Plantarum Exoticarum.pdf - Botanical Survey of India

Indian Botanic Garden Library

BOTANICAL SURVEY OF INDIA

CLASS NO

BOOK

E X O T I C A R U Maliarumque

MINUS COGNITARUM

PLANTARUMC E N T U R I A

PRIMA-

GEDANLTypis, fumptibus &: in aedibus A U T OR I S ,

Jmprimebat

' DAVID-FRIDERICUS RHETIUS.

Anno CID. I^C. L X X I I X .

ILLUSTRISSIMOatque

jEXCELLENTISSIMO DOMINO,DOMINO

HIERONYMO' vanBEVERNINGK,

TOPARCH/E* IN-CLYTA C1VITATIS GOUDA EX-CONSULIJ ACADEMIC LEIDEN-SIS C U R A T O R I J TOTIUS BELGIIFOEDERATI QVONDAM GAZA-RUM PRAFECTO FIDELISSIMOjNUNC IN CONSESSU D. D. OR-DINUM GENERALIUM ASSESSO-RI DIGNISSIMO, SEPTEM LEGA-TIONIBUS, NON MINUS AR-tDUIS, QVAM AUSPICAtlS, CON-SPICUO; N U N C DENUO IN

ONVENTU, QVI NOVIOMAGItPACIS LEGIBUS CUM TOTIUSFERE ORBIS EUROP^I PRINCI-^IBUS FACIENDIS INSTITUTUS

ST, OCTAVAM SEDULO OB-UNTI.

M i E C E N A T I S U OLONGE GRATIOSISSIMO.

ILLUSTRISSIME DOMINE,

GRATIOSISSIME MACENAS.

[Apientiffimus Me totiusUni-Sverfitatis Conditor, ficuti inJrebus omnibus a fe creatis,jnonfecus acbeiugniifimum& munificentisfimum Paren-

tem generi humano multifariam fe exhi-buit, ita cumprimisetiam incomprehen-fibilem inefEibilisfSuse Bonitatis copiam,in Operibus die creationis tertio produ-6tis, fatis abundeque demonftravit. QuseMajeftati Ejus Divine, infinito numero,pradenter adeo & concinne procreareplacuitjUteorummultitudinem, diverfagenera, diftindtas fpecies & proprieta-tes, multiplices item virtutes & utilities,non absque admijratione ingenti, expen-dentibus,fummo cum ftupore animixinacum Rege & Propheta Davide excla-marelicefatrQVAM AMPLA SUN^ o-

P2RA

DEDICATIO.

PER A TUA, 6 JEHOVA! QVAM EAOMNIA SAMENTER FECISTI! QVAMPLENA EST TERRA POSSESSIONETUA! Atque hoc ed magis, quod in ho-rum infinito numero,gramen etiam vilis-fimum, pedibusnoftaisobviumaSapien-tiam aeterni Creatoris imperfcrutabilemmanifefte oftendit, & luculentum fcrtteftimonium, revera &fe Deum, qui il-lud tarn mirabiliter creaverit 9 tarn ele-ganter ornaverit, tamque fapienter con-fervet,& florere. languefcere, emori, acrursus progerminare raciat. Quiii immoquselibetherbct&flofculusnosquafi ac-clamat, digitumque intendit, ut fepofitaanxia&importuria folicitudine, fiducianoftraminDeum, omnibus profpicien-tem, devolvamus. Quemadmodum et-iam ipfaveritas, SALVATOR nofter,adLilia agri, quae: neque fatigantur, nequenent, nee Salomon, Regum licet O-pulentiffimus, cultus fui fplendofe iliasquare potuit, nos manu fere ducit, utdifcamus ex iis, quanto majorem Supre-mum Numen curam habeat noftri, qui

)( 3

D-EDICATIO.

Lilia hodie quidem virentia, fed pofterodie in clibanum conjicienda, longe fupe-ramus. Praeterea quoque multa Planta-ram ac Florum genera, fubitaneo fuo in-terim, vitadabentis noftrse fugacitatem,mortis^; certitudinem; fua per hiememabfentia,noftra vita fiindtorum quietem;& fvavi fua, redeimte vere, propullula-tione, certam a mbrtuis refurre&ionem,iiobis ob oculos ponunt; generatimveropergrata & amoena pulchritudine, ad fuiCreatoris, utpote, qui ea tarn mirabiliterhuncinfinem concfiderit, utper illaho-noretur,laudes & gratias fundendas, nosinvitant atque alliciunt. Quod fane fa-teri mecum coguntur omnes omnino ho-mines, inprimis vero, qui cortice faltemStudii Botanici minus contenti, .medul-lam illius fumma cum oble&atione ac-curate rimantur- E cujus certe exercitio,proxime recenfifcE & Divinse plures aliseMEDITAtlONES, nee contemnendaein vita humana confervanda UTILIT A-TES, fummaque animi DELECTATIO& prQlubium,petenda & haurienda funt.

UTI-

DEDICATIO.

UTILITATES, quas in vit& human&confervanda preftat, quod concernit,cum eae a SapientiHimoRegum Salomo-ne (qui tefte Sacro Codice, locutus eftdeCedro montis Libani adHysfopum,quae egreditur e pariete,& cujusLibri deNatura & Facultate Herbarum magnocum dolore ac detrimento pofteroruminteriere) a Theophrafto, Diofcoride,Plinio > aliisq; quam plurimis profundseEruditionis Viris Plantarum naturam &:virtutem explanantibus, non leviter &:perfundorie, fed folide & copiofe didu-(Stae fint atque explicate, non eft quodaddam. Neque etiam de fummis utili-tatibus, quas aut ligna in exftraendisNa-vibusvaftoactumultuofo mari fulcanti-bus, & Palatiis, Urbibus, Pagis ac tugu-riis, inhabitationi commodis erigendis;aut Panis e frumento pinfitus & menfequotidieobvius largiuntur,quidquamdi-cam, quoniam hsec omnia cuivis affatimfunt cognita. Certe, Flores amoenifli-mi, animum mirum in modum permul-centes, Gramina pergrata viriditate fua

ocu-

DEDICATIO.

oculos jucundiflime pafcentia, Herbalnon foliun jumentis pahula praebfentes,&quicquid vafto hoc in Orbe vivit alentesac fospitantes, fed etianx, ceu fulgida &venufta cum hilaritate micanria iidera,coelum, veluti currum penfilem argentoobdudti clavi,fumma cum magnificentia& majeftate fplendide ac incomparabi-liter ornant; ita tellurem tarn ineffabilipulchritudine, grataque amoenitate ve-ftientes& conclecorantes; idmerentur,ut unicus terras decor & toga qusedamtalaris jure did debeant. Quod a veri-tate minus v>abesfe exinde fiet manife-ftum, II confideretur, quam informe,quam trifte, quam rude ac vaftumChaoshie terraram Orbis esfet, fi pulcherrimafua, omnivariis floribus longe artificiofius(quam quod Apellis & omnium qui un*quam fuerunt, pidoram penicilla imita-ri valuerunt) interftinda & decora vefteac tapete privaretur nudusc ; appareret;qua tamen a Creatore fuo munificentis-fimo & liberaliflimo, tarn ornate tedtus,tarn varie pi&us, tamq; kute, veluti ope-

re

DEDICATIO.

re Phrygio baccatus, & tarn fvavi odoreuberrime imbutus eft, ut omnium omni-no hominum vires & facilitates ad expri-mendas venuftates iftas plane incompa-rabileslonge multo^; imbecilliores fint.O quam amentes igitur omnes illi! quipulcherrima haec Dei dona & bona, pla-ne inutilia & vana esfe in animum indu-cunt, fannisque excipiunt, fi quis eommexercitio deledetur, aut de iisdem ali-quid in publicam lucem producat: quailvero Sapientiflimus rerum Opifex ea-dem fruilfa creaffet; qui tamen, cundailia bona, immo optima effe pronun-cians,hominemadeacognofcenda Sa-pientia inftrudum, omnium Dominumconftituit,ut eorum ufura in S. S. Nomi-nis Sui gloriam gauderet & deledaretur.Qusedona eximia proh dolor IfoediflimoProtoplaftorum lapfu ita perdita & amis-fa, ut quidquid fcimus & cOgnofcimus,ex parte faltem & alterum alteri quaficonfarcinando fciamus& cognofcamus.

DELECT ATIONEM vero & gratamfatietatem in Exercitatione Botanica

)(* ejus-

DEDICATIO.

ejusqueculturaexiflentem, multis ver-borum ambagibus explicare, plane fu-pervacaneum duco. Nam qualis &quanta fit, inter alios Diocletianus Im-perator,qui cum ea Fafces commutavit& Diadema depofuit: Cyras item Ly-dorum, & Evax Arabum, Reges; quo-rum Hie fua manu Plantas in libro pecu-liari delineatas, Thefauri inftar eximii,Neroni Romanorum Imperatori offer-re non dubitavit; Ille autem,cui obleda-mentum in Hortorum culture adeo in-

tnsfuerat,ut etiam in votis'unice ha->uerit, quo iibi vita fundo in Hortis, ar-

boribus confitis fertilibus, juftafierent,abunde & clare demonftrarant. ExPrincipum Chriftianorum numero idemegregie comprobant Fridericus III.Glo-riofiflimus Imperator, qui in cognitioneStirpium adeo exercitatus fuit, ut Medi-coram iftis temporibus, in hac arte paucicum ipfo comparari potuerint; & Maxi-milianus II. Imperator laudatisfimus, quinon fine fummo ftudio & magnis impen-fis,variafanePlantaram Exoticarum ge-

nera,

DEDICATIO.

nera,Hortis fuis intulit & coluit,atq;hancinfirmitatis fuse recreationem aliis longeantepofuit: nee non haud ita pridem, Se-reniffimus Dux Aurelianenfis,qui StudioBotanico adeo imbutus, atque expertusfuisfe certo asferitur,ut Principem, poftSalomonem, in h&c arte oculatiorem,Orbis terrarum nullum tulerit. Taceo,quod adhuc hodie plurimi Magnates &HeroesInclyti,Hortorum fuorum multisPlantarum, Florum, Fraticum & Arbo-rum generibns confitomm ornatu, tan-quam per fpeculum pr^enitens obledta-menta, ex hoc tarn laudabili & Divinoexercitio haufta,dilucide exprimant atc!j;fignificent.^ IpfamlLLUSTRISSIMAMVESTRAM EXCELLENTIAM vivumexemplum fifto,utpote,quae & tum,ciimfalutariSuoRegimine,ConfoederatisBel-gii Provinciis annos perquam plnrimosrion fine fingulari laude Confiliis pariterac Fadis laudabili femper effeduOfficiaSua prseftitit,Pacem(5[;almam,Divina fa-vente Gratia, cum omnium piorum acpacisamantium gaudio & oble&atione

)(* 2 fepis-

DEDICATIO.

fepisilme procuravit; (quemadmodumidinprimis ex confpicuisatq;arduisLe-gationibus, Londinenfi,Bred'ana, Aquis-granenfi, Clivica, Colonieiifi, &c. quasILLUSTRISSIMAEXCELLENTIA VE-STRA cum inadtimabili Patrice emolu-mento ac fama immortali Nominis, fide-Mime peregit, luculenter patet) & jamquoque reiumendo Neomagi Univer-fale illud, quod nuper Colonise Agrippi-nse non fucceffit, Paris Negotium, nonfine proprio virium facultatumque dis-pendio, totius Europe falutem ac quie-tern unice intendit: in laudabili tamenDivinorum Operam Meditatione &exercitatione gratam animi Sui Publicisnegotiis delaffati obledationem5fuavisfi-mam quietem ac refocilkitionem qusefi-vit, atque adhuc quaerit. Et fane quan-tum fibi ILLUSTRISS. EXCELL. VE-STRA in Divina hac Scientia experien-tiam acquifiverit,vel folus ILLUSTRISS.EXCELL. VESTR.Hortusabundetefta-fur 5 quippe qui mirabilium ex omnibusOrbis terrarum partibus congeftarum

Plan-

DEDICATIO.

Plantamm abundantia ita excellit, utomnium fpe&antium oculis non nifi in-genti cum ftupore fefe luftrandum ex-liibeat.

Recenfitse fupra tresUTILITATESilbe,Divina nempe & Sacra adDElTEROPT. MAX.gloriam animique falutemfpedtansMEDIT ATIO/anitati & fusten-tationi hominis ferviens UT1LITAS; acfvaviflima mentis fummo cum prolubioDELECT ATIO, eBotanica exercitatio-ne &Plantarum culturaemergentes,ani-mi quoque mei inclinationem^ quse mihivelut ingenita a teneris ad rem Planta-riam foit, in dies foverunt, immo auxe-runt- Fadtum eft inde5ut prater Pieta-tis exercitium nullibi pleniorem recrea-tionem, quam in meditatione reram adRegnumVegetabilium pertinentium,re-perire potuerim. Ex qua seterni Numi-nis Omnipotentiam, Sapientiam, Provi-dentiam, Mifericordiam, Amorem &Munificentiam tarn luculenter mihi ,poftpofita omniterreftrium reram cura,ob oculos pofui, ac fi cogitationes meas

X* 3 pro-

DEDICATIO.

profundiflima devotione inSacrisElogiismira cum jucunditatepaviffem. Etecomiiia mihi quoque anfam dederunt, utnulli fudori,operaeacfumptui parcerem,quin t&m Indigenas, quam Exoticas fldr-pes inquirerem atq; colligerem. Hie ve-rofingularelLLUSTRISS. EXCELL.VE-STRA affedum in me finemerito meoper tot annos uberrime collatum, retice-re non poffum. Non modo enim gra-tiofiflimis me literis benigniflime recrea-re; fed meam quoque,quaStirpes5potis-fimum Exoticas, notitiam (multa fcilicetSemina, Bulbos,Plantas, tarn vivas quamreficcatas, immo & ipfiffimis coloribusad vivum artificiofiflime depiftas, atqueab extremis etiam novi aliquid femperparturientis Africa oris obtentas, libera-lisfime mihi communicando ) adaugereSumma animi Benevolenti^ dignata eft*Quocirca, cum magno earum numeroprima hsec mea fuperbiat Centuria, pla-cuit eas vel in figuraru apice vel fub ipfonomine afterifco notare, ut & ferseinnotefcat Pofteritati, quam laudabili

ftu-

DEDICATIO.

ftudio manuque munificalLLUSTRISS.ExcELL. VESTR.Dwinorum Operum,hucusque aut pariim aut nihil cognito-rum,notitiam,reiqueLiterariaeapudEu-ropoeosincrementumpromovere inten-derit.

Quemadmodum autem omnia inOceanum,undeOriginemtraxerant,flu-mina relabuntur: fimiliter ego jure meri-toq;hancceCenturiamExoticaramPlan-tarii cum ejusdem Iconibus, in debits fi-gnum reverentise & animi grati teftimo-nium erga ILLUSTRISS. EXCELL. VE-STRAM, aqua nempe corufcumfuumfplendorem accepit, iumma cum humi-litate depofiturus venio. Suscipe igitur,ILLUSTRISSIME at^; EXCELLENTIS-SIME DOMltfE^DOMINE Gratiofiffime,lucubrationes hafce meas Botanicas,quas fubmifsa cum obfervantia in devotianimi tefferam, gratsec ; mentis Symbo-lumlNCLYTO TUO NOMINI infcribo,mihique porro benigniflimo gratia* TuaeFavonio adfpira,ut & in pofterum de ul-teriori Plantarum notitia Te prorAoven-

te

DEDICATIO.

teacquifita,gramlarimihipoflim< ValeILLUSTRISSIMEMACENAS &adfe-ram us< ; fene&am vige fospes, vire fal-vus, flore incolumis, lvayique BotanicesStudio TE eousc ; recrea, donee tandemannorum vitaeque fatur, immarcefcibi-lis ILLE ILLUSTRISS. TUA ANIMAFLOS in coeleftes transferatur Hortos.Dabam ex Mufeo meo Gedani, AnnoM. DC. LXXVIL die XV. Menfis April.

ILLUSTRISS. EXCELLTUJE

devin£tisfimus atqj humillimuscliens

JACOBUS BREYNIUS.

t>an ftoHanto cubef iwfm. aifo£>ns

fcewoottfuJ&oJacobBrayne. Jf)oe bat |>i)Supplic.tot fpn groott Poffrn hrtbbclatcn brucfen feePe*QSocce gef ittttulcm CENTURIA P L A NT A.R U M C 3 B t ff

^ g nweyelpcf &cbcn / a «(fientvaren aangewenbf/ foo fnt fd&c fe brucFeit/l anh<t fnflben ber f l a t t e n / en aljbbtctmal*np&i c SOienfdjcn/ac&onben wierben/frfe tipt &up#ft feme luff/ f fclffi>c fou&ctt tnoêtt fomen

« fc^nplieti ofK&mdEfm/cttalfbo{>ai£D?o<rf bfticcmcn ban gtftwg&ertert utuercifm,- fbo roag §p SuppI far oobtmo^^^ fecrfoccfcn&c tat fttlje m o ^ ttrfcrf nicr&cn/cnbc fiem SuppI. mocftc toe^câm \v<rtm/bM ba f^£a^< in 6m £pfcf f>art fcpffficn âaren nu «rfl comenbe met en moggeflfDrucfeofte be p a c t m natr ^cfnrbm wttxn nod? fenfiede noc^!c of(c clCcr^ nacrcicbritcft off re oe Sûrcn ttaargcfWcbcn fy<t u Zanbe

i f p ^ b d 0 f J ^J3 g f 9 B j b d/ enbe^cneên rocfcn&c fcrbc&ffam bm SuppI, upcf ^ f p / Souvfcraineffl?<tc^f < n Authoritcyt,bcnf<l6mSuppI.

^confentcerdt / gcaccordccrt enbe ^(octroyeerdc ^ctbtn/ confencercn/accordcrm cube oftroyerm mfflbcfen / bat (19 gebupircnbe ben Ztytot 6artf>pfft(en eerfi fomenbe acferer cen tool cnbc ârcn f»ct fcoorg. SQotdi QtnaamtCENTURIA PL ANT ARUM EXOTlCARUM>(tilftnbcn6ooy0. © n f wg^nben allcen fall mogen brucfen boen brucfen upfgcbm en bcrtoopen/ i>er-(febenbe 5arom <t!«n (nbc anen ^clpcf en fict fclbc Qioerf <n^(§ed ofce bednaar te brucf en ofte dperi naargebrucft t»inncn ben fclben jOnfen ganftc t(Srenên/ u^t te gc&en oft'ttt bercoopen/op be &erbeu«e frmallc bf(nAdrê#brucffe inê^racfefe ofte eerfodjte Exeniplaren, en een ôete tan trie §onbctt© u l b e ^ baar en (o&ente UvMUm tt applicceren cen berbe â«t>oorbcnOfficfcr bfe be Calange boen fall/ cen bctrbc ^drt feoor ben 2(rmen;ber fplaat*fe baor êt cafus boorMUn fall/ (nt>t b(t rc(icrcnUi>trt)t tyait boot t><ttSuppI. 3(Ue0(nbUn 93erflanbe/b<if 0332? ben SuppI.met befen£)nfenOAroycwilUnix gratificcren tot fcer&ocbtnge 6an f^ne ©câabe boor hef ôbvuefenfcrttif bootg. CBoecf / bactr boor m cenên &ee(c Kvfiaan tori ^nôuben danbten fe authorifcrcn offte fe advovtren; enbe teelminn f»et felf>e ottbetriOnf(protedic tnbt QSefcêrmfnê/ <mi$h meerber Credit aanfun offte Reputa-tie re pfijen. têmaar ben Suppl. m cas baar (n pcfg onbthoorfydtfoutomo'qen influeren,aUe h<t fdbe rot fpnen SaftefaKôubennwfen f( fxramtvoo^ben; S o t bfen cpnbe wel expreflelpcf âcrenbe/ bat ty albicn ^9 befeniOnfenOAroye / boothtt (elbe Q3oec£ fall wfflen flellen / baar tan geene gcabbre-feferrbe offfc ^ccontraheerde mcnricfaIImo3«H maefen/ tRemaair gtôubm

{all

faltttfcn/gefftfocoaroy ta'tgcgttlm fottbcr ttnfyt omisfie fetor &oorre ftucftn offtc fc bocn tyrttcfcn/ op pcene 9<m &et effeft ban Men tt fcrlfc#fen* @n e fen epnbe &cit Suppl. t>cfen Onfen Confenteente O^roycgenfeteh al^nact l e f o m t / Sdficn 1DS> «H< en eenen %t\r)& fcunt angaen macVfctf f9 ^» Suppl. dan ben^nmjjoube tan befen tocn laten enbegeboên rufldpcf/ fercdclvcC/ cn^c tollcomcnflpcf genicten en geferupefen ces-ferenfc ode UUtt enê ^Beberfeên cer contrarie, @ebacn in den £ a »ge ont>cr ^Dnfcn ^roeen êgele fytt antocn ^dttên/denxn. Januani me âcv© $ ^ ) g l i d f ^ ^ D f t f t f j f t ^ e n f b ^

A. WASSENAER

HERB, van BEAUMONT.

PRIVILEGIUM SACR^; CJESA-R E l MAJESTATIS.

iEOTOLDVS T>ivina favente clemen-\tia ele3us %<mianorum Imperator femper

rfgufius, ac (jermania, Hungarite, lBo-j hernia > cDalmatiai Croatia,Sclavonia&-c.

, Archidux zAuflrU, Dux cBurgun-Styria, Carinthia, Carniola&- JVir-

temberga, Comes Tyrolis. &-c. Agnofcimm &• notumfaci-mmtenore prafentium univerjis^ quod\ cum nobis JacobusBrcynius (fedanenfo, Botanicus, humillimeexpofuerit^feOpus Plantar: Exoticar: iconiceexpresfarum in certasCenturias magno labore &-fumptu congerjijfe, idppralibeneficiojuris Publici propriis/uis expefis facere decrevijfe>vereri autem debere, ne quodfape fieri foleat, alii quoquucrialieni captandi causa eandem editionem fuam fubdole imi-tentur^ feq; italaborejuxta ac fumptu fruflrentun demifseproindefitpplicando, utfe adverfus ejmmodi molitionesTri-vilegionoflroCafareo munire clementer dignaremur:3\Qosiisce ptWtbus uti aquitate nitentibus benignum noflrumprabuerimm asfenfum, ac idcircih omnibus &-ftngulis 2?/'-bliopolis, Typographis &-cBibliopegis caterisq; quibtucwij--,remfeutiegotiationem librarian* exercentibm ferio atj; di-JlriBe inbibuerimui &• vetuerimus,prout perprafentesfubpwna decem marc arum auri inhibemm &• vetamus, ne eorumquisqua,praterpradittum JacobumBrevnium, am eum .cuiis, infcriptis dederit licentiam, ante fatum Opus intraquindecim annos ab editionis prima die cpmputandwn, in-tra Sac. Itym. Imperil %egnorump ac Dominiorum no-fir orum hareditariorum fines, in Jimili vel alio typo velforma, fiveintoto.fiveinparte, recuderevel alii recuden-dum iare> aut alibi impresjum invehere, venundare &•clam Jeu pal am distrahere prafumat, Ji quis autem fecus

faciendo ^rivilegiumfeu interdiBum hoc nofirum3 auovisX * * modo

wodo transgredi fen vtot[ire con at its fuerit 5 nonfo-lum omnibus exemplar thus per per am ftippe rectt/if fetfap-

id dEt I j b fp p p fpp /

portatts (qiii€ quidem diEtus Impetrans ejusve bareaes fpropna author it ate five z5\lagifl> loci aux'dio,fibi vendicarepoterunt) privandunijcd&* fupra dilia de-

• cem marcarum aun pwxk^ Fifco nojiro Imperiali, &• partiUfa ex aquo pendenda > omnt fpe venue pracisa mulU^n-dumdecernunuu Dummodo tamen pradiclum Opus tenorem hujus ?iojlricPriviIegii ad cujttsj, notitiam tnfrontc pr<£-imprejfum continent^natuorji ejusdem cxcmpLvrta? ndC&n-cellariam noftram ImpertalemAulicaynûarnprtmum tran rmittantur. z5\sfandawuyporro unherfis noflri.s &SACJM

Pperit êgnorumq; &• Domtmorum nQJlrowmHtereditario

n zjiaagiflratikus, Ecclejhjlicis, l b

jusctmm Ordinis, Condtttonts &• Status fuerurt} ne quenquam huicnofiroCaf/Privilegio ullatenus imphvenire patiantur, quinpotius cjurdc rupfdlispoems alusque modi r iJoneis co, e n t , <ry

fi d ll i l Ho

ft eandan mtdclam evitare volucrmt. Harum tejlt-

I monio L MM manu noflra fubfcnpinojlri Ctffarei appre \fane mumtarum, qv

nojlra Fieri decima nona, rrnDomini <S\dilI: . Sexcentefimo > Septnagefmt

no, Ttpgnorum nojlrorum/Ii, dcamo nono yHnn-êfiynopcundofBohemia vcro vigefimo primo.

LEOPOLDUS-

V. Leopoldus Guilliclmus,C K' i i

Chriftoph Beiicr.

AT>LECTOREM BOTANICUM

PRiEFATIO-Uanquam ab ipsa adolefcentia ,

onfolum in notitiam Indigena-irum; fed Exoticarum etiam Plan-jtarum fingulari ardore raperer &[cupiditate: tamen praeter eas, quasdulcisfimaPatria, e gremio com-

munis omnium Matris producit, nullas*defcribe-re mens ferebat. Poftquam verb afpirante for-tuna, magnaExoticarum copia, Summi inprimisac faventisfimiMaecenatis noftri,ILLUSTRIS-SIMI atque EXCELLENTISSIMI DOMI-N I , DN. HIERONYMI a BEVERNINGKadjumento admedeveniret: inexcufabile negli-gentise in Pofteritatem &c ingens erga illos animiingrati, a quibus acceperam, indicium futurumarpitrabar, fi eas tinearum St blattarum fcntireinjuriam, nee ufum aliquem mortalibus adferrepaterer. Virorum itaque CeleberrimorumDo-cTiisfimorumq; fuafu, quasdamde Exoticis etiamnondum defcriptis & minime cognitis,cum in-termixtione rariorum quarundam noftro coeloorientium, in lucem emittere, 6c Germanica qui-dem lingua, deftinavi. Verum enim verb, cumftudiorum apud Exteros,Botanicorum maxime,multb majorem quam apud Noftrates, Digni-tatem confiderarem 5 ad Cartefii exemplum ,Ipfis eundem laborem meum, in linguam La-tinam per alium translatum, pariter offerre,tan-defn mihi placitum fuit. Quem'etiam in finem,Virum literis &do<5trina praeftantem, exorave-

)(** 2 . ram.

P R A F A T I O .

ram. Sed quoniam ille Medicinse 8c Botanicespenitus ignarus erat, atqueego varias ob ratio-nes Medici vel Botanici ad hoc uti opera in du-bium omninbvocabamjlaborem hunc ipfe fus*cipere, licet tempus aegre ferebat,fumcoa£tus.In quo, Botanicorum ut more ac ftilo, 8c qui-dem jam hujus, jam illius loquerpr, operamna-vavi. Hinc quandoqj brevem absque omni ver-borum lenocinio, nonnunquam prolixiorem,fubinde *netaphoricam fcribendi rationem, adevitandum ex crambe Taepius coclra faftidium ,ufurpavi. Opere autem hoc vix fuscepto, illi-cb,pr3eter imminentis diraqjminitantislnvidiastempeftatem, haud leves fe ofFerebant difficul-tates. Namque cum pererudito noftro 8c curio-fitatis ftudiofb Orbi ,non folum rarum,fed exa-ftisfimo fimul etiam ordine digeftum Opufcu-lum offerre anniterer j pofterius illud haud per-fici posfe animadvertebarh; cumPlantarum qua-rundam Semine, aliarum Fru&u, nonnullarumFloribus deftituerer: cogebar igiturfervireocca-fioni, Sc quantum fieri poterat praeftare. Triaautem ilia ante commemorata,nobilisfimae fontpartes 8c Symbola genuina feu *not« genericas8c eflentiales Plantarum, in iis denominandis,legitimoqj Generi fiibordinandis, obfervandae,Fru(5tusinprimis 8c Semen. Quodetiamex Di-vinis Scriptis, (fenef.c. i.liquet, ubi dicitur; Et,,protulit terra herbam virentem,8cfacientem5e-,,rae juxta,genus fuum,lignumq; faciensfruclrum,,,cVc habens unumquodque femen fecundum fpe-,,ciem fuam. Hoc autemaVeteribus nuhquasn^fed foperiori demum feculo a Conuio Qefn'ero pri-

mum

P R A F A T I O .

mum omnium animadverfiim, quemadmodumex Epiftola ipfius ad Occonem (cujus cthmfobannescBauhinus inHift. Plant.Univerf.Tom.III3lib. 28.c.x 1 i.p.234.mentione fecit) fatis abundeq, patet.Ejusdeprotinus veftigiis Nobilisfimus atqj Ocu-latisfimusBotanicusF^/Wro/«w^,(ut clare viderelicet in ejus minus cognitarumStirpium £x<p%ofoet9Parte inprimis altera,c.27,p.62,&63.) inftititj do-nee hifce tandem temporibus, ExcellentisfimusD ^ ^ ^ i / B f i^ gDecus, e prxdidarum Celebritate confpicuarumBigarumtramite, viam apertam & publicam,inflorentisfima ingenuis artibus Britannia, parare,dubio procul brevi interftitio temporis magisplanam effecliurus, occiperet. Quin & ego protenuitate mea,quse praeftare hac vice nonlicuit,exfupra commemoratoFrudruum Seminumq; defe-£bu,me in pofterum emendaturum, Deo volente,fpero. Benevolus interim Leclror, Lucubratio-nes hafce meas, quag tam diu (fiquidem ob chartaepenuriam detentus fueram)fub praelolatitarunt,asquo fuscipiet animo, donee accuratibres con-iequantur ; cum non folum haud exigua Planta-rum rariorum nondum defcriptarum copia mi-hi reftet,fed etiam quam plurimae, tam ab ILLU-STRISSIMO NOSTRO M A C E N A T E ,quam Excellentisfimo Domino Arnoldo Syen 'Profes-

Jore a5Medicin# &• ^otanices Lugduni 'Batavorumlonge celeberrimo; nee non ab Excellentisfimis <s5\le-dicis variisin Afiae Regionibus degentibus, fiim-mo cum defiderio a meexlpecl:entur, Rei Her-baria Amatoribus,fi meas hascePrimitias non in-gratas intellexero, ofFerendae. Caeterum lubens

)(** 5 itc-

P R A F A T I O .

iterum fatebor, me omninb vereri, ne ex fipiusjamrepetitoFru&uum &c. defe&u ,plurimos inhocOpufculo admiferim errores: Exempli gra-tia; Chrysanthemum aifyoides ^fricanum\fmdiM a menon vifo) quod ante quatuordecim vel quinde-cim annos, priusquam femen oculis luftraflem,Afterem ai%ociiiem(cpo nomine tempore impresfio-nis hujus Tm&ztusz'Dn. facoboZanonio editum)ob floris formam, vocare decreveram j poftmo-dum cum femen non pappe(cens3fed folidum ob-fervaverim^^x^^wwinferere placuit. Fieri au-tern posfe rion nego, quod Planta hsec Opuntia autTortulaca magis arnnes, vel plane a nobis cogni-tis Stirpibus, discrepantes reratfru&us ,eamqueob caufam cum Fico melius Indica, ficuti in Misa^Aiedicts frThilofophicis Hafnienfibus fa&um, velcum Tortulaca, ut Excellentisfimo Dn. a^fhrahamo^Muntingfhcait9 comparandaveniat; vel quodheteroclitam, noftro Orbinotis feparandamcon-ftituat Plantam, adebque male a me Chrysanthe-mo annumeretur. Ob quam atqj fimiles caufas,non tantum a DoAore experientisfimo, fed abimperito etiam hortulano reprehendiposfem.Fa-<5fcum tamen a me fcias. Lector curiofe, quantumexiis^uaein promptu erant,conjecl:uraconfequilicuit: ingenue profitens, nihil mihi quidquamcarius ci vili & experto futurum Caftigatore, cumnihil propius verae felicitati esfe exiftime, quamdifcere. Itaqj non foliim difcendi, fed etiam co-gnofcendi&corrigedi errores meos,dum tantummodefte,fine animi impetu( Zoilumatq,- Altcr-catorem non euro) exhibeantur, me avidisfimumfore promitto.Hsec mihi tantifper fufficient,dum

Do-

P R A F A T I O .

Dodtiores ad ulteriorem inveftigationemearumPlantarum ,,quas comple&itur hasc Centuria in-citavero 5 quod etiam ex animo opto. Hifce va-le amicisfime ac benevole reique Herbariae ftu-diofe Lector, & contenta in hoc Tradlratu mi-rabilia longe pulcherrimajmeditandopariter in-comprehenfibilem SUMMIearundem OPIFI-CIS Sapientiam bonitatemque imperfcrutabi-lem perpended.

NO-

N O M I N AILLUSTRISSIMORUM

H E R O U M,& cseteromm

atque

V I R O R U M>qui

CENTURIAM HANGEXOTICARUM PLAN-

T A R U M,

VeiPlantis, vel Scminibus, velrclationibusgratiofisfime communicatis, coiidcco-

rare dignati Hint.

MICHAEL CASIMIRUS RADZIWI-% J p p j g

Fice-CancelUrius &• Exercituum Thix Campe-Jlris &c.nuncveriS. <R<$5M.<Polon.<T$mnarriLegatus.

HIERONYMUS van BEYERNINGK,TeilingaToparcha; Inclyta CivitatisCfOud* Exconful;QjfcademiaLeidenJis Curator; Totius 'Belgii Fcederatlquondam Qa^arum Trafettns; nunc in confefu 2). ©.

Qrdt-

OrdinumCfeneralium Asfesfor, '&• adTra&atusTaas,qui jam J^oviomagi inflitwntur Legatus T?tenipoten-tiariusFcederatarum 'Belgii 'Provinciarum. <&c.

Prater EOS Ordine Alphabeticorccenfentur,

ADOLPHUS VORSTIUS DoZt.p.m.Lugd.cBatavomrn zSMedichue &- 'Bounices Trofesfor.

ANDREAS CLEYERcL^f^.L/V^. & Chita-tis TSatyvia $£wa in favalnfula^fedicus.

ANTONIUS CHASTELEYft,/>..». Jmfido-dami, Societatis Indie a Orientdis, (fuyana &-J\ovi*Betgii Curator.

ARNOLDUS HUYBERTUSD^r^^f^c.Vkrajeftenfes.

A R N O L D U S SYEN <£Wedic.T>o&or&> ejusdemFacultatis atque ISotanicts Lugduni <BatavommcPro-ftsjbr.

BENJAMIN ENGELKEN Chit. Trim. Qedan.Conful, Adminijlrator Tortorii Senior3 Scholarcha> atq;T$ibliotbeca(jymnafii Curator, &-c.

CAROLUSftelodamenfis.

CAROLUS SWEIKERUS, ScaUnus (?eda-nenjis.

FRANCISCUS SEVENHUYSEN,5PAmiM.copi Haga-Comitis.,

JACOBUS GOLlUSf m. Lugd.<Bat$u.£\Luthefeos&-Lmgv. Oriental. Trofesfor.

JOHANNES BRAYNE Tatruelis, *5MercatoraArnftelodamevJh.

JOHANNES COMMELYN Senator & Com-mijfarius ayfmftelodamenjis.

JOHANNES ROETERUS p. m. SecretariuszJmflelodamenfis.

JOHANNES SCHMIEDT VSor tZMedic.Thyjicus (jedanenjif Trimarius.

I S A A C U S VOSSIUS- , miofopbns celeberrimus,qui Herbarium %aumlfii perlujlrandum> &- nonnulUquadam excerpenda concesjit.

M A T T H A U S SLKD\JS,T>oBor*Medic.Am~ftelodamenjis.

P A U L U S H E R M A N S DoBor, Societal Indi-ca <s5Medicus in Ceylan Infula Ordinarius.

T H E O D O R U S GOUUSf.F. V.Lugd.tBa*tavorumEX'Confuly&-quondanfPr*ton nunc verb cjus-dem Civit. nomine ad Collegium Archithalatficum, quodAmjlelodami eft, Delegates.

WILHELMUS ten RHYNE ©o&r, ^MagmImperatoris faponiaa^Medicus^ "Botanicus & Cby-micm.

HONOR10 2 I L I S

F L ( ) R I B . U SScribentis

A U T O R I S-

MAximus in.minimis DEUS eft, Floresquccaduci

SUMMI teftantur de Eonitate DEI.Hi fenius recreanti aegris medicamina praeftant,

Et quamfint renjm cundlra caduca/ do-cent.

S ALV ATOR MUNDI commendat lilia cam-Qua^Saiomonaeisprastulitipfe opibus.(pi,

Haec bene perpendit fcribens de Floribus <tAutoryOptandum huic meritb ut floreat &: va-

lcat_;.

A- D LINDA-

)(•*** 2 BEN-

BENJAMINIS ENGELKEN, COS.Ad

TACOBUM BREYNIUMAMICUM, REI HERBARIA

PERITISSIMUM.ELEqiA.

F %onte fer&iata cPeregrmas fuscipe Plantas,Qua* tibi dat %iRjfpf3\(yLeBor amiceF f g fp

Qua* tibi dat %iRjfpf3\(yyLeBor amiceymatm:Indefeffa legens, per disjita %egna, hbore

Herculeo var'w. India teftts erit;funcia Palaeftinae Syria, & Brasfilia, Creta,

Africa, turn Capitis Spes Bona, Barbaria.f IndigetUs feliciter infuper Herbas,Quas tenet Europa, &• Prusfia lscta Jimu

Hoc Tracorie brevi Casfubia Noftra patebit yQuanta ibi Tlantarum copia ,fpreta dm..

Immodicos referam fumtus ? 3\(on. i&ra loqvunturArtificis, gnavo pollice fculpta, fatis.

Curru veUafagax volucrum zfMedea Draconum:Hacne put as etiam turn penetrasfe loca ?

Pallor: zAtOsfafuascognofcitVzYiotiHerbas',Carmine quas celebresj^rfo To'etajuo.

Vnica ret miranda, Senis renovaverit anno9A:foiris, extemplo qut bene-dock Socrus I

Et vetus ut gravidus ftifesfit faBus O l i v x \Terraque qmtulerit pabula lata fimuL

sAuguror t & - nee vana fides, Vegetabile LullIG fuit Herbarum maxima, nota Sophis.

Hanc, Fato monflrante viam, Tu montibus altitInnafciinvenies, candida 'Phabc, tuts.

Adde peregrinisperegrinam protinus Herbam:Torriget, ecce}. Herbam fda vel ifta T i b i !

Anno 1676.

HO-

HONORI&MERITIS,

BOTANOGRAPHIDN JACOBI BREYNII'

CumVIRIDARIUM fuum EXOTICUM

cderet.

PLantarum ignotas fades-, viresq,- ftupendumNaturae ludentis opus, qui cemere gcftis;

Siftc gradum: Et BREYNI primasvos fiiscipefoetus.

Congeftas augufta dabunt Viridaria mesfes;Et quondam immenfus iparfim quas protulitor-

bis,Parturit unus ager. Fundunt fua thura Sabaei,Extremi firms orbis, & ultima littora Gangis,Has ergo telluris opes> dum ihente revolvis,Quisquis es, ,3c variis diftin^ras floribus herbas,.Autorem venerare Deum: nee dicere ceflesGRAMINIS H E R B A C A R O E S T J FLOS

H O R T I , GLORIA MUNDL

ARNOLDUS SYEN>s5\£edicin&&- Botanic*, in Ac ad.

Lugd. *Batav. Trofesfor.

•).(*•* 3

I:A£ tenu AliiQuasT*atrium large.gignit 'alitq; I

<Pervigili jludio, gnavisque exponere curContent i, laudum grande .

Longius ingenio) 'BT^E^P^fT}

Splenaidius 'Docio j\(o)rkExtremas adtlsfe or as, pfatit, tis

ColleBas nitide propofuijfe piStirpesque omnigi tocuph

(Mas generofa finu divite China fovet9

Artifici pQpulis fpe&andas jifiere de;Htc labor, hoc Jludium ejly VlT^P

Hoc frincep Ttbi not,Sumni idea dudum Te cohere ¥•

Hmc fcltx patria Theophuflus'dicer is Vrbi,Iuque (jedaneis 3\obik(fermen agr

Aufonis Orajuqs depr^. undiqm CivesIndigent? plduaat (jallia vajlas quoque (/qdanicisgratamu) trvis,Qua tamo Herbarum F'mdice Uta \

Isfimul &• juctimi ?• idonea F'uExhibet c?ye?ia dexteritate Libr,Exhibet cgn

Omnipotes re fern cum quxhbet Herbula 3\(Vi5TITteM Be celcbrat p

Amicisfimo fuo BREYNIOdeproperabat

J SCHMIEDT>Qed.

Ad

D O M I N U M

U C T O R E M .BOTANICUM EXCEL-

LENTISSIMUM,FAUTOREM ac AMICUM

Colendisfimum.

Q VxStagi'rites nobis, qus civis Erefti,Quarq; t)iofcorides 3z5\tfattbiolusq; deditiQQ q j f ,

I 'Alpbus a ctfjis didlus, vel monte TabeQnx dudum egregiis asfcruere'librisj

(jesmri-, ClusI) SchenkJ $c monumcnta Lobell,Et cum *Baubinis qua: Dodonaus habent i

Horum TE promutn, BREYNI, condumquc

I faluto:Nam mcmori quasvis dogmata mentctcncs.

Non opus,in pi6Bs fcrutari Herbaria chartis:TU loquere j En fiibito campus & hortus

adeft/Jam qua: nullusadhuccalamodepinxei\uAuct(

Floras opera, Eois usqj petitalocis,Subjiciens oculis, Nomen tranfcribis Olympo,

Chironisq,* aftro proximus efTe meres.ficr.

GEORGIUS SEGERUS,g

(jedanenfis Ordinariusatp TbyJicetTro/.Tubi.

A U T b R I SCLARIS SI MI

&INGENIOSISSIMI

C E N T . U R I A MP L A N T A R U M

EXOTICARUM.

Q Falls in atkreo Thaumantias emicat Orbc>Stelktis ficut flammat mtilatque pyropis

Ccelum > tdefolum eft, quod tempore frotulit omniArte Viros doBa celebres, Linguaque difertos,0 nimium latare igitur mea Tatria dulcis,Heroas qua tot numerate quos Tall as adorat,Artibus dmnigenis Clarosy<z?Miracula cSMu,Sidera quos posjis Tatria y

cPhcebosque vocare.Hos inter Sophia (/edanenfis maximus AtlasKeckermaruius erat9 (femo Scriptisque per OrbemCognitus; atefnum Jurat per Secula Zh(omenMochingere,TWw 5 quodSvada (JMinervaquecceloInferit, &• Tatria veneratur grata Tericlem.Hebraasfracasy<£M'auras Arabumque loqucLuEoas adeo lingual bene calluit omnesFabricius, quempeftifera ntors, fatce peremit.t5\faximus Vranies fultor^hemidisque SacerdosHevelius ^edaniDecus &• nova gloria vivit,

Flo-

Floreat&*vigeatferosmJ\(eftorisdnnos.Quid jam nonpraflatmiri (Fegetabile^egnumSi videos) nofier praclarus Breynius> omniTempore quijunBusfuerat mihifidus AchatesApuero, Jludiis herbisque intentus, utipfoVixaliquisparfitjednullus major in orbe.*De *Plantis (jraci fcrtyferunt atque Lati?ii9

She Diofcorides ,feu ^linius atque (jalenus,Sen quicunque alius PUntarum nomina dixitHa&emK, Herbamm bene compofuitque figuras,Suni obfcura, gravi nodo plena atque Lahore:Omnia, qua Libro pulchre fpeftanda dedijli<PrafentimonJlras velutifub imagine parva;a^fntea qua nunquam pervaflus viderat OrbisHie Herbas fpeBes, qua? dives America mittit,Quas Afia^ jEthiopumque ardens, quasi* atria profert,Quas Czpitifundit Bona*Spes, hie cunBa videbisTHane exquifitis nitide depiBafiguris,Qua certe magno funt exantlata laboreTervigili noB'tjJludio, Jladioque diei.

Labore Tuo; Divinaque Indole maacig t ccepifti, cPlantarurhfcribereformds9

Vt Fama &- Virtutis amorfuper atherafummumAltius extollat Te3 quamvis deinde fequatur .Livor edax9 fpargasque Tui monument a Labor is,*Per Tejam Flora mirdcula fumma patefcant,Trodeat in Lucem Libery atmque exuat umbras,

Te lateat Tlantis Herbisque per agrosj natis piBus: Je recreet hi fee

'PatriaTlantarum numero facunda; Ttitensque

* Caput Bonae Spei intelligitur.

)(**** Inge-

Ingenium dextramque Tuam venerabimur•Tempore penfantes condigna Ldude labor em,Tatria Uta Viro tali eft > Tatriaque modermsEft <i/jttor dignus, vivatjtorerisqucperenntf,Etfua perpetuis infculpat nomina Cedris.

InHonorem A U T O R I S

Amici fui Veteris Sc Intimi, Compa-trisque dile&isfitrii hsecce

pofuit

CAROLUS SVVEDCERUS,

JA^COBI BREYNIIGEDANENSIS.

PLANTARUM EXOTICARUM

CEP R I M A

#

AMYGDALUSOPICA, FRUCTU Ha

L O S E R I C O .

Cap. I.

[Xtremx Africx Promontorium,'Lufitams,An.M.CCCCXCVIH.rdum magna cum moleftia & Tum-jptibus, in Indiam Orientalem per[Occanum primam tentabant navi-rgationem, a Ipe optima, qu^ ex a-

moemsfimaehujus plagx ac refedionis loci inve-tione oriebatur, non fiuftra fe tantum laborem,tamquedifficileiterfuscepisfe,CaputBoniESpeididimi: non minus florumfvavisfimoru ac hcr-barum faluberrimarum prcedives hortus; quamleonum terribilium, aliarumqj beftiarum crudeli-um, infinita penc multitudine ibi degentium/us-tentaculum: inter arbores ac plantas alias, Orbinoftronondumcogiiitas, Amygdalum hanc ve-nuftisfimam aiit,vulgari quidem minorem,e con-

A trario

2 JACOBI BREYNII PLANTAR.

trario autem concinnioribus ramis ac foliis, 8cfru&ibus pulchrioribus ornatamjquodexlconeraminoftri^&ramoipfbante decem circiter an-nos, ex Promontorio memorato, ad Illuftrisfi-mum ExcellentisfimumqueDominum HIERO-NYMUM a BEyERNINGK, Msecenatemnoftrum munificentisfimum (qui eum5unacumaliis compluribus novis plantis, nobis liberalisfi-medonomifit) transportato,praeclare patet.

Is ex Virga rotunda5lrec1:a,digiti minoris eras-

fitie, pedali, per' duorum aut trium digitorum in-tervalla,geniculis protuberantibus diftinclia, con-ftat: cujus Lignum fiibalbidum, haud durum acfere infipidum; Cortice crasfo,obfcure cinereo,multis pun6hilis ferrugineis guttato, ac per Ion-gitudinem fubtiliter ftriato, nonnihilque lanu-ginofoobducium. Quodlibet geniculum,Fdliafeptena, coronas modo,fixmmo ordine, Planta-rum ftellatarum more circumdant, viridia,furfumfpe&antia, Oleandri figura, magnitudine, duritieatque crasfitie perfimillima 5 pediculis etiam fcm-uncialibus & lorigioribus innaerentia j fed venu-lisfibrisque crasfioribus&obliquioribus praedi-ta, ac circum margines fcrrata. In fecundo &tertio verb geniculorum inferiorum, fuprafo-liorum exortum, Stylifex videntur crasfi, li-gnei, ex fufco cinerei & incani, duas aut tres un-cias longij qui circum virgain ftellarum formiinorbemaguntur. Himirumin modumPaifti-busmultis, petiolosbreves5 crasfos Sc lignofoshabentibus, ornati, versus pediculum anguftiori-bus, in medio crasfioribus, tumidis & ventriofis,anterius honnihilreflexis, aut in recurvum fimi-

iemquc

•

THIOPICA FRUCTU HOLO5ERICO

EXOTICAR. CENTURIA I. 3

lemque papillis apicem exeuntibus, ccrnunturjcaeterum fru&us illi cum Amygdalis Europaeisforma fimtpari, quibus magnitudiniequidenon-nihil cedunt,fed venuftate maxime antecellunt,ob pulcherrimum, dcnfis villisiubtilisfimis feri-ceum,ex rubeocolore adCinnamomivergentempuIvinatumCallum: quoadeolciteab artificio-sa rerumMagiftraNatura fiint veftiti ,ut ta6tu nonfblum tarn lenes ac molles,fed aipedu etiam &iplendoretamasquales holpferico villofo,utnecpraeftantisfimi Confedoris Holofericorum ma-nus elaborare illos elegaiitiores posfet. Sub pul-vinato hocmirabili calloOsficulumlatet^nonni-mis duroinftrudtumputamine, Nucleiim rriedio-crem continens, cujus faporemcoloremqj, quip-pe fitu obdudi, obfervare accurate non licuit.Refert autemnonnemo, quiin Promontorio Bo-nx Spei annum pene exegit, Nucleum, qua colo-rem laporemq;, cum vulgari convenire. ,Quam-vis ego de fapore dubitem, poftquam de amaroquodam Amygdalo iisdem in locis enato, non-nihil percepi.

ARBOR RACEMOSABRASILIANA, FOLIIS

MALABATHRI.

BCap. 11.

Kafilia,OrbisNoviante CLXXXV. annosdetecl:i, Provincia auftralis, non fblum prp-pter mitemCoeli, fanitati humanse maxime

A 2 falu-

4 ]ACOBI BREYNII PLANTAR.

FOLIA ARBORIS RACEMOS^ BRASILIAN^.

FOLIIS MALABATHRI.

ICONES CENTURIA PRIMA. z

RBOR RACEMOSA BRA-ILIANA. FOLIIS MALA-

BATHRI.

EXOTICAR. CENTURIA I. s

falutarem temperiem, atque alias humance indi-gently fubvenientes commbditates > fed etiamob varios, quibus beata eft, fru&us praeftantiffi-nios, immb & propter falutiferas ac mirabilesplantas, quas tanta terra; gremium, tamque largacopii effundit,ut inde addubitent nonnpili,an ul-la ctiam mundi babitati tegio bvxvc ^txferendafit 5 terreftris quidam America Paradifus multiseft habitat.

Non parum ornamenti capit ab Arbore3nonquidem valde magna & exceisa ,• fed folioriimgratia commendabili. QuxArborisCanellaj me-diocris fere" formajiisdemque concinni feriepo-iltisRamis ftefFert, quorum minores denfb to-mento obfiti> candidiaC lanuginofi & partimbrevioribus, partim longioribus articulorum di-ftantiis intercepti< Ex quibus Folia bina,adver-fa, contrarioq; ortu, (erie quadam cruciformidis-pofita, pediculis uncialibus inh^erentia, exeunt,Folio Malabathro Officinarum valde aemula, nifiquod latiora, &parte proni,ficut pediculi, lanu-ginofi & alba 5 fiipina verb atro virore fplen-dentiacernuntur: ficcataautemeo,qu6 yirebant,latere,fiunt nigerrima, inftar atramenti fcriptorii;inde mira admpdum, nee alia apparent, quam fiex corioHiipanico confefta esfent. ' Per unius^cujusqueFolii longitudinem grandes ac a tergomagis conipicu« transeunt coftas quinque; qua-rum maxima, medium folii transcurrens, recta j.rdiquaeautem omnes arcuummodoinflexaej in-ter quas venae minores^eclra^veluti parallels, perlatitudinemnonnihilfiirfum tendentes, & ex hisfibra: oblique irinumerabiles partim per latitudi-

A 3 nem,


nem, maxime verb per longitudinem,pulcherri-mo fpe&aculo discurfitantes, apparent. Ex ra-mulomm apicibus, Racemus fuam petit origt-.nem,pulcher,palmaris autdimidib major,ex pe-diculo, internodiis femuncialibus diftin&o, &Cramulis direfte fibi oppofitis, confeftus; cujusramuli praefertim inferiores, in minores iterumdivifi, qui,ut&reliqui,plurimis utrinqj Granu-lis orbiculatis, a Lunarian racemofse non.abhor-rentibus, aliquantulum modb majoribus, neeviridibus, fed ex albo ad ferrugineum nonnihiltendentibus, onufti. Hie Racemus, quoniamplanelanuginofiis,aeque ac arboris ramufculijCumprona foliorum parte,ad taftum tarn mollis eft,quam optimus ex Britannia pannus. . An verbFlores & Fruftus ex Botrigranulis prodeant, autan ita faltem permaneant, ac Semen pulyereummore Lurxarise proferant, enucleare haud potui,quotquot etiam illorum disfecui 5c exanimavi.Curiplbrum fit judicium, in quantum haec Arborcum kShfuha Brafilianorum conveniat. Nampropter foliorum fimilitudinern pene adducor, uteandem efle credam, nifi botri parerent dubium.Quoniam in Iconibus ramus nofter debitam fo-liorum magnitudinem non exhibet,maximum il-lorum ad vivumcxprefliim ex abundanti hie ad-jeci. A, candidam, lanuginofam, pronamquepartem: B, fupinam, viridem, lasvem indicat.

