Lifestyle Migration of Japanese: A Case Study of Retired Japanese in Chiang Mai Province, Thailand

jsn Journal Vol.5 No.1 (Jun. 2015) 35

การยายถนเพอเปลยนวถชวตของคนญปน: กรณศกษาคนญปนวยเกษยณในจงหวดเชยงใหม ประเทศไทย

* นกศกษาปรญญาเอกสาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตรมหาวทยาลยรวกวประเทศญปน, ทอย : 1 Senbaru, Nishihara-cho,Nakagami-gun,Okinawa, Japan, อเมล:[email protected]

สดปรารถนา ดวงแกว*

คำ� สำ�คญ

การยายถนเพอเปลยนวถชวต,

คนญปนวยเกษยณ, จงหวด

เชยงใหมประเทศไทย

บทคดยอ

บทความชนนต องการศกษาวถชวตของคนญป นวย

เกษยณทพ�านกอยในเชยงใหมเปนอยางไรและนยามค�าวา“การ

ยายถนเพอเปลยนวถชวต (lifestylemigration)”วาคออะไร

ศกษาโดยการสมภาษณกลมคนญปนตวอยางจ�านวน23คน

จากการสมภาษณพบวาม 5ปจจยหลกทคนญปนพง

พอใจในการพ�านกทเชยงใหมมากกวาทญปนซงไดแก (1)การม

อสระจากกฎเกณฑทางสงคมญปนทเครงครด (2)คาครองชพ

ทถกกวาเมอเทยบกบทญปน เนองจากคาเงนทใชจายใหความ

คมคาทมากกวา (3)สภาพแวดลอมทเอออ�านวยตอการด�าเนน

ชวต (4)ความงายตอการปรบตวเขากบวฒนธรรมไทย เพราะ

คนญปนสามารถพ�านกโดยใชวฒนธรรมญปนและไทยรวมกน (5)

การมกลมคนญปนใหความชวยเหลอดานตางๆทจ�าเปนตอการ

ด�าเนนชวตทเชยงใหม

ผลการศกษาครงน สรปไดวา การยายถนเพอเปลยน

วถชวตทเชยงใหมเปนการยายถนของประชากรรปแบบใหมซง

สลบขวกบการยายถนรปแบบทวไปกลาวคอผคนจากประเทศท

เศรษฐกจขนาดใหญกวายายถนไปยงประเทศทเศรษฐกจเลกกวา

เพอการด�าเนนชวตหลงเกษยณการยายถนรปแบบนเปนการ

ยายถนทไมมความจ�าเปนตองยายแตเปนการเคลอนยายตาม

ความประสงคระดบปจเจกบคคลทตองการเปลยนวถการด�าเนน

ชวตคนญปนเคลอนยายไปเชยงใหมเพอคนหาการด�าเนนชวตท

ดกวาทงทางรางกายและจตใจ

การยายถนเพอเปลยนวถชวตของคนญปน: กรณศกษาคนญปนวยเกษยณในจงหวดเชยงใหม

ประเทศไทย

36 jsn Journal Vol.5 No.1 (Jun. 2015)

* Doctoralcandidate,GraduateSchoolofHumanitiesandSocialSciences,UniversityoftheRyukyus,Address:1Senbaru,Nishihara-cho,Nakagami-gun,Okinawa,Japan,e-mail:[email protected]

Sutpratana Duangkaew*

Key wordsLifestylemigration,Retired

Japanese , Ch iang Mai

province,Thailand

Abstract

Thisarticleattemptstoconveyhowthelifestyle

of retiredJapanesecitizens living inChiangMaiprovince

islikeandtodefine“lifestylemigration”.Informationwas

collectedbyinterviewing23Japaneseparticipants.

Fromtheinterviews,fivemainfactorswerefound

thatmake theparticipantsmore satisfiedwith living in

ChiangMairatherthanlivinginJapan.Thefactorsare:(1)

freedomfromthe inflexible rules imposedbyJapanese

society,(2)acheapercostoflivingascomparedtolivingin

Japanresultinginmorevaluefortheirmoney,(3)agood

atmosphere,(4)easytoassimilateintotheThaiculturalbe-

causetheyareabletostaybyeasilyadaptingtobothThai

andJapanesecultures,and(5)theabilitytoseekassistance

fromtheJapanesesupportgroupsalreadylivingherewhen

neededtocontinuelifeinChiangMai.

Theconclusion fromthisstudy is that ‘lifestyle

migration’inChiangMaiisanewpatternofhumanmigra-

tionwhichisdirectlyopposedtothegeneralmigrationpat-

tern.Namely,ingeneralmigration,peopleusuallyflowin

fromcountrieswithabettereconomytocountrieswitha

less-developedeconomyforlivingafterretirement.There

isnoneedformigrationbecause it isoccurring fromthe

decisionsoftheindividualtochangetheirlifestyle.Bymov-

Lifestyle Migration of Japanese:A Case Study of Retired Japanese in Chiang Mai Province, Thailand

ing toChiangMai, the Japanese

areabletoseekabetterlifestyle,

bothphysicallyandmentally.


37jsn Journal Vol.5 No.1 (Jun. 2015)

1. บทน�ำ การยายถนฐานของประชากรทผานมาม

รปแบบคอประชากรมความจ�าเปนตองเคลอนยาย

ถนฐานเพอความปลอดภยในชวตและทรพยสน

เพอสรางความมนคงทางเศรษฐกจใหกบครอบครว

เปนตนท�าใหประชากรยายถนฐานไปยงประเทศท

ไมมสงคราม ไมมภยธรรมชาตอยางรนแรง และ

ประเทศทเศรษฐกจมงคงกวาและตองการแรงงาน

จ�านวนมากกลาวคออยในรปแบบทประชากรจาก

ประเทศทมขนาดเศรษฐกจเลกกวายายถนฐานไป

ยงประเทศทมขนาดเศรษฐกจใหญกวา

ปจจบนกระแสโลกาภวตนกระต นการ

เคลอนยายทงการเคลอนยายเขาและออกจากทง

ประเทศทพฒนาแลวและประเทศทก�าลงพฒนา

ท�าใหมขนาดประชากรทเคลอนยายเพมขน และ

ลกษณะการเคลอนยายมความหลากหลายมากขน

ชวงศตวรรษท 20 เกดการเคลอนยายตามความ

ตองการในระดบปจเจกบคคลมากอยางเหนไดชด

ประชากรตองการสภาพแวดลอมการท�างานทให

ความสมดลระหวางการท�างานกบการด�าเนนชวต

สวนตว แสวงหาประสบการณในการด�าเนนชวต

ในตางประเทศในรปแบบตางๆ เชนการเรยนตอ

ในตางประเทศการฝกท�างานในตางประเทศและ

คนหาประสบการณใหมๆ หลงเกษยณอายการ

ท�างานเปนตน

ทศทางการเคลอนย ายของประชากร

แตกตางไปจากเดมกลาวคอจ�านวนประชากรจาก

ประเทศทพฒนาแลวเคลอนยายไปยงประเทศท

มสงอ�านวยความสะดวกและขนาดของเศรษฐกจ

นอยกวาเพมมากขนวตถประสงคในการเคลอนยาย

ไมใชเพอการลภยหรอการหาเลยงครอบครว แต

เพอการแสวงหาการด�าเนนชวตตามทตนเองใฝฝน

เชนคนองกฤษตองการพกผอนในพนททอบอนใน

เขตชนบทของฝรงเศสหนมสาวอเมรกาแสวงหา

ความตองการทางใจทอนเดย และคนญป นวย

เกษยณตองการด�าเนนชวตทไทยเปนตน

คนญปนทเคลอนยายเขามาประเทศไทย

มวตถประสงคแตกตางกน เชนท�างานในบรษท

สญชาตญป น ประกอบธรกจสวนตว ทองเทยว

เรยนภาษาและวฒนธรรมรวมถงหาประสบการณ

การด�าเนนชวตในตางประเทศ จ�านวนคนญป น

ท เข ามาพ�านกระยะยาวทประเทศไทยเพมขน

สองเทาในระยะเวลาเพยง 10ป จากสถตจาก

สถานเอกอครราชทตญป นประจ�าประเทศไทย

สรปจ�านวนคนญป นในในประเทศไทยป ค.ศ.

