автор сөзі: Міне, соданбөбектің о бастағыМұхаммедқанафияатыбылайқалып,

Шоқанатаныпкетіпті.Аяулым: «Тектіден текті туар қайталанбас...» дегендей қазақтың ұлы ғалымы,

зертеушісі, географ-саяхатшы - Шоқан Уәлихановтың жеті атасына көз жүгіртсек:Шоқан Уәлиханов (Мухаммедқанафия)Шыңғыс Уәлиұлы – аға сұлтанУәлихан – ханАбылай (Әбілмансұр) – жүздердің басын қосқан ханӘбілфаиз – Бұқара ханыЕсім – ханЖәнібек – қазақ хандығын құрушы Жошы – ханШыңғысхан – әлемді билеуші хан.5- оқушы: Шоқанның анасы Зейнеп – қазақша хат таныған, өз заманының көзі

қырағы қыз-келіншектерінің бірі еді. Оның әкесі бала жасынан шешендік өнеріменел ішінде аты аңызға айналған, кейіннен Сібір қазақтары арасынан алғаш рет сұлтандық әкімдікке қолы жеткен, атақты Шорман би.

6 – оқушы: Шоқанның тағы бір інісі- Мақы (Мақажан)Уәлиханов(1844-1923) суретші болған. Петербургтегі көркемөнерпаздар академиясының шеберханасындасуретшілік қызметін атқарған. Мақы Петербургте 11 жыл тұрған. Қазақстанның атақты суретшісі Шота Уәлиханов Мақының немересі.

7- оқушы: Шоқан орта жүз ханы Абылайдың шөбересі. Біз Абылай ханды ақылын, айбарын халқының азаттығы жолында жұмсаған ұлы күрескер және сандаған шайқастарда батырлығымен талайды таң қалдырған ержүрек жауынгер ретінде жақсы білеміз.

8-оқушы: Шоқанның әжесі – Айғаным. Айғаным немересі Шоқанды 5-6 жасынан ертегі, қиссаларды тыңдатты, сұлулықты қастерлеуге, табиғатты сүюге оқуға ынтасын арттыруға көңіл аударған.

9- оқушы: Шоқанның әйелі – Айсары. Шоқан өлгеннен кейін қазақтың әмеңгерлік ғұрпымен өзіне тетелес інісі Жақыпқа қосылады. Айсары Жақыптан Рабиға есімді қызды болады.

Төрехан: «Жеті жұрттың тілін білуге тиісті» хан тұқымы болғандықтан, ауыл мектебінде оқып, арабша хат таныған Шоқан араб, шағатай тілдерін меңгереді.

Сахналық көрініс №2. «Шоқанның балалық шағы» (жұпыны киінген балалар ойнап жатыр, әдеміше киінген Шоқан балалардың

қасына келіп қарап тұрады)Колька:Шоқан, пойдем играть, у нас не хватает человека для игры. Шоқан:Я хочу играть, но плохо знайт русский. Колька:Ты будешь смотреть на нас и повторять. Шоқан:ЖаксыВарька: Давайте поиграем в игру: «Ұшты- Ұшты». Если у тебя развито

внимание, в этой игре победа тебе обеспечена. Водящий произносит название той или иной птицы, прибавляя «Ұшты- Ұшты», то есть «летит- летит». Одновременномашет руками. Все играющие повторяют мои движения (это повторяется несколько раз) Но вдруг, я произношу слово: «Корова», если кто- то из вас замахал руками, то ему прийдется нести какое- то шутливое наказание, например,спеть песню, прокукарекать и т. Д

(Дети начали играть, первым выбывает Шокан, ему дети дают задание – спеть песню)

Шоқан: Я не могу петь песня, я очен люблю животных. Можно я расскажу лучше о своем любимом барашке?

---4 --


Колька:Расскажи, нам тоже интересно. ( Шокан на ломанном русском языке говорит, а ребята с большим интересом

слушают) Аяулым: АрқадажержетпейдіБурабайға,

Бөленгенбұйрасыпсаңқарағайға.КербезсұлуКөкшетауАрқадағы,ЕртедеқонысболғанАбылайға.Шоқанның ата — бабаларына қоныс болған жер Көкшетауелі.Ән: «Көкшетау» орындайтын Нұржанова Дильназ.

Төрехан:1847-1853 жылдары оны әкесі сол кезде Сібірдегі ең таңдаулы оқу орны деп есептелінетін Омбы кадет корпусына береді. Онда әскери сабақтарға қоса жалпы және Ресей жағрафиясы мен тарихы, батыс, орыс әдебиеттері, философия, физика, математика негіздері, шетел тілдері жүрген.

Сахналық көрініс №3. «Кадет корпусына келуі» (1847 жыл.Омбы кадет корпусы.Шоқанды жетектеп келген әкесі баласын ертіп

жүрген Николай Потанинмен кездесіп қалады)Николай: Шыңғыс, достым, сені көрмегелі талай уақыт өтіпті ғой, уақыт шіркін

жеткізбейді.Арада қанша уақыт өтсе де екеуміздің балалық шағымыз кеше ғана болған сияқты.

(Достар құшақтарын айқара ашып құшақтасып,әңгімелеседі.Бұл уақытта олардың балалары бір бұрышта ақырын танысып алады.Ақырын музыка ойнап тұрады. Автор музыкамен айтады)

Автор:Николай мен Шыңғыс балалық шақтан бері достасып келеді, олардың балалары Шоқан мен Григорий 1835 жылы туылған,қазір олардың жасы 12-де. Кішкентай бала Шоқанға кең жазиралы даладан кейін тұйық кішкентай кеңістік пен оқу орнының қатал әскери тәртібі мен заңдарына үйрену қиынға соқты.Оның орыс тілін білмеуі де өмірін қиындата түсті.Кенеттен, досының пайда болуы – Күннен түскен жарық сәуле сияқты болды.Досы оны түсіне де қорғай да білді.Олар ажырамасдосқа айналды.

Аяулым: Қазақтын көгінде,Әлемнің төрінде,Жарқырап, жайнағанЖұлдыздай көрінді деп ақын жырлағандай тарихшы, публицист, лингвист,

географ, археолог, этнограф, саяхатшы Шоқан Уәлиханов туған халқы үшін көп еңбек етті, оның салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын, дінін,тілін және тұрмыстық ерекшеліктерін зерттеді.Бір сөзбен айтсақ, Шоқан – ғұлама.

10- оқушы: Шоқан – суретші. Шоқаннан қалған мұраның бірі бейнелеу өнеріндегі зерттеулері. Бұл еңбектер оның өнердің осы саласындағы қазақтың тұңғыш профессионал суретшісі болғанын дәлелдейді. Ол негізінен портрет, пейзаж және халықтың тұрмыс салтын бейнелеумен айналысқан. Одан 150 – дей сурет қалған.

Слайд –шоу көрсетіледі.(Шоқан салған суреттер)11- оқушы: Шоқан – әдебиетші.Ш. Ш. Уәлиханов — қазақ және қырғыз

халықтарының бай әдебиет қорын тұңғыш зерттеуші екендігі де ерекше. Оның еңбектері:«Қазақтың халық поэзиясының үлгілері туралы», «Орта жүз қазақтарының аңыз- ертегілері», «18-ғасырдың батырлары туралы тарихи аңыздар», «Едіге мен Тоқтамыс туралы аңыз», «Едіге», «Шона батыр», «Манас» жырын тұңғыш зерттеуі және оның «Көкетай ханның асы» деген үлкен бір бөлімін орысшаға аударуы т. б.

12 – оқушы: Шоқан – саяхатшы. 1856 жылы М.М. Хоментовский басқарған әскери ғылыми экспедицияға қатысып, қырғыз елін жете зерттеп, Ыстық көл аймағының картасын жасасады. Қырғыздар мен Ұлы жүз қазақтарының тарихы, этнографиясы жайлы мәліметтер жинайды, ауыз әдебиетінің нұсқаларын жазып алады.

13-оқушы:Шоқан – саяхатшы.П.П.Семенов-Тянь-Шанский өзінің Жетісу бойындағы зерттеулерін жүргізген кезде Шоқан пікіріне үнемі ден қойып, ақылдасып отырған. Ыстықкөл сапарында біраз жерлерді бірге аралаған. Семенов-Тянь-Шанскийдің ұсынуымен 1857 жылы 27 ақпанда Шоқан Орыс География қоғамының толық мүшелігіне сайланады. Бұл орыс қоғамы зиялыларының, орыс ғылымының жас ғалым еңбектерін зор бағалағандығы, ғылым мен мәдениетке қосқан үлесін мойындағандығы екенінің дәлелі.

Сахналық көрініс №4. «Генерал мен Шоқан» (23 жастағы Шоқан досы Достаевскийге перомен хат жазып отыр)«.......Қымбатты жосым,Федор Михайлович, мен сізге Казань қаласынан хат

жолдаймын деп уәде беріп едім, бірақ әртүрлі жағдайларға байланысты хатты Петропавловскден жазып отырмын.Қазір мұнда генерал – губернатурдің келуін күтудеміз.....»

(Генерал – губернатор келеді)Шоқан:Саулығыңызды тілеймін,генерал – губернатор.Мен сізді ұзақ күттім

және ол басқа кетпесе екен деп ойлаймын.Маған саяхатқа шығып зерттеулер жүргізген өте ұнайды,Сіздің мені Қашқар еліне саяхатқа жібергеніңізді қалаймын.

Генерал: Бозбала, бұл өте қауіпті, ел басқарып отырған қатал басшының көңіліне ұнамайтындардың басын алатынын білесің.Дәл осы Қашқарияда белгілі саяхатшы Шлагинтвейттің басын қатыгез ханның кескені.

Шоқан:Генерал –губернатор, сізге түсіндіруіме рұқсат етсеңіз.....Мен саудагер Әлімбай атын жамылып, елдің ішіне кіріп аламын, сосын ғана ол жердің табиғатын, адамдардың салт-дәстүрлерін, пайдалы қазбаларын зерттеймін.

Генерал: Сіз әлі жап –жассыз.Бар жоғы 22 жастасыз, сізді Алланың өзі сақтасын деп тілеймін.Сізге және жұмысыңызға сәттілік, ротмистр Шоқан.

14 – оқушы: Шоқан – саяхатшы.Қашғарияда Шоқан 1858 жылдың 1 октябрінен 1859 жылдың март айының ортасына дейін болған кезде бұл аймақты — Қашғар қаласы мен Алты шаһар елін терең зерттейді. Ол кезде алты шаһар деп солтүстіктен Тянь-Шань, оңтүстіктен Күн-Лунь тауы қоршап тұрған Қашғар, Ақсу,Учтурфан, Янысар, Жаркент, Хотан қалаларын айтады екен. Қоқан ханының Қашғардағы сауда консулы, әрі саяси резиденті, егде тартқан ресми адаммен Шоқанның сыйлас, құрметтес болуы сапар нәтижелерінің өнімді де пайдалы болуына едәуір жәрдемдескен.