ARBOR

EXOTICAR. CENTUPJA I. 7

ARBOR RACEMOSABRASILIANA, FOLIIS

A P O C Y N I .

Cap. I I I .

NEquehaec Arborum Brafilianarumeft vilis-fima,a Marcgravio quiderh in HiftoriaPlan-tarum Libro III. Capite XVIII. p. 13 +. abs-

que nomine defcripta,&Icone minus apte deli-ncata j qua? errore Typographico in HiftoriamNaturalem India? Occidentalis praecellentisn*-mam, Domini Do&oris Pifonis Lib. IV. Cap.XXII. p. 158. pro Caflia Tapyracoaynana Brafilia-norum, cum additis ejusdem filiquis, irrcpfit.Qui error, etiamalios errores progeneravit5 utex Jonftoni Dendrographia Tabula CII. 6c E-rafmi Francifci Ofounb<&cfU<§nttf<btt2itfoUnb(St(U& <&Mten I Tabula XXV. numero 2.ubini-mirum pro Caffia Brafiliana reprsefentata, fatis fu-perque elucet. Hinc ad obftruendam pluribuserroribus viam, hanc Arborem innominatamMarcgravii,nonnihilfiifiusdefcribendam,depin-gendamque verius, fub nomine Arboris racemo-iae Brafiliana5,foliis Apocyni, non incommodumjudicavi.

Arbor namque eft Pruni altitudinem afle-quens, Ramis peramoenis umbram jucunda ipar-gentibus; fed quodammodo deorfiim inflexis.Quibus Folia geminainacutum termihantia, di*recl:e fibi invicem oppofita, brevibus pediculisappendentj magnitudine & figura Apocyni ft-

cundi


cundi jClufii, duriora & rigidiora, fuperius lx~via & hilari virore micantia,inferius propter den-fbs 8c fiibtilisfimos pilos molliufculainftar ferici,atque ex cinereo argenteoq, colore Iplendentia;nervo conlpicuoper longitudinem & compluri-bus venis in latitudine pr^dita. Ramorum Fafti-gia, inter folia,Flores,in peculiari pediculo triuri-ciali, brevisfimis petiolis, more Berberis, nume-rofbs & denfbs dependentes, racematim fusti-nent,equaternisvelquinisfoliolis flavis conge-ftos 5 multis in umbilici ambitu ftaminulis palli-dis & fiibtilibus praeditos. Quos Baccae tandemexcipiunt rotunda?, Ribefii magnitudine 5 led lu-tei coloris, quantum ex-ficcis obfervare licuit.Matches eft alba & lenta, falicis ligno (Imilis:Cortex cinereus.

FRUTEX INDICUSBACCIFER, VITIS ID^E^

SECUNDA CLUSII FOLIIS.

Cap. IV.

NAicitur in India Orientali, ubi ab Indige-nis (utaudivi) Caju manis appellatur.

Frutex videtur arboreus, pluribus tenui-bus ramis diffufiis. De quo a Patruele meo Jo-hanne Breynio, Mercatore Amftelodamenfi5Ra-mos duos non inelegantes fefquipedales, foliis,floribus, frudibusque onuftos, confecutus fum.Quilignei,teretes,tenues Sclxves, utrinque ra-mulisinacqualiortu^pluspalmaribus, inftar Fili-

cis

ICONES CENTURIA PRIMA, 3

ARBOR RACEMOSA BRASILIANA. FOLIIS APO-

CYNI.

r t X INDICIA BACC.1 FE R. ,

ICONES CENTURIA PRIMA. 5

FRUTEX J E T H I O P I C U SBACCIFER, FOLIIS MYR-

TILLI.

j


cis plani alati. In quibus pariter, alternatim, tarnplana dispofitione., ab imo usque ad fummutnFo-liamulta, rotunda, Vitis Idaeae fecundae Clufii ae-mula,folidiora, pronaparte albida,fupina viridia,fe fiftunt. Ex foliorum fingulorum fede,vel Flo-iculus exiguus,mufcofus,Cafliae Monspelienfi-umnonabfimilis; vel Bacca jam eminet rotun-

. da, nigricans, Piperis magnitudinc, pythmineparvo, fex Granulis triangularibus referta.?.

Quoriiam fuperius nominis Indici Caju matiismentionem fecimus, illud breviter monendumduxi, quod Cayu manis tefte Daper in Afiagraphia 5vel Cats manis, ut Garzias apud Clufium yult, lin-gua Malaja, dulce lignum fonet,& ab iisdem Ma-lajis Cinnamomo nuperorum tribuatur. De quoconlulatur Garzias ab Horto Libro primo, Capi-teXV.

FRUTEX iETHIOPI-CUS BACCIFER, FO-

L I I S M Y R T I L L I .

Cap. V.

SOlitudinumincola non procul a Promonto-rio Bonaj Spei, ubi duae fc fpecies produt: quaebaccas nigras, ayibus maxime expetitas, gere-

re dicunturFrutices.Prior, cujus iconem illuftramus, lignum ha-

bens durum & album, cortice e gryfco rufefcen-te obdu6him, in multos dispefcitur ramos, & hi 5in plurimos dense conftipatos ramulos 5 quos

B nulla

io JACOBI BREyNII PLANTAR.C

nulla ferie digefta, fed confufa Folia,bre vibus pe-diculisinfidentia, per ambitum leniter ferrata,viridia; fiiperne fplendentia, inferne nequaqua,Vitis Idaeae angulofae Johannis Bauhini, fiveMyrtilli Matthiolo foliis paria, nifi quod crasfio-ra & folidiora, ambiunt.

Alteraprioreineo potisfimum differt, quoddenfioribus ramis, ac minoribus, anguftioribus& oblongioribus foliolis praeditus eft.

THYMELiEA^ETHIOPICA PASSERINE FOLIIS,

ET ARBOR CAMPHORIFE-RA JAPONICA.

Cap. VI.

hie Promontorii Bonae Spei Frutex: del^quoRamus dodrantalis (cum Fruticum bacci-

ferorum Athiopicoru ramis) ILLU STRIS-SIMO DOMINO a BE VERNINGK ex A-frica allatus. Istenuis,inramulos duos alios di-ductus; quorum finguli rurfiis, in virgulas tresautquatuor rectas, dividuntur: Lignum hujusniveum,cortice obdu6tum rubicundo,qui in can-didisfimam lanuginem fericeam, corticis inftarSanamundx Clufii, discerpi poteft j aeque ac Fo-lia vix femuncialia, arigufta, crasfiufcula atqueacuminata,Paflerinas quodammodb asmula, guftuinitib paulifper adftringente 5 fed aliquantu man-fa mucilaginem abunde reddentia. His Foliolisttd extremitatem usque, dense & undique ftipatae

funt

EXOTICAR. CENTURIA I. n

flint virgulae, ubi tandem circinato congefb, acu-minibus furfumtendentibus, illas concludunt,&ex centro fuo furculos duos aut tres perbreves5te-nuesqucemittunt) quorum finguli pariter fiipe-riore partc, minutioribus quibusdam foliolis, co-ronati: e foliorum medio, Flofculi tres aut qua-tuor 3pallidi, in lacinias quatuor per extremumdisfe&i,Thymelaeae fimiles emergunt, inima par-te,velut album 5tomentofum, calyculum often-dentes.

QUamvis hoc caput Thymelaeae Athiopicsefit dicatum,* attamen in eodem Arboriscamphoriferaejaponicas (licet minime hujus

fit loci) inferemus mentionem 5 quoniam Arbo-ris hujus ramo mihi tradito, cum, bona primasCenturiaeparte typis ja exprefsa, hoc caput recu-dendum eflet, commodior occafio non dabatur.

Arbor verb haec, exuberantecopia, in Satfu-nia Japoniae Provincia,Tiliarumnoftrarum inftar,fpeciosa proceritate, adolefcit: materie firma,poderosa, ex rufo fubfufca, multis fufcis fegmen-tis,ligniinftar Juglandis ferme fcarificata 5 faporisamariufculi & aromatici, odoris vehementioris,nefcioquid ad Juniperi lignum vergentis; quaenonfolumciftis aliisque machmis,fedexftrueh-dis etiam Palatiis, in illo Regno infervit. De hacArbore , Ramu Excettentufimus T>omims DoBor Wil-helmm ten TZJyyne cZMagni Imperatoris faponia <zOA£edi-cus,<BotanicH5&-Chymicus A n n o do. IDC. L X X I V .

B 2 ex


RAMUS ARBORISCAMPHORIFERiE JA-

PONIC A.

1


ex Japonia. transmifit,, qui fpithamae circiterlongitudinis, tenuis, rotundus, laevis, extrinfe-cus nigricans, intus albidus, fapore aromatico, adCamphorae accedente. Huic alternation inasqualiferie ieptena adnata funtFolia,femunciali& tenuipediculo ex fufco, fpadiceopraedita, Lauri Leo-ainenfisBatavorum,quaformam 8c magnitudi-nemnondislimilia, nifi quod magis plerumqueacuminata, inferiore parte albidiora, fubftantiitenuiore, cum Juglandis foliorummelius conve-niente: per cujusvis folii medium fubrufus velflavefcens nervus porrigitur j ex quo alterno or-dine, nonnullae ejusdem quidem coloris, fed ma-gis ad viridem tendentes venas conlpicuas furfuminlatitudinefpargunturj inter quas venulae rur-fiis qusedam tenerae, latitudinem folii transeun-tes, ea quodammodb (fi accurate obfcrves) for-ma, qua linear transverfae in folio Arboris canel-liferae, apparent. Hxc verb folia contrita, od#-rem ipirant aromaticum j quemadmodum etiamfaporem calefacientem, attenuantem & ad Cam-pnoras vergentem. Et tantum de Arbore cam-phorifera Japonica.

Nunc etiam paucis Camphoram ipfam animo lu-ftrabimus, cuiprasclara eruditione ac do&rina or-nati nonnulli, pro Bitumine habitae frigidam na-turamtribueruntj cumReidnafit, calidaeque &ficcas qualitatis 5 ut clare ex fapore acri,odore ma-ximepenetrante, fiibftantia oleaginosa, faciliqueflammae propter partes fiilphureas conceptionepatet. Et quamvis multis in arTe6tibus, ut in o-culoruminflammationibus, eryfipelate, aeftu fe-brili, atque aliis refrigerantem poteftatcm obti-

B 3 neat 5


neat; ficut ipfius etiam ufii, calor naturalis faepi-us disfipatur: attamen hoc non per fe 5 fed peraccidens fblum evenit 5 ac eo fere modo, quo perignis calorem, candelaeq; flammam, adufti mem-bri inflammatio extrahitur; vel ut immoderatoPiperis ufii, calor nativus foras pellitur, intusquedebilitatur, eaque ratione corporis temperies infrigidam mutatur: cum tamen > earn ob caufam,ignis non frigidum elementum; nee fervidumPiper, fru&us frigidus, cenfenda: nifi fblummo-do illudrefpicere velis, quod tandem per eademefrlci posfet 5 ficq; nix &: glacies non frigida, fedcalidaexiftimanda; fiquidem creberrima ipforutraftatione manus inflammari deprehenduntur.

Vires porrb Camphor* perpendendo, omninbftatuitur, eandem hominis naturam exficcare acgenerationem humani generis prorsus impedireposfe: ubi obfervatu dignurn, plurimos Cam-phoramquotidiepurificantes, tamen foecundos& multa atq; copiosa. fobole felices exiftere 5 neefcio an multa in medium exempla adduci queant,Camphorae purificandse operam navantes con-queftos, fe propter traclrationemCamphorae in o-pereconjugaliimpedimentumatque remoram a-liquam fenhsfe. Et quanquam non negandum >quosdam dari, quorum vis naturae, Camphorapenitus exftinda, (veluti Piperis nimio ufii, calornaturalis disfipatur, ficut jam fiipra didtum) tamenon neminem novi, qui contra Veneris irrita-menta hac Refina ufiis, querifblitus, fe multomagis ea ad talia opera incitatum. Verum natu-rae runt diverfae; neqj falcem ulterius in alienammeflem immittere eft animus, qui hanc materiam

evol-

EXOTICAR. CENTURIA I 151

evolvendam atque pertra&andam Medicis, qui-bus data eft a lege au&oritas, virium facere vege-tabiliumpericulum, relinquo.

Originem verb Camphor a quod concernit, mo-dumque illius conficiendi, hac de re jam in^Xtifcellaneis (jermanorum Curiofs anni quarti actumeftj fed ut eb magis Ledoris benevoli voto fi-at fatis, ex re ceniuimus ipfaverba, ab Excellen-tisfimo Domino a^frnoldo Sy&> 'Profefs. <s5Medic. &-%otan. Leidenfe nobis communicata, hie loci ite-rare, quae hujus funttenoris: De Camphora mi- „hi relata funt ab aAmplisjimo Domino de *Buchil-»jonjqui nomine Societatis perplurimos annos,,Praefeduram in Japonia gesfit. Teftatur nem- „pe arbores quae Camphoram praebent, proce-,,ras effe, noftrarum Tiliarum inftar & non abfi- „mili folio, & quamvis etiam alibi in Taponia „nalcantur, copioiislimas tameninvemn in pro- „vincia Satfuma dicl:a: Arbore autem ccesa ra- „dices effodi, minutim concidi & in lebetem,,aheneum cbnjici,tum aquam ea quantitate fu-,,perafrundi, ut radices rnodice obtegat: Lebe- „ti autem imponi pileum vel operculum ftra-,,mineum,inacutumfaftigiatum, moxqj ignem,,admoveri modicum, cujus ope partes radicis,,volatiles feparantur, adfeendunt, & dicto pi-,,leo cryftallomm inftar adhaerefcunt, qui vicis- „fim aufertur, mundatur, rurfusq; fuperimponi- „tur, tantamqj didarum arborum effe copiam, ut „omnem fuperet exfpedationem. Accuratius 3,autem haec & fingulatim mihi fe narraturu Am- „plisfimus Virpromifit,cumplurimis aliis huic,,

fcopo

i6 JACOB! BREYNII PLANTAR.

55

55

fcopo infervientibus,ut & hiftoriam Camphor a deBorneo, qua? toto coelo ab hac differt.

Hinc fatis fuperq; elucet, Campboram non Bi-tumen,fed Refinam effe; non fblum e camphori-fera Japonica,fedex aliis quoq; arboribus prove-niens,quodetiama DominoDoBore^M.Atthao Sla-'^bjpoftquam Obfervationem de Arbore campho-rifera Collegio Curiofbrum obtuli, indicatum inTra&atu, cujusTitulus; %ecberches&>0bfervations93\(dturelles par <£Monf: Boccone hifce verbis : Ca-55 pnurade Borneo, quae melioris notae, & rarior„ eft quam Japonica, ea in Borneo Infida, ab Ar-« bore, ibi Liono, didfca, profertur, quae arbor mi-,5nor, graciliorque eft Japonica (qu« interdum,,vaftam Quercum aequat) ejusq; trunci diame-»ter9fejptem5praBter propter,digitorum longitu-,5 dinem obtinet; ipla fungofa eft, medulla? fam-

bucinon valde abfimilis; truncus ficuti Arun-do variis nodis diftinguitur, illamq; Arborem,qua? Tyna{ dicitur, aemulatur. Huic Liono ar-boritunctemporis cumCaphuraabundare, &quafi turgere, s^« Grasci eleganter dicunt, no-runt (Typotbetam hie aliquid omiftsfe exiflimo) fubortumfblis aurem applicant,&cnotatudignumftrepitum percipiunt,deindeipfam amputatam

«in partes disfecant,quas findunt,fblique,utfic-?5 centur,exponunt, ficcatas inparticulas commi-,5nuunt, & Caphura? fruftula eximunt, cribroq;,,afbrdibus purgant; flmajufcula fruftula offen-

4erint, iis oculosleniter, &leviter confricarefblent. Ha?c autemCaphura plurimum a Ja-

„ ponica diftat, pretioque illam nimium quan-tum fuperat, magisque clara, &perfpicua eft,

ncc

55

55

55

55

5>

55

5>

5>


nee ullo modo, ut Japonica fponte evanefcit,,& confiimitur.

Caeterum Campborant quoq; praftantisfimamArboris canelliferae Zeilanicas radices prabent,quod prius mihi, quam ullam mentionem ejusrei quisquam faceret , ante multos jam annos abIlluftrisfimis & Curiofis quibusdam Viris dete-6him, quemadmodum id clarius in zZ\£ifceIlaneisCuriofis anni qmrti deduftum eft. PoftmodumT>ominus T>oBor Taulus Hermanns, ex Zeilanlnfula,ILLUSTRISSIMO ac GENEROSISSIMODOMINO a BEVERNINGK, & Excelledtufimo<DominocProfesfori SyeM, CamphoramCorticisradicum Arboris Cinnamomi per calcem fubli-matamj Camphoram crudam, leu Sal volatilecorticum radicis Arboris cinnamomi crudum jCamphoram Corticis radicum Arboris cinna-momi per fe fublimatam; cum Oleo ex Corti-cibus radicum Arboris Cinnamomi, & Aqua exfoliis Cinnamomi, transmifit: Qua; cun&ainEncomium indefesfie fedulitatis Excelkntisfimi^Domini DoSom Hermani, ac in certiorem confir-mationem, quod nimirum Arbor canelliferaetiam Camphoram optimam offerat, hie memo-rare placuit. Atqiie itaBenevolo Ledori juxtapromisfum in afAtifcellaneiiCuriofis, plura de Ar-boreCamphorifera ejusque Refina vel fi mavisSale volatili exhibeo, boni conlulat amice ro-gans, donee clariora experiar, quae itidem fi-lentio haud premere, fed lubens detegere an-nitar.

C SANA-

i« JACOBI BREYNII PLANTAR.

SANAMUNDiE TERTLECLUSII AFFINIS FOLIIS

POLII , CAPITIS BONiE SPEL

Cap. V I I .

SI fru&us & Semen, nunquam mihi vifa, con-cederentjFruticem hunc lignofiim, Rofina-rini facie crefcentem, nomine Sanamundae

Athiopicae foliis Polii donarem: Cujus ramialba lanugirie circumdati; & Foliis viridibus,fubtus autem candidis & lanuginofis, conferti,Polii Lavaiidulae folio Cafpari TSauhini perbellereferentibus, quibus verb magnitudine, non au-tem crasfitie cedant. Ex ramorum lateribus,nonnunquam aliquot > fed circa illorum faftigia,Surculi -multi, inftar Chryfocomes Columnae inumbellam inordinatam dispofiti, unciales & bi-unciales, foliis minutioribus donati enafcuntur >quorum quilibct plerumque unum (raro duo)Pifi. magnitudine 5 circa bafin parvis anguftisq;foliolis cin6him,fertCapitulum, ex duodecim,tredecim, vel pluribus, Sanamundae tertise Clu-jfii plane convenientibus tubulis, aut Flofculis,compofitumi qui cxtrinfecus plane albidi&to-mentofi, in quatuor aut quinque foliola per ex-tremum fubtiliter divifi,atque inferius circa pe-dunculoSjlquamulis nonnullis minutisfimis,rer-ruginei coloris > praediti. Tenues foliorum ap-pendiculae,inicone nimis rigidae flint fculptae.

Hie in gratiamRei Herbariae dediti Le&o-ris, SanamundsB tertix Clufii figuram appofiii,

ut


RAMUS SANAMUNDJET E R i m CLUSII, ONU-

STUS FLOSCULIS.

8

Sana

C 2


ut illius flores eb melius cumAthiopicaenoftraefloribus, conferre queat:. in eadem etiam in-tueri licebit ramufculu Sanamundae primae Clu-fii cum fru&ibus, qui hunc fuffruticem re&iusVermicularibus marinis, quam Thymelacae fpe-ciebus accenfendum indicant.

ARBOR KAUKI IIsI-DORUM-Cap. V I I I .

KAuki Indorum, ob florum fragrantiam, a|avanis,apud quos oritur, valde aeftimatasTiliae fere fpeciosa magnitudine & forma,

Arbor eft patula ramis difFufa, cujus juniores ra-muli, cortice laevi ex afbido ac incano funt ob-du&i. FoliisornaturPyri foliorum faciei, ex cir-cinato nempe oblongis feu ovalis figurac, triumac interdum quatuor unciarum longitudine, la-titudine duarum raro triumve, nervum crasfumper longitudinem, &cvenas transverfas habenti-bus 5 at confiftentia duriore ac firmiore, brevi-oribusqj pediculis infidentibus. Ex foliorumalis & ramulorum apicibus, Flofculi oriunturorbicularis fere formae, parvi, pifi majoris ma-gnitudine, duo, tres, quatuor, pluresve juxta fepetiolis brevibus lanuginofis infidentes fimulpofiti: quorum quilibet, ex multis petalis angu-ftis & parvis, e rubello albicantibus, congeftus;& calyculo foliolis odo, acuminatis, lanugino-fisqj alternatim pofitis, conftrufto, penitiis fe-

re cir-

ICONES CENTURA PRIMA 6

THIMELJEA JETHIOPI-CA PASSERINE

FOLIIS.

i

ICONES CENTURIA PRIMA. a

ARBOR KAUKI IN-DORUM


re circumvaJiatus. Viiem horum Aofculommformam, benigna ilia mater Natura e contrario,veluti gratiam foam in aliis declaratura, {vavis-fimo odore compeniavit. Hinc Infiilae Javae in-digene hos fills, aut quorundam foliorum ner-vis5cum zSMogori & T/tampaca floribus trajectos,in Urbis Batavias foro venales exponunt. A-qua etiam ex iis odorata &c cordialis elicitur,ejusdem pene illis, cujus nobis rofarum ufus.

FRUTEX J E T H I O P I C U SCONIFER, FOLDS CNEO-

R I , S A L I C I A M U L U S .

Cap.- IX.

FRuticem Athiopicum arborefcentem, Ca-pitis Bonae Spei inquilinum, hie propono.Is ramofus valde, ligno duro, fiibalbido,*

cortice e gryfeo rufefcente 5 Foliis frequentis-fimis, crasfis, duris 3 Cneori fimilibus j qax infurculis paulb minora, quo autem magis mperi-ora versus tendunt, eo majora latioraqj (quod aCaelatore aerario haud obfervatum) fpe6tantur,donee furculorum tandem faftigia coronandofiniunt 5 inque fiio meditullio, pariter ac interfurculorum divaricationes,Globulum lanugino-fum&penitus niveum, Salicis capreae Tabernse-montani catulo fimilem, fed minorem, &ctuber-culis fubtilisfimis, ftrobuli inftar immaturi dePinaftro exafperatum, continet: e quo fiiccre-fcente, Flofculi mufcofi, Salicis quodammodo

C 3 fimiles


fimiles, ftaminulis pallidis conftantes, erum-punt His deciduis Globus ille, in Conum fu-fcum, uncialem 8c majorem, fquamis in extre-mitate fiia albidis&Ianuginofis^evadit.

Rcperitur quoq; Fruticis hujus coniferi fpe-cies major, Foliis majoribus, cujusFru&us in i-cone feorfim fculptus. De qua mihi AnnoM. DC. LXIV. ramus ficcus a Domino T>o3o-reHuykrto &c Anno M. DC. LXX. alius a ©(?-tnino Doftore a5\iatthao Slado communicatus.

ILLUSTRISSIMUS etiam DOMINUSa BEVERNINGK antb tredecim annos ramoex Africa, mediam inter hunc &c ilium defcri-ptum faciem obtinente potitus: qui mihi, nifivarietas fiibfit ratione loci, Naturae lufus videtur.

CUPRESSOPINULUSCAPITIS BON^: SPEL

Cap. X.

-pinulum Arborem quandam vocoicanam,fempervirentem,& ut mihi re-

latum pumilam. De qua rami aliquot per-ejegantes ILLUSTRISSIMO DOMINO aBEVERNINGK Anno M. DC. LXIIL exAfrica misii, ob raritatem & peregrinam forma,Botanicis omnibus, quibus vifi, curiofis, gratis-fimi. Qui Virgac funt, pedales circiter, rotun-dx, pennae crasfitiem fcriptoria2 pene attingen-tes j ligno fubalbido 5 cortice rufefcente ex ci-

nerco

ICONES CENTURA PBIMA. 9

FRUTEX J E T H I O P I C U SCONIFER, FOLIIS CNEO-

RI3 SALICI AMULUS.

1

--1


nerco te&ae, foliolisque anguftisfimis,triangula-ribus acmucronatis,Gupresfi inftarramulorum,fquamatae. His verb Yirgis, ramuli undique,duas tresve uncias longi, graciles valdeque fle-xibiles adnatij qui foliolis Ericas vulgaris per-firriilibus, decusfttim pofitis, dense veftiuntur.Quilibet ramulorum fiiperiorum, Strobilo (mo-do uno, modo pluribus) exiguo5orbiculari, la-nuginolb & albo, juxtaramulum planiufculo fo-liolisqj firmiter adha?rentibus {ubtilisfime fcan-dulato,onuftus 5 forma & magnitudine Frago-rum, fquamulis autem innumeris, intus villofisac argenteo nitore fplendentibus, in anterioreparte foliolum viride monftrantibus, ar&isfim&compado: cujus iquamse, ut autumo, procesfotemporis dilatantur. Lignum & cortex ramimei faporem falfiim (ex aquae marinae fortasfisalpeffione) & nonnihil adftringentem 5 fed fo-liola cum ramulis ingratum, lubaftringentem,cum tantillo amarore praebent.

CHAMiELARIX> SIVECHENOPODA MONO-

MOTAPENSIS.

Cap. X I.

Lunt etiam juxta Bonac Spei Promontori-um defertaFruticem echinatum quendam,frequentisfimis ramis undique pilofis diva-

ricatum: qui per intjerftitia brevia, invicemambiuntur, a viridibus, Laricis in modum in a-

Acervos


cervos congeftis Foliolis, femunciam vix attin-gentibus, anguftis, pilofis,, pallido anterius acu-leo y & nervo per medium crasfo dotatis. Pertin ramis & ramulis, inter mrculorum divarica-tiones,Globum album, hirfutum valde five vil-lofum,Cerafi magnitudine, ex foliolis complu-ribus, iis, qui ramulos veftiunt, multb hirfiitio-ribus, & arcuum modo inflexis, contextum: inquo, inter foliola, flores flavi enafci dicuntur.

Si fru&us & femen cum Echino Alpini co-venirent, Echini nomen huic indereturFrutici,eo aptius, cum folia &globi, forma Echini ani-malis, in orbem congefti fe pracfentent.

FRUTEX CINERACEUSMUSCOSUS, CAPITIS

B O N A SPEL

Cap. XII .

FRutex arborefcens hie, admodum rarus, &mirifice, quafi cineribus confperfus 5 lignumobtinet album: ramos frequentisfimos,rigi-

dos & varie divaricates; cortice tomentolo,cinereo, penitus circumtecl:os; minutisque te-nuibus,brevibus,tomentofis ac cinereis, coacer-vatis,Foliolis miifcofis, ornatos. Quae in ramisrariora, majora, &c ea ferme forma, ut flores inCannabis luteae fterilis Contareni ftolonum fiim-mitatibus, ftellularum in modum; in ramulisverb denfiora, minora, magisque crifpula, peneinftar Abrotoni faeminx tbliolorum collocatafunt. ERI-

ICONES CENTURA PRIMA. 7

SANAMUNDiE TERTLECLUSII AFFINIS FOLIIS

POLII, CAPITIS BONA SPEL

r

ICONES CENTURI.& PRIM&. 10

CUPRESSOPINULUSCAPITIS BON^: SPEI-

C 2

ICONES CENTURIiE PRIMA. i i

CHENOPODA MONOMOTAPENSIS-*

ICONES CENTURA PRIMA. 12

FRUTEX CINERACEUS MUSCOSUS, CAPI-

TIS BON1 SPEL

SldBu ~

•. •:' I

I

ICONES CENTUEJA PRIMA.

ERICA CORIS FOLIOHISPIDO, CERINTHOIDES

AFRICANA.


ERICA CORIS FOLIOHISPIDO, CERINTHOI-

DES A F R I C A N A .

Cap. X I I L

EX Ericis quae juxta Promontorium BonaeSpei reperiuntur, quandam jam olim obti-nui fpeciem, quas ob fingularem foam ele-

gantiam, qua inter omnes fibi congeneres emi-net, Regina earum habenda. Quod ex iconeetiam noftra, ad ramum pedalem exfculpta, fa-cile colligendum. Lignofus ille, durus, corti-ce exfubrufo gryfeo, &reticuJatx> tedhis: quernex omniparte,temere &finecerto ordine,mul-ta ambiunt Folia viridantia, crasfa, nervoperlongitudinem excurrente, Ericae baccifera*Mat-thioli magnitudine & forma congruentia j nifiin atnbitii, pilis quibusdam rigidis y veluti fpi-nulis, exafperata effent. Flores, Cerinthae flori-bus aemuli, in ranai apice, brevibus pediculis,deni & duodeni in orbcm conferti, ex rubeocolore lepide purpuraicentes, hirliiti, fifhilofi,ventrioflque, in quatuor lacinias parvas, ora di-vifa habentes 5 &ex totidem foliolis hirfutis a-cuminatisque, quafi ex calyculo provenientes,admodum magnifice fe oftentant: in quorumalvo/ftamina quaedam, apicibus parvis pradita,cum ftylo longiore occultantur.

D

2<s JACOBI BREYNII PLANTAR.

ARBOR SILIQUOSABRASILIANA, SILiaUA HI-'

SPIDA F E R R U G I N E A C E -R A T Q N I A F A C I E .

Cap.. X I V .

DOlendum fane, tot ClarisfimorumVirorumlabores,quos ingenti moleftia & periculo,plantas in Regionibus exoticis conquifitu-

ri, fusceperunt, iconibus plerumque nihil, autparum utilibus > & defcriptionibus nimis ix^c{iiccin&is,in lucem.edi: cum exoticae,inpriinisraro parabiles, ac<5egre noftro fub coelo vernan-tq? plantas, diligentius, quam vulgares defcri-bendae, 8c iconibus accuratioribus lint illuftran-dae: quod tamen plerumque propter oleum acoperam quam requirunt, non fine gravisfimisBotariicorum curioforum querelis negligitur.Quo impulfus,exoticas quasdam,vel nimis bre-viter ab aliis jam defcriptas ,*vel male depicl:as >quae mihi operas pretio dignaevidebantur,inhacCenturia,figuris perfeftioribus, prolixioribusq?defcriptionibus donatas, reliquis prorsus novisintermifcere placuit: quemadmodum inter ali-as etiam ex hac Arbore filiquosa, filiquis Cera-toniaepatet.

Arbor hasc inBrafilia Sorbi facie nafcitur,ramis plurimis laterorsum extenfis, cortice ci-nereo, &c potisfimum circa faftigia inftar Rhoisfubhirfuto veftitis: quibus Folia alternatim ad-na(cuntur,unicoft35 fesquipalmaris fere longitu-

dinis,

ICONES CENTURIA PRIM A. i?

ARBOR SILIQUOSABRASIUANA.SILIQJLJA H!

SPIDA FERRUGINEA CE-RATONIJL FACIE.

D %

EXOTIC AR. CENTURIA I. 27

dinis, crasfa? 8chirfut#, dena plerumque ex ad-versb fita, per intervalla, inhaerentia: fingula-ria verb Folia, Sorbi quodammodb accedunt 5aquibus potisfimum discrcpant,qubd latiora,nul-lo modo ferrata, MyrtiLaureae effigie,fed pau-lb majbra, ac nervo rufefcente, & venis, fibris,pilisqj ferrugineis,tamiri fupina fplendidisfima,quam prona parte, dotata fint. Flores, brevis-fimos pedunculos, articulis duobus interceptos,habentes, inramorum extremitatibus, feptempluresve, quafi in fpica brevi coherent, ut cre-do tubulofl,& albi feu lutei coloris,in modumplerarumque Ingarum Brafilienfibus. Hi locumfuum poftmodii fponte conceSunt Siliquis fub-fequentibus,quatuor autquinque uncias longis,unam latis, compresfis, forma Ceratoniae, ante-rius adunco apice prominentibus, & fecundumlongitudinem ad utrumqj latus, veluti Pifarumfiliquae, filo quodam circumdatis; quod invifi-•bile interdum,ob pilos hirtos, ferrugineos, fili-quam hanc elegantisfimam, impense itaveftien-tes,ut tacl:u&afpedu3velut ex materia holofe-rica Batavis Xt&P appellata, confeda videatur.Interiora autem filiquae, & feminis formam,nonftm rimatus > quoniam unicam,propter venufta-tern mini maxime charam^contringere verebar.

* Uxc Arbor Inga Opeapi iba Brafilianorum,a Marcgravio in Hiftoria Plantarum,Libro ter-tio, pagina 112, figura minus apta, & breviter fe-quentibus verbis repraefentatur. Inga Opeapi ibaBrafilienfibus: Arbor eft cortice cinereo, in „multos ramos expanfaj Folia fibi direde op-,,pofita habens, duos aut duos, & femis digitos „

D 2 longa

3Q JACOBI BREYNII PLANTAR.

notabiles &pulchrac. Proxime frondium fedes,ex ramoru lateribus, furculi palmares prodeunt,bini velterni, rarb autem folitarii, umbellamFlofculorum plusquam viginti, ftagrantisfimo-rum, Primulas florum formac fimillimorum, feddimidib minorum, in lacinias quinq, anguftio-res definentium, fustinentes,coloris lutei,ac fe-rici inftar molliter fubhirfutorum: quilibet eca-liculo dilute virefcente, ftriato,lanuginofo,ex-tremis oris in quinque crenas divifo, petiolumteneaim habente, generatur; atque ftamina exumbilico multa, crifpula, apicibus luteis onufta(quos fculptor non expresfit) emittits quae cae-fariem Ipeftabilem, in inferiore parte luteam, infuperiore verb ex rubro croceam conficiunt.5>Floribus decidentibus quod fit menfeMartio,,3(tefte Pifone) Siliquse iuccedunt dukes, tor-,5tuofa3 & deformes, primum quidem virides,,,mox maturitatem confecutae, fiunt nigrac 8c,,putrefcunt.

Praeterea.dum Arborishujus natura confide-ramus: (ciendum quod folia ejus noduconni-veant, & oriente fble iterum fe aperiant, meri-die plane explicent, & hinc iterum paulatim innoftem fe componant, inftar aArbvris dormientua Theophrafto apud Libavium defcriptas: itaut haec Arbor dormiens nuncupari posfit; nififorte quis objiciat,Arbores plurimas legumino-fas ejusdem effe naturae, ac proinde idem ven-dicare fibi nomen pofle.

MIMO-

ICONES CENTURIA PRIM. 15

ARBOR SILIQXJOSABRASJLIANA.SILiauA TOR-

TUOSA PUTRESCENS, FB.A-XINELLA FOLIIS.

Wm\

EXOTICAR. CENTURIA I.

iESCHYNOMENE SPINOSA PRIMA, SIVE LATIFO-

LIA BRASILIANA SILKQUIS RADIATIS.

Cap. .XVI.

DE JEfchynomene fpinosa, camporum Ameri-cas meridionals, floribus abundantisfimo-rum, fummo delicio, ac noftratium horto-

rum infigni miraculo, nullibi plura genera acvarietates, quam in fertilisfima reperiunturBra-filiaj quarum quinque jam tantum, fpinis hor-ridisfima, tafta breviter fexta Africana, infere-mus mentionem.

JSJibynomene Jpinofa prima, a nemine adhucdepidfca, ac raritate omnibus antecellens: Plan-ta eft fruticelcens, Canles ramosqj proferens pal-lide virentcs, quadrangulares, fragiles, medullanivea refertos, & in angulis denfisfime ipinarumvallo lutearu munitos. Hi alternatim per inter^ftitia uncialia longiorave, Frondibw, (asqub acrami) quadrarigularibus, fpinofisqi ornantur:qnx in extremitate ferme, in duas lemunciamvix attingentes expandun^ur fuffragines, quarufingulae, foliolii utrinq; duobus, aversa partehir-fiitis, adversa verb glabris Sclaete viretibus prae- *'ditae, Senae haud mihoribus ^ nee disfimilibus;,excepto, quod altera eorum pars alteram longi-tudine&latitudine vincat,&interius fblioluminferius, multb brevius ferhper be longe minusobfervetur: cujuslibet folii longitudinem, ner-

vus

n JACOBI BREYNH PLANTAR.

vus erectus, fiiperiqji tamen latcri propius,quam inferiori transit,coftas quasdam femiluna-ris figure, in inferiori latere,cum venulis parvisin utroque fondens. Inter frondium appendi-ces, pilis rigidis exafperatas,petiolus,vel iblita-rius tantum (vel fubinde plures fimul jun&i)angulofus,tenuis,uncialis longitudinis,atqj fpi-nulis multis praeditus exitj (jlobulum (ustinensvillofum, Acacias dimidio minorem, ex innu-meris tubulofis flofculis,ftaminula pallida emit-tentibus, purpurei coloris, & fquamulis com-pluribus pallidiufculis Ipinofis, qonfarcinatum.Quem Siliqua tandem fiibfeqvuntur membra-naceae,novem,decem, immb & duodecim, iftorbem, Glycyrrhizae Diofcoridis inftar, dispo-fitae,longitudine unciam fuperantes, pallidi co-loris , & pilis longiufculis hirix, circumqj mar-gines longioribus, veluti fpinulis, radiatas: hzper intervalla* funt tumidimculas, depreflae inter-ftitiis, ac Securidacae inftar geniculatae > de qui-bus, femine maturo, filum, utrumqj latus nm-briae inftar cingens, folvitur, & filiqua ipfa dis-filit, in capfulas quatuor aut quinque parallelo-grammas, in fingulis Semen unicum compres-lum, olivacei coloris, & figurae ovalis, Acaciasquadruplo minus, continens, cujus utramqj ft-perficiem area circularis pingit.

JEfchynomene haec i Marcgravio, nomine /«-^«m"-oww^oBrafiliQnfibus, inHiftorii Plantarum,LibroII.Capite V. pagina64. defcripta? eft h-queri, aliis Caaeo, five Herba cafta vel Mimofaprior, ExcettentisfimiTifonis, de Medicina Brafili-

enfi


enfi, LibroIV.Capite9<5. pagina 117. quoad defcriptionem.

Caeterum, quod hujus Plants ftondes &c£o-liola concernit,tam admiratione dignae flint na-turae, ut non folum vefperi&no&u, Arboris dcmore dormientis, led &c omnibus diei horis fe-fe celerrime reclinent compliceritque, non ali-ter ac fl flaccefcerent, quando vel baculo, velmanu leviter laltem tanguntun paulo pofl: au-tem in priftinam formam rurfiis fe erigunt,non fecus ac fi fenfu praedita eflent; unde &chx ejusque generis plantac, a nonnullis Herbasfenfitiyae, quamvis contra Gvillelmi du Vdcalculum, appellantur. Caufa autem mirificasjam didae proprietatis, nonnullis adeb difficilisfcrutatu vifa\ ut Philofophum etiam quendamMalabaricum, dum nimis curiose hujus plantaenaturam obfervare cupiebat, amentem efle red-ditum ferant; idem pene pasfus, guod de cele-berrimo Ariftotele perhibetur, qui cum fluxum& refluxum maris capere non potuit, fe ipfumin mare prascipitavit, quo ab eo caperetur. A-lii eandem nimis Jevem judicant, ficutiBbntiusdiligentisfimus, illam cum Cucumeris Afininifru&uum.natura comparavitj qui maturitatemadepti, levisfimo attaftu a petiolomagno irnpe-tu ftrepituqj folvuntur, ac femine & aqua con-tenta fe exorierant; fed illud profedto flatus,quo repleti funt, conciliat 5 cum alia fit JEfchy-wGwewejjnerviSjfibris, valvulis, geniculis ac po-ris hoc perficientis,conditio. Plura qui de JE~fckynomenes frondium foliorumque motu fciredefiderat,confulat JuiiiCaefaris Scaligeride Sub-

E tilitate

3+ JACOBI BREYNII PLANTAR.

tilitatc adCardanu, Exercitationem CLXXXI,Diftin&ionem 28. Gvillelmi du Fal Philofbphi-am Plantarum pag. 210, & fequentibus. Atha-nafii Kircheri, Mundum fiibterraneum, LibroXII, Scftione quarta, Capite V, pagina 418.Honorati Fabri de Plantis, Librum fccundum,Propofitione CLXXIX, p. 8$. Roberti Hoo-ke Micrographiam, Obfervatione XVIII, pagi-na 116. Marcelli Malpighii Anatomes PlantaruIdeam, pagina 3 > & 4 5 ac Henrici Regii Philo-fbphiamNaturalem, Libro 4, Capite XVII, pa-gina 39O> 391,392,cujus opinionem, Ledoremlaborc evolutionis fiiblevaturi, ad verbupa fixb-junximus.

„ Hsec planta, dum viret, 8c in terra fubfiftit,>, folia ad certain altitudine ut in figura I, habet»ere<Sta&expanfa. Si verb quisquam ejus folia>, vel levi maniis conta&u attingat^mox^anquam,,lensus motusqj facultate praedita, folia fiia, ut„ in Fig. II , ad magnam humilitatem demittit.,,Eaque, fiibduda attingentis manu,paulatim

,,poftea

99

99


poftea fpontaneo motu in priorem altitudi-,,nem, Fig. I, eriguntur.

Eaque omnia, per mufculos five fibras,nervos, fpiritus, valvulas 8c poros, hac ra-tione fiunt: Primum, quia nervi interiores,,1.1, qui in fiiperiores foliorum mufculos vel fi- „bras aa fpe&ant,fiint latiores,quam nervi ex-,,teriores 2.2, in inferiores foliorum mufculos „vel fibras bb fpe&antesj idcirco fpiritus five,,halitus ex terra c,per nervos interiores i.i,ut-,^pote latiores, copiofius in foliorum fibras fii-,,periores a a influentes, 8c propter fitumvalvu-larum 3.3, furfum fpedtantium, in terrain redi-re nequeuntes, dilatant illas fecundum latitu-dine, 8c abbreviant fecundum longitudinem;eoque erigunt folia */*/,quibus illas flint infcr-tse, ad illam altitudinem, quam articulatio velflexibilitas, circa pun&a exiftens, permit-tit. Hue accedit, quod hac mufculorum fiipe-riorum inflatione, & foliorum erecStione, ha-litus, qui in inferioribus foliorum mufculis fi-ve fibris bb, exiftunt,premantur5 iique prefficogantur aperire valvulas 8c poros 4.4, ex ner-vis anguftioribus 2.2, in nervos latiores 1.1,fpeclrantes 5 atque ita, cum aliis halitibus in la-tioribus nervis 1.1, exiftentibus,iafiiperiores,,foliorum mufculos a a transire, eaque furfum,,attollere j idque tantomagis, quia valvulas in-,,feriores circa 1 & 1 atque 2 8c 2 exiftentes,fuo,,fitu furfum fpe&ante halituum in terram c de-,,fcenfum impediunt. Spiritus verb, ex terra c „copiofius 6c fortius per nervos interiores 8c *,latiores 1.1, afcendentes, non patiuiitur vaLa>

E 2 vulas

99

3>

99

»

37

99

37

3<s JACOBI BREYNII PLANTAR.

,,vulas 5-5, ex nervis latioribus in anguftiores,,fpe&antes aperiri, halitusque per eas ex latio-,,ribus nervis 1.1, in anguftiores 2.2, transire.„. Cum autem fuperiores folioru partes circa,,*/y, ex.gr. Fig. II,manu attinguntur, turn fpi-,,ritus, in fuperioribus illis foliorum.partibus«ex illo conta&uvehementiusagitati, tendunt,„ per nervos interiores latioresque 1.1, deor-„ linn 5 eoqj aperiunt valvulas & poros,qu« fiint„ circa 5.5, & ex latioribus ac interioribus ner-,,vis in exteriores anguftioresque 2.2,fpedant>,,per easque,cum propter obftaculu furfum Ipe-„ ctantium valvularum 6.6, nequeant defcende-„ re, afcendunt 5 clauduntq; fuo afcenfii valvulas„ 4.4, ex anguftioribus nervis in latiores fpedan-,,tesj atque ita neceffarib transeunt in inferio-,,res foliorum mufculos five fibras bb; easqjin-,,ilando, & fecundum longitudinem abbrevian-„ do, fledunt folia versus inferiora, quantum ar-,,ticulatio vel flexibilitas, quse eft circa pun&a,,adfcripta ... . patitur, in fitum fc. & figuram,,quamFig. II. exhibet.„ Poftea verb cum folia ifta ita, ut Fig. II .,,oftendit, funt depreffa, & manus ab herba,,eft ablata, halitus per interiores latioresque„ nervos 1.1 valvulasque furfum fpecliantes»3.3, copiofius, quam per exteriores anguftio-,,resque 2.2, ex terra c in caulem afcendunt?,,eoque claudunt primb valvulas, qua; circa5.5,,,exiftunt,atqj ex latioribus & interioribus ner-„ vis in exteriores 2.2, (peccant; progredien-,,tesqj.porrb ulterius,traaseunt in fuperiores fo-,,liorum mufculos aa, cosquc inflando, attol-

lunt


luntnonnihil folia, quae erantdepreflWij prc-,,muntque ifta foliorum aliquanta fublatione,,halitus copiofos in inferioribus foliorum mu- „fculis b.b, exiftentes j iique prefli aperiunt in,,anguftioribus nervis 2.2, valvulas ex exterio-,,ribus nervis in interiores fpe&antes 4.4, trans- „euntque in nervos latiores & interiores 1.15 i- „bique cum propter vehementiam halituum ex,,terra c copiofiusin illosexhalantium,&valvu-3,las 5.5, in anguftiores nervos fpe&antes, clau- „dentium, neque defcenderc, neque adlatera,,transire queant; a copiofioribus halitibus, in „nervos illos interiores & latiores perpetuo a- „fcendentibus,determinantur neceuario in fupe- „riores foliorum mufculos a a; quos,cum hali-tibus ex terra per latiores nervos afcendenti-bus,ingrefli, attoUunt folia, fecundumfupe-,,riores partes a a halitibus copiofioribus reple-,,ta, fecundum inferiores verb bb inanita,in il-,,.lum fitu, quern folia antea habuerunt,qualem-,,que figura I hie nobis oftendit. „

iESCHYNOMENE SPINO-SA SECUNDA, SIVE FO-

LIOLIS ACACIA LATIO-RIBUS, SILIQUIS LON-

GIS HIRSUTIS.

Cap. XVII.

SEcunda, Radice loi^i, crafsa, tortuos4, cxtuse, fufco fublutea,intiis alba,odoris fortis in-

E 3 ftar

yy

yy


ftar Raporum, nititun ac ea ferme, c\fxkprima9facie excrefcit, quanquam major, ramisque plu-ribus, versus humum magis inflexis: quibusFrondes, per diftantias plerumq, laxiores, alter-nat-im etiam dispofitae, adnafcuntur 5 palmares,(esquipalmares, quadrangular, tenues atque fpi-nofae > a medio usque ad extremum Suirragini-bus qpatuor, fex vel o&o biuncialibus praeditae,foliola continentibus complurima, fiimmo ordi-ne & pari femper numero, flbi dire&e oppofita,laete virelcentia, Acaciae Farnefianac latiora; quo-rum fingulorum medium, fed fuperiorem pro-pius marginem, quam inferiorem (de more o-mnium plantarum Afchynomene di6tarum) tc-ner permeat ncrvulus, venulas teneriores, vixconfpicuas, fpargens.

Hae Frondes in modum jEfcbynomenes prim* >tarn celeris fubtilisque funt iensiis, (fi ita lo-quiconcesfum) ut etiam leviffimo attaclru, tamlemetipfas,quam earum fuffragines, &fuffragi-num foliola, ocysfime ad fpectatoris admiratio-nem, immb Sc ad ftuporem animi, ita contrahantcomplicentque, quau vita &c fingulari abomina-tione illarum rerum, quibus attre&antur, praedi-tae. Ad miraculum hoc, contra6bione 5c expan-fione nervorum perficiendum 5 tam pediculusfrondis, quam ejusdem fuffragines, in imo pro-pe exortum, notabilibus 5 6cpedunculi foliorumvix conlpicui, occultis geniculis, adeb concin-ne & fapienter, a Natura funtinftru&a^ut hocipfo, ad artificiofisfimse rerum Magiftrse indu-ftriam & fubtilitatem incomprehenfibilem, fiim-mis laudibus evehendam exciteris.

Flofculi

\1 !*

\

t

.EXOTICAR. C E N T U R I A I. 39

• Flofculi vel coloris incarnati, vel ex coeruleopurpurantes, pediculis tenuisfimis hirfutis, e ra-morum lateribus, inter appendiculas frondiumprodeuntibus, innafcuntur numerofi, in globu-lum iJLfchynomenes primas fimilem congefti,folio unico tubulofb, ftaminula pallida infbarfloccorum gerente, conftantes. Hos excipiuntSiliqu* longae, hirfiitse > quarum unicuique lo-culo, Semen, circulo in ungvem (juxta harumPlantarum, atque Acacias feminis natuiralem tes-feram) duclro, minus quam fpinofe Afchyno-menes primae inefl: nigerrimum 8c fplenaens.Quod nitrata in aqua prius rnaceratum,dein te-pore verno terras commiffum, 8c fub pileo reten-tum vitreo, laete quidem egerminat, fed rarbultra pedalem asfiirgit altitudinem, floribusqueadmodum avare autumnat, ad hyemem autemcura nunquam pervenit, quamvis perennis inBrafilia, uoi ejus uber proventus.

JEfchynomene vcrbjpinosa nofkxn fecundaye{k Caaeofeu Herba viva prima Marcgrayii in HiftoriaPlantarum, Libro I I , Capite XII , pagina/j.Quae Caaeo five Herbas Caffae fpecies prima (quadefcriptionem 8c iconem) Domini Pifonis,in Hi-ftoria Naturali 8c Medica Indiae Occidentals,Libro IV, Capite XLI,pagina 201, 202 $ ac lu*queri?aliis Caaeo fpecies prior, quoad iconem, Scpollerior, qua defcriptionem, ejusdem Pifonisde MedicinaBrafilienfi, Libro IV, Cap. XCVI.pagina 118.

iESCHY-

4o JACOBI BREYNII PLANTAR.

JESCHYNOMENE SPINOSA TERTIA, SIVE FOLIO-

L I S A C A C I A A N G U S T I O -RIBUS, S I L I Q U I S PAR-

VIS E C H I N A T I S .

Cap. X V I I I .

