"Ill-treated by friends": Ottoman responses to British privateering in the mid-eighteenth century

4 5

Contents

ΠεριεχόμεναΓενικές Πληροφορίες

5Καλωσόρισμα

6Διοργάνωση

7Πρόγραμμα

12Συμμετέχοντες

15Περιλήψεις & Βιογραφικά Σημειώματα Ομιλητών

39Welcoming message

40Organisation

41Programme

46Participants

49Speakers’ Abstracts & CVs

Διοργάνωση συνεδρίου www.sylviaioannoufoundation.org

Χρόνος και τόπος διεξαγωγής 17-19 Οκτωβρίου 2014

Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (5ος όροφος)Νεοφύτου Δούκα 4, 106 74 ΑθήναΤ: (+30) 210 7228321/-3 F: (+30) 210 7239382E: [email protected] W: www.cycladic.gr

Γραμματεία συνεδρίου ERA LTDΓιάννης Αντωνίου, Έλενα ΓκούβαT: (+30) 210 3634944 F: (+30) 210 3631690 E: [email protected]Ασκληπιού 17, 106 80 Αθήνα

Γλώσσες συνεδρίου Ελληνικά και Αγγλικά, με ταυτόχρονη μετάφραση.

Εγγραφές στον χώρο του συνεδρίου Η Γραμματεία θα βρίσκεται στον χώρο διεξαγωγής του συνεδρίου καθ’ όλη τη διάρκεια των εργασιών, ενώ εγγραφές θα πραγματοποιούνται πριν από την έναρξη των εργασιών κάθε ημέρας. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας, διότι ο αριθμός των θέσεων είναι περιορισμένος.

Πιστοποιητικά παρακολούθησης Οι συμμετέχοντες στο συνέδριο μπορούν να παραλάβουν πιστοποιητικό παρακολούθησης από τη Γραμματεία, στο τέλος των εργασιών του συνεδρίου.

Κινητά τηλέφωνα Τα κινητά τηλέφωνα θα πρέπει να είναι απενεργοποιημένα εντός των αιθουσών όπου θα πραγματοποιούνται οι συνεδρίες.

Ιστοσελίδα συνεδρίου www.sylviaioannoufoundation.org/2nd-international-conference

6 7

Αγαπητοί Φίλοι,

Σας καλωσορίζουμε στο 2ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο Περιήγησης και Χαρτογράφησης του Ελληνικού Χώρου, που διοργανώνει το Sylvia Ioannou Foundation στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης από τις 17 έως και τις 19 Οκτωβρίου 2014, με τίτλο:

Κουρσάροι & Πειρατές στην Ανατολική Μεσόγειο, 15ος-19ος αι.

Βασικός στόχος του Συνεδρίου είναι να διερευνηθούν εκ νέου οι ιστορικές διαστάσεις ενός φαινομένου που επανέρχεται διαρκώς στο προσκήνιο έως τα τέλη του 19ου αιώνα, αγγίζοντας ωστόσο και τη σύγχρονή μας πραγματικότητα. Οι προσεγγίσεις των ομιλητών καλύπτουν έξι θεματικές ενότητες:

• Τόποι της Πειρατείας • Κλίμακα και Είδος επιδρομών σε εμπορικά πλοία • Πολιτική και Νομιμότητα • Πειρατεία και Κράτος • Απεικονίσεις της Πειρατείας • Πειρατεία: Παρελθόν και Παρόν

Η υλοποίηση αυτής της σειράς Συνεδρίων εντάσσεται στις δραστηριότητες του Sylvia Ioannou Foundation για τη διατήρηση, ανάδειξη και διάδοση της πολιτικής, ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου, σε σύνδεση και με το ευρύτερο γεωγραφικό και ιστορικό πλαίσιο του Ελληνικού και Μεσογειακού χώρου.

Το πρώτο Συνέδριο, με τίτλο Η Κύπρος στο σταυροδρόμι των αναζητήσεων χαρτογράφων και περιηγητών από τον 15ο έως τον 20ό

αιώνα, πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 2012. Έχουμε τώρα τη χαρά να μοιραστούμε μαζί σας την έκδοση επιλεγμένων εργασιών από τα Πρακτικά του πρώτου αυτού Συνεδρίου, στον τόμο Cyprus at the Crossroads. Geographical Perceptions and Representations from the Fifteenth Century.

Ευελπιστούμε πως και το 2ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο Περιήγησης και Χαρτογράφησης του Ελληνικού Χώρου θα αποδειχθεί αντάξιο των προσδοκιών σας.

Καλώς ήλθατε!

Άρτεμις ΣκούταρηΔιευθύντρια του Sylvia Ioannou Foundation

Καλωσόρισμα

8 9

Οργανωτική Επιτροπή

Σύλβια ΙωάννουΠρόεδρος

Ιδρύτρια του Sylvia Ioannou Foundation

Άρτεμις ΣκούταρηΓενική Γραμματέας

Διευθύντρια του Sylvia Ioannou Foundation

Επιστημονική Επιτροπή

Δημήτρης Δημητρόπουλος Κύριος Ερευνητής, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών (Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών), Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Παναγιώτης Ν. Δουκέλλης Καθηγητής, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών

David J. Starkey Professor, Department of History, University of Hull

Τζελίνα Χαρλαύτη Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο

Νικόλαος Χρυσίδης Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας, Southern Connecticut State University

Παρασκευή 17 Οκτωβρίου 2014

18:00-19:00 Εγγραφές

Εναρκτήρια Συνεδρία

19:00-19:45 Χαιρετισμοί Άρτεμις ΣκούταρηΔιευθύντρια Sylvia Ioannou FoundationΝικόλαος Χρ. ΣταμπολίδηςΔιευθυντής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης

Παρουσίαση Πρακτικών 2012Γιώργος ΤόλιαςΔιευθυντής Ερευνών, ΙΝΕ / ΕΙΕ

19:45-20:15 Εναρκτήρια ΟμιλίαDavid J. StarkeyDepartment of History, University of Hull

20:15-22:30 Δεξίωση Υποδοχής

Διοργάνωση Πρόγραμμα

10 11

Σάββατο 18 Οκτωβρίου 2014


Συνεδρία I – Τόποι της ΠειρατείαςΠρόεδρος: Εύα Καλπουρτζή

09:00-11:30 Τόποι πειρατείας: Χαρτογραφώντας την πειρατεία στην πρώιμη νεότερη Μεσόγειο μέσω αφηγήσεων αιχμαλωσίαςEda Özel

Πειρατεία και καταδρομή στην Ανατολική Μεσόγειο στις απαρχές του αιώνα των επαναστάσεων: Η οπτική των προξένων και των αξιωματούχων της Επτανήσου Πολιτείας (1800-1807)Γεράσιμος Δ. Παγκράτης

Ένα κέντρο πειρατικής δραστηριότητας στο Αιγαίο: Η Σύρος κατά τη διάρκεια της ΕπανάστασηςΑπόστολος Δελής

Πειρατές στα χρόνια της Επανάστασης – Τα πρόσωπα της πειρατείας και η αντίδραση των τοπικών κοινωνιώνΔημήτρης Δημητρόπουλος

ΣυζήτησηΣχολιασμός: Όλγα Κατσιαρδή-Hering

11:30-12:00 Διάλειμμα καφέ

Συνεδρία II – Κλίμακα και Είδος επιδρομών σε εμπορικά πλοίαΠρόεδρος: Colin Heywood

12:00-14:00 Καταδρομή και εμπόριο σκλάβων στις Κυκλάδες στα τέλη του 17ου αιώναΓιώργος Κουτζακιώτης

«Ιερή» λεηλασία; Οθωμανοί κουρσάροι στην Οθωμανική ιστοριογραφίαEmrah Safa Gürkan

‘Per omnes partes barbarie orientis’ – Καταδρομές Μαλτέζων κουρσάρων στο Λεβάντε τον 16ο-17ο αιώναJoan Abela

ΣυζήτησηΣχολιασμός: Νίκος Μπελαβίλας

14:00-15:30 Διάλειμμα

Συνεδρία III – Πολιτική και ΝομιμότηταΠρόεδρος: Νικόλας Κουρέας

15:30-17:30 «Δεν είναι νομικά επιτρεπτό (halal) να τους επιτεθούμε»: Πειρατεία και νόμος στην Οθωμανική Μεσόγειο του 17ου αιώναJoshua M. White

Με το βλέμμα του πειρατή: Οι Αγγλικοί και Γαλλικοί ναυτικοί χάρτες της Μεσογείου κατά τον 18ο αιώναChristine Petto

Πειρατές, καταδρομείς εμπορικών πλοίων και ουδέτεροι: Ναυτιλιακή βία και διεθνές δίκαιο στο Αιγαίο, 1770-1830Will Smiley

ΣυζήτησηΣχολιασμός: Βασίλης Καρδάσης

12 13

Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2014


Συνεδρία IV– Πειρατεία και ΚράτοςΠρόεδρος: Christine Petto

09:00-11:30 Επανακαλύπτοντας τον ‘Mr. Roberts’: Η αφήγηση αιχμαλωσίας στο Αιγαίο ενός Άγγλου ναυτικού (1692-1693)Colin Heywood

Κούρσος στα όρια των οικονομικών και εθνικών συμφερόντων: Εμπόριο και διπλωματία στην Ανατολική Μεσόγειο στα μέσα του 18ου αιώναΒασίλης K. Γούναρης

«Κακομεταχείριση από φίλους»: Οθωμανικές απαντήσεις σε Βρετανικές καταδρομές εναντίον εμπορικών πλοίων στα μέσα του 18ου αιώναMichael Talbot

Η συμμετοχή των Υδραίων στην πάταξη της πειρατείας στο Αιγαίο στις αρχές του 19ου αιώναΣοφία Λαΐου

ΣυζήτησηΣχολιασμός: Molly Greene

11:30-12:00 Διάλειμμα καφέ

Συνεδρία V – Απεικονίσεις της ΠειρατείαςΠρόεδρος: Νατάσσα Κωνσταντινίδου

12:00-14:00 Εικόνες της πειρατείας στην Oθωμανική λογοτεχνία, 16ος-18ος αιώναςΜαρίνος Σαρηγιάννης

Το κράτος-πειρατής: Μετα-αποικιακές διαδρομές μιας αυτοκρατορικής έννοιας από τον πρώτο έως τον τρίτο Βερβερικό Πόλεμο (1801-2011)Amedeo Policante

Κοκκινογένης, Μπάμπα & ΣΙΑ: Πειρατεία και παρωδία στο AsterixΝικόλαος Χρυσίδης

ΣυζήτησηΣχολιασμός: Maria Fusaro

14:00-15:30 Διάλειμμα

Καταληκτήρια ΣυνεδρίαΠρόεδρος: Παναγιώτης Ν. Δουκέλλης

15:30-17:00 Το έγκλημα της πειρατείας υπό το φως του διεθνούς δικαίουΠέτρος Σιούσιουρας και Εύη Μπαξεβάνη

ΣυμπεράσματαΤζελίνα Χαρλαύτη

14 15

Joan Abela Visiting Assistant Lecturer, Faculty of Laws, University of Malta

Βασίλης Κ. Γούναρης Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Απόστολος Δελής Μεταδιδακτορικός Ερευνητής, Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών, Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας

Δημήτρης Δημητρόπουλος Κύριος Ερευνητής, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών (Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών), Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Παναγιώτης Ν. Δουκέλλης Καθηγητής, Τμήμα Κοινωνιολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών

Maria Fusaro Senior Lecturer, Department of History, University of Exeter

Molly Greene Professor, Department of History and Hellenic Studies, Princeton University

Emrah Safa Gürkan Assistant Professor, Department of Political Science and International Relations, Istanbul 29 Mayıs University

Colin Heywood Honorary Research Fellow, Department of History, University of Hull

Εύα Καλπουρτζή τ. Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών

Βασίλης Καρδάσης Καθηγητής, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Όλγα Κατσιαρδή-Hering Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Νικόλας Κουρέας Ανώτερος Ερευνητής, Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών Κύπρου

Γιώργος Κουτζακιώτης Εντεταλμένος Ερευνητής, Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών (Τομέας Νεοελληνικών Ερευνών), Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Νατάσσα Κωνσταντινίδου Λέκτορας, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου

Σοφία Λαΐου Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο

Εύη Μπαξεβάνη Υποψήφια Διδάκτορας, Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Νίκος Μπελαβίλας Επίκουρος Καθηγητής, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Eda Özel PhD candidate, Department of History, Harvard University

Γεράσιμος Δ. Παγκράτης Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Christine Petto Professor, Department of History, Southern Connecticut State University

Amedeo Policante Assistant Professor, Department of Politics, History and International Relations, University of Nottingham

Μαρίνος Σαρηγιάννης Ερευνητής B΄, Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών, Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας

Πέτρος Σιούσιουρας Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Will Smiley Postdoctoral Research Associate, Department of Near Eastern Studies, Princeton University

Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης Καθηγητής, Διευθυντής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης


Michael Talbot Postdoctoral Researcher, Mediterranean Reconfigurations project, Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne

Joshua M. White Assistant Professor, Department of History, University of Virginia

Τζελίνα Χαρλαύτη Καθηγήτρια, Τμήμα Ιστορίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο

Νικόλαος Χρυσίδης Καθηγητής, Τμήμα Ιστορίας, Southern Connecticut State University

Συμμετέχοντες

16 17

Συνεδρία I /// Τόποι της Πειρατείας

Τόποι πειρατείας: Χαρτογραφώντας την πειρατεία στην πρώιμη νεότερη Μεσόγειο

μέσω αφηγήσεων αιχμαλωσίας

Eda Özel

Με την ανακατάληψη της Τύνιδας το 1574, οι Οθωμανοί κατοχύρωσαν μερικό

έλεγχο και σχέσεις αμοιβαίας εξάρτησης με τις Βορειοαφρικανικές περιοχές της Τύνιδας, της Αλγερίας και της Τρίπολης, τριών δηλαδή ιστορικά ενεργών πειρατικών βάσεων στη Μεσόγειο. Η ανακοίνωση αυτή αποτελεί επισκόπηση αφηγήσεων γραμμένων από μη Μουσουλμάνους αιχμαλώτους στη Βόρειο Αφρική, προκειμένου να συγκροτηθεί ένας χάρτης των πειρατικών αναμετρήσεων στη Μεσόγειο από το 1574 έως το 1650. Κατά την περίοδο αυτή, οι αφηγήσεις των Ευρωπαίων αιχμαλώτων παρουσίαζαν λεπτομέρειες θαλασσομαχιών. Οι αιχμάλωτοι-συγγραφείς ή αφηγητές προσπάθησαν να είναι όσο μπορούσαν πιο ακριβείς σχετικά με την τοποθεσία των γεγονότων, εφόσον υποστήριζαν ότι παρουσίαζαν «αληθινές» ιστορίες. Με αυτό τον τρόπο, η ανακοίνωση εξακριβώνει τα «θερμά» σημεία της πειρατείας, τα οποία απειλούσαν την ασφαλή διέλευση των πλοίων που μετέφεραν στρατιωτικό και διοικητικό προσωπικό, εμπορεύματα και προσκυνητές. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, η ανακοίνωση σκοπεύει να παρουσιάσει μερικές τουλάχιστον τοποθεσίες-κλειδιά, οι οποίες σχετίζονταν με τα εμπορικά δίκτυα της περιόδου στην Οθωμανική Μεσόγειο. Στον βαθμό που αυτά τα δίκτυα επηρέαζαν τις τιμές της αγοράς, η πειρατεία μπορεί να θεωρηθεί θεσμικό χαρακτηριστικό που συνδέεται με την Οθωμανική ναυτιλιακή οικονομία, μέσω μιας θεωρητικής αποτίμησης του κόστους προστασίας ως στοιχείου

που συνέβαλλε στη δημιουργία μονοπωλιακής αγοραστικής δύναμης της μιας πλευράς έναντι των άλλων.