15- оқушы: Шоқан – қоғам қайраткері.1863-64 жылдары Шоқан Омбыға барып, Сібір қазақтары үшін жасалып жатқан сот реформасын дайындау ісіне қатысып,

бұл реформаның елге тиімді, пайдалы болу жағынан қарастырады. Осы кезде Шоқан "Сот реформасы туралы жазбалар" атты өзінің атақты еңбегін жазды. Ал саяси реформа сол экономикалық реформаларды жүзеге асырудың құралы есебіндежүргізілмек, өйткені әрбір адам және бүкіл адам баласы өзінің өрлеу жолында түпкілікті бір мақсатқа ұмтылады. Ол мақсат – өзінің тұрмысын жақсарту.

Төрехан: Дарынға бақ тілеп,Айтылып ақ тілек,Ғылымның шыңында ол,Қанатын жоғары қақты - деп Шоқанды қазақ халқының ғана емес, жалпы

ғаламның азаматы ретінде таниды. Келесі кезекті Шоқан туралы айтқан ұлы ғұламалардың естеліктерінен үзінділерге берелік.

16 – оқушы: "Бізден жасы кіші болса да, өзімізбен салыстырғанда, ол үлкен сықылды еді де, біздер оған қарағанда бала тәрізді едік, өзінің бізден артық білетіндігін не біздерден білімі жағынан жоғарлылығын білдіруге тырыспаса да, жай әңгіменің өзінде - ақ, оның білімінің бізден артықтығы танылып қалатын. Жалпы жолдастарына, соның ішінде маған, ол еріксіз "Еуропаға ашқан терезе" сықылды болды" Г. И. Потанин.

17 –оқушы: «Шоқан тұлғасы таусылмайтын сырға бай, ғажайып тұлға ғой. Кейде өзіңмен өзің болып ой кешіп отырғанда, Шоқан өмірде рас болды дегенге сеніңкіремейтінім рас. Келте ғұмырына соншалықты мол еңбекті қалай ғана сыйдырған десеңізші?...»Ш.Айтматов

18 – оқушы: «Шыңғыстың сүйген ұлы Шоқан еді,Империя – патша жұрты тәмам көрді.Өнері топтан асқан жігіт еді,Сұм тағдыр сапар жолда қаза берді », - деп жырлады Ақан сері.Сахналық көрініс №5. «Шоқан мен Саққүлақ шешен»(Жазда ауылына демалысқа келіп жатқан Шоқан Саққүлақ шешенді қонаққа

шақырып, бірнеше күн оның тағылымды әңгімелерін тыңдайды. Әңгімелесіп отырып жас Шоқан қонаққа тосын сұрақ қояды)

Шоқан: Ақсақал, біреу жолдан адасса, кімнен ақыл сұрайды?Саққұлақ шешен:Шырағым, көнеден сұрайды.Шоқан:Көне адасса, кімнен сұрайды?Саққұлақ шешен: Көне адасса, көргендіден сұрайды.Шоқан:Көргенді адасса, кімнен сұрайды?Саққұлақ шешен:Көргенді адасса, көптен сұрайды.Шоқан:Көп адасса, кімнен сұрайды?Саққұлақ шешен:Көп адасса, көп оқығаннан сұрайды.Шоқан: Көп оқыған адасса, кімнен сұрайды?Саққұлақ шешен: Көп оқыған неге адассын! Әлгінде ғана Сатыбалдының

Жаманқұлына күдіктеніп, оның Үмбетәлі жырау туралы дастанын өзің де менен сұрап анықтап алған жоқпысың?

Автор: Асылы, ақыл – адамды аздырмайтын ем.Білім – таусылмайтын кен!Адамның басшысы – ақыл,Жетекшісі – талап,Шолғыншысы – ой,Жолдасы – кәсіп,Қорғаны – сабыр,Қорғаушысы – мінез,Біліп туған бала екенсің,Тумысыңнан дана екенсің,- деп Шоқанға өз батасын берген екен.Аяулым: Науқасы меңдегендіктен Петербургтен елге оралған Шоқан туған

халқының екі жақты қанауда езілгенін көріп, 1862 жылғы сайлауда Атбасар округының аға сұлтаны болуға талпынады. «Елдестеріме пайдамды тигізу үшін ағасұлтан болғым келді.Сөйтіп жүргенде ескі өкпе ауруы қайта қозып, Шоқан 1865 жылдың сәуірінде қайтыс болады. Оның сүйегі Алтынемел тауының баурайындағы Көшен тоған деген жерге қойылады.

Төрехан: Шоқанның өмірі – ең үлгілі өмір. Ол не бары 30 жасқа келіп қайтыс болды. Сондықтан да шығыстанушылар оның өмірін аққан жұлдызбен, жарық жұлдызбен, дала жұлдызымен теңеп келеді. Шоқан – ғасырларға қызмет ететін ұлы тұлға.

Сахналық көрініс №6. «Шыңғыс пен Потанин»(Григорий Потанин қонаққа Шоқанның әкесі Шыңғысқа келеді.Ол 60 жаста,

әкесі 85 жаста)Григорий: Салеметсізбе, қал қалай?Шыңғыс: Ой бай,…….(қазақ үстелі басында Григорийдің бетінен сүйіп,әңгімелесіп отыр)Шыңғыс:Мен сені көрген сәтте өз ұлымды есіме аламын.Мен оны мақтан

тұтамын, бірақ ол өмірден ерте кетті.Григорий: Менжиірек келіп, сізді қуантып тұруға тырысамын.Менің анам

өмірден ерте кеткенін білесіз, ананың аялы алақаны қажет болған сәттерде сіздің жұбайыңыз Айғаным ханым маған үнеміананың орнын жоқтатқан емес.Сіздерге қайырымдылықтарыныңыз үшін үлкен рахмет!!!!

Менің жасым қазір 60- та,сіз 85 жастасыз,дегенмен маған Шоқан әрқашан да бізбен бірге сияқты.Мен әдейілеп Шоқанның зиратына бардым.

Шыңғыс: Мен де қартайдым, Шоқанның зтратына бармағалы көп болды.Ол оңтүстіктің тауларында жерленген, ал біз солтүстікте тұрамыз.Барып келудің өзі қартайған адамға қиындау болып тұр.Бірақ оны үнемі есіме алып, оған арнап құран бағыштап тұрамын.

(Айғаным бауырсақ толы табақпен келіп, оларға шәй береді.Сахна жабылады)Автор:Шоқан бізбен бірге, біздің жүрегімізде.Аяулым: Қазіргі күнде Ұлттық Ғылым академиясының Тарих, Археология

және Этнография институтына, Республикамыздың бірнеше мектептері мен Алматыдағы №12 қазақ орта мектебіне, кеңшарларға, ауыл-селоларға, көшелерге Ш.Уәлиханов есімі берілген.«Шоқаны бар ел – шоқтығы биік ел».

19-оқушы: 1969 жылы биіктігі 8 метр, тұғыры габбрс тасынан өрілген, Ұлттық Ғылым академия ғимаратының бас корпусына қаратып орналастырылған Шоқан ескерткіші қоладан құйылды. Ал Іле Алатауының солтүстік беткейіндегі биіктігі 4234 метрлік шыңға да ұлы ғалым есімі берілді.

---5 --


20-оқушы: 1985 ж елімізде ұлы ғалымның туғанына 150 жыл толу мерекесі кеңінен аталып өтті. Өнер иелері Шоқан бейнесін сомдап, тұлғаландырды. Соның ішінде Әбілхан Қастеевтің «Шоқан Уәлиханов» атты акварельдік картинасын бөліп атауға болады. Содай-ақ М.Аманжолов, Қ.Оспанов, Ү.Әжиев, М.Зулфұхаровтар шығармашылығынан Шоқан Уәлиханов тақырыбы кең орын алады.

21-оқушы: Театр сахнасында Шоқан ролін тұлғалаған актерлерден Ж.Шаниннің1955-1957 жылдар аралығындағы ізденістері мен Н.Жантөрин жасаған Шоқанның парасатты да пайымды, ақылды да зерек, сымбатты да сыпайы досқа таза,дұшпанға ымырасыз кейпін анық бере білген.

22-оқушы: Шоқан жайлы алғашқы фильм 1957 жылы түсірілген. 1985 жылы Асанәлі Әшімовтың жетекшілігімен «Шоқан Уәлиханов» атты 4 сериялы телевизиялық көркемфильм жасап шығарылды. Онда Шоқанның 12 жасынын өмірінің соңына дейінгі тағдыры қамтылған. Шоқан роліндегі Сағи Әшімовтың таланты айдан анық көрінді.

Аяулым: Бейнелеу өнерінің өзге түрлерінен гөрі салыстырмалы алғанда мүсіндеу өнерінде Шоқан образы айтулы дәрежеде өз шешімін тапқан. Мысалы: Шоқан Уәлихановтың Алматыдағы ескерткіші.

23 – оқушы: Ғ.Мүсірепов былай дейді: «Тілегім келер күнге нық басқан қадамымызбен Шоқанның Шоқандығы, Ұлының ұлылығын үлкен мақтанышпен жыр етіп отырмын. Ұлы перзентін басына асқақтата көтерген халықтың ғана шоқтығы биіктей түсетінін ұмытпсақ деймін! Шоқаны бар ел – шоқтығы биік ел».

Төрехан: Қымбатты оқушылар, Ұстаздар және қадірменді қонақтар! Мектебімізде өздеріңізбен бірге ғұлама ғалым Шоқан Уәлихановқа арналған кештебіз Шоқанды қыр-сырынан таныдық деп білеміз. Шоқан- демократ ғалым, дін зерттеуші, әдебиет зерттеуші, барлаушы, суретші, полиглот, күй зерттеуші, географ, тарихшы, құқықты зеттеуші, этнограф ғалым, саяхатшы,

Мұғалімнің қорытынды сөзі: Ия, айта берсек, Шоқан таусылмайтын жыр, сарқылмайтын сыр. Халқымыздың ұлы перзенті, өз елінің теңдігі мен өрлеп дамуы, елдік дәрежесі туралы армандап кетсе, ұрпақтары сол армандарды бүгінгі таңда жүзеге асырып, егеменді еліміз дүниежүзілік өркениетті елдердің қатарында тұрғанын мақтанышпен айта аламыз. Еліміздің шоқтығы биіктей түссін, Шоқандайжастар арқылы көркейіп, гүлдене берсін!

* * * * * * * * *Дошкольный образовательный центр

города Актобе № 33«Нұрсәт»Учитель русского языка: Римова Рита Римовна.

