၂၀၁၅ ခႏစ တစႏငငလးဆငရာအပစအခတရပစေရး သေဘာတညမႈစာခပမာ ျမနမာျပညတြင ႀကးမားေသာရငးႏးျမႇပႏမႈမား အတြက အခနကာလတစခလမးဖြငေပးခသည။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင အေျခခအေဆာကအအဖြ႔ ျဖးတးတကမႈ လပေဆာငခကမား၊ စးပြားျဖစစကပးေရးလပငနးမား၊ ေရအားလပစစလပငနးမား ႏင သဘာဝအရငးအျမစ ထတယသးစြမႈမား ျမႇငတကလာခသည။ ထ႔ေၾကာင ေျမယာသမးယမႈမား၊ ဌာေနတငးရငးသား လမႈအသကအဝနးလပကငအသးခေနေသာေျမယာ မား အေျမာကအျမား သမးယခရလကရသည။

ဓေလထးတမးအရ ေျမယာလပကငကငသးမႈမားျပားျခငးႏင ေျမယာစမအပခပမႈစနစမား အားနညးေနမႈႏင ဌာနဆငရာမား အခငးခငး ပးေပါငးလပေဆာငမႈအားနညးျခငးမားေၾကာင အထးသျဖငျမနမာႏငင၏ တငရငးသားနယစပေဒသမား၌ ေကးလကေန ျပညသအမားအျပားမာ ေျမယာသမးယျခငးခရႏငသညအေျခအေန ျဖစေနသည။ ေဒသတြငး (၇ဝ) ရာခငႏႈနးေသာ ေဒသချပညသ မားသည ၎တ႔၏အသကရငရပတညမႈအတြက ေျမယာကသာအမျပလကရျပး ေျမယာသမးယမႈမားသည လမႈအသကအဝနး တစခလး၏ အသကေမြးဝမးေကာငးမားအေပၚ ၿခမးေျခာကႏငသည။

ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငးတစေလၽာက ေကးလကျပညသမားမာ အစးရအာဏာပငမား၊ ပဂၢလကကမၸဏမားႏင ရငဆငျခငး၊ ထပတကေတြ႔ဆျခငးႏင ညႇႏႈငးမႈမားလပေဆာငျခငးအားျဖင ၎တ႔၏ ေျမယာအခြငအေရးမား အတြက တြနးလနတကခကၾကရသည။ မၾကာခဏပင ရြာသားမား၏ သေဘာထားအျမင မားမာလစလ႐ႈ ခရသည။ ေျမယာသမးဆညးျခငးေၾကာင ဆးကးခစားရသည ရြားသားမား၏အသမားက မးေမာငးထးျပျခငးမာ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင အားလးပါဝငသညဖြ႔ၿဖးေရးအား ေရ႕ဆက ေလာကလမးရန မဝါဒလပေဆာငသမားႏင ပဂၢလကကမၸဏမားအား ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ တကတြနးလပါသည။

“သတ႔ေပးမယ ဒေငြေလးန႔ဆ ကၽြနေတာတ႔ ႏစလေလာကပ စားလ႔ရမာ။ ဒါေပမယ သတ႔အတြကကေတာ ဒေတာငက ရလာမယေငြန႔ ႏစတစရာေလာက ထငစားလ႔ရတယ။ ကၽြနေတာေျပာခငတာက သတ႔ေပးမယ ေငြက ကၽြနေတာတ႔အတြက ဘာမမဟတဘး။ သတ႔ေပးတေငြန႔ ကၽြနေတာတ႔ရပတညလ႔မရဘး။ သတ႔ေတြ ကၽြနေတာက ေငြ ၁၀ သနးေလာက ေပးခရငေတာင ကၽြနေတာ ဒေတာငန႔ မလႏငဘး။ ကၽြနေတာတ႔ဘဝ အသကရငသနမႈက ေငြ ၁၀ သနးန႔ ႏစတစရာေလာက ေထာကပႏငမာမဟတဘး။ တျခားသေတြ ဘာလ႔သေဘာတလညး ကၽြနေတာမသေပမယ ကၽြနေတာအေနန႔ကေတာ ဒေတာငက မေရာငးခငဘး။”

ဥးဘခ---(ကား၊ ၅၈ ႏစ)၊ ဘရ--- ေကးရြာ၊ ပႏၷေတာ ေကးရြာအပစ၊ သထၿမ႕နယ၊ သထခရင၊မြနျပညနယေျမာကပငး (၂၀၁၅ခႏစ၊ ေမလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမားလထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေျမယာသမးယမႈမားႏင ေကးလကစြမးရညလပေဆာငခကမားျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေျမယာသမးယမႈမားႏင ေကးလကစြမးရညလပေဆာငခကမား

လထပါဝငခြငမရသ

ည ဖြ႕ၿဖးေရးစမက

နးမား - ျမနမာျပညအေရ႕ေတ

ာငပငးရ ေျမယာသ

မးယမႈမားႏင ေက

းလကစြမးရည

လပေဆ

ာငခကမား

လထပါဝငခြငမရသ

ည ဖြ႕ၿဖးေရးစမက

နးမား - ျမနမာျပညအေရ႕ေတ

ာငပငးရ ေျမယာသ

မးယမႈမားႏင ေက

းလကစြမးရည

လပေဆ

ာငခကမား

၁၉၉၂ ခႏစတြင စတငတညေထာငခေသာ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သည လြတလပေသာလထအေျချပအဖြ႔အစညးတစချဖစၿပး ျမနမာျပညအ တြငး လ႔အခြငအေရးအေျခအေန တးတကေကာငးမြနလာေစရန ရြာသားမား၏အသမားက မတတမးတငျခငးႏင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကခရမႈမား အေပၚ သတ႔၏အခြငအေရးမားက ျပနလညေတာငးဆျခငး၊ တ႔ျပနကာကြယျခငး စသညနညးဗဟာမားအား ပပးေပးျခငးျဖင လပေဆာငေနပါသည။ ထ႔အျပင ရရသညသတငးအခကအလကမားက ျဖန႔ေဝေပးျခငးႏင ခးေဖာကမႈမားကကာကြယလကရသည ရြာသားမား၏နညးဗဟာမားပမ ေကာငးမြနေစရန ၎တ႔ႏငပးေပါငးလပေဆာငမႈမားလပျခငးျဖင ျမနမာျပညရလ႔အခြငအေရးအေျခအေန ပမတးတကေကာငးမြနလာေစရန ႀကးပမးလကရပါသည။ ကြႏပတ႔၏လပငနးမားက အေသးစတသရလပါက www.khrg.org တြင ဖတရႈႏငပါသည။ရ g g ြ ရႈ ည

9.4 437.4 x 309 mm

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမားလထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမားျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေျမယာသမးယမႈမား ႏင ေကးလက ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေျမယာသမးယမႈမား ႏင ေကးလက

စြမးရညလပေဆာငခကမားစြမးရညလပေဆာငခကမား

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ၾသဂတလ

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား- လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား- ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေျမယာသမးယမႈမား ႏင ေကးလကစြမးရည လပေဆာငခကမား

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေရးသားထတေဝသည။ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ၾသဂတလ ။ KHRG #2018-01

အေရ႕ႏင အေနာကမကႏာဖးပ၏ ဓာတပမားအေၾကာငးအား ဤအစရငခစာ၏ေနာကဆးစာမကႏာတြင ေကးဇးျပ၍ၾကညပါ။

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ (KHRG) သည ၁၉၉၂ ခႏစတြင စတငတညေထာငချပး ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ၿမ႕ျပႏင အေနနးေသာရြာသားမားႏင ေကးလကေဒသမားရ ရြာသားမား၏အေျခအေနမားအား တကရကသကေသခမႈမားက ဓာတပရကယမႈျဖငျဖစေစ၊ အျခားေသာသကေသမားျဖငျဖစေစ ၎တ႔၏ဘဝေနထငမႈအေျခအေနမားက မတတမးတင မႈမားျပလပပါသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သည လြတလပေသာအဖြ႔အစညးတစချဖစၿပး မညသညႏငငေရးႏင အျခားေသာအဖြ႔အစညးမားႏင ဆကစပမႈမရပါ။ ကြႏပတ႔၏လပငနးမားက အေသးစတသရလပါက အငတာနကစာမကႏာ ျဖစသည www.khrg.orgwww.khrg.org တြင ေတြ႔ရႏငသကသ႔ ကြႏပတ႔၏ေရးသားထတေဝခေသာအစရငခစာမားကလညးရယလပါက အးေမးလလပစာ khrg@khrg.orgkhrg@khrg.org သ႔ ခြငျပခကေတာငးျပး ရယႏငပါသည။

ဤအစရငခစာအား ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၂ဝ၁၈တြင ထတေဝျပးအဖြ႔၏မပငျဖစသည။ ဤအစရငခစာတြငပါရေသာအေၾကာငး အရာမားက မမကယပငအကးအျမတအတြကမဟတပ အမားအကးအတြက သ႔မဟတ သတငးမဒယာမားတြငေဖာျပလျခငး ႏင ဆကစပသညရညရြယခကမားအတြက ထပမကးယအသးျပျခငး သ႔မဟတ ျဖန႔ေဝျခငး မားလပေဆာငႏငပါသည။ သ႔ေသာ စးပြားေရးအကးအျမတအတြကျပနလညအသးျပထတေဝလပါက ကရငလ႔အခြင အေရးအဖြ႔ထမ ဥးစြာခြငျပခကရယရနလအပပါသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ဤအစရငခစာအား မလအဂၤလပ ဘာသာမ ျမနမာဘာသာႏင ကရငဘာသာသ႔ ျပနဆထားျခငးျဖစသည။

ဤအစရငခစာသည ေရာငးရနမဟတပါ။ ဤအစရငခစာသည ေရာငးရနမဟတပါ။

ဤအစရငခစာ စာအပထတေဝမႈအား ေအာကပါအဖြ႔အစညးမားမ ရနပေငြပပးေပးထားသည။ ဤအစရငခစာ စာအပထတေဝမႈအား ေအာကပါအဖြ႔အစညးမားမ ရနပေငြပပးေပးထားသည။

ရငးလငးခကရငးလငးခက ဤအစရငခစာတြငပါဝငေသာ အေၾကာငးအရာမားသည ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ႏငသာ သကဆငျပး LIFT အဖြ႔တ႔၏ ယဆခက အျမငသကေရာကမႈမား လးဝမပါရေၾကာငး ရငးလငးအသေပးအပပါသည။

မာတကာမာတကာ

၁။ နဒါနး၁။ နဒါနး .................................................................................................................. .................................................................................................................. ၃ ၃ အစရငခစာ အႏစခပ ............................................................................................. ၃ ေနာကခအေၾကာငးအရာ- လပေဆာငခကနညးဗဟာမားအေရးၾကးပ ............................... ၉ အၾကျပခကမား .................................................................................................... ၁၁ အစရငခစာျပစပနညးလမးမား ................................................................................. ၁၇ ေဝါဟာရမားႏင အတေကာကအသးအႏႈနးမား ............................................................. ၂၂

၂။ စးပြားေရးအခြငအလမးပြငလာျခငး- ျမနမာႏငငရ ေျမယာႏင ဖြ႔ျဖးမႈ၂။ စးပြားေရးအခြငအလမးပြငလာျခငး- ျမနမာႏငငရ ေျမယာႏင ဖြ႔ျဖးမႈ ................................... ................................... ၂၃ ၂၃ ဖြ႔ျဖးေရး- ႏငငတစဝမး ဥးစားေပးမႈ ............................................................................ ၂၃ ျမနမာႏငင ေျမယာစမအပခပမႈ ................................................................................ ၂၈ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ စးပြားေရးဖြ႔ျဖးမႈ ႏင ေျမယာသမးယမႈမား ............................. ၃၇

၃။ ႏငငေတာအစးရထလကလမးမႏငမႈ- ေကးလကစြမးရညနညးဗဟာမားအသးျပ၍ ၃။ ႏငငေတာအစးရထလကလမးမႏငမႈ- ေကးလကစြမးရညနညးဗဟာမားအသးျပ၍ ေျမယာအျငငးပြားမႈ အားေျဖရငးျခငး ေျမယာအျငငးပြားမႈ အားေျဖရငးျခငး ........................................................................... ........................................................................... ၄၂ ၄၂ ေျမယာလပပငခြငလကမတမားႏင မတတမးျပစျခငး ..................................................... ၄၂ ဓာတပမား။ ။ေျမယာလပပငခြငလကမတမားႏင မတတမးျပစျခငး ............................ ၅၈ တငၾကားစာမား .................................................................................................... ၅၉ ဥပေဒဆငရာ ဗဟသတႏင တရားမတမႈရရခြင ............................................................. ၆၉ ဓာတပမား။ ။ ဥပေဒဆငရာဗဟသတ ႏင တရားမတမႈရရခြင ................................... ၈၀ အျဖစအပကေလလာျခငး- ေျမယာအျငငးပြားမႈအား တရားရးသ႔တငျခငး- ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ၏အမႈကစၥၥ ................................................................. ၈၁ ဓာတပမား။ ။ေျမယာအျငငးပြားမႈအား တရားသ႔တငျခငး- ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ အမႈကစၥ……………………... ................................................ ၉၂

၄။ ေကးလကစြမးရညတ႔ျပနမႈနညးဗဟာမားအသးျပ၍ ကမၸဏမားႏငညႇႏႈငးျခငး၄။ ေကးလကစြမးရညတ႔ျပနမႈနညးဗဟာမားအသးျပ၍ ကမၸဏမားႏငညႇႏႈငးျခငး .................... .................... ၉၄ ၉၄ လြတလပစြာ ႀကတငအသေပးျခငးႏင သေဘာတညမႈရယျခငး (FPIC) ၏ အေရးႀကးမႈႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ ................................................................................................... ၉၄ ဓာတပမား။ ။လြတလပစြာႀကတငအသေပးျခငးႏင သေဘာတညမႈရယျခငး (FPIC) ၏အေရးႀကးမႈႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ ........................................................................... ၁၀၇ အျဖစအပကေလလာျခငး- တနသၤာရျမစေပၚတြင ေရအားလပစစေရကာတာ ေဆာကလပျခငး ............................................................................................. ၁၁၀ ေလာေၾကးေငြ....................................................................................................... ၁၁၉ ဓာတပမား။ ။ေလာေၾကးေငြ .............................................................................. ၁၂၉

1

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

၅။ ေကးရြာအဆင လထလႈပရားေဆာငရြကမႈမား၅။ ေကးရြာအဆင လထလႈပရားေဆာငရြကမႈမား .............................................................. .............................................................. ၁၃၂ ၁၃၂ ဆႏၵျပျခငးႏင ထပတကရငဆငျခငး ........................................................................... ၁၃၂ ဓာတပမား။ ။ဆႏၵျပျခငးႏင ထပတကရငဆငျခငး .................................................. ၁၄၄ လထေထာကခမႈ ................................................................................................... ၁၄၇ ဓာတပမား။ ။လထေထာကခမႈ ........................................................................... ၁၅၆ အျဖစအပကေလလာျခငး- အမားပငေျမေပၚတြင ထးေကာကတးေဖာျခငး- ခခေကာကေတာင ျဖစရပ ................................................................................. ၁၅၇ အေရ႕မကႏာဖးႏင အေနာကမကႏာဖးအေရ႕မကႏာဖးႏင အေနာကမကႏာဖး........................................................................................................................................................ ၁၆၆ ၁၆၆

2

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

၁။ နဒါနး၁။ နဒါနး

အစရငခစာ အႏစခပ အစရငခစာ အႏစခပ

ျမနမာႏငငအႏ႔အျပားတြင ဌာေနတငးရငးသားလမႈအ သကအဝနးမား လပကငအသးခေနေသာ ေျမယာ အေျမာကအမားသမးယခရလကရသည။ ႏငငတြငး လကရ လပေဆာငေနေသာ ဖြ႔ၿဖးေရး ကစၥရပမားသည ေကးလကေနလမႈအသကအဝနးမားအေပၚ လ႔အခြင အေရးခးေဖာကမႈအႏရာယမား အလြနျဖစေပၚေစသည။ ေဒသတြငး ၇ဝ ရာခငႏႈနးေသာ ေဒသချပညသ မားသည ၎တ႔၏အသကရငရပတညမႈအတြက ေျမယာကသာ အမျပလကရၿပးေျမယာသမးယမႈမားသည လမႈအသက အဝနးတစခလး၏ အသကေမြးဝမးေကာငးမားအေပၚ ၿခမးေျခာကႏငသည။1 ဓေလထးတမးအရ ေျမယာလပ ကငကငသးမႈမားျပားျခငး၊ ေျမယာစမအပခပမႈစနစမား အားနညးေနမႈႏင ဌာနဆငရာမားအခငးခငးပးေပါငး

လပေဆာငမႈအားနညးျခငးမားေၾကာင အထးသျဖင ျမနမာႏငင၏ တငးရငးသားနယစပေဒသမား၌ ေကးလကေနျပညသအမားအျပားမာ ေျမယာသမးယျခငး ခရႏငသညအေျခအေနျဖစေနသည။ လတတေလာ ျဖစပြားခသည တပမေတာ၏သတျဖတျခငးခရေသာ ကရငဌာေနတငးရငးသားအခြငအေရးတကၾကြလႈပရားသ ေစာအမး2 ကစၥရပသည ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ေျမယာႏငပတသက၍ လပရားေဆာငရြက ေနသမားအတြက အခကအခအႏရာယမား ဝနးရလကရေနသညက မးေမာငးထးျပေနပါသည။

၂ဝ၁၂ ခႏစ ႏစဖကသေဘာတ ပဏာမအပစအခတရပစေရးႏင ၂ဝ၁၅ ခႏစ တစႏငငလးဆငရာ အပစအခတ ရပစေရးသေဘာတညမႈစာခပတ႔မာ ၾကးမားေသာရငးႏးျမႇ ပႏမႈမားအတြက အခနကာလတစခ လမးဖြငေပး ခသည။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင အေျခခအေဆာကအအဖြ႔ျဖးတးတကမႈ လပငနးမားႏင သဘာဝအရငးအျမစထတယသးစြမႈမား ျမႇငတကလာခသည။ ေဒသခလမႈအသကအဝနး၏ နစနာမႈမားႏင လအပခကမားက အနညးငယသာစဥးစားေသာ ျပညတြငးႏငႏငငတကာကမၸဏမားသည ေကးလက ေနျပညသမားႏင ထပတကရငဆငလာရၿပး ေျမယာအျငငးပြားမႈမား ပမမားျပားလာခသည။

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင အဓကလပကငသည စးပြားျဖစဖြ႔ျဖးေရးလပငနးမားမာ သတမငးလပငနး၊ ေရအားလပစစ၊ လမးေဖာကလပျခငးႏင စကပ းေမြးျမေရးလပငနးမားျဖစၾကသည။ ကမၸဏကယစားလယ မားႏင အစးရအာဏာပငမားအပါအဝင ၎စမကနးမားတြင ပါဝငပတသကလပေဆာငေနသမားသည စး

1 ကမာၻ႔စားနပရကၡာႏင လယယာစကပးေရးအဖြ႔အစညး (FAO) ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြငထတေဝေသာ “Myanmar at a glance,” တြငၾကညပါ။

2 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဇြနလ တြငထတေဝေသာ “A Karen Community Leader, Saw O Moo, Was Murdered by Tatmadaw forces in Hpapun District, April 2018,” ႏင KESAN မ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဧၿပလ ၁ဝ ရကေန႔တြင ထတေဝေသာ “A Tribute to Saw O Moo: Karen Indigenous Rights Defender Gunned Down by Burma Army Soldiers in Mutraw District, Karen State,” တြငၾကညပါ။

ေျမယာသမးယမႈမားသညလတစဥးတစေယာက ႏင/သ႔႔မဟတ လမႈအသကအဝနးမ တရားဝင သ႔မဟတ စာရြကစာတမးမရေသာလညး ရးရာ ဓေလထးတမးစဥလာအရလပကငေနေသာ(သ႔) အသးျပေနေသာ ေျမမားက အစးရ၊တပမေတာ ႏင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမား သ႔မဟတ ပဂၢလကတစဥးခငးမားမ ေျမယာပင ဆငမႈရရရနတရားဝငေသာလညးေကာငး၊တရား မဝငေသာလညးေကာငး ေျမသမးဆညးျခငးျဖစ စဥမားက ဆလသည။

3

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ပြားျဖစဖြ႔ျဖးေရးလပငနးႀကးမားမ အကးအျမတမားရရနသာ ရညရြယသညအတြက ေဒသချပညသမား၏ အခြငအေရးမားကလစလ႐ႈထားေၾကာငး ဤအစရငခစာရ သကေသအေထာကအထားမားအရ ေျမယာႏင ပတသက၍ အလြနစးရမရသညအေျခအေန ကညႊနျပေနသည။ ဌာေနတငးရငးသားမား၏အခြငအေရး ဆငရာ ကလသမဂၢေၾကျငာစာတမး (UNDRIP) ႏင ကလသမဂၢ၏ စးပြားေရးႏငလ ႔အခြငအေရးမားဆငရာ လမးညႊနအေျခခမမားတြင ထအခကမားက ေလးစားစြာထညသြငးေဖာျပထားေသာလညး ပါဝငပတသက လပေဆာငသမားသည ေျမယာသမးယျခငးမားအတြက ေဒသချပညသမားအားၾကတငအသေပးျခငးႏင သေဘာထားခြငျပခကရယမႈမား မရသညကေတြ႔ရရသည။ ကမၸဏမားႏင ေဒသတြငးအာဏာပငမားသည ေဒသခလမႈအသကအဝနးမား၏ လမႈေရးႏငသဘာဝပတဝနးကငအေပၚ ေရရညသကေရာကမႈမားအတြက အနညးငယသာထညသြငးစဥးစားျပး စးပြားျဖစဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမားကသာ ဥးစားေပးလကရသည။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးမရြာသားမားသည အနညးငယေသာေလာေၾကး သ႔မဟတ တရားမၽတမႈရရရန အကညေတာငးချခငးတ႔ႏငအတ ၎တ႔၏ေျမယာအခြငအေရး လျခမႈရရရန ရနးကနေနၾကရသည။

လြနခေသာ(၁ဝ)ႏစတြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ‘ေကးလကစြမးရည- ကရငျပညနယ စစအပခပမႈအတြငး ‘ေကးလကစြမးရည- ကရငျပညနယ စစအပခပမႈအတြငး ျပနလညခချခငးႏငေကးလကအခြငအေရးမား’ျပနလညခချခငးႏငေကးလကအခြငအေရးမား’ ဆသည အစရငခစာကထတေဝခသညအခနမစ၍ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေဒသခလမႈအသကအဝနးမား၏ အေတြ႔အၾကမားက နားလညရနမာ အလြနအေရးၾကးေသာ ခဥးကပသညနညးလမးတစချဖစလာသညကေတြ႔ရသည။ ကမၸဏမားႏင အစးရအာဏာပငမားကရြာသားမားကခခတြနးလနႏငစြမးအားနညးသညသမားအျဖစေဖၚျပမညအစား ေဒသခရြာသားမားမလ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအားမညသ႔ကာကြယတ႔ျပနသညကကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ အေလးထားေဖၚျပထားပါသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေကးလကစြမးရညဆသညမာ ရြာသားမားမ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအား နားလညရန၊ ထပတကရငဆငရနႏင ကာကြယရနအတြက လပေဆာင သညလပႏငစြမးအား၊ နညးဗဟာမားႏငၾကးပမးမႈမားဟ အဓပၸါယဖြငဆသည။ ကရငလ႔အခြငအေရး အဖြ႔အေနျဖင ရြာသားမားမမမတ႔၏ေျမယာမားအားကာကြယရန အသးျပသည ကြျပားေသာနညးဗဟာလပ ေဆာငခကမားကလညးတငျပလသည။ ထနညးဗဟာမားတြင ရြာသားမားမ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈလပငနးစဥ မားတြငပါဝငျခငး၊ ပဂၢလကပါဝငပတသကေဆာငရြကသမားႏငညႇႏႈငးျခငး၊ မတတမး တငျခငးမတစဆင ၎တ႔၏ေျမယာအခြငအေရးမားအားကာကြယျခငး၊ တငၾကားစာမားေပးပ႔ျခငး၊ မၽတသညေလာေၾကး နစနာ ေၾကးေတာငးဆျခငးႏင ကန႔ကြကဆႏၵျပျခငး တ႔ပါဝငသည။

ဤအစရငခစာသည ရြာသားမား၏လပေဆာငခကမားက အားေကာငးေစႏငသည (သ ႔မဟတ) အားေလာသြားေစသည တြနးအားေပးခကမားကလညး မးေမာငးထး ျပထားသည။ ရြာသားမားမ သတငးအခကအလကမားရရမႈ၊ ဆးျဖတခကခသည သမားထသ႔ေရာကရႏငမႈ၊ ဥပေဒမေဘာငမားအား နားလညႏငမႈႏင လမႈအသကအဝနးတစခအေနျဖင ၎တ႔၏အသမားအား ထတေဖာႏငစြမး စသညအခက မား ပါဝငေဖာျပထားသည။

ႏငငေရးႏငလမႈေရး တညျငမမႈမရျခငးေၾကာင မကေမာကကာလ ေျမယာအျငငးပြားမႈမားသည ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငး၏ ေရရညတညတေသာ ျငမးခမးေရးရရေရးအတြက ျခမးေျခာကမႈတစချဖစေနသည။ ပစၥညးဥစၥာပငဆငမႈမား အသမးခရျခငးမကာကြယရန ေကးလကေနျပညသမား၏ လ႔အခြငအေရးႏင ေျမယာအခြငအေရးမားကာကြယရန ခငမာလျခသည ဥပေဒမေဘာငမား စတငလပေဆာငရန အလငအျမန လအပေနပါသည။ အားလးပးေပါငးပါဝငမႈရသညဖြ႔ျဖးေရးအား ေရ႕ဆကလပေဆာငရန ဆးျဖတခကခႏငသ

4

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

မား၊ ပဂၢလကကမၸဏမား၊ အျခားပါဝငပတသကေဆာငရြကသမားအား လကခသရေစရနအတြက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ အေနျဖင ဤအစရငခစာမတစဆင ေျမယာသမးယမႈမားေၾကာင ထခကနစနာမႈ ခစားရေနသည ရြာသားမား၏အသအား မတတမးတငထတေဖာရန ေမၽာလငပါသည။

အစရငခစာဖြ႔စညးပ အစရငခစာဖြ႔စညးပ

ဤအစရငခစာတြင အခနး (၅)ခနး ခြထားပါသည။ နဒါနးအခနးနဒါနးအခနး တြင အစရငခစာအႏစခပ၊ ေနာကခအေၾကာငးအရာ၊ အဓကေေတြ႔ရခကမား၊ အၾကျပခကမားႏင သေတသနလပေဆာငပနညးလမးမားက တငျပထားပါသည။

ဒတယအခနးဒတယအခနးတြင ၁၉၈ဝ ခႏစမ ယေန႔အခနထ ျမနမာႏငင၏ ေျမယာစမအပခပမႈစနစႏင ဖြ႔ျဖးေရး ဥးတညဘကလားရာမားက ေနာကခအခကအလကမားအေနျဖင ဖတ႐ႈေလလာသမား သရရနေဖာျပထား ပါသည။ စစအစးရမ အရပသားတစပငးအစးရသ႔ ေျပာငးလသြားေသာ ျမနမာႏငငေရးအခငးအကငးကာလ အတြငး ဆကလကတညရေသာဖြ႔ျဖးေရးႏင ဆကစပသည ေျမယာသမးယမႈဆငရာ လ႔အခြငအေရးခး ေဖာကမႈမားကလညး မးေမာငးထးျပထားသည။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရေဒသအေတာမားမားတြင ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU)ႏင ျမနမာအစးရတ႔၏ ေျမယာစမခန႔ခြအပခပမႈစနစႏစခစလးက အသးျပလကရသည။ ထကသ႔ ႐ႈပေထြးေသာေျမယာအပခပမႈစနစမားေၾကာင ေဒသချပညသမား အထးသျဖင ဆငးရခ႕တေသာသမားအား ေျမယာသမးယမႈမား ပ၍ၾကေတြ႔ရေစပါသည။ ေနာကဆးအေန ျဖင ဤအပငးတြင ေရအားလပစစစမကနးမား၊ စကပးေမြးျမေရးလပငနး၊ လမးေဖာကလပျခငးႏင သတမငးလပငနးအပါအဝင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးသ႔ ဝငေရာကလာေသာလပငနးမားအားျခငေဖာျပ ထားပါသည။ ဤလပငနးမားသည ေဒသတြငးေျမယာလပပငခြင လျခမႈမရေစရန ပမတြနးအားေပးမႈျဖစေစ ႏငသည။

အခနး (၃)အခနး (၃) တြင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငး ေကးလကျပညသမားမ ၎တ႔၏ဘးဘြားပငေျမမားက ကာကြယရနအတြက ျမနမာအစးရႏင ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU) တ႔၏ ေျမယာစမအပခပမႈ ႏင တရားရးစနစမားက လကလမးမေရာကရရန မညသ႔ၾကးစားေနသညကသးသပတငျပထားပါသည။ ဤအပငး တြင ေျမယာမတပတငရရရနလပေဆာငျခငး၊ ပငဆငမႈမားႏင ဆး႐ႈးမႈအတြက မတတမးတငထားျခငး၊ ျမနမာအစးရႏင KNU သ႔တငၾကားစာမားေပးပ ႔ ျခငးမားသာမက (ေကာပေရးရငး) ပးေပါငးစမကနး လပငနးမားေၾကာင ပကစးဆး႐ႈးသြားသညအမျခေျမမားႏင ေျမယာသမးယမႈအတြက ျပနလညခခလပ ေဆာငရန တရားရးစနစအားအသးျပျခငး စသညလပေဆာငပနညးလမးမားအား မးေမာငးထး ေဖာျပ ထားပါသည။

၁။ ေျမယာလပပငခြငလကမတႏငမတတမးျပစျခငး -၁။ ေျမယာလပပငခြငလကမတႏငမတတမးျပစျခငး - ဤအပငးတြင ေကးလကေနျပညသမားမ ၎တ႔၏ ဘးဘြားပငေျမယာမားအားကာကြယရနႏင ေျမယာလပပငခြင လကမတရရရန မညသ႔ႀကးစားသညက သးသပေဖာျပထားသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင မတညေသာေျမယာစမအပခပမႈစနစႏစခ တညရေနေသာေၾကာင ေကးလကေနျပညသမားသည ၎တ႔၏ေျမယာမား အားမတပတငရန စနေခၚမႈမားစြာၾကေတြ႔ေနရသည။ ထလမႈအသကအဝနးမားသည ဓေလထးတမး ေျမယာအသးခမႈကသာ ကာလၾကာရညစြာ ဆကတကကငသးလာသညအတြက ေျမယာလပပငခြင

5

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

လကမတအား မညသ႔ျပလပရမညက ေသခာစြာမသရေပ။ ထ႔အျပင ေျမယာတငးတာျခငးလပငနးစဥ တြင ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငးႏင ေျမယာမတပတငျခငး လပေဆာငရာတြင အဂတလကစားမႈမားရျခငး သညလညး ေဒသခမားအတြက အတားအဆးမားျဖစျပးပမခကခေစပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ကမၸဏမားအေနျဖင ျမနမာႏငင၏ အထကအာဏာပငအစးရဌာနမားသ႔ လကလမးမေရာကရႏငျပး ေကးလကေနျပညသမားမာ ၎တ႔၏ေျမယာမားအားအသမးခမညကမသခငမာပင ကမၸဏမားမ စးပြား ျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားအတြက ေျမယာအသးျပရန တရားဝငခြငျပခကရရထားႏငသည။

၂။ တငၾကားစာေပးပ႔ျခငး -၂။ တငၾကားစာေပးပ႔ျခငး - ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတစေလာက ေကးလကေနျပညသမားသည ၎တ႔ေျမယာသမးယမႈခရမႈအေပၚ တငၾကားစာမားေရးသားေပးပ႔ျခငးအားျဖင တ႔ျပနၾကသည။ ဤ အခနးတြင ထတငၾကားစာမားေရးသားေပးပ႔ရျခငး၏ ေနာကကြယမ ရညရြယထားခကမားကသးသပထားျပး တ႔ျပနမႈျပနလညရရရန မညသညအခကအခအတားအဆးမားရသညကလညး ေဖာျပထား သည။ ျမနမာႏငငတြင ထေရာကသည နစနာမႈေျဖရငးေရးယႏရားမား မရေသာေၾကာင ေျမယာသမး ယျခငးခရသည ျပညသမားသည အကညရရရနအတြက ကယျပန႔ေသာေဒသအဆင၊ ျပညနယအဆငႏင ႏငငေတာအဆင အာဏာပငမားထသ႔ အယခဝငၾကရသည။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ဤတင ၾကားစာမားအားလညး ထေရာကစြာျပနလညေျဖၾကားျခငးမရပ တာဝနယမႈတာဝနခမႈမား လစဟငးေန သညက ေဖာျပလကရသည။

၃။ ဥပေဒဆငရာ အသပညာႏင တရားမၽတမႈရရခြင -၃။ ဥပေဒဆငရာ အသပညာႏင တရားမၽတမႈရရခြင - ဤအခနးတြင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ရြာသားမားသည ၎တ႔၏ေျမယာအခြငအေရးမားအားကာကြယရန ဥပေဒမားအေပၚ ယၾကညမႈအကန႔ အသတရေနသညကသးသပတငျပထားသည။ ေျမယာဥပေဒမားတြင ေရ႕ေနာကညညြတမႈမရျခငး၊ ရြာသားမားမေငြေရးေၾကးေရးအခကအခႏင တရားရးစနစမားတြင အဂတလကစားမႈရျခငးတ႔ေၾကာင ေကးလကေနျပညသမားသည ေျမယာသမးယခရျပး ေနာကဆကတြတရားမတမႈရရရန အခကအခမားႏင ရငဆငေနရသည။

ေျမယာအျငငးပြားမႈအား တရားရးသ႔တငျခငး။ ။ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအမႈကစၥ ေျမယာအျငငးပြားမႈအား တရားရးသ႔တငျခငး။ ။ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအမႈကစၥ ေတာငငခရငတြင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ (KMAC) မ အၾကးစား ကၽြနးသစစကပးေရးအတြက

ေျမဧက (၂၄ဝဝ) သမးယခနတြင ေဒသခမားမ တရားမတမႈရရရနၾကးပမးခသည။ ဤျဖစရပမာ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏႏင ေဒသခရြာသားမားအၾကား ျဖစပြားချပး တရားရးေရာကအမႈအခငး အျဖစသးသပထားသည။ ေကးလကျပညသမားအေနျဖင ျမနမာအစးရဥပေဒစနစမားမတစဆင ေျမယာသမးယမႈေျဖရငးရနၾကးစားရာတြင ၾကေတြ႔ရသညစနေခၚမႈမားက ထျဖစရပတြငေဖာျပထားသည။

အခနး (၄) အခနး (၄) ၌ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ကမၸဏမားမ စးပြားျဖစဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမား အေကာငအထည ေဖာရာတြင ေကးလကျပညသမားမ ၎တ႔၏ေျမယာအခြငအေရးမားအတြက စညးရးလႈ႕ေဆာခခမႈမား မည သ႔လပေဆာငသညက သးသပတငျပထားသည။ ဤအခနးတြင ကမၸဏမား၊ အစးရအာဏာပငမားႏင ရြာသား မားအၾကားေတြ႔ဆေဆြးေႏြးျခငးျဖစစဥႏင လြတလပစြာၾကတငအသေပးျခငး ႏငသေဘာတညမႈရယျခငး (FPIC) အေျခခစညးမဥးမား၏အေရးၾကးပကေဖာျပထားသည။ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားမရျခငးေၾကာင ေကးလကျပညသမားမာ အခြငအေရးဆး႐ႈးမႈႏင နစနာမႈမားျဖစေနသည။ စးပြားျဖစဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမားအေၾကာငး သတငးအခကအလကရရႏငမႈမရျခငးေၾကာင ေဒသခလမႈအသကအဝနးမားအေနျဖင ၎တ႔၏

6

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

အခြငအေရးမားႏင အမျခေျမယာဆး႐ႈးမႈမားအတြက ေလာေၾကးနစနာေၾကးညႇႏႈငးရာတြင ျပနလညခခ ေျပာဆရန ပမခကခေစသည။

၁။ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးျခငး -၁။ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးျခငး - ဤအပငးတြင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငး၌ ျဖစေပၚေနသည ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈပစမားက သးသပတငျပထားသည။ ၂ဝ၁၅ မ ၂ဝ၁၈ ခႏစအထရြာသားမားမာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈျဖစစဥမ အခါအားေလာစြာ ေဘးဖယခထားရသည။ ထ႔ျပင စမကနးမား အေကာငအထညမေဖာခင စမကနးမားမရလဒမားအတြက ညႇႏႈငးရနအခြငအလမးလညးမရခပါ။ အဓပၸါယျပညဝၿပးထေရာကမႈရသည ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားမရျခငးသည ေဒသချပညသမား၏ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားတြင ျဖစေပၚႏင သညဆးကးသကေရာကမႈမားမ မမတ ႔ကယကကာကြယႏငေသာ စြမးရညမားအား ေလာကေစပါသည။

တနသၤာရျမစေပၚတြင ေရအားလပစစေရကာတာေဆာကလပျခငး -တနသၤာရျမစေပၚတြင ေရအားလပစစေရကာတာေဆာကလပျခငး - ဤေလလာထားေသာျဖစရပတြင ေဒသခလမႈအသကအဝနးမားမ မမတ႔၏ေျမယာမားေရလႊမးမးခရမည တနသၤာရျမစေပၚတြင ေရအား လပစစေရကာတာ ေဆာကလပျခငးအားကန႔ကြကေသာ စညးရးလႈ႕ေဆာမႈမား မညသ႔လပေဆာငသည က သးသပတငျပထားသည။ မဟာမေခါငေဒသခြ စြမးအငကမၸဏ(GMS) ႏင ေဒသခရြာသားမား အၾကား ျပလပခေသာေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားမာ တနသၤာရျမစေၾကာငးတစေလာက ေကးရြာမားအေပၚသကေရာကမညဆးကးမားႏငပတသကသည အေရးၾကးသတငးအခကအလက အရငးအျမစတစခ ျဖစခသည။

၂။ ေလာေၾကးေငြ -၂။ ေလာေၾကးေငြ - ဤအပငးတြင ၂ဝ၁၅ ႏင ၂ဝ၁၈ ခႏစၾကား ရြာသားမား၏ ေျမယာသမးယခရမႈမားအတြက ေလာေၾကးရရျခငး မရသေလာကျဖစျပး ၎တ႔၏ နစနာမႈမားကေျဖရငးရန ပဂၢလကကမၸဏမားအား မတညေသာလပေဆာငမႈနညးဗဟာမားသး၍ ဖအားေပးခရသညက အေသးစတေဖာျပထားသည။ ေကးလကျပညသမားသည ၎တ႔၏ေျမယာမားက ပဂၢလကကမၸဏမားထမ ျပနလညေတာငးဆရာတြင ၾကေတြ႔ရသညအခကအခစနေခၚမႈမားက သးသပတငျပထားပါသည။

အခနး (၅)အခနး (၅) တြင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငး ေကးလကေနျပညသမားမ ေျမယာသမးယမႈမားက ေဒသအဆင စေပါငးတ႔ျပနလႈပရားမႈမားအား မညသ႔လပေဆာငၾကသညက ေတြ႔ျမငႏငပါသည။ ေကးရြာေကာမတမားဖြ႔စညးျခငးႏင ေဒသတြငးအရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမားျဖင စေပါငးလပေဆာငျခငးႏင ကန႔ကြကဆႏၵျပျခငးမား လပေဆာငျခငးျဖင ရြာသားမားသည ၎တ႔၏ေျမယာအခြငအေရးရရရန အတတကြ စညးရးလႈ႔ေဆာခၾကသည။ ၁။ ကန႔ကြကဆႏၵျပျခငး -၁။ ကန႔ကြကဆႏၵျပျခငး - ဤအပငးတြင ၂ဝ၁၅ မ ၂ဝ၁၈ ခႏစထ ေျမယာသမးယမႈမားအား ဆန႔ကငရန

ရြာသားမားအသးျပခသည ထပတကရငဆငျခငးႏင ဆန႔ကငျခငးအေျခခသည နညးဗဟာမားက ေရ႕တနးတငေဖာျပထားသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ေတြ႔ရခကမားအရ ရြာသားမားသည ၎တ႔၏ေျမယာမားသမးယခရျပးေနာက (သ႔မဟတ) သမးယခရႏငသညျခမးေျခာကမႈရေနသညအေျခအေနတြင ဆေတာငးပြမား၊ ဆႏၵထတေဖာမႈမားႏင ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမား အားပးေပါငးပါဝငလပေဆာငခ ၾကသည။ ဤလပေဆာငမႈမားမတစဆင ရြာသားမားသည အစးရအာဏာပငမား သ႔မဟတ ကမၸဏကယစားလယမား၏ အာရစကမႈကရရရန ရညရြယပါသည။

7

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

၂။ လထေထာကခပပးမႈႏင အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမားပါဝငမႈ -၂။ လထေထာကခပပးမႈႏင အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမားပါဝငမႈ - ဤအပငးတြင ေကးလကျပညသ မားအေနျဖင ၎တ႔၏ေျမယာအခြငအေရးမားအတြက တကခကၾကးပမးမႈတြင လထကအေျခခ သညစညးရးလႈ႔ေဆာမႈမ မညသ႔ကညပပးမႈရသညကသးသပထားသည။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတစေလာကေကးလကျပညသမားသည ၎တ႔၏ေျမယာအခြငအေရးမားအတြက ‘ေကးရြာေကာ မတမား’ ဖြ႔စညးကာ စညးရးလႈ႔ေဆာခခခၾကသည။ ထေကာမတမားသည စးပြားျဖစဖြ႔ျဖးမႈစမကနး မား၏ ဆးကးသကေရာကမႈမားအား ကန႔ကြကဆႏၵျပျခငး၊ ေလာေၾကးနစနာေၾကးမားေတာငးဆျခငး၊ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈျဖစစဥ မားအားေတာငးဆျခငး၊ တငၾကားစာမားေပးပ႔ျခငးျပလပရာတြင ပမအားေကာငးမႈရေစရန ပပးေပးသည။ လထအေျချပအရပဖကအဖြ႔အစညးမားသညလညး ရြာသားမား၏ေျမယာအခြငအေရးမားေတာငးဆရာတြင ပမထေရာကမႈရေစရန ကညပပးသညအေရးပါေသာ အခနးက႑တြငရေနသည။

အမားပငေျမေပၚတြငထးေကာကတးေဖာျခငး- ခခေကာကေတာငျဖစရပ - အမားပငေျမေပၚတြငထးေကာကတးေဖာျခငး- ခခေကာကေတာငျဖစရပ - ဤျဖစရပတြင အမားပင သစေတာရေနေသာ ခခေကာကေတာငတြင ထးေကာကမငးတးေဖာျခငး ဖြ႔ ျဖးေရးစမကနးအား ေဒသခေကးလကလမႈအသကအဝနးမ ကန႔ကြကလႈ႔ေဆာခေသာနညးဗဟာ မားကသးသပတငျပထား သည။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ဖြ႔ျဖးေရးႏငဆကစပသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက ေျဖရငးရာတြင လထေထာကခပပးမႈႏင အရပဖကအဖြ ႔အစညးပါဝငမႈတ႔၏ အေရးၾကးပကလညး မးေမာငးထးျပထားသည။

ေနာကဆကတြမရငးသတငးမတတမးအပငးေနာကဆကတြမရငးသတငးမတတမးအပငး3 ၌ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔၏ ထတျပနထားခေသာ သတငးအခက အလကမားႏငမထတျပနရေသးေသာ အခကအလကမားအားလးက ယခအေၾကာငးအရာအလကအႏစခပအစရငခစာတြင ကးကားေဖာျပထားပါသည။ ဤသညမာ ယခအစရငခစာတြင ေဖာျပထား ေသာအခကအလကမားအားလးသည စစစထားမႈႏင ပြငလငးျမငသာမႈရျခငးကေဖာျပလသညအတြက ေၾကာငျဖစသည။

3 ေနာကဆကတြမရငးသတငးမတတမးအားလးက PDF ေဖာငျဖင www.khrg.org တြင ကးယႏငသည။

8

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ေနာကခအေၾကာငးအရာ- လပေဆာငခကနညးဗဟာမားအေရးႀကးပေနာကခအေၾကာငးအရာ- လပေဆာငခကနညးဗဟာမားအေရးႀကးပ

၂၅ ႏစေကာအတြငး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သည ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေကးလကျပညသမားမ ၎တ႔၏ အခြငအေရးအတြက ခခရန လပေဆာငခကနညးဗဟာမားမညသ႔ အသးျပေဆာငရြကခသညက မတတမးတငထားသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သည ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေကးလကျပညသ မားမ မညသ႔ေသာခးေဖာကမႈအမးအစားမားေၾကာင ထခကခစားေနရေၾကာငးက တငျပသညသာမက ၎တ႔ၾကေတြ႔ေနရသညအခကအခစနေခၚမႈမားက မညသ႔ျပနလညတ႔ျပနလပေဆာငသညကလညးေလလာ တငျပထားသည။ ရြာသားမားမအတတမၾကေတြ႔ခေသာေအာငျမငမႈ၊ ကရႈးမႈအေပၚမတည၍ တ႔ျပနလပ ေဆာငမႈနညးလမးမားအား မညသ႔ေျပာငးလအသးျပရမညကသရၾကျပး ဆးျဖတခကခႏငမညသမားႏင ဆကဆေရးပမအဆငေျပခလင၎တ႔၏မမကယကခခကာကြယမႈနညးလမးမားက ပမအသးျပရနစတအား ထကသနၾကသည။ ရြာသားမား၏ရညမနးခကအေပၚမတည၍ ၎တ႔၏လပေဆာငခကနညးဗဟာမား လညးေျပာငးလႏငပါသည။ ေဒသခရြာသားမားသည ၎တ႔ခးေဖာကခရေသာအခြငအေရးအတြက အျခားလမား၏အကညမပါဘ တ႔ျပနလပေဆာငႏငစြမးမရေသာ ကကယရာမေနေသာသမားဟသည အမားေဘာငခတထငျမငယဆခကသည မမနကနေၾကာငး ရြာသားမားအသးျပ ေသာေကးလကစြမးရည ရႈေတာငက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ လ႔အခြငအေရးအစရငခစာမားတြင ေဖာျပျခငးအားျဖင သကေသျပ လကပါသည။

ေကးလကျပညသမားသညအခကအခအတားအဆးမားၾကေတြ႔ရေသာလညး လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား ႏင ေျမယာသမးယမႈမားအား တြနးလနခခႏငရန ၾကတငလႈပရားမႈမား၊ တထြငဖနတးမႈမားႏင လကေလာညေထြသည နညးလမးမားျဖငတ႔ျပနခၾကသည။ ဤအစရငခစာတြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေျမယာမတပတငေလာကထားျခငး၊ ပါဝငပတသကလပေဆာငသမားသ႔ ဆကသြယျခငးႏင တငၾကားစာမားေပးပ႔ ျခငး၊ ေလာေၾကးနစနာေၾကးညႇႏႈငးျခငး၊ ကန႔ကြကဆႏၵျပျခငးႏင ေျမယာအားျခစညးရးခတကာကြယျခငး၊ ေဒသတြငးအဖြ႔ဝငမား၊ အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးလႈပရားသမားႏင ခတဆကျခငး အစရေသာ ေကးလကစြမးရညလပေဆာငမႈနညးဗဟာမားကေဖာျပထားသည။

သ႔ေသာ လပေဆာငခကနညးလမးမားမာ ရြာသားမား၏အခနးက႑ႏငသကေရာကမႈအေျခအေနရေသာ လညး အျခားပါဝငလပေဆာငသမား၏အေရးၾကးေသာအခနးက႑အားလညး ေဘးဖယမထားရနအေရးၾကး သည။ ႏငငတကာအသကအဝနးႏင ျပညတြငးပါဝငလပေဆာငသမားသည ရြာသားမား၏လ႔အခြငအေရး ႏင ေျမယာအခြငအေရးမားကမဆး႐ႈးေစရန တာဝနယမႈတာဝနခမႈရရမညျဖစသည။ တစဆကတညးတြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေကးလကတြငရေသာစြမးေဆာငရညမားက ပမအားေကာငးေစရနရညရြယျပး လ႔အခြငအေရးဆငရာအစရငခစာမားအား တငျပလႈ႕ေဆာမႈတစျပငတညးလပေဆာငလကရသည။ ကရငလ႔ အခြငအေရးအဖြ႔အေနျဖင ၾသဇာအာဏာရေသာပါဝငပတသကလပေဆာငသမားအား ေဝဖနေထာကျပမည အစား ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရေကးလကေဒသခမား၏ခခလႈ႔ေဆာမႈမားက ပမအားေကာငးေအာငႏင ေအာကေျခမအထကသ႔ေျဖရငးပမားအား ပပးေပးလကရသည။

ေကးလကစြမးရညလပေဆာငမႈမားသည မားေသာအားျဖင အေျခအေနေပၚမတညေသာေၾကာင ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငး၏ေဒသအေနအထားအရ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔၏ လြနခေသာ ၂၅ ႏစေကာ အစရငခတငျပမႈမားေပၚတြင မညကသ႔ေျပာငးလမႈမားရလာသညကလညးသရရနမာ အေရးၾကးသည။

9

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

၂ဝ၁၂ မ ၂ဝ၁၅ ခႏစမားအတြငး ျမနမာအစးရႏငကရငလကနကကငအဖြ႔အစညးမား အပစအခတရပစေရး ေၾကာင ေဒသတြငး လ႔အခြငအေရးအၾကမးဖကမႈမားေလာကသြားခသည။ တစခနတညးတြင ျပညတြငးႏင ႏငငတကာကမၸဏမားမ ေရအားလပစစစမကနးမား၊ စးပြားျဖစစကပးေရးလပငနးမား၊ လမးေဆာကလပ ေရးႏငသတမငးတးေဖာေရးစသည စးပြားျဖစဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမားတးျမႇငလာခသည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငး၏ဖြ႔ျဖးေရးသည ေကးလကလမႈအသကအဝနးမား၏ ဘဝအသကေမြးေကာငးမားအား ျပငးထနစြာထခကေစချပး ေျမယာသမးယမႈမားမာလညး ျမႇငတကလာသညအကးဆကျဖစခသည။

ေဒသတစေလာက ေကးလကျပညသမားမာ အစးရအာဏာပငမား၊ စးပြားျဖစစမကနး ပါဝငပတသကလပ ေဆာငသမားႏငထပတကေတြ႔ဆျခငး၊ ညႇႏႈငးျခငးမားလပေဆာငျခငးအားျဖင ၎တ႔၏လ႔အခြငအေရးမား အတြကတြနးလနတကခကၾကရသည။ ရြာသားမား၏သေဘာထားအျမငမားမာ မၾကာခဏ လစလ ႐ႈခရသည။ ဤအေၾကာငးမားေၾကာင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင အားလးပါဝငသညဖြ႔ျဖးေရးအား ဥးစားေပးျမႇငတငရန ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ေကးလကစြမးရညခဥးကပပနညးလမးမာ အဓကအေရးပါသညနညးလမးတစခအျဖစ ဆကလကတညရေနသည။

1010

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

အႀကျပခကမားအႀကျပခကမား

ေအာကပါအၾကျပခကမားသည ၂ဝ၁၅ မ ၂ဝ၁၈ ခႏစထ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ စစညးထားသည ရြာသားမား၏ေျမယာႏငဖြ႔ျဖးေရးအေပၚ သေဘာထားအျမငမားျဖစသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ အၾကျပ ခကမားအား ရြာသားမား၏လအပခကမားႏင သေဘာထားအသမားက ပထမႏငအဓကထားကာ စစဥထည သြငးထားသည။ ဤအၾကျပခကအခနးတြင ကြငးဆငးသေတသနျပလပျခငး၊ ေဒသတြငးအေျခအေနမားက ေသခာစြာေျပာျပေပးႏငေသာ အရပဘကအဖြ႔အစညးေခါငးေဆာငမားအားေတြ႔ဆေမးျမနးျခငး၊ ကရငလ႔အ ခြငအေရးအဖြ႔၏ ကြငးဆငးလပသားမားႏငစညးရးလႈ႕ေဆာေရးအဖြ႔သားမားထမ အၾကျပခကမားပါဝငပါ သည။

ျမနမာအစးရ ႏင/သ႔မဟတ ကရငအမးသားအစညးအရးသ႔အၾကျပခကမား ျမနမာအစးရ ႏင/သ႔မဟတ ကရငအမးသားအစညးအရးသ႔အၾကျပခကမား

• ေျမယာမတပတငျခငးစနစအား လကလမးမႏငမႈပမရေစရန ျမနမာအစးရ၊ ကရငအမးသားအစညး အရးႏင ေဒသတြငးအာဏာပငမားမ ေအာကပါအခကမားအား လပေဆာငသငသည။ က) တရားဝငႏင ဓေလထးတမးေျမယာပငဆငသမားအခြငအေရးအားကာကြယရန ႏစဖကလး၏

ေျမသမးယမႈစနစအား သဟဇာတျဖစေစကာ ဥပေဒျပေဆာငရြကရန။ခ) ေျမယာမတပတငေလာကထားသည ျဖစစဥ၌ပြငလငးျမငသာမႈ ပမရေစရနႏင ေျမယာတငး တာျခငး

ႏင ေျမယာမတပတငထတေပးျခငးတ႔အတြက စမခန႔ခြမႈစနစမားမတာဝနယမႈရေစ ရန လအပသည အေထာကအထားစာရြကစာတမးမားအား ၾကတငအသေပးမႈအား ျမႇငတငေပးျခငး။

• တရားမတမႈရရေစရန ျမနမာအစးရ၊ ကရငအမးသားအစညးအရးႏင ေဒသတြငး အာဏာပငမားမ ေအာကပါအခကမားကေဆာငရြကသငသည။ က) ကြျပားေသာတငးရငးသားလမးစမား၏ အခြငအေရးမားအားေလးစားျပး ဘကလကမႈမရပ ေဒသခ

ျပညသမားအေပၚတနးတညမမႈရသည ဥပေဒထားရရန။ခ) ေျမယာသမးယျခငး ႏင အးအမပစၥညးမား ပကစးဆး႐ႈးမႈႏငဆကစပ၍ ေစာငၾကညေလလာျခငး

ႏငအျငငးပြားမႈေျဖရငးျခငးအတြကလငျမနစြာ တ႔ျပနေျဖရငးေပးႏငရန၊ အစးရအစအဖြ႔မား၏ စြမးေဆာငရညအား ျမႇငတငရန။

ဂ) ျမနမာႏငငအမးသားေျမအသးခမႈမဝါဒ၊ ကရငအမးသားအစညးအရးေျမယာမဝါဒႏင ၂ဝ၁၅ သဘာဝပတဝနးကငသကေရာကမႈဆနးစစခကလပငနးစဥမားအား အေကာငအထညေဖာရာတြင ပမအားေကာငးလာေစရန၊ စမကနးမား၏လမႈေရးႏငသဘာဝပတဝနးကငထခကမႈမားႏင ပတ သကေသာ သတငးအခကအလကရရမႈ တးျမႇငရန။

• ေဒသတြငးတငၾကားမႈႏင စရငဆးျဖတသညအစအဖြ႔မားအပါအဝင နစနာမႈေျဖရငးေရးယႏရားမားသ႔ ေဒသချပညသမားလကလမးမရရႏငမႈအား ျမႇငတငရနအတြက ျမနမာအစးရမ ေအာကပါအခက မားကေဆာငရြကသငသည။ က) ေျမယာအျငငးပြားမႈ ေျဖရငးေရးယႏရားမားသည လထအေျချပရမညျဖစၿပး ဓေလထးတမး

ကငသးသည ေျဖရငးေရးယႏရား ျဖစရပါမည။

1111

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ခ) အျငငးပြားမႈေျဖရငးရန ျမနမာႏငငအမးသားလ႔အခြငအေရးေကာမရငအား လပပငခြငႏင လအပ သညနညးပညာမားအား ပပးမႈေပးျခငးအားျဖင ၎တ႔အား ပရစအေျခခစညးမဥးမားႏင တစေျပးည လကတြေခၚေဆာငသငပါသည။

ဂ) လယယာေျမႏင အျခားေျမမားစစမးစစေဆးေရးဗဟေကာမတ၏ ေဆာငရြကခကမားအား ျမႇငတင ရနအတြက-၁။ ျပညသမားမေကာမတအား မညသ႔တငၾကားႏငမညကသရေစရန လထပညာေပး လႈ႕ေဆာမႈ

မား ေဆာငရြကျခငး။ ၂။ ေကာမတမ တငၾကားသမားသ႔ ေနာကဆးအေျခအေနတငျပမႈက ပမနႏင အခနမ ျဖစေစရန

ေသခာစြာ လပေဆာငေစျခငး။ ၃။ မတျပး တနးတညမသည စစမးစစေဆးမႈမားအား ေဆာငရြကႏငရန ေကာမတ၏စြမးရည

အား ျမႇငတငျခငး။ ၄။ ရညရြယထားသကသ႔ တငး/ျပညနယအဆင ေျမယာသမးယမႈကစၥရပမားအား ေကေအးမႈရ

သညအထ ေျဖရငးေပးရန ေသခာစြာလပေဆာငေစျခငး။

• ေဒသတြငးတငၾကားမႈႏင စရငဆးျဖတသည အစအဖြ႔မားအပါအဝင နစနာမႈေျဖရငးေရး ယႏရားမားသ႔ ေဒသချပညသမားလကလမးမရရနငမႈအားျမႇငတငရန ကရငအမးသားအစညးအရးအေနျဖင ေအာကပါ အခကမားက လပေဆာငသငသည။ က) ၎တ႔ဖြ႔စညးခေသာ လ႔အခြငအေရးေကာမရငအား ပမျမနဆနစြာတ႔ျပနမႈေပးႏငသည လမးေၾကာငး

ျဖစေအာင ေဖာေဆာငသငသည။ ခ) ကရငအမးသားအစညးအရး လ႔အခြငအေရးေကာမရင (KNU Human Rights Commission) အား

ပရစအေျခခစညးမဥးမားႏငအည ဖြ႔စညးထားျခငးျဖစမျဖစ ေသခာစြာလပေဆာငသငသည။ ဂ) ကရငအမးသားအစညးအရး လ႔အခြငအေရးေကာမရငသ႔ တငၾကားစာမား မညသ႔ေပးပ႔ႏငသညက

ေဒသချပညသမားသရေစရန လထပညာေပးလႈ႕ေဆာမႈမား ေဆာငရြကသငသည။

• ေျမယာလပပငခြင လျခမႈရေစရန ျမနမာအစးရမ ေအာကပါအခကမားအား လပေဆာငသငသည။ က) အမးသားေျမအသးခမႈေကာငစအား ၎တ႔၏လပငနးတာဝနတစချဖစသည ေျမယာဥပေဒ ျပငဆင

ေရးဆြမႈက ဆကလကလပေဆာငခြငျပသငျပး ၂ဝ၁၇ ခႏစ ေျမသမးဥပေဒၾကမးအား ရပသမးသင သည။ လကရ ျပငဆငမႈမားတြင ေျမသမးဥပေဒသည လယသမားမားႏင ေကးလကေဒသ ခမားအား ထခကနစနာမႈ ျဖစေစႏငသည။

ခ) အဆျပထားသည (၂ဝ၁၂) လယယာေျမဥပေဒမ ျပငဆငသည ၂ဝ၁၇ခႏစ ဥပေဒမၾကမးအား ရပသမးသငသည။ အဆျပမၾကမး၏ ပဒမ ၃၇ (က) သည ေကးလကလမႈအသကအဝနးမားအား တရားစြဆခရေစႏငသညအေျခအေနအား လမးဖြငထားသည။

ဂ) ၂ဝ၁၇ တြင အဆျပထားသည (၂ဝ၁၂) ေျမလြတ၊ ေျမလပႏင ေျမရငးစမခန႔ခြမႈဥပေဒ ျပငဆငသည ဥပေဒမၾကမးအား ရပသမးသငသည။ အဆျပမၾကမး၏ ပဒမ ၂၂ ႏင ၂၇ တ႔သည ေကးလကေဒသခမားအား အဓမၼတရားစြဆႏငျပး ေျမယာလပပငခြငမလျခမႈက ပမျဖစေပၚေစသည။

1212

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

• တာဝနယမႈတာဝနခမႈအားတးျမႇငရန ျမနမာအစးရ၊ ကရငအမးသားအစညးအရး ႏင/သ႔မဟတ ေဒသ တြငးအာဏာပငမားမ ေအာကပါအခကမားအားလပေဆာငသငသည။ က) ေျမသမးမႈျဖစစဥမားတြင လာဘထးျခငးမားႏငအဂတလကစားျခငးမားအား တကဖကရန ယႏရား

မားက ပမခငမာအားေကာငးေအာင လပေဆာငသငသည။ ခ) ဥပေဒမေဘာငစနစတြင လာဘထးမႈႏငအဂတလကစားမႈစြပစြခကမားက ေျဖရငးရန အခငအမာ

ေဆာငရြကသငသည။ ဂ) ေျမယာကစၥရပမားအပါအဝင စနစတကအဂတလကစားမႈမားက စစမးစစေဆးရန ျမနမာႏငင

အကငပကျခစားမႈတကဖကေရးေကာမရငအား လပပငခြငအာဏာေပးသငသည။

• စးပြားျဖစဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမားသည အၾကမးဖကမႈ ပဋပကၡမားအား ပမမျဖစပြားေစရန ျမနမာႏငငရငး ႏးျမႇပႏမႈေကာမရငမ ေအာကပါအခကမားကေသခာစြာ လပေဆာငသငသည။က) ‘ပဋပကၡသကေရာကမႈခရသည ေနရာေဒသမား’ ၏အဓပၸာယဖြငဆခကအား တကစြာသတမတ

ေဖာေဆာငသငသည။ ခ) ‘ပဋပကၡသကေရာကမႈခရသည ေနရာေဒသမား’ တြင ရငးႏးျမႇပႏမႈ လပပငခြငခေပးမႈမားႏင

ပတသက၍ ဆးျဖတခကခမႈျဖစစဥမားအား ပြငလငးျမငသာမႈရေစရန ပမလပေဆာငသငသည။ ဂ) ‘ပဋပကၡ သကေရာကမႈခရသည ေနရာေဒသမား’ အတြက ရငးႏးျမႇပႏမႈ လပပငခြငမား ခမေပးခင

ရငးႏးျမႇ ပႏသမားမ အေျခခက၍ျပညစေသာ ပဋပကၡထခကျဖစပြားႏငမႈ ဆနးစစသး သပခကမားအား လပေဆာငရန လအပခကတစခအျဖစထားသငသည။

• ျမနမာႏငငတြင စးပြားေရးႏင လ႔အခြငအေရးမားအတြက အေကာငးဆးလပထးလပနညးမား ကငသးမႈ ေသခာေစရန ျမနမာအစးရႏင ကရငအမးသားအစညးအရးအာဏာပငမားမ ေအာကပါအခကမား ကလပေဆာငသငသည။ က) ၾကတငအသေပးျခငးႏငသေဘာတညမႈရယျခငး၊ စးပြားေရးႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ ကမာၻ႔ကလသမဂၢ

လမးညႊနခကမားအေပၚ အေျခချပး ျမနမာႏငငတြင သတငး အခကအလကႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးျခငး လပငနးစဥမားအတြက ႏငငတကာစႏႈနးမားအား ေလးစားလကနာကာ ဥပေဒမေဘာငမားအား ပမအားေကာငးေအာင လပေဆာငသငသည။

ခ) ျမနမာႏငငတြင ဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမားေၾကာင သကေရာကမႈရေစႏငသည လမႈအသကအဝနး မားအတြက ေအာကပါအခကမားအား ကမၸဏမားႏငအတ လပေဆာငျခငးျဖင ေသခာမႈရေစရန ေဆာငရြကသငသည။ ၁။ ရငးလငးေသာ အခကအလကမားအား ၾကတငရရရန။၂။ အဓပၸါယျပညဝ၍ ထေရာကေသာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားရရန။ ၃။ နစနာမႈေျဖရငးသညယႏရားမားအား လကလမးမႏငရန။

• ရြာသားမားမ ၎တ႔၏ေျမယာအခြငအေရးမားအတြက ေျပာဆလႈ႕ေဆာရာတြင အၾကပကငျခမးေျခာက မႈခရျခငးမားမရေစရန ျမနမာအစးရမေအာကပါအခကမားက ေဆာငရြကသငသည။ က) အာဏာပငမားလကနာကငသးသည ၂ဝ၁၆ ခႏစ ျငမးခမးစြာစေဝးခြငႏင ျငမးခမးစြာစတနးလည

လညခြငဆငရာ ဥပေဒတြင ရြာသားမားမ ျငမးခမးစြာသေဘာဆႏၵထတေဖာမႈတြင ပါဝငျခငးႏငလပ ေဆာငျခငးအတြကခြငျပခကရရရနမလအပေၾကာငး ေသခာစြာလပေဆာငေပးသငသည။

1313

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ခ) ၂ဝ၁၆ ခႏစ ျငမးခမးစြာစေဝးခြငႏင ျငမးခမးစြာ စတနးလညလညခြငဆငရာဥပေဒတြင အာဏာရငဆနစြာ လပေဆာငႏငရနအတြက ခြငျပထားသည တကရငးလငးမႈမရေသာ စညးမဥး စညးကမးမားအား ပယဖကရန ျပငဆငသငသည။

ဂ) ၂ဝ၁၆ ခႏစ ျငမးခမးစြာစေဝးခြငႏင ျငမးခမးစြာစတနးလညလညခြငဆငရာ ဥပေဒအား ၂ဝ၁၈ ခႏစ အဆျပျပငဆငသည အခကမားက ျပနလညရပသမးသငသည။ အဆျပထားည ျပငဆငသည ဥပေဒသည ရြာသားမားအား ၎တ႔၏အသမား ထတေဖာႏငခြငက ေလာခေစပါသည။

• ျမနမာႏငငတြင အရပဖကအဖြ႔အစညးမား ကာကြယမႈရရေစရန ျမနမာအစးရႏင ကရငအမးသားအစညး အရးအာဏာပငမားမ ေအာကပါအခကမားအားေဆာငရြကသငသည။ က) ေဒသခလမႈအသကအဝနးမား၏ေျမယာႏင လ႔အခြငအေရးမားအတြက စညးရးလႈ႕ေဆာမႈမားအား

ကညပပးေပးရနလပေဆာငေနသည အရပဖကအဖြ ႔အစညးမားအတြက အခကအခအတားအဆးမားက ဖယရားေပးသငသည။

ခ) ရြာသားမား၏ ေျမယာအခြငအေရးအတြက စညးရးလႈ႕ေဆာမႈမားလပေဆာငရန ေဒသအဆင ေကးရြာေကာမတဖြ ႔စညးမႈအား အသအမတျပရမညျဖစျပး ၎တ႔ႏငအတတကြ အလပလပ ေဆာငသငပါသည။

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင လပငနးလပေဆာငလကရသည ကမၸဏမားသ႔ အၾကျပခကမား ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင လပငနးလပေဆာငလကရသည ကမၸဏမားသ႔ အၾကျပခကမား

• ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ဓေလထးတမးေျမယာပငဆငမႈအေပၚ အမားအျပားမခကငသး ေနျပး ေျမယာပငဆငမႈဆငရာ တညသညစနစမား မရသညအခကအား ထညသြငးစဥးစားရနႏင ကမၸဏမားမ ၎တ႔၏စမကနးမားအတြက ေျမယာဝယယျခငး (သ႔) ငားရမးျခငး လပေဆာငရာတြင ေအာကပါအခက မားက ေဆာငရြကသငသည။က) ဓေလထးတမးေျမယာကငသးမႈမားအား နားလညရန ေလလာဆနးစစခကမားလပေဆာင သငျပး

ေဒသတြငး တရားဝငေျမယာပငဆငသႏင ဓေလထးတမးအရ ေျမယာပငဆငသမား၏ အခြငအေရး အား အသအမတျပရပါမည၊၊

ခ) သဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈေရးသကေရာကမႈ ဆနးစစခကမားလပေဆာငျခငးႏင ႏငငတကာ ေငြေၾကးဆငရာေကာပေရးရငး (IFC) ေဖာျပထားေသာ စႏႈနးမားအပါအဝင သကဆငရာႏငငတကာ အေကာငးဆး လပထးလပနညးမားအား လကနာကငသးရပါမည။

• စးပြားေရးလပငနးမား အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကမႈမတငမ လြတလပစြာၾကတငအသေပးျခငး ႏငသေဘာညမႈရယျခငး(FPIC) မ ေကာငးမြနေသာ လပထးလပနညးစညးမဥးမားအား ေရ႕တနးတင လပေဆာငျခငးေပၚအေျခခ၍ ကမၸဏမားမ ေဒသခမားႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားလပေဆာငသငသည။ ထသ႔လပေဆာငရာတြင ေအာကပါအခကမားပါဝငသငသည။ က) စမကနးမစတငမ လပေဆာငေနစဥအေတာအတြငးႏင အေကာငအထညေဖာလပေဆာငစဥ

ကာလတ႔တြင ေဒသခလမႈအသကအဝနး၏ စးရမမႈမားအား ဥးစားေပးထညသြငးေစႏငရန ေတြ႔ဆ ေဆြးေႏြးမႈမားအား အေစာဆးၾကတငေဆာငရြကသငသည။

ခ) စမကနး၏သေဘာသဘာဝ၊ အရြယအစား၊ ထခကမႈရလာလင ၎တ႔အား နဂမလအေျခအေနသ႔ ျပနလညရရေအာင လပေဆာငေပးျခငးႏင စမကနး၏အတငးအတာပမာဏ စသညသကဆငရာ

1414

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

အခကအလကမားအားသရရန ပပးစစဥေပးသငသည။ ထသ႔လပေဆာငရာတြင ေဒသတြငး ဘာသာစကားႏငယဥေကးမႈ စသညတ႔ႏင အဝငခြငကျဖစမည အေျခအေနျဖငလညး ကကညရမည။

ဂ) ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈျဖစစဥတစေလာကတြင ေဒသချပညသမားမ တငျပသညကစၥရပမားအား မတတမးတငျပး ပြငလငးျမငသာမႈႏင သေဘာဆႏၵရယမႈမားရေစရန အာမခခကေပးသငသည။

ဃ) အစဥအလာအားျဖင ဆးျဖတခကခမႈျဖစစဥမားတြင အမးသမးႏင လနညးစမား၏ပါဝငမႈက ေဘးဖယခထားရျခငးေၾကာင ၎တ႔၏ ပးေပါငးပါဝငမႈရေစရန ပပးေဆာငရြကသငသည။

င) ေဒသခမားအားေပးထားသညကတကဝတမားက ေလးစားလကနာရနႏင တရားဝငျဖစေစရန အ ဆငလကလပေဆာငျခငးအားျဖင အဓပၸါယျပညဝသည ေတြ႔ဆညႇႏႈငးမႈမားအား လပေဆာငသငသည။

စ) စမကနးအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကမႈတြင ထနးခပျခယလယျခငး သ႔မဟတ ဖအားေပးျခမး ေျခာကမႈမားမရေစရန ေသခာစြာေဆာငရြကသငသည။

• ေျမယာႏငအးအမျခေျမမား ပကစးဆး႐ႈးခသညျပညသမားအတြက ေလာေၾကးနစနာေၾကးမားအား ပပးေပးရန ကမၸဏမားမ ေအာကပါအခကမားအား လကနာေဆာငရြကသငသည။ က) ေဒသချပညသမား၏ ဘဝအသကေမြးဝမးေကာငးမားအေပၚ ဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမား၏ ေရရညေနာက

ဆကတြ သကေရာကမႈမားအတြက အေလးထားဂရျပရမည။ ခ) ျပညဝလေလာကသည ေလာေၾကးနစနာေၾကးမားအား သတမတရနအတြက သကေရာကမႈခစား

ရသည ေဒသခမားႏငညႇႏႈငးမႈမား လပေဆာငသငသည။ ထသ႔သတမတရာတြင ေလာေၾကးေငြ၊ တညသညေျမတနဖးအရညအေသြးအား ကမးလမးေပးျခငး၊ သ႔မဟတ အျခားေရြးျခယႏငသည ျပနလညအစားထးျဖညဆညးေပးေသာ မတညသည ေလာေၾကးနစနာေၾကးအမးအစားမားအား ထညသြငးသငသည။

ဂ) ကမၸဏႏငထခကသညရြာသားမားအၾကား ေလာေၾကးနစနာေၾကးကတကဝတမားႏငပတသက၍ တရားဝငသေဘာတညမႈမားထားရကာ လကနာလပေဆာငသငသည။

ဃ) ေလာေၾကးပမာဏႏငအမးအစားမားအား မတညေသာေဒသခမားသ႔ေပးရာတြင ပြငလငးျမငသာျပး မတမႈရေစရန ေသခာစြာလပေဆာငသငသည။

င) ေလာေၾကးနစနာေၾကးမားသည ရြာသားမားႏင ပြငလငး၍မတေသာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအတြက အစားထးေပးျခငးမျဖစေစရန တာဝနခမႈထားရျပး လပေဆာငေပးရပါမည။

စ) ရြာသားမားမမၽတမႈမရ သ႔မဟတ လေလာကမရဟယဆသည ေလာေၾကးနစနာေၾကးမားအား လကခရနအတြက ဖအားေပးမႈမား သ႔မဟတ ျခမးေျခာကမႈမားမရေစရန ေသခာစြာေဆာငရြကသငသည။

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင လပေဆာငလကရေသာ ျပညတြငးႏင ႏငငတကာ အရပဘကလမႈ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင လပေဆာငလကရေသာ ျပညတြငးႏင ႏငငတကာ အရပဘကလမႈ အဖြ႔အစညးမားသ႔ အၾကျပခကအဖြ႔အစညးမားသ႔ အၾကျပခက

• လထအေျချပအဖြ႔အစညးမား (CBOs) ႏင အရပဖကအဖြ႔အစညးမား (CSOs) သည ရြာသားမားအား ေအာကေဖာျပပါ ကစၥရပမားတြငကညရန သငတနးမားႏင အသပညာဗဟသတအတြက အရငးအျမစ မားအား ပပးလပေဆာငေပးသငသည။ က) ေျမယာဥပေဒမားအား ပမနားလညသရရန။ ခ) ေျမယာမတပတငျခငးအား မညသ႔ေလာကထားရမညက ေလလာႏငရန။

1515

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ဂ) ေျမယာကစၥရပမားအတြက စရငဆးျဖတသည အစအဖြ႔မားႏင ေဒသတြငးတငၾကားမႈမားအား မညသ႔တငျပလပေဆာငႏငသညက နားလညေစရန။

• အရပဖကအဖြ႔အစညးမားႏငလထအေျချပအဖြ႔အစညးမားသည ရြာသားမား၏ ေျမယာအခြငအေရး မားအား ပမထေရာကစြာ စညးရးလႈ႕ေဆာႏငရန ၎တ႔အသးျပေနေသာ ကြျပားသညလပေဆာငမႈ နညးဗဟာမားက ေထာကခအားေပးသငသည။ ထ႔ျပင ေငြေၾကး၊ နညးပညာႏင ဥပေဒဆငရာ စသည ပပးမႈမား ေပးျခငးအားျဖင ကညေပးသငသည။

• အရပဖကအဖြ႔အစညးမားႏင လထအေျချပအဖြ႔အစညးမားအေနျဖင ရြာသားမားမ ၎တ႔၏ေျမယာ အခြငအေရးမားအတြက စညးရးလႈ႕ေဆာရန ဖြ႔စညးထားေသာေဒသအဆငေကာမတအဖြ႔က အသအ မတျပသငျပး ျဖစႏငေသာေနရာတြင ပးေပါငးပါဝငရပါမည။

• ႏငငတကာ လမႈအဖြ႔အစညးမားသည ေဒသခလမႈအသကအဝနးမား၏ ေျမယာအခြငအေရးအတြက စညးရးလႈ႕ေဆာမႈတြင ကညေပးေနေသာအရပဖကအဖြ႔အစညးမားႏင လထအေျချပအဖြ႔အစညး မားအား ပပးကညေပးရနႏင ၎တ႔၏လပႏငစြမးအား ျမႇငတငရနအတြက ရနပေငြႏငနညးပညာပပးမႈ မားေပးျခငးျဖင ေထာကပကညေပးသငသည။

1616

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

အစရငခစာျပစပနညးလမးမားအစရငခစာျပစပနညးလမးမား

ကြငးပငး သေတသန ကြငးပငး သေတသန ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သည ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတစေလာကတြင ေနထငေသာ ေဒသချပညသ မားအား ၎တ႔ေဒသတြငး ၾကေတြ႔ခစားရသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈကစၥရပမားက မတတမးတငႏင ရန ေလကငသငၾကားေပးျခငးႏင ပပးကညေပးျခငးမား လပေဆာငပါသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ဝနထမးခန႔အပေရးမဝါဒသည ကား/မ၊ လမး၊ ဘာသာ သ႔မဟတ ႏငငေရး ပတသကဆကႏြယမႈ စသည အခကမားအေပၚ ခြျခားထားျခငးမရပါ။ ကရငလ႔အခြငအေရးအေနျဖင မမေဒသတြငး လ႔အခြငအေရး အေျခအေနျမႇငတငရန စတအားထကသနသႏင မမေဒသအေၾကာငးသရသ မညသ႔ကမဆ သငၾကားေလကငေပးပါသည။

စစစ အတညျပျခငး စစစ အတညျပျခငး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသမားသည သတငးစစစေရးမဝါဒျဖစသည ကြျပားေသာ သတငးအရငးအျမစမားမ အခကအလကမားအားလးက စေဆာငးရယရန၊ ယၾကညစတခရသည သတငးအရငးအျမစမားက ရယရနႏင ၎တ႔၏ေဒသတြငး ကယပငနားလညမႈအေတြ႔အၾကျဖင အခကအ လကမားအားႏႈငးယဥ၍ ရယရန စသညအခကမားက လကနာေဆာငရြကၾကရသည။ ကရငလ႔အခြငအေရး အဖြ႔မ စေဆာငးရရေသာ အခကအလကမားသည အလြနမားျပားလာေသာေၾကာင သတငးအခကအလက၏ အရညအေသြးႏင တကမနကနမႈအားေသခာေစရန ရရလာေသာအခကအလကတစခစအား ဘာသာျပနျခငး မျပလပမ အခကအလကစစစေရးလပငနးစဥအား လပေဆာငရသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ အေနျဖင လတငးတြင မတညေသာအျမငရႈေထာငမားရသညက အသအမတျပေသာေၾကာင ရရသညအခကအလက အားလးသည ဘကလကသညအစရငခခကမားမရေစရနအတြက ေသခာစြာစစစမႈမား လပေဆာငရပါ သည။

အစရငခစာ စစစသးသပပအစရငခစာ စစစသးသပပကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔သည ေကးလကျပညသမား၏ လ႔အခြငအေရးဆငရာ စးရမပပနမႈမားအား ခြျခားသတမတႏငရနအလ႔ငါ ကြငးပငးမရရခေသာ အစရငခစာမားအား စစညးရနႏငသးသပရန အရည အေသြး စႏႈနးစစစမႈနညးလမးအား အသးျပပါသည။ ဤအစရငခစာသည ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ မ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ မတလအထ ရရခေသာ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေျမယာသမးယမႈမားအား ေကးလကေဒသမားမ မညသ႔တ႔ျပနမႈမား ျပလပသညက ေဖာျပသည ဥပမာျဖစရပမားအား ခြျခမးစတျဖာသးသပထားသည။ ဤ ကာလအတြငး ကြငးပငးမရရထားသညအခကအလကမားတြင ေျမယာသမးယမႈမား၊ အျခားဖြ႔ျဖးေရးႏင ဆကစပသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏငပတသက၍ စးရမမႈၾကးထြားလာသညက ထပဟပေတြ႔ရ ရသည။

ဤအစရငခစာအတြက အခကအလကအားေကာငးမႈႏငကယျပန႔မႈအား သရနငရန ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ ၏ အစရငခစာ (၅၈၆) ေစာငအား ကနဥးခြျခမးစတျဖာသးသပမႈျပလပထားသည။ ေနာကဆးအစရငခစာတြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ထတျပနျပးေသာအစရငခစာ (၄၄) ေစာင ႏင မထတျပနရေသးသည အစရငခစာ (၄၆) ေစာငတ႔အား တကရကကးကားတငျပထားပါသည။

1717

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ရြာသားမားအေနျဖင ၎တ႔၏ေဒသမားတြင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအား ကာကြယရန၊ ေလာခရနႏင ထတတကရငဆငရန အသးျပသညမတညေသာလပေဆာငခကနညးလမး မားအား ပငးျခားေဖာထတႏငရန ရရေသာအခကအလကမားအား ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ခြျခမးစတျဖာသးသပခသည။ ရြာသားမားမ ၎တ႔၏အခြငအေရးမား ကာကြယရနလပေဆာငခကမားအား ေကးလကစြမးရညလပေဆာငခကနညး လမးအျဖစ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ အဓပၸါယသတမတသည။ • တငၾကားစာေရးသားျခငး• ကန႔ကြကဆႏၵျပျခငးႏင ေျမယာမားအား ျခစညးရးခတကာရျခငး• ေျမယာမတပတငေလာကထားျခငး • ေလာေၾကး နစနာေၾကးညႇႏႈငးျခငး• ပါဝငပတသကလပေဆာငသမားႏင ဆကသြယျခငး • ေကးရြာအဆငေကာမတမားဖြ႔စညးျခငး• ျငမးခမးစြာဆေတာငးပြမားျပလပျခငး စသညလပေဆာငခကမားပါဝငသည။

ကြမးကငပညာရငမား၏ တ႔ျပနေဆြးေႏြးေပးခက ကြမးကငပညာရငမား၏ တ႔ျပနေဆြးေႏြးေပးခက ဤအစရငခစာက အဆငလကသးသပမႈကာလအတြငး ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေျမယာကစၥရပမား အား ကၽြမးကငသညပညာရငမားႏင အလြတသေဘာေဆြးေႏြးေမးျမနးမႈမား လပေဆာငခသည။ ထသ႔ေမး ျမနးရာတြင ျမတေရ႕ေနမားကြနရက၊ ထားဝယအမးသမးအဖြ႔အစညး၊ ေတာငပငးလငယအဖြ႔၊ ကရငျပညနယ ျမနႏငင ပြငလငးျမငသာမႈႏင တာဝနယမႈ၊ တာဝနခမႈဆငရာ အရပဖကမဟာမတအဖြ႔ (MATA) ႏင ကရင ျမစေခာငးမားေစာငၾကညေရးအဖြ႔မ ကယစားလယမားပါဝငခသည။ ဤေမးျမနးမႈမားအား အစရငခစာတြင သကဆငသညအပငးမား၌ မျငမးေဖာျပထားပါသည။ ဤအစရငခစာ မၾကမးအဆငတြငလညး ျပညတြငးႏင ျပညပကၽြမးကငသမားမ သးသပေဝဖနမႈမား ျပလပခသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အေနျဖင ဤအစရင ခစာလပေဆာငစဥကာလတစေလာကလး စတအားထကသနစြာ လအပသည တ႔ျပနေဆြးေႏြးအၾကျပခကမားေပးသည သမားအားလးက အထးေကးဇးတငရပါသည။

သတငးမတတမးစေဆာငးေသာ ေနရာေဒသမား သတငးမတတမးစေဆာငးေသာ ေနရာေဒသမား ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သည ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငး၌ရေသာ သေတသနျပရာ နယေျမခႏစခတြင လႈပရားလကရသည။ ထနယေျမေဒသမားမာ သထ၊ ေတာငင၊ ေညာငေလးပင၊ ၿမတ-ထားဝယ၊ ဖာပြန၊ ဒးပလာယာႏင ဖားအ စသညတ႔ျဖစပါသည။ ကြငးထမရရလာေသာ သတငးအခကအလကမားက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ဤနယေျမခႏစခရဖြ႔စညးပအတငး စစစလပေဆာငေနပါသည။ ထနယေျမမားက အမားအားၿဖင “ခရင” ဟ၍ရညညႊနးေခၚဆၿပး ကရငအမးသားအဖြ ႔အစညး KNU မ အသးျပေသာ အသးအႏႈနး ျဖစသညသာမက KNU ႏင ဆကစပသညေဒသခကရငအဖြ႔အစညးမားျဖစေစ ပတသကဆက ႏြယမႈမရသညအဖြ႔အစညးမားျဖစေစ ၎အသးအႏႈနးက သးစြေခၚေဝၚၾကပါသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ အေနျဖင အဆပါအသးအႏႈနးအား အသးျပေခၚဆရျခငးမာ မမ၏သေတသနျပရာနယေျမေဒသ တညေနရာ ကသာ ရညညြနးေခၚဆျခငး ျဖစျပး ထကသ႔ ေခၚဆရျခငးအေပၚ ႏငငေရးႏင ပတသကဆကႏြယမႈမရသလ ေဒသခအမားစမ ေခၚေဝၚသးစြမႈအေပၚမတညျပး ေခၚဆရျခငးျဖစပါသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ အေနျဖင အစးရႏစဘက၏ အပခပမႈေရာယကရာေဒသမားတြင ေဖာျပေသာကးကားခကမားမ တညေနရာ မားက ေဒသခအမားစ သးစြေခၚေဝၚသည ေနရာေဒသအမညနာမအေပၚမတညျပး ျပနလညသးစြေခၚေဝၚ ထားပါသည။ အခ႕နယေျမမားရ ေဒသအမညမားစသည ျမနမာအစးရမ သတမတေခၚဆသည နယေျမေဒသအမညနာမမားက

1818

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ရညညြနးေခၚဆပါသည။ သ႔ေသာ အခ႕နယေျမမားတြင အထကေဖာျပပါ KNU မ သတမတေခၚဆေသာ ေဒသအမညနာမမားက ရညညြနးပါသည။

အမညနာမမား၊ ေနရာမားႏင အျခားအေသးစတအခကအလကမားက ဆငဆာျဖတေတာကထားျခငး။ အမညနာမမား၊ ေနရာမားႏင အျခားအေသးစတအခကအလကမားက ဆငဆာျဖတေတာကထားျခငး။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အေနျဖင သတငးအခကအလကမားေဖာျပရာတြင ေျပာဆခကမား သ႔မဟတ ကး ကားခကမားထညသြငးရာ၌ အထးသျဖင လပဂၢ လတစဥးခငးအမည သ႔မဟတ ရြာအမညမားအား ေဖာျပပါက ရြာသားမား သ႔မဟတ ေဒသခအဖြ႔ဝငမားအား အႏရာယရေစႏငသညဟယဆေသာေၾကာင ထအခကအလက မားအား ဆငဆာျဖတေတာကထားပါသည။ ရြာအမညႏင လပဂၢလအမညမားအား ဆငဆာျဖတေတာက ထားျပး က--- မ အ--- အကၡရာစာလးမားက အသးျပထားပါသည။ သကဆငရာဘာသာစကားမားတြင ျဖတ ေတာကေဖာျပထားေသာစာလးမားသည အမညနာမအစစအမနမားအား ကယစားျပျခငးမရသလ ကရငလ႔ အခြငအေရးအဖြ႔၏ ယခငအစရငခစာမားတြင သးခေသာအကၡရာစာလးမားႏငလညးသကဆငမႈ မရပါ။ ဤအစရငခစာတြင အသးျပထားေသာဖးကြယျဖတေတာကထားသည အမညနာမမားသည ေနာကဆကတြမရငးသတငးမတတမးအပငးတြင ျဖတေတာကထားသည အမညနာမမားႏငလညး လးဝဆကစပမႈမရပါ။ ဤကသ႔ ျဖတေတာကဖးကြယထားသညအမညနာမမားႏင ေနရာမား၏အမညအစစအမနမားက ကရင လ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ဖငတြ၍သမးဆညးထားပါသည။

အစရငခစာ ျပစရာတြင အေႏာငအဖြ႔ကငးမႈ၊ ေတြ႔ၾကရေသာအတားအဆးမားႏင ဘကလကမႈမားအစရငခစာ ျပစရာတြင အေႏာငအဖြ႔ကငးမႈ၊ ေတြ႔ၾကရေသာအတားအဆးမားႏင ဘကလကမႈမားကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔သည သးျခားလြတလပေသာအဖြ ႔အစညးျဖစျပး မညသညအဖြ ႔အစညးႏငမ ပတသကဆကႏြယမႈမရပါ။ တစခါတစရတြင အခ႕ေသာေနရာေဒသမားသ႔သြားလာႏငရန အထးသျဖင မတတမးတငမႈျပလပမညေနရာသည တပမေတာစစစခနးအနးရကားလမးမအားျဖတေကာရန လအပေသာ အေျခအေန သ႔မဟတ ေျမျမႇပမႈငးမားရႏငသညေနရာမားသ႔ သြားမညအေျခအေနတြင ကရငအမးသား လြတေျမာကေရးတပမေတာ (KNLA) ၏ ပပးေပးမႈအားရယရပါသည။ အျခားေသာအဖြ႔မားမာ ကရငလ႔အခြင အေရးအဖြ႔၏ သတငးအခကအလကစေဆာငးမတတမးျခငးအား ပပးကညရနဆႏၵမရပါ။ ကၽြႏပတ႔၏အစရင ခစာအတြက လပေဆာငရာတြင တပမေတာ၊ နယျခားေစာငတပ ႏင တးတကေသာကရငအကးျပတပမေတာ (DKBA) တပမားအပါအဝင လကနကကငအဖြ႔မားသည ကၽြႏပတ႔သတငးမတတမးျပစသမား၏လျခေရးအတြက အခကအခအတား အဆးျဖစခသည။