Βιογραφικό Σημείωμα

Η Eda Özel είναι υποψήφια Διδάκτωρ σε πρόγραμμα Ιστορίας και Μεσανατολικών Σπουδών του Harvard University. Βρίσκεται στα πρώτα στάδια της διδακτορικής διατριβής της, η οποία επικεντρώνεται στην Οθωμανική πειρατεία στη Μεσόγειο του16ου αιώνα. Έχει πτυχίο στα Οικονομικά, και στα γενικά πεδία έρευνάς της περιλαμβάνονται η Οθωμανική ναυτιλιακή ιστορία, η Μεσόγειος του 16ου και 17ου αιώνα, η ιστορία της Οθωμανικής χαρτογραφίας και η ιστορία του καπιταλισμού. Βασιζόμενη σε ποσοτικά χαρακτηριστικά της Οθωμανικής ναυτιλιακής δραστηριότητας εν γένει, και της πειρατείας ειδικότερα, άρχισε πρόσφατα να ενσωματώνει εφαρμογές ψηφιακών ανθρωπιστικών επιστημών στο σύνολο των εργαλείων της για την ιστορική έρευνα. Μελετά ιδιαιτέρως δίκτυα περί τον Οθωμανό αρχιναύαρχο Ḫayreddīn Pasha (‘Μπαρμπαρόσα’) –πρώην πειρατή που στρατολογήθηκε μέσω παραχώρησης της υψηλόβαθμης διοικητικής θέσης του κυβερνήτη της Αλγερίας– και τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά της πειρατικής δραστηριότητας στη Μεσόγειο, εντάσσοντας στα κύρια ενδιαφέροντά της την ανάλυση των δικτύων και τη χωρικότητα. Τώρα εργάζεται πάνω στη σύνθεση ενός δικτύου από ναυτιλιακούς παράγοντες και στη χαρτογράφηση γεωγραφικών δεδομένων που βασίζονται σε πηγές όπως αναφορές πρέσβεων, δικαστικά αρχεία, αφηγήσεις αιχμαλωσίας, μητρώα mühimme, καθώς και αρχεία από τη συλλογή Documenti Turchi του ASV (Archivio di Stato di Venezia). Όσον αφορά στη διδακτική της εμπειρία, η Ε. Özel επίσης εργάζεται ως Teaching Fellow σε προπτυχιακού επιπέδου σειρά μαθημάτων για το Οθωμανικό κράτος και την Οθωμανική κοινωνία, και είναι από τους πρώτους συμμετέχοντες στο Digital Teaching Fellow Program του Harvard. Το πρόγραμμα αυτό της έδωσε την ευκαιρία να χρησιμοποιήσει εφαρμογές λογισμικού όπως οι ArcGIS, WorldMap, Omeka/Neatline και Gephi, όχι μόνο για την προσωπική της έρευνα, αλλά και ως εργαλεία διδασκαλίας.

18 19

Συνεδρία I /// Τόποι της ΠειρατείαςΣυνεδρία I /// Τόποι της Πειρατείας

Πειρατεία και καταδρομή στην Ανατολική Μεσόγειοστις απαρχές του αιώνα των επαναστάσεων:

Η οπτική των προξένων και των αξιωματούχωντης Επτανήσου Πολιτείας (1800-1807)

Γεράσιμος Δ. Παγκράτης

Στη συγκυρία των Ναπολεόντειων Πολέμων, η πολιτική αστάθεια σε διεθνές επίπεδο, τα

διπλωματικά παιχνίδια και η επιδίωξη φθοράς των δομών του αντιπάλου ευνόησαν την ανάπτυξη της πειρατείας και του κούρσου. Σε αυτή την ξεχωριστή ιστορική περίοδο ιδρύθηκε η Επτάνησος Πολιτεία (1800-1807), ένα κρατίδιο που τέθηκε κάτω από την προστασία της Ρωσίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ουσιαστικά ενοποίησε διοικητικά, για πρώτη φορά στην ιστορία τους, τα άλλοτε Bενετικά νησιά του Ιονίου Πελάγους. Στόχος της εισήγησής μας είναι να αξιοποιήσει τις εκθέσεις του πυκνού προξενικού δικτύου τού Επτανησιακού κράτους, προκειμένου να εντοπίσει τους πρωταγωνιστές αυτής της έκνομης/νόμιμης δραστηριότητας, να εξετάσει τον χώρο, τις τακτικές και τις κύριες επιδιώξεις της, και να δοκιμάσει τις αντοχές των «βεβαιοτήτων» με τις οποίες οι ιστορικοί προσεγγίζουν το σύνθετο φαινόμενο της πειρατείας και του κούρσου.


Ο Γεράσιμος Δ. Παγκράτης (γ. Κέρκυρα, 1970) είναι αναπληρωτής Καθηγητής στη Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας), όπου διδάσκει Ιστορία και Πολιτισμό της Ιταλίας και του Βενετοκρατούμενου Ελληνισμού, και μέλος ΣΕΠ στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (Κοινωνική και Οικονομική Ιστορία της Ευρώπης). Μελέτες του για τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις των Ελλήνων υπηκόων της Βενετίας, τα λατινικά μοναστικά τάγματα στο Βενετικό Κράτος της Θάλασσας, καθώς και για την οικονομική και κοινωνική ιστορία της Επτανήσου Πολιτείας, έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά με κριτές, πρακτικά συνεδρίων και συλλογικούς τόμους.

Ο Γ. Δ. Παγκράτης είναι συγγραφέας των βιβλίων Οι εκθέσεις των Βενετών Βαΐλων και Προνοητών της Κέρκυρας (16ος αι.), ΕΙΕ/ΙΒΕ (Αθήνα 2008), Εκκλησία και Κράτος στα βενετικά νησιά τού Ιονίου Πελάγους (Αθήνα 2009) και Οι κληρονομιές των Βενετών: συνέχειες και ασυνέχειες στα νησιά του Ιονίου Πελάγους (τέλη 18ου αι. - αρχές 19ου αι.), (υπό έκδοση), καθώς και επιστημονικός επιμελητής στην ελληνική μετάφραση του βιβλίου του Frederic Ch. Lane Venice, A Maritime Republic (Βενετία, η θαλασσοκράτειρα, Αθήνα 2007).

Ένα κέντρο πειρατικής δραστηριότητας στο Αιγαίο:Η Σύρος κατά τη διάρκεια της Επανάστασης

Απόστολος Δελής

Η Σύρος κατά τη διάρκεια της Επανάστασης κατέστη ένα είδος ουδέτερης ζώνης και

αγοράς για κάθε είδους συναλλαγή σχετική με την πειρατεία, το λαθρεμπόριο, το δουλεμπόριο και την κιβδηλοποιία. Πρόσφυγες από τη Χίο, τα Ψαρά και τις ακτές της Μικράς Ασίας, με προηγούμενη τεχνογνωσία στο εμπόριο και τη ναυτιλία, και ναυτιλλόμενοι από διάφορα μέρη του Αιγαίου και του Ιονίου ενεπλάκησαν σε κάθε λογής «παράνομη» δραστηριότητα στον προσωρινό οικισμό από όπου αναδυόταν σιγά-σιγά η μελλοντική Ερμούπολη. Τα κύρια ζητήματα που εξετάζει η ανακοίνωση σχετικά με το θέμα αυτό είναι τα παρακάτω: α) Ποιοι ήταν οι παράγοντες και τα κύρια χαρακτηριστικά τής πειρατείας που διαδόθηκε στο Αιγαίο κατά τη διάρκεια της Επανάστασης; β) Γιατί η Σύρος έγινε τόπος συγκέντρωσης και συναλλαγής πειρατών; γ) Ποιες ήταν οι επιπτώσεις στην οικονομική και κοινωνική ζωή του οικισμού, σε σχέση και με τις μελλοντικές προοπτικές του;


Ο Απόστολος Δελής γεννήθηκε στον Βόλο το 1971. Σπούδασε στα πανεπιστήμια της Siena, της Bologna και του Bristol. Ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή το 2010 στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, με θέμα: Σύρος: το ναυπηγικό κέντρο της ιστιοφόρου ναυτιλίας, 1830-80. Κατά το ακαδημαϊκό έτος 2010-2011 διετέλεσε μεταδιδακτορικός Ερευνητής στο Centre de la Méditerranée Moderne et Contemporaine (CMMC) του Πανεπιστημίου τής Nice, όπου εργάστηκε για το ερευνητικό πρόγραμμα «ANR/NAVIGOCORPUS: Corpus des itinéraires des navires de commerce, XVIIe-XIXe siècles».

Ο Α. Δελής εργάζεται σήμερα ως μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΜΣ/ΙΤΕ),στο πρόγραμμα “ΕΛΙΣΤΟΚΑΙΝΟ”: Ελληνική Ιστορία της Καινοτομίας. Οι κοινωνικές προϋποθέσεις της καινοτομίας – Όψεις της ελληνικής εμπειρίας, με αντικείμενο την ερευνητική ενέργεια Ε.Ε.4: Τομές στη ναυπηγική τεχνολογία στην Ελλάδα καιτη Μεσόγειο, 19ος-20ός αιώνας. Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα συγκαταλέγονται η ναυτιλιακή οικονομική και κοινωνική ιστορία, η ιστορία τής τεχνολογίας του ιστιοφόρου πλοίου, η ναυπηγική βιομηχανία και οι θεσμοί της ναυτιλιακής επιχειρηματικής δραστηριότητας.

20 21

Συνεδρία II /// Κλίμακα και Eίδος επιδρομών σε εμπορικά πλοίαΣυνεδρία I /// Τόποι της Πειρατείας

Αντικείμενο της ανακοίνωσης αποτελεί η πειρατική δράση που αναπτύσσεται

από Έλληνες κυρίως πειρατές στα χρόνια τής Επανάστασης του 1821. Εξετάζονται, επίσης, οι επιπτώσεις της πειρατείας στη ζωή των κατοίκων των παράκτιων οικισμών, οι προσπάθειες ελέγχου της κατάστασης από την κεντρική διοίκηση, οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών, αλλά και η εμπλοκή των ντόπιων με το πειρατικό φαινόμενο, μέσω της συμμετοχής τους στο εμπόριο λειών ή και της άμεσης συμμετοχής τους στα πληρώματα πλοίων που ασκούν πειρατεία. Το όριο ανάμεσα στην παρανομία και τη νομιμότητα, η εναλλαγή ρόλων και οι επιπτώσεις της πειρατείας ως μιας δράσης που καταστρέφει ή αντιθέτως ζωογονεί την τοπική οικονομία συγκαταλέγονται στα αντικείμενα διερεύνησης. Πηγές της ανακοίνωσης είναι τεκμήρια της ελληνικής διοίκησης των χρόνων τής Επανάστασης, επίσημη αλληλογραφία των τοπικών αρχών, ημερολόγια πλοίων, απομνημονεύματα και άλλες μαρτυρίες της εποχής.


Ο Δημήτρης Δημητρόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1962. Το 1987 αποφοίτησε από το Ιστορικό και Αρχαιολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου και υποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή, το 1996. Εργάζεται στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών από το 1992, αρχικά ως υπότροφος και σήμερα ως κύριος Eρευνητής στον Τομέα Νεοελληνικών Ερευνών. Είναι επιστημονικός υπεύθυνος στο Πρόγραμμα «Ιστορία των Οικισμών της Ελλάδας (15ος-20ός αι.)», και μετέχει στο ερευνητικό έργο που αφορά στην έκδοση του Αρχείου Αλή Πασά. Έχει ασχοληθεί με την κοινωνική και οικονομική ιστορία, κυρίως με τη μελέτη των οικισμών και των πληθυσμών του Ελλαδικού χώρου κατά την περίοδο της Oθωμανικής κυριαρχίας, με τους θεσμούς, την κοινωνική συγκρότηση και την οικονομία των νησιωτικών κοινωνιών του Αιγαίου και της ηπειρωτικής Ελλάδας από τον 16ο έως τις αρχές του 19ου αιώνα και την Επανάσταση του 1821.

Ο Δ. Δημητρόπουλος έχει διευθύνει ή/και συμμετάσχει σε ερευνητικά προγράμματα που διενεργήθηκαν από το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών σε συνεργασία με άλλους φορείς. Επίσης, έχει εκτελέσει ερευνητικά έργα που σχετίζονται με τη συγκρότηση βάσεων δεδομένων, τη μεταγραφή αρχειακών συνόλων του 18ου και 19ου αιώνα, την ταξινόμηση αρχείων και τη σύνταξη βιβλιογραφιών που αφορούν στη νεότερη πολιτική ιστορία. Είναι μέλος επιστημονικών εταιρειών, έχει συγγράψει βιβλία και δημοσιεύσει μελέτες σε επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους, και έχει λάβει μέρος με ανακοινώσεις σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά συνέδρια.