Методы и приемы эффективного обучения русскомуязыку детей дошкольного возраста

Интегрированное занятие в средней группеТема «СЧЕТ от 1 до 5»Цели и задачи: - Создать условия для проявления

познавательной активности детей – дошкольников; -Учить называть числа по порядку от 1 до 5, в обратном порядке на трех языках.

-Развивать умение в определенной логической последовательности излагать свои мысли, познавательный интерес, память, речь, фантазию;

-Воспитывать любознательность.-Обогощать словарный запас, правильно произносить звуки. -Формировать эстетические чувства с помощью синтеза искусств. Используемые наглядности: Цифры, ИКТ, программа: М. Монтесорри.Словарная работа: один- бір, два- екі, три -үш, четыре- төрт, пять -бес, мало-

аз, много -көп, несколько- бірнеше.Ход ОУДДети под музыку входят зал. Звучит песня «Веселый счет».Педагог: Здравствуйте, ребята! Я рада вас видеть нарядными, красивыми. Но

мне, не хватает вашей улыбки. Улыбнитесь мне, а теперь друг другу. Приветствие: Вместе встаним шире круг Я твой друг, и ты мой друг Крепко за руки возьмемся, И друг другу улыбнемся Вводная беседа:Педагог: Спасибо вам , ребята, молодцы. А теперь присаживайтесь давайте

побеседуем. Какое у вас настроение?Дети: отличное!Педагог: Ребята, каждый день мы ходим в детский сад. Что вам нравится в детском саду? (Что мы делаем?)Дети: Мы играем, обедаем , завтракаем, танцуем, поем, ходим в бассейн учимся

плавать, считаем. Мы веселые ребята, Любим петь и танцевать. Любим веселоиграть, Цифры правильно считать.

Педагог: На сегодняшнем занятии я познакомлю вас с веселыми цифрами. Словарная работа:1 бiр – один; 2 екi - два 3 үш - три 4 төрт – четыре 5 бес - пять

– А теперь повторим все вместе на русском языке.(дети повторяют вместе с педагогом)

Педагог: Ребята, когда мы считаем от одного до пяти - это называется порядковый счет. А если мы будем считать от пяти до одного 5,4,3,2,1 это- называется обратный счет. Давайте посчитаем порядковый и обратный счет. (дети считают хором)

- Эти цифры окружает нас. Например: у меня один нос. - А у тебя сколько рук? ( У меня две руки), - А у тебя сколько ног? ( У меня две ноги), -А у тебя сколько волос на голове? (много) Цифры можно заменить словами: аз –мало, көп — много, бiрнеше - несколько. Работа с интерактивной доской. Педагог: А теперь смотрите на интерактивную доску.

Под соснами, под елками, бежит клубок с иголками Дети: Ежик.Педагог: А что у него на спине? Дети: Грибы, Педагог: Сколько грибов вы видите? Дети: два , на спине у ежа два гриба. Педагог: Ребята, ежик пришел к нам не просто, он приглашает нас в гости. Прежде чем попасть к нему в гости, мы должны выполнить несколько заданий по интерактивной доске. Первое задание. Фонетическая работа: «Послушайте внимательно, повторяйте правильно!»Жа-жа-жа- есть иголки у ежаЖу-жу-жу- я иголку дам ежу,Жи-жи-жи- колючие ежи,же-же-же- гриб едет на еже,Зи-зи-зи - ежик, ежик, тормози.Си-си-си - к себе в гости пригласи. -Отлично , ребята, легко справились. Педагог: Ребята, что любит ежик есть? Дети: грибы, траву, орехи, листочки, яблоки. Второе задание: «Посчитай, положи.» Педагог: Посмотрите, что вы видите?Дети: Это овощи.Педагог: Ребята, мы должны назвать и посчитать овощи и положить в тарелку. -Что это? Дети: Это- огурцы. Педагог: А сколько их? , кто мне поможет посчитать и положить в тарелку,

подойди, пожалуйста, ко мне, помоги мне.( Дети работают с интерактивной доской)Ребенок : Пять.Педагог: А огурцы какого цвета?Ребенок: ЗеленогоПедагог: Посчитай и положи в тарелку Педагог: Что это?Ребенок: Это помидоры. Педагог: Помидоры какого цвета? Ребенок: Красного, Педагог: А по форме?Дети: Круглые. Педагог: Помидоры какого цвета? Педагог: Это какой овощ? Дети: Морковки, Педагог: Сколько морковок вы видите? Дети: Три . Педагог: Посмотрите на следующую картинку и сравните.-В тарелке сколько морковок?Дети: Две морковки. Педагог: А рядом сколько?- правильно, много, несколько.Справились отлично, молодцы! А теперь , давайте отдохнем.Физминутка Мы сначала будем хлопать, 1,2,3, А потом мы будем топать, 1.2,3.А теперь мы повернемсяИ друг - другу улыбнемся.Третье задание: Программа М.Монтесорри « Укрась цифры» -Воспитание у детей – дошкольников ценностного отношения к искусству;-Развитие художественного восприятия, образа мышления, художественного

словаря ребёнка;-Воспитание личности и духовно – интеллектуального потенциала детей как

современного общества в целом;Педагог: Ребята , садимся за парты.Обратите внимание , перед вами лежат листочки с цифрами. Но они почему-то грустные. Сейчас мы с вами украсим, наклеем на них крупы: рис. гречку. А теперь возьмите кисточки, нам надо намазать клеем цифорки, а по верх клея наклейеть крупу. Педагог:Молодцы, дети , с заданием справились. Выполненные работы пусть остаются на столе , они должны подсохнуть. А теперь, подойдите ко мне , давайте поиграем . Игра подвижная «Большие следы». Педагог: Вы должны идти по следам, называя цифру, на которую наступаете. А потом в обратном порядке.Педагог: Кто желает поиграть в игру? (Дети играют) -Вам понравилось? Я очень рада, теперь вы умеете считать в порядковым и

обратным счете цифр. Но а теперь подойдите к рабочим столам, аккуратно возьмите свои работы, и по порядку назовите какие цифры вы украсили? Ты на какую цифру наклеял крупу? У тебя какая цифра? Ты какую цифру оформил?

Рефлексия:Педагог: Молодцы, ребята. И с этим заданием мы справились. Вы сегодня

хорошо поработали хочу вас поблагодарить и вручить вам за активное участие медальончики.Спасибо вам , ребята, возьмите свои работы и пойдемте в гости к Ежу.

-До свидания!Дети под музыку выходят из зала.

* * * * * * * * *

---6 --


Астана қаласы №14 мектеп-гимназияның химия пәні мұғалімі Сексенбиева Зинат Канатовна

БАЛАЛАРДЫ ОҚЫТУДЫҢ НӘТИЖЕСІ ДЕГЕН НЕ?

Қазіргі таңда, осынау қимыл-қозғалыс көп жаһанданған заманда,өмірдебаларды оқыту қиын дегенге мен келіспеймін. Иә қазіргі балар бұрынғығақарағанда өте активті, тіпті «атомдық» балалар деуге болады. Бірақ мұғалімбаланың бойына кем дегнде 10% білім сіңіруім қажет деген мақсатпен мектепкекелу керек. Сол нәтижеге жету үшін уақыт талабына сай икемделгеніміз жөн.Мысалы, ертеде молдалар баланы қалай оқытты? Міне сол кездегі заманғаикемделсе, бізде заман ағынымен білім шашуымыз керек.

Әр жұмысымызға өзіміз үшін қортынды жасап отырсақ, ал әкімшілікке тек білімсапасының есебін берсек. Себебі қазір не көп, қағаздық жұмыс көп. «Қағаз»ғасырына айналып кетпесек жарады. Әкімшілікке берген бір есептен көп нәтижеалуға болады. Міне, осы нәтижеге қарап әр мұғалім алға жоспар құрмайма.Болашақта білімді, тәрбиелі, танымды баланы оқытып шығару үшін әрбір 45минуттық сабақтың өзіндік қорытындысы болу керек. Ал осы қорытындыға жетуүшін мен өз тәжірибемнен біраз мысал келтіргім келеді.

«Мұғалім ісі сырттай қарапайым болғанмен – Тарихтағы ең ұлы істің бірі" К.Д.Ушинский

Ұстаз ұстаз емес өз шәкiртi үшiн күймесе, Шәкiрт шәкiртеме сөз ұстазынсүймесе. Жалпы адам тәрбиелеуде, адамзат тәрбиелеуде өмірдің қыр – сырынтанытып, сан қилық ұбылыстарды терең түсінуге баулу да дарындымұғалімдердің еңбегі өлшеусіз. Елбасымыз міндет еткендей жаңа қоғамдықұратын жас буын тәрбиесі бәрінен маңызды екені сөзсіз.

Білім беру сапасы – қоғамдағы білім беру үрдісінің жағдайын, нәтижесін,сондай-ақ жеке тұлғаның кәсіптілігінің қалыптасуын және даму болашағыныңқажеттілігін анықтайтын әлеуметтік категория. Білім беру сапасы білім берумекемелеріндегі жастарды оқыту мен тәрбиелеу қызметтерінің әртүрлікөрсеткіштерінің жиынтығы, яғни білім беру мазмұны, оқыту формасы менәдістері, материалдық техникалық базалары, т.б. бойынша анықталады.

Білім сапасы мұғалімдер қызметінің сапасына тікелей байланысты. Мұғалімжайлы Ахмет Байтұрсынов былай деген: … « Мұғалім қандай болса, мектеп тесондай болмақшы. Яғни, мұғалім білімді болса, ол мектептен балалар көбірекбілім алып шықпақшы. Солай болған соң, ең әуелі мектепке керегі білімді,педагогикадан, методикадан хабардар, жақсы оқыта білетін мұғалім». Демекбілім сапасын көтерудің негізгі тетігі- ұстаз, сондай-ақ, оның теориялық білімімен кәсіби шеберлігі, шығармашылық қызметі.

Оқушының іс – әрекеті көптеген мінез-құлық параметрлерімен (іс-әрекетсипаты, жеке интеллектуалды дамуы, сөйлеу мәдениеті, өз бетінше жұмысістеуі, жауапкершілігі, еркімен ұсыныс жасауы, т.б ) бағаланады.Әрбір оқушыбасқа оқушымен салыстырылмайды, керісінше дамуына қарай өзімен-өзісалыстырылады. Оқушылардың өз нәтижелерін бағалай білуге үйренуі асамаңызды. Сонда баға оның жіберген қатесіне берілген жазалау емес, қайтажеткен жетістігіне берілген мадақтау, қызығуы мен қажетін көтермелеуқұралына айналады. Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасының түпкі мақсаты:білімге құштар, ой өрісі еркін дамыған, ашық қоғам азаматын тәрбиелеу.