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈ သတငးအခကအလကမား စစညးမတတမးတင ရာတြင အႏရာယအမားအျပားရသညကနားလညေသာလညး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမး ျပစသမားႏင ေဒသချပညသမားသည သတငးအခကအလကမားက ဆကလကစေဆာငးရယၾကသည။ ေဖာျပပါအတားအဆးမားေၾကာင ဤအစရငခစာသည မတတမးတငျပစထားျခငးမရ ေသာေနရာေဒသမားမ သတငးအခကအလကမားအေပၚ ေကာကခကခေဝဖနထညသြငးျခငးမားမ ေရာငရားပါသည။ ထအေၾကာငး ျပခကမားေၾကာင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အေနျဖင ပးေပါငးစမကနးမား သ႔မဟတ အာဏာပငမား၏လပ ေဆာငခကက႑မားအားလးႏငပတသက၍ တကေသာနဂးခပ ေဝဖနသးသပမႈမားအား မလပေဆာငႏင ပါ။ သ႔ေသာ အစရငခစာကာလအတြငး ရြာသားမားတကရကခစားရသည ျဖစရပမားႏငဆကစပ၍ စးရမ ပပနမားအားတငျပျခငးက အဓကထား၍ ဤအစရငခစာတြင ေဖာျပထားသည။ ဤမတတမးတင လပေဆာင ရာတြင အကန႔အသတမားရေသာလညး ရြာသားမားခစားရသညခးေဖာကမႈမားႏငဆကစပသည ထခကမႈ

1919

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

မားႏင ပတသကေသာသတငးအခကအလကမား၏ တကမနကနမႈအား ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ အစရငခစာ စစစမႈနညးလမးျဖင ေသခာစြာလပေဆာငထားပါသည။

အရငးအျမစႏင မျငမးကးကားခကမား အရငးအျမစႏင မျငမးကးကားခကမား ဤအစရငခစာပါ သတငးအခကအလကမားသည အစရငခစာေရးသားတငျပသညကာလအတြငး ရြာသား မားမ ကယတငတကရကေျပာဆသညသကေသခခကမား သ႔မဟတ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔၏ သတငးမတတမးျပစသမားမ မတတမးတငျပစခကမားႏင သးသပစစစထားျခငးမားအေပၚ တကရကအေျခ ခထားသည။ အထကပါအခကအလကမားက ပြငလငးျမငသာမႈရေစရနႏင စာဖတသမားမ စစစပငးျခားႏင ရန ဥပမာမားအားလးတြင ေအာကေျခမတစမားအား သတငးအရငးအျမစ (၉ဝ) ခအေပၚအေျခခ၍ ေဖာျပထားပါသည။ ထအခကအလကမားတြင ထတျပနထားခေသာအစရငခစာႏင ထတျပနျခငးမရေသးေသာ အခကအလကမားက ေနာကဆကတြမရငးသတငးမတတမးတြင ရရႏငသကသ႔ ထတျပနျပးေသာ အစရငခစာမားျဖစပါက ဝကဘဆဒသ႔ အစရငခစာေခါငးစဥႏင တကရကခတဆကထားသျဖင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ အငတာနကစာမကႏာတြင ရႏငပါသည။

2020

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

2121

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေဝါဟာရမားႏင အတေကာကအသးအႏႈနးမား ေဝါဟာရမားႏင အတေကာကအသးအႏႈနးမား

CBO လထအေျချပအဖြ႔အစညးCSO အရပဖကအဖြ႔အစညးEAOs တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမားEIA ပတဝနးကငထခကမႈ ဆနးစစျခငးFPIC လြတလပစြာႀကတငအသေပးျခငးႏင သေဘာတညမႈရယျခငးGMS Power မဟာမေခါငေဒသခြစြမးအင အမားပငကမၸဏလမတကITD အတလထငး ဖြ႔ျဖးတးတကေရး ကမၸဏKESAN ကရငသဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈေရးဆငရာလႈပရားမႈကြနရကKHRG ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔KMAC ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏKNLA ကရငအမးသားလြတေျမာကေရးတပမေတာKNU ကရငအမးသားအစညးအ႐းKNU-HRC ကရငအမးသားအစညးအရး လ႔အခြငအေရးေကာမရငKRW ကရငျမစေခာငးမား ေစာငၾကညေရးကြနရကKWO ကရငအမးသမးအစညးအရးLIOH ဒ႔ေျမကြနရကNCA တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရးသေဘာတညမႈစာခပNGO အစးရမဟတေသာအဖြ႔အစညးNLD အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပUNDRIP ဌာေနတငးရငးသားမား၏အခြငအေရးဆငရာ ကလသမဂၢေၾကျငာစာတမး

ကရငဘာသာ အေခၚအဝၚမားကရငဘာသာ အေခၚအဝၚမား

ေနာ စေကာကရငအမးသမးမား၏ နာမညေရ႕တြင ေခၚေဝၚသးစြေသာ အသးအႏႈနး။နနး/နန႔ ပးကရငအမးသမးမား၏ နာမညေရ႕တြင ေခၚေဝၚသးစြေသာ အသးအႏႈနး။ေစာ စေကာကရငအမးသားမား၏ နာမညေရ႕တြင ေခၚေဝၚသးစြေသာ အသးအႏႈနး။မနး/စ ပးကရငအမးသားမား၏ နာမညေရ႕တြင ေခၚေဝၚသးစြေသာ အသးအႏႈနး။ပဒ အရာရ သ႔မဟတ ဝနၾကး။ ေကအနယ အပခပေရးဆငရာ ရာထးအသးအႏႈနး။

2222

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

၂။ စးပြားေရးအခြငအလမးပြငလာျခငး- ျမနမာႏငငရ ေျမယာႏင ၂။ စးပြားေရးအခြငအလမးပြငလာျခငး- ျမနမာႏငငရ ေျမယာႏင ဖြ႔ၿဖးမႈဖြ႔ၿဖးမႈ

ဖြ႔ၿဖးေရး- ႏငငတစဝမး ဥးစားေပးမႈဖြ႔ၿဖးေရး- ႏငငတစဝမး ဥးစားေပးမႈ

ျမနမာႏငငအစးရ၏ ကာလမားစြာကပင တညရေနေသာ ဥးစားေပးမႈတစခမာ စးပြားေရးဖြ႔ျဖးမႈျဖစသည။ ၁၉၈ဝ ခႏစေနာကပငး ႏငငေတာေအးခမးသာယာေရးႏင ဖြ႔ျဖးေရးေကာငစ (SPDC) မ လျခေရး၊ တညျငမမႈ ႏင ျငမးခမးေရးတညေဆာကရနအတြက ဖြ႔ျဖးေရးအားအေရးပါသညအရာအျဖစ ရႈျမငခသည။ ႏငငေတာ ေအးခမးသာယာေရးႏင ဖြ႔ျဖးေရးေကာငစမ ေရအားလပစစေရကာတာမား၊ လမးမား၊ စကပးေရး၊ စကမႈဇ မားႏင ကနးမာေရးေထာကပပစၥညးမား ပါဝငသညစမကနးမားအား လပေဆာငရနအားေပးခသည။ အပခပ မႈေရာယကျပး ပဋပကၡသကေရာကမႈခရသညေဒသမားတြင ေဒသတြငးေနထငေသာ တငးရငးသား လနညးစ မားအားသငေလာေသာ သ႔မဟတ တနးတညမမႈမရေသာဆကဆမႈျဖင ေဖာျပပါဖြ႔ျဖးေရး နညးလမးမားအား ဖအားေပးစတငလပေဆာငေစခသည။ အကးဆကအေနျဖင ေျမယာသမးယမႈမား၊ အဓမၼေတာငးယျခငး၊ အဓမၼလပအားေပးခငးေစျခငးႏင အရပသားမားေနရပေရႊ႕ေျပာငးရျခငးတ႔ ျဖစပြားခသည။4

ႏငငေတာေအးခမးသာယာေရးႏငဖြ႔ျဖးေရးေကာငစသည ၁၉၉ဝ ႏင ၂ဝဝဝ ခႏစ ကာလမားတြင အပစအခတ ရပစေရးေခါငးစဥျဖင ပဋပကၡျဖစခသညနယစပေဒသမားသ႔ ဖြ႔ျဖးေရးစတင အေကာငအထညေဖာျခငးအား ျဖင ၎၏စမအပခပမႈေရာကရေအာင နယေျမခ႕ထြငခသည။ ထ႔ျပင ၎တ႔၏အရာရမား၊ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔အစညးမားႏင ေဒသခစးပြားေရးေခါငးေဆာငမားအၾကား ႏငငေရးႏငစးပြားေရးဆကဆ မႈမားအေပၚ အျမတထတအကးရယခသည။ ျမနမာကာကြယေရးတပဖြ႔မားသည ၎တ႔၏စးပြားေရးႏင အရာရမားအတြက အသစေဖာကလပခသညလမးမားသည ေဒသအတြငးသ႔ ဝငေရာကႏငေသာ ေနရာျဖစခ သည။ သဘာဝသယဇာတအရငးအျမစမားအား ဗဟထနးခပမႈျပျခငးမာ ေရ႕ဆကအစးရလကထကမ စးပြားေရးအား လႊမးမးျခယလယခပကငႏငရနႏင မတညေသာ တငးရငးသားလကနကကငမားအၾကား စးပြားေရးခတဆကမႈအားနညးေစရန လပေဆာငျခငးျဖစသည။5 ရလဒအေနျဖင ႏငငေတာေအးခမးသာယာ ေရးႏင ဖြ႔ျဖးေရးေကာငစမ ၎တ႔၏စမခန႔ခြမႈအာဏာအား ပမေတာငတငးကစလစရန စတငလာႏငချပး ေနာကဆးတြင တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမားအစား ၎တ႔အေနျဖင ဝငေငြအခြနပမရရလာခ သည။

၁၉၉ဝ ႏင ၂ဝဝဝ ခႏစကာလ တငးရငးသားအပစအခတရပစေရးလကမတထးမႈမားအတြက ဖြ႔ျဖးေရးအတြက ေတာငးတမႈမား ျမႇငတကလာခသည။ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမားအတြက အပစအခတ ရပစေရးမားသည အသစႏငတညရေနေသာ မားျပားသညစးပြားေရးလပငနးမားမ ဝငေငြအခြနရရရနအခြင အလမးက ေပးႏငခသည။6 အဖြ႔အစညးအမားစမာ သဘာဝသယဇာတအရငးအျမစမား ထတယရနအတြက

4 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝဝ၇ ခႏစ၊ ဧျပလတြငထတေဝသည “Development by Decree: The politics of poverty and control in Karen State” တြငၾကညပါ။

5 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝဝ၇ ခႏစ၊ ဧျပလတြငထတေဝသည “Development by Decree: The politics of poverty and control in Karen State” တြငၾကညပါ။

6 ျမနမာႏငင ေဒသႏရစမခန႔ခြမႈ ေဆြးေႏြးခကစာတမး အမတစဥနပါတ (၄)၊ ၂ဝ၁၄ ခႏစ၊ ဇြနလ “Natural Resources and Subnational Governance in Myanmar, Key Considerations for Wealth Sharing.” တြငၾကညပါ။

2323

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ကယပငကမၸဏမား စတငတညေထာငခသည။7 ဝငေငြမားျမႇငတကလာျခငးသည တငးရငးသားလကနက ကငအဖြ႔အစညးမားမ ပမေကာငးမြနေသာ ဝနေဆာငမႈမားႏင ၎တ႔စမခန႔ခြမႈစြမးေဆာငရညမားကအား ေကာငးေစျခငးျဖင ၎တ႔၏အပခပစမမႈကခငမာေစရန လပေဆာငႏငသည။8 တငးရငးသားလကနကကင အဖြ႔အစညးအခ႕မာ စးပြားေရးလပငနးအသစမားလပေဆာငႏငမႈေၾကာင သသာထငရားေသာအကးအျမတ မား ရရႏငခသည။ သ႔ေသာ ၂ဝဝဝ ခႏစမစတငကာ အပစခတရပစေရးလကမတေရးထးသည တငးရငး သားလကနကကငအဖြ႔အစညးအမားစသည ၎တ႔၏ႏငငေရးအာဏာႏင နယေျမခပကငႏငမႈမား ကဆငး လာျခငးတ႔အား ၾကေတြ႔ခရသည သ႔မဟတ လးဝဖကသမးျခငးခခရသည။9

အပခပမႈေရာယကသညေဒသမားတြင အပခပစမမႈမားႏင လမႈေရးဝနေဆာငမႈမားအား အလငအျမန တးခ႕လပကငျခငးက အသားေပးလပေဆာငျခငးျဖင ၂ဝ၁၁ႏင ၂ဝ၁၂ ခႏစ ႏစဖကသေဘာတ အပစအခတ ရပစေရးသညလညး စးပြားေရးဖြ႔ျဖးမႈအေပၚ အလားတအသားေပး အေလးထားရခသည။ ဤအပစအခတ ရပစေရးေနာကကြယတြင ကရငအမးသားအစညးအရးကသ႔ေသာ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႔အစညး မားသည ၎တ႔ ျပညသမား၏ စးပြားေရးႏငလမႈေရး ဖြ႔ျဖးမႈႏင အခြနအေျခခသညစနစအား ျမႇငတငရနအတြက ၎တ႔၏လပႏငစြမးက တဖနယၾကညမႈအသစရခသည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာအစးရ၏ ၾကတငေရာကရမႈ အႏရာယမားရႏငေသာလညး အခ႕ေသာတငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမားအတြက ၎တ႔၏ ျပညသမားႏင စမအပခပေနသည နယေျမမားအတြက ဖြ႔ျဖးတးတကမႈေနာကေကာကကျခငးမရေစရန လမႈစးပြားဖြ႔ျဖးေရးသည မရမျဖစလအပေသာအရာျဖစသညမာ ထငရားသညအေၾကာငးအရာ ျဖစသည။

၂ဝ၁၂ ခႏစ အပစအခတရပစေရးေနာကပငး အၾကးစားသဘာဝသယဇာတအရငးအျမစထတယျခငး၊ စးပြားျဖစစကပးေရးႏင ေရအားလပစစစမကနးမားပါဝငသည ဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမားအား ကယျပန႔စြာ အေကာငအထညေဖာခသည။ ဤစမကနးမားမ တပမေတာ၊ တငးရငးသားလကနကကငအဖြ႔အစညးမားႏင ပဂၢလကကမၸဏမား၏ အကးအျမတမားစြာျဖစထြနးချပး ေဒသခလမႈအသကအဝနးမားမ အနညးငယ ေသာ အကးအျမတကသာ ရရေသးသည။10 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၃ ခႏစ အစရငခစာ ‘ရပတညရာ ‘ရပတညရာ ေပာကဆးျခငး။ ။ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရေျမယာအျငငးပြားမႈမားႏင စေပါငးေဆာငရြကမႈမား’ေပာကဆးျခငး။ ။ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရေျမယာအျငငးပြားမႈမားႏင စေပါငးေဆာငရြကမႈမား’ ႏင ၂ဝ၁၅ ခႏစ အစရငခစာ “ကြႏပတ႔ရြာသားမား ေျပာသညအသတစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး” - “ကြႏပတ႔ရြာသားမား ေျပာသညအသတစခတညးျဖင ဘာမားျဖစလာႏငမညနညး” - ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေျမယာသမးဆညးမႈ ႏင ေဒသခတ႔၏ တ႔ျပနမႈမား’ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေျမယာသမးဆညးမႈ ႏင ေဒသခတ႔၏ တ႔ျပနမႈမား’ တြင မတတမးတငထားသကသ႔ ဤအၾကးစားစးပြားေရးဖြ႔ျဖးမႈမားသည ေယဘယအားျဖင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈႏင ေလာေၾကးနစနာေၾကးေပးမႈမားမရပ ျဖစေပၚခသည။ အကးဆကအေနျဖင ေျမယာအေျမာကအျမား သမးယျခငး၊ အဓမၼေနရပေရႊ႕ေျပာငးျခငးမား၊ တရားမဝငအခြနေကာကချခငး၊ အဓမၼလပအားေပး ခငးေစျခငးႏင အၾကမးဖကမႈႏင တစခ႕ျဖစရပမားတြင သတျဖတခရျခငးမား အပါအဝင အျခားေသာ လ႔အခြငအေရး၊ လမႈေရးအခြငအေရးမား ခးေဖာကခရျခငးမား ျဖစေပၚေစခသည။11

7 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေသာ “Contested Areas of Myanmar: Subnational Confl ict, Aid, and Development,” တြငၾကညပါ။

8 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေသာ “Contested Areas of Myanmar: Subnational Confl ict, Aid, and Development,” တြငၾကညပါ။

9 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေသာ “Contested Areas of Myanmar: Subnational Confl ict, Aid, and Development,” တြငၾကညပါ။

10 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေသာ “Contested Areas of Myanmar: Subnational Confl ict, Aid, and Development,” တြငၾကညပါ။

11 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေသာ “Contested Areas of Myanmar: Subnational Confl ict, Aid, and Development,” တြငၾကညပါ။

2424

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

၂ဝ၁၁ ခႏစတြင ျမနမာႏငငပြငလငးလာသညအခနမစတငကာ ျမနမာႏငငအစးရအတြက ပထမဥးစားေပးမႈ မာ စးပြားေရးဖြ႔ျဖးမႈအား အလငအျမနလပေဆာငရနျဖစသည။ ႏငငျခားႏငျပညတြငးရငးႏးျမႇပႏမႈမား လြယကေခာေမြ႔စြာ လပေဆာငႏငရန ဥပေဒမားအား အတညျပျပဌာနးေပးခသကသ႔ အၾကးစားဖြ႔႔ျဖးေရးစမ ကနးမားအေကာငအထညေဖာလပေဆာငရန အခကအခမရလြယကေစခသည။

အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ (NLD) ေခတ- ေႏးေကြးေသာအေျပာငးအလအမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ (NLD) ေခတ- ေႏးေကြးေသာအေျပာငးအလအမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ အာဏာရလာခနတြင လကရအစးရအဖြ႔ေခါငးေဆာင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညမ စးပြားေရးဖြ႔ျဖးမႈအေပၚ အလြနကြျပားေသာအျမငသေဘာထားတစခရခသည။ ၎မာ စးပြားေရးဖြ႔ျဖးမႈႏင ျငမးခမးေရးအား ျပငတဥးစားေပးအေကာငအထညေဖာေဆာငျခငးျဖစသည။

“ ၿငမးခမးေရးျဖစစဥဟာ ကၽြနမတ႔ရ႕ ဥးစားေပးမႈျဖစတယ’ ဟ ေျပာၾကားခသည။ ‘တစခ႕ေတြက ေျပာလမမယ ကၽြနမတ႔အေနန႔ စးပြားေရးဖြ႔ျဖးမႈျဖစစဥက လကခေဆာငရြကမသာ ျငမးခမးေရးကရလာလမမယ၊ ဒါေပမယ ကမအေနန႔ သေဘာမတဘး။ ဒႏငငမာ ျငမးခမးေရးမရပ ဖြ႔ျဖးလာႏငမာမဟတဘး။”12

၂ဝ၁၈ ခႏစ ေနျပညေတာတြငျပလပခသည တငးရငးသားလမးမားအတြက ေရရညတညတေသာဖြ႔ျဖးေရး ဖရမအတြငး ဒသမၼတဥးဟနနရဘနထးယ ေျပာၾကားခသညမာ-

“ေရရညတညတတ လမႈစးပြားဖြ႔ ျဖးမႈကရရေအာငၾကးစားေနခနမာ ဖြ႔ျဖးေရးန႔ျငမးခမးေရးဟာ အတ သြားေနတယ ဆတအခကတစခကက အမတရ ရမယ။ ျငမးခမးေရးရေနခနမာ ဖြ႔ျဖးေရးရရမယ။ ျပးေတာ ဖြ႔ျဖးေရးရေနခနမသာ ျငမးခမးေရးဟာ ေရရညတညတမာျဖစပါတယ။ လမႈစးပြားဖြ႔ျဖးေရးအတြက အေျခခ လအပခကဟာ ေကာငးမြနတ လမး၊ တတား၊ အေျခခအေဆာကအအႏင လေလာကတ လပစစပပးေပးမႈ ျဖစတယ။ […] က႑ေပါငးစမာ ပါဝငလပကငသေတြန႔ျပညသမား အတတကြလပေဆာငလင ကၽြနေတာတ႔ ရ႕တငးရငးသား ညအစကေမာငႏမေတြရ႕ လမႈစးပြားေရးဟာ လငျမနစြာဖြ႔ျဖးလာမာျဖစျပး တစျပငတညးမာ ျပညတြငးျငမးခမးေရးက ရရမာျဖစတယ။” 13

သ႔ေသာ အာဏာအေျပာငးအလႏင မဝါဒအသစမား အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးမာ ဆကလက ေႏးေကြးေသာေျခလမးမားျဖင သြားေနသည။ အစးရအေျပာငးအလမားသည တငးရငးသားေဒသမားတြင လအပေသာထငဟပမႈ သ႔မဟတ အကးသကေရာကမႈမား မရေသးပါ။ ဆကလကျဖစေနေသာ ဥပေဒျပျပင ေျပာငးလမႈမားသည တငးရငးသားလမးမား၏ စးပြားေရးဖြ႔ျဖးတးတကမႈအေပၚ အနညးငယဥးစားေပးမႈသာ ရသညက ညႊနျပေနသည။ ထ႔ေၾကာင NLD အစးရ၏ သးႏစတာကာလတြင ဖြ႔ျဖးေရးမလ႔အခြငအေရး ကစၥရပမားႏင ခးေဖာကမႈမား ဆကလကျဖစပြားေနမႈက ဤအပငး၌ ေဖာျပထားသည။

12 Democratic Voices of Burma ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ၾသဂတလ ၁၁ ရကတြငထတေဝေသာ ‘Peace process is priority, not development: Suu Kyi’ တြငၾကညပါ။

13 ျပညေထာငစျမနမာႏငငေတာ သမၼတ ရး မ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ ၁၈ ရကတြငထတေဝေသာ ‘Sustainable development forum for ethnics held in Nay Pyi Taw’ တြငၾကညပါ။

2525

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ဖြ႔ျဖးေရးျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ဖြ႔ျဖးေရး

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ၂ဝ၁၁ ခႏစမတငမကာလ ျငမးခမးေရးျဖစစဥတြင ကရငအမးသားအစညး အရးႏင ဥးသနးစနအစးရအၾကား လ႕ဝကေဆြးေႏြးမႈမားရခသည။14 ၂ဝ၁၂ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ ၁၁ ရကေန႔ တြင ႏစဖကအာဏာပငမားအၾကား ႏစဖကသေဘာတအပစအခတရပစေရး သေဘာတညမႈအား တရားဝငျပ လပခသည။15 သေဘာတလကမတေရးထးလကသညအတြက ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင လျခေရး အေျခအေနသသသာသာ ေျပာငးလမႈမားရလာချပး ကရငအမးသားအစညးအရးႏင ျမနမာအစးရအၾကား ဆကဆေရးပစလညး ေျပာငးလလာခသည။

ဆယစႏစေျခာကခေကာ ပဋပကၡျဖစပြားျပးေနာက ျမနမာအစးရအေပၚ ယၾကညမႈမာအနညးငယသာ ရခသည။16 အပစအခတရပစေရးကာလအလြနတြင ျဖစေပၚခေသာ စးပြားေရး၊ အေျခခအေဆာကအအႏင လမႈေရးဖြ႔ျဖးမႈလပငနးမားသည ျမနမာအစးရအေနျဖင လကနကကငအဖြ႔အစညးမား ထနးခပလာခေသာ ေဒသမားသ႔ တးခ႕ဝငေရာကမႈမားႏငၾကးမားစြာပတသကဆကစပလာခသည။

“စစအစးရသစဟာ ခခေတာလနေနတအဖြ႔ေတြက သတသငပစဖ႔န႔ ဖကဆးပစဖ႔ ဖြ႔ျဖးေရးကလကနက တစခအျဖစအသးျပေနျပး တငးရငးသားအဖြ႔ေတြက သတ႔ရ႕ရနးကနတြနးလနမႈမားကေမေဖာကႏငဖ႔ စညးရး သမးသြငးျခငးျဖစတယ။ ” ေနာစဖးရာစန၊ ကရငအမးသားအစညးအရး၏ ဒဥကဌ ေဟာငး17

ထ႔ေၾကာင ျမနမာအစးရ ႏင ျငမးခမးေရးစကားမေျပာခငအခနတြင စးပြားေရးဖြ႔ျဖးမႈသည KNU ၏ ဥးစားေပး လပေဆာငမႈစာရငးတြငမပါဝငခေပ။ ဤအခကမာ ဥးသနးစနအစးရမေဖာျပခသညဖြ႔ျဖးေရးႏင ျငမးခမးေရး ဆကစပမႈတ႔၏ ခငမာေသာေပါငးစဥမႈႏင တကရကကြလြဆန႔ကငမႈျဖစလာခသည။ သ႔ေသာ KNU ဗဟ အတြငး ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငး၏ စးပြားေရးလမးဖြငမႈမားသည မလြမေသြျဖစလာသညအရာဟသည သေဘာထားယဆခကမား ထြကေပၚလာခသည။18 KNU ေခါငးေဆာငပငးမားအေနျဖင ခမတထားခေသာ စးပြားေရးႏင အေျခခအေဆာကအအဖြ႔ျဖးတးတကမႈလပငနးစဥမားအားစတငရနႏင ပမေကာငးမြနေစရန ၎တ႔တြင တာဝနရေၾကာငးယဆခသည။

၂ဝ၁၂ ခႏစမစတင၍ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင စးပြားေရးဖြ႔ျဖးမႈမား၌ KNU သည ပါဝငလပေဆာငသ ျဖစလာခသည။ KNU အာဏာပငမားသည ေဒသတြငးလပေဆာငသည စးပြားေရးလပငနးမားအား လပပငခြင

14 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြငထတေသာ “Contested Areas of Myanmar: Subnational Confl ict, Aid, and Development,” တြငၾကညပါ။

15 Burma Centre for Ethnic Studies စာတမးအမတစဥ-၂ (၂ဝ၁၂ ခႏစ၊ ဇြနလ) “The Karen National Union Negotiations 1949-2012,” တြငၾကညပါ။

16 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေသာ “Ceasefi res, Governance and Development: The Karen National Union in Times of Change,” တြငၾကညပါ။

17 Nikkei Asian Review မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ မတလ ၂ဝ ရကတြင ထတေသာ ‘Japan’s gamble to help Myanmar’s Peace Process: Donor resettlement projects aims to support ceasefi re,’ႏင The Asia Foundation မ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေသာ “Ceasefi res, Governance and Development: The Karen National Union in Times of Change,” တ႔တြငၾကညပါ။

18 The Asia Foundation၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေဝေသာ “Ceasefi res, Governance and Development: The Karen National Union in Times of Change,” တြငၾကညပါ။

2626

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ခြငျပခကမား ခေပးခသည။ KNU မ အေျခခအေဆာကအအ၊ ေရအားလပစစႏင သတမငး လပငနးစမကနး မားတြင ပါဝငလာခသည။19 သ႔ေသာ ပဂၢလကအကးစးပြားမားအတြက ပါဝငလပေဆာငလာမႈမားသည ၂ဝ၁၂ ခႏစမစတငကာ ပမျမႇငတကလပလာချပး KNU အတြငးတြင တငးမာမႈမားျဖစေပၚခသည။20 ထ႔ျပင ၂ဝ၁၂ ခႏစမစတငျပး KNU အေနျဖင စးပြားေရးလပငနးမားႏင ခတဆကလပေဆာငမႈမားေၾကာင KNU ႏင ရြာသားတစခ႕ၾကား ယၾကညမႈဆတယတေလာပါးလာခသညက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေတြ႔ရခ သည။21 ေကးလကေဒသမားတြင KNU ေကာေထာကေနာကခယထားသည စမကနးမားေၾကာင ေဒသခ မား၏ေျမယာႏင အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမား ပမထခကႏငမႈျမႇငတကလာခသညအတြက ရြာသားမား မ KNU လပေဆာငမႈမားသည ၎တ႔၏အကးအျမတအတြကသာလပေဆာငေနသလား ဆသညေမးခြနးမား အား လကရတြင တစခါတစေလေမးျမနးလာၾကသည။22

ျခငၾကညလင ျမနမာအစးရ ႏင KNU တ႔သည လအပခကတစခကသ႔ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငး၏ စးပြား ေရးဖြ႔ျဖးမႈလပငနးမားအား ဆကတကဆသလေဖာထတလပကငခသည။ လကနကကငတကပြမား ေလာ နညးသြားျခငးမာလညး ေဒသတြငးစးပြားေရးလပငနးမားအား ပမဆြေဆာငမႈျဖစလာခသည။ KNU ႏင ျမနမာအစးရႏစဖကလးသညလညး ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင စးပြားေရးလပငနးမား ေဆာငရြကႏငရန စစဥမႈမားရေနျပး ၎တ႔၏ကယပငစးပြားေရးလပငနးမားလညး စတငလာခသည။

လကရ KNU ႏင ျမနမာအစးရ၏ေျမယာစမအပခပမႈစနစမားေၾကာင ရြာသားမားအေနျဖင ေျမယာသမးယခ ရမႈမားႏင ဖြ႔ျဖးေရးျဖငဆကစပေသာ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအား မညသ႔ထခကခစားမႈမားရသညက ဆကလကေဖာျပမညအပငးတြင သးသပတငျပသြားမညျဖစသည။

19 Source #62: ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ေဖေဖၚဝါရလတြငထတေဝေသာ “Dooplaya Situation Update: Win Yay Township, January to October 2016,” ႏင Source #86: ၂ဝ၁၃ ခႏစ၊ ၾသဂတလတြင ထတေဝေသာ “Mining development damages farms and irrigation infrastructure in Papun District,” တ႔တြငၾကညပါ။

20 Frontier Myanmar ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဧျပလ ၂၆ ရကတြင ထတေဝေသာ “A New Chapter for the Karen Movement,” တြငၾကညပါ။

21 KHRG ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလ တြင ထတေဝေသာ “Dooplaya Field Report: A quasi-ceasefi re? Developments after the Nationwide Ceasefi re agreement, from January to December 2016,” တြငၾကညပါ။

22 KHRG ၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဧျပလတြင ထတေဝေသာ ‘Toungoo Field Report: Fighting Grounds: land disputes, militarization and development challenges in a time of ‘peace,’ December 2015 to December 2016,’ တြငၾကညပါ။

2727

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ျမနမာႏငင ေျမယာစမအပခပမႈျမနမာႏငင ေျမယာစမအပခပမႈ

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ႏငငသားအခြငအေရးႏင ေျမယာလပပငခြငအခြငအေရးႏစခစလး လျခမႈရ ေစရနမာ အလြန႐ႈပေထြးေသာကစၥရပတစခအျဖစ တညရေနသည။ ျမနမာအစးရထနးခပေဒသ၊ ကရငအမး သားအစညးအရးထနးခပေဒသ (သ႔မဟတ) အပခပမႈေရာယကထနးခပသညေဒသမား အားလးပါဝငတည ရေနေသာေဒသတစခလညးျဖစသည။ ထမတညေသာအပခပမႈပစမားေၾကာင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငး တြငေျမယာအသးျပမႈႏငပငဆငမမားအား ေလာကထားရာတြင အတညျပခကႏငဆးျဖတခကတစစတစရာ ခမတႏငရန အခကအခမားျဖစေစပါသည။23

ျမနမာႏငင ဥပေဒမေဘာင - ေျမယာလပပငခြငလျခမႈရရန အခကအခအတားအဆးမားျမနမာႏငင ဥပေဒမေဘာင - ေျမယာလပပငခြငလျခမႈရရန အခကအခအတားအဆးမား

“ႏငငေတာသည ႏငငေတာရ ေျမအားလး၊ ေျမေပၚေျမေအာက ေရေပၚေရေအာကႏင ေလထအတြငးရ သယဇာတပစၥညးအားလး၏ ပငရငးပငရငျဖစသည။ ”

ျပညေထာငစသမၼတ ျမနမာႏငငေတာ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (၂ဝဝ၈ ခႏစ)24

ျမနမာႏငငရ ေျမယာစမအပခပမႈသည တစခ႕ေသာကလနေခတ25 မဥပေဒမားအပါအဝင ဥပေဒေပါငး (၇ဝ) ေကာ၏ ႐ႈပေထြးေသာမေဘာငမားျဖင ထနးခပထားသည။ ႏငငသားေျမယာအခြငအေရးမား ျမႇငတငရန၊ ႏင ျပညတြငးႏငျပညပရငးႏးျမႇပႏမႈမားကအားေပးျမႇငတငရန ေျမယာဥပေဒမားအား ျပျပငေျပာငးလျခငး ျဖစစဥက သမၼတဥးသနးစနအစးရလကထကတြငစတငခသည။

လယယာေျမဥပေဒ (၂ဝ၁၂) သည ေျမယာလပပငခြငလကမတမားအား (ေျမယာ ပစ-၇ အျဖစ လသမား ျခငး) စတငလပေဆာငခသည။ ေျမယာမတပတငလကမတအသစျဖစစဥအား ကယျပန႔စြာ အတညျပလပ ေဆာငချပး ယခအခနတြင ရြာသားမားမ၎တ႔ေျမယာအခြငအေရးမားအားလျခမႈရေစရန ၾကးပမးမႈမားတြင အဓကလပေဆာငေသာ ေျခလမးတစချဖစလာသည။ ေျမယာလပပငခြငလကမတကငေဆာငသမားသည ေျမယာအားလႊေျပာငးျခငးႏင ေရာငးချခငးမား တရားဝငလပေဆာငႏငရန ခြငျပထားျခငးျဖင ျမနမာႏငင လယယာေျမေစးကြကအား တရားဝငျပလပခသည။26 လယယာေျမဥပေဒ (၂ဝ၁၂) အျပင ေျမသမးအကဥပေဒ (၁၈၉၄)27 သည ျမနမာႏငငသားမားအေနျဖင ေျမသမးအကဥပေဒ (၁၈၉၄) ေအာကမ ေျမယာလပပငခြင ပစတစခမ ေျမယာလပပငခြငစာခပမားရရရန နညးလမးတစခအျဖစျပဌာနးထားသည။ သ႔ေသာ ျမနမာႏငင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (၂ဝဝ၈)တြင လပပငခြငအခြငအေရးမားအေပၚသ႔ ကန႔သတထနးခပမႈမားသတမတ ျပဌာနးထားသည။ ျမနမာႏငငတြင ေျမယာသညပငဆငခြငမရပါ သ႔ေသာျမနမာႏငငအစးရ ေဖာျပထားသက သ႔ ေျမယာလပကငရန ႏင/သ႔မဟတ အသးျပရနခြငျပခကအား ကန႔သတထားသည။28 အထကတြငေဖၚျပခေသာ အကဥပေဒ(၁၈၉၄)သည ျမနမာအစးရအား ေျမယာမားက ‘ဘပင’စနစအျဖစ ခမတေျပာငးလေစသည

23 Babette Wehman၏ ၂ဝဝ၈ ခႏစထတ "Land Confl icts: A Practical Guide to Dealing with Land Confl ict" တြငၾကညပါ။24 “ျပညေထာငစသမၼတ ႏငငေတာ ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒ (၂ဝဝ၈ ခႏစ)” ပဒမ ၃၇ (က) တြငၾကညပါ။25 ၁၈၂၄ ခႏစ ႏင ၁၉၄၈ ခႏစၾကား၌ ျမနမာႏငငသည ၿဗတသတ႔၏ လကေအာကခ ကလနႏငငအၿဖစသ႔ကေရာကခပါသည။

ထအခနတြင ၎ႏငငက ဗမာႏငင ဟေသာအမညၿဖင ရညညႊနးေခၚဆခၾကပါသည။26 "၂ဝ၁၂ ခႏစ (ျပညေထာငစလႊတေတာ) အမတစဥ ၂ ၊ လယယာေျမ ဥပေဒ။"27 "ေျမသမးအကဥပေဒ (၁၈၉၄)”။28 “ျပညေထာငစသမၼတ ျမနမာႏငငေတာ ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒ (၂ဝဝ၈ ခႏစ)။”

2828

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

(သ႔ေသာအဆပါအေျပာငးအလႏငပတသက၍ ရငးလငးတကေသာအဓပၸါယဖြငဆထားျခငးမ ရ)။ ျမနမာအစးရမရငးလငးစြာ အဓပၸာယဖြငဆထားျခငးမရေသာ စကားရပ ျဖစသည ‘အမားျပညသအကးငါ’ အတြကေျမယာမားအား ျပနလညအမးအစားသတမတျခငးႏင ျပနလညခြေဝျခငးမားအား ေျမသမးအကဥပေဒ (၁၈၉၄) အားျဖင လပေဆာငႏငသည။ ထ႔ေၾကာင အသစအတညျပလကေသာဥပေဒမားသည ျမနမာအစးရမ ၎တ႔သမးယထားေသာ ေျမမားအား ျပနလညေပးအပရနအတြက အဟန႔အတားကန႔သတမႈျဖစေစေသာ အရာတစချဖစေနသည။

ထမသာမက ျမနမာႏငငေျမယာစမအပခပမႈမားတြင ေရႊ႕ေျပာငးေတာငယာ29 ႏင အမားပငေျမ30 ပငဆငမႈ မားကသ႔ေသာ ဓေလထးတမးေျမယာကငသးမႈအစဥအလာမားအားလညး ထညသြငးထားမႈမရေပ။ ဥပမာ ေျမယာလပပငခြငလကမတထတေပးျခငးအားျဖင အလညကသးႏစကပး ျခငးစနစအား ခြငျပျခငးမရပ လယယာေျမဥပေဒ (၂ဝ၁၂) ေအာကတြင တားဆးထားသည။ ေျမယာ လပပငခြငလကမတ၏ ပါဝငေသာအခကအလက မားသညလညး လပပငခြငအခြငအေရးမားအား ကန႔သတခပျခယထားသည အႏရာယမားရျပး ေျမယာစဥဆကမျပတ အသးျပျခငးမရလင ေျမယာျပနလညသမးယျခငးခရမည။ ေျမလြတ၊ ေျမလပႏင ေျမရငးမား စမခန႔ခြမႈဥပေဒ (၂ဝ၁၂) ေအာကတြငတရားဝငမတပတငထားျခငး မရ ေသာေျမယာအသးျပမႈမားအားအသအမတျပထားျခငးမရပ ထေျမယာမား အား အျခားသမားသ႔ ျပနလညခြေဝေပးႏငသည။31 ထ႔ေၾကာင ေရႊ႕ ေျပာငးေတာငယာလပပငခ ြငသည တရားဝင

29 ေရႊ႕ေျပာငးေတာငယာစနစမာ ေျမဆလႊာ၏အရညအေသြးအားထနးသမးရန ကငသးေသာစကပးေရးပစတစမးျဖစသည။ ေရႊ႕ေျပာငးေတာငယာစနစတြင ေျမတစကြကအားရငးလငးျပး ကာလတစကပးခသည။ ထ႔ေနာက ထေျမအားလပထားျပသဘာဝ အပငမားျပနလညေပါကေစသည။ ေျမဆလႊာကနခမးေသာသေကၤတမားျပခနတြင စကပ းမ ႈအားမားေသာအားျဖင ရပဆငးခသည။ ထစကပးေရးအမးအစားသည ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရေဒသမားတြင ကယျပန႔စြာကငသးခသည။

30 အမားပငေျမဆသညမာ လတစဥးတစေယာက သ႔မဟတ ကမၸဏတစခမစမေသာေျမေနရာမဟတပ ေဒသတြငးလမႈအသက အဝနးမ စမအသးျပေသာ အားလးအတတကြပငဆငသညေျမေနရာက ဆလျခငးျဖစသည။

31 ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာ စကပးေရးႏငဆညေျမာငးဥးစးဌာန ၏ ၂ဝ၁၂ ခႏစ၊ ၾသဂတလ ၃၁ ရကေန႔တြင ထတေဝေသာ အမတစဥ ၁/၂ဝ၁၂ ‘Vacant, Fallow and Virgin Lands Management Rules’ တြငၾကညပါ။

မညသညအရာမားက ေျမသမးျခငး၊ အဓမၼသမးယ မညသညအရာမားက ေျမသမးျခငး၊ အဓမၼသမးယ မႈက ျဖစေစလ။ မႈက ျဖစေစလ။

Oxfam အဖြ႔႔ေဖာျပခကအရ ေအာကေဖာျပပါအေျခ အေနတစရပ (သ႔) ပမ၍လပေဆာငခနတြင ဥပေဒ အရေျမသမးျခငးမ ေျမယာအဓမၼသမးယျခငးျဖစလာ သည။

• လ႔အခြငအေရးအားခးေဖာကျခငး၊အထးသျဖင အမးသမးတနးတအခြငအေရး

• လြတလပစြာ ၾကတငအသေပးျခငးႏင သေဘာတညမႈရယျခငး (FPIC) ၏ အေျခခစညးမဥးမားက ဆန႔ကငျခငး၊ သကေရာကမႈ ခစားရမညလမႈအ သကအဝနးမားအား ၾကတငအသေပးမႈမရျခငးႏင စမကနးအား သေဘာတျခငး (သ႔) ျငငးပယျခငး လပေဆာငခကမားတြင ပါဝငဆးျဖတႏငမႈ မရ ျခငး။

• ကား၊မ ပါဝငမႈနညးလမးမားအပါအဝင လမႈေရး၊ စးပြားေရးႏင သဘာဝပတဝနးကငထ ခကမႈမားအား အေလးမထားျခငး (သ ႔) ေသခာသညဆနးစစေလလာမႈမားအေပၚ အေျခမခထားျခငး။

• အလပအကငႏင အကးအျမတမတမႈတ ႔တြင

ရငးလငးျခငးႏင ဝနခသညကတကဝတမားပါ ဝငသည ပြငလငးျမငသာေသာစာခပမားအား မထားရျခငး။

• ဒမကရကတစနညးက စအစဥဆြျခငး၊ လြတလပစြာၾကးၾကပေဆာငရြကႏငျခငးႏင အဓပၸါယျပညဝစြာ ပးေပါငးပါဝငႏငျခငးျဖစစဥတ႔ ႔အား ေရာငဖယျခငး။

2929

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

အသအမတျပျခငးမခရသညအျပင အမးမးေသာစးရမမႈ အႏရာယမားလညးရသည။ (၁၉၉၂) သစေတာ ဥပေဒတြင သစေတာအျဖစ သတမတထားေသာေျမယာမားက မညသညအျခားရညရြယခကမားအတြက အသးမျပသငေၾကာငး ျပဌာနးထားသည။ အလားတ သစေတာအျဖစသတမတထားေသာ ‘ထနးသမးထားသည သစေတာေျမ’ ေျမယာတြင ေနထငလပကငေနေသာ မညသညေတာငသမဆ (၁၉၉၂) သစေတာဥပေဒ၏ ဥပေဒလမးေၾကာငးအရ ျပစမႈေျမာကျပး ႏငထတျခငးခရမည အႏရာယတြငရေနသည။32

ျပညဝေသာအဓပၸာယရသညနညးလမးမား၌ လပပငခြငအခြငအေရးမားအားလျခမႈရေစရန ဥးသနးစနအစးရႏင NLD အစးရမား၏ကာလတြငလညး ေျမယာစမအပခပမႈျပျပငေျပာငးလမႈမား ၾကးပမးရာတြင ေအာငျမငမႈမရခပါ။ ျမနမာႏငငအတြငး ျဖစပြားေနေသာ ေျမယာသမးယမႈမားအား ျပျပငေျပာငးလမႈမားသည ေလာခႏငျခငးမရခပ ႏငငသားမား၏အခြငအေရးထက စးပြားေရးေအာငျမငမႈအတြကသာ ဥးစားေပးမႈ ျဖစေနေၾကာငး မၾကာခဏေဝဖနေထာကျပျခငးခရသည။ ျမနမာႏငငတြင တကေသာေျမယာစမခန႔ခြမႈအ ခကအလကမား မရသေလာကျဖစေနခနတြင သးသပသမားမ ျငငးခ ေထာကျပသညမာ ႏငငအတြငးေျမအားလး၏ ၅ဝ ရာခငႏႈနးနးပါးသည ဥပေဒမေဘာငအသစမားေအာကတြင နညးပညာပငးအရ ‘ေျမလပ’33 မားအျဖစသတမတႏငသည။ ျမနမာႏငင စကပးေရးႏငဆညေျမာငးဝနၾကးဌာနမ ထတျပနသညအစရငခစာ ႏင ျမနမာႏငငသဘာဝပတဝနးကငႏင သစေတာထနးသမးေရးဝနၾကးဌာနမ ျမနမာႏငငေျမယာအားလး၏ ၂ဝ ရာခငႏႈနးခန႔သည ျပညပႏငပးေပါငးစးပြားေရးရငးႏးျမႇပႏသမားသ႔ ႏစေပါငး (၃ဝ) မ (၇ဝ) အထ ခေပးႏငသညဟေဖာျပခသည။34

လတတေလာတြင ေနျပညေတာ၌ ေဆြးေႏြးေနေသာလယယာေျမဥပေဒ (၂ဝ၁၂) ႏင ေျမလြတ၊ ေျမလပ ႏင ေျမရငး စမခန႔ခြမႈဥပေဒ (၂ဝ၁၂) အား ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ေနာကျပနဆြေနေသာ အဆျပျပငဆငမႈမားမာ ေျမယာအခြငအေရးမားအေပၚ စးရမမႈမားဆကလကရေနသည။ လကရ ၎ျပျပငေျပာငးလမႈမားတြင အဆျပေျမသမးဥပေဒၾကမး (၂ဝ၁၇) သညလညး ျမနမာႏငငတြင ေျမယာလပပငခြငမားလျခစတခမႈမရ ေစရန ပမျဖစေစႏင သညအလားအလာရေနသည။35

ထ႔ျပင ထခကခစားရသမားမ မတရားမႈမားကစနေခၚတ႔ျပနရန ျမနမာႏငငဥပေဒစနစမားသည သသာထင ရားေသာအခကအခအတားအဆးမား ျဖစေပၚေစသည။ ျမနမာႏငငျပစမႈဆငရာဥပေဒအပငးမားသည ႏငငသားႏငဆငေသာအခြငအေရးမား၌ သသာေသာျခမးေျခာကမႈမားအျဖစ တညရေနသည။ ကရငလ႔အခြင အေရးအဖြ ႔ မတတမးျပစေသာေဒသမားအပါအဝင ျမနမာႏငငအႏ ႔အျပားတြင ရြာသားမားမေျမယာ သမးယမႈမားအားခခရာတြင တရားစြႏငရနဝငေရာကကးေကာမႈစကားရပအား အသးျပထားသည။ ျဖညစြက ေျပာရလင ျငမးခမးစြာစေဝးခြငႏင ျငမးခမးစြာစတနးလညလညခြငဆငရာဥပေဒ (၂ဝ၁၁) ၏ ရငးလငးမႈမရ သညဥပေဒအပဒမားေအာကတြင ၾကတငခြငျပခကမရပကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမားတြငပါဝငမႈမားအတြက

32 ‘Food Security Working Group’s ေျမယာမ႑ငအဖြ႔ မ ၂ဝ၁၂ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ထတေဝေသာ ‘Legal Review of Recently Enacted Farmland Law and Vacant, Fallow and Virgin Lands Management Law: Improving the Legal & Policy Framework Relating to Land Management in Myanmar,’ ႏင UN Habitat ၏ ‘Guidance Notes on Land Issues: Myanmar,’ တြငၾကညပါ။

33 Displacement Solutions မ ၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ထတေဝေသာ Land Acquisition Law and Practice in Myanmar,’ တြငၾကညပါ။34 Food and Agriculture Organization မ ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ေမလတြင ထတေဝေသာ “Myanmar: Land Tenure Issues and the

Impact on Rural Development,” တြငၾကညပါ။35 ေျမယာမ႑ငအဖြ႔ ၏ ‘Technical Review of the Draft Myanmar Land Acquisition Law 2017’, တြငၾကညပါ။

3030

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ျပညသမားမေထာငခခရႏငျခငး သ႔မဟတ ဒဏေၾကးေပးေဆာငရျခငးမားသည ဆကလကတညရပါဝငေန သည။

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးအတြငး ေျမယာစမအပခပမႈျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးအတြငး ေျမယာစမအပခပမႈ

ျမနမာအစးရ နညးတ KNU တြင ၎၏ေျမယာႏငသစေတာဥပေဒမားက ၿဗတသေခတမစတင၍ ဆကခခမႈ မားရသည။ ကနဥးတြင KNU၏ေျမယာစမအပခပမႈမေဘာငမားေအာက၌ ဓေလထးတမးေျမယာကငသးမႈ မားအား အသအမတျပထားျခငးမရခေပ။ သ႔ေသာ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ဆယစႏစမားၾကာ ျပညတြငးစစျဖစပြားျပးေနာက KNU ေျမယာစမအပခပမႈစနစသည ဓေလထးတမးေျမယာအသးျပမႈမား ႏင တရားဝငမဟတေသာေျမယာစမခန႔ခြမႈအေလအထမားအား ထနးညႇျပျပငလာခသည။36

၂ဝဝ၅ ခႏစတြင KNU မ ၎အပခပေသာခရငမားအားလး၏ KNU အဖြ႔ဝငမား ႏင ေဒသခမားျဖင ကယျပန႔ေသာေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား လပေဆာငခ ျပး KNU၏ ေျမယာစမအပခပမႈစနစအား ျပနလညစစစ လပေဆာငမႈစတငခသည။37 တစႏစတညးမာပင KNU လကေအာကမ ကရငစကပးေရးဌာနသည ေျမယာ မတပတငျခငးႏင ေျမယာပငဆငမႈလကမတထတေပးျခငးမားအား စတငလပေဆာငခသည။38 ၂ဝ၁၂ ခႏစ တြင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးသ႔ ျမနမာအစးရမ ခ႕ထြငဝငေရာကလာမႈအား တ႔ျပနရန KNUမ ၎၏ခရင ခနစခလးတြင ပစအသစႏငပမစနစကေသာေျမယာလပပငခြငလကမတေပးျခငးစနစအား စတငလာခ သည။39 ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေျမဧက (၃၅၄,၅၁၂) အား KNU မ ေျမတငးတာမႈျပလပချပး ေျမပငဆငမႈလကမတ (၆၁,၇၆၅) ေစာင ထတေပးခသည။ KNU အပခပေသာ နယေျမမားတြင ျပငပမလာေရာကေသာ စးပြားေရး၊ ပဂၢလကတစဥးခငး ႏင အစးရပါဝငပတသကသမား၏ ေျမသမးယမႈမားမ ကာကြယရနရညရြယျပး ထနးခပမႈေရာယကေသာေဒသမား၌ ေဖာျပပါျဖစစဥမားအား အဓကထားလပေဆာငခသည။40 ျမနမာႏငငဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒ (၂ဝဝ၈) ႏငဆန႔ကငကြလြမႈမာ KNU ေျမယာမဝါဒ (၂ဝ၁၅) ျပဌာနးခကမားသည ပဂၢလကေျမယာပငဆငမႈအခြငအေရးမားအား အသအမတျပ ထားသည။ ထ႔ျပင ယာယေျမယာလပကငျခငးႏင အသးျပရနအခြငအေရးမားလညး ပါဝငသည။41 ကရင စကပးေရးဌာနေဖာျပခကအရ ေျမယာမတပတငလကမတထတေပးမႈ၏ ၆၅ ရာခငႏႈနးသည ပငဆငမႈ အခြငအေရးမားအားေပးထားျပး ကနေသာရာခငႏႈနးမာ ေျမယာအသးျပရနႏင လပကငရန ခြငျပခကေပး ထားျခငးျဖစသည။42 ထ႔ေၾကာင ပမနအားျဖင KNU ေျမယာစမအပခပမႈစနစသည တစဥးခငးေျမယာမတပ တငလကမတကငေဆာငသမားအား ပမခငမာေသာကာကြယမႈမားေပးထားသည။

36 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေဝေသာ ‘Ceasefi res, Governance and Development: The Karen National Union in Times of Change,’ တြငၾကညပါ။

37 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေဝေသာ ‘Ceasefi res, Governance and Development: The Karen National Union in Times of Change,’ တြငၾကညပါ။

38 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေဝေသာ ‘Ceasefi res, Governance and Development: The Karen National Union in Times of Change,’ တြငၾကညပါ။

39 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေဝေသာ ‘Ceasefi res, Governance and Development: The Karen National Union in Times of Change,’ တြငၾကညပါ။

40 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေဝေသာ ‘Ceasefi res, Governance and Development: The Karen National Union in Times of Change,’ တြငၾကညပါ။

41 ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ထတျပနေသာ ကရငအမးသားအစညးအရး၏ “ကရငအမးသား အစညးအရး၏ ေျမယာမဝါဒ”42 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေဝေသာ ‘Ceasefi res, Governance and Development: The Karen National

Union in Times of Change,’ တြငၾကညပါ။

3131

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ထ႔ျပင KNU ေျမယာမဝါဒ (၂ဝ၁၅) တြင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတစေလာက တညရေနေသာ ဓေလထး တမးေျမယာကငသးမႈမားအတြက ကာကြယေပးထားမႈမားပါဝငခမတထားသည။ KNU မ စာရြကစာတမးအရ တရားဝငမဟတေသးသညလပပငခြငမားသာမက အမားပငေျမပငဆငမႈ ႏင ကငသးမႈအေလအထမားအား ကာကြယရနခမတထားျပး အသအမတျပထားသည။ ထမသာမက KNU မ ၎၏ ေျမယာစမခန႔ခြမႈတြင ေဒသခအသကအဝနးမစေပါငး၍ ေျမယာေျပာငးလအသးျပျခငးအစအစဥမားႏင ပတသက၍ကညပပးရန လညးခမတထားသည။ မဝါဒတြင ေဒသခလမႈအသကအဝနး၏ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားႏင/သ႔မဟတ သဘာဝပတဝနးကင ပကစးမႈရႏငေသာ ရငးႏးျမႇ ပႏမႈမားမလညးကာကြယရန သတမတျပဌာနး ထားသည။43

ျခငသးသပလင KNU ေျမယာစမအပခပမႈစနစမာ ရြာသားမား၏လအခြငအေရး၊ လမႈစးပြားႏင ပစၥညးဥစၥာ ပငဆငမႈအခြငအေရးမားအားကာကြယရန ပမသငေတာမႈရသည။ သ႔ေသာ ၂ဝ၁၅ ခႏစ KNU ေျမယာမဝါဒ သည အေျခခအားျဖင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ တငးရငးသားမားႏင ဌာေနတငးရငးသားလမးမား အထးသျဖင ‘၁၉၈၈ ခႏစ မတငမကတညးက ေကာသးေလတြင ေနထငသမား’44 ႏင ‘၁၉၈၈ မစ၍ ေဒသသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ေနထငသမားအား ကာကြယရနႏင ေကာသးေလ၏ဌာေနတငးရငးသားလမးမားအကးအတြက ‘အမားျပညသဆငရာ ဝနေဆာငမႈမား’ ေပးအပရန ခမတထားပါသည။ ထ႔ျပင KNU ေျမယာမဝါဒ၌ လြနခေသာကာလမားတြင ေျမယာ ‘လပကငခြင သ႔မဟတ အသးျပခြင’45 အခြငအေရးမ ထတပယခထား ရသညသမားအား ခနလပထားသည။ ထ႔ေၾကာငမဝါဒသည အားလးပါဝငျပး ခြျခားဆကဆမႈမရသည လပပငခြငအခြငအေရးမားအားေပးအပရန လစဟငးမႈမားရေနသည။

43 ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ထတျပနေသာ ကရငအမးသားအစညးအရး၏ “ကရငအမးသား အစညးအရး၏ ေျမယာမဝါဒ။”44 ‘ေကာသးေလ’ ဆသညမာ ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU) မ သတမတထားေသာကရငျပညနယကဆလျခငးျဖစသည။

သ႔ေသာ တကေသာအဓပၸါယႏငေဝါဟာရ၏အရငးျမစမာ အျငငးပြားဖြယျဖစလကရသည။ ၁၉၉၁ ခႏစတြင ထတေဝခေသာ True Love and Bartholomew: Rebels on the Burmese Border, Cambridge University Pre တြင ၾကညပါ။

45 ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ထတျပနေသာကရငအမးသားအစညးအရး၏ “ကရငအမးသားအစညးအရး၏ ေျမယာမဝါဒ”။

3232

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

3333

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ထနးခပမႈေရာယကေနေသာေဒသမားတြငရေနေသာ ကြျပားေနသည ေျမယာ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ထနးခပမႈေရာယကေနေသာေဒသမားတြငရေနေသာ ကြျပားေနသည ေျမယာ စမအပခပမႈစနစႏစမးစမအပခပမႈစနစႏစမး

၁၉၅ဝ ခႏစမားမစ၍ KNU သည အဆကဆကေသာ ျမနမာအစးရမားႏငအျပင စမခန႔ခြမႈအား တစပါတ အစးရအျဖစ လႈပရားေဆာငရြကခသည။ KNU အပခပေသာနယေျမမားတြင ၎တ႔စမခန႔ခြေသာခရင ခႏစခ ၌ ကယပငအပခပမႈမားရျပး ေအာကေျခမအထကဖြ႔စညးထားမႈျဖငသသာသည စမအပခပပငခြငဖြ႔စညး မႈပစရခသည။46 KNU ဗဟတြင မေပးဆးျဖတေသာအဖြ႔ျဖင ေကာငးမြနစြာဖြ႔စညးထားေသာ စမခန႔ခြမႈပစရ သည။ ႏငငျခားေရးႏင ကာကြယေရးအပါအဝင ေျမယာႏငလမႈေရးဝနေဆာငမားအားလးက ၎၏ လကနကကငတပျဖစသည ကရငအမးသားလြတေျမာကေရးတပမေတာ (KNLA)ႏင ဌာန (၁၄) ခတ႔မ စမခန႔ခြမႈျပသည။47 သ႔ေသာ လကေတြ႔တြင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ စမအပခပမႈသည ေျမျပငတြငရေသာ လကနကကငေဆာငသမားအေပၚ မတညေနသည။ ထ႔ေၾကာင KNUႏင ျမနမာအစးရတ႔သည ျမနမာျပညအေရ႕ ေတာငပငးရ ထနးခပမႈေရာယကေနေသာ နယေျမေဒသမားတြင စဖြ႔တညရေနၾကသည။48 ဤစမအပခပမႈအစအစဥမားသည အပစအခတရပစေရးကာလမ ယေန႔အထ ဆကလကတညရေနဆ ျဖစသည။ သ႔ေသာ အပစအခတ ရပစေရးသေဘာတညမႈမတစဆင တငးမာမႈ ေလာကလာသညႏငအမ ထနးခပမႈေရာယကေသာ နယေျမေဒသမားသည ပမကယျပန႔လာသည။ လကရအေျခအေနတြင KNU သတမတထားေသာ ခရငခႏစခစလး၌ အျပငျဖစေနသညစမခန႔ခြမႈပစအခ႕ တညရေနသည။

ျမနမာအစးရ ႏင KNU တ႔ ႏစဖကစလးစမအပခပမႈတးခ႕ျခငးေၾကာင အခ႕ေကးရြာအပစမားသည အဖြ႔အ စညးႏစခလး၏ စမခန႔ခြမႈခရသည။ အကးသကေရာကမႈအေနျဖင အခ႕ေကးရြာအပစေခါငးေဆာငမား သည KNU ႏင ျမနမာအစးရ ႏစဖကစလးအတြက စမခန႔ခြသ အပခပေရးမးအေနျဖင လပေဆာငရသည သ႔မဟတ လႏစဥးမျပငတထပေနေသာတာဝနမားႏင ၾသဇာအာဏာအဆငမားက လပေဆာငေနျခငးျဖစ သည။ ဤသညမာ ႐ႈပေထြးေနျပးျဖစေသာ စမခန႔ခြမႈစနစမား၏ တစခႏငတစခထပေနေသာ အာဏာမားျဖင ေဒသအတြငး႐ႈပေထြးမႈက ျဖစေပၚေစသည။ ရႈပေထြးေသာ စနစမားဟဆရာတြင ေျမယာကသ႔ေသာ အရငးအျမစမားသည စနစႏစခ၏ စမဆးျဖတမႈေအာကတြင ကေရာကသကသ႔ မညသညနယေျမမား ႏင/သ႔မဟတ အျခားျပညနယတြငး အရငးအျမစမားႏငတာဝနမားက မညသမစမမႈတာဝနရသညဆသည ရငးလငးမႈမရ ျခငးမား ျဖစပါသည။ အခ႕ကစၥရပမားတြင ယခငစစအစးရ၏လပထးလပနညးပစမားသည ေပာကကြယသြားျခငးမရေသးပါ။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသတစဥး၏ ေကာကႏႈတ ခကအရ-

“[...] ဥပမာအေနန႔ KNU ႏင တပမေတာတ႔ရ႕ထနးခပမႈ ေရာယကေသာေဒသေတြရျပး တစဖကမာလညး တပမေတာ သ႔မဟတ KNU ကသ႔ အာဏာရတအဖြ႔တစဖြ႔တညးထနးခပတေဒသတစခ႕ရတယ။ အဒလကစၥ မာ အစးရထနးခပတေဒသမာ အစးရအသစက သတ႔ေရြးခယခတာျဖစတအတြက ေဒသချပညသေတြက

46 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေဝေသာ ‘Ceasefi res, Governance and Development: The Karen National Union in Times of Change,’ တြငၾကညပါ။

47 Karen National Union Headquarters, ၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ ထတေဝေသာ “http://.knuhq.org/language/en_gb/#,” (accessed 1 June, 2018) တြင ၾကညပါ။

48 “The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေဝေသာ ‘Ceasefi res, Governance and Development: The Karen National Union in Times of Change,’ တြငၾကညပါ။

3434

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ပမအားေကာငးလာချပးေတာ ထပတကရငဆငရမႈေတြမရေသးဘး။ ဒါေပမ တစခ႕ေဒသေတြမာ စစအာဏာ ရငကငသးမႈအေလအထေတြရေသးတယ။ ” 49

ေဒသခမားမ ၎တ႔ေျမယာပငဆငခြငပစအခြငအေရးမား လျခမႈရေစရနလပေဆာငရာတြင လကရ တညရေနေသာအျပငျဖစေနသည စမခန႔ခြမႈစနစမားသည ကစၥရပမားကပမ႐ႈပေထြးေစသည။ KNU ႏင ျမနမာအစးရတ႔သည ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ေျမယာတငးတာမႈမားႏင ေျမယာလကမတထတေပး ျခငးမားက ဆကလကလပေဆာငလကရျပး လပေဆာငသမားမာ တစဖကႏငတစဖက ေျမယာမတပတငမႈ စနစမားအား အသအမတျပမႈမရေသးပါ။ ‘ေျမယာလပပငခြင လကမတမားႏင မတတမးျပစျခငး’‘ေျမယာလပပငခြင လကမတမားႏင မတတမးျပစျခငး’ အပငးတြင သးသပထားသကသ႔ ထနးခပမႈေရာယကေသာေဒသမားတြငေနထငေသာရြာသားမားသည ၎တ႔ေျမယာ မားအား စမခန႔ခြမႈစနစမားႏစခစလးအတြငး မတပတငႏငရန လပေဆာငခသည။ အထကတြငေဖာျပခေသာ လပေဆာငခကမား ေဆာငရြကရနပကကြကမႈမားေၾကာင ေျမယာလပပငခြငစနေခၚမႈမား ေရ႕ဆကၾကေတြ႔ ရႏငေသာရလဒရေနသည။

ျမနမာႏငငတြင အကးအျမတအတြကဥပေဒအားအသးျပကာ ေျမယာသမးယမႈမား သ႔မဟတ လပပငခြင အခြငအေရးအေထာကအထားမားအား ေလးစားမႈမရေသာကစၥရပမားမာ ပ႕ႏ႔ျဖစပြားလကရသည။ ျမနမာ ျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင KNU ျဖစေစ ျမနမာအစးရျဖစေစ ‘ေျမယာလကမတ’ မားအတြက မတပတငျခငး မားလပေဆာငေပးေသာလညး ရြာသားမားအတြက ေသခာစြာကာကြယေပးႏငမႈမရပါ။ ေျမယာတငးတာျခငး ႏင ေျမယာမတပတငျခငးျဖစစဥတြင စနစတကအကငပကျခစားမႈကစၥရပမားသည ဆကလကတညရေန သည။ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင Transparency International အဖြ႔၏ အကငပကျခစားမႈ သးသပခကအျမင ညႊနးကနး50 ၌ ျမနမာႏငငသည ႏငငေပါငး ၁၈ဝ တြင အဆင ၁၃ဝ အျဖစ သတမတခရသည။ ဤသညမာ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတစေလာကရြာသားမားမ ေျမယာသမးယခရမႈမား၊ စကပ းပငမားႏင တစဥးခငးပငသည ဥစၥာပစၥညးမား ဖကဆးခရရန စးရမမႈအႏရာယမားရေစသည။

ေျမယာအျငငးပ ြားမ ႈမ ားအတြက ထေရာကသညနစနာမ ႈ ေျဖရ ငး ျခငးယႏရားမားမရ ျခငးေၾကာင ေျမယာအျငငးပ ြားမ ႈမ ားအတြက ထေရာကသညနစနာမ ႈ ေျဖရ ငး ျခငးယႏရားမားမရ ျခငးေၾကာင အကဥးအၾကပမားထ ကေရာကျခငး အကဥးအၾကပမားထ ကေရာကျခငး

ျမနမာႏငငဥပေဒမားသည လေလာကသည ေျမယာ၊ လမႈစးပြားေရးႏင လ႔အခြငအေရးလျခမႈမားအား သတမတျပဌာနး ေပးထားျခငးမား မရပါ။ ထ႔ေၾကာင တရားရးမားသည နစနာမႈအတြက ျပနလညျဖညဆညး ေပးမႈမားရရရန အလြနကန႔သတထားသည။ ကမာၻ႔တရားမတမႈစမကနးမ ျမနမာႏငငအေနျဖင ႏငငသား တရားမတမႈက႑တြင အနမဆးေဆာငရြကေနေသာႏငငမားထမ တစႏငငအပါအဝငအျဖစ အဆင သတမတ ထားသည။51 ျမနမာႏငငတရားရးစနစသည ခြျခားဆကဆမႈမားရျခငး၊ ကးေၾကာငးဆေလာမႈမရပ ေႏာငေႏးမႈမားျဖငဖအားေပးျခငး၊ အထးအဖြ႔အစညးမား၏ အကးမားႏင ေယဘယအားျဖင ၾသဇာအာဏာ သကေရာကမႈ မရျခငး52 မားအား ေလလာေတြ႔ရရသည။

49 Source # 24 တြင ၾကညပါ။50 Transparency International ၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြင ထတေဝေသာ Corruption Perception Index တြင ၾကညပါ။51 World Justice Project ၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစတြင ထတေဝေသာ Rule of Law Index တြင ၾကညပါ။52 World Justice Project ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစထတ “Rule of Law Index 2017 – 2018,” တြင ၾကညပါ။

3535

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ျမနမာအစးရႏင KNU ႏစဖကစလးတြင တရားဝငေျမယာအျငငးပြားမႈေျဖရငးေရးယႏရားမား ရၾကသည။ ျမနမာအစးရ၏ လယယာေျမႏင အျခားေျမမားစစမးစစေဆးေရးေကာမတသည စမခန႔ခြမႈအဆငတငးတြင တညရသည။ ထေကာမတမားသည ေျမယာအျငငးပြားမႈအဆငဆငက ပြငလငးျမငသာစြာ ေျဖရငးရန စတငခသည။ လကေတြ႔တြင ထယႏရားတြင ဆးျဖတခကအမားစအား ျပညေထာငစအဆငမ ခမတျခငး အားျဖင ဗဟခပကငမႈလြနကျခငးမား ရေနသည။53 ဤအေၾကာငးမားေၾကာင ေကာမတသည ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ အခနထ အမႈေပါငး (၅၇၃၅) မႈ မ (၅၄၃) မႈသာ ေျဖရငးလပေဆာငႏငခသည။54

KNU စမခန႔ခြေသာ နယေျမမားအတြငး ေျမယာသမးယမႈကစၥရပမားအား KNU ၏တရားေရးဌာနႏင အျငငးပြားသည ေျမအမးအစားေပၚမတည၍ သကဆငရာလပပငခြငရေသာ အျခားဌာနမားျဖငပးေပါငး၍ ေျမယာအျငငးပြားမႈေျဖရငးေရးေကာမတမ ကငတြယလပေဆာငလကရသည။ ေျမယာအျငငးပြားမႈ ေကာမတ သည KNU တရားရးမား ႏင KNU ႏငငသားဥပေဒ55 အား အသးျပရမညျဖစသည။

ထေျမယာအျငငးပြားမႈယႏရားႏစခစလးသည ေျမယာအျငငးပြားမႈမားအားကငတြယေျဖရငးရာတြင ထေရာက မႈမားမရပ ပြငလငးျမငသာမႈႏင တာဝနယမႈတာဝနခမႈမားလညး မရပါ။

53 Frontier Myanmar ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇြနလထတ ‘Land Committees: An opportunity for inclusion,’ တြင ၾကညပါ။54 United Nations Human Rights Council ၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစထတ “Report of the Special Rapporteur on the situation of

human rights in Myanmar,” တြင ၾကညပါ။55 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလထတ “Ethnic Armed Actors and Justice Provision in Myanmar,”

တြင ၾကညပါ။

3636

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ စးပြားေရးဖြ႔ျဖးမႈ ႏင ေျမယာသမးယမႈမား ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ စးပြားေရးဖြ႔ျဖးမႈ ႏင ေျမယာသမးယမႈမား

အာရတြင ျမနမာႏငငသည ဖြ႔ျဖးမႈအားနညးေသာႏငငမားထမ တစႏငငျဖစသည။56 ၂ဝ၁၂ ခႏစတြင ႏငင၏ စးပြားေရးလမးဖြငသညအခနမစ၍ ျမနမာႏငငသည GDP ျမႇငတကမႈပမးမႏစစဥ ၇.၂၅ ရာခငႏႈနး57 အရ ကမာၻတစဝမးစးပြားေရးလပေဆာငမႈအေကာငးဆး ၁ဝ ႏငငအတြငး ထပခါတစလလ ေနရာယ ထားလကရ သည။ သ႔ေသာ ေရရညတညတျပး အားလးပးေပါငးပါဝငမႈရေသာ စးပြားေရးျမႇငတကမႈရရရနစနေခၚမႈ ဆကလကရေနသည။ ျမနမာႏငင၏ဆငးရမြေတမႈအဆငမာ ၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ႏငင၏ဆငးရမြေတမႈအဆင ေအာက ေနထငသည လဥးေရမာ ၁၉.၄ ရာခငႏႈနး ဆကလကျမႇငတကလကရသည။ ျမနမာႏငင၏စကပး ေရးတြငလပကငသညႏငငလပအား၏ခန႔မနးေျခ ၅ဝ ရာခငႏ ႈနးသည အမားအားျဖငေကးလကတြင ဆကလကကနရေနသည။58 အထးသျဖင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ၈ဝ ရာခငႏႈနးေသာလဥးေရ သည စကပးေရးတြငလပကငျခငး သ႔မဟတသာမနကပမးအလပက လပကငေနရဆျဖစသည။59 စးပြားေရးျမႇငတကမႈအတြက ေဒသသညေကာငးမြနေသာေနရာတြငရေနေသာလညး ျမနမာျပညအေရ႕ေတာင ပငးရဖြ ႔ ျဖးမႈသည ကယျပန႔ေသာေျမယာသမးယမႈမားေၾကာင ဆးကးသကေရာကမႈမားရေနခသည။ ေျမယာဥပေဒအား ထေရာကေသာျပျပငေျပာငးလမႈမားမျပႏငျခငးေၾကာင ဤခးေဖာကမႈမားသည ဖြ႕ျဖးေရး အတြက အတားအဆးမား ဆကလကတညရေနဥးမညျဖစသည။60

၂ဝ၁၅ ခႏစ အစပငးမစ၍ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြငး ေျမယာသမးယမႈ ျဖစရပမားကမတတမးတငထားသည ကြငးပငးမ အစရငခစာ ၁၅၁ ေစာငအားရရခသည။ အစရငခစာ ကာလတစျပငနကအေတာအတြငး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ စးပြားေရးအကးအျမတလပေဆာငမႈမား၊ ဆကစပေသာ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏင အမျခေျမဆး႐ႈးမႈမားအေၾကာငးက မတတမးတငထားသည အစရငခစာ ၇ဝ ေစာငရရခသည။ အစရငခစာ ၂၄ ေစာငတြင ေျမယာသမးယမႈမားႏင အမျခေျမ ဆး႐ႈးမႈမားျဖစေစသည အဓကအေၾကာငးအရငးမာ အကးအျမတအတြက အရငးအျမစ လယျခငး ျဖစသညဟ ေဖာျပထားသည။

ေရအားလပစစေရအားလပစစ

ျမနမာႏငငလဥးေရ၏ ၃၇ ရာခငႏႈနးသာလင လပစစဓာတအားရရေသာေၾကာင ျမနမာႏငငတြင လပစစဓာတအားရရမႈႏႈနးမာ နမကလကရသည။61 ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငး အထးသျဖင ထငးနယစပ အနး ပဋပကၡသကေရာကမႈခရသည ေကးလကေဒသမားသည ႏငငအတြငး လပစစဓာတအားႏႈနး အနမ

56 Norwegian Institute of International Affairs ၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလ ၆ ရကေန႔ထတ “Myanmar: A Political Economy Analysis,” တြငၾကညပါ။

57 The World Bank ၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ ထတ “World Development Indicators,”, ႏင Word Economic Forum ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစထတ “These are the world’s fastest-growing economies in 2017,”တြင ၾကညပါ။

58 Embassy of the Kingdom of the Netherlands ထတေဝေသာ “Agriculture in Myanmar,” တြင ၾကညပါ။59 Myanmar Information Management Unit Peace Support Fund ၏ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ စကတငဘာလထတ ‘Situation Analysis

of Southeast Myanmar,’ တြငၾကညပါ။60 Myanmar Information Management Unit Peace Support Fund ၏ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ စကတငဘာလထတ ‘Situation Analysis

of Southeast Myanmar,’ တြငၾကညပါ။61 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစထတ “Contested Areas of Myanmar: Subnational Confl ict, Aid, and Development,”

တြငၾကညပါ။

3737

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ဆးရရသညေဒသမားအထတြင ရေနပါသည။62 ျမနမာႏငငတြင လပစစဓာတအား လအပခကျမႇငမား လာသညႏငတစျပငနက အႀကးစားေရအားလပစစေရကာတာစမကနးမားအား ျမနမာအစးရမ ဥးစားေပး လာသညကေတြ႕ရသည။ KNU အေနျဖငလညး ေရအားလပစစထတလပေသာေရကာတာေဆာကလပေရး မားက ကညပပးေနပါသည။ အထးသျဖင ေဘာကထေရအားလပစစေရကာတာ ျဖစေျမာကေရးက ေတြ႔ရႏငပါသည။ ဤအစရငခစာျပစသညကာလတြင ျမနမာႏငင၌ အလားအလာရေသာေရကာတာေပါငး ၂၆၆ ခအား လကရတြင သတမတေဖာျပထားျပး ေရကာတာ ၅၆ (ကရင ၂၁ ခ၊ တနသၤာရ ၁၄ ခ၊ မြန ၁ဝ ခ၊ ရမး ၁၁ ခ) ခ မာ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင တညရေနသည။63 သ႔ေသာ စစဥလကရေသာ ေရအားလပစစေရကာတာအမားစမာ တငးရငးသားေဒသမားတြငတညရေနသျဖင တငးရငးသားလမႈ အသကအဝနးမားသည ၎တညေဆာကမႈမားေၾကာင အလြနအမငး ဆးကးသကေရာကမႈမား ခစားရမည ျဖစသည။ ျမနမာႏငငရ ေရအားလပစစေရကာတာမားသည အသကေမြးဝမးေကာငး လပငနးမားအား ထခကျခငးႏင အဓမၼေရႊ႕ေျပာငးေနထငေျခငး စသညတ႔ႏင ဆကစပလကရေနပါသည။ အေၾကာငးမာ ေရကာတာေဆာကလပျခငးေၾကာင ေရၾကးျခငးႏင သဘာဝပတဝနးကငထခကပကစးမႈမား ျဖစပြားကာ စကပးေရးႏင ေမြးျမေရးမားအား ပကဆးသြားျပး ေနာကဆကတြအေနျဖင ေတာငသလယသမားမားႏင ရြာသားမား ေနရပေျပာငးေရႊ႕ေနထငခရေသာသညအေျခအေနသ႔ ေရာကသြားပါသည။64 ထ႔ျပင သမငးတစ ေလာက ေရကာတာေဆာကလပျခငးမတငမ သကေရာကမႈဆနးစစခကမား၊ ေဒသခေဆြးေႏြးပြမားႏင ေဒသခလမႈအသကအဝနးမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငမႈမား မရခပါ။65 အေၾကာငးမာ ေရအားလပစစေရကာတာမားမ ထတလပသည လပစစဓာတအားမားက ထငး ၊ အႏ ၵယႏင တရတ စေသာအမနးခငးႏငငမားသ႔ တငပ႔ေရာငးချခငးေၾကာင ဆကလက၍ ေဒသခမားႏင ေဒသတြငးအဖြ႔အစညးမားအၾကား အမားမၾကကမလလားေသာ ေရအားလပစစေရကာတာေဆာကလပ ျခငးမားသာျဖစေစပါသည။66 ကၽြႏပတ႔ေလလာခေသာကစၥရပ တစချဖစသည ‘တနသၤာရျမစေပၚတြင ေရအားလပစစ ေရကာတာ‘တနသၤာရျမစေပၚတြင ေရအားလပစစ ေရကာတာေဆာကလပျခငး’ေဆာကလပျခငး’ ၌ ေဒသခလမႈအသကအဝနးမားမ ၎တ႔ေျမယာမားအား ေရလႊမးမးမႈျဖစလာမည မဟာမေခါငေဒသခြစြမးအငကမၸဏ (GMS)၏ အဆျပေရအားလပစစေရကာတာအား မညသ႔ဆန႔ကင ခခလႈ႕ေဆာမႈမားျပလပသညက ျဖစရပအလကအခနးတြင ေဆြးေႏြးတငျပမညျဖစသည။

လမးေဆာကလပေရးလမးေဆာကလပေရး

လမးေဆာကလပေရးအပါအဝင အေျခခလမးပနးဆကသြယေရးအေဆာကအဥးဖြ႔ျဖးမႈသည ျမနမာအစးရႏင KNU တ႔ ႏစဖကစလး၏ ဥးစားေပးမႈစာရငးတြင အျမငဆးအဆင၌ရသည။ ျမနမာႏငငလမးမား၏ အရညအ ေသြးႏင သပသညးခငခမႈႏစခလးသည ည႔ဖငးေနသည။ ျမနမာႏငငလမးမားသပသညးခငခမႈသည ခန႔မနး ေျခအားျဖင လမး၏ တစစတရနးကလမတာတြင ဝ.၂၃ ကလမတာ ရသည။ အရညအေသြးအားျဖင ထရပ ကားလမး ၄ဝ,ဝဝဝ ကလမတာ ၏ ၅၃ ရာခငႏႈနးသာ လမးခငးထားျပး ေကးလကလမးမားကမ ၅ ရာခငႏႈနးသာ လမးခငးထားသည။ အရညအေသြးနမေသာ လမးမားေၾကာင မးရာသကာလမား အေတာအတြငး 62 Myanmar Information Management Unit Peace Support Fund ၏ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ စကတငဘာလထတ Situation Analysis

of Southeast Myanmar,’ တြငၾကညပါ။63 International Journal of Sustainable Society မ ထတေဝေသာ ‘Hydropower development in Myanmar and its

implications on regional energy cooperation,’ တြငၾကညပါ။64 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ ထတ “Contested Areas of Myanmar: Subnational Confl ict, Aid, and Development,”

တြငၾကညပါ။65 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕၊ သြးႏင KESAN တ႔မ ၂၀၁၆ ခႏစ၊ ၾသဂတလတြင ပးေပါငးထတေဝေသာ “လပေသာစကားလးမားႏင

အကငးတနရပဆးေသာလပရပမား- အာရအေဝးေျပးလမးမၾကး,” တြငၾကညပါ။66 Myanmar Times ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ၾသဂတလ ၃ဝ ရကေန႔ ထတ ‘Rethinking hydropower in Myanmar,’ တြင ၾကညပါ။

3838

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

တစခ႕ေနရာမားသ႔ သြားလာ၍မရျခငးမား ျဖစလာသည။67 အာရဖြ႔ျဖးေရးဘဏမ ျမနမာႏငငလဥးေရ သနး၂ဝ ခန ႔သည အေျခခလမးမားအား ရရ ျခငးမရဟ ခန ႔မ နးထားျပး ျမနမာႏငငသည ေကးရြာမားအား ဆကသြယခတဆကရန လမးမားအား ၆၃ဝဝဝ ကလမတာ ထပမျဖညစြကရန လအပလာသည။68 ႏငင၏လမးခတဆကမႈ ေနာကဆးအေျခအေနေျပာရလင ျမနမာအစးရမ ျပညပအေထာကအပမားႏင ေခးေငြမားျဖငလာမည ႏစ ၂ဝ ေကာတြင လမးမား၏ ၃၄၄ဝဝ ကလမတာ ဝနးကငေဆာကလပရန အစအစဥမားအားထတေဖာ ေၾကညာခသည။69 သ႔ေသာ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ အစရငခတငျပျပးခသညအတငး လမးေဆာကလပေရးမားသည စနစတကေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားမရျခငး၊ အဓမၼေနရပေရႊ႕ေျပာငးခရျခငး၊ သဘာဝပတဝနးကင ထခကပကစးျခငးႏင မမတသညေလာေၾကးမားအား လကခရန ဖအားေပးအၾကပကငျခငးမားအား ျဖစေပၚေစေလရသည။70 ကြႏပတ ႔ရရသည ခးေဖာကမႈဆငရာ အစရငခစာမားထမ အေျခခအေဆာကအဥးေဆာကလပသည ဖြ ႔ ျဖးေရးစမကနးအေပၚအေျခခေသာ ခးေဖာကမႈမားသည ဒတယအဆငတြင ရေနပါသည။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင လမးေဆာကလပမႈ မားအတြက ေျမယာသမးယမႈမားသည ေနရာအႏ႔အျပားဆကလကတညရေနသည။

သတမငး တးေဖာျခငးသတမငး တးေဖာျခငး

ျမနမာအစးရ၏ သတမငးလပငနးအမားစသည ေကာကစမးႏင ေကာကမကအရငးတးမားထတယျခငးမ ရရေသာဝငေငြမားေပၚ အေျခခေနေသာလညး ေရႊႏငထးေကာကအတြက မငးတးေဖာျခငးလပငနးမား သည ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ပမမားျပားစြာလပကငလာခၾကသည။71 သတမငးမားမထတယေသာ အရငးအျမစမားမာ ေဒသချပညသမားအေနျဖင အကးအျမတခြေဝရရမႈ ကန႔သတထားျပး ပမနအားျဖင ျမနမာျပညအလယပငး သ႔မဟတ ႏငငရပျခားသ႔ တငပ႔ေရာငးခခသည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာႏငငတငးရငး သားေဒသမားတြင သတမငးလပငနးမားသည အလြနအျငငးပြားဖြယရာကစၥအျဖစ ဆကလကတညရေန သည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ အစရငခစာမားအရ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင သတမငးတးေဖာ ေရးစမကနးမားသည ေနရပေျပာငးေရႊ႕ခရျခငးမားႏင ခတဆကေနသည။72 ေရအားလပစစကစၥရပမား နညးတ သတမငးတးေဖာသည ပတဝနးကငမားအတြငး အေျခခေနထငသမားသည ေကာငးမြနေသာလမႈစး ပြားေရးရလဒမား အလြနနညးပါးေၾကာငး သတျပေတြ႔ျမငရသည။73 တစနညးအားျဖင ကယျပန႔စြာမတတမး တငထားေသာ သဘာဝပတဝနးကင၊ အမျခေျမပစၥညးဥစၥာ၊ ကနးမာေရး ထခကပကစးျခငးႏင လမႈေရးခးေဖာကမႈမားသည သတမငးလပငနးမားႏင ဆကႏြယေနသည။ သတမငးတးေဖာေရးစမကနး မားသည ၾကးမားေသာေျမယာတကစားမႈ၊ သစေတာျပနးတးမႈႏင ဇဝမးစမးကြမားအား ဆး႐ႈးမႈမား ျဖစေပၚရန 67 International Finance Corporation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစထတ ‘Strategic Environmental Assessment of the Hydropower

Sector in Myanmar,’ တြင ၾကညပါ။68 ADB မ ၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ထတေဝေသာ Myanmar Transport Sector Policy Note: Summary for Decision Makers, တြင

ၾကညပါ။69 The Diplomat မ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ ၄ ရကေန႔တြင ထတေဝေသာ ‘Myanmar’s Road Construction Plans: Potholes

Ahead: Turning Myanmar into a transit hub will be a serious challenge for the country,’ တြင ၾကညပါ။70 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ၾသဂတလတြင ထတေဝသည ‘Beautiful words, ugly actions: The Asian Highway

in Karen State,’ တြင ၾကညပါ။71 The Myanmar Centre for Responsible Business မ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ေမလတြင ထတေဝသည “Sector Wide Impact Assessment

of Limestone, Gold and Tin Mining in Myanmar,” တြင ၾကညပါ။72 International Finance Corporation မ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင၊ ထတေဝေသာ ‘Strategic Environmental Assessment of the

Hydropower Sector in Myanmar,’ ႏင The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေဝေသာ “Contested Areas of Myanmar: Subnational Confl ict, Aid, and Development,” တြင ၾကညပါ။

73 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေဝေသာ “Contested Areas of Myanmar: Subnational Confl ict, Aid, and Development,” တြင ၾကညပါ။

3939

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ဥးတညေနသည။ အထးသျဖင ေရႊတးေဖာရာတြင မာကရအမားအျပားအသးျပျခငးႏင အျခားဓာတပစၥညးမားေၾကာင ေရညစညမးမႈသည အဓကကစၥရပတစခ ျဖစေနသည။ ‘အျဖစအပကေလလာျခငး- အမားပင‘အျဖစအပကေလလာျခငး- အမားပငေျမေပၚတြင ထးေကာကတးေဖာျခငး-ခခေကာကေတာင ျဖစရပ ’ေျမေပၚတြင ထးေကာကတးေဖာျခငး-ခခေကာကေတာင ျဖစရပ ’ တြင ေကးလကလမႈအသကအဝနးမ ၎တ႔၏အမားပငသစေတာတြင မငးလပငနး၏ဆးကးသကေရာကမႈမားအား ဆန႔ကငခခလႈ႔ေဆာရန အသးျပခေသာနညးဗဟာမားအား သးသပတငျပထားသည။

စးပြားျဖစ စကပးေရးလပငနး စးပြားျဖစ စကပးေရးလပငနး

ျမနမာႏငငတြင အဓကအားျဖင ေကးလကႏငစကပးေရးက႑သည ျမနမာျပညအႏ႔အျပားအလပအကင ႏင ဝငေငြရရရနအတြက အေျခခက႑အျဖစ ဆကလကတညရေနသည။74 ျခငၾကညလင စကပးေရးက႑ တြင ပမား ႏင သၾကားကသ႔ေသာအဓကသးႏမား၏ ဝယလအားႏငေရာငးလအား မတညျငမျခငးမားေၾကာင လတတေလာႏစမားတြင အခကခမားျဖငရနးကနခရသည။75 မညသ႔ပငဆေစကာမ ဤက႑ျမႇငတကလာ ရနအတြက ၾကးမားေသာအလားအလာရေၾကာငး ကယျပန႔စြာအသအမတျပခသည။76 သ႔ေသာ ၂ဝ၁ဝ ခႏစမစ၍ ျမနမာအစးရသည စကပးေမြးျမေရးကမၸဏမားႏင ျပညပရငးႏးျမပႏသမားအား ေျမယာအေျမာကအျမား လပပငခြငမားခြေဝခေပးခသည။ ထ႔ေနာက အခ႕စကပးေမြးျမေရးလပငနးမားသည စးပြားေရးအရ ေအာငျမငမႈမားရေနခနတြင အျခားသမားမာ သးစားလပကြကငယေတာငသမားသ႔ ေျမယာငားရမးရန သ႔မဟတ ေစးကစားရနရညရြယခကအတြက ေျမယာအခြငအေရးမားရရခသည။77 ထ႔ျပင ကစၥရပအမားအျပား၌ ဤကသ႔ေျမယာလပပငခြငမားအားျဖင လပကြကငယေတာငသမားႏင ရြာသားမား အားေနရပေရႊ႕ေျပာငးခရမႈမား အကးဆကျဖစခေသာေၾကာင ေျမယာသမးယမႈသေဘာသကေရာကခ သည။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင အပစအခတရပစေရးမတငမ ေျမယာသမးယမ ႈမ ားမ ာ အၾကးစားကၽြနးသစ၊ ဆအနး၊ ႏင ရာဘာစကပ းေရးလပငနးမားသ႔ ပစေျပာငးလကာ ဆကလကျဖစေနသကသ႔ လပကြကငယေတာငသမားႏင ရြာသားမားသည ၎တ႔၏အဓကဝငေငြအရငးအျမစႏင ၎တ႔ေျမယာႏင ယဥေကးမႈအေမြအႏစမားအား ဆး႐ႈးျခငးမား ဆကလကျဖစေနသည။78 ‘ေျမယာအျငငးပြားမႈ အားတရားရးသ႔ ‘ေျမယာအျငငးပြားမႈ အားတရားရးသ႔ တငျခငး- ေကာငးျမနမာေအာင ကမၸဏကစၥရပ’တငျခငး- ေကာငးျမနမာေအာင ကမၸဏကစၥရပ’ ၌ ေတာငငခရငတြင အၾကးစားကၽြနးစကပးေရးအတြက ေျမယာသမးယခရျခငး၏ ဆးကးသကေရာကမႈမားအား ေဆြးေႏြးတငျပထားသည။

ဤအစရငခစာတြင ကနရသညအပငးမား၌ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတစေလာက ေကးလကျပညသမား မ ၎တ႔၏ေျမယာအခြငအေရးမားအတြက မညသ႔ခခစညးရးလႈ႕ေဆာမႈမားျပလပသညက သးသပတငျပ ထားသည။ ေကးလကစြမးရညလပေဆာငခကဗဟာအား သးသပရာတြင ဤအခနး၌ ေဆြးေႏြးခေသာ ႏငငေရး၊ စးပြားေရးႏင ဥပေဒမေဘာင ကြျပားမႈျဖစစဥမားအား ျပနလညရညညြနး ေဖာျပသြားမည ျဖစသည။

74 ၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ထတေဝေသာ Agriculture Factsheet: Agriculture in Myanmar,” Netherland Ministry of Foreign Affairs,’ တြင ၾကညပါ။

75 The Myanmar Times မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလ တြင ထငလငးေအာင၊ ခမးေျမ႔ေထြးႏင ဆၿဖးဝငးတ႔၏ ‘Struggle in the agriculture sector’, တြင ၾကညပါ။

76 ၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ထတေဝေသာ ‘Agriculture Factsheet: Agriculture in Myanmar,” Netherland Ministry of Foreign Affairs,’ တြင ၾကညပါ။