Πειρατές στα χρόνια της Επανάστασης − Τα πρόσωπατης πειρατείας και η αντίδραση των τοπικών κοινωνιών

Δημήτρης Δημητρόπουλος

Οι διαρκείς Βενετο-Οθωμανικοί πόλεμοι του 17ου αιώνα (1645-1669, 1684-1699)

είχαν μετατρέψει τις Κυκλάδες σε “no man’s land”, σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό του Ben J. Slot. Η εκεί δράση των Χριστιανών καταδρομέων εναντίον εμπορικών πλοίων είχε αποκτήσει με τον καιρό μια κανονικότητα, η οποία ευνόησε την ανάπτυξη ενός ολόκληρου κύκλου οικονομικών δραστηριοτήτων που επέτρεπε, με τη σειρά του, την άμεση χρηματοδότηση και αυτοτροφοδοσία των καταδρομέων. Το εμπόριο σκλάβων αποτελούσε σημαντικό τομέα της επιχειρηματικής δραστηριότητας που είχε αναπτυχθεί τότε στις Κυκλάδες. Το πλαίσιό της έχει ήδη περιγραφεί στη μελέτη, G. Koutzakiotis, «Les Cyclades au XVIIe siècle : une entreprise de la course chrétienne dans l’Εmpire ottoman», στο βιβλίο των A. Brogini και M. Ghazali (επιμ.), Des marges aux frontières. Les puissances et les îles en Méditerranée à l’époque moderne, Paris 2010, σελ. 231-242. Με βασικό τεκμηριωτικό υλικό τις σχετικές πράξεις τού Γαλλικού προξενικού αρχείου Μήλου και Κιμώλου, η ανακοίνωση επικεντρώνεται στο εμπόριο σκλάβων κατά τη διάρκεια του Βενετο-Οθωμανικού πολέμου των ετών 1684-1699 και διερευνά τον μηχανισμό λειτουργίας του συγκεκριμένου εμπορίου, καθώς και τις Μεσογειακές συνάφειές του.


Ο Γιώργος Κουτζακιώτης γεννήθηκε το 1970 στην Ελευθερούπολη. Πραγματοποίησε βασικές πανεπιστημιακές σπουδές στο Τμήμα Ιστορίας τού Ιονίου Πανεπιστημίου (Πτυχίο Τμήματος Ιστορίας, 1994) και μεταπτυχιακές σπουδές στην École des Hautes Études en Sciences Sociales, στο Παρίσι (Diplôme d’Études Approfondies – Spécialité ‘Histoire et Civilisations’, 1996). Το 2005, του απονεμήθηκε ο διδακτορικός τίτλος στην Ιστορία (Doctorat en Histoire) από το Université Paris I – Panthéon – Sorbonne. Κατά την περίοδο 2001-2007, εργάστηκε ως επιστημονικός συνεργάτης ερευνητικών προγραμμάτων του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) και της Μεγάλης Μουσικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη».Από το 2007 είναι Ερευνητής του ΕΙΕ.

Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα του Γ. Κουτζακιώτη εστιάζονται κυρίως στις οικονομικές και πολιτισμικές σχέσεις Δυτικής Ευρώπης και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά τα νεότερα χρόνια (17ος-19ος αι.). Κυριότερες δημοσιεύσεις (μονογραφίες): Cavalla, une Échelle égéenne au XVIIIe siècle. Négociants européens et notables ottomans, (Les Cahiers du Bosphore, αρ. 53), Istanbul, 2009. Αναμένοντας το τέλος του κόσμου τον 17ο αιώνα. Ο εβραίος μεσσίας και ο μέγας διερμηνέας, (Βιβλιοθήκη Ιστορίας των Ιδεών, αρ. 8), Αθήνα: ΙΝΕ/ΕΙΕ, 2011.

Καταδρομή και εμπόριο σκλάβων στις Κυκλάδεςστα τέλη του 17ου αιώνα

Γιώργος Κουτζακιώτης

22 23

Συνεδρία II /// Κλίμακα και Eίδος επιδρομών σε εμπορικά πλοίαΣυνεδρία II /// Κλίμακα και Eίδος επιδρομών σε εμπορικά πλοία

Η σύγχρονη ιστοριογραφία έχει επί μακρόν παρουσιάσει τους κουρσάρους στην

Οθωμανική υπηρεσία ως Οθωμανούς γαζήδες, δηλαδή ως μαχητές ιερού πολέμου που αγωνίζονται για να διαδοθεί η θρησκεία του Ισλάμ.Η ανακοίνωση ελέγχει την εγκυρότητα της προσέγγισης που εξετάζει αυτούς τους ιδιοτελείς επιχειρηματίες-κουρσάρους με την ποικίλη εθνική, θρησκευτική και γεωγραφική καταγωγή ως ενιαία κατηγορία, απλοποιώντας τα κίνητρά τους και αδιαφορώντας για τη συλλογιστική τού modus operandi τους. Μια τέτοια προσέγγιση, που λαμβάνει υπόψη της στην κυριολεξία την προπαγανδιστική γλώσσα Οθωμανικών πηγών όπως τα χρονικά της Σουλτανικής αυλής και το Gazavat-ı Hayreddin Paşa, θα μπορούσε να αμφισβητηθεί μέσω της διαφοροποίησης της ομάδας πηγών και μέσω της χρήσης Ευρωπαϊκών αρχειακών (Archivio di Stato di Venezia, Archivo General de Simancas) και έντυπων πρωτογενών πηγών (Sanuto, Haedo, Charrière, Alberi, Priuli) που προσφέρουν στον ιστορικό λεπτομερέστατη πληροφόρηση σχετικά με τις δραστηριότητες των Οθωμανών κουρσάρων.

Μέσω της αντιπαράθεσης των Οθωμανικών πηγών με τις Ευρωπαϊκές, η ανακοίνωση σκιαγραφεί τα κίνητρα που ώθησαν συγκεκριμένα άτομα να πλεύσουν υπό πειρατική σημαία, και φανερώνει τους οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες που διαμόρφωσαν τους πολιτικούς υπολογισμούς των Οθωμανών κουρσάρων ως ομάδας συμφερόντων. Επιπλέον, προβαίνει στην ανάγνωση της ιδεαλιστικής απεικόνισης των κουρσάρων στις σύγχρονες Οθωμανικές πηγές ως συνειδητής προσπάθειας από την πλευρά μιας συνοριακής ελίτ που αγωνιζόταν να εξασφαλίσει μια θέση για τον εαυτό της σε ξένη πρωτεύουσα. Η περιγραφή των κουρσάρων ως θαλασσινών γαζήδων δεν ήταν τόσο μια απλούστευση στα χέρια των Οθωμανών ιστορικών, όσο μια στρατηγική αυτοπροβολής ώστε να εκμεταλλευτούν ένα ήδη κυρίαρχο ήθος των γαζήδων και να χειραγωγήσουν το αίσθημα θρησκευτικής υπευθυνότητας του νέου εργοδότη τους. Έργα που γράφτηκαν σε κύκλους κουρσάρων για χρήση στην Οθωμανική αυλική ελίτ διαμόρφωσαν την Οθωμανική αντίληψη περί κούρσου και την απεικόνιση των κουρσάρων στις Οθωμανικές πηγές.


Ο Emrah Safa Gürkan έχει πτυχίο στις Διεθνείς Σχέσεις και μεταπτυχιακό στην Ιστορία, από το Πανεπιστήμιο Bilkent της Τουρκίας. Εκπόνησε τη μεταπτυχιακή του εργασία υπό την εποπτεία του Halil İnalcık, με τίτλο: Ottoman Corsairs in the Western Mediterranean and Their Place in the Ottoman-Habsburg Rivalry, 1505-1535. Ολοκλήρωσε τις διδακτορικές σπουδές του υπό την εποπτεία τού Gábor Ágoston στο τμήμα Ιστορίας του Georgetown University το 2012, με τη διατριβή: Espionage in the 16th century Mediterranean: Secret Diplomacy, Mediterranean Go-betweens and the Ottoman-Habsburg Rivalry, η οποία επικεντρώνεται στους διαμεσολαβητές, σε εκείνους δηλαδή που περνούσαν τα θεωρούμενα αδιαπέραστα πολιτισμικά σύνορα και κατείχαν τους δύο πολιτισμικούς κώδικες που κατά τον 16ο αιώνα χώριζαν τη Μεσόγειο στη μέση.

Βασισμένος σε μια σύνθεση πρωτογενών πηγών και δευτερεύουσας λογοτεχνίας στα Τουρκικά, Ισπανικά, Ιταλικά, Γαλλικά, Πορτογαλικά, Οθωμανικά και Τουρκικά, ο E. S. Gürkan έχει συγγράψει άρθρα, κεφάλαια βιβλίων, εγκυκλοπαιδικά λήμματα και βιβλιοκρισίες για την ιστορία της πρώιμης νεότερης Μεσογείου και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Επί του παρόντος, εξελίσσει τη διατριβή τουσε μονογραφία, για να κυκλοφορήσει απόακαδημαϊκές εκδόσεις της Αγγλίας ή των ΗΠΑ. Ένθερμος υποστηρικτής των ευκαιριών που προσφέρουν τα σύγχρονα μέσα στη μελέτη και τη διδασκαλία της Ιστορίας, είναι συνιδρυτής και συνεπιμελητής του Ottoman History Podcast (www.ottomanhistorypodcast.com). Πρόκειται για ένα διαδικτυακό ραδιοφωνικό πρόγραμμα που έχει βγάλει στον αέρα περισσότερες από 125 εκπομπές, στα Αγγλικά και στα Τουρκικά, με εξέχοντες ακαδημαϊκούς από τον χώρο τής Οθωμανικής, Μεσανατολικής, Μεσογειακής και Βορειοαφρικανικής Ιστορίας. Από το 2012, που επέστρεψε στην Τουρκία, ο Ε. S. Gürkan διδάσκει στο İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi.

«Ιερή» λεηλασία; Οθωμανοί κουρσάροιστην Οθωμανική ιστοριογραφία

Emrah Safa Gürkan

Από τις πρώτες κιόλας ημέρες του στη Μάλτα το 1530, το τάγμα των ιπποτών του Αγ. Ιωάννη

συνέχισε τη ροδιακή κουρσάρικη παράδοσή του και διατήρησε τη δραστηριότητά του στο Λεβάντε με το «στράτευμα του Χριστού» να πλέει ‘per omnes partes barbarie orientis’ (στην Ανατολή). Η γεωγραφική εγγύτητα της Μάλτας προς την περιοχή των απίστων στη Βόρειο Αφρική προδιέγραφε τη συνέχιση του «αιωνίου Ιερού Πολέμου» από τους κουρσάρους. Οι ιππότες κατόρθωσαν να παράσχουν το βασικό θεσμικό πλαίσιο για την άνθιση των κουρσάρικων δραστηριοτήτων, αλλά και ενίσχυσαν τις ήδη υπάρχουσες ναυτιλιακές διασυνδέσεις και βασίστηκαν στην εμπειρία τών Μαλτέζων και της Ελληνικής κοινότητας που είχε εγκατασταθεί στη Μάλτα. Οι ιδιαίτερες συνθήκες της Μάλτας ως διεθνούς ναυτιλιακού κέντρου, καθώς και ο εξέχων ρόλος της στη δραστηριότητα των κουρσάρων, κατέστησαν το νησί σημείο συνάντησης για τυχοδιώκτες από διάφορα μέρη τής Μεσογείου. Τα νομικά έγγραφα συγκροτούν μιαν εξαιρετικά πλούσια αλλά παραδόξως παραμελημένη πηγή πρωτογενών πληροφοριών που φωτίζουν τον μηχανισμό λειτουργίας αυτής της οικονομικής δραστηριότητας. Η χρήση τους έχει υποβαθμιστεί κυρίως σε συμπληρωματικό υλικό υποσημειώσεων, με αποτέλεσμα να παραμένουν σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητα.

Η ανακοίνωση στοχεύει να καλύψει αυτό το κενό με την αξιοποίηση των εν λόγω πηγών, και ιδίως των νοταριακών πράξεων που διατηρούνται στα συμβολαιογραφικά αρχεία της Βαλέτας, όπως επίσης και των αρχείων του Tribunale degli Armamenti, που ιδρύθηκε το 1605 για να ρυθμίσει τη δραστηριότητα των κουρσάρων. Και τα δύο αυτά νομικά αρχειακά αποθετήρια μπορούν να χρησιμεύσουν ως καθρέφτης των διαφόρων συμφωνιών, διαφωνιών και δικαστικών αγώνων που είχαν να κάνουν με τη δραστηριότητα των κουρσάρων στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και με την πώληση, την εξαγορά και τη χειραφέτηση σκλάβων στη Μάλτα. Ο εκκολαπτόμενος κοσμοπολίτικος χαρακτήρας των συμβαλλομένων στις πράξεις αυτές μερών, ρίχνει επίσης φως σε μια πολύ πιο ευρεία πτυχή των δραστηριοτήτων τους και μας βοηθά να τις εντάξουμε στο ευρύτερο Μεσογειακό ναυτιλιακό πλαίσιο.


Η Joan Abela σπούδασε Ιστορία, σε πτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, στο Πανεπιστήμιο της Μάλτας, εστιάζοντας στη δραστηριότητα των Μαλτέζικων λιμανιών στα μέσα του 16ου αιώνα.Το 2008 έλαβε υποτροφία από το Centre for Maritime Historical Studies του University of Exeter, όπου πραγματοποίησε τις διδακτορικές σπουδές της υπό την εποπτεία της Maria Fusaro. Τα ερευνητικά ενδιαφέροντά της επικεντρώνονται κυρίως στη Μάλτα του 16ου αιώνα, ιδίως αναφορικά προς τη δραστηριότητα των λιμανιών και τις συμβολαιογραφικές πρωτογενείς πηγές.

Η J. Abela είναι ιδρυτικό μέλος του Notarial Archives Resources Council, Πρόεδρος της Steering Committee for the Rehabilitation of the Notarial Archives, Γραμματέας της Malta Historical Society και lecturer στο τμήμα Νομικής Ιστορίας και Μεθοδολογίας του Πανεπιστημίου της Μάλτας.Το 2014 βραβεύθηκε με το Boydell & Brewer Prize, για την καλύτερη διδακτορική διατριβή στον τομέα της Ναυτιλιακής Ιστορίας σε Βρετανικό πανεπιστήμιο.