IBi & tertia, validioribus fpinis undique hot-tens nafcitur Frutex, Rofarum magnitudine;ramis multis,rotundis,hirfutisfimo cortice a-

trorubenti obduftis: quos Frondes nullo ordi-ne & tetnere nafcentes, fescunciam longae, te-nues, hirfutxque ambiunt; fiibtus adexortum,duobus hamatisque fentibus armatae, & fuperiusin quovis latere, quatuor aut fubinde quinquefiif&aginibus, foliola obfcure virentia, Acaciaeanguftiora habentibus, dense adeb in orbem a-latse,ut flabellum e plumis confe£tum perminu-tum, non male exprimere videantur. Cfloburlos fecundas fert minores, flofculis rigidibribus& magis patulis congeftos s ternos, fenos, velnonnunquam plures umul jundos: quibus Silt'qua fuperveniunt, pilis rigidiis echinatae, tenu-es, in tres diftindae loculos 5 quorum flngulis,ilngula Semina praxedentium paria, fed aliquan-to minora, colons ex fpadiceo fufci, iriclufi-Horum non exiguam cbpiam a Carolo Chyvri p. >#•Anno M. DC. LX. dono accepi: de quibusquaedam eZMagnijico, (obilisjimOjAmplufimok Dorni*no "BE^fA^MI^ engdfctt Confuli ac Scholar*cha htijus Vrbis meritisjimo, &• Viro jane omnigena re*

runt

I

I

E z

MIMOSASIVE FOrJOLI^ACATL£JANGUSTlOKm 5ILKU1\S EAR.

VIS


urnfcientta inftruBisJimo, Tatrono meo Jtngulari, c o m -miuiicavij quorum unum protulcrat plantam,«quse proprietatem fiiam mirabilem, non fine ingenti dele&atione 2s(ol?ilisjimi Cuhori* demon-uravit.

Ethxc quidem eft ilia jE/cbynomene (qnx Caaeofeu Herbae vivae tertia {pecies Marcgravii: ac /«-f«er/,aUisC4<Wpofteriorfive fccunda(qua icone)D. Pifonis, de Medicina Brafilienfi, Libro IV,Cap. XCVI, pag. 118 > atque in Hiftoria Natu-rali & Medica Indias Occidentalis Libro IV,Cap. XLI, pag. 203.) cujus ego femen cui-damConfingvineorum meorum tradidi, e quoPlanta pfogerminavit j adquamaudaculahilaris-que, fed honefta puella dedu£i:a,cum ei fignifi-caretur,iftam plantam tam mirae efle proprieta-tis^t fi deflorata, folia ejus leviter faltem Attin-gerct, eadem fe mox contraherent, ac fi planeperiisfent: dumque lepida ilia &fvavis adole-fcentula, in animo cogitans, ifthaec per ludum& jocumprolataj folia audaciter & intrepidoanimo,dextra tetigit, verum momento oculi e-videnter cernens, ea fubito moveri & con-trahi, ita rubore fiifrufa eft, fudorque toto pas-Cm vultu concidit,ut plane infeia eflet,quid re-rum agendum, &pene in eas cogitationes deve-niret, plantam illamfecretum&occultum fvavi-ura detegere pofle: propemodum ferme ac In-dus iUe,qui^//w (animalcula fiint Cuniculis fi-nailia, fca muribus non majoras Nierembergioteftc) aliquot numero aflatas, cum folio ArborisCopeja cui numerus Ftiarum inferiptus, adHifpa-num quendam deferebat, verum conficiendo i-

F ter,

42 JACOBI BREYNII PLANTAR,

ter, five fame five gula impellente, tres ex iis de-•voraverat; quod cum ei Hifpanus exprobrarct,indicaretque allatum folium fibi omnia patefe-cifle atque indicaffe, illi reinon folum fidem tri-buit, veritatem fafliis 5 fed & alios Indos, qui-bus rem geftam narrabat, ab ifti Arbore, ut fibicaverent monuit. Unde apud iftos fama exor-ta, Arborem Copejam cumHifpanis colloqui, eis-que omnia & fingula Indorum fada prodere.

Inquaperridicula Indorum fimplicitate ma-jor tamen integritas tfiodeftiaque occurrit,qi^amin quodam hujus loci, cui eandem hiftoriamcum zAmygidi JEthiopicte, (*Arboris campborifer*faponica, jEfcbynomenes prirna &* (jenmi noBuo*lentUy in alicujus gratiam ex mariufcriptis meisin calamum (ci tamen lege, ut i me fioi creditatamdiu, donee Opulculum hocce meum in lu-cem prodiiflet, filentio involveret) diftasfem-'ille autemamevix discedens,feDo6toremfurn-mum fore putavit y fi commifla fibi de laboremeo ebuccinaret, haud fecum reputans, Stru-thionis fe exornatum pennis, nihil minus quaniStruthionerti efTe, quin immo potius tanquamfbrex fiio indicio fc prbdidit, & aperuit fc nonnifi aliena vitula arare polfc.

EXOTICAR. CENTURIA* I. 43

JESCHYNOMENE SPINOSA QUARTA, SIVE FOLIOLIS

A C A C I A A N G U S T I O R I B U S ,F R O N D I B U S V A L I D I S S I -MAS SPINAS HABENTIBUS.

Cap. XLIX.

Q Varta, Frutex itidemBrafilianus,fpinis ad-hue validioribus rufefcentibus pamm arma-tus, & altius, utpote in Oxyacanthae raa-

gnitudinem excrefcens 5 cortice purpurante,len-to, &c in ramis pilofb, tedus. Hujus FrOndes,feu Folia, Acacias inftar flint ramofa, ac obfer-vatione profeftb digna: illorum enim quodli-bef5ex pediculo pene dodrantali, crasfo, ligno-fo, piloque abundanti hirfuto & rufefcente con-ftat,per intervalla femuncialia, ofto, decem autduodecim paria SufFraginum, biuncialis longitu-dinis, flbi dire6te oppofita^ habensj qnxfolioliscotnpluribus utrinq? admodum exiguis5denfiusquam congeneres omnes mirabiliter adeo pen-natae,ut tanquaminalis avicularum pennulae ap-pareant: inter cujuslibet SufFraginum paris me-dium, ex petioli fupina & carinata parte, acu-leus longus & gracilis progeneraturj & in me-dia fuffraginum diftantia, utrinque ad petioli la-tus, crasfae, aduncas, Rofarum fimiles, validisfi-maeque fpinae; eft modo, ut par iemper fuffra-ginum , par fpinarurq, & par fpinarum, par fuf-fraginum (in medio3 ficuti didum, aculeum fem-per tenuem habentium) alternating ordine accu-

F 2 ratis-

44 JACOBI BREYNII PLANTAR.<

ratisfimo fe invicem excipiat. Flofculos fert {iiicongenerum de more, in globuhim coagmenta-tos, fedmajorem; dein Siliqv* hirfutae e floriscentro^longisfimae progerminare ,feruntur.

An Arbor fenfitiva, de qua plurimum Reve-rendusDominusCarolus de %ochefort ,in Hifto-ria Naturali Infularum America; mentionem fa-cit j iHos^uilBbmuma^ombre de T>ios usque Ta-nama peragrarunt, commemorasfe, integr^s ibidarifvlvas, Arborem diftam Senfitivam fereites,quae tafta,magno cum ftrepitu folia &c ramuloserigat, formam globi repracfentantia>.

Cacterum an Herba viva alia fruticefcens,Lufitanis Siha d' aAgoa did:a, Marcgravii? (quae

Caaeo fecunda fpecies, Lufitanis Syha do Tray*vulgo dicl:a Domini Do6t. Pifonis, in HiftoriaNaturali &Mcdica Indiae Occidetalis,Libro tV,CapiteXLLpagina 202. quantum ad defcriptio-nem attinet) cujus Siliquas a Domino CaroloCbyvri acceptas, in icone jEfcbynmenes fpinofit fe-cund* 9 propofiiimus.

^SCHYNOMENE SPINQSA aUINTA, SIVE FOLIOLISACACIA LATIORIBUS, FRON-

DIBUS LONGISSIMOS ACU-LEOS HABENTIBUS.

Cap. XX.

Vinta, Viri integcrrimi Dn. Sevenbuyfme,^harmacopolasCclcbcrrimi.ac Botanici cxi-

ICO CENTURIA PRIMA, J9

^SCHYNOMENE SPINOSA IV, S. FOLIOLIS ACACIyfi AN-GUSTIORIBUS,FRONDIBUS VALI-DISSIMAS SPINAS HABENTIBUS.

E 3

ICONES CENTURIA- PRIMA,. 20

iESCHYNOMENE SPINOSA V, S. FOLIOUS ACACIyE LA-TIORIBUS,FRONDIBUS ACULEOS

• LONGISSIMOS HABENTLBUS.


mii Hagae Comitis, in horto, jam multos anteannos, ex femine Americano, oblongiufculo,olivacei coloris, tarn feliciter exftitit, ut intraannum, ternos in cubitos,in Arbufcula pulchraadoleverit. Haec caudicem habebat ligneum ,rotundum, digiti crasfitie, & multis fpinisdeorsumflexis rigentem: ex quo ramuliconfu*fo ordine oriebantur fpinofi; Frondibm inumbra-ti frequetisfimis, ALfcnynomenes quartae admo-dum semulantibus, nifi quod tenuiores, multominus hir(utae,lpinisque minoribus ac infirmio-ribus, aculeis contra altero tanto longioribuspraedit® effenti 6c fuffragines eorum,quae laxi-us dispofitae foliolis majoribus, iSLfchynomenesfpinolae fecundae melius convenientibus, minusar&e pennata?. Hae Frondes, asque ac anteceden-ts taclrae, ut & vefperi fine cotredatione, fed tar-dius paulo foliola complicantes, ita deorsum fuf-fragines detorquebant,ficutin icone alterations,perbelle demonftratj in qua tamen foliola ma-le expanfa 5 cum complicata vel claufa pida es-fe debuisfent: alias frons utraque, ftudiofisfimecaelata j in qua fuffraginum etiam genicula accu-rate fatis exprimuntur.

Huic addendum vifum fuit, fextum adhucjEfchynomenes Jpinofe genus rarisfimum: de quo ra-mus circiter pedalis, Amftelodami, quendam a-pudpi6torem, mihi conlpedus : qui (nifimefallit animus) Parifiis in Horto Regip eundemfc collegifle perhibebatj ubi ex ferifce IiifiilactZhfadagafcar delato, Arbufcula haec rarisfima fuiteducata. Hie verb ^ms, qui innumeris, o-nuiiumque latisfimis, fed infirmis lpinis,pallidi

F 5 coloris

+<s JACOBI BREYNII PLANTAR.

coloris alatus erat 5 Afchynomenes {pinofie fe-cundae ferine obtinebat Frondes > fpinis aute nul*lis horrentes, nee foliolis dilute, fed obfeuriiisvirentibus pennatas, quse, referente posfeflbre,hon minoris fuerurit motus, quam Afchynome-narum reliquarum frondes. An Arbufcula fen-fitiva, in Horto Lutetian Regio vifi, magnique a>ftimata, Domini Caroli a %^chefort ?

Prseter genera Mfchynommes fupra enarrata9 qu#fua prae aliis omnibus plantis, fingulari raraquequalitate & affedru, ingeniis excellentisfimis, c-gregias prsebent fpeculationes 5 plurima adhucdantur, partim fpinis pungentia terribilisfimis,partim iis penitus carentia : quorum pofterio-rum, tria praeprimis Americana, cum ftudlu A-fiatici in Horto noftro ficco occurrunt^.

JiveJEfcbynomene mitis prima, velpotius Herb A Cafta Ame-

ricana , folio/is Acacia latioribus 9Jiliquis la-tis compresjis major thus.

CUbitalis ferme altitudinis eft Planta, ramismultis fature viridibus 5 ad purpureum ali-quando tendentibus: in quibusFroWejma-

gno numero, ejusdem pene formae, cujus Afehy-nomenes fpinofiefecundae fpedantur 5 nifi quodtardioris fint motus, ac aculeis omninb cjtreant,earumq,- (uirragines five pennas foliolis obfeuriusvirentibus^purpureo quodamfiibinde variegatiscolore,cbmpoutae. Ex frondium fedcpediculusexfurgit fesquiunciaru nudus^cujus cacumini/7/^res infident tubulofi, in fpica, Pimpinellas inftar,

globosa


glbbosacondenfati: his evanidis apparent Siliquanovem,decem pluresye fimul jun6fca3,unciales,membranaceae, fufcas , compreffae, Geniftae haudmultum abhorrcntes, tot in utroque latere cx-trinfecus tuberculis praeditse, quot femina nume-rantur intrinfecus, quas nigra, form4& circulisAfchynomenes {pinofae fccvindas paria .

An Herba lenfitiva prima Infulae Tabago,Domini k cR$chefort!

Abundanter provenire dicitur mlZarbadosZcaliis Infulis Americanis, indc Siliqua & ScminaAnno M. DC. LXV. ^fmplisfimo Domino fo-banm Commelyn allata, qui eadem mecum partici-

i

JivejEfchynomene mitis fecunda, vel potius Herba Co-

ft a Zeylanica ,feliquis latis com'presfis minoribus.

HU j u s Siliquauft ab ExceUentisfimoDommoFautore plurima obfervantia colendisjtmo9mihi hu-manisfime, cum maximo animi mei prolu-

bio communicataeft, fequenti addita relatione.Transmitto Siliquam jEJchynomenes ex Zeilan,,

Infula filiquis parvis Domini Z). Hermans, aBrach-,,menibus Ladfchini; Malajis verb Totta Vaddi»di&a?, quas cum quinque aliis, uni adnata fue- „rat petiolo 5 e quarum fcminibus, planta hdc „anno eleganter nobispropullulavit, Mimofe,,minoris haud abfimiiis facie & motu, quae cu5>inopinato unicae noclis cafu cxaruerit,nee fie-,,cari, nee depingi potuit. „

Siliqua


Siliqaa verb, qua ex fpadiceo fufca, nullisarticulis intcrceptaj &JW?iquodafrervo,Hei>baeCaftaeprimae pcrquamfimilia lunt, nifiquodnon majora, quam in icone Mimofae non fpino-(x Zeilanicx tub numero 2. exprimuntur.

Jive7JT>Schynomenemith Americana,foliolis Aacite g

/ I ' JiioribusySiliquislongis anguflis, femine quadrat*-gulari; cujus Semen k 'Dornino.Sevenbuyfen

accepi: eftMimofaltalica five Herba viva fpu-ria, Hyacinthi Ambrofini, in Phytologiae Par-tis prima?, Tomo primo, pagini 3 5 9> & 360. de-lineata-?.

JivejEfchynmene mitis ^Americana 9 foliolis

cia breviaribus.

A Rbufculaeftrarisfima, in Corocao InfulaXXnafccns, Frondibus Acaciae, in quibus folioU

breviora, pedunculis longioribus quam o-mnium Afchynomenes generuminfidentia,cer-nuntur. ^/oWo/uberrimos, Afchynomenes i )i-nofaetertiae fimillimos,flolculis veromajoribus,elegantioribus, paucioribusque compofitos ge-rit. Siliquarum ngura nos latet.

ADDITAMENTUM-A NtequamverohuiccapitiColophonemim-

Xxponam, non adeb inutile reor, hoc locoetiam piucis jEfcbynomenen Antiquorum tan-

gere^equaitaLibro^Hift. Plant.Cap. 3-fcri-pfiflfe


pfifle videtur Theophraftus. 3\(afcitur circa,,<£A4empbimpeculiaris quxdam materia (Gaza ver-,5tit: Gvilandinus autem quiddam: Ptinius ma- „le arbor: Bodsetis a Stapel optime Frutex vel,,Herba) non folds, vel rarnis, vel tot a forma peculiare»quid fortita,fed eventu. Quippefaciesejusfpinofa: Foli- „umFilid fimile. {•nrl^m: i t a& Gaza. Plin.legit „tsTZfji?3 id eft, pennis.) Sed qvum ramulos quis-,,quam contigerit, folia veljAti are/centia&-/angvefeentiacontrahi ajunt, (vulgata ex. habent oXp<t\j\tvop£i/cc;,,Gaz. legit !7raj>|3Ai>vo/ va: namhebetatacovertit, „duro fenfu.Leg.&pavo«i/<fieva. cumScaligero oba- „refacla) deinde paulo poft ad vitdm redire &• vivere. „Et Plinius, qui Libro XIII, Capite 10. halliicina-tus eft, dum uXij a Theophrafti, cum alia qua-dam arbore, ab eodem Autore, poft vfa\fJA memo-ratam ftatim delcripta, confunditj Afchyno-menes etiam Libro XXIV> Cap. 17, brevibushifce verbis. injecit mentionem: aJfdjecit his(tApollodorusasfeBator ejw herbam jEfchynomenen,quo-niam appropinquante ntanu folia contraheret* .

Aft Theophrajli Tlantam fpinofam Filicis folio, abjEfchynomene Tlinii feparare nonnulli volunt j cumcontrahi non fcribit folia Theophraftus, (fi Ga-zam fequatur) led exficcari aut hebetata conci-dere. Si autem contentam in Johanne Bauhinoverfionem,a nobis allegatam, quin & faibendigenus, quo naturaMimofae a multis exprimitur,trutinaveris 5 haud difficulter conjicies, aliter5guam leguntur, intelligenda Gaza? verba. Nosigitur Tlinii RJchynomnen, ac Tlantam Filicisfolio Theophrajli, tarn diu unam & eandem cre-

G demus,

39

5 9

5o JACOBI BREYNII PLANTAR.

demus , donee Apollo aliquis,. differentiam ea-rum dilucide nobis oftenderit.

Jam verb quaziritur, qualenam JEfchyno-mene Fetemm genus fit plants? hoc perdiffi-cile declaratu, propter brevisfimam An-tiquorum defcriptionem. Ex qua tamen colli-gere tantum licet, Plantam effe, cujus facies ipi-nofa,foliumque filicibus non abfimile, quae, fiquisquam ramulos eorum contigerit,velutiare-fcentia & langvefcentia fe contrahant. Qua cumnulla plantarum, mihi cognitarum, conveniremelius videtur, quam Caaeo Brafilianorum: cu-jus genera plurima fpeciesque fpinofas; ac foli-is pennatis Filici fimilibus, appropinquante ($Tlinii verbis utamur) mma fe contrahentibus, do-tatae flint: quaproptcr etiam jEfcbynomenen in*digitare decrevimus. Haec legumino£a eft Plan-ta, Flolculis tubulofis 5 Siliquis articulatis, (&> fieidemHerbamCaftamnoftram annumerare ve-l is , etiam non articulatis) Semina in utroque la-tere ovali.circulo Acacias de more infignita, con^tineritibus. Dequa Arbores , Frutices & Her-bal reperiuntur, eaque fenfibiliter valde , velobtuse , immb Sc fenfii (loquor metaphorice)penitus carentes. Hinc a quibusdam varia for-t i tu rnomina , &c pro diverfis habetur plantis:cum tamen propter qualitatem & afFe<5tum, a fuoaverruncanda genere, tarn minus; quam prunafylveftria conttipantia, a prunis domefticis la-xantibus, quae illorum clasfi accenfenda. Cu iverb distingvere Afchynomenen in diverfa le-guminiim genera arridet j disjungat illud cumfiliquis articulatis, a non articulatis; hocqj Her~

bam

EXOTTCAR. CENTURIA I. si

bam Caftamvocct^d differentiam alterius cui no-men JEfchynomenes tribuimus, ficque non adeo mi-hi reprehendendus videbitur.

Tantum dc JEfckynomeneAntiquorum9oc noltra,nomine aliasMimofae decantatisfima,quodetiamilli usque eo indidi; donee liberalitate Zh^ohilis-Jimi, Excellentisfimiq\ DominiSyen,I!los,cumio\io9

Siliqua &c Seminibus ad manus pervenere meas,Plantae alterius Hedyfaro clypeatoHerbariorumvalde affinis,cumqueMimosa Acoftse(exceptoquod non {pinofa)melius, quam Afchynomencconvenientis. Hujus Siliquae, Hedyfari clypea-ti non valde flint disfimiles, ex fufco autem fpa-diceae, minus afperae,majoribusque difl:incl:a5 ge-niculis,infingulis Semen Hedylari clypeati qua-druplo majus, 8c flavum cum tempore fpadice-um3 nulliscirculis (contra Afchynomenes Semi-nis tefleram naturalem) notatum, concludens.Quod quidem terrae mandavi, fed irrito conatu,ita iit ninil amplius de planta hac rarisfima in me-dium proferre posfim; nifi fingulari favore,fchema cum fequenti defcriptione accuratisfi-ma, Laudatisjimus DomtnusSyen nobis transmififlet,cui hoc nomine, Botanico dediti ftudio, condi-gnas debent gratias.

QEXCELLEWTIS-

Miy(7 SY£A(\

R Adice firmatur rotunda,&c fiibrufa,quae pau-,,16 infra terras fuperficiem, in tres qua-,,

tuorve partes finditur, 5c rurfus poftquampro-,,G 2 fundius


MIMOSA NON SPINSA MAJOR ZEYLANICADOMINO HERMANS, EXCEL-

.LENTISSIMI DOMINI SYEN.

• • -

EXOTICAR. CENTURIA I. 5 3

fundius delituerit,in plures fubdividitur,pau-,,latimqucin capillamentacoloris albicantis de-,,fink. Huic innititurcaulls rotundus, concavus, „mollis & tener,coloris dilute virefcentis,cui al- „terno ordihe adnafcutur Folia longa,ex plurimis „aliis minoribus lateralibus nervo medio inter-,,currente, conflata, pari modo ut in aliis Mimo- „fis liquet, nifi quod folium hocce anguftius „ac non ramofum, &totaplantapraeterea dilu-,,tiorem colorem obtineat, fenfuq; obtufiore fit „prcdita. Juxta foliorum exortum Flores ena- „fcunturpapileacei,nunc fingulares, nuncbim,3,tertiive, pediculis brevioribus inhaerentes figu- „ra (quantum ex llcca planta colligere datumj ad3,Geniftaj flores propemddum accedentes, colo- „risque lutei vel aurei, labello autem inferiors,hirfuto. Hifce fuccedunt Siliqua anguftaj, com- „presfa & articulate, trium unciarum ut pluri-,,mum longitudine, quinq; vel fex Semina, fuis „internodiis diftinda continentes, quorum nu-,3merumexternefacile quis diftinguat,cum non,,folum foras promineant, fed &iis in locis ubi,,confpiciuntur femina, filiqua plane fit afpera & „fcabrofa, articulationibus praeterea, qua ea,,diftingvunt, tarn teneris, ut, fi leviter tantum- „modo traaentur,facili negotio a feinvicemfe-,,parentur: filiqua; extremitati infuper appendi-,,cula qusedam utplurimum adhseret capillacea. „^w^ipfumLentisferme eft magnitudine,co-,,loris ex grifeo, vel fubfufco flavefcentis, & „exaclre renis figuram exhibens, pari modo, ut,,in Spartiomonofpermo alteroBauh. Pin. vide- „re licet. A. 1675. & 1676. femelatqjiterume,,

G 3 femine


„ femine nobis in horto AcademicoLugdunoBa-„ tavo, & Praedio noftro fiiburbano, fuit enata :„ Verum,cum admodum fit tenera, & non foliim„ intenfiim calorem ,• fed & folum apprime humi-„ dum amet, nunquam ulterius quam ad pedalem,,vel paulomajoremexcrevit altitudinem: con-,,trectata autem folia tarn fegniter contrahebat,„ ut vix illud animadverti pofTer_>.

Semen ipfum ex Ceylon, infula tOtiusOrbis lau-,,datisfima, adnos transmiferat Eruditlsfimm'&„ Diligenttifimus 'Botanictts Dominus Taulus Herman r>9ySocietatis Indiae ^Sdedlcm Ordinarius> addita ft-„ quenti infcriptione; An jEfchynomene Afollodorl ?„ Herba<i5\£imofa Zeylamca major, Dyabibala Cinga~„ lenfium, id eft,Tamarindus aquatica 5 *Dya enim

aquamdenotat,inqua nafci amat, & HiembaUTamarindum, cum qua folia ferme habet com-rnunia-*.

Quibus hiftoriamc5W/w^? nonfpinofe9 feu Se*curidaca clypeata (quod nomen,Hedyfaro clypea-to genuinum nomen nondum habenti, ad aliudusq; tempus retinemus)/ore/«^o, Lentis folia Zei-lanic^y Siliqua nonnihil,fedfloribus,foliis 8c Se-minibus longe ab ^Sfchynomene discrepantis,fimiliter concludimus.

Supereft ut Herbam Fivam, & quidem hac viceleviter, velutiextremodigitiapice tantum attin-gamus. Hanc juxta delineationemAcoftae, Fo-liis convenire cum Mimofae non fpinofae Zeilani-cae apparet; fi verb exanimenturFlores(de fru-dibus enim & femine nihil liquet) tarn a Mimo-sa, quam Afchynomene longe eft diverfa, acplanta forte Heteroclita habenda.

Et

33

33

33


E t h o c , quantummihidc jEJibynomene,>wfa> Herba Cajla, atj;Fi*ua conftat: qua dc matcriaclariora forte Vo&.cntztik<DominocDoU ore Hermansynunc apud Indos degente, atq; commodiori,quam nos, occafione Plantas perquirendi cxoti-cas utente, exfpe&anda-?.

^ EXTLICATIO TAZVLJE,in quazSMimofa nonSpinofaZeylanica exprimitur.1. Mimofam non fpinofam Zeylanicam,2. Siliquam Herbce Caftae Zeylanicse,3. Semen Herbal Caftae Zeilanicae, indicat.

ET* qvomam placuit in Tabula 2?, Siliqvas rart oresqvasdarn reprafentdre: brevher easdern etiamhtc de-

fcribendas duximus..

N Vmero IF. diligenter cxprimerc curavi-mus, Siliqvam Fruticis, foliis Acacia, aStife-

Jbpotarnici, a Columna, in Rerum Medi-carum Novas Hiipanise Annotationibus, de-fcripti. Quae a Jonanne Pona, in DefcriptioneMontis Baldi, editionis Italics, pagina 36, 110-triineCaroba 0 Siliqya diGvineapurgativa,ptoponitm.Hanc Siliquam ab ^Amplisfimo, ^obilis/tmo T>omi-no/Domino fheodoro Cjolio f . F . 2). Chitatis Lugdmii in*B&Uvi& Conjulari9&- qvondam <Pratorci nunc verbcjus-dem nomine ad Collegium Archithalasfecum, qvod Amjlelo-dami efl, Delegate y nomine Siliqva ^Qbathaa exPer/ia allate, una cum ihgenti farragine ra-norum,tamadRegnum Vcgetabilium, ac Ani-malium, quam Mineralium pertinentium RerumNaturalium, accepimus.


ea in eaaem 'Tahdla ZhQmero F.lltfuam fzArbom (jvatapana ex Coracaoln/ula, cumCeratonia^ & Acaciae Parncfianx affinitatem

•

•

1

M


quandam habentem. Haec Pifi fine cortice du-riore inftar intorta, comprefla, ac una parte cari-nata,alteraconvexaeftj corticibus duobus con-ftans, quos inter fiibftantia quaedam filamentofa,& cinerea continetur: Cortex primus five ex-terior, membranaceus atqjefufco eft fpadiceus,alter five interior, vel qui mediam Siliquae longi-tudinem transit,eandemq; ceu paries intergerinusinduaspartes leparat, albicans, validior, ar&eq;adeb concretus, ut cavernulas quaedam exiguae,iis tantum in locis (Ceratias ritu) obferventur, ubiSemen Ceratise quadantenus accedens,fedmultominus continetur.

ET HE^JE CZJSTJE,medius Indite Orientalts Frut ex,

DElineatur Utymero FI> Siliqva, Frutici (utaudivimus) venuftisfimo, fioribus Casfise 3neq j disparibus,fed minoribus foliis exorna-

to, innafcens. Quae Anno M. DC. LXVI. exAmbon Indiae Orientalis Infula, fagacisfimo ftir-pium Inveftigatori Domino Sevenhuyfen, nomineCampang cuning allata, ejusdem liberalitate inMiifeo noftro asfervatur. Ea qua exprefla eftmagnitudine, fubftantia membranacca vel po-tius papyracea, efpadiceo vel ex purpureoobfo-letoruici coloris,planavalde ac comprefTa, ifth-fnis quibusdam, multisqj venulis.quafi articulisinterceptaj ac intrinfecus per membranulas inplurimis diftindlra concamerationibus, in fingu-lis Semen Siliginis magnitudine continens oblon-gum3 compreflum,e fpadiceo fiifcum, fplendens,circulo in ungvem du6to, veluti Afchynome-

H nes

5? JACOBI BREYNII PLANTAR.

nes 5c Acacia notatum. Horum quoqj.nonnullaante annos circiter tres^ ab Excellentisfimo 'Domino(tArnoldo Sy&, DoBore &- Trofejfore ^VLjedicina ac'Botanices Lugduni <Batavorum 9 longe Celeberrimo, cu-jus ftudio indefeflb in re Botanica multum de-betur, nomine Acacia Jimilis ex Terfea^ impetra-vimus; quae autem olivacei erant coloris, neefplendentia.

^eprafentavimus tandem J^(^wero^7/,Caulefncum racemo Filicis India, Ofmund* facie, Bodacia Stapel: quae aculeis omriino deftituta, 8c cumPlanta Filicis folio Theophrafti minime corri-paranda.?.

CASSIA FISTULABRASILIANA FLORE

INCARNATO.

Cap. XXL

Cum tertio in Capite indicaverim, quaenamicon arboris, pro Caffias fiftulae Brafilianae,multos apud Aucl:ores fit expreffa, meum

eft,utde ipsa Casfia nunc paucis etiam agam, S^genuinamipfius effigiem, quippe a nemine ilftratam, luci exponam.

Casfia verb Eaec TapyracoayMnaBttfilicnGbus,infignis elegantia 8c magnitudine arbos5 cau-dice reclro, laevi, ex cinereo albicante, rarni^longe lateque luxuriantibus 5 quos Folia amcenis-fimaveftiunt cylindracea, multa unicoftae do-drantali, brevisfimispedunculis direfte fibi op*pofita, dilute virefcentia* lanuginofa, ula'

; EXOTICAR. CENTURIA I. 59

timqj femper furre&im ftantia, quorum cujusvislongitudinem fubrubicunda permeat cofta, &clatitudincm venulas complures, quae dire&efemper fibi imminentes, paribus interftitiis itadisponuntur, uffubrotundis inflexisqj extremi-tatibus, proxime folii marginem concinna ferie& ordine concurrant. Flores ex alarum fedeoriginem ducentes, tenerisq; fuis Surculis penefesquipalmaribus, velut in fpicam digefti, un-cialibus, lanuginofis, teneris pedicellis appenfi,ex capitulis Capparum paribus prorumpunt,Casfias Alexandrinae longe minores, quinis e-tiam petalis, fed incarnati coloris, compofiti jhorum umbilicum, ftamina o6to occupant, api-cibus magnis praedita, & fursum reflexa, quo*ruminferioratria, fuperiobus duplb longiora:inter quae Stylus confpicitur femilunaris, lon-gus ac lanuginofus a fiicceffii temporis, in i$ifi-foarn talem tamqj grandem evadens, qualis 4Lobelio & Excel! Domino Pifbne exprefTa, ac4 Marcgravio in Hiftoria Plantarum, libro ter-tio, capite X V I I I , pagina 13 5. ita defcripta.Poft Flores feqvuntur Siliquae, immaturae qui-„dem virides, maturae nigraefeu fufcae deorsum,,

!

>ropendentes5 quselibet circiter duos pedes,,onga, quinqj digitos crafTa, paulatim incur-,,

vata, ut enfis Polonicus. In uno ejus latere,,eminentia duplex eft fecundum longitudinem, „in altero fimpla, quad chorda agglutinataes-,,fet fub cortice: Nee rotunda nee teres ex- „a6te eft filiqua, fed concifa, nam transver-,,fim incifio ellypfim defcribit. Cortex exte-,,rius eft inftar cortfcis exterioris arboris, inte-,,

H 2 rior

3>

7>

do t JACOBI BREYNII PLANTAR.

„ rior lignofiis & albus. Non poffunt hi cor-,>tices fimul frangi, fed malleoconcutidebent:„ Siliqua porrb intus transverfim multas habet„ diftindiones, quarum quadibet crasfitiem pen-,,nae anferinae capit. In qualibet autem cellu-»la nucleus latet, magnitudine & figura amy-,»gdala5, colons ex albo flavefcentis, lplendens,

laevis, durus, per longitudinem linea fiibru-fa in uno latere divifus, nucleum continensalbum, corneae fubftantiae. Quaelibet praeter-

,,eacellula continet fubftantiam glabram, glu-„ tinofam, brunnam feu fubnigram inftar CafGac5,folutivae, fed amari iaporis & ingrati. Ad-,,ftringendi vim habet. Hucusq; Marcgraviusqualitatera minus apte exprimens , quern ad-modum ex fequentibus Pilonis verbis videre„ licet. Siliquae &c. ingrati & amari faporis,3,quae primb ante maturitatem cum aftridione,,conjun6h eft. Ubi verb gradum ulteriorem,, maturitatis acquifiverit, lax at alvum. EtLo-belius, Casfiae noftrae Brafilianae Siliquae delcri-ptionem, in Pharmaceutices Officina Rondele-tii, pagina 41. primus exhibens, inquit:Hu-jus pulpa* uncia una plus purgat, quam unciacduae alterius Gaffiae Agyptiacse. Quod etiamCafparus Bauhinus in Pinace pagina 403. anno-tavit. Ex quibus effulget, Casfiam hanc Arbo-ribus purgantibus annumerandam effe, & mini-me non purgantibus, ut a Dodiflimo Laborio-fisfimoq? Jonftono fadum, cui in Hifto'ria Na-turalide Arboribus, Libro VII , capite 2, articu-lo 2, pagina 384. Casfia fiftula non purgansBra-filienfis dicitur.

Info-


Inlupcr aliis judicandum relinquo, an Ex-ccllcntisfimus D. Jonftonus, recte etiam Cas-fiamBrafilianamLobelii a Marcgravii feparave-nt, cumque Rechii contulerit, quoniamRechiieavidetur, qua? a Domino Carolo de cl{ocbe-fort, in Hiftoria naturali Infularum Americasdefcripta, quam tamdhx eandemTcum Agypti-aca exiftimo, donee mihi,in quibus discrepet,ostendatur.

FRUTEX PAVONINUS, SIVE CRISTA

P A V O N I S .

Cap. XXII.

FLores adeb fert elegantes, ut fruticem in Le-guminofarum tribu, parem vix ullum, pul-chriorem certe nullum aliquis reperiat, fi /%-

rum penficulatiis in tarn concinna lerie, in (picalongepatula dispofitorumpyramidali, examinetubertatem, eorumq; venuftisfimum e Regio pur-pureoad rubedinem vergentem,cum avidiiple-dore auri intermixtum colorem>quoaluxunan-te Naturd, cum omnium eflet gratiofisfima, co-lorati fiint. Taceo Stamina eximia, e floris um-bilicoadmodum pompose, forma fuperbientispavonis criftae erumpentia, quorum fimilitudi-nis causd nomenCriftae pavoninas, floribus Fru-ticis hujus aeftimatisfimis, a Sinenfibus inditum.• Frutex itaq; hie pereximius, cortice lae vi, prae-

primis in junioribus ramis purpuratus, in oJmonInfula,aliisq; India; locis, ad quinqj cubitorum

H-3 altitu-


altitudinem asfurgit: Frondibus purpureis {pithamaelongitudinis, fub origine, fpinam hami modo in-curvamhabentibus, alterna vice, adversus flagra-tis folis radios ubertim inumbratus $ quse per cer-tas diftantias, Sufftaginibus quinq;, feptem, pau-cioribus pluribusve, in quolibetlaterebiunciali-bus,funt praeditae, purpurei itidem coloris^acu-leolumq; etiam purpureumfiib fingularum exor-tum monftrantibus j in harum Surtraginum una-quaqj o6to, decem, duodecim ? vel quatuorde-cimfoliola obfervantur, Coluteae Scorpioidis ve-nofiora, pari femper numero, fibi mutub oppofi-ta, ita ut nullum fufftaginis extremum claudat.Haec Folia nimirum, ficuti 8c Frondes ipfae, So-lem adeb appetunt, ut matutino ftatim tempore,fimul ac aureos Q>argit radios, adillos in gremioluo excipiendos promptisfime fe expandant, do-nee, vefperafcente coelo, iterum claudantur acversus humum vergant,absentiam Phoebi quafimoerentia, & debitam floribus admirabilis pul-chritudinis, qui Fruticem hunc toto die fingu-lari amoenitate decorarunt, exhibentes reveren-tiam. Floribus namqj exornatur incomparabilisIvavitatis, de quibus plures fubinde quam quin-quaginta in ramorum fiimmitatibus fpicam Ion-gam fpe&abUemefformantes numerare licet. Wo-rum qvilibet triunciali petiolo purpureo, inferiiisjuxta fedem fpinula, & fiiperius geniculis faspis-fimeduobus donatofufrulcitiir,acCafIi2ein mo-dum Brafilianae, in globofb ante perfe&ionemcelatur Vtriculo, quinis ex oblbleto purpurafcen-tibus compofito foliolis, quorum infimum cari-natum extrema parte inflexum, velut cucullus,

fuper


fuper reliqua minora,refupinatur5atq;/oraw in ireconditum tarn diu occulitjdonec tandem eo de-hifcente, amoenisfimo fiio captivo, Flore fcilicetvenuftisfimo, petalis quinqueepurpureoruben-tibus & ex aureo fulgore variegatis conftante ,maxima amicitia ita uniatur, ut fextum & qui-dem infimum tantum folium, feu carina, fit ha-bendum. Singulorumin medio florum, Staminaftant decem purpurea longiffima, fiirsum versusreflexa, flaventes in crocos definentia: inter quaeftylus cuftoditur prolixus & craflus, tandem inS'diqvama Pifbrumhaud multum recedentem ex-crelcens, corticofam, duram, ex purpureo cafta-nei faturati coloris, intrinfccus verb albam, acvalvulis fpongiofis & crasfis ex cinereo ferrugi-neis, in novem vel decem feparatam cellulas 5quarum unaquasque Semen Ceratias fimile conti-net, olivacei coloris, cum tempore ex fpadiceorufumftu fufcum, circularibus lineis, inflar Fru-<5tus peregrini tanquam torno elaborati argentei(qui fruftus Inimboi^M.zicr, &SoW«c/>Indorum,Ponae in editio:Ital.)a Johanne Bauhino defcripti,denfisfime cincl:u,quod ex pedunculo in marginefiliquae fupremo dependet. Yi\i)\xsfemen primuma D o m i n o Carolo Chyvri p. m. deinde a S\(obilu-fimo Domino facobo (jolio, ^obilisfimoq; Domino Ar~noldo Syeiy &• SpeBatisfimo Domino Sevenhuifene (quimihi humanisfime per literas fignificavit, inInfula etiam <&fmbon Criftam pavoninam aureisomninb floribus, coli;) 8c aliis, maximam par-tem nomine Jcacia Orbis cjfmericana aherius, om-nium pulcherrimo flore, na6tus fum, fed germinareadmodummorofum. At inter Semina, quibus

ILLU-

64 JACOBI RBEYNII PLANTAR.

ILLUSTRISSIMUS EXCELLENTISSI-MUSQVE DOMINUS,DOMINUS HIE-RONYMUS a BEVERNINGK ex Aula Re-gis Hifpaniae, perfun&us feliciter Legatione An-no M. DC. LXXI. inBelgiam redux, gratiofis-fime me exhilaravit s quaedam etiamhujus Crift*pavonts occurrebant, quorum unum anno adhucpraeterlapfb, inaqua nitrata aliquot dies macera-tum, non iblum lsetisfime progerminavit, fed inarbufculam etiampulchramj attamen propter coe-li noftri inclementiam, ante hyemis acceffum, afrigtdis autumnalibus pluviis ,cum ingenti meoexftindam dolore, exfurrexit.

CHAMiECRISTA PAVG-NINA BRASILIANA, SILI-

QVA S I N G U L A R !

Cap. XXIII.

PRiusquam Frutex pavoninus mihi innotuit,pulcherrimam ac prorsus novam bane Tlanrtaw,ChamaecasGam nominavij aft poftquam

nomen illud Sopherae Alpini, Ecapatli Recchi,Pajomirioba? Marcgravii Rhamno myrti folioCornuti, eorundemqj congeneribus, competerere&ius, atqj ChamacriHam noftram cum Crifta pa-vonina congruere melius compen,Chamacriftoep4-vonina tantilper nomine infignire libuit,dum abalio certiori donetur. Cujus duo mihi obferva-ta fimt genera, a nullo adhuc, quod fciam, de-fcripta.

Trhnum

ICONES CENTURIA VMMJL 23

CHAMJECRISTA PAVO-NIS BRASILIANA, SILI-

QUA SINGULAR!.

E X O T I C A R . C E N T U R I A . I. 65

T^rimum, eadem pene, qua Mimofa fpinofafecunda facie procificit, quanquam minus, neeadeb ramofum, &c nullo aculeorum vallo muni-tum. Caules namqj exfua radice fundit, quadran-gulares , rubentes, fpinarum penitus expertes 5 5cad lingulas foliorum alas, modo in hanc,modbin alteram partem inflexos 5 ac geminatis latis inacutum definentibus, riervofis, circumqj pilo-fis auriculatos apfendiculis 5 inter quas, Folia alter-natim exoriunturpalmaria,pennata,feuex innu-meris pallide virefcentibus foliolis, Acacias haiidparum semulantibus, trinerviis, uni coftac adnatisfibi invicem oppofitis ,congefta; quse vefperiitafefe complicant, ut accurate demonftrat, quamfculpendam curavi, figura. E foliorum alis, fbli-tarius plerumqj tantum, tener &c oblongus exitpediculus, cui Flos infidet amoenus, SopheracAlpini quadruplb minor fubrubicundique colo-ns, petalis quinque acutioribus compofitusj cu-jus in meditullio corniculum falcatum, lanuginedensa hirfutum,ftaminula inter multaludit; quodcollapfb poftmodum flore ,hirfutiem fuam exu-ens, in Siliqvarn efformatur pulchram, anguftam,fextantalem brevioremve, Criftae pavonias, fednigerrimam, quae plurimis intus membranulis,veluti parietibus intergerinis in diverfas conca-merationes, fingulis Jeminibus fingulis repletis,dispefcitur. Concinna fane 8c plane nova eftPlanta, Brafiliae campos ac colles floriferos dili-gens , mihi o^cExcelkntisJimi Domini %AdolfbiiFftU p. m. communicata.

CHA-


CHAMiECRISafA PAVONIA AMERICANA, SILI-

QVA MULTIPLICI.

Cap. XXIV.

A Lterum genus, Jive AmericanumSili(fua rnultiplichvenuftate ac concihnitate priori in multiscedens, caukm habet rotundum, ftriatum,

haud inflexum j ramos multos, pilis tenerrimispubefcentes, ferentem: horum ala, prioris gene-ris breviores, earumque foliola pauciora ac arn-pliora,Mimofae Spinofsc fecundse foliorum lo-bulos fuperantia,&aversa partefubhirfuta:Hw

dimidio minor 5 quam Brafilianae, 8c copiofius infingulis alarum (inibus ,pediculobreviori fultus;quo evanefcente, iucceait-iSi/i^ nigricans, prio-ri anguftior,magisqj compreflajac in plures iti-dem concamerationes divifa, Semen continensquale eft Brafilianae, fed minus. In AmericanaInfula Curacao di&a, oritur.

GENISTA-5FAR H U MCOERULEUM, CAPITIS

B O N l SPEI.

Cap. XXV.

G Enifta-fpartium flore ctmleo JEthioficum,G^x"fts vulgaris ferme facie in Bonx Spei Pr°*montorio nafcens: Frutex denfis 8c crebris

eft ramis, angulofis, flexilibus, non omnino h

ICONES CENTUB.LS. PR1MA. 2+

CHAMiECRISTA PAVONIS AMERICANA, SILI-

QUA MULTIPLICI.

ICONES CENTUBJA PB.IMA. 25

GENISTASPARTIUMCOERULEUM CAPITIS

BON A SPEI.

EXOTICAR. C E N T U R I A I. 67

nugine quadamdeftitutis,guftu aromatico; quosFolia veftiunt unguem humanum fere longa, an-gufta, in fruticis inferiori parte, terna fimul unipetiolo inhaerentia, in fuperiore verb fblitaria,appendiculas juxta bafin anguftisfimas Trifolio-rum ritu habentia. Ex ramorum Lateribus, neenon aliquando fiimmitatibus ,/urcuIi densa lanu-gine adeo pubescentes, ut canefcant 3 copiofis-ilme" pronafcuntur, fbliolis incanis ac carinatis,inftar Sabinae pene ramulorum fquamati. Floresin fummis ramulis velutifpicatos, vel acervatim,ex coeruleo purpurafcentes, &: figura qua Erina-ceae Clufii, gerit 5 ecalyculis ftriatis guttatisque,in quinq; fegmenta definentibus, ac Hypericifoliorum inftar infinitispropemodum foraminu-,lis,perviis,emicantes. HoGze.Silifv* excipiuntcxiguae, perbreves, Scorpii fecundi Clufii, fedglabrae 9 &c fpadicei coloris : in quibus e fufcoIpadiceum Semen, renis inftar fbrmatum, Spartiiiecundi Hifpanici Clufio, perquam fimile, fapo-re vifcido 5c leguminofb.

(fenifta-Spartium hoc rartsjimum primb apud IL-LUSTRISSIMUM DOMINUM HIE-RONYMUM a BEVERNINGK Anno M.DC. LXIIir'^fet non ita multb poft a Domi-no Doctorc Huyberto , & tandem AnnoM. DC. LXXI. a Domino Dodore Slado ob-tinui.

I 2 GENI-

68O JACOBI BREYNII PLANTAR.

GENISTELLA SPINOSAAFRICANA> LARICIS

F O L I O .Cap. X X V I . .

G Eniftelk ty/«o/^,quamCaput Bonae Spei ge-nuit, Geniftellae minori afpalathioidi, Jo-hannis Bauhini, quadantenus fimilis: Suf-

yr«/rceftlignofus& fpiiiis horridus. Quiinmul-tos dispescitur ramos jhorum minores incani,inquibus {pinse acuta? *£tenues {emunciam longae,alterno ordine, aequali quodam intervallo, cir-cumpofitae cernuntur. Singularumfpinarumex-ortui, Foliola viridia & tenuia fubnalcuntur, nu-mero decem 8c tredecim, plilra pauciorave fem-per conjun&im ex uno tuberculo>ut in Larice,aut Corruda tertia Clufii, quibus fimiliora,prodeuntia. Flores verb fuper ipsa Ipinarii fede,plerumqj fblitarii, faspenumero etiam bini ori-untur, neque quicquam a Geniftellae aculeatae re-cedunt. Hi in SiliqvU femuncialibus &c incanis,Spartii minimi montani triphylUColumns, nonautem mucrone fursum reflexis, Semina tria velquatuor flavescentiaGeniftellae, relinquunt-;.

MYRTO-GENISTA CA-PITIS BON^E SPEI

Cap. XXVII.

M Yrto-genifla iisdem in locis nafcens, arbo-rescens eft Fmtex, ramis multis, quorum ju-

niores fragiles & Geniftae inftar angulofi j quosincondita ferie dispofita, nullis intervenientibus

pedi-

ICONES CENTURIA PRIMJ5L 26

GENISTELLA SPINOSAAFRJCANA, LARICIS

ICONES CENTURIA PR1MA.

MYRTaGENISTA CAPITISBON^E SPEI-

ICONES CENTURL& PRIMA. it

PLANTA LEGUMINaSA ^THIOPICA, FOLIIS

(J.

EXOTICAR. CENTURIA I. ,69

pediculis ambiunt Folia carnofa, Myrti Laureaefoliis fimilia, vel majora, quorum medium inlongitudine nervo fulcatur, ex qvo venulae com-plures difrunduntur,quae omnes extremitatibusfuis non procul a folii margine, fingulariordine& ferie concurrunt. E ramorum apicibus, &ad fingulorum foliorum exortum, petioli exeuntbini, terni aut quaterni, ex quibus Flores aureocolore fulgentes propendent fblitarii,'Geniftaeaut Cytifi florum efGgiem,repraefentantes 5qui-bus delabentibus, Siliqva prodeunt longae &compreflac, Geniftse etiam refpondentes, quan-tum ex nonnullis minus maturis colligere licuit.

PLANTA LEGUMINO-SA J E T H I O P I C A , FO-

LIIS RUSCI.Cap. XXVIII.

VAlde rara y ac prorsus nova & haec > qua? anFrutex vel S'ufFrutex, me fiigit, cum cR^tmmtantum dodrantalis magnitudinis, mihi vi-

fus, ILLUSTRISSIMO DOMINO a BE-VERNINGK SUMMO ILLI Botanica? fci-entiai ORNAMENTO & PROMOTO-RI MAXIMO, cum plantis tribus praeceden-tibus, e Promontorio Bonae Spei Annos abhinccircitei: XI. transmiflus.

Ilk porrb lignofus, triangularis (quod a fcul-ptore non expresfiim) Sc fuperius in ramulosduos divifusj circa quern fine certo ordine fpar-& funt frequentisfima Folia, pediculis penitus

13 • caren-

7o < JACOBI BREYNII PLANTAR.

carentia, dura, folida, Rufci aemula,majora au-tem, & fi accurate eadem obferves, in ambitulenitcr ferrata, anterius in mucronem acutisfi-mum 5c pungentem exeuntia, in bafi finuofa,& plane ficut corculum, quod pingi fblet, for-mata,multis nervis fecundum longitudinemex-currentibus, pallidi coloris, transverfim venu-las multas habentibus notata. Florum forma melatet. FruBus verb ramorum cacuminibus infi-dentes, Siliquae fimt teretes, uncialis longitudi-nis, rigidae, tumidiufculae, membranaceae & expurpureo fpadiceae 5 quse e calyculis, ejusdemcoloris 8c liibftantiae, in lacinias quinque defi-nentibus, prominent, Seminibus inanes,nimi-rum prius apertae, quam a me confpeftae.

COLUTEA iETHIO-PICA> FLORE P U R -

PUREO.

Cap. XXIX.

FRutices duo diverfi apudHerbarios, p/«^iinlucem editi: alter, Siliquis articula-tis, Colutea Scorpioides nuncupatus: alter, Fol-

liculos proferens membranaceos 3 fpiritu velutiqvodam distendente turgidos, Colutea vejicariadidus. IUurn, cumBotanico praecellentisfimo Do-mino Dodore Morifbn, Securidaca: Hunc verbColutea annumerb; licet modb fit Frutex, neeArbor procera, ut Theophraftus Libro III, Ca*pite XVII. Coluteam fuam defcripfit_;.

Non

ICONES CENTURIA PR1M&. 19

COLUTEA J E T H I O P I -CA, FLORE PUR-

PUREO.

EXOTICAR. CENTUUIA I. 71

Non autem mihi eft animus de Colutea vuUgari, plurafacere verba: cum hie in praslentiabenevolo Lectori, novum prorsusgerm ac valderarum elegantisfimumqj repraefentare confti-tuerim: qvod ex femine Africano, circa Pro-montorium Bonae Spei colle&um, ante complu-res annos Amftelodami, in Caroli Chivry p. m.Pharmacopolae & Botanici peritisfimi horto fe-liciter enatum, ac autumnalibus menfibus lae-tisfime floruit. Ubi exRadice fua?cW*rplures,fesquipedales, lignofos, ftriatos, incanos, me-dulla candidisfima fartos 9 proferebat, faporedulci : in quibus hinc inde iparfa erant Folia, ecompluribus incanis foliolu , Ciceris Sylveftrisanguftioribus, uni coftas quatuor unciarum utrin-que inhaerentibus y unoque extremam alam oc-cupante, compofita: e fingulis ferme alarum ca-vis, Surculus prodibat, duorum aut trium digi-torum transverforum longitudinej/or/toColu-tese vulgaris longioribus, & florido colore exfvave rubente purpurafcentibus, a medio adfummum cacumen 3 in fingularem hujus plantasgloriam decoratus. Quilibet verb illorum flo-rum ex incano^ftriato, in quinq> fcgmenta ex-panfo emergebat calyce: ex quo, cum fuum e-legantisfimum amiiit fbcium, florem nempedelapfum, Folliculus Coluteae vulgaris , admo-dum fpeclrabilis , & ob floris pulchritudinemveluti faftu inflatus, tener, membranaceus, pellu-cidusq5,non fine magna pompa fuccrefcebat; inquo, Semina ficuti in vulgari continebanturcdm-preiTa, 8c forma renis, fiiturse folliculi fupremacpediculis brevibus appenfa, quae autem in meu

pluri-

72. JACOBI* BREYNII PLANTAR.

plurimorumgue Botanicorum dolorem, ad ju-ftam perfe&ionem non pervenerunt.