77 ေမလ ၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ထတေဝေသာ “Agriculture Factsheet: Agriculture in Myanmar,” Netherland Ministry of Foreign Affairs, တြင ၾကညပါ။

78 ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇြနလတြင ထတေဝေသာ Thematic Report on Labour Force, The 2014 Myanmar Population and Housing Census တြင ၾကညပါ။

4040

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

4141

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

၃။ ႏငငေတာအစးရထလကလမးမႏငမႈ- ေကးလကစြမးရညနညး ၃။ ႏငငေတာအစးရထလကလမးမႏငမႈ- ေကးလကစြမးရညနညး ဗဟာမား အသးျပ၍ ေျမယာအျငငးပြားမႈအား ေျဖရငးျခငးဗဟာမား အသးျပ၍ ေျမယာအျငငးပြားမႈအား ေျဖရငးျခငး

ေျမယာလပပငခြင လကမတမားႏင မတတမးျပစျခငး ေျမယာလပပငခြင လကမတမားႏင မတတမးျပစျခငး

ဤအခနးတြင ေကးလကျပညသမားမ ၎တ႔၏ဘးဘြားပငေျမယာမားအားသမးယခရျခငး သ႔မဟတ ပကစး ဆး႐ႈးျခငးမားမ ကာကြယရနအတြက မတပတငရန မညသ႔ႀကးစားလပေဆာငသညက သးသပတငျပထား ပါသည။ ျမနမာအစးရႏင KNU တ႔၏ေျမယာစမအပခပမႈစနစမားသည ေရာယကေနျခငးေၾကာငေသာလညး ေကာငး၊ ေျမယာမတပတငျခငးျဖစစဥတြင ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငးေၾကာငေသာလညးေကာငး၊ စနစတက အကငပကျခစားမႈမားေၾကာင ရြာသားမားသည ေျမယာလပပငခြငလကမတမားရရရန ႀကးစားရာတြင ႀကး မားေသာ အခကအခအတားအဆးမားႏင ရငဆငၾကေတြ႔ေနရသည။

အဓကရာေဖြေတြ႔ရခကမား အဓကရာေဖြေတြ႔ရခကမား

၁။ လကရတြင ရြာသားမားမ ေျမယာလပပငခြငလကမတ၏ အေရးႀကးမႈမားက ပမသတျပမလာေသာလညး ေျမယာလပပငခြငလကမတအား မညသ႔ေလာကထားရမည၊ မညသညေလာကထားမႈ လပငနးစဥမားႏင မညမၾကာျမငမည စသညျဖင ရြာသားမား၏နားလညမႈမားမာ ထငရားစြာ ကြာဟခကမား ရေနသည။

၂။ ရြာသားမားသည ေျမယာသမးယမႈမားမ ကာကြယရနႏင ဥပေဒအရ တရားဝငအသအမတျပရနအတြက ေျမယာလပပငခြငလကမတမားအားရရရန တကၾကြစြာလပေဆာငေသာလညး ႀကးမားေသာအတားအဆးမားႏင ရငဆငေနရသည။ ထအတားအဆးမားတြင ေျမယာလပပငခြင လကမတေလာကထားမႈ ျဖစစဥမားအေၾကာငး သတငးအခကအလကမရျခငး၊ ေျမယာတငးတာမႈစနစတြင ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငးႏင ေဒသအဆင၌ လာဘထးမႈႏင အကငပကျခစားမႈ ကစၥရပမား အပါအဝငျဖစသည။

၃။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင စးပြားျဖစဖ ြ ႔ ၿဖးေရးစမကနးမား ပမမားျပားလာျခငးသည ရြာသားမားအား ၎တ႔ေျမယာမားဆး႐ႈးရမည အေျခအေနသ႔ တြနးပ႔ေစပါသည။ ရြာသားမားမ ၎တ႔ေျမယာမားအား သမးယ ျခငးခရမညက မသခငမာပင ကမၸဏမားသည အထကရအစးရဌာနခြမားသ႔ လကလမးမေရာကရႏငၿပး ေျမယာအသးျပရန တရားဝငခြငျပခကမားအား ရရႏငသည။

၄။ ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးတြငရေသာ ရြာသရြာသားမားသည အထးသျဖင ေကးလကေဒသ ေနရြာသားမားက ေျမယာလပပငခြငလကမတမားက ထးတမးစဥလာအရ အသးမျပခၾကေပ။ ေျမယာသမးယမႈမ အကာအကြယရရရန ႀကးပမးလပေဆာငေနၾကေသာ ရြာသရြာသားမားအတြက ဤျဖစစဥသည ျမနမာႏငငအေရ႕ေတာငပငးတြင တညရေနေသာေျမယာပငဆငမႈဆငရာ ေလာကထားမႈစနစ ျခားနားေသာေျမယာမတပတငစနစ ႏစရပရေနျခငးေၾကာငပ၍ ရႈပေထြး ေစပါသည။

4242

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ေျမယာလပပငခြငလကမတရယျခငး - ျဖစႏငေခရေသာ နညးဗဟာလပေဆာငခကတစရပ ေျမယာလပပငခြငလကမတရယျခငး - ျဖစႏငေခရေသာ နညးဗဟာလပေဆာငခကတစရပ

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငး၌ ေျမယာႏငပတသကေသာစမအပခပမႈတြင နညးစနစႏစခေရာယကေနေသာ စမခန႔ခြမႈမားရေနသည။ တစခမာ ျမနမာအစးရမ စမအပခပသညနညးစနစျဖစၿပး အျခားတစခမာ ကရင အမးသားအစညးအရးမ နညးစနစတစချဖစသည။ ေျမယာမတပတငစနစႏစခလးသည ရြာသားမားအား ေျမယာပငဆငမႈ (KNU စနစေအာက) သ႔မဟတ ေျမယာလပပငခြင (ျမနမာအစးရႏင KNU စနစႏစခလး၏ ေအာက) တြင လအပေသာ တရားဝငစာရြကစာတမးမားရႏငရန အခြငအလမးေပးထားသည။ ၂ဝ၁၂ခႏစမ စ၍ အစးရႏစရပလးသည ေျမယာမတပတငျခငးႏင ေျမပေရးဆြျခငးမားသာမက ေျမယာလပပငခြင လကမတထတေပးျခငးမားက ႀကတငလပေဆာငခၾကသည။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင စးပြားေရး ဆငရာ ဖြ႔ၿဖးေရးမား ျမႇငတကလာေသာေၾကာင ရြာသားမားသည ၎တ႔ေျမယာမားအား ကမၸဏမ သမးယမႈ ႏင ဆး႐ႈးမႈမားမ ကာကြယရနအတြက ေျမယာလပပငခြငလကမတမားရရရန ပမႀကးစားလာခသည။ ကရင လ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ အဓကေတြ႔ရခကမားအရ ရြာသားမားအတြက ေျမယာလပပငခြငလကမတသည ေျမ ယာသမးယမႈမားမ မမတ႔ကယက တရားဝငကာကြယႏငေသာ နညးလမးတစခဟ ထငျမငယဆပါသည။79

ဥပမာအားျဖင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ အစရငခစာမားအရ ေကာငးျမနမာေအာင ကမၸဏ၏ ဆးကးသက ေရာကမႈခရေသာ ေဒသမားရ ရြာသားမားသည ၂ဝ၁၂ခႏစ အေစာပငးတြင ေျမယာလပပငခြင ပစ-၇ အားရရ ရန စတငေလာကထားခသည။ အ---ေကးရြာမ ရြာသားတစေယာက၏ခန႔မနးခကအရ ၂ဝ၁၂ႏင၂ဝ၁၄ခႏစ ၾကားတြင ေဒသရရြာသားမားမာ ေျမယာလပပငခြငပစ-၇ ရရရန စတငေလာကထားခသည။80 သ႔ေသာ ေငြ ေၾကးေပးရန မတတႏငျခငး သ႔မဟတ ရြာသားမားမ ေလာကထားေသာလညး ၎တ႔အေနျဖင ၂ဝ၁၇ခႏစ အခနထ မရရခပါ။81 သထခရင၌ ၂ဝ၁၆ခႏစတြင လပေဆာငခသည ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈတစခအရ ရြာသားအမားအျပားသည မမတ႔ ေဒသတြင စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖ းေရးစမကနး အေကာငအထညေဖာလမမညဟ သရသညအခနတြင ေျမယာလပပင ခြငလကမတအားရရရန ႀကးစားခသည။

“ေျမယာလပပငခြငလကမတရရဖ႔ ရြာသားေတြက အရာရ (ေျမစာရငးဌာန)က ၂ဝဝဝဝ သ႔မဟတ ၃ဝဝဝဝ ကပ ေပးရတယ။ ဒါေပမယ တစခ႕ရြာသားေတြပ အစးရဘကက ေျမယာလပပငခြငလကမတေတြ ရရၿပး တစခ႕ရြာသားေတြက မရရခဘး။ ရြာသားေတြက စမကနးလာေရာကအေကာငအထညေဖာမာက ၾကားတယ။ အဒေတာ သတ႔ရ႕ေျမယာေတြအတြက ေျမယာလပပငခြငလကမတေတြကလညး လပခၾကတယ။ အဒါမ KNU ဘကကလညး စတခေသခာမႈ တစခက ရရမယ။”

ေစာဘ--- (ကား၊ ၄၂ ႏစ)၊ အထ---ေကးရြာ၊ သထၿမ႕နယ၊သထခရင/မြနျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ဧၿပလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)82

79 Source #18 တြငၾကညပါ။80 ပစ (၁) ေလာကသညအခနမစ၍ ေျမယာအသးခမႈ ပစ (၇) ေလာကသညအခနထ ပစ (၇) ရရရနအတြက အခန ၆၅ ရက

ၾကာျမငသည။81 Source #22 ႏင Source #29 တြငၾကညပါ။82 Source #79: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ေဖေဖၚဝါရလတြငထတေဝေသာ “Thaton Interview: Saw Be---,

April 2016,” တြငၾကညပါ။

4343

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေျမယာလပပငခြငလကမတရျခငးသညလညး ရြာသားမားက လျခစတခမႈရသညခစားခကမးရေစသည။ ေတာငငခရငမ အျခားရြာသားတစဥးမ ေဖာျပခသညမာ-

“ကၽြနေတာတ႔မာ အစးရကေပးထားတ ေျမငါးစာခပပရတယ။ ကၽြနေတာတ႔ (ရြာသားမား) ေျမယာလပပငခြင ပစ-(၇)က မေလာကထားရေသးဘး။ ဒါေပမယ ေျမေတာ တငးတာၿပၿပး။ ကၽြနေတာတ႔ ပမနစကပးေရး လပဖ႔အတြက ေျမလပပငခြငပစ-(၇)က အမနတကယလခငပါတယ။”

ဥးစ--- (ကား၊ ၅၁ ႏစ)၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ေတာငငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)83

ရြာသားမားမ လပေဆာငခကနညးဗဟာတစခအျဖစ ေျမယာလပပငခြငလကမတက အမားအားျဖင ရရႏင ေအာင ႀကးစားၾကသည။ သ႔ေသာ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သးသပခကအရ ေျမယာလပပငခြငလကမတ မားျဖင ၎တ႔ေျမယာမားအား တရားဝငကာကြယရန ႀကးစားၾကေသာ ရြာသားမားအတြက အခကအခ အတားအဆးမား ရေနပါသည။

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သးသပခကတြင ရြာသားမားမ အဓကစးရမပပနမႈ (၃)ခအား တငျပခသည။ ေျမ ယာလပပငခြငလကမတစနစသည အစဥအလာအရ ေျမယာပငဆငမႈဆငရာ ေဒသတြငးကငသးမႈမားအား အေျခခထားမႈ မရျခငး၊ ေျမယာမတပတငစနစသည ရငးလငးမႈမရျခငး၊ ေျမယာလပပငခြငလကမတရေသာ လညး ေျမယာသမးယမႈ သ႔မဟတ ဖကဆးခရမႈမ ကာကြယေပးႏငေသာ လေလာကသညအာမခခကရမည မဟတဟ ရြာသားမားမ ထငျမငယဆခသည။ အခပအားျဖငဆ ရမညဆလင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငး တြင ေျမယာသမးယမႈႏင အမျခေျမဖကဆးခရမႈမားမ ရြာသားမားအား ကာကြယရန နညးလမးတစခအျဖစ ေျမယာမတပတငမႈအားအသးျပရနအတြက ဤအေၾကာငးရငးမားေၾကာင ခကခမႈမားျဖစေစသည။

ဓေလထးတမး ေျမယာကငသးမႈမားအား တရားဝငအသအမတျပထားမႈ မရျခငးဓေလထးတမး ေျမယာကငသးမႈမားအား တရားဝငအသအမတျပထားမႈ မရျခငး

ဓေလထးတမးအရ အထးသျဖင KNU ထနးခပမႈေအာက ေကးလကေဒသမားတြင ရြာသားမားသည ဓေလ ထးတမးႏင အမားပင(ဘ) ေျမယာလပပငခြငစနစအား ကငသးခၾကသည။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ပမနအားျဖင ေျမယာမားက မတညေသာ ေကးရြာေဒသမားအၾကား ေျပာငးလမႈမားစြာရေသာ မမားျဖင ေဒသေကးရြာအပစအဆငတြငစမခန႔ခြခၾကသည။ ေျမယာအသးျပမႈစနစမားသည ေဒသဓေလထးထမးမား၊ သဘာဝပတဝနးကငႏင ပဋပကၡေျပာငးလမႈ ျဖစစဥမားအေပၚမတညၿပး တ႔ျပနအသအမတျပထားပါသည။ လြနခေသာႏစမားတြင ရြာသားမားမ အစးရထတေပးသည ေျမယာပငဆငမႈ သကေသစာရြက စာတမးမား အား ကငေဆာငရန မလအပေပ။ နယစပေဒသတြင ေနထငၾကေသာ ရြာသားအမားစမာ ၎တ႔ေျမယာ အတြက ေျမယာလပပငခြငလကမတမား သ႔မဟတ အျခားတရားဝငဥပေဒ စာရြကစာတမးပစမား မရပါ။84

ေျမယာလပပငခြငသည ဓေလထးတမးကငသးမႈမားေပၚ မတညျခငးျဖင ရြာသားမားသည မးဆကအဆင အဆင ထနးသမးေစာငေရာကလာခၾကသည။ ေစာဒ---မ ရငးျပသညမာ-

83 Source #29 တြငၾကညပါ။84 Source #63: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇလငလ တြငထတေဝေသာ “Dooplaya Situation Update: Kawkareik

Township, January to October 2016,” တြငၾကညပါ။

4444

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

“ကၽြနေတာအဖးက ဒစကပးျခမာလပကငခတယ။ (သဆးသြားေတာ) ကၽြနေတာဥးေလးက စကပးျခေတြက အေမြရတယ။ ၿပးေတာ (သဆးသြားေတာ) ကၽြနေတာအေမြရတယ (စကပးျခမား)။ ဒါေၾကာင ကၽြနေတာမ သားစက ဒေျမက လြနခတ ကာလေတြကတညးက ပငဆငခတယ။”

ေစာဒ--- (ကား၊ ၅ဝႏစ)၊ တနသၤာရၿမ႕နယ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသၾကး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)85

သ႔ေသာ ၂ဝ၁၂ခႏစမစ၍ အကးအျမတဥးတညေသာ စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးေရးမာ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင အသကေမြးဝမးေကာငးေထာကပမႈမားအေပၚ စနစတကဥးစားေပးမႈ ျဖစလာခသည။ ထ႔ေၾကာင ေျမယာမတ ပတငျခငးသည လပပငခြငအခြငအေရးမား ပမခငမာလာ၍ လျခမႈရရန လအပလာခသည။

မညသ႔ပငဆေစကာမ ေရႊ႕ေျပာငးေတာငယာႏင အမားပင(ဘ) ေျမယာပငဆငမႈမားကသ႔ေသာ ဓေလထး တမးေျမယာအသးျပမႈအား ျမနမာႏငငဥပေဒေအာကတြင အသအမတျပမႈမရျခငးသည ရြာသားမားအား ေရ႕ဆက၍ ဆးကးမားျဖစေစသည။ ျမနမာအစးရမ ထတေပးေသာ ေျမယာလပပငခြငလကမတမားသည စးပြားေရးဖြ႔ၿဖးမႈမားမ ရြာသားမား၏အသကေမြးဝမးေကာငးအား ထခကဆး႐ႈးမႈမား မရေစရန လအပေသာ အာမခကာကြယမႈမားေပးရန ပကကြကေနသည။

အ--- ရြာသားျဖစသည ေစာဖ--- ႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈတစခတြင ရြာသားမားမ အမားပင(ဘ)ေျမေပၚတြင မညမအထ မခေနေၾကာငး ေဆြးေႏြးထားသညက ကးကားခကအျဖစ ေဖာျပထားပါသည။ ခခေကာကေတာငကစၥရပတြင ရြာသားမားမ ထေတာငအား အမားပင(ဘ)ေျမကသ႔ အသးျပၾကၿပး ရြာသားမား၏ အသကေမြးဝမးေကာငးႏင ေနထငရနအမမားေဆာကလပျခငးမားအတြက ပပးေပးမႈအျဖစ ၎၏အရငးအျမစမားအား အသးျပၾကသည။

“ကၽြနေတာသေဘာမတညတ (ေကာကမငးတးေဖာျခငး) အဓကအေၾကာငးျပခကကေတာ ဒေကာကေတာင ေအာကေျခမာ ရြာသာေတြရ႕ဥယာဥျခေတြန ႔ ပငဆငတေျမယာေတြ အျပညရတယ။ ဥယာဥျခေတြ၊ ေျမယာန႔အပငေတြဟာ ဒခခေတာငက အရပအေပၚ မခေနရတယ။ တကယလ႔ ဒေတာငသာ ဖယရားပစ ခရမယ (ေကာကမငးတးေဖာရနအတြကၿဖချခငး သ႔မဟတ ဖကဆးခရျခငး) ဆရင ဥယာဥျခေတြန႔ အပင မားအားလး ပကစးသြားလမမယ။ ေဒသခေတြက သတ႔ရ႕အမေတြေဆာကဖ႔အတြက ဒေတာငကေန သစပင ေတြန႔ဝါးေတြကလညး အသးျပတယ။ (အကယ၍ မငးလပငနးေၾကာင ထေတာငမာ ဖကဆးခရလင) ရြာသား ေတြရ႕အမေဆာကဖ႔ သစပငေတြန႔အပငေတြ ရာဖ႔ ေတာေတာႀကးတျပနာေတြ ရလမမယ။ (ထကသ႔) ဒေတာငမာ ေနထငေနတ တရစာၦနေတြ အမားႀကးရတယ။ ဒေတာင ဖကဆးခရတမယဆရင အဒတရစာၦန ေတြလညး ေပာကကြယသြားလမမယ။”

ေစာဖ--- (ကား၊)၊ ဝငးေရးၿမ႕နယဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ၾသဂတလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)86

85 Source #68: ကရငလ႔အခြငအေရး၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြငထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Interview: Saw A---, February 2017,” တြငၾကညပါ။

86 Source #39 တြငၾကညပါ။

4545

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ဆန႔ကငဘကအားျဖင ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU) ေျမယာမဝါဒတြင ေကာ- အမားပင(ဘ) ေျမယာ လပပငခြငႏင (ကရငအေခၚအေဝၚ) ခ - အလညကလပကငေနရေသာ ေတာငယာ၏ နညးစနစမားေအာက တြင ဓေလထးတမးလပပငခြငအခြငအေရးမားအား အသအမတျပထားသည။87 သ႔ေသာ ၂ဝ၁၇ခႏစ အေစာပငးထ KNUမ တရားဝငအသအမတျပထားသည 'ေကာ' ေျမေဒသမား မရပါ။ လကရတြင KNU ၏ ဗဟေျမယာေကာမတအား လပငနးစဥမားေရ႕ဆကလပေဆာငရန တာဝနေပးအပထားသည။ သ႔ေသာ လကရ၌ KNU မ ေကာ ေျမယာမတပတငျခငးအား ျပညဝစြာအတညျပမႈႏင ေလးစားမႈရမညက အာမခခက မရေသးပါ။88

ေျမယာလပပငခြင လကမတမားရယရာတြင စနစတကရေနေသာ အခကအခမား ေျမယာလပပငခြင လကမတမားရယရာတြင စနစတကရေနေသာ အခကအခမား

KNU အစးရမ ၎တ႔ထနးခပမႈေအာကႏင ထနးခပမႈေရာယကေနေသာေဒသမားတြင ေျမယာပငဆငမႈ မတ တမးတငမႈမားအား မၾကာေသးမကပင စတငခသည။ KNU မ ၎၏ ေျမယာမဝါဒအား ျပနလညသးသပရန ဆကလကလပေဆာငေနသည။89 ဖာပြနခရင၏ေနာကဆးရအေျခအေနတငျပခကတစခတြင ကရငလ႔အခြင အေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ KNU ၏ကရငသစေတာဌာနအေနျဖင ထနးသမးထားေသာ သစေတာ90 အတြငး တညရေနသညလယယာေျမမားအားလးအား ေျမယာလပပငခြငလကမတထတေပး မညဟ တငျပခသည။ သ႔ေသာလညး KNU မ ထေျမယာမားအတြက အခြနႏႈနးတးျမႇငမညဟ တငျပခသည။ ဤမဝါဒ ေျပာငးလမႈအား ႏႈတအားျဖင ေၾကညာခေသာေၾကာင ရြာသားမားအေနျဖင ရငးလငးေသာ သတငး အခကအလက သ႔မဟတ လပငနးစဥအေၾကာငး နားလညမႈ မရခပါ။91 ဤသညမာ ယၾကညစတခရေသာ သတငးအခကအလကမား မရရျခငးအားျဖင ရြာသားမားမ ၎တ႔ေျမယာမားအား ကာကြယရနလပေဆာငမႈ အတြက အဟန႔အတားျဖစေစသည။

ထ႔အျပင ရြာသားမားမ ေျမယာလပပငခြငလကမတ ေလာကထားရနအတြက စဥးစားခနတြင မတညေသာ ေျမယာ စမခန႔ခြမႈအပခပျခငးစနစႏစခတညရေနေသာေၾကာင ေျမယာမတပတငျခငးလပငနးစဥအား လပ ေဆာငရန အခကအချဖစေစသည။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငး၏ အပခပမႈေရာယကေနေသာ ေဒသမား92 တြင ရြာသားမားမ မညသညအစးရ၏ ေျမယာလပပငခြငလကမတအားေလကထားရမညက ေသခာမသတ အတြက အခကအချဖစေစပါသည။

87 ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ထတျပနေသာ ကရငအမးသားအစညးအရး၏ “ကရငအမးသား အစညးအရး၏ ေျမယာမဝါဒ” 88 The Asia Foundation ၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင ထတေဝေသာ ‘Ceasefi res, Governance and Development: The Karen National

Union in Times of Change,’ တြငၾကညပါ။89 ကရငအမးသား အစညးအရး၏ အေျခခမဝါဒတြင အခနး-၁ (အပဒ ၁.၁.၁ မ ၁.၁.၉ ) KNU Land Policy, Karen National

Union, December 2015 တြငၾကညပါ။90 ထနးသမးထားေသာ သစေတာဆသညမာ သဘာဝပတဝနးကင ထနးသမးရနရညရြယ၍ သတမတထားေသာ နယေျမျဖစသည။

ထေနရာအား လယယာႏင ဖြ႔ၿဖးေရး စမကနးမား ကငးလြတသည နယေျမအျဖစ တရားဝင သတမတထားသည။91 Source #53: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြငထတေဝေသာ “Hpapun Situation Update: Bu

Tho Township, March to May 2016,” တြငၾကညပါ။92 See Source #59: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇြနလတြငထတေဝေသာ “Dooplaya Interview: Saw A---,

September 2016,” တြငၾကညပါ။

4646

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

“ေျမယာလပပငခြငလကမတေတြန႔ပတသကၿပး ျမနမာအစးရန႔ KNU အစးရရ႕ ေျမယာလပပငခြငလကမတ အမးအစားႏစမးကြေနတယ။ ဒါေၾကာင ျမနမာအစးရကေပးတ လပပငခြငအခြငအေရးန႔ KNU အစးရေပးတ ပငဆငခြငအခြငအေရးၾကားမာ ကြျပားမႈရေနတယ။ ဒါေၾကာင တစခ႕ေဒသမာ ေနထငသေတြက သတ႔ေျမ ယာေတြအတြက ထေရာကတစတခမႈ (အာမခခက) ဘယအစးရဘကမာရလဆတေမးခြနးက ေမးခငေနၾက တယ။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသမေရးသားထားေသာ ေနာကဆးရအေျခအေနတငျပခက၊ ကဒးၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး

(၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ထတေဝခသည။)93

အျခားေဒသမားရ ရြာသားမားသည ၎တ႔မ ေျမယာလပပငခြငလကမတရရႏငမည၊ မရရႏငမညက ေသခာ စြာ မသရၾကပါ။

“ကၽြနေတာတ႔ေနရာမာ (KNU) ေျမယာလပပငခြငလကမတေတြ မလပၾကတအတြက ကၽြနေတာတ႔ ဘယ တနးကမ ေျမယာလပပငခြငလကမတေတြ မရခဘး။ ေျမယာလပပငခြငလကမတေတြရဖ႔ ဘယလလပရ မလဆတာ ကၽြနေတာတ႔မသဘး။”

ေစာဂ--- (ကား၊ ၄၂ ႏစ)၊ ဝငးေရးၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး (၂ဝ၁၆ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)94

ထ႔မမက ရြာသားမားမ ေျမယာလပပငခြငလကမတေလာကထားျခငးလပငနးစဥအေၾကာငး သတငးအခက အလကရရမႈတြင အခကအခအတားအဆးမား ၾကေတြ႔ရသည။ ေျမတငးတာျခငးႏင ေျမယာလကမတရရရန ႏစခလးအတြကကနကစရတ၊ ေျမယာလပပငခြငလကမတရရရနအတြက လပငနးစဥ မညမအခနၾကာမည နညးႏင သကဆငရာဌာန သ႔မဟတ ေျမယာလကမတထတေပးရနတာဝနရေသာ ေဒသကယစားလယ စသညအခကမားအပါအဝင ရြာသားမားမ ေျမယာမတပတငလပငနးစဥမားအေၾကာငး ရငးလငးေသာ လမးညႊနခကမားႏင သတငးအခကအလကမား မရရၾကပါ၊၊ ဤကသ႔ သတငးအခကအလကမား မရရျခငး သည ၎တ႔ေျမယာမားအား ကာကြယရန နညးလမးတစခအျဖစ ေျမယာလပပငခြငလကမတအား အသးျပ ရန ရညရြယေသာ ရြာသားမားအတြက ႀကးမားေသာအတားအဆးမားအျဖစ ရေနသည။

ဒးပလာယာခရငမ ကရငအမးသမးအစညးအရး (KWO) ၏ အတြငးေရးမးႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးခမႈအရ-ဒးပလာယာခရငမ ကရငအမးသမးအစညးအရး (KWO) ၏ အတြငးေရးမးႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးခမႈအရ-

“ေျမယာလပပငခြငလကမတန႔ပတသကၿပး တကယလ႔ကြနမတ႔က ေျမယာလပပငခြငလကမတလပခင တယဆရင ဘယေလာကေပးရမလ၊ ေျမတငးတာဖ႔ ကနကစရတက ကြနမတ႔ ဘယေလာကေပးရမလ၊ ေျမယာ သေဘာတစာခ ပ လကမတထးရင ကြနမတ ႔ဘယေလာကေပးရမလ ဆတအေၾကာငး ကြ နမသခငတယ။ ဒကစၥေတြန႔ ပတသကၿပး ကြ နမဘာေၾကာငသခငလဆရင ေျမယာလပပငခြငလကမတလပဖ႔ လအပတရြာေတြ အမားႀကးရတယ။ သတအတငးပ ဒကရြာသားေတြကစကားေျပာဖ႔ ဒါမမဟတ တစခခလပဖ႔ဆ ေၾကာကၾကတယ။ ဒါေၾကာင ေျမယာလပပငခြငလကမတေတြ လပခတသတစေယာက 93 Source #54: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ထတေဝေသာ “Dooplaya Situation Update: Kyonedoe

Township, September 2015 to December 2015,” တြငၾကညပါ။94 Source #59: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇြနလတြငထတေဝေသာ “Dooplaya Interview: Saw A---, September

2016,” တြငၾကညပါ။

4747

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေယာကရရင ကြနမသခငတယ။ သ ဒါမမဟတ သမ အဒါလပဖ႔အတြက ဘယေလာကေပးခရလ။ တကယလ႔ ကြနမအေနန႔ ေျမယာလကမတလပဖ႔ လအပတပကဆပမာဏက သရင ပကဆအခ႕ပပးၿပး အျခားရြာသားေတြ က ကြနမအေနန႔ ကညႏငလမမယ။”

မဟ--- (မ၊ ၄၄ ႏစ)၊ ဝငးေရးၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး (၂ဝ၁၆ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)95

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ မတတမးျပစထားသည ကစၥရပအခ႕တြင ရြာသားမားအေနျဖင KNU ထမ ေျမယာလပပငခြငလကမတရရရန ေတာငးဆရာတြင ေဒသခအာဏာပငမားထမ မညသည ျပနလည တ႔ျပနမႈကမ မရရခေၾကာငး တငျပၾကသည။ လထအေျချပအရပဖကအဖြ႔အစညးမားမရြာသားမား ၎တ႔ ေျမယာမား အတြက တရားဝငအသအမတျပျခငးမားရရရန ႀကးစားကညေသာလညး ေျမယာလပပငခြင လကမတမားရရ ရန ႀကးပမးမႈမားတြင ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငးသည ႀကးမားစြာ ဆကလကျဖစေနသည။

“အစညးအေဝးထမာ ေျမယာလပပငခြငလကမတေတြရရဖ႔ ကၽြနမတ႔အစရငခတငျပခတယ။ သတ႔ (KNU) က ေျမယာလပပငခြငလကမတေတြ ကၽြနမတ႔က ေပးမယလ႔ ေျပာခတယ။ ဒါေပမ အဒါက သးႏစေလာက ရသြားၿပး။ ကၽြနမတ႔ ဘာေျမယာလပပငခြငလကမတမ အခခနထ မရရခဘး။”

မဟ--- (မ၊ ၄၄ ႏစ)၊ ဝငးေရးၿမ႕နယ၊ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး (၂ဝ၁၆ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)96

ျမနမာအစးရ အပခပမႈေအာကရ ေဒသမားမ ရြာသားမားမာလညး ေျမယာလပပငခြငလကမတမားရရရန စနေခၚမႈအခကအခမားႏင ၾကေတြ႔ခၾကရသည။ အခ႕ကစၥရပမားတြင ပဋပကၡႏင ေနရပေရႊ႕ေျပာငးျခငးမား အေတာအတြငး ရေနခေသာ တရားဝငပငဆငမႈ စာရြကစာတမးမားမာ ေပာကဆးပကစးခသည။ ရြာသား မားမ ထစာရြကစာတမးမားက ျပနလညအစားထးရန သ႔မဟတ စာရြကစာတမးအသစမားေလာကထား ရန ႀကးစားလပေဆာငရာတြင ၎တ႔ေျမယာလကမတမားရရရန ႀကးစားမႈမားသည အျမတမးေအာငျမငမႈ မရခပါ။

“တစခ႕ရြာသားေတြမာ ျမနမာအစးရကေပးတ သတ႔ရ႕ေျမယာလပပငခြငလကမတရတယ။ ဒါေပမယ တစခ႕ ေတြက သတ႔ထြကေျပးခနမာ (ပဋပကၡအေတာအတြငး) သတ႔ေျမယာေတြဆး႐ႈးခတယ။ ၿပးေတာ သတ႔ရ႕ ေျမယာလကမတတစခ႕က မးထပါသြားတယ။ တစခ႕ေတြက (ျမနမာအစးရ) ေျမယာလပပငခြငလကမတ ေတြ ရယလၾကတယ။ ဒါေပမယ အခထ သတ႔မရေသးဘး။ ကၽြနေတာလညး ေျမယာလပပငခြငလကမတရဖ႔ ႀကးစားခတယ။ ဒါေပမယအခထ ကၽြနေတာ မရေသးဘး။”

ေစာအ---၊ ဟ--- ေကးရြာ၊ တနသၤာရၿမ႕နယ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသၾကး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)97

95 Source #18 တြငၾကညပါ။96 Source #18 တြငၾကညပါ။97 Source #72: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြငထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Interview: Saw

A---, February 2017,” တြငၾကညပါ။

4848

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

အလြသးစားမႈျပရန လမးဖြငေပးေစျခငး- ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေျမယာမတပတငမႈစနစမားအလြသးစားမႈျပရန လမးဖြငေပးေစျခငး- ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေျမယာမတပတငမႈစနစမား ေျမယာစမခန႔ခြမႈအတြက တာဝနရေသာအာဏာပငမားအား စနစေၾကာင တလြအသးျပမႈမားလညး ျဖစေစခ ပါသည။ အကငပကျခစားမႈႏင လာဘေပးလာဘယမႈမားသည ဆကလကျဖစပြားေနသည။

“လြနခေသာကာလ ထားဝယေဒသမာ ပဋပကၡေၾကာင ထြကေျပးခၾကရတ တစခ႕ေသာ ရြာေတြမာ တစခ႕ ရြာသားေတြရတယ။ အဒရြာေတြက သတ႔ရ႕ေျမယာေတြက တစခ႕ခမးသာတသေတြက ေျမသမးယခ ၾကတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ေဒသခရြာသားေတြရ႕ ေျမေတြက ဝယေရာငးရန လပႏငဖ႔အတြက သတ႔က KNU က ခဥးကပခၾကတယ။ ျမနမာႏငငရ႕အေျခအေနက သတအတငးပ ေျမတငးဌာနက တစဥးဥး ဒါမမဟတ တစခ႕သေတြကသရင၊ ေျမယာလပပငခြငလကမတရရႏငတယ။ ပကဆရမယဆရငလညး ေျမယာလပ ပငခြငလကမတေတြကလြယလြယန႔ ဝယႏငတယ။ တကယေတာ ေျမဂရမႏင ေျမယာလကမတမရပ ရြာသားေတြမာ ေျမယာပ ရပါတယ။”

မခ--- (မ)၊ ထားဝယအမးသမးသမဂၢ၏ ဗဟအလပအမႈေဆာငေကာမတ၊ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသၾကး (၂ဝ၁၈ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)98

ကမၸဏမားမ ရြာသားမားထကႀက၍ ဥပေဒမေဘာငအသစမားအား အသးခရန အေစာတလင လပေဆာင ေနေသာ ကစၥရပမားတြင ရြာသားမားမ စနစတကေျမယာအသးျပမႈ ႀကတငမတတမးတငထားႏငျခငး မရေသာေၾကာင ေရ႕ဆက၍ ဆးကးမားပမ ျဖစေပၚေစသည။ အကးအျမတအတြကႏင အကးအျမတမပါ ေသာ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမား ႏစမးလးအားအေကာငအထညေဖာရန ရညရြယေနေသာ ပါဝငပတသကလပ ေဆာငသမားသည အစးရလမးေၾကာငးမားမတစဆင တရားဝငခြငျပခကမား99 ႏင တရားဝငေျမယာ100 ရရရန လပေဆာငေလရၾကသည။ ၎တ႔အေနျဖင ရြာသားမား မေရာကရႏငေသာ စမခန႔ခြမႈအဆငမားတြင ညႇႏႈငးထားေသာေၾကာင ေကးရြာအဆငသ႔ စမကနး၏သတငးအခကအလကမား မေရာကရခငမာပင ေျမယာအသးျပမႈႏင စမကနးအေကာငအထညေဖာရန ခြငျပခကမား ေယဘယအားျဖင ရရၿပး ျဖစသည။

ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏကစၥရပတြင “သတ႔က (ေကာငးျမနမာေအာင ကမၸဏ) ျမနမာအစးရဆက ႏစ ၃ဝ ေျမယာ လပပငခြငမတပတငရရခတယ။ ဒါေၾကာင သတ႔က ေျမေတြကသမးယခတယ။ ၿပးေတာ သတ႔က ျမနမာအစးရက အခြနေတြေပးရတယ။”

ဥးလ--- (ကား၊ ၆၅ ႏစ)၊ ေတာငငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင၊ ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ေအာကတဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)101

အထကပါေဖာျပထားေသာဥပမာျဖစရပသည ေျမယာအသးျပမႈစနစတြင တရားမတမႈမရေသာ စနစအား ေပၚလြငေစပါသည။ ကမၸဏမားမ ရြာသားမား မေရာကရႏငေသာ စမခန႔ခြမႈအဆငမားတြင ေျမယာအသး ျပရနအတြက တရားဝငခြငျပခကရရႏငေသာ အေျခအေနတြငရသည။ ထ႔ျပင သတငးအခကအလက

98 Source #43 တြငၾကညပါ။99 ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအား ခြငျပမန႔ေပးျခငးႏငပတသကၿပး လထအားချပထားျခငးမရသညအတြက ကရငလ႔အခြငအေရး

အဖြ႔တြင သကေသျပရနမရပါ။100 ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈအား ေျဖၾကားသ၏ေျပာၾကားခကအရ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအေနျဖင ႏစ ၃ဝ ဂရမအား ပငဆငထားၿပး

ထေျမေပၚတြင စးပြားေရးလပငနးလပကငခြငကပါ ရရထားသည။101 Source #19 တြငၾကညပါ။

4949

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

မားသည ရြာသားမားဆသ ႔ လကလမးေရာကရမ ႈမရခဘ ရြာသားမားမာ ၎တ႔၏ေျမယာမားအား အသမးခလကရသညပင မသရခၾကပါ။

ေျမယာတငးတာမႈလပငနးစဥတြင တညမႈမရျခငးေျမယာတငးတာမႈလပငနးစဥတြင တညမႈမရျခငး

ရြာသားမားသည ၎တ႔ေျမမားအား သမးယမႈႏင ဆး႐ႈးမႈမားမ ကာကြယရန ေျမယာလပပငခြင လကမတရရ ရန ႀကးပမးရာတြင အတားအဆးမားအား ရငဆငၾကရသည။ ေျမယာမတပတငျခငးလပငနးစဥ စတင ၿပးေနာက ေျမယာလကမတထတမေပးခငတြင ရြာသားမားသည ၎တ႔ေျမယာမားအားတငးတာရန လအပ ေနသည။ KNU ျဖစေစ၊ ျမနမာအစးရျဖစေစ ေျမယာတငးတာရာတြင လပငနးစဥမာ ပြငလငးျမငသာမႈမရပ အဂတလကစားမႈႏင အလြသးစားျပမႈမား ျဖစေလရသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ေလလာေတြ႕ရခက မားအရ ေျမယာတငးတာမႈလပငနးစဥသည ေယဘယအားျဖင ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငးႏင လအပသည အဖြ႔အစညးလမးညႊနခကမားႏငအည ထေရာကေသာလပေဆာငမႈမရပါ။ ရြာသားမားမ ၿမ႕နယအဆင ေျမစာရငးဌာနမ စမခန႔ခြသမား၊ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ကယစားလယမားႏင ခရငအဆငဝနထမး မားအပါအဝင အမးမးေသာ အစးရဝနထမးမားႏင ပဂၢလက ပါဝငပတသကလပေဆာငသမားပင ေျမတငး ရန ရညရြယၿပး အႀကမမားစြာ ၎တ႔ဆသ႔ ေရာကလာခေသာ အေျခအေနမားအား အစရငခတငျပခသည။

ဤအေျခအေနအားတ႔ျပနရာတြင ရြာသားမားအေနျဖင ေျမယာတငးတာမႈ လပငနးစဥအား စတပကျခငးႏင ရႈပေထြးျခငးမားက ခစားရေၾကာငး တငျပၾကသည။ ေဒသခရြာသားမားမ ပြငလငးျမငသာေသာနညးလမးျဖင တငးတာမႈမားမရရျခငးႏင ရြာသားမားမ ဓေလထးတမးအေပၚ အေျခခေတာငးဆသည အမနတကယရေသာ ေျမယာပမာဏႏင အစးရမ ရရခေသာ တငးတာမႈမားအၾကား သသာေသာကြာဟမႈမားရချခငး စသည ကစၥရပအမားအျပားလညး ၾကေတ႔ြခရသည။

ထ႔ေၾကာင ရြာသားမားမ ေျမယာလပပငခြငလကမတမား ေသခာမႈရရန ေျမယာတငးတာမႈမားတြင ပါဝငလပ ေဆာငခသည။ သ႔ေသာ ၎တ႔အေနျဖင စနစအား ေသခာစြာနားလညမႈမရျခငးႏင ေျမယာတငးတာ မႈအတြက လအပေသာ လပငနးစဥမား၏လပပငခြငအာဏာမားေၾကာင ေျမယာတငးတားမႈျဖစစဥတြင ပါဝငႏငမႈမရျခငး စသညတ႔ေၾကာင ေဘးဖယခထားရျခငးမား ၾကေတြ႔ရသည။ ဤသညမာ လပငနးစဥ အေပၚတြင ဥးေဆာငႀကးစးျခငးမႈရျခငးမားေၾကာင ရြာသားမား၏ မမကယကယၾကညမႈမားအား ေလာပါး ေစသည။

“သတ႔အေနန႔ ေျမကစကေတြ (ေျမတငးတာေသာကရယာ)န႔ လာတငးတယ။ ဒါေၾကာင ေျမတငးမႈ ျဖစစဥအ ေၾကာငးက ကၽြနမတ႔နားမလညဘး။ အဒေတာ ကၽြနမက သတ႔ကေမးတယ ‘ဘာေၾကာငနငတ႔ ေျမကတငး တာလ။ ၿပးခတအပတကပ တငးၿပးျပ’ ၿပးေတာ သတ႔က ျပနေျပာတယ ‘ကၽြနေတာတ႔ ေနာကတစခါ ျပနတငးတာ၊ ဘာေၾကာငလဆေတာ အရငတငးထားတာက မတကဘး’။ ‘ကၽြနေတာတ႔ကပယပါ၊ ကၽြနေတာတ႔ခငဗားအတြက တငးေပးမယ’လ႔လညး ကၽြနမကေျပာခတယ။ ေကးရြာလၾကး ဥးဇ---န႔ ေျမစာရငးဌာနဥကဌ ဥးေမာငေဇာ ဒႏစေယာကက သတ႔က ေျမတငးခြင ေပးလကပါ။ အဒါဆ ကၽြနမ ေျမလပပငခြင ပစ-၇ ရမယလ႔ ကၽြနမကေျပာခတယ။ ၿပးခတတစေခါက ခရငအဆငကလေတြ ေျမတငးၿပးခနမာ ေျမတငးတ ရလဒက မေျပာခဘး။ သတ႔ေျမတငးၿပးေတာ ကၽြနမ သတ႔ကေမးခတယ ‘ေျမတငးၿပးၿပလား၊ ၿပးေတာ ကၽြနမ ေျမဧက ဘယေလာကရလ။’ ‘ေျမဧက ဘယေလာကရမလ ကၽြနေတာတ႔လညးမသဘး။ ဒါေပမယ ပထမဆး အမတ

5050

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

(မလအတငးအတာ) ကပ စတထမာ မတထားလကပါ။ ဘာေၾကာငလဆရင ကၽြနေတာတ႔အတငး အတာက ကြနပတာန႔ျပနၾကညတအခနမ ကၽြနေတာတ႔သရမယ’ လ႔ပ ကၽြနမကသတ႔ျပနေျပာခတယ။ ဒါေပမယ အခထကထ ရလဒက ကၽြနမ မသေသးဘး။ အဒလပ သတ႔ အတငးအတာက ကြနပတာန႔ျပန ၾကညၿပးျပလား၊ မၾကညရေသးဘးလား ကၽြနမ မသဘး။”

ေဒၚမ--- (မ၊ ၅ဝ ႏစ)၊ ေတာငငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)102

ထပမျဖညစြကရလင တငးတာမႈစနစမာလညး တညမႈမရျခငးႏင အဂတလကစားမႈမား ရေနခသည။ ေျမယာ လပပငခြငလကမတမားထတေပးမႈ မတငမ ေျမတငးတာမႈအတြက သကဆငေသာ စာရြကစာတမးမားအား ရရမႈမရပ ရြာသားမားမ ႀကတငေငြေပးခရသည။ ဒးပလာယာခရငမ ေနာကဆးရ အေျခအေနတငျပခကတြင ရြာသားမားတငျပခသညမာ-

“၂ဝ၁၄ခႏစမာ ေကာကရတၿမ႕နယမာရတ ျမနမာအစးရ ေျမတငးစာေရး ဥးဝငးႏငေရႊက ကဒးျမ႕နယ သမနဒြတေကးရြာအပစ၊ အ---ေကးရြာမာ ေျမတငးရမယ။ ဒါေၾကာင ေျမေတြရ႕စာရငးန႔ သ႔ေျမ မတငးခင ေျမတငးဖ႔အတြက ကနကစရတ (စစေပါငး) သနး ၃ဝ ကပ ယသြားခတယ။ ေနာကမ သျပနလာၿပး ေျမတငးမယလ႔ ေျပာခတယ။ ဒါေပမယ ၂ဝ၁၅ခႏစအထ ေျမလပပငခြင လကမတအတြက ဘယေျမကမ သလာမတငးခဘး။ ဒါေၾကာင ရြာသားေတြအေနန႔ ျမနမာအစးရရ႕ ေျမလပပငခြငလကမတ(စနစ)က လးဝယၾကညမႈ မရခဘး။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသမ ေရးသားထားေသာ ေနာကဆးရအေျခအေနတငျပခက၊ ကဒးၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး

(၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ထတေဝခသည။)103

ေျမယာလပပငခြငလကမတရယျခငး - ရြာသားမား၏ေျမယာကာကြယရန ထေရာကမႈမရေသာ ႀကးပမးမႈမားေျမယာလပပငခြငလကမတရယျခငး - ရြာသားမား၏ေျမယာကာကြယရန ထေရာကမႈမရေသာ ႀကးပမးမႈမား

ေျမယာသမးယခရျခငး သ႔မဟတ ပကစးဆး႐ႈးျခငးမ ကာကြယရန လပေဆာငခကပစတစခအျဖစ ေျမယာ လပပငခြငလကမတမားအေပၚ မတည၍ အသးျပေသာနညးဗဟာသည ရြာသားမားအတြက အႏရာယမား ျဖစေပၚ သကေရာကေစႏငသည။ ျခငၾကညရမညဆလင ဤနညးဗဟာသည ရြာသားမားမ ၎တ႔ေျမယာ ပငဆငမႈ ထနးသမးရန ႀကးစားမႈအတြက လေလာကေသာ တရားဝငဥပေဒအရ ကာကြယေပးမႈတြင အာမခခကမရပ ယၾကညစတခရမႈလ မရေပ။ KNU ႏင ျမနမာအစးရမ အသးျပေသာ ေျမယာပငဆငမႈစနစ ႏစခစလးသည KNU ထနးခပေသာ ေဒသမားရ ရြာသားမားအတြက အခကအခမား ျဖစေစႏငသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ KNU မ ထတေပးခေသာ ေျမယာလကမတအား ျမနမာအစးရ သ႔မဟတ စမကနး လပရန ရညရြယေနေသာ ပဂၢလကကမၸဏမားမ အသအမတမျပေပ။ ခြငျပခကအတြက ျမနမာအစးရႏင ညႇႏႈငးထားခေသာ ကမၸဏမ အေကာငအထညေဖာလပေဆာငေသာ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားေၾကာင KNU ၏ ေျမယာလပပငခြငလကမတမားအား ကငေဆာငထားေသာရြာသားမားမာ ေျမယာသမးယခမႈႏင ပကစးဆး ႐ႈးခရမႈ၏ အႏရာယမားရေနသည။

102 Source #4 တြငၾကညပါ။103 Source #54: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ထတေဝေသာ “Dooplaya Situation Update: Kyonedoe

Township, September 2015 to December 2015,” တြငၾကညပါ။

5151

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေျမယာပငဆငမႈနညးစနစသည တစခႏငတစခထပေနၿပး မတညေသာ စနစႏစခေၾကာင ရြာသားမားအား ဆးကးသကေရာကေစပါသည။

“ရြာသားေတြက ျမနမာအစးရဆကေန ေျမယာလပပငခြငလကမတေတြ လခငတယ။ ဒါေပမယ ေဒသခ KNU အာဏာပငေတြက ရြာသားေတြက (ျမနမာအစးရ ေျမယာလပပငခြငလကမတမား ရရရနအလ႔ငါ) ေျမယာ တငးတာဖ႔အတြက ဘယသ႔ကမခြငျပခကမေပးဘး။ ၾကာအငးဆပႀကးၿမ႕နယမာ လမးေဆာကလပေရး စမကနးအတြက ဘရားသးဆက ျဖတသြားတလမးတစေလာကမာ ရြာသားေတြရ႕ေျမက အမညမသ ကမၸဏတစခက သမးခတယ။ ရြာသားေတြရ႕ေျမယာေတြန႔စကခငးေတြ ပကစးဆး႐ႈးခတယ။ ျမနမာအစးကေန ဒလမးေဆာကလပေရးစမကနးကေရးဆြခတယ။ ကမၸဏကေန သတ႔ လမးေဆာကလပတအခါ ရြာသားေတြရ ဆန႔ကငမႈေတြက ကာကြယေပးဖ႔န႔ သတ႔ရ႕လျခေရးေပးဖ႔ ကရငအမးသားလြတေျမာကေရးတပမေတာ (KNLA)က ခဥးကပခတယ။ KNU ေျမယာလပပငခြငလကမတေတြသာရတ ေျမပငရငေတြအေနန႔ လမးေဆာကလပျခငးမာ ဆးက းေတြခခရၿပး ဘာေၾကာင ျမနမာအစးရက သတ႔ရ႕ KNU ေျမယာစာရြကစာတမး ေတြက အသအမတမျပတာလဆတာ ရြာသားေတြက သခငေနခတယ။ ရြာသားေတြက အခခနထ တတဆတ စြာေနေနရတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ဒကစၥမာ KNLA ပါဝငပတသကတအတြက ေျမယာသမးယမႈကစၥန႔ ပတသကၿပး ဘာကမ သတ႔မေျပာရဘး။ သတ႔ ေၾကာကေနၾကတယ။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသမ ေရးသားေသာေနာကဆးရအေျခအေနတငျပခက၊ ဝငးေရးၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး

(၂ဝ၁၈ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြင ထတေဝခသည။)104

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ေလလာေတြ႔ရခကမားအရ လပပငခြငလကမတမားရေသာ ရြာသားမားမာလညး ၎တ႔၏စာရြကစာတမးမားအား ျမနမာအစးရ၏ေျမယာစမခန႔ခြမႈစနစေအာကမ လပပငခြင ခြငျပခကရရ ထားေသာ ကမၸဏမားအေနျဖင လကချခငးမရဘ ျငငးပယမႈမားရခသည။

“ရြာသားေတြကမၸဏကတငျပခတာက ဒေျမကရြာသားေတြပငတယ။ ၿပးေတာ သတ႔ရ႕ေျမယာလပပငခြငလက မတေတြကျပခတယ။ ဒါေပမယ ကမၸဏ(ေခါငးေဆာငမား)က သတ႔ကျပနေျပာခတာက “(ကၽြနေတာ တ႔လမးေဆာကလပတ) ေျမေတြက ေျမလြတေျမရငးေတြ ျဖစေနတယ။ မငးတ႔ရ႕ ေျမယာလပပငခြင လကမတေတြက သကတမးၾကာေနျပ။ ဘာျဖစလ ႔လဆေတာ မငးတ ႔ရ ႕ေျမယာလကမတေတြက (ယခငအစးရမ ထတေပး) ေျမယာလပပငခြင လကမတအေဟာငးေတြ။ ဒါေၾကာင အခလကရမာ အသး မဝငေတာဘး။”

ေစာဟ--- (ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသ၊ တနသၤာရၿမ႕နယ၊ ျမတ-ထားဝယခရင၊ တနသၤာရတငးေဒသၾကး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)105

104 Source #41: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ေဖေဖၚဝါရလတြငထတေဝေသာ “Dooplaya Situation Update: Win Yay and Kyainseikgyi Townships, June and August 2017,” တြငၾကညပါ။

105 Source #26 တြငၾကညပါ။

5252

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

KNU မ ေပးေသာ ေျမယာလပပငခြငလကမတမားအား ျမနမာႏငငေျမယာဥပေဒမားမ အသအမတျပထားမႈ မရျခငးမာ ရြာသား မားအား အႏရာယျဖစေစေသာ အခကျဖစသည။

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မေတြ႔ရသညမာ ေျမယာလကမတရရျခငးသည ရြာသားမားမ ၎တ႔ေျမယာ မားအား ထနးသမးရန ႀကးစားမႈအတြက ေယဘယအားျဖင ခငမာေသာကာကြယမႈ အရငးအျမစတစခ မဟတေပ။ ရြာသားမားမ ၎တ႔ရငဆငရသည စမခန ႔ခြမႈဆငရာအတားအဆးမား၊ လပငနးစဥတြင ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငး၊ တညမႈမားမရျခငးႏင စနစကေသာ အဂတလကစားမႈမားေၾကာင ေျမယာလပပင ခြငလကမတမားရရရန လပေဆာငသညနညးဗဟာမားမာ ေအာငျမငမႈမရခေပ။

မတတမးျပစျခငးမတတမးျပစျခငး

ေျမယာလပပငခြငလကမတမားသည ေျမယာမားအားသမးယမႈ သ႔မဟတ ပကစးဆး႐ႈးမႈမားမ ကာကြယ ေပးရန အာမခခကမရသညခနမစ၍ ရြာသားမားသညလညး မတတမးတငလပေဆာငမႈအား ၎တ႔ေျမယာ အခြငအေရးမားအတြကခခလႈ႕ေဆာရန လပေဆာငခကဗဟာတစခကသ႔ ေျပာငးလအသးျပခသည။

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖ ြ ႔အေနျဖင မတတမးတငျခငးဆသညမာ လမးပနးဆကသြယေရးအတြက အေျခခအေဆာကအအႏင စးပြားျဖစဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမားေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ေျမယာမားပကစးဆး႐ႈး မႈမားကေဖာျပရန ရြာသားမားမ အခကအလကမားစေဆာငးျခငးႏင မတတမးတငျခငးဟ အဓပၸာယဖြငဆ သည။ ၎တ႔မာ ေျမယာဆး႐ႈးသည ရြာသားမား၏အမညမားအား မတတမးတငျခငး၊ ကမၸဏဝနထမးမားက ဓာတပရကယျခငးႏင ေျမယာအခြနေျပစာမားႏင ကမၸဏမားအား အာဏာပငမားမ လပပငခြငေပးေသာ ခြငျပခကစာမား စေဆာငးသမးဆညးထားျခငး စသညတ႔ပါဝငသည။

ခးေဖာကမႈအားမတတမးတငျခငး - ေျမယာမားပကစးျခငးႏငဆးရႈးမႈခးေဖာကမႈအားမတတမးတငျခငး - ေျမယာမားပကစးျခငးႏငဆးရႈးမႈ

စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးအတြက ေျမရငးလငးျခငး သ႔မဟတ လမးေဆာကလပရန ေျမယာသမးယမႈမား ရခေသာ ျဖစရပမားတြင ရြာသားမားမ လမးေဆာကလပေရးအေၾကာငး သတငးအခကအလကရရရနႏင ၎တ႔အမျခေျမဆး႐ႈးမႈမားကမတတမးတငရန ႀကးစားခၾကသည။ ရြာသားမား၏ ေျမယာႏင ျခ၊ စကခငးမား ရငးလငးခရသညအခနတြင ၎တ႔ျခထမ ခတလခရသည စကပးပငမားကေရတြကျခငးျဖင ၎တ႔၏ အမျခေျမဆး႐ႈးမႈမားအား မတတမးတငရန ႀကးပမးခသည။

ေစာဒ---၏ေတြ႔ျမငခကအရ ၿမတ-ထားဝယခရငရ လမးေဆာကလပေရးကစၥရပမာ ျခမားပကစးေစၿပး ရြာသားမားမ ပကစးဆး႐ႈးသြားသည အပငအေရအတြက အတအကအား မတတမးတငခသည။

“လမးေဆာကလပေရးက ကၽြနေတာရ႕ေျမန႔ ျခေတြရ႕ အလယကေနျဖတသြားတယ။ လမးေဆာကလပေရးက ကၽြနေတာေျမေပၚက ရာဘာပင ၅ဝဝ န႔ သဟဠပင ၃ဝဝ ေကာက ပကစးဆး႐ႈးေစခတယ။ ရြာသားဆယ ေယာကဝနးကငရ႕ျခေတြ ဒလမးေဆာကလပေရးေၾကာင ပကစးခတယ။ လမးေဆာကလပေရးက (အျခားရြာ သားမား၏) ကြမးပင၊ သဟဠပငန႔ ရာဘာပင ျခေတြက ပကစးေစခတယ။ ဒါေပမယ ကၽြနေတာ (ရာဘာန႔

5353

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

သဟဠျခမား) အမားဆး ပကစးဆး႐ႈးခတယ။ ဘာျဖစလ႔လဆေတာ လမးေဆာကလပေရးက ကၽြနေတာရ႕ျခ အလယကေန ျဖတသြားလ႔ပ။”

ေစာဒ--- (ကား၊ ၅ဝ ႏစ)၊ တနသၤာရၿမ႕နယ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသၾကး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)106

ထနညးတ ဒးပလာယာခရင၊ ဝငးေရးၿမ႕နယမ ရြာသားမားမာလညး ၎တ႔ေျမႏင ျခမားထခကခေသာ လမးေဆာကလပေရးအား မညသ႔တ႔ျပနသညက ရငးလငးတငျပခသည။

“(KNU) ေခါငးေဆာငေတြရ႕ခြငျပခကအရ ကၽြနေတာတ႔လမးေဆာကလပေရးေၾကာင (ေျမန႔ျခမား) ဘာေတြ ထခကခတယဆတ (မတတမးတငခသည) စာရငးလပခတယ။ ဒကစၥကေျဖရငးႏငဖ႔အတြက ကၽြနေတာတ႔ ဒါက (ပကစးဆး႐ႈးခေသာ ေဒသမားစာရငး) ျမနမာႏငငေဆာကလပေရးဝနႀကးဌာနက တငျပခတယ။”

ေစာပ---၊(ကား၊ ၅၄ ႏစ)၊ ဝငးေရး ၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး (၂ဝ၁၆ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)107

ဒးပလာယာခရင၊ ၾကာအငးဆပႀကးၿမ႕နယရ အာရအေဝးေျပးလမးမ ေဆာကလပေရးကစၥရပတြင ပ႔ေဆာင ေရးႏင ဆကသြယေရးဝနႀကးဌာနမ KNU အရာရသည ေဒသခေျမမားဆး႐ႈးမႈမားကမတတမးတငရန ရြာသား မားႏငအတ လပေဆာငခသည။ ၎တ႔မ ပကစးသြားေသာ ေျမဧရယာမား၊ ပကစးသြားေသာ အပငအေရ အတြကႏင ျခအနးတဝကပကစးသြားေသာ အကယအဝနးပမာဏက မတတမးတငခသည။ ၎တ႔မ ေျမပငရငမား၏ အမညမားကလညး မတတမးတငခသည။108

ေျမယာသမးယမႈမားႏင အမျခေျမပကစးမႈမား၏ ဓာတပသကေသမား စေဆာငးျခငးေျမယာသမးယမႈမားႏင အမျခေျမပကစးမႈမား၏ ဓာတပသကေသမား စေဆာငးျခငး ရြာသားမားမ ၎တ႔အေနျဖင ေတာငငၿမ႕နယရ အႀကးစားကၽြနးသစစကပးေရးအတြက ေကာငးျမနမာ ေအာငကမၸဏမ ေျမယာသမးယမႈမားအား မရပတန႔ႏငသညက နားလညေသာအခနတြင ကမၸဏဝနထမး မား၏ လပေဆာငမႈမားအား မတတမးတငရန အလ႔ငါ ၎တ႔က ဓာတပမား စတငရကယခသည။

ေတာငငခရင၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယမ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသတစဥး၏တငျပခကအရ- “ကၽြနေတာတ႔ဆမာ ထးဘ/နဂါးေမာကလေနရာေတြက ဒလအေတြ႔အၾကေတြၾကခၾကတ ရြာသားေတြရတယ။ ပထမေတာ ကမၸဏဝငလာတာက တားခတယ။ ဒါေပမယ မတားႏငခဘး (ကမၸဏအား ရြာသားမား၏ေျမယာ မားက အသးျပျခငးမ တားဆးျခငး)။ ဒါေၾကာင သတ႔ရ႕ (ကမၸဏအလပသမားမား) ဓာတပေတြက ရကခ တယ။ ရြာသားေတြက ကမၸဏနာမည၊ စမကနးက ဥးေဆာငသေတြ၊ ျဖစပကတေန႔စြန႔ အျခားသကဆငတ အခကအလကကမတတမးတငခၿပး သတ႔က ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔လ မတတမးတငမႈေတြကလပ ေဆာငတ လထအေျချပအရပဖကအဖြ႔အစညးေတြက တငျပခတယ။ သတ႔ေဒသေတြကလာတ CBOs/CSOs

106 Source #68: ကရငလ႔အခြငအေရး၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလ တြငထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Interview: Saw A---, February 2017,” တြငၾကညပါ။

107 Source #61: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ၾသဂတလတြငထတေဝေသာ “Dooplaya Interview: Saw A---, September 2016,” တြငၾကညပါ။

108 Source #25 တြငၾကညပါ။

5454

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

တငးက သတ႔ဒကစၥန႔ပတသကၿပး ဘယလခစားရတယ ၿပးေတာ သတ႔ေတြရ႕ စးရမမႈေတြန႔ပတသကတ အခကအလကေတြကလညး ေပးတယ။”

ေစာယ---(ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသ၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)109

ေတာငငခရင၊ ေတာငငၿမ႕နယ၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစရ ရြာသားတစဥးမလညးတငျပခသညမာ- “ဟတတယ၊ သတ႔(ကမၸဏ)က အပငအမားႀကးက ဖကဆးခတယ။ ကၽြနေတာလညး ကမၸဏေၾကာင ပကစး သြားတ အပငေတြက ဓာတပရကထားခတယ။ ကၽြနေတာတ႔ (ရြာသားမား)က လနညးစပရေတာ ကမၸဏက မတားဆးႏငခဘး၊ သတ႔ (ကမၸဏ)က ဘယလအပငေတြက ဖကဆးခလဆတ ဓာတပေတြပရကခတယ။”

ဥးစ---၊(ကား၊ ၅၁ ႏစ)၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ေတာငငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)110

ရြာသားမားမ ေျမယာပငဆငမႈအား မတတမးတငျခငး ရြာသားမားမ ေျမယာပငဆငမႈအား မတတမးတငျခငး

ထ႔ျပင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မေတြ႔ရခသညမာ KNU ထနးခပေဒသမားရ ရြာသားမားမ ၎တ႔၏ေျမခြန ေျပစာမားအား ၎တ႔၏ေျမယာပငဆငမႈသကေသ111 အျဖစသမးဆညးထားၾကသည။ သ႔ေသာ အေစာပငး တြင ေဖာျပထားသကသ႔ ပဂၢလကဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမား၏ ေျမသမးျခငး သ႔မဟတ ပကစးချခငးအတြက ေလာေၾကးနစနာေၾကးေတာငးဆရန ေျမခြနေျပစာသည ရြာသားမားအတြက အေထာကအကျပမႈတြင အျမတမး လေလာကထေရာကျခငး မရေပ။ အဘယေၾကာငဆေသာ KNU၏ ေျမယာေျပစာမားက သာမက

109 Source #22 တြငၾကညပါ။110 Source #29 တြငၾကညပါ။111 Source #90 တြငၾကညပါ။ ေျမယာေျပစာ ၏ စာရြကစာတမးပ

ဤဓာတပမာေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအလပသမားမားမေဒသခရြာသားမား၏စကခငးမားအား မညသ႔လာေရာက ဖကဆးေနပက ေဒသခရြာသားမားမ မတတမးတင ရကကးထားျခငးျဖစသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ဤပအား ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဇ ြနလတြင ရ ြာသားတစဥးထမ ရရ ခသည။ ၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ ၂၆ရကေန႔တြင KMAC ကမၸဏ၏ အလပသမားမားမ ေတာငငခရင၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ နဂါးေမာက ေကးရြာအပစမ ေဒသခရြာသားမား စကပးထားေသာ ငကေပာပငမား အား ခတလခသည။ ရြာသားမားမာ ၎တ႔၏စကပးျခေျမမား ဆး႐ႈးမႈေၾကာင အသကေမြး ဝမးေကာငးအတြကအခကအခမားစြာျဖင ရငဆင ေနရသည။ [ဓာတပ- ေဒသခရြာသား]

5555

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ျမနမာအစးရဝနထမးမားမ ထတေပးေသာေျမခြနေျပစာမားက ျမနမာအစးရ၏ေျမယာပငဆငမႈ သကေသ အျဖစအသအမတျပထားျခငးမရေသာေၾကာင ျဖစသည။

ၿမတ-ထားဝယခရင၊ တနသၤာရၿမ႕နယမ ရြာသားတစဥးကလညး လမးေဆာကလပေရးေၾကာင စကပးျခေျမ ပကစးဆး႐ႈးမႈ အတြက ေလာေၾကးနစနာေၾကး ေတာငးဆရာတြင ျငငးပယခခရေသာ အေတြ႔အၾကရခသည။

“ကၽြနေတာမာ ေျမယာလပပငခြငလကမတ112 န႔ သတ႔ (လမးေဆာကလပေရး အလပသမားမား) က ျပခတ ေျမယာေျမပရတယ။ ဒါေပမယ “ဒါက (မငးရ႕ စာရြကစာတမးန႔ေလာေၾကးရရန) မျဖစႏငဘး” လ႔ပ သတ႔က ေျပာခတယ။ အဒါေၾကာင (ကၽြနေတာရ႕ ပကစးဆး႐ႈးသြားေသာ စကပးပငမားအတြက) ကၽြနေတာ ဘာမမလပႏငဘး။ ကၽြနေတာရ ႕ ေျမယာလပပငခ ြ ငလကမတက သတ ႔က ျပခတယ။ ဒါေပမယ “ဒါကမျဖစႏငဘး” လ႔ပ သတ႔ ကၽြနေတာကေျပာခတယ။”

ေစာဒ--- (ကား၊ ၅ဝ ႏစ)၊ တနသၤာရၿမ႕နယ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/ တနသၤာရတငးေဒသၾကး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)113

ေျမယာလပပငခြငလကမတမားႏင ဆကစပေနေသာ အစရငခစာမားတြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေတြ႔ရ ခသညမာ KNU ထနးခပေသာေဒသမားရ ရြာသားမားမာ KNU သ႔ ႏစစဥေျမခြနေပးရသည။ ရြာသားမားမ ေျမခြနေျပစာသည ေျမယာအခြငအေရးအား သကေသျပရန လေလာကသညဟ ယဆၾကသည။ သ႔ေသာ ယခတင KNU ထနးခပေသာေဒသမားတြင ေျမသမးယမႈမား သ႔မဟတ ပကစးမႈအတြက ေလာေၾကး နစနာေၾကး ေတာငးဆရန ေျမခြနေျပစာျပရျဖင လေလာကမႈ မရေပ။

ေျမခြနေျပစာမားအား သမးဆညးထားျခငးအျပင ရြာသားမားသည ၎တ႔၏ျဖစရပမားအေပၚတ႔ျပနမႈ ပမ အားေကာငးေစရန ပဂၢလကကမၸဏမားမ ေဒသတြငးအာဏာပငမားထသ႔ ေျမယာအသးျပရန ခြငျပမန႔ ေတာငးခသညစာမား၊114 စမကနးအေကာငအထညေဖာခြငအား ကမၸဏသ႔ခေပးေသာ အာဏာပငမား၏ ခြငျပခကစာမားသာမက စမကနးအကယအဝနးပမာဏအားျပေသာ ေျမယာ၏ေျမပမား115 အပါအဝင သကဆငရာ စာရြကစာတမးမားအား စေဆာငးၾကသည။

ရြာသားမားမ ၎တ႔ေဒသတြင ကမၸဏမားႏင ေဒသတြငးအာဏာပငမားမ လမးဖြ႔ၿဖးေရး (သ႔) စးပြားေရး စမကနးက မညသ႔ညႇႏ ႈငးလပေဆာငခသညက ေဖာျပေသာ စာရြကစာတမးမား အမးအစားရျခငးက ရြာသားမားအတြက အမႈကစၥတစခတညေဆာကရာတြင သကေသတစခအျဖစ ကညပပးႏငသည။

112 ေတြ႔ဆေမးျမနးသအား ထပမေမးျမနးသညအခါ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔၏ သတငးမတတမးျပစသမ သရခရသညမာ ေစာဇ--- သည ၎၏ ေျမယာေျပစာအား ေျမလပပငခြငလကမတ အျဖစ မားေျပာချခငးျဖစသည။

113 Source #68: ကရငလ႔အခြငအေရး၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလ တြငထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Interview: Saw A---, February 2017,” တြငၾကညပါ။

114 Source #20 ႏင Source #88 တြငၾကညပါ။115 Source #88 ႏင Source #90 တြငၾကညပါ။

5656

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

နဂးခပ နဂးခပ

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေလလာေတြ႔ရသညမာ ရြာသားမားမ ေျမယာမတပတငျခငးအား အသးခကာ လပေဆာငခကနညးဗ ဟာတစခအျဖစ ႀကတငလပေဆာငၾကသည။ သ႔ေသာ ရြာသားမား၏ အားစကမႈမားမာ စနစႏစခလးအၾကား တညရေနေသာ မတညသညစနစမားသည နညးလမးမကမႈမားႏင အဂတလကစားမႈမားေၾကာင အခကအခမားရခသည။ ႏစခအၿပငျဖစေနေသာ စမခန႔ခြမႈစနစမားအၾကား အျပနအလန အသအမတျပမႈမားမရျခငးႏင ေျမယာလပပငခြငလကမတ၏ တရားဝငကန႔သတမႈမားသည ေကးလကစြမးရည လပေဆာငခကပစမား၏ သကေရာကႏငစြမးက ဆကလက ေလာခလကရသည။

ဤသညမာ ရြာသားအမားအျပားမ ၎တ႔ ေျမယာအခြငအေရးမားအားဆန႔ကငၿပး ျပစမႈကးလြနေသာ ခး ေဖာကမႈမားႏင မတရားမႈမားအား မတတမးတငရန ဥးတညခသည။ ေယဘယအားျဖင တရားမတမႈႏင ေလာေၾကးနစနာေၾကးရရရန ေဆာငရြကရာတြင သကေသအျဖစ အသးျပရန ရညရြယၿပး စာရြကစာတမးမား စေဆာငးျခငးျဖင မတတမးတငျခငးက လပေဆာငၾကသည။

5757

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ဤဓာတပႏစပမာ ၂ဝ၁၄ခႏစ၊ ၾသဂတလတြင ေညာငေလးပငခရင၊ မနးၿမ႕နယမ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ ရကကးထားေသာပမား ျဖစသည။ ပမာ ကရငအမးသားအစညးအရးႏင ျမနမာအစးရတ႔၏ေျမဂရမမားအား ကငေဆာငထားေသာ ရြာသားတစဥး၏ပ ျဖစသည။ [ဓာတပ- KHRG]

လကယာမပက ေတာငငခရင၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ သေတာငၿမ႕သစ၊ စမကနးရးတြင ၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ဇြနလ ၁၅ရက ေန႔က ရကကးခေသာ ဓာတပျဖစသည။ ၄ငးဓာတပသည စမကနးအရ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ကနသြယေရးဇနတညေဆာကမည ေနရာမားအားေဖာျပထားေသာေျမပတစပအား ညႊနျပထားျခငးျဖစသည။

လကဝမပက ဒးပလာယာခရင၊ ၾကာအငးဆပႀကးၿမ႕နယ၊ တဃကလးေကးရြာအပစ၊ စရ---ေကးရြာ၌ ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ ၁၉ ရကေန႔တြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသတစဥးမရကကးခေသာပျဖစသည။ ပတြငျမနမာအစးရဘကမ ၂ဝ၁၇ ခႏစအတြငး တးခ႕တညေဆာကေသာလမးက ေဖာျပထားပါသည။ ဤလမးခ႕ထြငးခရာတြင မားစြာေသာ ေဒသခရြာသားမား၏ အးအမမားႏင ၄ငးတ႔၏စကခငးမားက မားစြာပကစးေစသညအတြက ထလမးခ႕ထြငးျခငး အေပၚ ရြာသားမားမ စတေကနပမႈ မရၾကပါ။ သ႔ေသာလညး ေဒသခရြာသားမားအေနျဖင ျမနမာအစးရအားဆန႔ကင ေျပာဆမႈ မျပလပရၾကေပ။ အဘယေၾကာငဆေသာ လမးေဖာကလပေရးလပငနးမားႏင ပတသကသညကစၥမားတြင ေဒသခရြာသားမားသည သတ႔၏ဆးရႈးခရျခငးမားႏင နစနာမႈမားက မညသ႔တငျပရမညႏငပတသက၍ သငေလာေသာဗဟသတႏင အသအျမငမားမရေသာေၾကာငျဖစသည။ ထမမက ေဒသခရြာသား မားသည သတ႔၏တငၾကားမႈမားေၾကာင ျဖစေပၚလာႏငသည ရကခတမႈမားအတြက စးရမလကရသည။ [ဓာတပ - KHRG]

ဓာတပမား။ ။ေျမယာလပပငခြင လကမတမားႏင မတတမးျပစျခငးဓာတပမား။ ။ေျမယာလပပငခြင လကမတမားႏင မတတမးျပစျခငး

5858

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

တငၾကားစာမားတငၾကားစာမား

၂ဝ၁၅ ခႏစမ ၂ဝ၁၈ ခႏစအထ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သးသပခကမားအရ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငး တြင တငၾကားစာမားသည ရြာသားမားမ ေျမယာသမးယမႈမားႏင အမျခေျမပကစးမႈမားအား ထပတကရင ဆငေျဖရငးရာတြင အသးျပေသာ လပေဆာငခကနညးဗဟာမားထမ အမားဆးအသးျပသည နညးတစခ ျဖစသည။ ဤအစရငခစာျပစသည ကာလအတြငး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သည ေျမယာသမးယမႈမားအား ထပတကရငဆငရန ရြာသားမားမ ေရးသားခေသာ တငၾကားစာ ၃၉ ေစာင၏ မတမားရရခသည။ ရြာသားမားမ ဆးျဖတခကခသမားသ႔ တငၾကားစာမားေရးပ႔ျခငးသည အျခားနညးဗဟာမားထက ၎တ႔ အေပၚ ျဖစလာႏငေသာအႏရာယျပမႈမားမ ေလာနညးဟနရချခငးေၾကာင တငၾကားစာေရးပ႔ျခငးသည ၂ဝ၁၂ခႏစ ပဏာမ အပစအခတရပစေရး အခနမတငမႏစမားထက ပမမားျပားလာသညက ထငထငရားရား ေတြ႔ရရသည။116 တငၾကားစာမားေရးသားေပးပ႔ျခငး မားျပားလာမႈသည ေဒသခလမႈအသကအဝနးမားမ ၎တ႔၏ေျမယာအခြငအေရးမားအား ခခရန ပမယၾကညမႈရလာသညကေဖာျပသည။ သ႔ေသာ ေယဘယ အားျဖင KNU ႏင ျမနမာအစးရႏစဖကစလးမ ၎တ႔တြင ထေရာကေသာ နစနာမႈတငၾကားေရး ယႏရားမား မရျခငးေၾကာင ဤစာမားမာ လစလ႐ႈျခငးခခရသည။117

အဓက ရာေဖြေတြ႔ရခကမား အဓက ရာေဖြေတြ႔ရခကမား

၁။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေတြ႔ရခသညမာ အစရငခစာကာလအတြငး ရြာသားမားမ ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငးရ ဖြ႔ ၿဖးေရးႏငပတသကေသာ စးရမမႈမားအား ထပတကရငဆင ရာတြင အသးျပခသည လပေဆာငခကနညးဗဟာမားထမ အမားဆးဘတညမႈရေသာ နညးဗဟာတစခမာ တငၾကားစာမား ေရးသားျခငးႏင ေပးပ႔ျခငးျဖစပါသည။ ၂ဝ၁၂ခႏစ ပဏာမအပစအခတရပစေရး မတငမကာလႏင မတဘ သသာထငရားသည ထးျခားမႈတစခမာ ရြာသားမားမ ဆးျဖတခကခသမားထသ႔ တငၾကားစာမား ေရးပ႔ျခငးအားျဖင ၎တ႔အေပၚျဖစလာႏငေသာအႏရာယျပမႈမားမ ေလာနညးဟနရေသာနညးလမးအား ပမအသးျပလာျခငးပငျဖစပါသည။

၂။ တငၾကားစာမားသည ေကးလကျပညသမားမ အသးျပခသညျပလြယေျပာငးလြယေသာ လပေဆာင ခကနညးလမးမားထမ တစချဖစသည။ အေၾကာငးမာ ရြာသားမားမ ေျမယာသမးယမႈႏင အမျခေျမပကစး ဆး႐ႈးမႈတ႔အား ကာကြယရနႏငတ႔ျပနရန ႏစမးလးအတြက တငၾကားစာအား အသးျပႏငျခငးေၾကာငပငျဖစသည။

၃။ သ႔ေသာ တငၾကားစာအေတာမားမားမာ မတညေသာ ပါဝငပတသကလပေဆာငသမားထမ ျပနလညတ႔ျပနမႈ သ႔မဟတ ရရေၾကာငး အသအမတျပမႈတစစတစရာမ မရရခပါ။ အေၾကာငးမာ ထေရာကေသာနစနာမႈ တငၾကားေရးယႏရားမားမရျခငးေၾကာင အဆပါတငၾကားစာမားသည KNU ႏင ျမနမာအစးရ ႏစဖကစလးထမ မၾကာခဏဆသလပင လစလရႈျခငး ခခရပါသည။

116 တမးေရာငျခငးအား နညးလမးတစခအျဖစ လပေဆာငျခငး ႏင ပတသက၍ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလတြငထတေဝေသာ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ “Foundation of Fear: 25 years of villagers ‘voices from southeast Myanmar”, တြငၾကညပါ။

117 Open for Business: Land and Development in Myanmar တြငၾကညပါ။

5959

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

၄။ သကဆငရာမားထမျပနလညတ႔ျပနမႈ သ႔မဟတ ေျဖဆမႈမားမရရျခငးသည ေဒသခမား၏ ဆကလက လပေဆာငခက သကေရာကမႈမားက ေလာနညးေစသည။ အေၾကာငးမ ာ ၎တ႔မျပနလညတ႔ျပနမႈက ေစာငေနခနတြင အျခားနညးလမးမားအား ဆကလကလပေဆာငရန အခနဆြေႏာငေႏးေစေသာေၾကာင ျဖစပါသည။

၅။ တငၾကားစာမား၏ ေအာငျမငမႈရလဒက ျမႇငတငေသာ အေျခအေနတစရပမာ လထအေျချပအဖြ႔ အစညးမားမ သကဆငရာပါဝငပတသကလပေဆာငသမားသ႔ တငၾကားစာမားေရးသားမႈႏငေပးပ႔မႈလပငနးစဥတြင ပးေပါငးပါဝငျခငးပင ျဖစသည။

တငၾကားစာမား - ေျမယာအျငငးပြားမႈမား အယခဝငရနအတြက အေျခခကေသာ နညးလမးတစခတငၾကားစာမား - ေျမယာအျငငးပြားမႈမား အယခဝငရနအတြက အေျခခကေသာ နညးလမးတစခ

တငၾကားစာမားသည မၾကာခဏဆသလ အသးျပေသာ လထအေျချပ လပေဆာငခကနညးဗဟာ တစခ ျဖစသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ရရခေသာတငၾကားစာမားအရ ရြာသားမားမ တငၾကားစာမားေပး ပ႔မႈတြင အဓကအေၾကာငးျပခက ႏစခရသည။ တစခမာ တစဥးခငးပငဆငေသာ အမျခေျမပကစးဆး႐ႈးမႈ သ႔မဟတ ေျမယာဆး႐ႈးမႈအတြက မတေသာ ေလာေၾကးရရရနျဖစၿပး အျခားတစခမာသကဆငရာ ပါဝငပတ သကလပေဆာငသမားသ႔ ေျမယာသမးယမႈကစၥရပႏင ပတသကေသာ ၎တ႔၏စးရမမႈမားအား သေဘာ ထားထတေဖာရန ျဖစသည။ ဤအစရငခစာကာလအတြငး ရြာသားမားမ လမးတတားေဆာကလပေရး၊ စကပးေရးလပငနးႏင ေရႊႏငေကာကမငးတးေဖာေရးစေသာ စးပြားျဖစဖြ႔ျဖးေရးစမကနးအမးအစားမား အားလးသ႔လပမကာ တငၾကားစာမား ေပးပ႔ခသည။

တငၾကားစာအမားစတြင စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမား၏ ဆးကးသကေရာကမႈမားအေၾကာငး အေသးစတ သတငးအခက အလကမား ပါဝငသည။ တငၾကားစာအမားအျပားတြင မတတမးတငစာရြကစာတမးမားအား ပပးမႈအျဖစ ပမခငမာေစရန ေဖာျပထားသည။ ထမတတမးတငစာရြကစာတမးမားတြင ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနး တစခေၾကာင ထခကခစားရသညရြာသားမား၏ ေျမယာစာရငးမား၊ အမညႏငလပစာ၊118 ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနး မား၏ဆးကးသကေရာကမႈမားအေပၚ စးရမခကမား၊ ရြာသားမား၏လကမတမား သ႔မဟတ လကေဗြရာ မားျဖင တငျပျခငး၊ အျပစကးလြနသ အေၾကာငးအခကအလကမား၊ အမျခေျမ သ႔မဟတ သကေရာက မႈရေသာ ေျမမား၏ေျမပႏင ေျမယာလပပငခြငအား ျပေသာစာရြကစာတမးမား (ေျမယာလပပငခြင လကမတမား119 သ႔မဟတ ဓေလထးတမး ေျမယာသကေသခ စာရြကစာတမးတငျပမႈ) တ႔ ပါဝငသည။

118 Source #33 တြငၾကညပါ။119 Source #21 ႏင Source #1 တြငၾကညပါ။

6060

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ဤပသည ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ မတလ ၆ ရကေန႔တြင ဒးပလာယာခရင၊ ဝငးေရးၿမ႕ နယရ KNU ဥကဌသ႔ ေပးပ႔ခေသာ တငၾကားစာတစေစာင၏ပျဖစပါသည။ ဤစာရြကက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ေမလ ၂၃ ရကေန႔တြင ရရခပါသည။ ရြာသရြာသားမားကလညး ဝငးေရးၿမ႕နယရ ကရငလ႔အခြငအ ေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသမတစဆင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အား ၎တ႔၏တငၾကားမႈႏငပတသကၿပး KNU ဗဟဌာနခပက ဝငးဝနးစညးရးလႈ႔ေဆာေျပာဆေပးရန ေတာငးဆထားပါသည။

ဤစာထတြင ေကာကေတာငအနးတဝကရ ရြာသားမားမ ေကာကေတာငစမး သပမႈက ဆန႔ကငေၾကာငး အတညျပထညသြငးေရးသားေဖာျပထားပါသည။ သတ႔ကန႔ကြကရ ျခငးအေၾကာငးက အခက၅ခကရပါသည။ ထအေၾကာငးရငး မားမာ (၁)။ အပငမား၊ တရစာၦနမားအပါအဝင ေကာကေတာငရ သဘာဝေပါကပငႏင သကရသတဝါမားစသည မးကြဇဝမားအတြက ေဘးအႏရာယ ရႏငျခငး၊ (၂)။ ေကာကေတာငအရပအာဝါသအတြငး ေကးရြာလထမား၏ လယယာ၊ ကြမးျခမားပကစးႏငျခငး၊ (၃)။ အသကေသြးေၾကာသဖြယ မခသးစြ ၾကေသာ ေတာငေျခရငးရ ဝငးေရးေခာငး တမေကာႏငျခငး၊ (၄)။ ေကာကထတလပခန ေတာင ႏငအနးပတဝနးကငရ ေကးရြာသရြာသားမား အသကအႏရာယကေရာကႏငျခငး၊ (၅)။ ေရရညေဒသချပညသလထမား အသကေမြးဝမးေကာငးအခကအခရႏငျခငး၊ ေဒသခေကးရြာလထမား ေရႊ႕ေျပာငးရ ႏငဖြယရျခငးစသညတ႔ျဖစပါသည။ [ဓာတပ- KHRG]120

ရြာသားမား၏အခြငအေရးမားအားေဖာျပရန ျဖညစြကခကအေနျဖင တငၾကားစာအမားအျပားတြင ျပနလည ကစားမႈ စမေဆာငရြကရနအတြက အၾကျပခကမား ပါဝငသည။ အခ႕ကစၥရပမား၌ ရြာသားမားမ ဖြ႔ၿဖးေရး စမကနးမတငမ ေပးပ႔သညတငၾကားမႈတြင စမကနးရပဆငးရန အၾကျပၿပး စမကနးအေပၚ ၎တ႔၏တား ျမစပငခြင ဗတအာဏာကလညး ေဖာျပၾကသည။121 ေဒသအသကအဝနးအေပၚသ႔ ဆးရြားစြာသကေရာကမႈ ရေသာ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးကစၥရပမားတြင သမးဆညးခရေသာ ေျမယာမား အတြကေလာေၾကး၊122 ျပနလည ကစားမႈမားႏင ေျမျပနလညေပးအပျခငးမား123 အပါအဝင ရြာသားမား၏အၾကျပခကမားႏင ေတာငးဆ ခကမားမာ တငၾကားစာမားတြင ပါဝငသည။ လမးမားေပၚ ေကာကခငးျခငးလပငနးမားေၾကာင ရြာသားမား ၏ စကပးျခမား ပကစးဆး႐ႈးခေသာ ျဖစရပတစခတြင ထခကခသည ရြာသားမားမ တနသၤာရတငး အစးရအဖြ႔၏ဝနႀကးခပထသ႔ ေအာကေျခတြင ျဖစေနေသာ အေျခအေနအား ေျပာငးလေပးရနႏင ေလာေၾကး နစနာေၾကးေတာငးခရန စာေရးသားခသည။

120 အျဖစအပကေလလာျခငး- အမားပငေျမေပၚတြင ထးေကာကတးေဖာျခငး-ခခေကာကေတာင ျဖစရပ အျဖစအပကေလလာျခငး- အမားပငေျမေပၚတြင ထးေကာကတးေဖာျခငး-ခခေကာကေတာင ျဖစရပ တြငၾကညပါ။121 Source #17; Source #6 တြငၾကညပါ။122 Source #33 တြငၾကညပါ။123 Source #6 တြငၾကညပါ။

6161

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

“ဤအစရငခစာမာ ပကစးသြားေသာ အပငေပါငး ၁,၄ဝဝ အတြက ေလာေၾကးနစနာေၾကးျဖင တာဝနယမႈ တာဝနခမႈရရနႏင ေျမျပငအမႈကမားက စနစတကစြန႔ပစျခငးျဖင အနာဂတတြင စကခငးပငမား ပကစးမႈက တားဆးကာကြယေပးရနအတြက ေတာငးဆထားျခငးျဖစသည။”

ေစာအ--- (ကား)၊ စ--- ေကးရြာ၊ ကၽြနးစၿမ႕နယမ ေရးသားထားေသာတငၾကားစာ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသၾကး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ မတလတြင လကခရရခသည။)124

အျခားတငၾကားျခငး ကစၥရပမားတြင ရြာသားမားမ ၎တ႔၏စးရမမႈမားအား125 အာဏာပငမားမ ဝငးဝနး ကညေပးရနေတာငးဆျခငး သ႔မဟတ ၎တ႔၏ေျမယာမားသည ဓေလထးတမးအရအသးျပေသာ ေျမယာ126 ျဖစသညက အာဏာပငမားမအတညျပေပးရန ေတာငးဆရာတြင တငၾကားစာမားအား အသးျပၾကသည။ တငၾကားစာမားသည ရြာသားမားအတြက ရးရငးၿပးလြယကေသာ လပေဆာငခကနညးဗဟာတစချဖစ သည။ တငၾကားစာ၏လပထးလပနညးအရ မညသညရြာသားမဆ ၎တ႔၏ၾကေတြ႔ေနရေသာ အေျခအေန အတြက တာဝနရသညဟခစားရေသာ မညသ႔ကမဆ တင ၾကားစာေပးပ ႔သညပစအား အသးျပရန ေရြးခယႏငသည။ ဤလပေဆာငခကနညးဗဟာမာ ကနကစရတမား မရသလ ဆးျဖတခကခမညသ မားႏင လခငးေတြ႔ကာ တကရကပါဝငဆကသြယရနလညး မလပါ၊ ဆလသညမာ အႏရာယနညးေသာ လပေဆာငခကျဖစသည။ ေနရာေဒသအားလးမ မညသညပညာအရညအခငး အဆငအားလးမဆ ရြာသား မား လကလမးမ လပေဆာငႏငေသာနညးလမးျဖစသည။ ထအေျခခ အေၾကာငးရငးမားအားလးေၾကာင တင ၾကားစာမားအား ေပးပ ႔သညလပေဆာငခကက နညးဗဟာတစခအျဖစ ေရြးခယအသးျပရန ရြာသားမားအတြက စတအားထကသနမႈ ျဖစလာေစသည။

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေယဘယအားျဖင ရြာသားမားမ ေရးသားေပးပ႔ေသာ ေျမယာသမးယမႈႏင အမျခ ေျမပကစးဆး႐ႈးမႈ ကစၥရပမားႏင ပတသကသည တငၾကားစာမားအထတြင အပစအခတရပစေရး မတငမ ႏစမားမ ျဖစပြားခေသာ ကစၥရပမားလညး ပါဝငေနသညက ေတြ႔ရခပါသည။ ဤသညမာ လမႈအသကအဝနး မားမ ယခႏစမားတြင ၎တ႔အခြငအေရးအတြက ခခစညးရး လႈ႔ေဆာရန မညသ႔ယၾကညမႈ ပမရလာေၾကာငး ခစားရသညက ေဖာျပေနသည။ တငၾကားစာအမားစတြင ပဏာမအပစအခတရပစေရးမတငခငကာလတြင ျဖစေပၚခေသာ စစတပမ ေျမယာသမးယသည ကစၥရပမားက ရညညြနးေဖာျပေနသည။ ျမနမာျပညအေရ႕ ေတာငပငးတစေလာကတြငရေသာ တစခ႕ရြာသားမားအေနျဖင ၿငမးခမးေရး ျဖစစဥေၾကာင စစတပအသး သးမ သမးဆညးခေသာေျမမားက မလေနခေသာ ေျမပငရငမားသ႔ ျပနလညေပးအပလမမညဟ ေမာလင ခသည။ ဖြ႔ၿဖးေရးႏငဆကစပေသာ ခးေဖာကမႈမားႏင ပတသကသည တငၾကားစာမားနညးတ တပသမးေျမ ႏင ပတသကေသာ တငၾကားစာမားမာလညး ပမနအားျဖင ေအာငျမငမႈမရခပါ။