2002มจ�านวน25,329คนและในปค.ศ.2012

มจ�านวน 55,634 คน โดยกระจกรวมกนอย ท

กรงเทพมหานครซงเปนเมองหลวงและตามเมอง

ใหญๆ เชน จงหวดชลบร และจงหวดเชยงใหม

(EmbassyofJapaninThailand,2013)คนญปน

ในกรงเทพมหานครและจงหวดชลบรส วนใหญ

เปนประชากรวยแรงงาน แตทจงหวดเชยงใหม

สวนใหญเปนประชากรวยสงอายหรอผเกษยณอาย

การท�างานอกทงมสดสวนการเพมของคนญปนวย

เกษยณอยางรวดเรว

ประเทศญปนมระบบสาธารณปโภคระบบ

คมนาคมสวสดการทางสงคมททวถง และจดอย

ในกลมประเทศทพฒนาแลว แตท�าไมคนญป น

ตองการมาใชชวตวยเกษยณทประเทศไทยซงเปน

ประเทศทจดอยในกลมประเทศก�าลงพฒนา จาก

ผลแบบสอบถามปค.ศ.2014พบวาสงทคนญปน

ร สกพอใจทเชยงใหมมากกวาญป น ไดแก ดาน

ภมอากาศดานกจกรรมยามวางและกฬาดานความ

รสกอสระดานอธยาศยของผคนทองถนและเปน

สถานททอยากอย ตลอดชวต ท�าใหทราบวาคน

สดปรารถนา ดวงแกว

jsn Journal Vol.5 No.1 (Jun. 2015)38

ญปนวยเกษยณมความตองการในการด�าเนนชวต

ตามทตนใฝฝน ในพนททอากาศไมหนาวจดท�า

กจกรรมตางๆอยางมอสระการหาประสบการณ

ด�าเนนชวตร วมกบชมชนทมระบบสงคมและ

วฒนธรรมทแตกตางและสามารถอยนานไดตาม

ทตองการ (สดปรารถนาดวงแกว, 2014) จาก

จดนท�าใหเหนนยยะของการยายถนเพอเปลยน

วถชวตหรอในภาษาองกฤษเรยกวา “lifestyle

migration”สวนในภาษาไทยยงไมมการก�าหนด

ค�าทเปนทยอมรบทวไปแตในบทความนจะขอให

ค�าวา“การยายถนเพอเปลยนวถชวต”แทนค�าวา

lifestylemigration

รปแบบการยายถนรปแบบนยงไมคอยม

การศกษาพนทในประเทศไทยดงนนจงควรศกษา

เพอใหเขาใจปรากฏการณนมากขน โดยบทความ

นมวตถประสงคเพออธบายการยายถนเพอเปลยน

วถชวตของคนญปนวยเกษยณทพ�านกอยในจงหวด

เชยงใหมประเทศไทยและนยามค�าวาการยายถน

เพอเปลยนวถชวต (lifestylemigration) โดย

ทบทวนงานวรรณกรรมกอนหนาวเคราะห และ

อภปรายผลจากขอมลสมภาษณคนญปนในจงหวด

เชยงใหม

2. โลกำภวตนกบกำรยำยถนฐำน การยายถนเพอเปลยนวถชวต (lifestyle

migration) เปนรปแบบหนงของการยายถน (mi-

gration) ดงนน จงขอกลาวถงการยายถน (mi-

gration)กอนวามลกษณะอยางไร โดยยกตวอยาง

ผลงานดงน

นกสงคมศาสตร Anthony Giddens

(2012: 656-666)กลาวถงการยายถน (migra-

tion)วาคอการเคลอนยายออกจากประเทศเพอ

ไปตงถนฐานปจจบนการเคลอนยายครอบคลมทว

โลกท�าใหมผลตอการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ

การเมองและวฒนธรรมระหวางทงพนทตนทาง

และพนทปลายทาง การเคลอนยายเกดขนจาก

ปจจยผลกดนและปจจยดงดด (pushandpull

factors)โดยมปจจยในการผลกดนไดแกสงคราม

ความอดอยากการเมองและความหนาแนนของ

ประชากรและประเทศปลายทางมปจจยทดงดด

ไดแกความตองการตลาดแรงงาน

Russell King (2010: 11) กลาวถง

ความหมายของการยายถนทวไปวาคอการทคน

เคลอนยายจากพนทหนงไปยงอกพนทหนงแลว

อาศยอย เป นระยะเวลานาน เนองดวยเหตผล

หลายประการไดแกความอดอยากความยากจน

ปญหาทางเศรษฐกจสงครามในประเทศอบตภย

ทางธรรมชาตกระตนใหคนเคลอนยายในลกษณะ

ตางๆ เชนแบบถกบงคบแบบยนยอมไปเองแบบ

อยชวคราวแบบอยถาวรแบบถกตองตามกฎหมาย

กบแบบผดกฎหมายแบบยายภายในประเทศแบบ

ยายระหวางประเทศเปนตน

RobinCohen (2003:45-58)กลาวถง

กระแสโลกาภวตนทกระต นใหเกดการเคลอนท

ของสงของ ขอมล และประชากรจ�านวนมากใน

ระยะเวลาอนสนซงเปนผลมาจากการพฒนาทาง

เทคโนโลย เชน เครองบน โทรศพทอนเตอรเนต

เปนตน เกดการแลกเปลยนทางวฒนธรรมระดบ

นานาชาตเกดการเชอมโยงและการอยรวมกนและ

เหตการณตางๆ ทเขาถงระดบปจเจกบคคลไดงาย

และมากขนเปนตน

การยายถนเรมเปนประเดนการศกษา

เนองจากจ�านวนผยายถนระหวางประเทศเพมขน

อยางรวดเรวจากสถตของสหประชาชาต(UN)พบ



วาค.ศ.1990ม154ลานคนค.ศ.2000ม175

ลานคนและค.ศ.2013ม232ลานคน(3.2%ของ

ประชากรทวโลก) โดยมผยายถนมาอาศยอยทาง

ตอนเหนอจ�านวน136ลานคนซง82ลานคนหรอ

60%มาจากประเทศทก�าลงพฒนาและ54ลานคน

หรอ40% เปนผทเกดในประเทศแถบตอนเหนอ

สวนการเคลอนยายไปยงประเทศทางตอนใตม

จ�านวนทงหมด96ลานคนซง82ลานคนหรอ86%

เปนผยายถนทางตอนใต ขณะท 14ลานคนหรอ

14%เปนคนประเทศแถบตอนเหนอนอกจากนยง

พบวาผทอายตงแต65ปขนไปมจ�านวน25ลานคน

หรอ11%ของจ�านวนผยายถนทงหมดและผสงอาย

จากประเทศทพฒนาแลวมจ�านวนการเคลอนยาย

สงกวาชวงอายอนๆ (UnitedNations, 2014)