Мұғалім ретінде сын тұрғысынан ойлау жобасы бойынша берілген сабақтыоқушының өз бетімен білім алып, алған білімді іс жүзінде дәлелдей алатынжәне «үндемейтін», «енжар» оқушының қызығушылығын оятып, оны«сөйлетуге» болатындығын өз тәжірибемнен байқадым. СТО технологиясыныңәдістерін қолданып бірнеше сабақтар өткіздім. Онда ЖИГСО, белгілер әдісі,венн диаграммасы, топтастыру әдістерін қолдандым және жеке, топтықжұмыстар жүргізілді. Үй тапсырмасын «үндемей қалмау» ойыны түріндеұйымдастырып, қай топта сұраққа жауап бермеген оқушы саны көп солжеңіледі.

Сабақты жарыс түрінде ұйымдастырып «үндемей» қалған баланың назардантыс қалдырмай, қайта оның есебін алып, оны сол бала үшін топтың арттақалғанын түйсігіне жаймен жеткізсе, ол оқушы да басқа оқушылардан қалмайжауап беруге тырысатынын және оған топтағы басқа оқушылар міндетті түрдекөмектесетініне көз жеткіздім. СТО технологиясының әдіс тәсілдерін 8-11сыныптарда да пайдаланып, жақсы нәтижелерге жетіп жүрмін.

Жоғары сыныптар үшін көбіне ЖИГСО стратегиясын қолданамын. ЖИГСОстратегиясын қолдануда мәтіннің көлемі үлкен, күрделі, ғылыми тұрғыда болуыкерек. Себебі, қарапайым мәтін болса, оқушылар тәжірибелі топсыз-ақ өздеріоқып, тіпті жаттап алып айтып береді. Мысалы: «Химиялық байланыс типтері»,«Химиялық реакциялар жылдамдығы, оған әсер ететін факторлар», «ЖМҚхимиясы». ЖИГСО-ІІ, топтастыру, араласып кеткен оқиғалар әдісі, миға шабуыләдістерін қолдандым. Оқушылар топқа бөлінді, оларға еркіндік беріліп өзпікірлерін топтарында талқылады және ұжымда жариялады. Осының нәтижесіндеоқушылардың сабаққа деген қызығушылығы артып, білім деңгейі жоғарылады.

* * * * * * * * *Маңғыстау облысы Ақтау қаласы

"№5 жалпы білім беру орта мектебі" КММ-нің бастауыш сынып мұғалімі Батесова Гулшара Еркінқызы

Тақырыбы: "Өсімдік қанша жыл тіршілік етеді?" "Өсімдіктердің көбеюі".Мақсаты: 1. Өсімдік тіршілігінде түрлі мерзімдер болатынын түсіндіру

2. Оқушыларды өсімдіктің әр түрлі топтарының тіршілік ету мерзімдерін салыстырып сипаттауға баулу 3. Табиғатты аялауға, қамқор болуға тәрбиелей отырып, экологиялық білім беру.

Көрнекілігі: суреттер, интерактивті тақта, слайдтар, сызбалар.Сабақ типі: ізденіс сабақ, топтық жұмыстарСабақтың әдісі: сұрақ-жауап, әңгімелеу, салыстыру, зерттеу.

I. Ұйымдастыру бөлімі.Психологиялық дайындық. Табиғат-біздің анамызТабиғатқа баламыз.

Иіліп сәлем беремізБіз әдепті баламыз.

Оқушыларды 3 топқа бөлу. 1 топ. Ағаштар тобы2топ. Бұталар тобы3 топ. Шөптер тобы

II. Үй тапсырмасын тексеру.Үйге тапсырма: "Өсімдікке ауа, жылу және жарық керек"Үш топтың оқушыларынан үй тапсырмасын сұрау. Үй тапсырмасы бойынша сұрақтар қойылады."Бәйшешек теру" ойынын ойнату.Бәйшешек теру үшін өткен сабақ бойынша сұрақтарға жауап беру керек.1. Өсімдіктің өсуіне ең қажетті жағдайларды ата ?2. Еріген тұздарды өсімдік қайдан алады ? 3. Өсімдіктің бойында судың бар екенін қалай білуге болады ?4. Өсімдік тірі ағза екенін қалай дәлелдеуге болады ?5. Өсімдіктің тыныс алуға қандай мүшелері қатысады ?6. Құнарлы топырақта өсімдік қалай өседі ?7. Құнарсыз топырақта өсімдік қалай өседі ?8. Топырақ жылымай тұрып тұқымды отырғызуға бола ма ?9. Қай мезгілде өсімдік тез өсіп жетіледі ? Дәлелде

III. Жаңа сабақты түсіндіру.1. Интерактивті тақтада слайдтар арқылы "Өсімдіктер қанша жыл тіршілік етеді?""Өсімдіктердің көбеюі" тақырыбының мазмұнын түсіндіру. Оқушыларды пиязшық, түйнек, тамырсабақ ұғымдарымен таныстыру.2. Қазақстан өсімдіктері жайлы бейнефильм көрсету.3. Сергіту сәті .Тербеледі ағаштарАлдынан жел еседіКіп-кішкентай ағаштарБіп-биік боп өседі

4. Оқулықпен жұмысМәтінді шынжырлап оқыту.5. Өсімдіктер туралы жұмбақтар шешу1) Жазда да қыста да Өзгермейтін бір түсте (Шырша)2) Түскенде салқын күз Жинадық алтын тіс (Жүгері)3) Қырға кілем жайдым (Қызғалдақ)4) Әдемі сары гүлі бар Күнге қарап жылынар (Күнбағыс)5) Ұзын мұрты сарылар Қойынында наны бар (Бидай)6) Ақ көйлекті көк желек Орманда орны бір желек Әннің аты деседі Сызды жерде өседі (Қайың)7) Сырты жасыл қап-қатты Іші қызыл тәп-тәтті (Қарбыз)6. Әр топ өз тобының атының суретін салу. Салған суреттерін қорғау. (Музыка ырғағымен оқушылар сурет салады)

IV. Жаңа сабақты бекіту.Өсімдіктер туралы тақпақтар айтқызу. "Көктемгі ағаш" ойынын ойнату. Көктемгі ағашты бейнелеу үшін жаңа сабақ бойынша сұрақтарға жауап беру керек.

1. Бір жылдық өсімдіктерге нелер жатады ?2. Екі жылдық өсімдіктерге ше ?3. Көп жылдық өсімдіктерге ше ?4. Өсімдік неден көбейеді ?

IV. Бағалау.V. Үйге тапсырма беру. Үйге тапсырма : Мәтінді оқу. Мазмұнына дайындалу.

* * * * * * * * *Алматы облысы, Іле ауданы, Ақши ауылы

«№8 орта мектебі мектепке дейінгі шағын орталығымен»мемлекеттік коммуналдық мекемесінің география пәнінің мұғалімі

Акжарова Билим Хусенбаевна

Күні: 5.12.2015ж Сыныбы: 8 «А»Сабақтың тақырыбы: Қазақстанда ауа температурасының өзгеруіСабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға Қазақстандағы ауа температурасының өзгеруі жайлы мәлімет беру, жер бедеріне байланысты ауа температурасының өзгеретіні туралы түсіндіру Дамытушылық: Ойлау қабілетін күшейту арқылы зияткерлік қабілетін дамыту Тәрбиелік: Ұжыммен жұмыс істей алу дағдыларын қалыптастыру

Сабақтың түрі: топтықСабақтың көрнекілігі: интербелсенді тақта, карта, сызба нұсқа, плакаттарСабақтың барысы:І.Ұйымдастыру кезеңі: 1. Оқушылармен амандасу 2.Оқушыларды түгендеу, топқа бөлу.ІІ Үй тапсырмасына дайындығын тексеру:

10. Оқу-құралдарын тексеру Сабаққа назарын аударуІІІ. Үй жұмысын сұрау «Жеміс ағашы» /деңгейлік тапсырма/

Сары түс /орташа тапсырма/ Күн сәйлесінің түсу ұзақтығы бірдей ендікте орналасқан Мәскеу мен Қостанайда неліктен әртүрлі? Қазақстанның солтүстігі мен оңтүстігінің ашық күндер мен бұлтты күндеріне санақ жүргіз

---7 --


Антициклондық ауа ағымы қайдан келеді? Транформацияға толық мәлімет бер Шағылысқан радиацияны түсіндір, мысал келтір

Жасыл түс /күрделі тапсырма/4. Қазақстанға арктикалық ауа массаларының әсері және қандай ауа транформацияланады?5. Тропиктік ауа массасының әсерінен Қазақстан климатының өзгеруін жарнамала6. Қоңыржай ауа массасы Қазақстанда қандай ауа массасын транформациялайды?7. Жиынтық радиациясы 100 ккал м2 – ды мДж/м2 –ға көбейту арқылы жалпы санын шығар. Қызыл түс / оңай тапсырма/4. Жиындық радиация дегеніміз не?5. Шашыранды радиация дегеніміз не?6. Тура радиация дегеніміз не?7. қазақстанға әсер ететін ауа массаларын ата?

ІҮ. Жаңа сабаққа кіріспе. Жоспар1. Қазақстанда жер бедеріне байланысты ауа температурасының айырмашылығы2. Қазақстанда ауа температурасының маусымдық өзгерісі

Ү. Жаңа сабақ. Топтық жұмыс /бұхаралық ақпарат көзіне жарияланған тапсырмалар/

І топ /Егемен Қазақстанға жарияланған тапсырмалар/ - Қазақстанда ауа температурасының таралуын сипатта- Ауаның жылдық орташа температурасын анықта, /картадан көрсет/- Қазақстандағы ең суық айының температурасын сипатта, /картадан көрсет/

ІІ топ /Іле таңына жарияланған тапсырмалар/1) Қыста оқтың-оқтың оңтүстіктен жылы ауа массасының келуіне байланысты Қазақстанда ауа температурасы қалай өзгереді?2) Қаңтар айының биік таулы аймақтарда температураның таралуын сипатта3) Қазақстанда инверсия қалай өзгеріске ұшырайды?