Coetcrum ex hujus plantae caulium melleo,inftar Glycyrrhizae, 8c tandem fubamaro fa-pore , etiam decimo quinto adhuc, poftquamcolle<5ti erant anno perdurante, calidam quali-tatem temperatam, humanas naturae fine dubiocum felici fucceflu convenientem, augurari* li-cet : Folia verb minori dulcedine & amaroremajori praedita 5 calidioris & ficcioris fiint na-turae.

COLVTEA HV^MILISSyriacayflore violaceo.

R Arum etiam Colutea genus, Syriae in locis e-ditis prope Halepum occurrit 5 %adice fo-fca, ampla, ad Raphani craflitiem, longi-

tudinemq; accedente : quae Co/zc /o/'fundit pal-mares, terram versus reflexos, quorum fupre-mas parti, novem aut decem Lentis adhaerentFolia pennata: Inter quae Flores emergunt Co-luteae Athiopicae, aft violacei coleris inqj or-bem'dispofiti: quos Folliculi excipiunt Colutea:,fed paulo minores. Hanc in Herbario Rau-wolnano obfervavi> qui earn pro AftragaloDiofcoridis (cui apprime fimilis) in Itinerariopagina. 116. defcripfit.

Aws vfF%iflore luteo odorato.

/ ^ i i m Aftragali hoc loco fada fit mentio,V^praetermittere non poffiim, quin novumquendam, in Barbaria juxta Qigeri fj>onte na-

fcen-


fcentem breviter hie etiam tangam. Hunc pri-mb Jtybilisjimus Dominus Carolus Sypeikgrus, ScabinusTatria &• Jmicmmem Jirtgularis, Monspelio ficcumtransportavit; de quo mihi hoc Anno M. DC.L X X V I. Excellentisfimus Dominus fohannesSchmidt9 Thyfecus &- n5A£edicus bujus Vrb'u longe me-ritisfimus, frudus & femina (cum plurimis aliisMonspesfulanis, Italicis & Africanis femini-bus) liberaliter impertitus eft.

Hac verb TIanta, Foliis gaudet pennatis,Hedyfari clypeati pofltu, fed multb anguftiori-bu§3 minoribus, magisqj pilofis, in quibus eti-am conjugationes longe plures fupputantur.Flores in fpicam circiter dodrantalem Fert, He-dyfari clypeati pariter qua fbrmarn refponden-tes, flavos autem & odore cerebrum mirificeobledlantes. Quos Sitiqu* excipiunt unciales,fiibalbidae, Colutese inftar tumentes, corticofie,durae, intrinfecus cuticula duplici membrana-cea y in duas diftinclse cellulas; in quarum fingu-lis, Scmina tria vel plura# Coluteae majora^exglauco fublutea, ac molli lanugine alba pube-fcentia, pedunculis fuis inferiori filiquae mar-gini adherent-;.

Si verb hunc Aftragalum quis, ad OnobrychidisClujii clasfem amandare mallet, non abhorreboab ejus opinionc, cum haec Siliquas breviores,magis turgidiusculas, nee adeb falcis inftar in-curvatas ucut Aftragalus, ferat.

K

74 JACOBI BREYNII -PLANTAR.

no fohanni&TSauhim, vel OnobrychidiprimaClufii afftnis* Syriaca.

AStragalus Africanus, mihi Tragmm alterumDiofcorideum %amolfii in memoriam revo-catjde quo hoc tantum referre lubet, Tlan-

tarn esfe leguminofam, Foliis Aftragali Mons-pesfulani majoribus , Floribus purpureis Ono-brychidis primae Clufii j & quae toto ccelo dif-fert a Stoschade Arabica, cui velut affinis a Cas-paro & Johanne Bauhino (Venerandis Bota-nicomm lllis Principibus, qui veluti Gigantes,nos pumiliones, humeris fuis geftant, quo non-nihil longius prolpicere queamus) adjungitur.

LATIFOLW^M

QVia Toterium, Aftragali & Onobrychidisnon adeb disfimiles fruclrus fert, AJiaticihie cujmdam, a nemine adhuc defcripti,

fed a Rauwolfio in Itinerario pag. 118. no-mine Poterii Matthioli paucis tantum delibati,mentionem faciemus.

Suffrutex hie lignofus,ac fesquipedaliseft^/V^multis lanuginofis,extremum versus magiscras-ftscentibus in modum Poterii; e quibus Sfintexeunt fesquipalmares longioresve, ad quas fo-liola multa ut plurimum oppofita alligata,Traga-canthx cum rigiditate turn lanugine fimilia, &dSenae forma & magnitudine, in mucronem au-tern pungentem terminantia. Flores virgaruttiinhaerent fummitatibus, acervatim dense conge-fti, ex calyculis craffb tomento candido obdu-

di


OROBUS AMERICA-NUS L U T E U S , SILI-

QUIS INCANIS.

w


ctis, hiantes, quorum verb colorem obfervarehaud licuit, cum plantam tantum ficcam vide-rim, &c quidem fine floribus apud DominumSevenhuyfen, cumque floribus in Horto R.auwol-fii ficco, cui Poterium Matthioli, a quo tamenfoliorum magnitudine , inque aculeum defi-nentium, permultum difFert, atque genus pecu-liare rarisfimum conftituit.

Frequens in Palaeftina, & prope Sidon re-peritur,ac circa Haleppumj ubi aucl:ore Rauwol-fio, ab Indigenis sltilegafac appellatur, & velutamuletum, contra fascina in aedificiis & in con-clavibus fuspenditur.

OROBUS AMERICA-NUS LUTEUS>,SILI-

Q V I S I N C A N I S .

Cap. XXX.

RAra ad nos, ex Curacao Infiila delata eftTlanta, iisdem in locis, Viciae inftar na-fcens, penitiis autem hirfiita ac incana, cau-

les verb proferens reAos, pedales, cubitales-ve : quos Folia veftiunt alata, dena & aliquan-do duodena, ex adverso ordine uni rachi birunciali inhaerentia; fingularia verb folia, a Po-lygaio Gesneri, in eo tantum discedunt, quodtarn inferiorc quam (uperiore parte incana, den-saque lanugine fint pilofa. Flores pufilli Me-dicae fimiles, ex calyculo villofo, in plumatasculpides inftar Lagopi exeunteyprovenientes,

K 2 qua-


quadrantalibus, immb & longioribus infidentpediculis, e foliorum alis exortis, fpicam Ion-gam efficientes., flavi : quos Siliqv* excipiuntincanae, teretes, uncias ternas longze > & acina-cis in morem contortae; in quibus multa Semina,oblongiuscula, parva, ceu rabeolae minutae for-mata, obfcure cinerei coloris, nigricantibusmaculis intertinda, & fiibdulci guftu, con-tinentur. 'Radix qua nititur, referente CaroloChivry p. m. (a quo frudhis cum Seminibus no-mine Conami accepimus) eandem ferme vim,quam Cocci Orientales y ad pifces attonitosreddendos, posfidere dicitur.

Hanc plantam, nomineOrobi,certa de cau-sa hie propofiumus 5 tametfi minor ei cum O-robo, quam Fabisconyenientia, &c melius for-fan Aftragalo Boetico Clufii ( cujus tamefl fru-ctus mihi haud vifi) accenferi posftt.

FLOS CLITORIDIS>TERNATENSIBUS-

Cap. XXXI.

LEpidisfitnum fui lpecl:aculum oculis offert,in tanta leguminofarum copia, anadendrasetiam hece per fe infirma, fed tortilibus vi-

rescentibus ramis, proxima admihicula, quasarripere poteft, confeendens Tlanta: quam/ 7 ^multa ex alterno fitu ambiunt, Glycyrrhiz^fylveftris Herbariorum quodammodb aemulan-tia, minora verb, pulchriusque viridia, & bina

tan-


tantum, vel terna, ac totidem ex ad verso unicoftae inhaerentia, uno impari extremam alamoccupante. E quorum appendicibus, pedicel-lus tener 6c parvus, circa medietatem,ubi non-nihil reflexus, foliolis duobus tenuisfimis cin-c~his, exfurgit, Florem fustinens admodummagnum, hiantem ac fpeciofum, quafi pa-piliaceum, cujus tamen inferius labellum,fuperiori folio videtur adnatum. Hie Flos exmagno calyce liibviridi, membranaceo, inquinque lacinias definente, Sc fbliola duo ro-tunda ac membranacea circa bafin habente,prorumpens 5 tarn fature profundo coeruleo eftcolore, ut etiam multos ficcus poft annos, a-quam, in qua maceratur, brevi temporisfpatio,colore adeo ferme coeruleo tingat, velut <*Anil9quod ex Indiis in Europam transfertur. Flo-ribus labentibus, fuccedunt (ut fertur) Siliqualongae 8c tenues, Serninibus fbrmam Phafeolorumparvorum exprimentibus, refertae: quorum non-nulla Anno M. DC. LXVII. a Domino Se-venhuyfen, cum variis rarisfimis Indiae Orientalisfrucl:ibus atque feminibus fbrtitus fum, hac ad-dita relatione, Flores Ternatenfibus coAos ci-bo efle , atque ^Bokyni Cotele de cPrincipiJfe Clitorisvocari.

K 3 PLAN-

7% JACOBI BREYNII PLANTAR.

PLANTA LEGUMINO-SA BRASILIANA, PHASEO

LI FACIE, FLORE PUR-PUREO MAXIMO.

HCap. XXXII.

Aud minoris elegantise & raritatis eximi-um hoc Tbafeoli forte genus, qvod farmen-torum longisiimoram beneficio arborcs 8c

fiutices proximas,fefe iis circumvolvens, afccn-dit. Hujus rami juniores, per intervalla uncia-rum duarum, triumve, Folm tribus oblongis exuno .pediculo, uncialibus vel fefcuncialibus adfiimmum, Terebinthi foliorum inftar duriufcu-Iis, &c admodum venofis, ornantur: ex folio-rum appendicum finu, petioli exeunt fingulares,Florem gjferentes unicum valde fpeciofiim, Lthyri Narbonenfis facie, fed vel quadruplbjorem, gratioreque purpura coloratum, cujusbafin calyculus, foliolis duobusmembranaceis,rigidiusculis, conftrudus ambit j &c huic aliusadhuc calyculus fubeft, qui medio petioli ap-pofitus, & qua formam, priori fimilis. Oriturin faltibus & dumetis Brafiliae.

FOK

> EXOTICAR. CENTURIA. I. 79

FOENUM GRiECUMSYLVESTRE POLYCRA-

T I O N M A J U S C R E T I C U M .

Cap. XXXIII.

H Edyfarum minimum , in Hiffcoria Univerfa-li Lugduni excusa defcriptum, & Fcenum-groecum fyheftre alterum T>odon&i j a. Johan -

ne & Cafparo Bauhino, Au6toribus (Iim-me admirandis, una. eademq; plant a habentur:Si autem figuram utriusq? accurate confideres,difFerentiam illarumnonexiguam perfpicue ob-fefvabis. Qvippe Fcenumgracum jyfoeftre alterum'Dodomei, Siliqvas longiores ere£tas, folia minusobtufa & magis (errata s profert: Hedyfari minimiLugd. Siliqvas contra longe minores , fal-cata? 8c humum versus dependentes -, folia ob-tufiora minusq; crenata ob(ervantur. Qvas obcaufas, Hedyfarum minus Lugd. a Fosnogneco JyUveftri akero T>odonai diftingvendum; atqj illud5Fcenumgracum Jylve&re polycration minus aSfafonspe-lienfe; h o c Htfpanicum Jiliquis ereBis nuncupandum.

Duobus hi(ce, tertium in Greta (ponte pro-veniens adjungo. Hujus femen ab Excellenttisfimo 'Domino <s^frnoldo Syar, Viro in per(cru-tandis Naturae latebris maxime induftrio, annosante (ex (eptemve, nomine Vorftiano, Trifo-Hi falcati Cretici, mihi transmisfiim. Ex quoT^lanta cnata , ab ^adice alba, lonea, in fibrasmultas divaricata, Caulem fesquipedalis aliquan-

do

so JACOBI BREYNII PLANTAR.

do longitudinis errittens, qui ftatim prope ra-dicem,in plures ramos vircscentes ac terraspk-rumque incumbcntcs dividiturj a quibus aliiminores exeunt ramuli, qui ut caeteri, Foliis ve-ftiuntur numerofis, Foenugraeci Sylveftris poly-cratii Monspeliaci paribus , rlifi aliquantb ma-jora, cordata, venis eminentioribus praedita, acper extremum minus crenata eflfent. Ex folio-rum alis, Flofculi luteoli, plerumque terni velbini tantum , Monspeliaci multb majores,loneioribusqj pedicellis innixi emergunt: hi inSiliayas dependentes, falcatas & admodum ve-nofas, triplb Monspeliaci majores, Semina lu-tea itidemgrandiora, Galegaenonmale conve-nientia, continentes, abeunt.

In icone , Ramufculus Fwnugraci Jyfoeftrispolycratii minoris z5\£onspeliaci > ad differentiamCretici majoris, exprimitur. Qva occafionecommemorare non negligendum duxi, Co*ronopum ex libro fohannis %odai a Stap el (qvctnin Theophrafti Erefii Hiftorix PlantarumCommentario, Libro V I I , pagina 831- 4?"fcripfit) nihil aliud eflfe, nifiplantulam, foliisorbatamSc floribus, filiqvulis autem maturis o-nuftam, faepiiis jam memorati Foenugraeci mi-noris Monspeliaci : quemadmodum illud inHerbario Bodaci vivo (quod .>\(\ Dominus CarolsSvpeikgms, a Clarisfimo Johanne Antonide vander Linden p. m. fuis nummis comparavit) cla*re obftrvavi.

TRI-

ICONES CENTURIA PRIM.&. 34.

TRIFOLIUM COCHLEA-TUM SPINOSUM SYRIA-

CUM^LACINIATIS FO-LIIS.

^

EXOTICAR. CENTURIA. I. si

TRIFOLIUM COCHLE-ATUM SPINOSUM SYRIA-

CUM, FOLIIS LACINIATIS.

Cap. XXXIV.

DE Trifolii cochkati rara quadam fpecie, cir-ca Haleppum Syria inter fegetes, cum Lu-naria radiata Italorum Lobelii, 6c Trifolio

glomerulis tomentofis per caulium longitudi-nem Johannis Bauhini, copiose nafcente, hoccapite agere operas pretium duxijquas etiam nonprociil Monspelio Anno M. DC. LXVI. aDomino Carolo Scfoeifyro reperta, mihique cumaliis Monspesfulanis compluribus plantis ficcis& fcminibus allata-*.

%adix humum non admodum profunde ni-,xa petit, alba 6c fibrata: a qua Cauliculi, li-gnofi, rotundi, virides, pedales vel etiam cu-bitales, in terram reclinati, plurimis praeditiramis, prodeuntj in quibus nine inde fparfafunt Folia angufta, terna Temper uni petiololongo inhxrentia, dilute viridia, Medicae ftu-tefcentis, fed profiindius ferrata, velpotius la-ciniata. Floret, ex folioriim alis, in oblongopediculo, frequenter bini tantum fimul ena-fcuntur, flavi coloris, a Trifoliorum cochlea-torum floribus nihil diiferentes: quibus FruBuscochleae modo circumvoluti, longis 8c rigidiu-fculis Ipinulis exafoerati, Trifolii cochkati fru-% ffinofo majore, fed dimidib minores fucce-

L dunt;


dunt; Semina flava, compreffa, renis inftar for-mata contiiientes.

Et quanquam haec Trifolii cocbleatifpecies, no-vis & incognitis annumeranda plantis; attamenin Rauwolni Hodaeporico, parte prima, Capi-te IX, pagina 118. fub nomine €(tl Medica mtfflefpaltmett RUt'U&tkinl qvamvis fine defcripti-one & absqj icone, jam indigitatam comperio.Qvam in Herbario etiam vivo di6ti Rauwolfii,apud Ifaacum Vosfium cPhilofophum ClarisfimumC qvinifi me fallit memoria, a SERENISSIMAREGINA CHRISTINA SVECORUMdono illud acceperat) Anno M. DC. LXIILadeb pulchre & curiose ficcatam, ac fi eodemcolleda fuisfet anno, confpexi.

TRIFOLIO AFFINISINDI^ ORIENTALIS

XANTHII FACIE.

Cap. XXXV.

ANno a Chrifti Nativitate M. DC. LXXILfohanni 93raiW Patrueli meo, ex India*l(am aliquot cujusdam (ut credo) Fruti-

cis, qui Indis T>aon Lacat Lacat appellari perhi-betur, misfi. Quorum unum, cum ramulo &olaterali, aeri incifum Centuriae huic inferereplacuit. // pedalis fere eft longitudinis, Hgno-'Us, fed valde tenuis; cortice incano, fubviri-di, 8c quibusdam in locis obfblete purpurei co-lons , te&us. Huic, alterna fcrie, adnata funt

Folia*

to AFFIXIS i cir.


Foha novcm > pediculis longis appenfa, tenera,lata, angulofa,leniter crenata & praefertim fiib-tus incana, Xanthii quodammodo aemula, velmediam quandam figuram inter pampinea &Rofae Sinenfis folia obtinentia; in quorum fin-gulis , ab ipfo ftatim pediculo, coftae fubviri-des pallidasqj feptem expanduntur, & ex illiscunAis alii quidam nervi,venas plurimas, cumtenerrimis fibris, in foliorum carne latentibus,fundentes. Caeterum, e fingulis pene foliorumalis, FmBus emicat, e petiolo parvo prodiens, quibafin plurimorum foliorum ftellatam habet: hiefru&us conftat quinqj conceptaculis lapaceis ,cinerei coloris, Trifcjii fiibterranei, tricocci,Regii, *5\£or'ifoni, {eminum involucris fermesemulis, nifi quod duplb majora, dura ac pilisrigidis quafi aculeata; horum quodlibet perfe-6him a fummo finditur, 8c Semen unicum Ano-nis montanas praecocis purpureac frutescentis,<£\dorifoni, magnitudine, forma, colore, & bre-vi incanaqj lanugiije, perfimile continet.

SISYRINCHIUM EXPHOENICEO SVAVERU-

BENTE FLORE ATHIOPICUM.

LCap. XXXVI.

Eguminofas meritb Siliqvofay Silicukfa&ctpjuiares fubfeqvi deberent, cum autem ordi-ne, in hacCenturia,nullo accurato, ob de-

L 2 . fecl:um


fe&um frii&uum feminumq; Plantarum pluri-marum, uti potuerim: Sc'Bulfosas qvasdam exoti*c^,qvarumtru£tus8cfemina me adhuc fiigiunt,in promptu habeam j in medio easdem colloca-replacuit: prseprimis cum inter 2?«/&0JVZ#, qusedamSaiquofe, multaeq; Capsulares habeantur. Agmenergo inter has ducet Sijyrincbiurn hoc egregium:Qvodaltitudineplus quam pedali aslurgit, cBul-bum posfiden?. rotundum, Crpci, aut Sifynri-chii IndiciCornuti^cortice ex fufco cinereo &filamentofoobdudtum: e qvo &*K&viridis,utex-iftimo carnofus, exfiirgit, Fo//^partim longis-fimis, partim brevioribus, anguftis, nervofis,vegetisfima viriditate coloratis, in modum fereSifyrinchiorum Clufii amicl:us; cujus fuperiorpars, Papaveris erratici inftar hiriuta > Florem fuavenuftate afpe6tumdele6tantemfuffulcit, Croci,aut Syfirinchii Alprenfii Columns grandiorerh>foliis fex tenerrimis, e carneo&phoeniceo neenon dilute rofarum purpura. blande rubentibus,adungvem croceis,congeftum; cujus in mediojftylus qvadrangularis, crafliis, phoenicei colorisoccultatur. Atqj haec, qvantum ex icone abILLUSTRISSIMO DOMINO a BEVER-NINGK transmifta fixmmoqj ftudio fiiis colo-ribus, ad plantam in Horto ejus floribus deco-ratam, adumbrata, obfcrvare potui.* Nee enimpulcherrimum hunc Athiopkarum, non pro-cul a Promontorio Bonas Spei remotarum foli-tudinum incolam luftrare fortuna dedit-;.

<tAliud adhuc Sifyrinchium eodem in Horto(quod anlufus tantumnaturae, an verb pecu-liaris fuerit fpecies, me latet) effloruitj priori

pel-

EXOTICAR. CENTURIA I. .85

perfimile, nifi quod Florem rubedine triftiori &obfbletiori infe&um, & languido collo deor-fum dependentem, velut Polygonati ramofiflorc luteo Cornuti, pari quoque forma & con-volutis foliis, proferebat.

Placuit aliquando EXIMIO MACENA-TI meo, in nunquam fatis mihi asftimandis Li-teris fiiis nunciare, monftrare fe in inftru&is-fimo H o r t o i l io , Sifyrinchii qvoddam genus Caphis'Bona Spei, fioribus fuperbiens candtdts/imis 9 idque de-pidhim mihi transmittere animus Ei fuerat3fedquoniam flos, pro more Sifyrinchiorum Clufiiadmodum fugax, & vix ipedatus , volunta-rium ftatim properaverat ad fepuichrum t inten-tionem ejus fummo meo dolore fufflaminavit.

SISYRINCHIUM RAMOSUM ^ETHIOPICUM, FOLIIS

PLICATIS NERVOSIS ET INCA-NIS, RADICE TUBEROSA

PHOENICEO.

Cap. XXXVIL

A NnoM.DC.LXVIILBENIGNISSIMOi \ l L L I Botano-fophorum PHOEBO , IL-

USTRISSIMO DOMINO a BEVER-NINGK , integram ciftam "Bulbis Tuberibmqvevariis, in Promontorio Bonae Spei jusfu fuo colle-<ftis,refertam, ex fingulari benevolentia, donaremihi allibuit: in qua non tantum Radices illa-nim Plantarum, quas in fequentibus quatuor

L 3 capiti-


capitibus defcripfi, una cum Ornithogali Indi-ci Swertii, Narcisfi Indici punicei gemino la-tiore folio, Narcisfi Indici liliacei, NarcisfiIndici flore liliaceo fphoerici, a Ferrario jamPofteritati in fempiternam nominis fui memo-riam propofiti > fed aliarum adhuc.plurimarumrararum prorsus ac novarum occurrebant. Prae-primis autem Tubera quatuor, ob colorem (uumfangvineum, in teneris etiam jam prognatis ger-minibus Coralli aemulantem, mihi arridebant.

Horum quodhbety Iridum quadantenus fimi-le, vix fefcunciam in lohgitudine, ac poUicemtransverfiim in latitudine contingens, formanon adeo inconvenienter Cygni corpus reprac-fentabat 5 fubftanti^ carnosa, ex phoeniceo cro-cea, lentam mucilaginem continente, &c cuti-cula firmiter inhaerente, tenui, fangvineaqueconte&a, cui infiiper cortex, colore & fubftan-tia Colchici fimilis obduftus foerat, jam refb-lutus, quo fangvineus perpulcher radicis color,fine impedimento melius oculis luftrtri pos-fct. Ea enim %adix h#c eft natura, ut illo, quoplanta optime augetur tempore, imminuta, ve-nuftisfimum coloris folendorem deperdat, for-mamque fiiam in pedis figuram convertat, fubqua emisfas inter fibras nova propago (ut feor-fim pi<3:a edocet radix) tandem procrefcit.

Tubera haec, cum menfe Julio terrae cornmifis*fem,unumquodque paucos poft fats, Folia oftoaut decem prdducebat, pollicaria, palmaria, veletiam pedalia^Iridisfacie, & quae eo etiam mo-do in latum expanfa, mutuoque fe atnplexandonafcebantur, obfcurius autem viridia, incana,

hirfuta,

PUcvn/? r SET

£HOtNiC£A


hirfiita, nervofa, plicata, 8c ab imo ad mediumusque carina. ampla praedita: e quorum mediq,non meo quidem in horto, fed in Flora; amoe-nisfimo nobilique Pandocheo, apud ILLU-STRISSIMUM DOMINUM , DOMI-N U M a BEVERNINGK, Caulis pedalis,rotundus, viridis 5c hirfutus effundebatur, par-te inreriori rubicundus; ima medietate genicu-latus, fingula genicula folio anguftiore breviore-que cin6ta, fiipra verb pluribus ramis( quorumquemvis circa bafin, longum anguftumque co-mitabatur fbliolum) brachiatus : quos Syfiryn-chii Theophrafti Columnfle pares, fed granaio-res duplb ornabant Flofculiy fex foliolis purpu-reis, aliqua flavedine ex phoeniceo colore in-termixtis, forisque leniter hirfutis, conftrucl:i.His marcescentibus, FruBus enafcebantur qui-dem trigoni,nec.tamen utSyfirynchiiColumna;oblongi, fed Hyacinthorum in modum iub-rotundi, qui perfecl:ionem debitam non aflecu-ti , virides erant & pilis brevibus, velut caulisfoliaque hiriuti, intrinfecus verb glabri, in tres%>arati partes, fingulas Semina fingula tantumcomplecl:entes j quantum ex fhi&u ficco enu-cleare licuit.

GLADIO-


GLADIOLUS AFRICA-NUS, RADICE TUBEROSE

C E P A F O L I I S .

Cap. XXXIIX.

GLadiolorum in Promontorio Bonse Speivigentium> genera mihi tria innotuere.

Trimum, gladiolus Mthiopcusfiore coccineo, a Cor-nuto vocatum: quod Anno a Chrifti Redem-toris noftri Nativitate fexagefimo tertio fiipramillefimum & iexcentefimum, copiofisfime,caulibus etiam ramofis, Menfe Odobri & No-vembri,in horto publico Amftelodamenfi, nec

non Domini fohanrm Commelyn rarisfimis plantisinftrudisfimo, florens vidi.

Secundum: 'Bulk cinereo 8c longe minorenititur: Foliis atque caule multo brevioribus:Floribm amplioribus brevioribusque, colorceleganter violaceo. Cujus effigies cum &&n

ptione in Centuria fecunda, nomineJEthiopiciminoris9 flore violaceo, fequetur.

Tertium\ de quo hie agemus, novum pne ac peculiare genus eft, a Gladiolis omnibus,maxime diverfum. Tuberosa namque con-ftat %dice> crafsa, pene pugillari3fufca foris excinereo cum aliqua flavedine fbrdefcente? intuscarnem folidam cerini coloris habente, in &*periore parte colliculi inftar fiibrotunde eleva-te , ac fibris multis ex ima circulari ferme pla'naque bafidiffufis: de qua binx radices plerurn-que ita conjundae 5 ut facili tamen negotio le*

parari

\lk\ \

EOUO

EXOTICAR. CENTURIA I.

parari posfint. Folia ex colliculorum vertici-bus prolixa emittit, Cepae vulgaris forma, colo-re, ac magnitudine fimulantia, concava, autmateria levi, Ipongiosa, ut & fpuma quadamglutinofi faporis ,farctaj hax folia tenucs velutiglauci coloris halitus, fiifFundunt, qui laevisfi-mo ta&u deflorantur: horum primum emergen-tia, inferiore pftte incumbunt terras, fiiperioreautem ea le erigunt figura,ut cornua pene taurirepraefentent. Caulem (ut ferunt) impellit rotun-dum, foliis minoribus veftitum junceis, £>tfloribu$fvaverubentibus cacumen onerantibus denfisfi-me fpicatum: hi, Gladioli Athiopici Cornuto,dimidio breviores, nee eo modo incurvati, inmedio ftamina apicibus luteis donata, comple-cTientes, e calyculo binorum foliolorum mem-branaceo Cannae Indicae, progenerantur. Figurapartim juxta imaginem ab ILLUSTRIS: DN:a BEVERNINGK, transmisfam, partim juxtaplantam in horto meo ante annos feptem vel o-<9:o virentem, partim deniq; juxta ficcatum ra-tnum floribus onuftum, confecl:a. An'Radix tube"rofa Tromontorii 73on<eSpei collo eximie craffoySvpertiil

BULBUS OBLONGUS^THIOPICUS, FOLIIS

G U T T A T I S ET CILI IINSTAR PILOSIS.

Cap. XXXIX

EX florifero Africa horto, Capite BonaeSpei, ubi" Aolus furens venuftam illam

M Athio-

9ct JACOBI BREYNII PLANTAR.

Athiopicam Floram fibi conjugavit, & u-terque fedem fixit, *Bulbum accepimus rarisfi-mum, Narcisfbrum aliqua ex parte fimilerru ni-fi quod fesquipalmaris erat propemodum lon-gitudinis, ad proportionem haud crasfus, fi-bris autem validis ima bafiHyacinthi inftar mu-fcarii diffufis. B c i n B E V E R N I N G I A N OHorto, Folia quinqj (in meaduntaxat tria)proferebat glabra, crasfa, carnofa, in mucro--nem parumper exeuntia, fupina parte fatureviridia, prona dilutiora, quinque vel fex unci-as longa; fed ne duas quidem kta, nimirumcircitcr medium, ubi latisfima> quae confra&a,fubamare naufeabundum odorem (quamvis Sa-por fingularem amaritiem haud prae fe ferret)atque ex venularum cavitatibus in carne deli-tescentium^tenuisfima araneae inftar fubtilia fta-mina in mpdum Eriophori Peruviani praebent.Dignaverb fce6tatuhaec folia reddebant mar-gines, pilis iubrigidis, fpadiceis, duplici ferie,admodum curiose &c fere ita flmbriati, ut procilis, innumerabilium in altera folii parte appa-'rentium guttularum five ocellorum haberi quc-ant: velut Argum quendam,plantae hujus radi-ci & flori, Afiicana prasfecisiet Flora. Qui ta-menradicem fuam, a Solertii BEVERNlN-GIANA, qua per Neptunum in Europam de-duda, cuftodire haud potuit: quanquam/^inHorto etiamlLLUSTRISSIMIa BEVER-NINGK omnium cultisfimo, hactenus occul-ta'verit; quorum tamen formam Msecenatis no-ftri gratia, cui hanc etiam flguram acceptam fe-rimus, me cogniturum fpero.

BUL-

EXOTICAR. CENTURIA. I. 91

BULBUS LILIACEUSVOMITORlUS, CAPITIS

B O N A SPEL

Cap. XL,

RAras huic plantae, propter bulbi effectum,(de qvo jam in Mifcellaneis Curiofis Me-dico -Phyficis Academiae Naturas Curib-

forum, Anni quarti & quinti, ObfervationeC X X X I V , pagina 143 > nonnulla propofiii-mus) Suits vomitorii nomcn tribui, inprimiscum fru6tus & femen mihi non vifa, neque exflorum figura, ad quam plantarum clasfem pro-prie pertineat, colligere potuerim.

Quantum autem obfervare licuit, comperiejus 'Bulbum Lilii miniati Byzantini valde fimi-lem, nifi quod plerumque major, & ex majo-ribus, crasfioribus, faporis initib vifcidi & a-quofi, mox autem acerrimi ac linguam inftarAri ferme vellicantis,purpuraicentibus fquamiscompadum 5 in quibus foli obverfis, pundulaobfcure purpurea dense inlperfa, & lineola?cjuaedam per longitudinem excurrentes, cernun-tur. Hie Sulkus, Anno millefimo Sexcentefi-nio fexagefimo oftavo, meo in horto, toto x-ftatis autumniq; tempore, fine caulium exortu,fine floris ostentatione ignavus atque ingloriiislatuit; praeter quod luxuriantibus tantum foliis,Lilii foliorum colorem, formam & totum ha-bitum semulantibus, fed longe anguftioribus,infeliciter filvescebat: quorum Ixta feges, flo-

M 2 rum


rumetiatn fubfequenti anno, Liliorum more,fpem mihi fecit, quam tamen infolitum fubfe-quentis hyemisfrigusfquod hanc omnesqj measrariores exftinxit plantas) plane decollavit. BE-VERNINGIANUM autem veluti hortorumplantis rarioribus abundantium Miraculum, flo-ribus liberalisfime non deftitit fuis exornare;ubi Scapum ex bulbi centro teretem, diluto vi-rore albicantem, bipedalem fesquicubitalemveimpellebat, Floribus creberrimis ex fubviridi al-befcentibus, a tertia inferius parte, ad apicemufque, in fpicam longam congeftis, decoratum.Quorum nondum aperti, immaturis Hyacinthiflore albo floribus fimiles, reliqui autem f°^a

fua tarn mira & variabili explicabant forma> utnumerum eorum figuramqj enucleare haud va-lerem: in quorundam umbilico, Stylus longus,qvadrangularis, ante obtufiis & velut refe&us?in aliorum e contrario, reflexus, & qvafi exmultis, orbicularibus ar&e conjundis globulisconftrudus, apparebat. Cceterum an foliolailia laciniata, in parte florentis leap! inferiors,flores vel faltem eorum appendices relifti foe'rint,certb pronunciare non posfixm, cum nun-quam fcapus mihi floribus onuftus, confpe<ftus

fit; defcriptio enim ad imaginem ILt»U-S T R I S S I M I D O M I N I a BEVER-N I N G K (quac noftrse etiam figure pr«luxit)compofita.

An ISulbu* rnber Tromontorii $on* Spei adhucj1**cognitus [qvamofm 9 Sypertii; quern fine defcriptio*ne, fine foliis atqj florAus, pagina 66. lib rimo tantum expreffit 8c an affinitatem q

dam

ifPNr*

\IVS CAVJTlS BON;£ SF1LI

RADICE TUBERpSA, CY.CLAM1NIS FOLIO, CAPIT1S


dam cum Scilla habeat > Philobotanis ,juriofio-ribus occafione forte aliqua ad hanc plantamaccuratius examinandam oblata, judicandum re-linquo.

ORNITHOGALO AFFI-NIS RADICE TUBEROSA,

CYCLAMINIS FOLIO, CAPI-TIS BONA SPEI.

Cap. XL I.

NOn minoris raritatis Ornithogalo affinu hac,quae 3^fci.nititur tuberosa, crafia, pu-gnum pene aequante, coloris purpurei ob-

foleti, infra in tubera alia, ut futuros haeredesdivifa. Ex qua, F0H4 inter Cyclaminis &Dra-cunculi paluftris mediam faciem obtinentia, pe-tiolis longis fufrulta prodeunt, atroviridia: in-ter quae caulis fesquipedalis rotundus, viridis >gracilis & penitus nudus exfurgit; quern a me-dio usqiie ad extremum apicem > confufb or-dine, ambiunt longi pedicelli > Flofculos parvosab Ornithogali Hilpanici minoris Clufio haudmultb diverts fustinentes , fcnis, b candidulocoeruleis & fubviridibus foliolis obfoletis, con-ftantes.. Hos fine dubio etiam feqvuntur JruBus& femina, de quibus tamen nihil percepimus :cum folum floribus BEVERNINGIANUMHortum nobilitaverit, unde Tuber 9 cum Tkntaficca, Scicone(ad quam noftra confeda) ex li-beralitate Illurlirisfimi Maecenatis obtinuimus.

M 3 ORCHIS

y+ JACOBI BREYNII PLANTAR.

ORCHIS CERCOPITHECUM EXPRIMENS LUSI-

TANICA PRIMA ET ALTERA.

Cap. X L I I .

NAtura in Plantarum formatione ficubi la-fciviam fiiam prodidit, earn certe in Or-chidibus commonftratam ivit, quorum

Flores maxima cum admirationc, nuiic in for-ma Aviculae, Lacertae & aliorum infe&orum ;mine in-Via, Mulieris, & quidemvel aufteripulli alicujus Martii, vel rifum moventis mo-rionis 5 nunc in Teftudinis ignava;, & melan-cholici Bufonis 5 vel in celerrimae jucundas affa-nias propinantis Simiae, ita elaboravit : utfi non ad rifum movearis, ad fummam certeadmirationem inciteris. Caufas verb admira-bilis praedidae Orchidum florum metamorpho-feos quod concernit (quanquam illae, meo qui-dem judicio, adhuc facro involucro a Naturategaiitur) Le6tori curiofo ad palatum, placuithie loci ipfisfima Athanafii Kircheri apponereverba, ita inMundi fiibterranei, Tomo fecundo,Libro duodecimo, Se6bione prim^, capite IX,pagina 349, fcfc habentia. Obfervatum foit ab5,iis5 qui pecorum, annentorum, & equorumMcuram habent, poft commisfas ad prbpagi-,,ncm animantes, ubi congresfus fa&us fuit,,,fequenti anno campum ilium Orchidibus five

Satyriis luxuriare , non alia dc causa , nifiquod fpermaticus humor fuperfluus humo

Iparfus

53

33

yy

a

EXOTICAR. CENTURIA I

fparfus Sc una cum terreftri fucco fermentatustandem in hujusmodi herbas adolefcat, quodidem contingere ajunt ex femine cadaverumturn hominum turn animalium, qui in campisvel occiduntur, vel infirmitate quadam mori-untur. Quod fi res ita fe habet, quid mirumeft, femen terras conditum tanquam intra ma-;tricem, ibidem paulatim plantam prorsus e-;jusdem facultatis, qua pollent animalia, ex;quorum femine decifiimeft, educere; unde;nonimmeritb a virtute,qua adVenerem inci-3tant, Satyria vocantur, videlicet a Satyrommfabulofbrum falacitate : cum enim Naturaotiofa ftare non posfit, femper aliquidmoli-tur 8c fabricat, 8c pro conditione feminis ad-,,fcititii plasmat; Cum itaq; in femine anima-,,lium virtute omnia infint animalis membra, „utfiipra diximus, illaque paulatim calore u-,,teri evolvantur in perfectam animalis fabri-,,cam, vi plaftica ad fingula membra efforman-da negotiante > quid mirum inquam eft, fe-men five hominis, five animalis intra con-gruam proportionatamqj terras humidas ma-tricem receptum, ibidem quoq; fi non perfe-ftum animal, quod ultra ejus vires eft, faltemaliquid analogum five animali, five homini,quoad membra, veris non abfimilia moliatur& effingat una cum facultate femini propriaad Venerem excitativa; Accedit, quod hujus-modi herbas fere omnium primse fint, quasverno erumpunt tempore, eo videlicet, quo,,& animalia pleraque oeftro libidinis inftimu-,,^antur. Certe Natura ita comparatum eft,ut „

ad

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

96 ^JACOBI BREYNII PLANTAR.

ad firmlia fabricanda non operetur, nifi opeejus feminis, quod in perfectis animalibus,un-de decifum fuit deved"fcumque, primb inexfti-tit: Quod verb praeter humani corporis mem-bra , multas alias producat in di&is Satyriisvariorum infe&orum figuras, id diverfitati fe-minum adferibendum eft 5 fi enim equinumfemen intra terrain cadens, in di6tam nerbamadoleverit, cum Natura perfectam equi figu-ram ultra vires fiias producere non poslit, exvirtute feminis, faltem fimilem iis infecte,quac ex equo vivo nafci fblent, id eft, vespa-rum flguram erTbrmat; fi verb bovillum fper-maOrchidem produxerit, nonbovis fed apis,quarum origo ex bobus, eft, figuram delinea-bit, uti in Orchide apiformi patet, & fie decosteris 5 quod enim in differentium Orchi-dum floribus nunc pulicis, modb cimicis autpediculi, jam muscae figurae fpeftentur, idcerte non nifi ex fpermatica virtute eorurnanimalium 5 ex quibus talia nafcuntur infc6ta,contingit. Si quis tamen fagacius omnia ex-ploraverit, Temper quoq; in iis quidpiam eianimali, ex quo decifum fuit, conforme re-periet. Apes ex bovillo genere nafci, omni-um tarn veterum, quam modernorum Scri-ptorum autoritate patet: Siquidem tefte P*Ar-rant > Tlinio, Virgilio 3 non ex fimotantum bo vi-no , fed 6c ex ejusdem tabido corpore apesnafcuntur, ajuntqj in Agypto loca quaedameffe, ubi fi defodiatur taurus, ita ut cornuatantumfupra terram emineat, eaq; deinde fer-

„ ra amputentur, apes cum tempore avolent.Verum

35

3>

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

??

•>•>

33

3>

33

.•;y

-

—I- X V RIN EE Ni' U WITA


VerumDo&isfimi hujus Viri iententiam fiio inpretio, ac Le&ori judicium, relinquo, ad de-fcribendas Orchides quasdam novas accesfiirus.

De his primum nobis occurrit, Orchis Cerco-pithecurh exprimens Lufitaniea prima, geminas agens%$dices, tefticulorum modo efformatas, unamplenam, alteram marcidam,radicum inftar Or-hid AnthropopKorae alterius a Columna de-

p, quibus plane etiam conveniunt j liipraquas fibras aliquot expanduntur, foliolis adnae-rentes perbrevibus > caulis imum velut folliculicomple6tentibus. Ex foliolis didis, Folia ena-^cuntur liliacea, nervofa, per ambitum undoft,Orchidis Anthropophorae alterius Columnar,^dmoduni relpondentia j inter quae caulis effer-tar pedalis, minoribus foliis feptas, cujus fum-^um innumeri Flores>cx purpureo rubentes, inQ>icam den/am dispofiti, exornant. Hi Flores^deb raras & mirabilis fiint form«3 ut primointuitu Milites e Draconis a Gadmo proftratidentibus enati j quod fi verb accuratiore judiciilance examinentur, Cercopes a Jove, ob frau-dulentiam animi in Simios transformati, eilecredantur : Singuli autem horum FIorum> e pe-diculo fubviridi, torofo, contprtoque, fblio-lumfiit> ^ede acuminatum habente, pendent 5& ex galea e purpureo rubente, foliolis tribusacuminatis, nervofis majoribus, quibus inter-jecta bina minora y conftant > in qua pone calcarcernitur, infra verb foliolum five label/urn Ion-gum, galeae inftar coloratum, puncliilis purpu-reis inU)erfum, quod brachiis, cruribus, cauda&.in fuperiori infiiper parte, per extuberatio-

N nem


nern fiibyiride carnofam , tanquam capite mon-ftrofo, ita iriftru&um, ut Cercopitheci eifigiemveluti umbra repraefentet. Exa&o Cercopithe-corum vegetabilium horum tempore , pediculieorum tandem intumefcentes, 'mSiHqvas, matu-ritate fecundum longitudinem, rimis Hellebo-rines in modum dehifcentes, & Semine exiguofcobis inftar fe exonerantes 3 excrefcunt.

DirTert haec ab arfnthropophorte akerius Column*Flore qua corpus anguftiore, cruribus latioribus& minus expands, ac cauda etiam longiore-;.

Orcbidis hujus pulchra, aliam adhuc fpeciem, B E -VERNINGIANO in HORTO, & DominiSevenhuyfen, confpeximus 5 a prima nihil disce-dentem, nifi Floribus, quorum labellum brevius,brachiis brevidfibus, brevioribus itidem angu-ftioribusqj atqj expanfis magis cruribus dotatum.

J\(otandum: Flores in icone, galeis didu-ftioribus funt expresfi, quo eo melius eorun-dem forma pateat: Flos autem inferior, latitu-dini caulis impendens, eadem, qua flores facienafcentes, fe repraefentat^.

ORCHIS APEM REFERENS LUSITANICA'

Cap. X L I I L

QVam fpe&atae pulchritudinis, ac raritatis,priores duae ad Moriones & Stratemaiti-cas pertinentes etiam fint Orchides :. ab

hac tamen & reliquis, quae fequentibus duobuscapiti-

1CONES CENTURLS. PRIMA. <

ORCHIS APEM REFERENS LUSITANICA-


capitibus continentur 5 permultum venuftatemirabilique ftru&ura fuperantur.

Ham verb Orcbidem apiferam quod attinet: ex*Bulbo geminato*, Serapiadis fecunda?Dodonaei,fapore fubdulci & vifcofo, Folia qusedam angu-fta ftriataque, Tefticuli vulpini fecundi iphego-dis a Lobelio defcripti foliis fimillima emittit;atque caulem fesquipalmarem, longioremve, bi-nis vel terms minoribus foliis circumjedum :cujus Gimmo9FIorestrcsyqmtuotqmmvc infiint,calcaribus Orchidum plerarurnqj Serapiadum demore omniho deftituti,galeam habentes, e folio-lis tribus grandioribus, &: duobus anguftioribus

, brevioribusq? albicantibus,velcarneis,imm6&purpurafcentibus^ conftrudam: fub qua extuberatioquasdam crafla, carnofa, fubviridis, forma ex oyoprorepentis avicul«,oculis eminentibus & roftrocraflb adunco, curiose adeo & lepide fe ostentat,ut ilia contemplationenonmodo dignajfcd fblaetiam ad pretium atqj admirationem flori huicconciliandam fiifficere videatur: nifi gloria ejusmaxima in dependehte veluti lioloferico leniter&breviter villofb, ferrugineo, (aut ex cinereoferrugineo obfbleto)acventriofb conftaret labio-,quod Apis mellificantis cadaverculum, magnitu-dine & figura tarn exade, tamque reprajfentat ve-nufte, ut propter beftiolae dulcisfimae fpiculum,plantae flores attingere verearis.

Hac amoena Orchis > ab myode, galea &• alts her-bidis, fohannU 'Baubirih in multis discrepans j The-faurum fuum acccptisfimum, in H O R T OB E V E R N I N G I A N O ferius aliquantb,quam priores Orchides & fequentes aperiens j

N 2 varias

ioo JACOBI BREYNII PLANTAR.

varias inibi fpecies ofFerebat: quarum nonnul-larum Jlores, lituris five notis luteis pulchrisq;,& quibusdam praeterea circulis ejusdem colorispartim uno, partim duobus venufte adeo ornati,ut mutabilem Pro.tei vicisfitudinem in iis nonfine ftupore atque admiratione fingulari liceatperluftrarc).

Floruit etiatn qusedam hujus Orchidis fpe-cies , Anno M. DC. LXV. in zjfnplufim,tSMagnifici 'Domini, "BE^JA^MIU^ (gngdfmConfuTis Tatria, nee nonTatroni mei inJtgnu,Hotto.

ORCHIS MUSCAMMAJOREM COERU-

LEAM REPRASENTANS.

Cap. XLIV.

IN tanta Orchidum varietate, oculos fiifficien-tcquoq; voluptate fatiat Hae: quae radice, caule&c foliis a priore Apem referehte, nihil aut

parum differt. Flos verb discrepat multurnjnamque ejus galea, foliis fubviridious, angufti-oribus conftatj extuberatio, quae galeae fubeft>carnofa, non adeo diftin&e aviculam exprimitj& labiunt hirfutum- fature coeruleum, perbellefplcndens, pilis circum margines fimbriatumfubrufis, Mufcam majorem tarn accurate repra>fentat coeruleam, ut non tantum in admiratio-ncm fummam rapi Spedatorj fed facile etiam de-cipi queat, quo putatitiam hanc fbrdidam mu-fcam, a planta abigere allaborer-;.

ORCHIS

ICONES CENTURIA PRIMA.

ORCHIS MUSCAM MAJOREM COERULEAM

REPR&SENTANS.

EXOTICAR. CENTURIA L 101

ORCHIS MYODESLUTEA, ET FUSCA,

L U S I T A N I C A .

Cap. LXV.

ORchis myodes lutea Narbonenfis Lobelii,Eotanophilis omnibus perrara ac elegantis-fima asftimata, no&r# Lujitanka tamcnflori-

bus palmam concedere cogitur 5 Lobelii aliasnon male refpondentibusj excepto, quod eorumlabellum, Fucum majorem luteum repraefentans 5latius , brevioribus atque obtufioribus, quamLobelii, laciniis praeditum, inteniloreq; aureocolore tin&um, ac macula in medio holoftricavillosa, majore, magisqj purpurea & fpe&abi-liore eft donatum : extuberatio, galea? ex flavoviridi, fubnata, aviculam longe crafliorem, acTefticuli apud Lobelium vulpini majoris refert.

ttAlia adhuc ejusdem, eaqj prorsus nova ha-bctmjpecief, cui Orchidis myodisflore fufco, five, Sea-rab<eurn exprimentis nomen impofuimus. Thyrfumhaec emittit aliquantulb altiorem, colore oblcu-rius virefcenti 9foliis nonnunquam latioribus in-terceptumj cujus fumrao Floret infiint nonnihilfixbinde majores, coeterum ab Orchidis myodisluteas florum figura pene nihil, aut parumrece-dentes, praeter foliolum holofericum demifliim,quod pulli feu fuliginofi colons, Scarab^umnuelius 5 quam Fucum exprimere videtur.

Nafeitur cum praeceaentibus fponte in Lu-fitania 5 unde transportatas fiimmo ftudio inHor-

N 3 to

io2 JACOBI BREYNII PLANTAR.

tofuo alendasILLUSTRISSIMUS MACE-N AS ndfter curavit.In quo, AnnoM.DC.LXI V.flores abundantisfime ostentantes, MajoMenfe& Junio, infigni cum dele&atione vidi. Ibideminter alias quam plurimas partim jam defcriptas,partim plane novas, quandam etiam Orchidi <tAn-thropophora Oreadi Columna vatde Jimilem Lujitanicamobfervavi: cujus Flofculi, qua brachia, qua crurabreviores , figuram fbemina; non tamen adeo

. perfecle reddebanLj.Tandem Orchidum Hiftoriam finiemus, le-

niter adhuc ta6ta Orchide, radice repente maculatisfo-liis, in opacis Casfubiaefylvis, quamvis rarisfim^nalcente: Haec ab Orchide radice repente Ca-merarii, in eo tantum diftingvenda, quod foliamaculis pallidis feu fublutei coloris, teflellatimdispofitis, perbelle fint variegata: fed de hac inViridario meo Borusfiaco plura_?.

OXYI AFFINIS PLANTABULBOSA AFRICANA,FLO-

RE PURPUREO MAGNO.

RCap. X L V L

Arisfima haec e Promontorio Bonae Spei inBelgium transportataHofces Anno M.DCLXVII. in Horto BEVERNINGIANO

omnem laiidis adoream excedente , ILLU-STRISSIMO DOMINO CULTORIinnu-tricationis gratiam, Florem perpulchrum fuamatque venuftum, & quidem forte prima in Eu-

perope


OXYT AFFINIS PLANTABULBOSA AFRICANA,

FLORE PURPUREO MA-GNO.


ropa vice, cum fumma illorum, qui hoc ftudiumprofeqvuntur,obledatione, obtulit. Qvi ex ci-nereo in quinque lacinias anguftas profunde dis-fedo fubhirfuto calyculo, primum pyramidaliforma convolutus 5 poftea verb in folia quinqueampla, ex rubeo fvave purpurea, cum coeruleocolore mixta explicates, forma florum Convol-vuli Indici majoris (prasterquam quod nonmo-nophyllus) fe diffundebat. Fulcrum ejus, cauli-culmcxAt fiibviridis, teres, duas tresveiinciaslon-gus, carnofus, debilis &c tener: Foliis circa me-dietatem compluribus, pediculis longis infiden-tibus, laete viridibus, crafliusculis, tergeminis,Trifolii fimilibus, comitatus : hujus origo ex M"Bulbulo nigerrimo, Avellanse magnitudinis, mul-tis fqvamis compado, cui etiam plane atrae,ca-pillaceae, oblique, appendebant longisfimse fl-brae. Quantum expiduraviviscolo/ibiisaiFabreexprefsa, ScablLLUSTRISSlMO DN: aBE-VERNINGK nobis transmifTa (ad quam iconnoftra effida^ coUigere licuit, Oxyos Ipeciemjudicamus,hincqueilli affinem voluimus, doneenos femen frudusque edoceant certiora.

CENTAURIUM MINUSBRASILIANUM-

Cap. X L V I I .

Ulchra haec, revera,nec minus rara in Brafl-lianafcens, indeque adnos translata Plantula,i nititur flavefcente, tenui, fibrosa, uncias

duas

P

104 JACOB! BREYNII PLANTAR.

duas longa & nonnihil longiore, guftu amaro.Ex qua Caulis geniculatus, pertenuis, ere&us,dodrantalis altitudine, caudicis loco exit j quiinfummitate, in ramos duos, quafi brachia expan-fa3 dividitur, & hi in ramulos rarfiis alios, im-ciales & inajores 3 alterno ordine plerumque po-fitos: Foliis oblongis dilute viricfibus, Genift*tindoriae forma haud abfimilibus, binis iemperadiingulagenicula, fitu adverfo pofitis cindus.Flofcukm quidem in caulis apicfc inter brachio-rum juncl:uram, tantum fert unicumj fed plurestarn in extremitatibus ramulorum, quam interfoliorum illorum alas, perpulchros, purpureos,tubuloios, in quatuor folia rotunda exeuntes >Centaurii vulgaris flofculisduplb majores > ecalyculis ipeAabilibus admodum, quadrangula-ribus, membranaceis & rigidiufculis, venulasconipicuas, £c in quolibet angulo fi'mbriam la-tarn nabentibus, prodeuntes. Hos, Capful* an-guitx, oblong«, Centaurii minoris jemulac, Se-minibus rotundis minutis ac fufcis refertae, &•qvuntur.

