1

ตพมพในวารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

อทธพลของภาวะผน าของผบรหารตอสมรรถนะโรงเรยน ของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

Influence of Administrator’s Leadership on School Competency of Small-Sized Primary Schools under the Office of Basic Education Commission

ธวชชย ตงอทยเรอง1 twatchait@gmail.com

บทคดยอ การวจยครงน มวตถประสงคเพอ 1) ศกษาระดบของภาวะผน าของผบรหารและสมรรถนะโรงเรยน

2) ศกษาระดบความสมพนธระหวางภาวะผน าของผบรหารและสมรรถนะโรงเรยน และ 3) ศกษาระดบอทธพลของภาวะผน าของผบรหารตอสมรรถนะโรงเรยน กลมตวอยาง คอ โรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ผตอบแบบสอบ คอ ผอ านวยการ และครผสอน เครองมอทใชเกบขอมลเปนแบบสอบถามเกยวกบภาวะผน าและสมรรถนะโรงเรยน โดยใชเทคนคการสมตวอยางแบบหลายขนตอน มผตอบแบบสอบถาม 391 คน สถตทใชในการวเคราะหขอมลคอ คาความถ รอยละ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน คาความเบ คาความโดง การวเคราะหองคประกอบเชงยนยน และการวเคราะหเสนทาง จากการวจย พบวา 1) ระดบภาวะผน าของผบรหารกบสมรรถนะโรงเรยนอยในระดบมาก 2) ความสมพนธระหวางภาวะผน าของผบรหารและสมรรถนะโรงเรยนอยในระดบสง (r = 0.69; p<.01) และ 3) ภาวะผน าของผบรหารมอทธพลทางบวกตอสมรรถนะโรงเรยนทระดบ ß=.80 (p<.01) การคนพบในการวจยครงนคอ หากผบรหารสรางแรงบนดาลใจครและการกระตนใหครใชความคด จะสงผลตอสมรรถนะโรงเรยนในดาน สมรรถนะการจดการ และสมรรถนะการเปลยนแปลงหรอกระบวนการ ค าส าคญ: ภาวะผน า / สมรรถนะโรงเรยน / โรงเรยนขนาดเลก

Abstract The purposes of this research were: 1) to determine administrator’s leadership and school competency 2) to analyze correlation between administrator’s leadership and school competency and 3) to analyze the influence of administrator’s leadership on school competency. Samples were small-sized primary schools under the Office of Basic Education Commission. The respondents comprised of principals and teachers. Instruments used for data collection were questionnaires of leadership and school competency using multi-stage random sampling technique. There were three hundred and nineteen (391) questionnaires received. Statistics used for analysis were frequency, percentage, mean, standard deviation, skewness, kurtosis, confirmatory factor analysis and path analysis. The findings revealed that: 1) both * อาจารย ดร. ประจ าสาขาภาวะผน าทางการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

2

ตพมพในวารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

administrator’s leadership and school competency were at a high level 2) The correlation between administrator’s leadership and school competency was high (r = 0.69; p<.01) and 3) administrator’s leadership had direct positive effect on school competency (ß=.80, p<.01). The implications of the research findings were that, if administrators use inspiration and intellectual stimulation to motivate teachers there will be an increase in managerial competencies and transformation-based competencies. Keywords: Leadership / School Competency / Small-Sized School

บทน า โรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมปรมาณมากถง 15,416 แหง จาก จ านวนโรงเรยนประถมศกษา

สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทงหมด 28,470 ทวประเทศ (OBEC, 2015) และมการรายงานจากส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา ไดประกาศผลด าเนนการประเมนคณภาพสถานศกษาภายนอกในระดบการศกษาขนพนฐานรอบท 3 (พ.ศ. 2554-2558) ประจ าปงบประมาณ 2556 พบวาโรงเรยนขนาดเลกเปนกลมทไมผานการรบรองมากทสดคอไมผานการรบรองมากถงรอยละ 32.12 ท าใหทราบวา การศกษาในระดบประถมศกษาขนาดเลกนน ยงตองการไดรบการพฒนาในมตตางๆเพอยกระดบคณภาพการศกษาโรงเรยนเหลาน อกทงโรงเรยนขนาดเลกมจ านวนมากเพมขนทกป และมจ านวนนกเรยนเปนสดสวนจ านวนมาก จ านวนของนกเรยนในโรงเรยนขนาดเลกทไดรบผลกระทบจากปญหาคณภาพการจดการศกษาดงกลาวผลกดนใหเปนปญหาระดบชาต ดงนนปญหาคณภาพการจดการศกษาในโรงเรยนขนาดเลกจงเปนปญหาขนาดใหญของการจดศกษาขนพนฐานของประเทศไทย

