Nursing Journal of the Ministry of Public Health 1

บทคดยอ บทความนมวตถประสงคเพอเสรมความเขาใจเกยวกบการศกษาเชงปรากฏการณวทยาตามแนวคดของฮซเซรล (Husserl) และแนวคดของไฮเดกเกอร (Heidegger) ซงเปนการทำความเขาใจทเกยวกบปรากฏการณทเปนจรงของแตละบคคล แตมพฒนาการและแนวคดทแตกตางกน ตลอดจนเสนอการวเคราะหขอมลเชงปรากฏการณวทยา และการประยกตใชการศกษาเชงปรากฏการณวทยาและการวเคราะหขอมลเชงปรากฏการณวทยาเพอการศกษาทางการพยาบาลและการสาธารณสข

Abstract

ThisarticlewaswrittentoprovidearevisionforunderstandingofthePhenomenologystudybasedon

the philosophical views of Husserlian Transcendental Phenomenology and Heideggerian Hermeneutic

Phenomenology.Thebasicprincipleofphenomenologyistounderstandtherealityofeachindividualwhichis

subjective and to understand theway things appear to them. Theseways of study are different in the

development and the philosophical views. This article also suggests an application of the Phenomenology

studyanddataanalysisforNursingandPublichealthstudies.

Keyword:Phenomenologystudy,Dataanalysis

การวเคราะหขอมลเชงปรากฏการณวทยา

Data Analysis in Phenomenology Studies

อญญา ปลดเปลอง*

Unya Plodpluang*

*พยาบาลวชาชพชำนาญพเศษวทยาลยพยาบาลบรมราชชนนจกรรช

_13-1039(001-010)P2.indd 1 8/23/13 4:33:53 PM

วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข 2

บทนำ การศกษาเชงปรากฏการณวทยา เปนการวจยเชงคณภาพประเภทหนงซงมรากฐานมาจากการศกษาทางปรชญา ตอมาไดนำมาใชในการวจยทางสงคมศาสตรการพฒนาวจยเชงคณภาพในบานเราพฒนาไปไดชา เหตผลหนงมาจาก การวจยเชงคณภาพนำแนวคดพนฐานทางปรชญามาเปนหลกในการศกษา1,2 การศกษาเชงปรากฏการณวทยาเปนการศกษาตามแนวคดของตะวนตก ซงมวธการทยดหยนแตซบซอน และยงมการโตแยงในแงของความนาเชอถอของผลการวจย จงทำใหการวจยเชงคณภาพอยในวงจำกด อยางไรกตามไดมนกวจยไดพยายามทจะศกษาและทำความเขาใจถงการวจยประเภทนมากขน เพอใหสามารถตอบสนองความรทางวชาการทไมสามารถตอบคำถามไดจากการวจยเชงปรมาณ ซงแตละรปแบบมความแตกตางกนไปผวจยตองแปลความหมายของประสบการณตามการรบรของผทอาศยอยในสถานการณนนๆ โดยเปนอสระจากแนวคดทฤษฎใดๆ ปรากฏการณวทยา (Phenomenology) มาจากภาษากรกวา Phenomenon หมายถง การปรากฏข น (appearance) และคำวา Logos ท หมายถงการพจารณาทมเหตผล กระบวนทศน ทางปรากฏการณวทยา มงใหความสนใจเกยวกบประสบการณชวตของมนษย เนนการคดทเกยวกบประสบการณชวตของคนทเหมอนกน และใหความหมายของเรองทตนเองพบ3,4 นกปรากฏการณวทยามกถามวา “อะไรคอสาระสำคญของประสบการณของผคนเหลาน” หรอ “อะไรคอความหมายของปรากฏการณของผทมประสบการณนนๆ” ความเปนมาของการศกษาเชงปรากฏ-การณวทยาตามแนวคดของตะวนตก การศกษาปรากฏการณวทยาไดพฒนามาเปน3ระยะ5ดงน ระยะเรมแรก (Preparatory phase) ผ มบทบาทสำคญในระยะนคอ Franz Brentano อยในชวง ค.ศ.1838-1917 สงสำคญของยคนคอ มงให