SAXIFRAGA ANGUSTIFOLIA AUTUMNALIS,

FLORE LUTEO GUTTATO.

Cap. XLIIX.

RArioremhanc, elegantemque Saxifragrwhhumida & mufcofa fundunt prata qusedam

Borusfiae & Casfubiae y praefertim fecunduniarcem

ICONES CENTURIA PRIMiL 4

NTAURIUM MINUBRASILIANUM-

EXOTICAR. CENTUJUA I. 105

arcem ftfrttt £rafaft>/ubi Anno M. DC. LI I.adhucpuer, ab Auguftoin ferum usque autu-mnum florentem, obfervavi: in hortis autemudo, nee aprico nimis loco, repofita, aliquantbniaturius, a Julio nempe ad medium Septem-brem. Ubi ex T^adiculis capillaceis, flxbcandidocolore & fapore aftringenti, Tropagims multaenibentes ,pilis ferrugineis lanuginofac, integrosfiepisfime ceipites ftrpendo occupantes, emit-tuntur: circa quas Folia angufta, carnofa, fubti-lisfimis decurrentibus nervulis, flint atroviren-tia&rigidiufcula,per marginem fubinde pilofa,cum Polygal^ & Nardi Celticae foliis medio-criter confoirantia; quorum nonnulla in autu-mno ficcefcere incipientiajproviridifuotriftemflavum feu rufum induunt colorem, inftar Nar-di Celticae. Inter prbpagines, Cauliculi dodran-tales, ut plurimum lumma tellure fparfi 3 tenues,rotundi 8c virefcentes, inferiori parte fiibrubi-cundi, fuperiore molli ferruginea feu pallidiorelanugine leniter.hirfuti, procrefcuntj qui Foliisparumper minoribus temere & confufo ordine,circa radicem dense, in fiiperna autem cauliculiparte fubinde rarenter&parce veftiuntur. Cau-liculorum faftigia in ramulos duos, tres, qua-tuor pluresve abeuntia, Flofculos admodum ele-gantes, Saxifragse albae,fedluteo colore tindosgerunt,quinis foliolis nervofis,in ungveappen-diculas binas Ge'ntianae duodecimo feu pun6ta-t« Clufii in modum habentibus 5 conftantes^ inquibus non fine ingenti voluptate eft cernere,quam nitide & curiose DaedalaNatura,pun6hi-lis innumeris fature croceis denfisfime illos con-

O fperfe-

io6 JACOBI BREYNII PLANTAR.

SAXIFRAGA ANGUSTI-FOLIA AUTUMNALIS, FLORELUTEO GUTTATO, FOLIOLIS FLO-

RUM MAGIS ACUMINATIS,

;s CENTXJRIA PRIM A.

;AXIFRAGA ANGUSTIFOLIA AUTUMNALIS,

FLORE LUTEO GUT-TATO.

vAS

EXOTTCAR. CENTURIA I. 107

fperferit, & quidem a medio usq; ad umbili-cum : wide Siliqva fubvirefcens birurcata, locu-lamentis binis Saxifragiarum more diftirida, in-ter ftaminula decem, crbcis capitulata, promi-

• net. Qua? deciduo flore, magis magisque intu-mefcit, juftamque maturitatem confecuta, percornicula finditur ac Semine exiguo, flibrutilo Scmicante fcfe exonerat. Flos a?que ac folia, in-primis verb cauliculi, amariufculo & aftringenteflint guftu.

Variat: Quaedam enim riorum petala magisfiint obtufa 5 quacdam magis acuminata: praeter-ca foliis majoribus &: minoribus; dilutioribus& obfcurius virentibus, invenitur.

Hac in multis cum Hirculo Frifeco Clufii con-venit; a quo tamen differt: Si modbfflrculi flo-res fenis petalis conftantes, duplici tantum pun-6tulorum ferie intertindti; &c folia circa radicemac in caule tarn lata, 8c unico faltem nervo plu-rimas laterales venulas fundente, praedita fint jficuti in Curis pofterioribus Clufii, planta de-lineatur..

POLYGALA FRUTICE-SCENS.CAPITISBONiE

SPEI .

Cap. XLIX.

A Fricse Meridionalis Delertorum amafia hsc-c\.nova & nunquam defcripta 'Polygalafrutice-

fiens,<mam munere ILLUSTRISSIMI DO-O 2 MINI

ios JACOBI BREYNII PLANTAR.

MINI a BEVERNINGK habcmus 5 ^posfidet contortam & pro plants proportionecraflam, extrinfecus cineream vel albam, intuscandidisfimatn : exinde Virguha asfurgunt do-drantalia, juncca & viridia, Spartii HifpaniciClufio virgulis non abfimilia; Foliis raris, angu-ftis & acuminatis, vix unciam attingentibus,nullo ordinc pofitis veftita. Flofculos rert fpica-tos, Polygalae vulgaris plane fimiles, quorumcolor ex viriditate fvave purpurafcit. Nee Fru-clum, nee fcmen vidi, haud tamen a vulgaridifferre exiilimo.

PLANTAGINELLA AUREA ALOPECUROIDES

B R A S I L I A N A , F O L I I SG R A M I N E I S .

Cap. L.

EN ex minimis unam, fed rarisfimis charis-fimisqj noftris plantulis. %falix ejus imille flbris niveis comata , Foliola

graminea & angufta Graminis Luzulae mino-ris Johanni Baunino , fed omninb glabra, inorbem diffiindens : ex quorum gremio, eoliewquinquaginta vel plures profiliunt, tenuisfimi,plantae exilitatem (flobulis oblongiufculis lanu-ginofisque , TUntaginis angujlifolia faniculis LA*vopi minbribus, uberrime compenfantes, fingu-li, fingulis coliculis triuncialibus vel breviori-bus infidentes,compofiti ex pilis lenisfimis lcu-

cophaei

ICONES CENTURIA PRIMA. +9

POLYGALA FRUTESCENS CAPITIS BO-

N

ICONES CENTURIA PRIM A. 50

PLANTAGINELLA AUREA ALOPECUROIDES

BRASILIANA, FOLIISGRAMINEIS.

Q —

N


cophsei coloris, inter quos Flofculi flavi pei>minuti, fumma amoenitate, veluti punclulaaurea, emicant, quod jucundisfimum, huic plan-tiilae in Brafilia vigenti, afpe&um conciliate.

AMARANTHO AFFINISINDL# ORIENTALIS, FLO-

RIBUS GLOMERATIS, OCY-MOIDIS FOLIO.

Cap. L I.

HU vxs >Uv\t«., ^b Itvdte eicêtiti flores vclpotiiis capitula, Anno M. DC. LXIV. a3\(j)bilisjimo Excellentisjimoq; Domino facobo (jo-

liop. rn. TrofeJfore<t5ifathefeos&-OrientaliuLinguarumLugduni-'Bauvorum mihiostenfa,* & poflmodumaFilio ejus (zAmplUfim &• JôM'sJfmo 7)tu DominoTheodoro (folio f» V. Z). Civitatis Lugdtmi cBatavommConfulari, nomine Florum'BataomisfoL: paucos an-te annos ex India ipsa pro%ta/Înaorum,unacum planta ficca, nee non fiuclribus & femine,ad manus meas pervenerunt. Hujus dua dan-tm Jpecies, utraque, fi flores feu capitula exci-pias, eadem, qua Lychnidis ocymoidis florepurpureo, facie^.

Trima, Jive flore albo: Caulem ro tundum, pilo-fum, geniculatum, medulla nivea fpongiosa re-fertum, & complurimis ramis dirTiifum, ad bi-pedalem altitudinem erigit: Folia ex intervalloin contrariis lateribus, alterno ordine & cruci-formi pofitu proferentem, lychnidis ocymoi-

O 3 dis

no JACOBI BREYNII PLANTAR.

dis fiore purpureo foliis, temperate virentk, &cmolli lanugine tarn fiipcrna, quam inferna par-te afperfa. Ex horum finu aliquando fimul cumordinariis ramis ,ramuli etiam alii minores exo-riuntur: quorum aeque ac ramorum ordinariorumfummo, pervenuftum, gratum oculis opus red-dens , globofum infidet capitulum, effigie 6c ma-gnitudine pene Lupuli foJlicularium fruduumjfoliolis duobus plerumque, vel quatuor etiamaliquando, Globularise in modum lutcx Colu-mns, juxta bafin circumvallatum. Hoc inquamCapimlum, ex innumeris , femilunaribus, com-presfis, Gnaphalii Americani florum fquamulisasqualibus^membranaceis, argenteo candore ni-tentibus, compadum eft glumvs; quaram binxfemper conjugate, utriculum chelarum figuraefficiunt; ex cujus cavitatis centro Flofculus ad-modum parvus & quinquepartitus, Amaranthiquodammodb refpondens, fecf omnino niveusSclanuginofiis, tenerum intus tubulum compre-hendens, emicat. Qvi fuccesfii temporis indu-reicens, ac ampullulae in formam crafTefcens,densa lanugine candidisCmaita obducitur,quafihumana induftria goffipio involutus esfct: acVafculum admodum puullum coniforme, ex te-nui pellicula confedum, Amaranthi fimileoccu-lit 5 in quo Semen orbiculare unicum, cum Ama-ranthi pariter conveniens, fed altero tantb penemajus ac fubrubicundo colore, continetur.

d/Iterafpecies, five fiore purpureo: minor non-nunquam & ftrigofior, magisque ramofa fe often-dens, Capitula profert minora, ex lepidisfimis,veget* Rofarum purpurse nitentibus,oculosque

hilari

ICONES CENTURA PRIM&. >

AMARANTHO AFFINISNDIA ORlfcNTALIS, FLO-RIBUS GLOMERATIS, OCY-

MOIDIS FOLIO.

ICONES CENTURIA PRIMA

AMARANTHO AFFINISBRAS1LIANA, GLOMERA-

T1S PARVISQUE FLO-SCULIS.

\

EXOTIC AR. CENTURIA I. m

hilari luce perftringentibus glumis, Gnaphaliimontani purpurei riorum fquamulas mentien-tibus, compofita. Quaeob venuftatem formseacpulchritudinem, ab Indis, filorum, quibus flo-res (JM'ogorri traje&ant, extremitatibus, globuliloco ornatusqj gratia, annedtuntun eo modo,.quo in Ephemeridibus Collegii Naturae Curio-forum annitertii, figura tS fc^om repra fentatur.

Prater has duas, tertia etiam^frwinBrafiliareperitur, cujus figura inter Icones pagina 5 2. pererrorem pofita. Hxc nonnihil altior, quam A-fiaticaflorealbo excrefcitjcaeterum cum illacon-venit; excepto, quod capitula ejus minora, &ex minoribus glumis compofita, ac circa bafin(quantum obfervare potui) foliis nullis circum-vallata funt. A n , Tlanta ex qua fit Anil aliajpe-cies> JMii?

THE SINENSIUM, SIVETSIA JAPONENSIBUS.

Cap. L I I.

T He compluribus & denfis ramis eft Frutex:FoliU obfcure viridibus, per circuitum fer-ratis,non tamChamaelseagni, quam Spiraeas

Theophrafti, fiibftantia &.toto habitu ae^uali-Dus,faporis exficcantis cum quadam amaritudi-ne: Flores proferens (quantum ex pi6hira3, &duobus, at imperfects *, ex Japonii transmisfisflofculis conjicere potui) Cifti foeminas 8c Gos-fipii mediam faciem obtinentes, uberrimos, qui-

ii2 JACOBI BREYNII PLANTAR.

THE SINENSIUM, SIVETSIA JAPONENSIBUS-

\

EXOTICAR. CENTUBJA I. 113

nisfoliolis albicantibus aut pallidis conftantcs.,ftaminulis multis medium florem occupantibus.His demum fuccedunt FruBus, dum adhuc vi-gent (utferunt) virides, reficcati autem corticemagis rugofo, ex fpadiceo fufco veiliti: in qui-bus non minus quam in Coccis Oricntalibus ,mirabili varietate mutabilis Vertumnus ludit.Quidam enim penitus globofi inftar di&orumCoccorum, ea etiam maenitudine, aut duplb pe-ne aliquando lunt majores, Semen tantum uni-cum contmentes: alii contra geminati, five induos loculos ceu fcrotum caninum dispertki :alii verb trigoni, forma & magnitudine, a Frit"8u9 %icino femili, fohannis 'Bauhini, rion admo-dum abludentes j hi maturi ubi le aperiunt, intres j illi in duas, dehifcunt partes, quarum quae-libet Semen continct: quod vel orbicularis plane,ad Styracis; velquia minus fplendet, ad FruHumexoticuw XV. a facobo Qareto acceptum, Ctu/ii, pro-pius accedens, vel in una parte iesfilis, nonnun-quam etiam triquetra eft Nucula, tenui putami-ne & laevi, fpadicei feu iubrufi coloris, exce-ptabafi (qua parte adhaefit) albida, conftansjquo Nucleus fiibalbidus pallidusve, ac valdd{fortajje quod a faponenfibm > fiimulante invidia, aqvadecoBus, ne apud exteros qvop plantetur; vel vetutta-te cormptus; vel ante maturitatem leBw, vel in longinqvoitinere, continuo ardore Sofa, nimium exficcatus) rugo-&s, guftu primum dulci, poftmodum amaro &naufeabundo, tandemque calido & valde exfic-cante , cuticula tenui cinerea obdudus, coiiti-netiir.

v Plura


Plura qui de Frutice hoc nobilisfimo ( fpropter fruBus diver/am formam, tarn unicapfularibusqvkm bi-&- tricapfularibus accenferi, &- pojl Evonymumbaud inepte locari potesl) fcire defiderat, confulatJohannem Petrum Maffeum Rerum Indicarumiibro V I , pag. 108. & lib. X I I , pag. 242. Lu-dovicum Almeydam in eodem opere, lib. IV,feledt. epift, Petrum Jarricum Tom. I I , lib. II.cap. XVII. MatthaeumRiciumde Chriftian.ex-ped. apud Sinas lib. I, cap. VII. Aloifum Frois,in Relat. Japonica. Nicolaum Trigautium deRegno Chinae, cap. I l l , pag. 34. LinfcOtum, ca-pite XXVI.de Infula Japonia, pagini 3S• & 36.CafparumBauhinum in Pinace^ pag. 147. Berri-hardum Varenium in defcriptiotie Regni Japc>-niae, cap. XXIII.pag. 161. Johannis Bauhini,Hi-ftoriam Univerfalem Plantarum, Tomo tertio,lib. XXVII, cap. I, pag. 5. b. Alexandrum Rho-dium ,infiio traftatulo, cuititulus: Sommaire desdivers voyages &• zSbfisfions Jpo/ioliaves du CR^ ¥•Alexahdre de 'RJyodes de la Compagnie de fefwa la Chi-ne & autres cR^jaumes de /J Orient, dvec Jon ret our dela Chine, a Ityne; de puts I'annee 1618. jufqves a I'Annee 1653. pag. 25. Nicolai Tulpii Obferva-tionesMedicas, libr.IV,cap. LX.pag.3 80. AdarniOlearii %>txfiani$i 0Je<f^©ef$mton0/lib. V,cap. XVII,pag. 5 99. & 600. Johannis Alberti Wrt

lib. I, cap, Xt, pag. 30. Olai Wormii Mufeum,-lib.II, cap. XIV, pag. 165. Martini Martini A-tlaiitem Sinicum. Dioiiyfii foncqvet, Stirpiurrialiquot paulbobfcurius Officinis, Arabibus aliis-que denominatarum, per Calparum Bauhinum

expli-

EXOTICAR. CENTURIA. I. us

Explicationem, pag. 25. Jacobi Bontii HiftoriamNaturalcm & Medicam,libro 6,cap. i,pag. 87,cum annotationeD. Pifonis.SimonisPauliCom-mentarium de Abufu Tabaci & Herbae Thee :item ejusdem Quadripartitum Botanicum,ClafIefecunda, pagina 44.&4S, ibidemqj claffe tertia,pagina 49 3. usqj ad pag. 49v Wilhelmi Leyl epifto-lam, apud Simonem Pauli in Commentario deabufii Tabaci &c: pagina 15, b. Joannis JltCU-$tf$ ®^amf<$ap an ton Kctjcr van China, pag.1 2 2 , 1 2 3 . & : 1 2 4 . a . E r a f i n i F r a n c i s f i Q f b

©artmp. 291,292. &c.O. pp f^^ Xetjcrrpf* f>an 7^//% of 6<na/p. 226. 227.228.229. Arnoldi Montani ©ebWfWaetWfle @ -fan&tfc£appett am be Katfarm t)an lapan, pag. 5.Athanafii Kirchcri Chinam Illuftratam, &aliosde eo tra&antes.

Icon, quam damus, maximam partem ad fi-guram Excellentisfimi Domini (jmlhelmi ten %hyncMedici, Botanici & Chymici Magni Impera-toris Iaponiae, manu artificiofisfima ad vivumcoloribus expreffam 5 confeda ; quam cum fru-dibus I L L U S T R I S S I M O D O M I N OH I E R O N Y M O 4 B E V E R N I N G K exInfula Decima Anno M. DC. LXXV. transmifit:Qui eandem mihi, Curiofo Ledori hie reprae-fentandam, cum fru&ibus feminibusqj multis,ex fingulari favore, gratiofisfime concesfit_;.

P 2 R I C I -


RICINUS AMERICA-NUS, TENUITER DIVI-

SO FOLIO.

Cap. LIIL

E purgatrice Avellana aSMonardis, fub nomineHiipanico *5Medicina del Spanje, ex India

Occidental, transmifsa, in horto plantis in-fignibus exoticis abundante, DtybiHsfirm Dominifobannis Hgeteri p. m. Amftelodami Anno M.DC. LX. Planta rarisfima enata eft, Tapajapene arbufculae junioris forma; quae toto x-ftatis autumnique tempore vix {esquipedalemaltitudinem obtinebat. Ea porrb Tlanta 9 &radice , Caulem redhim, laevem, rotundum, ge-niculis omnino deftitutum edebat, pollicariscrasfitiei, ac iubviridis cum purpurafcente quo-dam intermixticoloris, Serpentariaeq; inftar ma-culis obfoletis afperfiim. Hujus famgium Foliuornabatur, inferius glaucis, fiiperius atroviren-tibus & fplendentibus,magnitudine 6c divifii-ra.Aconiti feu Geranii batrachioidis, fiibftantiaautem Ricini & quodammodo etiam figura: qu#in feptem, o6l:o,novem, immb & decem,acu-minata, aft Coronopi foliorum inftar, laciniatafegmenta(in quorum fingulis nervus nifefcens efolii centro exporrigitur) ad Gyrum, in quo fe-gmentoru nervi coeunt^unde & pediculus longusaverfo folio oriebatur, dividebantur. Inferiorahorum foliorum laetisfimum ad tempus viroremcum luteo trifti commutabant colore, atq; tan-

dem

ICONES CENTURIA PR

RICINUS AMERICANUS TENUITER DIVI-

SO FOLIO.


demdecidebarit5loco fuperioribus conceflb, re-lidis tamen quibusdam iubviridium macularumincauli veftigiis. Flores nullos proferebat,multbminus Fruflus 5 quorum tamen poftremorum co-piatn Domima <l(oeteruSy &• 'Dominus fohannes Com-melyn Senator oAvnftelodamenfis, cum variis peregri-nis frudibus & feminibus humanisfime mihidono fuppeditarunt. Hi Iuglandis minoris funtmagnitudine ac fere facie, rotundi nempe, & amedio corpore paulatim in mucronem definen-tes, cordisqj humani formam quodammodb re-praefentantes j tenui e cinereo candicante,' non-nunquam ad fiifcum inclinante cortice, lento 8cmolli conftantes: quiexterius ocl:o nervisafum-mo ad imum dudis, fibris frequentibus inter-curfintibus, diftinguitur: & interius 5 in conca-merationes duas feparatur 5 In quarum qua visSemen, magnitudine, colore ut & figura, fermeAvellanam exoletam, vel potius (cum pene tri-angulare, & altera parte* femper planum) Cafta-nellam peregrinam Johannis Eauhini referens,continetur; putamine tenui: J\(ucleo (qui maleconcavus a fculptore fadus) candido, fblido,fubdulci, fubftantia Avellansc haud abfimili. Quiin Medicina apud Hifpanos, in India Occiden-tali degentes , percelebris, & alvo evacuandasfcrvit: De quo Monardem interim Ledor con-iulat Curiofus, donee in tertiaparte hujus Centu-ria, plura percipiat^.

P 3 R I C I -

IIS JACOBI BREYNII PLANTAR.

RICINUS MINOR INDI-CUS, SOLANI FOLIIS-

Cap. LIV.

SUnt mihi ex India, de %kino hoc minore So-lam folus, %ami fcsquipedalis longitudinis

duo, teretes, glabri,inanes,diluto virme tine*ac enodes: qUOS e contrarib correfpondentiatdu, laxis;dentibus circumferrata,pediculis pe-ne uncialibus innitentia ambiunt, Solani nonadmodum disfimilia, longiora verb, magisquevenofa, ac teneriora, & fubftantid Ricim, eoterme etiam colore.utpote fuperius faturata,in-fcnus ddute virentia, ac ibidem nervum, venas,fibrasqi magis confpkuas habentia. E fingulishommalis, finguli furculi FlofiuloslongaIricmufcofos racematimfustinentes, unclalesVomi-nent: in quorum nonnullis, Fru3us jam unus,in alus )am duo, pedunculis teneris dependen-tes vifuntur mquetri, magnitudine, forma &colore a Lathmdis mhil discrepantes,nifi breviquadam incanaque lanugine, inftar Tuliparamcaulium, afperfi effent. Hi maturitatem adepti,dishliunt in tres capfulas : quarum qu*libet inpartes duas cum impetu fe aperit, & Semine co-lons hvidi, Lathiridis non majore, aft magislplendente macuhsque nigris, Ricini in modummapns e Gvinea, eleganter variegato, fe exo-nerat. Hwmtuhic novus &>«««, fimilitudinem ali-quam cum 3%w *(ucleis tsfcofi* habere vide-tur, fi Foha, Flores & Frudus, cum Acoftae

figura


figura confiderentur. Aft %clnus noBer PJantatantum eft haudgrandis,cum ArborcmTineosnu-cleos zOMahcanos ferentem, magnitudinePyri, afle-izti&fcojla; hujus Seminajivc lit perperamvocatTineos nucleos> ex MagniMogolis Imperio accepi-nius,ea magnitudine 8cfacie,qua Ricini vulgaris,quae tatiien foris fufci coloris hint, cum aliqua fla-vedine, intus verb nivei, faporis (ubdulcis, moxvero os faucesqj, inftar Laureolae baccse, inflam-mantes.Haec validisfime bilem & pituitam fiiper-ne ac inferne purgant, & ab Aromatariis quibus-damcuriofis, nomine (qua ratione,fum nefcius,& an non forfan vox ao (jranadilla male petita)(frana Tilli venduntur.

DATURA INDIGAFOLIIS MALABATHRL

Cap. LV.

D Aturarn <zjfcofta, & turpisfimo feminis abu-fii, & mirando efFe6hi fatis famofam j non-

nulli Daturam Clufii, five Turcarum 'BeJIeri vo-lunt: de quo tamen femper, cum Datura Aco-ftx fru&us & femen mihi magis ad Stramoniiaccedere videantur, addubitavi. Et quidemnon plane fruftra. Nam cum Datura vera Indo-rum Semenmagna mihi copia Anno 1669. exIndia allatum, Stramonii illud perquam fimilereperij ex quo plurimac etiam enatae Plants,quae Stramonip Agyptiaco, (Datura Contarenab Alpino dido) ita congruentes fuerunt, ut

nullum


nullum inutroque discrimen animadvertere po-tuerim. Nonnullas quidem fubviridem habe-bant caulem^pleraeque verb profunde violaceum,Iplendentem, & quafi guttulis intertin&um;

Casterum fieri poteft, ut Datura Turcarum,'Besleri, in India quoque Datura nuncupetur.Plurimas enim in India dari plantas Datur* no-men ibidem obtinentes, certum eft: neque hoce verbis tantiim zAcoftai fed ex Ramo etiam,ante fexennium ferme ex India fiib nomine Dot-terfive T>utroa (ita enim Datura hodiernis In-dis & Batavis eo in loco degentibus, vocarifertur) mihi transmiflb patet. %amus illeipcda-lis eft longitudinis, quadrangularis, hirtus &frequentibus intcrnodiis diftinctus: cui Folia exadversb bina adnata funt3 uncias quatuor autquinque longa, duas lata ubi latisfima, nervis,venis & toto habitu Malabathrum exquiidte re-prxfentantia, nifi quod fubftantia miniis fblida,magis herbacea, ac in utraq; planitie pilis albis,brevibus atque fubafperis, ficut & petioli illo-rum parvi, quibus innituntur, fint obfita; Efo-liorumortu, ramufculi eodem ordine 5c ferie,quo folia ipfa procreverunt, foliis itidem gemi-nis,fed quadruplo minoribus condecorati. Ge-niculum autem fuperius, ramulorum loco, Flo-res binos, & rami cacumen quaternos, in angu-los quatuor aut quinque definentes, Hyofcyarnihaud disfimile^ > fed ex calyculis plane hirmtis,afperis&veluti argenteis, prorumpentes,osten-tat 5 quorum obfervare colorem non licuitjneq;de frudu&femine, an Daturas vel Stramonii re-dius aequiparanda,quicquam certi habere potui.

An


DATURA INDICA FOLIJS iMALABATHRI-


An Datura tertia Acpfhe, aut Hyofcyamitantum fpecies, ob fcminis forfan efficaciam Da-tura di&a> Hyofcyami enim femenDaturae pro-fe&b maxime reipondet viribus, quemadmodumclapfb abhinc triennio e puella fex annorum meoin horto , qua? Hyofcyami Semen, Papaverisloco comederat, clare effulfit. Haecpaulb poftftupendis correptaSymptomatibus, nuncSimias.geftus exprimere, nun^ mira cantare, nunc dila-cerare veftes, aliasqj tra6tare affanias, nunc velutiinfana parietes infultare, & ex angore animi, ve-lut furibunda inne&ere le brachiis praefentiumcoepit, quod ultra duodecim horarum fpatiumduravit, donee tandem vomitorio & Tneriacaadhibitis,malunonnihil remifit: quanquam & fe-quenti adhuc die mira fiipererat animi perturba-tio^nam&ctunc continue manus verfabat, velli-cabat vefles, ac fi in maximas adducta anguftias,admisfbrum omnium ignara. Poftmodumplanbconvaluit, & in hunc usqj diem vit4 3 fine ufla ca-pitis noxa&ianitatis detrimento, fruitur.

ALCEA JAVANICAARBORESCENS, FLO-

RE PLENO.

ICap. L V L

Ntcr <id"lce(tsl qua; affinitatem quandam cumG f i i h b ? l ^ / l { d ip , g

crimine, a nonnullis immifcentur: quamviscea & sZftddva, duas fint plantae toto coelo diffe-

Q rentes.

i22 JACOBI BREYNII PLANTAR.

rentes. <£Maha enim in medio floris femina cir-ca ftylum nutritivum orbiculatim in paftilli for-mam congefta, palamfubjicit oculis : z/lcea ve-rb ea in vafculo ieminali, in quatuorvel quinq;capfiilas diftin&oecontrarib occultatj &hujusduo praecipue occurrunt genera. Alterum, fru-ctibus oblongis, 7$ama j alterum brevioribus &utplurimum rotundis, Jlcea nuncupatum,dequaPlantas, Frutices atq; Arbores habentur.

TUnurummhoxxk noftris vigentium,e/tovejtcaria Capitis TZona Spei, vilisfima non eft cenfen*da. Haec vulgari eft plerumq; fruticofior & ob-fcurius virens j r^winnftru&apluribus, hirfutiori-bus, minime verb aculeatis: Foliis minoribus, ro-tundioribus magisqj glabris: Vefimlu feu Calyculistriftioribus, pallidis vel magis virefcentibus ,H-neas dilutiores ex ferrugineo rufefcentes habenti-bus 5 e quibus Flores nonnihil elegantiores expli-cantur.

Inter Fmtices atque Mores, non poftremummeretur locum, dlcea arborefcens Syriaca, quae jamin hoftis Europads, albis, carneisjurpureis & rubenti*hits occurrit floribus: cui antecellit %>fa Sinenfistamfoliojior>qmmfoliofa>& qvinqvefoliaFerurii; no-bis Jlcea Candabarenjis arborea^pampineis foliis,flore mu-tabilijimplichpleno, &folio/tore. Atque huic raritatefua palmam extorquet, <E^fa TSAtavico-Indkainodo-ra, feuz5Mahafrutefcens rubra &pallidaJ

<Bontii; nobis(uflcea arborefcens favanica flore mbicundo, & cameofimplici : de qua fequentes admodum elegantesipecies, ex India obtinuimus.

Trimajivc Jlcea favanica arborefcens 7floreplenorubicundo: Frutex peramoenus jucundusq; eft, ad

pergu-

ICONES CENTURI& PRIM A.

ALCEA JAVANICA ARBORESCENS, FLORE

PLENO.


pergulasf texendas valde idoneus, Rofarum cx-crefcens altitudinem: quicompluribus oblequio-fis, tenuibus &lentis Liguftri inmpdum divari-catur viminibus: per quae Folia cernere licet, lon-gis innitentia pediculis, auriculas circa caulemhabentibus, laevia, tenera, laete virentia, digito-rumtriumvel quatuor transverforum longitudUne , latitudine duorum triumve, craflb modo inambitu dentata, Alcca? junioris Syriacae figura jaut fi minora tantiim confideres, cum GelfiminiIndici flore phoeniceo Ferrarii foliorum extremis,lobis , tam forma quam confiftentia admodumconvenientia. E ramorum extremitatibus, &foliorum proximorum fede, alabaflri, circa tem-pus floriferum germinare incipiunt virides ftria-tique3 longis fuffulti petiolis, & a bafi usque admedium, foliolis anguillisfimis > veluti cancellisita obfepti; ut calyculos eorum geminos jure me-ritoque exiftimare pofles. Horum alabaftrorumfingulicum maturitate inquinque lacinias dehi-fcentcs,Florem admodum ipe&abilem & amplumAlcese arborelcentis Sydacae fimilem 5 petalisguinque rubicundis conftantem, expandunt: cu-jus medium occupattriuncialisfermeftylus,cro-cispavoninoinapice coronatus, &abimousqjad fiimmum, modo multiplici foliorum fcetulu-xurians, modo quinis quaternisve foliis, triplici,Quadruplici aut numerofiore ferie ita cinctus 5 utnos vel denfisfima foliorum compage omninbplenus, vel quafi tres, quatuor aut quinqj floresalii ex aliis enati, fpedtaculum intuentibus jucun-dum oblecTrationemqve prasbeant.

Ahem

JACOBI BREYNII PLANTAR.

JIteraSpecies, five Alcea favanica arborefcensflo-repleno cameo: nihil peculiare posfidet, in quo ajam delineata differat, praeterquam quod Floresejusdem, (quietiam obfcurivel plane nulliusodoris) carneo peramoeno colore infecti fint.Inde plura de ilia fcribere fupervacaneum judi-cavi. Non minus tamen quam prior, nervis mul-tis per longitudinem foliorum floris discurren-tibus diftin&a. Utraque in hortis Indiae, velutapud nos Rofa colitur.

ALTHAEA AMERICANAPUMILA, FLORE LUTEO

SPICATO.

Cap. UVIL

A Lthaa & <£Mafoa> Sorores duse, perguamfibi fimiles,femina circa ftylum nutritivum

arclre inorbemdispofita, forma cafeoli gerentes,parvoque diftantes discrimine: hac tantum eb,quod magis herbacea plerumque fit, &c Semenin rugofioribus pericarpiis utplurimum conti-neat: ilia verb, quod plerumque lignofior, hir-futior & fruticofior excrefcat, ac Semen inpericarpiis hirfutioribus lanuginofioribusve ma-gis compresfum offerat j cui Akhaam fequentetnAmericanam fubjungo.

Hac Planta lignofa, ramofa atque humi-lis eft , molli lanugine hirfuta: Fohis Althacxvulgaris minoribus, pediculo longo cauliculum

alter-

ICONES CENTURIA PRIMA. $7

ALTHiEA AMERICANA PUMILA, FLORE LU-

TEO SPICATO.

EXOTICAR CENTURIA I. 125

alternatim ambientibus; cujus in fummo Flo-fculi quinis foliolis flavis conftantes , dense infpicam congefti cernunturj originem e caly-culis gemin^tis ac villofisfimis, quorum quisqjin partes mucronatas quinq; divinis, petentes :flolculis delapfis fiiccedunt Semina comprefla,pericarpiis lanuginofis inclufa, qua? ftylumnutri-tivum circulatim & arde ambiunt, 8Q dimidioAlthaea? noftratis funt minora. Abundat in lo-cis faxofis Infulae Corocao.

GERANIUM NOCTUOLENS ^THIOPICUM,

R A D I C E T U B E R O S A .

Cap. L U X .

DE GeraniotriftiHerbariorum,qu6d jam an-te complures elapfbs annos, inEuropa po-

tenti noftra, totum Geraniorum genus praepri-mis nobilitavit;, eorumque gloriam maxime ad-auxit, fe verb ipfum in cultioribus viretis, tarnraritate,quam mera in florem colledafvavitatejeaque jucunde olente, & notabiliodoris proprie-tate expetendum commendavit: nullum,praeterCornuti, defcriptum invenioj cumtamenvariaeejusdem fpecies circa Promontorium Bonae Speireperiantur. De quibus primus omnium PER-ILLUSTRIS ac GENEROSUS HEROS,D O M I N U S D O M I N U S 4 B E V E R .NINGK tres fequentes in Belgium, fummacum Botanicas Scientiae Cultorum voluptate,

Q trans-


transferri curavit, qua? in florifero Ejus Hor-to laetisfime virentes floruere omnes, atqiie exparte etiam Semina tulerunt.

Jive(jreranium noBu olens jfethiopicum9radice tuberosa,

folii* cSMjrrhidis latioribus.

TUberofam agit ^Jicem, obfoleti colorispurpurei, peramplam & crasfam, crasfisque

balanis, colore & forma junioribus Carotae na-vx radicibus haud abfimilibus praeditam: qua ,antequam c terra erumpit, in furculos aliquot ve-luti propagines fubinde facesfit palmares, Foliaemittentes Geranii triftis Cornuti majora atqueafperiora : ex horum gremio Caules deindeinpe-dalem majoremve elevantur longitudinem, ro-tundi, inanes, ternis ac quaternis longe diftan-tibus, foliofo margine fimbriatis intercepti ge-niculis j in quorum fingulis Folium conlpicitur,inferioribus terras proximis longe minus, in pri-mis, quo altioremin caule gradum obtinet. Se-quuntur Flores, caulium & pediculorum in cacu-mine quibusdam foliolis radiato fe repraefentan-tes, novem veldeceminumbellam dispofiti, Ge-ranii triftis Cornuti nonnihil majores; quiin Fru-ttus longos, roftri gruinalis inftar formatos abe-unt, Semen oblongum continentes, coloris (nifime fallk memoria) olivacei, cujus non folumcum plants integral pi&ura coloribus vivis af-Tabre illuftrata, Anno M. DC. LXIX. per IL-LUSTRISSIMUM D O M I N U M a BE-VERNII<IGK particeps fadus j fed Anno

jam

CIRANI

CTU O

THIOFICRADICE I []B LT^OSA >

3TJi>.


jam pnecedente, ILLUSTRISSIMO etiamhuic MACENATI viva radice, & ficca ipsa,me exhilararc planta complacuit. Ex quo nonminus TANTI HEROIS Cura in promoven-dis ftudiis laude dignisfima, quam fumma inme immeritum benevolentia, Sole clarius meri-diano effulger_>.

vfLTEltJ STECIES.

G Eranium noBu olens JEthiopicum, radice tuberofa,foliis a5\d[yrrbidis anguflioribw, mihi indigita-

turn : Priniac fpeciei in omnibus eft fimile; nifiquod Flores ad purpureum obsoletum inclinentcolorem 5 Folia j; in lacinias plures & anguftioresdisfe&a, quorum pediculus nonnunquam magispurpurafcit.

TE'KTIA STECIES.

R Adicem habet pariter tuberofam, Folia verbAquilegiae; inde etiam Geranium noBu olens

jEthiopicum, radice tuberosa, (tAquilegia foliis di6ta.De qua in pofterurn, nee non de aliis fpeciebusquibusdam novisfimis, quarum piduras Excel-lentisfernus ©. Wilbelmm ten tyyne nobis Anno M.DC. LXXV. ex Promontorio Bonas Spei trans-mifit, plura, Deo volente, fubfequentur.

Hac vice a contemplatione Geranii triftisformjB, ad florum inefFabilis, fvavitate praecel-lentis Moichi, odoris dignisfimam admiratu pro-prietatem convertemur. Hi enim Flores, inftarHefperidis Theopbrafii 9 influxum illucentis SoJis*ade6 alpernari videntur,utfere integro die nul-lum j cumLunas verb accesfu odorem inenarra-b i s fvavitatis, emeatibus, (invifibj^i modo,

ferme


ferme ficut Colocafia humorem aqueum e folio-rum venis ac poris vifibiliter ) diflfundant: quiintempcfta quoqj node ad Auroram usque per-feverat, ftatimque cum Solis praefentia. evane-fcitj quemadmodum illud zCornuto jam annota-tum, cujus de fiipra di&is caufis, haec eft animifententia: cum floris fiibftantia rarior, & odo-rifer humor oleofus, valde fit tenuis, per aper-tos meatus levisfimo calore Lunae fideris evo-catus, Ipirat fragrantisfime, intenfiori Solis ve-rb disfipatur. Atque propterea ejusmodi flo-res interdiu odore deftituuntur, quoniam, in-quam, illorum humor oleofus a Sole ita dimi-nuitur, ut inefficax fit atque ineptus fVavitate fu£ferire nares. Et quod de Geranii florum odorisNatura, Naturaeque caufis, jam expedivitnusbreviterj etiam de Plantarum omnium, quibuseadem indoles, •intelligendum. Hie verb no*tandum^ quasdam hujus Naturae Plantas, pro*prietatem mirabilem, multb meliiis atque clari-us exferere, quam alias: quaedam enim interdiupropemodumnullum, nodu verb fragrantisfi-mum exhalant odorem; ut (feranianoBu olentia*Arbor trifiisy He/peris tarn Tannonica quam Syriaat-'c contrarib quaedam etiam interdiu odorequodam; fed multb languidiori quam nodu,mnt prasditae. Caufa verb, cur iliac interdiuPlantae lunares etiam fragrent , haec eft •quod earum humor fulphureus ac oleofus,ccpiofior & crasfior, qui calore Solis nonadeb,uti priorum, exfugi & confumi poteft, c'u-jus generis perplures reperiuntur, atque ir\tcteasterns fyucojum, Viola, Datnafcena, Super fa *ore

pi % *.

EXOTICAR. CENTURIA I. 129«pleno: ut & %ofa Eglenteria fo(ia9 quorum fra-grantia etiam poft frigidiufculam pluviam, pra>fertim die in vefperam inclinante, perceptibilismagis animadvertitun idque partim, proptereorum copiam & magnitudinem, quae recolledisquadantenus fulphureis fpiritibus, quamvis illiparce tantum prodeant3attamen tarn multis viis feexferentes,validum fatis excitant odorem jpartimquia crasfiis eorum ac vilcofus humor refinofus,ipiritus volatiles fiilphureos magis conftringit,quapropter disfipari non penitus, eoqj citius ierecolligere posfimt. Et fane, quodRofaEglen-teria pro foliorum abundantia, in Geranii triftisflorum paucitatis comparatione, nodu odo-rem haud fortiorem offerat, in caufa eft,ipiritus ejusdem fulphureos non tarn eificaces& fiibtiles, humoremque eos conftringentemcrasfioris confiftentiae esfe. Atque haec me^pro tenuitate quidem opinio, quam etfi publicijuris facere non erat animus, tamen moveri mepasflis fiim. Tibi verb Modefte Curiofcque Le-ftor, meliora explorare,in quibus erravi rejice-re5 & fi aliquantifper femitam inii, viarn clario-i*em aperire licet.

GERANIUM JETHIOPICUM MYRRHIDIS FOL: TERT-

FLORE MAGNO STRIATO.

Cap. LIX.

G Eranium JEthiopicurnzZMyrrbidis Folio tertium;pedales & cubitales profert caules hirfutos,

R partim


partim virides, partim rubentes, gcniculatos,ramofos, quorum articulorum jun&uris pin-nae duae cartilaginea? annexae, & Folia longis pe-diculis adhaerent fubhirfiita, plurimis fegmentisdivifa, crenata, & per oras aliquantulum ruben-tia 5 faciem mediam inter Geranii Apuli, Cori-andrifolio Columna, & Geranii triftis Cornuto foliaminora, obtinentia, Flores in umbella pauci,carnei, Ipeciofi, ftriis purpureis infigniti, foliisquinque amplis, ad imum anguftis, conflati, ecalycibus longis, hirfutis, quinquepartitis, ex-euntes: quibus FruUus roftratus, & Semen Gera-nii Apuli, Coriandrifolio, fiiccedit.

Pcrelegantem hanc Geranii Speciem, nus-quam, nifi apud ILLUSTRISSIMUM DO-MINUM H I E R O N Y M U M a B E V E R -N I N G K, cui ex Africano Bonae Spei Promon-torio florum varii generis abundantisfimo > An-no reparatae Salutis Ml DC. L X I I L misfa*vidimus.

CARYOPHYLLATA MON-TANA FLORE PLENO PRO-

L I F E R O , F O L I O H E D E R AT E R R E S T R I S .

Cap. LX.

G Aryophyttata illaperelegans, aClufio pro mon~tana tertia, exprefTa ac defcripta, in Borusfia

etiam noftra nafcitur, tarn fimplicibus, cjuamplenis, immb nonnunquam etiam proliferis flo-

ribus.


CERANIUM iETHIOPICUM TERTlUxM, FLORE

MAGNO STRIATO.

RIA. PRIM A. do

CARYOPHYLLATAMONTANA FLORE PLE-NO PROLIFERO, FOL. HE-

DERI TERRESTRIS.

EXOTIC AR. CENTUM A I. 131

ribus. Hujus autem pulchritudinetn Scdiverii-tatcmz Caryophyllata aqvatica nutantejlore,nutrimcn-to tantum fuperfluo ac abundantibus pluviis ad-foibendam, & mutuatam ad breve temporis fpa-tiumraritatem, minirne durabilem, altero poftanno, pereunte hoc adfcito decore, in vulgaremfiiam faciem recedere exiftimo: quod clariuscvolvere in Firidario mco cBormfiaco meditor.

Hie verb quandam e jusde pene fpeciei,ab aliisCaryophyllatis omnibus, quas unquam confoexi,diverlam fifto.-quae aeftimatione non indigna, fivepeculiaris fit fpecies, five nobilis forte ab aquaticavulgari nutante flore tantum varietas 3 quod liqui-db confirmare non poffum, cum non nifi unicamplantam, S vecici belli tempore,exCasfiibiaB mon-tibus menfe Majo florentem, acceperim. 'Radixejus, C^ryophyllatas aquaticae tarn colore, & fa-cie, quamfapore prorfiis refpondebat, in aliquotpariter diducl:a propagines j ex quibus Folia He-derae terreftris paria,orbiculata fere, per ambitummodice ferrata, 8c leniter crilpa, pediculis fcs-cunciafibus innixa virebant; quorum unicumduntaxat lobulo exiguo, rotundo, utrinq; circabafin auriculatum. Haec interfolia, cauliculus pal-maf is, erecftus & firmus eminebat, ternis vel qua-ternis, in lacinias tres latas ferratasqj", fed nonusqj adpediculumdivifis/o//o& inferius feptus;proxime a fummo faftigio elegantisfimumfusti-nens Florem, (anguineum, feu hilaris cinnabarisfulgore ardentisfimum, & mukiplici foliorumtextura ac ferie conftantem, Caryophyllatse mon-tanse tertiae mukiplici flore Clufii propemodumformam referentem, calyce excepto, e foliolis

R 2 multb


multb minoribus conftru&o. Ex didti floriscentro, cauliculus ad fesquidigiti altitudinemtranfiliebat, flore alio minore ac minus foliofo,magnifice quafi venuftatematris fiiae triumphan-te ornatus, gratisfimumq; plantae hujus afpe-ctum, multis etiam exoticis palmam eripientisexhibente. Tota planta lanugine Caryophylla-tx vulgaris modopubefcit5eaqj facie & magnitu-dine, qua inter icones expreffa, in noftro Her-bario vivo fcrvatur.

PULSATILLA POLYAN-THOS VIOLACEA, A N E -

MONES FOLIO.

Cap. LXI .

R Adice nititur nigra, crafsa, non admodumprofunda, inferius inplures tenues ramos &c

fibras, fuperius in multa capita diffusa. QufBnovo vere ftatim poft folutas nives,immo non-nunquam fub illis, caules multos fesquipalmares& dodrantales, rotundos, inanes, albis tenerisq;pilis plane hirfiitos emittit: horum quivis j#u-lulum ultra medietatem coronula in lacinias pluri-mas disfedta, extrinfecus perquam villosa, intrin-fecus glabra&cvenulis ftriata,cingitur; in extre-mitate Florem PuUatilla; vulgaris quidem forma& hirfutie aemulum, fed longe ampliorem, e fo-liis fex latis coeruleisvelviolaceis compofitum,gerens fpedabilem, odoris dulcis; cujus mediumglobus, ex denfis capitula lutea geftaritibus con-

ftipa-


PULSATILLA POLYANTHOS VIOLACEA. ANE-

MONES FOLIO.

EXOTICAR C E N T U R I A I. 133

ftipatus ftaminulis, occupat 5 hujus e centro ca-pillamenta rursus denfa & mollia > incufpide, velpenicilliin morem conjundta prorumpunt, fen-fim decedente florc altius fefe ac latius, in (flo-bo villosa caefarie comofo Scincanefcente expan-dentia; ac in cujuscunq; infima casfariei parte,Semen exiguum longiufculum, parvo in pericar-pio villofo compledentia. Folia,, praeterlapfofloris tempore,primum fe conlpicienda orferunt,Anemones hortenfis latifoliae fimplici floretertiae Clufii, latioribus foliis proxima, longispediculis hirfutis fuffulta, in lacinias tres pri-marias ad pediculum usque divifa, & has inalias bifidas vel trifidas minus profiindas, quarumunaquaeque iterum in anteriore parte disfeda :haec folia juftam confecuta perfedionem, veno-fa5dura, rigida, & praecipue fubtus ac per mar-gines funt hirfiita^.

AnTulfatilla F9 Jive folio Anemones fecund^ velfubrohndo, a Cafparo iaubino in Prodromo defcri-ptaj cujus autem floribus petala ieptem adfcri-bit, &,.qubd inter folia proveniant, affirmat-> >

Afperis, fterilibus &c incultis Borusfiae acCasfubiac gaudet locis, ericetis, fylvarumquemarginibus: ubi planta una vel altera, floribusHepaticasrubrae inftarpulchrerubentibus, reper-ta. In Polonia candidisfimis occurrit floribus,ut ILLUSTRISSIMUS atque CELSISSI-MUS PRINCEPS ac DOMINUS, DOMI-NUS MICHAEL CASIMIRUS RADZ1-WILIUS, S. R. IMP. PRINCEPS, MAGNIDUCATUS LITHVANIA VIC&CAN-CELLARIUS & EXERCITUUM DUX

R 3 CAM-


PULSATILLA POLYANTHOS ANEMONES FOLIO,

CUM FOLIIS ET FRUCTIBUS.•

\

. • - ' . • •

W


ULSATILLA FLOREOBSOLETO, CAULE

NUDO.

EXOTICAR. CENTURIA I. 13 s

CAMPESTRIS &c. gratiofisfime mihi pri-mum detexit: quae poftea a Tetro IZreynio Fra-tre3cum aliis generibus raris nondumdefcriptis,pubefcente Majo, in Alafovia inter Warfaviam& Thorunium obfervata-j>.

Cum inter icones, Plantaflorens fine foliistantum repraefentatajinLe&oris gratiam5plantamdeflorentem cum foliis &frucl:ibus hie fubjunxi.

PULSATILLA FLOREOBSOLETO, CAULE

N U D O .

Cap. LXI I .

RAdice ac folii^ Pulfatillae vulgari flore obs-oleto perfimmss prater caules, qui nudi

plane nee ulla redimiti coronula, cujus fummocontra Flos multo major5 magisq; patulus, e co-losfino obsoletus, foliis ocl:o conftrucl:us5ac in-numeris crocos flavos gerentibus ftaminulisprasditus, gloriosb infidebatjhuic plumofa con-geries cum Semine, 4 praecedente nihil diverfa,tandem fuccedebat. Hoc TulfrtilU genus rarisji-mum, quale nee ante, nee poll vidi, Anno M.DC. LX. cum Patriam dulcisfimam maximobelli incendio Mars furibundus diftringeret, arhizotoma muliercula ex Caflubiae montibus mi-hi initio Maji allatum.

JACO-


JACOBJEA ÊTHIOPICALAVANDULÊ FOLIO-

Cap. L X I I L

V Irg*, ex radice quas fiindit, rotundas funt,ftriatae & incanae, magnitudine Millefolii

fylveftris 5 per quas Folia viridi-incana, unciasduas longa,culmum lata, nervoper medium de-currente craflb, fimilia foliis Lavandulae. Vir-garum faftigia in fiirculos quosdam, & hi in pe-diculos duos, tres, quatuor, pluresve, minutisfi-mis donatos foliolis, abeunt 5 quorum finguliF/orewecalyculoôrulis viridibus canaliculato,Jacobaeae geftant minorem, radiatis aureis, perextremum incifis foliis, umbonem concoloremex multis apicellis, five tubulis conftantem, coro-nantibus: quiinpappofiim tandem Semen oblon-giufculum, Jacobacae vulgaris non diipar, abit.Gaudet locis herbofis Promontorii Bonae Spei.

JACOBiEA iETHIOPICALARICIS FOLIO-

Cap. LXIV.

NAfcitur & inibi facobaa Species in ericetisrarior. Erica facie 3 quae nomine Erica fiore

/ ' i d Jb d 8 feN

. f 3 q/«/?o',inde una cum Jacobaea praecedente, 8c fequentis fpecie prima, Anno M. DC. LXIV-ad I L L U S T R I S S I M U M MACENA-

TEJSl

ICONES CENTURLffi* PRIM A.

J A C O B J E A £THIOPICA LAVENDULJE

FOLIO.

\i

; - "-'.

/.

0-3

ICONES CENTURIA PRIMA. 6+

JACOBiEA iETHIOPICA LARICIS FO-

ICONES CENTURLS. PRrMA. 6S

JACOBiEA SPICATAMONOMOTAPENSIS


TEM NOSTRUM miffa. H*c lignofus & par-vus eftFrutex,Ericae fimilis 5 ramos (crcns multos,dilute virides, rotundos ac ftriatos^iaferius ubinudi, tuberculis denfis, five foliorum veftigiisdelap{brum,pun<3:ulis veluti, inasqualker utrin-que, & in medio pofitis, inftar Evonymi alte-rius Clufii infignes: caeteroquin, ab imo ad fum-mum, numerofo ac denfo agtnine Foliis unciali-bus & dimidib minoribus, anguftisfimis, laeteviridibus, Pinaftri tertiiHifpanicipumiliClufio,vel Laricis accedentibus, at mollioribus,itacir-cumdati ftipatiqj, ut ipfos ramos penitus occul-tent. Florem in ramulorum &: furculorum cymisplerumq; folitarium producit aurei coloris, ftel-latum, Jacobaeae haud multum abfimilem, minusautem toliofum, calyce longiore, maturitate inpappum e vanefcentem & Semen nigrum Jacobseaelongius relinquentem.