ผบรหารสถานศกษาขนาดเลกทมกระจายอยทวประเทศนนมกจะมปญหาทางดานการจดการทรพยากรใหเพยงพอตอความจ าเปนในการเรยนการสอน อกท งผบรหารและครตางกมภาระงานทหลากหลายเนองจากจ านวนครทมอยอยางจ ากดในแตละโรงเรยน ซงสงผลกระทบตอผลสมฤทธของการเรยนและคณภาพการเรยนการสอน ดงนนความสามารถในการบรหารจดการ ใหสอดคลองกบบรบททองถน และความสามารถในการจดการทางทรพยากรของโรงเรยน ทงทรพยากรทเปนบคลากร และทเปนเงน วสด สอการสอน และอนๆ Bennis และ Nanus (1985) กลาววา ภาวะผน ามความส าคญตอความส าเรจขององคการเปนอยางมากเพราะเปนปจจยทท าใหองคการมชวตชวา เปนผทมบทบาทหลากหลายทจะตองมอทธพลตอคร นกเรยน ผปกครองและชมชน เพอน าใหโรงเรยนสามารถมความกาวหนาและพฒนาไดตามวตถประสงค ดงนน ผบรหารโรงเรยนขนาดเลกจงมบทบาทส าคญอยางมากตอความส าเรจในการบรหารจดการโรงเรยนทมความเฉพาะและมความจ ากดเพอใหโรงเรยนมศกยภาพในการผลตนกเรยนทมผลสมฤทธตามเกณฑมาตราฐานการศกษาและผลตนกเรยนทมคณภาพภายใตความจ ากดของทรพยากร

3

ตพมพในวารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

สมรรถนะองคการเปนเครองบงชความสามารถในการปฏบตงานสความส าเรจขององคการตามวตถประสงคทคาดหวง (Reimann, 1982) โรงเรยนคอองคการทางการศกษาทสามารถคาดเดาความส าเรจไดจากสมรรถนะดานตางๆ Berlin (1990) ศกษาวจยพบวาสมรรถนะขององคการสงผลตอผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน หากวเคราะหเขาไปถงองคประกอบโรงเรยนในเชงระบบตามแนวคดประสทธผลของโรงเรยนของ Hoy และ Miskel (2012) ซงพฒนาอยบนแนวคดทฤษฎเชงระบบ (Bertalanffy, 1968) ดงน สมรรถนะโรงเรยนจงสามารถวดไดจาก สมรรถนะของปจจยน าเขา สมรรถนะของกระบวนการ และสมรรถนะของผลผลต Lado et al. (1992) ไดตพมพ “A competency-based model of sustainable competitive advantage: Toward a conceptual integration” ซงไดน าเสนอตวแบบสมรรถนะเพอความไดเปรยบในการแขงขนทย งยน บนแนวคดเชงระบบ ทใหน าหนกกบกบสภาพแวดลอมตามแนวนกทฤษฎยคคลาสสค ซงตอมา Escrig‐Tena และ Bou‐Llusar (2005) ไดตพมพบทความชอ “A Model for Evaluating Organizational Competencies: An Application in the Context of a Quality Management Initiative” ซงไดน าเสนอตวแบบทใกลเคยงตามแนวคดเชงระบบของ Lado et al. (1992) แต Escrig-Tena ไดพฒนาตวแบบขนบนรากฐานของการจดการเชงคณภาพ ซงประกอบไปดวย การจดการเชงยทธศาสตร ทฤษฎฐานทรพยากรองคการ และทฤษฎสมรรถนะเชงพลวต บนแนวคดของทฤษฎของ ลาโดและคณะ เรยกวาตวแบบรวมของ ‘สมรรถนะทสมบรณ’ (aggregate model of the wealth of competencies) โดยใหความเหนวาสมรรถนะทสมบรณนน เกดจากสมรรถนะองคการในดานตางๆทหลากหลาย ในแตละดานกจะเปนสมรรถนะหนงๆ แตเมอน ามารวมกนกจะเกดความสมบรณขององคการ ประกอบดวย 4 ดานคอ สมรรถนะดานการจดการ (managerial competencies) สมรรถนะดานทรพยากรหรอปจจยน าเขา (input-based competencies) สมรรถนะดานการเปลยนแปลง (transformation-based competencies) และสมรรถนะดานผลผลต (output-based competencies) ซงสมรรถนะทง 4 สงผลโดยตรงตอสมรรถนะองคการโดยรวม

จากการทบทวนวรรณกรรมและการวจย พบวา งานวจยจ านวนมากศกษาเรองสมรรถนะในบคคล ซงเปนเพยงองคประกอบหนงของระบบสมรรถนะโรงเรยน และมงานวจยจ านวนนอยทศกษาอทธพลของภาวะผน าของผบรหารกบสมรรถนะโรงเรยน แตตวแบบทางทฤษฎสมรรถนะโรงเรยนมกไมมรปแบบทฤษฎทชดเจน ผวจยจงเหนควรทจะศกษาเรองอทธพลของภาวะผน าของผบรหารตอสมรรถนะของโรงเรยน ซงพฒนาจากหลกทฤษฎขางตนทสามารถชวยใหเหนองคประกอบของสมรรถนะโรงเรยนชดขนและจะเปนประโยชนตอผบรหารการศกษาทจะน าแนวคดเรองสมรรถนะโรงเรยนไปใชตอไปและเพอใหทราบวา ภาวะผน า มความสมพนธและอทธพลตอสมรรถนะโรงเรยนดวยวธการทางสถต

วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาระดบของภาวะผน าและสมรรถนะโรงเรยนของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกใน

สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

4

ตพมพในวารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

2. เพอศกษาความสมพนธระหวางภาวะผน าและสมรรถนะโรงเรยนของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

3. เพอศกษาอทธพลของภาวะผน าของผบรหารตอสมรรถนะโรงเรยนของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

กรอบแนวคดในการวจย จากการทบทวนวรรณกรรม ผวจยจงใชแนวคดเชงระบบเพอหาอทธพลระหวางตวแปรตนและตว

