KALKINMA AJANSLARI İÇİN BİR PERFORMANS DEĞERLENDİRME DENEMESİ

1

KALKINMA AJANSLARI ĠÇĠN BĠR PERFORMANS

DEĞERLENDĠRME DENEMESĠ

Doç. Dr. Murat OKÇU

Öğr. Gör. Aysun YEMEN

ÖZET

Kalkınma ajanslarının kurulması, kalkınma anlayıĢındaki temel değiĢimi

yansıtmasının dıĢında, hem yarı-kamusal kendine özgü yapıları hem de farklı bir

mekânsal ölçeği esas almaları nedeniyle Türk Kamu Yönetimi’nde son yıllarda yapılan

en önemli yeniliklerden birisini oluĢturmaktadır. Kurulan ajansların bir taraftan

bölgesel eĢitsizlikleri ortadan kaldırmak, diğer taraftan, adına kurulduğu bölgenin

rekabet edebilirliğini artırmak gibi çok zorlu iki temel görevi bulunmaktadır. Bu

açıdan, en baĢta bölgenin kalkınma stratejilerini oluĢturmak, ardından bölgeye yatırım

çekmek, tanıtım faaliyetlerinde bulunmak, iĢbirliği ve iletiĢimi geliĢtirmek, eĢgüdümü

sağlamak, KOBĠ’lere yatırım danıĢmanlığı yapmak ve finansal destek vermek ve yeni

yatırım alanlarını belirlemek gibi yoğun ve birbirinden farklı faaliyet alanlarına sahip

olan ajansların, kuruldukları zamandan günümüze kadar olan performanslarını

değerlendirmek bölgesel kalkınma yazını için önemli bir katkı olacaktır. KuĢkusuz

ajansların henüz yeni kurulmuĢ sayılabilecek bir aĢamada olması araĢtırmayı bir ön

performans değerlendirmesi noktasında sınırlamaktadır.

ÇalıĢmanın temel amacı, kalkınma ajanslarının performanslarını bir

değerlendirme denemesinde bulunarak gelinen son noktanın ortaya çıkarılmasıdır. Her

ne kadar ilk uygulamaları 2006 yılında baĢlasa da yaĢanan hukuki tartıĢmaların

ajansların kurulma ve kurumsallaĢma süreçlerini geciktirdiği bilinen bir gerçektir.

Fakat yine de ajansların performansları üzerine bir değerlendirme yapılabilecek makul

bir sürenin geçtiği düĢünülmektedir.

ÇalıĢmada yöntem olarak, teorik bir tartıĢmadan sonra kalkınma ajanslarının

performansları dört açıdan ele alınmaya çalıĢılacaktır. Bunlar;

a) Ajansın kuruluĢ tarihi ile ajansın ilk desteğe çıktığı tarihlerin

karĢılaĢtırılması (aktivasyon süre performansı)

b) Bölgesel kalkınma planlarında belirtilen öncelikler ile çıkılan çağrı

neticesinde destek verilen projelerin uyumunun --plan öncelikleri ile destek verilen

projelerin uyumunun-- ortaya konulması (önceliklere uyum performansı)

c) Ajansların mali destekler dağıtma dıĢında yapmıĢ olduğu faaliyetlerin

(tanıtım, proje ön çalıĢması, araĢtırma, vizyon çalıĢmaları vb.) incelenmesi (hibe dışı

faaliyet performansı)

Süleyman Demirel Üniversitesi ĠĠBF Kamu Yönetimi Bölümü, [email protected]

GaziosmanpaĢa Üniversitesi Almus MYO Büro Yönetimi Bölümü, [email protected]

2

d) Vizyon-misyonlarında farklılaĢma ve/veya benzeĢme ile genel bölgesel

kalkınma eğilimleri arasındaki uyum (özgünlük yaratma performansı)

Ģeklindedir. Ajanslar, yukarıda sayılan temeller neticesinde bir karĢılaĢtırmalı

incelemeye tabi tutulacaktır. Bu konuda ajansların 2010, 2011 ve 2012 yıllarına ait

faaliyet raporları temel metinler olarak kullanılacaktır.

Anahtar Kelimeler: Kalkınma, Bölgesel Kalkınma, Performans, Kalkınma Ajansları

A STUDY ON THE PERFORMANCE EVALUATION FOR DEVELOPMENT

AGENCIES

ABSTRACT

The establishment of (regional) development agencies not only reflects the

change in the perception of economic development in Turkey, but also gives birth to

one of the most important novelties in Turkish public administration in recent years due

to their quasi-public, unique structures and different spatial scales.

Agencies have two compelling duties: On the one hand, to eliminate regional

disparities; on the other hand, to increase competitiveness of the region. Their functions

also include creating region's development strategies, attracting investment to the

region, engaging in promotion, improving collaboration and communication, ensuring

co-ordination among regional actors, investment consultation, giving financial support

to SMEs and identifying new areas of investment. These functions clearly indicate that

agencies have intense and widespread duties. So, we strongly believe that because of

the important regional development role of the agencies, their performance evaluation

from establishment to the present may contribute to the Turkish regional development

literature.

Although legal arrangements adopted in 2006, discussions delayed the

establishment and institutionalization of agencies until Supreme Court’s final verdict in

2009. No doubt, given these realities, newness of development agencies limits the

study as a preliminary effort. However, reasonable period of time has passed in order to

make an assessment.

In this context, the main purpose of the study is to evaluate the performance of

development agencies from four aspects developed by the authors.

They are as follows:

a) Comparison the date of establishment of agency and the date in which the first

support is given (activation term performance)

b) Comparison the priorities indicated in the regional development plan prepared

by the agency and projects supported by the agency –i.e. harmony between

development plan priorities and supported projects (priority harmonization

performance)

3

c) Examination of the activities excluding financial support (e.g. promotion,

research, vision development etc.) (out of grand activities performance)

d) Examination of differentiation and/or convergence among agencies’ mission-

vision statements, comparison of regional development trends

(otherness/creativeness performance)

Key Words: Development, Regional Development, Performance, Development

Agencies.

GĠRĠġ

Kalkınma, evrensel bir nitelik taĢıyan, ulusüstü (Supranasyonel)

yapılanmaların, ülkelerin, bölgesel birimlerin ve yerel birimlerin ortak

gündemini oluĢturan bir kavram olarak geniĢ bir anlama sahiptir. Buradan

hareketle kalkınmanın etkili bir Ģekilde sağlanması için yeni bir oluĢuma

ihtiyaç duyulmuĢ ve bölgesel kalkınma ajansları ortaya çıkmıĢtır.

Kalkınma Ajansları klasik kurumsal yapılardan farklı olarak bölgelerin

rekabet gücünü arttırıcı Ģekilde hızlı karar alabilen, hızla hizmet sunabilen,

değiĢen koĢullara uyum sağlayabilen, özel sektör mantığı ile çalıĢan, bölgedeki

paydaĢları katılımcılık ilkesi ile sürece dahil eden, bölgesel kalkınma hedefi

çerçevesinde yönlendiren, hesap verebilen, saydam, esnek yapılı kuruluĢ

olmaları öngörülmektedir (Kaya, 2007: 109). Uygulamada ise henüz kalkınma

ajanslarının yeni faaliyete geçtikleri düĢünülerek net kanılara

varılamamaktadır.

Kalkınma Ajanslarının ülkemizde gündeme gelmesinin tarihi çok eski

yıllara dayanmamaktadır. Ġlk olarak 2000’li yılların baĢında ülkemizde

Bölgesel Kalkınma Ajansları olarak ortaya çıkmıĢlar ve birçok tartıĢmaya

sebep olmuĢlardır. Ülkemizde 2006 yılında oluĢturulan 5449 Sayılı Kalkınma

Ajanslarının KuruluĢu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun, bu

konuda atılan yasal bir adımdır. Fakat Tr bölgelerine ayrılan ülkemizde

kalkınma ajanslarının faaliyete geçiĢleri 2006 yılını izleyen ilk yılları

içermemektedir.

2006 yılında Kanun olarak Türk Ġdari yönetimine giren Kalkınma

Ajansları, farklı zamanlarda kurulup farklı zamanlarda faaliyete geçen 26 adet

Ģeklindedir.

Kalkınma ajanslarının, ilk olarak kuruluĢ tarihleri ve ajansların oluĢumunda

en önemli amaç olarak gösterilen proje desteğine çıkma tarihleri arasında geçen

sürelerin analizi yapılmaya çalıĢılacaktır. Ġkinci olarak Ajansların bölgesel

kalkınma planlarında belirtmiĢ oldukları amaç ve öncelikler doğrultusunda

destek verilen projelerin uyumunun ortaya konulması hedeflenmektedir.

4

Üçüncü olarak ajansların sadece proje desteği vermek değil ayrıca farklı

faaliyetlerde bulunmak gibi üstlenmiĢ oldukları çalıĢmalar incelenecektir. Son

olarak ise ajansların vizyon ve misyonlarında farklılaĢmaların ve benzeĢmeleri

analiz edilerek ajansların özgünlükleri değerlendirilecektir.

1. Kalkınma Ajanslarının Yapısı ve Türk Kamu Yönetimindeki Yeri

Kalkınma ajanslarının uygulamalarının ilk örneklerinden sayılmasa da

hala uygulaması bulunan ülkelerden biri olan Türkiye’de Kalkınma

Ajansları’nın yapısını anlamak için bazı temel kavramlara değinmek gerekir.

Bunların baĢında Türkiye’de Kalkınma Ajanslarının kurulmasında ilk adım

olan taslakta “Bölge Kalkınma Ajansı” (Regional Development Agencies) ismi

kullanılmıĢtır. Burada öncelikle bölge kavramının kısa bir tanımlamasını

yapmak gerekir. Bölge, birçok anlama gelmesine rağmen kalkınma boyutu

olarak, bölgelerin planlı bir Ģekilde kalkınmasını sağlamak amacıyla ekonomik

kalkınmayı ve temel kalkınma stratejilerini içinde barındıran bir coğrafi alan

olarak ifade edilmiĢtir (KeleĢ, 2006: 347–348). Bölgesel kalkınma kavramının

birçok boyutu vardır, bu sebeple tek bir tanımlamasının olması mümkün

olmamaktadır. Bölgenin tanımlamasında ekonomik etkenler, çevresel etkenler,

kültürel etkenler göz önüne alınarak hangisine yönelik bölge temelinin

oluĢturulduğuna bakıp bu temele göre bölgesel kalkınma Ģekillendiği

söylenebilir (Arslan, 2005: 278). Yani bölgesel kalkınmanın sadece ekonomik

değil ayrıca kültürel ve çevresel anlamda da karĢılığı bulunmaktadır.