ІІІ. топ /Жетісу газетіне жарияланған тапсырмалар/a. Қазақстанда ең жылы ай температурасына анықтама бер?b. Шілде айында биік таулы аумақтарда температураның өзгеруіc. Қазақстандағы амплитудасының айырмашылығын анықта

ҮІ. Бекіту «Географиялық диктант»- Қыста оқтың-оқтың оңтүстіктен жылы ауа массасының келуімен байланысты ауа t оңтүстікте ........, солтүстікте....... көтеріледі.- Қыста Қазақстанда суық әрі құрғақ ..........................мен Сібір антициклоныбасым болады.- Жаздағы ең үлкен тәуліктік амплитуда .........байқалады, ................ дейін жетеді- Жазық және аласа таулы бөліктерде жылдық және айлық орта температура............................. бағытқа қарай өзгерсе, биік таулы аймақтарда ................көтерілген сайын өзгереді.- Жазда жылудың таралуына .................................... қарқыны әсерін тигізеді

«Сәйкесін тап»- Солтүстікте ауаның орташа жылдық температурасы 0,4ºС- Оңтүстікте ауаның орташа жылдық температурасы 13,7ºС- Қазақстанның ең суық жері Дарбаза- Қазақстанның ең жылы жері Атбасар- Қапшағайда қаңтардың орташа температурасы -8,0 ºС- Алматыда қаңтардың орташа температурасы -11,4 ºС- Географиялық есеп

1 есеп. Наурыздың 14 күні ауаның температурасын бақылау нәтижелері:Сағ 1-де +4 ºС 7-де -3 ºС 13-те +10 ºС 19-да +8 ºСБұдан тәулік бойынша орташа температураны анықта?2 есеп. Тамыздағы тәулік орташа температуралар жиынтығы +250 ºС болды

делік. Тамыздағы күн саны 31. Сонда айлық орташа температура қанша?ҮІІ. Қорыту: Кері байланыс /рефлесия/

Саған ерекше не қиын болды түсінбедім түсіндім, мен есте сақтадым

ҮІІІ. Бағалау, үйге тапсырма §23 Қазақстанда ауа температурасының өзгеруі. /оқу, мазмұндау/ кескін картаға ең жоғарғы және ең төменгі температураларды белгілеу

* * * * * * * * *Алматы облысы, Іле ауданы, Ақши ауылы

«№8 орта мектебі мектепке дейінгі шағын орталығымен»мемлекеттік коммуналдық мекемесі директорының

әдістемелік ісі жөніндегі орынбасары, математика пәні мұғалімі Абдрохманова Баян Мухтарқызы

Пән: Алгебра Күні: 24.12.2015ж Сынып 7 «А»

Сабақтың тақырыбы

«Көпмүше және оларға амалдар қолдану»

Сілтеме Күнтізбелік жоспар, оқулық 7 сынып «Алгебра»Жалпы мақсаты Көпмүше және оларға амалдар қолдану тәсілдерін

қайталау; көпмүшені стандарт түріне келтіру есептерін

пысықтау; ой-өрісін, есте сақтау қабілетін дамыту. Оқыту нәтижесі Көпмүше және оларға амалдар қолдану арқылы

стандарт түрге келтіру әдістерін түсінеді. Оқушылардың топтық және жеке тапсырмалар орындау арқылы шығармашылық қабілеттері дамиды.

Негізгі идеялар 1. Диалогті қолдану; 2. Білім беруде АКТ- ны пайдалану; 3.Жұптық, топтық жұмысқа ұйымдастыру; 4. Өз бетінше ізденіп әрекеттенуге үйрету.

Бағалау критерийлері

1. Белсенділік танытулары2. Өз ойларын жеткізе білуі, сұрақтарға толық жауап беруі3. Тақырып бойынша ең негізгіні түсініп, ажырата білуі, есепті дұрыс шығаруы4. Барлық топтар бойынша тәртіп, сыйластық, ұйымшылдықтың болуы

Мұғалім іс-әрекеті

Оқушы іс- әрекеті Оқытуәдістері

Шаттық шеңберінде тұрып бір шумақ тақпақ айтып бір-біріне сүйіспеншілік терін білдіреді.

2 мин

Шеңберде тұрып Біз ақылды баламызЕсеп, теңдеу шығарамыз.Туын ұстап білімнің,Саяхатқа шығамыз. -деп бір-біріне

сүйіспеншіліктерін білдіру

Сыныпта ынтымақтастық атмосфера орнату

Білім әлеміне саяхат.

Топқа бөлу Әр тапсырманы

орындаған оқушы өзіне тиісті фишканы алады 2 мин

Берілген тапсырманы орындап тиісті фишканы алып топқа бөлінеді.

І-топ «Қызыл»ІІ-топ «Сары»ІІІ-топ «Көк»

Сыныпта ынтымақтастық орнату

Көшбасшы мен спикер тағайындау

І-топ Назгүл мен МерейІІ-топ Жамшит пен ГүлданаІІІ-топ Аяулым мен Бауыржан

Уақытты үнемдеу

Қызығушылықты ояту

«Бірмүше, көпмүше аялдамасы» қайталау сұрақтары

(топтық жұмыс) 10 мин

11. ауызша сұрақтар Бірмүше дегеніміз не? Көпмүше дегеніміз не? Көпмүшелермен қандай амалдар орындалады? Көпмүшенің стандарт түрі дегенді қалай түсінеміз? Ұқсас мүшелер деген не?12. ауызша есеп

12m-2m+5n-2n = - қалай түрлендіреміз?

3a2+2a-a2-5a=-2x(x+2y-5y2+6x2)= -

қалай көбейтеміз?-4a(a+b)=(2m+5n) *10m= -

қалай бөлу амалын орындаймыз?4a2b2: 4a2b2=25x4y2:5x2y= - екі

өрнектің айырмашылығы неде?100a5b4:20a4b4=

13. Дәптерге шығару(b2-b+1)+(a+1)=(b2-b+1)-(a+1)=

Өз бетінше проблеманы шешу

«Кім жылдам?» ойыны

Көпмүшенің ұқсасмүшелерін жинақтау.

(жұппен жұмыс) 8мин

Оқушылар берілген тапсырманы жұптасып орындайды.

Уақытты үнемдеу

Бірін-бірі бағалау

Жұлдызша орнынтолтырыңдар

(жеке жұмыс) 7мин

Оқушылар берілген тапсырманы жеке орындайды. Өзін-өзі бағалайды.

сыни тұрғыдан ойлауын дамыту,

Сергіту сәтіЛогикалық

тапсырмалар 3 мин

Әр топ бір-біріне дайындап келген логикалық тапсырмаларын ұсынады.

сыни тұрғыдан ойлауын дамыту, дарынды оқушыларды анықтау

«Сөзді тап» (топтық жұмыс) 10 мин

Оқушылар «Ойлан-бөліс» әдісі бойынша топтасып жұмыс жасайды.

сыни тұрғыдан ойлауын дамыту,

Бағалау2 мин

Топ басшылары бағалау критерийлері арқылы жиынтық баға шығарады

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Үйге тапсырма беру

1 мин

Тақырып бойынша сұрақтар дайындау, №118, №119 есептерді шығару

---8 --


Рефлексия 2 мин Сабақ туралы өз ойларын білдіру• Нені үйрендім?• Не ұнады?• Неліктен ұнады?• Нені білгім келеді?

Кері байланыс орнату

«Бірмүше, көпмүше аялдамасы»14. ауызша сұрақтар Бірмүше дегеніміз не? Көпмүше дегеніміз не? Көпмүшелермен қандай амалдар орындалады№ Көпмүшенің стандарт түрі дегенді қалай түсінеміз? Ұқсас мүшелер деген не?15. ауызша есеп

12m-2m+5n-2n = - қалай түрлендіреміз?3a2+2a-a2-5a=-2x(x+2y-5y2+6x2)= - қалай көбейтеміз?-4a(a+b)=(2m+5n) *10m= - қалай бөлу амалын орындаймыз?4a2b2: 4a2b2=25x4y2:5x2y= - екі өрнектің айырмашылығы неде?100a5b4:20a4b4=

16. Дәптерге шығару(b2-b+1)+(a+1)=(b2-b+1)-(a+1)=ІІІ. Өткен тақырыпты пысықтау.

8. Көпмүшенің ұқсас мүшелерін жинақтау.І-топ ІІ-топ2. * орнын толтырыңдар Жауабы:3. «Сөзді тап» (топтық жұмыс)

8. x-(y+z)=9. (x-y)+(y+x)=17. 12.8+(11-12.8)=18. 3-(2-x)=1.519. (6x3-3x2):x2=20. 6c(a2c+2)=

12.8 -0.5 6ac+12c 2x 6a2c2+12c x-y-z 11 6x-3 6x2-3x

1 2 3 4 5 6 7-

Жауабы:1 2 3 4 5 6 7Ә Л - Ж Е Б Р

Әл-жебр – 780-850 жж. алгебра есептеулері туралы қысқаша кітап, алгебра ғылымының негізгі қағидалары мен амалдарын жинақтауға арналған.

Алгебра ғылымының атасы – Әл-Хорезми толық есімі – Әбу Абдаллах. Ежелгі Хорезм еліндегі Хиуа қаласында дүниеге келген. Ол әйгілі әлемдік қазіргі алгебра ғылымының негізін салушы ретінде белгілі.

Орта ғасырлық ұлы ғалым – математик астролог, (тарихшы, жағрапияшы Әл-Хорезми – жан-жақты энциклопедия ғалым болған ерекше тұлға.) Әл-Хорезм өзінің ұрпаққа өшпес мұра етіп қалдырған 9 ірі көлемді шығармаларын ашты.

Араб математигі Әл-Хорезм Бағдатта тұрды. Математика бойынша ол жазған екі кітап бүкіл әлемге араб цифрлары мен көлдің тарауына септігін тигізді. «Арифметика» және «Алгоритм» терминдерінде сол жасаған сөздіктерде бізге келді, ал алгебра сөзі «Хибаб әл жебр әл мұқабала» кітабы тақырыбының бір бөлігіболып табылады.

* * * * * * * * *Алматы облысы Іле ауданы Ақши ауылы

«№8 орта мектебі мектепке дейінгі шағынорталығымен» мемлекеттік коммуналдық

мекемесінің технология пәні мұғаліміОмарова Бакытжан Жатакбаевна

Сыныбы: 8 «А» Сабақтың тақырыбы: Құрақ құрау технологиясы

Сабақтың мақсаты : а) білімділік: Оқушылардың құрақ туралы ой ұшқырлығын және бұрынғы

білімдерін жетілдіру, құрақтың тігілу жолдарын үйрету. ә) тәрбиелік: Оқушылардың үнемділікке, икемділікке, ұқыптылыққа, тиянақты

болуға тәрбиелеу, шапшаңдыққа, еңбек сүйгіштікке баулу.б)дамытушылық:Оқушылардың териялық білімдерін іс-жүзінде

шығармашылықпен ұштастыру, өнерге деген қызығушылығын арттыру. Сабақтың түрі: Жаңа сабақ Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, нұсқау, сарамандық жұмыс, өзара іздене білу. Пәнаралық байланыс:тарих, бейнелеу, сызу. Көрнекілігі және керекті құрал-жабдықтар: интерактивті тақта, қатты

қағаз, үлгілер, сызғыш, ине, жіптер, қайшы,бор немесе қарындаш Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі: Оқушылардың сабаққа зейінін аудару мақсатында

психологиялық дайындық минуты өткізіледі. «Жүректен-жүрекке» біріне-бірі жылы лебіз білдіреді, тілек айтады.