แปรตาม ตวแปรตนผวจยใชแนวคดภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) ของ Bass และ Avolio (1990) ทไดศกษาศกษาภาวะผน าโดยศกษาผน าทมชอเสยงในองคการรฐบาลและเอกชน 90 ราย พบวาผน าสวนใหญมลกษณะของผน าการเปลยนแปลง โดยมองคประกอบ 4 ดานคอ คอ 1) การสรางบารม (charisma) 2) การสรางแรงบนดาลใจ (inspiration) 3) การกระตนปญญา (intellectual stimulation) และ 4) การค านงถงความเปนเอกบคคล (individual consideration) สวนตวแปรตาม คอสมรรถนะโรงเรยน ผวจยใชแนวคด Escrig‐Tena และ Bou‐Llusar (2005) ซงไดศกษาตวแบบสมรรถนะองคการทมองคประกอบ 4 ดานคอ 1) สมรรถนะดานการจดการ (managerial competencies) 2) สมรรถนะดานการเปลยนแปลง/กระบวนการ (transformation-based competencies) 3) สมรรถนะดานทรพยากรหรอปจจยน าเขา (input-based competencies) และ 4) สมรรถนะดานผลผลต (output-based competencies)

วธด าเนนการวจย 1. ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทศกษาวจยครงนคอโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกสงกดส านกงานคณะกรรมการ

การศกษาขนพนฐาน จากการส ารวจของส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานในปการศกษา 2556 มโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกจ านวน 15,305 โรงเรยน (ขอมลจากส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ณ. วนท 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2557) (OBEC, 2015)

กลมตวอยางทใชในการวจยคอ โรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน โดยมโรงเรยนเปนหนวยวเคราะห (unit of analysis) มผอ านวยการและครผสอนเปนผใหขอมลหลก (respondents) การก าหนดขนาดกลมตวอยาง เนองจากผวจยตองการศกษาเสนอทธพล จงตองใชตวอยางอยางนอย 20 ตวอยางตอหนงตวแปรสงเกตได (Anderson & Gerbing, 1988) ในรปแบบการวจยนประกอบดวย 8 ตวแปรสงเกตได จงตองการกลมตวอยางอยางนอย 160 ตวอยาง แตหากดจากจ านวนประชากรโรงเรยนแลว การก าหนดขนาดตวอยางของ Taro Yamane (1967) ควรใชตวอยางไมนอยกวา 390 ตวอยาง ดงนน ผวจยจงก าหนดขนาดกลมตวอยางเปน 400 คน การสมตวอยางใชวธการสมตวอยางหลายขนตอน (Multistage Random Sampling) ขนท 1 จ าแนกเขตตรวจราชการกระทรวงศกษาธการ ออกเปน 19 เขตตรวจราชการ ขนท 2 สมจงหวดตามสดสวนจ านวนจงหวดทอยในแตละเขตตรวจราชการกระทรวง

5

ตพมพในวารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

ศกษาธการ โดยสมอยางงายไดจ านวน 20 จงหวด ขนท 3 สมเขตพนทการศกษาประถมศกษาทอยในแตละจงหวด โดยสมอยางงายไดจ านวน 20 เขตพนทการศกษา ขนท 4 สมโรงเรยนในแตละเขตพนทการศกษา ใหไดเขตพนทการศกษาละ 10 โรงเรยน โดยสมอยางงายไดจ านวน 200 โรงเรยน ขนท 5 สมครผสอนในแตละโรงเรยนๆ ละ 2 คน ไดกลมตวอยางครผสอนจ านวน 400 คน

2. เครองมอวจยและการเกบและรวบรวมขอมล 2.1 การสรางเครองมอ ใชในการศกษาอทธพลของภาวะผน าของผบรหารโรงเรยนตอสมรรถนะ

โรงเรยนของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มเนอหาครอบคลมทฤษฎภาวะผน าตามแนวคดของ Bass และ Avolio (1990) มองคประกอบ 4 ดานคอ 1) การสรางบารม 4) การสรางแรงบนดาลใจ 3) การกระตนการใชปญญา และ 4) การค านงถงความเปนเอกบคคล และ ทฤษฎสมรรถนะองคการของ Escrig‐Tena และ Bou‐Llusar (2005) ทมองคประกอบ 4 ดานคอ 1) สมรรถนะดานการจดการ 2) สมรรถนะกระบวนการ 3) สมรรถนะดานทรพยากร และ 4) สมรรถนะดานผลผลต

2.2 เครองมอประกอบดวย 3 สวน คอ สวนท 1 แบบสอบถามชนดตรวจสอบรายการเปนค าถามแบบเลอกตอบเกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม มจ านวน 4 ขอ สวนท 2 แบบสอบถามภาวะผน า ม 4 ดาน จ านวน 24 ขอ สวนท 3 แบบสอบถามการรบรสมรรถนะของโรงเรยน ม 4 ดาน จ านวน 26 ขอ รวมจ านวนขอค าถามทงสน 54 ขอ เปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคาของลเคอรท (Rating Scale) 5 ระดบ แบบสอบถามถกน ามาวเคราะหหาคา Content Validity Index (CVI) แบบสอบถามทงฉบบไดคา 0.842 และทดสอบเพอหาคาสมประสทธอลฟาของครอนบาค มเทากบ 0.915