JACOBiEA SPICATAMONOMOTAPENSIS-

Cap. LXV.

DUae iisdeminlocis/^co^T^/V^ reperiun-tur {pecies. Trior: caule longiori, quam prae-

didae, adolefcit, rotundo, ftriato,in ramos didu-cl:o fatis longosj quos hinc inde folia fepiuntfubrotunda, craffa & ferrata, Eupnjafiac foliisquodammodb accedentia, inmucronem verbacutiorem definentia. f lores fcanfiles per ramu-lorum longitudinem ferie quadam {uccedentes

S gait,

13$ JACOBI BREYNII PLANTAR.

, radia-v u I S a r i s

re &anguftiore,ex nume-^ ^ ™ d i h i f i m b r i a m albamianuginofam habentibus, imbricatim compact.Horuin florum apiceUi, in pappos refoluti, unacum W Jacobus paululum exiliore, avolant.lulllr fUtr <&* ftbafpera, & albala-nugine obfita conipicitur.

ramou aitminus lanuginofi; Foliisk pauciorin l V ? ^^"^^ioribus, furcuk/Lgius-culo, fepe fokariis infidentibus, onufti.

JACOBiEiE AFHNIS PLANTA TUBEROSA,CAPITIS

B O N A SPEI.

Cap. LXVI.

QVoniam in Jacobs* Hiftoriam incidixnus,non abs re fore exiftimo, hie loci

S £ ? ^T^V^/^^ftudiofoHerrum Contemplatori, ante oculos collocare;* mediam cum / « W & Cbondnllk hdhfiLo-hi habere affinitatem videtur

? ^ tf f^054' fufca> i° orbicularem fa-fiusa, Cyclaminis facie.- Fdm molds,

h*ud valde abfimilibus, examoena viriditate eleganter

ifv ftC/qU£ caulwul1 t e r e t « , concavi,is foholis fepti, bini, terni, pluresve, do-

drantalis

UTINI5

ICONES CENTUM* PRIMA. «7

SENECIO VISCOSUSyiiTHIOPlCUS, FLORE

PURPUREO.


drantalis longitudinis exfurgunt, Florem unicumaureum, Jacobaeas latifoliaePannonicae tertiaeClu-fii fimilem, inpappum abeuntem, fustinentes.Ha;c in Ramulo ficco, & figura coloribus fum-mo ftudio, ad plantam, qua? in BEVERNIN-GIANO HORTO AnnoM. DC. L X I I X .floruit, iiotarc potui.

SENECIO VISCOSUSJ E T H I O P I C U S , FLORE

P U R P U R E O .

Cap. LXVII.

SEfqvipedalis,immo & cubitalis eft Planta3caule folidiore quam Senecionis vulgb noti,

& Jacobaeae in modum duroacftriato, famis ali-quot praedito, praefcrtim fuperius , ubi ImpU*Plinii dc more, caulemexceduntj Foliishmd mul-tis alternating lata bafi caulcm amplecStentibus,Senecionis vulgaris minus laciniatis, quafi cir-cumrofis ac criipis, quorum extrema pars fafti-giata. Flores in ramis & caule dense coacervati& aphylli cernuntur, tubulis & ftaminulis mul-tis purpurafcentibus conflati,ex calyculo ftriatoprovenientes, ac vulgaris ritu celerrime fatifcen-tes in pappum, fiib c^io Semen longiusculum, ci-nereum &ftriatum, nihil a Senecionis noftri,nifi quod nonnihil majus, difFerens.

Senecio hie per univerfiim hirfutus ac tadhivifcidus,juxtaPromontoriumBonae Spei vigetjInde ILLUSTRISSIMO DOMINO a BE-

S2 VER-


VERNINGK miffus, a quo Arino M. DCLXIII. munere, & poftea a T)n. T>oB. Huyberto acT)n. Do&. Slado accepimus.

ERIGERON ZEILANICUMLAMPSANiE FOLIIS.

Cap. LXIIX.

MAgnitudine, folk's, caule & ramis, illiCichorii generi, Lamp/ana .a Dodonaeo ap-

pellato, perfimile; magis tamen hirfutum, Flo-ribus uberrimis, pallidi coloris, Conyzae caeruleasacris Cafpari Bauhini, minoribus,quos nullaam-biunt petala, onufkum: Semen exile pappefcensConyzac acris annuac albae Morifbni par, quodvento etiam lenisfimo e refidiiis florum calycu-lis dispellitur. Ex Zeylan Infula,vel propter fb-liorum, vel virium forte quandam convenien-tiam^ nomine Betonicae Anno M. DC. LXX.accepimus.

EUPATORIUM ERI-COIDES CAPITIS

B O N A SPEI .

Cap. LXIX.

DXJx inprimis, fubEupatorii nomine defcri-ptac, inter alias, Plantae, apud Audores re-

periuntur. Vrimz9zyfgrimonia9 quae verum Dio-fcoridis

ICONES CENTURI& PRIMA. 68

ERIGERON ZEILANICUM LAMPSAN^E FO-

LIIS.

ICONES CENTUBJA PRIMA. 69

EUPATORIUM ERICOI-DES CAPITIS BON£

S P E I .

V

v W

EXOTICAR. CENTURIA I.. 141

icoridis & aliorum Graecorum Eupatorium exi-ftimatur. Altera, Herba S. Kjtnigundis Tragic qui-busdam Eupatorium Abvali Ibn-Tfin&y feu Ara-bum (fed perperam) creditum. ////, qua: lappu-lasechinatas ferenseft planta,(t^r//«o///WnomenjHuic, qua? planta pappefcens, Eupatorii relinquo,,niaxime cum Botanici quidam hujus feculi pr«-cellentisfimi,verutn ac concinnuminhoc ftudioordinem venantes, ita hoc disponere (uti ferepatet)cupiant. Quanquam & minime redargu-endi, qui Agrimoniay aim Eupatorio Ahtiquo-rum magis conveniat,£«^or//nomen relidlumjutqj Eupatorium pappescens alii, aut jam di(froTragi nomini Herba S. I\umgundis, fubderetur,prceoptarent. Judicium autem de his, aliis per-mitto, meqj ad. Supatorium pappefcens converto: dequo praeter jam ab aliis dekriptasr compluresadhuc novas exhibere fpecies in Herbario meoposfum.

Et quidem inter easterns Eupatorium Jfricanumhoc rarisfimum. Quod Suffrutex eft lignoms, fre-quentifEmis ramis, tortuofis & duris divarica-tus , ad figuram Ericae Myricac folio incanae( floribus & fcmine exceptis) tarn prope acce-dens, ut noh ovum ovo fimilius": quoniamnon rami tantumj fedFoliola etiam eorum, qui-bus denfisfime Ericai penitus vulgaris modocontecti, tomento adnaeaente albicantia fimt& incana. Flofculi verb in ramorum apicibusyin mufcariOs parvos conglomerati, Eupatoriiconfpiciuntur perfimiles 5 fed minores mul-tb , & fubtilioribus fquafnulis purpurafcentibusimbricatij e quorum medio purpureus promi-

S 3 net


net tubulus, Semini pappofb infidens, quod ma-turum, nigrefcit, nee quicquam ab Eupatoriivulgaris feminibus diverfum.

EUPATORIO AFFINISPLANTA ZEILANICA,

F O L I I S U L M L

Cap. LXX.

ALtius Africano, pene ut vulgare, Herba S.Kjmigundu a Trago dictum, caulibus rotundis,

ftriatis, in viridialiquantulum purpurafcentibus,fapore (in reficcatis) falfo, fruticat j quos FoliaUlmi vulgaris semula, fed minora, versus pedi-culum faftigiata., ac fenfim latiora, rotundioraqjevadentia, parvis iritervenientibus pediculis al-ternatim ambiunt. Cauliujn faftigia in furculosaliquot dividuntur, atqj hi rurfiis pliires in pe-tiolos, quibus incompofitiHorexumbellam men-tiuntur, Eupatorii Ericoidis floribus fimiles,fed pallidi leu ftraminei coloris, atq; ex com-pluribus ftaminulis conflati. Seqvuntur Semhuminufcula Stoechadis citrinae Herbariorum pa-ria; inter quae, in meditullio calyculi crebris fqua-mulis compactiles, praeterea velut fpadiceus, exi-.guus &c durus Fruttus, feu Fafculum feminale com-forme excre£cit, fuperius fsepe reflexum, intusinane & Iplendidum, quantum oblervare licuit.

CHRY-

ICOHES CENTURIA PRIMA. 70

EUPATORIO AFFINISPLANTA ILANICA.

POLIIS ULMI.

0


CHRYSOCOME J E T H I OPICA PLANTAGINIS

FOLIO.

Cap. LXXI.

SI Tlanta LavanduU affinis ifta verticilkta, proStoechade Arabica ubique nota3 nomen retinere

debet squam ob caufim Cbry/bcoma, Stcechadis citr'manomen posfideant,non video. Nam,fi Stcscbas Ara-bica y citrinis inveniretur floribus, potiore jureilia cum Elichryfo duodecimo Cafpari'Baubini, nomen'Stoechadiscitrinanbi vendicarent.Commodius igi-tur3 mea opinione, Stmchadibus citrinis Herbariorum,nomen Cbryfocomes cum Clufio tribueretur, quinetiam cum Ghryfocome Antiquorum melius,quam Stcechade conveniunt.

Chryfocome annumerandi ergo omnes CafpariTSauhini Helichryfa, exceptoprimo, five foliis Abrotani,qua? planta corymbifera; & duodecimo, five Stoecbadeviridi capitulooblongo,quxplantaverticillata, a Jo-hanne Bauhino optime Stoechadi Arabics 5 cu-jus vera ipecies, addita. Similiter ad Chryfoco-mes vexillum pertinent (jnaphalia Cafpari 'Bauhini,praeter primurnjivernaritimum, quod cum feptimo &ottavoSwz rofeo fylveftri &hortenfi,adCorym-bofas amandari debet. Sed prctermisfis j am co-gnitis, ad novas defcribendas, &quidemprimoziCbryfocomen^ffricanam &lantaginisfolioy2b omni-bus aliis diver fam, quam ex liberalitate ILLU-STRISSIMI DOMINI a BEVERNINGK

habeo,


habeo, 8c poftmodum Anno M. DC. LXX.a T>. Slado acccpi, me jam accingo.

Haec ex ^adice nigra & fibrosa, caulem fertlignofum, firmiim, plus ferme quam pedalem,fajpias alios cauliculos producentem, vel mini-me, vel parumper 8c quidem fiiperiore tantummedio lanuginofum, ubi pene nudus, aut paucafaltem foliola habet: inferior verb ejus medie-tzsyfoliis compluribus condecoratur, virefcenti-bus & glabris, Plantaginis lanceolatae perbelleaemulantibus 5 fed brevioribus, latioribus, Ion-geque multorigidioribus,peroras modice refle-xis 8c crifpulis, fupinaparteeleganter fplenden-tibus j in quibus nervi quinqj infigniter confpi-cui fecundum longitudinem, cum venulis fatisvalidis per latitudinem vario flexu discurrenti-bus , cernuntur. Horum infima longiusculis8c latis pediculis fulciunturj reliqua verb fi-ne pediculo cauliadnata, marginibus utrinquein caule adeb devergunt, ut plane alatus videa-tur. Flofculi caulium 8c ramuloruiri faftigia occu-pant in comam cohacrcntes, Stoechadis citrineItalicae Johannis Bauhini fimillimi, at breyiores,e fquamulis ex ftramineo & ferrugineo mixtimcolore compa&iles, quorum apices medii,cummaturitate in pappofum Semen exiguum Stoe-chadis citrinae Germanicae abeunt, 8c aura levis-fima disfipantur.

In loeis Capitis Bona Spei fterilibus lu-xuriat, ubi Vere floret, 8c prasterlapfis aliquotHebdomadibus Semen magna abundantia pro-fert_;.

EXOTICAR. • CENTURIA I. 145

major frutefcens.^Vffrutexlignofiis eft atq> ramofus, cubitalisvjaltitudinis, lanugine candidisfim&obdu&us:FotiU mxiltis, Chryfocomes Germanicae majori-bus : Floribut Gnaphalii Americani Clufii,colorisverb vel citrini', vcl immortali aurifulgore re-fplendentibus, ac fubinde multb longioribus,Lupulorum capitula quodammodo aemulantibus.

Colitur in viretis Belgii, ubi Anno M. DC.LlII.apudD. Davidem 35ra&ant>f nomine (jnn-phalii (zJlexandrini, & Anno M. DC. LX. inHorto publico Amftelodamenfi, nomine (jn6-fhalii Jmericani majoris flore aureo, legi.

An Stoechas citrina,floru&'magmtudine> &* colo-refpeciofa 3 fobannis <BauhihilCff$ZS0C0*5ME q&B^MADsCJCsA, FLO%E

ignejeente, five ex aureo rutilante.

SToechadi citrinas Germanics latiore folioJohannis Bauhini, in omnibus fimilis,practer

fquamulas florum, quae admodlim eleganter exaureo in modum prunae rutilant, & afpe&upul-cherrime jucundisfimeq; felendent. Nafcitur inCasfubiflefterilibus arenous & apricis locis4 prac-fertim fublimioribus 5 Julio & Augufto floret jSeptembri & O&obri perficiuhturSemina. Dehujus plantae facie & viribus, jam quaedam in^difcelUneis CuriofescZMedico-phyficis JcademU 3\£a-

Cuirioforum monu i .

Pq^

flore fangvineo.Erfimilis antecedenti, Flolculis exceptis^quilongiores, & fquamulis fangvinei coloris

T imbri-

i46 JACOBI BREYNH PLANTAR.

imbricati flint. Planta valde rara, qua; umca un-tumexCasfubiaemontibus, mihi Anno M.DOLXII. menfe Julio per rhizotomam muliercu-lam allata»>.

flore atrorubente.

PUlchra quoq, fpecies Chryfbcomes in Syriareperitur, "Baccbaris Rauwolno di&a, Foliis pie-

rumqs majoribusquatnGermanicae; Floribusvctbbrevioribus, quorum fquamulas atrorubenti co-lore tincTrae, quantum ex planta ficca Rauwol-fiana, in Monte Libano eruta 5 aliisque duabusin Monte Carmel ab Excellentisfemi 'Domini facobiGoliip. m. Fratre colle&is, obfervare licuilu.

CH%YSOCO^ME SY%IACJcandidisfemis fioribus.

NOn ita pbvia alibi, quam in Saxofis Libanimontis, ubi a Rauwolfio reperta, in cujus

Herbario plantam exficcatam vidimus dodran-talem. Folia ejus incana, latiora ChryfbcomesGermanicas atque brevioraj F/orar fummis cauli-bus infident pauci, ex argenteis retorridis fqua-mulis compa&iles, Gnaphalii montani floribus*rotundioribus candidis haud impares, fed gran-diores.

CENTAURIUM MAJUSAFRICANUM> FLORE

AUREO ODORATO.^ Cap. L X X I L

PRima aliquando, quaferitur,aeftate, nificoe-li noftri inclementia impediatur, vel altero

pbft


CENTAURIUM MAJUS AFRICANUM. FLO-

RE AUB.EO ODORATO.


pbftanno, caulem emittit dilute viridem, fesqui-cubitalem & procefiorem, craffitudine auricu-laris, fblidum, durum, ftriatum, aliquot ramisconcavum: circa qvem glabra, venofa, ac viri-dantia funt folia, Erucae, vel fi mavis, Iaceaspumilae (in horto culto) Lobelii, in modum la-ciniata, dodrantalia & palmaria, ac quo magis infummitate exeunt, eb minora profimdiusq; dis-fe&ajqva; autema terra circa caulis pedem pro-veniunt, multo lunt ampliora,pedali nempelon-gitudine, latitudine verb quatuor aut quinqj.di-gitorum, Hippolapathi vel potius Armoraciaeforma, rigida 5 rugofa, per ambitum ferrata, &versus pediculum laciniata. Capitula caulis & ra-niorum jfummitatibus fingula infident, rotunda,in latum turbinem faftigiata, Centaurii majorislutei Cornuti majora, atque pad imbricata fqua-niulorum commisfura, tarn accurate loricata, utlaevia ac quad polka videantur: ex quibusF/or^jftaminei aureo colore perbelle fulgentes, atqj fva-viterolentes exeunt. His flaccidis Semen albumCnici, in fummo, cili inftar hir&tum, alba in-volutum lanugine, fuccedit. %$£m nititur lon-ga5 crafsa, aliquot ramis pracdita, fiifca foris &corticosa, intus albefcente & refinosa, faporemdulcem ac gummofum habente 5 quae perennis,ftigoris autem impatiens & Solis caloris avida.Expetit enim folum calidum, Barbarix nempecolles & incultos, praefertim non procul (/igerifive (jigel Urbem Mauritania. Floruit AnnoM. DC. LXIIX. in horto noftro, ex Semineper ZhQ&ilisfimum Dominum Carolum Sypeikgrum, Thi-lobotanum &- Scabinum Tatria meritisfimum> M o n s -pelioallato. . T2 CHA-


CHAMiEMELUM iETHIOPICUM LANUGINOSUM.

Cap. L X X I I I .

C Hamamelum hoc prorsus novum, cujus mu-nificeritia ILLUSTRISSIMI DOMINI

a BEVERNINGK compos fadus, pulchrumfane ac perrarum eft, ea ferme, qua Romanum,facie, ih Promontorio Bonae Spei crefcens 5 quan-quam minus , & ramos teneriores densa lanuginepubefcentes, foargens 5 Foliis minoribus lanugi-nofis, Millefoliilutei junioribus & magnitudinequadantenus &c figura fimilibus. Ex ramulorumcymis, inter folia, pediculus palmaris fere, gracilis& laevis exit, qui in fiimmo, in capitufam laeve,ftriatum, ex viridi albicans & veluti rorulen-turn, crenis magnis & obtufis per circumferen-tiam coronatum, paulatim crasfefcens abit: cu-jus medio Flos Chamasmeli vulgaris, difeo extubulis mille minutisfimis luteis conflato, folio-liscandidis, fedperquam pufillis, ut After^ cer-nui Columns cincl:o, eleganti Ipectaculo infi-det. Excusfb flore, Semen copiofiim, nigrum,Chamaemeli inodori minus, fequitur.

HaecPlanta, cpxzm Cbamamelurn quidemnun-cupavij propter capitula tamen, parumper aCnamaemelo recedere, & medium quoddam ge-nus inter hoc & Afterem cernuum Columnarvidetur

CHA-

ICONES CENTURIA PRIMifc

CHAMiEMELUMTHIOPICUM LANU

G I NO SUM.*

ICONES CENTURIA PRLMA. 7*

C H A M J E M E L U M LUSITANICUM LATI-

FOLIUM.


C H A M J E M E L U M LUSI-TANICUM LATIFOLIUM,

SIVE CORONOPI FOLIO.

Cap. L X X I V .

ANno M. DC. LXIII. plurimas inter plan-tas, ex feminibus Lufitanicis in Horto pu-

blico Amftelodamenfi enatas, ChamameliJpeciempulcberrimam Menfe Julio florentem collegi j cauli-culis multis abuna radice prodeuntibus, &fum-ma tellure magna ex parte fparfis, fesquipedali-bus, teneris ac leniter hirfutis, fuperius maxime:quos Folia fine petiolis alterno pofitu veftiunt,utrinque in lacinias novem aut decem lateralesdivifi, mediam quandam inter Coronopi mari-tirni minimi hirfuti, &: Tanaceti alpini (adhs-rentia cauliculis folia) Cafpari Bauhini, figuramobtinentia. Singuli caules & rami fingulos Flo-res producebant, tarn capitulo, quam alias Cha-maemeli Romani flore fimplici, asquales, quorumcandidisfima, ad ungvem citrina, anteriiis disfe-cT:a petala, difcum, totum tubulis amplioribuslu-teis obducT:um,&:ita figuraturri3ut abimolatior,inanguftuin verticem exacuetur,rotatim ambie-bant. De Semine mihi non vifb, nihil divinarepoffiim.

An Leucanthemum fegetum, folio ferrato,nondum defcriptum 5 zSXfagarca Lujitanorum 9

Domini Gabrielis (jrisley, Cnymiatri 5r. Bota-nici, in Firidario Lufoano 1

T 3 BUPH-

iso JACOBI BREYNII PLANTAR.

BUPHTHALMUM CRETICUM COTUL^ FACIE,

FLORE LUTEO, ET ALBO.

Cap. LXXV.

COntroverfia haud levis inter Dodos viget,an ^Bufhthdmum & Chryfanthemum Diofcoridis>

plantae duae fint diftkictae, vel una faltem & ea-dem. . Qyiunam ejje credjint 3 fententiam.fuamhis firmare rationibus nituntur : quod Dio-fcorides utrique plantae Buphthalmi nomen tri-buat 5 forma ac viribus conveniant j & quod eade Buphthalmo tradiderit Plinius, quae de Chry-fanthemo prodidit Diofcorides. ^ / con t r a ,qvi diverfas ejfe plantas volunt, ex Diofcbridisdefcriptione fequentia obtendunt discrimina.Trimurn, quod Buphthalmo folia infint Foeniculofimilia, quae plane capillaria 5 Chryfanthemo verbmultifida. 7)einde 9 Chryfanthemi caulcs in ci-bis mandi alionim olerum modo fcribit Dio-fcorides: idqubd de Buphthalmo agens filentiopracteriit. Traterea, quod flores Buphthalmi red-dideritAnthemidiumiles: Chryfanthemi verbluteos & vehementer fplendentes. Caterum, dehorum viribus disferehs, Buphthalmi flores, cumcerato tritos, tumores duritiasque discutere tra-diditin universum Zk, affirmative locutus: ve-rum poftea de Chryfanthemo fcribens, hujusflores ? inrjnit, Steatomata discutere produntur,particulariter & Jubie locutus. Sed dicat quic^quid velit T>oWufiwM <&\datthiolus (cujus addticta

fiint

EXOTICAR. CENTUJUA I. 151

flint verba) non fatis tamen valida flint jfua ar-gumenta ad reddendam fententiamejus indisfb-lubilem. tXamprimo, quod etiam Fwniculi foliafint multifida, negare nemo poteft: qubdautemBuphthalmi Matthioli folia, fimilitudinem nul-lam cumFoeniculihabeant,cuique cernere licet.Secundb , Diofeorides in deferiberido Buphthalmoneglexisfe videri posfetcommemorare,caules incibis mandi aliorum olerum modo? fed quid?neque tamen ufiim hunc impugnat s qui c con-trario a Plinio Buphthalmo tribuitur. Tertio,videre nequeo, in quibus Diofeoridis verba, cumBuphthalmi flores, Anthemidi reddit flmiles 5verbis,quibusChrysanthemiflores exprimere ftu-duit, repugnent: nifi forte pro Diofeoridis, Ga-leni acciperem: verum enim verb turn facileDiofeoridis, luteum florum colorem aperte ex-primentia,in ra6tam me reducerent femitam,utcum eodem Matthiolo (in defcriptione Buph-thalmi) facile colligerem, Galenum Buphthalmiflores, floribus Anthemidis flmiles reddentem,hoc tantum de ea intelligere Anthemide, qua? lti-teos profert flores. Qvartb, parum etiam eificitDiofeoridis de Buphthalmi florum viribus, malaante memorata relevantibus,verbo illo, discutiwmaffirmative: & in Chrysanthemo addita voccpro-ducuntur, dubitative feripfifle j cum mihi fit per-fvafisfimum, ilium etiam aliis in locis, de ner-barum virfbus, affirmative nonnulla,fibi nonex-plorata, fed vel ex aliis tantum Aucl:oribus, velauditu percepta, tradidisfe: qugd in Biiphthal-'mo etiam accidere potuit. Seddeeo in praesen-tiamm fatis.

Ego


Ego pro tenuitate mea^Dio/coridis deChrys-,,anthemo defcriptionem,ita fehabentcm, libro„ IV.cap. 5 %.Chrysanthemum autCahha,nonnulli5cBuph-„ thalmos: herba esltenerafruticofa, laves proferens cau-»les, &• multifida folia: /lores Jupra modumfplendentes,y>luteos, orbem oculi imitantes, unde'Buphthalmi nomen„ traxit: prope oppida nafcitur. Cujus caules oleris vice>,manduntur. flores cum cerato trit'h fieatomata discu-»tere produntur: regio morbo correptisy colorem brevt7ireddunt9jtfeqvente longo balnei ufu9posl exitum ebi-„ bantur; cum Buphthalmi, qua; ha?c eft, libro III., , cap. i$6.<Bupbtbalmon (qvidam Cachlam vocant) te-„ nues emittit cauliculos, mollesf,: foliafoeniculi: luteum,,Jlorem9antbemide majorem, oculifimilitudine, unde no-,}men traxit: circa oppida nafcitur9 &• in campefiribus:,,Flores cum cerato triti, tumores duritiasp discutiunt.jyjjunt epotamposl exitum abalneis, regio morbo corre"»ptisy colorem traftu temporis redder*} valde con-cordare fateor;ita ut colligereliceat, Buphthal-mum & Chrysanthemum unam & eandem effeplantam: atqj hoc eo magis, quqniam hanc quo-que fovere fententiamvidetur Plinius, quiDio-fcorideas Buphthalmi & Chrysanthemi defcri-ptiones in unam, hoG modo breviter contraxit„libro X X V . capite 8. Esl&-cBupbtkalmos>Jimilis„ bourn oculis, folio fxniculi, circa oppida nafcens 7fruti->, cofa caulibus9qvi &• mandunturdecotti. Qvidam Cachlamyyvocant. Hac cumcerafcirrbomatadiscutit. At tamende incertis certi quicquamftatuere noil iustineo.

". Hoc verb liquet, Buphthalmum Diofcori-dis plantam (qua formam) effe tenuibus & mol-libus cauliculis ; foeniculi foliis, & flore luteoAnthemide majdli. Quod etiam Alpinus de

plantis

EXOTICAR. CENTURIA I, 153

plantis cxoticis libro I I . capitC49.pagina 321.bene annotavit: qui pro Buphthalmo Diofco-ridis, peregrinum mum exiftimare haud maleinclinat: Huic non admodum disfimilis plan-ta3 per Dominum Johannem Henricum X.0WttmftltttW (quieandem in Horto Patavino, &cILLUSTRISSIMI CONTARENIcollegit)jam dudum ficca ad me pervenir_>.

Hac verb horti mei nunc etiam alumna,Chamaemelo perfimilis , albam posfidet %adi*cem9 denfis fibris fe in terram figentibus, tenui-bus & aliquantulum tortuofis 5 initio nullius ma-nifefti (aporis, fed diutius in ore dentibus pres-fi,fatis acrem, fermeut Pyrethri lingvae relin-quens. Ex ilia, densa in orbem circa terram Foliaerumpunt, leniterhirfiita, magnitudine,divifura& forma Pyrethri Bellidis flore Calpari Bauhiniplane refpondentia: inter quae vaults pene cubita-lis, nonnunquam etiam duntaxatpedalis, rotun-dus, mollis, cum tempore durior ,coloris viridis,velex viridi albicantis propter hirfiitiem, fiirgit;foliis minoribus, Chamaemeli magis convenien-tibus, fed crasfioribus, inlobuloslatiores divifis 5ex qudfrum fina, Ax, utplufimum longitudinecaulem fiiperantes, in tali abundantia, praefertimftatim circa radicem, prodeunt; ut denfa 8c or-biculata planta? effigies fiibinde videatur ob ala-rum multitudinem oblique & refupine fe pro-pagantium. Flores, cui fubeft fquamofiim capi-tulum, fquamulis viridibus lanuginofis . trjpliciferie contextum,Buphthalmi Alpini floribus nonparum asfimilantur; nifi quod' illorum petala,tredecim plerumq; numero, n>ajorem, in medio

V pauli-

i5+ JACOBI BREYNII PLANTAR.

paulifper quafi cxfculptum five concavum, explurimis flavis tubulis condenfatum orbcm, cir-cumambicntia, breviora, latiora, lincis feu plicisftriata, 8c dilutiore flavedine fint imbuta, inpri-mis cumadfenium vergunt, 8c parte infcriore,ubi pene tantum fulphurea, confpiciuntur. Pri-mus horum florum, in mcdio plantae fupra caulemmenfe Junio exit, deinde alii in alarum majorumcacuminibus, 8c tandem reliqui in ramulis late-ralibus, veluti luccedanei ita fe excipiunt, utplanta hsec totam non modo calidam aeftatematq j audumnu fertilem, floribus condecoret j fedtriftefeniumetiam fubinde annijgenialiter coro-net ; mefTemqj femper uberrimam, late compres-fbrum Semimm fature purpureorum^, inter lqva-mulas tenues membranaceas 8c latas, ejusdemplane coloris, nitentes, firmiter 8c folide jacen-tium proferens j quae tandem ficuti etiam fqua-mul« ipfe, Regise iiiae Iplendorem purpuras, cumillepido colore fpadiceo trifti commutant; &ingeneris fui confervationem apud nos quotannisfunt ferenda. Planta haecnullius excellentis eftodoris, praeter flores fubdulcem 8c medicatumquadaritenus, fipori calidiufculo ^c arotnaticopene fimilem, fpirantes.

'Species adhuc alia ejusdem generis occur-r i t , 'Buphthalmum Creticum CotuU facie jlore alhodicl:a: a priori in eo tantum discrepans, quodflorum petala, qua? luteum ilium magnumqucumbonem circumradiant, non diluta flavedineaurefcant, fed folendide argenteo concolore la-clefcant. Undo flores, Pyrethri perquam funtfimiles, tantamqae huic plantac fimilitudinem

cum

EXOTICAR. C E N T U R I A T . I S 5

cum Chamaemelo conciliant, ut cujuslibet peneconfpicientis oculo, fpecies quaedam Chamae-meli vifa fit.

Obfervatumfoc prima vice mihi adhuc ado-lefcenti Anno M. DC. LIU. in Horto Acade-mico Lugduni Batavorum, & poftea beneficioSeminis , ab Excellentisfimo, O\obilisfimo DominoDo&. Ârnoldo Sye, <Âiedicina &• TotamcesTrofes-fore Celeberrimo Anno 1673. mihi transmisfi, meo-que in horto enatis ac magnam fui copiam red-dentis. Ex quo Anno 1675, inter complures al-bis floribus > unica etiam de prima fpecie plan-ta, f loribus luteis progerminavit_\

CHRYSANTHEMUM AR-BQRESCENS ÊTHIOPICUM,

F O L I I S P O P U L I ALBA.

Cap. LXXVI.

TAmetfi praecedenti Capite, dilucide fatisostenfiim, nos ab illorum opinione, qui

'Buphtbalmum & Chrysanthemum Diofeoridis unum eflevolunt, non abhorrere 5 attamen aliudhic plantaegenus, a "Bufhthalmo noftro Cretico parumper diver-lum, nomine Chrysanthemi (quoniam illud, apudPraecellentisfimosBotanicoSjeo nomine nptum)repraefentare placuit-;.

Et quidem primo hoc perrarum: qnad Fru-tex eft crebris & denfis ramis, quorum junioresdenfum ob tomentum albidi > in quibus Folia fub-rotunda,crasfomodoin ambitu ierrata, ac lanu-

V 2 gine

iS6 JACOBI BREYNII PLANTAR.

gine densa rafiliinutraq; fuperficie obdufta,Po-puli albas minoribus fimillima. Flores in ramu-lorum extremitatibus, aureo colore fulgentes,Chrysanthemi Canadenfis bidentis, alato caule,Domini <£\<forifoni, haud maid aemulantes, fe prae-bent, umbone croceo, multis petalis nervofis,anteriore parte denticulatis, radiato, conftantes.His demum Semina oblongiulcula, angulofa &folida Chrysanthemorum ritu reliquorum fiicce-dunt. Frequens circa PromontoriumBonae Spei>& in Regionibus adjacentibus.

Icon ex Ramo ficco ILLUSTRISSIMIM A C E N A T I S , nobis absentibus fafta, dimi-diam tantumfloris partem, & minus feliciter;quam optaremus, repracfentaLj.

In Tabula Chrysanthemi arborefcentis, Ra-muli duo Tellidis cujusdam lutea African* repentis*BEVERNINGIANO in Horto a Fratre colle-6ti, nomine Chrysanthemi exotici minoris capitulo apbyl~lo, propofiti funt. Hujus Plantae integral ico-n e m , poftmodum Excellentisjimo Domino oArnoldoSye, pro innata gratificandi promptitudine, no-bis donare complacuit, fimul cum Hiftoria fe-quenti accuratisfime concinnata.

"BELLIS WTEA, SIFE CH<B%SA?h(THE-mum Capitis 'Bornz Spei repens9flore aphyllo,

Domini Syes.

R Adicibus nititur hax planta teneris, albicanti-bus 3 nee ita profundis; ex quibus cauliculi

,5emergunt rotundi^glabri, colons pallido vire-,3fcentis, &aliquibus in locis quandoque exfu-,,{coj(iibrubicundi: dividuntur hi ruriusinalios

.mino-

ICONES CENTURI& PRIMA. 76

CHRYSANTHEMUMARBORESCENS JETHIO-

PICUM, FOLIIS POPU-L I A L B A . &jkfi*«~~JU*«-~z&}£r<z*~ & >

•J

:


33

33

33

33

33

35

55

59

35

55

35

minorcs, utplurimum versus terram procum-bentes,quam, ubi attingere valent, mox novasradiculas emittunt. Foliis donatur ex glaucovirefcentibus, longiufculis, & inordinate inci-fis, ac Coronopi folia quodammodb rcferenti-bus,caulemqj lemper ambientibus: infingulisautem caulibus, unicus confpicitur Flofculus,lutei coloris, ex innumeris flaminulis five exi-guis tubulis conftans, inffcar orbis, five difci,,floris Chrysanthemi vulgaris, quern nulla amb- „iunt folia , quare & aphylli nomen inditum.Semen maturum exiguumeft 8c fubrufi coloris,proximeqj ad Chrysanthemi vulgaris femenaccedit: quod cum ipfb flore odorem fpirathaud ita gratum. Univerfa autem planta (apudnos) annua eft3&fatis copiose ex deciduo fe-Mmine repullulat.

CHRYSANTHEMUMCONYZOIDES LUSI-

TANICUM.

Cap. LXXVIL

ALbam, aliquando ramofam, habet fydicem,fibris dependentibus: ex qua Caulis rotun-

dus enafcitur cubitalis, lenisfimis & minutisfi-nuspilispubefcens, praefertimin fummitate j quiterras partim incumbit, partim fe furrigit, 8c inramos multos pandit. Folia ejus alternatim abs-quepediculo funt pofita, lanuginofa, extremita-tibus nonnihil reflexis, Conyzae minimae Lobe-

V 3 lii


lii foliis refpondentia, majora pauJb tamen, Ix-tioreque viriditate prsdita, haud crifpa vel un-dulata: ex horara fede & ramuloram angulis,non minus quamincaulium faftigiis)Mw>«/</pro-veniunt folitarife ac dura, foliis quinque,feptern,yel etiam quandoquc novemcirciter majoribus,5c quinque, vel pluribus minoribus, molliufcu-Hs, ymdibus, & radiatim expanfis fubtus dona-tai in medio verb Flos lutei coloris, cujus fo-hola per extxemum denticulata5orbem ex com-plunbus ftaminulis conflatum coronant: quo e-vanelcente, parva Semina, angulofa & folida, fm-pense incana, argenteique nitoris & ferico tadu,luccedunt. Tota hac Planta, pnefertim trita,Odorem aromaticum & refinofum a ConyzKnon multum abludentem fpirat. Sapor itidemeft aromaticus & fere fervidus.

Si quis, Chrysanthemum he, cum vffteroje-cundo CM, conferat, convenientiam iUorum fa-cile obfervabit. Sunt autemO</&florumpetala,longiora: differunt & capitulorum folia viridia;qua e contrario minora & pauciora: fie & hir-luties, in caule, ramulis & foliis, etiamhifpi-diorcertuturi utcuiquefacile, ex primointui-tu figurae Clufii, animadvertere licet: prater hxcnullmscertiodoris & faporisaClufiomentiofit,qui in noftro notabilis.

CHRY-

[CONES CENTURIA PRIMA. 77

CH NTHEMCONYZOIDES LUSI-

TANICUM.

•

K

u

ICONES CENTURIA PRIMA. 7%

CHRYSANTHEMUMCONYZOIDES ^THIOPI-

CUM, C A P I T U L O APHYL-LO,POLIIS MAJORANA,

:

\

• n

*

1


CHRYSANTHEMUMCONYZOIDES J E T H I O P I -

CUM, CAPITULO APHYLLO,FOLIIS MAJORANA.

Cap. LXXVIII.

A Fricanam quondam Tlantam lignofam,Chrys-anthemis quoque adnumeramus : cujus

Flos, non illius vulgaris ritu, ftellatus; fed Chrys-anthemi more Valentini Clufii aphyllus: pro-pterea autem a Chrysanthemis tarn minus fepa-randam,quam Chamaemelum nudum & Matrica-ria flore aphyllo , a fiiis fpeciebus 3 quarum flo-rumumbones, aequeac Chrysanthemi, petalisftellas modo cinguntur.

Lignofus verb hie Fmtex pedalis, Conyzasminim as Lobelii facie quodammodo nafcens 5 inplurimos fe expandit rarrios, rotundos,ftriatos;quos numerofa& conferta ambiunti^/z^Majo-ranx hoitenfis foliorum formam &c Sanamundaeprimas Clufii non male aemulantia, villofiora ta-men acparumper minora, odoris & faporis aro-matici, Menthx corymbiferae, fcuCofti horten-fis inftar. Summis ramulis fingularia, eorum au-tem angulis faepius plura infident capitula, dura,villofa, difijpm luteum ftaminulis piurimis con-ftantemfineradiatisinambitu nafcentibus folio-lis, continentia: donee tandem eadem ftaminulo-rumloco, Seminibu* folidis & angulofis,excine-reo colpre albicantibus, Foeniculi feminis ma-gnitudine, onerentur. In Bonae Spei Promon-

torii

JACOBI KUEYNII PLANTAR.

torii locis herbofis, oritur, ubi Menfe Oftobn8c Novembri vernatj undefub nomine Conyzaeminoris, faepius jam memoratoILLUSTRISSl-MO DOMINO a EE VERNINGK iff

CHRYSANTHJEMUMAIZOOIDES AFRICANUM

PRIMUM, S. LATIFOLIUM.

Cap. LXXIX.

NOvi prorsiis Chrysanthemi tria genera, mihiante duodecim vel tredecim annos Jjkri

Abides nuncupata, anemine, vel verbo etiamleviter tafta, propono, fubftantia Sedo five Ai;zoo plane fimilia, fed quantum mihi liquet,nulliconvenientiiis, quam Chrysanthemo, inprimisgeneri Floris Solis nomine decantato adjun-genda^.

Trimum genus, nobis Chrysanthemum AtigoidesAfricanum, latifolium, flore citrino appellatum, anteplures, quam XVII. annos, Amici noftri CaroliChivryp. m. hortus Amftelodami, ex femine aPromontorio Bong Spei delato, dedit. Cujuscaules cubiti altitudinemcontingebant, glabri, te-retes, fucci pleni & colons ex viridi albicantis:Foliis dilutonecinvenufto virore pidis, perlon-ga intervalla, frequenter binis donafeantur, Por-tulacae craffitie 8c flicculentidj fed Calendula,qua figuram 8c magnitudinem ref{>ondentibus:e quorum alis, ramuli aliquot pullulabant, mi-npribus foHis, 8c Gemmis jam jam onufti, fed ea-

rum

EXOTICAR. C E N f U R I A I. 161

rum floreafpes intempeftivis pruinis praeuftade-coxerat. Nam cujuslibet tantum caulis fummi-tas, F/orem faltem unicum peramoenum, ex capi-tulo viridi, craffiv'in folia feu lacinias quinquedecusfato, Menfe Septembri velO&obri oiFere-bat, cadem qua flos mediocris Calthse amplitu-dinei Floris autem Solis figura, umbone citrinicoloris, quern per circumferentiam concolori-bus, anguftisfimis ac uncialibus petalis copiosecingunt, conftante. Semen mihi non vifiim, fe-quentium par judico.

Figurae5adPlantamficcam molliufculis albi-cantibus villis praeditam, a Pidore accurate ex-preflae,pili inlunt nimis rigidi & folia aliquantumanguftiora_?.

CHRYSANTHEMUMAIZOOIDES AFRICANUM

SECUNDUM, S. TERE-TIFOLIUM.

Cap. LXXX.

C Hrysantbemi akpoidis Africani fecundum genus;raritate ac venuftate primum anteceflens,

locis apricis atque afenofis iterum iterumqj me-mdrati Promontorii, cui Flora Athiopica infe-dit, nee non confinis Inlulae, a Phocarum in illamdemigrantium copia, Batavis JKoWm &)l(Mt>di&ae, deledatur.

Hoc, ex Semine ad fufcum inclinante, fubro-tundo3 & ejusdemfere qua Hormini magnitudi-

X ne,

i62 JACOBI fcREYNII PLANTAR.

ne,(quod MACENATIS NOSTRI gratisdebemus) in horto noftro feliciter An. clo IscLXVIL&LXVIII.fuccrcvit . %diceverbconftabat dodrantali, digitum crafsa, tereti, &alba,Raphani minoris oblongi, qua. figuram 8cconfiftentiam fimili, fapore tamcn aquco: ex hu-jus capite, folia complura fucculenta, fefquipal-maria, digiti infantis ferb crasfitie, teretia & fla-vo viridi lsevore nitida edebat, quorum plurimaconvexa, ac in extremitatibus ficcata. Interhxc duo, tres, vel etiam, ni fallor, Caules plures,magnitudine & crasfitie foliis pene asquales, por-rigebantur: F/ora«,part:im Hortulani mei negli-gentia,partimfrigoris ingruentis acerbitate, nul-lum proferebat; fedinplantarumrariorumabun-dantisfimo HORTO BEVERNINGIANO,avarum fiii Ipe6taculum, Solis radiati inftar for-matum indulgens,fiimma pompa oculos ditabat,eadem qua primi generis figura jnifi quod duplbpenb major, umbone aureo, petalis latioribus &cmajoribus fiilphureis, in ipcia parte flavis, radiato>fiierit. Folia inluper, autlacinise Capitis ftellatse,teretes & falcatse erant. Plantam annuam, florefemineq; edito, evaftefcentem judico. Figuran o f t r a a d l L L U S T R I S S I M I D O M I N IH I E R O N Y M I a B E V E R N I N G K p i d uram exprefla^.

CHRY-

EXOTICAR. CENxURIA L 163


TERTIUM, SIVE TRIANGULARIFOLIO, FLORE AUREO*

EJUSQVE SPECIES.

Cap. LXXXI.

T Ertiijreneris,qmtuor iisdem in locis reperiun-tur fpecies: quarum tertian &quartae figura

a Domino T>oBore ten Rhyne fub nomine Sedi majo-ris & minoris trigoni, ex Decima Japonic confiniInfula, mihi transmisfa.

CAfricani tertii generis, Jpeciem primam;

Jtve

C1 HrysanthemumAizooidesJfricanum triangularifolio,ijlore aureo yctiam Anno CID IDC LXVIII. in

horto meo educavi. %adicem habebat fecundQfimilem j fcdgrandiorem: qu« aliquot humi ja-centia,aliquot indefe efferentia,in orbem,velutAloepumila cGkt,folia diffiindebat, jucundo vi-rore oculos delecl:antia,dodrantalia3 digitalis ve-rb craffitiei&triangularis figurae.Exillorumme-dio, caules rotundi^ex viridi albicates^tres aut qua-tuor,plusquam pedales,binis utplurimum,&,utinferioratriquetris 5 fed minoribus/i//^ praditi,prorumpebant. Horum unicuique, fenefcente au-tumno, crafliim, oblongum,in quinque laciniasanguftas disfecl:um,'calycis callofi AvellanaeLom-bardicae fimile,alabafimm addebatur: quodoccul-turn fuum decus,meo etiam3ficut praecedens,hor-

X 2 to


to invidit, quo BEVERNINGIANI maneretproprium ornamentum j ubiftellaein modum,inquinque angulos refolutum >florem aureo fulgorecomantem protulit, primi generis minorem,um-bilico dilutiore, tres vifujucundos virides circu-los exhibente, ornatum. Quantum ex pictura,(omiffis caulibus) vivis coloribus in membranapuriffima affabre illuftrata, atque, ab I L L U -S T R I S S I M O D O M I N O a B E V E R -N I N G K , mihi gratiofiffime communicata,augurari licuit. Semen Secundi generis minus.

ojffricani tertii generis fecundajpecies;Jive

Hrysanthemum Ji^poides Africanum triangulari^jfolio, flore purpureo : rarisfima, 6c quantum

mihi conftat, Europae noftrse, minus reli-quis, nota. Antecedenti perfimilis, nifi quodplerumq; major, & folia floris umbonemluteumdircumdantia, purpureicoloris pulchrb aNaturapida. Tota haec planta cum tribus antedi-ctis & duobus fequentibus, praeprimis folia cumcapitibus,ut Aizooumfucculenta: Sapor aqueus,nitrofi quid occultans 5 quod in ficcatis^quae pla-ne filfae, clarius pater_>.

(

Africani tertii generisfpecies tertia sJive

C1 Hrysanthemum Aifyoides aAfricanum triangulariif olio, flore cameo: Secundae Ipeciei valde fi-

milis; excepto, qubdpetala, quibus umbo flo-ris radiatur, carnei fint colons.

ICONES CENTUPvIA PRIMA. 79


PRIMUM, S. LATIFOLIUM.

U 5

-HRY5AKTJJEMIIM AIZOODE5 AFBJFOLIO, FLORE AITKEO

TJANGiUI.

EXOTICAR. CENTURIA. I. 16$

^ AIZOOITHSAfricani tertii generis, qvartafpecies 5

Jive

C Hryfanthemum^i'KgoidesAfricanumtriangutarifoliominus,floreflavo.Hac quantum ex DominiDoBoris

ten^byne^gmk transmilsa conje&andum, pedaliscirciter j rW/te procumbentibus articulatis, quosFolia triquetra, reliquis breviora, & longe angu-ftiora exornat. Flores,m caulibus & ramis fe fblita-rios, ut in caeteris praebentes, parvi fiint 5 capitulotrigono, petalis brcvioribus,acpaucioribus quamprimas ipecici, quorum color luteus feu flavus,cincl:o.

CHRYSANTHEMU-LUM ERICOIDES, CA-

P I T I S B O N A SPEI .

Cap. LXXXIL

A Nte florum proventum, adeb Ericas CorisXjLfolio fimile, ut eruditiffimus etiam Botano-philus, congenerem ei exiftimaturus fit. Parvusenim eft Frutex, complurimos, graciles, lignofos,fubrubentes & velut quibusdam tuberculis obfi-tos,proferensr^w«/ox: quiin fuperiore, ubi le-niter lanuginofi, parte, Folio/is Ericae Coris folioSecundaeClufii perfimilibus adeb confertis funtonufti,ut nullum fere lignum confpiciatur. Sum-mis ramulis, finguli, vel bini aliquando, fepiustamen numero plures, quafi in umbellam dispofi-ti, infident Flofculi, Millefolii non multb majores,

X 3 peta-


petalis multis pallidis, diicum parvum radianti-bus 5 e Capitulo, foliolis crebris fibi invicem in-cumbentibus compacto, prodeuntes. His mar-cidis, Semen ex fufco fpadiceum, turbinatum,uva?acinis aequale, fed multb minus, fuperius verb ubianguftius, denticulis quaternis duriufculis, veluticoronula (in modum Chrysanthemi bidentis fe-re) donatum*, fuccedit, in materia quadam villo-sa latensjunde,& propter capitula florum, qu^ab Afteris capitulis non valde abhorrent, olimmihi Afteriscum appellatum.

ABSINTHIUM TENUI-FOLIUM ODORATISSIMUM

M O N O M O T A P E N S E .

Cap. LXXXIII.

A ^BJtnthium hoc, in Africa annis abhinc duo-xVdecim non procul aPromontorio Bonae Speirepertum, atqj in Europam allatum, pulcherri-mum omnium eft, Pontico tenuifolio incanoCafpafi Bauhiniperfimile; nifi quod caules altio-res proferat, quos Folia nonnihU majora, candi-diora, concinnioribus (egmentis divifa, atqjeti-am ad eorum rachin lobulis elegantisfimis pr$-dita, ambiunt: dividunturhipraeterea fuperioreparte in plures ramulos, Flofculis minoribus den-fioribusqj inftar Abfinthii tenuifolii AuftriaciClufii, onuftos. Sapor infiiper, ac praeprimisodor, jucundior & fragrantior eft, quo omnia fuigeneris praecellit.

LASER-

ABSINTHIUM TENUI-FOLIUM ODORATISSIMUM

MONOMOTAPENSE.

MS


LASERPITIUM DAU-COIDES PRUTENICUM

V I S C O S O S E M I N E .

Cap. LXXXIV.

P Lanta umbellifera, quse a nonnullis, primiimin Umbellas femina pericarpiis inclufa, 8c

Umbellas femina plane nuda gerentes 5 ac poft-modum quaelibet harum in fiias iterum claflesdisponuntur: mfecjuentia novem abExcellentisfimoDno Morifono t/enera, pulchre distributa * utfunt,

Vmbelh pilifera.Vmbella ftriato femineZJmbella femine alls foliaceis cinHoXJmbella femine alafoliacea cin&oIkfol

iffofo donata.Z)mbeila feminevilfo/b feu hifpidoVmbella femine echinato, feu aculeatoVmbeHa femine foliaceo fubrotuhdoVmbella rojlrata.Vmbella rotunda,feu teWicuhta.

Ad quorum tertium, lequens etiam fpeftatLaferpi-tium> ericetis &fruticofis nonnullisBorusfias col-libus & Casfiibicc gaudens ? praefertim dumetisoccidentem versus, amoenisfimi & pracdiorumpraedivitis Casfubiae pagi OppoC/ ubi Julio Men-fe floribus, Augufto verb ac Septembri floribus& feminibus onuftum, obiervavi.

Hujus %adixY)mci vulgaris Clufiifimilis, fa-pore amarocumquadam^dulcedine^in fibras au-temcraffiores magis brachiata, hocqj aliquando

ab


ab ipfo ftatim capite > unde Folia humi in orbemfparguntur dodrantalia, hirfuta, Dauci hortenfisaliquatenus paria,inlacinias verb pauciores^ ma-jores, latiores & obfcurius virentes disfe&a. In-ter quae altero, fubinde&tertioa fatione anno,c4«/«cubitalisvelaltior erigitur, pennae anferinaecraflitie, rotundus, ft-riatus, hirfutus, medullaalba plenus, viridi vel ex albicante (iibviridi co-lore jdodrantalibusinterftitiis diftindus gcnicu-lis, e (Juibus fc folia proferunt, inferioribus fimi-lia, aft lobulis latioribus diviia: ex illorum alispra fertim fuperiorum fingulis 3 finguli exoriun-turr4w/,quorum apices asque ac caulis uncialibus,anguftis 5 acuminatis, limbo albo cincl:is depen-dentibus circumradiantur foliolisj horumegre-mio, Vmbella ampla, radiis fubalbidis, velali-quando amethiftinis, bi-8c triuncialibus conftanscxfilit, in alias divifa umbellulas, flofculotumniveorum ex foliolis quinis &totidemftaminu-lis conftrudtorum ,compo{itas 5 fub quorum pe-dunculis, foliola parva qvaquaverfum inftarjam didi caulis & ramorum apicum radiatacernuntur. Flofculis pereuntibus, fucceduntunicuiqj, Semina binaumul jun&a, tenuia, ob-longa,Panaci Alclepii Apuli Columnar minora,ea quafniconnoftra accurate exprimit, magnitu-dine; in quorum fingulis, alse membranaceae acpellucid32,adfpadiceumcum maturitate vergen-tes, femper quatuor, utpote convexa parte ftudorfoduae, & totidem in marginibus,obfervan-tur: ha;c relido ftylo nutritivo facile disfiliunt,&: ad confervationem fui generis tandem deci-dunt. Caeterum,y0»e» noftri Laferpitii, vifcosa

qua-


quadam materia odorata manus quafi inficiente,dum viret, obfitum, contritumqj gratisfimumex Citro, Benzoino & femine Dauci mixtumaromaticum, cerebrum admodum recreantemodorem fpirat; a quo Sapor oris halitum com-mendans, multum recedere non videtur, quan-quam magis volatilis, languidior & linguae, ama-rore fiio, paulb ingratior. De Laferpitio hoc,quaedam mihi etiam Plants, folia latioraSc mi-nus hirfuta habentes, ex Casfubiae non proculbttRo§V$&Vfot Rhodano flumini adjacentibusmontibus, translatae funt; cujus varietatis caus-fa, rationi forte loci adferibenda-?.