Türk idare sistemine son yıllarda giren kalkınma ajanslarının asıl

uygulamalarının görüldüğü AB’de bulunan EURDA’nın tanımlaması ile

Ajanslar; sektörel veya genel geliĢim sorunsalını belirleyen, çözümünde

fırsatlar, yöntemler sunarak yer alan ve sorunsalın çözülmesinde projeler üreten

yapılar” olarak tanımlanmaktadır ( AltınıĢık ve Peker, 2010: 155). 2006 yılında

yayınlanan Dokuzuncu Kalkınma Planı kapsamında Bölgesel GeliĢme Özel

Ġhdisas Raporunda ise Kalkınma Ajansları Ģu Ģekilde tanımlanmıĢtır; “KA’lar,

bölgesel kalkınma uygulamalarına iliĢkin kararların ve politikaların katılımcı

bir yapı içerisinde bölgede yaĢayanlar (özellikle kilit aktör ve paydaĢlar)

tarafından alındığı ve uygulandığı yerinden yönetiĢim ve bölgesel strateji

tasarım kurumlarıdır” (DPT, 2006: 18).

Ajansların kurulma amacı, bölgeye yeni yatırımlar çekmek, bölgenin

tanıtımının yapılmasıyla yatırımcılara ulaĢım, altyapı, iĢgücü gibi konularda

bilgi sağlayıp onlara rehberlik eden ve onlarla iĢbirliği içerisinde olan bir birim

olmaktır (Özer, 2008: 395). Rehberlik etme göreviyle birlikte, Kalkınma

Ajansları bölgeler arası geliĢmiĢlik farklarının azaltılması ve yerel kalkınmanın

sağlanmasında bölgesel politika aracı olarak görev yapmaktadır (Eroğlu ve

Kum, 2010: 176).

5

Kalkınma Ajanslarına ülkemizde ihtiyaç duyulmasının sebepleri olarak

bölgeler arasındaki geliĢmiĢlik farklarının giderek artması sonucu göçlerin

yaĢanması, göçler sonucunda ise plansız kentleĢme ve sosyal huzursuzluklar

ortaya çıkması ve bölgesel politikalarda etkin bir rol oynayacak kurumsal yeni

bir modele ihtiyaç duyulmuĢtur. Bu kurumsal model AB’nin de etkisi ile

Kalkınma Ajansları olarak belirlenmiĢtir (Tamer, 2008: iii). Kalkınma

Ajansları’nın Türk Hukuk Sistemi’ne dahil edilmesi süreci, AB’ye üye olmaya

yönelik hedefler kapsamında, Türkiye’nin bölgesel kalkınma politikalarının,

AB’nin bölgesel politikalarına uyumu, Türkiye’nin bu alandaki çalıĢmalara hız

vermesi ve bölgesel politikalar hususunda AB ile baĢlatılan iĢbirliğine yönelik

çalıĢmaların hız kazandırılması, 8. BeĢ Yıllık Kalkınma Planı’nın 2001-2005

temel amaç ve politikaları arasında önemli bir yere sahip olması Ģeklinde

geliĢmiĢtir (Tekin, 2011: 42). Türkiye’de Kalkınma Ajansları 5449 Sayılı

Kanun 2006 yılında kabul edilmesi ile yine aynı yıl kurulmaya baĢlamıĢtır.

Kalkınma ajanslarının kurulması taslak olarak hazırlandığı günden

itibaren birçok noktada eleĢtiri almıĢtır. Bu eleĢtirilerin haklılık paylarının olup

olmadığı veya ülkemizde nasıl bir iĢleve sahip hale geldiklerini anlamak için

performanslarına bakma gereği ortaya çıkar. Kalkınma ajanslarının

performanslarının değerlendirmesini yapmadan önce 5449 sayılı Kanun’un

ilgili maddelerine ve düzenlemelerine yer vermek gerekmektedir. Ajansların

görev ve yetkilerinin düzenlendiği ilgili kanunun 5 inci maddesinde çalıĢmanın

performans ölçütlerinin alındığı ilgili fıkralar Ģu Ģekildedir (5449 sayılı Kanun,

Madde 5);

Ġlgili kanunun 5/a fıkrasında, yerel yönetimlerin planlama

çalışmalarında teknik destek sağlama,

Bu fıkra, önceliklere uyum performansı baĢlığı altında kalkınma

ajanslarından elde edilen bilgiler doğrultusunda ajansların vermiĢ oldukları

teknik destek sayıları ile iliĢkilendirilmiĢtir.

5/b fıkrasında, bölge plân ve programlarının uygulanmasını sağlayıcı

faaliyet ve projelere destek olması ve bu kapsamda desteklenen

faaliyet ve projelerin uygulama sürecini izlemek, değerlendirmek ve

sonuçların Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığına bildiriminin

yapılması,

Bu fıkra ile çalıĢmanın önceliklere uyum analizinin yapılma gerekçesi

açıklanabilir. Kalkınma ajanslarının vermiĢ oldukları proje destekleri ve bu

projelerin izlenmesi, denetimlerinin yapılmasının gerekliliği ortaya

çıkmaktadır.

6

5/c fıkrasında, bölge plân ve programlarına uygun olarak bölgenin

kırsal ve yerel kalkınma ile ilgili kapasitesinin geliştirilmesine katkıda

bulunma ve bu kapsamdaki projelere destek sağlama,

Bu fıkra, Kalkınma Ajanslarının amaçları içerisinde kırsal ve yerel

kalkınmaya yer vermesi ve projelerin bu amaçlar doğrultusunda nasıl bir

yoğunlaĢma yaĢadığı önceliklere uyum performansı bölümünde incelenecektir.

5/d fıkrasında, bölgede kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum

kuruluşları tarafından yürütülen ve bölge plân ve programları

açısından önemli görülen diğer projeleri izlenme,

ÇalıĢmanın, ajansların hibe dıĢı yapmıĢ oldukları faaliyetlerin

inceleneceği hibe dıĢı performans kısmında, paydaĢlarla kurmuĢ oldukları

iletiĢim doğrultusunda mevcut durumları bu fıkra baz alınarak

değerlendirilecektir.

5/e fıkrasında, bölgesel gelişme hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik

olarak; kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki

işbirliğini geliştirme,

Bu fıkrada özellikle katılımcılığa vurgu yapılmıĢtır. Projelerin içerikleri

incelendiğinde sadece kamunun değil aynı zamanda STK’lar ve Özel Kesimin

de aktivasyonu söz konusudur. Özellikle bölgeler arası rekabetçiliğin

sağlanmasında önemli role sahip özel kesim tarafından yapılan projelerin

desteklenmesinin yasal dayanağı bu fıkra ile dile getirilmektedir.

5/f fıkrasında, 4 üncü maddenin ikinci fıkrasının (c) bendi

çerçevesinde ajansa tahsis edilen kaynakları, bölge plân ve

programlarına uygun olarak kullanmak veya kullandırma,

Ajansların denetim ile ilgili almıĢ oldukları eleĢtirilerin temel dayanağı

bu fıkrada dile getirilmektedir. Ajans sahip olduğu kaynakların kullanımı ile

ilgili kim tarafından ne Ģekilde denetlenecek sorusunu akla getirmektedir.

Projeler için desteklerin sübjektif değerlendirmeye tabi tutulup tutulmayacağı

da bu denetim sorunu ile birlikte eleĢtirilmektedir.

5/g fıkrasında, bölgenin kaynak ve olanaklarını tespit etmeye,

ekonomik ve sosyal gelişmeyi hızlandırmaya ve rekabet gücünü

artırmaya yönelik araştırmalar yapmak, yaptırmak, başka kişi, kurum

ve kuruluşların yaptığı araştırmaları destekleme,

Ajans sadece kendine gelen projelerin değerlendirilmesinden değil aynı

zamanda bölgenin var olan değerlerinin tespit edilmesinden de sorumlu

kılınmıĢtır. Bu konuda araĢtırmalar yapan birimleri desteklemek gibi bir

misyonları bulunmaktadır.

7

5/h fıkrasında, bölgenin iş ve yatırım imkânlarının, ilgili kuruluşlarla

işbirliği halinde ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtımını yapmak veya

yaptırma,

Bölgenin tanıtımını ulusal ve uluslar arası arenada yapmak yani

bölgenin tanınırlığını arttırıcı bir lokomotif görevi üstlenmesi gereken kalkınma

ajansları bunu yaparken bölgedeki yerel aktörler ile de iĢbirliği içerisinde

olmalıdır.

5/i fıkrasında, bölge illerinde yatırımcıların, kamu kurum ve

kuruluşlarının görev ve yetki alanına giren izin ve ruhsat işlemleri ile

diğer idarî iş ve işlemlerini, ilgili mevzuatta belirtilen süre içinde

sonuçlandırmak üzere tek elden takip ve koordine etmek,

Üzerinde durulan konu ajansların hibe dıĢı faaliyetlerde bulunmaları ve

bu konuda tek elden takip ve koordinasyon görevini üstlenmeleridir. Ġdari

teĢkilat Ģemasında sürekli yeri tartıĢmalı olan ajansların bir yerel yönetim

birimi gibi hareket edip izin ve ruhsat iĢlemlerini de yerine getirebilecekleri

görülmektedir.

5/j fıkrasında, yönetim, üretim, tanıtım, pazarlama, teknoloji,

finansman, örgütlenme ve işgücü eğitimi gibi konularda, ilgili

kuruluşlarla işbirliği sağlayarak küçük ve orta ölçekli işletmelerle yeni

girişimcileri destekleme,

Bu fıkra da yine desteklenecek olan projelerin içerikleri konusunda bir

çerçeve çizmektedir. Performans uyum analizi ile bu fıkranın uygulanılırlığı

incelenmeye çalıĢılacaktır.