2.3 ผวจยแนบหนงสอแสดงขอความอนเคราะหในการเกบขอมลจากมหาวทยาลย เอกสารการรบรองการวจยในมนษย และแบบสอบถามเพอการวจย และในการเกบรวมรวมขอมล ผวจยไดสงแบบสอบถามไปทงสน 440 ชด ไปยงโรงเรยนขนาดเลกในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานตามรายชอโรงเรยนทไดจากการสมขางตน ผวจยไดรบแบบสอบถามกลบคนมาเปนจ านวน 391 ชด ซงคดเปนรอยละ 88.86

3. การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลทางสถตมดงน 1) การวเคราะหขอมลพนฐานของกลมตวอยางโดยใชสถต

บรรยาย ไดแก ความถ (Frequency) รอยละ (Percentage) คาเฉลย (Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard deviation) 2) วเคราะหหาความเหมาะสมของขอมลโดยใชสถต คาความเบ (Skewness) และคาความโดง (Kurtosis) เพอตรวจสอบการแจกแจงของขอมลและสถตคาสมประสทธสหสมพนธ (correlation coefficient) เพอตรวจสอบระดบความสมพนธ 3) สถตอางองแบบไมมพารามเตอรวเคราะหหาองคประกอบเชงยนยน (confirmatory factor analysis) เพอตรวจสอบองคประกอบของตวแปรแฝงและเพอทราบคาน าหนกขององคประกอบในแตละตวแปร และ 4) วเคราะหรปเสนทางอทธพล (Path Analysis) เพอ

6

ตพมพในวารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

ตรวจสอบความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ ดวยคาสถตทใชในการตรวจสอบความสอดคลองของรปแบบดงน 1) คาไคสแควร (²) 2) คาไคสแควรตอองศาความเปนอสระ (²/df หรอ cmin/df) 3) ดชนวดความสอดคลองเชงสมบรณ (Absolute fit indices) ซงมดชนวดระดบความสอดคลอง (Goodness of Fit: GFI) ซงแสดงถงปรมาณความแปรปรวนและความแปรปรวนรวมทอธบายไดดวยรปแบบ ดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแก (Adjusted Goodness of Fit: AGFI) แสดงถงปรมาณความแปรปรวนและความแปรปรวนรวมทอธบายไดดวยรปแบบโดยปรบแกดวยองศาความเปนอสระ คา GFI และ AGFI ทยอมรบไดควรมคาตงแต 0.9 ขนไป และดชนรากทสองของคาความคลาดเคลอนก าลงสองของการประมาณคา (Root Mean Square of Approximation: RMSEA) และสดทายการวเคราะหอทธพลดวยสถตแสดงเสนอทธพลทางตรงของตวแปรทมอทธพลตอสมรรถนะของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

ผลการวจยและอภปรายผล ดานคณลกษณะกลมตวอยาง พบวา ผตอบแบบสอบถามการวจยในครงน จ านวน 391 คนเปน

จ านวนรอยละ 97.75 ของกลมตวอยาง เปนเพศชายคดเปนรอยละ 43.6 และเพศหญงคดเปนรอยละ 56.4 มอายอยระหวาง 31 – 40 ป คดเปนรอยละ 23.1 และ ระหวาง 51 – 60 ป คดเปนรอยละ 46.4 มอายเฉลย 45.54 ป จบการศกษาปรญญาตรมากทสด คดเปนรอยละ 46.7 และ รบราชการไมเกน 10 ป คดเปนรอยละ 28.0 และรบราชการนานกวา 30 ป มากถงรอยละ 30.1

ตารางท 1 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลของตวแปรสงเกต

ตวแปร X S.D. แปลผล Skewness Kurtosis

1. การสรางบารม (LD1) 4.21 0.65 มาก -1.18 3.36 2. การสรางแรงบนดาลใจ(LD2) 4.20 0.63 มาก -1.12 2.86 3. การกระตนการใชปญญา (LD3) 4.11 0.63 มาก -0.93 2.40 4. การค านงความเปนเอกบคคล (LD4) 4.06 0.70 มาก -0.60 0.60 5. สมรรถนะดานการจดการ (SC1) 4.15 0.49 มาก -0.06 -0.44 6. สมรรถนะดานกระบวนการ (SC2) 4.14 0.52 มาก -0.14 -0.38 7. สมรรถนะดานทรพยากร (SC3) 4.10 0.52 มาก -0.09 -0.60 8. สมรรถนะดานผลผลต (SC4) 3.73 0.57 มาก 0.10 -0.33

จากตารางท 1 ดานการรบรของตวแปรสงเกต พบวา ตวแปรทงหมด มคาเฉลยระหวาง 3.73 และ 4.21 และมคาเบยงเบนมาตรฐานระหวาง 0.49 และ 0.70 โดย มตวแปรการสรางบารมมคาสงทสด มคาเฉลยเทากบ 4.21 อยในระดบมาก มคาเบยงเบนมาตรฐาน 0.65 รองลงมาคอ การสรางแรงบนดาลใจ มคาเฉลยเทากบ 4.20 อยในระดบมาก โดยมคาเบยงเบนมาตรฐาน 0.63 สวนตวแปรทมคาเฉลยต าทสด คอ ตวแปร

7

ตพมพในวารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

สมรรถนะดานผลผลต มคาเฉลยเทากบ 3.37 อยในระดบมาก มคาเบยงเบนมาตรฐาน 0.57 จากคาเบยงเบนโดยรวมมคาเบยงเบนชวงแคบๆ แสดงวาตวแปรทกตวมการรบรทไมแตกตางกนมาก