‘Per omnes partes barbarie orientis’ – Καταδρομές Μαλτέζων κουρσάρων

στο Λεβάντε τον 16ο-17ο αιώνα

Joan Abela

24 25

Συνεδρία III /// Πολιτική και ΝομιμότηταΣυνεδρία III /// Πολιτική και Νομιμότητα

Η ανακοίνωση ερευνά τις προσπάθειες της Οθωμανικής κεντρικής κυβέρνησης στην

Istanbul (Κωνσταντινούπολη) να ρυθμίσει τις δραστηριότητες των κουρσάρων που προέρχονταν από τα αιωνίως ανυπάκουα λιμάνια της Αλγερίας, της Τύνιδας και της Τρίπολης, όπως επίσης και να ορίσει σε τι συνίστατο μια νομικά επιτρεπτή (halal) καταδρομή. Από τα τέλη του 15ου αιώνα και μετά, τα διπλωματικά εργαλεία που ρύθμιζαν τις ειρηνικές σχέσεις μεταξύ Οθωμανών και Βενετών, οι αχτιναμέδες (ahdnames), συμπεριλάμβαναν ρήτρες που απαγόρευαν την πειρατεία και τον εξανδραποδισμό των υπηκόων των δύο πλευρών. Παρόμοια άρθρα ενσωματώθηκαν στους αχτιναμέδες που υπεγράφησαν κατόπιν με τη Γαλλία, την Αγγλία και τις Κάτω Χώρες. Ήδη τον 17ο αιώνα, ωστόσο, οι κατ’ όνομα υπήκοοι του Σουλτάνου στη Βόρειο Αφρική συχνά καταπατούσαν αυτές τις προβλέψεις, με Τυνήσιους και Αλγερινούς κουρσάρους να επιτίθενται τακτικά σε Βενετικά πλοία και να κάνουν καταδρομές στις Βενετικές ακτές κατά παράβαση των συνθηκών και παρά τις ενστάσεις των Οθωμανών ανωτέρων υπαλλήλων στην Κωνσταντινούπολη.

Ενώ οι Ατλαντικές δυνάμεις ήδη από τη δεκαετία του 1620 συνήπταν συνθήκες απευθείας με τις πόλεις-λιμάνια της Βορείου Αφρικής, με στόχο να γλιτώσουν από τις επιθέσεις και να τις αναστρέψουν ενάντια στους αντιπάλους τους, η Βενετία εξακολούθησε να ζητεί επανορθώσεις αποκλειστικά από την Κωνσταντινούπολη.

Αντλώντας από μια σειρά Οθωμανικών και Βενετικών αρχειακών και χειρόγραφων πηγών, η ανακοίνωση προβαίνει σε επισκόπηση της ζημίας που υπέστησαν τα Βενετικά συμφέροντα στην Οθωμανική Μεσόγειο από πειρατικές επιδρομές κατά το πρώτο μισό του 17ου αιώνα. Επίσης, διερευνά τους τρόπους με τους οποίους οι Οθωμανοί νομομαθείς και διοικητές επιχείρησαν –μέσω φετβάδων και διαταγμάτων και όχι με τη βία– να αντιμετωπίσουν τους ισχυρισμούς των Τυνήσιων και Αλγερινών κουρσάρων ότι οι αρχές της αντεκδίκησης, τα ήθη και ο Ισλαμικός νόμος τους έδινε το δικαίωμα να επιτίθενται σε Βενετικούς στόχους, ανεξάρτητα από το τι υποσχόταν ο αχτιναμές του Σουλτάνου.


Ο Joshua Michael White είναι Assistant Professor στο Corcoran Department of History του University of Virginia. Έχει πτυχίο στην Ιστορία και τις Ισλαμικές Σπουδές από το Washington University του St Louis, καθώς και μεταπτυχιακό και διδακτορικό πτυχίο στην Ιστορία από το University of Michigan. Μελετά και διδάσκει ιστορία της μεσαιωνικής και πρώιμης νεότερης Μέσης Ανατολής και Μεσογείου, εστιάζοντας ιδιατέρως στην κοινωνική, νομική και διπλωματική ιστορία τής πρώιμης νεότερης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Ο J. M. White αυτό τον καιρό εργάζεται επάνω σε ένα χειρόγραφο βιβλίο, εξελίσσοντας τη διατριβή του, Catch and Release: Piracy, Slavery, and Law in the Early Modern Ottoman Mediterranean, που αποτελεί μελέτη της Οθωμανικής νομικής και διοικητικής απάντησης στην πειρατεία και τις επιδρομές με σκοπό τον εξανδραποδισμό, σε ξηρά και θάλασσα, στο ανατολικό μισό της λεκάνης της Μεσογείου στο τέλος του 16ου και κατά τον 17ο αιώνα. Την έρευνα και τη συγγραφή του έχουν στηρίξει με υποτροφίες και χορηγίες το American Research Institute στην Τουρκία, το πρόγραμμα Fulbright-Hays του Department of Education των ΗΠΑ, το Council of American Overseas Research Centers, το Mellon-American Council of Learned Societies, το University of Michigan, το University of Virginia και το National Endowment for the Humanities.

«Δεν είναι νομικά επιτρεπτό (halal) να τους επιτεθούμε»: Πειρατεία και νόμος στην Οθωμανική Μεσόγειο

του 17ου αιώνα

Joshua M. White

Τον 17ο και 18ο αιώνα οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις πάλευαν για την εμπορική κυριαρχία στην

Ανατολή και υποστήριζαν τις προσπάθειές τους στις ανατολικές θάλασσες με ανταγωνισμό (και διαπραγματεύσεις) μεταξύ τους, με εμπόρους τής Ανατολής, αλλά και με τους πανταχού παρόντες πειρατές και καταδρομείς εμπορικών πλοίων της Μεσογείου. Η θάλασσα αυτή κατέστη ένας χώρος διαμεσολάβησης στον οποίον οι χάρτες και οι ναυτικοί χάρτες συνιστούσαν εργαλεία διαπραγμάτευσης. Για τους πιλότους, τους καταδρομείς εμπορικών πλοίων και τους πειρατές, τα συγκεκριμένα γεωγραφικά έργα αποτελούσαν άμεσα εργαλεία διαμεσολάβησης για την περιοχή που κάλυπταν. Τα άτομα αυτά εκτιμούσαν και προστάτευαν τις ναυτικές πληροφορίες των χαρτών, ενώ ταυτοχρόνως η δράση τους εναλλασσόταν μεταξύ του «νόμιμου» πιλότου και του πειρατή, αλλά και μεταξύ θαυμασμού και περιφρόνησης του ενός για τον άλλο. Σε μια παράλληλη σφαίρα, συχνά μακριά από τα πλεούμενα της Μεσογείου, αυτοί οι χάρτες και ναυτικοί χάρτες υπήρξαν σημαίνοντα πολιτικά ντοκουμέντα για τα διευθυντικά γραφεία ισχυρών εμπορικών εταιρειών. Με άλλα λόγια, ενώ οι πιλότοι και οι πειρατές εκτιμούσαν τη χρηστική φύση του πλοηγικού χάρτη, οι διευθυντές ή οι βασιλικοί επίτροποι αυτών των εταιρειών εκτιμούσαν την οπτική εμπορική περιοχή και το θαλάσσιο «τοπίο» που θα έθεταν υπ’ όψη των μετόχων, των μελών του Κοινοβουλίου, των υπουργών της κυβέρνησης, ή του ίδιου του βασιλιά. Δηλαδή, υπ’ όψη όλων όσοι χρειάζονταν να πειστούν ότι η εταιρεία ήταν βιώσιμη και άξια στήριξης. Υπήρχε, επομένως, μία τουλάχιστον «διπλή» σφαίρα διαμεσολάβησης και το είδος του χάρτη ή του ναυτικού χάρτη, που επιλεγόταν για παρουσίαση ή χρήση, εξαρτιόταν από το κοινό. Για παράδειγμα, ένας από τους χάρτες αφορούσε στην ασφαλή πλοήγηση από το ένα μέρος στο άλλο, ενώ ένας δεύτερος αποτελούσε επίδειξη οικονομικής (άλλοτε πολιτικής ή/και στρατιωτικής) κατοχής ή επιρροής. Η ανακοίνωση διερευνά Αγγλικούς και Γαλλικούς χάρτες (και ναυτικούς χάρτες) με στόχο να διευκρινίσει και να μελετήσει τις ποικίλες αυτές σφαίρες διαμεσολάβησης.


Η Christine M. Petto είναι Καθηγήτρια πρώιμης νεότερης Ευρωπαϊκής Ιστορίας στο Southern Connecticut State University. Έχει πτυχίο στην Αστρονομία, με minor στην Αρχαιολογία, από το Boston University. Από το Indiana University Bloomington έλαβε μεταπτυχιακό τίτλο στην Ιστορία της Επιστήμης, καθώς και διδακτορικό στην πρώιμη νεότερη Ευρωπαϊκή Ιστορία. Το πεδίο των ερευνών της είναι η Αγγλική και Γαλλική χαρτογραφία της πρώιμης νεότερης περιόδου και η σχέση μεταξύ παραγωγής χαρτών και κυβερνητικής εξουσίας. Η πρώτη μονογραφία της, When France was King of Cartography (2007), εξετάζει τον ρόλο της κατασκευής χαρτών και της κυβερνητικής στήριξης κατά τον 17ο και 18ο αιώνα. Το δεύτερο έργο της, The Lion and the Lily: Map and Atlas Production in early modern England and France (υπό έκδοση, 2014), αποτελεί μια συγκριτική μελέτη που εστιάζει στις ομοιότητες και τις διαφορές στη χαρτογραφία και την κυβερνητική στήριξη σε Αγγλία και Γαλλία, από τον 16ο έως τον 18ο αιώνα. Η Christine M. Petto συμμετέχει, επίσης, στη σύνταξη και επιμέλεια του Environment, Space, Place. Πρόκειται για ένα διεπιστημονικό, διαθεματικό περιοδικό που εκδίδεται ανά διετία και είναι αφιερωμένο στην παρουσίαση εργασιών επί του λεγόμενου ‘geographical turn’ (των χωροταξικών πτυχών των φαινομένων). Η κλίμακα των πρόσφατων πρότζεκτ της κυμαίνεται από την πειρατεία και τη χαρτογράφηση της Μεσογείου έως το τελετουργικό τού ‘beating the bounds’ στην πρώιμη νεότερη Αγγλία και Γαλλία.

Με το βλέμμα του πειρατή: Οι Αγγλικοίκαι Γαλλικοί ναυτικοί χάρτες της Μεσογείου

κατά τον 18ο αιώνα

Christine Petto

26 27

Συνεδρία IV /// Πειρατεία και ΚράτοςΣυνεδρία III /// Πολιτική και Νομιμότητα

Μεταξύ 1770 και 1830, ναυτικοί επιδρομείς κατέστησαν το Αιγαίο περιοχή σταδιακά

αυξανόμενης επικινδυνότητας. Ωστόσο, οι επιδρομείς αυτοί δεν ήταν πάντοτε πειρατές. Συχνά είχαν στην κατοχή τους έγγραφα από κυβερνήσεις που τους αδειοδοτούσαν να προβαίνουν σε τέτοιου είδους δραστηριότητες. Ήταν νόμιμοι καταδρομείς εμπορικών πλοίων. Οποιοδήποτε και αν ήταν το νομικό τους καθεστώς και υπό οποιαδήποτε σημαία και αν έπλεαν, οι επιδρομείς αυτοί ήταν Μαλτέζοι, Έλληνες των Βενετοκρατούμενων περιοχών, Έλληνες Οθωμανοί υπήκοοι, ή ακόμη και Βρετανοί. Συχνά αδειοδοτούνταν από τους Ρώσους, κατά τους πολέμους τους εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Από τη δεκαετία του 1820, όμως, εμφανίστηκε ένας νέος χορηγός: το ανεξάρτητο Ελληνικό κράτος. Η ανακοίνωση υποστηρίζει ότι οι νομικοί ελιγμοί αυτού του είδους συνέβαλαν στη διαμόρφωση των ιδεών γύρω από τη ναυτιλιακή νομοθεσία στο Αιγαίο και πέρα από αυτό.

Τα εν λόγω μη κρατικά δίκτυα οδήγησαν σε σειράνομικών συζητήσεων που φωτίζουν το μεταβαλλόμενο πλαίσιο του ναυτιλιακού και διεθνούς δικαίου. Αρχικά, αυτές οι δημόσιες συζητήσεις επικεντρώθηκαν στο ποια δικαιώματα είχαν τα εμπόλεμα και ουδέτερα κράτη επί ατόμων και ιδιοκτησιών. Ευρύτερα, ωστόσο, περιστρέφονταν γύρω από το ποιος μπορούσε να ορίσει και να εξασκήσει αυτά τα δικαιώματα. Παρατίθενται οι Οθωμανικές απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα στο πλαίσιο των σύγχρονων παγκόσμιων συζητήσεων σχετικά με την εθνική κυριαρχία, τη νομιμότητα και τα δικαιώματα των εμπολέμων, όπως εκδηλώνονται στον Ατλαντικό κόσμο με τις συμμαχίες της Ένοπλης Ουδετερότητας του 1780 και του 1800, τη Συνθήκη των Παρισίων του 1856, και τις υποθέσεις τού Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ Rose εναντίον Himely (1808) και Prize (1863). Αναδεικνύονται έτσι κρυμμένες Οθωμανικές και Ελληνικές πτυχές μιας παγκόσμιας υπόθεσης σχετικά με τη ναυτιλιακή βία, δείχνοντας πώς οι νομικές συζητήσεις για τα ιδιαίτερα δικαιώματα και καθήκοντα ατόμων και κρατών έγιναν πεδίο ευρύτερων προβληματισμών ως προς τη νομιμότητα, την εθνική κυριαρχία και τη σημασία του ανεξάρτητου κράτους σε μια περίοδο που η αυτοκρατορία άλλαζε μορφή και ανέτελλε το εθνικό κράτος.


Ο Will Smiley μελετά τη νεότερη Μεσανατολική ιστορία, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Οθωμανική πολιτική και κοινωνική ιστορία και για τον ρόλο τής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην ιστορία τού διεθνούς δικαίου. Έλαβε τον διδακτορικό τίτλο του στις Μεσανατολικές Σπουδές από το University of Cambridge, όπου φοίτησε με υποτροφία Gates, και το πτυχίο του στα Νομικά από το Yale University. Από τον Σεπτέμβριο του 2014, πρόκειται να εργαστεί ως μεταδιδακτορικός Research Associate στο Department of Near Eastern Studies του Princeton University.