ІІ.Ой қозғау. Жұмбақ шешеді.Жауабына байланысты мақал-мәтел айтады. Жұмбақтар. 1. Екі семсер айқасқан, Оқта-текте шайқасқан. (қайшы) 2. Кигізіп ап ұзын жіп көзіне, Киім тігіп береді ол өзіңе. (ине) Мақал-мәтелдер 1. Асыл қайшы пішуге сән, Күміс қасық ішуге сән. 2. Оқу инемен құдық қазғандай. ІІІ.Жаңа сабақЖаңа сабақ құрақ түрлерін еске түсіріп, топтастыру әдісімен басталады.Құрақтың түрлері: Аққу Сегізжапырақ Жұлдызша Тырнақатар Ши құрақ ОюлыҚұрақ,оның түрлері туралы мағлұмат: Құрақ құрау-халқымыздың үй-

тұрмысы бұйымдарында ұрпақтан-ұрпаққа ұласқан ұлттық тәсілдегі өнері. Құрақ құрау үшін, қалған қиынды маталар қолданған. Құрақ құрау-мата

қиындыларын іске ұқсату, кәдеге жарату және үлкен сәнділікпен матадан әр түрлі пішіндерді қиюластыра отырып келтіру. Бұрынғы әже-әпкелеріміз күнделікті үй-тіршілігінде өзіндік орны бар, пайдалануына қарай, шәй құюшыға арналған шағынкөрпеше, мейманға салатын «төр көрпеше», ұйықтарда салатын мамық көрпеше, қыз ұзатыларда беретін түрлі түсті сәнді «атасына, енесіне» арналып, құрақ көрпе-көрпешелер жасауын дайындаған. Құрақ құрау өнерінің терең мән-мағынасы бар. Ертеде апа-әжелеріміз құрақ құрай отырып, қыз-немересіне арналған құрақты:«Отан болып құралып кетсін, өсіп-өнсін»деген тілекпен жасаған.

Құрақты қандай мақсатта құраймыз?-Біріншіден, мата қиындыларын іске асыру, кәдеге жарату.-Екіншіден,әдемілікке,ұқыптылыққа ,тәрбиелілікке мән беру. Құрақтың мынадай түрлері бар? -Аққу, сегізжапырақ, шахмат, гүлқұрақ, тырнақатар, оюлы, ши құрақ т.б

Аққу құрақ Гүл құрақ Тырнақатар Шахмат құрақ Сегізжапырақ

Құрақты қандай бұйымдарда қолданамыз? 1. Майлық. 3. Әмиян. 5. Көрпе. 7. Жастық тыс. 9. Сәндік

сөмке. 2. Дастарқан. 4. Қолғап. 6. Қазан ұстағыш. 8.Аяққап. Құрақты қалай,қай жерде қолданыуға болады?. 1. Жапырақ,сегіз жапырақ құрақтар-қонақ бөлмелерде қолданылады. 2. Гүл жапырақтар салынған құрақ-жас жұбайларға дайындалады. 3. Ши құрақтар көбіне төсекте қолданылады.Қыз жасауларында

қолданады. 4. Аққу жас жұбайлардың шымылдырығында қыздың төсек жапқышында

және шымылдырықтың тұсына ілінетін тұс киіз өңірінде қолданылады. «Құрақ құрау» өнерінің тікелей үй жиһаздарының сәнділігі, мата түрлерін

пайдалануда үнемділігі, адам баласы күнделікті тұтынатын төсеніш, түн ұйқысы келсе жаурамайтын жамылғысы болған.

ІV. Практикалық жұмыс. «Талаппен бастап, Талғаммен аяқта!»Практикалық жұмыс кіріспес бұрын шеберханадағы қауіпсіздік ережелерін

еске түсіріп аламыз. Құрақ көздерін қалай біріктіру туралы нұсқау беріледі.Жұмыстың реті: 1. Оқушылардың өз қалауы бойынша жұмыстарының үлгісін жасауы. 2. Тігу үшін қажетті заттарды дайындау. 3. Нұсқау карта, қиял бойынша үлгілеу, тігу. 4. Жұмыс кезінде қауіпсіздік ережесін сақтау. V.Сергіту сәті. Қорытынды есебінде барлық құрақ құрау өнері туралы білген

білімдерімізді ұштастыру, еске түсіру мақсатында сөзжұмбақ шешейік. 1. Жас жұбайлардың шымылдырығында қолданылатын құрақ түрі қандай ?

(Аққу) 2. Аспан денесіне байланысты аталатын құрақ түрін ата ? (Жұлдызша) 3. Еуропа халқында құрақ құрау қалай аталады ? (Пэчворк) 4. Жапон халқында құрақ құрау қалай аталады ? (Сашико) 5. Гүлдің атына байланысты құрақ атауы ? (Қызғалдақ) VІ. Сабақты бекіту. Сұрақтары. 1. Біз бүгінгі сабақта не үйрендік?

---9 --

Қ

ұ

р

а

қ


2. Құрақты апа-әжелеріміз не себепті құраған? 3. Құрақтың түрлері қандай? 4. Қандай елдерде құрақты пайдалана білген? Қалай аталады? 5. Құрақтан қандай бұйымдар тігуге болады? VІІ.Оқушыларды бағалау. Белсене араласып, сұрақтарға жауап берген, тапсырманы дұрыс орындаған оқушыларды бағалау. VІІІ.Үйге тапсырма. Қатырма қағаздан қиып жасаған құрақтарын матаға түсіріп, көктеу

* * * * * * * * *«№8 орта мектебі мектепке дейінгі шағын орталығымен»

мемлекеттік коммуналдық мекемесінің ағылшын пәні мұғалімі Мырзатхан Ақжарқын

Сабақтың тақырыбы: «Eating in Britain».Сабақтың мақсаты: 1.Саналатын және саналмайтын зат есімдердің қолданылуын үйрету;Британияның ұлттық тағамдары және сусындарымен таныстыру;

тақырыптық жаңа сөздерді үйрету;2.Оқушылардың сөздік қорларын молайтып, тіл байлықтарын дамыту; пәнге

деген қызығушылықтарын арттыру;3.Өзін-өзі тәрбиелеуге бағыттау; оқушыларды мәдениеттілікке,

сыйластыққа, ас қадірін білуге тәрбиелеу;Көрнекілігі: тақырыптық суреттер, интербелсенді тақта,флипчарттарСабақ барысы:I.ҰйымдастыруА) амандасуБ) жоқтарды белгілеуWho is on duty today?Who is absent?How is the weather like today?What season is it now?Warm-up:Yellow butter, purple jelly, red jam, brown bread.Spread it sick say it quick Yellow butter, purple jelly, red jam, brown bread.Spread it sicker say it quicker Yellow butter, purple jelly, red jam, brown bread.Now repeat it while you eat itII.Үй тапсырмасын тексеру.Pupils our last lesson was about Health. Now how do you understand last lesson? Let’s check your .Problems Advice1.a bad headache a) Don’t lift anything heavy2.a sore throat b) Take tablets to bring down temperature

3.a backache c) Slowly pour cold water4.a cough d) Drink lots of liquids and stay in bed

5. a toothache e) Take some aspirin6.a fever f) Get some medicine from the chemist’s

7. a burn g) Gargle with herbs 8.the flu h) See the dentist

III.Сабақтың тақырыбымен таныстыру.Our theme in our lesson is “Eating in Britain.”IV.Жаңа сабақRemember!Plural nouns end in -s or -es. They are countable. Some nouns don’t have plural form.

They are uncountable.ІV.БілімдерінтексеруExercise 4. Read and write uncountable (u) or countable (c) near these words:cars , water , air , bottles , apples , bread , tea , dollars , money , peas , lemons ,

sugar, salt , eggs , toys , milk , sandwiches , ham , cheese , coffeeМәтінмен жұмыс. Read the textBritish food has a bad reputation in Europe; but traditional home cooked food is as

good as European cooking.A good example is the traditional British Sunday lunch which consists of roast-beef, roast potatoes and Yorkshire pudding. British people eat a lot of meat. Mineral water is not very common. The most popular drink with meals is tea.British breakfast consists of cornflakes with milk, toasts with marmalade, honey and tea. They eat a large meal at midday. At about 5 o’clock they have tea with bread and butter and cakes. In some families the midday meal is the chief one of the day. And in the evening they have a simple supper an omelet, or sausages, sometimes bacon and eggs.V.ПысықтауExercise 14 True (T) or false (F)?British food is very popular in Europe.British people eat Yorkshire pudding on Sundays.British people eat a lot of meat.They don’t like tea very much.Breakfast is the chief meal of the dayThey drink a lot of mineral water

Exercise 15.Comprehension check:1. What kind of reputation does British food have in Europe?2. What do they usually eat on Sundays?3. What kinds of drinks do they like?4. Which meal is the chief meal of the day?5. What do they eat for supper? What can you say about our traditional food?

Жекелей, жұптық тапсырмалар орындау. Карточкалармен жұмыс, «Кім жылдам?» ойынын өткізу. Жұптық жұмыс.

Trad.food drinks breakfast 5 o’clock tea

supper

Тақтадағы тағам суреттерін топтастыру(нашар оқитын оқушылар)Нені ұнатады, нені ұнатпайды жауап беру.(жұптық тапсырма)I don’t like milk, but I like tea with milk. Etc.VI.Бекіту Балалар Венн диаграммасын толтырады.

Eating in Britain Both countries like Eating in Kazakhstan Yorkshire pudding Tea with milk Beshmarmak

Very well! Look at the blackboard. These pictures are the illustrations to the proverbs. Match the proverbs with the pictures.

List of proverbs (слайд)The proof of the pudding is in the eatingForbidden fruit is sweetTastes differAn apple a day keeps the doctor awayVII Үйгетапсырма Exercise 15,16VIII.Бағалау

* * * * * * * * * Нурмухамбетова К.Х учитель русского языка и

литературы. ОСШ№2 с.Кызыл-ту 4, Талгарский р-н, Алматинская обл

7класс литературное чтение Тема урока : Путилина « Вишневая ветка»Общие цели: учить характеризовать героев произведения,

выявляя в них общее и индивидуальное, сопоставлять героев сцелью выявления авторского и собственного отношения к ним;

вырабатывать навыки анализа художественного произведения;развивать коммуникативные навыки и умения учащихся, культуру речи,

воспитывать любовь к чтению, вдумчивого читателя, собеседника, нравственных качеств личности. научить слушать друг друга, вести диалог;

Методы и приемы : частично-поисковый, проблемный, исследовательский, стратегии критического мышления: таблица ЗХУ, тонкие и толстые вопросы, чтение с пометами «Инсерт»,синквейн.

Фопд: групповая, индивидуальная ,парная, фронтальнаяОборудование: интерактивная доска, флипчарт, фломастеры ,карточки. Ход урока:1.Позитивный настрой. Друзья мои, я очень рада

Приветствовать сегодня вас.И для меня уже награда -Внимание ваших умных глаз.Я знаю: каждый из вас гений,Но без труда талант не впрок.Высказывайте каждый своё мнение,И вместе проведем урок.