ในดานการกระจายตวของขอมล พบวา ในดานการกระจายตวของขอมล ตวแปรสงเกตมคาความเบ (Skewness) อยในชวง -1.18 ถง 0.10 โดยตวแปรทมคาความเบมากทสดคอ การสรางบารม มคาเทากบ -1.18 ตวแปรทมคาความเบนอยทสดคอ สมรรถนะดานการจดการ มคาเทากบ -0.06 สวนคาความโดงของตวแปรพบวามคาความโดงอยในชวง - 0.60 ถง 3.36 โดยตวแปรทมคาความโดงมากทสดคอ การสรางบารม มคาเทากบ 3.36 และตวแปรทมคาความโดงนอยทสด คอ สมรรถนะดานทรพยากร มคาเทากบ - 0.60 คาความเบและความโดงทกตวแปรอยในเกณฑปกต คอ คาความเบตองไมเกน 2 และคาความโดงไมเกน 7 (West et al., 1995) สรปวาตวแปรทกตวมการกระจายใกลเคยงกนทโคงปกต

ตารางท 2 เมทรกซสหสมพนธระหวางตวแปรสงเกต

LD1 LD2 LD3 LD4 SC1 SC2 SC3 SC4

LD1 1 LD2 .781** 1 LD3 .741** .766** 1 LD4 .697** .730** .744** 1 SC1 .561** .667** .660** .578** 1 SC2 .558** .654** .634** .577** .771** 1 SC3 .478** .610** .608** .587** .708** .719** 1 SC4 .246** .318** .333** .307** .376** .365** .454** 1

** p < 0.01 (Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed))

จากตารางท 2 เมอพจารณาคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรสงเกตทงหมด พบวา คาความสมพนธอยระหวาง .274 ถง .781 หาก คาความสมพนธทสงทสดคอ .781 คอ คความสมพนธระหวาง การสรางบารม (LD1) และ การสรางแรงบนดาลใจ (LD2) คความสมพนธทต าทสด คอ .246 คอ คาความสมพนธระหวาง การสรางบารม (LD1) และ สมรรถนะดานผลผลต (SC4) หากพจารณาเฉพาะตวแปรภาวะผน า คาความสมพนธของตวแปรภายในอยระหวาง .697 และ .781 คความสมพนธทสงทสดคอ คาความสมพนธระหวาง การสรางบารม (LD1) และ การสรางแรงบนดาลใจ (LD2) มคา .816 หากพจารณาเฉพาะตวแปรสมรรถนะของโรงเรยน คาความสมพนธของตวแปรภายใน อยระหวาง .365 และ .771 คทมคาความสมพนธสงทสดคอ สมรรถนะดานการจดการ (SC1) และ สมรรถนะดานกระบวนการ (SC2) มคา .771 คาความสมพนธทกคตวแปรสงเกต อยในระดบนยส าคญ 0.01 และ คาความสมพนธอยในเกณฑมาตรฐานทไมสงเกน (Hu & Bentler, 1999)

8

ตพมพในวารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

ตารางท 3 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานตวแปรแฝง

X S.D แปลผล

ภาวะผน า 4.15 .60 มาก สมรรถนะโรงเรยน 4.03 .43 มาก

ตารางท 4 คาสหสมพนธระหวางตวแปรแฝง

ภาวะผน า สมรรถนะโรงเรยน

ภาวะผน า 1

สมรรถนะโรงเรยน .69** 1 ** p < 0.01

ในการวเคราะหตวแปรแฝง ภาวะผน า และ สมรรถนะของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก พบวา ภาวะผน าอยในระดบมาก และ สมรรถนะของโรงเรยนอยระดบมากเชนกน และคาสหสมพนธระหวางตวแปรแฝง มความสมพนธ .69 ทระดบนยส าคญ 0.01 ซงมความสมพนธกนอยในระดบสง (Cohen, 1988)

ภาพท 1: อทธพลของภาวะผน าของผบรหารตอสมรรถนะโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก

การวเคราะหตวแบบของภาวะผน า เพอหาความสอดคลองตวแบบของตวแปรดวยวธการวเคราะหเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis: CFA) พบวา ตวแบบของตวแปรภาวะผน า มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ โดยพจารณาจากคา ไคสแควรมคาเทากบ 2.093 คาองศาอสระเทากบ 1 คา χ2/df เทากบ 2.093 และเมอพจารณาดชนความสอดคลองของรปแบบกบขอมลเชงประจกษ พบวา GFI เทากบ 0.998, AGFI เทากบ 0.978 และ RMSEA เทากบ 0.048 และ เมอพจารณาคาน าหนกขององคประกอบ พบวา การสรางแรงบนดาลใจ (LD2) มคาน าหนกสงทสด คอ 0.96 รองลงมาคอ การกระตนใหใชปญญา (LD3) มคาน าหนก 0.90 และการวเคราะหตวแบบของตวแปรสมรรถนะของโรงเรยนเพอหาความสอดคลองของตวแบบ พบวา ตวแบบของตวแปรสมรรถนะของโรงเรยน มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ โดยพจารณาจากคา ไคสแควรมคาเทากบ .365 คาองศาอสระเทากบ 1 คา χ2/df เทากบ .365 และเมอพจารณาดชนความสอดคลองของรปแบบกบขอมลเชงประจกษ พบวา GFI เทากบ 1.000, AGFI เทากบ 0.996 และ RMSEA เทากบ 0.000 และ เมอพจารณาคาน าหนกขององคประกอบ พบวา สมรรถนะดานการจดการ (SC1) มคาน าหนกสงทสด คอ 0.88 ทมน าหนกองคประกองเทากนคอ สมรรถนะดานกระบวนการ (SC2) มคาน าหนก 0.88 จงถอวา ตวแบบของตวแปรทงสองเหมาะสมตอการน ามาวเคราะหหาคาอทธพลตอไป