Επί του παρόντος, ο W. Smiley συγγράφει ένα βιβλίο βασιζόμενος στη διατριβή του: αξιοποιώντας Οθωμανικές, Ρωσικές, Βρετανικές και Αυστριακές αρχειακές πηγές, εξετάζει θέματα νομικού, πολιτικού και κοινωνικού μετασχηματισμού μέσα από την πρότυπη ανάλυση μιας περιπτώσεως αιχμαλωσίας. Συμμετέχει, επίσης, και σε άλλες εργασίες, που συνδέονται με τη νομική ρύθμιση του εμπορίου, της διπλωματίας και της βίας στη Μέση Ανατολή, τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα κατά τον 18ο και 19ο αιώνα. Δημοσιεύσεις του έχουν περιληφθεί στο International Journal of Middle East Studies, το International History Review, το Turkish Historical Review, το Journal of Ottoman Studies και το Yale Journal of International Law. Το ερευνητικό του έργο έχουν στηρίξει οι ακόλουθοι φορείς: National Endowment for the Humanities, American Research Institute in Turkey, Gates Cambridge Trust, Skilliter Centre for Ottoman Studies, Institute of Turkish Studies και Harvard/Cambridge History Project.

Πειρατές, καταδρομείς εμπορικών πλοίων και ουδέτεροι: Ναυτιλιακή βία και διεθνές δίκαιο στο Αιγαίο, 1770-1830

Will Smiley

Το τέταρτο και τελευταίο μέρος του έργου A Collection of Original Voyages (Λονδίνο, 1699),

επιγράφεται: ‘Mr. Roberts’s Adventures among the Corsairs of the Levant; His Account of their Way of Living; Description of the Archipelago islands, Taking of Scio, &c’. Ο William Hack, εκδότης τού έργου, αναφέρεται στον συγγραφέα ως ‘Mr. Roberts’, ο οποίος υπηρετούσε (ή είχε μέχρι πρόσφατα υπηρετήσει) στο Βρετανικό Ναυτικό. Το 1692 ο Roberts βρισκόταν στο «ναυλωμένο» (δηλαδή

καταδρομικό) πλοίο της Αυτού Μεγαλειότητος Arcana. Στις 12 Ιουνίου του ίδιου έτους το πλοίο βυθίστηκε ενώ ήταν αγκυροβολημένο στο νησί της Ίου στο Αιγαίο. Ο Roberts αιχμαλωτίστηκε από Λιβορνέζους κουρσάρους, με τους οποίους υπηρέτησε για μερικούς μήνες, έως ότου κατόρθωσε να αποδράσει.

Η αφήγηση αιχμαλωσίας του Roberts χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος είναι μια γλαφυρή διήγηση των κακοτυχιών και των κακουχιών που υπέστη, όπου επίσης παραθέτει εκτενή στοιχεία για τις δραστηριότητες των Δυτικών (κυρίως Μαλτέζων, Λιβορνέζων και Γάλλων) καταδρομέων εμπορικών πλοίων στις θαλάσσιες περιοχές ανοικτά των Ελληνικών και Αιγαιακών παραλίων και νησιών. Το δεύτερο μέρος είναι ένα λεπτομερές νησολόγιο (isolario) του Αιγαίου, όψιμο αντιπροσωπευτικό δείγμα ενός είδους ναυτιλιακών οδηγιών με ρίζες στο Liber Insularum του Christoforo Buondelmonti, του 15ου αιώνα.

Ο σκοπός της ανακοίνωσης είναι, επομένως, απλός, αν και όχι απόλυτα οφθαλμοφανής: αφενός να εξακριβώσει την ταυτότητα του ανώνυμου ‘Mr. Roberts’ και αφετέρου να τον θέσει σε ένα πλαίσιο τόσο προσωπικό όσο και χρονολογικό, το οποίο θα επιτρέψει μια βαθύτερη ανάλυση και επικύρωση του έργου του.


Ο Colin Heywood γεννήθηκε στο Hull και σπούδασε στη γενέτειρά του και στο School of Oriental and African Studies (SOAS) του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Έχει διδάξει στο University of California (Los Angeles), στο University of Michigan και στο Tufts University, καθώς και στη SOAS, αλλά και ως Visiting Professor στο Princeton, στο Chicago και στην Κύπρο (2006-2007). Πλέον, είναι επίτιμος Research Fellow του Maritime Historical Studies Centre του University of Hull.

Ο C. Heywood ασχολείται με την Οθωμανική ιστορία και την ιστορία της Αγγλικής ναυτιλίας στη Μεσόγειο κατά τον 17ο και 18ο αιώνα. Κάποιες από τις πρόσφατες δημοσιεύσεις του είναι: ‘The English in the Mediterranean, 1600-1630: A Post-Braudelian Perspective on the “Northern Invasion”’, στο έργο των M. Fusaro, C. Heywood και M.-S. Omri (επιμ.) Trade and Cultural Exchange in the Early Modern Mediterranean (London, 2010). ‘The “Economics of Uncertainty”?: The French Community in Cyprus at the Turn of the Eighteenth Century’, στο έργο των A. Varnava, N. Coureas και M. Elia (επιμ.) The Minorities of Cyprus: Development Patterns and the Internal Exclusion (Newcastle upon Tyne, 2009). ‘Fernand Braudel and the Ottomans: The Emergence of an Involvement (1928-50)’, στο Mediterranean Historical Review, xxiii/2 (Δεκ. 2008), και ‘A Frontier without Archaeology? The Ottoman Maritime Frontier in the Western Mediterranean, 1660-1760’, Proceedings of the British Academy clvi (2009). Επίσης, έχει επιμεληθεί και μερικώς μεταφράσει το έργο του Paul Wittek Rise of the Ottoman Empire και άλλες μελέτες (2012), και έχει εκδώσει δύο επιπλέον τόμους δικών του μελετών (2013). Επίκειται η έκδοση, για λογαριασμό της Hakluyt Society, του ανέκδοτου θαλασσινού ημερολογίου τού John Looker κατά το ταξίδι του στην Ανατολή με το Blackham Galley το 1696-1698. Αναμένεται, επίσης, η έκδοση μιας γενικής ιστορίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας από το Princeton University Press.

Επανακαλύπτοντας τον ‘Mr. Roberts’: Η αφήγηση αιχμαλωσίας στο Αιγαίο

ενός Άγγλου ναυτικού (1692-1693)

Colin Heywood

28 29

Συνεδρία IV /// Πειρατεία και ΚράτοςΣυνεδρία IV /// Πειρατεία και Κράτος

Η ανακοίνωση επιχειρηματολογεί πως η νομιμότητα και η αποτελεσματικότητα των

Βρετανών κουρσάρων στην Ανατολική Μεσόγειο στα μέσα του 18ου αιώνα (1740-1763) καθοριζόταν από πολιτικές διεργασίες που υπερέβαιναν τα όρια της εμπόλεμης κατάστασης μεταξύ Βρετανίας και Γαλλίας. Μετά τη σύντομη παρουσίαση τεσσάρων ιστοριών κουρσάρων, που αφορούν σε άτομα διαφορετικής προέλευσης, ακολουθεί μια ανάλυση του Οθωμανικού, Γαλλικού και Βρετανικού παράγοντα, που αναδεικνύει τα σύνθετα ζητήματα που καθόριζαν τα εθνικά και ιδιωτικά συμφέροντα στο Αρχιπέλαγος κατά τις εμπόλεμες περιόδους. Καθώς η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν σημαντικός εμπορικός εταίρος και επιθυμητός, ενδεχομένως, σύμμαχος τόσο για τους Βρετανούς όσο και για τους Γάλλους, οι κουρσάροι τού Βρετανικού στέμματος παγιδεύτηκαν ανάμεσα στα συγκρουόμενα συμφέροντα της Levant Company, τη διφορούμενη στάση των διπλωματών και τις δικές τους αντιλήψεις περί εθνικού πολέμου.


Ο Βασίλης Κ. Γούναρης είναι Καθηγητής Ιστορίας Νεοτέρων Χρόνων στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου (ΑΠΘ) και Κοσμήτορας της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών του Διεθνούς Πανεπιστημίου τής Ελλάδος (Θεσσαλονίκη). Σπούδασε Νεότερη Ιστορία στο ΑΠΘ (πτυχίο και μεταπτυχιακό δίπλωμα) και στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (διδακτορικό). Διετέλεσε διευθυντής του Κέντρου Μακεδονικής Ιστορίας και Τεκμηρίωσης (1990-2001). Το 2009-2010 ήταν επισκέπτης Καθηγητής στο King’s College (Πανεπιστήμιο του Λονδίνου) και το 2013 Onassis Senior Visiting Scholar στα πανεπιστήμια Yale, Princeton, Columbia, George Washington και York (Καναδάς). Είναι συγγραφέας διαφόρων βιβλίων, μεταξύ των οποίων Steam over Macedonia: Socio-Economic Change and the Railway Factor, 1870-1912 (1993). ‘Εγνωσμένων κοινωνικών φρονημάτων’: Κοινωνικές και άλλες όψεις τού αντικομμουνισμού στη Μακεδονία του Εμφυλίου Πολέμου (2002). Τα Βαλκάνια των Ελλήνων: Από το Διαφωτισμό έως τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (2007). ‘See how the Gods Favour Sacrilege’: English Views and Politics on Candia under Siege (1645-1669) (2012).

Κούρσος στα όρια των οικονομικών και εθνικών συμφερόντων: Εμπόριο και διπλωματίαστην Ανατολική Μεσόγειο στα μέσα του 18ου αιώνα

Βασίλης Κ. Γούναρης

Από τη δεκαετία του 1690 έως τη δεκαετία του 1780 οι συνεχείς πόλεμοι ανάμεσα

στις Ευρωπαϊκές εμπορικές δυνάμεις, ιδιαίτερα μεταξύ Βρετανών και Γάλλων, διέρρεαν στη Μεσόγειο με τη μορφή πειρατικών επιθέσεων και καταδρομών σε αντίπαλα εμπορικά πλοία. Σε αυτές περιλαμβάνονταν και επιθέσεις εναντίoν των εμπορικών συμφερόντων των αντιπάλων στα ύδατα της Oθωμανικής Aυτοκρατορίας. Ωστόσο, καθώς οι Οθωμανοί έμποροι συχνά χρησιμοποιούσαν Βρετανικά και ιδίως Γαλλικά πλοία ως φορτηγά για το εγχώριο εμπόριό τους, επιθέσεις σε Γαλλικά εμπορικά πλοία από Βρετανούς καταδρομείς κατέληγαν σε σημαντικές ζημιές για το Οθωμανικό εμπόριο και ιδιαίτερα για τον ανεφοδιασμό με τρόφιμα περιοχών που είχαν πληγεί από λιμό. Η ανακοίνωση εξετάζει την Οθωμανική αντίδραση στις επιθέσεις Βρετανών καταδρομέων εμπορικών πλοίων σε Οθωμανικά ύδατα στα μέσα του 18ου αιώνα και ειδικότερα στο πλαίσιο του Πολέμου της Αυστριακής Διαδοχής (1740-1748), μιας σύγκρουσης στην οποία η Οθωμανική Aυτοκρατορία δεν έλαβε μέρος. Χρησιμοποιώντας πηγές από Βρετανικά και Οθωμανικά αρχεία, και ιδιαίτερα τις Οθωμανικές διακηρύξεις και αιτήσεις εμπόρων, εξετάζεται η δυναμική μεταξύ τών Βρετανικών πολιτικών και εμπορικών συμφερόντων στο Λεβάντε. Επίσης θα εξετασθεί ο αντίκτυπος που είχαν οι Βρετανικές επιθέσεις στην Οθωμανική ναυτιλία και οι Οθωμανικές νομικές απαντήσεις σε αυτές τις επιθέσεις, που περιελάμβαναν τον επαναπροσδιορισμό της Οθωμανικής ναυτιλιακής δικαιοδοσίας, καθώς και μηνύσεις για επανορθώσεις. Σε γενικές γραμμές, η ανακοίνωση καταδεικνύει ότι οι Οθωμανοί δικαιολογημένα αισθάνονταν πως τους είχαν κακομεταχειριστεί οι κατ’ όνομα σύμμαχοί τους και άρα ότι η Οθωμανική αντίδραση ήταν σημαντική στον βαθμό που επιζητούσε αποζημίωση μέσω νομικής δίωξης, γεγονός που υποδηλώνει μια σύνθετη απάντηση στο πρόβλημα των Ευρωπαϊκών καταδρομών σε εμπορικά πλοία.


Ο Michael Talbot έκανε τις διδακτορικές σπουδές του στο School of Oriental and African Studies του University of London, εκπονώντας διατριβή στη Βρετανική διπλωματία που ασκήθηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τον «μακρό» 18ο αιώνα, εξετάζοντας ειδικότερα τις συνδέσεις μεταξύ εμπορίου, διπλωματικής οικονομίας και πολιτισμικών πρακτικών, καθώς και τον αντίκτυπο της διπλωματίας στους Βρετανούς εμπόρους. Αφού έλαβε τον διδακτορικό του τίτλο τον Μάιο του 2013, εργάστηκε στο University of St Andrews ως Teaching Fellow στην Οθωμανική Ιστορία για το ακαδημαϊκό έτος 2013-2014.

Τα ερευνητικά ενδιαφέροντα του M. Talbot περιλαμβάνουν τις διπλωματικές πρακτικές (ιδίως τη δωροδοσία), τις εμπορικές κοινότητες και το εμπόριο, καθώς και την πολιτική και τον αστικό χώρο. Στα μελλοντικά του σχέδια εντάσσεται η διερεύνηση των επιμέρους κοινωνικών και εργασιακών ιστοριών στην πρώιμη νεότερη Οθωμανική Αυτοκρατορία, ξεκινώντας με μια κοινωνική ιστορία της Βρετανικής εμπορικής κοινότητας.