5/k fıkrasında, Türkiye'nin katıldığı ikili veya çok taraflı uluslararası

programlara ilişkin faaliyetlerin bölgede tanıtımını yapmak ve bu

programlar kapsamında proje geliştirilmesine katkı sağlama,

Ajanslar sadece bölgenin tanınırlığını sağlamak değil aynı zamanda

uluslar arası programların bölgede uygulanabilirliğinin analizi konusunda da

bir misyona sahiptir. Bu fıkra ile ilgili çalıĢmada yapılacak mevcut durum

değerlendirmesi, hibe dıĢı faaliyet performansı kısmında ortaya konuĢmaya

çalıĢılmıĢtır.

5/l fıkrasında, ajansın faaliyetleri, malî yapısı ve ajansla ilgili diğer

hususların güncel olarak yayınlanacağı bir internet sitesi oluşturmak.

Teknoloji çağı olarak bilinen bu yüz yılda ajansların yönetiĢime uygun

bir iĢleyiĢ sergilemeleri adına web adresleri oluĢturmaları ve buradan açık ve

hesap verilebilir Ģekilde faaliyetlerini ilan etmesi, bilgi alıĢveriĢinde bulunması

bölgelerin kalkınması açısından büyük önem arz eder.

8

Kalkınma Ajanslarının çalıĢma açısından yasal dayanağını oluĢturan

5449 sayılı Kanun’un 5. Maddesi’nin yukarıda verilen fıkraları doğrultusunda

ajansların performansları üzerine bir ön inceleme ilerleyen bölümlerde

verilecektir.

2. Kalkınma Ajanslarının Kuruldukları Günden Bugüne Performans

Göstergeleri

2.1. Aktivasyon Süre Performansı

5449 sayılı Kanun ile kurulan Ajansların kuruluĢları ve ilk çağrıya

çıktıkları tarihlerin analizini yapmak için iki farklı tablo oluĢturulmuĢtur. 26

Kalkınma Ajansının ülkemizde kurulumları aynı zaman içerisinde

gerçekleĢmemiĢtir. Buradan hareketle 2009 öncesi kurulan ve sonrasında

kurulan ajanslar Ģeklinde iki farklı tablo oluĢturulmuĢtur. 2006 yılından sonra

farklı tarihlerde kurulan kalkınma ajanslarının Aktivasyon süre

performanslarının böylece daha anlaĢılır bir ölçümü yapılabilecektir. Ajansların

aktivasyon süre performanslarında web sitelerinde yayınlamıĢ oldukları yıllık

faaliyet raporlarından yararlanılmıĢtır.

Tablo 1- 2009 Öncesi Kalkınma Ajansları KuruluĢ-Aktivasyon Analizi

2009 ÖNCESI KURULAN KALKINMA AJANSLARI Kalkınma Ajansının

Adı

KuruluĢ Tarihi ve

Ġlgili Bakanlar

Kurulu Kararı

Ġlk Çağrıya ÇıkıĢ

Tarihi

Geçen Süre

Çukurova

Kalkınma Ajansı

2006/10550 sayılı

Bakanlar Kurulu

Kararı (06.07.2006)

30.12.2008

29 Ay

Dicle Kalkınma

Ajansı

2008/14306 Sayılı

Bakanları Kurulu

Kararı (22.11.2008)

01.03.2010

16 Ay

Doğu Anadolu

Kalkınma Ajansı

2008/14306 Sayılı

Bakanları Kurulu

Kararı (22.11.2008)

31.12.2009

13 Ay

Ġpekyol Kalkınma

Ajansı

2008/14306 Sayılı

Bakanları Kurulu

Kararı (22.11.2008)

19.10.2010

23 Ay

Ġstanbul Kalkınma

Ajansı

2008/14306 Sayılı

Bakanları Kurulu

Kararı (22.11.2008)

24.12.2010

25 Ay

Ġzmir Kalkınma

Ajansı

2006/10550 sayılı

Bakanlar Kurulu

Kararı (06.07.2006)

30.12.2008

29 Ay

Karacadağ

Kalkınma Ajansı

2008/14306 Sayılı

Bakanları Kurulu

Kararı (22.11.2008)

17.04.2010

17 Ay

Kuzeydoğu Anadolu 2008/14306 Sayılı 18 Ay

9

Kalkınma Ajansı Bakanları Kurulu

Kararı (22.11.2008)

09.06.2010

Mevlana Kalkınma

Ajansı

2008/14306 Sayılı

Bakanları Kurulu

Kararı (22.11.2008)

29.12.2009

13 Ay

Orta Karadeniz

Kalkınma ajansı

2008/14306 Sayılı

Bakanları Kurulu

Kararı (22.11.2008)

30.12.2009

13 Ay

ORTALAMA 19.6 Ay

Çukurova Kalkınma Ajansı ve Ġzmir Kalkınma Ajansı, Türkiye’de 26

kalkınma ajansının içerisinde kurulan ilk ajanslardır. Ġki kalkınma ajansı da

5449 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği yıl kurulmuĢlardır. Buna rağmen

kuruluĢlarından 29 ay sonra yani 2008 yılında ilk defa proje destek çağrısına

çıkmıĢlardır. 2009 yılından önce kurulan diğer 8 kalkınma ajansı ise 2008

yılında kurulmuĢtur. ÇKA ve ĠZKA dıĢında diğer 8 kalkınma ajansları arasında

dikkati çeken noktalardan biri imkanların en yoğun olduğu ve nüfus olarak da

Türkiye’nin Metropoliteni’ni oluĢturan Ġstanbul Kalkınma Ajansı’nın kuruluĢ

ve ilk desteğe çıktığı tarih arasındaki süredir. Ġlk kurulan iki ajanstan sonra en

geç desteğe çıkan 3. Kalkınma ajansı özelliğine sahiptir. Diğer iki kalkınma

ajansının henüz Türkiye’de kabul görmesinin uzun bir süreç aldığı dönemde

kurulmaları ve bu yüzden destek faaliyetlerine geç baĢlamaları düĢünülebilir.

Fakat Ġstanbul Kalkınma Ajansı’nın 25 aylık bir süre sonunda faaliyete geçmesi

sorgulanmaya değerdir. 2009 yılından önce kurulan ajansların desteğe ilk

çıkma tarihleri arasındaki ortalama 19.6 gibi bir oran söz konusudur. Bu da

ajansların koordinasyonunun yaklaĢık 2 yıl gibi bir süre aldığını

göstermektedir.

Tablo 2- 2009 Sonrası Kalkınma Ajansları KuruluĢ-Aktivasyon Analizi 2009 SONRASI KURULAN KALKINMA AJANSLARI

Kalkınma Ajansının

Adı

KuruluĢ Tarihi Ve

Ġlgili Bakanlar

Kurulu Kararı

Ġlk Çağrıya ÇıkıĢ

Tarihi

Geçen Süre

Ahiler Kalkınma

Ajansı

2009/15236 Sayılı

Bakanlar Kurulu

Kararı (25.07.2009)

14.10.2010

15 Ay

Ankara Kalkınma

Ajansı

2009/15236 Sayılı

Bakanlar Kurulu

Kararı (14.07.2009)

19.11.2010

17 Ay

Batı Akdeniz

Kalkınma Ajansı

2009/15236 Sayılı

Bakanlar Kurulu

Kararı (14.07.2009)

23.12.2010

17 Ay

Batı Karadeniz

Kalkınma Ajansı

2009/15236 Sayılı

Bakanlar Kurulu

Kararı (25.07.2009)

03.11.2010

16 Ay

Bursa EskiĢehir 2009/15236 Sayılı 16 Ay

10

Bilecik Kalkınma

Ajansı

Bakanlar Kurulu

Kararı (14.07.2009)

04.11.2010

Doğu Akdeniz

Kalkınma Ajansı

2009/15236 Sayılı

Bakanlar Kurulu

Kararı (25.07.2009)

01.07.2010

12 Ay

Doğu Karadeniz

Kalkınma Ajansı

2009/15236 Sayılı

Bakanlar Kurulu

Kararı (25.07.2009)

22.12.2010

17 Ay

Doğu Marmara

Kalkınma Ajansı

2009/15236 Sayılı

Bakanlar Kurulu

Kararı (25.07.2009)

22.12.2009

5 Ay

Güney Ege Kalkınma

Ajansı

2009/15236 Sayılı

Bakanlar Kurulu

Kararı (25.07.2009)

03.12.2010

17 Ay

Güney Marmara

Kalkınma Ajansı

2009/15236 Sayılı

Bakanlar Kurulu

Kararı (25.07.2009)

20.12.2010

17 Ay

Orta Anadolu

Kalkınma Ajansı

2009/15236 Sayılı

Bakanlar Kurulu

Kararı (25.07.2009)

13.10.2010

15 Ay

Fırat Kalkınma

Ajansı

2009/15236 Sayılı

Bakanlar Kurulu

Kararı (25.07.2009)

15.10.2010

15 Ay

Kuzey Anadolu

Kalkınma Ajansı

2009/15236 Sayılı

Bakanlar Kurulu

Kararı (25.07.2009)

29.11.2010

16 Ay

Serhat Kalkınma

Ajansı

2009/15236 Sayılı

Bakanlar Kurulu

Kararı (25.07.2009)

12.09.2010

14 Ay

Trakya Kalkınma

Ajansı

2009/15236 Sayılı

Bakanlar Kurulu

Kararı (25.07.2009)

18.10.2010

15 Ay

Zafer Kalkınma

Ajansı

2009/15236 Sayılı

Bakanlar Kurulu

Kararı (25.07.2009)

04.10.2010

15 Ay

ORTALAMA 14.9 Ay

2009 sonrası kurulan 16 kalkınma ajansının 2009 öncesi kurulan

kalkınma ajanslarından daha kısa sürede destek çağrısına çıktığı görülmektedir.