9

ตพมพในวารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

การวเคราะหเสนอทธพลภาวะผน าตอสมรรถนะของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก เมอวเคราะหความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ และวเคราะหคาสมประสทธเสนทางจากตวแปรตนภาวะผน าและตวแปรตามสมรรถนะของโรงเรยน ผลการวเคาะห พบวา รปแบบอทธพลระหวางตวแปรทมการปรบแกแลว มความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ โดยพจารณาจากคา ไคสแควรมคาเทากบ 17.64 คาองศาอสระเทากบ 14 คา χ2/df เทากบ 1.26 และเมอพจารณาดชนความสอดคลองของรปแบบกบขอมลเชงประจกษ พบวา GFI เทากบ 0.991, AGFI เทากบ 0.976 และ RMSEA เทากบ 0.023 และเมอวเคราะหเสนทางอทธพลภาวะผน าตอสมรรถนะของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก พบวา ตวแปรภาวะผน ามคาอทธพลทางบวกตอตวสมรรถนะของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยมคาระดบอทธพลท 0.80 อยางมนยส าคญทระดบ 0.01

จากผลการวเคราะหขางตน สามารถสรปผลการวจยอทธพลภาวะผน าของโรงเรยนตอสมรรถนะของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สามารถสรปผลการวจยตามวตถประสงคไดดงน 1) ระดบภาวะผน าของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน อยในระดบมาก และระดบสมรรถนะของโรงเรยนประถมศกษาในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานอยในระดบมาก 2) ความสมพนธระหวางภาวะผน าและสมรรถนะของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานอยในระดบสง มคาระดบความสมพนธ 0.69 อยางมนยส าคญทระดบ 0.01 และ 3) การศกษาอทธพลภาวะผน าของผบรหารตอสมรรถนะของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก พบวา ภาวะผน ามอทธพลทางบวกตอตวสมรรถนะของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกทระดบ β = 0.80 (p < 0.01) ผลการวจยเสนทางอทธพลสามารถท านายอทธพลไดรอยละ 64 (Saris & Stronkhorst, 1984) ผลการวเคราะหตวแบบเชงยนยนของภาวะผน า พบวา การสรางแรงบนดาลใจมคาน าหนกสงทสด (λ=0.96) รองลงมาคอการกระตนการใชปญญา (λ=0.90) ผลการวเคราะหตวแบบเชงยนยนของสมรรถนะโรงเรยน พบวา สมรรถนะดานการจดการมคาน าหนกสงทสด (λ=0.88) รองลงมาคอสมรรถนะดานกระบวนการ(λ=0.88) เสนทางอทธพลภาวะผน าของผบรหารตอสมรรถนะของโรงเรยน พบวา ตวแปรภาวะผน าของผบรหารมคาอทธพลทางบวกตอตวแปรสมรรถนะของโรงเรยน โดยมคาอทธพลท β = 0.80 (p < 0.01) ซงสามารถอภปรายไดดงน

ดานภาวะผน า พบวา การสรางแรงบนดาลใจเปนสงทส าคญทสดของผน า (λ=0.96) ผบรหารทดจะตองท าใหผรวมงานมแรงจงใจในการท างานดวยแรงกระตนจากภายในของผรวมงานเอง ผปฏบตงานจะมพลงใจท างานจนบรรลวตถประสงคขององคการไดอยางดวยตนเอง เครองมอทดส าหรบการสรางแรงบนดาลใจทองคการใชคอ วสยทศน วสยทศนเปรยบเหมอนแผนทเดนทางวาสงทองคการก าลงพยายามอยนจะไปจบหรอส าเรจอยณ.จดใด วสยทศนจงองคประกอบส าคญใชสรางแรงบนดาลใจ (Kirkpatrick, 2004; Sosik & Dinger, 2007) Sashkin & Sashkin (2003) ยนยนวาองคประกอบทส าคญของภาวะผน าทเขาศกษาดวยการสงเคราะหทฤษฎภาวะผน าจากทฤษฎทส าคญหลายทฤษฎ พบวา สงส าคญประการแรกของผน าท

10

ตพมพในวารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

จะตองมคอการมวสยทศนทจะน าพาองคการปฏบตหนาทไดอยางมพลงและชดเจน ดงนผบรหารการศกษาโรงเรยนขนาดเลกตองสรางแรงจงใจทถกตองแกครและบคลากรในโรงเ รยนดวยการสรางวสยทศนทถกตองสอดคลองกบโรงเรยนจงจะท าครในโรงเรยนเกดแรงบนดาลใจทท างานอยางตงใจเพอน าพาใหโรงเรยนไปสเปาหมายทมงหวง ดงนครและบคลากรของโรงเรยนจงจะกลายเปนทรพยากรบคคลทมสมรรถนะ เพราะหากครและบคลากรมแรงจงใจทดจากวสยทศนของผบรหารจะสงผลตอสมรรถนะดานกระบวนการ (λ=0.88) คอการจดการเรยนการสอน การบรหารโรงเรยนรวมกน ซงจะสงผลตอสมรรถนะของโรงเรยนโดยรวม