2Эпиграф урока: “… Учитель перед именем твоим позволь смиренно преклонить колени… Н. А. Некрасов )

3Работа в группах .Кластер. «Учитель» Защита кластера.Какой бывает учитель? Каким должен быть учитель?Инструменты ОдО Большой палец.4. Выразительное чтение рассказа с пометами.?- что хочу спросить!- что меня удивило5. Работа в группах по частям .Составление плана рассказа, деление текста на

смысловые части:План рассказа.1) Дети в осеннем лесу.2) Лидия Алексеевна заболела.3) Новая учительница.4) Случай под новый год.5) Новогодний подарок Лены.

6.Задания группам:1гр -составление сюжетной таблицы по первой части рассказа Задания группам1гр -составление сюжетной таблицы по второй части рассказа Сюжетная таблица

Кто?Что?

Когда? Где? Чтосделал?

Зачем? Почему?

3группа – составление тонких вопросов4группа - составление тонких вопросов Тонкие и толстые вопросы

Толстые вопросы Тонкие

---10 --


Дайте три объяснения, почему…?Объясните, почему…?Почему вы думает6е…?Почему Вы считаете…?В чем различие…?Предположите, что будет, если…?Что, если…?

Кто…?Что…?Когда…?Может…?Будет…?Мог ли…?Как звать…? Было ли…?Согласны ли Вы…?Верно ли…?

5группа « Что бы изменилось в мире ,если…»6 группа -составление синквейна « Учитель»3Инструмент ОдО « Две звезды и одно пожелание»7.Самостоятельная работа.Составление таблицы ДДЗ (дневник двойной записи)

Что удивило? Комментарии

8.Возврат к кластеру. -Что бы вы еще добавили к нему после прочтения рассказаПутилиной?-Какие ассоциации совпадают с темой урока

Группировка ассоциаций кластера « Учитель» 9.Дом.задание. Написать эссе на тему «Моя первая учительница», « Моя

любимая учительница».Рефлексия на стикерах + ( плюс), - минус). интересно.

* * * * * * * * *Астана қаласы № 53 мектеп-лицейінің

Дене шынықтыру пәнінің мұғалімі:Мухамедина Айнур Сабыржановна

Тақырыбы: Баскетбол. Допты оң және солқолмен еркін алып, беруді қалыптастыру. Сабақтың мақсаты:

Допты беру және қағып алу тәсілінжетілдіру

Допты жылдамдықпен алып жүруді бекіту Екі аттап допты себетке салу Оқушылардың шапшаңдығын дамыту

Сабақтың түрі: Оқу-жаттығу сабағыӨтілетін орны: СпортзалӨтілетін уақыты: сағат: 16.50-17.35 күні: 11.11.2015Сыныбы: 7 «Ә»Керекті спорт құралдары: Доп, ысқырық т.б керек құралдар.

p/c Сабақтың мазмүны уақыты Методикалық нұсқауI 1. Дайындық бөлімі:

Сәлемдесу 12 мин Оқушылардың спорттық

формаларын қадағалауОқушылардың тәртібінқадағалау

2.Сабақтың мақсатын және тақырыбын түсіндіру

Жаттығуларды жасағандаоң аяқтың өкшесі сол

аяқтың ұшымен оңғабұрылу

Оқушылардың арақашықтығын сақтап дұрысжүгіруін бір біріне кедергіжасамауды қадағалау .

Жүгіргенде бастыкөтеріңкі кеудесін тікұстап жүгіру1-4 мұрынмен демді ішкіалу5-8 ауызбен демдішығару

Кеудені тік ұстау керек Қол белдеҚолды иықтың деңгейінде ұстау керекЖаттығу жасағанда тепе-тең айналып қолымызды кері иықтан бүгілу керекБасты және кеудені тік ұстау керекЖаттығуларды өздері санап жасау керек

3. Саптағы жасалатын жаттығуларды қайталау4. Сапта жүру5. Жүгіру- Залды айналып жеңіл жүгіру- Оң және бүйірмен қолды айналдырып (алдға артқа) жүгіру - Өкшені алақанға тигізіп жүгіру- Залдың бір бүрышынан екінші бұрышына дейін бар жылдамдықпен жүгіру- Баяулап тоқтау қалыпты жай жүгіру- Дұрыс дем алу жаттығулары (қолды екі жанарымыздан жоғары көтеріп демді ішке алу және және шығару)6. Жалпы дамыту жаттығуларыa. Басты оңға, солға, төмен, жоғары бұру1 Оңға 2 Солға 3 Жоғары 4 төменb. Қолға жаттығу1-2 қолды алға созып тұрып қайталау Қолды 1 -4 алға айналдыру

5-8 артқа айналдыру 1-4 қолды ішке 5-8 қолды сыртқаc. Белге жаттығу1. 1-2 қол желкеде бұрылу 2. 3-4 дәл осылай солға3. 1-4 қолды аяқтың ұшына тигізу4. 1-2 пружина түрде оңға5. 3-4 солға иілуd. Аяққа жаттығу6. 1-5 оң аяқпен7. 5-10 сол аяқпен8. 1-10 екі аяқпен секіруНегізгі бөлімІ. Шабулға шығу әдістерін дамыту. ІІ. Үш ойыншының келісімді әдіс тәсілдері. III. Екі адым жасап торға тастау.IV. Кедергілер арасынан доппен жүру әдістерін дамыту.V. Допты жоғарыдан қабылдау әдістері.VІ. Ептілік жылдамдықта дамыту.

28 мин Қауіпсіздіқ ережесінің сақталуын қадағалау.Жаттығу ережесінің бүзылмауынқадағалау.Боскетбол добын дұрыс бағындыра білу.

Қортынды бөлім:1. Оқушыларды сапқа тұрғызу және оларды бағалау2. Үйге тапсырма3. Ұйымшылдықпен залдан шығу

5 мин Оқушыларды сабаққа толық қатысуын ескерту

ҰСТАЗДАР ӘНІ Республикалық 45minut.kz Ұстаздар

басылымы ұсынысымен, ұстаздарғаарналған «Ұстаздар әні» жазылды.Әннің музыкасы мен мәтіні ұстаздарғаарналған құрмет пен сүйіспеншіліктібілдіретін әуен деп сеніммен айтааламыз.

Алдағы уақытта «Ұстаздар әні» іс-шараларда және мерекелікбағдарламаларда әуендейді.

Республикалық 45minut.kz оқырман-дарына қолдануға рұқсат етіледі.

Cөзін жазған: Темірхан Әбдіков. Әнін жазған: Жомарт Сейтбеков.

Ән авторлары Оңтүстік Қазақстаноблысы Арыс қалалық Ж. Байгуттиева атындағы өнер мектебінде ұстаздыққызметінде. Ән авторларына барша ұстаздар атынан алғыс білдіре отырып,шығармашылық табыс тілейміз.

Ұстаздармыз ұрпақ қамын ойлаған, Ұлт мерейін артық көрген пайдадан. Бар білгенін шәкірттерге үйретіп, Баулап-баптап, намыстарын қайраған.

Қайырмасы: Ұстаздармыз - жанын ұққан адамның, Ұстаздар біз - айнасымыз заманның. Кеуделерде арман отын маздатқан, Ұстаздармыз - қамқоршысы қоғамның.

Ұстаздармыз ақ жүректі, ұлықпыз, Ибалымыз, имандымыз, тұнықпыз. Әр күніміз өткен емес қызықсыз, Ел баласын қастерлеген халықпыз.

Ізденеміз, үйретеміз, сұраймыз, Ән саламыз, ақын боп сөз құраймыз. Ұстаздармыз шәкірттермен бақытты, Мәңгілік ел тыныштығын қалаймыз.

---11 --


Ғылыми жоба«ҚАНТТЫҢ

ҚҰНДЫЛЫҒЫ»

Ақтөбе қаласы, №53 ортамектебінің 4 «А» класс оқушысы

Төлеутаев Рахат Жетекшісі: Кенегесова Ж. М.

Зерттеу мақсаты: Қант туралымәліметтер жинақтап, зерттеужүргізу. Ел экономикасын көтеругеөз үлесімді қосу.

Гипотеза: Бұл жұмыс кезінде мен іздену, зерттеу, бақылау, тұжырымдауәдістерімен жұмыс жүргіздім.

Зерттеу бөлімі 3 бөлімнен тұрады. Кіріспе бөлімде қант қызылшасы туралы,негізгі бөлімде қанттың шығу тарихы, оның жасалу жолдары, ерекше қолданысы,тамақ өнеркәсібінде пайдалану туралы, қорытынды бөлімде жеткен жетістігім менұсыныс-пікірлер қамтылды.1.Жұмыстың тақырыбы, мақсаты, міндеті айқындалып, зерттеу жұмыстары жүйеліжүргізілді. 2.Барлық материалдар тақырыпқа сай жинақталып, қорытынды пікіржазылды.

Зерттеу әдістемесі: Жұмысты баяндау, интернет желісі материалдарынпайдалану, жинақтау, саралау әдістері басшылыққа алынды.

Зерттеу жаңалығы: Ғылым жетістіктерін пайдалана отырып, қант қызылшасынөсіру және оны пайдалану.

Зерттеу нәтижесі: Қант қызылшасын, қант қамысын өсіруді қолға алу,асханада қолдану.

АҢЫЗ. Үнділер алғашында қант жасаудың әдісін құпияда ұстапты. Ол үшінкөптеген аңыздар да ойлап тапқан екен. Соның бірі былай дейді: «Қант үнді жерінеразылық ретінде аспаннан қар сияқты ұлпа болып жауыпты. Сондай-ақ онысиқыршылар ай жаңадан туған кезде оның жерге бағытталған мүйізінен аладыекен.»

КІРІСПЕ. Қант өндірісі—қант қызылшасы мен қант құрағынан кристалды ақ ұнтақ қант және шақпақ-қант өндіру. Қант өндірісінің негізгі процестері: қызылшаны жуу, жапырақшалап турау, диффузиялық аппараттарда өңдеу, диффузиялықшырынды тазарту (дефекация, сатурация, сульфитация), тазартылған шырынды булау, қою шырынды құрғақ заттары 92,5% болғанша қайнату, центрифугалау, ұнтақ кептіру, салқындату; мұның нәтижесінде ұнтаққанталынады кесекқантқұмшекер қанттан жасалады.Қант қызылшасы(Beta vulgarіs) –қызылшатуысына жататын екі жылдық бағалытехникалық дақыл. Бірінші жылы оның қоректік заттары бар тамыры мен жапырақшоғы өседі. Осы жылғы өсу кезеңінің ұзақтығы 150 – 170 күн. Екінші жылытопыраққа отырғызылған қант қызылшасының жемісінен гүл шашатын сабақ жәнетұқым пайда болады. Екінші жылғы өсу кезеңінің ұзақтығы 100 – 125 күн. Қантқызылшасы тамақ өнеркәсібінде қант алу үшін пайдаланылады, өйткені оныңтамыр жемісінде 17 – 19%-дай қант болады. Қант қызылшасы – жылу сүйгішөсімдік. Ас қантын —сахарозаны— қант қызылшасының тамырынан және қантқұрағынан алады. Ас қорыту кезінде әлсіз қышқылдар мен ферменттердің әсеріменас қанты глюкоза мен фруктозаға бөлініп организмге тез сіңеді.