ความสนใจตอการกระทำและทำความเขาใจอยางลกซงถงคณคากบการรบรภายในตนเองของบคคล(value of inner perception) โดยเฉพาะแนวคดดานจตใจทมตอการรบรในเรองทผานมาของบคคลและใหความสำคญตอการรบรท งภายในและภายนอกของบคคล (Interior perception is impossiblewithout exterior perception) ในระยะนยงม CarlStumpfซงเปนศษยของFranzBrentanoทไดศกษาถงปรากฏการณทางวทยาศาสตร โดยเนนเรองระเบยบวธทางวทยาศาสตร ในระยะนถอไดวาเปนรากฐานของการศกษาแบบปรากฏการณวทยาในยคตอมา ระยะทสอง(Germanorsecondphase)ผมบทบาทสำคญในระยะน ค อ Edmund Husserl(1859-1938)และMartinHeidegger(1889-1976)แนวคดหลกทสำคญ คอ การคนหาความจรง ทปรากฏอยโดยไมม การคาดการณไว ลวงหนา ผศกษาเปนอสระจากกรอบแนวคดหรอทฤษฎ โดยใหบคคลอธบายเรองราวและประสบการณตางๆ ทตนเองประสบทางสมผสตางๆ ระยะทสาม (French or third phase) เปนระยะทการศกษาปรากฏการณวทยาไดเคลอนไหวจากเยอรมนมาสประเทศฝรงเศส บคคลสำคญในระยะนคอGabrielMarcel(1889-1973)JeanPaulSartre(1905-1980)และMauriceMerleau-Ponty(1908-1961) แนวคดหลกในระยะนคอ การกระทำหรอการแสดงออกของบคคลมาจากการรบรการของมช ว ตอยในประสบการณจรง และมความสมพนธกบสงแวดลอมทอาศยอย ทงน Gadamerเปนบคคลสำคญของการศกษาปรากฏการณวทยาแบบตความ โดยเนนเรองการใชภาษา วงจรการตความหมาย (hermeneutic circle) การสนทนา(dialogue) และการหลอหลอมความเขาใจของกระบวนการทางความคดนนๆ6

แนวคดของการศกษาเชงปรากฏการณวทยา การศกษาปรากฏการณวทยามแนวคดหลกทางปรชญาและจตวทยา ถอเปนพนฐานทสำคญ

_13-1039(001-010)P2.indd 2 8/23/13 4:33:54 PM

Nursing Journal of the Ministry of Public Health 3

มากในการศกษาแตปจจบนการวจยเชงปรากฏการณ วทยากลบเปนการศกษาทใหความสนใจในเรอง “วธการไดมาซงขอมลมากกวาทฤษฎของวธการ”6 ทงททฤษฎมความสำคญในการเปนฐานคดของการศกษา นกวจยจงควรใหความสำคญกบแนวคดของการศกษาปรากฏการณวทยาอยางถองแท ซงจะชวยใหเกดความเขาใจในแนวทางและวธการของศกษาปรากฏการณวทยานมากขน ระเบยบวธวจยตองมแนวคดทฤษฎมากอนวธการวจย จงจะถอ ไดวาเปนการศกษาทคณคา แนวคดการศกษาเชงปรากฏการณวทยา(SchoolsofPhenomenology)ม3ลกษณะ5ไดแก 1. Duquesne school มแนวทางการศกษาตามโครงสรางทเหมอนจรง (Eidetic structure) ของHusserlโดยใหความสำคญกบการพรรณนา(Notionof description) การศกษาในลกษณะนไดรบการพฒนาโดยนกวจยหลายคน เชน โคไลซ (Colaizzi) จออจ(Giorgi)และแวนคม(VanKaam) 2. Heideggerian Hermeneutic มแนวทางการศกษาโดยใชการตความปรากฏการณ (Inter- pretation of phenomena) ซงไดรบความนยมอยางมากในนกวจยพยาบาล โดยนำมาเปนแนวทาง ในการทำความเขาใจตอความหมาย (Commonmeaning) เพอใหความชวยเหลอแกบคคลนกวจยทในกลมน คอ ไดเคลแมน อลเลน และแทนเนอร(Diekelmann,Allen&Tanner)เลยวนารด(Leonard) และเบนเนอร(Benner) 3. Dutchschoolมแนวทางการศกษาทผสมการพรรณนา (description) กบการตความ (inter-pretation) ไวดวยกนการศกษาประเภทนนยมนำมาประยกตใชการศกษาทางสงคมวทยา เพอคนหาความลบของโลก (World’ secret) และความคนเคย(Intimacies) โดยผานการถามและการอธบาย นกวจยทใชการศกษาน7 ไดแก แวน แมเนน (Vanmanen)เปนตน แนวคดการศกษาเชงปรากฏการณวทยามจดเนนทมความแตกตางกน และสามารถแบงออกไดเปน3แนวทาง8,9ดงน