ထ႔ေၾကာင တငၾကားစာမားသည လပေဆာငခကနညးဗဟာမားထမ အခနမေရြး ျပနလညတငျပရန အလြယကဆးေသာ နညးဗဟာတစချဖစသညဟ ရြာသားမားမ အဓပၸါယေကာကၾကသည။ အေၾကာငးမာ ရြာသားမားမ တငၾကားမႈအားျပလပရန ယခအခနသည အခြငအေရးပရသညအခနျဖစေနသညအတြက ယခငခးေဖါကမႈမားကလညး ႏစမားၾကာချပျဖစေသာလညး တငၾကားမႈမားျပလပႏငသညဟ အဓပၸါယ

124 Source #33 တြငၾကညပါ။125 Source #1 တြငၾကညပါ။126 Source #6 တြငၾကညပါ။

6262

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ယဆေသာေၾကာငပငျဖစသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ေတာငငခရင၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယမ သတငးမတတမးျပစသတစဥး၏ေဖာျပခကအရ-

“ေျမယာမား အဓမၼအသမးခခရတ ရြာသားေတြက ၂ဝ၁၂ (ပဏာမ အပစအခတရပစေရး) ျပလပၿပး ေနာကပငး ပြငလငးျမငသာတအခနကာလျဖစလာတယလ႔ ယၾကညတအတြက ျမနမာအစးရအာဏာပငမားက တငၾကားစာမား စတငေရးပ႔ခသလ သတ႔ေျမယာေတြက ျခစညးရးခတတာေတြ ျပလပခတယ။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ ေရးသားထားေသာ ေနာကဆးရအေျခအေန တငျပခက၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး

(၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြငလကခရရခသည။)127

နစနာမႈတငၾကားရန ရးရငးေသာ ယႏရားမားမရေသာလညး မတညေသာအာဏာပငမားသ႔ စညးရးလႈ႔ေဆာျခငးနစနာမႈတငၾကားရန ရးရငးေသာ ယႏရားမားမရေသာလညး မတညေသာအာဏာပငမားသ႔ စညးရးလႈ႔ေဆာျခငး

ေျမယာသမးယမႈႏငပကစးဆး႐ႈးမႈကစၥရပမားအတြက ထေရာကေသာနစနာမႈတငၾကားေရးယႏရားမရေသာ ေၾကာင ရြာသားမားမာ ပါဝငပတသကလပေဆာငသမားျဖစသည ျမနမာအစးရ၊128 သကဆငသည ျမနမာအစးရဌာနမား129ႏင အစးရဝနႀကးမား130၊ KNU131၊ ေဒသၿမ႕နယရး၊ ေကးရြာအပစအပခပေရးမး၊ ကမၸဏမနေနဂာမားႏင မဒယာ132 မားထသ႔ တငျပေျပာဆျခငးႏင တငၾကားစာမားအားေပးပ႔ျခငးအား ျပလပၾကသည။ ျမနမာႏငငအမးသားလ႔အခြငအေရးေကာမရငႏင လယယာေျမႏငအျခားေျမမားသမး ဆညး ခရမႈျပနလညစစစေရးဗဟေကာမတ တ႔တြင ဤသ႔ေသာနစနာမႈတငၾကားေရးႏငပတသကေသာ ကစၥရပမားတြင လပပငခြငအာဏာရေသာလညး ရြာသားမားမ ၎တ႔ထ တငၾကားစာေပးပ႔ခမႈႏငပတ သကေသာ အစရငခစာတစေစာငမ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔က မရရခပါ။

ေတာငငခရင၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယမ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ ေကာငး ျမနမာေအာငကမၸဏေၾကာင ေျမယာသမးယမႈခခရေသာ ရြာသားမားအေနျဖင ျပနလညေျဖၾကားမႈမရရခ သညေနာက ပ၍ျမငသထကျမငေသာ အထကအာဏာပငမားထသ႔ အဘယေၾကာငအယခဝငခသညက ရငးျပခသည။

“ရြာသားေတြလညး မတကြျပားတ ျမနမာအစးရဌာနအဆငဆငေတြသာမက ျမနမာႏငငသမၼတရးကလညး တငၾကားစာေတြ ႀကးစားေပးပ႔ခတယ။ ရြာသားေတြအေနန႔ အမႈကစၥအတြက သကဆငရာျမနမာအစးဌာနေတြ ကလညး တငၾကားစာေပးပ႔ခတယ။ ဒါေပမယ ဘာတ႔ျပနလပေဆာငမႈမ အခထ မရေသးဘး။ ”

ေစာယ--- (ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသတစဥး၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)133

127 Source #65: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ေမလ တြငထတေဝေသာ “Toungoo Situation Update: Thandaunggyi Township, August to November 2017,” တြငၾကညပါ။

128 Source #21 တြငၾကညပါ။129 Source #26 တြငၾကညပါ။130 Source #34 တြငၾကညပါ။131 Source #22 တြငၾကညပါ။132 Source #24 တြငၾကညပါ။133 Source #23 တြငၾကညပါ။

6363

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ရြာသားမားအေနျဖင ၎တ႔အမႈကစၥရပအားအသအမတျပခရရန ပါဝငပတသကလပေဆာငသအမားအျပား ကလညး ဆကသြယခသည။ ေညာငေလးပငခရင၊ ေရႊကငၿမ႕နယရ ေနာတ---မ ၎တ႔ေဒသရ ေရႊတးေဖာ ေရးလပငနးအား ဆန႔ကငၿပး ခခစညးရးလႈ႔ေဆာရန မတညေသာ အစးရအာဏာပငမားႏင အရပဖက လမႈအဖြ႔အစညးမားထသ႔ ေမတာရပခၾကပါသည။

“ကၽြနမတ႔မာ ေဒသတြငး တာဝနရသေတြ (ေဒသခ ေခါငးေဆာငမား) ရတယ။ သတ႔က ၿမ ႕နယမးေတြဆက စာေရးပ႔ခတယ။ ဒါေပမယ ၿမ႕နယမႉးဆက ဘာတ႔ျပနမႈမ ျပနမလာခဘး။ ကၽြနမၾကားတာေတာ ေဒသခ ရြာသားေတြကလညး ဒ (ေရႊတးေဖာျခငး) ကစၥက ခရငမႉးေတြဆ တငျပခတယ၊ ဒါေပမယ သတ႔ (ခရငမႉး) ကလညး ဘာမအေၾကာငးမျပနခဘး။ ရြာသားေတြက သတ႔တငစာထမာ ေရးခတအခကအလကေတြက စနစတကမရလ႔ ဒါမမဟတ ပစမကလ႔ တ႔ျပနမႈမရတာျဖစတယလ႔ ထငခတယ။ ေဒသခရြာသားေတြက ဒစာ (တငၾကားစာ) က (ခရငေခါငးေဆာငဆသ႔) ေရးပ႔ ျပးသားျဖစတယ။ KWO ကလညး ေဒသခေတြရ အခြငအေရးကကာကြယေပးဖ႔ တကတကၾကြၾကြ ၾကးစားၾကတယ။ ေရႊတးေဖာေရးစမကနးႏင ပတသကျပး ေဒသခရြာသားေတြက သေဘာမတၾကဘးလ႔ KWO ကလညး ျမ႕နယတာဝနခေတြက တငျပခတယ။”

ေနာတ--- (မ၊ ၂၇ ႏစ) ေရႊကငၿမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင/ပခးတငးေဒသၾကးအေရ႕ျခမး (၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)134

ေအာကေဖာျပပါ တငၾကားစာသည ေတာငငခရင၊ ေတာငငျမ႕နယရရြာသားမားမ ျမနမာအစးရ၊ KNU ႏင သမၼတအပါအဝင အဆငဆငေသာအာဏာပငမားသ႔ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ၏ ေျမယာသမးယမႈ ကစၥရပႏင ပတသက၍ အေရးယေဆာငရြကရန တငျပချခငးျဖစသည။

134 Source #48: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Nyaunglebin Interview: Naw A---, November 2016,” တြငၾကညပါ။

ဤတငၾကားစာက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင လကခရရခသည။ ရြာသားမားမ ဤတငၾကားစာအား အာဏာပငအဆငဆငသ႔ အတတကြေရးသားေပးပ႔ခၿပး ထတငၾကားစာအားေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏသ႔ေပးပ႔ကာ၎တ႔၏စမကနး အားရပတန႔ေပးေစရနအတြက ေဒသခအာဏာပငမားက အကအညေတာငးခခသည။ ရြာသားမားမ ေျမသမးခရသမားက စာရငးျပစျခငး၊ ပကစးဆးရႈးေသာေျမယာမားအား ဓာတပရကယျခငးမား ျပလပထားခၿပး ၎တ႔၏ေျမေပၚတြင စကထထားေသာ ဆငးဘတႏငပတသက၍ သတငးအခကအလကမားထပေပးရနအတြက ထတငၾကားစာတြငေတာငးဆခသည။ [ဓာတပ- KHRG]

6464

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

တငၾကားစာမား၏ ထေရာကမႈ တငၾကားစာမား၏ ထေရာကမႈ

တငၾကားစာမားသည လပေဆာငခကနညးလမးမားထမ ရြာသားမားမအမားဆးအသးျပသညနညးဗဟာ တစချဖစေသာလညး တငၾကားစာအမားစမာ ကြျပားေသာ ပါဝငပတသကလပေဆာငသမားထမ မညသည ျပနလညတ႔ျပနမႈမ သ႔မဟတ ရရေၾကာငးအသအမတျပမႈမား မရခပါ။ ကစၥရပအမားစတြင ဤကသ႔ျပနလည တ႔ျပနမႈမရပ ရြာသားမားအားေစာငခငးျခငးသည အျခားဆကလပေဆာငမညနညးလမးမားအား ေႏာငေႏး ေစျပး တားဆးကာကြယရနနညးလမးမားကလညး အားနညးေစပါသည။

ဥပမာအားျဖင ေညာငေလးပငခရင၊ ေကာကႀကးၿမ႕နယမ ေနာအ--- ရငးျပသညမာ-

“သတ႔ အေဆာကအဥးေတြ ေဆာကေနခနမာ ကၽြနမတ႔အေနန႔ သတ႔က ျပငးျပငးထနထန တားျမစတယ။ ၿပး ေတာ ကၽြနမတ႔ေတာငးဆတယ (တငၾကားစာအားေပးပ႔ခသည) ဒါေပမ ကၽြနမတ႔ဆက ဘာတ႔ျပနမႈမ မရခဘး။ ”

ေနာအ--- (မ၊ ၄၂ ႏစ)၊ ေကာကႀကးၿမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင/ပခးတငးေဒသႀကးအေရ႕ပငး (၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)135

ဤသညမာ ေျမယာသမးယမႈမားႏင အမျခေျမပကစးဆး႐ႈးမႈ ျဖစရပမားတြင တာဝနယမႈတာဝနခမႈ နညးပါး ျခငးအား ေဖာျပေနသည။ ကစၥရပအမားစတြင ဖြ႔ၿဖးေရးႏင ဆကစပေသာခးေဖာကမႈမား ဆကလကျဖစပြား ရန ဥးတညေနသည။

“ကၽြနေတာသားက သတ႔ (Candle Light Group) က တငၾကားစာေပးပ႔ခတယ။ ဒါေပမယ သတ႔ဆက ကၽြနေတာတ႔ ဘာအေျဖ (ျပနလညတ႔ျပနမႈ)မ ျပနမရခဘး။ ကၽြနေတာလညး ဒကစၥက (ၿမတ-ထားဝယ) တငးရငးသားေရးရာ စမခန႔ခြသက တငျပခတယ။ ဒါေပမယ သ႔ဆကလညး ဘာအေျဖ (ျပနလညတ႔ျပနမႈ)မ မရခဘး။ အဒါအျပင လတတေလာမာ သတ႔ (လမးေဆာက လပသမား) ကေန လမးကခ႕ၿပး ျပနျပငခတယ။ ဒါေၾကာင (ကၽြနေတာေျမႏငစကပးပငမား) (ယခငကထက) ပၿပး ပကစးဆး႐ႈးခတယ။ သတ႔က ကၽြနေတာ စကပးျခထက ေကာကတးႀကးေတြ (လမးေဆာကလပေရးမ)ကလညး ေလာကပစခတယ။ အဒေကာက တးႀကးေတြေၾကာင ကၽြနေတာရာဘာပငစညထခကၿပး ရာဘာပငအခ႕လညး ကးကပကစးခတယ။ အဒါ ေၾကာင ကၽြနေတာ (ပကစးခေသာ ရာဘာပငမားမ) ရာဘာေစး မထတႏငေတာဘး။ လမးေဆာကလပေရး စမကနးေၾကာင ပထမတစေခါကတနးက (လမးေဆာကလပသမားလာခသညအခန) ထကပၿပး (ကၽြနေတာ စကပးျခႏငေျမ) ပကစးခတယ။ ”

ေစာဒ--- (ကား၊ ၅ဝႏစ)၊ တနသၤာရၿမ႕နယ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂ဝ၁၈ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)136

135 Source #17 တြငၾကညပါ။136 Source # 68: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Interview: Saw

A---, February 2017,” တြငၾကညပါ။ ဤသညမာ ကမၸဏ မ ေဒသတြငးသ႔ လမးေဖာကလပမႈ လပငနးႏငအတ တတယအႀကမ လာေရာကျခငး ျဖစသည။ ကမၸဏမ ပထမဆးအႀကမ လာေရာကသညအခနတြငလမးအား ေဖာကလပရနအတြကသာျဖစၿပး လမးခငးျခငးမရေသးေပ။ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြငမ လမးခငးျခငးႏင လမးခ႕ျခငးမား ျပလပခသည။

6565

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ရြာသားမား၏စးရမမႈမားအား ေဖာျပသညတငၾကားစာမား၏ထေရာကမႈမားအား သသာထငရားစြာ ကန႔သတ ထားသည အတားအဆးမားရပါသည။ ပထမဥးစြာ တငၾကားစာမားက မညသညအဆငမ သကဆငရာအာ ဏာပငမား သ႔မဟတ တငၾကားမႈက တကရကလကခေသာသမားထသ႔ မညသ႔ေပးပ႔ရမညဆသည ရငး လငးေသာ လပထးလပနညးလမးစဥမား မရေပ။ ဤသညမာ ရြာသားမားအတြက မညသညကမၸဏမလပ ေဆာငသနညး သ႔မဟတ ဆးျဖတခကခသသည မညသနညး သ႔မဟတ စမကနးေစာငၾကညေရးတြင မညသတာဝနယထားသနညး သ႔မဟတ တရားဥပေဒစးမးေရးအားေကာငးလာေအာင မညသကလပေဆာင သနညး စသညသတငးအခကအလကမား မရရျခငးႏင ဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးစဥမားတြင ပြငလငးျမငသာမႈ မရျခငးတ႔ေၾကာင အနာဂါတတြင ပမဆးဝါးလာမညျဖစသည။ ရြာသားမားႏင ဆကဆေရးေကာငးမြနေသာ ပါဝငပတသကလပေဆာငသမားသည ေယဘယအားျဖင ဆးျဖတခကခႏငမႈ အာဏာအျပညအဝမရသည သမားႏင တငၾကားမႈမားအား သကဆငရာအာဏာပငအဖြ႔အစညးမားသ႔ ဆကလကလြေျပာငးေပးပ႔သည သမားသာျဖစေနပါသည။ ဥပမာအားျဖင ၾကာအငးဆပ ႀကး ၿမ ႕နယ၊ ႏ ႔ေတာပလာေကးရြာအပစမ ျဖစရပတစခတြင-

“၂ဝ၁၇ခႏစ အစပငးမာ ရြာသားေတြက ျဖစရပ (နယျခားေစာငတပမ ရြာသားႏင KNU ထနးသမးထားေသာ သစေတာေျမမားအား ဆအနးစကပးရနေရာငးချခငး) က KNU ရ႕ ေကးရြာအပစအပခပေရးမးေတြက တငျပခတယ။ ဒါေပမ ေကးရြာအပစအပခပေရးမးက ဒကစၥက မေျဖရငးႏငဘး။ ဒါေၾကာင သတ႔က ရြာသား ေတြက KNU ၿမ႕နယရးက တငၾကားစာေရးဖ႔ အၾကျပခတယ။ အဒေနာက ေျမသမးခရမႈမာပါတ ရြာသားေတြ သတ႔ရ႕လကမတေတြန႔ တငၾကားစာက ေရးသားခၿပး KNU၏ ၿမ႕နယရးသ႔ေပးပ႔ခတယ။ KNU ၿမ႕နယရးရ႕ အာဏာပငေတြက အမႈကစၥက ကငတြယေျဖရငးဖ႔ မကညႏငတအတြကေၾကာင ရြာသားေတြက သတ႔ ေျမေပၚမာ ပမနပ လပကငပါလ႔ဘ အေၾကာငးျပနခတယ။ ”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသတစဥးမေရးသားထားေသာေနာကဆးရသတငးတ၊ ၾကာအငးဆပႀကးၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး

(၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဇလငလတြငလကခရရခသည။)137

အျခားကစၥရပမားတြင တငၾကားမႈမားႏငပတသက၍ ဘကလကေသာပစမား ပါဝငပတသကေနသည။ အ ဘယေၾကာငဆေသာ ေဒသခမားျဖစသည ဆးျဖတခကခသမားႏင အထကအာဏာပငမားအေနျဖင စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားတြင ၄ငးတ႔၏ကယကးစးပြားအတြက ပါဝငေနချခငး သ႔မဟတ လာဘထးျခငး မားအားျဖင လႊမးမးျခယလယမႈမားရျခငးေၾကာင ျဖစသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ သတငးမတတမးျပစသတစဥး၏ ေျပာၾကားခကအရ-

“ပထမဥးဆး သတ႔(ရြာသားမား)က ေကးရြာအပခပေရးမးဆက တငၾကားစာေပးပ႔တယ။ ဒါေပမယ ေကးရြာ အပခပေရးမးက ကစၥရပေတြက မရငးေပးႏငခဘး။ ဘာေၾကာငလဆရင ကမၸဏေတြက ေကးရြာအပခပေရး မးက လႊမးမးထားတယ။ အဒေနာက ရြာသားေတြက သတ႔ ျပနာေတြက ေျဖရငးေပးဖ႔ ၿမ႕နယႏင ေဒသ အဆငရတအာဏာပငေတြဆက ထပမတငၾကားစာေပးပ႔ခတယ။ ဒါေပမယ သတ႔ျပနာေတြဟာ အျမတမး လစလ႐ႈျခငးခခရတယ။ အဒါအျပင ရြာသားေတြက ကမၸဏေတြရ႕ တရားစြျခငးခခရတယ။ သတ႔က တငၾကားစာက လြနခတအခနအေတာၾကာကတညးကေပးပ႔ခတယ။ ဒါေပမယ သတ႔ျပနာေတြက ကည

137 Source #38 တြငၾကညပါ။

6666

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ေျဖရငးေပးဖ ႔ ဘယသမမထြကလာခဘး။ ဘယသမအေရးယေျဖရငးေပးမႈ မရတေနာကမာေတာ (ကမၸဏမားမ) တရားစြဆမခရခင ရြာသားေတြက သတ႔ရ႕ေျမယာေတြက ျခစညးရးခတတာေတြ စလပ ခတယ။ သတ႔စာကေပးပ႔ခတယ။ ဒါေပမယ လစလ႐ႈခခရၿပး ဘာေလာေၾကးမလညး မရရခဘး။ သတ႔စာ ေတြ ဘာေၾကာငေပးပ႔ခလဆရင သတ႔ေျမက သတ႔ျပနလခငလ႔ျဖစတယ။ ကမၸဏေတြန႔ သကဆငရာအာ ဏာပငေတြက ရြာသားေတြကကာကြယဖ႔ ကစၥရပေတြက ဘာတစခမ အေရးယေျဖရငးလပေဆာငေပးတာမး မရခပါဘး။ ”

ေစာယ--- (ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသ၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)138

ရြာသားမားအေနျဖင တငၾကားစာမားေပးပ႔မႈက အမးမးေသာအာဏာပငမားႏင အစးရအဖြ႔အစညးမားသ႔ တကၾကြစြာ လပေဆာငၾကေသာလညး ျပနလညတ႔ျပနမႈမား မရျခငးေၾကာင ရြာသားမားအတြက ၎တ႔ အခြငအေရးမားအားျပနလညခခ လႈ႔ေဆာႏငစြမးအေပၚကယကယကယၾကညမႈမား ေလာနညးေစခသည။ နစနာမႈတငၾကားေရးအတြက ထေရာကေသာယႏရား မရျခငးေၾကာင စတပကရမညအစား၊ တငၾကားစာတြင သကဆငေသာအခကအလကမားအား မမတ႔ မေရးသားႏငချခငးေၾကာင ျပနလညတန႔ျပနမႈ မရရချခငး ျဖစသညဟ ရြာသားမားမ ထငျမငၾကသည။ ဤဥပမာ ေဖာျပခကတြင -

“သတ႔က ၿမ႕နယတာဝနခဆစာေရးတငခတယ။ ဒါေပမယၿမ႕နယတာဝနခဆက ဘာမျပနလညတန႔ျပနမႈ မရခဘး။ ကၽြနမၾကားတာကေတာ ေဒသခရြာသားေတြလညး ဒ (ေရႊတးေဖာျခငး) ကစၥက ခရငတာဝနရသမား ထသ႔ တငျပခတယ။ ဒါေပမယ ဘာတစခမျပနလညအေၾကာငးၾကားျခငး မရခဘး။ ဒါေၾကာင သတ႔(ရြာသား မား) ေတြက စာထမာ သတ႔ေရးခတ အခကအလကေတြက စနစတက ဒါမမဟတ တရားဝငပစ မဟတခ လ႔ျဖစမယဆၿပး ထငခတယ။ ေဒသခရြာသားေတြက ဒ(တငၾကားစာ) စာက (ခရငတာဝနရသမားထသ႔) ေရးသားေပးပ႔ခၿပးျဖစတယ။ ”

ေနာတ--- (မ၊ ၂၇ ႏစ)၊ ေရႊကငၿမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင/ပခးတငးေဒသႀကးအေရ႕ပငး (၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)139

သကေရာကမႈရေသာ အေျခခအေၾကာငးရငးမားသကေရာကမႈရေသာ အေျခခအေၾကာငးရငးမား

တငၾကားစာမား၏ ေအာငျမငမႈႏႈနး ထးထးျခားျခားျမႇငတကခေသာ အေၾကာငးရငးတစခမာ တငၾကားစာေရး သားေပးပ႔မႈျဖစစဥတြင လထအေျချပအဖြ႔အစညးမား ပးေပါငးပါဝငျခငးပငျဖစသည။ ရြာသားမား၏ တငၾကား မႈလပငနးစဥတြင လထအေျချပအဖြ႔အစညးမားပါဝငမႈမာ ထေရာကေသာနညးဗဟာတစချဖစသည။ အ ဘယေၾကာငဆေသာ ေဒသခေကးရြာအဆငတြင ရြာသားမားအေနျဖင ဥပေဒေၾကာငးအရ လေလာကေသာ ဗဟသတမရျခငး သ႔မဟတ မညသည ဆးျဖတခကခသမားထသ႔ တငၾကားစာ ေပးပ႔ရနအသငေလာဆး ျဖစမညက မသရျခငးတ႔ေၾကာင ျဖစသည။ ရြာသားမားမလညး မၾကာခဏဆသလ တကေသခာေသာ ကစၥ ရပမားအတြက တငၾကားစာေရးသားေပးပ႔သညလပငနးစဥတြင ပပးေပးရန လထအေျချပအဖြ႔အစညးမား (CBOs)ႏင အရပဖကအဖြ႔အစညးမား(CSOs)အားမား အကအညေတာငးဆၾကသည။ အေၾကာငးမာ CBOs၊

138 Source #22 တြငၾကညပါ။139 Source #48: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Nyaunglebin Interview: Naw

A---, November 2016,” တြငၾကညပါ။

6767

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

CSOs မားတြင ကယျပန႔ေသာခတဆကမႈမားရၿပး အျခားပါဝငပတသကလပေဆာငသမား (သ႔) စညးရးလႈ႔ ေဆာေသာကြနရကမား ရျခငးေၾကာငျဖစသည။ တစၿပငနကတညးတြင CBOs၊ CSOs မားအား ရြာသားမားမ အျခားအခကအလကမားႏင သကေသမားက မညသ႔မညပ မတတမးတငရသညက လပေဆာငႏငရန ၎တ႔စြမးေဆာငရညအား ျမႇငတငေပးဖ႔ ေတာငးဆၾကသည။ ထသ႔လပေဆာငျခငးျဖင ၎တ႔တငၾကားစာ မားသည ပမထေရာကၿပး သကေရာကမႈရႏငသည။ ကြျပားေသာ ေကးလကစြမးရညလပေဆာငခက နညးဗဟာမားအား နားလညရနႏင ရြာသားမား၏စြမးေဆာငရညမားကပပးရန ေဒသခ CBOs မားသည ေအာကေျခလထထသ႔ ေရာကရေနၿပးျဖစသည။

တငၾကားစာမားအား ျပနလညတ႔ျပနမႈႏႈနး ျမႇငတငေသာ ေနာကထပအေၾကာငးရငးတစခမာ တငၾကားစာ မားအားအျခား လပေဆာငခကနညးလမးမားႏင ေပါငးစပလကေသာအခနတြငျဖစသည။ တနသၤာရတငးရ မေလးရားကမၸဏ (MSPP)ႏင ဆရဆဘနကမၸဏတ႔၏ေျမသမးမႈမား ရငဆငေနရေသာ ရြာသားမားအား CBO တစခမ ကညပပးရန ပါဝငေသာ ကစၥရပတစခ၌ CBOs မားမ ေကးလကစြမးရည လပေဆာငခကနညး ဗဟာမားအား ပမထေရာကရန မညသ႔ ပးေပါငးပါဝငကညႏငေၾကာငးက ျမနမာႏငငေရ႕ေနမားကြနရက/ ၿမတေရ႕ေနကြနရကမ စဧရာဝငးမ ရငးလငးတငျပခသညမာ-

“MSPP ကစၥရပန႔ပတသကၿပး ဆႏၵျပမႈျဖစခတယ။ ပထမေတာ ကြနေတာတ႔အေနန႔ တငၾကားစာပ႔ခတယ။ အဒေနာက စစမးစစေဆးမႈရေနတခနမာ သကဆငရာအရာရေတြက မမနမကန လပေဆာငမႈရခၿပး အဒ သတ႔ရ႕ မတမႈမရတလပေဆာငမႈေတြေၾကာငပ ဆႏၵျပမႈေတြျဖစခတယ။ ဆႏၵျပမႈကေတာ အႀကးႀကးမဟတ ဘး။ ဒါေပမ ကမၸဏအေရ႕မာ ၿငမးခမးစြာ ဆႏၵျပျခငးဘျဖစတယ။ ၿပးေတာ (အစးရ) ဌာနေတြက ညႇႏႈငးမႈ ျပလပေပးခၿပး ဆႏၵျပမႈၿပးသြားခတယ။ ရြာသားေတြအေနန႔ အဒေဒသမာ အျခားသေတြကလညး သတ႔ရ႕ ျပနာက စတငသရေစဖ႔န႔ ပါဝငလႈပရားေစဖ႔ရညရြယၿပး အဖြ႔ေတြဖြ႔ချခငးျဖစတယ။ ဒအရာေတြက ပမ လပေဆာငဖ႔ လထအေျချပအဖြ႔အစညးေတြဖြ႔စညးႏငသလ ကမၸဏေတြန႔ ထပတကရငဆငဖ႔ နညးလမးမား စြာ ရတယ။ ”

စဧရာဝငး (ကား)၊ ျမနမာႏငငေရ ႔ေနမားကြနရက/ၿမတေရ ႔ေနမားကြနရကမ ညႇႏႈငးေရးမး (၂ဝ၁၈ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)140

တငၾကားစာမားမာ ရြာသားအမားစမ အသးျပခေသာ နညးလမးတစချဖစေသာလညး ထေရာကသညသက ေရာကမႈမားအား မေတြ႔ရရေသးပါ။

140 Source #13 တြငၾကညပါ။

6868

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ဥပေဒဆငရာ ဗဟသတႏင တရားမတမႈ ရရခြငဥပေဒဆငရာ ဗဟသတႏင တရားမတမႈ ရရခြင

ရြာသားမားမ ၎တ႔လပေဆာငခကနညးလမးမား ေရြးခယမႈအေပၚ တရားမတမႈ မညသ႔လႊမးမးမႈ ရသညက ၎တ႔၏အျမငမားအား သျမငနားလညဖ႔လပါသည။ ဤအခနးတြင စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားေၾကာင ေျမယာသမးယမႈႏင အမျခေျမဆး႐ႈးမႈကစၥရပမားတြင ရြာသားမားမ တရားမတမႈရရႏငျခငး ရ၊မရက မည သညအေျခခအေၾကာငးရငးမားျဖင ဆးျဖတႏငသညက သးသပတငျပမည ျဖစသည။

အဓက ရာေဖြေတြ႔ရခကမား အဓက ရာေဖြေတြ႔ရခကမား

၁။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေျမယာဥပေဒမားသည တကရငးလငးမႈ မရျခငးႏင နားလညရနခကခ သညဟ ရြာသားမားမ ထငျမငယဆသည။ ေအာကေျခေဒသအဆင၌ ဥပေဒအားကငသးမႈမားသည ေရ႕ေနာကညညြတျခငးမရေပ။ ဤသညမာ ေျမယာဥပေဒနားလညမႈမရျခငးႏငအတ ေျမယာ ပငဆငမႈႏငပတသက၍ ေျပာလာေသာအခါ ရြာသားအမားအျပားအား လျခမႈမရေၾကာငး ခစားေစ သည။

၂။ ရပရြာအဆင၌ ဥပေဒမေဘာငလပငနးစဥမားႏင ပတသကေသာ သတငးအခကအလကမား လကလမးမႏငမႈမရသလ ရြာသားမားမ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားေၾကာင ျဖစေပၚခေသာ အမျခေျမမားပကစးမႈ၊ ေျမယာဆး႐ႈးမႈႏင သဘာဝပတဝနးကငပကစးမႈ ကစၥရပမားအား မညသ႔ခခေျပာဆရမည နညးလမးႏင ပတသကသည သတငးအခကအလကမား လကလမးမႏငမႈ နညးပါးသညက ေတြ႔ရရသည။

၃။ ေငြေၾကးအခကအခသည ရြာသားမား၏တရားမတမႈရရႏငခြငအား ႀကးမားေသာ အတားအဆးမား ျဖစေစပါသည။ ေျမသမးယမႈႏင အမျခေျမပကစးမႈတ ႔ႏ ငပတသကေသာ ဥပေဒဆငရာ အမႈကစၥမားအတြက ေငြေၾကးကနကမႈမားသည ရြာသားမားအတြက ဝနထပဝနပးျဖစေစပါသည။ အေၾကာငးမာ ရြာသားမားသည ၎တ႔၏အသကေမြးဝမးေကာငးမားအတြက စကပးေရးႏင ေန႔စဥလပအားခမားအေပၚ မခေနရၿပး ရြာသား အေတာမားမားသည ေရ႕ေနခႏင တရားရးသ႔သြားေသာ ခရးစရတမားအားေပးေဆာငရန ခကခစြာ ရနးကနေနရပါသည။

၄။ ရြာသားမားအေနျဖင ျမနမာႏငငဥပေဒတြင စနစတကအကငပကျခစားမႈမား ရေနသညဟ သျမငနားလညထားသည။ ဥပေဒသည ကမၸဏမား၊ အစးရအရာရမားႏင အျခားၾသဇာအာဏာရသမားအတြကသာ အကာအကြယျဖစေသာေၾကာင ရြာသားမားမ ျမနမာႏငင၏ဥပေဒသည မတမႈမရေသာကငသးမႈ ျဖစသညဟ နားလညသေဘာေပါကထားသည။

၅။ ရြာသားမားသည ၎တ႔၏ ဓေလထးတမးရ အဆကဆက လပကငလာေသာ ေျမယာမားေပၚ ယခအခါ ပဂၢလကဖြ႔ၿဖးေရး စမကနးမား အတြက ကမၸဏမား၏ တရားစြဆမႈႏင ဖမးဆးၿခမးေျခာကမႈမား ခခရသည။ ဤသ႔ေသာ ၾကေတြ႔ရမႈမားေၾကာင ရြာသားမားအေနျဖင ၄ငးတ႔၏ေျမယာျပနာမားက ဥပေဒလမးေၾကာငးအတငး လပေဆာငရန တြန႔ဆတေစပါသည။ အေၾကာငးမာ ဥပေဒသည ၎တ႔အား အကာအကြယေပးျခငးထက အျပစေပးရနသာျဖစသညဟ ထငျမငယဆၾကေသာေၾကာငျဖစသည။

6969

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

၆။ စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားအတြက ေျမယာသမးယမႈမား ရငဆငရေသာ ရြာသားမားမာ တရားမတမႈ ရရရန ၎တ႔၏ လပေဆာငႏငစြမးမားတြငလညး ကန႔သတမႈမားရေနသည။ အေၾကာငးမာ ျမနမာအစးရႏင စစတပအပါအဝင ၾသဇာအာဏာလႊမးမးမႈရသမားမေနာကကြယတြင ပါဝငေနမႈမားေၾကာင ၄ငးတ႔၏လျခ ေရးအတြကအႏရာယမား ရျခငးေၾကာငလညး ျဖစသည။

နဒါနး နဒါနး

ဤအခနးတြင တရားမတမႈအတြက အတားအဆးမားအား ေဖာထတရန ဥပေဒအေပၚ ရြာသားမား၏အျမင႐ႈ ေထာငအား ေလလာဆနးစစထားပါသည။ ဤသးသပခက၏ ရညရြယခကမာ ေကးလကေဒသမားတြင စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနး၏ ဆးကးသကေရာကမႈမားအားေလာပါးသကသာေစရန ရြာသားမားမ ဥပေဒအား မညသ႔ အသးျပႏငသညက နားလညရနျဖစသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏အစရငခစာမားမ ေဖာျပသည မာ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတစေလာကတြငရေသာ ရြာသားမားသည ဥပေဒႏငစပလဥး၍ အသပညာ ဗဟသတ အနညးအကဥးရသညတငေအာင ၎တ႔အေနျဖင ဥပေဒ၏အကာအကြယ ရယႏငစြမးအေပၚ ယၾကညမႈ အျပညအဝမရေပ။141 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ မတတမးျပစသမားမ တညဆဥပေဒမားသည ႏငငသားမားအား အကာအကြယေပးရနႏင ၎တ႔အခြငအေရးမားအားရရရနအတြက ျဖစေသာလညး ရြာ သားမားသည တရားမတမႈရရေရးအတြက အဟန႔အတားမား ရငဆငေနဆျဖစေၾကာငး တငျပခသည။ ပထမအခကမာ ေျမယာဥပေဒမားတြင တကရငးလငးမႈ မရျခငး၊ ျပညသလထအေပၚ အကာအကြယေပးမႈ အားနညးျခငးႏင ကငသးမႈတ႔တြင ေရ႕ေနာကညညြတမႈမရပ ရႈပေထြးမႈမားရေနသည။ ျမနမာႏငငတရားရး စနစတြင အကငပကျခစားေနမႈမားႏင ေငြေၾကးကနကမႈ အဟန႔အတားမားမာလညး ရြာသားမားအတြက တရားမတမႈရရရန ပမခကခေစပါသည။ ဤသးသပခကမားအားေအာကတြင အေသးစတ ထပမသးသပ ေဖာျပထားသည။

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရေကးလကေဒသမား၏ ဥပေဒဆငရာဗဟသတအေျခအေနျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရေကးလကေဒသမား၏ ဥပေဒဆငရာဗဟသတအေျခအေန

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏အစရငခစာ ကာလတစေလာကတြင ေျမယာသမးယမႈႏင အမျခေျမဆး႐ႈးမႈမား ႏငပတသက၍ အစးရအာဏာပငမားႏင ကမၸဏကယစားလယမားအား ထပတကရငဆငခေသာ ရြာသား မားမာ ဥပေဒအား အသးျပႏငချခငးမရပါ။ သ႔ေသာ စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရး ရညရြယခကမားအတြက ေျမယာ သမးယခေသာ ေျမယာမားအေပၚတြင ေနထငေသာ ရြာသားမား ထေနရာမ ထြကခြာရန ၊ တရားစြဆျခငးျဖင ကမၸဏမားမ ျမနမာႏငငေျမယာ ဥပေဒမားအား အသးျပႏငခသည။142 ထ႔ျပင ရြာသားမားမ ၎တ႔၏

141 လ ႔အခ ြ ငအေရး ခ းေဖာကမ ႈမ ားအတြက တရားမ တမ ႈ ရရ ရန ကန႔သတမ ႈမ ား ရ ေနေၾကာငး ေဖာ ျပထားသည ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ အစရငခစာမ အဓကေတြ႔ရခကမားအေပၚ ဤေတြ႔ရခကမာ ျပနလညထငဟပေဖာျပေနသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလတြင ထတေဝေသာ “Foundation of Fear: 25 years of villagers’ voices from southeast Myanmar,” တြင ၾကညပါ။

142 ေအာကတြငေဖာျပထားသည ဥပမာအား ၾကညပါ။ “ေတာငငခရင၊ ေရာကပငေခာငး ေကးရြာအပစ၊ အ--- ေကးရြာမ ရြာသားမားထမ သမးဆညးခေသာ ေျမမားေပၚတြင ေရေလာငတမ ေဆာကလပရန အမတ (၁) စကမႈ ဝနႀကးဌာနမ ၁၉၉၆ ခႏစတြင သမးယခသည။ သ႔ေသာ ေဒသခ ရြာသားမားအတြက ေလာေၾကးေငြ ေပးအပျခငး မရေပ။ ၂ဝ၁၄ ခႏစတြင ေဒသခရြာသားမားမ ၎တ႔၏ ဘးဘြားပင ေျမယာမားအား ျပနလညေတာငးဆရနအတြက အမႈဖြငခၿပး အမႈႏငခၾကသည။ သ႔ေသာ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင အမတ (၁) စကမႈဝနႀကးဌာနမ ရြာသားမားအား တရားစြခၿပး ေျမယာမႈခငးအား တစဖနျပနလညဖြငခသည။

7070

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ေျမယာအသမးခရမႈ သ႔မဟတ အမျခေျမဆး႐ႈးမႈအတြက ကမၸဏအား ဆန႔ကငလႈပရားမႈမားျပရာတြင ရြာသားမား၏ႀကးပမးမႈအား ဟန႔တားရနႏင ၿခမးေျခာကရနအလ႔ငါ ၎တ႔၏လြတလပစြာ ေျပာဆခြငႏင လြတလပစြာစေဝးခြငတ႔အား ကန႔သတခပခယရန ကမၸဏကယစားလယမားႏင အစးရအာဏာပငတ႔မ ျမနမာႏငင၏ဥပေဒမားက အသးခၾကသည။ အမနအားျဖင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၅ ခႏစႏင ၂ဝ၁၈ ခႏစၾကား ရြာသားမားမကမၸဏအား တရားရးသ႔ ပ႔ႏငသညအေျခအေနက ေဖာျပသညအစရငခစာ တစေစာငသာ ရရခသည။

မညသ႔ပငျဖစေစ ရြာသားမားမဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားႏငဆကစပေသာ ခးေဖာကမႈမားႏငပတသက၍ ကမၸဏ မ လပေဆာငသမား သ႔မဟတ အစးရအာဏာပငမားႏင ထပတကရငဆငရန တရာရးစနစအား တကၾကြစြာ အသးမျပခေသာလညး အမးမးေသာ လပေဆာငခကနညးလမးမားက လပေဆာငခနတြင ဥပေဒအား လကနာခေၾကာငးႏင ဥပေဒဆငရာ အသပညာဗဟသတရေၾကာငး ထတေဖာျပႏငခသည။ ၂ဝ၁၆ခႏစတြင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ေတာငငခရငတြင အႀကးစားစကပးေရးအတြက ေျမယာသမးယမႈ စတငခ ခနတြင ရြာသားမားအေနျဖငရစခနး၌ ကန႔ကြကဆႏၵျပရန တရားဝငခြငျပခက ရယခၿပး ၿငမးခမးစြာ စေဝး ခြငႏင ၿငမးခမးစြာ စတနးလညလညခြငဆငရာ ဥပေဒပဒမ ၁၉ ႏင အည ကန႔ကြက ဆႏၵျပခသည။ ေစာဗ---မ ေဖာျပခသညမာ-

“ကၽြနေတာတ႔ (ေျမျပနလညရရရန) ဥပေဒန႔အည (ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈ) ဆကလကလပေဆာငသြားမယ။”ေစာဗ--- (ကား၊ ၃၆ ႏစ)၊ ဒ--- ေကးရြာ၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး

(၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)143

ထ႔ျပင ရြာသားမားသည ျပညတြငးႏင ႏငငတကာဥပေဒမားအေပၚ တရားမတမႈ ႏင ဥပေဒကာကြယေပးမႈ၏ ဘတညေသာ တနဖးမားရေၾကာငး ထငျမငယဆၾကပါသည။ အေျခခအားျဖင ဥပေဒသည အားလးအတြက တနးတညမမႈ ရသညဟ ရြာသားမားမ ခယၾကသည။

“သတ႔ ဘာစမကနးပလပလပ ႏငငတကာ စခနစႏႈနးန႔အည စမကနးေတြကလပေဆာငသငတယ။ စမကနး က အေကာငအထညေဖာတေနရာမာလညး ဥပေဒေတြန႔အည ျဖစသငတယ။ ၿပးေတာ ဥပေဒရ႕အထကမာ မရသငဘး။ ”

ေစာဟ--- (ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသ၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)144

ရြာသားမားအေနျဖင ထအမႈကမ အႏငရျခငး မရခပါ။” Source #78: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ထတေဝေသာ “Toungoo Situation Update: Thandaunggyi Township, June to August 2017,” ႏင Source #47: ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Toungoo Situation Update: Thandaunggyi Township, November 2015 to February 2016,” တြငၾကညပါ။

143 Source #45: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြငထတေဝေသာ “Toungoo Interview: Saw Bx---, January 2016,” တြငၾကညပါ။

144 Source #45 တြငၾကညပါ။

7171

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

တရားမတေရး ရယမႈအေပၚအဟန႔အတားမား တရားမတေရး ရယမႈအေပၚအဟန႔အတားမား

ရြာသားမားအေနျဖင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ဥပေဒႏင တရားေရးစနစမား အသပညာဗဟသတ အခ႕ရေသာလညး စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားေၾကာင ျဖစပြားေသာ ေျမယာသမးယမႈ သ႔မဟတ အမျခေျမ ပကစးမႈတ႔အား ေျဖရငးမႈအတြက ဥပေဒလမးေၾကာငးမား အသးျပရာတြင မားျပားေသာ အခကအခမားအား ရငဆငရေၾကာငး ရြာသားမားမ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အား တငျပခသည။ အဆပါ အဟန႔အတားမားမာ ၁)ျမနမာအစးရႏင KNU အစးရစနစႏစခအၾကား တစခႏငတစခ ထပေနျခငးေၾကာင ဥပေဒမားတြင ရငးလငး မႈမားမရျခငး ၂) ဥပေဒဆငရာ ဗဟသတႏင ဥပေဒပညာရငမားအား လကလမးမႏငမႈ အားနညးျခငး ၃)တရားရးစနစတြင ကနကစရတမားရျခငး ၄)တရားေရးစနစတြင အကငပကျခစားျခငးစသည အတားအဆး အခကအခမား ပါဝငသည။

ဥပေဒတြင ရငးလငးမႈမရျခငးဥပေဒတြင ရငးလငးမႈမရျခငး

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏အစရငခစာမားတြင ျမနမာအစးရႏင KNU တ႔မ ေရာယကထနးခပေသာ နယေျမ ေဒသမားတြင ရြာသားမားမ မညသည ဥပေဒမားအား အသးျပကငသးရမညႏင ပတသက၍ ရငးလငးမႈမား မရသညကေတြ႔ရသည။ ဖြ႔ၿဖးေရးႏငဆကစပေသာ ခးေဖာကမႈမား ေျဖရငးရန ဥပေဒစနစအား အသးျပရန အတြက ရြာသားမား၏ လပႏငစြမးအေပၚ အဟန႔အတားမား ရေနပါသည။

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင KNU အစးရႏင ျမနမာအစးရႏစဖကလးမ ၎တ႔၏ ဥပေဒမားႏင မဝါဒမား တစခစအား ေလးစားလကနာမႈရသငေၾကာငး အခငအမာထတျပနထားသငသည။ အမားအားျဖင ရြာသား မားမ ၎တ႔ေျမယာမားအား ပဂၢလကဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားမ ကာကြယရနအလ႔ငာ KNU ေျမယာအသးျပမႈ စနစအားလကနာၿပး KNU ေျမယာမတပတငလကမတအား ေလာကထားခနတြင ၎တ႔၏ေျမယာလကမတ မားအား ျမနမာအစးရမ အသအမတျပျခငးမရေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။145 ကမၸဏမားအေနျဖငလညး ေျမယာမားအေပၚ အျမတထတရန ခြငျပခကရယရာတြင ျမနမာအစးရ၏ (၂ဝ၁၂ ခႏစ) ေျမလြတ၊ ေျမလပ ႏင ေျမရငးဥပေဒႏငအည လပေဆာငေနပါသည။ ထ႔ေၾကာင အခ႕ေဒသမားတြင KNU မ ထတေပးခေသာ ေျမယာလပပငခြင (ေျမဂရမ) မား သ႔မဟတ ဘးဘြားပငေျမယာမားအား အသအမတျပခရျခငးမရပ ျငငးပယခရသည။

အျခားျဖစရပမားတြင ရြာသားမားအေနျဖင မမတ႔၏အမႈကစၥရပမားအတြက မညသညအာဏာပင၏ အပ ခပမႈေအာကမ တရားမတမႈရရရနႀကးပမးသငၿပး မညသညဥပေဒအား လကနာကငသးသငသညႏင ပတသက၍႐ႈပေထြးမႈမား ဆကလကရေနသည။ ၾကာအငးဆပႀကးၿမ႕နယရ အႀကးစားလမးေဆာက လပေရးေၾကာင ထခကမႈခခရေသာ ရြာသားမားအတြက ဥပေဒ၏အကာအကြယသည ရငးလငးတကမႈ မရသကသ႔ အာဏာပငမားမ ရြာသားမား၏ လပေဆာငမႈမားကလညး ကန႔သတထားခသည။

145 Source #56: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ မတလတြငထတေဝေသာ “Toungoo Situation Update: Thandaunggyi Township, June to August 2016,” တြငၾကညပါ။ ကရငအမးသားအစညးအရး၏ နယေျမအတြငး လပငနးလပကငေသာ မညသညကမၸဏမဆ ၎တ႔၏မဝါဒမားက လကနာရမညျဖစေၾကာငး ကရငအမးသားအစညးအရးမ ထပမအတညျပခသည။

7272

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

“ေနရာ (အာရအေဝးေျပးလမးမတစေလာက) က ရြာ ဒါမမဟတ ၿမ႕ (ႏစခအရြယအစားၾကား)န႔ မတဘး။ ၿပးေတာ ထနးခပမႈေရာယကတ ေနရာလညး ျဖစတယ။ တကယလ႔ ရြာသားေတြက ဥပေဒအရ အဒါ (လမး ေဆာကေရးကစၥရပမားအား တ႔ျပနျခငး)က လပမယဆရင ဘယဥပေဒန႔အည လပေဆာငရမလ။ ကၽြန ေတာတ႔ စဥးစားဖ႔လတာက တကယလ႔ ဥပေဒအရ သတ႔လပရင အဒါက ဥပေဒက အသအမတျပမလား ဆတ အာမခခကရလား ဆတာပ။ ”

ေစာဆ--- (ကား၊ ၃၈ႏစ)၊ ဝ--- ေကးရြာ၊ ၾကာအငးဆပႀကးၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ ကရငျပညနယေတာငပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)146

ဥပေဒဆငရာ စြမးေဆာငရညဥပေဒဆငရာ စြမးေဆာငရည

ျမနမာအစးရႏင KNU တ႔၏ေျမယာဥပေဒမား အတတကြတညရေနေသာေၾကာင ေကးလကေနျပညသ မားသည ၎တ႔၏ေျမယာမားအား ကာကြယရန နညးလမးတစခအျဖစ ဥပေဒအား အသးျပမႈတြင ယၾကညမႈ မားမရေပ။ ရြာသားမားမ မမတ႔ကယက ကာကြယရန ဥပေဒလမးေၾကာငးအား အသးျပရန လကနာကငသး ရာတြင ဥပေဒမား ေရ႕ေနာကညညႊတမႈ မရျခငးသညလညး ရြာသားမားအတြက ပမခကခေစပါသည။ ၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ရြာသားႏစဥးအား ေျမယာေပၚသ႔ ကးေကာဝငေရာကမႈျဖင တရား စြခခေသာ ျဖစရပအေတာအတြငး တရားမတမႈရယမႈအေပၚ ရြာသားမား၏ထငျမငယဆခကမားႏငပတ သက၍ ေအာကတြင ကးကားခကမားအား ဆကလကေဖာျပထားသည။ “ကၽြနေတာတ႔က ဥပေဒေၾကာငးအရ ကညႏငမယ (အလပလပေဆာငေပးရနအတြက) သေတြက ရာေနပါ တယ။ ”

ကဇ--- (ကား၊ ၄၈ ႏစ)၊ အဖ--- ေကးရြာ၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)147

ရြာသားမားအေနျဖင ဥပေဒ၏အေထြေထြစညးမဥးမားအား သရနားလညထားေသာလညး ေယဘယအားျဖင ေျမယာဥပေဒမားႏငပတသက၍ ၄ငးတ႔၏ နားလညမႈမာ အားနညးေနပါသည။148 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ မ ေျမယာသမးယမႈကစၥရပမားတြင ရြြာသားမားမ တရားမတမႈရရရန CBO ကယစားလယမားမ ကညေဆာင ရြကျခငးႏငပတသက၍ ေတြ႔ဆေမးျမနးခနတြင ကြနရကခတဆကျခငး သ႔မဟတ ကန႔ကြကဆႏၵျပျခငး ကသ႔ေသာ လပေဆာငခကဗဟာမားအား စစဥရာတြင ေဒသခမား အတြက အႏရာယရမႈအား ေရာငရားရန ဥပေဒဆငရာဗဟသတရမႈႏင ဥပေဒအား လကနာကငသးမႈမားသည မညမအေရးႀကးသညက အမားစမ ေဖာျပခသည။

146 Source #25 တြငၾကညပါ။147 Source #3 တြငၾကညပါ။148 ဤရာေဖြေတြ႔ရခကအား ျမနမာႏငငအေပၚ ထပမျပလပထားေသာ သေတသနျဖင ပပးေပးထားသည။ Displacement Solutions

အဖြ႔ အရ “လကေတြ႔တြငျဖစေပၚေနေသာ ေျမသမးမႈအမားစတြင ေျမသမးမႈအား ရပတန႔ႏငရန၊ ေျမသမးခေတာငသမားအား ေလာေၾကးေငြႏင ပတသကေသာ အခြငအေရးရရရန ေဆာငရြကေပးျခငးႏင သမးဆညးေျမမား ျပနလညရရရနအတြက ထေရာကေသာ တရားဥပေဒလမးေၾကာငးအရ ျပနလညကစားမႈမာ အနညးငယသာရသည။” Displacement Solutions ၏ ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ေမလတြင ထတေဝေသာ “Land Acquisition Law and Practice in Myanmar: Overview, Gap Analysis with IFC PS1 & PS5 and Scope of Due Diligence Recommendations, တြင ၾကညပါ။

7373

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေျမယာဥပေဒသည ေဒသခလမႈအသကအဝနးမားအတြက ရငးလငးမႈႏငတကေသခာမႈ မရျခငးမား ဆက လကရေနသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ၎တ႔အတြက ဥပေဒပညာရငမား သ႔မဟတ ဥပေဒဆငရာ အသ ပညာမားအား လကလမးမႏငျခငး မရေသာေၾကာင ျဖစသည။ ရြာသားမားသည ေျပာစကားမားမတစဆင ဥပေဒဆငရာ ဗဟသတအသပညာအား ရယရေလရၿပး ၎တ႔႔၏ဥပေဒဆငရာ အသပညာမားသည အေသး စတ အျပညအဝမရျခငး သ႔မဟတ တကမနကနမႈမရႏငသညက ေတြ႔ရရပါသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ရြာသားမားမ သကဆငရာဥပေဒမားအား ၎တ႔၏လပေဆာငမႈနညးလမးမားႏင မညသ႔ရညညႊနးကးကား ရမညက မသရျခငး၊ တရားရးစနစအားအသးခရန လေလာကေသာ ဥပေဒဆငရာဗဟသတမားမရျခငး စသညတ႔ေၾကာင ျဖစသည။149

ေငြေၾကးအခကအခမားေငြေၾကးအခကအခမား

ေငြေၾကးအခကခသည တရားမတမႈအား လကလမးမရရရန ရြာသားမား၏လပႏငစြမးအတြက ႀကးမားေသာ အဟန႔အတား တစချဖစေစပါသည။ ရြာသားမားအေနျဖင ၎တ႔၏ဘးဘြားပငေျမမား150 အတြက ကမၸဏမား ႏင ဥပေဒဆငရာတကပြမား၌ ပါဝငရငဆငခရခနတြင တရားေရးဆငရာ ကနကစရတမားအတြက တစခါ တစရ ၁ဝ သနးကပထကပ၍ ေပးေဆာငရေၾကာငး ရြာသားမားမ တငျပခသည။ ရြာသားမားသည ေငြေၾကး အခကအခအတြက အခငးခငး ေထာကပကညၾကသလ တရားရးကစၥရပမားႏင ဆကစပသည ႀကးမားေသာ ကနကစရတမားအား ေပးႏငရန အဖြ႔အစညးမား ထပမအကအည ေတာငးခခသည။ သ႔ေသာ တစခါတစရ ေရ႕ေနမား ငါးရမးခမားေပးရန ေငြေၾကးလေလာကမႈ မရခပါ။ အသက ၅၁ႏစ ရၿပးျဖစေသာ စကပ းေရးလပသားတစဥးျဖစသည ဥးစ--- အား ေကာငးျမနမာေအာင ကမၸဏမ ေတာငငၿမ႕နယအဆငတြင တရားစြခသညအခန ေငြေၾကးအခကအခ ရငဆငခရသည။ ထမသာမက ၿမ႕နယအဆငတြင အမႈႏငေသာအခါ ေတာငငခရငအဆငသ႔ ထပမတရားစြခသျဖင ဥးစ--- မာ ေငြေၾကး အခကအခမားႏင ထပမရငဆငခရသည။

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ သႏငေတြ႔ဆေမးျမနးေသာအခနတြင သ၏တရားေရးရငဆငရာ ကနကစရတ မားအား ေပးႏငျခငးမရေသးေပ။

“ကမၸဏက ရြာသားေတြရ႕ေျမက သမးခတယ။ ၿပးေတာရြာသားေတြက ကးေကာသေတြလ႔စြပစြခတယ။ ၂ဝ၁၅ ခႏစကတညးကစၿပး (ကမၸဏ၏) တရားစြမႈဟာ ၂ ႏစေကာရျပ၊၊

ကမၸဏက (ေျမယာႏငပတသက၍) ေဒသခရြာသားေတြက ဘယလစြပစြခလ။ ကမၸဏက (ေျမယာႏငပတသက၍) ေဒသခရြာသားေတြက ဘယလစြပစြခလ။ သတ႔(ကမၸဏ)က ေဒသခရြာသားေတြက ေတာငငၿမ႕နယအဆင တရားရးက တငခတယ။ ဒါေပမယ တရားရး မာ ေဒသခေတြက ႏငခတယ။ အဒေနာကခရငအဆင တရားရးမာ(ကမၸဏမ) ထပမတရားစြ ဆခၿပး ေဒသခ ရြာသားေတြပ ႏငခတယ။ ေနာကဆးမာ ျပညနယအဆငအထ ထပမတရားစြဆခတယ။ အဒါေၾကာင

149 Source #59: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇြနလတြင ထတေဝေသာ “Dooplaya Interview: Saw A---, September 2016,” တြငၾကညပါ။

150 ေျမယာအျငငးပြားမႈအား တရားရးသ႔တငျခငး- ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအမႈကစၥ ေျမယာအျငငးပြားမႈအား တရားရးသ႔တငျခငး- ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအမႈကစၥ တြငၾကညပါ။

7474

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ခရးသြားလာေရးန႔ ကနကစရတေတြေၾကာင ျပညနယအဆငတရားရးက သြားဖ႔ ရြာသားေတြအေနန႔ ႀကးမား တစနေခၚမႈေတြန႔ ရငဆငေနရတယ။

တရားရးမာ ဘာအခကအခေတြက ရငဆငရလ။တရားရးမာ ဘာအခကအခေတြက ရငဆငရလ။အခကအခကေတာ ကၽြနေေတာတ႔က (ရြာသားမား) ေရ႕ေနငါးခ စစေပါငး ေပးရတာက ၁,၁ဝဝ,ဝဝဝ ကပ ေပးရတာ ျဖစၿပး တစေယာက က ၁၅ဝ,ဝဝဝ ကပစ ေပးရတယ။

ေရ႕ေနဌားတ ကနကစရတေတြအတြက ေပးၿပးၿပးလား။ေရ႕ေနဌားတ ကနကစရတေတြအတြက ေပးၿပးၿပးလား။ကၽြနေတာတ႔ (ရြာသားမား) အားလးေတာ မေပးရေသးဘး။ ဒါေပမယ သးသနးပ ေပးရေသးတယ။ ”

ဥးစ---(ကား၊ ၅၁ ႏစ)၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ေတာငငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)151

ဥးစ--- ၏ရငးျပခကအရ တရားရးၾကားနာမႈ တကေရာကရနအတြက အသြားအျပန ခရးကနကစရတမား သည ရြာသားမားအတြက ေနာကထပေငြေၾကးအခကအခ တစချဖစေစပါသည။ ခရးသြားလာမႈအတြက ကနကစရတျမငမားမႈသည ေကးလကေနေဒသခမားအတြက ပမအကးသကေရာကမႈ ျဖစေစႏငသညက ေတာငငခရင၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယရ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔၏သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ တငျပေသာ ဥပမာအရ သျမငႏငပါသည။

“ ဒါေပမ ဒအေျခအေနကေန ကၽြနေတာတ႔ရငးရငးလငးလငးသလကရတာက ေရ႕ေနငါးရမးခ ကနကစရတ ေတြအတြက ရြာသားေတြက မေပးႏငဘး။ ဒထကပဆးတာက သတ႔ထက အမငးေနၿပးျဖစေသာ အမးသမး ႀကးတစဥးဆရင ခရးစရတအတြကေတာင မေပးႏငလ႔ တရားရးတကဖ႔အတြက သမအမကေန ၁၅ မငဝနး ကငရတ ေတာငငထက (တရားရးေနရာ) လမးေလာကသြားခရတယ။ တကယေတာ ခရးအတြက ကနက စရတက ၅ဝဝ ကပပရတယ။ တရားရးကေရာကဖ႔အေဝးႀကး သမေလာကခရေတာ ေနာကကခတယ။ ေနာကကရတအတြက ေတာငးပနခတယ။ ဒါေပမယ သမျငငးပယခခရၿပး အမႈရငဆငရာမာ ႐ႈးနမခတယ။ အမနက ပထမအၾကမ အမႈရငဆငခတနးက သမႏငခတယ။ ဒါေပမယ ဒတယအႀကမမာ႐ႈးခတယ။ ဒဒတယ အႀကမ တရားရငဆငမႈမာ ႐ႈးၿပးေနာက သတ႔ ဘာမမလပႏငေတာဘး။ ”

ေစာယ--- (ကား) ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသ၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)152

ေတာငသ ဥးစ--- ၏အမႈကစၥကသ႔ ေနာကထပေပးရသညကနကစရတမားျဖစေသာ ခရးစရတမားႏင တရား ေရးစရတမားသည တငၾကားသမားအေပၚ ႀကးမားေသာ ဝနထပဝနပးမား ျဖစေစပါသည။

“ဥပမာအေနန႔ ကၽြနေတာ (ေတြ႔ဆေမးျမနးရာတြငေျဖၾကားသ) ရး (တရားရး) က သြားတအခနမာ ဆငကယ ဆဖးအတြက ၁ဝဝဝ ကပပယသြားခတယ။ ေန႔ခငးပငးမာ (တရားရးတြင) ကၽြနေတာ ဗကဆာေနခၿပး အမျပန

151 Source #29 တြငၾကညပါ။152 Source #22 တြငၾကညပါ။ ၂ဝဝ၇ ခႏစမ စတငကာ ဇ--- ေကးရြာမ ရြာသားမား ၾကေတြ႔ရသည ဆကလကျဖစေပၚေနေသာ

အခကအခက ေဖာျပထားျခငးျဖစသည။ ျဖစစဥမာ ၎တ႔၏ ေျမမားအား ျမနမာအစးရမ အမတ (၁) စကမႈဇအတြက ပထမဆး သမးယခသည။ ေမးခြနးေျဖၾကားသ၏ တငျပခကအရ ရြာသားမား ပထမဆးအႀကမ တရားရးသ႔ေရာကရၿပး အမႈႏငခၿပးမ ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင သစေတာဌာနႏင ေျမယာဌာနမားမ တဖန ရြာသားမား ထပမတရားစြဆချခငး ျဖစသည။

7575

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေရာကမ ညစာစားခတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ အသကေမြးဝမးေကာငးဖလဖ႔အတြက ကၽြနေတာတ႔ ဘးဘြားပငေျမျဖစတ ကၽြနေတာတ႔စကပးျခေတြဘ ရတယ။ အဒေျမဟာ ကၽြနေတာတ႔ ယခငမးဆကေတြက ကြနေတာတ႔က လကဆငကမးခသလ ကၽြနေတာကလညး ကၽြနေတာတ႔ရ႕သားသမးေတြက ဆကလက လကဆငကမးရမာ ျဖစတယ။ ”

ဥးစ--- (ကား၊ ၅၁ ႏစ)၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ေတာငငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)153

ေကးလကေနျပညသမားသည ဝမးေရးဖလမႈအတြက ေန႔စားလပအားခႏင လယယာစကပးေရးအေပၚတြင သာ မခေနရေသာေၾကာင ၎တ႔အတြက တရားမတမႈရရရန လပေဆာငရာတြင အခကအခရပါသည။ ၎တ႔အေနျဖင ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားအား ဆန႔ကငေသာ လပရားမႈမား ေဆာငရြကရန အစညးအေဝးမားႏင တရားရးကစၥမားက တကေရာကရန မၾကာခဏ အလပခနက မဖကႏငေပ။154

ဤအေျခအေနသည ရြာသားမား၏စးပြားေရးအေျခအေနထခကေစၿပး ၎တ႔၏အသကေမြးဝမးေကာငးမား အေပၚ ၿခမးေျခာကမႈမား ျဖစေစသည။ ဥပမာအားျဖင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏကစၥရပတြင ကမၸဏမ တရားရးတကေရာကစရာမလပ ေဒၚမ--- ႏင အျခားရြာသားမားမာသာ အႀကမမားစြာ တရားရးမ ဆငေခၚျခငး ခခရသည။

“ပထမဥးဆး အမႈကစၥက တရားရးသ႔ တငျပခၿပးခနမာ ေတာငသေတြက တရားရးကလကသြားၿပး လပငနးစဥ ေတြ အဒေန႔မာ ၿပးခတယ။ ေနာကတစပတမာ သတ႔ တရားရးက မလာခဘး။ ၿပးေတာ ကၽြနမတ႔တရားရးက ထပသြားဖ႔ တရားရးက အၾကာငးၾကားစာ ထပရခတယ။ ဒါေၾကာင သတ႔ဘကကပ တရားရးကလာဖ႔ ပက ကြကခတယ။ ကၽြနမတ႔ေတာငသေတြက တရားရးသြားဖ႔ မပကကြကခဘး။ သတ႔ (ေကာငးျမနမာေအာင ကမၸဏ) က ေနာကဆးအႀကမမာပ လာခတယ။

အဒါဆ တရားရးကဘယႏစၾကမေလာက သြားခၿပးလ။ အဒါဆ တရားရးကဘယႏစၾကမေလာက သြားခၿပးလ။ ငါးႀကမ ရသြားၿပး။

အဒါဆ တရားရးသြားတ ငါးႀကမအတြက ဘာရလဒရခလ။ အဒါဆ တရားရးသြားတ ငါးႀကမအတြက ဘာရလဒရခလ။ “အမႈကစၥက အခထ မစစေဆးေသးဘး။ ဘာေၾကာငလဆေတာ သတ႔က (ကမၸဏ) တရားရးကလာဖ႔ ပက ကြကခတယ။ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏက ေတာငသေတြက တရားစြခၿပး သတ႔က တရားရးကလာဖ႔ ပကကြကခတယ။ ”

ေဒၚမ--- (မ၊ ၅ဝ ႏစ)၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ပခးဘကျခမး၊ ေတာငငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)155

153 Source # တြငၾကညပါ။154 Source #50: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ေဖေဖၚဝါရလတြင ထတေဝေသာ “Toungoo Interview: Naw A---,

November 2015,” တြငၾကညပါ။ ဤတြင ရြာသားမားအား ၎တ႔၏ ေန႔စဥအလပအကငမား ပစထားရပါက ရြာသားမားအေနျဖင အခကအခမား ၾကေတြ ႔ရေၾကာငး တငျပထားသည။ “ရြာသားေတြက တစေယာကန ႔ တစေယာက မေတြ႔ႏင ၾကဘး။ ဘာေၾကာငလညးဆေတာ သတ႔ ေျမေပၚမာ လပေနတ အလပေတြ ဒါမမဟတ ေန႔တငးလပေနရတ အလပေတြကေန အခနယၿပး ေတြ႔ဖ႔ မျဖစႏငဘး။ ဒလမမလပရင သတ႔အစားအစာ မလေလာကမႈေတြန႔ ႀကေတြ႔ရလမမယ။”

155 Source #4တြငၾကညပါ။

7676

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ကမၸဏမ တရားရးစစေဆးမႈတကရန ပကကြကျခငးေၾကာင တရားရးတကရန ၎တ႔၏ ေန႔စဥအလပမားမ အခနယၿပး ထပမခရးသြားလာမႈအတြက ေပးရေသာတရားၿပငမားျဖစသည ေဒၚမ--- ႏငအျခားသမားအတြက ဆးရြားစြာ သကေရာကမႈရခပါသည။

တရားေရး စနစတြငအကငပကျခစားမႈရျခငးတရားေရး စနစတြငအကငပကျခစားမႈရျခငး

ျမနမာတရားေရးစနစမာ စနစကစြာ အကငပကျခစားမႈမားရေနသညက ရြာသားမားမ သရနားလညခသည။ ခမးသာေသာ ပဂၢ လမားႏငကမၸဏမားအေနျဖင အစးရအရာရမားအား လကလမးမေရာကရၿပး တရားရးစနစ မ တစဆင တရားမတမႈအား လႊမးမးႏငျခငးျဖင အစးရအရာရမားမားထမ ပပးကညမႈရရရန အကငပက ျခစားမႈျဖင အခြငထးရရထားပါသည156 ဟ ရြာသားမားမ ထငျမငသည။ ဥပမာအေနျဖင ျမနမာျပညအေရ႕ ေတာငပငးရ CBO အမးသမးအဖြ႔ဝငတစဥးမ ေျပာျပခကအရ-

“ကၽြနမတ႔တရားရးက (ေျမယာသမးယမႈ) အမႈကစၥတစခတငျပခခနမာ တရားသႀကးန႔ရေတြက ဘာအေရး ယမႈမ မလပခဘး။ တရားသႀကးအားလးန႔ရေတြက ျမနမာအစးရရ႕ ထနးခပမႈေအာကမာ ရေနတယ။ ကၽြနမ တ႔က ရေတြန႔တရားသႀကးက အားကးလ႔ မရဘး။ အဒါေတြေၾကာင ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးေတြဟာ စးပြားေရးလပ တကမၸဏေတြန႔ ခမးသာတသေတြပ အကးအျမတရေစတယ။ ဒါေပမယ ရြာသားေတြအတြကကေတာ ဘာ အကးေကးဇးမ မရဘး။ ”

မခ--- (မ)၊ ထားဝယအမးသမးသမဂၢ၊ ထားဝယ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/ တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂ဝ၁၈ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)157

အထးသျဖင တရားရးစနစတြင ကမၸဏမားဘကက ဘကလကမႈရေၾကာငး ရြာသားမားမ ထငျမငယဆၾက သည။158 ဥပေဒသည ကမၸဏမား၊ အစးရအရာရမားႏင အျခားၾသဇာအာဏာရသမားအား ကာကြယရန အတြက ျပဌာနးထားျခငးျဖစသညဟ ရြာသားမားက ထငျမငသည။159 အမးသမးရြာသတစဥးျဖစသည ေဒၚမ---မ ကၽြနးသစစကခငးျဖစသြားေသာ သမ၏ဘးဘြားပငေျမယာေပၚအား ဝငေရာကက းေကာျခငးအတြက တရားရးတကေရာကရေသာ အမႈကစၥတြင

“သတ႔က ဥပေဒအထကမာ ေနတသေတြ၊ သတ႔က ခမးသာတယ။ အဒါေၾကာင ဥပေဒအထကမာ သတ႔ေန လ႔ရတယ။ ဒါေပမယ ကၽြနမတ႔အတြကကေတာက ဥပေဒ ေအာကမာ ေနတ ဆငးရတသေတြျဖစတယ။ […] ဥပေဒက သတ႔က မလြႊမးမးႏငဘး ။ ဥပေဒက ခမးသာတသေတြက မလႊမးမးႏငပ ဆငးရတသေတြကသာ လႊမးမးႏငတယ။ ”

ေဒၚမ--- (မ၊ ၅ဝ ႏစ)၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ပခးတငးေဒသႀကး၊ ေတာငငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)160

156 Source #14 ႏင Source #43 တြငၾကညပါ။157 Source #43 တြငၾကညပါ။158 Source #11 တြငၾကညပါ။159 Source #51: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဇလငလ တြငထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Short Update: K’Ser

Doh Township, June 2015,” တြငၾကညပါ။ ျမနမာအစးရ၏ဝနထမးမားသည သစထတလပေရးတြင ပါဝငလက ရေနေသးသည။ Source #74: ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Thaton Situation Update: Bilin Township, March to May 2017,” တြင ကရငအမးသားအစညးအရးသည ေဒသခမားအား သစထတလပရန တားျမစထားေသာလညး ၎တ႔ဝနထမးမား ကယတငမာ သစထတလပေရးတြင ပါဝငလကရသညက ေတြ႔ရသည။

160 Source #4တြငၾကညပါ။7777

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ကမၸဏမားႏင အာဏာပငမား၏ျခမးေျခာကမႈ ကမၸဏမားႏင အာဏာပငမား၏ျခမးေျခာကမႈ

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏အစရငခစာမားအရ ရြာသားမားအေနျဖင တရားရးသ႔ ေျမယာသမးယမႈကစၥရပ မားအား တငျပရန ဥပေဒအရ လေလာကေသာကာကြယေပးျခငး သ႔မဟတ လျခစတခမႈရသညဟ မခစားရပါ။ ဤသညမာ တရားမတမႈရရရန ရြာသားမား၏ လပႏငစြမးအေပၚ ႀကးမားေသာကန႔သတခက တစချဖစပါသည။ လကနကကငသမား ပါဝငပတသကမႈရေသာ ပဂၢလကကမၸဏမား၊161 ျမနမာအစးရ၊ KNU တ႔ႏင ပဂၢလကကမၸဏမား162 အၾကား နးနးကပကပ ခတဆကမႈမားရျခငးေၾကာင ပဂၢလေရးအရ အႏရာယ ရသညဟ ရြာသားမားခစားရၿပး ေျမယာသမးယမႈအားခခရန ႀကးစားေသာရြာသားမားအား တကရက အၾကမးဖက ၿခမးေျခာကမႈရခေၾကာငး163 ရြာသားမားမ တငျပခသည။

အႀကးစားစကပးေရးမားလပငနးအတြက ျဖစေပၚေသာ ေျမယာသမးယမႈမားသည ေဒသခလမႈအသက အဝနးမား၏လျခေရးအတြက အႏရာယအရဆးျဖစသညဟ နားလညသေဘာေပါကထားသည။ ဤသညမာ တရားမတမႈရာေဖြရန ေဒသခမား၏လပႏငစြမးက ဟန႔တားထားသည။ ၿမတ-ထားဝယ ခရငရဆအနး စကပးေရးအတြက CKB ကမၸဏမ ျပလပေသာ ေျမသမးကစၥရပတြင-

“ရြာသားေတြက CKB ကမၸဏကေန သတ႔ရ႕ေျမကျပနရေအာငေတာငးဖ႔အတြက လျခမႈမရဘးလ႔ ခစားရ တယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ဒ(ဆအနးစကပးေရး)လပငနးအတြက ကမၸဏက ျမနမာအစးရႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကခလ႔ဘ။ ဒါေၾကာင ရြာသားေတြက သတ႔ရ႕ လျခေရးက စးရမလ႔ ဘာမ မေျပာပ တတဆတစြာ ေနခရတယ။ ”

ေစာဟ--- (ကား) ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသ၊ တနသၤာရၿမ႕နယ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/ တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)164

ဥပမာအားျဖင ၿမတ-ထားဝယခရငရ ရြာသားမားမ ၎တ႔၏ေျမေပၚတြင ဆအနးစကပးေရးလပေဆာငေန သည အဏၰဝါစးမးကမၸဏကသ႔ေသာ အျခားကမၸဏမား၏ အေႏာငအယကေပးမႈမားအား ရငဆငခရသညက

161 Source#2 တြငၾကညပါ။ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈျပခသ ေစာဇ--- မ ေရႊစြမးအငကမၸဏသည နယေျမအတြငး စးပြားေရးလပငနး လပကငႏငရနအတြက တပမေတာႏင ၂ဝ၁၅ ခႏစ ပစခတတကခကမႈရပစေရး သေဘာတညစာခပ မခပဆခငကပင ပးေပါငးထားျခငးျဖစသညဟ ေျပာျပခသည။ လကနကကငအဖြ႔မား၏ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားတြင ပါဝငမႈအား အေသးစတ ပမသရလပါက ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလတြင ထတေဝေသာ “အေၾကာကတရား၏အတျမစ။ ။၂၅ ႏစအတြငး “အေၾကာကတရား၏အတျမစ။ ။၂၅ ႏစအတြငး မတတမးတငထားသည ျမနမာျပညအေရ႔ေတာငပငးရ ရြာသားမား၏ အသမား”မတတမးတငထားသည ျမနမာျပညအေရ႔ေတာငပငးရ ရြာသားမား၏ အသမား” ၏ အခနး ၆။ ။ဖြ႔ၿဖးေရးအခနး ၆။ ။ဖြ႔ၿဖးေရး တြငၾကညပါ။

162 ဤထငျမငယဆခကသည အျခားျမနမာႏငငအေျချပ ေတြ႔ရခကမားအား ျပနလညထငဟပထားသည။ Displacement Solutions ၏ တငျပခကအရ “အစးရ၊ စစတပႏင စးပြားေရးလပငနးရငမား၏ အာဏာႏင ထနးခပမႈမား ဆကလကတညရရနအတြက ထငသာျမငသာရေသာ အပငးတစခအျဖစ စးပြားေရးႏင ႏငငေရးက႑မားႏင ဆကစပလကရသည ေျမယာက႑အား ပမ ျမငလာၾကသည။” ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ေမလတြင ထတေဝသည “Land Acquisition Law and Practice in Myanmar: Overview, Gap Analysis with IFC PS1 & PS5 and Scope of Due Diligence Recommendations,” တြငၾကညပါ။

163 Source #19 တြင ၾကညပါ။ ျမနမာႏငငရ အာဏာပငမားသည ေျမယာသမးဆညးမႈႏင ပတသက၍ ရြာသားမားအား အဓမၼ ဖမးဆးရန၊ ဖမးခပရနႏင တရားစြဆရန နညးလမးမးစက အသးျပၾကသည။ ဤလပေဆာငမႈမားအတြက ျမနမာအပခပေရးႏင ျပစမႈဥပေဒမားက အသးျပ၍ လပေဆာငၾကသည။ တရားဝငဥပေဒဆသညမာ မတရားအသငး အကဥပေဒ (၁၉ဝ၈)၏ ပဒမ ၁၇(၁)၊ သစေတာဥပေဒ၏ ပဒမ ၄၃ (က)၊ ရနကနၿမ႕ေတာ စညပငသာယာေရး ဥပေဒ ပဒမ (၆၈) က အသးျပျခငးျဖစသည။ ေနာကပငးတြင ျမနမာႏငင ျပစမႈဆငရာ ဥပေဒ၏ အသေရဖကမႈ ပဒမ ၄၂၇၊ ကးေကာဝငေရာကမႈ ပဒမ ၄၄၈ ႏင အကးဖကဆးမႈႏင ဆကစပေသာ ဥပေဒ ပဒမ ၄၄၇ က အသးျပလကရသည။

164 Source #26 တြငၾကညပါ။

7878

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

တငျပခသည။ ဤအေတြ႔အၾကမား သည အခ႕ေသာကမၸဏမား “ဥပေဒအထက” ရေနသညက ညႊနျပေနၿပး ရြာသားမားအား ၎တ႔၏ စးရမမႈမားကေဖာျပရန ဥပေဒအေပၚ အားကးမႈအနညးငယသာ ရေစသည။

“အဏၰဝါစးမးကမၸဏက သတ႔သမးခတ ရြာသားေတြရ႕ေျမေပၚမာ ဆအနးစကပးေရး စမကနးအတြက ဘယ ရြာသားဆမ သေဘာတညခကမရယခသလ ရြာသားေတြန႔ဘာေဆြးေႏြးမႈတစခမ လပခတာမရခဘး။ ရြာသား ေတြက သတ႔ရ႕ေျမေတြ ေရာငးဖ႔အတြက သတ႔ရြာလႀကးေတြက စညးရးဖ႔ တစခါႀကးစားခေသးတယ။ ဒါေပမ ရြာလႀကးေတြက သတ႔ရ႕ေတာငးဆမႈက ျငငးပယခတယ။ တစခ႕ေနရာေတြမာ ရြာလႀကးတစခ႕က ကမၸဏရ ေတာငးဆမႈက မျငငးဆနႏငခပ သတ႔န႔ပးေပါငး လပကငခရတယ။ အမနတကယေတာ ရြာသားေတြက သတ႔ရ႕ ေျမေတြေပၚမာ ကမၸဏေတြစးပြားေရး လပဖ႔က သေဘာမတဘ။း ဒါေပမယ ကမၸဏက သတ႔ဘကမာ စစတပရတယ။ ဒါေၾကာင တစခ႕ထခကခတ ရြာသားေတြက သတ႔ရ႕အမေတြက ေျပာငးေရႊ႕ခရတယ။ ”ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသမေရးသားေသာေနာကဆးရအေျခအေနတငျပခက၊

လယဒစးၿမ႕နယ၊ ၿမတထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂ဝ၁၈ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြငထတေဝခသည။)165

ျမနမာအစးရႏင စစတပ အပါအဝင အာဏာလႊမးမးမႈရသမား၏ ေနာကကြယတြင ပါဝငပတသကမႈရျခငးႏင လျခေရးအႏရာယရမႈမားေၾကာင ရြာသားမားမာ တရားမတမႈရရရန ၎တ႔လပႏငစြမးကကန႔သတခထားရ ေၾကာငး ဤအခကက ညႊနျပေနသည။

နဂးခပနဂးခပ

ဥပေဒသညကးေကာမႈ၊ အသေရဖကမႈႏင ၿငမးခမးစြာဆႏၵျပမႈမား အပါအဝင စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားအား ဆန႔ကငေသာရြာသားမား၏ႀကးစားလပေဆာငခကမားကဟန႔တားရန အသးျပျခငးခခရသည။166 ဤကသ႔ ေတြ႔ၾကရမႈမားေၾကာင ရြာသားမားမ ဥပေဒႏငခတဆကေဆာငရြကရန မဝမရျဖစေစခသည။ အေၾကာငးမာ ဥပေဒသည ၎တ႔အား ကာကြယျခငးထက အျပစေပးရနသာျဖစသညဟ ရြာသားမားက ထင ျမငယဆၾကသည။ ရလဒအေနျဖင ရြာသားမားသည ၎တ႔၏လပေဆာငခကနညးလမးအျဖစ ဥပေဒက ပထမေရြးခယမႈအျဖစ ထားရမညအစား ေဒသခေခါငးေဆာငမားႏင ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးျခငး၊ ဥပေဒက အသးခ ျခငးမရဘ ေျမယာအျငငးပြားမႈဆငရာအမႈမားက တကရကေကေအးျခငးမားျဖငသာ အရငလပေဆာင ၾကပါသည။167

165 Source #80: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ေဖေဖၚဝါရလတြင ထတေဝေသာ “Toungoo Interview: Naw A---, November 2015,” တြငၾကညပါ။

166 Source #4 တြငၾကညပါ။167 အျဖစအပကေလလာျခငး- ေျမယာအျငငးပြားမႈအား တရားရးသ႔တငျခငး- ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအမႈကစၥ တြငၾကညပါ။

7979

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

အထကပါပအား ၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ ၁၉ရက ေန႔တြငရကခသည။ ပတြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔၏သတငး မတတမးျပစသမားႏင ေတာငငခရင၊ ထနးတပငၿမ႕နယအတြငးရ ကမၸဏ၏ေျမသမးမႈႏငပတသက၍ တရားစြဆခထားရေသာ ေစာန--- ႏင ေစာခဇ--- တ႔ ေတြ႔ဆစညးေဝးေနသညပျဖစသည။ ေဒသခရြာသားမား၏ေျပာၾကားခကမားအရ မသားစတစစထတြင ခငပြနးသညႏငဇနးသည ႏစဥးစလးပဒမသးခစျဖင တရားစြခၾကရသည။ တရားစြခရေသာ ရြာသားမား တရားခြငသ႔သြားေရာကသည အခါ တရားရးသည ကမၸဏဘကသ႔ ဘကလကမႈမားရေနပါသည။ ရြာသားမားအေနျဖင တရားရးသ႔သြားရသညအတြက စားဝတေနေရးအခကအခမားႏင ၾကေတြ႔ၾကရသည။ ေျမယာျပနာမားအား ကငတြယေျဖရငးမႈမားျပလပသည ကရငအမးသား အစညးအရးမ ေစာဒအ--- က ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အေနျဖင မညသ႔ကညႏငေၾကာငးက ေမးျမနးခသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဘယဘကပက ၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ ၃၁ ရကေန႔၊ ေတာငငခရင ေတာငငၿမ႕တြင ရကကးထားျခငး ျဖစသည။ ပမာ ေတာငငခရင၊ ေတာငငၿမ႕တြင ျပလပခေသာ ဆႏၵျပပြတြင ရြာသားမားက ဥးေဆာငခေသာ ေဒသခေတာငသျဖစသည ေစာဗ--- ၏ ပျဖစသည။ ေစာဗ--- သည အဖမးခခရၿပး ဖမးဝရမးတြင အသနားခလကမတထးခငးျခငး ခခရသည။ ထ႔အျပငဆႏၵျပရာတြင အသးျပခသည အသခ႕စကအား ေတာငငၿမ႕နယ ရစခနးသ႔ အပရနလညး အမန႔ေပးျခငးခခရသည။ ပတြင ေဖာျပထားသညအတငး ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ ၃၁ ရကေန႔ ညေန ၅နာရအခနတြင ထအသခ႕စက ၂ လးအား ေတာငငၿမ႕ အမတ (၂) ရစခနးသ႔ လာေရာကအပႏခ သည။ ညာဘကပမာ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ ၂၂ ရကေန႔၊ ေတာငငခရင၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ဒဘ--- ေကးရြာတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈျပလပၿပး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသမ ရကချခငးျဖစသည။ ထသ၏ အမညမာ ဥးဒက--- ျဖစၿပး အသက ၃ဝအရြယရသည ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ၏ ဝနထမးတစဥးျဖစသည။ သက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အား ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ အလပသမားမားက ရြာသားမား၏ ငကေပာျခမားအား ခတထြငရန ေစခငးခရမႈႏငပတသကၿပး ၎၏အေတြ႔အၾကက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသထမတစဆင ျပနလညေျပာျပခသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဓာတပမား။ ။ ဥပေဒဆငရာဗဟသတ ႏင တရားမတမႈရရခြငဓာတပမား။ ။ ဥပေဒဆငရာဗဟသတ ႏင တရားမတမႈရရခြင

8080

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

အျဖစအပကေလလာျခငး- ေျမယာအျငငးပြားမႈအား တရားရးသ႔တငျခငး- ေကာငးအျဖစအပကေလလာျခငး- ေျမယာအျငငးပြားမႈအား တရားရးသ႔တငျခငး- ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ၏အမႈကစၥၥ ျမနမာေအာငကမၸဏ၏အမႈကစၥၥ

နဒါနးနဒါနး

ေတာငငခရငတြင ေကာငးျမနမာေအာင ကမၸဏ (KMAC) မစစဥလပေဆာငေန ေသာ အႀကးစားစကပးေရးစမကနး168 သည စးပြားျဖစဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား ေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ လ႔အခြငအေရး ခ းေဖာကမႈမားကေဖာျပရာတြင ေလလာ သးသပရနေကာငးေသာ ကစၥရပတစချဖစ သည။ အစရငခစာျပစသညကာလအတြငး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔မ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏႏ ငပတသက၍ အစရငခစာ ၃၉ ေစာင လကခရရခသည။ ေတာငငခရငရ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ၏ စကပးေရးစမကနးအား ေလလာသးသပေသာျဖစရပတစခအျဖစ ေရြးခယရသည အဓကရညရြယခကမာ ေျမယာသမးဆညးမႈက ရငဆငေနရ ေသာရြာသားမားသည တရားမ တမႈရရရနအတြက ၎တ႔၏ ႀကးပမးမႈက မးေမာငးထးျပရနျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင စာဖတသမားအေနျဖင ဤစးပြားျဖစ စကပးေရးစမကနး၏ ဆးကး သက ေရာကမ ႈမ ားေ ၾကာင ရ ြာသားမ ားမ ၎တ႔ေျမယာမားအား ကာကြယရန မညသ႔ႀကးပမးၾကသညက ပမနားလည သရႏငရနျဖစသည။

ေတာငငခရငရ ရြာသားအမားစမာေတာငသလယသမားမားႏင စကပးေရးလပသားမားျဖစၾကၿပး ၎တ႔၏ အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးမားသည ၎တ႔၏ေျမယာကသာမခလပကငေနရသည။ ေကာငးျမနမာ ေအာငကမၸဏ၏စကပးေရးစမကနးသည အဘ--- ရြာ၊ အစ--- ရြာ၊ အဒ--- ရြာႏင အအ--- ရြာမား သာမက သေတာငႀကးၿမ႕နယႏင ထနးတပငၿမ႕နယရအျခားရြာမားကလညး လကရတြငဆးကးသကေရာကမႈ မားရေနၿပး ေနာငတြငလညးဆကလကရေနဥးမညျဖစသည။

168 ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမားအစအဖြ႔ ဟလညးေခၚသည။

8181

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအေၾကာငးေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအေၾကာငး

ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏသည ျမနမာပဂၢလကပငစးပြားေရးအဖြ႕ျဖစၿပး ၂ဝဝ၅ ခႏစတြင စတငတည ေထာငခသည။ ၎ကမၸဏအဖြ႔သည ေတာငငခရငတြင ကၽြနးပငစကပးေရးမားႏင ျမနမာႏငငအႏ႔အျပား တြင သတတြငးလပငနး၊ စကပးေရး၊ သေဘာၤျဖင ကနစညပ႔ေဆာငေရးလပငနး၊ ေဆာကလပေရးလပငနးႏင အျခားအမျခေျမဖြ႕ၿဖးေရးလပငနးမားတြင ရငးႏးျမႇ ပႏမႈရသည။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေျမယာသမး ဆညးမႈကစၥရပမားတြင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ သမးယခေသာေျမယာမားေပၚတြင ရြာသားမားအား ကးေကာေနသမားအျဖစစြပစြ၍ တရားစြဆခသညလပရပမားအပါအဝငဘးဘြားစဥဆက ေျမယာပငဆငခ ေသာရြာသားမားအား ၿခမးေျခာကသညလပရပမားတြငလညး ပါဝငပတသကမႈမားရခသည။169 ေကာငးျမနမာေအာငကမ ၸဏ၏ဥကဌျဖစသ ဥးခငေမာငေအးသည လကရတြင ျမနမာႏငငဘဏမားအသငး (MBA)၏ဥကဌ၊ ျမနမာဗဟသမဝါယမအသငးအဖြ႔ (CCS)၏ဥကဌ၊ ျမနမာျပညတြငးရငးႏးျမႇပႏသမား ဖြ႔ၿဖးေရးအသငး (MIDA) ၏ဥကဌ၊ သမဝါယမဘဏ (CB Bank) ၏ဥကဌ၊ ျမနမာအေသးစားေငြေရး ေၾကးေရးဘဏ(MMB)၏ဥကဌ၊ ႏငငသားစပြားေရးအာမခ (အမားပင) လမတက (CB Insurance) ၏ ဥကဌႏင CB လျခေရးလပငနးမား၏ ဥကဌလညး ျဖစသည။170

ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနး၏ ေနာကခအေၾကာငးအရာ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနး၏ ေနာကခအေၾကာငးအရာ