Bu durumun özünde daha önceki tecrübelerden faydalanmaları ve böylece daha

hızlı koordine olmaları yatıyor diyebiliriz. Bu tabloda da göze çarpan bazı

noktalar bulunmaktadır. Ekonomik düzeyi yüksek olarak kabul edilen

bölgelerde bulunan kalkınma ajanslarının diğerlerine göre daha geç çağrıya

çıkmaları durumu söz konusudur. Örneğin, Ankara Kalkınma Ajansı, Batı

Akdeniz Kalkınma Ajansı, Güney Ege Kalkınma Ajansı ve Güney Marmara

Kalkınma Ajansı, kurulduklarından 17 ay gibi bir süre sonra proje destek

çağrısına çıkmıĢlardır. Kurulması ve ilk proje destek çağrısına çıkması arasında

11

en az süre olan kalkınma ajansı ise 5 ay gibi kısa bir süre ile Doğu Marmara

Kalkınma Ajansı (MARKA)’dır. 2009 Sonrası Ajansların kuruluĢ ve proje

desteğine çıkıĢ sürelerinin ortalaması 14.9 Ģeklinde bir orana tekabül

etmektedir. Bu da artık Türk yerel ve bölgesel yönetiminde kalkınma

ajanslarının zamanla kabul gördüğü ve koordine olmasının hızlandığını

göstermektedir.

2.2. Önceliklere Uyum Performansı

Kalkınma ajanslarının performanslarına yönelik bu bölümde öncelikle

ajansların kendi bölge planlarında belirlemiĢ oldukları amaçlar ile destek

vermiĢ oldukları projelerin sayısal veriler olarak uyumuna bakılması

planlanmıĢtır. Bu sayısal veriler, ajansların faaliyet raporları, web sitelerinde

var olan baĢarılı proje ilanları ve ajanslardan bilgi edinme yasası çerçevesinde

istenen baĢarılı proje listeleri ile oluĢturulmaya çalıĢılmıĢtır. Veriler, 2013 yılı

tamamlanmadığı ve tüm kalkınma ajanslarının destek verdikleri baĢarılı proje

desteklerini oluĢturmadıklarından dolayı 2013 yılı öncesini kapsamaktadır.

Türkiye’deki 26 kalkınma ajansının vermiĢ olduğu proje destekleri;

mali destekler, doğrudan faaliyet desteği ve teknik destek Ģeklindedir.

Ajansların mali destek ve doğrudan faaliyet desteklerinin içerikleri ile amaçlar

arasındaki uyumalar incelemeye tabi tutulmuĢtur. Fakat ajansların projelerin

isimleri ve proje yapanların isimleri Ģeklindeki bilgi paylaĢımından dolayı

sadece proje isimlerinden yola çıkarak ya da açılan desteklerin isimlerinden

yola çıkılarak analiz yapmak durumunda kalınmıĢtır. Ajansların bölge

planlarında belirledikleri amaçlardan proje desteği verilenlere yer verilmiĢ olup

hiçbir Ģekilde proje desteği verilmeyen amaçlara metinde yer verilmemiĢtir1.

Ġlk olarak Ahiler Kalkınma Ajansı (AHĠKA)’nın 2010-2012 yılları

arasında çıkmıĢ oldukları proje çağrıları neticesinde, mali destek ve doğrudan

faaliyet desteği kapsamında toplamda 143 proje ve teknik destek çağrıları

neticesinde 66 proje kabul edilmiĢtir. Ajansın 2011-2012 arasında mali destek

ve doğrudan faaliyet desteği verdiği projelerin içeriklerine ulaĢılamadığından

dolayı amaç uyum analizi yapılamamıĢtır. 2010 yılındaki veriler doğrultusunda

toplam 41 projeden, bölgenin rekabet edilebilirliğinin arttırılması %65 (27

Proje), giriĢimcilik ve istihdam, marka haline gelme ve yaĢam kalitesini

arttırmak %35’i (14 proje) oranlarında proje amaç uyumu sağlanmıĢtır.

Ankara Kalkınma Ajansı’nın 2010-2012 yılları arasında çıkmıĢ

oldukları proje çağrıları neticesinde, mali destek ve doğrudan faaliyet desteği

1 Türkiye’de Kurulan 26 Kalkınma Ajansı’nın proje destekleri, kuruluĢ tarihleri, vizyon ve

misyonları, hibe dıĢı yapmıĢ oldukları faaliyetler için ilgili ajansların kendi Web sayfalarından

faydalanılmıĢtır. Verilen bilgilerle ilgili Kaynakça’da Kalkınma Ajansları’nın web adresleri

verilmiĢtir.

12

kapsamında toplamda 190 proje ve teknik destek çağrıları neticesinde 64 proje

kabul edilmiĢtir. 190 projeden, istihdamla istikrarlı büyüyen rekabetçilik %47

(88 proje), Sosyal kalkınma %45 (84 proje), çevre, enerji ve sürdürülebilir

mekansal geliĢim %9 (18 proje) oranlarında proje amaç uyumu sağlanmıĢtır.

Rekabetçilik ve sosyal kalkınma oranları bir birine yakın bir seyirdedir.

Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı (BAKA)’nın, 2010-2012 yılları



neticesinde 2 proje kabul edilmiĢtir. 246 projeden, sanayide rekabet

edilebilirliğin arttırılması %40 (99 proje), Turizmin geliĢtirilmesi %30 (74

proje), kırsal kalkınma %20 (45 proje), ulaĢım alt yapısı %5 (11 proje), Çevre

Alt yapısı %3 (8 proje), Sosyal sermaye ve sosyal alt yapı %2 (6 proje)

oranlarında proje amaç uyumu sağlanmıĢtır. Özellikle sanayide rekabet

edilebilirlik üzerine projelerde yoğunluk olduğu görülmektedir.

Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (BAKKA)’nın 2010-2012 yılları



neticesinde 31 proje kabul edilmiĢtir. Ajansın 2011-2012 arasında mali destek

ve doğrudan faaliyet desteği verdiği projelerin içeriklerine ulaĢılamadığından

dolayı amaç uyum analizi yapılamamıĢtır. 2010 yılındaki veriler doğrultusunda

toplam 41 projeden, GiriĢimciliği ve yenilikçiliği destekleyerek sektörel

çeĢitliliği sağlamak üzerine %54 (22 proje) kabul edilmiĢtir. Sürdürülebilir

Sosyal Kalkınmanın sağlanması ise 41 projenin %46 (19 proje)’lık oranlarını

içermektedir. Sektörel çeĢitlilik ve sürdürülebilir kalkınma, BAKKA’nın

amaçları arasında en aktif gerçekleĢtirdiği faaliyetlerdir.

Bursa-EskiĢehir-Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA)’ nın 2010-2012

yılları arasında çıkmıĢ oldukları proje çağrıları neticesinde, mali destek ve

doğrudan faaliyet desteği kapsamında toplamda 160 proje ve teknik destek

çağrıları neticesinde 97 proje kabul edilmiĢtir. 160 projeden, ar-ge ve

yenilikçiliğin gerçekleĢtirilmesi %37 (59 proje), çevre ve enerjinin kullanımı

%41 (66 proje), sosyal kalkınmanın sağlanması %22 (36 proje) oranlarında

proje amaç uyumu sağlanmıĢtır. BAKKA’da olduğu gibi BEBKA’da da

yenilikçilik üzerine projeler ön plandadır.

Çukurova Kalkınma Ajansı (CKA)’nın 2008-2011 yılları arasında

çıkmıĢ oldukları proje çağrıları neticesinde, mali destek ve doğrudan faaliyet

desteği kapsamında toplamda 424 proje ve teknik destek çağrıları neticesinde

ajansın verilerine ulaĢılamamıĢtır. 424 projeden, iktisadi kalkınmanın

sağlanması (Rekabetin arttırılması-Küçük ölçekli Alt yapının geliĢtirilmesi-)

%56 (236 proje), Sosyal kalkınmanın sağlanması %27 (116 proje), Kırsal

kalkınma %2 (8 proje), göçle gelen nüfusun uyumunun sağlanması %10 (46

13

proje), bölge içi geliĢmiĢlik farklarının azaltılması %5 (18 proje) oranlarında

proje amaç uyumu sağlanmıĢtır. En fazla proje kabulü iktisadi kalkınma

alanında olmuĢ olup, en az proje kabulü ise kırsal kalkınma alanındadır.

Dicle Kalkınma Ajansı (DĠKA)’nın 2010-2012 yılları arasında çıkmıĢ


kapsamında toplamda 134 proje ve teknik destek çağrıları neticesinde 126

proje kabulü sağlanmıĢtır. 134 projeden, beĢeri sermayenin rekabetçi

sektörlerle uyumlu bir Ģekilde geliĢtirilmesi %7 (10 proje), yatırım ortamının

iyileĢtirilmesi ve yenilikçilik %28 (38 proje), sanayi ve ticaretin geliĢtirilmesi

%35 (47 proje), tarımsal rekabet gücünün artırılması %5 (6 proje), turizm

potansiyelinin değerlendirilmesi %25 (33 proje) Ģeklinde bir dağılım

göstermektedir.

Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı (DOĞAKA)’nın 2010-2012 yılları



neticesinde 154 proje kabulü sağlanmıĢtır. 669 projeden, tarıma dayalı

sanayinin geliĢtirilmesi %5 (35 proje), turizm alt yapısının geliĢtirilmesi ve

küçük ölçekli alt yapı %4 (28 proje), sürdürülebilir üretimin geliĢtirilmesi ve

yenilikçilik %33 (208 proje), sosyal kalkınma %59 (398 proje) oranlarında

amaç proje uyumu sağlanmıĢtır. DOĞAKA açısından yoğunluk Soyal

kalkınma noktasında yoğunlaĢmıĢtır.

Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı (DOKA)’nın 2011-2012 yılları



neticesinde 65 proje kabulü sağlanmıĢtır. 295 projeden, turizmin geliĢtirilmesi

%37 (110 proje), tarımsal üretimde verimlilik, çeĢitlilik ve katma değerin

artırılması %23 (66 proje), Tarım dıĢı Potansiyellerin Harekete Geçirilmesi

%40 (119 proje) oranlarında dağılmıĢlardır. Bu projeler arasında en çok

amaçlarda yoğunlaĢma tarım dıĢı potansiyelin ortaya çıkarılmasıdır.

Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA)’nın 2009-2012 yılları



neticesinde 13 proje kabulü sağlanmıĢtır. Bu 214 mali destek projelerinden,

BeĢeri sermaye geliĢtirilmesi ve sosyal kalkınma sosyal bütünleĢme sosyal

yapının, yaĢamın güçlenmesi %79 (169 proje), Sağlıklı, yaĢanabilir çevre ve

enerji doğal kaynak koruması %7 (15 proje), Kentsel mekan, bireylere eĢit ve

kaliteli yaĢam sunan kentsel altyapı, mekansal organizasyon %2 (4 proje),

Katma değerli yüksek ürünler %7 (15 proje), UlaĢım sosyo-ekonomik

altyapının planlı geliĢmesi %5 (11 proje) oranlarında amaç proje uyumu

14

sağlanmıĢtır. Ajansın amaç proje uyum analizinde en çok yoğunlaĢtığı amaç,

sosyal kalkınmanın sağlanmasıdır.

Güney Ege Kalkınma Ajansı (GEKA)’nın 2010-2012 yılları arasında



proje verilerine ulaĢılamamıĢtır. 122 projeden, küresel ve bölgesel rekabet

edebilirlik gücü, verimliliğin sağlanması %52 (63 proje), beĢeri sermaye

geliĢtirilmesi ve sosyal kalkınma sosyal bütünleĢme sosyal yapının, yaĢamın

güçlenmesi %9 (11 proje), Sağlıklı, yaĢanabilir çevre ve enerji doğal kaynak

koruması %11 (14 proje), Kültürel miras, kültürel geliĢme ve sürdürülebilirlik

%7 (9 proje), MarkalaĢma Yenilikçilik %3 (4 proje), UlaĢım sosyo ekonomik

Altyapının planlı geliĢmesi %18 (21 proje) oranlarında proje amaç uyumu

sağlanmıĢtır. Rekabet edilebilirlik en çok proje üretilen amaç olarak göze

çarpmaktadır.

Güney Marmara Kalkınma Ajansı (GMKA)’nın 2010-2012 yılları



neticesinde 57 proje kabulü sağlanmıĢtır. 150 projeden, rekabet edebilirliğin

artırılması %67 (101 proje), beĢeri sermayenin ve sosyal yaĢamın geliĢtirilmesi

%26 (39 proje), çevresel sürdürülebilirliğin sağlanması %7 (10 proje)

oranlarında amaç proje uyumları sağlanmıĢtır. Özellikle rekabet edilebilirlik

üzerine projeler desteklendiği gözlemlenmiĢtir.

Fırat Kalkınma Ajansı (FKA) (2012 Faaliyet Raporu Yayınlanmadığı

için 2010 ve 2011 verileri üzerinden değerlendirme yapılmıĢtır. 2009 yılına ait

proje bulunmamaktadır) 2010-2011 yılları arasında çıkmıĢ oldukları proje

çağrıları neticesinde, mali destek ve doğrudan faaliyet desteği kapsamında

toplamda 105 proje ve teknik destek çağrıları neticesinde 33 proje kabulü

sağlanmıĢtır. Toplam 105 projeden, tarım ve gıda sektörlerinin geliĢtirilmesi

%25 (26 proje), sanayi ve hizmet sektörlerinin geliĢtirilmesi %40 (42 proje),

Sağlıklı, yaĢanabilir çevre ve enerji doğal kaynak koruması %22 (23 proje),

BeĢeri sermaye geliĢtirilmesi ve sosyal kalkınma sosyal bütünleĢme sosyal

yapının, yaĢamın güçlenmesi %13 (14 proje) oranlarında proje amaç uyumu

sağlanmıĢtır. Sanayi ve hizmet sektörünün geliĢmesi diğer amaçlara göre daha

faal durumdadır.

Ġpekyolu Kalkınma Ajansı (ĠKA) (2012 Faaliyet Raporu

yayınlanmamıĢtır) 2010-2011 yılları arasında çıkmıĢ oldukları proje çağrıları

neticesinde, mali destek ve doğrudan faaliyet desteği kapsamında toplamda

154 proje ve teknik destek çağrıları neticesinde proje sayısına ulaĢılamamıĢtır.

154 projeden, Küresel ve bölgesel rekabet edebilirlik gücü, verimlilik %18 (28

proje), Sanayi, hizmetler ve ticarette geliĢim %35 (54 proje), Turizm

15

potansiyeli ve çeĢitliliğin arttırılması %22 (34 proje), Orta Doğu’da Lojistik

Merkez Haline Gelmek %1 (1 proje), Tarımsal ĠĢletmeleri Rekabetçi ve Etkin

Bir Yapıya KavuĢturmak %24 (37 proje) oranlarında proje amaç uyumu

sağlanmıĢtır. Sanayi, hizmetler ve ticaretin geliĢmesi ajansın destek verdiği

projelerde diğerlerine göre daha faaldir.

Ġstanbul Kalkınma Ajansı (ĠSTKA)’nın 2010-2012 yılları arasında



43 proje kabulü sağlanmıĢtır. 399 projeden, Küresel ve bölgesel rekabet

edebilirlik gücü, verimlilik %26 (106 proje), BeĢeri sermaye geliĢtirilmesi ve

sosyal kalkınma sosyal bütünleĢme sosyal yapının, yaĢamın güçlenmesi %36

(140 proje), Sağlıklı, yaĢanabilir çevre ve enerji doğal kaynak koruması %14

(55 proje), Kentsel mekan, bireylere eĢit ve kaliteli yaĢam sunan kentsel

altyapı, mekansal organizasyon %24 (98 proje), oranlarında proje amaç

uyumları sağlanmıĢtır. Sosyal kalkınma faaliyetleri noktasında proje

desteklerinin diğer amaçlara göre daha fazla etkin olduğu görülmektedir.

Ġzmir Kalkınma Ajansı (ĠZKA)’nın 2008-2012 yılları arasında



proje sayılarına ulaĢılamamıĢtır. 399 projeden, Küresel ve bölgesel rekabet

edebilirlik gücü, verimlilik %7 (29 proje), BeĢeri sermaye geliĢtirilmesi ve

sosyal kalkınma sosyal bütünleĢme sosyal yapının, yaĢamın güçlenmesi %27

(109 proje), Sağlıklı, yaĢanabilir çevre ve enerji doğal kaynak koruması %25

(100 proje), UlaĢım sosyo ekonomik Altyapının planlı geliĢmesi %41 (161

proje) oranlarında proje amaç uyumu sağlanmıĢtır. Özellikle sosyo ekonomik

alt yapının geliĢtirilmesi kalkınma ajansı tarafından daha yoğun bir Ģekilde

gerçekleĢtirilmiĢ bir amaçtır.

KARACADAĞ Kalkınma Ajansı’nın (2010-2012) yılları arasında



72 proje desteklenmiĢtir. 221 projeden, Kültürel miras, kültürel geliĢme ve

sürdürülebilirlik %20 (43 proje), istihdam kapasitesi ve rekabet gücü %55 (121

proje), beĢeri ve sosyal sermaye, sosyal dayanıĢma %11 (25 proje), bölge

mekân organizasyonu, yaĢam ve mekân kalitesi %14 (32 proje), oranlarında

proje amaç uyumu sağlanmıĢtır. Yoğunluk, rekabet gücünün arttırılması amacı

üzerindedir.

Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı (KUDAKA)’nın 2010-2012

yılları arasında çıkmıĢ oldukları proje çağrıları neticesinde, mali destek ve


çağrıları neticesinde 97 proje desteklenmiĢtir. 162 projeden, beĢeri sermayeyi

16

ve sosyal altyapıyı güçlendirmek %5 (8 proje), sürdürülebilir çevre ve teknik

altyapı oluĢturmak %31 (51 proje), sermaye birikimi ve doğrudan yatırımı

sağlamak %64 (103 proje) oranlarında proje amaç uyumu sağlanmıĢtır.

Yatırımın sağlanması amacı en çok proje desteği verilen amaç olarak

gözlemlenmektedir.

Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı (KUZKA)’nın 2011 yılında

(Ajansın 2010 yılında proje kabulü bulunmamaktadır ve 2012 yılı verilerine ise

ulaĢılamamıĢtır) çıkmıĢ oldukları proje çağrıları neticesinde, mali destek ve


çağrıları neticesinde 24 proje desteklenmiĢtir. 72 projeden, Kendini yeniden

üreten doğa %25 (18 proje), Bilgiye dayanan öğrenen ekonomi %75 (54 proje)

oranlarında proje amaç uyumu sağlanmıĢtır.

Doğu Marmara Kalkınma Ajansı (MARKA) 2010-2012) (2009 da

faaliyet bulunmamaktadır) yılları arasında çıkmıĢ oldukları proje çağrıları

neticesinde, mali destek ve doğrudan faaliyet desteği kapsamında toplamda 208

proje ve teknik destek çağrıları neticesinde 194 proje desteklenmiĢtir. 208

projeden, rekabet gücünün arttırılması %68 (141 proje), çevresel

sürdürülebilirliğin sağlanması ve teknik altyapının güçlendirilmesi %11 (23

proje), tarımsal kalkınmanın sağlanması %21 (44 proje) oranlarında proje amaç

uyumu gerçekleĢmiĢtir. Özellikle rekabet gücünün arttırılması noktasında

ajansın proje desteği verdiği görülmektedir.

Mevlana Kalkınma Ajansı (MEVKA)’nın 2009-2012 yılları arasında



207 proje desteklenmiĢtir. 351 projeden, bölgenin rekabetçilik düzeyinin

artırılması %52 (184 proje), Ġnsan kaynaklarının geliĢtirilmesi ve istihdamın

artırılması %4 (12 proje), sosyo-kültürel yapının güçlendirilmesi %30 (107

proje), doğal kaynakların sürdürülebilirliğinin sağlanması %14 (48 proje)

oranlarında proje amaç uyumu sağlanmıĢtır. Özellikle rekabetçiliğin arttırılması

amacı ajansın en çok destek verdiği projelerdir.

Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı (OKA)’nın 2009-2012 yılları



neticesinde 10 proje desteklenmiĢtir. 256 projeden, insan kaynaklarının ve

toplumsal yapının geliĢtirilmesi %17 (45 proje), iĢletmelerin rekabet gücünün

arttırılması ve dıĢa açılım %63 (162 proje), ekolojik dengelerin, çevrenin

korunması ve durumun iyileĢtirilmesi %19 (49 proje) oranlarında proje amaç

uyumu sağlanmıĢtır. Rekabet gücünün arttırılması noktasında ajans destekleri

göze çarpmaktadır.