«Κακομεταχείριση από φίλους»:Οθωμανικές απαντήσεις σε Βρετανικές καταδρομές

εναντίον εμπορικών πλοίων στα μέσα του 18ου αιώνα

Michael Talbot

30 31

Συνεδρία V /// Απεικονίσεις της ΠειρατείαςΣυνεδρία IV /// Πειρατεία και Κράτος

Η ανακοίνωση επιχειρεί να αναδείξει τον ρόλο της ΄Υδρας στην καταπολέμηση της πειρατείας

στο Αιγαίο στα τέλη του 18ου και τις αρχές τού 19ου αιώνα. Η συμβολή του νησιού αναλύεται στο πλαίσιο της ακολουθούμενης Οθωμανικής πολιτικής, που την περίοδο αυτή στοχεύει στην εκμετάλλευση του ανθρώπινου δυναμικού και της τεχνογνωσίας των νησιωτών του Αιγαίου προκειμένου να καταπολεμήσει το φαινόμενο της πειρατείας. Η συμβολή της Ύδρας ξεπερνά τα όρια της ετήσιας αποστολής ναυτών για την επάνδρωση του Οθωμανικού στόλου και κινείται στο πλαίσιο τής ενεργούς καταπολέμησης πειρατικών στολίσκων με Υδριώτικα πλοία για λογαριασμό του Οθωμανικού κράτους. Ο ρόλος του αρχικοτζάμπαση της Ύδρας Γεωργίου Βούλγαρη και του αρχιναυάρχου τού Οθωμανικού κράτους Χουσεΐν Πασά στην ανάληψη των πρωτοβουλιών αυτών υπήρξε καθοριστικός.

Η ανακοίνωση, που βασίζεται σε Οθωμανικό και Ελληνικό αρχειακό υλικό, θέτει, μεταξύ άλλων, τα εξής ερωτήματα: α) Ποια ήταν τα πολιτικά και οικονομικά κίνητρα από την πλευρά των Υδραίων στην εμπλοκή τους στην καταπολέμηση της πειρατείας για λογαριασμό του Οθωμανικού κράτους; (Υπήρχαν αντίστοιχα κρατικά ανταλλάγματα για τη συμβολή τους αυτή;) β) Πόσο συγκυριακή ήταν η συμμετοχή των Υδραίων στην κρατική προσπάθεια και πόσο, τελικά, έπαιξαν ρόλο τα προαναφερθέντα πρόσωπα;


Η Σοφία Λαΐου (γ. 1970) αποφοίτησε από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές με ειδίκευση στην Οθωμανική Ιστορία στο Centre for Byzantine, Ottoman and Modern Greek Studies του University of Birmingham. Στη συνέχεια εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ. Εργάζεται στο Τμήμα Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, όπου από το 2009 είναι επίκουρη Καθηγήτρια της Οθωμανικής Ιστορίας.

Η Σ. Λαΐου είναι συγγραφέας δύο βιβλίων σχετικών με την Οθωμανική περίοδο, καθώς και άρθρων που αφορούν κυρίως στις κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες διαβίωσης των Χριστιανών Οθωμανών υπηκόων του ηπειρωτικού και νησιωτικού Ελλαδικού χώρου, τον θεσμό του βακουφίου, τις σχέσεις Οθωμανικού κέντρου και περιφέρειας και την ανάδειξη των τοπικών ελίτ. Η τρέχουσα έρευνά της επικεντρώνεται στα εμπορικά δίκτυα των Χριστιανών Οθωμανών υπηκόων εντός τής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και στις σχέσεις τους με το κράτος.

Η συμμετοχή των Υδραίων στην πάταξη της πειρατείας στο Αιγαίο στις αρχές του 19ου αιώνα

Σοφία Λαΐου

Όντας ένα από τα κυρίαρχα φαινόμενα της ναυτικής ζωής στην Μεσόγειο, η πειρατεία

δεν μπορούσε παρά να αφήσει τα ίχνη της και στην Oθωμανική λογοτεχνία. Ιδιαίτερα η λαϊκή λογοτεχνία του 17ου και 18ου αιώνα, αλλά και πολλά έργα περισσότερο λόγιου προσανατολισμού, περιέχουν αρκετές αναφορές σε πειρατές και κουρσάρους, τόσο ως ήρωες και πρωταγωνιστές όσο και ως αντιπάλους και κυνηγούς των ηρώων. Στην ανακοίνωση αυτή εξετάζονται κείμενα όπως μια πειρατική νουβέλα από τα τέλη του 17ου αιώνα, διάφορες περιπετειώδεις ιστορίες των Οθωμανών παραμυθάδων (μεντάχ) του 18ου αιώνα, αλλά και λογιότερα κείμενα του 16ου και 17ου αιώνα σχετικά με τους πειρατές και την αντιμετώπισή τους.


Ο Μαρίνος Σαρηγιάννης είναι Ερευνητής Β΄ Βαθμίδας στο Πρόγραμμα Τουρκικών Σπουδών του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών/ΙΤΕ. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1973. Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή στο ίδιο πανεπιστήμιο (Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας), με θέμα: Περιθωριακές ομάδες και συμπεριφορές στην οθωμανική Κωνσταντινούπολη, 16ος-18ος αιώνας. Δίδαξε ως συμβασιούχος διδάσκων στο Τμήμα Αρχειονομίας και Βιβλιοθηκονομίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, καθώς και στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Ο Μ. Σαρηγιάννης έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 30 άρθρα, για θέματα που αφορούν στην ιστορία των νοοτροπιών της Οθωμανικής κοινωνίας, τις περιθωριακές ομάδες και την αντιμετώπισή τους κατά τον Οθωμανικό 17ο αιώνα, την Οθωμανική πολιτική σκέψη, καθώς και την ιστορία τού Ελλαδικού χώρου (Κρήτη, Λευκάδα, Σάμος) κατά την Οθωμανική περίοδο. Έχει επίσης μεταφράσει στα Ελληνικά διάφορα βιβλία ιστορικού ενδιαφέροντος.

Εικόνες της πειρατείας στην Οθωμανική λογοτεχνία, 16ος-18ος αιώνας

Μαρίνος Σαρηγιάννης

32 33

Συνεδρία V /// Απεικονίσεις της ΠειρατείαςΣυνεδρία V /// Απεικονίσεις της Πειρατείας

Ο Fernand Braudel είχε κάποτε αποφανθεί ότι «στη Μεσόγειο, ακόμη και κατά τον 17ο αιώνα,

συνήθως δεν χρησιμοποιούνταν οι έννοιες της πειρατείας και των πειρατών˙ οι άνθρωποι μιλούσαν για κούρσος και κουρσάρους, και η διάκριση αυτή, ξεκάθαρη σε νομικό επίπεδο, είναι υψίστης σημασίας».

Ακολουθώντας τον Braudel, αναπτύσσεται η σημασία της εν λόγω εννοιολογικής και ιστορικής διάκρισης, εστιάζοντας στη συγκεκριμένη πολιτική συγκυρία που οδήγησε στην αμετάκλητη κρίση αυτής της διαφοροποίησης. Στην πραγματικότητα, μόλις μεταξύ 18ου και 19ου αιώνα η έννοια του πειρατή περιέβαλε τη Μεσόγειο Θάλασσα ως μέρος της Ευρωπαϊκής και Αμερικανικής δημόσιας συζήτησης, ιδιαίτερα εναντίον των Βερβερικών πόλεων της Βορείου Αφρικής (Μπαρμπαριάς). Στην ανακοίνωση υποστηρίζεται ότι αυτή η ρητορική μεταστροφή έπαιξε σημαντικό ρόλο στη διαγραφή μιας μακράς, περιφερειακής ιστορίας διπλωματικής ανταλλαγής και διεθνούς ισότητας, προετοιμάζοντας το έδαφος για την Ευρωπαϊκή αποικιοκρατία. Ειδικότερα, η εισαγωγή της παράδοξης έννοιας του «κράτους-πειρατή» που περιλαμβάνεται στη διεθνή κοινότητα μόνο με τη μορφή ενός πάντοτε-ήδη αποκλεισμένου Άλλου νομιμοποίησε νέες μορφές στρατιωτικού παρεμβατισμού, ο οποίος αιωρείται σε μια γκρίζα ζώνη μεταξύ πολέμου και ειρήνης. Σήμερα, η εικόνα του «κράτους-τρομοκράτη» και του «κράτους-απατεώνα» ανοίγει τον δρόμο για παρόμοιες ρητορικές και στρατηγικές κινήσεις. Υπό αυτή την έννοια συνεπώς, η ιστορία των κούρσων (corsa) –και ο τρόπος με τον οποίο μεταμορφώθηκε σε μια μονοσήμαντη αντιπαράθεση μεταξύ πολιτισμού και βαρβαρότητας– είναι στην πραγματικότητα η ιστορία του δικού μας παγκόσμιου Αυτοκρατορικού παρόντος.


Ο Amedeo Policante έχει διδακτορικό στην Πολιτική και τις Διεθνείς Σχέσεις από το University of London, Goldsmith College, όπου και εργάστηκε ως Teaching Assistant. Ακόμη, συμμετείχε στη διοργάνωση του ‘Pirate Camp’, που παρουσιάστηκε στην 54η Biennale της Βενετίας το 2011. Στις αρχές του 2012 δημοσίευσε την πρώτη του μονογραφία, που διερευνά τον μεταλλασσόμενο ρόλο των μισθοφορικών δυνάμεων στο διεθνές σύστημα ασφαλείας, και το 2013 δίδαξε ως Visiting Lecturer στο Università di San Marino. Πλέον, είναι Assistant Professor Διεθνών Σχέσεων στο University of Nottingham (Malaysia Campus).

Ο A. Policante έχει κάνει αρκετές δημοσιεύσεις σχετικά με τη νομική και την πολιτική θεωρία.Έχει συγγράψει τα βιβλία I Nuovi Mercenari (Ombre Corte, 2012), όπου αναλύει τους σύγχρονους πολέμους ως αναπόσπαστο κομμάτι των διαδικασιών συσσώρευσης του κεφαλαίου, και The Pirate Myth (Routledge, 2014), μια μονογραφία που επικεντρώνεται στον ρόλο της αντίληψης περί πειρατή στο διεθνές δίκαιο, αλλά και στον τρόπο με τον οποίο έχει γίνει χρήση και κατάχρησή της από διάφορες αυτοκρατορικές δυνάμεις στη διάρκεια της σύγχρονης ιστορίας. Η δεύτερη μονογραφία του για τη διεθνή ασφάλεια και την πειρατεία αναμένεται να κυκλοφορήσει από τον Routledge.

Το κράτος-πειρατής: Μετα-αποικιακές διαδρομές μιας αυτοκρατορικής έννοιας από τον πρώτο

έως τον τρίτο Βερβερικό Πόλεμο (1801-2011)

Amedeo Policante

H μόνιμη κακομοιριά δεν χαρακτηρίζει συχνά τις απεικονίσεις της πειρατείας στη λογοτεχνία, το θέατρο, τα κόμικς, τη διαφήμιση ή τον κινηματογράφο. Η πειρατική συμμορία στη σειρά κόμικς Αστερίξ ίσως αποτελεί μιαν από τις πιο εμβληματικές τέτοιες περιπτώσεις. Η παγκόσμια επιτυχία της σειράς έχει διαδώσει τον τύπο τού ταλαίπωρου πειρατή σε αντίθεση με αυτούς του νταή επιδρομέα, του πονηρού ληστή, του ρομαντικού παλιάνθρωπου ή του παράνομου «α λα Ρομπέν των Δασών», που κατά κανόνα χαρακτηρίζουν την απεικόνιση της πειρατείας. Οι Κοκκινογένης, Μπάμπα και ΣΙΑ συνιστούν ένα σύνηθες χαρακτηριστικό, αν και με τη μορφή παράπλευρου σόου, στις περισσότερες περιπέτειες του Αστερίξ. Άσχετα από το αν βρίσκονται στη θάλασσα (σχεδόν πάντα) ή στη στεριά (μόνο μια φορά), είτε κοντά είτε μακριά από τους Γαλάτες, οι πειρατές τοποθετούνται στην πλευρά των χαμένων. Για τους Γαλάτες, η προοπτική συνάντησης με τους πειρατές, αντί να προκαλέσει φόβο, χρησιμεύει ως ευχάριστη ευκαιρία να διασκεδάσουν ξυλοκοπώντας τον Κοκκινογένη και την παρέα του και βυθίζοντας, συνήθως, το πλοίο τους.

Η ανακοίνωση επικεντρώνεται στην απεικόνιση και τον ρόλο των πειρατών στην κωμική αφήγηση του Αστερίξ. Εξετάζει την ερμηνευτική πρόταση της Nelly Feuerhahn ότι οι πειρατές είναι αντίστοιχοι με τους Γερμανούς (αέναους εχθρούς των Γαλατών στο πρώιμο στάδιο της σειράς κόμικς). Πρόκειται για μια ακόμη ομάδα βαρβάρων που οι Γαλάτες αντιμάχονταν; Ή μήπως για κακόμοιρους «παράνομους» που τρώνε συνέχεια ξύλο όταν προσπαθούν να βγάλουν τα προς το ζην; Ο Κοκκινογένης και η συμμορία του είναι πολύ διαφορετικοί από την αρχική ενσάρκωσή τους στα κόμικς και άλμπουμ των Jean-Michel Charlier, Victor Hubinon και των διαδόχων τους. Πέρα από ένα εσωτερικής κατανάλωσης αστείο από πλευράς René Goscinny και Albert Uderzo, ίσως σε τελική ανάλυση οι πειρατές στο Αστερίξ αποτελούν μια καρικατούρα (σίγουρα όχι ρομαντικών) αντι-ηρώων. Είναι διασκεδαστικοί τύποι σε μια παρωδία της πειρατείας που προκαλεί ταυτόχρονα τον οίκτο και το γέλιο τού αναγνώστη, σε αντίθεση με τις περιπτώσεις μερικών πιο επιτυχημένων συναδέλφων τους σε άλλες εκφράσεις της λαϊκής και «υψηλής» κουλτούρας.


Ο Νικόλαος Χρυσίδης είναι Καθηγητής Ρωσικής Ιστορίας στο Southern Connecticut State University, USA. Αποφοίτησε από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (1990) και έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο Yale (2000). Ειδικεύεται στη θρησκευτική και πολιτισμική ιστορία της πρώιμης νεότερης Ρωσίας (με περιστασιακές ‘καταδρομές’ και στη νεότερη περίοδο) και στις Ρωσο-Ελληνικές πολιτισμικές σχέσεις. Έχει συγγράψει άρθρα και μελέτες και έχει συνεπιμεληθεί τον τόμο Religion and Identity in Russia and the Soviet Union: A Festschrift for Paul Bushkovitch (Bloomington, Indiana: Slavica Publishers, 2011). Επί του παρόντος, προετοιμάζει τη μονογραφία του με τίτλο An Academy for the Tsar’s Courtiers: Greek Scholars and Jesuit Education in Early Modern Russia. Παραμένει φανατικός αναγνώστης του Αστερίξ από το 1978 και αφηγείται αποσπάσματα από τις ιστορίες του κόμικ όποτε του δοθεί η ευκαιρία. Ως ενήλικας, εξακολουθεί να είναι διχασμένος μεταξύ του να λυπάται τους πειρατές του Αστερίξ και του να γελάει σε βάρος τους.