ในบรบทโรงเรยนขนาดเลกนน ประเดนปญหาทส าคญทสดคอ ทรพยากรของโรงเรยนมจ ากดมาก ทงคร เงน หองเรยน และสอการเรยนการสอน การกาวขามความจ ากดเหลานตองใชความรความสามารถในดานการบรหารจดการอยางมากในการจดการทรพยากร สภาษตไทยโบราณทกลาวไววา สองหวยอมดกวาหวเดยว นนยงถกเสมอ ผบรหารโรงเรยนตองสรางบรรยากาศการกระตนใหครและบคลากรของโรงเรยนใชความคดมากในการรวมมอกนบรหารจดการโรงเรยน เพอใหโรงเรยนถกบรหารจดการอยางเหมาะสมซงจะสงผลตอการสรางสมรรถนะดานการบรหารจดการ (λ=0.88) ไดอยางเตมก าลง แตหากผบรหารคดเองบรหารเอง นอกจากครจะไมไดถกกระตนใหใชความคดในการรวมบรหารจดการแลว จะสงผลตอสมรรถนะดานการบรหารจดการ และสมรรถนะของทรพยากรบคคลดวย (λ=0.81) ดงน ผบรหารตองใหครมสวนรวมในการรวมคดใชความคด พบความสอดคลองของงานวจยหลายชนทกลาวตรงกนวา การกระตนการใชปญญาคอองคประกอบทส าคญทสดของภาวะผน าการเปลยนแปลง (Hetland & Sandal, 2003; McGuire & Kennely, 2006; Vandenberghe et al., 2002) ดงนนผบรหารโรงเรยน สามารถสรางโอกาสกระตนการใชความคดของคร ทงในการประชม การรวมหารองานแทนทจะสงงาน กบครและบคลากรในโรงเรยน เปดโอกาสใหครและบคลากรมชองทางในการแสดงออกทางความคดและตอยอดไปสการบรหารจดการและปรบปรงกระบวนการปฏบตงาน ซงจะสงผลตอสมรรถนะโรงเรยนโดยรวม

ในประเดนทสมรรถนะผลการผลต ซงมคาต าทสด (λ=0.63) แสดงใหทราบวา ผบรหารโรงเรยนขนาดเลกมอทธพลตอสมรรถนะดานผลผลตระดบมาก แตไมมากเหมอนสมรรถนะดานอนๆ นนหมายถงวา ผบรหารควรใหน าหนกกบบทบาทผบรหารโรงเรยนดาน สรางสมรรถนะดานการจดการ สมรรถนะดานกระบวนการ และสมรรถนะดานการจดการทรพยากรกอน ซงเปนองคประกอบส าคญตอการยกระดบสมรรถนะโรงเรยนโดยรวมได หรอกลาวอกนยหนงคอ สมรรถนะดานผลผลตซงชวดดวยผลการเรยนของนกเรยนนน วดไดจากผลสมฤทธจากกระบวนการเรยนการสอนของคร ผมหนาทและบทบาทโดยตรงตอสมรรถนะดานผลผลต

จากผลการศกษา อทธพลภาวะผน าของผบรหารตอสมรรถนะโรงเรยนของโรงเรยนประถมศกษาในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน พบวา ภาวะผน ามความสมพนธกบสมรรถนะโรงเรยนในระดบสงโดยมคาความสมพนธท 0.69 และภาวะผน ามอทธพลตอสมรรถนะโรงเรยนเทากบ .80

11

ตพมพในวารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

อยในระดบสงเชนกน ดงทกลาวไวขางตนวา สมรรถนะโรงเรยนนนเปนเครองบงชความสามารถในการด าเนนกจกรรมของโรงเรยนไปสวตถประสงคและความส าเรจ ดงน ผบรหารโรงเรยนขนาดเลกจงควรเอาใจใสในเรองสมรรถนะในดานตางๆ โดยเฉพาะสมรรถนะดานการจดการและสมรรถนะดานกระบวนการซงมความส าคญอยในระดบสงตอสมรรถนะโรงเรยนโดยรวม ผบรหารสามารถเพมสมรรถนะหรอศกยภาพของโรงเรยนขนไดหากผบรหารใชภาวะผน าการเปลยนแปลง ดานการสรางแรงบนดาลใจ และการกระตนใหใชปญญา ซงจะสงผลตอความสามารถของโรงเรยนในการบรหารจดการท งสมรรถนะการจดการและสมรรถนะกระบวนการ และสมรรถนะทรพยากร Chowdhury (2003) ผเขยนหนงสอ “องคการในศตวรรษท 21” ยนยนถงความสมพนธวา ภาวะผน าทมอทธพลตอสมรรถนะองคการทเปนศนยกลางของพลวตในการจดการองคการเชงระบบ (dynamic of systematic organization) และจะขบเคลอนองคการไปอยางเปนระบบ

ขอเสนอแนะ 1. หนวยงานตนสงกดและผบรหารการศกษาควรน าแนวคดเรองสมรรถนะโรงเรยนไปปรบใชใน

การบรหารการศกษาเพอใชเปนเครองมอในการวเคราะหศกยภาพของโรงเรยน ซงจะสามารถใชท านายผลสมฤทธของนกเรยนและประสทธผลของโรงเรยน