17

Orta Anadolu Kalkınma Ajansı (ORAN)’nın 2010-2012 yılları



neticesinde 54 proje desteklenmiĢtir. 206 projeden, rekabet edilebilirliğin

arttırılması %69 (142 proje), yatırım alt yapısının iyileĢtirilmesi %16 (34

proje), kentsel alt yapının iyileĢtirilmesi %15 (33 proje) oranlarında proje amaç

uyumu sağlanmıĢtır. Diğer kalkınma ajanslarında olduğu gibi ORAN’da da en

fazla proje desteği rekabetçiliğin arttırılması hedefine yönelik verilmiĢtir.

Serhat Kalkınma Ajansı (SERKA)’nın 2010-2011 yılları arasında


desteği kapsamında toplamda 72 proje ve teknik destek çağrıları neticesinde 75

proje desteklenmiĢtir. 72 projeden, Tarım ve Hayvancılıkta üretimin

verimliliğini ve katma değerini arttırmak %21 (15 proje), Turizm potansiyelini

harekete geçirerek bölgeyi markalaĢtırmak %4 (3 proje), iĢletmelerin rekabet

edilebilirlik kapasitesini arttırmak %75 (54 proje) oranlarında proje amaç

uyumu sağlanmıĢtır. Rekabet edilebilirlik noktasında proje destekleri burada da

göze çarpmaktadır.

TRAKYA Kalkınma Ajansı’nın 2010-2011 (2009 yılında faaliyet

bulunmamaktadır ve 2012 yılı proje bilgisine ulaĢılamamıĢtır) yılları arasında



50 proje desteklenmiĢtir. 176 projeden, rekabet gücünün arttırılması %47 (83

proje), altyapının planlı geliĢimimin sağlanması %34 (60 proje), sosyal yapı ve

beĢeri sermayenin geliĢtirilmesi %19 (33 proje) oranlarında proje amaç uyumu

sağlanmıĢtır. Rekabetçiliğin arttırılması amacı için ajansın proje desteği

konusunda aktif olduğu görülmektedir.

Zafer Kalkınma Ajansı’nın 2010-2012 yılları arasında çıkmıĢ


kapsamında toplamda 268 proje ve teknik destek çağrıları neticesinde 122

proje desteklenmiĢtir. 268 projeden, rekabet gücünün arttırılması %43 (114

proje), beĢeri geliĢmenin sağlanması %30 (80 proje), altyapının geliĢtirilmesi

%27 (74 proje) oranlarında proje amaç uyumu sağlanmıĢtır. Ajansın genel

proje amaç uyumları çerçevesinde diğer ajanslar gibi rekabetçiliğe daha fazla

destek verdiği gözlemlenmektedir.

Yukarıda analiz edilen projeler doğrultusunda, mali destek ve doğrudan

faaliyet desteği amacıyla toplamda incelenen proje sayısı 5866’dır. Teknik

destek alanında ulaĢılan proje sayısı 1656’dır.

18

2.3. Hibe DıĢı Faaliyet Performansı

Kalkınma ajansları, oluĢumları itibariyle sadece proje destekleri

vermek üzere değil ayrıca farklı alanlarda da çeĢitli misyonlar üstlenmiĢlerdir.

Bölgenin geliĢmesi açısından önem arz eden bölgesel aktörlerin aralarındaki iĢ

birliğinin geliĢtirilmesi gibi bir göreve de sahiptirler. Türkiye’nin sadece kendi

içindeki tanınırlığını arttırmak değil aynı zamanda uluslar arası arenada da

temsilini sağlayıcı bir konumdadırlar. AĢağıdaki tabloda Ajansların hibe

vermek dıĢında yapmıĢ oldukları faaliyetlerin faaliyet raporları ıĢığında

analizleri yapılmaya çalıĢılmıĢtır. Bu tabloda öncelikle hibe dıĢı faaliyetler

belirlenmiĢ daha sonrasında bu faaliyetlerin hangi ajanslar tarafından

gerçekleĢtirildiği belirlenmiĢtir. Böylece 5449 sayılı Kanun’un 5. Maddesinde

belirlenen hibe dıĢı yapılabilecek faaliyetlerin ne derece kalkınma ajansları

tarafından uygulandığı ve bu konudaki performansları ortaya konulmaya

çalıĢılmıĢtır.

Tablo 3- Kalkınma Ajanslarının Hibe DıĢı Faaliyet Analizi

Faa

liyetl

er

AH

ILE

R

AN

KA

RA

BA

KA

BA

KK

A

BE

BK

A

ÇU

KU

RO

VA

DA

KA

DĠK

A

DO

ĞA

KA

DO

KA

FIR

AT

GE

KA

GM

KA

ĠKA

ĠST

AN

BU

L

ĠZM

ĠR

KA

RA

CA

DA

Ğ

KU

DA

KA

KU

ZK

A

MA

RK

A

ME

VL

AN

A

SE

RK

A

OK

A

OR

AN

TR

AK

YA

ZA

FE

R

TO

PL

AM

Bil

gil

end

irm

e

Top

lantı

ları

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

26

Tan

ıtım

Ve

Far

kın

dal

ık

Faa

liyet

leri

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

26

Fu

arla

ra V

e

Ko

nfe

ran

slar

a

Kat

ılım

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

26

Yab

ancı

Mis

yo

n

Ziy

aret

leri

X

X

X

X X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

1X

X

25

19

Ku

rum

-

Ku

rulu

Ģ

Ziy

aret

leri

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

26

Kal

kın

ma

Aja

nsl

arın

a

Ziy

aret

ler

Ve

Tec

rübe

Pay

laĢı

mı

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

26

ÇeĢ

itli

Çal

ıĢta

yla

r

Dü

zen

lem

e

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

26

Eu

rad

a V

e

Waı

pa

Üy

eliğ

i

X

X

X

X X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X X

X

21

Çal

ıĢan

Per

son

ele

Eğ

itim

Ver

me

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

26

Pro

je

Yap

ma

Eğ

itim

i

Ver

me

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

26

Ulu

sal

ve

Ulu

slar

aras

ı

Org

aniz

asyon

lara

Kat

ılım

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X X

X

X

25

Yat

ırım

cı

Hed

efle

me

Yak

laĢı

mı

ile

Bölg

eye

Yat

ırım

cı

Çek

me

X

X X X

X

X X

X X X

X

X

X X X

X

X

17

Pla

nla

ma

Ve

Rap

orl

ama

Faa

liyet

leri

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

26

So

syal

Des

tek

Pro

gra

mı

(SO

DE

S)

X X

X

X

X

X

X

X X X

X

X

X

X

14

20

Kü

mel

enm

e

Str

atej

isi’

nin

Olu

Ģtu

rulm

ası

na

Yön

elik

Ara

Ģtır

mal

ar

X

X

X

X

X

X

X

X

X X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

25

FD

I A

vru

pa

ġeh

irle

ri

Yar

ıĢm

asın

a

BA

ġV

UR

U

X X X 3

Ġnsa

n

Kay

nak

ları

Faa

liyet

leri

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

X

26

Yer

el

Ara

Ģtır

ma

ve

Env

ante

r

Çal

ıĢm

alar

ı

X X X

X X

X

X

X

X

X

X

X

X X

X X

X

17

Aja

nsı

n

Sa

hip

Old

uğ

u

To

pla

m

15

15

15

14

14

12

15

17

15

15

17

17

17

16

16

15

17

17

16

16

17

16

13

17

15

14

Öncelikle yukarıdaki tablodan, kalkınma ajanslarının ajans içi ve

bölgede bulunan dinamiklerle yaptıkları ve yapmayı planladıkları faaliyetler

konusunda bilgilendirme çalıĢmaları gerçekleĢtirdiği anlaĢılmaktadır. Bu

konuda Türkiye’de bulunan 26 Kalkınma Ajansı’nın da %100 bu uygulamayı

gerçekleĢtirdiği görülmektedir. Bilgilendirme toplantılarının dıĢında, kalkınma

ajanslarının %100’nün uygulamıĢ olduğu hibe dıĢı faaliyetler;

Tanıtım ve Farkındalık Faaliyetleri

Fuarlara ve Konferanslara Katılım

Kurum ve KuruluĢ ziyaretleri

Diğer kalkınma Ajanslarının ziyaret edilmesi ve tecrübe paylaĢımı

ÇeĢitli konularda ÇalıĢtaylar Düzenlemek

ÇalıĢan Personele Eğitim verme

Proje yapma eğitimi verme

Planlama ve raporlama faaliyetleri

Ġnsan Kaynakları faaliyetleri

Ģeklindedir.

21

Diğer faaliyetlerden, Yabancı Misyon Ziyaretleri, Ulusal ve Uluslar

arası Organizasyonlara Katılım, Kümelenme Stratejisinin oluĢturulmasına

yönelik araĢtırmalar konusunda, ajansların performansına göre gerçekleĢtirilen

oran %96’dır.

Kalkınma Ajanslarının EURADA ve WAIPA üye olma performansları

%80 oranında gerçekleĢmiĢtir.

Yatırımcı hedefleme yaklaĢımı ile bölgeye yatırımcı çekme ve yerel

araĢtırma ve envanter çalıĢmalarının, kalkınma ajanslarının faaliyet raporlarına

göre yapılma oranı %65’tir.

Sosyal Destekleme Programı (SODES) in Ajanslarca uygulanma oranı

%54 Ģeklindedir. Son olarak FDI Avrupa ġehirleri YarıĢmasına BaĢvurusu

sağlanması %11 oranındadır. Ġzmir Kalkınma Ajansı’nın bu baĢvurusu

sonucunda 2010 yılında 4. OlunmuĢtur.

26 Kalkınma Ajansından hibe dıĢı faaliyetler kapsamında belirlenen 18

faaliyetin %100’nü gerçekleĢtirmiĢ olan bir ajans bulunmamaktadır. Bu konuda

%31’lik bir oranla yaklaĢık 17’Ģer faaliyeti gerçekleĢtiren toplam 8 ajans

bulunmuĢtur. Bu faaliyetlerden gerçekleĢtirme oranı en az olan 12 faaliyet ile

Bursa EskiĢehir Bilecik Kalkınma Ajansı (BEBKA) tarafından yapılmıĢtır.