1. ปรากฏการณวทยาแนวอตรวสย (Trans-cendental Phenomenology) เปนแนวคดของEdmundHusserlแนวคดHusserlianPhenomenology เปนความคดทเกดขนอยางอสระในเรองทตองการศกษา5 หลกสำคญของแนวคดนคอ มงพรรณนาความหมายทสรางขนมาในจตสำนก ผศกษาตามแนวคดนตองไมมอคต และไมมความเอนเอยงในเรองทศกษา โดยขจดความคดเหนของตนออกจากสงทตนเองกำลงศกษา (bracketing) เนนทจดมงหมาย (intentionality) และสาระสำคญ (essences)ของการรบรของบคคล มความเชอวามนษยจะเขาใจ ในสงทประสบไดดวยการรบร 2. ปรากฏการณว ทยาแนวอตถ ภาวะ(Existential Phenomenology) ตามแนวคดของMauriceMerleau-Ponty และ Jean-Paul Satre ทวาการดำรงอยในโลกของบคคลมอทธพลตอบคคลนนๆ มงวเคราะหภาวะทมทเปน (Existence) ของบคคลและสงตางๆ โดยเชอวาการรบรของบคคล สงผลตอการดำรงอยในโลกดวย การใชชว ตในปจจบน เปนผลมาจากภมหลงและประสบการณเดม(Historicalperson)ของแตละคน 3. ปรากฏการณวทยาแนวอรรถปรวรรต(Hermeneutic Phenomenology) ตามแนวคด ของ Heidegger โดยไดพฒนาแนวคดการศกษาปรากฏการณวทยา มาเปนปรากฏการณวทยา แบบตความ (Hermeneutic Phenomenology orInterpretive Phenomenology) ทเนนการตความหมายของประสบการณของบคคลเปนหลก โดยมมมมองขดแยงกบ Husserl ในเรองของการแยก ตวเองออกจากเรองทศกษา โดยเชอวา สงทเปนอย(being) เวลา (timing) มความหมายในตนเอง(meaning) ซงสามารถตความหมายได และภาษามความสำคญมากในการตความซงผ ศกษาตองมความเขาใจในสภาพแวดลอมของบคคลนนๆ10 ดงนน ผวจยจงไมสามารถแยกตนออกจากการศกษาได การศกษาปรากฏการณวทยาแบบตความ(Hermeneutic Phenomenology) เชอวา บคคลมความสำคญมากตอการศกษา โดยแตละคนจะม

_13-1039(001-010)P2.indd 3 8/23/13 4:33:54 PM

วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข 4

ความรสกนกคดตอประสบการณตางๆ ดวยตนเองซงเปนประสบการณเฉพาะของบคคล10, 11 และเปนการใหความหมายตามความคดของแตละคนทอาจแตกตางจากคนอนลกษณะทสำคญคอ 1. บคคลเปนผ อย ในส งแวดลอม (Thepersonashavingaworld)หมายถงบคคลมความสมพนธกบสงแวดลอมรอบตวตงแตเกดไมสามารถแยกจากกนได สงแวดลอมในทน ไดแก ภาษาวฒนธรรมความเปนอยในบรบทของบคคลนนๆซงผวจยควรมเขาใจในสงแวดลอมทศกษา 2. บคคลเปนผทรงคณคา (The person asbeing for whom things significance and value)หมายถง บคคลเปนผใหความหมายในเรองสงตางๆตามสงแวดลอม ภาษาและวฒนธรรม คณลกษณะพนฐานของแตละคนจะแสดงออกมาจากการรบรและประสบการณ ซงผวจยควรใหความสำคญตอมมมอง ความคดและมความเขาใจตอบคคลในบรบทนนๆ 3. บคคลเปนผแปลความหมาย (The person as self interpreting) หมายถง บคคลเปนผใหความหมายตามความคดและประสบการณของตนเองโดยปราศจากทฤษฎตางๆ เปนการรบรเฉพาะของบคคลตามการใหความสำคญทเปนพนภมหลงของบคคล 4. บคคลเปนการรวมเขาไวดวยกน (Theperson as embodied) หมายถง บคคลมลกษณะของการรวมเขาไวดวยกนของความรสกนกคด การใหความหมายแบบแผนการดำรงชวต ประกอบดวยกาย จตสงคม ภายใตสภาพแวดลอมทสมพนธกนไมสามารถแยกเปนสวนๆได 5. บคคลมมตของการเวลา (The person intime) หมายถง บคคลมความเปนอยตามมตของเวลาและตามประสบการณชวตทไดรบจากอดตซงสงผลเกยวเนองถงอนาคตได แนวคดของการศกษาปรากฏการณวทยา มองคประกอบทสำคญคอ การพรรณนาและการตความ11,12เพอใหเหนถงประสบการณชวตและเขยนความเขาใจน นเปนในลกษณะแบบแผนชวต และ