၂ဝဝ၉ခႏစတြင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ စးပြားျဖစစကပးခငးမားျပလပရန ေတာငငခရငရ ေျမလြတ ေျမရငးမား စစေပါငးဧက ၂,၄ဝဝ ကအသးျပရန ျမနမာအစးရထမ တရားဝငခြငျပခကေတာငးခခသည။ ၂ဝဝ၉ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ ၂၂ ရကေန႔တြင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ထေျမမားက ႏစ ၃ဝ လပကငခြင ခြငျပခကေပးစာရရခသည။ ထခြငျပခကေပးေသာစာျဖင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ သေတာငႀကး ၿမ႕နယ၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစရ ရြာသားမားအသးျပေနေသာ ေျမဧက ၂,၄ဝဝ အားသမးယခသည။171 ေဒသခရြာသားမား၏ေျပာၾကားခကအရ ထေျမမားသည မစကပးရေသးေသာေျမလြတေျမရငးမား မဟတပါ။ ေဒသခရြာသားမားသည ဓေလထးတမးအစဥအလာအရ ေျမယာလပပငခြငပစျဖင အသးျပေနၿပး ထေျမယာ မားက မးဆကတစဆငၿပးတစဆင လကဆငကမးထနးသမးလပကငချခငးျဖစသည။

“ ၿဗတသလမးေတြ ကၽြနေတာတ႔ႏငငကေနမထြကခင ဟးအရငတနးက ဒေျမေတြဟာ ကၽြနေတာတ႔ရ႕ေျမ ေတြျဖစတယ။ ကၽြနေတာတ႔ကရငလမးေတြက ဂပနေတြကတကဖ႔ ၿဗတသလမးေတြကကညခတယ။ အဒ ေတာ ကရငလမးေတြက ဘာလခငလလ႔ေမးခတယ။ ကၽြနေတာတ႔ကရငေတြ ဘာပလခငလခင ေပးမယလ႔ ၿဗတသေတြေျပာခတယ။ ကၽြနေတာတ႔က ကရငလမးေတြျဖစတအတြကေၾကာင ကၽြနေတာတ႔လယထမာပ

169 ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏႏငပတသက၍ပမသရလပါက ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ေအာကတဘာလတြင ထတေဝေသာ “Foundation of Fear: 25 years of villagers’ voices from southeast Myanmar ၏ အခနး(၆)။ ။ဖြ႔ၿဖးေရးအခနး(၆)။ ။ဖြ႔ၿဖးေရး တြငၾကညပါ။ ေကာငးျမနမာေအာင ကမၸဏ ေန႔စားဝနထမးတစဥးႏငေတြ႔ဆေမးျမနးခနးအား၊ Source #71: ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြငထတေဝေသာ ကရငလ႔အခြင အေရးအဖြ႔၏ “Toungoo Interview: U A---, 2017,” တြငၾကညပါ။ ရြာသားမားအား ကးေကာမႈျဖင တရားစြဆထားမႈႏငပတသက ၍၊ Source #44: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဇြနလတြင ထတေဝေသာ “Toungoo Interview: Htantabin Township, November 2015,” တြငၾကညပါ။

170 Bauing Group မ ထတေဝခေသာ “http://en.szby.cn/news-1009.html” ဝကဆဒတြငၾကညပါ။ ၎ဝကဆဒက ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဇြနလ ၁ရက ေန႔တြင ရာေဖြၾကညယချခငးျဖစသည။

171 ဤေနရာေဒသ၌ရ ၾကေသာ ေဒသခမားသည ျမနမာအစးရမ သတမတေခၚဆေသာ တညေနရာေဒသအမညမားက အသးျပေနပါသည။ (ဤအေၾကာငးအရာထကပသလလင ေကးဇးျပ၍ အစရငခစာျပစပနညးလမးမားအစရငခစာျပစပနညးလမးမား သ႔သြားၾကညပါ)။

8282

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

လပကငခငတယ။ အရငတနးကဆ မငးသတအတငး ေတာငေပၚမာရတ ကရငလမးအမားစဟာ သတ႔ အသကေမြးဝမးေကာငးျပႏငဖ႔အတြက ေတာငယာစကပးေရးလပကငဖ႔ ဒေျမေတြကအသးျပခတယ။ ”

ေစာအလ--- (ကား၊ ၄၆ႏစ)၊ အစ--- ေကးရြာ၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)172

သမးဆညးခေသာ ေျမဧက၂၄ဝဝ အျပင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ အျခားေသာေျမမားကလညး ဆက လကသမးယခသည။ ထအတြကေၾကာင ရြာသားမား၏စကခငးပငမားက ခတလျခငးႏငမး႐ႈ႕ဖကဆးျခငး၊ ရြာသားမား၏အမမားအား ၿဖဖကျခငးႏင ရြာသားမားအား အဓမၼေနရပေရႊ႕ေျပာငးေစျခငး သ႔မဟတ ထြကခြာ ေစျခငးျဖင ျပလပခသည။ ဤအေၾကာငးကစၥမားေၾကာင ရြာသားမားသည ၎တ႔ေျမယာမားအား ကာကြယ ရနႏင ျပနလညေတာငးဆရန ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအား ဆန႔ကငဆႏၵျပမႈမားစတငခသည။ ယေန႔ တငေအာင KNU၊ ျမနမာအစးရႏင ရြာသားမား၏ေျမယာတငးတာမႈစစတမးမားအရ ၎ကမၸဏသည ရြာသားမား၏ခန႔မနးေျခ ေျမဧက ၅ဝဝဝ သမးယခၿပးျဖစသည။173

အစဥးပငးတြငရြာသားမားမ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ၏ ကၽြနးသစစကပးေရးစမကနးအေၾကာငး သ႔မဟတ ၎တ႔၏ေျမယာမား သမးယခရမညအေၾကာငးကမသခၾကပါ။ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ လပသားမားမ ၎တ႔ေျမေပၚတြင အပငမားလာေရာကရငးလငးခနမစၿပး ရြာသားမားအေနျဖင မမတ႔ေျမမားအသမးခရသညကရတတရကသရခသည။ ထအခနမစ၍ ရြာသားမားသည အမးမးေသာ နညးလမးမားကအသး ျပ လပေဆာငခ ၿ ပး ၎တ႔ေ ျမယာမ ား က ကာကြယခ ၾကသည။ ရ ြာသားမ ား၏စညး ရး လႈ႔ေဆာႀကးပမးမႈမားေၾကာင ရြာသားမားသညေလာေၾကးေငြမား ေပးအပျခငးမားႏင ေဒသချပညသမား အတြက စမကနးေဖာေဆာငေနစဥအတြငး ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအစညးအေဝးစစဥေပးျခငးမားရရခသည။ သ႔ေသာရြာသားမားအေနျဖင ကမၸဏမေပးေသာ ေလာေၾကးေငြအား မလခငခေၾကာငးေျပာျပခသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ရြာသားမားသည ေလာေၾကးေငြမားရရျခငးထက ၎တ႔ေျမယာမားျပနလညရရျခငး သည ပမ၍အေရးပါေၾကာငးတငျပခသည။

ေဒသခရြာသားမားသည ၎တ႔ေျမယာမ ထြကခြာရနျငငးပယၿပးေနာကတြင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ရြာသားမားအား ၎တ႔ေျမေပၚမထြကခြါရန နညးလမးအမးမးအသးျပခသည။ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ သည ေျမယာသမးဆညးရနအဓကလပေဆာငေသာနညးလမးမားထမတစခမာ ရြာသားမားအားၿခမးေျခာကခ ျခငးႏင တရားစြဆျခငးမားျပလပခသည။

ေျမယာအျငငးပြားမႈမားအား တရားရးတြင ေျဖရငးျခငး- ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအမႈကစၥ ေျမယာအျငငးပြားမႈမားအား တရားရးတြင ေျဖရငးျခငး- ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအမႈကစၥ

ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏသည ရြာသားမားအား တရားစြဆျခငးျဖင ၿခမးေျခာကခသညမာ- “တကယလ႔ မငးတ႔ (ရြာသားမား) တရားရးကသြားရင ေသခာေပါကမငးတ႔အမႈ႐ႈးလမမယ။ တကယလ႔အမႈ႐ႈးရင မငးတ႔ ေထာငထသြားရမယ” ဟေျပာခသည။ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ျမနမာႏငငျပစမႈဆငရာဥပေဒပဒမ

172 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ထတေဝခေသာ “Toungoo Interview: Htantabin Township,” တြင ၾကညပါ။

173 Source #29 တြငၾကညပါ။

8383

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

၄၄၇ အရ ဝငေရာကကးေကာမႈျဖငရြာသားမားအား တရားစြဆခသည။ ကမၸဏမ ရြာသားမားအား ၂ဝ၁၄ခႏစမ စ၍ တရားစြဆခသည။174

၂ဝ၁၄ခႏစတြငေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ၎တ႔သမးယထားေသာေျမယာေပၚတြငရြာသားမား ဝငေရာက ကးေကာသညဆ၍ ၎တ႔အားတရားစြခသည။ “ဥးအဖ---ႏင ေစာအဂ---တ႔ဟာ ေကာငးျမနမာေအာင ကမၸဏက တရားစြခတသားအဖျဖစတယ။ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏက သတ႔သမးယတ ေျမေပၚမာ ရြာသားေတြကးေကာၿပး လပကငေနခတယလ႔ေျပာဆခတယ။ [....] ကမၸဏက သတ႔က တရားစြတာက ၿခမးေျခာကမႈတစခလပ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ကမၸဏက တစျခားရြာသားေတြက ဒကစၥကျမငၿပး ေၾကာက သြားေအာငလပတာျဖစတယ။ ” 175 ထ႔အတြကေၾကာင ရြာသားမားမာ တရားရးတကရန ေငြေၾကးအခကအခ မားရငဆငခရသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ တရားရးသ႔ သြားရသညေန႔ရကမားသည ရြာသားမားအတြက အလပမလပရတအတြကေၾကာင ဝငေငြမရေသာေန႔ျဖစခရၿပး တရားရးကစၥအေတာအတြငး ၎တ႔မသားစ စားဝတေနေရးအတြကမေထာကပႏငေတာေပ။

ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏဝနထမးမားမ ထပဖနတလလတရားရးသ႔လာေရာကရနပကကြကမႈမားေၾကာငရြာသားမားသည ၎တ႔၏ေငြေၾကးအခကအခမားအား ပမဆးရြားေစသည။

“သတ႔ရ႕အလပေတြကပစၿပး သတမတထားတရကခနးအတငး တရားရးကႀကးစားၿပးသြားရတယ။ သတ႔ ဟာမပကမကြက အႀကမတငးတရားရးကသြားခတယ။ ဒါေပမယ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏက တာဝနရ ဝနထမးေတြက ရးခနးရခရင တရားရးက ပမနမလာခဘး။ ရးခနး (၃)ခါရရင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏက ရးကတစခါပလာခတယ။ အဒါေတြေၾကာင ရြာသားေတြက စားဝတေနေရးအခကအခေတြန႔ရငဆငရတယ။ ဘာေၾကာငလဆရင သတ႔က ေရ႕ေနငားခ၊ ခရးစရတန႔ အျခားဝနေဆာငမႈ ကနကစရတေတြကလညး ေပးရ တယ။ ”

ေစာယ--- (ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသ၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြငေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)176

ဤအခကအခစနေခၚမႈမား ရေသာျငားလညးအျခားေသာအကအညမားျဖင ရြာသားမားမေကာငးျမနမာ ေအာငကမၸဏအားတရားရး၌ ပထမအမႈႏစခတြငအႏငရရခသည။ ဥးအဟ--- သည လြတလပေသာအလပ သမားသမဂၢ၏အေထြေထြအတြငးေရးမးျဖစၿပး ရြာသားမားအား ၎တ႔၏ေျမယာျပနလညေတာငးဆမႈတြင ကညရန ကယစားျပပါဝငခသည။

174 Source #22 တြငၾကညပါ။175 Source #23 တြငၾကညပါ။176 Source #23 တြငၾကညပါ။

8484

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

“ေတာငငၿမ႕နယအရာရန႔ ကမၸဏႏစဖကလးက အဒါက (ရြာသားမား ရငဆငေနရသညအခကအခမား) လစလ႐ႈခတယ။ အာဏာပငက(ၿမ႕နယအရာရ) ကမၸဏဘကကေနဘကလကမႈရခၿပး ရြာသားေတြဘကက ေတာမရပတညခဘး။ ရြာသားေတြကအဒေနာက ဘယသ႔ကအားကးရမလဆတာမသပ စနေခၚမႈအေျခအေန တစရပကရငဆငခရတယ။ ကေကာငးစြာန႔ ကၽြနေတာတ႔ဟာ ဥးအဟ---န႔ ေတြ႔ခၿပး သက ကၽြနေတာတ႔ရ႕ အခကအခေတြကသရရၿပး ကညဖ႔ဆႏၵရခတယ။ ”

ဥးစ--- (ကား၊ ၅၁ ႏစ)၊ အစ---ေကးရြာ၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ေတာငငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)177

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သ႔ေပးပ႔ခေသာစာတစေစာငအရ ၂ဝ၁၄ခႏစ၊ ဧၿပလ ၈ရကႏင ၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ေအာက တဘာလ ၁၄ရကတြင သေတာငႀကးၿမ႕နယတရားရးအဆင၌ ရြာသား (၁ဝ) ဥးမာ ႏစႀကမတရားစြဆျခငးခခ ရသည။ ထ႔ေနာက ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ မတလ ၁၃ရကတြင ေတာငငခရငတရားရးအဆင၌ ၎တ႔အားတတယ အႀကမတရားစြခၿပးေနာက ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ ၂၁ရကတြင ပခးတငးတရားရးအဆင၌ တရားစြဆခရခ ျပနသည။ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ေကးလကျပညသမားအား ၎တ႔ေျမယာမားက လကေလာေပးရန အတြကဖအားေပးရန ဤအယခဝငမႈမားအား ဆကလကလပေဆာငခသည။

“သတ႔က(ကမၸဏ) ေတာငငၿမ႕နယအဆငတရားရးမာ ေဒသခေတြကေခၚခတယ။ ဒါေပမယ ေဒသခေတြက တရားရးမာအမႈႏငခတယ။ အဒေနာကခရငအဆငတရားရးမာ (ကမၸဏ)ထပၿပးတရားစြခတယ။ ဒတခါ လညးဘ ေဒသခေတြအမႈႏငခတယ။ ေနာကဆးမာ တငးအဆငမာ ထပၿပးတရားစြတယ။ အခရြာသားေတြက ကနကစရတန႔ ခရးသြားလာေရးေတြေၾကာင တငးအဆငတရားရးကသြားဖ႔ႀကးမားတအခကအခန႔ ရငဆင ေနရတယ။ ”

ဥးစ--- (ကား၊ ၅၁ႏစ)၊ အစ--- ေကးရြာ၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ေတာငငၿမ႕နယ၊ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)178

ေကးလကစြမးရည တ႔ျပနမႈနညးလမးမားေကးလကစြမးရည တ႔ျပနမႈနညးလမးမား

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏အစရငခစာမားအရ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ၏စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးအား ဆန႔ကငရနမတတမးတငျခငး၊ တငၾကားစာမား၊ ေျမယာမားအားျခစညးရးခတျခငးႏင ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမား အပါအဝင ရြာသားမားမ ၎တ႔ေျမယာအခြငအေရးအတြကေတာငးဆရန မတကြျပားေသာတ႔ျပနမႈနညး လမးမားအားအသးျပခသည။

မတတမးတငျခငးမတတမးတငျခငး

‘ေျမယာလပပငခြငလကမတမားႏင မတတမးတငျခငး’ အခနးတြငေဖာျပခသကသ႔ ေကာငးျမနမာေအာင ကမၸဏလပေဆာငမႈမားေၾကာင ေျမယာဆးရႈးသြားရသညရြာသားမားသည ေယဘယအားျဖင ၎တ႔ေဒသ မားရ ေျမယာပငဆငမႈစနစမားအေၾကာငး ေသေသခာခာမသရရျခငးတ႔ျဖစသည။ ေတာငငခရငမ ရြာသား အမားစမာ ဓေလထးတမးအစဥအလာ ေျမယာကငသးမႈမားအေၾကာငးသာသရေသာေၾကာင ၎တ႔လပကင

177 Source #29 တြငၾကညပါ။178 Source #29 တြငၾကညပါ။

8585

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေနခေသာ ေျမယာမားက၎တ႔ပငဆငသညဟ ယၾကညခၾကသည။179 အခ႕ရြာသားမားတြင ျမနမာအစးရႏင ေျမဌားသေဘာတစာခပမားရခသည။ ဆလသညမာ ၎တ႔တြငလပပငခြင အခြငအေရးမားရေသာလညး လအပေသာေျမပငဆငမႈမဟတခပါ။180 ေျမသမးယမႈမားေၾကာင နစနာခေသာရြာသားမားသည ၎တ႔၏ ေျမခြနေျပစာမားအား သကေသခအေထာကအထားပစအျဖစ သမးထားခသည။ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ လပသားမားႏင အစးရကယစားလယမားမ ထစာရြကစာတမးေျမခြနေျပစာမားက ထညသြငးစဥးစားျခငး မရသညအျပင အသအမတလမျပခေပ။ ထ႔ေၾကာငထစာရြကစာတမးမားသည ရြာသားမားအတြက တရားဝင ကာကြယေပးမႈတစခအျဖစ အသးမဝငခပါ။

ကန႔ကြကဆႏၵျပျခငးကန႔ကြကဆႏၵျပျခငး

ေတာငငခရငရရြာသားမားသည နညးလမးအမးမးျဖင ၎တ႔၏ေျမယာမားအားကာကြယရနအတြက ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအား ဆန႔ကငဆႏၵျပခသည။ ၂ဝ၁၅ ခႏစတြင ခန႔မနးေျခရြာသား ၂ဝဝ ခန႔ စစညးကာ ၎တ႔၏ေျမမားအားျပနလည၍ ျခစညးရးခတျခငးႏင ‘ထြနတးတကပြဆႏၵျပမႈ’ လပရားမႈတစခက လပေဆာငခၾကသည။181 ရြာသားမားဆႏၵျပသညေနရာသ႔ ရမားမေသနတမားျဖငေရာကရလာသည။ ရမားမ ေဒသခမားအားဖမးဆးၿပး ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ရြာသားမား၏ေျမမားကအသးျပရန ခြငျပခကရေသာေၾကာင ရြာသားမားမာ၎တ႔စကပ းျခမားမထြကခြာရမညဆေသာ ‘ကတခစာရြက’တြင လကမတေရးထးခငးခသည။

၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ ၅ရကႏင ၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ ၁၂ရကတ႔တြင ရြာသားမားမထပမ၍ကန႔ကြက ဆႏၵျပခသည။ ထအခနတြင ၿငမးခမးစြာစေဝးခြငႏင ၿငမးခမးစြာစတနးလညလညခြငဆငရာ ဥပေဒပဒမ ၁၉ ႏငအည ရြာသားမားမအသးျပၿပး ေၾကြးေၾကာသမားႏငေဆာငပဒမားအတြက ႀကတငခြငျပခကတငျခငးႏင ဆႏၵျပမႈအတြကခြငျပခကရရရန ရစခနးတြငေလာကထားခသည။182 ဇနနဝါရလ ၁၂ ရကေန႔၌ ဆႏၵျပရန အတြက ခြငျပခကရရရနရြာသားမားမ ရစခနးသ႔ေလာကထားမႈ ေလးႀကမတငျပလပခရၿပး ေနာကဆး ခြငျပခကရသညမာ မနကေစာေစာမစ၍ အခနသးနာရအေတာအတြငးသာ ဆႏၵျပရနခြငျပခသည။

၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ ၁၂ရက ဆႏၵျပမႈၿပးေနာက ရမားမေဒသခမားအားဖမးဆးခၿပး အမားျပညသၿငမး ခမးမႈအားေႏာကယကမႈႏငဆကစပကာဥပေဒခးေဖာကမႈအျဖစ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ တရားစြခ သည။183 အျပစအပကတစခတြင ရမရြာသားတစဥးအားတရားစြခၿပး ထသ၏အသခ႕စကအား တရားရးထသ႔ သကေသအျဖစယလာခငးခသည။ ထရြာသားမာဆႏၵထတေဖာမႈအတြက အသခ႕စကအားငါးခေသာေၾကာင ၿမ႕နယတရားရးတြင တရားစြခရေသာအခါ ရမ၎ရြာသားအား အသခ ႕စကအသစတစခကဝယခငးခသည။ ထရြာသားမာ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအားဆန႔ကင၍ ဆႏၵထတေဖာမႈတြင ဥးေဆာငခေသာေၾကာင သ႔တစဥးတညးသာကြက၍ တရားစြခသညဟသသယရခသည။ ၎၏ေျပာၾကား

179 Source #23 တြငၾကညပါ။180 Source #29 တြငၾကညပါ။181 Source #44: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဇြနလတြင ထတေဝေသာ “Toungoo Interview: Htantabin Township,

November 2015,” တြငၾကညပါ။182 Source #45: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြငထတေဝေသာ “Toungoo Interview: Saw Bx---,

January 2016,” တြငၾကညပါ။183 Source # 46: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ေဖေဖၚဝါရလတြင ထတေဝေသာ “Toungoo Interview: Saw A---,

January 2016,” တြငၾကညပါ။

8686

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ခကအရ အသခ႕စကမာ ၎မပငသညတငေအာင ‘မငးအေနန႔ ဒဟာ(အသခ႕စက) ကသမားဆက ငားခေပမ ဒကစၥအတြက မငးမာတာဝနရတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ဒဆႏၵျပမႈကမငးဥးေဆာငလ႔ပ။ ဒါေၾကာင မငးမာတာဝနရၿပး တာဝနခရမယ’ ဟ ရမ သ႔အားေျပာခသည။

ရြာသားမားမ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအား ဆန႔ကငဆႏၵေဖာထတခခနတြင အျခားေဒသခရြာသားမား မလညး ၎တ႔အားဆႏၵျပမညေနရာမားသ႔ သြားလာရနအတြက ထရပကားမားငားရမးျခငး သ႔မဟတ ရနပေငြအားျဖငလညးပပးကညျခငးမားျပလပခၾကသည။184 ဆႏၵျပၿပးေနာက ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ေဒသခမားႏငေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအစညးအေဝးမား လပေဆာငရနသေဘာတညခသညဟ ရြာသားမားမ တငျပခသည။ သ႔ေသာ ထအစညးအေဝးမားသည ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏကယစားလယမားႏင ေဒသခမားမ ၎တ႔ကယစားလယအျဖစအသအမတျပမႈမရေသာ ေတာငသလယသမားဖြ႔ၿဖးေရးပါတအၾကား သာျဖစပြားခသည။185 အမးမးေသာဆႏၵျပမႈမားလပေဆာငၿပးေနာက ဆႏၵထတေဖာမႈမားတြင အျခားရြာ သားမားမ ပါဝငရနစတပါဝငစားလာခၿပး လထအေျချပစညးရးလႈ႔ေဆာမႈ နညးလမးမားအျဖစအသြငေျပာငး လာခသည။

တငၾကားစာမားတငၾကားစာမား

သမးဆညးထားေသာ ေျမမားကျပနလညရရရနအတြက ေတာငးဆရာတြင ရြာသားမားသည နညးဗဟာ ပစတစခအျဖစေျမသမးဆညးမႈတြင ပါဝငပတသကလပေဆာငသမားအားဖအားေပးရန တငၾကားစာမားက လညးေရးသားခသည။ တငၾကားစာမားက ျမနမာႏငင၏ႏငငေတာအတငပငခရး အပါအဝင အမးမးေသာ ျမနမာအစးရဌာနမားႏင ေဒသခအာဏာပငမားသ႔ေပးပ႔ခသည။ သ႔ေသာ ရြာသားမားသည ယခထတငေအာင မညသ႔ေသာျပနလညတ႔ျပနမႈမးကမမရရခေပ။ ၎တ႔ အျမငသေဘာထားမား အသအမတျပခရသညအေနအထားတြငမရေပ။ ဤသ႔ေသာအေျခအေနတြင ရငးလငးေသာနစနာမႈတငၾကားျခငး ယႏရားမားမရျခငးသည ရြာသားမား ယခလပေဆာငေနေသာနညးလမးမား၏ထေရာကမႈအား ကန႔သတထားရာ ေရာကသည။

အတားအဆးမားႏင စနေခၚမႈမားအတားအဆးမားႏင စနေခၚမႈမား

ရြာသားမားမ ၎တ႔၏ေျမယာအခြငအေရးမားရရရနအတြက စညးရးလႈပေဆာသညတ႔ျပနမႈနညးလမးမားက အသးျပရာတြင အတားအဆးအခကအခမားစြာရငဆငႀကေတြ႔ခရသည။ ဤေလလာေတြ႔ရေသာ ျဖစရပတြင ေဒသချပညသမားအတြက အႀကးမားဆးစနေခၚမႈမာ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ၊ ျမနမာအစးရႏင တပမေတာစစသားေဟာငးမားအၾကား ပတသကဆကႏြယေနေသာေကာငးမြနသည ဆကဆေရးရ ေနျခငးျဖစသည။ ဤသ႔ေသာ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏႏင ရြာသားမားအၾကား အငအားမတမႈမရျခငး သည ရြာသားမားအတြက ၎တ႔အခြငအေရးမားအားေတာငးဆရာတြင ပမခကခေစပါသည။

ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ၏ဥကဌ ဥးခငေမာငေအးသည ျမနမာအစးရႏင ရငးႏးေသာဆကဆေရးရသည။ သသည အမးသား စးပြားေရးႏင လမႈေရး အၾကေပး ေကာမတအဖြ႔ဝငႏင သမၼတဥးသနးစနလကထကတြင

184 Source #22 တြငၾကညပါ။185 Source #45: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြငထတေဝေသာ “Toungoo Interview: Saw Bx---,

January 2016,” တြငၾကညပါ။

8787

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

စပြားေရးအၾကေပးပဂၢလအျဖစ တာဝနထမးေဆာငခသည။186 ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏႏင ေဒသခရြာ သားမားအၾကား မမတေသာလပႏငစြမးမားရေနျခငးသည အၾကးစား စးပြားျဖစဖြ ႔ ျဖးေရးစမကနးမား အေကာငအထညေဖၚသညအခါ ေဒသခရြာသားမား၏ တပငတႏငစကပ းေရးလပငနးမားအေပၚ သကေရာကမႈရေစပါသည၊၊187 ဥပမာအားျဖင ရြာသားမားမ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအားဆန႔ကင၍ ဆႏၵျပရာတြင ေဒသတြငးျမနမာအစးရရမားမ ရြာသားမား၏ လပေဆာငမႈမားအားတားဆးရန ေရာကလာခၿပး ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအား လအပေသာခြငျပခကမား ေတာငးဆရနမလပ တနျပနဆႏၵျပမႈ ျပလပရနအတြက ခြငျပေပးခသည။188

ရြာသားမားမ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏသည တပမေတာႏငပတသကမႈတစစတစရာရေနသညဟ ထငျမငယဆၾကသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ကမၸဏမ ၎တ႔၏အလပသမားမားအား စစသငတနးေပးရန တပမေတာမ စစသားေဟာငးမားက ငားရမးချခငးေၾကာငျဖစသည။189 ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေတြ႔ဆေမး ျမနးခေသာ ကမၸဏအလပသမားတစဥး၏ေျပာၾကားခကအရ ထစစသငတနး၏ ရညရြယခကမာ ကမၸဏအား ကာကြယရနအတြက တတမားႏငဓားမားစေသာ အေသးစားလကနကမားက အသးျပ၍ မညသ႔တကခက ရမညက သငၾကားေပးရနအတြကျဖစသည။ ထသငတနးေပးထားေသာအလပသမားမားသညလညး ကမၸဏအေပၚသစၥာရမႈက ေသခာေစရနကတသစၥာျပရသည။ ထကတသစၥာမာ ကမၸဏအားသစၥာမေဖာကပ ေစာငေရာကရန၊ ကမၸဏအားကာကြယရနႏင ကမၸဏအားေႏာငယကသမားအား ျပနလညတ႔ျပနရန ျဖစသည။ ဤကသ႔ စစတပကအေျခခေသာသငတနးသည ရြာသားမား၏လျခေရးကၿခမးေျခာကေနသည။190

ထပမျဖညစြကခကအေနျဖင အငအားခငးမညမမႈသည ရြာသားမားမေဒသတြငးဆးျဖတခကခသမားက စညးရးလႈ႔ေဆာရနပမခကခေစသည။ ရြာသားမားမာ ၎တ႔၏အလပမအခနယကာ တရားရးတကရန ခရး သြားလာေရးစရတမားအတြကခကခသညကသရၿပး ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ တရားရးခနးတက ေရာကရနပကကြကျခငးအားျဖင ၎တ႔၏လပပငခြငရမႈက ဆကလကအျမတထတအသးခခသည။ ေကာငး ျမနမာေအာငကမၸဏမ တရားရးအမႈကစၥအား မၾကာခဏပကကြကျခငးသည ေျမသမးခရမႈမားေၾကာင သက ေရာကမႈရေသာ ရြာသားမားအတြက ေငြေၾကးဝနထပဝနပးမား ပမျဖစေစပါသည။

ကၽြနးပငစကပးေရးစမကနး၏ ဆးကးသကေရာကမႈမားကၽြနးပငစကပးေရးစမကနး၏ ဆးကးသကေရာကမႈမား

ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ၏ ကၽြနးပငစကပးေရးစမကနးမားသည ေဒသခမား၏ အးအမေနစရာမားႏင အသကေမြးဝမးေကာငးမားအတြက ထခကမႈမားရခသည။

186 “CB Bank boss sues farmers over dispute’, the Myanmar Times 2018: https://www.mmtimes.com/national-news/mandalay-upper-myanmar/8051-cb-bank-boss-sues-farmers-over-dispute.html,” တြငၾကညပါ။

187 Source #2 တြငၾကညပါ။188 Source #45: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြငထတေဝေသာ “Toungoo Interview: Saw Bx---,

January 2016,” တြငၾကညပါ။189 Source #29 တြငၾကညပါ။190 Source #29 တြငၾကညပါ။

8888

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ေျမအသမးခခရေသာ ရြာသားမားအား လေလာကေသာေလာေၾကးမေပးခ ေသာေၾကာင ေဒသခအမားစမာ အသကေမြးဝမးေကာငးအခကအခမားႏင ရငဆငၾကရသည။ ထပမ၍ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ၏ တရားစြခရေသာရြာသားမားသည တရားရးခနးမား တကေရာကရန တရား ေရးဆငရာ ကနကစရတမားႏငခရးစရတေၾကာင ေငြေၾကးအခကအခမားႏင ရငဆငခရသည။191 ဤေကး လကျပညသမား၏ေျမယာမားသည တစျဖညးျဖညးခငး ဆကလကအသမးခေနရၿပး ထေဒသတြငး မလျခ သည အေနအထားမားက ဖနတးလကရသည။

ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ရြာသားမားအား အဓမၼႏငထတၿပးေနာက တစခ႕ရြာသားမားမာ အနးတစဝက ရ ေျမလြတမားတြင ၎တ႔အမမားအား ျပနလညေဆာကလပေနထငၾကျပး တစခ႕ေသာ အမေထာငမ သားစမားမာ ထေဒသမထြကခြါသြားခၾကသည။ ရြာသားမားသည ထသ႔ေသာ ဆးကးဒကၡမားစြာ ခစားခရ သည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ၎တ႔ ထနးခပမႈေအာကရေျမေနရာမားသ႔ တးခ႕လာ၍ အဓမၼႏငထတမႈမးက ရငဆငခရသည။ ရြာသားတစဥးမ ေျပာျပသညမာ “တကယလ႔ ကမၸဏက ေရာကခရင သတ႔တစေနရာၿပးတစေနရာေျပာငးရတယ။ ဒါေၾကာငသတ႔ ဘယလပကဆရာမလ (စးပြားေရး)။ သစန႔ သတ႔အမက သတ႔ဘယလေဆာကမလ။ ဝါးန႔ပ သတ႔အမကသတ႔ ေဆာကႏငတယ။”192

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ယာယအမမားအတြက ဝါးအား အသးျပၾကသည။ ဤသညမာ ေကာငးျမန မာေအာငကမၸဏျဖင ေျမယာအျငငးပြားမႈ မေျဖရငးႏငေသာေၾကာင ေဒသခမားမ ၎တ႔အနာဂတအတြက အစအစဥမား လပေဆာငရန မတတႏငမႈမားက မညကသ႔ ခစားေနရေၾကာငး ေဖာျပေစပါသည။

နညးဗဟာမား၏တ႔ျပနမႈရလဒနညးဗဟာမား၏တ႔ျပနမႈရလဒ

ေတာငငခရငရ ေကးလကေနေဒသချပညသမားမ ကမၸဏစမကနးအား ဆန႔ကငကာ မမတ႔၏ေျမယာအား ျပနလညေတာငးဆရန မတတမးတငျခငး၊ တငၾကားစာမားေပးပ႔ျခငး၊ ေျမယာမားအား ျခစညရးခတျခငးႏင ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမားကသ႔ေသာ ပစအမးမးျဖင တ႔ျပနမႈနညးဗဟာမားအား အသးျပလပရားခသည။ ကန႔ ကြကဆႏၵျပၿပးေနာက ေကးရြာအဆင၌ ေျမအသမးခရေသာ ရြာသားမားအတြက ကမၸဏမေလာေၾကးေပးခၿပး ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ အစညးအေဝးတစခကလညးစစဥေပးခသည။ ရြာသားမားမ ၎တ႔၏ေျမမားအား ျခစညးရးခတျပးေနာက ကမၸဏအလပသမားမားမလညး ရြာသားမား၏စကပးပငမားအား ဖကဆးမႈက ေခတရပဆငးခသည။ သ႔ေသာ ရြာသားမားမ ျမနမာအစးရအာဏာပငမားႏင ကမၸဏကယစားလယမားထသ႔ တငၾကားစာမားေပးပ႔ခၿပးေသာလညး အေၾကာငးျပနၾကားျခငးမားမရရခပါ။ ထ႔ျပင ေကာငးျမနမာေအာင ကမၸဏမ ေဒသတြငး ေျမယာသမးယမႈမားက ဆကလကလပေဆာငလကရသည။

191 Source #44: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဇြနလတြင ထတေဝေသာ “Toungoo Interview: Htantabin Township, November 2015,” တြငၾကညပါ။

192 Source #44: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇြနလတြငထတေဝေသာ“Toungoo Interview: Htantabin Township, November 2015,” တြငၾကညပါ။

8989

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေဒသချပညသမား၏ အၾကျပခကမား ေဒသချပညသမား၏ အၾကျပခကမား

ျမနမာအစးရသ႔ျမနမာအစးရသ႔

• ေျမယာလပပငခြငလကမတေလာကထားမႈျဖစစဥအား ပမပြငလငးျမငသာမႈရေစရနႏင တငၾကားျခငး ယႏရားမားအားထားရၿပး ေျမသမးမႈမားေၾကာင ထခကခစားရေသာေဒသချပညသမားမ ထတငၾကား ျခငးယႏရားမားလကလမးမႏငမႈ အတြကေသခာစြာလပေဆာငေစရန။

“ျမနမာအစးရက ရြာသားေတြရ႕ေျမယာေတြအတြက အာမခခကေပးႏငတ ေျမယာဥပေဒမား လပေဆာင သငတယ။ ေျမယာပငဆငခြင အခြငအေရးလ ရြာသားေတြအတြက တရားဝငန႔အသအမတျပတ ေျမယာစာရြက စာတမးေတြက သတ႔လပေပးသငတယ။ သတ႔အေနန႔ ရြာသားေတြ တရားမတမႈ ရရဖ႔လပေဆာငခကေတြ ေဆာငရြကသငတယ။ ”

ေစာယ--- (ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသ၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)193

ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအဖြ႔သ႔ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအဖြ႔သ႔

• လြတလပစြာ ႀကတငအသေပးျခငးႏင သေဘာတညမႈရယျခငး (FPIC) အား ေရ႕တနးတင၍ ေကာငး မြနေသာလပထးလပနညးမား၏ အေျခခစညးမဥးမားေပၚအေျခခၿပး ေဒသချပညသမားႏင ထေရာက၍ အဓပၸါယျပညဝေသာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား လပေဆာငရန။

“သတ႔ရ႕ကမၸဏဂဏသကၡာန႔ ပရပကထနးသမးဖ ႔ သတ႔ရြာသားေတြန႔ ေဆြးေႏြးဖ ႔လတယ။ သတ႔က ရ ြာသားေတြန ႔ ပးေပါ ငးေဆာငရ ြကဖ ႔ လတယ။ သတ ႔လပခတအရာေတြအတြက ရ ြာသားေတြက ျပနလညေတာငးပနရမယ။ ရြာသားေတြရ႕ ေျမကျပနေပးရမယ။ ရြာသားေတြအတြက သတ႔အဒါက လပခတယဆရင ကမၸဏရ႕ဂဏသကၡာ မညႇ းႏြမးေတာပ သတ႔စးပြားေရးဂဏသတငးလညး တကလာလမမယ။ ရြာသားေတြေျပာစကားအရ သတ႔ေျမေတြ သတ႔ျပနရတအထ ဘယေတာမ ေနာကဆတမာမဟတဘး။ အဒါေၾကာင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအေနန႔ ရြာသားေတြရ႕ ခစားခက၊ ရြာသားေတြရ႕ အနာဂတဘဝေတြက ထညသြငးစဥးစားသငတယ။ ”

ေစာယ---(ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသ၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)194

193 Source #23 တြငၾကညပါ။194 Source #23 တြငၾကညပါ။

9090

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

• ေျမယာဆး႐ႈးမႈႏင ေျမယာပကစးမႈမားေၾကာင ထခကခရေသာ ရြာသားမားအား ေလာေၾကးေပးအပရန။

“ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏက ရြာသားေတြန႔ညႇႏႈငးသငၿပး ရြာသားေတြရ႕လအပခကန႔ ေတာငးဆခက ေတြက ျဖညဆညးေပးသငတယ။ သတ႔ရြာသားေတြကေျမျပနေပးမယလ႔ စကားန႔ကတေပးလ႔မရဘး။ သတ႔ ရ႕စကားေတြက လကေတြ႔ျဖစလာေအာင လပရမယ။ ရြာသားေတြကေျမျပနေပးခငတယဆရင တရားဝင စာရြကစာတမးေတြ သတ႔လပဖ႔လအပတယ။ ”

ေစာယ--- (ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသ၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)195

195 Source #23 တြငၾကညပါ။

9191

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ဓာတပမား။ ။ေျမယာအျငငးပြားမႈအား တရားသ႔တငျခငး- ေကာငးျမန ဓာတပမား။ ။ေျမယာအျငငးပြားမႈအား တရားသ႔တငျခငး- ေကာငးျမန မာေအာငကမၸဏအမႈကစၥမာေအာငကမၸဏအမႈကစၥ

ဤပက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ ေတာငငခရင၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ အဘ---ေကးရြာတြင ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဧၿပလ ၅ရကေန႔က ရကယချခငးျဖစသည။ ပမာ ရြာသားမား၏ေျမေပၚတြင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ စကထထားေသာ ဆငးဘတ၏ပျဖစသည။ထဆငးဘတမာရြာသားမားအတြက သတေပးခကမားေဖၚျပထားပါသည။ ထဆငးဘတတြငျမငရသညသတ ေပးခကမား အတငး မလကနာပါက တညဆဥပေဒအရ အေရးယခရမည။”

ဤပက ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဧၿပလ ၁၉ရကေန႔၌ ေတာငငခရင၊ ထနးတပငၿမ႕နယတြင ရကယချခငးျဖစသည။ ပမာ ေကာငးျမနမာေအာင ကမၸဏမ ရြာသားေျမမားအား အဓမၼသမးယထားသည ေျမေနရာ၏ပျဖစသည။ ကမၸဏမ ဤေနရာသ႔ မညသတစဥးတစေယာကမ ဝငခြငမျပဆသညဆငးဘတက ေထာငထားသည။ [ဓာတပ- KHRG]

အထကပါပမားက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕၏ သတငးမတတမးျပစသမ ၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ ၅ရကေန႔တြင အဂ---ရပကြက၊ နဂါးေမာက ေကးရြာအပစ၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရငတြင ရကယချခငးျဖစသည။ ပမာ ရြာသားမား၏ေျမမားအားသမးယ ထားသညအတြက ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအား ရြာသားမားမ ဆႏၵျပေနသညပျဖစသည။ ေျမသမးခေတာငသမားမာ အက---၊ အဘ--- ႏငအစ--- ေကးရြာမားမ ျဖစသည။ ဆႏၵျပရျခငး၏အဓကအေၾကာငးအရငးႏင ေတာငးဆခကမားမာ ေအာကပါအတငး ျဖစသည။ ၁။ ေဒသခမား၏မဘဘးဘြားဓါးမဥးခ လပကငလာခေသာ လယယာေျမမားက မတရားကးေကာသမးဆညးခေသာ ေကာငးျမနမာ

ေအာင ကမၸဏခကျခငး ထြကသြားေရး။ ၂။ ေဒသခရြာသားမား၏ ဘးဘြားမား လပကငစားေသာကလာေသာ ေျမယာမားအား ျပနလညေပးအပေရး။၃။ ဥပေဒႏငအည ေျမယာျပနာမား ေျဖရငးေပးေရး။၄။ လယသမားမား ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးပါတ အလမရ။၅။ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ အလမရ။ [ဓာတပ- KHRG]

9292

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ဤပက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ ေဒသတြငးအဖြ႔ဝငမ ေတာငင ခရင သေတာငႀကးၿမ႕နယတြင ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ ၅ ရက ေန႔တြင ရကကးချခငးျဖစသည။ ပသည ေတာငငခရင ထနးတ ပငၿမ႕နယ၊ အဘ---ေကးရြာမ ရြာသားတစဥး၏ အမဖကဆးခရ သညပျဖစသည။ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ရြာသားမားအား ၎တ႔၏အမမားက ကယတငဖကဆးရန အဓမၼေစခငး ခသည။ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏသည ေတာငငခရင၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ အဘ---ေကးရြာအတြငးတြင ကၽြနးသစစကပးေရး ျပလပရနရညရြယ၍ လာေရာကျခငးျဖစသည။ ၎တ႔ စကပ းေရးစမကနး ျပလပမညေျမေနရာမာ ေျမလြတေျမရငး ျဖစသညအတြက အစးရမ ၎တ႔ေတာငးဆသညအတငး ခြငျပ မန႔ေပးထားေၾကာငး ကမၸဏမေျပာခသည။ အမနစငစစတြင ထေျမမာ ရြာသားမားအား ဘးဘြားမားမ အေမြအႏစခနရစခ သညအတြက ရြာသားမားႏငသကဆငေသာေျမျဖစသည။ ထကၽြနးသစစကပးေရးေဆာငရြကရနအတြက ရြာသားမား၏အမမားအား ေရႊ႕ေျပာငးေစခသည။ ရြာသားမားအေနျဖင အျခားသြားစရာေနရာမရသညအတြက ဘးဘြားမား လကဆငကမးခသည သစေတာေျမယာမားအတြငး ေျပာငးေရႊ႕ေနထငချခငးျဖစသည။ ထအတြကေၾကာင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ထေျမေပၚတြငေနထငေသာရြာသားမားအားတရားစြခသည။ ရြာသားမားအားအေဝးသ ႔ ေျပာငးေရႊ႕ေနထငရျခငးေၾကာင အခကအခမားမားစြာ ၾကေတြ႔ေနၾကသည။ [ဓာတပ- KHRG]

9393

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

၄။ ေကးလကစြမးရညတ႔ျပနမႈနညးဗဟာမားအသးျပ၍ ၄။ ေကးလကစြမးရညတ႔ျပနမႈနညးဗဟာမားအသးျပ၍ ကမၸဏမားႏငညႇႏႈငးျခငး ကမၸဏမားႏငညႇႏႈငးျခငး

လြတလပစြာ ႀက တငအသေပးျခငးႏ င သေဘာတညမႈရယျခငး (FPIC) ၏ လြတလပစြာ ႀက တငအသေပးျခငးႏ င သေဘာတညမႈရယျခငး (FPIC) ၏ အေရးႀကးမႈႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအေရးႀကးမႈႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ

“ရြာသားေတြန႔ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမရပ စမကနးတစခက ဂဏသကၡာရရ လပေဆာငတယလ႔ကၽြနေတာအေနန ႔ အသအမတမျပဘး.... ကမၸဏေတြျဖစျဖစ တစျခားဘယသပ ျဖစျဖစ ဖြ ႔ ၿ ဖ းေရးစမကနးက ေဆာငရြကရာမာ အေကာငးဆးနညးလမးကေတာ ရြာသားေတြန႔ အဓပၸါယျပညဝစြာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈရဖ႔ပ။”

ေစာယ--- (ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသ၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)196

အဓကရာေဖြေတြ႔ရခကမား အဓကရာေဖြေတြ႔ရခကမား

၁။ ၂ဝ၁၂ ခႏစမစ၍ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သ႔ တငျပခေသာျဖစရပအမားစမာ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမား အေကာငအထညေဖာမႈမတငမ ပဂၢလက ကမၸဏမားႏင အစးရအာဏာပငမားအၾကား ျဖစခေသာေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈျဖစစဥမားတြင ရြာသားမားႏင ေကးရြာကယစားလယမား ပါဝငပတသကျခငးမရပါ။

၂။ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးေသာ အစညးအေဝးမားသ႔ ရြာသားမားအား ဖတၾကားခေသာအေျခအေနမား၌ ထအစညး အေဝးမားမာ ေယဘယအားျဖင ရြာသားမားလကလမးမမႏငေသာအခနမား သ႔မဟတ ေဝးလေသာ ေနရာမားတြင ျပလပချခငးျဖစသည။

၃။ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအစညးအေဝးမားတြင ရြာသားမားမပါဝငပတသကမႈျခငးမရျခငးေၾကာင ဆးျဖတခကခ သမားအားဆကသြယျခငးႏင စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားႏငပတသကေသာ သတငးအခကအလက မားအားရရရန အဆငဆငလပေဆာငခရသည။ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအစညး အေဝးမားတြင ပါဝငပတသကမႈမရျခငးသည ရြာသားမားအတြက ဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမား၏ အကးရလဒမားက ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးရန ခကခေစပါသည၊၊

၄။ ရြာသားမားသည သမးဆညးခေျမမားျပနလညေတာငးဆရန ေဆြးေႏြးညႇႏ ႈငးမ ႈမားတြင ပါဝငရနႀကးစား ခရာတြင ကမၸဏကယစားလယမားႏင အစးရအာဏာပငမားက အစညးအေဝးမေရာငခြါသြားၾကၿပး ထသ႔ျပလပျခငးမားေၾကာင ရြာသားမားပါဝငႏငေအာငႀကးစားရာတြင ပမခကခလာေစခသညဟ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေတြ႔ရရသည။

196 Source #22 တြငၾကညပါ။

9494

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

နဒါနး- ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား၏အေရးႀကးပနဒါနး- ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား၏အေရးႀကးပ

ေဒသခလမႈအသကအဝနး သ႔မဟတ ၎အနးအနားတြင သဘာဝသယဇာတမားတးေဖာေရး၊ လမးတတား အေျခခအေဆာကအအေဆာကလပေရး သ႔မဟတ စကပးေရးစမကနးမားအေကာငအထညေဖာရန လပ ေဆာငမႈအတြက ေဒသခမားထမ သေဘာတခြငျပခကရရရန ကမၸဏမားႏငအစးရအာဏာပငမားမ ေတြ႔ဆ ေဆြးေႏြးမႈမားျပလပရန မရမျဖစလအပသည။ ထေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပေပးျခငးျဖင ရြာသားမားမ စမကနးမားအေၾကာငး သတငးအခကအလကအေသးစတရရႏငၿပး ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားေၾကာင ျဖစပြား ႏငေခရေသာ ဆးကးသကေရာကမႈမားအားေလာပါးေစရန သကဆငရာပါဝငပတသကလပေဆာငသမား ႏငလညးညႇႏႈငးႏငသည။ ထ႔အျပငစမကနးမားအတြကမညသမတာဝနခမည၊ မညသမဆးျဖတခကခသ မားျဖစသညႏင မညသညေနရာတြငတာဝနယမႈတာဝနခမႈရသည စသညတ႔အား ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးပြမားတြင ရငးလငးစြာေျပာၾကားသြားနငပါသည။

လြတလပစြာ ႀကတငအသေပးျခငးႏငသေဘာတညမႈရယျခငး(FPIC)197 ၏ စညးမဥးမားအရ ပဂၢလကကမၸဏ မားသည ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားအေကာငအထညမေဖာမ ေဒသချပညသမား၏ခြငျပခက သေဘာဆႏၵရယရန ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးသငသည။ အစးရအာဏာပငမားႏင ကမၸဏမားသည ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနး ႏငပတသကေသာ အခကအလကမားေပးျခငး၊ ညႇႏႈငးမႈမားအတြက အခြငအလမးမားႏင ႀကတငအသေပးမႈမားျဖင ေဆြးေႏြးမႈ၏မားလပေဆာငႏငသည။ ဤစညးမဥးမားအား ကလသမဂၢဌာေနတငးရငးသားမား၏ အခြငအေရးေၾကညာစာတမး (UNDRIP)မ သတမတျပ႒ာနးထားၿပး ျမနမာအစးရႏင ကရငအမးသား အစညးအရးၾကား လကမတေရးထးခေသာ တစႏငငလးဆငရာအပစအခတရပစေရး သေဘာတညမႈစာခပ (NCA)198 တြငလညး ကးကားရညညႊနးထားပါသည။

သ႔ေသာ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ကမၸဏမား၊ အစးရအာဏာပငမားႏင ရြာသားမားၾကားတြင အဓပၸါယရေသာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားလပေဆာငျခငးမာ အလြနနညးပါးပါသည။ ရြာသားမားႏင ေတြ႔ဆေဆြး ေႏြးမႈအမားစသည ေလးနကမႈမရျခငး၊ ႏငငတကာစခနစႏႈနးမား၊ လပထးလပနညးမားႏင ကကညမႈမရျခငး သ႔မဟတ ရြာသားမားအားလးပါဝငမႈ မရသည႔ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားျဖစၾကသည။ မညသ႔ပငျဖစေစ ေဆြးေႏြးမႈလပေဆာငျခငးအေတာအတြငးေသာလညးေကာငး၊ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈျဖစစဥမား မရလငေသာလညး

197 လြတလပစြာႀကတငအသေပးျခငးႏငသေဘာတညမႈရယျခငး စညးမဥးဆသညမာ ‘သကဆငေသာသတငးအခကအလကမား ပပးေပးၿပးယၾကညႏငေသာလပငနးစဥျဖငအကပကငမႈမရပ လြတလပစြာလပေဆာငျခငး၊ လေလာကေသာအခနျဖငဆးျဖတခကက ကယတငခမတႏငျခငး၊ ထေရာကေသာေရြးခယမႈမား ျပလပႏငျခငး’ ကဆလသည။

198 တငးရငးသားေဒသမားတြင လကနကကငတပဖြ႔အမားအျပား ပါဝငမႈမရပဆကလကျဖစပြားေနေသာ ပဋပကၡမားႏင ပတသက၍ ထေရာကစြာ ေဆြးေႏြးမႈမရေသာ ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးမႈျဖစစဥၿပးေနာက ၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ ၁၅ ရကေန႔တြင Nationwide Ceasefi re Agreement (NCA) တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရးအား ျမနမာအစးရႏငလကနကကငတပဖြ႔ (၁၅) ဖြ႔အား ညႇႏ ႈငးေရးစကားဝငးသ ႔ ဖတၾကားခ ၿ ပး ကရငအမ းသားအစညးအရးအပါအဝငတငးရငးသားလကနကကင(၈)ဖြ ႔မ လကမတေရးထးခ သည။ ၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ ၁၅ ရကေန႔တြင Reuters မ ထတေဝခေသာ “Myanmar signs ceasefi re with eight armed groups,” တြင ေတြ႔ႏငသည။ ထသေဘာတညခကလကမတေရးထးျခငးသည ၂ဝ၁၂ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ ၁၂ရကေန႔က ျမနမာအစးရႏင ေကအနယတ႔ ဘားအၿမ႕တြင ေရးထးခေသာ ပဏာမပစခတတကခကမႈရပစေရး သေဘာတညခကလကမတထးၿပးေနာကပငးတြင ျဖစေပၚချခငးျဖစသည။ ပစခတတကခကမႈရပစေရးမ အဓပၸာယျပညဝေသာႏငငေရး ေဆြးေႏြးပြသ႔ တးတကလာျခငး မရလာမႈေၾကာင ကရငလထႏငေကအနယတ႔မ ၎တ႔၏စးရမပပနမႈမားက ထတေဖာေျပာဆခၾကသည။ Karen News မ ေအာကတဘာလ ၂ဝ၁၇ ခႏစ တြငထတေဝေသာ KNU Chair Highlights Weaknesses In The NCA During Anniversary Celebrations, ႏင DVB မ ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ေအာကတဘာလတြငထတေဝေသာ NCA signatories urge govt to reboot peace process တြငၾကညပါ။ ၂ဝ၁၈ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြင လကနကကငတပဖြ႔ႏစဖြ႔မ ျမနမာအစးရ၏ဖအားေအာကတြင တစႏငငလးပစခတတကခကမႈရပစေရးစာခပအား လကမတထးခသည။

9595

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေကာငး ရြာသားမားအေနျဖငမတကြျပားသညနညးဗဟာမားက အသးျပလပေဆာငချခငးမား ရခသညက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မေတြ႔ရရသည။ ရြာသားမားမ စမကနးလပေဆာငမႈမားေၾကာင ျဖစလာႏငေသာဆးကးသကေရာကမႈမားအား တတႏငသမေလာခရန သ႔မဟတ ေလာေၾကးနစနာ ေၾကးမားရရရန၊ သတငးအခကအလကမားရရရန၊ ဆးျဖတခကခသမားႏငညႇႏႈငးမႈမားျပလပႏငရနအတြက နညးလမးမားက ႀကးစားလပေဆာငခသည။ ရြာသားမားႀကးစားလပေဆာငၾကသည နညးဗဟာမားသည သသာေပၚလြငလာေသာလညး ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားသညအဓပၸာယျပညဝမႈမရျခငးေၾကာင သကဆငရာ ပါဝငလပေဆာငသမားအားလးၾကားတြင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈႏငယၾကညမႈက ထခကဆတယတေစၿပး ေရရညတညတေသာဖြ႔ၿဖးေရး ျဖစေပၚရနအတြက အားလးပးေပါငးပါဝငမႈ လအပေၾကာငးက ကရငလ႔အခြင အေရးအဖြ႔မ ေတြ႔ရခရသည၊၊

အဓပ ၸာယျပညဝေသာ ေတြ ႔ဆေဆြးေႏြးမ ႈမား- ေကးလကျပညသမား၏ တ ႔ ျပနမ ႈနညးဗဟာအား အဓပၸာယျပညဝေသာ ေတြ ႔ဆေဆြးေႏြးမ ႈမား- ေကးလကျပညသမား၏ တ ႔ ျပနမ ႈနညးဗဟာအား ပပးရနနညးလမးတစခပပးရနနညးလမးတစခ

ပဂၢလကကမၸဏမား၊ အစးရအာဏာပငမားႏငရြာသားမားၾကားတြင အဓပၸါယျပညဝေသာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ မားျပလပရာတြငစမကနးမားသည ေယဘယအားျဖင အျငငးပြားမႈမားနညးပါးသညက ကရငလ႔အခြင အေရးအဖြ႔မေတြ႔ရခရသည။199

လမးေဆာကလပေရးမစတငမ ေငြစငၿဖးကမၸဏမ ရြာသားမားႏင KNU အာဏာပငမားအား ေတြ႔ဆေဆြးေႏြး ခသညက ေတာငငခရင သေတာငႀကးၿမ႕နယရ ရြာသားမားမ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သ႔တငျပခသည။ ရြာသားမား၊ KNU ႏင ကမၸဏကယစားလယမားၾကားတြင စမကနးမျဖစေပၚလာႏငေသာ ပကစးဆး႐ႈးမႈမား အား ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအစညးအေဝးမားမတစဆင ကမၸဏမရငးလငးေျပာျပခသည။ အကးရလဒအေနျဖင ေဒသခရြာသားမား၏အပငမားပကစးခေသာလညး ကမၸဏအား ေဒသခမားမ ၎တ႔၏ခြငျပခကသေဘာ ဆႏၵေပးခသည။

“ကမၸဏက ဒလမးေဆာကလပေရးက လပေဆာငတယ။ သတ႔ရြာသားေတြန႔ေတြ႔ဆၿပး ရြာသားေတြ ဘာက လအပလဆတာက ေဆြးေႏြးခတယ။ လမးေဆာကလပေရးလပဖ႔ KNU ေဒသတြငးအာဏာပငေတြဆက လညး ခြငျပခကေတာငးတယ။ ရြာသားေတြရ႕ စကပးပငေတြန႔ ေျမယာေတြပကစးခတယ။ ဒါေပမယ လမးေဆာကလပခရင ေျမဆး႐ႈးႏငတပငရငေတြန႔ ႀကတငေတြ႔ဆေဆြးေႏြးခၿပးျဖစတယ။ လမးစမကနးရ႕ ရနပေငြထကေန ေလာေၾကးတစခ႕ေပးၿပး ရြာသားေတြက ကညဖ႔ႀကးစားခတယ။ ”ေစာအမ--- (ကား၊ ၄၄ ႏစ) အစ---ရြာ၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး

(၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဧၿပလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)200

ေငြစငၿဖးကမၸဏမ စမကနး၏ေကာငးကးဆးကးမားႏငပတသက၍ ရြာသားမားအား အခကအလက အေသးစတမားကေဝငျခငးအားျဖင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအစညးအေဝးမားအားလပေဆာငခသည။ ရြာသား အားလးမ ကမၸဏႏငမတေသာေလာေၾကးနစနာေၾကးအတြက ညႇႏႈငးရာတြင လြတလပစြာပါဝငႏငမႈရသည

199 Source #79: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၂ဝ၁၈ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလ တြငထတေဝေသာ “Thaton Interview: Saw Be---, April 2016,” ႏင Source #9; Source #34; Source #34: တြငၾကညပါ။ ထ႔ျပင Source #69: ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Interview: Saw A---, March 2017,” ႏင Source #78: ၂ဝ၁၈ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ထတေဝေသာ “Toungoo Situation Update: Thandaunggyi Township, June to August 2017,” တ႔တြငလညး ၾကညပါ။

200 Source #36 တြငၾကညပါ။

9696

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ပြငလငးျမငသာေသာေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားအား ကမၸဏမလပေဆာငခသည။ လမးေဆာကလပေရးႏင ပတသက၍ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအား ပြငလငးျမငသာေသာနညးလမးျဖငျပလပျခငးေၾကာင ေငြစငၿဖးကမၸဏႏင ရြာသားမားအၾကား ယၾကညမႈပမအားေကာငးေစခသည။ ေဒသခရြာသားမားမလညး လမးေဆာကလပရန ေန႔စားအလပသမားမားအျဖစလပကငခၾကသည။ ထ႔ေနာက လမးေဆာကလပေရးေၾကာင ဆးရြားစြာထခက ခရေသာ ရြာသားမားအား ေလာေၾကး နစနာေၾကးရရနကမၸဏမကညႏငခသည။

ရြာသားတစဥးမ ရငးျပသညမာ-

“အစညးအေဝးထမာကၽြနေတာတ႔က သတ႔န႔ေဆြးေႏြးခတယ။ ၿပးေတာ ကၽြနေတာတ႔ေပးႏငတေလာေၾကး ေငြပမာဏန႔ပတသကၿပး ေဆြးေႏြးခတယ။ ကၽြနေတာတ႔ သတ႔က ေလာေၾကးတစခ႕ေပးခၿပး သတ႔ကလညး ေပးခတယ။ ”ေစာအမ--- (ကား၊ ၄၄ႏစ) အစ--- ရြာ၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး

(၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဧၿပလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)201

‘တနသၤာရျမစေပၚတြင ေရအားလပစစေရကာတာတညေဆာကျခငး’ အျဖစအပကမား ေလလာခကတြင ေဖာျပထားသညအတငး ေရကာတာေဆာကလပေရးေၾကာင ရြာေပါငး ၁၈ ရြာအားေရလႊမးမးခမညဆလင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈတစရပျပလပျခငးသည ေဒသချပညသမားမ ေရအားလပစစေရကာတာအား မလခင သညဆႏၵမားေဖာထတရနအတြက အေရးႀကးေသာအရာတစခ ျဖစပါသည။

စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမား အေကာငအထညေဖာမႈမတငမ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ အစညးအေဝးမားမတစ ဆင လြတလပစြာႀကတငအသေပးျခငးႏင သေဘာတညမႈရယျခငး (FPIC) အား ထေရာကစြာကငသးမ သာလင ရြာသားမားအေနျဖင ထစမကနးမားမ ၎တ႔အားမညသ႔မညပ အကးသကေရာကမႈရမည အၾကာငး ႀကတငသႏငမညျဖစၿပး ဆးျဖတခကမားခမတရာတြင ကမၸဏဝနထမးမားႏငအစးရအာဏာပငမားျဖင ပါဝငေဆာငရြကရန သငေလာေသာ တ႔ျပနမႈနညးဗဟာမားကလညး အသးျပႏငမည ျဖစသည။

ခြငျပခကသေဘာဆႏၵမပါရေသာဖြ႔ျဖးေရး - ထေရာကမႈမရေသာေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား ခြငျပခကသေဘာဆႏၵမပါရေသာဖြ႔ျဖးေရး - ထေရာကမႈမရေသာေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား

ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမား အေကာငအထညေဖာေဆာငမႈမတငမ ကမၸဏမားႏငအစးရအာဏာပငမားသည ရြာသားမားႏငအဓပၸါယျပညဝေသာေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား လပေဆာငမႈမရခေၾကာငး ကရငလ႔အခြငအေရး အဖြ႔မ ၂ဝ၁၅ ခႏစ ႏင ၂ဝ၁၈ ခႏစၾကားကာလမားတြင အစရငခစာအမားအျပားကလကခရရခသည။ အဓပၸါယ ျပညဝေသာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား မရေသာေၾကာင ေကးလကျပညသမားမ ၎တ႔၏ ေျမယာအခြငအေရးမား ကာကြယရန လပေဆာငႏငစြမးအားကခကခေစခသည။

ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမ ပါဝငခြငမရျခငးေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမ ပါဝငခြငမရျခငး

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ေလလာေတြ႔ရခကမားအရ အစးရအာဏာပငမားႏင ကမၸဏကယစားလယမား သည ရြာသားမားအား ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားတြငေဘးဖယထားျခငးခခရသည၊၊ အဘယေၾကာငဆေသာ ရြာ

201 Source #36 တြငၾကညပါ။

9797

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

သားမားအားသကဆငရာပါဝငပတသကသမားအျဖစ အသအမတမျပခေသာေၾကာငျဖစသည။ ကမဏ ကယစားလယမားႏင တာဝနရအစးရအာဏာပငမားသည ေဒသခလထမား၏သေဘာထားဆႏၵက ေကာလြနျပး ေဒသအတြငး စးပြားျဖစဖြ႔ျဖးေရးလပငနးမားလပေဆာငရန ရညရြယခကထားရပါသည။

ဥပမာအားျဖင ရြာသားမားသည ဆးျဖတခကခမႈျဖစစဥႏင ပတသက၍ေကနပမႈမရခသညက ေတာငငခရငရ ရြာသားမားမ သကေသခေျပာခသညမာ-

“ေဒသတြငးျမနမာအစးရအပခပသေတြန႔တာဝနရသေတြကပ ရးေဆာကလပေရးအတြက ဆးျဖတခကခခ တယ။ ဒါေပမယေဒသခရြာသားေတြက အဒါန႔ပတသကၿပး မေကနပခေပမ ရြာသားေတြ ဘာမမလပႏင ခဘး။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသမေရးခေသာဓာတပမတတမး၊သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး

(၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ေမလတြင လကခရရခသည။)202

ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈရခသည အခ႕ေသာျဖစရပမားတြင ေယဘယအားျဖင ေဆြးေႏြးမႈမားမာ ေဒသချပညသ မားအေနျဖင ပါဝငႏငခြင သ႔မဟတ လကလမးမရရခြင မရေသာနညးလမးျဖငေဖာေဆာငထားသည။ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအစညးအေဝးမားသည ရြာသားမားအေနျဖငမေရာကရႏငေသာ ေနရာမားတြငလညး လပေဆာငခသည။ ၿမတ-ထားဝယခရင၊ လယမလားၿမ႕နယ၊ အပ---ေကးရြာတြင ေနထငေသာ ေစာအဝ--- (ကား၊ ၂၈ႏစ) ၏ ျဖစရပတြင-

“တစခ႕ရြာသားေတြက (ကယစားလယမား) အစညးအေဝးမတကေရာကႏငခဘး။ ဘာေၾကာငလဆေတာ သတ႔ရြာေတြန႔ အရမးေဝးတၿမ႕မာ အစညးအေဝးလပခတယ။ အခ႕ရြာမားမရြာသားေတြက ၿမ႕ကတစခါမ မေရာကဖးဘး။ ဒါေၾကာင အစညးအေဝးအတြက ဘယကသြားရမလဆတာသတ႔မသခဘး။ ၿပးေတာတစခ႕ ရြာသားေတြက အစညးအေဝးတကေရာကဖ႔အတြက ကားခေပးဖ႔ေတာငပကဆမရဘး။”

ေစာအဝ---(ကား၊ ၂၈ႏစ)၊ အပ---ေကးရြာ ၊ လယမလားၿမ႕နယ၊ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ မတလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)203

ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအစညးအေဝးမားတြင အမးသမးမား၏ပါဝငမႈအား ကန႔သတခေသာအေျခခအေၾကာငး ရငးမားအား ေဒသခအမးသမး အလပသမားသမဂၢ၏ ကယစားလယတစဥး ရငးျပသညမာ-

“.....ကၽြနမတ႔အစညးအေဝးလပတအခနဆ တစခ႕အမးသမးေတြက သတ႔ရ႕မနကစာ ဒါမမဟတ ညေနစာ အတြကခကျပတရတယ။ ဒါေၾကာင သတ႔အစညးအေဝးျပးတအထမေနရဘ ျပနသြားခရတယ။ ဒါကဒေကး လကေဒသရ႕ဓေလတစမးလညးျဖစေနတယ။ တစခ႕အမးသမးေတြက အစညးအေဝးက တကခတယ။

202 Source #87 တြငၾကညပါ။203 Source #69:ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြငထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Interview: Saw

A---, March 2017,” တြငၾကညပါ။

9898

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ဒါေပမယသတ ႔ကမသားစမာ ဆး ျဖတခကခႏငတသေတြမဟတဘး။ ဒါေၾကာင အစညးအေဝးက ေကာငးေကာငး မျဖစေျမာကခဘး။ ဒါကကၽြနမတ႔အတြက စနေခၚမႈတစချဖစတယ။”

မခ--- (မ) ၊ ထားဝယအမးသမးသမဂၢ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/ တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂ဝ၁၈ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)204

အမ းသမးမားသည ၎တ႔၏ေဒသမားတြင ဆးျဖတခကခသမားအျဖစ ထညသြငးစဥးစားမႈမရေသာေၾကာင ၎တ႔၏အသမားႏင အျမင႐ႈေထာငမားသည ေယဘယအားျဖင လစလ႐ႈခထားရသည။

“ကၽြနမဆလတာက ကၽြနမတ႔က အမးသမးသမဂၢျဖစတအတြက အမးသမးရြာသေတြဆက အသေတြန႔အၾက ျပခကေတြက ၾကားခငတယ။ ဒါေပမယ တစခ႕လႊတေတာအမတေတြက အမးသားရြာသားေတြန႔ပ ေဆြးေႏြး ခတယ။ ၿပးေတာအမးသမးေတြရ႕ပါဝငမႈမရပ သတ႔ခညးပ ဆးျဖတခကေတြခခတယ။”

မခ--- (မ) ၊ ထားဝယအမးသမးသမဂၢ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂ဝ၁၈ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)205

အဓပၸါယျပညဝေသာ အျပနအလနေဆြးေႏြးမႈမရျခငးအဓပၸါယျပညဝေသာ အျပနအလနေဆြးေႏြးမႈမရျခငး

စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးေတြန႔ပတသကၿပး ရြာသားမား၏စးရမမႈမားအား ေဖာထတရန အခြငအလမး ေပးထားျခငးမရေၾကာငး ရြာသားမားမတငျပခသည။ ဤသညမာ ကမၸဏႏငေဒသခမားၾကား အျပနအလန ရရမည ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ၏ရညရြယခကအားထခကေစသည။ ရြာသတစဥးမေျပာၾကားခသညမာ-

“ကၽြနမတ႔အစညးအေဝးတကဖ႔ဖတၾကားခရတယ ဒါေပမယ ေျမယာန႔စကပးပငပကစးဆး႐ႈးမႈန႔ ပတသကၿပး ကၽြနမတ႔ေဆြးေႏြးဖ႔ အခြငအေရးဘယေတာမ မရခဘး။”

ေနာအယ--- (မ၊ ၄၄ ႏစ)၊ အရ---ေကးရြာ၊ ဝငးေရးၿမ႕နယ၊ဒးပလာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး (၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)206

ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားသည စမကနးလပေဆာငေနေသာ ကမၸဏႏငပါဝငလပေဆာငသမားအၾကား အျပန အလနေဆြးေႏြးမႈအတြက အခြငအလမးလပေဆာငထားမႈမရလင ေဒသခမားမ ၎တ႔စးရမမႈမားအား ထတ ေဖာေျပာၾကားရနႏင ၎တ႔ခစားရေသာကစၥရပမားအား တငျပေဆြးေႏြးရနအတြက ထေရာကစြာမပါဝင ႏငေပ။

ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ အစညးအေဝးမားအေတာအတြငးကမၸဏမားမ ေဒသခမားအား စမကနးမား၏ဆးကး သကေရာကမႈမားႏငပတသကေသာ အခကအလကမားအား ေဖာျပေပးျခငးမရပ သေဘာတညမႈစာမားတြင လကမတေရးထးရန ရြာသားမားအား ဖအားေပးခေၾကာငး ရြာသားမားမတငျပခသည။207 ကမၸဏမားမ ေလာ ေၾကးႏငပတသကၿပး မမနကနေသာကတမားျပလပချခငး သ႔မဟတ စမကနးမားက သေဘာတညရန

204 Source #43 တြငၾကညပါ။205 Source #43 တြငၾကညပါ။206 Source #18 တြငၾကညပါ။207 Source #79: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ေဖေဖၚဝါရလတြငထတေဝေသာ “Thaton Interview: Saw Be---,

April 2016,” တြငၾကညပါ။

9999

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေဒသခမားအား ျဖားေယာငၿခမးေျခာကမႈမားပါဝငသည အစရငခစာမားအား ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ရရခသည။208

ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားမရေသာအေျခအေန၌ ျပလပေသာ တ႔ျပနမႈနညးလမးမားေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားမရေသာအေျခအေန၌ ျပလပေသာ တ႔ျပနမႈနညးလမးမား

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မရရခေသာ အမႈကစၥေပါငး ၆၉ ထခမ ၃၅ ခတြင အစးရအာဏာပငမား၊ ကမၸဏ ကယစားလယမားႏင ရြာသားမားအၾကား ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားမရခသညကေတြ႔ရခသည။ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြး မႈမားမရေသာအေျခအေန၌ ရြာသားမားမ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမား၏ သတငးအခကအလကရရရန၊ ဆးျဖတ ခကခသမားထသ႔ ေရာကရရနႏင ျဖစလာမညရလဒမားအားညႇႏႈငးရန ဆကလကႀကးပမးေဆာငရြကခ သည။209

သတငးအခကအလကရရရန ႀကးပမးလပေဆာငျခငး သတငးအခကအလကရရရန ႀကးပမးလပေဆာငျခငး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သေတသနသးသပမႈအရ ေယဘယအားျဖင ရြာသားမားမ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမား အေကာငအထညေဖာေဆာငမႈ စတငၿပးေနာကမသာ သတငးအခကအလကမားသရျခငးျဖစသညအတြက ၎တ႔အေနျဖင ပဂၢလကဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားမစတငမ သတငးရရရန ႀကတငႀကးစားအားထတမႈမားမာ ေကာငးေသာစႏႈနးတစခမျဖစခပါ။ ဤအရာသည ေကးလကျပညသမားအတြက ၎တ႔ေျမယာအခြင အေရးမားအတြက ကာကြယလပေဆာငႏငစြမးအားက အတားအဆးအခကအချဖစေစခပါသည၊၊

အထကအာဏာပငမားမ စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားအေၾကာငးအား ေဒသခအသကအဝနးမားသ႔ သတငး အခကအလကျဖန႔ေဝရန ပကကြကမႈမားႏငပတသကသညအစရငခစာအမားအျပားအား ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔မလကခရရခသည။ အမားအားျဖင ရြာသားမားမ ၎တ႔ေျမယာမားပကစးၿပး သ႔မဟတ သမးယခရခနေရာကမာသာ စမကနးမားအေၾကာငးသရၾကသည။ ထအေၾကာငးမားေၾကာင ရြာသားမားမ အနာဂတဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားအား သသယရလာၿပးစးရမလကရၾကသည။

“အယ---ရြာက ေရကာတာေဆာကလပမယဆရင ပကစးႏငေခရတရြာျဖစတယ၊ ဒါျပင ကၽြနမစးရမတာက ရြာသားမားေတြရ႕စကပးပငေတြန႔လယေတြပကစးလမမယ။ ဒါေပမယ ဘယရြာကပကစးလမမယဆ တာေတာ ကၽြနမတတကကမေျပာႏငဘး။ ဘာျဖစလ႔လဆရင သတ႔က(ေရကာတာေဆာကလပသမား) ေရကာတာက ဘယေနရာမာေဆာကလပမယဆတာ ကၽြနမတ႔မသဘး။ အခသတ႔ ေတာငေပၚမာ လမး ေဖာကေနတယ။”

ေဒၚအဗ--- (မ၊ ၄၃ ႏစ)၊ အဒ---ေကးရြာ၊ ပဥးမနားၿမ႕နယ၊ ေနျပညေတာ/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)210

208 Source #43 တြငၾကညပါ။209 Source #11; Source #7; Source #4; Source #12; Source #35 ႏင Source #68: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၂ဝ၁၇

ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Interview: Saw A---, February 2017,” တြငၾကညပါ။ ထ႔ျပင Source #75: ကရငလ႔အခြင အေရးအဖြ႔မ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ထတေဝေသာ “Toungoo Situation Update: Thandaunggyi Township & Htantabin Township, January to March 2017,” တြငၾကညပါ။

210 Source #70: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Nay Pyi Taw Interview: Daw A---, February 2017,” တြငၾကညပါ။

100100

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈသည ပါဝငလပေဆာငသမားအားလးအၾကား ပြငလငးျမငသာမႈက အားေပးေသာအေရး ႀကးသည အရာတစချဖစသည။

စမကနးအေကာငအထညေဖာေဆာငမႈမတငမ သတငးအခကအလကရရႏငေသာ အေျခအေနမားတြင ကမၸဏမ ျဖန႔ေဝေသာ သတငးအခကအလကမားမာ ေရ႕ေနာကညညြတမႈမရေသာ သတငးမားကသာ ရြာ သားမားရရၾကသည။ ယၾကညစတခရေသာ သတငးအခကအလကမားမရရႏငျခငးသည ေဒသတြငး ကြျပားမႈမားကျဖစေစသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕၏အျဖစအပကမား ေလလာေတြ႔ရခကတြင ‘အျဖစအပကေလလာျခငး- အမားပငေျမေပၚတြင ထးေကာကတးေဖာျခငး-ခခေကာကေတာင ျဖစရပ’ ‘အျဖစအပကေလလာျခငး- အမားပငေျမေပၚတြင ထးေကာကတးေဖာျခငး-ခခေကာကေတာင ျဖစရပ’ တြင အာရ သနးဌကကမ ၸဏမ ေဒသခ မားအားေသြးခ ြ ျ ပး ၎တ႔၏ေကာကမငးတးေဖာေရးအတြက သေဘာတညမႈရရရန ႀကးပမးခၾကသည။

“သတ႔က ရြာသားေတြက စတဝမးကြေအာင သတငးအခကအလကအမားေတြကေပးခတယ။ အခရြာသား ေတြကတစေယာကန႔တစေယာက မယၾကညၾကေတာဘး။ ဒါေၾကာင မနကနတသတငးအခကအလကေတြ ရဖ႔သတ႔က ကၽြနေတာေတာငးဆခတယ။ ရြာသားေတြက အဒအေၾကာငး အျခားရြာသားေတြကေမးေတာ သတ႔ရတအခကအလကေတြက မမနဘးဆတာ သတ႔သၿပး နားလညသြားတယ။ ဒါေပမယ ရြာသားေတြ ၾကားမာေတာ ယၾကညမႈ အခထမရေသးဘး။”

ေစာဟ--- (ကား၊ ၃၈ ႏစ)၊ ဝ---ေကးရြာ၊ ၾကာအငးဆပႀကးၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)211

ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမရျခငးျဖင ေကးလကေဒသခမားမ ၎တ႔ေျမယာအခြငအေရးမားအတြက ကာကြယထနး သမးရန လအပေသာ သတငးအခကအလကမားမရေပ။

ဆးျဖတခကခသမားႏင ေတြ႔ဆညႇႏႈငးျခငး ဆးျဖတခကခသမားႏင ေတြ႔ဆညႇႏႈငးျခငး

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕၏အစရငခစာကာလအတြငး ေဒသခမားသည ဆးျဖတခကခသမားႏင ခတဆက ညႇႏႈငးႏငရန ၎တ႔၏လပႏငစြမးတ႔အေပၚ ပမယၾကညမႈရခေၾကာငးေဖာျပခသည။ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား မရေသာအေျခအေနတြင ရြာသားမားသည KNU၊ ျမနမာအစးရ၊ ေဒသတြငးအာဏာပငမားႏင ကမၸဏ ကယစားလယမားအပါအဝင ဆးျဖတခကခသမားအား ေတြ႔ဆႏငရနအတြကႀကးပမးခသည။ ရြာသား တစဥးခငးမ သမးယခခရေသာ သ႔မဟတ ပကစးခေသာေျမယာမားအေပၚ ပငဆငမႈသကေသအျဖစ ၎တ႔၏ေျမယာလပပငခြငလကမတမားအားျပသချခငး၊ ကမၸဏကယစားလယမားက ၎တ႔၏ေျမယာအတြကေတာငးဆရန အလြတသေဘာေတြ႔ဆခညးကပျခငး စသညအစရငခစာအမားအျပားက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔မ ရရ ခသည။ သ ႔ေသာေတြ ႔ ဆေဆြးေႏ ြးမ ႈအခြ ငအေရးမရ သည ရြာသားမားသည ၎တ႔ ေျမယာအခြငအေရးရရရန ႀကးပမးလပေဆာငမႈအမားစမာ ေအာငျမငမႈမရေပ။

211 Source #25 တြငၾကညပါ။

101101

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ဆးျဖတခကခႏငသမားမ ေျမယာသမးယ မႈကစၥရပမားအား လစလရႈျခငးဆးျဖတခကခႏငသမားမ ေျမယာသမးယ မႈကစၥရပမားအား လစလရႈျခငး

ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား မရခေသာအေျခအေနတြင ရြာသားမားအေနျဖင မညသက ပါဝငပတသကလပေဆာင သမားျဖစၿပး ဆးျဖတခကခႏငေသာ အာဏာရသမားက ခြျခားသႏငရန အခကအခရေနသည။ ဤသညမာ ရြာသားမား၏လပေဆာငမႈအားအဟန႔အတားျဖစေစသည။ အဘယေၾကာငဆေသာရြာသားမားအေနျဖင မညသ႔အားဆကသြယရမညက ေသခာစြာမသရေၾကာငး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သေတသနေလလာမႈမ ေဖာျပေနသည။ စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမား အေကာငအထညေဖာမႈႏငပတသက၍ လပပငခြငအာဏာမရေသာသမားထသ ႔ ရြာသားမားမ ၎တ႔ေျမယာအခြငအေရးရရရနအတြက ေတာငးဆေနသည အစရငခစာမားအား ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ လကခရရခသည။

ရြာသားမားမ သငေလာေသာဆးျဖတခကခသမားအား မသႏငသညအတြက ဤအေျခအေနတြင၎တ႔၏ ေျမယာအခြငအေရးအတြက ထေရာကစြာ ခခကာကြယႏငရန အဟန႔အတားျဖစေစသည။ ထအတားအဆး၏သကေရာကမႈက သကေသခခကအျဖစ ေစာအလ---မ ေဖာျပသညမာ-

“ကၽြနေတာတ႔ ရြာလႀကးကတငျပခတယ။ ရြာလႀကးက စခနးမႉးက တငျပဖ႔ကၽြနေတာတ႔က ေျပာတယ။ ကၽြနေတာတ႔က စခနးမႉးကတငျပေတာ သက ဥးခငေမာငေအးဆတာ လႀကးလေကာငးတစေယာက၊ ဥးသနးစနရ႕ စးပြားေရးအၾကေပးတစေယာကျဖစတယလ႔ေျပာခတယ။ ကၽြနေတာတ႔က သတ႔က ႀကးစားၿပး ေျပာေပမယ သတ႔ကအစးရဆက ခြငျပခကရထားေတာ ကၽြနေတာတ႔ကနားမေထာငခဘး။”

ေစာအလ--- (ကား၊ ၄၆ ႏစ)၊ အစ---ေကးရြာ၊ ေတာငငခရင/ပခးတငးေဒသႀကးအေရ႕ပငး (၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)212

ေဒသတြငးအာဏာပငမားမ ၎တ႔၏ကယစားျပခေသာလမႈအသငးအဝငးမားမတာဝနမားက မလပေဆာငပ ေခါငးေရာငေနမႈမားႏငပတသက၍ ရြာသားမားမတငၾကားေသာ အစရငခစာအမားအျပားကလညး ကရင လ႔အခြငအေရးအဖြ႔မရရခသည။ ျဖးၿမ႕နယတြင ေကးရြာလႀကးမ သ၏ေဒသအား ကယစားျပျခငး သ႔မဟတ တကၾကြစြာကာကြယေပးျခငး မရေပ။ “ဒစားကကေျမက ရြာကပငတယ ဒါေၾကာင ရြာလႀကးေတြမာ ဒအမားပငေျမကကာကြယဖ႔ တာဝနရသငတယ။ ဒါေပမယ အခေတာကၽြနေတာတ႔ ရြာလႀကးေတြက အမားပငေျမကကာကြယဖ႔ ဘာတာဝနမမယၾကဘး။”

ကအဇ--- (ကား၊ ၅၇ ႏစ) အဝ---ေကးရြာ၊ ျဖးၿမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင/ပခးတငးေဒသႀကးအေရ႕ပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ေမလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)213

ေယဘယအားျဖင ေျမယာသမးယမႈႏင ေျမယာပကစးမႈတ႔ျဖငပတသကေသာ ရြာသားမား၏စးရမမႈမားအား ေဒသတြငး အာဏာပငမားမ အေလးမထားၾကပ ေရရညတြငဖြ႔ၿဖးေရးမားမ အကးအျမတရမညဟသာ ျပနလညေျပာဆခၾကသည။ ဥပမာအားျဖင ဒးပလာယာခရင၊ ဝငးေရးၿမ႕နယတြင လမးေဆာကလပေရး ေၾကာငျဖစေပၚေသာေျမယာသမးယမႈမားႏငပတသက၍ ရြာသားမားမတငၾကားရာတြင ေဒသတြငးအာဏာ 212 Source #44: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဇြနလတြငထတေဝေသာ “Toungoo Interview: Htantabin Township,

November 2015,” တြငၾကညပါ။213 Source #76: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Nyaunglebin Interview: Saw A---,

May 2017” တြငၾကညပါ။

102102

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ပငမားမ အမားျပညသအကးအတြက ေျမယာ ‘ေပးလ’ ရနသာေျပာခသည။ ဖားအၿမ႕နယတြငလညး ျမနမာအစးရရနပေငြျဖင မဇငးေတာငကမၸဏမ လမးေဆာကလပျခငးေၾကာင ရြာသားမားမာ ၎တ႔လယယာ ေျမႏင ရာဘာပငမားပကစးခသည အလားတအေျခအေနတစရပအား ရငဆငခရသည။ ကရငလ႔အခြငအေရး အဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသ၏ေျပာၾကားခကအရ ရြာသားမားသည ေလာေၾကးေငြရရ ရနအတြက ညႇႏႈငးမႈ မားတြငပါဝငရနယၾကညမႈမရေတာပါ။ အဘယေၾကာငဆေသာ လမးသည“ေကးရြာဖြ႔ၿဖးေရးအတြကျဖစၿပး မငးတ႔သြားလာေရးအတြက ပမလြယကဖ႔မငးတ႔ရြာရ႕ လအပခကအရ အေကာငအထည ေဖာလပေဆာငခတာ ျဖစတယ” ဟ ဆးျဖတခကခသမားမ ရြာသားမားက ေျပာခသည။

ထပမျဖညစြကရလင ေယဘယအားျဖင ရြာသားမားမာ ၎တ႔ပါဝငႏငမႈအတြက ျငငးဆနခေသာ ကမၸဏ ကယစားလယမားႏင ေစစပညႇႏႈငးႏငရနႀကးပမးခသည။ ကမၸဏမားႏင အစးရအာဏာပငမားသည ရြာသား မားႏငညႇႏႈငးမႈအားေရာငရားရန အေၾကာငးျပခကမားစြာေပးခသညက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ အခက အလကမားမေဖာျပေနသည။ တစခါတစရ ကမၸဏမားမ ၎တ႔သည အစးရအာဏာပငမားႏင သေဘာ တညခကညႇႏႈငးခၿပးျဖစေၾကာငး သ႔မဟတ ရြာသားမားတြငေျမယာလပပငခြငလကမတမား မရေသာေၾကာင ေလာေၾကးေပးစရာမလေၾကာငး၊ ေလာေၾကးေပးရန တာဝနမရေၾကာငး အခငအမာေျပာဆသည။

ၿမတ-ထားဝယခရင၊ တနသၤာရၿမ႕နယ၊ ဘအ---ေကးရြာမ ရြာသားတစဥးသည ပကစးဆး႐ႈးခေသာ သ၏ေျမ ယာႏငစကပးပငမားအတြက ေလာေၾကးရရရန ျမနမာအစးရ၏ လမးေဆာကလပေရးဌာနမ ေဆာကလပ ေရးဝနထမးမားႏင ညႇႏႈငးရနႀကးပမးခသည။ ေဆာကလပေရးေၾကာင ရာဘာပင ၅ဝဝ ေကာႏင သဟဠပင ၃ဝဝ ေကာ ပကစးခသည။

“ကၽြနေတာ သတ႔(လမးေဆာကလပေရးဝနထမးမားသ႔ ၎၏ပကစးခေသာေျမႏငစကပးပငမား အေၾကာငး) န႔သြားၿပးေျပာတယ။ သတ႔က“ျမနမာအစးက ငါတ႔က ဒဟာ (မငးတ႔ရ႕ေျမေပၚမာလမးေဆာကလပရန အမန႔ေပးထားတယ)။ ဒါေၾကာင ငါတ႔က အျပစမေျပာသငဘး....ဘာေၾကာငလဆ ငါတ႔လညး ဝနထမးေတြပ (လမးေဆာကလပမႈစမကနးအစအစဥမားအားေျပာငးလရန ၎တ႔တြငအာဏာမရပါ။)” လ႔ပ ကၽြနေတာက ျပနေျပာခတယ။”

ေစာအဇ---(ကား၊ ၅ဝ ႏစ)၊ ဘအ---ေကးရြာ၊ တနသၤာရၿမ႕နယ၊ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ မတလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)214

ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးျခငးမား ပကကြကမႈတြင ရြာသားမားမာ ၎တ႔၏ေျမယာအျငငးပြားမႈအား ေျဖရငးရန လအပ ေသာ အာဏာရသညဆးျဖတခကခသမားထသ႔ လကလမးမေရာကရရန ပမခကခေစသည။ ေကးလကျပည သမားမ ေလာေၾကးေတာငးဆမႈမားျပလပရာတြင ကမၸဏမားအေနျဖငမၾကာခဏ ေစစပညႇႏႈငးမႈမားက လပေဆာငရန ေရာငရားခသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသတစဥးႏင ေတြ႔ဆေမး ျမနးရာတြင ဘးသၿမ႕နယ၊ မကေလာေကးရြာအပစမ ေဒသခတစဥးက ရြာသားမားမ ၎တ႔ဘးဘြားပငေျမမားဆး႐ႈးမႈကစၥရပက တငျပခရာတြင ကမၸဏမ ရြာသားမားႏင ေစစပညႇႏႈငးမႈအား ရပဆငးခသညက ရငးျပခသည။

214 Source #68: ကရငလ႔အခြငအေရး၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလ တြငထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Interview: Saw A---, February 2017,” တြငၾကညပါ။

103103

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

“သတ႔(ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးဝနထမးမား)ရ႕ညႇႏႈငးမႈ ပထမအႀကမန႔ ပတသကျပး ေကးရြာေခါငးေဆာငေတြက အသမေပးခဘး။ ညႇႏႈငးမႈ ၿပးတအခါ သတ႔စမကနးကစလပခတယ။ ဒါေပမယ ေနရာေတြ ပကစးဆး႐ႈးခတအတြက သတ႔ အဒါကခဏရပခတယ။ ညႇႏႈငးမႈျဖစစဥအတြငးမာ ဖြ႔ျဖးေရးစမကနးဝနထမးေတြက ပကစးခတေျမအားလးန႔ အမေျပာငးေရႊ႕ဖ႔လအပတ သေတြ(ရြာသားမား) အတြက ေနရာေတြျပငဆငေပးမယ၊ ေလာေၾကးေပးမယလ႔ ရြာသားေတြကေျပာခတယ။ အဒေနာကရြာလႀကးက မငးတ႔ (ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးဝနထမး မား) က ငါတ႔ကအျခားေနရာရာေပးမယ။ ၿပးေတာ ေလာေၾကးေပးမယလ႔ ေျပာေပမ ငါတ႔ေတြက ဘးဘြားပင ေျမေတြက ဆး႐ႈးခတယလ႔ေျပာခတယ။ အဒအခနကေနစၿပး ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမနေနဂာ(ဥးမးဝငး)က ရြာသားမားန႔ ဘယေတာမ မညႇႏႈငးေတာဘး။”

ေစာဘဘ--- (ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသ၊ ဘးသၿမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင/ ကရငျပညနယအေရ႕ေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)215

ဆးျဖတခကခမႈတြငပါဝငခြငမရျခငး- ေကးလကျပညသမားအေပၚ ခရနအရငးရငစနစ၏ သကေရာကမႈမားဆးျဖတခကခမႈတြငပါဝငခြငမရျခငး- ေကးလကျပညသမားအေပၚ ခရနအရငးရငစနစ၏ သကေရာကမႈမား