2.4. Özgünlük Yaratma Performansı

Kalkınma Ajanslarının bölge planları incelendiğinde, ajansların

kendilerine belirlemiĢ oldukları vizyon ve misyonlar ile benzeĢtikleri ve

farklılaĢtıkları noktalara değinmek, yapmıĢ oldukları faaliyetlerin analizinde

kolaylık sağlayabilecektir. Bu sayede Türkiye’nin her bölgesinin, her kentinin

farklı özellikleri sahip olmasından dolayı belirlenecek olan vizyon ve

misyonların da benzeĢtiği noktaların yanında farklı içeriklere sahip olmaları

beklenmektedir.

Öncelikle, Tablo-4’te kalkınma ajanslarının misyon analizleri

yapılacak ve bu doğrultuda Tablo-5’te de vizyonlarının sıklık derecelerine yer

verilecektir.

Tablo 4- Kalkınma Ajanslarının Misyon Ġçerik Analizi

Katılımcı Araçlar GeliĢtirmek ve Uygulamak

BAKA, BEBKA, ĠZMĠR,

KARACADAĞ, DAKA

ĠĢbirliği Kültürünün GeliĢtirilmesi BAKKA, BEBKA, OKA

Potansiyellerin Akılcı Değerlendirilmesi BAKKA, ĠSTANBUL

Yerel Düzeyde ĠĢbirlikleri GeliĢtirmek

BEBKA, DOKA, GEKA,

KARACADAĞ, MARKA, OKA,

DOĞAKA, FIRAT, ĠSTANBUL

22

Bölgenin Rekabet Edebilirliğini ve Uluslararası

Tanınırlığını Arttırmak

DOKA, GEKA, KARACADAĞ,

MARKA, MEVLANA, TRAKYA,

DOĞAKA

Bölgede Sürdürülebilir Ekonomik, Çevresel, Sosyal

Kalkınmayı Sağlamak

DOKA, ĠPEKYOL, ĠZMĠR,

KARACADAĞ, OKA, ORAN,

TRAKYA, ZAFER, ÇUKUROVA,

DAKA, FIRAT, ĠSTANBUL,

SERKA

Kaynaklarının Yerinde ve Etkin Kullanımını Sağlamak

GEKA, ĠPEKYOL, ORAN,

ZAFER, DAKA

Bölge Halkının YaĢam Kalitesini Yükseltmektir GEKA, ZAFER

GiriĢimcilik, Kümelenme ve Ġnovasyon Kapasitesinin

GeliĢtirilmesini Sağlamak

GEKA, KUDAKA, MEVLANA,

ZAFER, DOĞAKA

Bölge Dinamiklerini ve Ġnsan Kaynaklarını Harekete

Geçirmek ĠPEKYOL

Bölgenin Ekonomik Potansiyelini Arttırmak

ĠPEKYOL, KARACADAĞ,

MARKA, ÇUKUROVA

Bölgenin Çekiciliğini Yükseltmek

KARACADAĞ, TRAKYA,

ZAFER

Yerel potansiyeli harekete geçirmek

KUDAKA, MARKA, TRAKYA,

DOĞAKA, FIRAT, ĠSTANBUL

Sağlıklı, eğitimli ve kültürlü bireylerin YAġADIĞI BĠR

BÖLGE LĠDERLĠĞĠ MEVLANA

Medeniyet Değerlerinin Korunduğu ve Küresel

PaylaĢıma Açıldığı bir Bölgede Lider KuruluĢ Olmak MEVLANA

Katılımcı Bir YönetiĢimle GeliĢen BÖLGESĠNĠ

GELĠġTĠREN AJANS OLMAK OKA

Kalkınma ajanslarının misyonları incelendiğinde, 26 kalkınma

ajansından 13 tanesinin “Bölgede Sürdürülebilir Ekonomik, Çevresel, Sosyal Kalkınmayı

Sağlamak” misyonu üzerinde yoğunlaĢtığı görülmektedir. Bölge planlarında

belirtilen misyonlar üzerinde en çok dile getirilen misyon bölgelerin

sürdürülebilir bir kalkınmayı hedeflemesidir. Misyonlarda sıklıkla karĢılaĢılan

ikinci önemli misyon ise yönetiĢim açısından büyük bir öneme sahip olan

“Yerel Düzeyde ĠĢbirliklerini GeliĢtirme” misyonudur. Bölgelerin

rekabetçiliğinin arttırılması ve uluslar arası tanınırlığının sağlanması misyonu

26 kalkınma ajansında sadece 7 kalkınma ajansının bölge planında yer almıĢtır.

Fakat rekabetçiliğin özellikle vurgulandığı kalkınma ajanslarında misyonlarına

yer vermemeleri dikkat çekicidir. Bir diğer dikkat çekici misyon ise Liderlik

noktasına vurgu yapan Mevlana Kalkınma Ajansı’dır. Mevlana Kalkınma

Ajansı ismini Evrensel olarak değer gören Mevlana Celaleddin Rumî den

alması ile birlikte bu avantajını bölgesel kalkınmaya yansıtacak bir misyon

belirlemiĢtir. YönetiĢim kavramına açıkça misyonunda yer veren OKA

katılımcılık, hesap verilebilirlik, saydamlık, hukukilik gibi temel yönetiĢim

ilkeleri ile bölgesel kalkınmayı hedeflemektedir. Ġpekyolu Kalkınma Ajansı ise

diğer kalkınma ajanslarından farklı olarak bölgenin insan kaynaklarının

23

harekete geçirilmesini ve bunun yanında bölge dinamiklerinin de aktive

edilmesini hedeflemiĢtir. BAKA’nın katılımcılık yönünde misyonlar

benimsediği Tablo-4’ten anlaĢılmaktadır.

Genel olarak benimsenen Misyonlar, ajansların bölgenin tanıtılması,

liderlik vurgusu, sürdürülebilir kalkınma, rekabetçilik, bölgenin tüm

dinamikleri ile topyekün bir hareket planı içermektedir. Bu durum da

küreselleĢen dünya düzeninde kalkınma ajanslarının bölgesel amaçlarının

bölgenin hem ekonomik hem sosyal hem de kültürel açıdan bir kalkınma

anlayıĢına sahip oldukları görülmektedir.

Tablo 5- Kalkınma Ajanslarının Vizyon Analizi

Kültürel, tarihi, doğal mirası koruyan

ĠSTKA, ĠZKA, GEKA, DOĞAKA,

AHĠKA, SERKA, DAKA, ĠKA,

KARACADAĞ, DĠKA,

Tarım , sanayi ve ticarette yüksek katma değer üreten ĠSTKA, GMKA, GEKA, ZAFER,

YaĢanabilir kalitesi yüksek

ĠSTKA, ĠZKA, ZAFER, MARKA,

ANKARAKA, BAKA, BAKKA,

DOKA, FKA, KARACADAĞ

Sürdürülebilir kalkınma ilkesi

TRAKYAKA, MARKA, BAKA,

AHĠKA, ORAN, ĠKA,

BeĢeri ve sosyal sermayesi geliĢmiĢ

GMKA, ĠZKA, MARKA, MEVKA,

AHĠKA, DOKA, DAKA, DĠKA,

Tarım ve hayvancılıkta geliĢmiĢ

GEKA, DOĞAKA, AHĠKA,

SERKA, ĠKA,

MarkalaĢmıĢ kent ve turizmde marka ve çekim merkezi

olmak

GEKA, BEBKA, SERKA, ĠKA,

KARACADAĞ,

Çevreye ve ekolojiye duyarlı

TRAKYAKA, GMKA, ZAFER,

MEVKA, DOĞAKA, KUZKA,

DOKA, FKA, DAKA

Bölgesel ve küresel ölçekte rekabet edilebilir

TRAKYAKA, GMKA, ĠZKA,

ZAFER, ANKARAKA, BAKA,

SERKA, ĠKA,

Stratejik konum ile lider marka ve yaĢanabilecek,

geliĢen , öğrenen,geliĢen bölge olmak

GMKA, ĠZKA, GEKA, ZAFER,

BEBKA, MARKA, MEVKA, CKA,

FKA, DĠKA, OKA

GiriĢimci ruhuyla bilgi odaklı, yenilikçi, rekabetçi ve

teknoloji ile bütünleĢmiĢ istihdam oluĢturmuĢ ekonomi,

yatırım çeken

GMKA, ĠZKA, GEKA, ZAFER,

BEBKA, MARKA, ANKARAKA,

DOĞAKA, BAKKA, BAKKA,

DOKA, KUDAKA, FKA, ĠKA,

KARACADAĞ, DĠKA,

Lojistik merkezi olmak DOĞAKA, SERKA, ĠKA,

Kalkınma Ajanslarının vizyonları tablo haline getirildiğinde ise

karĢımıza sadece ekonomik kalkınma ile hareket eden ajanslar değil aynı

24

zamanda bölgelerin diğer olgularını da hesaba katan, gerek ulus içi gerekse

uluslar arası alanda bölgeleri yukarılara taĢımayı hedefleyen kalkınma

ajanslarının varlığı görülmektedir.

SONUÇ YERĠNE

Kalkınma Ajanslarının Türkiye deneyimi yasal olarak 2006 yılında

baĢlamıĢ olsa da ajansların kurulumlarının tamamlanması ve faaliyete

geçmeleri uzun bir süreç almıĢtır. Bir de ajansların farklı zamanlarda

kurulmaları ve bu doğrultusunda farklı sürelerle proje destek çağrısına

çıkmaları bölgelerin eĢit zamanlarda kalkınma ajanslarının varlığını etkin bir

Ģekilde hissedememelerinin sebeplerini oluĢturmaktadır. Kalkınma ajanslarının

bölgesel kalkınmayı sağlamaları, bölgede paydaĢlar ile iĢbirliği içerisinde

olmaları ve diğer bölgeler ile rekabetçi bir anlayıĢla geliĢmenin ortaya

konulmasını sağlamaları beklenmektedir. Bu çalıĢma ile kuruldukları günden

bu güne ajansların nasıl bir performans gösterdikleri incelenmiĢtir. Fakat

çalıĢmanın baĢında da belirtildiği gibi henüz tam bir performans ölçümünün

yapılması için yeterli süre geçmemiĢtir. Bu sebeple çalıĢmada ön performans

değerlendirmesi yapılmıĢtır.