สะทอนเปนเสยงทมาจากประสบการณของบคคลตามสภาพทเปนอย13อาจกลาวไดวานกปรากฏการณวทยาทำความเขาใจความหมายทอยในบคคลหรอสาระของประสบการณตอการมชวตอยบนโลก โดยใหความสำคญตอความเขาใจทมตอประสบการณมากกวาทจะอธบายเหตผลของประสบการณนนๆ14 แมวาแนวคดการศกษาปรากฏการณจะมจดเนนทแตกตางกน แตปรากฏการณทกรปแบบกมลกษณะรวมกนอยอยางหนงคอการปฏเสธสจนยมเชงประจกษ (Empirical realism)ซงเชอวาสงทเปนจรงจะตองเปนสงทสามารถรบร ไดดวยประสาทสมผสเทานนแตในทศนะของนกปรากฏการณวทยาน น สงทเปนจรงไมจำเปนตองเปนสงทสามารถ รบรไดดวยประสาทสมผสเสมอไป แตหลายอยางสามารถเขาถงไดดวยการหยงร (intuition) ผานความเขาใจถงความรสกหรอสงทอยภายในจตใจของบคคล9หมายความวาประสบการณชนดเดยวกน ยอมมแกนแท (essence) เดยวกน อาจเรยกไดวาเปนโครงสรางเดยวกน ตามความหมายทคนเขาใจรวมกนหรอเขาใจตรงกน จากการทไดศกษาลกษณะรวมกนของประสบการณในเรองเดยวกนจากคนหลายๆคน อาจสรปไดวาการศกษาปรากฏการณวทยาตามแนวคดของHusserl เปน Post positivismและการศกษาปรากฏการณวทยาตามแนวคดของHeideggerเปนConstructivism การวเคราะหขอมลเชงปรากฏการณวทยา การวเคราะหขอมลเชงปรากฏการณวทยาหมายความถงการวเคราะหขอมลและการตความหมายขอมล ซงจะเกดข นทนททนกวจยเขาไปในพนททศกษา (Site or Setting) จงเปนเรองยาก ทแยกจะความแตกตางของกระบวนการทงสองนออกจากกน15 การตความขอมลมความสำคญมากเพอใหเกดความเขาใจในความหมายของการมชวตอยในสงแวดลอมนนๆ ในการวเคราะหข อมลเช งปรากฏการณวทยา จะมความคลายคลงกนกบการวเคราะหขอมล ในวจยเชงคณภาพประเภทอนๆ เพยงแตม

_13-1039(001-010)P2.indd 4 8/23/13 4:33:55 PM

Nursing Journal of the Ministry of Public Health 5

รายละเอยดปลกยอยทมความแตกตางกน ตามแนวคดหลกทนำมาใชเปนแนวทางในการศกษา วธการวเคราะหขอมลเชงปรากฏการณวทยาไดมการพฒนาเพอใชในการอธบายประสบการณนน ในทนจะนำเสนอการวเคราะหขอมลในการศกษาแบบปรากฏการณว ทยา ตามแนวคดของ ฮซเซ รล(Husserlian Transcendental Phenomenology) และแนวคดของ ไฮเดกเกอร (HeideggerianHermeneutic Phenomenology) โดยนำเสนอรปแบบการวเคราะหขอมลของนกวจยในแตละคนตามการศกษา ดง รายละเอยดการวเคราะหขอมลตามแนวคดของ ฮซเซรล (Husserlian Phenomenology) นกวจยทยดแนวคดของฮซเซรล(HusserlianPhenomenology) มาเปนแนวทางการศกษาและนำมาใชในการวเคราะหขอมล ไดแก โคไลซ (Colaizzi)จออจ (Giorgi)และแวนคม(VanKaam)ในแตละวธมสาระสำคญดงนวธการวเคราะหขอมลของ โคไลซ (Colaizzi’s method) การวเคราะหขอมลของ โคไลซ16 มรปแบบการศกษาDuquesneschoolตามแนวคดโครงสรางตามความเปนจรงของฮซเซรล (Husserlian Pheno-menology)ม7ขนตอนไดแก 1. อานบทสมภาษณทถอดความแลวหลายๆ ครง เพอใหเขาใจความร สกของผใหขอมลอยางแทจรง(Readallprotocolstoacquireafeelingforthem) 2. ทบทวนแตละขอความในทกหนาอยางถองแทเพอดนยสำคญของเนอเรอง (Review eachprotocolandextractsignificantstatements) 3. ทำความเขาใจตามนยสำคญของเนอหา(Spelloutmeaningofeachsignificantstatements)และกำหนดความหมาย(Formulatemeanings) 4. กำหนดความหมายของกลมคำท เปนประเดนหลก (Organization the formulatedmeaningsintoclustersofthemes) 5.รวบรวมผลลพธทไดจากปรากฏการณท

ศกษาและอธบายหรอบรรยายอยางถถวน (Integrate results into an exhaustive description of thephenomenonunderstudy) 6. อธบายปรากฏการณทยงกำกวมใหมความชดเจนเทาทจะเปนไปได (Formulate anexhaustivedescriptionof thephenomenonunderstudy in as unequivocal a statement ofidentificationaspossible) 7. นำขอคนพบทไดจากการศกษายอนกลบไปทผ ใหขอมลเพอตรวจสอบความถกตอง (Askparticipantsabout the findings thus tarasa findvalidatingstep) การวเคราะหขอมลของโคไลซ (Colaizzi’smethod) มกถกนำมาใชในการศกษาทเกยวกบประสบการณทางดานสขภาพ ทสำคญของการวเคราะหของโคไลซ คอ การนำขอมลทไดจากการศกษากลบไปยงผใหขอมลอกครงเพอยนยนความถกตองของขอมลทไดนนกบประสบการณทเปนจรงของตนวธการวเคราะหขอมลของ จออจ (Giorgi’s method) การวเคราะหขอมลของ จออจ17 (Giorgi) ยดแนวทางการศกษาเชงปรากฏการณวทยาของฮซเซรล (Husserlian Phenomenology) แบงการวเคราะหขอมลออกเปน4ขนตอนดงน 1. อานขอมลท งหมดเพอรบร ในภาพรวม(Readtheentiresetofprotocolstogetasenseofthewhole) 2. แยกขอความทเกยวกบประสบการณทศกษาออกจากคำบรรยายของผใหขอมล (Discriminate units fromparticipants’descriptionofphenomenon beingstudied) 3. เชอมโยงกบความเขาใจทางจตวทยา ในแตละหนวยของความหมาย (Articulate thepsychologicalinsightineachofthemeaningunits) 4. สงเคราะหหนวยความหมายทงหมดทไดใหมความสอดคลองกบประสบการณของผใหขอมล(Synthesizeall of the transformedmeaningunits