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင အစးရအာဏာပငမားအေပၚ ကမၸဏမားမလႊမးမးမႈရျခငးသည ေျမယာအ ခြငအေရးမားအတြက အတားအဆးတစချဖစသည။

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ေတြ႔ရခကမားအရ တာဝနရဆးျဖတခကခသမားမဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးတြင ပါဝင ပတသကျခငးျဖင အကးအျမတရရခၿပး ရြာသားမားအေနျဖင ဘကလကမႈ မရေသာ ဆးျဖတခကခသမား၊ သမာသမတကမႈအား အမနတကယ လကလမးမႏငမႈမရေတာေပ။ ထ႔အတြက ေကးလကေဒသမားတြင တရားမတမႈရရရနႏင ေျဖရငးမႈနညးလမးမားမရေတာပါ။ ေျမယာသမးယမႈကစၥရပမားတြင အႀကးစားကမၸဏမားႏင ဆးျဖတခကခသမားသည ေျမယာအေရးတြငလပေဆာငခေသာရြာသားမားအား ဖအားေပးဆန႔ကငခၾကသည၊၊

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ျဖစရပအလကေလလာခကတြင‘ေျမယာအျငငးပြားမႈအားတရားရးသ႔တငျခငး- ‘ေျမယာအျငငးပြားမႈအားတရားရးသ႔တငျခငး- ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအမႈကစၥ’ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအမႈကစၥ’ တြငေဖာျပထားသညအတငး ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏေၾကာင ေျမယာသမးယမႈမားႏငအမျခေျမဆး႐ႈးမႈမားအတြကထခကခရသမားမာ တရားမတမႈရရရနမျဖစႏငေပ။ အဘယေၾကာငဆေသာ ေကးရြာလႀကးႏငျမနမာရတပဖြ႔မားႏစဖကစလးသည ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ ႏငရငးႏးေသာဆကဆေရးမားရၾကသည။

“သတ႔ရ႕လပေဆာငမႈန႔ပတသကၿပး ကၽြနမတ႔ရစခနးသြားၿပးတငျပခတယ။ ဒါေပမရေတြက ေတာငသ လယသမားေတြအေနျဖင ကမၸဏအလပသမားေတြက တရားစြလ႔မရဘးလ႔ေျပာတယ။ ဒါေပမယ ကမၸဏကေတာေတာငသလယသမားေတြကတရားစြႏငတယ။ ဒါေၾကာငကၽြနမတ႔ ကစးဝငး(ေကးရြာဥကဌ) ဆကသြားခတယ။ ၿပးေတာရေတြက ကၽြနမတ႔ကဘာေျပာခလဆတာသ႔ကေျပာျပတယ။ အဒေနာက သ(ကစးဝငး)က ‘အဒါမနတယ၊ ဥးခငေမာငေအးက(ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏပငရင) ပေျမဧက ၂၄ဝဝ ေပၚမာ လပဖ ႔အခြငအေရးရတယ။ ဒါေပမယေတာငသေတြအတြကေတာ အဒမာလပကငလ ႔မရဘး’ လ႔ေျပာခတယ။ ဒါေၾကာင(ေျမယာကစၥမားႏငဆကစပေသာကစၥရပမားအားလး) ကၽြနမတ႔လစလ႐ႈခရတယ။”

215 Source #30 တြငၾကညပါ။

104104

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ေဒၚဟ---(မ၊ ၅ဝႏစ)၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)216

ရြာသားမား၏ေျမယာမားကာကြယရနအတြက ႀကးစားကညရာတြငေဒသခေခါငးေဆာငမားမ အထကအဆင အာဏာပငမားႏင အစညးအေဝးမားလပေဆာငခေသာအစရငခစာမားလညး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ လကခရရခသည။

“သတ႔ရြာသားေတြန႔ မေဆြးေႏြးခဘး ဒါေပမယ ကၽြနမတ႔ေခါငးေဆာင(KNU)က ေရႊတးေဖာမႈလပငနးစဥ မစခငမာ ရြာသားေတြန႔ေဆြးေႏြးဖ႔လတယလ႔သတ႔ကေျပာခတယ။ ကၽြနမတ႔ရြာသားေတြက သတ႔စမကနး ကသေဘာတခရင သတ႔က အဒါလပဖ႔ ခြငျပႏငလမမယ။ ကၽြနမတ႔ ေခါငးေဆာင(KNU)က သတ႔က အဒလ ေျပာျပခတယ။ ဒါေပမယ အျခား(KNU)ေခါငးေဆာငက ရြာသားေတြန႔ ေဆြးေႏြးဖ႔မလအပဘး။ ကၽြနေတာတ႔ (KNU)က ဆးျဖတခကခရင ရြာသားေတြအေနန႔ခတ ဆးျဖတခကက လကနာ(လကခ)ရမယ။ အဒဟာက သေဘာတတ (KNU) ေခါငးေဆာင အမားအျပားရတယ။ အဒါေၾကာင ရြာသားေတြက ကညပပးတ (ေဒသခ) ေခါငးေဆာငက (ေရႊတးေဖာေရးက သေဘာမတေၾကာငး) ဆးျဖတခကမခႏငခဘး။”

ေနာတ---(မ၊ ၂၇ႏစ)၊ ေရႊကငၿမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင/ပခးတငးေဒသႀကးအေရ႕ပငး (၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)217

ဆးျဖတခကခသမားမရြာသားမား၏ေကာငးကးအတြကႏင သေဘာဆႏၵမားအရ လပေဆာငမႈမရျခငးသည ရြာသားမား၏ ယခငေနထငမႈဘဝအေတြ႔အၾကမားအေပၚ အေျခခထားမႈျဖစသညဟထငျမငယၾကညသည။ ဆးျဖတခကခသမားမာ တရားရးကစၥမား၊ ဒဏေၾကးေငြမားႏင ဖမးဆးခပေႏာငမႈမား အသးျပျခငးျဖင ရြာ သားမားအား ဖႏပၿခမးေျခာကမႈရခေၾကာငး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ အစရငခစာမားမ ေဖာျပထားပါသည။ ရြာသားမားမအျပစဒဏမားအတြက ေၾကာကရြ႔မႈရလာေသာေၾကာင၎တ႔ေျမယာအခြငအေရးမားအား ကာကြယရန ေနာကဆတသြားတတၾကသည။

“ေဒသခေတြက KNU၊ စစတပန႔ အစးရေတြက ေၾကာကရတယ။ သတ႔ကကမၸဏကလညး ေၾကာကၾကရ တယ။ အရငတနးက သတ႔ကမၸဏေတြက ေၾကာကစရာမလဘး ဒါေပမ အခကမၸဏကလညးပ သတ႔ေၾကာက ၾကရတယ။ အေၾကာငးကေတာ KNU၊ စစတပန႔ အစးရေတြက အေနာကကေနကမၸဏေတြက ပပးထားတယ၊ ဒသးဖြ႔လးက သတ႔အတြက ခငခငမာမာရပတညေပးထားတယ။ ကမၸဏက ပထမေနရာမာ ရပတညေန တယ။ ျပးေတာ အစးရက သတ႔အေနာကမာရတယ။ အေနာကမာ စစတပကလညးေနာကထပရေနတယ။”

ေနာဘဒ---(မ)၊ မငးလြငေဒသ သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးအဖြ႔၏ အတြငးေရးမႈး၊ သထၿမ႕နယ၊ မြနျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၈ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)218

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ေဒသတြငးမတကြျပားေသာၾသဇာအာဏာမားရေနျခငးသည ေကးလကေဒ သခမားအတြက ေျမယာအခြငအေရးမားအား ကာကြယရန ပမခကခေစသည။ သ႔ေသာလညး ရြာသားမားအ

216 Source #4 တြငၾကညပါ။217 Source #48: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Nyaunglebin Interview: Naw

A---, November 2016,” တြငၾကညပါ။218 Source #42 တြငၾကညပါ။

105105

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေနျဖင၎တ႔ေျမယာမားအား ကာကြယရန ဖနတးပေဖာလႈပရားေသာ၊ လကဥးမႈရယေသာနညးဗဟာမား အားအသးျပလကရသည။

နဂးခပ နဂးခပ

၂ဝ၁၂ ခႏစမစ၍ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သ႔ တငျပခေသာ ျဖစရပအမားစတြင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငး ရ စးပြားျဖစဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမား အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကမႈမတငမ ပဂၢလကကမၸဏမားႏင အစးရ အာဏာပငမားၾကားတြင ျပလပခေသာေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈျဖစစဥမားတြင ရြာသားမားႏင ေကးရြာကယစား လယမားမာ ပါဝငပတသကမႈမားမရခေပ။

ဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမားႏငပတသက၍ ရြာသားမားႏင ထေရာကစြာေဆြးေႏြးခေသာျဖစရပအခ႕တြင ေယဘယ အားျဖင စမကနးမား၌အျငငးပြားမႈနညးခသည။ အမနအားျဖငေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအစညးအေဝးမားလပ ေဆာငၿပးေနာက ဖြ႔ ၿဖးေရးစမကနးမားမ ျဖစလာေသာအကးအျမတမားအား ရြာသားအမားအျပားမ နားလညအသ အမတျပခသည။ ေဒသခအသကအဝနးမားအတြက ဖြ႔ၿဖးေရး၏ဆးကးသကေရာကမႈမားအား ေလာပါးသက သာေစရနထေရာကေသာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားလအပသည။ ထအခကအားစဥးစားကာ ျမနမာႏငငဥပေဒမား၊ စးပြားေရးႏငလ႔အခြငအေရးဆငရာ ကမာၻ႔ကလသမဂၢလမးညႊနခကမားတြငပါဝငေသာ လြတလပစြာ ႀကတငအသေပးျခငးႏငသေဘာတညမႈရယျခငး(FPIC) စႏႈနးမားႏငအည အဓပၸါယျပညဝ ေသာေတြ ႔ဆေဆြးေႏြးမ ႈမားအား စစဥလပေဆာငရန အစးရအာဏာပငမားႏင ကမၸဏမားတ ႔အား ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ တကတြနးအပပါသည။

106106

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

အထကပါဓာတပအား ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလ ၉ရကေန႔တြင ၿမတ-ထားဝယခရင၊ လယမလားၿမ႕နယ၊ တနသၤာရၿမ႕၊ တနသၤာ ရခနးမတြင ရကယချခငးျဖစသည။ ပမာ GMS စြမးအငကမၸဏမ တနသၤာရျမစေပၚတြင ေဆာကလပမညေရကာတာအတြက ညႇ ႏႈငးေဆြးေႏြးမႈတစရပျပလပျခငးျဖစသည။ ထညႇႏ ႈငးမႈအစညးအ ေဝးတြင ရြာသားမားမ ထစမကနးအားသေဘာမတေၾကာငးက တငျပခၾကၿပး‘တနသၤာရျမစအားမဖကစးပါန႔။’ ‘ေရကာတာအလ မရ’ ဟေသာ ဆငးဘတမား ကင၍စမကနးအားဆႏၵျပခၾကသည။ [ဓာတပ- ရြာသားတစဥး]

ဓာတပမား။ ။ လြတလပစြာ ႀကတငအသေပးျခငးႏင သေဘာတညမႈရ ယျခငး (FPIC) ဓာတပမား။ ။ လြတလပစြာ ႀကတငအသေပးျခငးႏင သေဘာတညမႈရ ယျခငး (FPIC) ၏အေရးႀကးမႈႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ၏အေရးႀကးမႈႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ

အထကပါပအား ၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ေမလ ၂ရကေန႔၌ ေညာငေလးပင ခရင၊ ေကာကႀကးၿမ႕နယ၊ ေမတာရပကြက၊ ေဆာထခနးမတြင ရကယချခငးျဖစသည။သးေလးကမၸဏ၊ေကအနယ ဗဟစးပြားေရး ေကာမတႏငရြာသားမားသာမက သကဆငရာCBOႏင CSOမား အၾကား ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအစညးအေဝးျပလပခစဥအတြငးပအား ရကယချခငးျဖစသည။ ထအစညးအေဝးတြင သးေလကမၸဏႏင ေကအနယဗဟစးပြားေရးေကာမတတ႔မ ေဘာကထေရကာတာ စမကနးႏငပတသကသညကစၥရပမား၊ စစတမးေကာကယမႈရ လဒမားႏင ေရကာတာစမကနးလပေဆာငမည ျဖစစဥမားက ေဆြးေႏြးခၾကသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤပက ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလ ၁၇ရကေန႔၌ ၿမတ-ထားဝယ ခရင၊ တနသၤာရၿမ႕နယ၊ ဘအ---ေကးရြာတြင ရကယခသည။ ပ၏ညာဘကအျခမးမ ေဒသခရြာသားျဖစေသာ ေစာအဇ---၏ေျမ ေပၚတြင ေဆာကလပေရးလပသားမားမ လမးေဖာက လပချခငး ျဖစသည။ ေဆာကလပေရးလပသားမားမ ထရြာသား၏ ေျမေပၚ တြင ေျမစာပျခငး၊ေကာကပျခငးမားေၾကာင ရြာသား၏သဟဠပင ၃ဝဝႏငရာဘာပင ၅ဝဝအားပကစးေစခသညအတြက ေစာအဇ---၏အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးကၿခမးေျခာကလကရသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤပက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသတစ ဥးမ ရြာသားတစဥးျဖစသေစာဘအ--- အား ေတြ႔ဆေမးျမနးခခန ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလ ၁၇ရကေန႔၌ ၿမတ-ထားဝယခရင၊ တနသၤာရၿမ႕နယ၊ ဘအ---ေကးရြာတြင ရကယချခငးျဖစသည။ ေစာအဇ---မ ျမနမာအစးရ၏လမးေဖာကလပမႈေၾကာင ဘယ ဘကပတြင ေဖာျပထားသညအတငး ၎၏ေျမႏငအပငမား ပက စးဆးရႈးေစမႈမားႏငပတသကၿပး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔သ႔ တငျပခသည။ [ဓာတပ- KHRG]

107107

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ဤပက ၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ဇြနလ ၂၂ ရကေန႔၌ ဒးပလာယာခရင၊ ဝငး ေရးၿမ႕နယတြင ရကယချခငးျဖစသည။ ပမာ ဒးပလာယာခရင၊ ဝငးေရးၿမ႕နယ၊ ဘဂ---ေကးရြာႏင ဘဟ---ေကးရြာအၾကား စက ထထားေသာ ဆငးဘတ၏ပျဖစသည။ ပတြငေဖာျပထားသည ျမနမာအစးရ၏ေဆာကလပေရးဝနႀကးဌာနမသျဖဇရပႏင ဘရား သးဆၿမ႕မားၾကားတြင(အာရ)လမးမၾကး ေဖာကလပရနစစဥ လကရၿပး လမးအကယမာ ေပ ၂၃ဝ ျဖစသည။ ရြာသားအမားစမာ ၎တ႔၏ေျမယာမားအား ထခကမညျဖစ ေသာလညးထလမး ေဖာကလပမႈႏငပတသကၿပး သရျခငးမရေပ။ အရပဖကလမႈအဖြ႔ အစညးတစဖြ႔မ ၿမ႕နယႏငခရငမ ေခါငးေဆာငမားအား လမး ေဖာကလပမႈေၾကာင ေဒသချပည သမားအားသကေရာကေစႏငမညဆးကးမားကသြားေရာကတင ျပမႈျပလပခသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤပက ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလ ၁၆ရကေန႔က ၿမတ-ထားဝယ ခရင၊ တနသၤာရၿမ႕နယ၊ ဘအ---ေကးရြာတြင ရကကးခသည။ ပမာ ျမနမာအစးရ၏လမးေဆာကလပေရးဌာနမ စကထထားေသာဆငးဘတ၏ပျဖစသည။ ဆငးဘတတြင ေဖာ ျပထားေသာ အခကအလကမာ ေအာကပါအတငး ျဖစသည။ ‘ျမနမာအစးရ လမးေဆကလပေရးဌာနသည လမးေဆာကလပေရးစမကနးက ေဆာငရြကရန တာဝနယရသည။ လမးခငးရနအတြက ၎စမ ကနး၏ကနကေငြသည ၈ဝ,၅ဝဝ,ဝဝဝ ကပျဖစၿပး ေျမႀကးမား တးယဖ႔ရနအတြက ၂၂ဝ,၆၄ဝ,ဝဝဝ ကပျဖစသည။ အဆပါလမး စမကနးကာလသည ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ႏစျဖစသည။ လမး၏အကြာ အေဝးသည ၂၂.၅ကလမတာႏင ၂၄.၅ကလမတာၾကားတြင ရ သည။’ ဤဆငးဘတတြင လမးေဖာကလပမႈတြင ပါဝငေသာ အငဂငနယာမား၊ ၿမ႕နယအပခပေရးမႉးမား၊ ေကးရြာအပစ အပခပေရးမႉးမား၊ ဖြ႔ၿဖးေရးဌာနမအပခပေရးမႉးမားႏင ေကးရြာ ေခါငးေဆာငမား၏အမညစာရငးလညးပါဝငသည။ အခ႕ေသာသ တငးအခကအလကမားအား အေသးစတေဖာျပထားေသာလညး ထခကခစားရေသာရြာသားမား၏ဆးရႈးမႈမားအတြက ေလာေၾကး ေငြ ျပနလညေတာငးခရန အကအညေပးႏငျခငးမရပါ။ [ဓာတပ- KHRG]

108108

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ဤပက ၂ဝ၁၅ခႏစ၊ စကတငဘာလ ၂၃ရကေန႔၌ ဒးပလာယာ ခရင၊ ေကာကရတၿမ႕၊ ဘဂ---ေကးရြာ၊ ဘအ---နယေျမတြင ရကယချခငးျဖစသည။ ပမာ ႏကယာ၊ ေအာရဒးႏင ပနးအစ ကမၸဏမ ေဆာကလပထားေသာ ဖနးတာဝါတင၏ပျဖစသည။ ထေျမက ရြာသားႏစဥးျဖစေသာ ဥးဘက---ႏင ဥးဘ---တ႔ ပင ဆငသည။ ကမၸဏမ ဥးဘက---အား တစလလင ေငြကပႏစ သနးေပးၿပး ဥးဘ---၏ ေျမမာကဥးသညအတြက တစလလင ၂ဝဝဝဝကပသာေပးသည။ တာဝါတငမေဆာကလပမက ကမၸဏ ႏငေျမပငရငတ႔ ေဒသတြငးအာဏာပငမား၊ အမတ(၁၈) ေျခလင တပရငးမ တပရငးမႉးတ႔ႏင ေတြ႔ဆခၾကသည။ ဆးျဖတခကခ သမားႏင ေျမပငရငတ ႔ ညႇႏ ႈငးေဆြးေႏြးမႈမားတြင ပါဝငၿပး သငတငေလာကပတေသာ ေလာေၾကးေငြေပးအပခသည အ တြက ကမၸဏမ ေပ(၆ဝ)ပတလည ေျမအားဖနးတာဝါတင ေဆာကလပရန အသးျပခြငရခသည။ တာဝါတင၏ အျမငမာ ေပ ၂ဝဝ ေကာၿပး ကနကစရတမာ သနး ၆ဝဝ ေကာ ျဖစသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤပက ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ ၁၅ ရကေန႔၌ ေတာငငခရင၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ဘလ---ေကးရြာတြင ရကယချခငးျဖစ သည။ Myanmar Fiber Optic Communication Network Co.Ltd (MFOCN) မ ေျမေအာကဆကသြယေရး ႀကးနနး ေဆာကလပရန ထေဒသအတြငးသ႔ ေရာကရလာခသည။ ထႀကးနနးေဆာကလပရနအတြက ႀကတငအသေပး ဆးျဖတခက ရယျခငးမား ျပလပျခငးမရေပ။ MFOCN သည ျမနမာအစးရထမ ခြငျပမန ႔ရခသညအတြက ေဒသခမား၏ေျမမားအားတးကာ ေျမေအာကေၾကးနနးႀကးမား ေဆာကလပျခငးက လပကငခသည။ သ႔ေသာ ထသ႔ တးေဖာရာတြင ေျမေနရာမားႏင အပငမားက ထခကေစခသည အတြက ေဒသခရြာသားအခ႕က ေကနပမႈမရၾကေပ။ [ဓာတပ- KHRG]

အထကပါပက ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဇြနလ ၆ ရကေန႔၌ ဒးပလာယာခရင၊ ေကာကရတၿမ႕နယ၊ဘအ---ေကးရြာတြင ရကယချခငးျဖစသည။ ေဒသခအာဏာပငမား၊ ရြာလႀကးမား၊ မညသညလကနကကင တပဖြ႔ကမနးမသရေသာ တပရငးမႉးႏငတပခြမႉးတစဥးစႏင လမး ေဆာကလပေရးအလပသမားအဖြ႔ ေခါငးေဆာငတ႔၏ပျဖစသည။ ထေဒသအတြငး လမးေဖာကလပရနအတြက ထသမားမ ဘအ---ေကးရြာမ ရြာသားမား၊ ေကးရြာအပစ ေခါငးေဆာငမားႏငအတ ဘအ---ေကးရြာအတြငး အစညးအေဝးတစရပ ျပလပချခငးျဖစ သည။ အစညးအေဝး၏ရညရြယခကမာ ရြာသားမား၏ သေဘာ တညခကရရရနႏငလမးေဖာကလပျခငးႏငပတသကၿပး သတငး အခကအလကမေဝရနတ႔ျဖစသည။ ရြာသားမားမ ဤလမး ေဖာကလပမႈေၾကာင မားစြာအကးရမညဟ ယၾကညသျဖင ထလမးေဖာကလပမႈအား ဝမးေျမာကဝမးသာစြာ လကခခၾက သည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤပက ၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ ၂၃ရကေန႔၌ သထခရင၊ သထၿမ႕နယ၊ ေမာေလးေကးရြာအပစ၊ ဘဖ--- ဘနးႀကးေကာငး တြငရကယချခငးျဖစသည။ ပတြင ျဖမငးထြနးကမၸဏ၏ညႊန ၾကားေရးမႉးျဖစသ ဥးသနးထြနးမ ရြာသားမားႏင ဘဖ---ဘနးႀကး ေကာငးတြင အစညးအေဝးျပလပေနျခငး ျဖစသည။ ျဖမငးထြနး ကမၸဏမ မငးလြငေတာငေပၚတြင ေကာကတးေဖာမႈ မျပလပမ အစညးအေဝးေခၚယချခငး ျဖစသည။ [ဓာတပ- KHRG]

109109

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

အျဖစအပကေလလာျခငး - တနသၤာရ ျမစေပၚတြင ေရအားလ ပစစေရကာ အျဖစအပကေလလာျခငး - တနသၤာရ ျမစေပၚတြင ေရအားလ ပစစေရကာ တာေဆာကလပျခငး တာေဆာကလပျခငး

နဒါနးနဒါနး

ဤအျဖစအပကေလလာဆနးစစမႈသည တနသၤာရျမစ၏ပယကြး(နဂါးအင)ေပၚတြင အဓကပတဆ႔ၿပး ေရအားလပစစေရကာတာတ ညေဆာ က ရ န အ စအ စ ဥအား ေကးလကေဒသမ မညသ႔တ႔ျပနခသညက ေလလာတငျပထား သည။ ဤအစအစဥအား မဟာမေခါငေဒသခြ စြမးအငကမၸဏ (GMS) ႏင ျမနမာအစးရ၏စြမးအငႏင လပစစ ဝနႀကးဌာနတ႔မဥးေဆာငခသည။ အကယ၍ဤေရအားလပစစစမကနး ေဆာကလပခလင တနသၤာရျမစကမးတစေလာက ေကးရြာေပါငး ၁၈ ရြာမာ ေရလႊမးမးမညျဖစသည။ ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ မတလတြင ဤေရ အားလ ပစစေရကာတာ၏ဆးကးသကေရာကမႈမားႏငပတသက၍ ေဒသခမား၏စးရမမႈမား ပါဝငေသာအစရငခစာ ၆ ေစာငက ကရငလ ႔အခ ြ ငအေရးအဖ ြ ႔ မ လကခရရခသည။

ရ ြာသားမ ားမ ၎တ႔ေ ျမယာမ ားတ ြ ငေရလႊမးမႈမားမကာကြယရန ကန႔ကြကဆႏၵျပျခငးမား၊ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးပြမားတြင ၎တ ႔၏အ ျ မ ငသေဘာထား မ ားအား ထတေဖာေျပာၾကားျခငးႏင KNU အာဏာပငမားသ႔တငၾကားမႈမားေပးပ႔ျခငးတ႔အပါအဝင မတကြျပားေသာ တ႔ျပနမႈနညးဗဟာမားအားလပေဆာငခသည။ ဤအျဖစအပကေလလာမႈသည ဖြ႔ၿဖးေရး လပေဆာငမႈမားေၾကာငသကေရာကမႈရေသာေဒသမားအတြက ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးျခငး၏အေရးႀကးမႈ က မးေမာငးထးျပထားပါသည။ GMS စြမးအငကမၸဏႏင ေဒသခရြာသားမားအၾကားျပလပခေသာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားမာ တနသၤာရျမစေဘးတစေလာကရြာမားအေပၚ ေရကာတာ၏ဆးကးသကေရာကမႈမားႏငပတသကေသာ အေရးႀကးသညသတငးအခကအလကအရငးအျမစတစချဖစခသည။

သတငးအခကအလကမားရရႏငျခငးမာ ေရကာတာအားခခတားဆးရန ထေကးလကေဒသမ လထလႈပရားမႈအတြကပပးကညမႈျဖစခသည။

110110

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ကမၸဏအေၾကာငးကမၸဏအေၾကာငး

GMS စြမးအငကမၸဏသည ပဂၢလကထငးစြမးအငကမၸဏတစချဖစၿပး ၁၉၉၁ခႏစတြင စတငတညေထာငခသည။ GMS စြမးအငကမၸဏမ ေဒသတြငးအမအခကငးေသာ စြမးအငေဖာထတလပေဆာငသျဖစလာရနရညရြယသည။ ကမၸဏ၏အာရစကမႈမာ မေခါငေဒသခြရ တရတ၊လာအ၊ထငး၊ ဗယကနမ၊ကေမၻာဒးယားႏငျမနမာႏငင (၆)ႏငငအတြငး စြမးအငပးေပါငးခတဆကျခငးျဖငေဒသဖြ႔ၿဖးေရးအား ျမႇငတငရနျဖစသည။ ေရကာတာေဆာကလပရနအတြက GMSမ အစးရ-ပဂၢလကပးေပါငး ေဆာငရြကမႈမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငရနရညရြယသည။

ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနး၏ ေနာကခအေၾကာငးအရာ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနး၏ ေနာကခအေၾကာငးအရာ

တနသၤာရ ျမစသည လြနခေသာဆယစႏ စ သး ခေကာမ စတငကာ ေရအားလပစစေရကာတာေဆာကလပရန အတြက ျဖစႏငေခရေသာ ေနရာအျဖစသတမတထားျခငးခရသည။ ၁၉၉၇ ခႏစတြငနပြနကအ (Nippon Koei) ကမၸဏမ ထေနရာတြငျဖစႏငေခရေသာ ေရအားလပစစ ေရကာတာတစခေဆာကလပမႈအတြက ဆနးစစမႈအားပထမဆးျပလပခသည။ ၂ဝ၁၁ႏင၂ဝ၁၂ခႏစၾကား အတာလ-ထငးလထဖြ႔ၿဖးေရးကမၸဏ လမတက(ITD)219 မ ေရအားလပစစေရကာတာအားျဖင ေဒသခေနထငသမားအား မညသ႔သက ေရာကမႈရမညက ဆနးစစေလလာသးသပမႈျပလပခသည။ ေဒသခအဖြ႔ဝငမားႏငေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားအရ ITD မ ေဒသတြငးေကာကႏငေျမဆလႊာအရညအေသြးစမးသပမႈမား လပေဆာငခသည။220 ၂ဝ၁၂

ပဏာမအပစအခတရပစေရး သေဘာတညမႈလကမတထးၿပးေနာက ျမနမာအစးရမ တနသၤာရတငးတြင လပေဆာငရန ITD ကမၸဏအားေပးထားေသာ ခြငျပခကအားျပနလညရပသမးခသည။ ထအခကသည GMS စြမးအငအမားပငကမၸဏမ စမကနးျပနလညစတငခန ၂ဝ၁၇ခႏစအထ ေရကာတာစမကနးအား

219 Italian Thai Development Public Company Limited (ITD) သည ထငးအေျခစကကမၸဏျဖစၿပး ျမနမာႏငငႏင အာရေဒသမား တြင အေဝးေျပးလမးမႀကးမား၊ မးရထားလမးမား၊ ေရကာတာမားႏငစကရမားေဆာကလပရာတြင ရငးႏးျမႇ ပႏေသာကမၸဏျဖစ သည။ ITD ၏ေဆာကလပေရးစမကနးမားေၾကာင ရြာသားမား ေရႊ႕ေျပာငးေနထငရျခငး၊ စကပးပငမားအား ဖကစးခရျခငးအျပင ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငးရ ထခကခစားရေသာ ရြာသားမားအားေလာေၾကးေပးမႈ မရျခငးတ႔ျဖစေပၚေစခသည။ Source #85: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၃ခႏစ၊ မတလတြင ထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Interview: Saw E---, July 2012,” တြငၾကညပါ။ ITD သည မကစျမနမာ ကမၸဏႏငပးေပါငးမႈစတငကာ ထားဝယအထးစးပြားေရးဇတြငလညး ရငးႏးျမႇပႏထားၿပး မကစ ျမနမာကမ ၸဏသည ၎တ႔၏အထးစး ပြားေရးဇတြင ရငးႏ း ျမ ပႏ ထားမ ႈမ ားအား ျပနလညထတယခသည။ ထားဝယအထးစးပြားေရးဇသည ရြာသားမားအား အဓမၼႏငထတ ျခငး၊ ၿခမးေျခာကျခငး၊ ေျပာငးေရႊ႕ေနထငရနျငငးဆနသညရြာသားမားအား ေထာငချခငး၊ သဘာဝပတဝနးကငပကစးမႈေၾကာင အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးဆးရႈးေစျခငး၊ ရြာသားမားအား ျပညဝမႈမရေသာေလာေၾကးမားအားအဓမၼလကခေစျခငးအျပင အျခား ေသာ အရာမားကလညး ျဖစေပၚေစခသည။ Mekong Watch ၏ ၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Dawei SEZ Fact Sheet,” တြငၾကညပါ။

220 Source #77: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ တြငထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Interview: Naw A---, August 2017,” တြငၾကညပါ။

နပါတနပါတ ေကးရြာအမညမားေကးရြာအမညမား

၁. မရ

၂. တေဘာကလး

၃. တာမး

၄. ပထးကလး

၅. လယဖဒ

၆. ဒပေလာ

၇. တထ

၈. ပယခ

၉. ဘေသာပေလာ

၁ဝ. တဖးေလးကး

၁၁. ေနာတထ

၁၂. တးတထ

၁၃. ေမာထ

၁၄. ကဒ

၁၅. ကဆ

၁၆. ကေဆာထ

၁၇. အမညမသ

၁၈. အမညမသ

အမေထာငစ စစေပါငး= ၈၇၉၈၇၉

111111

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေခတရပတန႔ေစခသည။ ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလ ၉ ရကေန႔တြင GMSစြမးအငမေရအားလပစစေရကာတာတစခေဆာကလပမည ၎တ႔၏ အစအစဥႏငပတသက၍ ေဒသခမားႏငေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ အစညးအေဝး တစခ စစဥလပေဆာငခသည။

ကမၸဏကယစားလယမား၊ ရြာသားမား၊ အရပဖကအဖြ႔အစညးမားႏင ျမနမာအစးရတ႔ၾကားေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ အစညးအေဝးမားအတြငး ေရအားလပစစေရကာတာတစခေဆာကလပရန ၎တ႔၏အစအစဥမားအား GMS စြမးအငကမၸဏမတငျပခသည။ ေရအားလပစစေရကာတာ မလပစစစြမးအင ၁ဝ၄ဝ မဂါဝပ (MW) ထတလပ ႏငစြမးရလမမည။ ေဆာကလပေရးေနရာႏငေရကာတာမာ မရေကးရြာမ ၂.၇ ကလမတာ အကြာတြငရသည။ အကယ၍ေရကာတာေဆာကလပခလင စကပးေျမ ၂၅ဝ စတရနးကလမတာအပါအဝင ခန႔မနးေျခ ေျမယာေဒသ ၅၈၅ စတရနးကလမတာမာ ေရကာတာေၾကာင ေရလႊမးမးမညျဖစသည။

ေရအားလပစစေရကာတာေၾကာင ေနရပေရႊ႕ေျပာငးရမညအမေထာငစ မားခန႔မနးေျခမာ ကြလြခကမားရေနသည။ GMS စြမးအငကမၸဏ ၏တြကခကမႈမားအရ ITD ကမၸဏမ အေစာပငးျပလပထားေသာ ျဖစႏငေသာ ေလလာမႈမားႏငသေတသနမားေပၚအေျခခမႈမာ ေကးရြာ(၁၄)ရြာ ပကစးဆး႐ႈးမညျဖစသည။ ၂ဝ၁၇ခႏစ တြငေဒသခရြာသားမားမ၎တ႔ ကယတငဆနးစစမႈျပလပခၿပး ၿမတ-ထားဝယခရင၊ လယမလားၿမ႕နယရ ေကးရြာ (၁၈) ရြာမာ စမကနးေၾကာင ေရလႊမးမး မညျဖစေၾကာငးခန ႔မ နးခသည။ ေကးရြာ(၁၆)ရြာ၏အမညမားအား ေအာကပါဇယားထတြငေဖာျပ ထားၿပး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ရြာႏစရြာ၏အမညအားမသရေသးပါ။ ေဒသခအသကအဝနး၏ခန႔မနးခကအရ ေရအားလပစစေရကာတာ၏ ေရလႊမးမးမႈေၾကာင အမေထာငစေပါငး ၈၇၉ စေကာ ေနရပေရႊ႕ေျပာငးရမညျဖစသည။

ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား- ေကးလကစြမးရညနညးမားအတြက မရမျဖစလအပေသာ နညးလမးတစခေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား- ေကးလကစြမးရညနညးမားအတြက မရမျဖစလအပေသာ နညးလမးတစခ

ဤအစရငခစာ၏ ‘ေတြ ႔ဆေဆြးေႏြးမ ႈမား ’ အပငးတြင မးေမာငးထး ျပခသညအတငး ရြာသားမားမ အေသးစတအခကအလကမားရရရန ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားမာ အေရးႀကးသည။ ေဒသခမားမ ၎တ႔၏စးရမမႈ မားအား သကဆငရာပါဝငလပေဆာငသမားသ႔ ထတေဖာေျပာၾကားရန အတြကလညး အေရးပါေသာအစညးအေဝးပြျဖစသည။ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ အစညးအေဝးမားမတစဆင ရြာသားမားမစးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနး မားအား သေဘာတညမႈေပးသင၊မေပးသငသညႏငပတသက၍ ဆးျဖတခကမားက အသေပးေျပာၾကားမႈ ျပလပႏငသည။ ဤေလလာေတြ႔ရေသာ ျဖစရပတြင ရြာသားမားအေနျဖင GMS စြမးအငကမၸဏ၊ အရပဖကအဖြ႔အစညးမားႏင ျမနမာအစးရတ႔ျဖင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမားအေတာအတြငး အမးမးေသာ နညးဗဟာမားအားဆကလကလပေဆာငႏငသည။

စမကနးမ ျဖစလာႏငေသာသကေရာကမႈမားအေပၚ ရြာသားမား၏စးရမမႈမားစမကနးမ ျဖစလာႏငေသာသကေရာကမႈမားအေပၚ ရြာသားမား၏စးရမမႈမား

အေရ႕ေတာငအာရရ ေရအားလပစစစမကနးအမားအျပားသည ေကးလကေဒသခမားအား ေနရပေရႊ႕ေျပာငး ေစမႈမားကျဖစေစသည။ ထအေၾကာငးျပခကမားေၾကာင တနသၤာရျမစေပၚတြင ေရအားလပစစေရကာတာ ေဆာကလပရန ကမၸဏ၏အစအစဥအား ေဒသခရြာသားမားမ စးရမလကရသည။ ထေဒသခအဖြ႔ဝငမားမ ရငးျပခသညမာ-

112112

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

“တကယလ႔ေရကာတာေဆာကခရင အဒနားတစဝကရြာသားေတြရ႕ေျမ၊လယေတြန႔ စကပးပငေတြအပါအဝင ရြာေတြအားလးအေပၚ ေရလႊမးမးလမမယ။ သတ႔က(ရြာသားမား) အဒါကမလခငဘး။ ဘာေၾကာငလဆရင ေရကာတာေဆာကလပေရးစမကနးက ေရလႊမးမးမႈေတြျဖစမယ။ သတ႔ေျမန႔လယေတြအားလးက ေရႀကးလ႔ ျမႇ ပလမမယ။ အဒါေၾကာင ကၽြနေတာတ႔အသကေမြးဝမးေကာငးေတြအတြက လယလပဖ႔ေျမေတြရမာ မဟတ ေတာဘး။”

ဖးဘ---(ကား)၊ ဘဟ--- ေကးရြာ၊ လယမလားၿမ႕နယ၊ ျမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ မတလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)221

ေရလႊမးမႈသည ကလးခေဒသရ အနးပငမား၊ ဒးရငးပငမား၊ ကြမးသးပငမားအပါအဝင ရြာသားမား၏ႏစရည ပငမားတြငလပခေသာ ရငးႏ း ျမ ပႏ မ ႈမားလညး ပကစးဆး႐ ႈးမညျဖစသည။ ဤအရာမားအျပင ၎တ႔ရြာအတြငး တရစာၦနမားႏငကၽြႏြားမားအတြက လအပေသာစားကကေျမမားဆး႐ႈးလမမည။

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ဆယစႏစၾကာရညေသာ လကနကကငပဋပကၡမားေၾကာင ထခကခရေသာ ေဒသအတြက အဆျပေရအားလပစစေရကာတာသည ႀကးမားေသာစးရမမႈအႏရာယရေနသညက ဤသက ေသခေျပာၾကားခကအားျဖင ေဖာျပခသညမာ-

“ကၽြနေတာေျပာခငတာက တကယလ႔အဆျပေရကာတာစမကနးသာ အေကာငအထညေဖာခရင တနသၤာရ ျမစေဒသ၊ ထးမပြာ(တနသၤာရျမစ)မာရတေဒသခေတြ ဆးဆးဝါးဝါး ေနရပေျပာငးေရႊ႕ခရမႈမားျဖစပြားႏင တယ။ ကၽြနေတာတ႔အတတမာ ေတြ႔ ၾကခတလကနကကငပဋပကၡ ေနရပေရႊ႕ေျပာငးခရတာထက ေရကာတာစမ ကနးေၾကာငေနရပေရႊ႕ေျပာငးခရမႈက ပဆးလမမယ။ ဒါေၾကာင ကၽြနေတာတ႔က ကမာၻသေအာင ဒါက မေဝခငတယ။ အဒါဆ ကမာၻကသလမမယ။ ၿပးေတာ တနသၤာရျမစေဒသ၊ ထးမပြာမာေနတေဒသခေတြ အတြက စဥးစားလမမယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ေဒသမာရတ ရြာအားလးဒကၡန႔ ရငဆငရလမမယ။”

ဖးဘ--- (ကား)၊ ဘဟ---ေကးရြာ၊ လယမလားၿမ႕နယ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ မတလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)222

“တကယလ႔ေရကာတာစမကနးအေကာငအထညေဖာခရင ကလးခေဒသမာကၽြနေတာတ႔လပကငခတအနး ပငေတြ၊ ဒးရငးပငေတြ၊ ကြမးသးပငေတြန႔အျခားစကပးေရးစတျခထက အပငေတြပကစးလမမယ။ ဒါျပင ေဒသတြငးတရစာၦနေတြန႔ကၽႊႏြားေတြေကာငးတေနရာဆး႐ႈးလမမယ။ ဆး႐ႈးမႈက ပမာဏႀကးတအတြက ကၽြန ေတာတ႔ ဒအရငးအျမစေတြအတြက ဘယေလာကတနလဆတာမခန႔မနးႏငဘး.....ကမၸဏက သတ႔ပကစး ဆး႐ႈးတေျမအားလးအတြကေလာေၾကးေပးမယေျပာေပမ ေလာေၾကးကေရတအတြကပ ေဒသခေတြ အကး ရႏငတယ။ ဒါေပမယ ကၽြနေတာတ႔ရ႕အပငေတြက ေရရညအတြက အကးအျမတရတယ။” 223

ဖးဘ--- (ကား)၊ ဘဟ--- ေကးရြာ၊ လယမလားၿမ႕နယ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ မတလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)

221 Source #32 တြငၾကညပါ။222 Source #32 တြငၾကညပါ။223 Source #32 တြငၾကညပါ။

113113

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ထအျပငရြာသားမားအေနျဖင အကယ၍ေရႊ႕ေျပာငးရန အဆျပခပါက ေျမအရညအေသြးႏငပတသက၍ စးရမၿပး ေရႊ႕ေျပာငးရနလညးမျပလပခငပါ။ ရြာသားမားအေနျဖင တညေသာအကယအဝနးရသည ေနရာမားသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ခလငေတာငမ ေျပာငးေရႊ႕ရမညေနရာမားမာ ဝမးေရးဖလမႈႏငဝငေငြရရႏငမႈ အတြကလအပေသာ စကပ းေရးထတလပႏငမႈတ႔အတြက တနဖးတညႏငမႈ မရမညကစးရမပပနလကရ သည။ ေကးလကေဒသတြင ရြာသားမားမာ ၎တ႔၏အသကေမြးဝမးေကာငးမားအတြက လယယာ စကပးေရးကသာအျပညအဝမခေနရသည။ ေကးလကေဒသခမား၏ စြမးေဆာငမႈအားကန႔သတထားေသာ ထေဒသတြင အသကေမြးဝမးေကာငးျပရန အျခားအလပအကငမား လပေဆာငႏငျခငးမရပါ။ ထအားနညးခကက ရြာသားမားမအထးသတ ျပမသည။

“ေရကာတာစမကနးကေန အကးအျမတေတြန႔ပတသကၿပး ကၽြနမဘာမမသဘး။ ဒါေပမယကၽြနမတ႔မခေနတ ကၽြနမတ႔ေျမ(လယမား၊ စကပးျခမား၊ ရြာမား) အားလးအေပၚ ေရႀကးမႈေတြကစတ ေနာကဆကတြဆးကး အမားႀကးရလမမယ။ ကၽြနမတ႔ဟာ ဒေဒသက (မရ) ေဒသခေတြျဖစတအတြက ရာသအလက သစေတာက အသးေတြန႔ျမစေတြစတ ဟငးသးဟငးရြကေတြအလကားရတယ။ ေရကာတာစမကနးၿပးရင ကၽြနမတ႔အစား အစာေတြ(အသးမားႏငဟငးသးဟငးရြကမား) ကဝယရေတာမယ။ ကၽြနမတ႔ရ႕ပကစးသြားတေျမန႔အပင ေတြအတြကေလာေၾကးေငြရရငေတာင ကၽြနမတ႔ပကဆေတြသးကနသြားရင(အသကေမြးဝမးေကာငးမား) အခကအခေတြက ရငဆငရလမမယ။ ကၽြနမတ႔က ေကးလကေဒသက သာမနရြာသားေတြ ျဖစတအတြက ေၾကာင ကၽြနမတ႔ရတပကဆပမာဏန႔စးပြားေရးလပဖ ႔အသပညာမရဘး။ ကၽြနမတ႔(ေလာေၾကး)ေငြ ရရတအခန အေတာအတြငးေတာအဆငေျပလမမယ။ ဒါေပမယ ကၽြနမတ ႔ပကဆကနသြားရငေတာ ဒကၡေတြ႔လမမယ။”

ေနာဘဝ---(မ)၊ အပ--- ေကးရြာ၊ လယမလားၿမ႕နယ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသၾကး(၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ၾသဂတလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)224

လေလာကေသာေလာေၾကးမားပပးေပးျခငးမရပ ေရအားလပစစေရကာတာေဆာကလပသငသလား။ တနသၤာရျမစကမးမားေပၚတြင ေနထငေသာေကးလကေဒသမားျပငးထနစြာ ထခကမႈရလမမည။

ေကးလကတ႔ျပနမႈနညးဗဟာမားေကးလကတ႔ျပနမႈနညးဗဟာမား

၂ဝ၁၂ခႏစမစ၍ ေရအားလပစစေရကာတာဆန႔ကငမႈမားက ေဒသခမားမေဖာထတေျပာၾကားခၾကသည။ ၎တ႔၏စးရမမႈမားကေဖာထတေျပာၾကားႏငစြမးမာ တပမေတာႏငျမနမာအစးရအပါအဝင ၾသဇာအာဏာရ သမား၏ပါဝငပတသကမႈမားေၾကာင အစပငးတြငအကန႔အသတရခသည။ တနသၤာရျမစကမးေပၚရ ရြာသားမားအေနျဖင ၎တ႔၏အသအားျမႇငတငရန လထအေျချပစညးရးလႈ႕ေဆာမႈနညးဗဟာမားက အသးျပခရသည။

ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးပြသည ေရအားလပစစေရကာတာေၾကာင ဆးကးသကေရာကမႈခရမည ေဒသခ အသကအဝနးမားအတြက အေရးႀကးသညသတငးအခကအလကရႏငေသာ အရငးအျမစတစချဖစပါသည။ လေလာကေသာ အခကအလကမားရရ ျခငးသည ရြာသားမားမ၎တ႔၏ ေရကာတာဆန႔ကငမႈအား

224 Source #77: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ တြငထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Interview: Naw A---, August 2017,” တြငၾကညပါ။

114114

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ထတေဖာေျပာၾကားႏငရန မတကြျပားေသာ တ႔ျပနမႈနညးဗဟာမားအား ေရြးခယမႈအတြက ကညပပးေပးမႈ ျဖစေစပါသည။ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလ၌ တနသၤာရၿမ႕ေတာခနးမရ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးပြတစခတြင ရြာသားမားမ ဆႏၵထတေဖာခၿပး ကန႔ကြကဆႏၵျပရနေနရာတစခအျဖစ အသးျပခသည။

“တနသၤာရျမစမာ အဆျပခတေရအားလပစစေရကာတာတစခန႔ပတသကၿပး GMS စြမးအငကမၸဏက အစညးအေဝးလပခတယ။ ေဆြးေႏြးပြမာ ရြာသားေတြက သတ႔စမကနးန႔ပတသကၿပး သေဘာမတေၾကာငး ေဖာျပခၿပး ‘တနသၤာရျမစအား မဖကဆးပါႏင’ ‘ေရကာတာ အလမရ’ ဆတ ဆငးဘတေတြက ကငၿပး သတ႔ စမကနးက ဆန႔ကငဆႏၵျပခတယ။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ဝနထမးတစဥးေရးသားေသာ သတငးအကဥးခပ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသႀကး၊ ကရငျပညနယ

(၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဇြနလတြင ထတေဝခသည။)225

ေဒသခအဖြ႔ဝငမားမလညး ‘တနသၤာရျမစလြတလပစြာစးဆငးပါေစ’ ႏင ‘ေရကာတာအလမရ’ အပါအဝင ဆန႔ ကငကန႔ကြကေသာ ဆငးဘတမားမတစဆင ၎တ႔၏ေရအားလပစစေရကာတာဆန႕ကငမႈက ျပသခ သည။ ေရအားလပစစေရကာတာႏငပတသကေသာ ၎တ႔၏စးရမမႈမားကေဖာျပရန အစးရအာဏာပငမား ႏငအရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမားသ႔ တငၾကားစာမားလညး ေရးသားေပးပ႔ခသည။

“သတ႔ (ရြာသားမား) က CBOန႔CSOေတြက ဒကစၥက တငျပခတယ။ ၿပးေတာ ‘ခငဗားတ႔အထကအာဏာပင ေတြန႔ေတြ႔ျဖစရင သတ႔က ကၽြနေတာတ႔အတြက ေရကာတာစမကနး မလခငဘးလ႔ ေျပာေပးပါ’လ႔ ေျပာခ တယ။ ကၽြနေတာတ႔ ဒကစၥက (စမကနးရပဆငးရန) ဘယမာသြားၿပးတငျပရမလ မသဘး။”

ေစာအ---(ကား၊ ၂၈ ႏစ)၊ အဖ---ေကးရြာ၊ လယမလားၿမ႕နယ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ မတလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)226

ေဒသခမားမ အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမားအား ေရအားလပစစေရကာတာ ဆန႔ကငေသာစညးရးလႈ႕ေဆာ မႈတြင ကညပပးရန ေတာငးဆခသည။ ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဧၿပလတြင ရြာသားဥးေရ၂ဝဝ ခန႔သည လထအေျချပအဖြ႔အစညးတစဖြ႔မ စစဥခေသာ သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရး လႈပရားမႈပြတစခတြင ပါဝငရန အတတကြ ေရာကလာခသည။ ဤလထလႈပရားမႈပြက ေရအားလပစစေရကာတာေၾကာင ေရလႊမးမးမညေကးရြာမားထမ တစရြာျဖစေသာ မရတြင ျပလပခသည။

ဤအပငးတြင ေကးလကလထမားမ ၎တ႔ေျမယာမား ေရလႊမးမးမည ေရအားလပစစေရကာတာအား ဆန႔ကငရနမညကသ႔ အတတကြ လာေရာကစေပါငးၾကသညက ေဖာျပထားသည။ ၎တ႔မ အမးမးေသာ တ႔ျပနမႈနညးဗဟာမားအား အသးျပခေသာလညး ၎တ႔၏ အျမငသေဘာထားမားအား ၾကားသေစရန အတားအဆးမားႏင စနေခၚမႈမားစြာ ရငဆငခရသည။

225 Source #67: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇြနလ တြငထတေဝေသာ “Proposed Hydropower Dam Project in Tanintharyi Region, Mergui-Tavoy District, 2017,” တြငၾကညပါ။

226 Source #69: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြငထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Interview: Saw A---, March 2017,” တြငၾကညပါ။

115115

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ ျဖစစဥမ စနေခၚမႈမားႏငအတားအဆးမား ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ ျဖစစဥမ စနေခၚမႈမားႏငအတားအဆးမား

ေကးလကေနေဒသခမားမ တ႔ျပနမႈနညးဗဟာမားလပေဆာငရနအတြက အႀကးမားဆးေသာ စနေခၚမႈမား ထမတစခမာ GMS စြမးအငကမၸဏမ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအစညးအေဝးတြငေပးခေသာ သတငးအခကအလက မားမာ ေနာကဆးအေျခအေနျပေသာ အခကအလကမားမဟတေပ။ အခကအလကအမားစမာ ITD ကမၸဏမ လြနခေသာႏစမားစြာတြငျပလပခေသာ ေလလာဆနးစစခကမားအေပၚ အေျခခထားခသည။ ေဒသခမားမ ထသတငးအခကအလကမားက ယၾကညရမညလားဆသညက ေသခာမႈမရေပ။

ထ႔အျပငေဒသခမားမ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအစညးအေဝးမားသ႔ေရာကရရန အခကအခမားေတြ႔ရသည။ အတား အဆးတစခမာ ခရးသြားလာေရးျဖစၿပး ေရအားလပစစေရကာတာေၾကာင ေရလႊမးမးမညေကးရြာမားႏင အလြနေဝးကြာေသာ တနသၤာရၿမ႕ေတာခနးမတြင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအစညးအေဝးအားျပလပခသည။ ေတြ႔ဆ ေဆြးေႏြးမႈအစညးအေဝးသ႔သြားလာရေသာ ခရးအကြာအေဝးႏငကနကစရတမားသည ေဒသခမားအား အစညးအေဝးတကေရာကရန အတားအဆးျဖစေစခသည။

“....တစခ႕ရြာက(ကယစားလယမား) အစညးအေဝးက မေရာကႏငဘး။ ဘာျဖစလ႔လဆရင သတ႔ရြာေတြန႔ အရမးေဝးတၿမ႕ေပၚမာ အစညးအေဝးကလပခတယ။ တစခ႕ရြာသားေတြက(အခ႕ရြာမားမ) ၿမ႕က တစခါမ မေရာကဖးဘး။ ဒါေၾကာင အစညးအေဝးအတြက ဘယကသြားရမလ သတ႔မသဘး။ ၿပးေတာ သတ႔ထက တစခ႕က ပကဆမရဘး (အစညးအေဝးသ႔ ေရာကရရန တကဆခေပးရန)။ တစခ ႔ရြာသားေတြက တကဆခ အတြက ပကဆရၿပး အစညးအေဝးက တကႏငတယ။”

ေစာအ---(ကား၊ ၂၈ ႏစ)၊ အဖ---ေကးရြာ၊ လယမလားၿမ႕နယ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ မတလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)227

ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအစညးအေဝးလပေဆာငစဥ အေတာအတြငး ေဒသခမားအေနျဖင ေရအားလပစစေရကာ တာအား သေဘာတရန ဖအားေပးခမႈမားအားခစားခရသည။ GMS စြမးအငကမၸဏကယစားလယမားႏင ျမနမာအစးရစြမးအငဝနႀကးဌာနမ စမကနး၏ဆးကးသကေရာကမႈမားအား အေရးႀကးသညပစျဖင အနညး ငယသာေဖာျပၿပး ေဒသအတြက ေရအားလပစစေရကာတာမ မညကသ႔အကးအျမတရေၾကာငးက အကယ တဝငေဖာျပခသည။228 ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအစညးအေဝးအား တကေရာကခေသာ ေဒသခရြာသားတစဥးမ ရငးျပသညမာ-

227 Source #69: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြငထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Interview: Saw A---, March 2017,” တြငၾကညပါ။

228 ေရအားလပစစမ စးပြားေရးအကးအျမတမားႏင ေဒသခမားအား အလပအကငအခြငအလမးရရေစမညဟေသာ ကတကဝတက ေအးရားေဝါကမၸဏမ ထးဘေရကာတာတညေဆာကသညအခနက ေပးခသည။ သ႔ေသာ ထစမကနးေၾကာင ရြာသားမားအား ေရႊ႕ေျပာငးေနထငမႈမားျဖစေစခၿပး ရြာသားမား၏စးပြားေရး ပကစးဆးရႈးခရသည။ ကမၸဏမ ၎တ႔၏ကတအတငးလပ ေဆာငျခငးမရပါ။ သတငးအခကအလကမား ပမသရလပါက၊ Source #84: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၂ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Toungoo Interview: Saw---, April 2011,” တြငၾကညပါ။

116116

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

“သတ႔တငျပမႈက ေရကာတာကေန ထတမယလပစစဗ႔အားေတြ တနသၤာရတငးက ဘယသေတြ လပစစရ မယဆတာေတြ ႏငငျခားေတြက လပစစဘယလေပးမယ၊ ၿပးေတာ ေနာကဆးအေနန႔ (ျမနမာ) တစႏငငလး အတြက အကးအျမတရတျမနျမနဆနဆနန႔ ပကဆအမားႀကးက ဘယလရာႏငမယဆတာေတြပါပ။”

ေစာအ--- (ကား၊ ၂၈ ႏစ)၊ အဖ--- ေကးရြာ၊ လယမလားၿမ႕နယ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ မတလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)229

ျမနမာႏငငတြင ေရအားလပစစေရကာတာမားအားျဖင လပစစထတလပခၿပး ထးစအတငး အမနးခငးႏငင မားသ႔တငပ႔ခေသာေၾကာင ေရအားလပစစေရကာတာမ တနသၤာရျမစကမးမားေပၚတြင ေနထငေသာေဒသ မားအတြက အကးရမညက ရြာသားမားအေနျဖင ယၾကညမႈမရခပါ။

တ႔ျပနမႈနညးဗဟာမား၏ရလဒမားတ႔ျပနမႈနညးဗဟာမား၏ရလဒမား

ဤေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈအစညးအေဝးမားျဖစၿပးခနမစ၍ တနသၤာရျမစတြင ေရအားလပစစေရကာတာ ေဆာက လပေရးက ရပဆငးခသည။ ထေနရာတြင ေရအားလပစစေရကာတာေဆာကလပရန ကမၸဏအမားအျပားမ စတဝငစားမႈအားရေနသညအတြက ဤရပဆငးမႈမာ ေရရညအတြကလား၊ ယာယေခတလားဆသညမာေတာ ရငးလငးမႈမရေပ။

229 Source #32 တြငၾကညပါ။

အထကပါပႏစပ က ၂ဝ၁၇၊ ေဖေဖၚဝါရလ ၂၅ ရကေနတြင ရကကးခပါသည။ လကဝဖက၌ရေသာပသည တနသၤာရၿမစေခာငး၏ အကယအဝနးၿဖစၿပး GMS Power ကမၼဏမ ေရကာတာေဆာကလပရနအတြက အဆတငသြငးထားေသာေနရာ၊ ေဒသခမားက အ--- ေရကနဟေခၚဆေသာ အငၿဖစပါသည။ လကယာဖကတြင ေဖာျပထားေသာပမာ တနသၤာရျမစေပၚရ သစပငေပၚတြင ကပ ထားေသာ ျမနမာစာျဖင “တနသၤာရၿမစေရ လြတလပစြာစးဆငးေရး” ႏင အဂၤလပစာျဖင “ေရကာတာ အလမရ” ဟ၍ ေရးသားထားၿပး ဆႏၵထတေဖာေသာ ဆငးဘတပ ျဖစပါသည။ [ဓာတပ- KHRG]

117117

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေဒသချပညသမား၏ အၾကျပခကမားေဒသချပညသမား၏ အၾကျပခကမား

ျမနမာအစးရသ႔ျမနမာအစးရသ႔

• ေဒသချပညသမားအေနျဖင အႀကးစားစးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားေၾကာင သကေရာကမႈခရမည ဆလင ၎တ႔ႏင အျပညအဝေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈရရန ေသခာေအာင ျပလပရမညျဖစသည။ ။

“.... တစခ႕ရြာက(ကယစားလယမား) အစညးအေဝးက မေရာကႏငဘး။ ဘာျဖစလဆေတာ သတ႔ရြာေတြန႔ အရမးေဝးတၿမ႕ေပၚမာ အစညးအေဝးကလပခတယ။”

မေခါငေဒသခြ စြမးအငကမၸဏသ႔မေခါငေဒသခြ စြမးအငကမၸဏသ႔

• ေရအားလပစစေရကာတာမားေၾကာင သကေရာကမႈခရေသာျပညသမားအတြက ေလာေၾကးပပး ေပးရာတြင ေဒသချပညသမားအေပၚေရရညသကေရာကမႈမားက ထညသြငးစဥးစားရမညျဖစသည။

“ကၽြနမတ႔ပကစးသြားတေျမန႔အပငေတြအတြက ေလာေၾကးေငြရရငေတာင ကၽြနမတ႔ပကဆေတြ သးကန သြားရင ကၽြနမတ႔(အသကေမြးဝမးေကာငးမား) အခကအခေတြက ရငဆငရလမမယ။ ” 230

230 Source #32 တြငၾကညပါ။

118118

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ေလာေၾကးေငြ ေလာေၾကးေငြ

ေလာေၾကးေငြဆသညမာ အစးရႏငစးပြားေရးကမၸဏအသငးအဖြ႕မားမ ေဖာေဆာငေသာ ပဂၢလကဖြ႔ၿဖး ေရးစမကနးလပငနးမားေၾကာင ဆးကးသကေရာကမႈခစားရေသာ ေဒသခမားအား ျပနလညကစားမႈေပး ျခငးတစမးျဖစသည။ ကမၻာကလသမဂၢ ဌာေနတငးရငးသားမားအခြငအေရးဆငရာ ေၾကညာစာတမး (UNDRIP)231 ႏင ကမၻာကလသမဂၢ စးပြားေရးႏငလ႔အခြငအေရး လမးညႊနမဝါဒ (the UN Guiding Principles for Business and Human Rights)232 တ႔အရ ေဒသခအသငးအဝနးမားမ လြတလပစြာ ႀကတငအသေပးျခငးႏင သေဘာတညမႈရယျခငး မရပလပေဆာငခသည စမကနးေၾကာင ျဖစေပၚလာသည ထခကနစနာမႈမားအတြက ထေရာကေသာကစားမႈမားအား တစဥးခငးျဖစေစ အစအဖြ႔ႏငျဖစေစ လကခရရေစရနအတြက အစးရႏငကမၸဏႏစရပလးတြင တာဝနရသည။ ဤအပငးတြင နစနာမႈအေပၚ တငၾကားျခငးက (ဥပေဒျပဌာနးခကမား အေပၚအေျခခၿခငး၊ အာဏာပငအၾကးအကမား၏ ကတကဝတအေပၚ အေၿခခၿခငး၊ အသငးအဝငးတြငး တရားမတမ၏အယအဆ အစဥအလာေပၚ အေၿခခၿခငး) တရားမတမႈမရၿခငးဟ၍ အဓပၸါယဖြငဆထားပါသည။

အဓက ရာေဖြေတြ႔ရခကမားအဓက ရာေဖြေတြ႔ရခကမား

၁။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔သ ႔ သတငးအခကအလကမားတငျပခေသာ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ရြာသားအမားစသည ၂ဝ၁၅ ခႏစမစတငကာ စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမား ေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာ ေျမယာသမးယမႈမားႏင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ ထခကပကစးမႈမားအတြက မညသညေလာေၾကး နစနာေၾကးမား မရရေပ။

၂။ ပဂၢလကကမၸဏမားႏငအစးရအာဏာပငမားအေနျဖင လမးေဆာကလပေရးစမကနးမားလပ ေဆာငရာတြင ထခကနစနာေသာ ရြာသားမားအား ေလာေၾကးေငြမား ေပးေလေပးထမရပါ။

၃။ ေျမယာဆးရႈးမႈမားအတြက ရြာသားမားအားေလာေၾကးေငြေပးအပရာတြငလညး ထေလာေၾကးေငြမား မာ မတမႈမရေသာ သ႔မဟတ လေလာကမႈမရေသာ ေလာေၾကးေငြမားျဖစသညဟ ရြာသားမားမ သရခရသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ထကသ႔ေငြေၾကးျဖင အေလာေပးျခငးသည ၎တ႔ ဘးဘြားပငေျမ မားႏင ေရရညအသကေမြးဝမးေကာငး အလပအကငမားအား ျပနလညကစားမႈ မေပးႏငသညက ခစား ၾကရသညအတြကေၾကာငျဖစသည။ ေျမသမးခရသညအခါ ရြာသားအမားစမာ ကမၸဏမေပးအပသည ေလာေၾကးေငြအစား ၎တ႔ေျမကသာ ျပနလညရယလၾကသည။

231 “ကမၻာ႔ကလသမဂၢ၏ ဌာေနတငးရငးသားမားဆငရာ အခြငအေရးေၾကညာစာတမး” ပဒမ ၁ဝ တြင “ဌာေနတငးရငးသားမားအား ၎တ႔၏ေျမယာမားႏင ေဒသမားမ အဓမၼဖယရာျခငး မျပလပရ။ ေျပာငးေရႊ႕ေနထငေစျခငးအား လပေဆာငရာတြင လြတလပစြာ ၾကတငအသေပး သေဘာဆႏၵရယျခငး (FPIC) စအရ ဌာေနတငးရငးသားမား၏ စးရမမႈမားအား ထညသြငးစဥးစားျခငး၊ မတ ေသာေလာေၾကးေငြအတြက သေဘာတညခကမားရယျခငးႏင ျဖစႏငပါကျပနလညေနထငနငရန စစဥေပးျခငး” တ႔ ပါဝငသည။ ပဒမ ၁၁ (၂) တြင “ႏငငေတာမ ထေရာကမႈရေသာ တငၾကားေရး ယႏရားမားျဖင ျပနလညကစားျခငးမားက စစဥေပးရနလၿပး ထအထတြင ထခကနစနာမႈအတြက ဌာေနတငးရငးသားမားႏင အတတကြသတမတထားေသာ ေလာေၾကးေပးအပျခငးပါဝင သည။ ထေလာေၾကးသတမတမႈတြင ၎တ႔၏ရးရာယဥေကးမႈအား ေလးစားမႈ၊ အတတပညာ၊ ဘာသာေရးႏင ဝညာဥေရးဆငရာ ပငဆငမႈမားအား ပြငလငးျမငသာစြာချပျခငးမရ၊ ၎တ႔၏ သေဘာတညခကမပါပ သ႔မဟတ ၎တ႔၏ ဥပေဒ၊ ရးရာယဥေကးမႈ မားအား ခးေဖာကၿပး ရယထားျခငးမားမပါရပ ေလးစားရမည” ဆသည အခကမားပါဝငသည။

232 “Guiding Principles on Business and Human rights”. United Nations High Commissioner for Human Rights 2011.

119119

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

၄။ ကမၸဏမားမ ေလာေၾကးေငြေပးသညအခါမားတြငလညး ရြာသားမားအေနျဖင ကမၸဏမခမတထား ေသာေလာေၾကးေငြပမာဏကသာ အတငးအကပလကခခၾကရသည။

၅။ စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးမႈစမကနးအမားစတြင ရြာသားမားအေနျဖငေလာေၾကး ေငြေတာငးခရနအတြက တရားဝငသတမတထားေသာ နစနာမႈတငးၾကားျခငးယႏယားမားအား မညသ႔ ခဥးကပရမညကလညး မသၾကေပ။

၆။ အခ႕ေသာျဖစရပမားတြင စးပြားေရးလပငနးရငမားမ ရြာသားမားအား ဆးရႈးသြားေသာေျမယာမား သ႔မဟတ ပကစးမႈမားအတြက ေလာေၾကးေငြရရမညဟ ယၾကညေအာငလပေဆာငခေသာ လညး လေလာကသည ေလာေၾကးေငြ ေပးအပရနအတြက ပကကြကခၾကသည။

၇။ စးပြားျဖစဖြ ႔ ၿဖးေရးစမကနးႏငပတသက၍ ေျမယာဆးရႈးမႈႏင ေျမယာပကစးမႈမားအတြက ေကးရြာအဆငတြင ေလာေၾကးေငြမားေပးအပသညအခါတြငလညး ပြငလငးျမငသာမႈမရပ သငေတာသလ ေပးသညအတြကေဒသခမား အေနျဖင တရားမတမႈ၊ တနးတညမမႈမရသကသ႔ ခစား ၾကရသည။ ေဒသခမားအေနျဖင အဘယေၾကာင မတညသညေလာေၾကးေငြမား ရရၾကရသညကလ ရြာသားမားမ နားမလညႏငျဖစခၾကသည။

ရြာသားမားအေနျဖင ကမၸဏမားႏငအစးရအာဏာပငမားအား ၎တ႔၏ထခကပကစးမႈမားက ေျဖရငး ေပးရနအတြက နညးလမးမးစသး၍ ဖအားေပးမႈမားျပလပခေသာလညး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕၏ သတငးမတတမးျပစသည ကာလတစေလာကတြင စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားေၾကာငျဖစေပၚေသာ ေျမသမးယမႈမားႏင ေျမယာပကစးဆးရႈးမႈမားအတြက ရြာသားမားသည ေလာေၾကးေငြရရရန အငမတန အခြငလမးနညးပါးပါသည။ ရြာသားမားအား ေလာေၾကးေငြေပးအပရာတြငလညး ေလာေၾကးေငြပမာဏ နညးပါးျခငး သ႔မဟတ မတမႈမရျခငးမားက ရြာသားမားအေနျဖင ၾကေတြ႕ၾကရျပနသည။ အထးသျဖင ေျမသမးမႈမားအတြက ေငြေၾကးျဖငအေလာေပးျခငးတြင ထေလာေၾကးေငြမာ ရြာသားမား၏အသကေမြး ဝမးေကာငးလျခမႈဆငရာ ဆးရႈးနစနာမႈမားအတြက ျပနလညျဖညဆညးေပးရန လေလာကမႈမရေပ။ ရြာသားမားအေနျဖင ၎တ႔၏ေျမယာမားအား ျပနလညေတာငးဆရာတြင ၾကေတြ႕ရေသာ ၾကးမားေသာ အခကအခမားေၾကာင ေျမယာျပနလညရရရန ေတာငးဆမႈထက ေလာေၾကးေငြလကချခငးက ပမ လြယကသညက ေတြ႔ျမငလာၾကရသည။

ေဒသခမား၏ တ႔ျပနမႈနညးလမးမားႏင ေလာေၾကးေငြ ေဒသခမား၏ တ႔ျပနမႈနညးလမးမားႏင ေလာေၾကးေငြ

ကမၸဏမားမ ရြာသားမားႏငပးေပါငးၿပး ေလာေၾကးေငြေပးအပရန လပေဆာငျခငးႏငပတသက၍ ကရင လ႔အခြငအေရးအဖြ႔အေနႏင သတငးအခကအလကမား လကခရရေသာလညး ဤသ႔လပေဆာငျခငးသည ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ရားပါးျဖစစဥတစခ ျဖစပါသည။

ေလာေၾကးေငြလကခရရသည ကစၥရပအမားစတြင ေလာေၾကးေငြေတာငးဆသညအခါ ရြာသားမားမ ပဂၢလကကမၸဏမားႏင အာဏာပငမား၏ အာရစကမႈကရရရန လပေဆာငခၾကရသည၊၊ ဥပမာတစခတြင ေရႊတးေဖာျခငးေၾကာငျဖစေပၚခေသာ ေျမယာပကစးဆးရႈးမႈမားအတြက တစဧကလင ေငြကပသနး၂ဝ

120120

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ေပးေဆာငရန ရြာသားမားမ ေကအနယ (KNU)အား အကအညေတာငးခခရသည။233 အျခားျဖစရပတစခ တြငလညး ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ၏ စကပးေရး စမကနးႏငပတသကၿပး ရြာသားမားမ ၾကးမားေသာ ဆႏၵျပပြတစရပက ျပလပချပးေနာက ရြာသားမားသည ကမၸဏမ ေျမယာေလာေၾကးေပးေရးတြငး ေဆြးေႏြးရန ဖတေခၚျခငးကခခရသည။ ကမၸဏသည ရြာသားမားႏငေတြႊ႔ဆကာ ထစမကနးေၾကာင ထခကခစားရေသာ ရြာသားမားအား တစဧကလင ေငြကပ ၅ဝ,ဝဝဝ မ ၃ဝဝ,ဝဝဝ အထ ေလာေၾကးေငြေပးအပခသည။234 ဤကသ႔ေသာ ကစၥရပမားတြငသာမက အျခားေသာျဖစရပမားတြငလညး ရြာသားမားအေနျဖင အမးမးေသာနညးလမးမား အသးျပခသညအတြက ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးရန ဖတေခၚခရျခငးႏင ေလာေၾကးေငြျပနလညရရျခငးစသည အကးရလဒမား ရရခၾကသည။

ပဂၢလကဆကသြယေရးကမၸဏမားမာမ ထကသ ႔ေသာ အေျခအေနမးမဟတေပ။ ၎တ႔အေနျဖင ရြာသားမားအားခဥးကပၿပး ေျမယာငားရမးရနေတာငးဆျခငး သ႔မဟတ တာဝါတငစကထရန ေျမေနရာ အတြက ရြာသားမားအား ေလာေၾကးေငြေပးအပျခငးမားက လပေဆာငေလရသည။235 ဥပမာအားျဖင ကဒးၿမ႕နယ၊ ဝငးကေကးရြာအပစ၊ ဘ---ေကးရြာတြင တယလေနာကမၸဏမ ဖနးတာဝါတငမား တပဆင ေဆာကလပရာတြင ေျမပငရငမားအား ၎တ႔၏ ေျမအကယအဝနး ေပ ၅ဝ လင အသးျပခ ေငြကပ တစသနးခြ လစဥေပးအပခသည။236

မလေလာကမႈႏင မတမႈမရေသာေလာေၾကးေငြ မလေလာကမႈႏင မတမႈမရေသာေလာေၾကးေငြ

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၂ဝ၁၅ ခႏစႏင ၂ဝ၁၈ ခႏစ အတြငး ကမၸဏမ ေပးအပေသာ မလေလာကေသာ မတမႈမရသည ေလာေၾကးေငြႏင ပတသက၍ တငျပခေသာအစရငခစာမားကလညး လကခရရခသည။ ဤသ႔တငျပရသညမာ အဓကအားျဖင အေၾကာငးရငးႏစခကရသည။ ပထမတစခကမာ ကမၸဏမားသည စမကနးေၾကာင ပကစးဆးရႈးရသညေျမယာ သ႔မဟတ သးပငစားပငမားအတြက ေလာေၾကးေငြ ေပးအပသညအခါ ထပကစးဆးရႈးမႈမား၏ တနဖးႏငအည ေပးေလာမႈမရ ျခငးျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင သေတာငႀကးၿမ႕နယမ ေအးရားေဝါကမၸဏ၏ စမကနးလပငနးေၾကာင ေတြ႔ၾကခစားရသည ရြာသားတစဥး၏တငျပခကတြင ေအးရားေဝါကမၸဏမ ေပးအပေသာေလာေၾကးေငြသည လေလာကမႈမရေၾကာငး ေတြ႔ႏငပါသည။

“သတ႔အေနန႔ေတာ ေလာေၾကးေပးမယလ႔ တစခါမမေျပာဘး။ သတ႔ေပးတေလာေၾကးေငြလညးကၽြနေတာ တ႔မလခငဘး။ သတ႔ကေျပာတယ။ ရာဘာတစပငက ၂ဝဝ ပတနတယတ။ ကၽြနေတာတ႔က အဒေငြ ၂ဝဝ န႔ ဘာလပလ႔ရမာလ။ ”

ကဇ--- (ကား၊ ၂၁ ႏစ)၊ အဘ--- ေကးရြာ၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)237

233 Source #8; Source #23; Source #27 ကၾကညပါ။ Source #64: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၈ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလ တြငထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Situation Update: K’Ser Doh and Tanintharyi Townships, August to October 2017,” တြငလညး ၾကညပါ။

234 Source# 49: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔မ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဇလငလတြင ထတေဝေသာ “Toungoo Situation Update: Thandaunggyi and Htantabin townships, November 2015 to January 2016,” တြင ၾကညပါ။

235 Source #40 ႏင Source #88 တြငၾကညပါ။236 Source #88 တြငၾကညပါ။237 Source #3 တြငၾကညပါ။

121121

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ဒတယအခကမာ ကမၸဏမေပးအပေသာ ေလာေၾကးေငြမားသည ထခကခစားရေသာရြာသားမားသ႔ အညအမ ခြေဝေပးမႈမရျခငး မရေပ။ ေလာေၾကးေငြသည အခ႕ရြာသားမားသာ ေပးျပး အျခားထခကေသာ ရြာသားမားအား အဘယေၾကာင မေပးသညက တကစြာရငးလငးေျပာျပေပးရန ကမၸဏမ မၾကာခဏဆသလ ပကကြကခသည။238 ဤအခကႏငပတသကၿပး လမးေဆာကလပေရး ကမၸဏမ ရြာသားမားအား ေလာေၾကးေငြေပးအပရာတြင ေျမဧကမားစြာဆးရႈးသည ႏစရညပငစကပးေသာ ျခေျမပငရငမားအား ေလာေၾကးေငြေပးအပေသာလညး ေျမဧကအနညးငယသာဆးရႈးသည ႏစရညပငစကပးေသာ ျခပငရငမားကမ ေလာေၾကး ေငြေပးအပမႈမရသည ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မရရထားေသာ ကစၥရပက သာဓကအျဖစ ေဖာျပခသည။239

ဥပမာအားျဖင ဒးပလာယာခရငတြငေဆာငရြကခေသာ လမးေဆာကလပေရး အျဖစပကတစခတြင ကမၸဏမ ရြာသားအခ႕ကသာ ေလာေၾကးေငြေပးချခငးအေပၚ မတမႈမရသညက ခစားရေၾကာငး ေကာကရတၿမ႕နယရ ေကးရြာလႀကးတစဥးမ ၎၏ ခစားခကက ေအာကပါအတငး ထတေဖာခသည။

“ကၽြနေတာအေနန႕ဒအေျခအေနက ၾကညမယဆရင ကမၸဏမ ႏစရညပငအနညးငယသာ ဆရႈးသြားတ ေျမပငရငေတြကလညး ေလာေၾကးေငြေပးသငတယ။ ကၽြနေတာတ႔မာ ကေလးအမားႀကးရရငလညး ကေလးတခ ႕ေသသြားရငေတာင ကၽြနေတာတ ႔ကေလးေတြက မဆးရ ႈးခ ငဘး။ ကၽြနေတာတ ႔မ ာ ကေလးတစေယာက ႏစေယာကပ ရမယဆရင သတ႔ကဆးရႈးရရင ဘယေလာကႏေျမာမလဆတာ ေတြးမလား။ အဒါေၾကာင ဒအေျခအေနက ေျမအနညးငယပပငတသေတြ ေျမဆးရႈးရင ဘယေလာကထခစားရမလဆတာ ယဥ ၿ ပးေတ ြး ၾကညႏ ငတယ။ [အဘယေၾကာင ဆေသာ ၎တ႔အေန ျဖ င ဤအနညးငယေသာ ေျမပမာဏအေပၚတြငသာ မခေန ၾကရေသာေၾကာငျဖစသည။]””

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ ေရးသားေသာ ေနာကဆးရအေျခအေန တငျပခက၊ ေကာကရတၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး

(၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင လကခရရခသည၊၊)240

ရြာသားမားအေနျဖင လမးေဆာကလပေရးေၾကာင ထခကခစားရသမညသမဆ စကပးေျမ နညးသညျဖစေစ မားသညျဖစေစ အားလးေလာေၾကးရသငသညဟခယၾကသညအတြက ကမၸဏမယခကသ ႔ေလာ ေၾကးရသငသညရြာသားႏင မရသငသညရြာသားမားအား ခြျခားျခငးက မမတသကသ႔ ခစားၾကရသည။

ေျမယာတနဖး- ေလာေၾကးေငြထကတနဖးမားျခငးေျမယာတနဖး- ေလာေၾကးေငြထကတနဖးမားျခငး

လကခရရသညအစရငခစာအမားစတြင ေလာေၾကးေငြရရျခငးမာ ရြာသားမားလခငသည ေတာငးဆမႈ ရလာဒမဟတေၾကာငး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေတြ႔ရခရသည။ ကမၸဏမရြာသားမားအား ေလာေၾကး ေငြေပးအပျခငးသည ရြာသားမားအတြက ေျမယာျပနလညေတာငးဆရန အေကာငးဆးအျခားနညးလမး တစခသဖြယျဖစခသည။ ဥပမာအားျဖင ရြာသားမားသည လမးေဆာကလပျခငးေၾကာင ေရတပကစးသြားသည စကပးပငမားႏငေျမယာမား အတြကသာလင ေလာေၾကးေငြႏင ကစားေပးႏငသည အေပၚ ရြာသားမားမ လမးေဆာကလပသည ကမၸဏအား ေလာေၾကးေငြက ေတာငးခခၾကသညဟ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ 238 Source #57: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Dooplaya Situation Update:

Kawkareik Township, June 2015 to August 2016” တြငၾကညပါ။239 Source #63: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇလငလတြင ထတေဝေသာ “Dooplaya Situation Update: Kawkareik

Township, January to October 2016” တြငၾကညပါ။240 Source #63: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇလငလတြင ထတေဝေသာ “Dooplaya Situation Update: Kawkareik

Township, January to October 2016” တြငၾကညပါ။

122122

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ေတြ႔ရရသည။241 သ႔ေသာျငားလညး ေျမသမးမႈျဖစပြားသည အခ႕ေသာ အေျခအေနမားတြင ေလာေၾကးေငြေပးအပျခငးမာ အျငငးပြားမႈ ပမျဖစေစၿပး ထသ႔ျပလပျခငးသည ရြာသားမား ကနဥး ႀကးပမးလပေဆာငခေသာ နညးဗဟာမား သ႔မဟတ ေတာငးဆခသည ရလဒမဟတေပ။ ဥပမာအားျဖင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ ေျမသမးမႈတြင ရြာသားမားမ ကမၸဏအား ဆႏၵျပရျခငးမာ ၎တ႔၏ေျမယာမားအား ျပနလညရယလသညအတြကျဖစသည။ သ႔ေသာကမၸဏမ ရြာသားမားအား စတေကနပမႈရေစရနအတြက ေလာေၾကးေငြအားလကခရန ညႇႏႈငးမႈျပလပခသည။ ရြာသားမားအေနျဖင ေလာေၾကးေငြေတာငးခသညမာ ပကစးဆးရႈးမႈမားအတြကသာျဖစၿပး ေျမယာသမးဆညးမႈအတြက ေတာငးချခငးမဟတေၾကာငး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေလလာေတြ႔ရခ ရသည။

အမနမာ ေျမယာသမးဆညးမႈအတြက ေလာေၾကးေငြေပးအပျခငးမာ မတမႈ၊လေလာကမႈ မရသညက ေတြ႔ရေၾကာငး ရြာသားမားမ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အား မၾကာခဏဆသလတငျပခၾကသည။ ထအတြက အဓကအားျဖင အေၾကာငးရငးႏစခကရသည။ ပထမအေၾကာငးရငးမာ ကမၸဏမေပးအပသည ေလာေၾကးေငြျဖင ေရရညအသကေမြးဝမးေကာငးလပကငရန မရႏငေၾကာငး ရြာသားမားမေတြ႔ရခရသည။ ဥပမာအားျဖင မငးလြငေတာငကစၥရပတြင သထခရငမ ရြာသားတစဥးက ၎အေနျဖင ပကစးဆးရႈးမည ၎၏ပငဆငမႈမားအတြက ေလာေၾကးေငြက ဘာေၾကာင မယႏငေၾကာငးေအာကပါအတငး ရငးျပခသည။

“ကၽြနေတာအရငကေျပာခသလပ သတ႔ေပးမယ ဒေငြေလးန႔ဆ ကၽြနေတာတ႔ႏစလေလာကပ စားလ႔ရမာ။ ဒါေပမယ သတ႔အတြကကေတာ ဒေတာငကရလာမယေငြန ႔ ႏစတစရာေလာက ထငစားလ႔ရတယ။ ကၽြနေတာေျပာခငတာက သတ႔ေပးမယ ေငြက ကၽြနေတာတ႔အတြက ဘာမမဟတဘး။ သတ႔ေပးတေငြန႔ ကၽြနေတာတ ႔ရပတညလ႔မရဘး။ သတ ႔ေတြ ကၽြနေတာက ေငြ ၁ဝ သနးေလာက ေပးခရငေတာင ကၽြနေတာဒေတာငန႔ မလႏငဘး။ ကၽြနေတာတ႔ဘဝအသကရငသနမႈက ေငြ ၁ဝ သနးန႔ ႏစတစရာ ေလာက ေထာကပႏငမာမဟတဘး။ တျခားသေတြ ဘာလ႔သေဘာတလညး ကၽြနေတာမသေပမယ ကၽြနေတာအေနန႔ ကေတာ ဒေတာငက မေရာငးခငဘး။”

ဥးဘခ---(ကား၊ ၅၈ ႏစ)၊ ဘရ--- ေကးရြာ၊ ပႏၷေတာ ေကးရြာအပစ၊ သထၿမ႕နယ၊ သထခရင၊မြနျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ေမလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)242

အထကတြငေဖာျပထားသညအတငး ရြာသားမားမ ထေတာငအား ေရရညအသးျပႏငမႈႏင ႏႈငးယဥလင ေလာေၾကးေငြဆသညမာ လေလာကမႈမရဟ ခစား ၾကရသည။ ရြာသားမားအေနျဖင ေလာေၾကး ေငြရရျခငးထက ၎တ႔ဆးရႈးရသညေျမက ပမတနဖးထားသညအတြက ကမၸဏအေနျဖင ေျမယာအသး ျပျခငးအားျဖင တနဖးမျဖတႏငေသာ အကးအျမတမား ရရသြားမညဟ ခစားၾကရသည။ ဤကစၥတြင ရြာသားမားအတြက တရားမႈႏင မတမႈမရျခငးက ပမခစားရေစသည။243

241 Source #63: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇလငလတြင ထတေဝေသာ “Dooplaya Situation Update: Kawkareik Township, January to October 2016” တြင ၾကညပါ။

242 Source #52: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Thaton Interview: U A---, 2016” တြငၾကညပါ။

243 Source #3 တြငၾကညပါ။ “သတ႔က ကၽြနေတာက ပကဆေပးခငေပမယ ကၽြနေတာကမယခငဘး။ ကၽြနေတာ ေျမကပ ကၽြနေတာျပနလခငတယ။ ကၽြနေတာအဒေငြန႔ ဘာမလပလ႔မရဘး။ သတ႔ေပးတေငြက ကၽြနေတာအသးအႏ (ငကေပာ) ေတြေလာက တနဖးမရဘး။ တကယလ႔ ကၽြနေတာတ႔သတ႔ေငြကယတယဆ ကၽြနေတာတ႔ တစဘဝလး [ဒကၡေရာကရလမမယ]. ကၽြနေတာမာသာ ေျမရတယဆရင ကၽြနေတာတငမကဘး ကၽြနေတာမသားစလညး မခလ႔ရတယ။ ကၽြနေတာေငြမလခငဘး။ ကၽြနေတာတ႔ေျမက မဆးရႈးခငဘး။ ကၽြနေတာတ႔က လယသမားဆတအတငး အသကရငဖ႔ ေျမလတယ။”

123123

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ဒတယအေနျဖင ရြာသားမားသည ၎တ႔၏ေျမက ေငြေၾကးထကပ၍ တနဖးထားၾကသည။ အေၾကာငးမာ အနာဂတမးဆကမားအတြက ဘးဘြားပငေျမအား ထနးသမးထားရန ၎တ႔အတြကအေရးႀကးေသာ ေၾကာငျဖစသည။244 ဥပမာအားျဖင CKB ကမၸဏ၏ စးပြားျဖစစကပးေရးစမကနးႏငပတသကၿပး ရြာသား မားမ ေလာေၾကးေငြအစား ၎တ႔၏ ေျမယာမားက ျပနလညေတာငးချခငးအေပၚ ၿမတ-ထားဝယခရငရ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ ေအာကပါအတငး တငျပခသည။

“ရြာသားမားအေနန႔ သတ႔၏ စားဝတေနေရးႏင အနာဂတမးဆကမားအတြက ဘးဘြားပငေျမမားအား ျပနလညလခငၾကတယ။ ရြာသားေတြကေတာ တစဧကလင ၅ဝ,ဝဝဝ ကပအား ေလာေၾကးေငြအျဖစ ရရပါက ေကနပႏငမညျဖစေသာလညး ၎တ႔၏ေျမယာမားက အမနတကယပင ျပနလညလခငၾကသည။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသတစဥးမေရးသားေသာ ေနာကဆးရအေျခအေနတငျပခက၊ တနသၤာရၿမ႕နယ၊ ၿမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသႀကး

(၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဇြနလတြင လကခရရခသည။)245

ေျမယာသည ရြာသားမားအတြက အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနး၏ အရငးအျမစဆသညထကပသည။ ထ႔ျပငေျမယာသည ၎တ႔၏အနာဂတမးဆကမားအတြက ဘးဘြားအေမြအႏစအျဖစ ထနးသမးေစာင ေရာကရာတြငလညး အလြနအေရးပါသည။

ေလာေၾကးေငြးအား လကချခငး သ႔မဟတ ျငငးပယျခငး ေလာေၾကးေငြးအား လကချခငး သ႔မဟတ ျငငးပယျခငး

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သ႔တငျပခသည အခ႕ေသာအစရငခစာမားတြင ရြာသားမားအေနျဖင ၎တ႔ဆး ရႈးရမည ေျမယာသည ရရမညေလာေၾကးေငြပမာဏထက အဆေပါငးမားစြာ တနဖးရသညဟ ယဆ ထားသညအတြက ေလာေၾကးေငြအား လကခယျခငးမရခေပ။246 သ႔ေသာ ၎တ႔အေနျဖင ေလာေၾကးေငြမားမာ မ တမႈ ၊ လေလာကမႈမားမရ ေသာလညး ထေျမယာအတြက ေလာေၾကးေင ြက လကခရနအျပင အျခားနညးလမးမရသကသ႔ ခစားရေၾကာငးကလညး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔သ ႔ တငျပခၾကသည။ ကမၸဏမားသည ရြာသားမားအား ေလာေၾကးေငြလကခရနအတြက ေအာကပါအတငး ေျပာဆကာ တြနးအားေပးေလရသည။ “ေျမကေတာ အသမးခရမာပ။ အစးရရ႕ေလာေၾကးက အခေပးတနး ယရမယ။ တကယလ႔မယရင ေနာကဆ ဘာမရေတာမာမဟတဘး။” ဤျဖစရပမားတြင ရြာသားမားအေနျဖင ၎တ႔၌ အျခားေရြးခယစရာနညးလမး အနညးငယသာရသညဟခစားရၿပး ထဖြ ႔ ၿဖးေရးစမကနးအား သေဘာ တျခငးမရပ ကမၸဏမ ေပးေခေသာေလာေၾကးေငြကသာ လကခၾကရသည။

244 Source #30 တြငၾကညပါ။: “ေရကာတာစမကနးဆတာ အရမးႀကးမားတလပငနးစဥပ။ ဒါေၾကာင လပငနးလပေန တအခန ျပနာတကရင ေဒသချပညသအမားစက ထခကေစႏငတယ။ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးအလပသမားေတြက ေျမယာပကစးမႈန႔ ေရႊ႕ေျပာငးဖ႔အတြက ေလာေၾကးေပးမယလ႔ေျပာတယ။ ဒါေပမယ ကၽြနေတာတ႔ရ အနာဂတမးဆကေတြက ကၽြနေတာတ႔ မးဆကေတြေနလာခတ ဘးဘြားပငတေျမေပၚမာ သဘာဝသယဇာတေတြန႔အတ ေနေစခငတယ။ ကၽြနေတာတ႔အေနန႔ ကၽြန ေတာတ႔ေနထငေနတေနရာမာ သဘာဝပတဝနးကငထခကပကစးၿပး ကၽြနေတာတ႔အေပၚဆးကးသကေရာကမာက မလခငဘး။”

245 Source #73: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇလငလတြင ထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Situation Update: Ta Naw Th’Ree Township, 2017” တြင ၾကညပါ။

246 Source #49: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဇလငလတြင ထတေဝေသာ “Toungoo Situation Update: Thandaunggyi and Htantabin townships, November 2015 to January 2016” တြင ၾကညပါ။