SALVIA MINOR iETHI-OPICA> FOLIIS CHAM^-

L A A G N I ASPERIS .

Cap. LXXXV.

SAlviae duo reperiuntur^mi juxta Promon-torium Bonae Spei. Trimum, five Salvia arbo-

refcens major, foliis Ferbafci, ultra duorum homi-num altitudinem excrefcens, & iui prodiga fe-pisfime magna fruticeta efHciens,a Jacobo Bon-tio, nomine Salvia Indiae arborefcentis jam deicri-pta eft.

Alterum verb, cujus hiftoriam defcribere hieconftitui: Fr«^x*tantum eft parvus, caule qua-drato, lignofo, alpero, quandoq? ipadiceo, feupurpurei obsoleti coloris j ex quorum geniculisalae utrinq; cruciatim alterno verfu oppofitse bi-

Y nac

i7o JACOBI BREYNII PLANTAR.

nae panduntur, itidem quadrate", & ramis aliisdecuflatae ,* Foliis Chamaeleagni Dodonaei mi-noribus , afperioribus & rugofioribus magis-que venofis, per genicula binis, cauli & ramisnaerentibus. Flares in caulis & ramorum fum-mitatibus , in fpicam ramofam fiint dispofiti,cadcm figura ac colore, qua Salvia? noftratis, exparibus etiam calyculis,athifpidioribus,aliquan-do pulchre violaceis, prodeuntes. Odor to-tius hujus Plantas gravis ad Hormini vergens.Sapor aromaticus.

STRUCJ, CISTIfoliis, acetabults <i5\folucca.

DAtur etiam Salviae admodum rarae genusin Syria, Europas noflrae adhuc incoeni-

tum. Hoc, Sal via; minoris auriculatae inftarden-fe fruticat, multis ramis brachiatum, ex quo-rum geniculis adverfa oriuntur Folia bina, Sal-viae vulgaris multb minora, circinata, Cifti foe*minae foliis paria. Flores verticijlatim circa fum-mos ramulos nafcuntur3 e calyculis five aceta-bulis Moluccas pergrandibus, purpurafcentibusprodeuntes, galericulati, ac violacei coloris.Semen nigrum.

Salviae hujus rarisfimae etiam mentionem fe-cit Ifyuwolfius y in fuo Hodaeporico,parteprim&,capite IX, pagina 119.

LEO-

ICONES CENTURA

CHRYSANTHEMUAIZOOIDES AFRIGANUM

SECUNDUM, S. TERETI-FOLIUM.

ICONES CENTURA PRIM A. 85

SALVIA MINOR JETHIO-PICA, FOLIIS CHAM,£-

LAAGNI ASfERIS.


LEONURUS CAPITISBONJE SPEL

Cap. LXXXVI.

PLantarum hoc infigne verticillatarumdecus,quod diligentia incomparabili B E V E R -

N I N G I A N A Anno M. DC. LXIII. pri-mum Europe innotuit 5 mediam cum Lamio,Sideritide & Marrubio affinitatem obtinet, atqjob florum fimilitudmem,Lamiumaquibusdam,non fin£ ratione judicatur: abje&a fane vilisq;,qua nomen, planta j verum fi raritatem ac ele-gantiam ejus incomparabilem confideres 3 certeeft una plantarum pulcherrima, quam communisomnium ParesTerra, e gremio fuo progeneravit.

Habet autem ilia cubitalem caulem, ftriatum,quadratum, fed obtufis angulis, brevi ac incanalanugine obduclum j binis anguftis atqj incanisFoliis, per ambitum jferratis, alternatim per longaintervalla haerentibus, ut in Sideritide vulgari,fed longioribus: ex quorum finibus, ramuli fi-militerquadranguli,minoribus foliis amicT:ipro-nafcuntur, atq; hoc ab imo caulis ad fiimmosferme geniculos; quos verticillatim ambiunt in-numeri, teneres, ftriati, in aculeolos aliquotexeuntes utrkuli, pedunculis parvis juxta bafinappendiculas more Marrubii falcatas habenti-bus, infidentes 5 e quibus Flores exeunt galericu-lati, fiftulofi, Lamii floribus forma non abfimi-les, fed multo longiores, incomparabilisq; ele-gantise, ex aureo phoenicei ardentisfimi co-

Y 2 loris.


loris, ac molli lanugine hirfuti, labro demisfoparvo & trifido, galea longtsfima, pilis holo-fericeis exphoeniceo pulchrefplendentibusfirn-briataj quas prius, quam e calyce erumpit,La-mii inftar reflexa, mox verb non fine ingentiPlantae hujus ornamento, animofi inftar Leonisinvi&isfime triumphantis caudle,in fublime eri-giturj fub quaftaminaquaedamlongisfima,api-cibus parvis capitulata, delitefcunt. Elapfo florum temporc,femina quatuor in quolibet utricu-lo fiiccedunt, quorum colorem & formam nonobfervavi. Sapor hujus plantas amarus, Odoraromaticus, attamen gravis, infima praeprimiscalyculorum parte, qui etiam duodecimo poftcollectionem anno contriti, eundem penequemMarum Matthioli odorem produnt. Vere inomnibus ferme pafcuis juxta PrornqntoriumBonae Spei florets.

Inter plantas illas depicT:as, quarum mune-re Anno M. DC. LXX V. Excellentisfimo T>no. tencBj)yne me condecorare placuit, haec etiam erni-nebat elegantisfima: qua occafione laudatus T>n.ten %byne hmul expofuit, ejusdem plantas floresalimentum praebere aviculae omnium elegantis-fimae Ourifiia Clufii di6ta?, quam cum magna ex-ficcatarum plantarum copia in Promontorio B.Spei relicl:am, Patrueli meo T>no fobanni "BrayneAmftelodamum, perqj eundem praterea mihitransmittendam curavit. Verum,in hunc usq>diem, nee de avicula,. nee de plantis (quod ma-xime dolet,) quicquam percipere potuimus.

RAPUN-

EXOTICAR. CENTURIA I. 17J

RAPUNTIUM MTHIOPICUM> VIOLACEO GALEATO

FLORE, FOLIIS PINASTRI.

Cap. LXXXVII.

DE Rapuntio galeatis floribus, genera qucedamAfricano in Promontorio Bonas Spei na-

fcentia , a nemine adhuc defcripta, ac rei Her-baria? deditis procul dubio haud ingrata > hiein fceham proferre volui. Quorum primum,ex radice lignosa, Virgulas dodrantales profert,interdum etiam ampliores, lignofas, tenues, nonvalde ramofas, Foliis uncialibus, anguftiffimis,rigidis, triquetris, Pinaftri aemulantibus, Cha-maepeuces Alpini in modum circumquaqj densbftipatas. Flores in virgularum & ramulorumfummitatibus, ac aliqua"ndo etiam lateribus,pediculis longis innixi, haud multum a Rapun-tii Americani coccinei, five Floris Cardinalis,difcferunt, coloris autem violacei, Ajugae non mul-to majores 5 labello ante in lacinias quincjj di-vifb, in fiindo verb integro feu fiftulofb, con-ftantes: e cujus centro cuculli loco, Jlylus pro-minet longus, cujus extremitati cra(Tum5 ob-longum, fubalbidum, anterius pilofum caput,Rapuntiorum aliorum galeatorum ritu infidet.Semen & FruSum non vidi5praeter immaturum,qui, quantum colligere poteram, cum Rapuntiomaximo coccineo fpicato flore, a Columna, in%erwn sO\£edica,rum 3\(ov* Hijpani* 3\(jtrcli <t£nto-nil cRecchi<zJ'nnotationibiisspag.%79- defcripto,con-gruebai^. Y 3 RA-


RAPUNTIUM JETHIO-PICUM, COERULEO GA-

L E A T O F L O R E , P O L I I SC O R O N O P L

Cap. L X X X V I I L

PErelegans 8c humilis eft TUnta, plurimis vi-ridibus, hirfiitis 8c tcretibus praedifca ramulisi

per quos Folia, nullo certo, fed confufo utplu-rimurn ordine pofita cernuntur, pollicaria, aa-gufta, hirfiita, inlacinias aliquot laterales, in-ftarCoronopi, vel potius LeucanthemiClufii, divifa. Ramuli in fediculos abeuntciles, nudos, laeves, uncias quatuor vel quilongos; quorum apices faepisfime rurlus in du-os pedicellos unciales dividuntur: in cjuibusfingulis Flos altero tanto, immb 8c triplo ma-jor , Cyani five Lazuli coelefte decus aemulans,8c longa in medio macula alba notatus; quian-terius infisfiiras brevioreslatioresquedivifus,8cex calyculo quinquefoliato hirfuto, originemfuam primae in modum fpeciei, petit. Hoc cumantecedente Anno M. DC. LXIII. primum inEuropam ILLUSTRISSIMO D O M I N OH I E R O N Y M O a B E V E R N I N G K ,ex Promontorio Bonae Spei ficcum transmis-fum.

RA-

ICONES CENTURIA PRIM A. s7

RAPUNTIUM J E T H I OPICUM, VIOLACEO GA-

LEATO FLORE, FOLIISPINASTRI.

Y 3

ICONES CENTURL& PRIM A. ss

RAPUNTIUM J E T H I OPICUM, COERULEO GA-

LEATO FLORE, FOLIISCORONOPI.

=


RAPUNTIUM iETHIOPICUM, COERULEO GA-

L E A T O F L O R E , F O L I O -L I S D E N T A T I S .

Cap. LXXXIX.

TEnues & humi diffufos habetRapuntii ga-leati tertium genus cauliculos, frequentes,

fesquipedales, interdum ampliores, Foliis parvis,crasfiufculis, per circumferentiam crenatis, al-ternatim pofitis &c versus unam partem frequen-ter fe torquentibus, amicl:os. Flores in extremisramulis juxta longitudinem inter folia fpicatimquadantenus exeunt, figura Sc magnitudine pri-mi generis, coloris autem dilute coerulei.

Hoc cum duobus praccedentibus, ad tricapfii-lares galeati flores gerentes pertinens, ex defe-cl:u confortium & ejusdem farinae, ut fixntTra-chelia & Campanula &c.? hie poft galeatas ver-ticillatas, bb florum fimilitudinem locare volui.Cui haec dispofitio non arridet, Saxifragae angu-ftifoliaeautumnali ea inhocOpufculo fiibjungat.

ElAPUNTIO AFFINIS LINIFACIE, CAPITIS

SPEI.

NCap. XC.

Afcitur hac prorfiis nova ac venufta Plan-ta, quam primumablLLUSTRISSIMO

DOML


DOMINO a BE VERNINGK, poftea a Z>.Huyberto &- ©. Slado accepi, in locis herbofis ?ro-montorii Bonae Spei, Lini fylveftris magnitu-dine & facie; fed magis lignofa, numerofio-ribusqj ramulis qqps Folia bina e regionc am-biunt , laeta viriditate pida & Lini effigie.Flores, caulium & ramulorum cymis, ex albofuaviter rubentes, feu humani vultus formofamtemperiem belle repraefentantes, innafeuiitur >eodem ordine & figura,qua Lini fylveftris, exquinis itidem foliolis conflati: non aliter acfi vo-luptate quadam minus curiose contemplantiumoculis fucum facere, ut verum Lini genus cre-dantur,geftirent. Aftoblongus fubrotundusqup,

3ui flori fubeft/r«Sf/fcr, plantam hanc RapuntioItero leptophyllo capitato Columnx magis ar-

finem declaratj quamvis calyculus ipfi fiibfideatparvus , contra morem Rapuntii.

EaVISETUM JUNCEUMNIGRINODUM CAPITIS

B O N A SPEL

Cap. XCI.

AN N O M. DC. LXIV. perrar* cujusdamplantae %amo, circa Promontorium Bon«

Speiluxuriantis ILLUSTRISSIMO MiS.CE-NATI me donare collibitum eft. Is intra bi-nas fpithamas fubflftit, TW^conftans calami fru-mentacei crasfitudine, nodofb, lasvi; tereti, inaltera tamen parte piano, non adeo, ut Equife-

ti vul-

ICONES CENTURIA PRIMA. s9

RAPUNTIUM JETHIO-PICUM, COERULEO GA-LEATO FLORE, FOLIOLIS

DENTATIS.

A^

ICONES CENTURA PRIM A. 90

RAPUNTIO AFFINISLINI FACIE CAPITIS

BONit SPEI.*

Z 2

CENTURL& PRIM A. 91

EQUISETUM JUNCEUM NIGRINODUM CAPI-

TIS BON1 SPEI.#

\

Z 3

: 1


ti vulgaris flexili ac molli, fedmagis lignofb Aru-dinis inftar, intrinfecus niveo ac concavo,extrin-fecusex obsoletovirore.caftanei colons5Scquafipun&ulis atris infecto. Genicula folioruvice,itf-volucris nigris, ftriatisqj,in acutudefinentibuscir-cumvoluta funt: ex quibus rami graciles,lentes,ac obfequiofi, geniculis creberrimis diftinc"ti,contrario fitu prorupunt; qui rurfus ab imo flic-cesfive in frequentiadivaricantur vimina, haecqjiterum in alia minora, ramofa, tandemq; in par-vas furculas, pari, cum caulis, ramorum & vi-minum colore,terminantia. Totus ille Ramuscaudam non male equinam repraefentat j undehanc plantam, Hippuri quoqj non disparem,Equifetum appellare jam diu placuit, donee in-dulgente aliquando Fortuna, Horum, fip£hiumac Seminis ope certiora edoftus, cui Pmitarumclasfi inferenda fit, intelligam.

An Amndinis graminea aculeat* Alpini genus?Oritur haec Planta,ut diximus ,inBon« Spei

abundantisfimo Plantarum rarisfimarum faluber-rimarumque Promontorio. Ubi inter alias in-auditas, etiam Arbor quadam rarisfima keens, fruBi-bm Halicacabi;

Arbor fabaria,Arbor glandular id,

• Amygdalns Africans arnara,Genijia coerulea.ftore ccemleo,Ericafpicatajoribus oblongis ex cameo purpureis,Lilium cocc'meum coronatumzfM'ontis Tabulari,^(arcisfusfpharicus, flofculis parvis obsoletis,Ornithogalum tuberojumfpicatum, luteurn, odoratum,ofMonorcbis caulefoliis &-floribus exrubro punBatis,

Z , f*


facobaa aS^fontis Tabulari,Quinquefolium angujlifolium bulbosum,Trifolium bulbofum,'Planta Cyclaminis radice, folio DentisCanini,Tlanta Afarifolio,Tlanta Tyrol* foliis, &• Acetofa African*, radtce

tuberosa, reperiuntur: Quas ab Excellentisjimo 2)#.Hermans* hvuejligatore D^Qatwra Jagacisfemo, Anno M»DC. LXXII. in loco prxdido detedse, atqucinde cum aliis Plantis, radicibus, frudibus, fc-minibus, & variis infe&is nondum defcriptisILLUSTRISSIMO D O M I N O D N O aB E V E R N I N G K & Excellentisjimo T>no Ar-noldo Sye transtnisfe: fed pene omnes, cum in-genti rerum Botanicarum ^c India copia > qul"bus me^arum Cultor ftudiofisfimus ex eodettiloco donare conftituerat, apud Infulam S. Helen*ab Anglis, naves Batavorum ex India Orienta-li redeuntes, intercipientibus > lion fine magnoftudiorum meorum incommodo, ereptae.

Ca3terum etiam abExcellentisJimo!DnotencBj>yne

(cujus in obfervandis naturaliii induftria,magna

Pofteritatipollicetur) A. M. DC. LXXffl. p l ^tx complures novae, partim inPromontorioBo-nae fpei, partim in Saldanba Gnu, oblervatae fintsquas in amicitiae mecum cultae fignumreficcavit>8c cum calamo ,tum vivis coloribus, affabre ^'lineavit. De quibus tamen figurae, & quideff1

plantarum tantum fequentium ad me pervenerc:ut fiint: nrfifyon cmciatum Sinus Saldanbac'h quod Eft*lam Indicant vocat Pontius, T>niten %hyne.

fle de Agoa de Saldanha, 2)». ten ^/».br rofea floreflavo, Capit'u *B. S. T>n. tenr

I-I

f


Arbor rofea folio inferne incano, T>n. ten %b>.(tAfler gnaphdoides flore albo-, Capitis Bona Spei.Cbrysocome angufli folia Africana.Erica aculeata foliorum lanuginecinerea>

<Dn.ten<rR})f.Erica arborefcensy capitulis lanuginofls,flore flavo, T>.

ten cRfy?ie. An Chenopoda Monomotapenfis >Erica ereBa minor flore purpureo fpicato,Erica florulentis capitulis alba noduligera >Erica noduligera capitulis hirtis ex purpureo fufci

coloris,Suffrutex Erica formis, flore elegantisflmb rubro}(geranium flore intense rubicundo, Cap.'BonaSpei,(geranium z!Adaha folio, flore purpureo,y'cranium noBu olens, radice tuberosa > longa, flore

violaceo,OrnithogdumamuflifoliumTromontorii'BonaSpeiy'Pimpinella zA^fricana maxima, flore purpureo,*Planta bulbofa, VmbiliciVenerisfacie**Planta 'Petajitidisfolio, Capitis 2$ona Spei^ 2). tenPtarmica fimilis plant a anguflisfimis foliis, Capitis

Sotue Spei.Sedum maximum arborefcenry latifolium, flore flavo,

CapitisBona Spei, Dn. ten 'Rhyne,Solanum fpinofum arborefcens, Capitis Bona Spei,Tithymalus dendroides aphyllosCapitis<BonaSpei9

<Dn.ten cR}vync. An Xabra & Camarronus Rhafis,Rauwolfii ?

Prater has Africa? Plantas, Anno M. DC.L X X VI . Excellentisfimus Dominus Arnoldus Syen(cu-jus incomparabilis, quam perfcrutandis impen-dit Plantis exbticis diligentia, Botanico ftudio,facem lucidisfimam promittit) complures adhucrarisfimas ex Promontorio Bonae Spei naftus eft?

# Z 2 de


dc quibusfequcntia tantum nomina ^ f i2). Tosfesfore nobis communicata, commemorabi-mus: Tfarba fovis <*Africana.

Cyanus arborefcens Styracis folio <tAfricanus.Cynoforcbis flore luteo albicante.(gladiolus flore luteo.gladiolus edulis flore vario.Gladiolus radice eduli flore coeruleo.(jrladiolusfloretrifli;hieapudme inhortoeAcademico

floruit^fed nihil cumgladiolo habebat commune, vocavtFlorem Tigridis Africanum, aflorisforma &" colon.

Gladiolus cauaatus.rladiolus montanus.

ilicacabum arborefcens. An Arbor lucens<ftibus Halicacabi; D. Hermanns >

Hyacintbus lndicus tuberofus, flore luteo.Iris juncea 3 flore caruleo.Orchis flore rubro.Orchis maximus, flore luteo.tphalangium aAfricanum ferfoliatum.Sedum flore rubro pendulo.Sedum montanum flore odor ato.SeneciofostidaJfr.'perennis/oliis confertimnafcet\i0'Tithymalut Africanus, platyphyllus.

SELAGO INDIiE ORIENTALIS, SIVE PLEGMARIA Al>

MIRABILIS ZEILANICA.

zCap. XCII.

Eilan, ycl fi mavis Ceylan, continentisconfinis Inlula, undc iqgenti terras motu,

quo-


quorundam opinione abrupta, multis verb Vi-ris do&isfimis T'aprobana Antiquorum, immbab aliis nimis remote abeuntibus, 8c ab ipfis eti-am Indigenis, Paradifi locus credita,- prater"Cinnamomum, quod profert, prseftantisfimum,non vulgarem gloriam etiam a maxima medici-nalium,rariorumqueplantarum copia, in eademoccurrentium, reportat. Inter quas Tlegmari*huic admirabili, Anno M. DC. LXIIX. vel IX. #in Europam allatae,non poftremus debetur locus:qu*ippe in qua fingulare miraculum, & admira-tione dignadispofitiOjimmbmirandum artifici-ura Naturae accuratoConteplatori obfervandum.Ea tripedalem obtinebat longitudinem, atqj cauleolorinam fermc pennam craflb conftabat, rotun-do, ftriato, ex viridi flavo obsoleto, ad Oliva-rumconditarum colorem vergente: qui parum-per ultra femipedemaradice, inramos duos pe-ne dodrantales, dividebatur j atque hi in toti-dem,aliquantb longiores, quorumquilibet rur-fus in binos, vix triunciales tenues define-bat. Di&us caulis, ab infima (cui quaedamadhuc radicum fibrae .adhacrebant) parte, usquead extremum apicem, folds crasfiufculis, cordisfiguram inverfam exprimentibus, femunciam inlongitudine> & quadrantem uncise inlatitudi-ne, vix fuperantibus, ex flavo viridi ad Oliva-rum colorem inclinantibus, rigidiufculis &fplendentibus , Tithymali paralyi ritu, velutifquamis denfisfime obtedus, conlpiciebatur: Inunoquoque autem fiipremorum ramorum api-ce, artificiofum Tlegma fesquipalmare, tantoftudio, tarn curiose & fcite & Natura elabora-

Z 3 turn.


turn, ut potius artificiale quid, quam naturaleputandutn, fefe oftentaret. Hoc, ped iculo per-exiguo innixum , in duas utplurimum partesprimiim dividebatur: fingulae verb deinde plu-rimis divifis tenerrimis flexilibus claviculis(autramulis) in divifione bifidum ordinem fre-quenter obfervantibus, & tarn accurate tandemterminantibus,acfiforfice effentrefe&ae; quxin• univerfum cruciformi ferie, ut Cupresfi ramufcu-li3planec6tecT:ae5{quamulis({eufoliolis>otundis,Sanamuridae tertise Clufii foliis, ex parte re(pon-dentibuSjfedlonge minoribusaeodem quo plantaintcgra, ejusque folia,colore j quarum flngularumingremio^r4»«/#worbiculare3albicans & pelluci-dum, Bombycis-ovi magnitudine & facie late-bat, fuperiore medietate ex fqulmula faepius e-micans, intus inane, ex denegata forfan matu-ritate: cundta enim hsec Granula, Selaginis pri-mae, fecundas & tertiae (qua offanis nofiris %,W$)'$Q6a afpellatur.nec^C^XcAtKfut iwsZMifcelhneis Cu-riofis (Cfnni tertii &: quarti err ore Typograpbico expres*Ja) Thalii inftar pulvifculum fulphureum ferreautumo. Hanc ob caufam-, & quod Plegma et-iam, non minimam cum Selaginis clavis habe-re affinitatem videatur, Selaginem India Orientalif,hanc plantam nominavL

SELAqO I^DIJE O%IEJ{JALIS>trigonis granulis.

IN defcribenda^/^^r/^ hujus admirabilis hiftoriaoccupatum, Illuftrisfimus T>ominus a B E V E R-

NINGKy^w fibi ex Zeilanlnfula^c/>w,non or-bicularibus, fed trigonis granulis, effe muTam, U-

teris


teris me certiorem fecit. En evidentiffimumfilriSj curiofasqs diligenticB & accuratiffi-

obfervationis exemplumin ILLUSTRIS-SIMO hoc VIRO, MACENATE NO-STRO GRATIOSISSIMO/ a quo, prioremetiam Selaginem India Orientalisgranulis orbicuhribwex eademlnfiilaj^/'/d/* (quo in loco e vetufta?cujusdam/^ arboris caudice enata) ad cumdeftinatam, impetravi, adhiftoriam hanc^itq;iconem conficiendam.

An fpecies Quamjayatl, Nardi Antonii Rec-chi, RerumMedicarum Novae Hifpania?, libroVI. capiteLXI, pagina2s8: autGenus Tlama-cofyui ypapan, vel Coapatti> qiiae planta interImagines Plantarum, ejusdem Audoris, pagina414. per JoannemTerrentium Lynceumfuccin-&b delineatur.

LUNARIA RACEMOSAMINOR, ADIANTI

F O L I O .

Cap. XCIII.

DE Lunaria racemosa, propter famam Lu-nariae Alchymiftarum, maxime expetiti,

species varias in Boruflia noftra & Cafliibia oc-currunt: inter alias haec etiam rariffima, hec-dum defcripta, vulgari foliis laciniatis (cujuseffigies apud Camerarium in Matthiolo Gcrma-nice'edito, fub numero ILexftat) per omniafi-

milisj


milis j praster folia, quae CapilliVeneris fiveAdiantifoliis Coriandri in modum eleganter lunt disfe&a.

Nafcitur in montibus Caffubiae, fed admo-dum raraj ita ut duae duntaxat mihi, & Amicojneo dile&isfimo Domino Carolo Sweifyro una indeobvenerint.

LUNARIA RACEMOSAMINOR, MATRICARI.E

F O L I O .

Cap. XCIV.

MOntiumCalTubiae etiam eft incola, undea rhizotoma muliercula Anno M. DC

LXX. & LXXVL Julio Menfe fatis copioseDtybilisfimo D. Smikpro mihiq; allata. Quarumomnium cauliculi magis curtiquam vulgaris,racemis brevioribus magisqi ramofis, ac foliisbrevioribus, plures in lacinias anguftiores disfe-<£tis, Matricariae haud imparibus, onufti erant.

An Lunaria minor rutaceo folio, Caff art $auhiniin Tinace ?

LUNARIA RACEMOSAMULTIFIDO FOLIO, CA-

SPARI BAUHINI.

Cap. XCV.

NE forte Lunarije anteccdentes, Lunaria ra-cemofa multifido folio Cafpari'Bauhini (quas iflufi0

ICONES CENTUEJJt PRIMiL 93

ICONES CENTURIA PBJMA.

UNARIA RACEMOSA MULTIFIDO FOLIO,

CASPARI BAUHINI.

'.'..X- ••

.

Aa 2

EXOTICAR. CENTURIA. I. ig5

in Rariarum Plantarum Hiftoria lib. V, cap.XXI,pag. CXIX, nomine Lunariae minoris ramofae,addita radicum & foliorum fine racemis figuraja fohanne IZaubino verb in Univerfali PlantarumHiftoria, Tomo III , libro XXXV, cap. XIX,

!

>ag. 711, fiib nomine Lunarias botryitis ramo-ae Silefiacae, adjecta folii & racemi icone,absq>

radicibus, concinne defcripta) exiftimentur: fi-guram hie fblum , Lunariac hujus integral cumradice, foliis & racemo, fifto; illud tantumad-jungens , quod racemorum granula, aeque acLunariae vulgaris & omnium congenerum, an-te maturitatem,materia humida& fiibluteaprae-gnent, ac tempore maturitatis eo foetu, in pal-lefcente pulvere exficcato, fe exonerent.

Apud nos, in locis quibusdam arenofis,Menfe Augufto & Septembri,{uis granulis onu-fta, reperitur.

FILIX SCANDENS PER-PULCHRA BRASILIANA.

Cap. X C V L

PAlmam fane inter Filices jure meritoqj ob-tinet Brafiliana Uc elegantisfima, qua; vici-

nis fruticibus aliisqj rebus advolvitur, & abimis ad fumma repit, farmentorum ope rigidi-ufculorum, fplendentium, e viridi lpadiceorum;ex quibusperintervalla palmaria longioraveno-duli, contrariis femper inter fe brevisfimis na-ftentes pediculisCqui infiguranon exprefli)pro-

Aa . gene-

ne JACOBI BREYNII PLANTAR.

generantur hirfutij quorum f ingu l i q^ejusdemquo farmenti colons, proferunt, hir-futam, palmarem & fcsquipalmarcm, foliolis vi-ridantibus elegantisfimis alterno pofitu alatam,tandemque in longius definentem. Quodlibetverb foliolorum, aliqiiomodo Convolvuli folio 3-thaa folk's conveniens, parvo hirfiitoq, pedicu-lo innititur, in tres plerumqs divifum lacinias:utpote in duas breviores obtufas, denticulisquatuor, quinquevelfex longisradiatas,unamqilongam nonnunquam fescuncialem (e medio bre-vium exorientem) denticulis utrinqj inftar Prift b dftis roftri ab imo ultra medium, atq, inde usq>ad extremum cacumen crenis fubtilisfimis pra>ditam. Denticulae di&ae omnes anguftae iunt,Coryli nucamentorum figura,in fuperiorelatercfquamulis crilpulis,ardi(fime atque curiofc vefti-tae, fubtilisfimis ferruginei colorisj inter quas(jranula orbicularia, Selaginis primas Thalii ma-gnitudine & facie occultantur.

An Filicis fecundafpecies^eorg. sfMArcg. inBifi*Plant, libro /, Cap* ll> pagina 2 ? ubi ejus verba ita,,fbnant. Tlanta caule lento, farmentofo, ruf-,,fefcente, ferpit atque fruticibus aliisquc plan*„ tis fe circumvolvit: folia ad caulem alternatim,,funt pofita elegantisfime disfedla, referenda„ dentatas illas texturas,quas foeminae folent con-„ ficere. Nee florem fert,nec femen. Copio-9,se nascitur, prope fluvium Cap'tbaribi. Nafci*,,tur & aliafpecies, haud multum disfimilis, in„ Infula Tamarack Hucusque Marcgravius. Etcerte Plantas inter reficcatas noftras Brafilianas,

Fttat

ICONES CENTURIA PRIMA. 9+

LUNARIA RACEMOSA MINOR, MATRICA-

RIA FOLIO.

ICONES CENTURI-& PRIM&. 96

F I L I X SCANDENSPERPULCHRA BRA-

SILIANA.

A a


Filicisfpecies fcandentis etiam alia occurr i t , magisramoia, foliolis minoribus, minusqj pulchris.

Praeter hasce memoratas, adhuc compluresalias habemus exoticas Filicisfpecies rarisjimas, quascum ex America, turn ex aliis Orbis partibusimpetravimus j de quibus hac vice decem fb-lum in medium proferemus.

T%l*?MA STECIESJive

F Ilix non ramofa *Brafilianapinnulis crijlatis: adfes-quicubitalem excrefcit altitudinem, Filicis

maris noftratis facie; atris verb cml'ibus, quadra-tis & infigne fplendentibus j^/»W/>obtufis,{upe-riore tantum margine incifis,Adianti AmericaniCornuti colore, rorma & toto habitu aequalibus.

SECV^(T>A STECIESfive

F Ilix non ramofa 'Brajiliana, foliis Afplenii acutiori-bus: Has c, Filicifontis admirabilis, ad mar em vul-

garem non ramofam accedenti, non dentata (*cujus fi-gura , pro Filicis tenuisjime &- frofunde denticulatezZAfontbelgardica, errore Typographico pofita)fohannis %>aubini, pcrfimilis eft 5 major tamen,tarfisque ardius pennata. %

STECIESJive

F Ilix non ramofa (jfuyanenjisfoliis Afplenii obtujioribus:obfervatur magis hirfuta quam antecedens,

atque obfcurius virens, pinnulis obtufioribus,pun&ula rariora habentibus.

a -2


STECIESfive

I "2llix non ramofa Zeilanicafoliis integris, Ftlici vul-gari fimilis: a Filice mare vulgari eo tantum

diiEfert, quod alarum criftae alias aliis annatae.

STECIESfive

F Ilix non ramofa foliis integris ferratis Zeilanica-Cum Hemionitide alteraDalechampii adeo

convenit^ ut ab eadcm non nifi in foliis, quaemajora 8c argutius crenata, disccrnenda.?.

SEXTA STECIESfive

F Ilix non ramofa foliis integris ferratis TSrafiliana:Hujus defcriptio exftat apud Marcgravium,

in Hiftoria Plantarum, libro i, capite 2, pagina2, fob nomine, Filix an Tolypodiuml

STECIESfive

F Ilix non ramofa, foliis integris ferratis Capitis'BorutSpei: mediam, inter Filicis non ramofa foliis in-

tegris ferratis Ze'uanica &- cBrafiliana>Biciem obtinet.

OCTvfVJ S9SCIESfive

F Ilix non ramofa, foliis integris non ferratis Zeil^0

nica minor: de hac caulem accepimus pedalem,quintae fimilem , foliis verb multb crasfioribus

atque

EXOTICAR. CENTURIA I. is9

atque folidioribus, magis venofis & in mucro-nem obtufam exeuntibus j in quibus crenae nul-ta confpiciuntur.

STECIESfive

F IUx non ramofa^foliis integris non ferratis maxima,India Orientalis: omnium eft maxima, ut quac

Viri fiibinde altitudinem fuperat j h«c a Bon-tio, fiib nomine Thyllitidis figuratur.

STECIESfive

F Ilix Zeilanica Lonchitidis facie: fesquipcdalesinterdum furrigit caules, in quibus folia fal-

cata, Lonchitidis offer* majoris <£\datthioli7 fed ma-jora multb atque latiora,

ADI^NTUMNOVUMGERMANICUM, RITLE MU-

RARIiS. FACIE.

Cap. XCVII.

SPeciofum hoc ac prorsusno#umAdianti ge-nus , in Franconia non procul a pago illo ob

Acidulas celeberrimo Sangcn^6^tt)al6a$/ mumbrofo inter {axa loco enatum, Anno M. DC.LXIV. Menfe Septembri, quamvis rarisfime,obiervavimus.

Hoc, e Itylice ex plurimis cirris nigris capil-lata, coliculos triginta vel plures fpargit, dodran-

Aa 3 tales,


tales, tenues, juxta radicem nigricantes, reli-qua verb parte virentes, & in tertia fuperiusparte Folioh anguftioribus, hilariore virore prae-ditis,inque lacinias longiores,anguftiores, quamRutc murariae disfedis, ornatos. Convenitin multis, cum Adianto albo tenuifolio Rutasmurariae accedente Johannis Bauhini, a quo ta-men manifefte difFert.;.

ricanum, pulvere candidisfimo ajperfum.

ADianto nigro vulgari non adeb disfimile,exceptis foliis mollioribus, quorum pars

prona, pulvere candidisfimo, quafi farina afper-fa eft. Ex Brafilia &: Guyana accepimus.

POLYPODIUM INDICUMSCOLOPENDRLE FACIE-

Cap. XCIIX.

DE Polypodio Scolopendria? facie, quatuorfequentes ex India Orientali fpecies naftus

fum.

(p SCOLO*fendria facie frirnum.

R <ufdicem agit fubdulcem, verrucofam, lon-ge lateque fub terra repentem, inftar Po-

lypodii vulgaris j ex qua Folia multa, pediculisferme nullis aut faltem brevisfimis infidentia,exfurgunt, viridia, acuminata, pedalia &du-plb longiora, pollices tres lata.Phyllitidis con-

fiftcn-

ICONES CENTURA PRIMiL 97

ADIANTUM NOVUMGERMANICUM, R U T J E

MURARIA PACIE.

"


fiftentia & figura, inferius autem faftigiata, quo-rum longitudinem nervus crasfus, aversa parteconfpicuus ac elatus percurrit 5 a quo ab imo fta-tim ad ambitum quaquaversum ipfie etiam apo-phyfes diriguntur. Flores, Polypodii de more,pun&ulis lanuginofis, fed nigris conftantes, inprona foliorum parte proveniunt.

TOLrPOVIV&rf IJ^DICO^M SCOLO-pendria facie fecundum.

R Adice nititur longiore, tenuiore, ac magisalbicante, minutioribus etiam tubefculis &

acetabulis praedita: ex qua, Folia pedalia longio-rave, pediculis longis fplendentibus fiiflultapronafcuntur Phyllitidis facie , in mucronemautem longisfimum, fiibinde convexum defi-nentia, & juxta bafin faftigiata. Horum non-nulla ad Hemionitidis propiiis accedunt, atquein lacinias tres divifa iunt.

facie Jecundi, Jpecies alter a.

ALiam adhuc Secundi fpeciem asfervo, Fo-liii in tres quoque lacinias divifis 5 cujus la-

cinia media feu maxima, in ambitu flammae inmodum laxe ferrata vel potius undulata eft: ahautem fpecies diverfa , vel idem PolypodiumIndicum Scolopendrise facie fit fecundum,affir-mare non audeo.

TQLTPO'DIVz'M W(piCV*fM SCOLO-fendriafacie tertium.

TErtii "Radix 9 nihil a Secundi difFert, nifiquod longior paulo, validior & faturatiore

viri_

i92 JACOBI BREY1SIII PLANTAR.

viriditatc colorata. Folia pediculis brevioribusfufrulciuntur, & non multo longiora,quamfes-quipalmaria funt, duas circitcr aut trcs unciaslata, fubftantia & forma quidcm Phyllitidis,fedduriora,folidiora Scretufa, Limonii Mat-thioli formampene aemulantia. In hujus ut &Secundi foliis rcficcatis, qua; in Hcrbario asfer-vamusnoftro,fi Soleadverlb pcrfpiciantur,pun-&ula innumera juxta extremam fibrarum crisj>i-tudinem apparent 5 qua, flores imperfe&os, inutero ante partum fuffocatos, arguere videntur.

SCOLOPENDRIAORIENTALIS

F A C I E .

Cap. XCIX.

SUnt Scolopendriae {pecies variae ,quibusHe-mionitis etiam accenfenda, in hortis Gal-

lias & Italia jam fatis notae: quarum plerarumqjvarietatis causa vel Naturae tantiim lului, velaetati, vel arti, adfcribenda. De quibus hac vi-ce plura non dicam j cum folummodb de exoti-co ac peculiari quodam genere valde raro, abaliis neutiquam obfervato, paucis in praefentia-rum agere non negligendum duxerim.

Conftat verb hoc germ, (quod ab Excellent^*fimo Dno Andrea KJeyer* s5\fedicina<DoBore &• $c*-bino meritisjimoy in Ildtavia, Vrbe India Orientals Ce~leberrima, Anno M. D C . L X X . nomine Scolopeit*Aria India, ficcum accepi ) ex ^Radice fibrosa,

obfcu-


obfcure cinerea feu fufca, & ex foliorum jamconfumptorum venis & nervis,qui materiamferrugineam, levem, ipongiofam, fibrarum pu-trefa&arum, tanti copia eaque figuri offerunt,ut eos ante accuratiorem coritemplationem,radices mufcofas & lanuginofas exiftimafem.Ex venarum & nervorum Korum reliquorummedio, multa in orbem ordinata, Mufas ju-nioris npn disfimilia, pediculis ferme carentiaprodieruntyo// , tanta longitudine, quantam fe-re cubitus, & latitudine, quantam palma, immo&fesquipalmaimplerefolet» Subftantia Scolopendriae,tenuia&membranaceaj colore ex fub-albido viridantia & ad Olivarum conditarumvergentia: horum quodlibet medium, nervuspraeter morem crasfus & validus, ex purpura-icente cinerei coloris, disfeeat j a quo rurlus u-trinque innumerabiles, denfe &c fubtiles venae,linearum inftar, in lateribus folii rionnihil fiir-sum tendentes, in teneram usque, qua cinda,fimbriam,fparguntur. In centro verb foliorumjuxta radicem, hirfiities quaedam rigida, atra &fplendida, velut lana adufta, inglobum Juglan-dis magnitudine conglomerata,occultatur. Anverb foliorum pars fupina,Scolopendria£inmo-dum vulgaris, pulverulentis areolis rufis virga-ta fit!,hadenus,nec quidquam de natura & viri-bus percipere potui.

B b PLAN-


PL ANT A MUSCOSA ETPLUMOSA GUYANENSIS

MAJOR.

Cap. C.A Nnoa Chrifti Nativitatc M. DC. LXI, Do-

JTLmini Antonii Chaftelein p. m. cura, Ramu-lum Planfce cujusdam clegantis, ex Guyana ac-cepi, palmarcm ac penitiis planum. Is,cauliculofquamulis ^enfis, Mufci terreftris Lufitanici inmodum contedo, conftat fubtili, aliquot utrin-que adnatis ramulis expanfo, atq; multis folio-lis tdnerrimis peAinatim disppfitis denfo agmi-nc itaftipato, ut Abietis ramulum haud malercprajfentarc vidcatur: Adeo autem lentus, &ad proportionemita eft gravis, ut fublajtus,fta-tim inftar pluma? ftruthionis deorsum fledatur;vinditate infuper venuftisfima,aureo cuidamin-termixtafulgori, aversa inprimis foliorum par-te, mlingularehujus plants orrAmentum decoratur,yclut fempiternamfam« illius mcmoriaffl,qua ob aun ubertatem celebrata '6lim fiiit eju5patna, confervare, Natura artlficiofisfima confti-tuisiet-;.

An Mufci denticulati maioris,CafpariBau-nini genus? ' r

^MVSCOSA ET ?LV*ZM0SA

A(fuydHenfis minor,

Liam adhuc lepidisfim* & concinna; nu-jus Plants lpeciem, eadem ex Regione.ob:

tinui


tinui; priori multb delicatiorcm, minus ar&efquamatis viticulis^ atque foliolis longe mino-ribus. Qua plantula gratisfimo virore fuo im-mortali oculosmirum in modumpafcente,Cen-turiam hancce meam primam, genialiter con-cludo.

TIBI AUTEM O SANGTA TRINI-TAS , QVA OMNI A BENE FECISTI,ET IN OPERIBUS TUIS LATARIS.-TI-BI,OTA MIHI SERVO TUO OMNIUMINDIGNISSIMO, EAM CONCESSISTIGRATIAM, QVO INSTRUMENTUME T I A M DIVULGANDORUM OPE-R U M ADMIRABILIUM TUORUM,IN ALTISSIMI TUI NOMINIS GLO-RIAM EXISTEREM: TIBI SIT LAUS,

HONOR ET IMPERIUM IN SE-CULA SECULORUM,

AMEN/

Bb 2 IN-

I N D E X

PLANTARUM>Qua; i& Me CENTUBJA continentur.

A lSJinthium tenuifolium odoratisJimumcZMonomota-penfe. i*6

oyfdiantum mgrum Jmericanum, pulvere candidis/in*0

afperfum, l $ °^Adiantum novum (jermanicumfRtitamurariafacie. 18 9jEfchynomene Antiquorum. 4&jEfchynomene mitis prima y vide Serb A Cafia America-

na, folioliszAcacitf lationbus.jEfchynomene mitisJecunda9vid.Herba CaJlaZeylanicd*jEfcbynomene mitis tertia, Jive Americana foliolis <zJ c&~

cia anguftioribus,fili<juis longis angujlis, Semine qua-drangulari. 4 s

jEfchynomene mitis quart a, Jivei^mericana foliolis Aca-cia brevioribus. ibidem.

jEfchynomenefpinofa prima fjatifolia%rajilianajiliqm

radiatis. \ l

jEfchynomene fpinofa fecunda, f foliolis <t£cacia latio-ribusyjiliquis longis hirfutis. 37

jEfchynomene fpinofa tertia^f foliolis ajfeaciaangufiiori-bus y Jiliquis parvis echinatis. +°

jEfchynomene fpinofa quarta^f foliolis Acacia angufiio-ribus, frondibus validisjimas fpinas habentibus. 43

jEfchynomene fpinofa quinta/ffoliolis aJ^cacia latiort-bu&yfrondibus longisfemos aculeos habentibus. 44

jEfchynomene fpinofa fexta,/. foliolis Acacia latioribut*ex *5\dadagafcar Infula. 45

nrflcea Candaharenjis arborea, pampineis foliis, floretnu-tabilijimplici 122, plenoy ibid.foliojiore. ibidem.

Alcea favanica arborefcens, flore cameo fleno. 124flore carneo limplici. 122. Alcea


LANTA M OSAET PLUMOSA GUYANEN-SIS PERELEGANS MAJOR.

jflBSS-—

ICONES CENTURIA PRIM A.

MULANTAET PLUMOSA GUYANEN-SIS PERELEGANS MINOR.

ERRATA-

15 putrefcens

ffrondibus vdtidisjimisfpi

fits armatis

ondibus longtsfimwacti'lets mututis.

46 Oxii

(ic emencta.

putrefcenteRfchynomeneFLfchynomeneHjcbyn&neneAcaciaILfchynoinenefrondibm val'tdisjittuts fpi-

not habentibus.ILfchynommfrondibm acukos

mos babentibus.Oxyi

INDEX.

favanica arborefcens flore jrubicundopleno. 122Alcea favanica arborefcens^ flore rubicundo Jimplici. 122Alcea vejicaria, Capitis Ifona Spei. 122Althaea Americana pumila, flore luteo fpicato. 12+Amarantho affinis TSrafiliana glomeratis parvisque flo-

Jcults. inAmarantho affinis India Orientalis^floribus glomeratis y

Ocymoidisfolio, flore albo. 109.flore purpureo. noAmygdalus AZthiopica, fruBu boloferico, 1Arbor camphoriferaexBorneoInfula. 16Arbor camphorifera faponica. 11Arbor dormiens* 30Arbor K^auty. 20Arbor racemofa Brafiliana ^foliis Apocyni, 7Arbor racemofa cBraJiliana, foliis <i5\4alabathri. 3Arbor fenjitiva 9 Domini a Itychefort. 44.Arbor Jiliquofa 'Brafeliana prima, ffiliqua hifpida fer-

ruginea Ceratonia facie. 26Arbor Jiliquofa 'Brajiliana fecunda,f Jiliqua tortuosa pu-

trefcente, Fraxinella foliis. 28AJlragalus Africanus, flore luteo odor at0. 72Aflragalo n5Monspejfulano fohannis 'Bauhini affinis

Syriaca. ' 74Avellanapurgatrix oSWonardi, vide <JRtcinus America-

?ius tenuiter divifo folio.B .

JlVlbus liliaceus vomitorius, Capitis Hona Spei. 91*Bulbus oblongus JEthiopicus, foliis guttatis &• ciliiinftar pilojis. 89

*Bupkhalmum Creticum CotuU facie, 15 o,flore albo, 154flore luteo. 153

C.(^Amphora Zeilanica ex radice Arboris CanelU. 17^ m 3 Ca.

INDEX.

Caryophyllata mont'ana fiore pleno prolifcro, folio Hede-ra terreflris. 13 °

Caryophyllata montana tertia Clufii,fiore pleno prolifiro. tb,Casfia fifiula 'Brajiliana, fiore incarnato. 5 *Casfia &-Herba Cafia,medius India Orientdis Frutex. 5 7Centaurium majus Africanum^fiore aureo odorato. 146Cent annum minus "Brafilianum.Chamacrifia Tavonis Americana, filiqua multiphci,Chamacrifia Tavonis (Brafiliana, Jiliqua fingulari.ChamalariXy vide Chenopoda <i5Monomotapenfis.Chamamelum jEthiopicum lanuginofum.Chamamelum Lufitanicum latifoliumf.Coronopifolio.iWChenopoda <&4onomotapenfis. 2*Chrysanthemulum ericoidesy Capitis ISona Spei.Chrysanthemum aifyoides ^Africanum latifolium.Chrysanthemum aifyoidesdrffricanum teretifolium. ^Chrysanthemum ai^poidesaAfricanum triangulari folio

fiore aureo, 6

Chrysanthemum aiZpoides Africanum triangularifiorecameo.

Chrysanthemum aifyoidestzAfricanum triangulari folio*fl°*re purpureo. • ibid*

Chrysanthemum aifyoides aAfricanum triangulariminus3 fioreflavo.

Chrysanthemum arborefcens JEthiopicum,foliiscPopuliMm

b*. 155Chrysanthemum Capitis <Bon* Spei fiore repens

D.Sycn.Chrysanthemum conyZpides jEthiopicum, capitulo aphyll°i

foliis*5\fajoran<e. i$9Chrysanthemum conyfyides Lufitanicum. 15 7Chryfocome Jithiopica, Tlantaginis folio. l&Chryjocome Cjermanica, fiore ignefiente. l+$

Chry

INDEX.

Chryfocome Qennanica, flore fanguineo. 145Chryfocome peregrina major frutefcens. ibid.Chryfocome Syriaca, candidisfimis floribus. 140Chryfocome Syriaca,flore atrorubente, ibid.Colutea JEthiopica,florepurpureo. 70Colutea humilis Syriaca, flore violaceo. 72Coronopus ex libro Bodai'a StapeL 8 oCrifla Tayonis flore aureo. 6 sCrifla^Pavonis flore variegato. 61Cupresjo-pinultUi Capitis %ona Spei. 22

2):Y^don LacatLacatIndorumi'

tvideT.rifolioafflnisIndiaOrient. Xanthii facie.

Datura Indicafoliis cMalabathri. 119Datura vera lndorum. ibid.Dyahibala Cingalenjtum, vide aSMimofa non fpinofa

major Zeylanica.E.

X^Pifanamunda, 19Sqvifetumjunceum nigrinodum,Capitis cBon<eSpei. 176

Erica Coris 'folio hifpido, CerintboiderzAfricana. 2$Erigeron Zeilanicumy Lampfana foliis. 140EupMorium ericoides Capitis'BonaSpei. ibid.Eupatorio affinis plant a Zeilanica, foliis Vlmi. 142

F.&e Indica, Osmund* facie, *Bodd a, StapeL 5 8

Filix non ramofa 'Brafeliana, foliis zAfpkni acutiori-xbus. 187

Filix non ramofa %rafilianaypinnulis criflatis.ibid.Filix non ramofa, foliisintegrisnonferratis, maxima,

India Orientalis. 189Filix non ramofa, foliis integris nonferratis Zeilanica 9

minor. 188Filix

INDEX.

Filix non ramofay foliis integris ferratis y TZraJtliana: 18 SFjfix.non ramofd, foliis integrk ferratis, Capitis IZona

Spei. ibiii.Filix non ramofa, foliis integris ferratis Zeilanica. ibid.Filix non ramofa Quyanenfis, foliis <zdjpleni obtujiori-

hus. i%7Filix non ramofa Zeilanka3 foliis integris, Filicivulga-

ri Jimilis. 88

FilixfcandensperpulchracBraJiliana.i% $ .fpecies alia,Filix Zeilanica Loncbitidis fade;Flos Clitoridis. ' .Fosnum gr&cum fyfoeflre polycration Creticum maps. 79Fanumgracum Jyheflre polycration HifpanicumfiH^5

ereBis. 79F(Bmmgrac.fyhejlrepolycrationminus^Monfpeliacu.ib.FrutexjEibiopicusbaccifer,fdliis*5\fyrtilli majoribm. 9FrutexjEthiopicus bacciferfoliissZMyrtilli minoribus. IOFrut ex ^Ethiopian tontfer, foliis. Cneori9 Salici amulM

major, 22. mediusi 22. minor. 21

Frutex cineraceus mufcofus, Capitis'Bon^e Spei. 2+Frutex Indicus baccifer, Vitis Idaafecunda Clujii foliis. SFrutex Tavoninus, vide Cri/la Tavonis.

9:QSmJla-fpartium coeruleum Capitis %on* Spei. 66

(/eniftella fpinofa oJ'fricana, Larids folio. 6 8(jeranium JEthiopicum sUMyrrhidis folio tertium, fiore

magno Jlriato. 129(/eranium noBu olens jEtbiopicum,radtce tuberosa,<z/'

quilegite foliis. 127geranium no&u olens JEthiopicum, radice mberosajoliis

<£Myrrhidis anguftioribus. ibid.geranium noUu olens JZtbiopicum, radice tuberosa, fill*

cSXdyrrhidis latioribus. 126

INDEX.

•ladiolus jEthiopicus fiore coccmeo, Cornuti. 8 8•ladiolus jEthiopicus minoryflorte violaceo. ibid.

gladiolus Jfricanus, radice tuberora Cepafoliis. ibid.(/rana Tillt Officinarum, vide Tinei nuclei ^Malucani

Acotla.H

\\Erba Cafta \Americana yfoliolis <tlcaci<* latioribus,JilicjuisHatiscompresfi? majoribus. 4*

Herba Cafta Zeyknica, Jiliquis latis xomprefiis minori-bus. 47

Herba Viva,.<iAcoft<e. •• 5 +

J zJ'cobaa jEthiopica Laricis folio. 136

facobaajEthiopica LavanduU folio, ibid.facob<eafpicata*5Monomptapenfisprima, 117.alter a. 13 8facobaa affnis Tlanta iuberofa,Capitis Borne Spei. 138

K-i, vide Arbor Kjtuhi.