Kalkınma Ajanslarının aktivasyon süre performanslarına bakıldığında

kuruluĢları ile ilk çağrıya çıkmaları arasında, kuruluĢlarına göre 2009 yılı

öncesi 2 yıla yakın, 2009 yılı sonrası için ise 1 yılı aĢkın bir süre ile proje

desteğine çıkmıĢlardır. Süreç kalkınma ajansları için zaman geçtikçe olumlu bir

döngüye dönüĢmüĢtür.

Ajansların önceliklere uyum performanslarına bakıldığında, 5866 proje

incelenmiĢ olup bu projelerin yoğunlukla iktisadi kalkınma noktasında verildiği

sonucuna ulaĢılmıĢtır. Ajansların ekonomik kalkınmanın dıĢında sosyal ve

kültürel kalkınmada da etkin bir çizgide olması beklenmektedir. UlaĢılan

verilerin ajansların yapmıĢ oldukları tüm proje desteklerini kapsamadığı ancak

bizimle paylaĢtıkları derecede analiz yapılmasından dolayı bu konuda daha

ayrıntılı sonuçlara ulaĢılamamıĢtır.

Hibe DıĢı faaliyet performansında Ajanslar genel manada etkin

bulunmuĢtur. Faaliyet raporları ıĢığında ortaya çıkarılan 18 hibe dıĢı faaliyet

baĢlığında en az etkinlik FDI Avrupa ġehirleri yarıĢmasına baĢvuruda

görülmüĢtür. 26 kalkınma ajansından sadece 3 tanesinin bu baĢvuru ile ilgili

bilgi paylaĢımı bulunmaktadır.

Kalkınma ajanslarının son olarak özgünlük yaratma performanslarına

bakıldığında misyon ve vizyonlarında ciddi benzeĢmelerin olduğu görülmüĢtür.

Misyon analizinde en az benzeĢilen nokta “Bölge Dinamiklerini ve Ġnsan

Kaynaklarını Harekete Geçirmek” Ģeklindedir. Bu misyona bölge planında açıkça

yer veren tek Ajans Ġpekyolu Kalkınma Ajansı olmuĢtur. Vizyon analizinde ise

25

en az “Lojistik merkezi olmak” vizyonuna yer verilmiĢtir. Bu Kalkınma ajansları da

26 kalkınma Ajansı içerisinden DOĞAKA-SERKA-ĠKA’dır. Ġpek Yolu

Kalkınma Ajansı, vizyon ve misyon olarak diğerlerinden en farklı iki temel

vizyon ve misyona bölge planında yer vererek en özgün ajans niteliği taĢıdığı

söylenebilir.

Kalkınma Ajansları dünyada birçok baĢarılı uygulaması olmasına

rağmen bazı ülkelerde kapatılmıĢtır. Bu ülkelerden en baĢatı AB’nin güçlü ve

etkin üyesi olan Ġngiltere’dir. Buradan hareketle, Türkiye’deki kalkınma

ajansları için henüz daha önce yapılan olumsuz eleĢtirilerde haklı veya haksız

değerlendirmesi yapılması için erken olduğu kanaatindeyiz.

KAYNAKÇA

KELEġ, RuĢen (2006), KentleĢme Politikası, 8. Baskı, Ġmge Kitapevi,

Ankara.

ALTINIġIK, Ġsa, Hasan Sencer PEKER, (2010), “Bölgesel Kalkınma

Ajansları, Ekonomik Önemi, Avrupa Birliği ve Türkiye’deki Durumu”,

Bütçe Dünyası Dergisi, Sayı, 34.

AROLAT, Osman (2012), Kalkınma Ajansları Yolunu Bulurken, Dünya

Gazetesi http://www.dunya.com/kalkinma-ajanslari-yolunu-bulurken-

148644yy.htm (01.02.2013)

ARSLAN, Kahraman (2005), “Bölgesel Kalkınma Farklılıklarının

Giderilmesinde Etkin Bir Araç: Bölgesel Planlama ve Bölgesel

Kalkınma Ajansları”, Ġstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler

Dergisi, Yıl 4, Sayı 7, Bahar.

EROĞLU, Müzeyyen, Melike, KUM (2010), “Türkiye’de Kalkınma

Ajanslarının Ġdari TeĢkilat Ġçindeki Yeri”, Erciyes Üniversitesi ĠĠBF

Dergisi, Sayı 35, Ocak- Temmuz.

DPT, (2006), Dokuzuncu BeĢ Yıllık Kalkınma Planı (2007-2013) , Bölgesel

GeliĢme Özel Ġhtisas Komisyonu Raporu, Ankara.

KAYA, Kılıç (2007), Bölgesel Kalkınmada Yeni Bir Model; Kalkınma

Ajansları ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, YayınlanmıĢ Yüksek

Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi, Ankara.

TAMER, A. (2008), Kalkınma Ajanslarının Türk Hukuk Sistemindeki

Yeri, DPT Uzmanlık Tezleri, Yayın No: DPT: 2757, Ankara.

TEKĠN, Ahmet (2011), “KüreselleĢen Dünyada Bölgesel Kalkınma

Dinamikleri, Kamu Politikaları Ve Bölgesel Kalkınma Ajansları”,

Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 29, Nisan.

ÖZER, Yunus Emre (2008), “ Küresel Rekabet - Bölgesel Kalkınma Ajansları

ve Türkiye”, Eastern Mediterranean University, Review of Social,

Economic & Business Studies, Vol.9/10.

http://www.dunya.com/kalkinma-ajanslari-yolunu-bulurken-148644yy.htm

http://www.dunya.com/kalkinma-ajanslari-yolunu-bulurken-148644yy.htm

26

5449 Sayılı Kalkınma Ajanslarının KuruluĢu, Koordinasyonu Ve

Görevleri Hakkında Kanun Genel Gerekçesi,

http://www.kudaka.org.tr/ContentDownload/5449_Sayili_Kalkinma_A

janslarinin_Kurulusu_Koordinasyonu_Ve_Gorevleri_Hakkinda_Kanun

Gerekcesi.pdf (15.01.2011)

5449 Sayılı Kalkınma Ajanslarının KuruluĢu, Koordinasyonu ve Görevleri

Hakkında Kanun, http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=1.5.5449&Mevz

uatIliski=0&sourceXmlSearch=% (15.01.2011)

Ahiler Kalkınma Ajansı, http://www.ahi-ka.org.tr/index.php?page=home

(11.06.2013)

Ankara Kalkınma Ajansı, http://www.ankaraka.org.tr/tr/ (11.06.2013)

Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı, http://www.baka.org.tr/ (11.06.2013)

Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı, http://www.bakka.org.tr/ (11.06.2013)

Bursa-EskiĢehir-Bilecik Kalkınma Ajansı, http://www.bebka.org.tr/

(11.06.2013)

Çukurova Kalkınma Ajansı, http://www.cka.org.tr/ (11.06.2013)

Dicle Kalkınma Ajansı, http://www.dika.org.tr/projeler (12.06.2013)

Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı, http://www.dogaka.org.tr/ (12.06.2013)

Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı, http://www.doka.org.tr/ (12.06.2013)

Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı, http://www.daka.org.tr/ (12.06.2013)

Güney Ege Kalkınma Ajansı, http://www.geka.org.tr/ (13.06.2013)

Güney Marmara Kalkınma Ajansı, http://www.gmka.org.tr/ (13.06.2013)

Fırat Kalkınma Ajansı, http://www.fka.org.tr/ (13.06.2013)

Ġpekyolu Kalkınma Ajansı, http://www.ika.org.tr/default.asp (14.06.2013)

Ġstanbul Kalkınma Ajansı, http://www.istka.org.tr/ (14.06.2013)

Ġzmir Kalkınma Ajansı, http://www.izka.org.tr/ (14.06.2013)

Karacadağ Kalkınma Ajansı, http://www.karacadag.org.tr/default.asp

(14.06.2013)

Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı, http://www.kudaka.org.tr/

(14.06.2013)

Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı, http://www.kuzka.org.tr/ (15.06.2013)

Doğu Marmara Kalkınma Ajansı, http://www.marka.org.tr/anasayfa

(15.06.2013)

Mevlana Kalkınma Ajansı, http://www.mevka.org.tr/Home/Index

(15.06.2013)

Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı, http://www.oka.org.tr/ (15.06.2013)

Orta Anadolu Kalkınma Ajansı, http://www.oran.org.tr/ (15.06.2013)

Serhat Kalkınma Ajansı, http://www.serka.gov.tr/ (15.06.2013)

Trakya Kalkınma Ajansı, http://www.trakyaka.org.tr/ (16.06.2013)

Zafer Kalkınma Ajansı, http://www.zafer.org.tr/ (16.06.2013)

http://www.kudaka.org.tr/ContentDownload/5449_Sayili_Kalkinma_Ajanslarinin_Kurulusu_Koordinasyonu_Ve_Gorevleri_Hakkinda_KanunGerekcesi.pdf



http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=1.5.5449&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=%25



http://www.ahi-ka.org.tr/index.php?page=home

http://www.ankaraka.org.tr/tr/

http://www.baka.org.tr/

http://www.bakka.org.tr/

http://www.bebka.org.tr/

http://www.cka.org.tr/

http://www.dika.org.tr/projeler

http://www.dogaka.org.tr/

http://www.doka.org.tr/

http://www.daka.org.tr/

http://www.geka.org.tr/

http://www.gmka.org.tr/

http://www.fka.org.tr/

http://www.ika.org.tr/default.asp

http://www.istka.org.tr/

http://www.izka.org.tr/

http://www.karacadag.org.tr/default.asp

http://www.kudaka.org.tr/

http://www.kuzka.org.tr/

http://www.marka.org.tr/anasayfa

http://www.mevka.org.tr/Home/Index

http://www.oka.org.tr/

http://www.oran.org.tr/

http://www.serka.gov.tr/

http://www.trakyaka.org.tr/

http://www.zafer.org.tr/

KALKINMA AJANSLARI İÇİN BİR PERFORMANS DEĞERLENDİRME DENEMESİ

Documents

Transcript of KALKINMA AJANSLARI İÇİN BİR PERFORMANS DEĞERLENDİRME DENEMESİ