_13-1039(001-010)P2.indd 5 8/23/13 4:33:55 PM

วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข 6

intoaconsistentstatementregardingparticipants’experiences) โดยทำใหเหนแกนแทของประสบการณอยางชดเจนทงแบบทวไปและแบบเฉพาะ วธการวเคราะหขอมลของ จออจ (Giorgi’smethod) มความเหมาะสมสำหรบการทำความเขาใจประสบการณทมความเชอมโยงกบสขภาพ18

เพอใหได ความร ใหมท เปนแนวทางในการดแลสขภาพแกผปวย ในการวเคราะหขอมลของจออจจะให ความสำคญในความไมม อคตของผ ว จย(Bracketing) แมวาในการวจยจะมผ วจยมากกวาหนงคน ผวจยตองแสดงใหเหนวาไมเกรนนำหรอ ชกโยงขอมลใหเปนไปในลกษณะทผวจยตองการแตเปนการคนพบขอมลดวยตวของผวจยเองทงน จออจ เนนการสงเคราะหขอมลทไดจากการตรวจสอบความตรงของขอมลโดยยอนกลบขอมลไปยงผใหข อมล หร อใช การตดสนภายนอกเพอทบทวน การวเคราะหน นเปนการกระทำทไมเหมาะสม(Inappropriate)วธ การว เคราะหขอมลของ แวน คม (Van Kaam’s method) แวน คม (Van Kaam) เปนนกว จยท ม แนวทางการศกษาตามแนวคดเชงปรากฏการณ วทยาของฮซเซรล (Husserlian Phenomenology)แบงการวเคราะหเปน6ขนตอน19ดงน 1. จดการขอมลและเนอหาทจะศกษาโดยการตรวจสอบของผ เชยวชาญ (List and grouppreliminarilythedescriptiveexpressionsthatmustbeagreeduponbyexpertjudges)จากนนนำเสนอเปนรอยละของประเดนยอยทไดจากผใหขอมล 2. ลดทอนขอมลทคลมเครอ ซำซอนของ ผใหขอมล จนไดขอมลทเปนรปธรรม(Reduce theconcrete, vague, and overlapping expressions ofthe participants tomore descriptive terms) และบรรยายขอมลทไดโดยคำนงถงความสอดคลองกน 3. ขจดองคประกอบทไมอยในปกตวสยทจะศกษา (Eliminate elements not inherent in thephenomenonbeingstudied) 4. แ ส ด ง ข อ ส มมต ฐ า น แล ะ อ ธ บ า ย

ปรากฏการณทเราศกษา (Write a hypotheticalidentification and description of the phenomenonbeingstudied) 5. ประยกตข อสมมตฐานเพ อสมเล อกตวอยางจากกลมตวอยาง (Apply hypotheticaldescription to randomly selected cases from thesample) 6. พจารณาขอสมมตฐานในเรองของความถกตอง (Consider the hypothesized identificationas a valid identification) และอธบายเพอใหมความสมบรณ การว เคราะหข อมลของแวน คม (VanKaam’ s method) เนนการศกษาเชงจตวทยาและสามารถปรบใชไดกบวจยทางการพยาบาล ผวจยตองเปนอสระจากขอมลในทกข นตอน เน อหาทสำคญจะถกจำแนกออกดวยประเดนยอยและขอมลทไดอธบายไว สงทชวยสรางความนาเชอถอของขอมล คอ การอางองขอมลจากหลายแหงทงจากการรวบรวมขอมลจรง และความคดเหนทสอดคลองกนของผวจยทรวมกนวเคราะหขอมลดวย จากแนวคดเช งปรากฏการณว ทยาของฮซเซรล (Husserlian Phenomenology) ทนกวจยยดเปนแนวทางในการศกษา จะพบวามความแตกตางกนอย ในเร องการว เคราะหข อมลของโคไลซ(Colaizzi)จออจ(Giorgi)และแวนคม(VanKaam)ท ใช พ นฐานแนวคดของ ฮซเซ รล (Husserl’sphilosophy) เพ อพรรณนาถงความหมายของประสบการณโดยผานสาระสำคญของประเดนหลก(Themes) ทคนพบนน มขอแตกตางกนอย นนคอว ธ การวเคราะหข อมลของ โคไลซ (Colaizzi’smethod) เนนทความแมนยำของขอมลจากการวเคราะห ดวยการนำผลลพธทไดนนยอนกลบไปท ผใหขอมลอกครงเพอตรวจดความถกตองสวนการวเคราะหขอมลของจออจ (Giorgi’ smethod) เนนทการสงเคราะหขอมลเพอใหไดความหมายในสงทพบโดยเชอวาเปนการไมเหมาะสมทมการตรวจสอบความตรงของขอมลโดยยอนกลบขอมลไปยงผใหขอมล หรอใชการตดสนภายนอกเพอทบทวนการ