L .T ajfdfchini Brachmenibus7vide Herba Cafta Zeylanica.

Laferpitium dauco/des Trutenicum.vifcofo femine. 167Leonurus Capitis Bonne Spei. 171LionaArbor, vide zJrbor camphorfera exBorneo.Lunaria racemofa minor, Adianti folio, ' 18 3Lunaria racemofa minor, nIMatricarU folio. 18+Lunaria racemofa minor, multiftdo folio, Cafp. Bauhini.ib.

\\Egafac Syrorum, vide Toterium latifolium Aftaticum.zSMimofa non fpinofa major Zeylanica. 51

<£\dyrto-genifta Capitis Bona Spei. 68

,_ is Anthropophora Oreades Luftamca. 1026nhisApemreferesLufttanica.9^ejusq;varietas.ioo

. Cc Orchis

INDEX.

Orchis Cercopithecum exprimens Lufitanicaprima.97. al-ter*. 98

Orchis ^Aiufcam majorem cosruleam reprafentans. 100Orchis sSMyodes fufca, five Scarabaumexprimens. 101Orchis *5\>fyodes lutea Lufetanicai ibid.Orchis radice repent ey maculatufo(iis. 102Ornithogalo of finis radice tuberosa, Cyclaminis folio Ca~

pitis'BonaSpei. 93Orobus Americanus luteus, fliquis incanis. 7 5Oxyi affinis TJama bulbofa sjfricana, flore purpureo

ampio. 102T.

J>Inei nuclei eSMalucani, Acofta. 119Tlantaginella attrea alopecuroiides 'Brajilianafoliisgrd-

mineis. 108Tldnta leguminofa jEthiopiuyfoliis%usci. 69Tlanta leguminofa 'Brafiliana Thafeoli facie, fore pur-

pureo maximo. 7%Tlanta mufcofa &> plumofa (juyanenfis perelegans major.

1914. minor, ibid,Tlanta nova, a T>. Hermans. Anno,1672 in Tromon-

torio'Bon* Spei deteBa. 177 ,178 .Tlanta novisJima,adExcellentisfimum "D.Arnoldum Syen

Anno 1676 exTromontorio'BonaSpei transmiff*. 180Tlanta rarisjima, dT>.ten IZJgne Anno 1673 in Sim

Saldanha &-cProm6ntorio<B.Speiobfervata. 178,179'Plegmaria mirabilis Zeilanica* granulis orbicularibus.

180. trigonisgranulis. 182TolygalafruticefcensCapitis'Bona Spei. 107Tolypodium Indicum Scolopendria facie primum. 19O

fecundum. 191 Jecundifpecies ahera. 191. tertium. ibid.^oterium latifolium Afiaticum. 74-Tulfatilla flore obfoletoy caule nudo. 13 5

Tttl

INDEX.

Tulfatilla polyanthos Anemones folio,132. alba. 13 3. ru-bra. iss.violacea. 132

VhApuntium jEtbiopicum epruleo galeatoflorey folks Co-ronopi. 174.: foliolis dentatis. 17$. violaceo galeato

flore, foliis Tinaftri. 173l{apuntio of finis Hni facie» Capitis *Bon&- Sfei. 175<Ssicinus JmericanuSy tenuiter divifo folio. 1161$icMus minor Indicus^Solani folris. 11%

s - •

^Alvia arborefcensmajor Africana,foldsFerbafci. 169Salvia minorJEthiopica^foliisChamdaagni ajperis. ib.

Salvia Syriaca, Cifii fcemina foliis, acetabulis '^Mo-lucca. 170

Sanamunda prima,Clufii. 19Sanamunda tertia Clufii. ibid. .Sanamunda tertia Clufii. affinis foliis Tolii, Capitis *Bo-

71a Spei. 18Saxifraga angujlifolia amumnalis,floreluteoguttato. 104.Saxifraga anguflifolia autumnalis3flore luteoguttato,fo-

liolis jlormn magis acuminatis. 106Scolopendria India Orientalisj£M.ufafacie. . 192Sel ago India Orientahs, vide Tlegmaria mirabilis Zey-

lanica.Senecio vifcofus JEthiopicus9 fore purpureo. 139Siliqua aArhoris (jvatapana. 5 6Silicfua Fruticis, foliis Acacia, z5\iejbpotamici. $5Siltqua fhQibatbaa. ibid.Sifyrinchium candidisfimisfloribusyCapitis^onaSpei.Z^Sifyrinchium ex phoeniceofvaverubenteflorejElhiopicum.

%l.alterum. . 84Stfyrinchium ramofum JEthiopicum, foliis plicatis nervo*

fis &• incanis% radice tuberosapbcenicea, 8 5.

INDEX.

7:pJJiliana,jloremcdrnato.

Thee Sinenjium. mTbymeUt jEthiopiwi

cP<isferina foliis. , 1 0Tint a Vaddi <s5Malajisy vide Herba Cafta Zeylanica.TrifoliumcochleatumJpino(umSyriacu9fohislaciniatis. 8 xTrifolio affinis India Orientalis Xantbii facie. 8 2Tfia faponenjibm, vide Thee.

A P P E N D I Xad

ENTURIAPLANTARUM

EXOTIGARUM,

aliarmtujue

Minus cognitarum

P R I M A M

ACOBI BREYNII

A P P E N D I Xad

CENTURIAM PLANTA-RUM EXOTICARUM

P R I M A M.\F<miam<PUntarwn) inCenturia Trima\ jam defcriptarum nommllarum FruBus,j quamndam ramos reficcdtos,velimagines^j velrelationes afiepe laudatoDn.Do&o-I re tencEff^^(JSyCumjam esfet Centuriamea excuja, demum impetravi, hie, pro

p p , de iisdem fequentia referre placuit 9 indiuutis capite &- pagina, quibus inferi debent.

FRUCTUS ARBORISC A M P H O R I F E R J E

JAPONICA.o^fd Cap, Vl.pag. 13. lineam 22. ante periodum 3 Et

tantum de Arbore CamphoriferaJaponica.

DE. Flonbus extremitati ramulorum innafcen-tibus,nihiladhuc memoratudignum perci-

pere potui.* His autem Fructus fuccedunt (quo-rum copi2LtriDn.<D.ten1{hyne mihi fecit :)odore quafolia fragrantiores, e calyculo oblongo, versuspediculumfaftigiato,petiolum tenerum atqjpar-vuni habente, emicantes, Juniperi baccarum &facie & magnitudine j cortice pallido ut pluri-mum,in quibusdam nigro vel fufco & rugofoconftantes 5 fub quo JA(]«c«/ orbicularis ex nigrofu&a, non valde dura occultatur, intus colorisnigri & IplendensyS^ucleum continens lubalbi-

2 dum,

i i A P P E N D I X

dum, bifidum & pinguem, faporisaromatici,& acrimonia haiid ingrata linguam titillantis.

<zAd ejusdem pagin, lineam 2 3. pofi paragraphum,Et tantum de Arbore camphorifera

Japonica.

EX quibus patet, rarisfimam hanc Arborem,qmm'DommiD.tenifyne ope cognolcendaEu-

ropae primus obtuli, ad glandiferas vel fi mavisbacciferas aromaticas,nucleum in binas partesfe&um continentes pertinere, & Arbori canellife-m> vel Lauro veluti affinem proxime jungendamesfe-?.

WD FI^gtZM EfVSDE&dCapitis.

TAndem adArboris augendam camphorife-ras Hiftoriam, Excerpta fequentia de differen-

tia Camphora, ab Excellentisjtmo Domino T>. ten %hynemihicxObfervationibrnJuisfaponiciSyTbyJicis^nisfime communicata, hie evocare in lucem in-termittere nolui.„ Camphora ex natali Solo in Japonenfem,,,Borneenfem, & Sumatrenlemprimarib dispe-

fcitur; una prasftantior altera eft: ita etiam utin Japonia ac China totum Ticolyld eft Japo-nenfis 125./^. ibidem non pliiris veneant,quamIk i\ Borneenfis vel Sumatranse; idqj ob me-dicaminis energiam (quae nos etiamnum latet)qua; in una tantum pracvalet alteri. Noftrates

,,Belga5 & casteri inEuropa populi, Camphora„ Japonenfi tantum utuntur: quamperperam di-„ cunt fterilitatem efficere j cum Camphora puri-„ ficatores norim multos.oui uberi fobole fertile-

icunt;

0)

7?

CENTURI& PRIM & i

fcunt; eadem tamen cum fuccefTu in linimen-tis, emplaftris, fomentis &c. utuntur: necdumtamen rationem totam expifcari potui, curtantb majoris Japones faciant alias Camphoraefpecies ; retuierunt equidem mihi, fe iisdemprocardiaco uti, & collyriis, in oculorum in-flammatione, commifcere s fed hoc ratiocinionecdum me contentum agnofco, nee enim itadelirant nationes has, ut nummos fruftra pro-,fundant. Japonenfes fuam ita parum aeftimant,Camphoram, ut nifi Noftrates annoprasceden-:titantamCamphora; copiam requiraht,illi ni-^hil praeparent: Praeparant autem coclione &,combuftione ex Camphorae arboris ligno dis-,fcisfb, quoduberrimeinregione Satfuma pro-venit: illi ciftas & fcrinia potius inde fabri-cant,quam proMedicina ufurpant,adeb ut hincfcelandorum praevaricatio patefcatj ad quos,curri in probam pretiofisfima ex Infula BorneoCamphora mitteretur, remittebant in Indias,eandem Japonenfi poftponentes, quia impu-rior erat;fed etiamfi nos eandem figuram,co-lorem acpondus Japdnenfi conciliemus, ftatimdicent Aromatarii &Medici apud eosdem,non „esfe legitimam: quippe fi i o o. Ik utriusque „Camphors aperto aeri exponantur,intrafexen-nium & ante, Japoniaca tota in auras disfipa-bitur,ubiBorneenfis vix 6. Ikpcrdct jattamenJaponenfls Camphoras folia fat graturn&efTi-cacem odoremfparguhtfri6ta,fed nimis vola-tilis eft ilia vis, & gummi in iis arboribus exi-guumrefpeclruBoqiecnfis5 Sumatrcnfls tamen,,caeteris praftantior e^&nifallor, uti &Bor-,,

' % neenfis

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

33

i v A P P E N D I X

neenfis certo annitempore ex opimis $ ut gum- „mifblent, exftillat arboribus & ab incolis ex in- „teftino arboris fufurro percipitur, quandoe-,,gresfui propinqua fir_j.

DE CUPRESSOPINULOAifinem capitis X.

y\ Rbufculae hujus perrara vel potius Fruti-X j L c i s , ^amulum A n n o 1 6 7 5 - T>ominm DoBorten %hyne depi£tum, & anno, tandem praetcritoficcum, nomine Erica noduligera capitulis hirtisex purpureo fufci colons, nobis trans mint. Hie af-finitatemcum Scabiofis quandam praetendere vi-detur. Namqj Strobilorum inter fqvamulas Te-ricarpia lanuginofa & dura occultantur, Scabio-€x arboirefcentis Creticae haudimparia, conca-va intus,Semenq; oblongum iricludentia, in furperiore autemparte,calicis loco membranacei,fo-liolis coronataquinq; crasfis ac lanuginofis,quo-rum in medio Flo/culm quinis foliolis conftrudus,Globulariae luteas montanae Column* accedens 5quern (etfl ad flavedinem jnclinat ficcus) pur-pureicoloris exiftimo,cum ejusdem etiam colo-ris mentionem in Plantae hujus nomine 'Dominus

j e faciat.

DE COLUTEA AFRI-CANA, FLORE PURPUREO-

Ad Cap. XXIX\pag. 72. pofl lineam XL

EX %amo inter Plantas a CL T>. T*o&. ten %hynejuxtaPrpmontoriumBona? Spei colledaspa-

tet, Coluteam hanc cleg^itisfimam, Fruticemnatali

CENTURIA PMMA. v

natali in loco efle lignofum. Hgmus enim me-moratus, cubitalem circiter longitudinem, & di-giti minoris ferme crasfitiem contingens, re&us,durus, rigidus, firmusatquc valde ramdfus eft 5in castcris Colutea African* in horto ©. Caroli Cbivrypi m. enata perfimilis, cxcepto fapore qui amarusabsque ulla dulcedin'c;.

DE ABSINTHIO TENUI-FOLIO ODORATISSIMO.

MONOMOTAPENSLAdcalcem Cap. LXXXIIL

SI cui non placet, quod Abfintbiuyn<i5Mo?wrnotd~]pen/e a nobis hie pofitum, illudqj Tappefcentes

inter nabere defiderat, pbft Cbryficomen collocet.

DE EQUISETO JUNCEONIGRINODO, CAPITIS

BONA SPEI.

AdCap.XCI.pag. i77.poftperiodum: An Arundi-nis gramineae aculeataj <tAlpini

genus \

Quifeti hujussRamum quoque ab Eruditisfi-EQumoEm o B o t a n i c o 3 ^ ) f

obfeurius virefcens eft, guttulis nullis intertih-ftus, & nihil pene ad Ipadiceum tendens: cu-jus in ramulorum minorum uno, Congeries fqua-mularum quaedam nigdrrimarum, in modum/«w-cifoliacei capfulis tria^ulis{a fohanne Baubino defcrifti)ferme utriculorum\ f$ pracbet. Qua, nifi abor-

tus,

vi A P P E N D . C E N T . PRIM.

tus, majorem hujjus plantae cum funds vel Qra-minibus, quamSquifeto effe cognationem,.mani-fefte indicat.

DE PLEGMARIA ADMI-RABILI ZEILANICA-

Adfinem Capitis XC1L

^Amctti Selagini India Oriental!* m e # , Tie*rmarU nomen plegmatum propter formam,

8c Zeilanica, ob Inmlam, unde ad ILLU-STRISSIMUM MACENATEM in Euro-pam primum allata, tribuere decrevi.; tamen pr#-termittere non posfum, quin hie referam, lite-ris XXII. JanuariiAnno M.DC. LXXVII. a na-tivitate Sedemptoris rioftri ad ILLUSTRIS-SIMUM DOMINUM, DN. H I E R O N Y -MUM a BEVERNINGK, ac ExcellentisfimumQominurn Syen, a 3\Q>bilis/tmo Domino Hermans N a -turae fcrutatore diligentisflmo ex Zeilan Infiiladatis, mc;morari 5 Tlegmariam meam nonduma fein Zeilan Infill^ repertam j iednon procul1 Co chin,ubi lingua $ancritanenfi($tu.ditis tantum mo5Ma-labar frequentata) Tatfin CherraTadha vocatur,pro-venire &c perraram azftimari. Verum enim verbTlegmaria qua defcripfi,in Zeilan Infula (ut fuo jam• notatumloco:) collefta, poftmodum ab aliis

Rei Herbariae haud imperitis etiam(quarn-vis rarisfime)obfervata eft*

[ELMI ten RHYNJV1EDICI, BOTANICI

& CHYMICIquondam

[AGNI IMPERATORIS JAPONLnunc verb

tnBAT AVI A Emporio Indian Ofientalis

celeberrimo

EXCERPTAex

OBSERVATIONIBUS SUISJAPONICIS PHYSICIS &c;

FRUTICE THEE.FASCICULUS

R A R I O R U M

LANTARUD D tcnRHYNE

InPromontorio Bonac Spci &c Saldanha Sinn

Anno M DC LXXIIL colledarumacjy demum

ex India Anno M DC LXXVII. in Europamad

JACOBUM BREYN.IUM.transmiffarum.

JACOBUS BREYNIUS

AD LECTOR EM.

UitnCUm Centuria Trim Tlantarum Exotica/,ditis Iconibus, jam ante trimeftre, typis im-

prefla, ob defe&um tamen Privilegiorum, fineullo haifcenus frii&u eflet detcnta: interca tem-poris, literae ExcellentisfimiDomini Wilhelmiten %hy-wemulto jucundisfimascx (Bataviai Emporio InditeOrientalis ceieberrimo (in quam praeterito anno exfajxmia Infula redux>feliciterdevenit:)non fineingenti mea dele&atione & gaudio mihi luntredditae: quibus fimul praeter Plantas Exoticasreficcatas, Excerpta quoquc nonnulla ex Obferva-tionibusjuis jFaponicis, l?hyficis 3 de Frutice perquamcelebri T/W, ceu fiimma erga me benevolentiaeteftimonia; humanisfime offerre placuit. Hincmihi ea non foli fervanda fupprimendaquej ve-riim Tecum quoque Lector Amice >hic communi-canda ftatui,qub non modo iisdem uti jfedcol-.ligere pariter queas, quas a $(obilisjimo horumCommunicatoreTwi adhucfint expedbanda^. Vale.Gedani AnnoM. DC. LXXIIX.d ie V.Men-fis Februarii.

FX

8XCE%TTAEx

Obfervationibus Japonicis, Phyficis,8cc.

WILHELMItcn RHYNE,

De

FRUTICE THEE-'Emen fruticis Thee circa menfemjFebruarium terras (ni nimio indu->rata gelu vel nive altius te&a fit)Imandant Japones fequcntimetho-fdo ,• In terra bona,dulci, non fairrfa, neqj limosa neque arenosa ni-

mis, fed temperata, rotundam ad o6to aut pau-16 minus polliciim latitudinetn fcrobem erTodi-unt, cui'4o. a 50. feminales folliculos confer-timinjiciunt, exindc fcfobem operientes, ean-deniq;, inhorrefcentc bruma, ftramineis ftoreistegentes. Hxc autem 40. a 50. feminalia capi-tula communiter in 6.8.10. a i+. quandoqj plu-res3quandoquepauciores, frutices propullulant,quos nature fuoque ingertio relinqvunt agrico-las, nullo fecus culturae adhibito artificio, (hieenimde vulgarihujus fruticis plantatione fer-mo eft) nifi quod plerique infelix lolium 6c in-utiles herbas evellant 'circa ftirpes; qua: quo infpisfius glomeramen altioremqueapicem frariiistamen fupra 4. a 5. pedes) exfurgunt, eo melio-res judicantur, mollioribus utpote magis beni-snis foliis, qua? rarenter intra primum trienni-umdecerpunt Japones j decerpunt autem ple-rumquemenfe fuotertio, quiordinario juxta

2 no-

x WILH. ten RHYNE EXCERPTA

noftrum Aprilem eft, nonnunquam adusque me-dium Majiprocurrit (differentiae autem ratioabintercalari anno,quovis triennio hie recurrente,tredecimque menfibus indiscriminatim, ad in-ftitutum Pontificis Maxirhi Dairi, metito pro-venitj ut alibi latius) quando matres cum-fuisinfantibus & ancillis foliola hasc calathis colli-gunt: Hi qiiippe frutices fub initium veris re-centes ramulos novellaque folia emittunt j iliaautem novitiaCfubflavefcente fiio virore & par-vitate a veteribus foliis facillime diftinguenda)cumparum adoleverint ficca tempeftate, qua-cunque diei hora, turn autem inprimis intenfi-orefolis ajftu, avellunt, avulfa circa vefperamportant domum, quandoque fibi eadem prsepa-rarites, quandoque aliis, qui eapropter dataope-r& co concedunt, vendunt. Coemptores autem1111 fingula folia fiife ex ferro patellae Sinicae, ni-tidae, candenti atque oblique collocate (ne ma-nus comburant) irije&ant, eademque manibusasfidub convertunt, usquedum flaccefcerint,mundis tune ftoreis papyrove imponenda ac per-flanda flabello, ut frigelcantj hinc in planis, ex a-rundinelndicaconfedis, corbibus conteruntur,donee compade crispentur: hinciteruminpura&modicecandefacT:a patella, uti antea, manibuscontinuo verfantiir reverfanturque, donee medi-ocriter induruerint: Exinde patellae exemta fla-broque frigefada folia interfiaacquarta patellis,pergradus minus calefa&is, revolvunt,ut majo-rem ficcitatem duritiemque contrahant: Tan-dem ollis intrinfece vitrcatis benb claufa fcrvant,& in urbes pagosve venalia transferunt: Poft-

quam

ex OBS. SUIS de FRUTICE THEE, xi

quam autem per fcxtiduum circiter olli's refera-ta fuere,easdem aperiunt/oliorumque dele&um,minora& tenerioraa majoribus Stdurioribusfe-parando,faciunt,ultimaque vice inqvinta patel-la, fecuritatis erg6,ficcant, inannostuncdurabi-lia, fi accurate obturata teneantur. His exami-nibusveritate comprobatis feqiientia fupplemen-to ferviant.

Eiiimvero non levis eft culturae ac praeparatio- Cubttr*ae

*.«* . . . . • ri v- i» preparations

nis differentia 5 quern etenim agncolae luo lin- qfaqvunt genio fruticem5 folo eradicato Zizanio,nemffocetur, hunc fumma cura ftudioque coluntilli5qui ex profeffopro Magnatibus ac opulentisquibusdam civibusT'chia accurant & Iegunt: Itapfppe t5Midkp urbem locus eft, O«/appellatus,totius Iaponiawn hoc opere princeps, ubi pro Im-peratore, Regibus Majorumque gentium Dyna-ftis T'chia colituf praeparaturque : U b i excul-tisfimae terras concrediti frutices a nimiapluviavel intenfo ardore frigoreve,caeterisque aeris in-.juriis5ac pravis purgamentis, volatilibus reptili-busve infcdis, ftudiose praemuniuntur, jufto ri-gantur tempore, ac reliqua circumfpe&as cultureadminicula iisdem adnibentur: U b i congru4tempeftate fcrupulofa fotyorum fit elecl:io j tener-rimi fruticurn ramufculi primaevis in apice foliisnudantiir, quae eapropter carisfima potentiori-bus refervantur emptoribus 5' hax autem a me-diocribus, haec iterum a majusculis, hornotinistamen fingulis, fegregantur. Ruricolae vero fi-ne discrimine, quaevis, horna nihilominus, foliamixtim colligunt, colledh foil exponunt, (ante-difti in umbra ficcant)manibus comprimuht,te-

*B 3 runt,

XII WILH.ten RHYNE EXCERPTA

runt, fricantj & iriargillaceispatellis,fi careantferreis, fiipra. relata methodo ac ordine fuperignem torrent, donee exfic.cata ac indurata cri-fpentur. Haec autem,nifi coemptoribus diven-aerint,(hicniminvariasfpecieseadem.dividunt)promifcuein asneo cacabo aqua repleto, lentocoqvunt igne,& fie totb die pro communi potuin foco fuspenfum fervantj donee iteratis tin-6turis folia ilia debilitatarejiciantur, ingeftispro-tmhs novis. Primates autem & locupletiorescives quidam nullum in re domeftica opus ma-jore diligentia, faftu, nitore, atqj artificio (quippcin' peculiarern jam pene artem illis converfa eftTchia (iispenfatip)'curant, quam fui TchU pr«-parationem 5 Quandoquidem qui in casteris par-cisfimas flint fupelledilis, copiofo ac fuperbo,in-ftrumentorurnramulorumque apparatu irhpense,immb ad fuperftitionem usque, geftiunt.

Injlrumetita autem (quae in Magnatum «dibusac fpecl:atioribus quibusdam diverlbriis ad pom-pam proijituuntur.) funt hasc j Ex eledo ophiti-deconflata wo/i(qualinoftratesfemenfinapi con-terunt)qua fuum Tchia in tenuem pollinem com-molunt: iprxterczfornacula, ex mixto cum aliismetallis acre artificiose fufa,cuiaqua plenam cu-cumam, ex eadem materia confedam, luperpo-nunt, ut Temper praeftb fit.lympha fervens: nineexig;uis cochleariks {ex teftudineo cornu aliovepretioib ligno vel etiammetallis fabreFadis) vi-ridem ilium ac bene fragrantempulveremT'vtocdmbutfws (qui deformiformofitate illis placentjquo ehim magis distorti ac inaequales funt,eo meliores cenfentur: ex vicina autem Corea

m

ex OBSER V. de FRUTICE THEE, xi 11

in Japoniam deferuntur, qui dim propter locidiftantiam, tumob argillamritatem,magnocon-ftant, majore, fi fimul vetuftijinfiindunt, ac fii-

oveaquaFervida pulvercm hunc minutulis, ex arundineIndidicrenarum forma artificiose concifa ,fetistamdiu quaflant, donee in fpumam potio illaele-vetur. Vorrbfimlos nutriunt ditioresincota, r*m*it.alios qul T'cbia decoquunt, alios qui calices ami-cis hoipitlbus deferant, bene veftiti nitid<^quecomtij quod inPrimomm Oeconomii peculia-re munus cfb ubidecodorT'cbia velutiDoctorMedicus gentilitio ritu detonsa plane coma are-liquis'discernitur. • Sinenfes autem (quorummethoduih noflxates fcqyuntur) fervefa&am incupreo cacabo aquam liccis integrisque foliisThee, fingulari olte prius injedis fuperfundunt,tinduramque extrahunt,quam limpida aqua adgratam amaritudinem temperatam calide for-bent, faccharumque utplurimum una mafticant,uti & noftrates, rarius autem Japones, tametfiyAuxuCpAo/: H«c fecunda vice repetita tincturaCminus tamenefficaci^cumpraeftantiores fcuvo-latiliores partesprimatindtura maximampartemcxtrada? fint,vel in auras abierint) etiamnumvalet,quaabfolut4ut plurimum1 rejiciuntur folia,qua; mare vaftum peragrantibus, addito file,oleo ac aceto, acetariorum vices, melioris defe-6tu, fiipplerepoflunt: Japones autem iisdemfoliis rubentes papulas ac cutanea fudamina cu-rant, atque in tin&oriaarteeademfvetufta licet)ufurpant Mauri &c.

Fru-

xiv WILH. ten RHYJSIE EXCERPT A

Fruticis hujus natalc folum varium eft in Japo-nic, uti inDiariomeo ad metropolim/ft/ofpeci-atim recenfui ,* plurimus tamen inregioneFz/fo*crefcit: Humo gaudet neque arenosa neque lu-tosanimis* neque declivi, neque acclivi nimis,aprica & temperata planitie lactior: Multis autemin locis inter ipfa frumenta in pulvillorum liris(inpulvillosenim dispefcunt agros fuosjapo-nes, ut tantb commodius ftercorare, ac inutilegramen decerpere queant, turn ut ftagnans in li-ns aqua rrumenti radices vicisfim Wandiusquealat) trutices Tbei confitos intuearis.

De prctio certi nihil determinari poteft, in-credibiliter enim variat,- illud faltem in genereverum eft, pro foliorum magnitudine prctiumaugeri vel minui, qmntumnamquemagnitudinefur-fum deer'tfount, tantum pretio accrefcunt; ut appofiteanimadvertit Excell: Tifo: Pr«cipuaqiiippe foli-orum differentia eft inter majuicula, norna ta-men, minora ac minima,recentia ac vetufta,du-ra ac mollia. Sihgulares autem funt to&SMiaty em-porio mercatores, quoru juffu 6c fumptu pro Ma-griatibus folia haeccolligunturaceliguntur: Ubiproprium habet T'chia mercatorelmperator,'aliosnabent reliquiReges atqiie Dynaftae. Ab exte-ris verb tantum exigunt rarunculi japones, quan-tum redimete valent: Tanta etenim eft pretiidiscrepantia,ut una libra hujus T'chia plurisnon-nunquam veneat quam centum librae alterius :Namque funt quaedam folia dura, quae non potui,fed tindorias arti ferviunt.

Foliorum verb bonitas in grata fragrantia__:...v a u t c m a(j g^. r e c e n t j s ocjprem, tan-

tisper

ex OBSERV. de FRUTICE THEE, xv

tisper aromaticum, accediO colore viridi (narnparum mafticata fric-taque ubi fuerint, virorvivi-dus emicare debet) fapore fubamare dulci.

Vires autem has tribuunt deco&ioni Thee Si-nenfeSy quas ex eorum fcriptis excerptas transla-tasque} parilm a me immutatas & ubi ncceftc au-&asparum,minime tanquam infallibiles, propi-no: Confulat experientiJE fidem Leftor, &: 6.fingulos effe&us non comprobet, nunquam fal-tem, modb crumena rion doleat, frequentiorisufus paenitebit; Sanguinem igitur puriflcat,hor-renda pellit inibmnia, vapores a cerebro arcetmalignos ,• vertiginem capitisque dolorem (prae-fertim a crapula ortum) mitigat, hydropicisconducit, egregieenim diuretica eftj capitisrheumata exficcat, hiimorum acrimoniam corri-git, obftru6tiones vifcerum tollit, vifum inftau-rat 5 quippe, quantum ego exiftimo, haec deco-6tio T'cbia primarium Japonibus eft antidofoncontta visus imbecillitatem ac pculorum vitia,illis frequentisfima, ac ex asfiduo orizse calidae& 'fiii Sacqui. potu & ufii (de quibus alias proli-xihs) maxime contradta: aduftos humores tem-perat, calidum emendat jecur, induratum knitlienem $ fbmrium coercet, in iis praefertim (JuirariusTiWbibiint: Cujus rationes explicatCon-fultisfimusTulpius (maximoReip. noftrae,Patria3Urbis ac eruditi Orbis damno fummoque meoIu6b nuper fatisfunftus immortalisnominis Se-nex) loco citahdo, a quo parum discrepat Cla-risfimus Pifb in commentar. ad Bontium. Cor-pora porrb reddit vegeta, inprimi^ autem he-betiores a Ibmno ac torpore fenfus expergefa-

C cit:

xvi WILH. ten RHYNE EXCERPTA

cit;corexhilarat,timoremque propulfat; inte-ftinorum tormina ac flatus compefcit, illosquequiuteruminfeftant, discutit 5 vifcera viresqj ro-borat, reminifcendi vim exfufcitat, ingeniumacuit, bilem temperats nephritidem tollit me-dicamen hoc lithontripticumj ego faltem hun-quam in japonibus vel minimum calculi, fiverenum five veficse, indicium reperi, fat fedulo li-cet inquifiverim; ac tandem dukes in ample-xus vertit officium thori.

Scripforum de hoc frutice conniventiam,nifi fit gravis, culpare eorum vetat gravitas: Suc-cinde ac dode de herba Thee Cfrutice, vellem di-xilTe) AmpHsfimus -D.Tulpius lib. 4/obferv. ultima jubi foliorum T'chia (ficquidem recle jaxta Ia-ponum idioma) formam accurate defcribit, cuitamen addipoflet foliorum ipisfitudo, viror,lae-vor atque nitela, ad inftar lauri: appofite idemde ejusdemviribus ac utendirati6ne(Sinenfitimmethodo a nunc pasfim notaO in 9F& u^^ perPe"rain edoc1:us fuerit religiofisfimse veritatis au-thor (quern fine fumma obfervantia nominarenequeo) videre eft fupra Defcriptionis autemdefectum authorum fertili allegatione compen-fit. .; s

Hsefitantiiis de eadem disputat JBontius lib. 6.cap. 1. cui praeter Garciam ab Orta iri hiftoria re-rum naturaliiim Orientalis Indiy hadenus pri-mse.debentur, qui foliis Confolida (cujus quaefo?)praevaricanter hxc folia adfimilat, nifi forfanPrunellam indigitet, quam minorem Confoli-dam vocat Matthiolus, &c turn in fingulis cumeadem non congruunt folia haec,

Fufius

ex OBSERV. de FRUTICE THEE, xvn

Fufius eandem depingit Commentator ejusCeleberrimus©/?^: Fallitur autem author in-fignis, dum dicit, Japonum T'chia ob majorem fo-liorum contritionem &• coBionem nigrum Thee appeliari:Namque JaponumTVfe acSinarumTfe? commu-nia funt nomina, quibus optima acque ac vilisfimafolia fignificantun nigrum autem Thee nunquamfaltem ego, vidi> verii vilioris T'chia deco&io,quopejor eft,eo majorem flavedinem contrahitmagisve rufefcit. t/fbicantibui equidem5fed nonperpetuis fioribm rammculi hujus Fruikis ornate vejli-untur j quoniam a. medio circiter fcptimi (qui jux-ta noftrum Auguftum eft) ad aliquam partem o&a-vilaponenfium menfis flores emittit hicfrutex,qui turn decidui feminalia capitula relinqvunt.Qmnariam exacl:e foliorum in unoquoque frutice iijfe-rentiam ego faltem obfervare nequivi. Seminaliaautem ilia capitula (fie malim vocare, utpoteplurium feminum receptacula.) rotunda non adnovas, fed ad plantas producendas mesfi aptas , triersnio indigent, Qupd autem in Europaisregionibus qua-darn fanitatis incommodaaque ejfeaciter non arceatpotusilleThee\ quam apud Sinas vel Japones, nonpra-parandi utendive modo adeo imputandum cenfeo,quam quidem asfiduitati usus & temperatioriviftiis rationi. Tandem in enucleandis viribusemphatica" hyperbole utitur ingeniofiis & clarinominis decorisque author, cujus de hoc ftuti-ce ftatumina laudem fimulactrutinammeren-

tur. Exprefla autem fruticis imago mihiin fingulis non perplacet.

# #

C 2 FA-

F A S C I C U L U SRARIORUM

PLANTARUM.a

tenin

Promontorio Bonae Spei,. & SaldanhacSinus contermiais locis

Anno M. DC. LXXIII .colle&arurn,

atq; demumex INDIA Anno M. DC. LXXVII.

i n E U R O P A M

JACOBUM BREYN-IUMGEDANENSEM,

transmiflarum.# *

T'Andem quoque Tlantarum^ibas ficcis pau-cos t f i^CkTA d e m quoque Tcos ante menfes i

rato Vomno!Do8ore »^w,SummoAmicomeoex India donatus fum, mentionem facere haudnegligam:Etiis quidem utplurimumnominibus,quibus a me funt infignita;,- quanquam plurim*nonex genuina earum teflefa, (qdppe a* care-bant:)fed,uxtaid,quod in iUis maxjimenotabileatque confpicuum fiiit. Certa fpe fretus, quo-vis allud tempore Peritos Aftis debita cum ani-mi moderatiohe confidcraturos.

RARIOll. PLANTAR. xix

sjfbjinthio Senphiofimilis CapituBoiuz SpeL*Abjtnthium tenutfolmm odoratisfimum zMonomotapcn-

fe: in Centum prima defcriptum.Alcea minor Afncana, <*Jltb**facie,florepurpureo parvo.*Amy*ddmJEthiopicafirudu holojenco: in Centum 1.

deicripta. *Arbor rofea prim, five Arbutifolio, flore flavo, T>. U tl-

hclmi ten %hyne. . '•<tfrbor rofeafecunda,five Styraasfolio, DJVdhchmtcn

major ramofus Cupitts'Bon*Spa.B.

e///V £r»c^ /offo incana,CapitiscBonaSpeLyuglosfwn Jfricamon, Ecbii folio.

/ •

Cmphoratx fimCham.e^emjh Capitis Bom Spei:Chenopoda finuhs,planta mirabilis Afriatna, Echini Al-

' pim facie Jed mimme fpiMfaChrysanthemum Afrkanmnpunnlum, folmoJbjinthu al~

pini ttmbellifen mmons.Chrylocome Afnana, flore albo, anguflufimis fohts: e

Radice hujus, V'trgf exeunt multx, pedales 5

nonnunquam ampliorcs, lignofe, firmae inmultos ramos tomentoalbo candicantes didu-cl:x; &c ab imo ad fummum Foltolis crebris acanguffisfimis, Stoechadis citrinx Italicae Her-bariorum dimidib brevioribus, dense ftipatae.Suinmos verb ramulos corymbi occupant admo-dum elegantes, GnaphaliiAmericani aClufiodefcripti floribus valde accedentcs, icd.qua-

C 3 • a m -

xx F A S C I C U L U S

druplo minores, e candidulis infra, aliqiiandoruffefcentibus ita compofiti Iquamulis, utum-bonem in medio comprchenfum,duplici & tri-plici ferie notabiliter circumradient. Undehaec Tlanta y aliis forfan Afteri potius videri pos-fetaccenfenda. Verum hujusmodi minutiasnon 3Bftimamus>multb minus Naturae figcmuslegem, quin in his potius eidem nos accommo-dabimus. Semen minus pappefcens, Chryfb-fbcomes vulgaris feminibus par.

In herbofis juxtaPromontoriumBonaeSpei T)n.ten %hyne, ut & duas fequentes collegit, mihi-.que cum fingulari meo gaudio communica-vit.

Chyfocme Africana, flore phcsniceo angujlifolia: Plantaalba 8c penitus tomentofa eft , ChryfbcomeGejmanicas anguftifoliae flore ex aureorutilan-te fimilisj nifiqubd/70&*angufti6ra& brevio-ra, eorumque ex alis ramulos complurimos,foliis*minoribus veftitos promittat. Flores den-fisfime in glomerulum congefti, multo funtminpres, fquamulis exilioribus minusqj fplen-dentibus ex ignefcente phqenicei coloris im-bricati; quorum medium ftaminula quaedamminutisfima , in pappos femine appenfo per-quam puflllo s abeuntia occupant.

Chry/ocomeAfricana, flore pb<sniceoy/erratifolia: perrarashujus Plantulaecaules etiamcandicant, multo*tamcn infirmiores funt, inque debiliores 5clongiores ramos divifi; Foliis paucioribus mul-toque brevioribuSjlatioribus, fcrratis, nervo-fis, incanis quidem minus tamen quam fupe-rioris, Euphrafiae latifoliae ItalicsFabiiColuyntue

quo-

R A R I O R . P L A N T A R . xxi

quodammodb abmulantibus fepti. Flore & Se-mine cum prascedente convenit.

Cbryjbcome Impia, five-Filago difta, CapitisBonaSpeiprimely jive pumila.

Chryfocome Impia, five Filago diBa, CapitisBona Speiakera.

*Coktea Rxbiopica ftore purpureo: in Centuria de-.fcribitur.

Conyf4 Africdna^foliis Stoschadis citrina (fdllica: Su£»fratex pedalis eft vcl AtiotyElichryfoXL Cafpa-ri 'Bauhim fimilis,fed magis lignofiis, Foliisphi-ribus Staechadis citrinae Gallicae, fed anguftio-ribus ,* Flore majore, cujusumbopetalislongis& anguftis circumradiatur. %adix lignofa,multis fibris divaricata: Semen pappeicens. InAfrica juxta PromontoriumBonae Spei Excel-lentisfimur&.'ten Ityyne collegit.

Corrudafpinis horrida Jfricana prima,Jive Corruda tertia .Clufii.

Corrudajpinif borrida Africana fecunda,five foliis Affa-ragi Sylveftris.

Corruda fpinis borrida Africana tertia,/. Hippuris facie.*Cupresfo-pinulusJ£apitis'BorneSpei: hujus defcriptio-

nem in Centuria & Appefidice dedimus.Cyanus Centauroides fruticefcens LavanduU folio Capitis

Bona itye/:Frutex mil i videtur lignofus,quan-tum ex %ajriis duobus a2)». ©. ten %hynem Pro-.montorio Bonae Spei colleftis augurari licuit.Hi quadrati,lignoli nee nonincani.funt, binis*alternatim ramis, Fo//o/iLavandulas hauddisfi-milia,{ed breviora e regione habentibus^prae-diti: quorum iummitatibus^p/>«/^ etiam ex ad-verfo bina innata, haiidcras(a,pollicem trans-

verfum

xxn F A S C I C U L U S

verium longa, latis incanarum fquamularum8c membranaccarum fcandulis, Caryophyllifpicati Aldini calyculorum de more imbricata jftaminulis referta Serratulae fimilibus,quorumcolor me latet. Semen magnum, oblongum *

tpilis molliufculis argenteo colore fplendenti-.bus hirfutum 5 longisfimisque in modum Stoe-bes Rosmarini folio Ton<ey fed ad phoeniceumtendentibus coronatum.

Cynoghsfum Africanum <£\£yrtifolium.Cynosorcbis Capitis Tona Spei.

E .Elichryfon minus Africanum9flore aureo.*Equifetum junceum nijrrinodum,Capitis'BonaSpei:quod

in Genturia I. deicribitur.Erica Cm-is folio ELtbiopica^flpre purpureo tetrapetalo.Erica Serpilli folio ILthiopica^florepurpureopuicbro,Evonymus Africanusyfoliis Laurinis jruBu aculeato: af-

finitatem quandam cum Lauro fylveftri Cre-tica Alpini prastendere videtur ifruBilm exce-pto^qui Betas Creticae inftar in aduleos,inlate-ra rerlexos abeunt.

Eupatorio affinis Suffrutex erko'ides 'capitatus > Corisfenfunipenfolio Capitif'Bona Spei.

F,*Frutex Bjbiopicus hoedfer Joliis<£\lyrtilli\ inCen-

turial. defcriptus.Frutex Bjbiopicus;foliis AlaternuFrutexRthiopicus*5Myrtiformis, Dn.ten "Hffyne.Frutex KthiopicuSyVitis Idaa primteClufiifolnwFrutex oJfricanus, foliis'Buxi.Frutex Africanus^Fruticis terribilis Jtyrboncnjuuti ju-

lio, capitulis oblongis fqudmojis.Fru-

RARIOR. PLANTAR. xxm

Frutex anonymos 9foliis i^auri tint minoris.Frutex cineracem mufcofus,CapitiscBon<eSpei: i n C e n -

turial. addita. accuratisfima figura defcriptus.Frutex corymbiferw Africanus, Chrysanthemuli ericoidis

facie 3Jtoribus Qlobularia: Frutex eft l ignofus, ra-mis compluribus, cortice ex obsoleto purpu-rafcentevfufci coloris te&is j'quorum juniores•Chrysanthemuli ericoidis (inCenturia primacapite LXXXII. defcripti) adeo fimiles, iis-demique ftipati^/z/V, ut non facile ab eo di-ftingui poffint. Flores ramulorum extremita-tes lutei occupant, Tanaceti inftar riorum qua-fi in umbellam dispofiti, orbiculares omnino,Globulariae feu Aphyllantidis Herbariorumperbelle referentes, minores quidem 8c exf«-bulis minutisfimis quinqjpartitis dense admo-dum co'nflati, icdem iuam njinutisfimo in Fru-&u. fixam tenentibus: quern propter immaturi-tatem exilitatemqjfbrtuna examinare mihi nohco'ncesfiti anveluti Cupresfo-pinuli feminumpericarpia concavus & ferhine refertus j aut anipfc Semen illud > Quicquid verb fit, five ftu-ctus, five femen, certo certius, illud eodempene, quo Abfinthii femen modo teneras in-volutum lanugini obfervatur.

Frutex foliis Chamagenijla Cretica.Frutex leguminofus <z5\fyrtifolius, fdiqua birfuta, Ano-

nidu montane pracocis, purpurea frutefcentis (a D o -mino D. Morifondefcriptae )/*«>.

Fucus carnofm coralloidesy Capitis'Bona Spei.G.

Geranium <&Aalva folio otioratum, flore purpureo, Ca-pitis<Bona Spei, T>ominiten %hyne.

T> Qera-

xxiv FASCICULUS

(geranium <£\£yrrhidis folio, jEthiopicum parvum.Qeranium noBu olehs jEthiopicum, foliis *5\£yrrhidis

anguftioribm minus hirfutis jQeranium noBu oleris jEthiopicum lanuginofum, foliis

aSMyrrbidis latioribus minusque laciniatis, flore rubrovetpurpureopereleganti.

Qenifta afpalathoides polyanthos major jCapitisBonaSpeu* Qenifta ericotdes zAfricana,JiveQenifta-/partiumcceru-

leum CapitisBonaSpeiyinCenturia. I. aefcripta.Qenifta of finis Africana,flore coemleo yalatis&-punBatis

foliisafperiufculis.Qladiolusflore pendulo.Qladiolusmajor lafifoliusyfiore rubro maximoiCapitis<Bo-

na Spei. . An Qladiolus maximus Tromontorii Bon*Speiyflore rubro incarnatOy Smrtiil

Qladiolus major ramofuSyflore coeruleo amplo.Qladiolus mediusfloret majore.Qladiolus minor gramineus, flore parvo cosruleo.^ladiolus minor gramineus, flore parvo pulcbro variegato.

ladioli fpecies alia, Caphis Boria Spei.Qramen triglochin bulbofum sJHonomotapenfe.

PI.Hyacinthi&-Cotyledonisfaciem mediam obtinens Tlanta

• AfricanaMorihusluteis longisfemis atcjue ftriatis: fubnomine Gladioli Imperialis, ab jExcellentisfinaoD. ten R h y n e tarn reficcata, quam depiBa nobis trans-mifia. L. •

Lamella radicis Talmitisy Caphis Bona Spei, T>n. ten%hyne. M.

<£Marrubium album minus Africanum, calyculis amplis.sZMonorcbis Capitis Bona Spei.

O.Olusatrum oAfricanum.

Or-

RARIOR. PLANTAR. xxv

Ornithogalum umbellatummaximum>Capitis7$ona Spei.

Terfoliato anguftifolio montano C o l u m n s JimilisTlantaumbellifera novafruBu tYiplici membranaceOyOBon.Sp.

Timpinella maxima AfricamflorepurpureofD. ten %byne.Tlanta Corios folio Africana.Tlanta fruticefcens Jfricana perrara, foliis Teucedani,

floribus conglomerates Herba Cajla Americana nonni-hil Jimilibuf. •

Tlanta foliis %ufci minoribus, Capitis'Bona Spei.Tlanta fub riomineTbymbr*African* yfolio/piriofo,in ABis

aS\i'edicts & Tbilofophicis Hrfnienjibus depi&d:S.

Sanamunda Africanaprima,Jivefoliisanguftsjimis candi-cantibus.

Sanamunda Africana 2,f. foliis Serpilli minoribus afpe-riufculisy capitulis Thy mi.

Sanamunda Africana $ >f foliisSerpilli majoribus incanis.Sanamunda Africana +,f foliis glabris acutis.Sanamunda Africana 5, f.ericomes major.Sanamunda Africana 6ifericoides minor,ramulis admo-

dihn lanuginofis.* Sanamunda tertia Clufii affinisfoliisTolii^Capitis So-

fia Spei: in Centuria I. defcribitur.Solanum fpinofun arborefcens., Capitu IZona SpeLStcecbadi <t^frabicajtmilis9 Capitis ^Bona Spei.

T .Tbymelaa Rjtbiopica,foliis Tasferina^minor.

YVirga aurea Africana, foliis Erica baccifera.Virga aurea <zAfricana 9foliis Linaria minoribus.

AcqucHi£Cetiam

DEI GLORIAMdifiafint.

ERRATA.

IN D E D I C . A T I O N E : p&gin&v.lio. ai . lege quantam.IN CENTURIA PRIM A :pagtna j , W z o . l e g e qua/.9,/.p.pythme-

ne. p.9.1,2 y.ab avibus./u i./. i^partc^.i j . / . 8.qua./^i4^/.i4Jpfaruai./u$\/•lo caesl^24t/./><W/.Abrorani. P.30J.9. fubhirfutorum./^w/.i7.Ar-boris dormientis, Thcophrafti. />. 33, /. 13* haec,/. 39. /. z i. fpinofa. /. 40./. ro. i£ichynomenes iccundx, p. 41. /. 2. rum, ibidem. I. 9, qua. /?. 41. A19. di&avi, />. 43./. 7. CAP. XIX^# 4V. /• y. ia Arbufculam pulchram.ibidem. t*$i* ji«ubi eSemine exInfula Madagafcar allato. p. 47. /. 21. Si-liqua, f. 49. /. i y . fcribat. /?. 5-3, /• 13. papilionacci. /W^w. /. 2?.praeterea./?• 5-4. /. j 1. cxamincncur./^. ^9. /. 17^ fupcrioribus* / ^ m /• 33, ellipfin.^.63. /• 28. &dtbipa6fim. Scvenhuy fen. ibidem antepenult* Americani./>. <Tf./• 2. qua iEfch^nomcne fpinofa. /^/^^ penult. Adolphi./?. 6<f* /• 12*jEfcbynomcncs fpinofx. />• 78 . /. 10. proximos. ibidem J* 23. qua. p.79-1* *. Zi.polyceration. /?• 79 . / • 10. pro uni cademque. ^. go. /• 181poiyceracii. ^. gT«/« 21. phocnicca.p. 86. /. 23. Ea cnim Radix bujus eftnaturae./. $n# /. 27, floribust^. yfa /• 19, quod./>. jy /. 7% Quod fi. / «^y. I. 2ir quodfi./>,98./« 28. Strateumaticas, p. 99.-1.4. quod.7. 101. /.f. Cap. XLV.^. 104 . /. antepenult. Saxifraganu p* 111. /. 9. anni quarci& quints ibidem. I, if. port *£#*//£/# adde: fed brcvioribus, craffionbus,in fuperiorc latere magis fplendentibus, inferiorc vero ( juniorum prae-ferum foliorum) Jeniccr hirfutis./>. ii)« /. 27.tic.p. 116. /• 11. Papayas.p. 117. /. 4. in caulc. /?• 118. U z 1:16. Lathyridis. ibidem. U 30. Pincis nu-clcis'Malucanis. p. \n. /«zj. 24; rubentibus. f. i2g. /. 19. Hie. /?. i i ^ / -3.. ante calidiufculam pluvianrv^ i3J» /• 23. quod./. 13^ /- 23.2+, M«DC. LVII#/?. 138. /- 28. facurl ibidem. I. ix.mtc.p. 1 Jp#/. 8- floruit illu,ftrati/. 149*A 2o, fimplici scquales. /^/^w. A 24. cxacuerctur. ptiso I->7. univerfum./. ryi , / . 2. funtcjus. ibid, I jf fentcmiam fuam./W./.11. c contrafrio. ibid. 1.2?. Diofcoridcm. / ^ w # I 27. 28. produntur. /.if j. I* 4* videatur. />. 1^8. /. 19. Aftere. ibidem, l< 2 j . c <*>ncrarib, iW^w./.«//. notabilcs./. 159./. 2 9, loco. p. 160. /. 11, Afteres, ibidem J. 28. gua. / .161• /.ult,cadcro./. i6x. /• 6.qua./. 164./.2].6\i2b\\$Jbtdem.Uperiult%.ttCS*pto./>, 167*/. 11. diftributae./. 169. /. 21. ultra./. 1 7 7 . /. i9«intellexero»tbidem. L ; i . Tabularis./^. i78«/« 2. Tabularis* /. 181./4 jo.paralii.^. 18^/. X2, Anni quarci & quinti. /. l8y. /. 2* Rariorum./# 187*/.ty.mfigni-ttr.p. 189. /. 3. obtufum./>. 193. /• xu qua.

Practer ea.lcgcinquibusdam Excmplaribus: Vagina lo.Une* 29-Fo-liis /?. 11- /. 7- foliolorum./>« 1^. /. 6. 7«provcnicntcm. p. 20. 1.6. Kali, fiveVermicularibus marinis. ibidem. l> id. facie, />. 13. /. 1 f. ardisfimi. /. 24.1.19. hiq. /. 2g#4,£; coropreflae.

IN APPENDICE: fagina iv. linea y, propinquacft. /. v i . /. 24"Vcrum. /W^w, /. ztf* ubi poftmodum.

IN EXCELLENTISSIM1 DN. D. WILHELMI ten RHYNE EX-CERPTIS &c Vagmd ix. lined j. Japonicis Phyficis, ibidem, 7. antepenult.benignae p. x ii-/« 23. conflata mola.

IN FASCICULO: P^wi X X I K /. 21.12, exceptis.

Ernra reliqua, commatum vcl punftorum, accentuum %quoque> defcftusvcl perverfioncs, Candido Ledori corrigenda rcmitcuatur, v

F I N I S .

INDIAN BOFANIC GARDEN,LIBRARY,

?ROCSSEDACCESSION

• in #*•«I • in in HI i

Mill li||ll||M|iM tlllMHM

•»••

CLASSIFICATION

BOOK CARDIndian Botanic Garden Library

BOTANICAL SURVEY OF INDIA

Call N

Author.. fi.No BrJ.l9J.

Name of Borrower/Code No. Dateot Issue

—

Dareof Return

•

Plantarum Exoticarum.pdf - Botanical Survey of India

Documents

Transcript of Plantarum Exoticarum.pdf - Botanical Survey of India