Κοκκινογένης, Μπάμπα & ΣΙΑ: Πειρατεία και παρωδία στο Asterix

Νικόλαος Χρυσίδης

34 35

Καταληκτήρια Συνεδρία

Το έγκλημα της πειρατείαςυπό το φως του διεθνούς δικαίου

Πέτρος Σιούσιουρας και Εύη Μπαξεβάνη

Από την αρχαιότητα, η θάλασσα αποτελεί πηγή πλουτισμού και μέσο διεξαγωγής εμπορίου.

Μοιραία, η έντονη οικονομική δραστηριότητα αποτελεί πόλο έλξης για παράνομες πράξεις: οικειοποίηση φορτίων, πλοίων, ακόμα και πληρωμάτων. Η γέννηση της έννοιας της ανοιχτής θάλασσας, που συνδέεται άρρηκτα με το δικαίωμα της ελεύθερης ναυσιπλοΐας, εντοπίζεται στην αρχαιότητα, ενώ ορόσημο για την καθιέρωσή της αποτελεί το έργο του Grotius Mare Liberum (1609). Ανάλογα με τη θέση του πλοίου στη θάλασσα, διαφοροποιείται το νομικό καθεστώς που το διέπει, τόσο σε σχέση με την κρατική δικαιοδοσία που ασκείται σε αυτό ως υλικό αντικείμενο όσο και σε σχέση με το πλήρωμά του αναφορικά με την ποινική ή αστική δικαιοδοσία. Η πειρατεία ορίζεται ως έγκλημα που διαπράττεται στην ανοιχτή θάλασσα, δηλαδή στη θαλάσσια περιοχή όπου κανένα κράτος δεν ασκεί κυριαρχία. Επομένως, ως διεθνές έγκλημα νοείται μόνο εφόσον λαμβάνει χώρα στην ανοιχτή θάλασσα ή στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), ζώνη που έπεται της αιγιαλίτιδας, όπου το κράτος ασκεί απόλυτη κυριαρχία. Το ζήτημα της κρατικής δικαιοδοσίας συνδέεται με την κρατική κυριαρχία, αφού η δεύτερη είναι αναγκαία προϋπόθεση για την άσκηση της πρώτης. Ως προς τη δικαιοδοσία στη θάλασσα, στη βάση της έλλειψης κρατικής κυριαρχίας στην ανοιχτή θάλασσα, παλαιότερα επικρατούσε η θεωρία της εδαφικότητας του πλοίου, σύμφωνα με την οποία κάθε πλοίο αντιμετωπιζόταν, κατά πλάσμα δικαίου, ως έδαφος του κράτους σημαίας. Λόγω αυστηρής κριτικής, αυτή η θεωρία εγκαταλείφθηκε και η σήμερα κρατούσα βασίζεται εν πολλοίς στη θεωρία της αρμοδιότητας και στη διαιρετή κυριαρχία. Η Σύμβαση του 1982 ενσωμάτωσε ρυθμίσεις που ίσχυαν από τον 16ο αιώνα (Ερρίκος Η΄, Offences at Sea Act), ορίζοντας την πειρατεία ως «διεθνές έγκλημα» (jure gentium) και τους πειρατές ως «εχθρούς της ανθρωπότητας» (hostes humani generis). Αποτελεί επομένως έγκλημα οικουμενικής δικαιοδοσίας, αποκρυσταλλώνοντας εθιμικό κανόνα δικαίου, απόλυτης μορφής, στο μέτρο που δεν εξετάζεται η σύνδεση δραστών ή θυμάτων με κάποιο κράτος. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, παρά τη μακρά παρουσία του φαινομένου, δεν υπάρχει επίσημος διεθνής νομικός ορισμός και η τιμωρία των συλληφθέντων εναπόκειται στην εκάστοτε εθνική νομοθεσία.

Βιογραφικά Σημειώματα

Πέτρος Σιούσιουρας

Ο Πέτρος Σιούσιουρας είναι αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Το υπόβαθρό του περιλαμβάνει μια επιτυχημένη θητεία στο Ελληνικό Ναυτικό και εκτεταμένη αντίστοιχη εκπαίδευση (US Navy Training Center, Atlantic, Dam Neck, Virginia Beach, VA κ.ά.). Ακολούθησαν σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών και διδακτορικό δίπλωμα στο Διεθνές Δίκαιο. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εκτείνονται από το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, τις Διεθνείς Σχέσεις, τις ευαίσθητες περιοχές της Βαλκανικής Χερσονήσου και της Μεσογειακής λεκάνης σε συνδυασμό με τις πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές παραμέτρους που επηρεάζουν τη γεωπολιτική τής περιφέρειας αυτής, έως την περιοχή της Αρκτικής και τον αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στη Γεωπολιτική και τις τρέχουσες ναυτιλιακές διαδρομές.

Είναι μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Διεθνούς Δικαίου & Διεθνών Σχέσεων, μέλος τού επιστημονικού συμβουλίου στο Ίδρυμα Μεσογειακής Συνεργασίας, καθώς και επιστημονικός Συνεργάτης στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου και του Ινστιτούτου Διεθνούς και Αλλοδαπού Δικαίου. Διαθέτει πλούσιο συγγραφικό έργο που περιλαμβάνει μονογραφίες, συμμετοχές σε συλλογικά έργα, σε περιοδικά με κριτές στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ αποτελεί και ο ίδιος μέλος κριτικής επιστημονικής επιτροπής.

Εύη Μπαξεβάνη

Η Εύη Μπαξεβάνη απέκτησε το πρώτο της πτυχίο από τη Σχολή Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών και Πολιτικών Σπουδών τού Πανεπιστημίου Μακεδονίας (κατεύθυνση Πολιτικών Σπουδών και Διπλωματίας), στη Θεσσαλονίκη. Συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του St Andrews (Μεγάλη Βρετανία), στις Σπουδές Ασφαλείας για τη Μέση Ανατολή και την Κεντρική Ασία (MLitt in Middle East and Central Asia Security Studies). Έχει παρακολουθήσει μαθήματα Δημόσιου Διεθνούς Δικαίου (The Hague Academy of International Law), παγκόσμιας πολιτικής υπό το πρίσμα τής Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης (Global Politics Winter School, Freie University, ΕΛΙΑΜΕΠ), προγράμματα εξειδίκευσης στις Μεταφορές (Summer Training In Transport Competitiveness, Assessment & Management Policies, Aegean STT CAMP), καθώς και παιδαγωγικής κατάρτισης (πρόγραμμα ΕΠΠΑΙΚ, ΑΣΠΑΙΤΕ). Γνωρίζει Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά και Γερμανικά. Σήμερα είναι διδακτορική φοιτήτρια του Τμήματος Ναυτιλίας και Επιχειρηματικών Υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αιγαίου (Χίος) στο αντικείμενο της Γεωπολιτικής, του Δικαίου της Θάλασσας και των Θαλάσσιων Μεταφορών.

38 39

Conference organisation www.sylviaioannoufoundation.org

Venue and dates 17-19 October 2014

Museum of Cycladic Art (5th floor)4 Neophytou Douka Str., 106 74 Athens, GreeceΤ: (+30) 210 7228321/-3 F: (+30) 210 7239382E: [email protected] W: www.cycladic.gr

Conference secretariat ERA LTDJohn Antoniou, Helena GkouvaΤ: (+30) 210 3634944 F: (+30) 210 3631690E: [email protected] Asklipiou Str., 106 80 Athens, Greece

Conference languages Greek and English. Simultaneous translation will be provided.

On-site registration The conference secretariat will be located at the Museum of Cycladic Art during the conference dates. On-site registration will be available before sessions. Please note that there is a limited number of seats.

Certificate of attendance Registered participants who wish to receive a certificate of attendance should request it from the secretariat at the end of the conference.

Mobile phones Mobile phones must be switched off during all sessions.

Conference website www.sylviaioannoufoundation.org/2nd-international-conference

General Information

40 41

Dear Friends,

We are happy to welcome you to the 2nd International Scientific Conference on the Greek World in Travel Accounts and Maps, held by the Sylvia Ioannou Foundation at the Museum of Cycladic Art on 17-19 October 2014, under the title:

Corsairs & Pirates in the Eastern Mediterranean, 15th-19th c.

The main aim of this Conference is to revisit the historical dimensions of a phenomenon which recurred up to the end of the 19th century, and which still affects our own contemporary reality. The speakers’ approaches are grouped in six thematic sessions:

• Topoi of Piracy• Scale and Character of Commerce-raiding• Politics and Legitimacy• Piracy and the State• Images of Piracy• Piracy: Past and Present

The organisation of this Conference series constitutes part of the activities of the Sylvia Ioannou Foundation. The Foundation’s overarching aim is to preserve, highlight and disseminate the political, historical and cultural legacy of Cyprus, within the greater geographical and historical contexts of the Greek world and the Mediterranean.

The first Conference, titled Cyprus on the Crossroads of Travellers and Mapmakers from the 15th to 20th Century, successfully took place in Athens, in October 2012. We are now pleased to share with you the Select Papers edition, stemming from the Proceedings of that first Conference, in a volume titled Cyprus on the Crossroads. Geographical Perceptions and Representations from the Fifteenth Century.

We hope that our 2nd International Scientific Conference on the Greek World in Travel Accounts and Maps will also meet your expectations.

Welcome!

Artemis ScutariDirector of the Sylvia Ioannou Foundation

Welcoming message

42 43

Organising Committee

Sylvia IoannouPresident

Founder of the Sylvia Ioannou Foundation

Artemis ScutariGeneral Secretary

Director of the Sylvia Ioannou Foundation

Scientific Committee

Nikolaos Chryssidis Professor, Department of History, Southern Connecticut State University

Dimitris Dimitropoulos Senior Research Associate, Institute of Historical Research (Section of Neohellenic Research), National Hellenic Research Foundation

Panagiotis N. Doukellis Professor, Department of Sociology, Panteion University of Social and Political Sciences

Gelina Harlaftis Professor, Department of History, Ionian University


Friday 17 October 2014

18:00-19:00 Registration

Inaugural Session

19:00-19:45 Welcoming Addresses Artemis ScutariDirector of the Sylvia Ioannou FoundationNicholas Chr. StampolidisDirector of the Museum of Cycladic Art

Presentation of the Select Papers of 2012George ToliasInstitute of Historical Research / NHRF

19:45-20:15 Keynote SpeechDavid J. StarkeyDepartment of History, University of Hull

20:15-22:30 Welcoming Reception

Organisation Programme

44 45

Saturday 18 October 2014


Session I – Topoi of PiracyChair: Eva Kalpourtzi

09:00-11:30 Pirate Spaces: Mapping Piracy in the Early Modern Mediterranean through Captivity AccountsEda Özel

Piracy and Privateering in the Eastern Mediterranean, in the Early 19th Century: From the Standpoint of the Ionian Consular Network (1800-1807)Gerassimos D. Pagratis

A Hub of Piracy in the Middle of the Aegean: Syros during the War of IndependenceApostolos Delis

Pirates during a Revolution – The Faces of Piracy and the Reaction of Local SocietiesDimitris Dimitropoulos

DiscussionCommentator: Olga Katsiardi-Hering

11:30-12:00 Coffee Break

Session II – Scale and Character of Commerce-RaidingChair: Colin Heywood

12:00-14:00 Privateering and Slave Trade in the Cyclades in the Late 17th CenturyGeorge Koutzakiotis

A Holy Razzia? Ottoman Corsairs in Ottoman HistoriographyEmrah Safa Gürkan

‘Per omnes partes barbarie orientis’ – Maltese Corsairing in the Levant, 16th-17th CenturiesJoan Abela

DiscussionCommentator: Nikos Belavilas

14:00-15:30 Break

Session III – Politics and LegitimacyChair: Nicholas Coureas

15:30-17:30 ‘It is Not Halal to Raid Them’: Piracy and Law in the 17th-Century Ottoman MediterraneanJoshua M. White

The Pirate’s Gaze: 18th-Century English and French Chart Making of the Mediterranean SeaChristine Petto

Pirates, Privateers, and Neutrals: Aegean Maritime Violence and International Law, 1770-1830Will Smiley

DiscussionCommentator: Vassilis Kardasis

46 47

Sunday 19 October 2014


Session IV – Piracy and the StateChair: Christine Petto

09:00-11:30 Rediscovering ‘Mr. Roberts’: An English Mariner’s Aegean Captivity Narrative (1692-1693)Colin Heywood

Privateering between the Company and the Nation: Commerce and Diplomacy in the Mid-18th Century Eastern MediterraneanBasil C. Gounaris

‘Ill-Treated by Friends’: Ottoman Responses to British Privateering in the Mid-18th CenturyMichael Talbot

The Participation of the Island of Hydra in Countering Piracy in the Aegean in the Early 19th CenturySophia Laiou

DiscussionCommentator: Molly Greene

11:30-12:00 Coffee Break

Session V – Images of PiracyChair: Natasha Constantinidou

12:00-14:00 Images of Piracy in Ottoman Literature, 16th to 18th CenturiesMarinos Sariyannis

The Pirate State: Post-Colonial Τrajectories of an Imperial Concept from the First to the Third Barbary War (1801-2011)Amedeo Policante

Redbeard, Baba & Co: Piracy and Parody in AsterixNikolaos Chrissidis

DiscussionCommentator: Maria Fusaro

14:00-15:30 Break

Closing SessionChair: Panagiotis N. Doukellis

15:30-17:00 Piracy and International LawPetros Siousiouras and Evi Baxevani

Concluding RemarksGelina Harlaftis

48 49

Joan Abela Visiting Assistant Lecturer, Faculty of Laws, University of Malta

Evi Baxevani PhD candidate, Department of Shipping, Trade and Transport, University of the Aegean

Nikos Belavilas Assistant Professor, School of Architecture, National Technical University of Athens

Nikolaos Chrissidis Professor, Department of History, Southern Connecticut State University

Natasha Constantinidou Lecturer, Department of History and Archaeology, University of Cyprus

Nicholas Coureas Senior Researcher, Cyprus Research Centre

Apostolos Delis Postdoctoral Researcher, Institute for Mediterranean Studies, Foundation for Research and Technology

Dimitris Dimitropoulos Senior Research Associate, Institute of Historical Research (Section of Neohellenic Research), National Hellenic Research Foundation