124124

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

“တကယလ႔သတ႔ [ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ] က ရြာသားတစေယာကက ၅ဝ,ဝဝဝ ကပ ေပးမယဆ ရငလညး ကၽြနေတာတ႔ မေကနပေပမယ ယရမာပ။ ဒလယတယဆတာ ကၽြနေတာတ႔က သတ႔ေပးတ ေလာေၾကးေငြက လခငလ႔မဟတဘး။ သတ႔က ေၾကာကလ႔ယရတာ။ သတ႔ေပးတေငြကယဖ႔ ရြာသားေတြက ရတ႔၊ စစသားတ႔န႔ ၿခမးေျခာကတယ။ ကၽြနေတာတ႔က ေျမယာဆးရႈးမာ ေၾကာကလ႔ ေလာေၾကးယတာ မဟတဘး။ ကၽြနေတာတ႔က သတ႔ကေၾကာကလ႔ ေလာေၾကးယလကရတယ။ ကၽြနေတာတ႔ ဒေငြငါးေသာငးန႔ ဘယမာေျမသြားရာဝယရမလ။ ကၽြနေတာတ႔က သတ႔ရ အာဏာကေၾကာကလ႔ သတ႔ေငြကယရတာ။ တကယဆ ကၽြနေတာတ႔ရ ေျမကပ ကၽြနေတာတ႔ ျပနလခငတယ။ ”

ေစာအလ--- (ကား၊ ၄၆ ႏစ)၊ အခ--- ေကးရြာ၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)247

အခ႕ေသာ ေျမသမးယမႈမားတြင ရြာသားအမားစမာ ေလာေၾကးေငြက လကမခလၾကေပ။ အဘယ ေၾကာငဆေသာ ေျမသည ၎တ႔၏အသကေမြးဝမးေကာငးအတြက အေရးႀကးဆးအရာဟ ခယၾကသည အတြကျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင ၂ဝ၁၇ ခႏစတြင လကခရရေသာ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငး အခကအလကအရ ၿမတ-ထားဝယခရင၊ ကဆယဒၿမ႕နယမ ရြာသား အမားစသည အဏၰဝါစးမးကမၸဏမ ေပးအပေသာေလာေၾကးေငြမားက လေလာကမႈမရဟ သတမတကာ လကခရနျငငးပယခၾကသည။

“အဏၰဝါစးမးကမၸဏက ရြာသားေတြက ေျမအတြက ေလာေၾကးေငြတစခ႕ေပးလညးပ မလေလာကဘး။ အခ႕ရြာသားေတြက ကမၸဏကေပးတေလာေၾကးေငြ အကနယတယ။ အခ႕ကေတာ တစခ႕တစဝက ကသာယတယ။ ဒါေပမ တခ႕ရြာသားေတြက ဘာေလာေၾကးေငြမ လကမခၾကဘး။ ရြာသားမားအေနျဖင ပကစးဆးရႈးခတေျမယာေတြန႔ အပငေတြအတြက ထကတနတ ေလာေၾကးေငြက ရရဖ႔ေမာလငၾကတယ။ ရြာသားအမားစကေတာ အဒေလာေၾကးေငြက လကမခၾကဘး။ ဘာေၾကာငလဆေတာ သတ႔က ေငြေၾကးထက သတ႔ရ႕ အသကေမြးဝမးေကာငးအတြက အဓက ျဖစတေျမယာကပ လခငၾကတယ။ ”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ ေရးသားေသာ ေနာကဆးရအေျခအေနတငျပ ခက၊ ကဆယဒၿမ႕နယ၊ျမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသႀကး

(၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင လကခရရခသည၊၊)248

247 Source #44: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဇြနလတြငထတေဝေသာ “Toungoo Interview: Htantabin Township, November 2015,” တြငၾကညပါ။

248 Source #64: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြငထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Situation Update: K’Ser Doh and Tanintharyi Townships, August to October 2017,” တြငၾကညပါ။

125125

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေလာေၾကးေငြလကခရရရာတြငႀကေတြ႔ရေသာ အတားအဆးမားေလာေၾကးေငြလကခရရရာတြငႀကေတြ႔ရေသာ အတားအဆးမား

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ လကခရရေသာအစရငခစာအမားစ၏ ေဖာျပခကအရ ရြာသားမားအေနျဖင ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားေၾကာင ျဖစေပၚလာေသာပကစးဆးရႈးမႈမားအတြက ကမၸဏႏင အစးရအာဏာပင မားမေပးအပေသာ ေလာေၾကးေငြမားက လကခရရျခငးမရေပ။249 အထးသျဖင လမးေဆာကလပေရးစမ ကနးမားတြင ဤကသ႔ေသာအေျခအေနမား ျဖစေလရသည။250 ကမၸဏမားမ ၎တ႔အေနျဖင အာဏာပင မားထမ ခြငျပခကရရၿပးျဖစသညအတြက ရြာသားမားအား ေလာေၾကးေငြေပးရနမလဟ ေျပာေလရေၾကာငး ရြာသားမားမတငျပၾကသည။251 ထ႔နညးတ ကမၸဏမားမားသည ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားေၾကာင ျဖစေပၚေသာ သဘာဝပတဝနးကင ပကစးဆးရႈးမႈအတြက တာဝနယရန ျငငးဆနေလရသည။252 စးပြားျဖစ ဖြ႔ၿဖးေရး စမကနးမားေၾကာင ထခကနစနာေသာ ရြာသားမားအေနျဖင ေလာေၾကးေငြမားရရျခငးထက ၎တ႔၏ ေျမမားျပနလညရရမႈအတြက ေတာငးဆခသည။ မညသ႔ပငျဖစေစ ရြာသားမားအေနျဖင ေလာေၾကးေငြရရ ႏငျခငးမရ၍ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားေၾကာင ႀကေတြ႔ခစားရသညဆးကးမားႏင အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမား အားျပနလညကစားရနအတြက အခကအခမားႏင ရငဆငၾကရသည။ ေအာကတြငေဖာျပထားသည ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ အစရငခစာအရ-

“ကၽြနေတာၾကားရတအထမာ အဆးရြားဆးအရာကေတာ ေဒၚဘစ---ရ ေျမဧက ၅ဝ က သတ႔သမးယၿပး အေျမကေန သမကထြကသြားခငးတယ။ ေဒၚဘစ--- ဆတာ မဆးမေလ။ ဒါေပမ သမအတြက ေျမယာနညး နညးေလးပကနေတာတယ။ သမမာ အမမရေတာဘး။ ကမၸဏက သမအမကၿဖခၿပး သမကေမာငးထတ လကတယ။ သမမာ အမမရေတာတအခါကေတာ သမေျမေနရာမာ ျပနေနတာေပါ။ အဒမာကေတာလညး ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏဝနထမးေတြက ေမာငးထတျပနတယ။ အဒအခနတနးကဆ သမကငၿပးေတာ “ငါမာေျမဧက ဒေလာကရတယ။ သတ႔ေတြငါက တစဧက ၅ သနးန႔ ေလာေၾကးေပးရမာ။ ခေတာ ငါမာ တစေယာကစာေနဖ႔ေတာင ေနရာမရေတာဘး”လ႔ ေျပာခတယ။ ဥးခငေမာငေအးကေတာ သမက ေလာေၾကးေငြေပးဖ႔ေတြ႔ခငေပမယ သ႔ရ႕ဝနထမးေတြက မေတြ႔ခငးေစခငဘး။ တကယလ႔ အဒအမးသမးန႔ ေတြ႔ခရင ျပနာေတြတကလမ မယလ႔ သ႔ရဝနထမးက သ႔ကေျပာခတယ။ ”

ေစာဃ--- (ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕၏သတငးမတျပစသတစဥး၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)253

249 Source #56: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ မတလတြငထတေဝေသာ “Toungoo Situation Update: Thandaunggyi Township, June to August 2016,” ႏင Source #15 တြင ၾကညပါ။ Source #58: ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Dooplaya Interview: Saw A---, October 2016,” တြငၾကညပါ။

250 Source #55: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ေဖေဖၚဝါရလတြငထတေဝေသာ “Dooplaya Situation Update: Kyonedoe Township, April 2016 to July 2016,” တြငၾကညပါ။ Source #16;၊ Source #37; Source #33 တြငလညး ၾကညပါ။ ထ႔ျပင Source # 75: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ထတေဝေသာ “Thandaunggyi Township & Htantabin Township, January to March 2017,” ႏင Source #25 တ႔တြငၾကညပါ။

251 Source #11 ႏင Source #66: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Toungoo Situation Update: Thandaunggyi Township, November 2016 to January 2017,” တြင ၾကညပါ။

252 Source #2 တြငၾကညပါ။253 Source #22 တြငၾကညပါ။

126126

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ရြာသားမားအေနျဖင ကမၸဏမားထမာ ေလာေၾကးေငြမား ေတာငးခလေသာလညး အၾကမးဖကမႈမားႏင ၿခမးေျခာကမႈမား ႀကေတြ႔ရမညျဖစေသာေၾကာင ေလာေၾကးေငြရရရနအတြက အခြငအလမးနညးပါး လကရသည။

ေလာေၾကးေငြေပးအပရနအတြက သတမတထားေသာ စႏႈနးနညးပါးျခငး ေလာေၾကးေငြေပးအပရနအတြက သတမတထားေသာ စႏႈနးနညးပါးျခငး

ကမၸဏမားတြင ရြာသားမားအတြကစနစကသည နစနာမႈတငးၾကားျခငးယႏရားမရျခငး254 သ႔မဟတ ထက သ႔ေသာ ယႏရားမားတညရေၾကာငး ရြာသားမားမ မသသညအတြကေၾကာင ရြာသားမားအေနျဖင ေလာ ေၾကးေငြေတာငးခရနအတြက ကမၸဏအား မညကသ႔ ခဥးကပတငၾကားရမညက မသေၾကာငး တငျပခၾက သည။ ထ႔အျပင ေလာေၾကးေငြသည သတ႔ႏငသကဆငမႈ ရမရ၊ ေလာေၾကးေငြမညမ ရသငရထကသညႏင ပတသကၿပး ရြာသားမားအခငးခငးအၾကားတြင နားလညမႈ ကြျပားမႈမားလညး ရေနသည။255

ရြာသားမားက ေလာေၾကးေငြဆလသညမာ မညသညကဆလေၾကာငးႏင မညသညစသတမတခကျဖင ရရသငသညက ယခငစးပြားျဖစဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမားအရ ရရခေသာ ၎တ႔၏အေတြ႔အၾကမားႏင အျခား ေကးရြာမားတြင ေလာေၾကးေငြမား မညသ႔ရရခသညကအေျခခ၍ သတမတထားၾကသည။256 ထ႔အတြက အျခားေသာေကးရြာမားတြင ေျမသမးမႈ သ႔မဟတ ပငဆငမႈမားပကစးဆးရႈးျခငးမားအတြကေလာေၾကး ေငြရရျခငး မရပါက ၎တ႔အေနျဖငလညး ရမညမဟတဟ ယၾကညၾကသည။257

တာဝနယတာဝနခမႈႏင ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငးတာဝနယတာဝနခမႈႏင ပြငလငးျမငသာမႈမရျခငး

ရြာသားမားအေနျဖင ေလာေၾကးေငြရရရန ေဆြးေႏြးညႇႏ ႈငးမႈ၊ ေတာငးဆမႈမားႏင အျခားပစမားျဖင ေဆာငရြကခရာတြင တာဝနရသမားမ ေလာေၾကးေငြေပးရန ရြာသားမားအား ကတေပးခေသာလညး လကနာေဆာငရြကျခငးမရေသာေၾကာင စးရမေနၾကရသည။258 ကမၸဏမားအေနျဖင ဖြ ႔ ၿဖးေရးစမကနးမား ေဖာေဆာငႏငရန ရြာသားမားဆမ သေဘာတညမႈရယရနအတြက ရြာသားမားအား ေလာေၾကးေငြေပး မညဆ၍ ကတေပးေလရသည။ ဤကသ႔ေသာ ျဖစရပမားအား ျဖမငးထြနးကမၸဏမ မငးလြငေတာငတြင

254 “Sector Wide Impact Assessment of Limestone, Gold and Tin Mining in Myanmar,” တြငၾကညပါ။255 Source #60: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ေမလတြင ထတေဝေသာ “Dooplaya Interview: Saw A---, September

2016,” တြငၾကညပါ။256 Source #60: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ၾသဂတလတြင ထတေဝေသာ “Dooplaya Interview: Saw A---,

September 2016,” တြငၾကညပါ။. “သတ႔ေတြက ေလာေၾကးေပးေပမယ ရြာသားေတြ ေလာေၾကးမရဘးလ႔ ၾကားတယ။ တကယေတာ ဒါကသတငးမားပါ ပ။ ဘာေၾကာငလဆ ရြာသားေတြက ေလာေၾကးေငြခေပးမယလ႔ ကၽြနေတာတ႔တခါမမၾကားဘး။ ရြာသားေတြက သတ႔ ေလာေၾကးေငြ ေပးမယဆတာ ကၽြနေတာတ႔ ဘယတနးကမမသခရဘး။”

257 Source #59: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇြနလတြင ထတေဝေသာ “Dooplaya Interview: Saw A---, September 2016,” တြငၾကညပါ။ “တခ႕ရြာသားေတြက အရငကလမးေဟာငးေဖာကလပထားတာရေတာ ဒလမးသစေဖာကမႈမာ သတ႔ရ ပကစးသြား တေျမေတြအတြက ေလာေၾကးမရမာက စးရမတယလ႔ ေျပာၾကတယ။ အရငလမးေဖာကတနးကလညး ေလာေၾကးေပးတာေတြ မရေတာ အကးဆကအေနန႔ ဒလကရဖြ႔ၿဖးေရး စမကနးကေနလညး သတ႔အက းအျမတ ရမာမဟတဘးလ႔ ယၾကညေနၾကတယ။”

258 အျခားျဖစပကမႈမားတြင အာဏာပငမားျဖစသည ေဒသတြငးရေခါငးေဆာငမားႏင ကရငအမးသားအစညးအရးမ ရြာသား မားအား လမးေဖာကလပမႈေၾကာင ပကစးသြားသညပစၥညးမားအတြက ကမၺဏမ ေလာေၾကးေပးမညဟေျပာခသည။ သ႔ေသာ လမးမရညႀကးေဖာကခေသာလညး ရြာသားမားအေနျဖင ေလာေၾကးမရရခပါ။ ထပမ၍ တာဝနယမႈတာဝနခမႈႏငပတသကၿပး ပမသရ လပါက ေလာေၾကးေငြေလာေၾကးေငြ အခနးတြင ၾကညႏငသည။

127127

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေကာကထတလပႏငရနအတြက ထစမကနးေၾကာင ထခကနစနာသမားအား ေလာေၾကးေငြေပးမညဟ ရြာသားမားအား ကတကဝတျပခသည ဥပမာတြင ေတြ႔ရႏငသည။259 ရြာသားတစဥးမ ရငးျပထားသညမာ-

“[တကယလ႔ စမကနးသာျဖစခရင] ဘာေကာငးကး ဆးကးရႏငသလဆတာက ရြာသားေတြက မသခင တနးက ေတာငေဘးမာမေနတရြာသားေတြက ၁ဝ သနး အလကားရမယဆၿပး လကမတေတြထးၾကတယ။ သတ႔ [ကမၺဏ] ပထမဆးအႀကမ ရြာသားေတြန႔ အစညးအေဝးလပတနးကဆရင ရြာသားေတြ ဘာမ မသရေသးခငမာ ဒစမကနးက သေဘာတရင အမေထာငစတစစစတငး ေငြ ၁ဝ သနး ရမယလ႔ ေျပာခတယ။ ရ ြာသားေတြအမား ႀကး အဒအစညးအေဝးက သြားတကၿ ပး လကမ တထးခတယ။ ကမ ၸဏက လပငနးရေကာငးကး၊ ဆးကးန႔ပတသကၿပး ဘာမမေျပာခဘး။ ေနာကပငးမ ေတာငရ အေနာကဘက အျခမးမာေနတ အမေထာငစ ၄ဝဝ ခန႕ေလာကက အဒ စမကနးက ကန႔ကြကခၾကတာ။”

ေစာဘ--- (ကား၊ ၄၂ ႏစ)၊ အတ--- ေကးရြာ၊သထၿမ႕နယ၊ သထခရင/မြနျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ဧၿပလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)260

ဤအေျခအေနတြင ျဖမငးထြနးကမၸဏအေနျဖင မငးလြငေတာငေကာကမငးထတလပျခငးေၾကာင ျဖစ ေပၚလာမည ဆးကးမားက ရြာသားမားအား ေသခာစြာရငးျပျခငးမရပ ရြာသားမား၏ သေဘာတညမႈ ရရရနအတြက ေလာေၾကးေငြပမာဏ အမားအျပားေပးရန ကမးလမးခသည။ ထ႔အျပင ကမၸဏက ေကာကထတလပငနးအား ေဆာငရြကႏငရနအတြက သေဘာတညခက လကမတမားပမရရေစရန လပငနးေၾကာင ထခကခစားရမညမဟတသည ေတာင၏အေဝးတြငေနထငေသာ ရြာသားမားက ပစမတ ထား၍ စညးရးခသည။

259 Source #79: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြင ထတေဝေသာ “Thaton Interview: Saw Be---, April 2016” တြငၾကညပါ။

260 Source #79: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၈ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြင ထတေဝေသာ “Thaton Interview: Saw Be---, April 2016” တြငၾကညပါ။

128128

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ဓာတပမား။ ။ေလာေၾကးေငြဓာတပမား။ ။ေလာေၾကးေငြ

ဤပက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသတစ ဥးမ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ၾသဂတလ ၁ဝ ရကေန႔၌ ေတာငငခရင၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ လပသၿမ႕၊ သမးေတာငေကးရြာအပစ၊ ေကာဘကျခေကးရြာႏင သမးေတာငေကးရြာအၾကားတြင ရက ယချခငးျဖစသည။ ပမာ ေကာဘကျခေကးရြာႏင သမးေတာင ေကးရြာအၾကားရ လမး၏ပျဖစၿပး လပစစမးတငမားေဆာက လပသညအတြကေၾကာင ရြာသားမား၏ေျမယာမားႏင ဥယာဥၿခ အမားအျပားပါသြားခသည။ ရြာသားမားအေနျဖင ပကစးဆးရႈး ရေသာအပငမားအတြကမညသညေလာေၾကးေငြမမရရခပါ။ ထ႔အျပင အနာဂတတြင ထကသ႔ေသာ ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးလပငနး မားေၾကာင ဆးကးသကေရာကမႈမား ျဖစပြားလာမညကစးရမ ေနလကရသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤပက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသမ ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ ၁၄ ရကေန႔၌ ေတာငငခရင၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ဘယ---ေကးရြာတြင ရကယချခငးျဖစသည။ ကမၸဏအမားအျပားသည ေတာငငခရငအတြငးသ႔ ဝငေရာကလာခၾကၿပး ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးလပငနးမားေဆာငရြကလာခသည။ သ႔ေသာ ရြာသားမားအား ႀကတငအသေပးမႈမရသည အတြကေၾကာင စမကနးပတသတ၍ တစစတစရာသရရျခငးမရခေပ။ စကယႏရားမားကသ႔ေသာ ဘဒဇာမားလညး ပတြငျပထားသညအတငး ေကးရြာမားအတြငး ယေဆာငလာခၾကသည။ ထဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးမားအား ရြာသားအခ႕မ သေဘာတေသာလညး အခ႕မာလကမခၾကေပ။ တခ႕ေသာရြာသားမားအေနျဖင ထစမကနးမားအား လကမခရသညအေၾကာငးမာ ေနာကပငးတြင ကမၸဏမားအေနျဖင ေဒသခအာဏာပငမားႏငပးေပါငးကာ ၎တ႔၏ေျမေပၚမ သဘာဝသယဇာတမားအား တးေဖာမညကစးရမ သညအတြကျဖစသည။ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးလပေဆာငၿပးသညအခါမားတြငလညး ပကစးသြားေသာေျမယာ မားအတြကေလာေၾကးေငြ ေပးျခငးမရပါ။ ဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးမားသည လမႈအသကအဝနးအတြက အကးျဖစထြနးမႈအစား ဆးကးမားကသာ ယေဆာငလာသည ဟ ရြာသားမားအေနျဖင ခစားၾကရသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤပက ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ ၂၉ ရကေန႔၌ ဒးပလာယာခရင၊ ကဒးၿမ႕နယရ ကညႇငကတကရြာႏင သမနဒြတ ေကးရြာမားၾကားရ လမးဆလမးခြတြင ရကယထားေသာပျဖစသည။ ဤပတြင ခငေဇာကမၸဏမ လမးေဖာကလပ မႈေၾကာင ပကစးသြားသညရြာသား မာ း၏ ရာဘာစကခငးမားႏင ေျမယာမားက ေဖာျပထားေသာပျဖစသည။ ရြာသားမားမ ပမေကာငးမြနေသာလမးအား ေတာငးဆမႈ ေၾကာငလပေဆာငရျခငးျဖစသညအတြက လမးေဖာကလပမႈႏငပတသကသည ေျမယာပကစးမႈမားက စာရငးျပစရနမလေၾကာငးႏင ရြာသားမားအေနျဖင ေလာေၾကးေငြရရမညမဟတေၾကာငး ၿမ႕နယစညးရးေရးမး ရြာသားမားအား ေျပာဆခသည။ [ဓာတပ- KHRG]

129129

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ဤပက ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ ၂၇ ရကေန႔၌ ေတာငငခရင၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ ဘထ---ေကးရြာတြင ရကယခ ျခငးျဖစသည။ ပမာ ဘထ--- ေကးရြာ ေျမာကဘကမ ဘဥ--- ေကးရြာႏငဘဗ--- ေကးရြာသ႔ ေငြစငၿဖးကမၸဏမ လမးေဆာကလပ ထားေသာပျဖစသည။ လမးေဖာကလပမႈအား တာဝနယထားေသာအဖြ႔မာ နတလ [နယစပေဒသႏင တငးရငးသားလမးမားဖြ႔ၿဖးတး တကေရးဥးစးဌာန] မျဖစသည။ ၂ဝ၁၄-၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဘ႑ာေရးလာထားခကအရ နတလ အေနျဖင သေတာငႀကးၿမ႕မ ဘဝ---ေကးရြာသ႔ လမးေဖာကလပရမညျဖစသည။ ကမၸဏႏင နတလအဖြ႔တ႔ ကရငအမးသား အစညးအရး တပမဟာ (၂) [ေတာငငခရင] မေခါငး ေဆာငမားႏငေတြ႔ဆၿပးေနာက ဘထ---ေကးရြာ၊ ေျမာကဘကမ ဘဥ---ေကးရြာႏင ဘဗ---ေကးရြာသ႔ လမးေဖာကလပချခငး ျဖစသည။ KNU တပမဟာ(၂) မ ဗဟအဆငႏင ခရငအဆငရ တာဝနရသမားသည ၎လမးေဖာကလပမႈက ခြငမျပေခ။ ထလမးေဖာကလပျခငးမာ KNU ေအာကေျခအဆင၏ ခြငျပခကျဖငသာ ေဆာကလပေနရျခငးျဖစသည။ လမးေဖာကလပမႈေၾကာင ေဒသခမား၏စကပးေျမမားပကစးခရေသာလညး သကဆငရာအဖြ႔မားမ တာဝနယျခငးမရသကသ႔ ေဒသခမားအားရငးျပျခငးလညး မရေပ။ ေျမပငရငမားအား ေလာေၾကးေငြေပးျခငးလညး မရေပ။ ကမၸဏႏင နတလမ ရြာသားမားအားေျပာသညမာ ေကအနယမ၎တ႔ အား လမးေဖာကလပရန ခြငျပခကေပးထားျခငးျဖစသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤပမားသည ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ ၁၉ရကေန႔၌ ဒးပလာယာခရင၊ ဝငးေရးၿမ႕နယ၊ ဘဇ--- ေကးရြာအပစတြင ရကကးခ ေသာပမားျဖစသည။ ပမားသည [ရြာသားမား၏ ေရာဘာစကပးျခငးမားအေပၚ] ပကစးမႈမားအတြက တာဝနယ (သ႔မဟတ) ေလာေၾကးေပးလမမညမဟတေၾကာငးေျပာၾကားသြားသည ေကးရြာအပစအပခပေရးမး ဥးစးလပကငေနေသာ [ေကာကတးထတ လပမႈအတြကအသးျပေသာ] ေကာကေတာငက ျပသထားျခငးျဖစသည။ ေစာစက---ႏင ေနာစဘ---၏ ေရာဘာစကခငးမားႏင စကပးေျမမားသည ဤေကာကေတာငတာငေဘးတြင တညရေနသည။ ထ႔ေၾကာင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔၏ေဒသတြငး သတငးမတတမးျပစသမ ဤသတငးအခကအလကအေၾကာငးအရာမားကစေဆာငး၍ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ ၂၄ ရကေန႔တြင ေျမပငရငမားႏငအတ KNU ဝငးေရးၿမ႕နယအပခပေရးမးျဖစသ၊ တးဒါးေမာငေရႊႏင ေတြ႔ဆခသည။ ေကာကထတလပ မႈလပငနးတြင ပါဝငေသာလမားမာ ေကးရြာအပစအပခပေရးမးမားျဖစၾကေသာ ေကာလမး၊ ေစာအဖလႏင ေစာေအာငက လတတ႔ျဖစၾကသည။ [ဓာတပ- KHRG]

130130

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ဤပမားသည ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလ(၁ဝ)ရကေန႔ ၿမတ-ထားဝယခရင၊ လယဒစးၿမ႕နယ၊ ထားဝယခးေဒသတြင ရကယခေသာ ပမားျဖစပါသည။ ပမားသည ထားဝယခးဧရယာအတြငး ၁၉၉၈ ခႏစကတညးက ျမနမာအစးရပင ဥးပငကမၸဏလမတကမ တာဝနယစကပးထားေသာ ဆအနးစကခငးမား၏ပမားျဖစသည။ ယခငစစအာဏာရင ဥးေနဝငး၏ သမးျဖစသ မနႏၵာဝငးသည အစးရအရာရအခ႕ႏငပးေပါငးကာ စမကနးအတြက ရြာသားမား၏ေျမက မတရားသမးယခသည။ ရြာသားအမားအျပား၏ေျမမားက ေလာေၾကးေငြအနညးငယ မေပးအပျခငးမျပဘ မတရားသမးဆညးခသည။ ေျမသမးခရေသာရြာသားမားမာ ခခ--- ေကးရြာ၊ ခဒ---ေကးရြာ၊ ခအ--- ေကးရြာႏင အျခားရြာမားမျဖစပါသည။ ဆအနးထတလပမႈစကရက တညေဆာက၍ အလပသမားမားက စကပးေရးဧရယာတြင အလပေပးထားပါသည။ စကရအမညက “ျမနမာစးပြားေရးဥးပင ကမၸဏလမတက ဆအနးစကရ” ဟ၍ ေရးထားသည။ [ဓာတပ - KHRG]

ဤပက၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ စကတငဘာလ(၄)ရကေန႔၌ ဒးပလာယာ ခရင၊ ဝငးေရး(ေဝါေရာ) ၿမ ႕နယ၊ ဘရားသးဆေကးရြာတြင ရကယခသည။ ပတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးထားသတစဥးမ လမး ေဖာကလပျခငးႏငပတသက၍ ေျပာျပေနျခငးျဖစၿပး အာရလမးမ ႏငပတသက၍ ေရးသားထားေသာစာေစာငအား ကငေဆာငထား သည။ “ကၽြနေတာသရသေလာကဆရင ဒေနရာမာသြားလာ ဆကသြယမႈလြယကေအာငေဖာကထားတ လမးေဟာငးတစခ ရတယ။ ဒါေၾကာင လမးေဆာကလပေရးေၾကာင ရြာသားေတြရ အမေတြန႔ အပငေတြပကစးမႈတစခခရခရင ေလာေၾကးေငြရရဖ႔ အတြက လမးအေဟာငးေဆာကလပေရးလပငနးအေျခအေနက လကလေစာငၾကညဖ႔ ၿမ႕နယမး၊ KNLA တပရငးမးန႔ ကမၸဏတ႔က ေကာမတတစရပကဖြ႕စညးခတယ။ ဒါေပမလညး လမးေဟာငး ေဆာကလပၿပးတေနာကမာ ရြာသားေတြက ဘာ ေလာေၾကးေငြမ မရခဘး ။ အခလမးအသစက ေဆာကလပေန တယ။ ဒ ါေ ၾကာ ငလညး ရ ြာသားေတ ြက သ တ ႔ဘာမ မရမ ာ က စးရမေနၾကတယ။” [ဓာတပ- KHRG]

131131

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

၅။ ေကးရြာအဆင လထလႈပရားေဆာငရြကမႈမား ၅။ ေကးရြာအဆင လထလႈပရားေဆာငရြကမႈမား

ဆႏၵျပျခငးႏင ထပတကရငဆငျခငး ဆႏၵျပျခငးႏင ထပတကရငဆငျခငး

နဒါနးနဒါနး

ရြာသားမားသည ဆႏၵျပျခငးႏင ဆႏၵထတေဖာမႈမားတြင ပမယၾကညမႈရလာေၾကာငး ၂ဝ၁၈ ခႏစႏင ၂ဝ၁၅ ခႏစအၾကားတြင တငျပခၾကသည။ ရြာသားမားသည ၎တ႔ေဒသတြငးရ စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမား ႏငပတသကၿပး သေဘာမတညမႈမား၊ မေကနပမႈမားအား ေဖာထတရန ဆႏၵျပျခငးစသည နညးဗဟာမားက အသးျပၾကသည။ ဤအစရငခစာ ေရးသားျပစသညကာလအတြငး ရြာသားမားမ ေျမယာသမးဆညးျခငးမား ႏင ပကစးဆးရႈးမႈမားအတြက ဆႏၵျပပြမားႏင ဆေတာငးပြအခမးအနားမားလညး ျပလပေဆာငရြကခသည။ ထ႔အျပငရြာသားမားသည ၎တ႔၏ေျမမားအား ဆးရႈးရမညအေျခအေန သ႔မဟတ ေျမသမးခရသည အေျခအေနမားတြင ၎တ႔၏ေျမေနရာမားအား ျခစညးရးခတျခငး၊ ဆငးဘတေထာငျခငး၊ အေဆာကအဥး မားေဆာကလပျခငးႏင လမးပတျခငးမားကလညး ျပလပေဆာငရြကခသည။ ဤသ႔ျပလပရေသာရညရြယ ခကမာ ကမၸဏတာဝနရသမား သ႔မဟတ အစးရအာဏာပငမားမ ရြာသားမား၏စးရမမႈမားအား အသအမတ ျပေျဖရငးေပးရနအတြက ၎တ႔၏အေရးစကမႈက ရယရနျဖစသည။ ရြာသားမားသည မၾကာေသးမႏစမား အတြငး ဆႏၵျပပြမားတြငပါဝငရန ပမယၾကညမႈရလာေၾကာငး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေလလာေတြ႔ရရ ေသာလညး ရြာသားမားအေနျဖင ၎တ႔ေျမယာမားက စးပြားေရးလပငနးရငမား သမးယမႈမကာကြယရန ဤနညးဗဟာမားက အသးျပရာတြင အတားအဆးကန႔သတမႈမားရေနသညဟ ထငျမငၾကသည။

အဓက ရာေဖြေတြ႔ရခကမားအဓက ရာေဖြေတြ႔ရခကမား

၁။ ဤအစရငခစာေရးသားသည ကာလတစေလာကလးတြင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ရြာသားမား အေနျဖင ေျမယာအခြငအေရးမားေတာငးဆရာတြင ဆႏၵထတေဖာမႈ ပစမးမးက စစဥလပေဆာငရာတြင ယၾကညမႈပမရလာသညက ျပသႏငေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။

၂။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ရြာသားမားသည ေျမယာသမးဆညးမႈမား ျဖစေပၚေစေသာ စးပြားျဖစ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားအား ဆန႔ကင၍ ဆႏၵျပပြမားျပလပေလရသည။ အေၾကာငးမာ ေျမသမးမႈေၾကာင ရြာသားမား၏ေရရည အသကေမြးဝမးေကာငးလပငနးႏင ဘးဘြားပငေျမယာမားအား လပကငရာတြင ထခကမႈမားရေနျခငးျဖစသည။

၃။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ အစရငခစာမားအရ ရြာသားမားသည အစးရအာဏာပငမားႏင ပဂၢလက ကမၸဏမား၏အေရးစကမႈက ရယႏငရနအတြက တငၾကားစာမား ေရးသားေပးပ႔ျခငး၊ ညႇႏ ႈငးေဆြးေႏ ြး ျခငးႏ င သတငးအခကအလကစေဆာငး ျခငး စသညနညးလမးမားက အသးျပရာမာ ထေရာကမႈမရေသာေၾကာင ဆႏၵျပျခငးက ပမလပေဆာငေလရသည။

132132

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

၄။ ရြာသားမားသည ဆႏၵျပပြမားပါဝငလပေဆာငရနအတြက အစးရအာဏာပငမား၏ ခြငျပခကရယ ရျခငးအျပင ၎တ႔ေျမယာမားအား ထနးသမးကာကြယရန စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားအား ဆႏၵျပရာ တြငလညး အသပညာမား အားနညးျခငးတ႔ေၾကာင ဆႏၵျပရန စစဥလပေဆာငသညအခါ ရြာသားမားအေနျဖင အခကအခစနေခၚမားႏင ၾကေတြ႔ရသညဟ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေလလာေတြ႔ရရသည။

ဆေတာငးပြမားျပလပျခငးဆေတာငးပြမားျပလပျခငး

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ေဒသခလထမားႏင ဘာသာေရးအဖြ႔အစညးမားျဖစေသာ ဗဒၶဘာသာ၊ ခရစယာန၊ မစလငႏင မရးဖလာယၾကညကးကြယသမားပါဝငသည ဘာသာေပါငးစ ဆေတာငးပြမား ကငးပ၍ ၿငမးခမးေရးအတြက ဆေတာငးမႈမား ျပလပၾကသည။261 ေဒသခမားသည စကပးသးႏပငမားအထြကေကာငးရန262 သ႔မဟတ ၎တ႔ပငေျမယာမားအား စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးမားေၾကာင ေျမယာအသမးခရမႈမ ကာကြယႏငရနအတြက ရြာသားမား စေပါငးဆေတာငးပြမား ျပလပချခငးႏင ပတသကၿပး အစရငခစာ ၆ ေစာငက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ လကခရရခသည။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ရြာသားမားသည ၎တ႔ေျမယာမားႏင သဘာဝသယဇာတမားအား ကာ ကြယရနအသးျပေသာ နညးလမးမားထတြင ဆေတာငးပြမားကငးပျခငးသည အားလးပါဝငႏငၿပး တမ ထးျခားေသာ နညးဗဟာတစချဖစသည။263 သထခရငရ မစလငရြာသားတစဥးႏင ေတြ႔ဆေမးျမနးရာတြင ဆေတာငးပြႏင ပတသကၿပး ၎၏ထငျမငခကက ေအာကပါအတငး ေျဖၾကားခသည။

261 ၂ဝ၁၃ ခႏစ၊ မတလတြင KESAN မ ထတေဝေသာ 2,000 Karens gather on the Salween to call for a halt to dam plans’ တြငၾကညပါ။

262 Source #54: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ထတေဝေသာ “Dooplaya Situation Update: Kyonedoe Township, September 2015 to December 2015,” တြငၾကညပါ။ “ဤအတရေကာကေတာငသည မရမးကနးေကးရြာ၊ ဘရား ကနးေကးရြာ၊ လႊစငကနးေကးရြာႏင ႀကးကြေကးရြာမားတြင ေနထငသမားႏင ဆကစပပတသကလကရသည။ အဘယေၾကာင ဆေသာ ၎တ႔၏အသကရငေနထငေရးအတြက စကပးရတသမးျခငးႏင စပါးစကပးျခငးမားမ ဝငေငြရရသညအတြကျဖစသည အတြက ၎တ႔ ခငမာစြာယၾကညသညအတငး တစႏစတစႀကမ ရးရာပြေတာကငးပသညအခါ အတရေတာငသ႔ သြားကာ ထြကႏႈနးေကာငးေစရနအတြက စေဝး ဆေတာငးပြ ကငးပေလရသည။”

263 အျခားေသာ ဥပမာတစခတြင ထငးႏငငမ ကနစတန(Kaeng Sue Ten) ရြာသားမားသည ျမနမာႏငငမ ျပညသအမားစကသ႔ပင နတကးကြယယၾကညသညအတြက ေရကာတာစမကနးအား တကထတရန နတအားအသးျပၾကသည။ ဥပမာအားျဖင ေရကာတာႏငပတသကၿပး ၎တ႔လပမည လပငနးမားအတြက နတမားအား ၎တ႔ကေစာငေရာကရနႏင လမးျပရန ဆေတာငးၾကသည။ လပငနး လပ ေဆာငၿပးေနာကတြင ၎တ႔၏ဆေတာငးသက နားေထာငသညအတြက ေကးဇးတငေၾကာငးေျပာရန နတစငသ႔တဖန ျပနလာခ သည။ ေရကာတာစမကနးအား ႏစေပါငးမားစြာ ဤသ႔တားျမစႏငသညမာ နတမားမသတ႔ႏငအတ ရေနသညအတြကျဖစသည ဟ ယၾကညၾကသည။ “Thirty Years of Resistance: Stopping the Kaeng Sua Ten Dam on the Yom River,” တြငၾကညပါ။ ဖားအခရငမ ရြာသားတစဥးကေျပာသညမာ “ဒဘလပေျမစကရေၾကာင ကၽြနေတာတ႔ ေဒသရ သဘာဝပတဝနးကင၊ ကနးမာေရး၊ ေရရည အသကေမြးဝမးေကာငးန႔ ရးရာအရအသကရငေနထငမႈေတြထခကမာ စးရမတယ။ ကမၸဏအေနန႔ ေဒသခေတြရအသ က ေလးစားမႈရၿပး အနာဂတမးဆကေတြအတြက ကၽြနေတာတ႔ရ သဘာဝ သယဇာတေတြက ထနးသမးေစာငေရာကဖ႔အတြက ဆေတာငးတယ။” သတငးရငးျမစ။ ။Karen News: Karen Villagers Pray for Mountain’s Protection, Health and Environment as 5,000-Tons Cement Plant Proposal is Revived by Militia Leader and Chinese Investors

133133

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

“ကၽြနေတာၾကားတာ သတ႔ ၂၉ ရကေန႔မာ ဘာသာေရး ဆေတာငးပြလပမယဆ။ အဒါန႔ ပတသကၿပး “ကၽြနေတာၾကားတာ သတ႔ ၂၉ ရကေန႔မာ ဘာသာေရး ဆေတာငးပြလပမယဆ။ အဒါန႔ ပတသကၿပး ခငဗားဘယလျမငလ။ခငဗားဘယလျမငလ။ကၽြနေတာက ဒမာပေမြးတာ။ ကၽြနေတာက ဒရြာသားေလ။ သတ႔ဒလဆေတာငးပြလပရင ကၽြနေတာတ႔န႔ သတ႔က စတတထပတပါပ။ သတ႔မလပခငဘးဆ ကၽြနေတာတ႔လညး မလပခငဘး။ သတ႔ကေကာငး တယထငရင ကၽြနေတာတ႔လညး ေကာငးတယလ႔ပျမငတယ။ ဘာေၾကာငလဆေတာ ကၽြနေတာတ႔က တစရြာထမာေနၿပး တစေရထေသာကၾကတာပ။ ဒါက ကၽြနေတာရ သေဘာထားပ။

တကယလ႔ခငဗားက အဒေတာငမာလပတ ဘာသာေရးဆေတာငးပြေတြကသြားဖ႔ဖတခရရင ခငဗားသြား တကယလ႔ခငဗားက အဒေတာငမာလပတ ဘာသာေရးဆေတာငးပြေတြကသြားဖ႔ဖတခရရင ခငဗားသြား မာလား။ မာလား။ ဒါေပါ။ သြားရမာေပါ။ ဒါက ကၽြနေတာတ႔ ရြာပဟာ။ ကၽြနေတာတ႔ကဖတရင ကၽြနေတာတ႔ သြားမာပ။”

ဥးပက--- (ကား၊ ၅၈ႏစ)၊ ဘရ--- ေကးရြာ၊ ပႏၷေတာ ေကးရြာအပစ၊ သထၿမ႕နယ၊ သထခရင/မြနျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ေမလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)264

ရြာသားမားအေနျဖင စးပြားျဖစစကပးေရးစမကနးမားႏငေရကာတာတညေဆာကျခငးမားေၾကာင ၎တ႔ ႏစေပါငးၾကာရညစြာ လပကငစားေသာကလာေသာ ေျမယာမားအားဆးရႈးရမညအေရး ၾကလာသညအခါ တြင ရးရာဆေတာငးပြမားျပလပေလရသညက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေတြ႔ရရသည။ ‘အျဖစအပက‘အျဖစအပကေလလာျခငး- အမားပငေျမေပၚတြင ထးေကာကတးေဖာျခငး-ခခေကာကေတာင ျဖစရပ’ ေလလာျခငး- အမားပငေျမေပၚတြင ထးေကာကတးေဖာျခငး-ခခေကာကေတာင ျဖစရပ’ အပငးတြင ၾကညမညဆပါက စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားေၾကာင ေတာငမားႏင ျမစမားအား ပကစးဆးရႈးရမည အေျခအေနမားတြင ဆေတာငးပြမားကကငးပၾကသညက ေတြ႔ရႏငသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ထေတာေတာငျမစေခာငးမားသည ေဒသခမားအတြက အလြနအေရးပါသည အရာမားျဖစေနေသာေၾကာင ျဖစသည။

ဥပမာအားျဖင ၂ဝ၁၄ ခႏစတြင ရတနာစငးေကာငးျမတေကာ သတတးေဖာေရးကမၸဏမ ေကာကႀကးၿမ႕ အတြငးရ ခဖ---၊ ခဂ---၊ ခဟ---ႏင ခအ---ေကးရြာမားတြင ထးေကာကတးေဖာရနအတြက ျမနမာအစးရႏင ေကအနယဗဟေကာမတထမ ခြငျပခကရရခသည။ ထႏစအတြငးမာပင ကမၸဏမ ေကာကေတာငအား စမးသပျခငး၊ ဘလပေျမစကရႏင စမကနးလပငနးနယေျမအတြငး လမးေဖာကလပျခငးမား ျပလပခၾကသည။ ထလပေဆာငမႈမားက တ႔ျပနသညအေနျဖင စမကနးလပငနးအနးတဝကတြငေနထင ေသာရြာသားမားမ ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဇြနလ ၅ ရကေန႔တြင ဆေတာငးပြက ျပလပခၾကသည။ ဆေတာငး ပြျပလပရာတြငရြာသားမားမ ေကာကတးမားအေပၚတြင ၎တ႔၏အမညမားေရးသား၍ စပထားမႈမားပါ ဝငၿပး ထဆေတာငးပြတြငကရငမရးဖလာယၾကညကးကြယသမားႏင ခရစယာနမားမ ၎တ႔၏ ဌာေန တငးရငးသားပငေျမမားႏင ေကးရြာနယေျမမား မဆးရႈးရေစရန ဆေတာငးခၾကသည။ ထ႔အျပင ကမၸဏ အေနျဖင ထေကာကထတလပ မႈစမကနးႏငပတသကၿပး ညႇႏႈငးတငပငေဆြးေႏြးမႈမား ျပလပချခငး မရ သညအတြက ေဒသခရြာသားမားကယစား ၎တ႔၏စးရမမႈမားက တငျပႏငရန အဖြ႔ဝင ၃ဝ ပါဝငေသာ ေကာမတတစရပကလညး ေဒသခမားမ ဖြ႔စညးခၾကသည။ ထေကာမတက အရပဘကအဖြ႔အစညးမား ျဖစသည ေပါငးကးေဖာငေဒးရငးႏင ကရငသဘာဝပတဝနးကငႏင လမႈေရးဆငရာလႈပရားမႈကြနယက (KESAN)၊ ကရငျမစေခာငးမားေစာငၾကည ေရးကြနရက (KRW)ႏင ဒ႔ေျမကြနရက (LIOH) တ႔မ ကညပပးခသည။

264 Source #52: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕မ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Thaton Interview: U A---, 2016” တြငၾကညပါ။

134134

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ဆေတာငးပြမားျပလပျခငးသည ရြာသားမားအတြက ၎တ႔ေျမယာအားကာကြယရန နညးလမးတစချဖစ လာခရသည။ ဆေတာငးပြမားျပလပရျခငးသည တမထးျခားသည နညးဗဟာတစချဖစသည။ အဘယ ေၾကာငဆေသာ ၎တ႔သည FPIC ကသ႔ေသာ ႏငငတကာ စခနစႏႈနးမားအားရငးလငးစြာ ေတာငးဆမႈ ပါဝငျခငးမရေသာလညး ေဒသခရြာသားမားသည ဆေတာငးပြအခမးအနားမားက အၾကမးဖကမႈမရဘ ၿငမးခမးစြာ ျပလပကငးပျခငး၊ ေဒသခမား၏ ယဥေကးမႈထးတမးအစဥအလာမားအား အေျခခထားျခငး၊ ေျမယာမားသည ရးရာဓေလႏင ဆကႏြယမႈရေနျခငးတ႔ေၾကာငျဖစသည။

ဆေတာငးပြမားျပလပျခငးေၾကာင ရရလာေသာအကးသကေရာကမႈမား ဆေတာငးပြမားျပလပျခငးေၾကာင ရရလာေသာအကးသကေရာကမႈမား

ဆႏၵျပမႈတြင လပေဆာငသညပစကသ႔ ရြာသားမားသည ဖြ ႔ ၿဖးေရးစမကနးမားအေၾကာငးက သရၿပး ေနာကပငးမသာလင ဆေတာငးပြမားက ျပလပေလရသည။ သ႔ေသာ ၎တ႔သည ဆးျဖတခကခသမားအား မညသ႔ခဥးကပရမညကမ ေသခာစြာမသေပ။ ရြာသားမားအေနျဖင ဆေတာငးပြမားက ကငးပရသညအေၾကာငးရငးမာ ဆႏၵျပမႈျပလပျခငးမားထက ၎တ႔သည အၾကမးဖကျခငးမားအား ထပတကရငဆငရမႈ နညးပါးသညအတြကျဖစသည။ ဆေတာငးပြမားျပလပျခငးသည ဆႏၵထတေဖာ ခြငႏငပတသကသညဥပေဒ မားႏင လြတလပစြာစညးေဝးခြငဥပေဒမားတြင ပါဝငသကေရာကမႈမရပါ။ ဆေတာငးပြမားျပလပရာတြင အျခားေသာနညးလမးမား အထးသျဖင သဘာဝပတဝနးကငဆငရာ စညးရးလႈ႕ေဆာေရးအဖြ႕မား၊ အရပ ဖကလမႈအဖြ႔အစညးမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငျခငးအားျဖင ပမ၍သကေရာကမႈမား ရပါသည။

ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမား ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမား

ရြာသားမားမ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားႏငပတသက၍ ၎တ႔၏ သေဘာမတညမႈမားကေဖာျပရန ကမၸဏမားအား ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမား စစဥလပေဆာငေသာ အစရငခစာ ၂၉ ေစာငအား လကခရရခသည။ ရြာသားမားအေနျဖင ကမၸဏအား ၎တ႔၏ေျမယာမားက ျပနလညေပးအပေစျခငး၊ မတၿပး ပြငလငးမႈရေသာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား လပေဆာငေစလျခငးႏင ေျမယာပကစးဆး႐ႈးမႈမားအတြက ေလာေၾကးေငြ ေပးေဆာငေစလျခငးမားေၾကာင ဆႏၵျပမႈမားအား လပေဆာငခသည။ ရြာသားမားသည ေျမယာအခြငအေရးမားအား ေတာငးဆရာတြင အျခားနညးဗဟာမားအား အသးျပခေသာလညး ထေရာကမႈမရခေသာေၾကာင ကန႔ကြက ဆႏၵျပမႈမား ျပလပခသညဟ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေလလာေတြ႔ရခသည။

‘ေျမယာအျငငးပြားမႈအား တရားရးသ႔တငျခငး- ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအမႈကစၥ’ အပငးမ ေဖာ ျပထားေသာ အျဖစအပကေလလာမႈတြင ေတာငငခရငအတြငး ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ သမးယခ ေသာေျမယာမားအား ျပနလညေတာငးဆရန ရြာသားမားမ ဆႏၵျပခၾကသည။ ေအာကတြင ရြာသားတစဥး မ ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမားႏင ပတသက၍ အေသးစတ ရငးျပသညမာ-

“(အမနတကယအားျဖင) ကမၸဏက သတ႔ကၿခမးေျခာကတအေနန႔ တရားစြခတယ။ ဘာျဖစလ႔လဆေတာ ကမၸဏက တစျခားရြာသားေတြက ဒဟာကျမငၿပး ေၾကာကေစခငခတယ။ ၂ဝ၁၅ ခႏစမာ ဒလအႀကမ ႀကမျဖစတအခါ ကမၸဏကသတ႔ခညးပ ရငဆငဖ႔မထေရာကႏငဘးဆတာ ရြာသားေတြ စၿပးသလာခ တယ။ ဒါေၾကာင ရြာသားေတြက အနးအနားမာရတ ရြာ ၅ ရြာ ဒါမမဟတ ၆ ရြာျဖစတ အဒ---၊အဘ---၊အစ---၊ စခ---၊ အဧ--- ရြာေတြက စေပါငးၿပးေတာ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏက ဆႏၵျပခတယ။ သတ႔ သးႀကမဆႏၵျပခ

135135

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

တယ။ ပထမတစၾကမမ ာ သတ ႔ေ ျမေတြေပၚမ ာပဆႏ ၵထတေဖာခတယ။ သတ ႔ရ ႕ေဆာငပဒက- “ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ အလမရ၊” “ကၽြႏပတ႔ေျမ ျပနေပးပါ”လ႔ သတ႔ေဖာျပခတယ။ သတ႔ပင တေျမေပၚမာ လမးပတေလာကေနစဥမာ သတ႔ေျမကျပနေပးဖ႔ အကယႀကးေအာခၾကတယ။ ဒတယအႀကမ သတ႔ရ႕ ဆႏၵထတေဖာမႈက အဒေနရာမာပ အရငလပလပခတယ။ ေနာကဆးတစႀကမကေတာ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏရတ ေတာငငၿမ႕ေပၚက သတ႔အတသြားခၾကၿပး သတ႔ေျမကျပနေပးဖ႔ေတာငးဆခတယ။ ”

ေစာယ---(ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသ၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)265

ဤအမႈကစၥရပတြင ေဒသခလမႈအသငးအဝငးမ ၎တ႔၏ေတာငးဆခကမားက ရငးလငးစြာထတေဖာရန အမးစေသာ ကန႔ကြက ဆႏၵျပမႈမားအား လပေဆာငခသည။266

ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမား၏ သကေရာကမႈ ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမား၏ သကေရာကမႈ

ရြာသားမားမ ေယဘယအားျဖင ၎တ႔ေျမအား ျခစညးရးခတျခငးကသ႔ေသာ ျပနလညခခသည နညးဗ ဟာမားအား အသးျပျခငး သ႔မဟတ တငၾကားစာမားေပးပ႔ျခငးစသည အျခားနညးဗဟာမားအား လပ ေဆာငၿပးေနာက ဆႏၵျပမႈျပလပေလရၾကသည။ ရြာသားမားသည ေယဘယအားျဖင ေျမယာသမးယမႈ ကစၥရပမားတြင ကန႔ကြကဆႏၵျပရန ေရြးခယၾကသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ေျမယာသမးယမႈမားသည ၎တ႔၏ လတတေလာစားဝတေနေရးႏင ေရရညအသကေမြးဝမးေကာငးမားအေပၚ အမနတကယ ျပငးထန စြာသကေရာကမႈမားရေသာေၾကာင ျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင အမားျပညသ ဆႏၵထတေဖာမႈအား တားျမစထားေသာဥပေဒမား ရေနေသာေၾကာင ရြာသားမားအတြက ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈအားစစဥလပ ေဆာငရန ခကခေစသည။ ရြာသားမားအေနျဖင အာဏာပငမားထမ ဆႏၵျပမႈအတြက ခြငျပခကရရရန အႀကမမားစြာေလာကထားရသည။ မညသ႔ပငျဖစေစ ရြာသားမားမ ၎တ႔၏စးရမမႈမားအေပၚ ပါဝငပတ သကလပေဆာငသမား၏ အေရးစကမႈအားရရရန ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမား ျပလပျခငးသည ထေရာကမႈရ သညဟ ရြာသားမားမေတြ႔ရရသည။ ရြာသားမားမ ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမား ျပလပရာတြင ဆးျဖတခကခသ မားထသ႔ လကလမးမေရာကရႏငရနႏင ေလာေၾကးေငြ၊ နစနာေၾကးရရရန ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးရနအတြက အခြငအလမးမား ပမရလာေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။

265 Source #22 တြငၾကညပါ။266 Source #8: တြင ေဖာျပထားသညမာ- “ရြာသားမားအေနျဖင ထတတကရငဆငေတြ ႔ဆရန ညညြတခ ၾကသျဖင

ကမၸဏလပသားမားမ ၎တ႔ႏငအစညးအေဝးထငၿပး ရြာသားမားအတြက ေျမယာဝယေပးမညသာမက ေျမယာမား ျပနလညစြန႔ လႊတေပးမညဟ ညႇႏႈငးခၾကသည။ သ႔ေသာ ထလပေဆာငမႈမာ ရြာသားမားအား စတေကနပမႈမေပးႏငေသးပါ။ ထ႔ေၾကာင ရြာ သားမားမ ၎တ႔အေနျဖင ေျမယာမားအားျပနလညရရရန ဆႏၵျပျခငးမား ဆကလကလပေဆာငသြားမညဟေၾကညာခသည။”

136136

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

အတားအဆးမားႏင စနေခၚမႈမားအတားအဆးမားႏင စနေခၚမႈမား

“၂ဝ၁၅ ခႏစမာ ရြာသားေတြက ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏက ဆန႔ကငဆႏၵျပမႈ သးႀကမလပခတယ။ ဆႏၵထတေဖာဖ႔အတြက ရြာေပါငးသးေလးရြာက ရြာသားေတြစေပါငးၿပး ဆႏၵျပခတယ။ ဆႏၵျပပြမာ သတ႔ ေတာငးဆခတာက “ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ အလမရ၊ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ ကၽြႏပတ႔ေျမ ယာေတြကျပနေပးရန၊ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏက ကၽြႏပတ႔ေျမမားမထြကသြားရန” လ႔ ေတာငးဆခ တယ။ ဒါေပမ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏလပသားေတြက ရြာသားေတြရ႕ေျမေတြမာ အခထ ရေနတနးပ။”

ေစာယ---(ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသ၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)267

ဆႏၵျပမႈမားတြင ရြာသားအမားအျပားပါဝငလပေဆာငျခငး၏ ရလဒအေနျဖင ရြာသားမားမ အစညးအေဝး မားသ႔တကေရာကရန အခြငအလမးမားရရချခငး၊ ဖြ႔ျဖးေရးလပေဆာငသမားႏင ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးခြငရရျခငး၊ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားေၾကာင ပကစးဆး႐ႈးမႈအတြက ေလာေၾကးေငြရရျခငးတ႔ ျဖစပါသည။268 ကစၥရပ တစခတြင ဆေတာငးပြတစချပလပၿပးေနာကပငးတြင ေရႊတးေဖာျခငးႏငပတသကေသာဖြ႔ၿဖးေရးစမကနး တစခမာ ရပတန႔သြားခသည။ မညသ႔ပငျဖစေစ ရြာသားမားသည ဆႏၵျပပြမားအား စစဥေဆာငရြကရာတြင အတားအဆးမားႏင စနေခၚမႈမားကႀကေတြ႔ခရသည။ ၎အတားအဆးမားမာ ကမၸဏကယစား လယမားႏင အာဏာပငမား၏တကရကၿခမးေျခာကမႈခရျခငးႏင ဆႏၵျပမႈအတြက ခြငျပခကရယရျခငးတ႔ ျဖစပါသည။ တစခ႕ကစၥရပမား၌ ရြာသားမားသည စးပြားျဖစဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမားအား ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမား ျပလပချခငးေၾကာင ၎တ႔အား ကမၸဏမားမတရားစြဆျခငးက ခရခသညဟ ကရငလ႔အခြငအေရး အဖြ႔မ ေလလာေတြ႔ရခသည။

ရြာသားမားမာ ဆႏၵျပရန အမးမးေသာအတားအဆးမားအား ရငဆငႀကေတြ႔ရသည။ အစရငခစာျပစ သညကာလအတြငး ရြာသားမားမ ဆႏၵျပမႈအတြက ေဒသခအာဏာပငမား၏ခြငျပခက ရရရမညျဖစသည။ ၂ဝ၁၁ ခႏစ ၿငမးခမးစြာစေဝးခြငႏင ၿငမးခမးစြာစတနးလညလညခြငဆငရာဥပေဒပဒမ ၁၉ ႏင အညဆႏၵျပရာတြင ရြာသားမားမေၾကြးေၾကာသမားႏင ေဆာငပဒမားအား အသးျပႏငရနလညးခြငျပခက ရရရန လအပပါသည။269 ရြာသားမားမ ရစခနးမားသ႔သြားေရာကခၿပး ဆႏၵျပရန ခြငျပခကအတြက ေလာကထားခေသာလညး ေယဘယအားျဖင ရအရာရမားမဆႏၵျပရန တရားဝငခြငျပခက မေပးချခငး သ႔မဟတ ရြာသားမား၏ေလာကထားမႈမားအား ေႏာငေႏးအခနဆြခ ျခငးမားက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔မ ေလလာေတြ႔ရခသည။ ဥပမာအားျဖင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏကစၥရပတြင ရမ ရြာသားမားအား ဆႏၵျပရန

267 Source #23 တြငၾကညပါ။268 Source #8: တြငၾကညပါက ျဖစရပတစခတြင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ရြာသားမားအား စမကနးမစတငမ

ႀကတငညႇႏႈငးဆးျဖတခက ရယျခငးမားမျပလပခေပ။ သ႔ေသာ ရြာသားမားဆႏၵျပၿပးေနာကပငးမသာ ရြာသားမားႏငအစညး အေဝးထငရန ဆးျဖတခၾကသည။ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ရြာသားမားအား တစဧကလငေလာေၾကး သးသနးေပးရန စစဥခသည။ ထညႇႏႈငးမႈမာ ရြာသားမား ဆႏၵျပၿပးသည ေနာကတြင ျဖစေပၚချခငး ျဖစသည။

269 ၂ဝ၁၆ ခႏစတြင ၿငမးခမးစြာစေဝးခြငႏင ျငမးခမးစြာစတနးလညလညခြငဆငရာ ဥပေဒ၏အခြငအေရးအရ မညသညအဖြ႔ လကဆႏၵျပခငးမဆ အာဏာပငမားထမ ခြငျပခကေတာငးရန မလေတာေပ။ သ႔ေသာ ဆႏၵျပျခငး မျပလပမ အာဏာပငမားအား ႀကတငသတငးေပးပ႔ရနလအပၿပး ဆႏၵထတေဖာရာတြင အသးျပမည ဆငးဘတမားႏင ေၾကြးေၾကာသမားအတြက အသးျပခြင ေတာငးရမညျဖစသည။

137137

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

တရားဝငခြငျပခကအား အစပငးတြငမေပးခေသာေၾကာင ရြာသားမားမ တရားဝငဆႏၵျပႏငရန ထပခါတလလ ႀကးပမးခရသည။270 ရြာသားတစဥးမ ရငးျပခကအရ -

“ဆႏၵျပဖ႔ (အတြက) အမတ (၂) ရစခနးကေန (ခြငျပစာအတြက) ကၽြနေတာ ေလာကခတယ။ ကၽြနေတာ သးႀကမထကပၿပး ေလာကခတယ။ ကၽြနေတာ ေလးႀကမေျမာက (ဆႏၵျပရနအတြက) ေလာကထားခခန မာေတာ ခြငျပခက(ဆႏၵျပရန) ရရခတယ။ ”

ေစာဗ---(ကား၊ ၃၆ ႏစ)၊ ဒ--- ေကးရြာ၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၆ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)271

ရြာသားမား၏ ဆႏၵျပမႈအစအစဥမားအား ပယချခငး သ႔မဟတ ေႏာငေႏးေစရနအတြက ရအရာရမားမ အေၾကာငးျပခက အမးမးေပးခသညက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏အစရငခစာမားတြင ေတြ႔ရရသည။ ဥပမာအားျဖင ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏကစၥရပတြင ရအရာရမားမ ဆႏၵျပမႈအတြက ရြာသားမား၏ ေလာကလႊာတငျပခကမားအား လကခရနတြန႔ဆတေနခၿပး အဒအစားကမၸဏသ႔တကရကေတြ႔ဆခညး ကပရန ရြာသားမားအား တကတြနးခသညဟ ရြာသားမားက တငျပခသည။ ေအာကတြင ရြာသားတစဥးမ ရငးျပသညမာ -

“ပထမအႀကမ ဆႏၵထတေဖာမႈက လပဖ႔အတြက သတ႔ (ျမနမာအစးရ)က ကၽြနေတာတ႔ တငျပခတယ၊ ဒါေပမယ အခက ေရြးေကာကပြအခနျဖစတယလ႔ သတ႔ကေျပာၿပး ကၽြနေတာတ႔က ဆႏၵထတေဖာမႈက လပေဆာငဖ႔အခြငအေရးေတြ မေပးခဘး။ ၂ဝ၁၅ ေရြးေကာကပြၿပးတေနာကပငး ဆႏၵထတေဖာမႈလပဖ႔ အခြငရယဖ႔ ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ ၁၈ ရကေန႔မာ ဒတယအႀကမအတြက အမတ (၂) ရစခနးက ကၽြန ေတာထပၿပးတငျပခတယ၊ ၿပးေတာ ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ ၃ ရကေန႔မာ ဆႏၵထတေဖာမႈလပဖ ႔ ကၽြနေတာတ႔စစဥခတယ။ အမတ(၂) ရစခနးရ႕တာဝနခရအရာရက “၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလမာ ကနး ေသဆႏၵျပလ႔ ရႏငမယလ႔ ကတေပးတယ။ ဒါေပမယ တငျပစာက မငးျပနယသြားရမယ။ ဒါေၾကာင ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ ၂၇ ရကေန႔မာ ထပၿပးတငျပရမယ။ ၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ ၁၈ ရကန႔ ၂၇ ရက ၾကားမာ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏရ႕ဥကဌ ဥးခငေမာငေအးန ႔ မငးတ ႔ညႇႏ ႈငးႏငရငေတာ မငးတ ႔ဆႏၵျပဖ ႔ မလအပေတာဘး” လ႔ ကၽြနေတာက ေျပာခတယ။ ”

ေစာအလ---(ကား၊ ၄၆ ႏစ)၊ အစ--- ေကးရြာ၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၅ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)272

ရြာသားမားမ ကမၸဏလပေဆာငမႈမားအား ကန႔ကြကဆႏၵျပရနအတြက စတဝငစားမႈရခေသာလညး မား ေသာအားျဖင မညကသ႔လပေဆာငရမညက မေသခာခဟ ရြာသားမားမ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သ႔ မၾကာခဏတငျပခသည။ ရြာသားတစဥးမ ရငးျပသညမာ -

270 Source #44: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇြနလတြင ထတေဝေသာ “Toungoo Interview: Htantabin Township, November 2015,” တြငၾကညပါ။

271 Source #45: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြငထတေဝေသာ “Toungoo Interview: Saw Bx---, January 2016,” တြငၾကညပါ။

272 Source #44: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇြနလတြငထတေဝေသာ“Toungoo Interview: Htantabin Township, November 2015” တြငၾကညပါ။

138138

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

“ေရကာတာစမကနးန႔ ပတသကၿပး ရြာသားေတြက သေဘာမတဘး၊ ဒါေပမယ မကန႔ကြကရေသးဘး။ ကၽြနေတာတ႔ ေရကာတာစမကနးက မလခငရငေတာငမ ကၽြနေတာတ႔ ဒဟာ (စမကနးရပတန႔ေစရန) က ဘယလလပရမလဆတာ ကၽြနေတာတ႔မသဘးလ႔ေျပာခငတယ။ ဒါေၾကာင ေရကာတာစမကနးကၽြနေတာ တ႔ေဒသမာ ျပလပခရင ကၽြနေတာတ႔ (ရြာသားမား) ဘာ လပသငလ။ အဒါျဖစလာရင ကၽြနေတာတ႔ဘာမ လပႏငမာမဟတဘး။ ၿပးေတာ ကၽြနေတာတ႔ရငဆငရပရမယ။ ဒါေၾကာင စမကနးရပတန႔ဖ႔အတြက ဘယ မာဒကစၥကသြားတငျပရမလ။ ၿပးေတာ သတ႔ကဘယလခဥးကပရမလ၊ ဘယလသြားၿပး ေျပာရမယဆတ ဗဟသတန႕ နားလညမႈေတြကၽြနေတာတ႔မာရဖ႔ လအပတယ။ ”

ေစာစအ---(ကား၊ ၂၈ ႏစ)၊ အပ---ေကးရြာ၊ လယမလားၿမ႕နယ၊ ျမတ-ထားဝယခရင/ တနသၤာရတငးေဒသႀကး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ မတလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)273

တနျပနခခေသာ နညးဗဟာမားတနျပနခခေသာ နညးဗဟာမား

ရြာသားမားမ ကမၸဏ၏လပေဆာငမႈမားအားကန႔ကြကရန တစဥးခငး ျပနလညခခေသာ နညးဗဟာမား အသးျပျခငး သ႔မဟတ လနညးစျဖငဆႏၵထတေဖာမႈမား လပေဆာငျခငးႏငပတသကေသာ အစရငခစာ မားအား ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ လကခရရခသည။ ေျမယာသမးယမႈ၊ ေျမယာမားပကစးဆး႐ႈးမႈႏင ေလာေၾကးေငြရရမႈ စသညအရာမားႏငႏငပတသက၍ ရြာသားမား တစဥးခငးစမလညး ကမၸဏကယစား လယမားအား တကရကထပတကရငဆငခသည။

ရြာသားမားသည ၎တ႔ ေျမယာပငဆငေၾကာငး မနကနမႈအားျပသရန သြယဝကေသာနညးမားျဖင ၎တ႔ေျမမားအား ကမၸဏမ အသအမတျပေလးစားေစရနႏင ၎တ႔၏ေျမမားမာ ေျမလြတ၊ ေျမလပႏင ေျမရငးမား မဟတေၾကာငးျပသရန ရြာသားမားအေနျဖင ထနညးဗဟာမားက အသးျပလပေဆာငခသညက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေတြ႔ရခရသည။274 ထနညးဗဟာမားမာ မားေသာအားျဖင အဖြ႔လက မဟတပ တစဥးခငး လပေဆာငရျခငးျဖစေသာေၾကာင ဆႏၵျပမႈမားႏင ဆေတာငးပြမား ျပလပျခငးႏင ကြျပားျခားနားမႈရသည။ ထနညးဗဟာမားသည သကေသခအေထာကအထားမား မတတမးျပစျခငးႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ အစညးအေဝးမား ျပ လပ ျခငးမားမဟတဘ ရြာသားမားမ ၎တ႔ေျမယာအခြငအေရးအားရရရန ပမနမဟတသည လပေဆာကခကလပရပမားက ျပလပေလရသည။

တနျပနခခေသာ နညးဗဟာမား - ကမၸဏဝနထမးမားႏင တကရကရငဆငေတြ႔ဆျခငးတနျပနခခေသာ နညးဗဟာမား - ကမၸဏဝနထမးမားႏင တကရကရငဆငေတြ႔ဆျခငး

ရြာသားမားမ ၎တ႔ေျမေပၚတြင ကမၸဏကယစားလယမားအား ေတြ႔ဆသညအခနတြင ရြာသားမား တစဥးခငးမ သတ႔အားတကရက ထပတကရငဆငခသညက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ အစရငခစာမားမ ေဖာျပထားသည။275 ရြာသားမားမ ကမၸဏအလပသမားမားအား ၎တ႔ေျမေပၚတြင ပးပငမးေစမား

273 Source #69: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြငထတေဝေသာ “Mergui-Tavoy Interview: Saw A---, March 2017” တြငၾကညပါ။

274 ရြာသားမားမ ၎တ႔ေျမသမးယျပး ေျမအသးျပမႈႏင ၂ဝ၁၂ ခႏစ၊ ေျမလြတ၊ ေျမလပႏင ေျမရငး စမခန႔ခြမႈ ဥပေဒတြင ေဖာျပ ထားသည “မစကပးရေသးေသာေျမ” သ႔မဟတ “ေျမရငး” မားအား စးပြားေရးလပငနးမားအတြက အသးျပရန စးပြားေရးလပ ငနးရငမားသ႔ တရားဝင လႊအပေပးျခငးအား ပယဖကရန ရြာသားမားမ ဆႏၵျပျခငးျဖစသည။

275 Source #4 တြငၾကညပါ။

139139

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

မစကပးရနေျပာခၿပး ၿခေျမမားပကစးမႈအတြက ေလာေၾကးေပးရန276 ရြာသားမားမ ကမၸဏအလပသမား မားအား ေတာငးဆချခငးႏင ၎တ႔ေျမေပၚတြင ဆကလကလပကငေစရန ရြာသားမားမ ကမၸဏအလပ သမားမားႏင ေစစပညႇႏႈငးရနႀကးပမးခသည။277 တစခ႕ကစၥရပမားတြင ကမၸဏကယစားလယမား၏ အေရးစကမႈက ရရရန ေဒသခမားမ ကမၸဏပငပစၥညးမားက ဖကဆးခသည။278

ရြာသားမားမ စမကနးမားအေပၚ ၎တ႔၏သေဘာမတညမႈက ေဖာျပရနအတြက ကမၸဏကယစားလယ မားႏင အျပနအလနေတြ႔ဆမႈမားအား ျပလပျခငးျဖင ၎တ႔ေျမယာမားက ကာကြယရာတြင အသးဝင မႈရသည။ ထ႔ျပငတစခါတစရတြင ရြာသားမားမ ေလာေၾကးေငြေဆြးေႏြးညႇႏႈငးရန သ႔မဟတ ၎တ႔ေျမ ေပၚတြင ဆကလကေနရနအတြက ဆးျဖတခကခသမားအား လကလမးမေတြ႕ဆခြင ရရခသည။ ဥပမာ အားျဖင ဥးစဟ---သည ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ သ၏ေျမယာအားသမးယမႈက ခခတ႔ျပနရနအတြက ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏပငေသာ ပစကခငးအား ဖကဆးခသည။

“အမနကေတာ သက(ဥးစဟ---) ျပနာ(ေျမသမးယမႈ)က ေဆြးေႏြးဖ႔အတြက ကမၸဏအလပသမားအဖြ႔ တာဝနခန႔ မကႏာခငးဆငပ ေတြ႔ဆခငတယ။ [.....] ကမၸဏက ဥးစဟ---န႔ ေဆြးေႏြးဖ႔သြားခတယ။ ဒါဆ ပစကခငးေတြ ေနာကတစႀကမ ဖကဆး မခရေတာဘး။ ”

ဥးဖ--- (ကား၊ ၃ဝ ႏစ)၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင၊ ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇြနလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈအား လကခရရခသည။)279

တနျပနခခေသာ နညးဗဟာမား- အသမးခရေသာေျမအား ျခစညးရးခတျခငးႏင ဆကလကအသးျပျခငးတနျပနခခေသာ နညးဗဟာမား- အသမးခရေသာေျမအား ျခစညးရးခတျခငးႏင ဆကလကအသးျပျခငး

‘ေျမယာအျငငးပြားမႈအား တရားရးတြငေျဖရငးျခငး- ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအမႈကစၥ’ေျမယာအျငငးပြားမႈအား တရားရးတြငေျဖရငးျခငး- ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏအမႈကစၥ’ အပငး၏ အျဖစအပကေလလာမႈတြင ေဖာျပခသညအတငး ေတာငငခရငရရြာသားမားသည မတညေသာ အေျခအ ေနႏစရပ၌ ‘ထြနတးတကပြ’ တြင ပါဝငခသည။ ထ ‘ထြနထးတကပြ’သည လယသမားထြနတးတကပြ အျဖစလညးသၾကၿပး ေဒသခမားသည စေပါငးဖြ႕စညးၿပး ၎တ႔၏ေျမမားအား ၿခစညးရးခတရန၊ ၿခထတြင တမားေဆာကရန ၊ သမးယခရေသာေျမေပၚတြင မ းေစမားစကရန ၊ ဆငးဘတမားေထာငရနႏ င ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားအား ဟန႔တားရနလမးပတျခငးမားစသည လပရပမား ျပလပခသည။280 ေျမယာအား ရငးလငးျခငးႏင ၿခစညးရးခတျခငးလပရပမားသည စညးစနစကေသာ ဆေတာငးပြမားႏင ဆႏၵျပပြမား ျပလပသည နညးဗဟာမားကသ႔မဟတဘ ရတတရကဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားႏင ဆကစပေသာခးေဖာက မႈျဖစပြားခလင ရြာသားမားအေနျဖင ၎နညးလမးမားအား ခကျခငးအေကာငအထညေဖာ လပေဆာင ႏငသည။ ရြာသားတစဥးမ ရငးျပသညမာ -

276 Source #35 တြငၾကညပါ။277 Source #4 တြငၾကညပါ။278 Source #29 တြငၾကညပါ။279 Source #71: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ထတေဝေသာ “Toungoo Interview: U A---, 2017”

တြငၾကညပါ။280 Karen News မ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ ၈ ရကေန႔တြင ထတေဝေသာ ’Local Residents Block Farm Road to Lun-Nya

Mountain’, တြငၾကညပါ။

140140

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

“ကမၸဏအလပသမားေတြ ေျမယာေတြကရငးလငးၿပး ထြကသြားခတယ။ ခကခငးပ ကၽြနေတာတ႔ (ရြာသားမား)က ကမၸဏအလပသမားေတြရငးလငးခတ ၿခစကခငးထကသြားခတယ။ ၿပးေတာ ပကစးခ တအပငေတြက ျပနလညထနးသမးစကပးခတယ။ .....ကၽြနေတာ အခၿခထမာ စကပးေနတယ၊ ကမၸဏ ကလာခတမလား၊ မခတဘးလားဆတာ ကၽြနေတာေစာငၿပးၾကညေနတယ ဒါေပမယ သတ႔လးဝလာမလပ ရခဘး။”

ဥးစ--- (ကား၊ ၅၁ ႏစ)၊ အစ--- ေကးရြာ၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)281

ရြာသားမားသည ဤနညးဗဟာမားက အသးျပျခငးျဖင ၎တ႔၏ေန႔စဥဘဝမားအေပၚ အေႏာငအယက ေပးမႈခရၿပး ၎တ႔၏လျခမႈကလညး အနညးငယၿခမးေျခာကမႈမား ျဖစေစခသည။ ရြာသားမားအေနျဖင ၎တ႔ေျမယာမထြကေပးရန ကမၸဏအမန႔မားအားလကႏငျခငးမရပ ဆန႔ကငႏငခသည။ အဘယေၾကာင ဆေသာ ရြာသားမားသည ၎တ႔၏အသကေမြးဝမးေကာငးအတြက ၎တ႔ေျမယာေပၚတြင ဆကလကလပ ကငစကပးခေသာေၾကာင ျဖစသည။

သ႔ေသာ ကစၥရပအမားစတြင ဤတနျပနခခေသာ နညးဗဟာမားသည ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမား၏ ဥးတည လမးေၾကာငးက မေျပာငးလႏငခပါ။ သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ ရငးျပသညမာ -

“ပထမဥးဆး ရြာသားေတြက ကမၸဏကေနအပင လာမစကႏငဖ႔အတြက သတ႔ရ႕ေျမေတြက ၿခစညးရးခတ ခၾကတယ။ ဒါေပမ ဒါကမထေရာကခဘး။ အဒေနာက ၿခစညးရးခတထားတ သတ႔ေျမမာပ ဆႏၵျပဖ႔အတြက သတ႔လပေဆာငခတယ။ အဒါလညး မထေရာကချပနဘး။”

ေစာယ--- (ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသ၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)282

ဆေတာငးပြမားႏင ကန႔ကြကဆႏၵျပမႈမားအား လပေဆာငသညနညးဗဟာမားကသ႔ စးပြားျဖစဖြ႔ၿဖးေရး စမကနးမားႏငပတသက၍ ရြာသားမားသည ပါဝငလပေဆာငသမားႏင အဓပၸါယျပညဝစြာ ပါဝငလပ ေဆာငႏငရန အခြငအလမးမားနညးပါးေသာေၾကာင ရြာသားမားမာ တနျပနခခေသာ နညးလမးမားအား ေရြးခယခရျခငးျဖစသည။ ေတြ႔ဆေမးျမနးမႈတစခတြင ရြာသားတစဥးမ ရငးျပသညမာ -

“ရြာသားေတြလပႏငတအရာက သတ႔ေျမက ၿခစညးရးခတ အကာအကြယလပတယလ႔ အကေျပာခတယ။ “ရြာသားေတြလပႏငတအရာက သတ႔ေျမက ၿခစညးရးခတ အကာအကြယလပတယလ႔ အကေျပာခတယ။ ဒလပေဆာငမႈ အမးအစားေတြက ဘာေၾကာငေရြးခယလပလဆတာ ရငးျပႏငမလား။ ဘာေၾကာငမ ႔လ႔ ဒလပေဆာငမႈ အမးအစားေတြက ဘာေၾကာငေရြးခယလပလဆတာ ရငးျပႏငမလား။ ဘာေၾကာငမ႔လ႔ တျခားနညးလမးေတြက မေရြးခယခရတာလ။ တျခားနညးလမးေတြက မေရြးခယခရတာလ။ ကၽြနေတာတ႔ ဒါပလပႏငလ႔ ဒနညးလမးကပလပခတယ။ ကၽြနေတာတ႔ ဒအမႈကစၥက ျမနမာအာဏာပင ေတြဆ တငျပခတယ။ ဒါေပမယ သတ႔ဆက ဘာမတ႔ျပနမႈမရခဘး။ ၂ဝ၁၂ ခႏစကတညးက အမႈကစၥ ကတငျပခတယ။ ဒါေပမယ အခထဒကစၥကေျဖရငးဖ႔ သတ႔ဘာမမေဆာငရြကခဘး။ ဒလတငျပတနညး လမးက အလပမျဖစေတာ ေနာကဆးမာကၽြနေတာတ႔ရ႕ ေျမေပၚမာရတ ခေတြရငးလငးၿပး ၿခစညးရး ခတဖ႔ ကၽြနေတာတ႔ ဆးျဖတခတယ။

281 Source #29 တြငၾကညပါ။282 Source #23 တြငၾကညပါ။

141141

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

၂ဝ၁၂ ခႏစကတညးက ေျမယာကစၥက တငျပခတယ။ ဒါေပမယ အာဏာပငေတြဆက ဘာမျပနမၾကား ၂ဝ၁၂ ခႏစကတညးက ေျမယာကစၥက တငျပခတယ။ ဒါေပမယ အာဏာပငေတြဆက ဘာမျပနမၾကား ရဘးလ႔ သငေျပာခတယ။ သတ႔ ဘာၾကာင ဘာမအေရးယေဆာငရြကမႈေတြ မလပခတာလ။ ရဘးလ႔ သငေျပာခတယ။ သတ႔ ဘာၾကာင ဘာမအေရးယေဆာငရြကမႈေတြ မလပခတာလ။ သတ႔ဆက စာပ႔ခတယ။ ဒါေပမယ ဘယၿမ႕နယ၊ ခရငႏင တငးေဒသမ အာဏာပငေတြက ဘာမမလပ ေဆာငခဘး။

အက႔ရ႕ေျမက အကတစေယာကတညး ၿခစညးရးခတတာလား ဒါမမဟတ ေဒသကရြာသားေတြန႔ လပခတာ အက႔ရ႕ေျမက အကတစေယာကတညး ၿခစညးရးခတတာလား ဒါမမဟတ ေဒသကရြာသားေတြန႔ လပခတာ လား။ လား။ ကၽြနေတာတ႔ေဒသတစခလး ကၽြနေတာတ႔ေျမကျခစညးရးခတခတယ။ ရြာသားအားလး အတပးေပါငးခၿပး ရြာသားတစဥးခငး ေျမက ျခစညးရးခတရာမာ အခငးခငးကညခၾကတယ။

လပေဆာငမႈေတြမာ ဘာအခကအခေတြ ဒါမမဟတ ဘယလမးအႏရာယေတြ ရခလ။ လပေဆာငမႈေတြမာ ဘာအခကအခေတြ ဒါမမဟတ ဘယလမးအႏရာယေတြ ရခလ။ စမကနးအေကာငအထညေဖာတသေတြက ကၽြနေတာတ႔က ၿခမးေျခာကခတယ။ ဒါေပမယ သတ႔က ကၽြနေတာတ႔ရ႕ ျခစညးရးေတြက ဖကဆးခတယ။ ဒါေပမယ သတ႔ ဖကဆးၿပးတေနာကမာ ကၽြနေတာတ႔ ေနာကထပ ၿခစညးရး ျပနခတခတယ။”

ေစာစ---(ကား၊ ၇ဝ ႏစ)၊ စဝ---ေကးရြာ၊ ေရာကပငေခာငးေကးရြာအပစ၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)283

အထကတြငေဖာျပေသာ သကေသအေထာကအထားမားအရ ရြာသားမားအသးျပေသာ ဤအာဏာဆန႔ ကငမႈက အေျခခေသာနညးဗဟာမားႏင ဆႏၵျပမႈမားသည ကမၸဏမားကယတငသတျပလာျခငးႏင ပါဝငပတသကလပေဆာငသမား၏ တ႔ျပနမႈရရရန ျဖစေပၚေစႏငသည။ သ႔ေသာ ေဒသခမားအေပၚဆးကး သကေရာကမႈမားရႏ ငသည။ ကမၸဏကယစားလယမားမ ရြာသားမားေဆာကလပခေသာ ၿခစညး ရးမားကဖကဆးခသည အစရငခစာအေၾကာငးအရာမားအား ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ လကခရရခသည။ ရြာသားမားအေနျဖင ဤလပေဆာငခကနညးဗဟာ၏ အားနညးခကမားက ပမနအားျဖင သတျပမပါသည။ ေအာကတြင ရြာသားတစဥးမ ရငးျပသညမာ-

“ရြာသားေတြက ဒဟာက မားတနညးလမးန႔ တ႔ျပနခတယ။ ဘာျဖစလ႔လဆရင သတ႔ နညးလမးေတြက မသခလ႔ပျဖစတယ။ သတ႔ ဝါးေတြန႔ၿခစညးရးခတၿပး ဆငးဘတေထာငထားခၿပး လမးကပတခတယ။ အဒ ဆငးဘတမာ “ရရငသအဖြ႔”လ႔ ေရးထားတယ။”

ေစာဆ---(ကား)၊ ဝ---ေကးရြာ၊ ၾကာအငးဆပႀကးၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး (၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)284

283 Source #28 တြငၾကညပါ။284 Source #25 တြငၾကညပါ။

142142

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

“ဒါက ကန႔ကြကဆႏၵျပတ လကၡဏာန႔တတယ။ ဒါေပမယ လမပါပ ဆႏၵျပျခငးျဖစတယ။ ေစာဆပ--- က ဒါကဥးေဆာငခတယ။ ဒဆႏၵျပမႈက ဥးေဆာငတအျခားေခါငးေဆာငႏစဥးလညးရတယ။ ဒါေပမ သတ႔ နာမညေတြေတာ ကၽြနေတာေမသြားၿပး။ သတ႔အဒလလပၿပးေနာကမာ KNLA တပရငး အမတ (၁၆) က ဒလေတြက ဖမးဖ႔ အမန႔ထတခတယ။ အဒေနာက ရြာသားေတြအေျပာအရ သတ႔ကတပရငးအမတ (၁၆) ကေခၚသြားခတယ။ ၿပးေတာ စကားန႔ျခမးေျခာကခၿပး သတေပးခခရတယ။ ေဒသခေတြက အဒလျဖစတာ ႀကရၿပးကတညးက ဒစမကနးက ဆန႔ကငကန႔ကြကဆႏၵျပတာေတြ အခထဘယသမ မလပရေတာဘး။” ေစာဆ--- (ကား)၊ ဝ---ေကးရြာ၊ ၾကာအငးဆပႀကးၿမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ ကရငျပညနယေတာငပငး

(၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)285

တနျပနခခေသာ နညးဗဟာမား၏သကေရာကမႈတနျပနခခေသာ နညးဗဟာမား၏သကေရာကမႈ

ေျမမားအားျခစညးရးခတျခငး၊ တမားေဆာကလပျခငးႏင မးေစမားစကပးျခငးစေသာ တနျပနခခလပ ေဆာငမႈမားသည ရြာသားမားမ ခကခငးလပေဆာငႏငေသာ နညးဗဟာမားျဖစေသာလညး ေယဘယ အားျဖင ထေရာကမႈမရပါ။ ဤအာဏာဆန႔ကငမႈက အေျခခေသာနညးဗဟာမားႏင ဆႏၵျပမႈမားသည ေရ႕ဆက လထလႈပရားမႈအတြက အေရးႀကးေသာအဆင ျဖစလာႏငပါသည။

တနျပနခခေသာ နညးဗဟာမား အသးျပရျခငး၏ အဓကအေၾကာငးရငးမာ ေျမယာအျငငးပြားမႈမားအား ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးရန ဆးျဖတခကခသမားက လကလမးမေရာကရရနႏင အသမးခခရေသာ ေျမမားအတြက ေလာေၾကးေငြရရရန ျဖစသည။

285 Source #25 တြငၾကညပါ။

143143

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ဓာတပမား။ ။ဆႏၵျပျခငးႏင ထပတကရငဆငျခငးဓာတပမား။ ။ဆႏၵျပျခငးႏင ထပတကရငဆငျခငး

အထကပါပမားက ၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ(၅) ရကေန႔ ေတာငငခရင၊ တနးတပငၿမ႕နယ၊ အဒ---၊ အဘ---ႏင အခ---ေကးရြာမားတြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပသတစဥးမ ရကယချခငးျဖစသည။ ေကာငးျမနမာေအာင ကမၸဏသည ေတာငငခရင၊ ထနးတပငၿမ ႕နယရ အဒ--- ၊ အဘ---ႏင အခ---ေကးရ ြာမားရ ရြာသားမား၏ေျမယာမားက မတရားသမးဆညးခ ၿ ပး ရြာသားမားကႏစေပါငးမားစြာ နညးလမးအမးမးျဖင ၿခမးေျခာကခပါသည။ ထ႔ေၾကာင ေဒသချပည သမားသည မမတ႔၏ေျမမားက ျပနလညရရရနအတြက ကမၸဏက ဆန႔ကငဆႏၵျပခၾကသည။ ထ႔ေၾကာင ရတပဖြ႔မားသည လၿခေရးအေစာငမား တာဝနခထားျခငးျဖစသည။ ထလျခအေရးအဖြ႕မားသည ဆႏၵျပေနသမားက ဓာတပမတတမးရကယ ခသည။ ၎တ႔သည ကမၸဏႏငကၽြနးသစ စကခငးမားကကာကြယေပးရန ဆႏၵျပေနသမားက ေစာငၾကညေနၾကျခငးျဖစ သည။ [ဓာတပ- KHRG]

အထကပါပမားသည ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ(၁၂)ရကေန႔၌ ေတာငငၿမ႕နယတြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမး ျပစသတစဥးမ ရကယချခငးျဖစသည။ ဤပတြင ထနးတပငၿမ႕နယရ အအ---၊ အဒ---၊ အခ---ႏင အဘ---ေကးရြာမားမ ေဒသခလယသမားမား အေယာက (၂ဝဝ) သည ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏက မေကနပေသာေၾကာင ၎တ႔၏ေျမမားျပန လညရရရနအတြက ေတာငငၿမ႕သ႔ ခတကဆႏၵျပၾကေသာ ပျဖစသည။ ထကမၸဏသည ကၽြနးသစစကပးရနစမကနးအတြက ရြာသားမား၏ေျမမားက မတရားသမးပကေသာေၾကာင ရြာသားမားသည ၎တ႔၏ေျမယာမား ျပနလညရရေရးအတြက ေတာငငၿမ႕ဝနးကငတြင ဆႏၵျပပြ ျပလပချခငးျဖစသည။ [ဓာတပ- KHRG]

144144

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

အထကပါပမားသည ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလ ၆ရကေန႔၌ ရကယခေသာ ပျဖစသည။ ဤပမားသည ေဒသချပညသမားမ မနးၿမ႕နယ၊ မးတငေတာရြာမ မနးျမစအတြငး ေကာကသတးေဖာေရးက ဆန႔ကငဆႏၵျပေနေသာပက ေဖာျပေနသည။ ဤေကာကသသတ တးေဖာေရးစမကနးသည ႏငငေတာအာဏာပငမား၏ ခြငျပခကမရရေသာေၾကာင တရားမဝငျဖစခသည။ ဤလပငနးက ၿမ႕နယအပခပေရးမး ဥးတငမးေအာင တစဥးတညးႏငသာ ညႇႏႈငးမႈျပလပချခငးျဖစသည။ ညာဘကရပမာ ေဒသခရြာသားမားမ ေကာကသသတတးေဖာေရးက ဆန႔ကငဆႏၵျပေနေသာပျဖစသည။ ဤကစၥရပတြင လြတေတာကယ စားလယမား၊ အပခပေရးမး၊ ၿမ႕နယရတပဖြ ႔ဥးစးမးမားႏင စညပငသာယာတာဝနရသမားမ ၿမ႕နယအတြငးဆႏၵျပမႈတြင ေဖာျပခသည သတတးေဖာေရး ျပနာက ျပနလညေျဖရငးခသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤပမားက ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဧၿပလအတြငး ၿမတ-ထားဝယခရင၊ လယမလားၿမ႕နယ၊ ထးမပြာနယေျမ၊ အပ---ေကးရြာတြင ရကကးခ ျခငးျဖစသည။ ဤပမားက လထအေျချပအဖြ ႔အစညးတြင အလပလပကငေနသည ဆရာဖရနကမဥးေဆာင၍ ရြာသားမားႏငအတ သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးအစအစဥက ကငးပေနျခငးျဖစသည။ ထအစအစဥပြြသ႔ ေကးရြာ ေပါငး ၁ဝ ရြာမ ေဒသခရြာသား ၂ဝဝ ခန႔ တကေရာကခၾကသည။ ဤအစ အစဥပြက ကငးပရျခငး၏ရညရြယခကမာ သဘာဝပတဝနးကငကထနးသမး ကာကြယရနႏင တနသၤာရျမစ ေရရညတညတခငၿမေအာင ေဆာငရြကသြားရနအတြကျဖစသည။ ညာဘကအျခမး၏ပတြင “ေရကာတာ အလမရ” ဟ ေဇာကထးျဖစေနသည ဆငးဘတ၏ပ ျဖစသည။ ထအစအစဥပ ြက အဆျပေရကာတာေနရာမ ျမစေအာကဖကပငး ၂.၇ ကလမတာခန႔တြငရေသာ တနသၤာရျမစကမးေပၚရ အပ--- ရြာတြင ကငးပခပါသည။ [ဓာတပ - Southern Youth]