การยายถนในปจจบนมหลายรปแบบ

จ�านวนประชากรทยายถนเพมขน มแนวโนมท

ประชากรจากตอนเหนอไปตอนใตมนยยะส�าคญ

เพมขนจากเดมทการเคลอนยายของประชากรเปน

ไปในทศทางเดยวชวงอายของผยายถนและจด

ประสงคการยายถนมความหลากหลายและทบซอน

อยางไรกตามการยายถนเพอการด�าเนน

ชวตนนยงมขอบเขตทกวาง เพราะการด�าเนนชวต

ทวไปเกยวพนตงแตกจวตรประจ�าวนการท�างานใน

ตางประเทศการเรยนตอในตางประเทศการหลกหน

ระบบสงคม การแตงงาน การหลบหนอากาศท

หนาวจดหรอรอนจดการหาประสบการณชวตใน

ตางประเทศและการทองเทยวดงรปท1

รปท 1 แสดงความสมพนธระหวางลองสเตยกบการยายถนเพอเปลยนวถชวต

ทมา:ผเขยน



การศกษาภาพรวมของการยายถนเพอ

เปลยนวถชวตทงหมดเปนไปไดยากเนองดวยขอ

จ�ากดทางระยะเวลาทศกษาและความสามารถใน

การลงพนทดงนนบทความนเนนศกษาคนญปนท

เคลอนยายมาในประเทศไทย โดยเฉพาะกลมผ

ลองสเตยซงเปนผทมอายตงแต 50ปขนไปและ

เกษยณอายการท�างานแลว

ปจจบนจ�านวนคนญปนวยสงอาย (อาย

ตงแต 65ปขน) ม 32,484,000 ลานคน จาก

ประชากรทงหมด127,136,000คน(Ministryof

InternalAffairsandCommunications,Japan,

2014)ผสงอายทสขภาพแขงแรงมประมาณ7ลาน

คนตองการไปพ�านกระยะยาวทตางประเทศและม

ผสงอายทขอขยายเวลาท�างานตอ เนองจากมความ

กงวลเรองเงนบ�านาญคาเงนเยนทออนลง และ

อาศยเพยงล�าพงมประมาณ6ลานคน(Japanand

Thailand InternationalRelation,2014)คน

ญปนวยเกษยณเหลานมคานยมทเปลยนแปลงไป

จากเดมโดยเฉพาะการใชเวลาวางวยเกษยณท�างาน

คอเมอกอนพอเกษยณแลวกจะอย ดแลบานและ

สมาชกครอบครว

การเปลยนแปลงทางโครงสรางประชากร

มผลต อรปแบบการด�าเนนชวต เช น จ�านวน

ครอบครวทสมาชกในครวเรอนเปนค สามภรรยา

วยสงอาย หรอผ สงอายอาศยเพยงล�าพงเพมขน

อายขยโดยเฉลยของคนญป นเพมขน ผ สงอายม

เวลาหลงการเกษยณเพมขนจงจ�าเปนตองแสวงหา

กจกรรมท�าหลงจากเกษยณมากขน (ประเทอง

หงสรานากร,2006)นอกจากนคนญปนวยเกษยณ

กอนเกษยณสวนมากเคยเดนทางไปทองเทยวและ

ท�างานในตางประเทศจงมประสบการณในการใช

ชวตตางแดนมากอนพอหลงเกษยณคนญปนไดรบ

เงนบ�านาญและไมมภาระทตองหาเลยงชพตนเอง

และครอบครวเหมอนตอนวยแรงงาน มอสระใน

การด�าเนนชวต และตองการแสวงหาการด�าเนน

ชวตทตนเองใฝฝน จงท�าใหการเคลอนยายทไม

จ�าเปนแบบใหมดงทไดกลาวมาขางตน

3. งำนวรรณกรรมกอนหนำเกยวกบกำรยำยถน

เพอเปลยนวถชวต (lifestyle migration) ค�าว า lifestyle (ไลฟสไตล) เปนค�า

ทบศพทจากภาษาองกฤษหมายถงรปแบบการ

ด�าเนนชวตสวนบคคลซงรวมถงการด�าเนนชวต

ของปจเจกบคคลในกลมหรอสงคมดวยค�านเรมใช

ชวงหลงสงครามโลกครงท 2 โดยนกการตลาดน�า

lifestyle เปนกลยทธทางการตลาดเพอตอบสนอง

ความตองการตามรปแบบการด�าเนนชวตของลกคา

โดยใชแนวคดทางจตวทยาสวนทางสงคมวทยามอง

วาไลฟสไตลเปนรปแบบพฤตกรรมการด�าเนนชวต

เพอการอยรวมกนในสงคม โดยแปรผนตามกลม

หรอชนชนทางสงคมและเปลยนแปลงตามยคสมย

และวฒนธรรมหรอกลาวคอไลฟสไตลเปนสวนหนง

ของวฒนธรรม(Haruo,Kagaza,1999:2-3)

Lifestylemigration เปนค�าศพททยง

ไมมการแปลในภาษาไทยทเปนทยอมรบโดยทวไป

จงจ�าเปนตองหาความหมายและลกษณะของlife-

stylemigrationโดยน�าเสนองานวรรณกรรมกอน

หนาทเกยวของดงน

Benson,M.andO’ReillyK. (2009)

กลาวถงLifestylemigrationวาการยายถนแบบ

ปจเจกบคคลเพอแสวงหาวถชวตทดกวา เปนผทม

ฐานะทางเศรษฐกจผยายถนปรารถนาทจะด�าเนน

ชวตอยางชาๆ(slowlife)โดยค�านงถงคาครองชพ

สภาพภมอากาศและสขภาพความร สกสมพนธ

ในชมชนมความตองการรวมกนดานความสมดล

ระหวางชวตสวนตวกบการท�างานคณภาพชวต



และอสรภาพนอกจากนคานยมตอการทองเทยว

ของบคคลมการเปลยนแปลงกลาวคอเปลยนจาก

การหาประสบการณทองเทยวทวไปเปนการเขาไป

ด�าเนนชวตรวมกบคนในทองถน โดยมชอเรยก

หลายรปแบบทเปนทร จก ไดแก บานหลงทสอง

การพกรอนระยะยาวและการพ�านกหลงเกษยณ

โดยพกอย ในสถานทปลายทาง เชน ตามแหลง

ทองเทยว เขตชนบทและแหลงชมชนทโดดเดน

ดานวฒนธรรมยกตวอยางคนอเมรกาเคลอนยาย

ไปยงประเทศปานามาและคอสตารกา

O’ReillyK.andBenson,M. (2009)

เสนอวาlifestylemigrationเปนทางเลอกหนงใน

รปแบบการด�าเนนชวตทดกวาหรอทเรยบงาย (the

‘good’or‘simple’life)หลกหนจากตวตนหรอ

ชมชนดงเดมหรอตองการความเปลยนแปลงไป

จากเดมและตองการใชชวตทตระหนกตนเองเปน

หลกจดเรมตนของ lifestylemigrationมาจาก

ความตองการความสมดลระหวางชวตการท�างาน

และชวตสวนบคคล(work-lifebalance)ตองการ

คณภาพชวตทดกวาและมอสระจากเดมตองฝนใจ

ทนกบสภาพการด�าเนนชวตดงนน lifestylemi-

grationจงเปนกลยทธหนงทผยายถนใชเพอตาม

หาสงทดกวาในชวตและปจจบนอทธพลของโลกา-

ภวตนยงท�าใหเกดความเปนปจเจกนยม และเกด

พลวตรการเคลอนทเพอคนหารปแบบการด�าเนน

ชวตทตนใฝฝนอยางเหนไดชดยกตวอยางหนมสาว

จากประเทศแถบตะวนตกในอนเดยคนองกฤษใน

ชนบทฝรงเศสเปนตน

Ono Mayumi (2009: 44) อ างใน

SatoMachiko (2001)จากผลงานFarewell to

Nippon:JapaneselifestyleMigrantsinAus-

traliaกลาวถง lifestylemigrationวาเปนการ

ยายถนของคนญป นไปยงออสเตรเลยเพอคนหา

การด�าเนนชวตทแตกตางและหวงวาจะชวยสราง

คณภาพชวตใหดขน ซงเปนการยายถนเพอการ

ด�าเนนชวตแบบใหมทแตกตางไปจากอดตเมอครง

ทคนญปนยายถนดวยเหตผลทางเศรษฐกจ ไปยง

บราซลและสหรฐอเมรกาเพอไปเปนแรงงานในภาค

เกษตรกรรมผลงานของMayumiสวนใหญเนน

ศกษาพนทในประเทศมาเลเซยดงเชนงานMayu-

mi (2008)สรปเหตผลหลกทคนญปนวยเกษยณ

เดนทางเขามาในมาเลเซยไดแกคาครองชพถกกวา

ญปนสภาพภมอากาศดสภาพแวดลอมทอยอาศย

ดมระบบวซาทมประสทธภาพพอใจกบกจกรรม

Ikigai(สงทท�าใหชวตมความหมาย)และมชมชนคน

ญปนและสรปวาการทองเทยวแบบลองสเตยเปน

กลยทธหนงทชวยเพมคณภาพในการด�าเนนชวต

และเศรษฐกจทยงยนส�าหรบคนญปนวยเกษยณ

JunNagatomo (2013: 10) กลาวถง

Lifestylemigrationของคนญปนทเคลอนยาย

ไปออสเตรเลยเพอการด�าเนนชวต โดยสรปไววา

ปจจยทางเศรษฐกจและปจจยทางการเมองไมได

เปนปจจยทท�าใหเกดเคลอนยายรปแบบน หากแต

เปนเพราะตองการคณภาพในการด�าเนนชวตการ

เคลอนยายเพอการด�าเนนชวตแตกตางจากการ

ยายถนแบบเดมสวนใหญเปนชนชนกลางและอยใน

วยแรงงานทตองการแบงเวลาการท�างานและเวลา

สวนตวอยางชดเจนและโดยเฉพาะผหญงญปนท

แสวงหาความเจรญในหนาทการงานทเทาเทยม

กบผ ชาย การด�าเนนชวตทออสเตรเลยท�าใหคน

ญปนร สกมเวลาอสระแมวารายไดจะไดนอยกวา

ทญปนซงยงเนนใหเหนไดวาปจจยทางเศรษฐกจ

ไมใชเหตผลหลกในการเคลอนยายแตมจดประสงค

เชน เพอตองการคนหาตวเองหลงใหลเสนหตาง

ประเทศตองการหาประสบการณในตางประเทศ

เปนตน

งานวรรณกรรมกอนหนาในประเทศไทย

สวนใหญกลาวถงการแสวงหาการด�าเนนชวตทาง



เศรษฐกจของวยแรงงานและความเทาเทยมทาง

เพศสภาวะของผหญง สวนบทความชนนตองการ

ศกษาเฉพาะวยเกษยณซงสวนใหญเดนทางเขามา

ในประเทศไทยโดยถอวซาลองสเตย จงท�าใหมงาน

เขยนหลายชนงานศกษาเกยวกบการลองสเตยของ

คนญปนในประเทศไทย โดยเฉพาะทเชยงใหมเปน

จ�านวนมากซงสามารถแบงงานวรรณกรรมออก

เปน3กลมใหญๆตามวตถประสงคการศกษาไดดง

ตอไปน

กล มท 1 ดานความตองการตางๆ เชน

สนคาบรการความสมพนธกบชมชนไทยดงงาน

ของจรพรศรวฒนานกลกจและเศกสนศรวฒนา-

นกลกจ (2004)ศกษาความตองการและความพง

พอใจของชาวตางชาตในการลองสเตยในจงหวด

เชยงใหม งานของประเทองหงสรานากร (2006)