_13-1039(001-010)P2.indd 6 8/23/13 4:33:56 PM

Nursing Journal of the Ministry of Public Health 7

วเคราะหในขณะทวธการของแวนคม(VanKaam’s method) ใหผ เชยวชาญเขามามสวนรวมในการวเคราะหขอมล เพอตรวจสอบขอมลเหลาน นทก ขนตอนการวเคราะหขอมลตามแนวคดของไฮเดกเกอร (Heideggerian Hermeneutic Phenomenology) ในการวเคราะหข อมลเช งปรากฏการณวทยาตามแนวคดของ ไฮเดกเกอร (HeideggerianHermeneutic Phenomenology) มผนำแนวทางในการวเคราะหขอมล คอ ไดเคลแมน และ อลเลน(DiekelmannandAllen)เลยวนารด(Leonard)และเบนเนอร(Benner)เปนตนวธการวเคราะหขอมลของ ไดเคลแมน และ อลเลน (Diekelmann and Allen method) ไดเคลแมน และ อลเลน (Diekelmann andAllen) ใชแนวทางการวเคราะหขอมลตามแนวคดของไฮเดกเกอร (Heideggerian HermeneuticPhenomenology) โดยใชนามแฝงกบผลของขอมล ทไดมขนตอนการวเคราะห4ขนตอนดงน 1. อานขอความทไดจากการถอดเทปหรอเนอหาเพอใหเกดความเขาใจ(All the interviewsortextsarereadforanoverallunderstanding) 2. เขยนสรปขอความทแปลความไดจากการสมภาษณ (Interpretive summaries of eachinterviewarewritten) 3. ผวจยวเคราะหขอความตามทไดจากการสมภาษณหรอจากเนอหา (A team of researchersanalyzesselectedtranscribedinterviewsortexts) 4. เมอตความขอมลแลวพบวาไมสอดคลองใหศกษาเพมเตมจากตำราหรอเอกสารทเกยวของ(Anydisagreementsoninterpretationareresolvedbygoingbacktothetext) 5. เปรยบเทยบความเหมอนความตางของเนอหา (Identifiedbycomparingandcontrast thetext) 6. คนหาความสมพนธของประเดนสำคญเกดขน(Relationshipsamongthemesemerge) 7. นำเสนอเคาโครงของประเดนสำคญกบ

ทม (Draft of the themes alongwith exemplarsfrom texts is presented to the team) เพอรวมกนเปนเคาโครงสดทาย (Responses or suggestionsareincorporatedintothefinaldraft) แนวคดของ ไดเคลแมน อลเลน และ แทนเนอร20 มแนวทางในการวเคราะหข อมลทสำคญคอ การคนหาประเดนทสำคญ (Categoriesand exemplars) โดยการแยกขอความทเหมอนกนและแตกตางกน ตรวจสอบความเชอมโยงกนเปนประเดนหลก (Themes) ใหสญลกษณ และสดทายหลงจากจำแนกประเดนหลกกกำหนดรปแบบความสมพนธของประเดนหลก เพอเสนอผลการวเคราะหตอไปวธการวเคราะหขอมลของ เลยวนารด (Leonard’s method) ในการว เคราะหข อมลตามแนวค ดของ เลยวนารด (Leonard’s method) จะหาสาเหตทพยายามเชอมโยงความสมพนธของขอมล10 ในการวเคราะหขอมลแบงเปน5ขนตอนไดดงน 1. ถอดเทปท ได จากการสมภาษณแบบ คำตอคำ (Verbatim)ออกเปนบทสนทนาตามตวอกษร ตรวจสอบขอมลโดยการเปรยบเทยบขอมลจาก การฟงเทปหลายๆครง 2. นำข อมลท ได จากการถอดเทป การบนทกภาคสนาม และจากการสงเกตในพนท มาอานทวนซำหลายๆรอบพยายามสงเกตความหมายของคำบรรยายทกขนตอน ตดสงทไมเกยวของออกใหเหลอเฉพาะแกน (Core) จากนนถอดรหสขอความ (Coding) ออกจากบทสนทนาแลวพจารณา คำ ตางๆนนวาแสดงถงอะไร เราเรยกวา ประเดนยอย(CategoriesorSubthemes) 3. สรปรวมประเภทของเรองหรอประเดนยอยทไดทมเนอหาเขากลมกน รวบยอดเขาเปนเรองเดยวกน ในขนตอนนเรยกวา การสรปประเดนหลก(Themes) 4. พจารณาแตละประเดนและความหมายของคำ การตอบสนองของผใหขอมลหรอผมสวนรวมในแตละเหตการณ จนเรองทตอบสนองกลาย