145145

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ဤပမားက ၂ဝ၁၅ ခႏစ ၊ ဇြနလ ၅ရကေန႔က ေညာငေလးပငခရင ၊ ေကာကႀကးၿမ ႕နယတြင ရကယခ ျခငး ျဖစ သည။ ဘယဘကမပမားသည ဆေတာငးပြေတာအတြငး ရြာသားမားက ရကကးထားျခငးျဖစသည။ ေကာကႀကးၿမ႕နယမ ေဒသခရြာသား (၁၅ဝ)ေကာသည ၎တ႔နယေျမအတြငး သတမငးစမကနးက ကန႔ကြကေသာဆေတာငး ဆႏၵျပပြက အတတကြျပလပခၾကသည။ ရတနာစငးေကာငးျမတကမၸဏသည ကရငအမးသားအစညးအရးထမ သတမငးအတြက ခြငျပခကမရခင ရြာသားမားႏငအသ ေပးေဆြးေႏြးမႈ ျပလပျခငးမရခပါ။ ညာဘကမပမာ ေဒသခရြာသားမား ဆေတာငးပြအတြငး ေကာကတးမားေပၚတြင သတ႔၏နာမညမားကေရး၍ ေကာကတးမားကစပထားေသာပျဖစသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤပက ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလ ၉ရကေန႔က ေတာငငခရင၊ ေတာငငၿမ႕နယ၊ ေရာကပငေခာငးေကးရြာအပစ၊ ခအ---ရြာတြင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔၏ သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ ရကယချခငး ျဖစသည။ ထေဒသတြင ရြာသားမား၏ ဘးဘြားပငစကခငးမားႏင လယယာမားသည ၁၉၉၆ ခႏစကတညးက တပမေတာ၏ မတရားသမး ပကျခငးခခရသည။ ထ႔ေနာကတြင တပမေတာမထေျမမားက စကပးေရးကမၸဏျဖစေသာ ကကထႏစရညပငစကပးေရးႏင ျမနမာအစးရပင မးေကာငးမးသန႔ ကမၸဏသ႔လႊေျပာငးေပးအပခသည။ ေဒသခရြာသားမားသည ၎တ႔၏ ဘးဘြာပငေျမမားက တပမေတာမ ခမးသာေသာစးပြားေရးအရငးရငမားထသ႔ လႊေျပာငးေပးအပေၾကာငးက တငျပတငၾကားခၾကသည။ ထ႔ေၾကာင ေဒသခရြာ သားမားသည ၿခစညးရးခတျခငးမား၊ အတတကြစညးေဝးျခငးမား ျပလပကာ တစရြာလးမ ၎တ႔၏ေျမမားက ျပနလညေတာငးယျဖင ျမနမာအစးရက ထပတကရငဆင ၾကရသည။ [ဓာတပ- KHRG]

146146

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

လထေထာကခမႈ လထေထာကခမႈ

ဤအပငးတြင လထေထာကခမႈဆသညမာ ရြာသားမားမ၎တ႔ေျမယာအခြငအေရးမားအား ေကးရြာအဆင တြင ခခစညးရးလႈ႔ေဆာရန စေပါငးလႈပရားမႈျပလပျခငးအျဖစ အဓပၸါယဖြငဆသည။ မတကြျပားေသာလထ ေထာကခမႈပစမားမာ ေကာမတမားဖြ႔စညးျခငး၊286 လထအေျချပအဖြ႔အစညးမားႏငအတလပေဆာငျခငးမား စသညတ႔ ပါဝငပါသည။287

အဓက ရာေဖြေတြ႔ရခကမား အဓက ရာေဖြေတြ႔ရခကမား

၁။ ေကးလကေနျပညသမားမ ၎တ႔ေျမယာအခြငအေရးမားအတြက ခခစညးရးလႈ႔ေဆာႏငစြမးႏင စးပြားျဖစဖြ ႔ ျဖေရးစမကနးမား၏ ဆးကးသကေရာကမႈမားက ျပနလညေခပခမႈမားျပရန လထေထာကခမႈမ အေထာကအပေပးခသညက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မေတြ႔ရခသည။

၂။ ရြာသားမားမ ၎တ႔ေဒသမားတြင ကမၸဏမလပေဆာငမႈမားကထပတကရငဆငရန ေကးရြာအဆင ေကာမတအဖြ႔မားဖြ႔စညးခသညက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မေတြ႔ရရသည။ တစဥးခငးလပေဆာငသညထက အဖြ႔လကလပေဆာငမႈမားက ပမအဆငေျပရသညကေတြ႕ရခေၾကာငး တငျပခသည။

၃။ ၂ဝ၁၂ ခႏစ ပဏာမအပစအခတရပစေရးကာလႏငႏႈငးယဥလင ရြာသားမားသည ၎တ႔၏အခြင အေရးမားအတြက ခခစညးရးလႈ႔ေဆာရန ေကးရြာေကာမတမား ပမဖြ႔စညးလာပရသည။

ေကးရြာအဆင ေကာမတဖြ႔စညးျခငး ေကးရြာအဆင ေကာမတဖြ႔စညးျခငး

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတစေလာကမ ရြာသားမားသည ၎တ႔အေနျဖင တစဥးခငးထကအဖြ႔လက အျဖစ ကမၸဏမားႏင အစးရအာဏာပငမားအားရငဆငရနပမအဆငေျပျပး အကးရသညက မၾကာခဏ တငျပခသည။

ကမၸဏမား ႏင ပါဝငညႇႏႈငးမႈမားမတငမ ေဒသ၏လမးညႊနမႈႏင သေဘာထားမားရရရန လအပေၾကာငးက ရြာသားမားမေဖာျပခသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ေဒသအဆငတြငဖြ႔ျဖးေရးမာ ေဒသခမားအားလးက သကေရာကမႈရေၾကာငးနားလညျပး ေျမအမားအျပားႏင ေဘးပတလညသဘာဝသယဇာတအရငးအျမစမား မာလညး စေပါငးအသးျပၾကျခငး၊ ကာကြယၾကျခငးႏင ပငဆငျခငးအျဖစ ခယနားလညထားခသည။

ဥပမာအားျဖင နဂါးေမာကေကးရြာမ ကဇ--- ေျပာၾကားခကအရ၊ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ရြာအတြငး၌ သေဘာထားကြလြမႈမားဖနတးရန နညးလမးမားစြာျဖငၾကးစားခသည။ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏမ ေတာင

286 Source # 76: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြငထတေဝေသာ “Nyaunglebin Interview: Saw A---, May 2017,” ႏင Source #13 တ႔ တြငၾကညပါ။

287 Source #48: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလ တြငထတေဝေသာ “Nyaunglebin Interview: Naw A---, November 2016,” ႏင Source #10 တြငၾကညပါ။

147147

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

သတစဥးခငးကညႇႏ ႈငးရနၾကးစားချပး အၾကးစားစကပးေရးလပေဆာငရန ကမၸဏမေျမသမးခခရ သညေတာငသမားအား မတညေသာေလာေၾကးႏႈနးမားကမးလမးခသည။ ထ႔ေၾကာင ညႇႏႈငးမႈမားအားလး သည လသရငၾကားအသေပးသငသညဟ သတမတေဖာျပထားျခငးျဖင ေဒသခမားမ မမတ႔က႔ကယက ကာကြယခသည။

“ကၽြနေတာတ႔ခညးပဆးျဖတခကခလ႔မရဘး၊ ရြာသားအားလးရ႕ ဆးျဖတခကလညး ကၽြနေတာတ႔ လတယ။”ကဇ---(ကား၊ ၄၈ ႏစ)၊ အဖ---ေကးရြာ၊ နဂါးေမာကေကးရြာအပစ၊ ထနးတပငျမ႕နယ၊

ေတာငငခရင/ကရငျပညနယ ေျမာကပငး။ (၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ရရခသည။)288

ကစၥရပအမားစတြင ေကးလကေနျပညသမားမ ေဒသတြငးပးေပါငးပါဝငမႈအား ျမႇငတငရနႏင စးပြားျဖစဖြ႔ျဖး ေရးႏငဆကစပေသာကစၥရပမားအား ပမထေရာကစြာတ႔ျပနရန ေကးရြာအဆငေကာမတဖြ႔စညးၾကသည။ ပမနအားျဖင ေကာမတတြင ေဒသေခါငးေဆာငမားႏင ေဒသတြငးအျခားေလးစားခရမႈရသမားျဖငဖြ႔စညး ၾကသည။ ေကာမတတြင တကၾကြစြာပးေပါငးလပေဆာငမႈမရေသာရြာသားမားမာ ေယဘယအားျဖင ပပးမႈ ပစတစခအျဖစ ရပေငြထညဝငပပးေပးၾကသည။

ေညာငေလးပငခရင၊ ေရႊကငျမ႕နယမ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ အေလး ထားတငျပခသညမာ-

“ရြာသားေတြအတြက တစေယာကတညးလပေဆာငတာက ထေရာကတနညးလမးတစခ ဘယေတာမျဖစမာ မဟတဘး။ စမကနးကတစေယာကတညးရပတညျပး ဆန႔ကငတအခါ လေတြရေလာငရယျခငးဘ ခရမယ။ ဒါေၾကာင ေျမပငရငေတြက သတ႔ေျမကကာကြယဖ႔အတြက အခငးခငးေျပာဆေဆြးေႏြးၾကတယ။ ရြာသား ေတြအေနန႔ အဒါက တစေယာကတညးသြားလပမယဆရင ဘယသမ သ/သမက နားေထာငမာမဟတဘး။”

ေစာစ---(ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသ၊ ေရႊကငျမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင/ ပခးတငးအေရ႕ျခမး။ (၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)289

ရြာသားမားမတစခါတစရ ၎တ႔၏အေတြ႔အၾကမား၊ စးပြားျဖစဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမား၏ သကေရာကမႈမားႏင စမကနးအားပပးေသာအာဏာပငမားက တ႔ျပနလပေဆာငသညနညးလမးမားအားဖလယရန အဖြ႔လကေဆြး ေႏြးမႈမားျပလပခသည။ ဖာပြနခရင၊ ဘးသျမ႕နယတြင ကမၸဏမ ေရႊတးေဖာေရးစတငခခနတြင ရြာသားမား ၏လယေျမမားအား ပကစးဆး႐ႈးမႈျဖစေစခသည။ ထအရာအားတ႔ျပနရာတြင ေဒသခမားမေရညစညမးမႈႏင ပတသက၍ ၎တ႔၏စးရမမႈမားအားေဖာျပရန အတတကြလာေရာကခသည။

“ျမစေဘးနားမာ လယေျမေတြရတ ျပညသ(တစခ႕)ေတြက ေလေတြရျပး ေလန႔ခရးသြားတယ။ ဒါေပမယ ေျမေတြ (၎တ႔လယေျမမားမ) က ေရတကစားမႈေၾကာင (ျမစထသ႔)၊ ပပျပးျပကသြားတယ။ ဒါေၾကာင (ေရႊတးေဖာမႈေၾကာင) ေရ႕ဆကၾကေတြ႔ရမယျပနာေတြက သေဘၤာေတြ (ျမစထတြင ေရႊတးရန) က ခြငျပခကေပးခတေခါငးေဆာငေတြန႔ ေဆြးေႏြးဖ႔ သတ႔အတစစညးခတယ။”

288 Source #3တြငၾကညပါ။289 Source #31 တြငၾကညပါ။

148148

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသတစဥးမေရးသားခေသာ ေနာကဆးရအေျခအေန တငျပခက၊ ဘးသျမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင/ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငး

(၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ၾသဂတလတြငလကခရရခသည။)290

ေအာကတြငေဖာျပထားေသာ ဥပမာမာ ရြာသားမားမ ကမၸဏမားႏငအာဏာပငမားအား ထပတကရငဆငမႈ မျပလပခင မညကသ႔အခငးခငးေဆြးေႏြးခသညက ေဖာျပထားသည။

“သတ႔ထက တစခ႕ကပညာမတတဘး ဒါေၾကာင ျမနမာအစးရအာဏာပငေတြန႔ ေတြ႔ဆဖ႔လအပတအ ခါသတ႔ရ႕ေကာမတအဖြ ႔ဝငေတြက ေငြေၾကးတစခ႕န ႔ ေထာကခပပးတယ။ [...] သတ႔ကျမနမာအစးရ အာဏာပငန႔ လစဥေတြ႔ဆခတယ။ ျပးေတာ ကစၥေတြကတငျပခတယ။”

ေစာဟ---(ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသ၊ တနသၤာရျမ႕နယ၊ ျမတ-ထားဝယခရင/တနသၤာရတငးေဒသၾကး (၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)291

ေကးရြာအဆငေကာမတမားသည ဖြ႔ျဖးေရးႏငဆကစပေသာ ခးေဖာကမႈမားႏငပတသက၍ အစးရမားႏင ပဂၢလကကမၸဏမားက ထပတကရငဆငရန ရြာသားမားအားပပးကညခသည။ ၎တ႔အေနျဖငလညး ရြာသားမားမ စးပြားျဖစဖြ႔ျဖးေရးစမကနးမားႏငပတသကေသာသတငးအခကအလကမားခငမာေအာင စစညးရနႏငဖလယမေဝရန လပေဆာငႏငခသည။

ေကးရြာေကာမတမားသည ေဒသခလထအသကအဝနးအတြက ေျမယာအခြငအေရးမားအား အတတကြ ခခစညးရးလႈ႔ေဆာမႈျပရာတြင အရနအဟနျမႇငတငေပးႏငသည။

“ကၽြနေတာတ႔အဖြ႔တစဖြ႔ ဖြ႔စညးခတယ။ ျပးေတာ ရြာသားေတြက (စမကနးအေကာငအထညေဖာခလင) ျဖစလာမယ ေကာငးကးန႔ ဆးကးေတြက ရငးျပခတယ။ အဒေနာက ရြာသားအမားအျပားက စမကနးက ကန႔ကြကခတယ။ ”

ေစာဘ---(ကား၊ ၄၂ ႏစ)၊ အထ--- ေကးရြာ၊ သထျမ႕ နယ၊ သထခရင/မြနျပညနယ ေျမာကပငး။ (၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ဧျပလ တြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)292

၂ဝ၁၂ ခႏစ အပစအခတရပစခနမစ၍ ေကးလကေနျပညသမားသည ၎တ႔အခြငအေရးမားအတြက ခခ စညးရးလႈ႔ေဆာရန ေကးရြာအဆငေကာမတမားက ပမဖြ ႔စညးလာခသည။ အေၾကာငးမာ ထကသ႔လပ ေဆာငျခငးအားျဖင ၎တ႔သည တရားဝငအဖြ႔အစညးျဖစလာျပး ကမၸဏကယစားလယမားႏငျဖစေစ၊ အစး ရအာဏာပငမားႏငျဖစေစ ေကးလကေဒသမား၏ရပတညခကအတြက ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးႏငသညအတငးအ တာအားျမႇငတငႏငစြမးရလာချခငး ျဖစသည။

290 Source #83: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ တြငထတေဝေသာ “Hpapun Situation Update: Dwe Lo Township, May to August 2016,” တြငၾကညပါ။

291 Source #26 တြငၾကညပါ။292 Source #79: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလတြငထတေဝေသာ “Thaton Interview: Saw Be---,

April 2016,” တြငၾကညပါ။

149149

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေညာငေလးပငခရင၊ ေရႊကငျမ႕နယရ မငးတးေဖာေရးစမကနးကစၥရပတစခ၌ ရြာသားမားသည မတည ေသာပါဝငပတသကလပေဆာငသမားအား ပမထေရာကစြာခညးကပႏငရန ေကာမတတစဖြ႔ကဖြ႔စညးခ သည။

“ေဒသခရြာသားေတြက လအေယာက ၃ဝ န႔ သတ႔ဘာသာ ေကာမတတစဖြ႔ဖြ႔စညးခတယ။ ဘာျဖစလ႔လ ဆေတာ ကမၸဏေတြက တးေဖာေရးလပငနးစဥန႔ပတသကျပး ၾကတငေဆြးေႏြးတာေတြ၊ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးတာ ေတြမလပခဘး။ စစေတာငးသစဥလမႈေရး ကြနယကကေကာမတအတြက (ကမၸဏမားႏင ပါဝငပတသကသ မားအၾကား မငးတးေဖာေရး ကစၥကကငတြယရန) ျဖစစဥက ဥးေဆာငေနတယ။ ေကာမတက ေပါငးကး293 အဖြ႔ န႔ သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးအဖြ႔က ပပးခတယ။”ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသမ ေရးသားခေသာေနာကဆးရအေျခအေနတငျပခက၊

သေတာငၾကးျမ႕နယ၊ ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး။ (၂ဝ၁၅ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ရရခသည။)294

ဒးပလာယာခရင၊ ဝငးေရးျမ႕နယတြင ထးေကာကရသညေကာကေတာငအား အာရသနးငကကမၸဏမ ဘလပေျမထတရနအတြက ေဖာကခြရနလပေဆာငလခသညအခနတြင ရြာသားမားမ ေတာေတာငသဘာဝ ပတဝနးကငပကစးမႈအားဆန႔ကငရန သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးေကာမတ တစခအားဖြ႔စညးခ သည။295

“[...] စ--- ေကးရြာသားေတြက အစညးအေဝးတစခကစစဥခတယ။ အာရသနးငကကမၸဏ296 က စ---ေကး ရြာနားက ေကာကေတာငက (ဘလပေျမစကရေဆာကလပရန ျဖစႏငမႈ ရမရ အတြက) စမးသပဖ ႔ အၾကမမားစြာလာခတယ။ စ--- ရြာသားေတြက အဆျပထားတဘလပေျမစကရေဆာကလပမႈက သေဘာမ တဘး။ ဒါေၾကာင ရြာသားေတြအတစရး ျပး အစညးအေဝးတစခလပခတယ။ အဒေနာက သဘာဝ ပတဝနးကငထနးသမးေရးေကာမတ တစခက သတ႔ဖြ႔ခတယ။”

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသမ ေရးသားခေသာ ဓာတပမတတမး၊ ဝငးေရးျမ႕နယ၊ ဒးပလာယာခရင/ကရငျပညနယေတာငပငး။ (၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ရရခသည။)

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေကးလကေဒသအမားအျပားတြင ေျမမား သ႔မဟတ သစေတာမားမာ ေဒသ တစခလး၏ပငဆငမႈအျဖစ ရြာသားမားမ အသအမတျပထားေလသည။ ‘အျဖစအပကေလလာျခငး- ‘အျဖစအပကေလလာျခငး- အမားပငေျမေပၚတြင ထးေကာကတးေဖာျခငး- ခခေကာကေတာင ျဖစရပ’အမားပငေျမေပၚတြင ထးေကာကတးေဖာျခငး- ခခေကာကေတာင ျဖစရပ’ တြငေဆြးေႏြးခသညအတငး ေကးရြာအဆငေကာမတမားသည ေကးလကေဒသမားအတြက ေဒသခပငေျမမားအား ကာကြယရန စညးရးလႈ႔ေဆာရာတြင အသးဝငသည။

293 ေပါငးကးအဖြ႔အစညးအား ၂ဝဝ၇ ခႏစတြင စတငတညေထာငခၿပး ထအဖြ႔သည တရားဝငမတပတငထားေသာ လြတလပသည အဖြ႔အစညးျဖစသည။ ေပါငးကးသည လမႈအဖြ႔အစညးမားအား အားေကာငးလာေစရန ဥးတညလပေဆာငသည။ ေပါငးကးအဖြ႔၏ သတငးအခကအလကႏင အလပမားအား အေသးစတ ပမသရလပါက ေပါငးကးဝဘဆဒျဖစသည http://.pk-tutorial.com/ တြင သြားေရာကၾကညရႈႏငသည။

294 Source #5 တြငၾကညပါ။295 အျဖစအပကေလလာျခငး- အမားပငေျမေပၚတြင ထးေကာကတးေဖာျခငး-ခခေကာကေတာင ျဖစရပအျဖစအပကေလလာျခငး- အမားပငေျမေပၚတြင ထးေကာကတးေဖာျခငး-ခခေကာကေတာင ျဖစရပ တြငၾကညပါ။296 ကမၸဏ၏ေကာကထတလပမႈတြင ပါဝငပတသကေနမႈမားက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ယခငအစရငခစာမားတြင ေတြ႔ရႏင

သည။ Source #81: ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ၾသဂတလတြငထတေဝေသာ “Dooplaya Situation Update: Kawkareik Township and Win Yay Township, November 2016 to January 2017,” တြငၾကညပါ။

150150

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမားႏင ခတဆကျခငး အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမားႏင ခတဆကျခငး

“လထအေျချပအဖြ႔အစညးမားေတြက ေဒသထကလာျပး ေဒသခေခါငးေဆာငေတြက (အလပရေဆြးေႏြးပြ မားႏငသငတနးမားမတစဆင) သတ႔ရေအာကေျခေခါငးေဆာငမႈက ျမႇငတငခတယ ။ ေဒသခေတြက သတ႔ (ကယပင) ေတြးေခၚမႈေတြ အလပရေဆြးေႏြးပြေတြန႔ သငတနးေတြကေနတစဆင ဖြ႔ျဖးတးတကေစခတယ၊ ျပးေတာ သတ႔ၾကေတြ႕ေနရတ႕အျဖစအပကေတြက (ေျမယာသမးယခရမႈႏင ပတသကျပး) ရငဆငဖ ႔ စတအားထကသနလာခတယ။ ”

ေစာဆ---(ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသ၊ ေကာကၾကးျမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင/ပခးတငးေဒသၾကးအေရ႕ပငး။

(၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)297

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ေလလာသးသပခကအရ ရြာသားမားႏငအရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမားသည ၂ဝ၁၂ ပဏာမအပစအခတရပစခနႏင ၂ဝ၁၅ ခႏစ တစႏငငလးအပစအခတရပစေရးသေဘာတညမႈ (NCA) ေနာကပငး ပမပြငလငးစြာ ပးေပါငးလပေဆာငလာခၾကသည။ ပမတညျငမလာမႈႏငအတ ေကးလကေဒသခ မားမ ၎တ႔အခြငအေရးမားအတြက ခခစညးရးလႈ႔ေဆာရန မမကယကယၾကညမႈမာလညး တစျပငတညး ျမႇငတကလာခသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ ရငးျပသညမာ-

“၂ဝ၁၂ ခႏစ မတငခငမာ ရြာေတြမာ အမႈကစၥေတြက ျပနလညတ႔ျပနဖ႔ လပေဆာငခကဗဟာေတြ မရခဘး။ သတ႔မာ အဒါလးဝမရခဘးလ႔လညး ကၽြနေတာတ႔ေျပာလ႔ရတယ။ အခ ၂ဝ၁၂ ခႏစ ပဏာမ အပစအခတရပစ ေရးျပလပျပးကတညးက ရြာသားေတြအေနန႔ သတ႔အခြငအေရးေတြအေၾကာငးက ပျပးစေျပာလာခတယ။ အရငကထက ပလျခလာတယလ႔လညး သတ႔ခစားရတယ။ အဖြ႔အစညးေတြကလညး သတ႔ေနရာေတြက ေရာကလာခေတာ သတ႔အျမငေတြလညး တစျဖညးျဖညးပကယလာခတယ။ ဒါေၾကာင ကၽြနေတာတ႔ေဒသ ေတြမာေျပာငးလမႈေတြရလာတယလ႔ ေျပာႏငတယ။ ကစၥတစချဖစလာရင သတ႔အတထငျပး ဘာလပသငလ ဆတာက အစညးအေဝးလပတယ။ ဘယကသြားျပး ဘယသ႔က အမႈကစၥေတြ ေပးရမလဆတာကလညး သတ႔အခငးခငး အၾကေပးၾကတယ။ ျပးခတကာလေတြမာ ဒလလပေဆာငမႈမး ကၽြနေတာတ႔မာမရခဘး။ အရငတနးက ရြာသားေတြက (တစခခက တ႔ျပနဖ႔) ေတာပနးေသနတေတြန႔ခခတကခကတနညးလမးေတြ ကပစဥးစားခတယ။ ဘာျဖစလ႔လဆေတာ အဒတနးကပဋပကၡကာလျဖစတယ။ တစခခလပတာမားရင လေတြကေသနတန႔ပရငဆငခတယ။ ဒါေၾကာင လေတြက ျပးခတကာလေတြမာ အားလးကအၾကမးဖကမႈ လပခတယ။ လကရမာေတာ သတ႔အစညးအေဝးထငျပး ျပနာေတြကေျဖရငးဖ ႔ သတ႔ကစၥေတြက ေျပာၾကတယ။ ”

ေစာစ---(ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသ၊ ေရႊကငျမ႕နယ၊ ေညာငေလးပင ခရင/ပခးတငးေဒသၾကးအေရ႕ပငး။ (၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)298

လထအေျချပအဖြ႔အစညးမား (CBOs)ႏငလပေဆာငျခငးျဖင ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင ေကးလက ျပညသမားမာ ကမၸဏမားအားဆန႔ကငျပး တရားမတမႈအတြက ၎တ႔၏ရညရြယခကမားႏင ေတာငးဆမႈ

297 Source #24 တြငၾကညပါ။298 Source #31 တြငၾကညပါ။

151151

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

မားကရရရန လအပေသာနညးပညာကၽြမးကငမႈမား၊ ဥပေဒဆငရာအကအညႏင ရနပေငြပပးမႈမားရရႏင သည။

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ေတာငငခရင၊ သေတာငၾကးျမ႕နယရ သတငးမတတမးျပစသတစဦ မ ျပလပခ ေသာေတြ႔ဆေမးျမနးမႈတစခတြင သတငးမတတမးျပစသမ ေကးလကျပညသမားသည CBOs မားႏင အလပလပေဆာငရာတြင မညကသ႔အေတြ႔အၾကမားရရခသည အေၾကာငးက ရငးလငးေျပာၾကားခသည။ “... ရြာသားေတြက ေကးရြာေကာမတတစရပ ဖြ႔ခတယ။ ျပးေတာ သတ႔က လြတလပေသာအလပသမားသမဂၢ၊ အရပဖကလမႈအဖြ ႔အစညးေတြ၊ အစးရမဟတေသာအဖြ႔အစညးေတြ၊ လ႔အခြငအေရးအဖြ ႔အစညးေတြန႔ ေျမယာဥပေဒပညာရငတစဥးခငးက လပေပးတေျမယာဥပေဒအျမငဖြငအလပရေဆြးေႏြးပြန႔ ေျမယာအခြင အေရးအလပရေဆြးေႏြးပြေတြလညး တကခတယ။ ဒါေၾကာင သတ႔ေျမေတြက ျပနေတာငးဆတေနရာမာ စတအားထကသနျပး မမကယကယၾကညမႈရဖ႔ သတ႔ကအားေပးခတယ။ ျပးေတာသတ႔အခငးခငးပးေပါငး လပေဆာငမႈအားေကာငးလာေအာငလညး တြနးအားေပးခတယ။”

ေစာယ--- (ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသ၊ သေတာငၾကးျမ႕နယ၊ေတာငငခရင/ကရငျပညနယေျမာကပငး။ (၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)299

ပဂၢလကကမၸဏမားမ ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ေညာငေလးပငခရင၊ ေရႊကငျမ႕နယတြင ေဒသခမားႏငေတြ႔ဆေဆြးေႏြး မႈမားမရပ ေရႊတးေဖာေရးလပငနးစတငလပေဆာငခသည။ ရြာသားမားမ အကအညရရရနအတြက ကရငအ မးသမးအစညးအရး (KWO) ကခညးကပခသည။ ေဒသခမားႏင KWO တ႔သည ေရႊတးေဖာျခငးမားႏင ပတသကေသာသတငးအခကအလကမားအားစစညးချခငး၊ အစညးအေဝးမားျပလပချခငးႏငေရႊတးေဖာ ေရး၏ဆးက းသကေရာကမ ႈမ ားက အျမငဖ ြငမ ႈမ ားအတတကြလပေဆာငခသည။ ၎တ႔သည လထေထာကခမႈ အားစစညးချပး KNU အာဏာပငအသးသးမားထသ႔ တငၾကားစာမားေပးပ႔ခသည။ ထကသ႔စညးရးလႈ႔ ေဆာသည ၾကးပမးမႈမားမာ ေအာငျမငချပး KNU ေခါငးေဆာငမားမ ေရႊတးေဖာေရး စမကနးအား ျပနလည သးသပဆနးစစခသည။ ေရႊတးေဖာေရးစမကနးသည ရပတန႔မသြားခေသာလညး ေဒသခရြာသားမားမ ေရႊတးေဖာရနအတြက ခြငျပခကမားခေပးချပး ထသဘာဝအရငးအျမစမ အကးအျမတခစားခြငရရခသည။ ေဒသတြငးရရြာသားမား၏အသမားသည အရပဖကအဖြ႔အစညးမားပါဝငမႈအားျဖင ပမကယေလာငေစခ သည။

ဤစညးရးလႈ႔ေဆာသညလႈပရားမႈအား ဥးေဆာငခေသာ KWO အဖြ႔ဝငမ ပးေပါငးလပေဆာငမႈ အတငးအတာ အားရငးျပသညမာ-

“ပထမေတာ KWO က ေကးရြာအာဏာပငေတြ၊ ေကးရြာအပစေခါငးေဆာင၊ ဆယအမမး၊ ေဒသခရြာသား တစခ႕န႔ အစညးအေဝးတစခလပခတယ။ အစညးအေဝးမာ KWO က (ေရညစညမးမႈန႔ပတသကျပး) သတ႔ အတြက ဘာအကာအကြယမမရဘးလ႔ ရငးျပခတယ။ အဒအခနမာ သတ႔ (စးပြားေရးသမားမား) ေရႊတးရင ေရႊတးေဖာေရးလပငနးစဥက ရြာသားေတြကအႏရာယျဖစေစႏငတယလ႔ ကၽြနမတ႔ၾကားခတယ။ KWO က သတ႔ (ေကးရြာအာဏာပငမား) က ဒကစၥေတြရငးျပချပး သတ႔က ဒ (ေရႊတးေဖာျခငး) က အတတကြ ရပတန႔ေအာငလပေဆာငရမယ လ႔ေျပာခတယ။ KWO အေနန႔ ရြာသားေတြန႔အတတကြလပေဆာငဖ႔

299 Source #23 တြငၾကညပါ။

152152

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

လအပတယလ႔ သတ႔ကေျပာခတယ။ ဘာေၾကာငလဆရင အခအခနမာ သတ႔ (KWO) အသေတြကမၾကား ႏငဘး။ ဒါေပမယ ရြာသားေတြရ႕ အသေတြကၾကားႏငတယ။ ဒါေၾကာင KWO က အဒအေၾကာငးေတြက ရြာသားေတြက ရငးျပဖ႔လအပတယ။ ဒါေၾကာင KWO က ေကးရြာအာဏာပငေတြဆက ခြငျပခကေတာငးခရ တယ။ အဒေနာက ေရႊတးေဖာေရးစမကနး (အႏရာယမား) န႔ ပတသကျပး KWO က ရြာသားေတြက တစအမတကတစအမဆငး သြားေျပာခတယ။ စမကနးက သေဘာမတတ ရြာသားေတြအတြက ဘာေၾကာင သတ႔ စမကနးက လကမခတာလဆတာ(ရငးျပခက) န႔ သတ႔လကမတေတြက ယခတယ။”

ေနာတ---(မ၊ ၂၇ ႏစ)၊ ေရႊကငျမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင/ပခးတငးအေရ႕ဘကျခမး(၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ ႏဝငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)300

အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမားသည - ေျမယာအျငငးပြားမႈအား တရားရးသ႔တငျခငး- ေကာငးျမနမာေအာင - ေျမယာအျငငးပြားမႈအား တရားရးသ႔တငျခငး- ေကာငးျမနမာေအာင ကမၸဏအမႈကစၥ ကမၸဏအမႈကစၥ တြငလညး အေရးၾကးေသာအခနးက႑တြင ပါဝငခသည။ ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏ၏ ေျမသမးမႈမားအား ဆန႔ကငဆႏၵထတေဖာရန ရြာသားမားစစဥလပေဆာငလခနတြင ေဒသတြငးအစးရ မဟတေသာအဖြ႔အစညးမ ၎တ႔အား နညးပညာပငးဆငရာပပးမႈမား၊ သြားေရးလာေရးအတြကေမာေတာ ကားမားႏင ဆႏၵျပသမားအတြက အစားအစာမားစသညတ႔ ပပးေပးခသည။301

ျခငသးသပၾကညလင အရပဖကလမႈအဖြ ႔အစညးမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငမႈျမႇငတကလာျခငးသည ေကးလကေနျပညသမားမ ၎တ႔အခြငအေရးမားအတြက ခခစညးရးလႈ႔ေဆာႏငစြမးက ေထာကပအားေပးမႈ ျဖစေစခသည။

စနေခၚမႈမား စနေခၚမႈမား

၂ဝ၁၂ ႏင ၂ဝ၁၅ ခႏစ အပစအခတရပစေရးကာလမားမစ၍ လထအတြက ေနရာပမရခေသာလညး ေဒသခမားမ ၎တ႔အခြငအေရးမားအတြက ခခစညးရးလႈ႔ေဆာျခငးအားဟန႔တားေနေသာ ထငရားသည အတားအဆးမားရေနသည။ သသာထငရားေသာအတားအဆးတစခမာ ေကးလကအသကအဝနးမားမ ၎တ႔အခြငအေရးမားအေၾကာငး သနားလညမႈနညးပါးျခငးပငျဖစသည။

“ကၽြနေတာအျမငကေတာ သတ႔ (ရြာသားမား) ေတြက (ကမၸဏေတြက) ဘယလရငဆငရမလဆတာ သဖ႔ အသပညာေတြပျပးလအပတယလ႔ ကၽြနေတာထငတယ။ ဘာေၾကာငလဆရင သတ႔အခြငအေရးေတြ ခးေဖာကခရလား၊ မခရဘးလားဆတာေတာင သတ႔မသဘး။ ဥပမာအေနန႔ သတ႔ေျမေတြ အသမးခရတာဟာ သတ႔အခြငအေရးခးေဖာကခရတယဆတာေတာင နားမလညၾကဘး။”

ေစာဘ---(ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသ၊ ဘးသျမ႕နယ၊ ဖာပြနခရင/ကရငျပညနယ အေရ႕ေျမာကပငး။ (၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)302

300 Source #48: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ စကတငဘာလတြငထတေဝေသာ “Nyaunglebin Interview: Naw A---, November 2016,” တြငၾကညပါ။

301 Source #22 တြငၾကညပါ။302 Source #30 တြငၾကညပါ။

153153

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ေျမယာသမးယမႈေၾကာင ထခကခေသာရြာသားမားမာ ၎တ႔အခြငအေရးအတြကခခလႈ႔ေဆာရန ပထမ အဆငအခြငအေရးမားရသညက နားလညၾကသည။ အဓကစနေခၚမႈမားထမတစခမာ ေျမယာဥပေဒမားအား နားလညႏငမႈမရျခငး ျဖစသည။ ထအတားအဆးအားသတျပမျပး ေကးလကေဒသခမားသည ၎တ႔ေျမယာ အားကာကြယရန ႏင လအပေသာအသပညာမားရရရန ေဒသအာဏာပငမားထသ႔ သြားေရာကခဥးကပၾက သည။

“ရြာသားေတြက ဥပေဒေတြအေၾကာငးမသဘး၊ ကၽြနေတာလညးမသဘး။ ရြာသားေတြက ကစၥရပေတြက ဥပေဒအရ ေျဖရငးခငတယဆတာ ကၽြနေတာသတယ။ ဒါေပမ ျပနာက သတ႔ဥပေဒက နားမလညဘး။ သ႔ေစကာမ သတ႔ကကညေပးဖ႔ ဥပေဒကနားလညတဘယသ႔ကမဆခညးကပဖ႔ၾကးစားၾကတယ။ သတ႔ဘာ လပသငလဆတာက ရြာလၾကးေတြဆကလညး အၾကဥာဏေတာငးတယ။ ရြာသားေတြရ႕အားနညးခကက ဥပေဒေတြကနားမလညျခငးဘ ျဖစတယ။ ”

ေစာစယ---(ကား)၊ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသ၊ ေရႊကငျမ႕နယ၊ ေညာငေလးပငခရင/ပခးတငးေဒသၾကးအေရ႕ပငး။

(၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)303

ေဒသခမားမ ေကာငးမြနစြာစစဥလပေဆာငမႈမရခနတြင ေျမယာသမးယမႈမားအားဆန႔ကငခခလႈ႔ေဆာရန ႏင စေပါငးလႈပရားမႈေဆာငရြကရန ၎တ႔အတြက ခကခႏငသည။ ျမနမာႏငငေရ႕ေနမားကြနရကမ ညႇႏႈငးေရးမႈး၊ စဧရာဝငးမ ေအာကေျခလတနးစားမားလႈပရားမႈအတြက စနေခၚမႈမားကေဖာျပသညမာ- “စနေခၚမႈေတြကေတာ တစခ႕ေဒသေတြမာ လထပးေပါငးလပေဆာငမႈန႔ပါဝငမႈေတြကအားနညးတနးပ။ ဒါေၾကာင ပးေပါငးလပေဆာငမႈအားနညးေနခနမာ ကၽြနေတာတ႔အဖြ႕လ ဥပေဒဆငရာအကအညေပးတအဖြ႔ အစညးေတြက ကၽြနေတာတ႔ခညးပ လႈပရားမႈမလပႏငဘး၊ ဒါေၾကာင စညးရးလႈ႕ေဆာမႈလပဖ႔ ကၽြနေတာတ႔ အတြက အဒါကစနေခၚမႈတစခပျဖစတယ။”

စဧရာဝငး (ကား)၊ ျမနမာႏငငေရ႕ေနမားကြနရက/ျမတေရ႕ေနမားကြနရက (၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)304

ထ႔ျပင ေကးလကေဒသခမားႏင အရပဖကလမႈအဖြ႔အစညးမားမ အထးသျဖင ကစၥရပမားအား အတတကြ လပေဆာငလာခနတြင ခခလႈ႔ေဆာၾကးပမးမႈမားကပးေပါငးလပေဆာငရန ၎တ႔အတြက ခကခႏငသည။ စဧရာဝငးမ ရငးျပသညမာ-

303 Source #31 တြငၾကညပါ။304 Source #13 တြငၾကညပါ။

154154

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

“တစခ႕ေဒသေတြမာ လထပးေပါငးလပေဆာငမႈက အားနညးေနတနးပ။ အဒါက စနေခၚမႈတစချဖစတယ။ လထၾကားမာ ပးေပါငးလပေဆာငမႈကအားေကာငးတယဆရငေတာင ကၽြနေတာတ႔မာရတ အျခားစနေခၚ မႈက ေဒသအသကအဝနးအေနန႔ တစခါတစရဥးတညခကမရျဖစႏငတယ။ ပြငပြငလငးလငးေျပာရရင ကၽြနေတာတ႔မာ မတညတအဖြ႕အစညးအမားၾကးန ႔ အတတကြပးေပါငးလပေဆာငရတယ။ ျပးေတာ တစခါတစေလ အဖြ႔အစညးေတြၾကားမာ နားလညမႈလြတာေတြရျပး လပေဆာငခကေတြက မားယြငးစြာ လပခၾကတာရတယ။”

စဧရာဝငး (ကား)၊ ျမနမာႏငငေရ႕ေနမားကြနရက/ျမတေရ႕ေနမားကြနရက။ (၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)305

နဂးခပနဂးခပ

ကၽြႏပတ႔အစရငခစာျပစေသာကာလတြင ေကးလကလမႈအသကအဝနးမားသည လမးေဆာကလပေရး၊ ေရႊတးေဖာေရး၊ ဘလပေျမစကရမားႏင စးပြားျဖစစကပးေရးမားအပါအဝင အကယတျပန႔လပေဆာငေသာ စးပြားျဖစဖြ႔ ျဖးေရးစမကနးမားမ မမကယကကာကြယရန လထေထာကခမႈအျဖစ ေျပာငးလာခသည။ လထေထာကခမႈသည ေကးလကေဒသမ ၎တ႔အခြငအေရးအတြက ခခစညးရးလႈ႔ေဆာႏငစြမးက ျမႇငတင ႏငေသာအေျခခအေၾကာငးရငးမားထမ တစချဖစသည။

305 Source #13 တြငၾကညပါ။

155155

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ဓာတပမား။ ။လထေထာကခမႈဓာတပမား။ ။လထေထာကခမႈ

ဤပက ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ ၁၅ ရကေန႔ ဒးပလာယာခရင၊ ဝငးေရးၿမ႕နယ၊ ဆငေျပးေကးရြာအပစ၊ ခရ--- ေကးရြာတြင ရကကးချခငးျဖစသည။ ပသည ခရ--- ေကးရြာသားမားမ ႀကးမး ေသာအစညးအေဝး၏ပျဖစသည။ အာရသနးငကကမၸဏမ ခရ--- ေကးရ ြာအနးသ ႔ ေတာငအားစမးသပရန ႀကမဖနမ ားစ ြာ ေရာကရခၾကသည။ ခရ--- ေကးရြာမရြာသားမားသည ထအဆ ျပေသာဘလပေျမစကရေဆာကလပမႈက လးဝသေဘာမတပါ။ ထ႔ေၾကာင ေဒသခရြာသားမားစေပါငး၍ အစညးအေဝးကငးပခရ ျခငးျဖစသည။ ထ႔ေနာကတြင ေဒသခရြာသားမားသည သဘာဝ ပတဝနးကငထနးသမးေစာငေရာကေရးေကာမတက ဖြ ႔စညးခ သည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤပက ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ မတလ ၁၂ ရကေန႔က ဖားအခရင၊ ပငက ၿမ႕နယ ခယ--- ေကးရြာတြင ရကယချခငးျဖစ သည။ ပတြင ေကးရြာေပါငး ၂၄ ရြာမ ရြာသားမားသည သြးလမႈဖြ႔ၿဖးတးတက ေရးအဖြ႔၊ ကရငသဘာဝပတဝနးကင ႏငလမႈေရးဆငရာလႈပရားမႈ ကြနရက ႏင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ တ႔မ ခယ--- ေကးရြာတြငကငးပခသည အႏၵ မ ေကာကရတၿမ႕သ႔ ခတဆကထားသညအာရလမးမႀကးႏင ပတသကေသာေဆြးေႏြးပြသ ႔ တကေရာကခသညပျဖစသည။ ထေဆြးေႏြးပြတြင ရြာသားမားမ ေကးရြာေပါငး ၂၄ ရြာအေပၚ အာရလမးမႀကး၏ အဓကသကေရာကႏငေသာဆးကးမားႏင ထအရာမားကမညသ႔ေကာ လႊားႏငသညႏငပတသက၍ ေဆြးေႏြးခၾကသည။ ထ႔ေနာကတြင ရြာသားမားမ လမးေဖာကလပ ျခငးႏငပတသကေသာေျမယာ ပကစးမႈမား၊ ပငဆငမႈႏငစကပးျခမားပကစးမႈမား အားေစာငၾကညရနႏင သငတငမတေသာေလာေၾကးေငြေတာငးခရနအတြက ေကာမတတစရပဖြ ႔စညးခသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤပက ၂ဝ၁၇ခႏစ၊ ေဖေဖာဝါရလ ၅ ရကေန႔တြင သေတာင ႀကးၿမ႕နယ၊ လပသၿမ႕၊ စတ--- ရြာအထကပငး တြငရကကးခ ျခငးျဖစသည။ ပမာ ကၽြနးသစ သစေတာႀကးဝငးအား ခ႕ထြငရနအတြကေျမသမးရန ျမနမာအစးရ၏ဆးျဖတခကႏင ပတသကၿပး ရြာသားမားမေဆြးေႏြးပြျပလပေနျခငးျဖစသည။ ၂ဝ၁၃ ခႏစမစ၍ ျမနမာအစးရမ ေျမဧက ၅ဝ,ဝဝဝ ေကာက ကၽြနးသစစကပးရနအတြကသမးယရန အစအစဥဆြခသည။ လကရတြင ထေျမမားမာ ရြာသားမားပငေျမယာမားျဖစၿပး ဥယာဥျခႏင စကပ းေျမမားအျဖစ အသးျပလကရသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤပက ေတာငငခရင၊ သေတာငႀကးၿမ႕နယတြင ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ ၁၉ ရကေန႔က ရကယချခငးျဖစသည။ ပမာ ဒ႔ေျမ ကြနရက၊ ကရငသဘာဝပတဝနးကငႏငလမႈေရးဆငရာ လႈပရားမႈ ကြနရကႏင ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ ႔တ႔ ပးေပါငးၿပး စယ--- ေဒသတြငလပေဆာငခေသာေဆြး ေႏြးပ ြ ျဖစသည။ ပတြင ေဒသခလမႈအသကအဝနးႏင လထအေျချပအဖြ႔အစညးမားမ အဖြ႔ဝငမား၏ပျဖစသည။ ထေဆြးေႏြးပြသ႔ တကေရာကသဥးေရ ၂၁ဝ ဥးခန႔ရသည။ ထေဆြးေႏြးပြတြင ေျမယာဥပေဒအား အဓက ထားေဆြးေႏြးၿပး ျမနမာအစးရ၏ေျမသမးဥေပဒၾကမး၊ လယယာ ေျမဥပေဒ၊ ေျမလြတေျမလပေျမရငး စမခန႔ခြမႈဥပေဒမားအား ေတာငငႏငသေတာငၿမ႕မားမ ရြာသားမားအားရငးလငးတငျပ ျခငးမားလပေဆာငခသည။ [ဓာတပ- KHRG]

156156

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

အျဖစအပကေလလာျခငး- အမားပငေျမေပၚတြင ထးေကာကတးအျဖစအပကေလလာျခငး- အမားပငေျမေပၚတြင ထးေကာကတးေဖာျခငး- ခခေကာကေတာငျဖစရပေဖာျခငး- ခခေကာကေတာငျဖစရပ

နဒါနးနဒါနး

ဤျဖစရပေလလာမႈတြင ေကးလကေန လမႈအသကအဝနးမ အာရသနးငက ကမ ၸဏ၏ ဒးပလာယာခရငအတြငး ေကာကထတလပမႈႏငဘလပေျမစကရေဆာကလပမႈအား မညသ႔တ ႔ ျပနခသည အေၾကာငးက ေလလာထားသည။ ဤျဖစရပသည ကရငအမးသားအစညး အရး (KNU) အပခ ပရာေဒသတြင ျဖစပြားချခငးျဖစသညအတြက ျမနမာႏင ငအစးရအပခပေရးနယေျမျပငပတြင ျဖစပြားေသာေျမယာျပနာမားအား ေဒသခမားမ မညသ႔တ႔ျပနခသညက လညး မးေမာ ငး ထးေဖာ ျ ပေနသည။ ထ ႔အျပင ခခေကာကေတာငျဖစရပ သည ေဒသခမား၏အသကေမြးဝမး ေကာငးလပငနးအတြက အလြနအေရး ပါေသာေျမျဖစေသာလညး ထေကာက ေဖာကလပမႈေၾကာင ေဒသခမား၏ေျမ မားအသမးခရႏငဖြယရသညအေျခအ ေနျဖစေနပါသည။

အာရ သ နး င က က မ ၸဏ 3 0 6 သည ၾကာအငးဆပႀကးၿမ႕နယ၊307 ဘရားသး ဆၿမ ႕နယခြရ ခခေကာကေတာငမ ထးေကာကမားထတယရန ရညရြယခကရသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလမ စတငကာ ခခထးေကာကထတလပမႈ လပငနးႏင ဘလပေျမစကရေဆာကလပေရးစမကနးေၾကာငျဖစေပၚ လာမညဆးကးမားႏငပတသကၿပး ရြာသားမား၏စးရမပပနမႈမားက ေဖာျပသညအစရငခစာ ၇ ေစာင

306 ဒးပလာယာခရငအတြငးရ ေကာကမငးထတလပမႈတြင အာရသနးငကကမၸဏ၏ ပါဝငပတသကမႈက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ အစရငခစာမားတြင ေတြ႔ရႏငသည။ Source #81: ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ၾသဂတလတြင ထတေသာ “Dooplaya Situation Update: Kawkareik Township and Win Yay Township, November 2016 to January 2017,” တြင ၾကညပါ။

307 အာရသနးငကကမၸဏ ကြငးဆငးေလလာခေသာေနရာသည အပခပေရးေရာယကေသာ နယေျမျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ထေနရာ ၏ၿမ႕နယအမညမာ ကရငအမးသားအစညးအရးႏငျမနမာအစးရတ႔မ သတမတထားသညနယေျမမားအရ အမညႏစမးရျခငးျဖစ သည။

157157

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

လကခရရခသည။ ထအစရငခစာမားထမ ေဖာျပခကမားတြင ရြာသားမားမထစမကနးက ကန႔ကြကရာတြင လပေဆာငခေသာနညးလမးမားျဖစသည သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးေကာမတဖြ ႔စညးျခငး၊ ကရငအမးသားအစညးအရးအား တငၾကားစာမား ေပးပ႔ျခငး၊ ကမၸဏဝနထမးမားႏင တကရကေတြ႔ဆျခငး၊ ကရငအရပဖကလထအေျချပအဖြ႔အစညးမားအား ကယစားစညးရးလႈ႔ေဆာေပးရန ေတာငးဆျခငးမားအျပင ေဒသခဘနးႀကးဥးေဆာင၍ ေတာငေပၚတြင ေစတတညျခငးတ႔ပါဝငသည။

ဤကမၸဏမ ခခေကာကေတာငအားစမးသပခသညမာ308 ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ မတလကတညးကျဖစၿပးထထး ေကာကမားက ဒးပလာယာခရင၊ ဝငးေရးၿမ႕နယ၊ ဆငေျပးေကးရြာအပစ စဗ--- ေကးရြာအနးရ စကရတြင ဘလပေျမထတလပရနအတြကအသးျပမည ျဖစသည။309 အကယ၍ စမကနးျဖစေျမာကခပါက ေကာကေဖာကလပမႈေၾကာငခခေကာကေတာင၏အနးတစဝကရ ေကးရြာ ေပါငး (၈) ရြာက ထခက ပကစးေစမညျဖစ သည။ ထရ ြာ (၈) ရ ြာသည ေကာကေတာငအားအမား ပင(သစေတာ)ေျမအျဖစ သတမတကာ ၎တ႔၏စားဝတေနေရးအတြက ထသစေတာအားအမျပလကရသည။ အထးသျဖင ကရငအမးသားအစညးအရးအပခပနယေျမမ ေကးလကေနရြာသားအမားစသည ဥယာဥျခေျမမားႏင အမားပငသစေတာမားက ၎တ႔၏ စားဝတေနေရးအတြက မခၾကရသည။

ကမၸဏအေၾကာငးႏင စမကနးေနာကခအေၾကာငးအရာ ကမၸဏအေၾကာငးႏင စမကနးေနာကခအေၾကာငးအရာ

ျမနမာႏငငရငးႏးျမပႏမႈႏင ကမၸဏမား စမခန႔ခြညႊနၾကားမႈဥးစးဌာန၏ ေဖာျပခကအရ အာရသနးငကကမၸဏ သည စကမႈလပငနးႏင ကနထတလပငနးလပကငရန ျမနမာႏငငတြင ၂ဝဝ၇ ခႏစအတြငး မတပတငထား ျဖစသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ ေတြ႔ဆေမးျမနးခ ေသာ ေဒသခမား၏ေျပာၾကားခကအရ အာရ သနးငကကမၸဏေၾကာင ထခကနစနာမညေဒသခမားအေနျဖင ထးေကာကထတလပျခငးႏင ပတသကၿပး မညသညသတငးအခကအလကမမရရေၾကာငး သရသည။ သ႔ေသာ ၎တ႔အေနျဖင ကမၸဏဝနထမးမားမ ခခေကာကေတာငႏငပတသက၍ စစတမးျပလပေနသညက ေသခာစြာသသည။310

အာရသနးငကကမၸဏသည ကရငအမးသားအစညးအရး၏ ဝငးေရးၿမ႕နယမ ဥကဌႏင ညႇႏႈငးမႈျပလပၿပး စစတမးေကာကရန ခြငျပခကရခသည။ ရြာသားမားမာ ထညႇႏႈငးမႈတြငပါဝငခြငမရသညအျပင ကမၸဏမ ကြငးဆငးစစေဆးသညအခါတြငလညး ၎တ႔အား အေၾကာငးၾကားျခငးမရခပါ။

ကမၸဏမ သတႏင ဘလပေျမထတယရန ထးေကာကအရညအေသြးစမးသပရနအတြက ၂ဝ၁၆ ခႏစ၊ မတလ မ ဒဇငဘာလအတြငး ကြငးဆငးေလလာမႈမား ႀကမဖနမားစြာျပလပခသည။ ထ႔ေနာက ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြင အာရသနးငကကမၸဏမ ေကာကစမးသပရနအတြက ခခေကာကေတာငသ႔ တဖနေရာကရခ

308 စမးသပစစေဆးမႈတြင ပြငလငးျမငသာမႈမရေသာလညး ကမၸဏမ ဘလပေျမထတယႏငမႈရမရ သရေစရနအတြက ထးေကာက အရညအေသြးစစေဆးမႈျပလပေနျခငးျဖစဟနရသည။ သဘာဝသယဇာတစမခန႔ခြမႈႏငပတသကသည ႏငငတကာစႏႈနးမားအရ မငးေဖာကခ ြ ျခငးႏ င လာထားေသာေကာကထတလပမ ႈမ ားအတြက လငစငထတေပး ျခငးမ ားလပေဆာငရာတြင ပြငလငးျမငသာစြာ လပေဆာငရမညျဖစၿပး အစးရမအနးကပေစာငၾကည ေလလာရမညျဖစသည။ ၂ဝ၁၇ ခႏစ တြင NRGI မ ထတေသာ ‘Natural Resources Charter Benchmarking Framework,’ တြငၾကညပါ။

309 Source #82: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြငထတေဝေသာ “Villagers raise concerns regarding proposed stone mining and cement production in Win Yay Township, Dooplaya District,” တြငၾကညပါ။

310 Source #82: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြငထတေဝေသာ “Villagers raise concerns regarding proposed stone mining and cement production in Win Yay Township, Dooplaya District,” တြငၾကညပါ။

158158

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

ျပနသည။ ရြာသားမားအေနျဖင ဤစမကနးႏငပတသက၍ ၎တ႔၏စးရမပပနမႈမားႏင သေဘာမတညမႈမား က ကရငအမးသားအစညးအရး၏ ေဒသခအာဏာပငမားအားတငျပခေသာလညး ကမၸဏမ ၎တ႔၏ကြငး ဆငးေလလာမႈႏငစမးသပမႈမားက ရြာသားမားအားအေၾကာငးၾကားျခငးမရပ ဆကလကျပလပေနပါသည။

အာရသနးငကကမၸဏသည ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ၾသဂတလ ၁၂ ရကေန႔တြင ခခေကာကေတာငသ႔ ျပနလညေရာက ရလာခသည။ ဤတစႀကမတြင ရြာသားမားႏငေတြ႔ဆညႇႏႈငးမႈစညးေဝးပြျပလပခသည။ ထစညးေဝးပြတြင အာရသနးငကကမၸဏမ ၎တ႔၏လပငနးႏငပတသက၍ ရြာသားမား၏သေဘာတညခကရယျခငး၊ ရြာသား မား၏စးရမမႈမား၊ တငၾကားခကမားကအေရးယေပးျခငးမား မရခေပ။ အာရသနးငကကမၸဏမ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးပြကဤကသ႔လပေဆာငျခငးေၾကာင ရြာသားမားအေနျဖင ထးေကာကထတလပမႈေၾကာင ျဖစေပၚလာ မညဆးကးမားႏငပတသက၍ ၎တ႔၏စးရမမႈမားက ထတေဖာေျပာဆခြငမရခေပ။ ထအစညးအေဝးသညကမၸဏမ ၎တ႔လပေဆာငေနေသာေကာကေတာငစမးသပတငးတာမႈစစတမးႏင ပတသက၍ ရြာသားမားအားအသေပးရနသာျဖစသည။ ကမၸဏ၏ လကရႏငအနာဂတတြင လပေဆာငမည လပငနးမားေၾကာင ရြာသားမားႏငသဘာဝပတဝနးကငအေပၚ ထခကမႈမညသ႔ရမညက အသေပးျခငး မရသညအတြက ထေဆြးေႏြးပြမ တငျပေသာသတငးအခကအလကမားသည ျပညစမႈမရဟ ရြာသားမားမ ခစားခရသည။ ရြာလႀကးမ အာရသနးငကကမၸဏ၏ ခခေကာကေတာငေဖာကလပေရးစမကနးအေၾကာငးႏင ေကာက ေတာငအား အဘယေၾကာငတငးတာစမးသပေနမႈမား ျပလပေနသညအေၾကာငး အေသးစတသလသည အတြကေမးျမနးသညအခါ ၎တ႔၏တာဝနမာ ကရငျပညနယဝနႀကးခပေဒၚနနးခငေထြးျမငႏင ေနျပညေတာ ရတာဝနရလႀကးမားအားအစရငခရနသာျဖစေၾကာငး ကမၸဏလပသားမားမ ျပနလညေျဖၾကားခသည။ ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးပြသ႔တကေရာကခေသာ ကမၸဏဝနထမးမားမ ၎တ႔အေနျဖငကြငးဆငးေလလာျခငးက စစဥေပးရနသာတာဝနရၿပး ေဒသခရြာသားမား၏စးရမမႈမားက တာဝနယမႈမေပးႏငေၾကာငး ေျပာၾကားခ သည။

သ႔ေသာ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ေဆာငးဥးပငးတြင ခခေကာကေတာင စမးသပစစေဆးမႈက အာရသနးငကကမၸဏမ ျပလပၿပးစးခသည။ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ ၉ ရကေန႔တြင အာရသနးငကကမၸဏ၏ တာဝနရ ပဂၢလတစဥးျဖစေသာ မနေနဂာ ရနေနာငစးမ ဝငးေရးၿမ႕နယရ ကရငအမးသားအစညးအရး ဥကဌထသ႔ ၎တ႔၏ စစတမးရလဒႏငပတသကၿပး အစးရအဖြ႔မားအား ေကာကေတာငကစစေဆးခြငျပရနေတာငးဆ သည စာတစေစာငေရးပ႔ခသည။ ထစစေဆးေရးဖြ႔တြင အာရသနးငကကမၸဏမ ဥးေဆာငေသာ ဓါတသတ ရာေဖြေရးဖြ႔ႏင ေနျပညေတာမ သယဇာတႏငသဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးဝနၾကးဌာန၏ ဘမေဗဒေလ လာေရးႏင ဓါတသတရာေဖြေရးဥးစးဌာနမ ညႊနၾကားေရးမးဥးေဆာငသည လပငနးစစေဆးေရးအဖြ႔တ႔ ပါဝငပါသည။

ခခေကာကေတာငတြင ေကာကတးေဖာေရးစမကနးစမးသပစစေဆးမႈႏငဖြ႕ၿဖးမႈကာလအတြငး အာရသနး ငကကမၸဏမ သတငးအခကအလကမားချပျခငးအခနးတြင ေဖာျပထားသည လြတလပစြာႀကတငအသ ေပးျခငးႏငသေဘာတညခကရယျခငးအား လကနာရနပကကြကခသည။ ၂ဝ၁၆ ခႏစတစေလာကတြင အာရသနးငကကမၸဏသည ေဒသချပညသမားအား ခခေကာကေတာငေဖာကလပမႈႏင ပတသက၍ လေလာကေသာသတငးအခကအလကမား ေပးျခငးမရခေပ။ ရြာသားတစဥး၏ တငျပခကအရ-

159159

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

“ကမၸဏက ခခေကာကေတာငက တငးတာစစေဆးေနတာကလြၿပး ကၽြနေတာ ဒစမကနးန႔ ပတသကတ ဘာသတငးအခကအလက အေသးစတတစခမမသဘး။”

ေနာကဆးတြင ညႇႏႈငးေဆြးေႏြးမႈျပလပသညအခါတြငမာလညး ရြာသားမားအား ၎တ႔၏ဆႏၵသေဘာထား က ထတေဖာေျပာဆခြငေပးရန အခြငအလမးမေပးခေပ။

စမကနးမ ျဖစလာႏငေသာသကေရာကမႈအေပၚ ရြာသားမား၏စးရမမႈမား စမကနးမ ျဖစလာႏငေသာသကေရာကမႈအေပၚ ရြာသားမား၏စးရမမႈမား

ေဒသခမားသည ခခေကာကေတာင၌ ထးေကာကေဖာကလပမႈလပငနးကဆန႔ကငၾကသည။ ဝငးေရးျမ ႔ နယ၊ ပေနာကလခး ေကးရြာအပစ၊ စဒ--- ေကးရြာမ ရြာသားတစဥးေျပာၾကားခကအရ-

“တကယလ႔ ဒ ခခေကာကေတာငဖယရားခရျပး (ေကာကတးေဖာမႈေၾကာင ပကစးသြားပါက) ဘလပေျမစက ရတညေဆာကမယဆရင ကၽြနေတာတ႔အသကေမြးဝမးေကာငးေတြပကစးလမမယ။ ေခာငးလညးခမး ေျခာကသြားႏငတယ။ ဒါေတြက ကၽြနေတာတ႔အသကေမြးဝမးေကာငးေတြအတြက စးရမရတအဓက အေၾကာငးျပခကေတြျဖစတယ။”

ထ႔ျပင ၎တ႔အမမားမေရႊ႕ေျပာငးေနထငရမညဆပါက အသကေမြးဝမးေကာငးအတြက အလြနဆးရြားသည ဆးကးသကေရာကမႈမား ျဖစေပၚလာမညကလညး ရြာသားမားမစးရမၾကသည။

“ကၽြနေတာတ႔ ေဒသမာေနထငသေတြက ဘယအခနမာ အေဝးကေျပာငးေရႊ႕ရမလဆတာ ေသေသခာခာ မသဘး။ ဘာျဖစလ႔လဆေတာ (အာရသမးငက)ကမၸဏဟာ (ေကာကေတာငက စစတမးေကာကဖ႔) လာတ အခနမာ KNU ဗဟဌာနခပက ခြငျပခကစာက သတ႔ယလာခတယ။”311

ေကာကေဖာကလပမႈႏငပတသကေသာသတငးအခကအလကမားမရျခငးမာ ခခေကာကေတာင ပတဝနး ကငတြငေနထငေသာေဒသခမားအေပၚ မလျခမႈမားကျဖစေပၚေစခသည။

“ေဒသမာ ေနတသေတြက ဘလပေျမစကရစမကနး ဒါမမဟတ ခြငျပခကစာေတြန႔ ပတသကျပး (ကမၸဏမ) ဘာမ မရငးျပခဘး။ ဘရားသးဆ န႔သျဖဇရပ သြားတလမးက ေဖာကလပဖ႔ စစဥတနးကလညး ရြာသားေတြန႔ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈ မလပခဘး။ ကၽြနေတာတ႔ဟာ တာဝနယမႈ တာဝနခမႈ မရတဖြ႔ျဖးေရးစမကနးေတြက သေဘာမတတ ၾကားထက ၄ငးတ႔ရ႕ ဆးကးသကေရာကမႈေတြက ရငဆငေနရေသးတယ။”312

311 Source #81: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ၾသဂတလတြငထတေဝေသာ “Dooplaya Situation Update: Kawkareik Township and Win Yay Township, November 2016 to January 2017,” တြငၾကညပါ။

312 Source #81: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ၾသဂတလတြင ထတေဝေသာ “Dooplaya Situation Update: Kawkareik Township and Win Yay Township, November 2016 to January 2017,” တြငၾကညပါ။

160160

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

အဆျပခသညထစမကနးအား ရြာသားမားမသေဘာမတခေသာအဓကအေၾကာငးရငး ၅ ခကရသည။

၁။ အမားပငသစေတာျဖစသည ခခေကာကေတာငေပၚရ မးကြဇဝမားျဖစသည သဘာဝေပါကပငႏင သကရသတဝါမား ေပကကြယသြားသည အႏရာယကေရာကႏငသည။

၂။ ေကာကေတာငဝနးကငတြငရေသာ စကပးျခမားသည ေတာင၏အရပအာဝါသျဖင ရငသနေနရသျဖင ေကာကေတာင၏အရပအာဝါသ မရေတာပါက အဆပါစကပးျခမား ထခကပကစးႏငသည။

၃။ ခခ ေကာကေတာငေျခရငးရ ဝငးေရးေခာငးသည ရြာသားမားမ အသကေသြးေၾကာသဖြယ မခသးစြၾက သည။ ထ႔ေၾကာင ထးေကာကေဖာကလပျခငးသည ဝငးေရးေခာငးအား ေရထညစညမးမႈျဖစမညက ရြာသားမားက စးရမေနၾကပါသည။

၄။ ေကာကေဖာကလပမႈေၾကာင ေရတကစားျခငးႏင ေကာကတးၾကးမား လမကျခငးမား ျဖစေပၚႏငသည။ ထ႔အတြကေၾကာင ခခေကာကေတာငအနးတဝကတြင ေနထငေသာရြာသားမားက ၄ငးတ႔၏စကခငးေပၚ ပကစးဆးရႈးသြားမညက စးရမေနၾကသည။ ထတလပခန ေတာငႏငအနးပတဝနးကငရ ေကးရြာသရြာသားမားအသကအႏာရယကေရာကႏငျခငး။

၅။ ေဒသချပညသလထမားသည ေကာကေဖာကလပျခငးေရရညအကးသကေရာကမႈအေပၚလညး စးရမေနၾကသည။ သဘာဝသယဇာတ တးေဖာထတလပသည ဖြ႔ျဖးေရးစမကနးေၾကာင ၎တ႔၏ေျမယာမားထခကပကစးေစျပး ေနာကဆးတြင ေရႊ႕ေျပာငးေနထငမႈအထ ဥးတညသြားႏငပါသည။

လထေထာကခမႈ။ ။အမားပငသစေတာျဖစသည ခခေကာကေတာငအား ထးေကာကတးေဖာေရး လထေထာကခမႈ။ ။အမားပငသစေတာျဖစသည ခခေကာကေတာငအား ထးေကာကတးေဖာေရး မကာကြယျခငးမကာကြယျခငး

ရြာသားမားသည ခခေကာကေတာငႏင ထအေပၚတြင တညရေနေသာ အမားပငသစေတာအားကာကြယရန မတကြျပားေသာလပေဆာငခကဗဟာမားက အသးျပလပေဆာငခသည။

သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးေကာမတ ဖြ႔စညးျခငးသဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးေကာမတ ဖြ႔စညးျခငး

အာရသနးငကကမၸဏမ ခခေကာကေတာငေပၚရ ေကာကမားစမးသပခမႈက ေဒသခရြာသားမားမ သရချပး ေနာက ၎တ႔၏ အမားပင (ဘ) သစေတာအားကာကြယရန သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးေကာမတ တစခက ဖြ႔စညးခသည။

သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးေရးေကာမတမ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလ ၄ ရကေန႔၊ ဝငးေရးျမ႕နယ၊ စ---ေကးရြာတြင အစညးအေဝးတစချပလပခေၾကာငး ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ သတငးမတတမးျပစသတစဥး မတငျပခသည။ ထအစညးအေဝးတြင ေဒသခမားမ သဘာဝပတဝနးကငထနးသမးရနအတြက အေျခခစညး မဥးစညးကမးမားကခမတခသည။ ခခေကာကေတာငအား မတကြျပားသညနညးလမးမားျဖငကာကြယရန

161161

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

အတြကေျပာဆေဆြးေႏြးရန ေဒသခဘနးၾကး ၄ပါးအပါအဝင ရြာသား ၅ဝ ဥးခန႔ ထအစညးအေဝးအား တကေရာကခသည။

ေကးလကေနျပညသမားအား ၎တ႔ေျမယာအခြငအေရးအတြက ဆးျဖတခကခသမားႏငေျပာဆဆက သြယျခငးႏင စညးရးလႈ႕ေဆာျခငးမားအတြကကညပပးရာတြင ေကာမတအဖြ ႔သညအဓကကခသည။ ေလလာဆနးစစမႈကာလအတြငး ကမၸဏအလပသမားမားမ ခခေကာကေတာငက စမးသပရန လာခေသာ အခနတငး ရြာသားမားအေနျဖင သတ႔ေနာကမလကပါၾကညရႈရန ေတာငးဆခသည။ ထ႔ေနာက ေကာမတမ တစဆင အာရသနးငကကမၸဏႏင ေဒသခမားအၾကား ေကာကေတာငဆနးစစမႈမားအား ေစာငၾကည အကျဖတရန သေဘာတညမႈတစခရရခသည။ ကမၸဏအလပသမားမားေနာကမ ေဒသခအဖြ႕ဝငမားလကပါ ျပး ၎တ႔၏လပေဆာငခကမားအား ေစာငၾကညအကျဖတျခငးမားျပလပချပးေနာက ရြာလၾကးထသ႔ ျပနလညတငျပခသည။ ဤကား ရြာသားမားအတြက ကမၸဏမ ေကာကေဖာကလပမႈအား မညသ႔စစဥလပ ေဆာငသညက ေလလာသရခရျပး သတငးအခကအလကမား ပမရရႏငခပါသည။

ပထမပက ဒးပလာယာခရင၊ ဝငးေရးၿမ႕နယ၊ ဆငေျပးေကးရြာအပစ၊ စဇ--- ေကးရြာတြင ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလက ရကယချခငးျဖစ သည။ ပတြင စဇ--- ေကးရြာသားမားျပလပသညအစညးအေဝးက ေတြ႔ရမညျဖစသည။ အာရသနးငကကမၸဏသည စဇ--- ေကးရြာ အနးတြင ေကာကတးေဖာျခငးလပေဆာငရနအတြက ေကာကေတာငကစမးသပမႈမားျပလပရန ႀကမဖနမားစြာလာေရာကခသည။ ရြာသားမားသည ဘလပေျမထတလပရနအတြက အဆျပထားေသာ ေကာကတးေဖာေရးစမကနးက ကန႔ကြကၾကသည။ ထ႔ေၾကာင ရြာသားမားအတတကြေပါငးစညးၿပး ၎တ႔၏စးရမပပမမႈမားအားေဆြးေႏြးၾကကာ ေကာမတတရပဖြ႔စညးခၾကသည။ ဒတယပမာ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ ၆ ရကေန႔က ဒးပလာယာခရင၊ ဝငးေရးၿမ႕နယ၊ ဆငေျပးေကးရြာအပစ၊ စဝ--- ေကးရြာ၊ တြငရကယထားျခငးျဖစသည။ အာရသနးငကကမၸဏမ ေကာကတးေဖာရနႏင ဘလပေျမထတလပရနအတြက ေကာကေတာင စမးသပျခငးအား ႀကမဖနမားစြာျပလပခသည။ ထကသ႔ အၾကမဖနမားစြာျပလပျပးေနာက ေဒသခရြာသားမားက သတျပမလာသည။ ထ႔ေၾကာင ရြာသားမားမ ေတာငထပတြင ေစတတညေဆာကျခငးျဖင ဆႏၵထတေဖာခသည။ ပတြငျပထားသညအတငး ရြာသားမားမ ေစတတညေဆာကရန ဘလပေျမေဖာျခငး၊ ေတာငထပသ႔ ေကာကမားသယယျခငးမား ျပလပေနသညကျမငေတြ႕ႏငပါသည။ ဤသညမာ ၎တ႔၏သဘာဝပတဝနးကငအားဖကဆးျခငးမကာကြယရနအတြက ေတာငအားအထြဋအျမတထားေၾကာငး ျပသျခငး သညလညး ရြာသားမားအသးျပသည နညးလမးတစမးျဖစသည။ ဤလပေဆာငမႈအား စဝ---ေကးရြာ၏ ဘနးႀကးႏငရြာသားမား စေပါငးလပေဆာငျခငးျဖစကာ ရြာသႀကးမလညးပါဝငအားျဖညေပးခသည။ [ဓာတပ- KHRG]

162162

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

လထအစညးအေဝးမား ျပလပျခငးလထအစညးအေဝးမား ျပလပျခငး

ရြာသားမားႏင ေကးရြာအပစေခါငးေဆာငမားမ ခခေကာကေတာငတြင ထးေကာကတးေဖာရနစစဥေန ေသာ အာရသနးငကကမၸဏအား မညကသ႔တ႔ျပနရမညကေဆြးေႏြးရန ေဒသတြငးလထအစညးအေဝးမား ျပလပခသည။313 ထအစညးအေဝးမား၏ ရလဒအေနျဖင ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ မတလ ၆ ရကေန႔တြင ဝငးေရး ျမ႕နယ မ KNU ျမ႕နယေခါငးေဆာငမားသ႔ ေဒသခမားမ တငၾကားစာေပးပ႔ႏငခသည။ ထ႔ျပင စမကနးအား ေဒသခမား မ ျပနလညတ႔ျပနရနအတြကလညး စေပါငးလပေဆာငချပး ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ၾသဂတလ ၁၂ ရကေန႔တြငျပလပခ ေသာအစညးအေဝး၌ ေဒသခမားမ ၎တ႔စးရမမႈမားက ကမၸဏကယစားလယမားထသ႔ တကရကထတေဖာ တငျပႏငခသည။

လထအေျချပအဖြ႔အစညးမား ပါဝငျခငး လထအေျချပအဖြ႔အစညးမား ပါဝငျခငး

၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလ ၁ဝ ရကေန႔၌ ခခေကာကေတာငအား စမးသပမႈစတငလပေဆာငရန အာရသနးငကကမၸဏမ ခြငျပခကရရခသညက ေဒသခရြာသားမားမသရခခနတြင ေဒသခရြာသားမားမ ကရငလထအေျချပအဖြ႔အစညးမား (CBOs) ထမ အကအညေတာငးခခသည။314 ရြာသားမားအေနျဖင ေဒသခ KNU အာဏာပငမားအား ၎တ႔ေပးခေသာခြငျပခကအား ျပနလညရပသမးရနႏင ကမၸဏမေကာကတး ေဖာမႈအတြကစမးသပမႈမား ဆကလကလပေဆာငျခငးမ တားဆးကာကြယရန CBO မားက ဝငးဝနးဖအားေပးျခငးျဖင ကညေစခငခသည။

ေစတတစဆ တညျခငးေစတတစဆ တညျခငး

၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ဒဇငဘာလ ၆ ရကေန႔တြင ခခေကာကေတာငအားကာကြယရန ရြာသားမားမ အျခားနညးဗ ဟာတစခလညးလပေဆာငခသညက ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏သတငးမတတမးျပစသတစဥးမ တငျပခ သည။315 ဘာသာေရးဘနးႀကးတစပါးမဥးေဆာငချပး ေဒသခမားမ ေတာငထပေပၚတြငေစတတစဆတညခ သည။ ဤသညမာ ထးျခားေသာလပေဆာငခကဗဟာတစချဖစသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ေဒသပငေျမ ယာအားကာကြယရန ဗမာကမၸဏအလပသမားမား၏ ဘာသာေရးရပတညခကအေပၚ အသးခအခြငအေရး ယခသည။

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ လႈပရားေသာအျခားခရငမားမ ရြာသားမားသည ဘလပေျမထတလပျခငးႏင ေကာကတးေဖာေရးစမကနးမားေၾကာင ၎တ႔၏အမားပငသစေတာမား အႏရာယရေနခနတြင ထလပ ေဆာငခကဗဟာျဖစသည ေစတတညျခငးကလညးအသးျပခသည။ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႕၏ သတငးမတတမးျပစသတစဥးေျပာၾကားခကအရ အမားပငေျမယာေပၚတြင ေကာကတးေဖာမႈအား ရပတန႔ရန ေတာငေပၚတြင ေစတတညျခငးသည ဗဒၶဘာသာ အာဏာပငမားႏင ကမၸဏကယစားလယမားအား

313 Source #81: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ၾသဂတလတြငထတေဝေသာ “Dooplaya Situation Update: Kawkareik Township and Win Yay Township, November 2016 to January 2017,” တြငၾကညပါ။

314 Source #82: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြငထတေဝေသာ “Villagers raise concerns regarding proposed stone mining and cement production in Win Yay Township, Dooplaya District,” တြငၾကညပါ။

315 Source #82: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၈ ခႏစ၊ ဇနနဝါရလတြငထတေဝေသာ “Villagers raise concerns regarding proposed stone mining and cement production in Win Yay Township, Dooplaya District,” တြငၾကညပါ။

163163

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

တြနးအားေပးသည စညးရးမႈျဖစေသာေၾကာင ရြာသားမားအေနျဖင ဤသညမာ ထေရာကေသာဗဟာတစခ ျဖစသညဟ ထငျမငယဆသည။

အတားအဆးမားႏင စနေခၚမႈမား အတားအဆးမားႏင စနေခၚမႈမား

ရြာသားမားမ ၎တ႔၏ကြျပားေသာ လပေဆာငခကဗဟာမားအား တကၾကြစြာလပေဆာငေသာလညး ၎တ႔၏စးရမမႈမားအားၾကားသရန ခကခမႈမားရသညက ေတ႔ြရခသည။ ရြာသားမားအေနျဖင အာရသနးငက ကမၸဏႏင ေဒသအာဏာပငမားသ႔ ၎တ႔၏စးရမမႈမားအား ေဖာျပမႈႏငတငၾကားစာမား ေပးပ႔ႏငေသာ လညး ထေရာကေသာနစနာမႈေျဖရငးေရးယႏရားမား မရသညကေတြ႕ရခသည။ ပြငလငးျမငသာမႈႏင တာဝနယတာဝနခမႈ မရျခငးသညလညး အတားအဆးတစခအျဖစ ရြာသားမားမေတြ႔ရခသည။

ေကးလက လပေဆာငခကနညးဗဟာမား၏ ရလဒေကးလက လပေဆာငခကနညးဗဟာမား၏ ရလဒ

တငၾကားစာမား ေပးပ႔ေသာလညး ရြာသားမားသည KNU အာဏာပငမား သ႔မဟတ ကမၸဏဝနထမးမားမ ျပနလညတ႔ျပနမႈမား မရရခပါ။ သ႔ေသာ ကရင CBO မား၏ စညးရးလႈေဆာမႈႏင ေဒသခဘာသာေရး ေခါငးေဆာငမား၏ပါဝငမႈအားျဖင ရြာသားမားမ ၎တ႔လပေဆာငခကမားသည ပမထေရာကမႈရသညဟ ခစားခရသည။ ေဒသခေခါငးေဆာငမား ႏင ေဒသအဖြ႕အစညးမား၏ပပးမႈအား ၎တ႔မ ေဒသခရြာသားမား ၏အသမားအား ျမႇငတငကယေလာငေစျပး ဆးျဖတခကခသမားအား ဖအားေပးႏငသညကသတျပမခ သည။ ေဒသခမားမ ထစမကနးအားဆန႔ကငေၾကာငး ၎တ႔ၾကးစားအားထတမႈက ထတေဖာျပသညတင ေအာင ေကာကမငးတးေဖာေရးမာ ဆကလကလပေဆာငေနသည။

ေဒသချပညသမား၏ အၾကျပခကမားေဒသချပညသမား၏ အၾကျပခကမား

ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU) ေဒသခအာဏာပငမားသ႔ ကရငအမးသားအစညးအရး (KNU) ေဒသခအာဏာပငမားသ႔

• စးပြားျဖစဖြ႔ျဖးေရးစမကနးတစခ၏ အေစာဆးအဆငမားတြင ေဒသချပညသမားႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြး မႈျပလပသငသည။

“တကယလ႔ KNU ဗဟဌာနခပ/ အမးသားေခါငးေဆာငေတြက (ကမၸဏသ႔) ဆနးစစမႈျပလပဖ႔ ခြငျပခကမ ေပးရင သတ႔ (ကမၸဏ) က ေကာကေတာငကစမးသပမႈေတြလပဖ႔ အခြငအေရးရမာ မဟတဘး။ KNU ရ႕ (ကမၸဏသ႔ေပးခေသာ) ခြငျပခကေၾကာင ရြာသားေတြက (ဘလပေျမစကရစမကနးအားမခခႏငဘ) ႏႈတဆတေနခရတယ။” 316

316 Source #81: ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ ၂ဝ၁၇ ခႏစ၊ ၾသဂတလတြငထတေဝေသာ “Dooplaya Situation Update: Kawkareik Township and Win Yay Township, November 2016 to January 2017,” တြငၾကညပါ။

164164

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

အာရသနးငက ကမၸဏသ႔အာရသနးငက ကမၸဏသ႔

• သတငးအခကအလကမေဝျခငးသည ပြငလငးျမငသာမႈ၏ေသာခကျဖစသည။ အာရသနးငက ကမၸဏမ ၎တ႔အဆျပခေသာစမကနးအား ပြငလငးျမငသာမႈ ရေသာပစျဖင လပေဆာငသငျပး ခခေကာကေတာငေပၚတြင မခေနေသာေဒသခမားအား ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးသငသည။

“ ဒေကာကေတာငေပၚမာ (အသကေမြးဝမးေကာငးမားအတြက) မခေနတ ရြာသားအမားအျပားရတယ။”

165165

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

အေရ႕မကႏာဖးႏင အေနာကမကႏာဖးအေရ႕မကႏာဖးႏင အေနာကမကႏာဖး

အေနာကမကႏာဖးအေနာကမကႏာဖး

အေရ႕မကႏာဖးအေရ႕မကႏာဖး

ဤပက ၂၀၁၈ ခႏစ၊ မတလ ၁၄ ရက ေန႔တြင ေတာငၾကားေဒသ၊ ထးသေဒါထေကးရြာအပစ၊ ဘးသၿမ႕နယ၊ မေၾတာ (ဖာပြန)ခရင၊ ကရငၿပညနယ အေရ႕ေျမာကအရပဖကျခမး တြငရကကးခပါသည။ လဥးေရ ၁၅၀၀ ဝနးကငရ ေဒသခမားမ ဟတႀကးေရအားလပစစဓာတအား ေရကာတာေဆာကလပေရးက ဆႏၵျပေနသည ပျဖစသည။ ဤဆႏၵျပကန႔ကြကမႈက “အျပညျပညဆငရာ ျမစေခာငးထနးသမးေရးေန႔” အတြငးတြင ျပလပခၿပး “ကရငျမစေခာငးမားေစာငၾကညေရးကြနယက” မ ဥးေဆာငကာ ေဒသခမားႏငအတတစကြ ကငးပချခငးျဖစပါသည။ [ဓာတပ- KHRG]

ဤပက ၂၀၁၈ ခႏစ၊ ဇနန၀ါရလ ၁၄ ရကေန႔တြင ေတာငငၿမ႕၊ ထနးတပငၿမ႕နယ၊ ေတာငငခရငတြင ရကကး ခပါသည။ ဤပတြင ေတြ႔ရေသာ ေဒသခရြာသရြာသားအေယာက ၂၀၀ သည ေကာငးျမနမာေအာငကမၸဏကဆႏၵျပကန႔ကြကေသာပျဖစပါသည။ ထကမၸဏသည ကြနးသစစကပးရနအတြက ၎တ႔၏ပငဆငသည ေျမယာမားက သမးယခ ၾကသည။ သ ႔ ျဖစေသာေၾကာင ရြာသရ ြာသားမားသည ၎တ႔ေျမမားက ျပနလညရရရနအတြက ဆႏၵျပထတေဖာျခငးျဖစသည။ [ဓာတပ- KHRG]

166166

ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔

၂၀၁၅ ခႏစ တစႏငငလးဆငရာအပစအခတရပစေရး သေဘာတညမႈစာခပမာ ျမနမာျပညတြင ႀကးမားေသာရငးႏးျမႇပႏမႈမား အတြက အခနကာလတစခလမးဖြငေပးခသည။ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင အေျခခအေဆာကအအဖြ႔ ျဖးတးတကမႈ လပေဆာငခကမား၊ စးပြားျဖစစကပးေရးလပငနးမား၊ ေရအားလပစစလပငနးမား ႏင သဘာဝအရငးအျမစ ထတယသးစြမႈမား ျမႇငတကလာခသည။ ထ႔ေၾကာင ေျမယာသမးယမႈမား၊ ဌာေနတငးရငးသား လမႈအသကအဝနးလပကငအသးခေနေသာေျမယာ မား အေျမာကအျမား သမးယခရလကရသည။

ဓေလထးတမးအရ ေျမယာလပကငကငသးမႈမားျပားျခငးႏင ေျမယာစမအပခပမႈစနစမား အားနညးေနမႈႏင ဌာနဆငရာမား အခငးခငး ပးေပါငးလပေဆာငမႈအားနညးျခငးမားေၾကာင အထးသျဖငျမနမာႏငင၏ တငရငးသားနယစပေဒသမား၌ ေကးလကေန ျပညသအမားအျပားမာ ေျမယာသမးယျခငးခရႏငသညအေျခအေန ျဖစေနသည။ ေဒသတြငး (၇ဝ) ရာခငႏႈနးေသာ ေဒသချပညသ မားသည ၎တ႔၏အသကရငရပတညမႈအတြက ေျမယာကသာအမျပလကရျပး ေျမယာသမးယမႈမားသည လမႈအသကအဝနး တစခလး၏ အသကေမြးဝမးေကာငးမားအေပၚ ၿခမးေျခာကႏငသည။

ျမနမာျပည အေရ႕ေတာငပငးတစေလၽာက ေကးလကျပညသမားမာ အစးရအာဏာပငမား၊ ပဂၢလကကမၸဏမားႏင ရငဆငျခငး၊ ထပတကေတြ႔ဆျခငးႏင ညႇႏႈငးမႈမားလပေဆာငျခငးအားျဖင ၎တ႔၏ ေျမယာအခြငအေရးမား အတြက တြနးလနတကခကၾကရသည။ မၾကာခဏပင ရြာသားမား၏ သေဘာထားအျမင မားမာလစလ႐ႈ ခရသည။ ေျမယာသမးဆညးျခငးေၾကာင ဆးကးခစားရသည ရြားသားမား၏အသမားက မးေမာငးထးျပျခငးမာ ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးတြင အားလးပါဝငသညဖြ႔ၿဖးေရးအား ေရ႕ဆက ေလာကလမးရန မဝါဒလပေဆာငသမားႏင ပဂၢလကကမၸဏမားအား ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔မ တကတြနးလပါသည။

“သတ႔ေပးမယ ဒေငြေလးန႔ဆ ကၽြနေတာတ႔ ႏစလေလာကပ စားလ႔ရမာ။ ဒါေပမယ သတ႔အတြကကေတာ ဒေတာငက ရလာမယေငြန႔ ႏစတစရာေလာက ထငစားလ႔ရတယ။ ကၽြနေတာေျပာခငတာက သတ႔ေပးမယ ေငြက ကၽြနေတာတ႔အတြက ဘာမမဟတဘး။ သတ႔ေပးတေငြန႔ ကၽြနေတာတ႔ရပတညလ႔မရဘး။ သတ႔ေတြ ကၽြနေတာက ေငြ ၁၀ သနးေလာက ေပးခရငေတာင ကၽြနေတာ ဒေတာငန႔ မလႏငဘး။ ကၽြနေတာတ႔ဘဝ အသကရငသနမႈက ေငြ ၁၀ သနးန႔ ႏစတစရာေလာက ေထာကပႏငမာမဟတဘး။ တျခားသေတြ ဘာလ႔သေဘာတလညး ကၽြနေတာမသေပမယ ကၽြနေတာအေနန႔ကေတာ ဒေတာငက မေရာငးခငဘး။”

ဥးဘခ---(ကား၊ ၅၈ ႏစ)၊ ဘရ--- ေကးရြာ၊ ပႏၷေတာ ေကးရြာအပစ၊ သထၿမ႕နယ၊ သထခရင၊မြနျပညနယေျမာကပငး (၂၀၁၅ခႏစ၊ ေမလတြင ေတြ႔ဆေမးျမနးခသည။)

လထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမားလထပါဝငခြငမရသည ဖြ႕ၿဖးေရးစမကနးမား

ျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေျမယာသမးယမႈမားႏင ေကးလကစြမးရညလပေဆာငခကမားျမနမာျပညအေရ႕ေတာငပငးရ ေျမယာသမးယမႈမားႏင ေကးလကစြမးရညလပေဆာငခကမား

လထပါဝငခြငမရသ

ည ဖြ႕ၿဖးေရးစမက

နးမား - ျမနမာျပညအေရ႕ေတ

ာငပငးရ ေျမယာသ

မးယမႈမားႏင ေက

းလကစြမးရည

လပေဆ

ာငခကမား

လထပါဝငခြငမရသ

ည ဖြ႕ၿဖးေရးစမက

နးမား - ျမနမာျပညအေရ႕ေတ

ာငပငးရ ေျမယာသ

မးယမႈမားႏင ေက

းလကစြမးရည

လပေဆ

ာငခကမား

၁၉၉၂ ခႏစတြင စတငတညေထာငခေသာ ကရငလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သည လြတလပေသာလထအေျချပအဖြ႔အစညးတစချဖစၿပး ျမနမာျပညအ တြငး လ႔အခြငအေရးအေျခအေန တးတကေကာငးမြနလာေစရန ရြာသားမား၏အသမားက မတတမးတငျခငးႏင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကခရမႈမား အေပၚ သတ႔၏အခြငအေရးမားက ျပနလညေတာငးဆျခငး၊ တ႔ျပနကာကြယျခငး စသညနညးဗဟာမားအား ပပးေပးျခငးျဖင လပေဆာငေနပါသည။ ထ႔အျပင ရရသညသတငးအခကအလကမားက ျဖန႔ေဝေပးျခငးႏင ခးေဖာကမႈမားကကာကြယလကရသည ရြာသားမား၏နညးဗဟာမားပမ ေကာငးမြနေစရန ၎တ႔ႏငပးေပါငးလပေဆာငမႈမားလပျခငးျဖင ျမနမာျပညရလ႔အခြငအေရးအေျခအေန ပမတးတကေကာငးမြနလာေစရန ႀကးပမးလကရပါသည။ ကြႏပတ႔၏လပငနးမားက အေသးစတသရလပါက www.khrg.org တြင ဖတရႈႏငပါသည။ရ g g ြ ရႈ ည

9.4 437.4 x 309 mm