ศกษาความตองการและความพรอมในการสนอง

ตอบความตองการแลกเปลยนทางวฒนธรรมของ

คนญปนวยเกษยณและชมชนไทย

กล มท 2 ดานการด�าเนนชวตระหวาง

การลองสเตย เชน กจวตรประจ�าวน กจกรรม

การปฏสมพนธกบคนไทย ดงงานของพฒนนร

ศรศภโอฬารและณฐพลอสสะรตน(2011)ศกษา

พฤตกรรมและทศนคตทมตอคนไทยของผสงอาย

คนญปนทพ�านกอยในประเทศไทย

กลมท 3ดานการสงเสรมการลองสเตย

เชนงานของสถาบนวจยมหาวทยาลยธรรมศาสตร

(2002) ศกษาแนวทางในการสงเสรมและพฒนา

การทองเทยวพ�านกระยะยาว งานของวลยพร

กาญจนการณ และธรช ปญโญ (2014) ศกษา

ปจจยทมอทธตอการตดสนใจขยายเวลาพ�านกของ

คนญปนทมาพ�านกระยะยาวในจงหวดเชยงใหม

จากขางตนเหนไดวาเปนการศกษาลอง

สเตยในแงของการทองเทยวเปนหลกโดยศกษา

ความตองการดานตางๆของคนญป นวยเกษยณ

และเสนอแนวทางในการสงเสรมการลองสเตยเพอ

น�ารายไดสประเทศระยะยาวอยางไรกตามยงไมม

งานกอนหนาทกลาวถงลองสเตยในแงของการยายถน

ซงปจจบนการยายถนเพอเปลยนวถชวต (lifestyle

migration) เกดขนในหลายๆพนทรวมถงทจงหวด

เชยงใหมดวย

4. คนญปนวยเกษยณในเชยงใหมโดยสงเขป ประเทศญปนเขาส สงคมผ สงอาย (อาย

ตงแต 65ปขนไป) ตงแตป ค.ศ.1970 คดเปน

7.1%ของประชากรทงหมดในปค.ศ.2012ผท

เกดในยคเบบบม (Baby-boom)หรอผทเกดในป

ค.ศ.1947-1949กลายเปนผ สงวยหรอผ ทมอาย

ตงแต65ปขนไปมจ�านวน30ลานคนและคาดวาป

ค.ศ.2018จ�านวนจะเพมเปน35ลานคน(Masako

Kawahara,2010)โครงสรางทางประชากรทมการ

เปลยนแปลงอยางรวดเรวนสงผลตอระบบสวสดการ

ทางสงคมโดยตรงรฐบาลญปนจงปฏรปสวสดการ

ตางๆ เชน เงนบ�านาญการรกษาพยาบาลท�าให

ผ เกษยณไดรบเงนบ�านาญตอนอายมากขน และ

จ�านวนเงนมแนวโนมลดลงสดสวนการจายคารกษา

พยาบาลเองมากขนซงเปนการเพมแรงปจจยผลกดน

ใหผสงอายญปนเดนทางไปอาศยในตางประเทศ

ค.ศ.1989 รฐบาลญป นจดตงโครงการ

longstay90 เพอสงเสรมใหคนญป นวยเกษยณ

เดนทางไปพ�านกระยะยาวทตางประเทศ เพอท

ใหผเกษยณสามารถใชเงนบ�านาญอาศยอยในตาง

ประเทศทมคาครองชพถกกวาและด�าเนนชวตได

อยางสบายกวาทญปนและใหมการจดตงมลนธลอง

สเตย (LongStayFoundation: JSF) เพอศกษา

ความตองการและเผยแพรขอมลการพ�านกระยะ

ยาวในตางประเทศ ในรปแบบของการทองเทยว

ท�าใหคนญปนวยเกษยณสนใจและตดสนใจไปใช

ชวตตางแดนมากขน



เมอวนท26มถนายนค.ศ.2001รฐบาล

ไทยไดมมต ใหมการสงเสรมการทองเทยวพ�านก

ระยะยาวโดยจดตงคณะกรรมการการสงเสรมและ

พฒนาการทองเทยวพ�านกระยะยาวแหงชาตและ

ใหการทองเทยวแหงประเทศไทยสนบสนนการ

ทองเทยวส�าหรบชาวตางประเทศทตองการพ�านก

ระยะยาวโดยเฉพาะนอกจากนยงจดตงบรษทไทย

จดการลองสเตยจ�ากดซงชวงแรกบรหารโดยภาค

รฐและภาคเอกชน โดยมการคดเลอกจงหวดและ

พนททจะประกาศเปนจงหวดน�ารองโดยมเงอนไขตางๆ

คอมสนามบนระบบการคมนาคมดมโรงพยาบาล

อยในบรเวณใกลเคยงซงจงหวดเชยงใหมกไดรบ

คดเลอกใหเปน1ใน5จงหวดน�ารอง(5จงหวดน

คอ เชยงใหม กาญจนบร สโขทย อ�าเภอหวหน

จงหวดประจวบครขนธและหนองคาย)(หนงสอพมพ

ผจดการรายวนออนไลน,2005)นอกจากนรฐบาล

ไดจดใหมวซาพเศษมอาย1ปส�าหรบผทประสงค

พ�านกระยะยาวในประเทศไทย เชยงใหมเปนพนท

ทไดรบความนยมจากคนญป นวยเกษยณอยาง

มากและมการจดกจกรรมสานสมพนธวฒนธรรม

อยางตอเนอง (หนงสอพมพเชยงใหมนวส,2015)

จ�านวนคนญปนทมาพ�านกระยะยาวทเชยงใหมเพม

ขนทกปดงกราฟท1

ทมา:EmbassyofJapaninThailand,2013โดยผเขยนน�ามาแปลงเปนกราฟเสน

กรำฟท 1จ�านวนคนญปนทพ�านกระยะยาวในจงหวดเชยงใหมตงแตปค.ศ.2001-20121

1 สถตจ�านวนคนญปนทมาพ�านกระยะยาวแบงออกเปน6ประเภทตามวตถประสงคคอ(1)ผทท�างานในบรษทเอกชนรวมถงบคคลในครอบครว(2)ผทท�างานดานขาวสารขอมลรวมถงบคคลในครอบครว (3)ผประกอบกจการสวนตวรวมถงบคคลในครอบครว (4)นกศกษานกวจยรวมถงบคคลในครอบครว(5)ผทเกยวของกบสวนงานของรฐบาลรวมถงบคคลในครอบครว(6)อนๆ

คนญปนทมาพ�านกระยะยาวในเชยงใหม

มการรวมตวเปนชมชนแบบเครอขายหรอมการ

ตงกล มคนญป นขนาดเลกโดยมวตถประสงคท�า

กจกรรมบางอยางรวมกนมการตดตอแลกเปลยน

กนระหวางคนญป นดวยกนเองและตดตอคนไทย

ทองถนนอกจากนจากการสงเกตการณอยางไมม

สวนรวมยงพบชมชนทางกายภาพเชนบรเวณยาน

หวยแกวถนนนมมานเหมนทถนนชางคลานเปนตน

ซงมปายภาษาญปน เมนภาษาญปนและบรการ

ลกคาญป นโดยเฉพาะวยเกษยณจ�านวนไมนอย

จ�านวนคนญปนในเชยงใหม(คน)



5. ขอบเขตในกำรศกษำ การศกษาครงนใชวธสงเกตการณแบบ

ไมมสวนรวมการสงเกตการณแบบมสวนรวมและ

ใชการสมภาษณเชงลกโดยมรายละเอยดดงน

1) การสงเกตการณแบบไมมสวนรวม

ผวจยเขาไปสงเกตการณในบรเวณทคนญป นนด

หมายกนเพอประกอบกจกรรมรวมกนรวมถงสถานท

ทคนญปนนยมไปใชบรการ เชนรานอาหารสนาม

กอลฟสนามปงปองสนามเบสบอลมลนธทคนญปน

วยเกษยณจดตง หองโถงรบแขกตามทพกตางๆ

2) การสงเกตการณแบบมสวนรวม คอ

ผวจยเขารวมสมมนาประจ�าเดอนกบกลมคนญปน

วยเกษยณและสนบสนนกจกรรมของคนญปนวย

เกษยณโดยตรงเชนชวยเปนลามภาษาญปน-ไทย

3)การสมภาษณเชงลกกบกลมตวอยาง21

กรณจ�านวน23คนเมอวนท1-25กนยายนค.ศ.