2. ผบรหารควรมและใชวสยทศนของโรงเรยนใหเปนประโยชนอยางจรงจง เพราะเปนเครองมอส าคญในการสรางแรงบนดาลใจในการปฏบตงานของครและบคลากรในสถานศกษาไดเปนอยางด ซงจะสงผลตอการเรยนการสอนของครตอไป

3. ผบรหารสถานศกษาควรพฒนาศกยภาพในการบรหารจดการโดยเฉพาะการบรหารจดการเชงกลยทธรวมกบครและบคลากรโรงเรยนเพอใหครและบคลากรโรงเรยนไดเกดการกระตนปญญา อนจะน าไปสการพฒนาสมรรถนะดานกระบวนการ โดยเฉพาะดานการเรยนการสอน ซงเปนหวใจส าคญของโรงเรยน เปดชองทางใหครไดรวมคดในการประชมและการแกไขปญหาของโรงเรยนมากขน

4. การวจยครงนศกษาเพยงกลมโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกในสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานเทานนน ซงเปนองคการทางการศกษาเพยงสวนหนงในประเทศไทย จงควรแนวคดเรองสมรรถนะโรงเรยนไปศกษากบโรงเรยนและสถานศกษาในระดบอนๆ เพอน ามาศกษาเทยบเคยงหรอบรณาการเพอใหไดแนวคดสมรรถนะโรงเรยนใหมถกตองและชดเจนมากขน

5. ควรมการศกษาความสมพนธระหวางสมรรถนะโรงเรยนกบตวแปรอนๆ เชน ศกษากบประสทธผลของโรงเรยน เพอสามารถน ามาใชเปนองคประกอบหนงในการท านายความส าเรจของสถานศกษา

12

ตพมพในวารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

เอกสารอางอง Anderson, J., & Gerbing, D. (1984). The effect of sampling error on convergence, improper solutions, and

goodness-of-fit indices for maximum likelihood confirmatory factor analysis. Psychometrika, 49(2), 155-173.

Bass, B. M., & Avolio, B. J. (1990). Transformational leadership development : manual for the multifactor leadership questionnaire. Palo Alto, Calif.: Consulting Psychologists Press.

Bennis, W., & Nanus, B. (1985). Leadership: The strategies for taking charge. New York. Berlin, E Santiago. (1990) Organizational competence and student achievement in a small urban school

district, A Ph.D. Thesis. Bertalanffy, L. V. (1968). General system theory: Foundations, development, applications (p. 141). New

York: Braziller. Chowdhury, S. (2003). Organization 21C: Someday All Organizations Will Lead this Way: Prentice Hall. Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. Academic press. Escrig‐Tena, A. B., & Bou‐Llusar, J. C. (2005). A Model for Evaluating Organizational Competencies:

An Application in the Context of a Quality Management Initiative*. Decision Sciences, 36(2), 221-257.

Hetland J, Sandal GM. (2003). Transformational leadership in Norway: Outcomes and personality correlates. European Journal of Work and Organizational Psychology 12(2), 147-170.

Hoy, W. and C. Miskel (2012). Educational Administration: Theory, Research, and Practice: Ninth Edition, McGraw-Hill Higher Education.

Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural equation modeling: a multidisciplinary journal, 6(1), 1-55.

Kirkpatrick, S. A. (2004). Visionary leadership theory. Encyclopedia of Leadership, 1-4. Lado, A.A., Boyd, N.G., & Wright, P. (1992). A competency-based model of sustainable competitive

advantage: Toward a conceptual integration. Journal of Management, 18(1), 77-91. McGuire E, Kennerly SM. (2006). Nurse managers as transformational and transactional leaders. Nursing

Economics 24(4),179-185.

13

ตพมพในวารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

OBEC. (2015). Table 6: Numbers of Schools Students Teachers and Classrooms: Classified on number of students under the Office of the Basic Education Commission in Academic Year B.E. 2557. Retrieved on April 25 2015.http://www.bopp-obec.infohomewp-contentuploads2014116_rm26dno2t_sz1.pdf. (in Thai)

Reimann, B. C. (1982). Organizational competence as a predictor of long run survival and growth. Academy of Management Journal, 25(2), 323-334.

Sashkin, M., & Sashkin, M. G. (2003). Leadership that matters: The critical factors for making a difference in people's lives and organizations' success. Berrett-Koehler Publishers.

Saris, W. E., & Stronkhorst, L. H. (1984). Causal modelling in nonexperimental research: An introduction to the LISREL approach (Vol. 3). Amsterdam: Sociometric Research Foundation.

Sosik, J. J., & Dinger, S. L. (2007). Relationships between leadership style and vision content: The moderating role of need for social approval, self-monitoring, and need for social power. The Leadership Quarterly, 18(2), 134-153.

Vandenberghe C, Stordeur S, D'hoore W. (2002) Transactional and transformation leadership in nursing: Structural validity and substantive relationships. European Journal of Psychological Assessment 18(1), 16-29.

West, S.G., Finch, J.F. & Curran, P.J. (1995). Structural equation models with nonnormal variables. Problems and remedies. In R.H. Hoyle (Ed.). Structural equation modeling: Concepts, issues and applications (pp. 56-75). Newbury Park, CA: Sage.

Yamane, T. (1967). Statistics: an introductory analysis.