_13-1039(001-010)P2.indd 7 8/23/13 4:33:56 PM

วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข 8

เปนแบบอยาง (Exemplars) หรอเปนเรองทสามารถอธบายความหมายของสถานการณนนๆได 5.การจำแนกขอมลทไดตามความหมาย ทสามารถอธบายการกระทำตางๆทเปนลกษณะเฉพาะ ไดอยางสมบรณ ซงจะทำใหเกดความเขาใจภายใตบรบทนนๆ การแปลความข อมลตามแนวค ดของ เล ยวนารด (Leonard’s method) น น เน นทประสบการณและความรเดมของผวจยทมตอเรอง ทจะศกษา เนองจากจะทำใหผวจยสามารถเขาใจประสบการณของบคคลในเร องทศ กษาไดเปน อยางดวธการวเคราะหขอมลของ เบนเนอร (Benner’s method) เบนเนอร (Benner) ว เคราะหข อมลเช งปรากฏการณวทยาตามแนวคดของ ไฮเดกเกอร(Heideggerian Hermeneutic Phenomenology) โดยใช3กระบวนการ4ไดแก 1) กระบวนทศน/มตของเรองทจะศกษา(Paradigmcases) 2) การวเคราะหความสำคญ (Thematicanalysis) 3) รปแบบทสามารถอธบายได(Exemplars) การวเคราะหข อมลของ เบนเนอร เพอพฒนากระบวนทศนของเรองทจะศกษา โดยเรมดวยการอานบนทกภาคสนามและเน อหา เพอทำความเขาใจกบเรองราวทงหมด ในขนของการวเคราะหน น การตความต งอยบนพ นฐานของคำถามงานวจยเบองตนและเคาโครงของการศกษาทมความสอดคลองกบขอมล เนอหาทสอดคลองกนจะถกสรปรวมกนเปนหมวดหม โดยใหรหสเปนประเดนยอย (Categories) และพฒนาเปนประเดนหลก (Themes) ประเดนทไดเปนการคนพบสามารถใชเปนแบบอยางทดของปรากฏการณเพอใหความหมายในสถานการณอนทเกยวของตอไป นกวจยเชงคณภาพทยดการวเคราะหขอมลตามแนวคดของไฮเดกเกอร (HeideggerianHerme-neutic Phenomenology) เนนทการใหความหมาย

โดยใชวธทหลายหลายในการไดมาซงขอมลทถกตอง ไมเขมงวดในการวเคราะหขอมล แตจะนำเสนอแนวทางการใหความเชอมนตอขอมลทคนพบ โดย ผวจยจะแสดงถงความนาเชอถอของการแปลความหรอตความขอมล (Trustworthiness of theinterpretationinthestudy)ซงเปนสงทผวจยตองใหความสำคญในทกขนตอนของการวเคราะหขอมล สาระสำคญของการวเคราะหขอมลแบบปรากฏการณวทยา แม วาจะม ความแตกตางกนบ างในการวเคราะหขอมลแบบปรากฏการณวทยา แตองคประกอบสำคญของการวเคราะหขอมลเชงคณภาพนนสามารถแบงไดเปน3สวน21ไดแก 1. การยอขอมล (Data reduction) เปนกระบวนการจดการดวยวธการตางๆ เพอใหขอมลมความเปนระเบยบ โดยจดระบบและเชอมโยงขอมลตามกรอบแนวคดของเรองทศกษา อาจใชวธการ ททำใหขอมลนอยลง ดวยการตดทอนขอมลทไมเกยวของกบเรองทศกษาออก เหลอไวเฉพาะเรองทตองการศกษาจรงๆ เพอใหสามารถนำเสนอขอมลเหลานนไดอยางเปนระบบและเขาใจงาย 2. การแสดงขอมล (Datadisplay) เปนการนำเสนอขอมลทได จดระเบยบไวแลวอยางเปน หมวดหมดวยวธการพรรณนา 3. การหาขอสรป การตความ และการตรวจสอบความถกตองตรงประเดนของการวจย(Conclusions, drawingandverifying) เปนกระบวน การหาขอสรปและตความขอสรปหรอขอคนพบทไดรวมท งการเปรยบเทยบความเหมอนและความ แตกตาง เพอใหไดประเดนหลกของการศกษาพรอมทงการยนยนผลดวยการตรวจสอบสามเสาความนาเชอถอของขอสรป ซงสงทไดจากการตความอาจแสดงในรปของคำอธบาย แนวคด หรอทฤษฎ บทสรป การว เคราะหข อมล ในการศ กษา เช ง