2014 ในจงหวดเชยงใหมและกลมตวอยางคอคน

ญปนวยเกษยณในจงหวดเชยงใหม โดยอยภายใต

เงอนไข ดงน เปนผ ทมสญชาตญป น อายตงแต

50ปขนไป เปนผทอาศยในประเทศไทยตดตอกน

มากกวา3เดอนขนไปและไมท�างานหรอประกอบการ

อนกอใหเกดรายไดในประเทศไทยและการเลอก

กล มตวอย างค�านงถงเพศ และบคคลทพ�านก

อยดวยในเชยงใหม เพอใหเหนภาพรายละเอยด

ลกษณะการด�าเนนชวตชดมากขน

6. ผลกำรศกษำ 6.1 กำรยำยถนเพอเปลยนวถชวตของ

คนญปนโดยเฉพำะกลมวยเกษยณทเชยงใหม

หวขอนสรปตามประเดนค�าถาม ไดแก

ขอมลพนฐานของคนญปนในเชยงใหม เหตผลใน

การเคลอนยายออกจากญปนมาเชยงใหมลกษณะ

กจรรมการเขากล มรวมกบคนญป น การตดตอ

แลกเปลยนกบคนไทยทองถน และระยะเวลาท

คาดวาจะพ�านก แลวสรปเปน 6 ขอยอยพรอม

รายละเอยดดงตอไปน

6.1.1ลกษณะของคนญปนในเชยงใหม

คนญปนทใหสมภาษณมทงหมด23คน

แบงเปนเพศชาย14คนเพศหญง9คน (2กรณ

เปนคสามภรรยาใหสมภาษณ)อาย60-69ป14

คนอาย70-79ป7คนอายนอยทสดคอ53ปอาย

มากทสดคอ77ปอายเฉลยคอ66.83ปภมล�าเนา

คนโต10คนคนไซ5คน จบ4คนควช2คน

และชโคค1คนปจจบนถอวซาเงนบ�านาญ(Visa

O-Pension)4คนวซาลองสเตย(VisaOA-Long-

stay)18คนและวซาธรกจ (VisaB-Business)

1คน (อดตเคยถอวซาลองสเตย)ระยะเวลาในการ

ลองสเตยทเชยงใหมสนทสด7เดอนและนานทสด

18ปเงนบ�านาญนอยทสดคอ1,000,000เยนตอป

เงนบ�านาญมากทสดคอมากกวา350,000เยนตอ

เดอน ผ ทยงไมไดรบเงนบ�านาญ 3 คน และไม

เปดเผย4คนอาชพหลกกอนเกษยณอายการท�างาน

ไดแก พนกงานบรษท ขาราชการ และแมบาน

บคคลทรวมพ�านกดวยทเชยงใหมคณA,B,K,L,P,

Q,R,S,Uพ�านกกบสาม/ภรรยาญปนคณD,E,

I,Jพ�านกกบภรรยาไทยคณC,F,G,H,N,O,W

ผชายพ�านกคนเดยวและคณM,Vผหญงพ�านก

คนเดยว และคณTพกรวมกบบตร สถานทพก

อาศยคออยในเมองเชยงใหม 14คนและอาศย

อ�าเภอตดกบเมองเชยงใหม เชน หางดง แมรม

สนทรายจ�านวน9คน

6.1.2รปแบบและเหตผลในการเคลอนยาย

จากประเทศญปนสเชยงใหมประเทศไทย

รปแบบการเคลอนยายของกลมตวอยาง

พบวาสวนใหญเคยทองเทยวทกรงเทพมหานครกบ

บรษททวร จากนนคนญปนเรมรจกหรอเคยไดยน



เกยวกบเชยงใหมและแวะทองเทยว จากนนคน

ญปนวางแผนการมาทองเทยวเองโดยหาขอมลจาก

แหลงสอตางๆ เชนอนเตอรเนตคมอทองเทยว

และจากคนรจก กอนทคนญป นจะตดสนใจเลอก

สถานทลองสเตย คนญป นจะทดลองมาอาศยอย

ในระยะสน จากนนจงคอยตดสนใจเลอกมาลอง

สเตยรปแบบในการเคลอนยายจากญปนมายงไทย

สามารถสรปไดดงรปท2

ทองเทยว

ในรปแบบทวร

จดแผน

กำรทองเทยวเอง

ทองเทยว

แบบลองสเตย

กำรยำยถนเพอ

เปลยนวถชวต

รปท 2การพฒนาจากรปแบบการทองเทยวไปสการยายถนเพอเปลยนวถชวต

กรงเทพมหานครมคนญปนอาศยอยเปน

จ�านวนมากทสดในประเทศไทยมแหลงทอยอาศย

ส�าหรบคนญป น รานอาหารหรอบรการอ�านวย

ความสะดวกใหกบลกคาญป นไดอยางด ซงกล ม

ตวอยางทกคนเคยพ�านกอย ทกรงเทพมหานคร

แตกล มตวอยางทเชยงใหมไมเลอกลองสเตยท

กรงเทพมหานครดวยเหตผลหลายประการ ไดแก

การด�าเนนชวตทกรงเทพมหานครไมคอยมความ

แตกตางจากโตเกยวหรอเมองใหญอน เมองขนาด

ใหญเหมาะส�าหรบการท�างานและท�าธรกจมากกวา

การใชชวตหลงเกษยณ และมคาใชจ ายในการ

ด�าเนนชวตสงกวาเนองจากคาครองชพสงกวา

ทกรงเทพมหานครมตกสงจ�านวนมากและผ คน

พลกพลานดงนนกลมตวอยางเลอกทจะด�าเนนชวต

ตามทตนใฝฝนทเชยงใหมดงทศนคตของคณC,P

และQดงน

คณC“ผมประทบใจเชยงใหม เชยงใหม

มพนทสเขยวเยอะ มวดเยอะ และผคนตอนรบคน

ญปนเปนอยางดจงรสกด เมอกอนผมเคยไปเทยว

อเมรกาและฝรงเศส เขาไมคยดวยเลย จงไมอยาก

อาศยอยทนน และอากาศทเชยงใหมไมรอนจดและ

ไมหนาวจด สามารถด�าเนนชวตดวยเงนบ�านาญ ผม

เชาอพารตเมน เชาสญญาณโทรทศนญปน แตถาผม

อยญปนดวยเงนบ�านาญ 150,000 เยนตอเดอน ผม

คงอยไมได”

คณP“ดฉนตดตามมากบสามเพราะสาม

อยากมาเชยงใหม เพราะคาครองชพถก ใชภาษา

องกฤษสอสารได มโอกาสไดพดคยกบคนวยหนม

สาวและชาวตะวนตก เลนกอลฟได สามไมอยาก

กลบญปนแมวาญปนเปนเมองสวย มอาหาร สนคา

ใหเลอกมากมาย แตเรองระบบความสมพนธและ

ดานการด�าเนนชวตมความวนวาย ตองการความ

อสระจากกฎทางสงคมในการคบหาตดตอกบเพอน

บาน ญาต ตองการอสระในการด�าเนนชวต ทญปน

จะตองแตงตวใหดดมฉะนนคนรอบขางจะมองไมด

แมวาไมเกยวของดวยกตาม”

คณ Q “โดยภาพรวมแลวท เชยงใหม

อากาศอบอ น คาครองชพถก ไมมกฎระเบยบ

มาก อาศยอยสบายใจ ถาเทยบกบพนทอนเชนท

เวยดนามระบบสาธารณปโภคยงไมเพยงพอ ลาว

และกมพชายงลาสมย ทพมามการพฒนาดขน

แตการด�าเนนชวตยงไมสะดวก ทอนโดนเซยและ

มาเลเซยมความแตกตางทางศาสนา ทไทยใหความ

รสกอนใจมากกวา คนเชยงใหมไมคอยมระเบยบ

ทมา:ผเขยน



วนย เชน เรองการรกษาเวลา และสญญา กฎ

ระเบยบสามารถปรบเปลยนไดตามสถานการณ

ท�าใหรสกไมเครยด และคาครองชพถก หากตอง

ใชเงนแสนเยนทญป น จะเลอกมาใชทเชยงใหม

มากกวา”