ҚАНТТЫҢ ШЫҒУ ТАРИХЫ. Қант... Осы бір тәтті ең алғаш қай елде белгілі болды екен? Ол қалай пайда болды? Қант жасауды адамдар қалай үйренді? Ол қалай жасалады?

Әрине, бұл сұрақтар бізді де қызықтырмауы мүмкін емес. Өзіміз күнде жепжүрген қанттың тарихын біреу білсе, біреу біле бермес. Менің бұл тақырыптытаңдауымдағы себебі қантың шығу тарихын зерттеу. Аралардың балжасайтынын, оларды қолдан өсіруді ертеден-ақ білген көптеген елдер қантпенмүлде таныс емес еді. Бірақ ежелгі гректер «Үндістанда бал арасыз-ақ бал беретінқамыстың бар екендігін» айтып жүрді. Шынында да Үндістанда есте қалмаған өтеерте заманнан бергі қант қамысы деп аталатын өсімдіктен тәтті шәрбат жасаудыбілген. Кейіннен оны өңдеп қатты қант жасауды да алдымен білген үнділерболыпты. Үндістанның Бенгалия ауданын «қант елі» деп те атаған екен.Дәл осы үнді жерінен қант қамысы парсы, араб сияқты өзге де жылы аймақтағыелдерге сапар шекті. Қант парсы және үнді көпестерінің арқасында Мысыр елінежетіп, ол бірден емдік дәрі-дәрмек ретінде қолданыла бастады. Әйгілі саяхатшыХристофор Колумб өзінің саяхаты кезінде қант қамысын Куба аралына әкелді.Көптеген жерде тамырын жая қоймаған қамыс осы Куба аралының топырағындажақсы өсе бастады. Ол кезде қант Еуропа елдері үшін «жабайы тағам» депаталыпты.

ҚАНТ ҚЫЗЫЛШАСЫН КІМДЕР ӨСІРЕ БАСТАДЫ? Тарихи деректергесүйенсек, ең алғашқылардың бірі болып қант қызылшасын Мысыр жерінде өсіребастаған екен. Бірақ оны қант алу үшін емес, құлдарға тағам ретінде ғанақолданыпты. Қант қызылшасының құрамында қанттың көптігін 1747 жылыАндреас Маргграф ашқан екен. Ол қант қамысының Еуропа жерінде өспейтінінекөз жеткізген соң, оның орнын басатын өсімдіктікті іздей бастайды. Себебі, бұлуақытта қант Еуропа жеріне Куба, Мексика, Бразилия және АҚШ жеріненжеткізілетін еді. Сондықтан да оның бағасы тым қымбат болды. Селекционерлерқолда бар өсімдіктердің құрамын тексерік шықты. Ең қолайлысы әрі құрамынанқант алуға болатын қант қызылшасы болып шықты. Маргграфтың ойлап тапқанжетістігін оның шәкірті Франц Карл Ахард қана іске асыра алды. Ол өмірініңбарлығын қант қызылшасынан қант алуға жұмсап, 1801 жылы арнайы фабриканыжабдықтады.

ҚАНТТЫҢ ЖАСАЛУ ЖОЛЫ. Қант өндірісі – қант қызылшасынан немесеқант қамысынан қант өндіруге арналған техникалық процестер. Бұл процесс қантқызылшасын тазалаудан басталады. Тазаланған қант қызылшасын турағышаппаратта жаңқалап турайды да, арнайы қазандықтар – диффузорларда ыстықсумен өндейді. Бұдан алынған шырынның құрамында қанттан өзге де қоспалар(әр-түрлі органикалық қышқылдар, ақуыз, бояғыш заттар, т.б.) болады. Онытазалау үшін қыздырғышта бумен қыздырып, үстіне әк (кальций гидроксиді)ерітіндісін қосады. Кальций гидроксиді шырынның құрамындағы органикалыққышқылдармен әрекеттесіп, тұнба түзеді. Шырын ерітіндісі арнайытұндырғыштарда тұндырылады да, вакуум сүзгілерде сүзіледі. Қалған ерітіндінің(меласса) құрамында 50%-ға дейін сахароза болады. Оны лимон қышқылынөндіру үшін пайдаланады. Бірнеше қайта сүзілген шырынның түсі сарғыштауболады. Тазарту үшін оны қайта сұйылтып, белсендірілген көмір арқылы өткізеді.Ерітіндіні қайтадан буландырып, қантты кристалдандырады. Осыдан кейін ғанаалынған қант кристалдары кептіргіштерде кептіріліп, кейін қапталады.

ҚАНТТЫҢ ПАЙДАСЫ МЕН ЗИЯНЫ. Қант өте тәтті, тез ериді. Балалардыңтәттіні жақсы көретіні сондықтан, қанттың пайдасы адамның есте сактау кабілетінжақсартады.Қант организмге энергия береді. Тәттіні, яғни қантты шамадан тысқолдансақ, ол адамды қант диабетіне әкеліп соқтыруы мүмкін. Бұл баланың өмірсүруіне кедергі жасайды.

Әр нәрсенің мөлшерін білсек, ағзамызға келер зиян болмас. Мүлдем қанттанбас тарту мүмкін болмас. Десек те, арасында қанттың орнына бал немесе тосапқолданған жөн. Немесе қазір супермаркеттерде қант алмастырғыштар - фруктозасатады (сахарозаменитель). Қант ағзама зиян келтіреді десеңіз, соны қолданғандұрыс.

ТӘЖІРИБЕ. Қант біздің түсінігімізде денсаулығымыз бен сырт келбетімізгежағымсыз әсер ететін тәтті қоспа. Алайда оның ерекше қолданылуы кейбіржағдайларда пайдалы болуы мүмкін.Ащы тамақтан кейін ауызға салынған біркесек қант ащы дәмді оңайлықпен баса алады. Қант қосылған дене терісінеарналған скрабтар баяғыдан-ақ танымал. Ондай скрабты өзіңіз де жасап алсаңызболады. Оны зәйтүн майы мен кез келген эфир майының бірнеше тамшысыменараластырып қолдана беріңіз. Теріңіз таза, нәзік бола қалады.

Міне қызық: егер далап жағылған ерінге құмшекер сеуіп, бірнеше секундтанкейін жалап жіберсеңіз, далап әлдеқайда ұзақ сақталады.

Қантты дақ кетіргіш ретінде де қолданады. Ол шөптің ізінен қалған, және т.б.дақтарды оңайлықпен кетіреді. Суланған даққа қантты сеуіп, бірнеше сағатқақойып қойыңыз.

Кофе ұсатқыш, блендер, ет тартқыштағы қалған жағымсыз иістерді (сарымсақ,кофе, т.б.) қант кетіре алады.

Қант тіліңіз ыстық шай не кофеге күйіп қалғанда көмекке келеді. Қантсалынған қасықты тіліңізге қойсаңыз, ауырғаны сол сәтте қояды.

Қант сыйланған гүлдердің ғұмырын ұзарта алады. Гүл тұрған суға 3 ас қасыққант, 2 қасық сірке суын қосыңыз. Қант гүлдің бұтағын сақтаса, сірке суы оныбактериялардан қорғайды.

ҚОРЫТЫНДЫ. Қазақстанда қант өнеркәсібі жақсы дамыған. Алғаш 1933жылы Меркеде, 1934 жылы Талдықорғанда қант зауыттары іске қосылды.1942жылы Алматы қант зауыты пайдалануға берілді. 1947 жылы Қарабұлақ қантзауыты, Шу қант зауыты салынып сапалы өнім шығара бастады. Ақтөбеоблысында қант шығаратын орында, зауыттарда жоқ.

Қант қызылшасы мен қант қамысы өсімдігі халық шаруашылығында тағамретінде пайдалы. Қызылша өсімдігін өсіру көп пайда келтіреді. Туған өлкем -Қазақстан жерінде қант қызылшасын өсіруге барлық жағдай бар екендігін зерделейкеле, болашақта ауыл азаматтары қант қызылшасын өсірумен айналысса, елімізгекөп пайда келтіреді деп ойлаймын. Болашақта осы жұмысымды әрі қарай тәжірибежүзінде дәлелдеп қант өнеркәсібін дамытуға мен де өз үлесімді қосамын!

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:1. «Жас ғалым» журналы.№4. Сәуір. 2011 жыл.2. «Ақтөбе» газеті. 12 мамыр. 2006 жыл.3. Биология оқулығы. «Атамұра 2007ж».4. «Егемен Қазақстан» 2011ж. № 55.Қазақ тілі терминдер сөздігі I том О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, 6.Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-07.Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы 8.Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990* * * * * * * * ** * * * * * * * ** * * * * * * * ** * * * * * * * ** * * * * * * * ** * * *Батыс Қазақстан облыстары бойынша

редакция : Ақтөбе қаласы. Заводкөшесі 21 үй. 2-этаж. 13-кабинет

E-mail: [email protected] Тел/Whatsapp: 8 777 087 6843(Редакция)

----------------------------------------------МББ аты: «Республикалық 45minut.kz»

газеті МББ тілі: қазақша, орысша, ағылшынша

Шығу жиілігі: аптасына 1 рет Тарату аумағы: Қазақстан РеспубликасыМеншік иесі: «Нагиева Ш. Б» ЖК (Ақтөбе облысы)

Бас редакторы: Нагиев И. Б.Негізгі тақырыптық бағыты:

білім беретін, ғылыми, танымдық, жарнамалық----------------------------------------------

«Республикалық 45minut.kz» газетіне жарияланған ақпараттардың авторлыққұқы ақпарат авторына тиесілі, редакция жауапты емес. Жарияланған ақпарат

авторларының пікірлері редакция көзқарасын білдірмейді.Апталық Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігінің

Ақпарат және мұрағат комитетінде тіркеліп, 2012 жылғы 19 наурызда № 12341-Г куәлігі берілді.

Тапсырыс: 562 Таралымы: 3000 дана.Газет «Хабар-Сервис» ЖШС-ның баспаханасында басылды.

---12 --

mailto:[email protected]

Республикалық 45minut.kz басылымы - Басты бет

Documents

Transcript of Республикалық 45minut.kz басылымы - Басты бет