_13-1039(001-010)P2.indd 8 8/23/13 4:33:56 PM

Nursing Journal of the Ministry of Public Health 9

ปรากฏการณวทยา ผ ว จยตองมความชดเจนในแนวคดของทใชเปนแนวทางในการศกษาซงแนวคดทเปนตนแบบของการศกษาคอแนวคดของฮซเซรล(Husserlian Transcendental Phenomenology) และแนวคดของ ไฮเดกเกอร (HeideggerianHermeneutic Phenomenology) ซง ฮซเซรล (Husserl) จะเนนทการพรรณนาสงทเกดขนตามปรากฏการณ ในขณะทไฮเดกเกอร(Heidegger)เนนทการใหความหมายตอปรากฏการณทเกดขน จากนนผวจยจงวเคราะหขอมลโดยเลอกใชการวเคราะหตามแนวทางของ ผ ว จยทเปนผ ร ในการศกษาน นๆ อยางไรกตาม นกวจยเชงคณภาพทดควรเรมวเคราะหขอมลตงแตกอนการเกบรวบรวมขอมลและดำเนนไปตลอดกระบวนการวจย สาระสำคญของการวเคราะหข อมลไมไดม อยเพยงการตความขอมลจากบทสมภาษณ แตเปนการบรณาการความคดอยาง เขมขน (Concentrated thinking) การคดอยางเปนเหตเปนผลของผ ว จย และความพยายามทจะวเคราะหขอมลดวยการเนนการไดมาซงขอมลท ถกตองเปนจรง อาท เครองมอทใช ในการเกบรวบรวมขอมล บนทกภาคสนาม แนวทางการสมภาษณ การตงคำถาม การใหรหสขอมล เหตผลของการจดกลมรหสทเหมอนกน ความแตกตางของหมวดหมขอมลในแตละกลม นอกจากนควรมการตรวจสอบภายนอกจากผ เชยวชาญเพอคณภาพ ของงาน ซงจะสงผลใหผลงานวจยมความถกตองและสามารถตอบคำถามการวจยไดอยางแทจรง เอกสารอางอง 1. PolitD.F.,&HunglerB.P.NursingResearch: Principles and Methods. Philadelphia: Lippincott1999.2. Walter A.J. Phenomenology: Implications for nursing research. Journal of Advanced Nursing1995;22:791-799.3. Omery A. Phenomenology: a method for nursing research. Advanced Nursing Science 1983;5:49-63.

4. Benner, P. Interpretive Phenomenology. ThousandOak,CA:SAGE.1994.5. Holloway I., & Wheeler S. Qualitative Research for Nurses. Australia : Blackwell Science.1996.6. Koch,T. Interpretive approaches in nursing research: the influence of Husserl and Heidegger. Journal of Advanced Nursing 1995;21:827-836.7. VanManenM.ResearchingLivedExperience: Human Science for an Action Sensitive Pedagogy. State University of New York Press,NewYork.1990.8. Schwandt T. A. Dictionary of qualitative inquiry.ThousandOaks,CA:Sage.2001.9. ชาย โพธสตา. ศาสตรและศลปแหงการวจย เชงคณภาพ. พมพครงท 2.กรงเทพฯ: บรษท อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง.2549.10. LeonardV.W.AHeideggerianPhenomeno- logic perspective on the concept of the Person. Advances in Nursing Science, 1989; 9:40-55.11. HeideggerM. Being and Time (MacQuaeeie J. & Robinson E. trans). Harper & Row, NewYork.1962.12. Husserl E. Phenomenology and the Crisis of Philosophy (LauerQ. trans.).Harper&Row, NewYork.1965.13. VanManenM.Linkingwaysofknowingwith ways of being practical. Curriculum Inquiry 1977;6:205-228.14. VanManenM.Anexperimentalineducational the rising: the Utrecht school. Interchange 1978;10:48-66.15. Bogdan R. C., & Biklen S. K. Qualitative Research for Education an Introduction to Theory and Methods. Boston: Allyn and Bacon.2003.

_13-1039(001-010)P2.indd 9 8/23/13 4:33:57 PM

วารสารพยาบาลกระทรวงสาธารณสข 10

16. Colaizzi P. Psychological research as the Phenomenologist views it. In Existential – PhenomenologicalAlternativesforPsychology (Valle R. & KingM. eds), Oxford University Press,London1978:48-71.17. Giorgi A. Sketch of a Psychological Pheno- menologicalmethod. In Phenomenology and Psychosocial Research (Giorgi A., ed) DuquesneUniversityPress,Pittsburgh1985: 8-22.18. Moore L. W.,& Mil ler M. Older men’s experiences of living with severe visual impairment. Journal of Advanced Nursing 2003;43(1):10-18.

19. Van Kaam A. Existential Foundation of Psychology. Duquesne University Press, Pittsburgh.1966.20.Diekelmann N. & Allen D. A Hermeneutic Analysis of the NLN’s Criteria for the Appraisal of the Baccalaureate Programs. National League for Nursing, New York. 1989.21. Miles M. & Huberman A. Qualitative Data Analysis: A Sourcebook for NewMethods. SagePublications,BeverlyHills,CA.1984.

_13-1039(001-010)P2.indd 10 8/23/13 4:33:57 PM