จากผลการสมภาษณครงนสามารถสรป

เหตผลในการมาพ�านกนานทเชยงใหมได6 เหตผล

หลกไดแก (1)คาครองชพถกกวาทญปนสามารถ

ด�าเนนชวตไดดวยเงนบ�านาญและเงนออมและได

รบสนคาและบรการทคมคามากกวา(2)ภมอากาศ

อบอนโดยเฉพาะชวงตงแตเดอนตลาคม-มนาคมท

ญปนอากาศเยนถงหนาวจดไมสามารถท�ากจกรรม

กลางแจงไดอากาศอบอนทเชยงใหมชวยกระตนให

ท�ากจกรรมกลางแจงสงผลใหมสขภาพด (3)สนใจ

และชอบการทองเทยว วฒนธรรมทางเอเชยโดย

เฉพาะไทยและความเปนกงเมองกงชนบทเชยงใหม

(4)ตองการอสระและท�ากจกรรมทตนเองชอบได

(5)อธยาศยของคนในทองถนและกฎเกณฑของ

สงคมไทย(6)อนๆไดแกการตดตามมากบสมาชก

ในครอบครวและการเลยงผลกระทบจากภยพบต

ทางธรรมชาตทญปน

6.1.3 ลกษณะกจกรรมของคนญปนขณะ

ทพ�านกอยทเชยงใหม

ลกษณะกจกรรมของคนญป นขณะท

พ�านกอยทเชยงใหมสามารถแบงออกเปน2สวน

ใหญคอกจกรรมในชวตประจ�าวนและกจกรรม

ยามวางรายละเอยดดงน

(1) กจกรรมในชวตประจ�าวนแบงออก

เปน3สวนคอกจกรรมตามหลกชวภาพ ไดแก

การรบประทานอาหารญปนและอาหารไทยการ

ท�าอาหารญปนกจกรรมทเกยวของกบสงคมไดแก

การซอของตางๆ เชน โทรศพทมอถอรถยนต รถ

มอเตอรไซตการตรวจสขภาพประจ�าปและการใช

เวลาตามอสระซงขนอยกบแตละบคคล

(2)ลกษณะกจกรรมยามวางแบงออกเปน

3กจกรรม ไดแกการออกก�าลงกาย เชนกอลฟ

ปงปองฟตเนตโยคะเปนตนการเรยนเชนภาษา

ไทยเครองปนดนเผาทอผาและอนๆเชนวาดรป

ปลกผก เลนเกมไพ อานหนงสอ ถนอมอาหาร

กจกรรมเหลานมทงกจกรรมทท�าอยแลวญปน เชน

คณLตอนทอยญปนมกน�าผกมาถนอมอาหาร ซง

ทเชยงใหมไมมผกญปนบางชนด รวมถงมวตถดบ

ทญปนไมม จงทดลองน�าวตถดบทหาไดมาท�าการ

ถนอมอาหาร เชนท�าแยมกระเจยบและคณAม

กจกรรมทพงเรมท�าทเชยงใหมเชนการเรยนร�าไทย

และเตนแอโรบก

6.1.4การเขากลมคนญปน

การตดต อแลกเปลยนกบคนญป นใน

เชยงใหมตงแตชวงปลายศตวรรษท20คนญปน

เดนทางมาพ�านกระยะยาวทเชยงใหมเพมขนและ

เพมขนทกปยกตวอยางกลมคนญปน5กลมไดแก

(1)ChiangmaiLongstayLifeClub:

CLL(チェンマイ・ロングステイ・ライフの会)

(2)TeijyushatsudoinokaiinChiang-

mai(チェンマイ定住者集いの会)

(3)ChiangmaiWelfareAssociation

(チェンマイ福祉の会)

(4) The Tropical Livener’s Club

(南国暮らしの会)

(5)ChiangMaiJapaneseAssociation

(チェンマイ日本人会)

เมอคนญปนทเพงมาพ�านกหรอผทพงมา

พ�านกนนตองการขอมลขาวสารจากคนญปนทมา

อยกอนหนาและมขอมลท�าใหคนญปนตงกลมคน

ญป นขนมาเพอตอบสนองความตองการรวมกน

โดยมจดประสงคตางๆไดแกการใหและรบขอมล

ทจ�าเปนตอการด�าเนนชวตทเชยงใหมและความ

ชวยเหลอตางๆ เชนการเปลยนแปลงระเบยบการ



ยนขอวซาการซอมอถอการท�าใบขบขยานยนต

เปนตน การท�ากจกรรมรวมกนกบคนญปน เชน

กอลฟซอฟทบอลทองเทยวอาสาสมครภาษาไทย

วธการใช Lineและการตอรองกบสถานประกอบ

ธรกจตางๆ

6.1.5 ลกษณะคนไทยทคนญป นตดตอ

แลกเปลยน

ลกษณะของคนไทยทคนญป นตดต อ

แลกเปลยนดวยแบงออกไดเปน 4ประเภทตาม

วตถประสงคในการตดตอแลกเปลยนไดแก

กล มท 1 กล มนกเรยน นกศกษา ม

ลกษณะการตดตอเพอการแลกเปลยนความรทาง

ภาษาและวฒนธรรมกลาวคอคนญปนสอนภาษา

ญป น และวฒนธรรมญป น เชน มารยาทในพธ

ชงชาการสวมชดยตากะโดยท�ากจกรรมทงในสถาน

ศกษาแบบเปนทางการและแบบสวนบคคลและ

ผ เรยนสวนใหญเปนนกเรยนและนกศกษาไทยท

เรยนภาษาญปนเปนวชาเอก

กลมท2กลมคนท�างานผขายสนคาและ

บรการโดยเฉพาะผเจาะกลมลกคาญปนวยเกษยณ

ลกษณะการตดตอคอคนญปนขอความชวยเหลอ

ดานขอมลและบรการตางๆ เพอเพมความสะดวก

สบายขณะด�าเนนชวตอยทเชยงใหม เชนขอความ

ชวยเหลอจากครสอนภาษาไทยแผนกบรการลกคา

ญปนพนกงานรานอาหารพนกงานในสนามกอลฟ

โคชกฬาลามพนกงานขบรถตางๆเปนตน

กล มท 3 ผ ทพกอย ในละแวกเดยวกน

รวมถงผ ทพบเจอบอยในชวตประจ�าวน ลกษณะ

การตดตอคอ คนญป นกลาวทกทายและพดคย

ดวยเปนภาษาไทยปนกบภาษาองกฤษกบคนไทย

ทปฏบตหนาทเปนยาม แมบานท�าความสะอาด

ทพก รานคาและแผงลอยใกลๆ กบบรเวณทพก

ประชาสมพนธของทพกเปนตนและ

กลมท4ผทไมไดเกยวของโดยตรงกลาว

คอคนญปนเลอกทจะเขาไปในพนททมคนไทยรวม

ตวกน เชน ในซปเปอรมารเกตขนาดใหญทคนไทย

นยมใชบรการสถานทพกทสวนใหญผเขาพกเปน

คนไทย

6.1.6ระยะเวลาทมาอยเชยงใหม

ระยะเวลาทมาอย เชยงใหม สามารถ

เปลยนแปลงไดตามความสะดวกและความพงพอใจ

ของแตละบคคลโดยแบงออกไดเปน3กลมดงน

(1)กลมทระบชวงเวลาพ�านกดงกรณคณ

Tระบวาอก3ปจะกลบญปน เพราะหลานจะเขา

เรยนชนประถมทเชยงใหมและชวยเหลอตวเองได

แลวสวนคณVกลาววาชวงเดอนตลาคมถงมนาคม

มเพอนและคนรจกจากญปนมาเทยวเชยงใหมและ

รวมท�ากจกรรมดวยกนหลงจากนนทกคนกลบ

ญปนจงท�าใหรสกเหงาและเบอหนายกบชวตทไมม

กจกรรม

(2)กลมทยงไมระบชวงเวลาพ�านกหรอ

กลบประเทศญป น ดงกรณคณ E ใหเหตผลวา

หากปวยจนไมสามารถชวยเหลอตวเองไดกจะ

เดนทางกลบญปนเพราะมนใจระบบการดแลผสงอาย

และการรกษาทญป นมากกวาทเชยงใหม คณO

ใหเหตผลวาหากจ�านวนเงนบ�านาญทไดรบลดลง

เรอยๆประกอบกบคาครองชพทเชยงใหมสงขนจน

ไมสามารถด�าเนนชวตไดกจะเปลยนสถานทพ�านก

เชน ไปพ�านกทพมา ลาวกมพชาหรอเวยดนาม

หรอพนททมคาครองชพถกกวา

(3)กลมผทตดสนใจแลววาจะอยเชยงใหม

ตลอดชวตดงกรณคณRใหเหตผลวากฎระเบยบ

ทางสงคมเชยงใหมไมเครงครด เชน การมาสาย

ไมมปญหาแตงตวไดตามสบายท�าใหร สกอสระ

มากกวาทญปนคณKกลาววาชอบประเทศไทย

มากจนอยากขายทรพยสนทกอยางทญปนแลวยาย



มาอยไทยมานานแลว คณUกลาววาพอตนเอง

เขาส ชวงอาย 40ป ร สกเรมสนใจประเทศแถบ

เอเชยและชอบกรงเทพมหานครมากและตดสนใจ

อยทเชยงใหมเนองจากสามารถด�าเนนชวตไดอยาง

สบายดวยเงนบ�านาญและชอบการด�าเนนชวตท

เชยงใหม เชนภาพของผหญงไทยท�างานนอกบาน

เมองทมคนหนมสาว คณD แตงงานกบภรรยา

ไทยจงตดสนใจอยเชยงใหมตลอดชวตคณMเปน

ผ หญงทชนชอบการเดนทางแบบbackpacker

และผหญงเพยงล�าพงสามารถด�าเนนชวตไดอยาง

ปลอดภยและอยไดดวยเงนบ�านาญทเชยงใหม

6.2 นยำมของกำรยำยถนเพอเปลยนวถ

ชวต

จากการศกษาสามารถสรปลกษณะของ

ค�าวาการยายถนเพอเปลยนวถชวตหรอ lifestyle

migrationของกรณศกษาคนญปนในเชยงใหมออก

เปนขอๆไดดงน

(1) โลกาภวตนมอทธพลท�าใหเกดการ

เคลอนยายรปแบบใหมแบบนโดยเฉพาะโลกาภวตน

ดานขอมลและเทคโนโลย กล าวคอ คนญป น

คนควาหาขอมลจากทางอนเตอรเนตและหนงสอ

กอนตดสนใจเคลอนยายและเดนทางโดยเครองบน

ใชเวลาจากญปนมาไทยประมาณ6ชวโมงการหา

ขอมลลวงหนาและเทคโนโลยการบนนชวยใหคน

ญป นตดสนใจดวยตวเองและเดนทางจากทหนง

ไปยงอกทหนงไดดวยตวเองอยางรวดเรวดงนนจง

กลาวไดวาโลกาภวตนมผลท�าใหผคนสามารถเลอก

สถานทและรปแบบในการด�าเนนชวตทตนใฝฝนได

(2)การยายถนเพอเปลยนวถชวตเปนการ

เคลอนยายของประชากรจากประเทศเศรษฐกจ

ใหญกวาไปยงพนททเศรษฐกจเลกกวา เนองจาก

การเคลอนยายประเภทนไมมความจ�าเปนตอง

เคลอนยายเพอรกษาชวตใหอย รอดเหมอนแต

กอนและในหลายๆประเทศปลายทางกมนโยบาย

และกลยทธเพอดงดดใหผทอาศยอยในประเทศท

เศรษฐกจดกวาเดนทางเขามา โดยเฉพาะขอเสนอ

ดานวซา ในทางกลบกนไมพบวาประเทศเศรษฐกจ

ใหญกวามขอเสนอพเศษในลกษณะเดยวกนใหผท

อยในประเทศทเศรษฐกจเลกกวา

(3) ผ ทเคลอนยายตองมคณสมบตตรง

ตามเงอนไขก�าหนด โดยเฉพาะเรองสญชาต อาย

และฐานะทางการเงนเพอยนขอวซาส�าหรบพ�านก

นาน 1ป เมอไดรบวซาแลวยงมขอหามท�างาน

หรอกอกจกรรมอนกอใหเกดรายไดในทองถนกลม

ตวอยางในเชยงใหมสวนใหญถอสญชาตญปนอาย

มากกวา 50 ป ใชหลกฐานเงนฝากในธนาคาร

ของไทย 800,000บาท ส�าหรบคนญป นทขาด

คณสมบตกจะไมสามารถยนขอขยายเวลาพ�านกใน

ประเทศไทยได หรอหากพ�านกอยเกนระยะเวลา

วซากจะถกสงตวกลบประเทศ

(4) โดยทวไปสภาพแวดลอมหรอสภาพ

สงคมจะเปนปจจยผลกดนใหผคนตองเคลอนยาย

เชน ภาวะแหงแลงอดยาก การอพยพลภย แต

การเคลอนยายนเกดจากความตองการในระดบ

ปจเจกบคคลเอง เปนการเคลอนยายดวยความ

เตมใจกลมตวอยางรสกวามอสระในการก�าหนด

รปแบบการด�าเนนชวตมพนทหลกหนจากระบบ

สงคมญปนได เชน เลอกท�าหรอไมท�ากจกรรมได

กฎระเบยบทยดหยน

(5) จดประสงคในการเคลอนยายคอ

เพอเลอกการด�าเนนชวตทดกวาทงทางกายและ

จตใจ เชน การเลอกอาศยในพนททมอากาศไม

หนาวจด มความมอสระในการด�าเนนชวต การ

หาซอสนคาและบรการทคมคากวาด�ารงชพดวย

เงนบ�านาญได และการท�ากจกรรมทตนเองสนใจ

เปนตน



(6) รปแบบการยายถนนพฒนามาจาก

การทองเทยวทวไป เปนทองเทยวแบบระยะยาว

แลวกลายเปนสวนหนงของการยายถนเพอวถชวต

ทใฝฝนแตอยางไรกตามแมบางคนตองการอยตาง

ประเทศตลอดชวตแตกไมตองการเปลยนสญชาต

รฐบาลไทยสรางนโยบายเพอสงเสรมการ

พ�านกระยะยาวในฐานะทเปนสวนหนงของการ

ทองเทยวรปแบบหนงซงเนนใหกลมเปาหมายมา

ใชจายในประเทศสรางรายไดแบบระยะยาวและ

ก�าหนดวซาเฉพาะออกมา โดยอนญาตระยะเวลา

พ�านกนานครงละ1ปแตอยางไรกตามจากผลการ

สมภาษณเชงลกครงนพบวาคนญป นในเชยงใหม

จ�านวนมากเขามาพ�านกระยะยาวเพอการด�าเนน

ชวตตามทตนประสงคและจ�านวนไมนอยขอขยาย

ระยะเวลาเรอยๆอยางไมก�าหนดระยะเวลาพ�านก

แนนอนท�าใหคนญป นสามารถเลอกรปแบบการ

ด�าเนนชวตทเชยงใหมไดหลากหลายรปแบบ เชน

พ�านกเฉพาะฤดกาลพ�านกตลอดป เปนตนและ

พบวามผทพ�านกมานานถง18ปและบางสวนไม

ตองการกลบไปญปน เนองจากคนกลมนพงพอใจ

กบการด�าเนนชวตทเชยงใหมมากกวา ซงน�าไปส

ปรากฏการณการยายถนเพอเปลยนวถชวต (life-

stylemigration)ผานรปแบบการทองเทยวแบบ

ลองสเตย

7. บทสรป การยายถนเพอเปลยนวถชวตเกดขนโดย

ความตองการในระดบปจเจกบคคลสวนมากเปน

การเคลอนยายของผ คนจากพนทท เศรษฐกจด

กวาไปยงพนททเศรษฐกจดอยกวาผทเคลอนยาย

มฐานะในระดบหนงทสามารถเดนทางไปตาง

ประเทศได ผ ยายถนแสวงหารปแบบการด�าเนน

ชวตทตนเองปรารถนา เชน อสระในการด�าเนน

ชวตการซอหาสนคาและบรการทคมคาไดดวยเงน

ทมจ�ากดท�ากจกรรมทตนเองสนใจได ระยะเวลา

พ�านกขนอยกบความพงพอใจสวนบคคลรปแบบ

การยายถนนพฒนามาจากการทองเทยวทวไปเปน

ทองเทยวแบบลองสเตย (Long-termstay)และ

น�าไปสการยายถนเพอเปลยนวถชวต (lifestyle

migration)

คนญปนวยเกษยณเคลอนยายเพอตอบ

โจทยของชวตทงทางกายและทางใจ และสงท

ท�าใหคนญปนวยเกษยณมาแสวงหาวถชวตใหมท

เชยงใหมสรปเปนขอๆไดดงน

(1)การมอสระในการด�าเนนชวตและม

อสรภาพจากกรอบทางสงคมญปนกลาวคอสงคม

ญปนมกฎระเบยบทางกฎหมายเครงครดตองให

ความรวมมอในการท�ากจกรรมและการตดตอทาง

สงคมแบบเครงครด หากผ ใดไมปฏบตตามกจะ

ถกผลกใหออกจากกลมทางสงคมแตการมาอยท

เชยงใหมท�าใหไมตองวางตวตามกรอบสงคมแบบ

ญปนมอสระในการแตงตวและเลอกท�ากจกรรมท

ตนสนใจและกฎระเบยบของไทยทมความยดหยน

ท�าใหรสกผอนคลายคนญปนบางสวนเลอกทจะไม

ตดตอกบคนญปนดวยกนเนองจากการคบหากบคน

ญปนยงคงตองปฏบตตามมารยาทสงคมญปน ซง

เปนกรอบก�าหนดอสรภาพของตนเอง

(2) ความคมคาทางเศรษฐกจ กลาวคอ

คาครองชพทเชยงใหมถกกวาทญปนหากจายเงน

ทญป นกบทไทยราคาเทากน คนญป นวยเกษยณ

พอใจทจะจายเชยงใหมมากกวา เพราะไดรบสนคา

และบรการทคมคามากกวานอกจากนคนญปนวย

เกษยณยงสามารถด�าเนนชวตไดดวยเงนบ�านาญไม

ตองน�าเงนออมออกมาใช เนองจากวยนมความ

ออนไหวเรองสขภาพตองส�ารองเงนยามฉกเฉน



(3)สภาพแวดลอมในการด�าเนนชวตพบ

วาคนญป นวยเกษยณชอบพนทสเขยวภเขาของ

เชยงใหม และวดจ�านวนมาก สภาพกงเมองกง

ชนบทมระบบสาธารณปโภคพนฐานทพอรบไดม

หางสรรพสนคาซปเปอรมารเกตทสามารถหาซอ

เครองปรงอาหารญปน โรงพยาบาลมมาตรฐานม

ลามภาษาญป นบรการ เปนตน แมวาระบบการ

คมมนาคมและสาธารณปโภคไม เท าเทยมกบ

ทญปนแตเพยงพอตอการด�าเนนชวต

(4)สงคมและวฒนธรรมระหวางญปนและ

ไทยทงายตอการปรบตวคนญปนสามารถด�าเนน

ชวตภายใตวฒนธรรมญป นและวฒนธรรมไทยท

เชยงใหมได เชนสามารถซอเครองปรงท�าอาหาร

ญป นรบประทานเองได การตกอลฟกบเพอนคน

ญป นโดยมแคตดไทยตดตามคนไทยเคารพและ

นอบนอมตอผอาวโสท�าใหเวลาคนญปนวยเกษยณ

ขอความชวยเหลอและเขาหาไดงายนอกจากนคน

ไทยวยหนมสาวนยมบรโภคสนคาและวฒนธรรม

ญปนมความสนใจเรยนภาษาญปนและวฒนธรรม

จากเจาของภาษา จงท�าใหคนญป นวยเกษยณ

ไมตองพยายามเขาหาคนทองถนมาก

(5) การมกล มคนญป นในเชยงใหมให

ขอมลและความชวยเหลอการมกลมท�าใหผทจะ

ตดสนใจเลอกมาพ�านกไดงายขน เพราะสามารถ

ขอค�าปรกษาและเขาถงขอมลตางๆ ไดงายมากขน

นอกจากนในกลมคนญปนยงมกจกรรมตางๆไดแก

แขงขนกอลฟทองเทยว เรยนภาษาไทย เตนร�า

ซอฟทบอลงานฝมอเปนตนและเปนชองทางหนง

ทท�าใหเขารวมท�ากจกรรมกบคนไทยทองถนไดงาย

ขน

นอกจากนการยายถนเพอเปลยนวถชวต

ของคนญปนมผลตอสงคมไทย ซงคลายกบงานของ

Ono(2008)ทกลาวถงผลกระทบทมาเลเซยไดแก

(1) กอใหเกดสนคาและบรการรองรบวยเกษยณ

ทมาพ�านกในเชยงใหม เชน เครองปรงส�าเรจรป

ส�าหรบท�าอาหารญปนลามภาษาญปนในโรงพยาบาล

ซงท�าใหเกดตลาดธรกจรปแบบใหม (2) น�าไปส

การเปลยนแปลงโครงสรางทางครอบครว เชน

คนญป นวยเกษยณแตงงานกบคนไทย ซงบาง

ครอบครวมลกดวยกน (3)รฐบาลไทยออกนโยบาย

และสนบสนนงบประมาณเพอสงเสรมการลองสเตย

และออกวซาเฉพาะ (4) วยเกษยณมศกยภาพใน

การเลอกพนทตนปรารถนาจะด�าเนนชวตเนองจาก

วยเกษยณร สกว าการใชจ ายท เชยงใหมค มค า

มากกวาทญปนและอากาศไมหนาวจดท�าใหออก

ไปท�ากจกรรมกลางแจงได

สดทายน เนองจากบทความนมขอบเขต

จ�ากดศกษาเฉพาะคนญป นวยเกษยณ ซงท�าให

มองเหนภาพปรากฏการณการยายถนเพอเปลยน

วถชวต(lifestylemigration)บางสวนเทานนการ

ศกษาครงตอไปควรศกษาคนญป นในวยอน โดย

เฉพาะวยแรงงาน ซงเปนวยทมจ�านวนมากทสด

ในประเทศไทย เพอใหเหนภาพชดเจนมากขนของ

ปรากฏการณการยายถนเพอเปลยนวถชวตของคน

ญปนในประเทศไทย



เอกสำรอำงอง (References)

จรพรศรวฒนานกลกจและเศกสนศรวฒนานกลกจ.(2547).ความตองการและความพงพอใจ

ของชาวตางชาตในการพ�านกระยะยาวในจงหวดเชยงใหม. รายงานการวจย.

ประเทองหงสรานากร.(2006).ความตองการและความพรอมในการสนองตอบความตองการเรอง

การทองเทยวแบบพ�านกนานเพอการแลกเปลยนทางวฒนธรรมโดยชมชนไทย กรณศกษา

กลมลกคา เปาหมายคนญปนวยเกษยณ.วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑต,มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร,คณะสหวทยาการ.

พฒนนร ศรศภโอฬาร และณฐพล อสสะรตน. (2011). “พฤตกรรมและทศนคตทมตอคนไทย

และประเทศไทยของผสงอายชาวญปนทพ�านกระยะยาวในประเทศไทย: การศกษา

เชงคณภาพ” ใน เอกสารหลงการประชมวชาการระดบชาตเครอขายญป นศกษาใน

ประเทศไทยครงท4(สงคมศาสตร).หนา153-163.

วลยพร กาญจนการณ และธรช ปญโญ. (2014). ปจจยทมอทธพลตอการตดสนใจขยายเวลา

พ�านกอยของผพ�านกระยะยาวของชาวญปนในจงหวดเชยงใหม.วารสารมนษยศาสตรสาร,

15(1),179-212.

ศรพร วชชวลค และวรเวศม สวรรณระดา, บรรณาธการ. กรงเทพฯ: โครงการเครอขายญปน

ศกษาในประเทศไทย.

สถาบนวจยและใหค�าปรกษามหาวทยาลยธรรมศาสตร. (2545). แนวทางการสงเสรมและ

พฒนาการทองเทยวพ�านกระยะยาว กรณศกษาเฉพาะนกทองเทยวอาย 50 ปขนไปท

เดนทางมาเพอพกผอน. รายงานการวจย.

สดปรารถนาดวงแกว.(2014).การปรบตวทางสงคมและวฒนธรรมของคนญปนวยหลงเกษยณ

ทพ�านกระยะยาวในจงหวดเชยงใหมประเทศไทย.วารสารญปนศกษา,31(2),57-75.

หนงสอพมพเชยงใหมนวส.(2015).ร�าวงบงโอโดรแลกวฒนธรรมไทยญปนชนมน.เชยงใหมนวส,

23FEB,จากhttp://www.chiangmainews.co.th/page/?p=364785

หนงสอพมพผจดการรายวนออนไลน.(2005).ททท.ลางไพท�าแผนใหม“ไทยลองสเตย”ดน11

จว.ขนเขตลองสเตยซต โปรเจกตใหสทธบโอไอ.ผจดการรายวน,Oct17,2005,จาก

http://www.manager.co.th/AnthonyGiddens.(2012).Sociology(edition6).

Cambridge.PolityPress.

Benson,M.andO’ReillyK.(2009).Migrationandthesearchforabetterwayof

life:acriticalexplorationoflifestylemigration.The Sociology Review,57(4),

608-625.

Haruo Kagaza. (1999). Kōreisya no raifusutairu. Tokyo. Waseda University.

(inJapanese)



JapanandThailandInternationalRelationsOrganization.(2014).Thailand,Chiangmai

LongstaySeminar.RetrievedOctober,4,2014,fromhttp://blog.goo.ne.jp/

jtirojapan/

JunNagatomo.(2013).Nihon syakai o nogareru ō sutoraria e no Lifestyle Migration.

Tokyo:Sairyusha.(inJapanese)

MasakoKawahara.(2010).AdaptiveStrategyofJapaneseSeniorLong-TermStayers

andLocalCommunityResponsesinChiangmai.Thai Studiesno.10.35-55.

(inJapanese)

Mayumi Ono. (2008). Long-stay Tourism and International Retirement

Migration: Japanese Retirees inMalaysia. Senri Ethnological Reports 77,

151–162. Retrieved June, 11, 2014 from http://ir.minpaku.ac.jp/dspace/

bitstream/10502/2043/1/SER77_013.pdf

Mayumi Ono. (2009). Japanese LifestyleMigration/Tourism in Southeast Asia.

Japanese review of cultural anthropology,10,43-52.RetrievedJune,11,

2014fromhttp://ci.nii.ac.jp/naid/110007593112/

MinistryofInternalAffairsandCommunications.(2014).Kekkanogaiyō.RetrievedOctober,6,2014,fromhttp://www.stat.go.jp/data/jinsui/2009np/pdf/gaiyou.

pdf

O’reilly,K.andBenson,M.(2009).Lifestylemigration:escapingtothegoodlife?

(In:Benson,M.andO’Reilly,K.Lifestyle Migrations: Expectations, Aspirations

and Experiences).London:Ashgate.1-13.RetrievedDecember,2,2014from

https://dspace.lboro.ac.uk/2134/9142

RobinCohen/PaulKennedy.(2000).Gurōbaru soshiorojı 1-kakusa to Kiretsu. (แปล

จากGlobal SociologyโดยYasushiYamanouchiandShigeruItou)GreatBritain:

PalgravePublishers.(inJapanese)

RussellKing,etal.(2010).The Atlas of Human Migration.Tokyo.MaruzenPublishing.

(inJapanese)

Lifestyle Migration of Japanese: A Case Study of Retired Japanese in Chiang Mai Province, Thailand

Documents

Transcript of Lifestyle Migration of Japanese: A Case Study of Retired Japanese in Chiang Mai Province, Thailand