Panagiotis N. Doukellis Professor, Department of Sociology, Panteion University of Social and Political Sciences

Maria Fusaro Senior Lecturer, Department of History, University of Exeter

Basil C. Gounaris Professor, Department of History and Archaeology, Aristotle University of Thessaloniki

Molly Greene Professor, Department of History and Hellenic Studies, Princeton University

Emrah Safa Gürkan Assistant Professor, Department of Political Science and International Relations, Istanbul 29 Mayıs University

Gelina Harlaftis Professor, Department of History, Ionian University

Colin Heywood Honorary Research Fellow, Department of History, University of Hull

Eva Kalpourtzi Associate Professor (ret.), Department of Social Anthropology, Panteion University of Social and Political Sciences

Vassilis Kardasis Professor, Department of Economics, University of Crete

Olga Katsiardi-Hering Professor, Facuty of History and Archaeology, University of Athens

George Koutzakiotis Associate Researcher, Institute of Historical Research (Section of Neohellenic Research), National Hellenic Research Foundation

Sophia Laiou Assistant Professor, Department of History, Ionian University

Eda Özel PhD candidate, Department of History, Harvard University

Gerassimos D. Pagratis Associate Professor, Italian Language and Literature, University of Athens

Christine Petto Professor, Department of History, Southern Connecticut State University

Amedeo Policante Assistant Professor, Department of Politics, History and International Relations, University of Nottingham

Marinos Sariyannis Principal Researcher, Institute for Mediterranean Studies, Foundation for Research and Technology

Petros Siousiouras Associate Professor, Department of Shipping, Trade and Transport, University of the Aegean

Will Smiley Postdoctoral Research Associate, Department of Near Eastern Studies, Princeton University

Nicholas Chr. Stampolidis Professor, Director of the Museum of Cycladic Art


Michael Talbot Postdoctoral Researcher, Mediterranean Reconfigurations project, Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne

Joshua M. White Assistant Professor, Department of History, University of Virginia

Participants

50 51

Session I /// Topoi of Piracy

With the recapture of Tunis in 1574, Ottomans had established partial control

over and connections of mutual reliance with the North African provinces of Tunis, Algeria, and Tripoli – three historically active pirate bases in the Mediterranean. This paper will survey the accounts written by non-Muslim captives in North Africa to build a map of pirate encounters in the Mediterranean between 1574-1650. During this period, accounts of European captives provided details about sea battles, and with a strong claim of being “true” stories the captive-authors tried to be as specific as possible regarding the location of the events. This way, “hot-spots” of piracy threatening safe passage of vessels carrying military and administrative personnel, merchandise, and pilgrims, are identified. For a larger project, this paper is intended to provide at least some of the key locations related to commercial networks in the Ottoman Mediterranean for this period. To the extent that these networks influenced market prices, piracy can then be presented as an instituted element in connection to the Ottoman maritime economy, via a theoretical assessment of protection costs as an element in creation of monopolistic market power for one party over the others.

Short Biography

Eda Özel is a PhD candidate in History and Middle Eastern Studies program at Harvard University. Eda is currently in the earlier stages of her dissertation research, and her project focuses on Ottoman piracy in the 16th century Mediterranean. Eda holds a degree in economics, and her general areas of research comprise Ottoman maritime history, Mediterranean in the 16th and 17th centuries, history of Ottoman cartography, and history of capitalism. Relying on the quantitative features of Ottoman maritime activities in general and piracy in particular, she recently started to incorporate applications of digital humanities in her toolbox of historical research. She pays close attention to networks centered around Ottoman grand admiral Ḫayreddīn Pasha, a former-pirate recruited with grant of a high-rank administrative office-governorship of Algiers, and the geographical characteristics of pirate activity in the Mediterranean, bringing networks analysis and spatiality among her main interests. Currently, she is working on building a network of maritime actors, and mapping geographical data based on sources such as ambassadorial reports, court records, captivity accounts, mühimme registers, and records from Documenti Turchi collection of ASV (Archivio di Stato di Venezia). As part of her teaching experience, Eda has been a Teaching Fellow for an undergraduate level course on Ottoman state and society, and she is one of the first partakers of Digital Teaching Fellow Program at Harvard, which provided her the opportunity to use software applications such as ArcGIS, WorldMap, Omeka/Neatline, and Gephi not only in her research but also as teaching tools.

Pirate Spaces: Mapping Piracy in the Early Modern Mediterranean through Captivity Accounts

Eda Özel

52 53

Session I /// Topoi of PiracySession I /// Topoi of Piracy

Piracy and Privateering in the Eastern Mediterranean, in the Early 19th Century: From the Standpoint

of the Ionian Consular Network (1800-1807)

Gerassimos D. Pagratis

In the context of the Napoleonic Wars, international political instability, games of diplomacy and

the pursuit to destroy the enemy’s infrastructures favoured the growth of piracy and privateering. In this particular historical period, the Septinsular Republic (1800-1807) was founded: a small state which came under the protection of Russia and the Ottoman Empire and unified the once Venetian islands of the Ionian Sea administratively, for the first time in their history. The aim of this paper is to utilize reports produced by the dense Ionian consular network, in order to identify the key players in this lawful/unlawful activity, as well as analyze the space, tactics and key pursuits involved. Also, to test the ‘certainties’ with which historians approach the complex phenomenon of piracy and privateering.

Short Biography

Gerassimos D. Pagratis was born in Corfu in 1970. He studied in Italy (University of Lecce) and Greece (University of Athens). In 2001 he received his PhD degree from the Department of History of the Ionian University (Corfu), with a thesis entitled Maritime Trade in Venetian-ruled Corfu (1496-1538). He was Adjunct Lecturer of Maritime History in the Department of Shipping, Trade & Transport of the University of the Aegean (2001-2004). Today, he is Associate Professor at the University of Athens, where he teaches courses on the Medieval and Early Modern History of Italy and of the Venetian Dominion in the Eastern Mediterranean.

Some of D. G. Pagratis’s recent publications: Society and Economy in the Venetian Maritime State: the Maritime Enterprises of Corfu (1496-1538), (Athens, 2013, in Greek); ‘Shipping and Trade in the Ionian Islands: The Merchant Fleet of the Septinsular Republic (1800-1807)’, Journal of the Oxford University History Society, 8 (Hilary 2012), www.ouhs.org; ‘Organization and Management of the Shipping Enterprise in Venetian-held Corfu in the first half of the 16th century, Studi Veneziani, LXVI (2012), pp. 223-249; ‘Jews in Corfu’s Economy (From the Late-Fifteenth to Mid-sixteenth Century)’, Mediterranean Historical Review, vol. 27/2 (2012), pp. 191-200.

A Hub of Piracy in the Middle of the Aegean:Syros during the War of Independence

Apostolos Delis

During the Greek War of Independence, Syros became a sort of neutral area, and a market for

all kind of transactions related to piracy, smuggling, slave trade and money counterfeit. War refugees from Chios, Psara and the shores of Asia Minor, with previous know-how in shipping and trade, and seafarers from different parts of the Aegean and Ionian seas engaged in all kinds of ‘illicit’ activities in the slowly emerging port-town of future Hermoupolis. The main questions examined here can be summarized in the following: a) Which were the factors and main characteristics of the piracy that spread in the Aegean during the Greek War of Independence? b) Why did Syros become a hub of piratical gatherings and transactions? c) What was the impact on the socio-economic life of the new settlement, as well as on its future perspectives?

Short Biography

Apostolos Delis was born in Volos in 1971. He studied in the Universities of Siena, Bologna and Bristol. He completed his PhD thesis in 2010 at the Ionian University, entitled Σύρος: το ναυπηγικό κέντρο της ιστιοφόρου ναυτιλίας, 1830-80 (‘Syros: the shipbuilding centre of the sailing merchant marine, 1830-1880’). During the academic year 2010-2011 he was a PostDoc Researcher at the Centre de la Méditerranée Moderne et Contemporaine (CMMC) of the University of Nice, working in the program «ANR/NAVIGOCORPUS: Corpus des itinéraires des navires de commerce, XVIIe-XIXe siècles».

A. Delis currently works as a PostDoc Researcher at the Institute for Mediterranean Studies (IMS) / Foundation for Research and Technology, Hellas (FORTH), in the research project ‘ELISTOKAINO’: The History of Innovation in Greece, 19th-20th centuries, with subject: Innovation in the Greek and Mediterranean Shipbuilding Technology, 19th-20th centuries. His research interests include Maritime economic and social history, history of technology of the sailing ship, the shipbuilding industry and the institutions of shipping business.

54 55

Session II /// Scale and Character of Commerce-raidingSession I /// Topoi of Piracy

This paper examines be the pirate action developed mainly by Greek pirates during

the Greek Revolution of 1821. It also surveys the impact of piracy on the lives of the inhabitants of coastal settlements, the central government’s efforts to control the situation, the reactions of local communities, and the involvement of locals in the phenomenon of piracy by participating in the trade of sea captures or even through their direct participation in piracy-operating crews. The thin line between legality and illegality, the alternation of roles and the effects of piracy as an action that ruins or invigorates local economy will also be surveyed. The sources used for this paper include documents produced by the Greek administration during the War of Independence, official correspondence of local authorities, logbooks of ships, memoirs, as well as other testimonies from the period examined.

Short Biography

Dimitris Dimitropoulos was born in Athens in 1962. In 1987 he graduated from the Faculty of History and Archaeology, School of Philosophy, University of Athens, where he also defended his doctoral thesis, in 1996. He has been working at the Institute of Historical Research of the National Hellenic Research Foundation since 1992, at first as a scholarship recipient and now as Senior Research Associate in the Section of Neohellenic Research, as well as supervisor of the Programme “Historical Study of Settlements in Greece, 15th-20th c.” His research has dealt with social and economic history, mainly with the study of settlements and populations of Greek lands under Ottoman rule; also, with the institutions, the social constitution and the economy of insular (Agean) and mainland societies of Greece from the 16th to the early 19th century.

D. Dimitropoulos has participated in the project of transcription and publication of the “Ali Pasha Papers”, and over the last years he has been involved in the history of the Greek War of Independence. He has conducted and/or participated in several research programmes in collaboration with academic institutions; also, in projects involving the construction of data bases, transcription of documents dated to the 18th and 19th century, classification of archives, and compilation of bibliographies on the modern political history of Greece. He is a member of various scholarly societies, he has published books and articles in academic journals, as well as edited collected volumes and presented papers in Greek and international scientific conferences.

Pirates during a Revolution − The Faces of Piracy and the Reaction of Local Societies

Dimitris Dimitropoulos

According to Ben J. Slot, the constant Venetian-Ottoman wars of the 17th century (1645-1669,

1684-1699) had transformed the Cyclades into a “no man’s land”. Over time, the activity of Christian privateers in that region had acquired a regularity that contributed to the creation of a whole cycle of economic activities. The latter subsequently allowed the direct financing and self-maintenance of privateers. Slave trade constituted an important sector of the entrepreneurial activity that had developed in the Cyclades by then. The framework of this activity has already been described in a previous work: G. Koutzakiotis, «Les Cyclades au XVIIe siècle : une entreprise de la course chrétienne dans l’Εmpire ottoman», in A. Brogini and M. Ghazali’s Des marges aux frontières. Les puissances et les îles en Méditerranée à l’époque moderne, Paris, 2010, pp. 231-242. Based on relevant documents from the French consular archives of Melos and Kimolos, this announcement focuses on slave trade during the Venetian-Ottoman war of 1684-1699, and explores the mechanism of this type of trade, as well as its broader Mediterranean connections.

Short Biography

George Koutzakiotis was born in 1970 in Eleftheroupolis, Greece. He studied at the Ionian University (BA in History, 1994) and, at postgraduate level, at the École des Hautes Études en Sciences Sociales, Paris (Diplôme d’Études Approfondies – Spécialité ‘Histoire et Civilisations’, 1996). Ιn 2005, he obtained his PhD (Doctorat en Histoire) from the Université Paris I – Panthéon – Sorbonne. Between 2001 and 2007, he was Research Fellow in programmes of the National Hellenic Research Foundation (NHRF) and the Music Library of Greece ‘Lilian Voudouri’. Since March 2007, he has been a Researcher at the NHRF.

G. Koutzakiotis’s research interests focus on the economic and cultural relations between Western Europe and the Ottoman Empire in the early modern and modern period (17th-19th c.). Main publications (monographs): Cavalla, une Échelle égéenne au XVIIIe siècle. Négociants européens et notables ottomans, (Les Cahiers du Bosphore, no. 53), Istanbul, 2009. Attendre la fin du monde au XVIIe siècle. Le messie juif et le grand drogman, (Textes, Documents, Études sur le Monde Byzantin, Néohellénique et Balkanique, no. 15), Paris, 2014.

Privateering and Slave Trade in the Cycladesin the Late 17th Century

George Koutzakiotis

56 57

Session II /// Scale and Character of Commerce-raidingSession II /// Scale and Character of Commerce-raiding

Corsairs at Ottoman employ have long been presented by modern historiography as Ottoman

ghazis, i.e. holy warriors fighting in order to spread the religion of Islam. This presentation challenges the validity of the ghaza approach that studies these self-seeking entrepreneurial corsairs of diverse ethnic, religious and geographical backgrounds in a single category, simplifying their motives and neglecting the rationale behind their modus operandi. Such an approach that takes at face value the propagandistic language of Ottoman works such as the court chronicles and the Gazavat-ı Hayreddin Paşa could only be called into question by diversifying the source base and bringing into game European archival (Archivio di Stato di Venezia, Archivo General de Simancas) and printed primary sources (Sanuto, Haedo, Charrière, Alberi, Priuli) that provide the historian with minute information regarding the activities of Ottoman corsairs.

By juxtaposing Ottoman sources with European ones, this presentation seeks to delienate the motivations that prompted individuals to sail under the pirate’s banner and exposes the economic and political factors that shaped political calculations of Ottoman corsairs as an interest group. Moreover, it reads the idealistic representation of corsairs in contemporary Ottoman sources as a conscious attempt on behalf of a frontier elite, struggling to find a place for themselves in a foreign capital. Their depiction as sea ghazis was less a simplification at the hands of Ottoman historians than a strategy of self-promotion in order to capitalize on an already dominant ghaza ethos and manipulate their new employer’s sense of religious responsibility. Works produced by corsair circles for the consumption of the Ottoman court elite, such as Gazavat-ı Hayreddin Paşa, shaped the Ottoman perception of corso and corsairs’ representation in Ottoman sources.

Short Biography

Emrah Safa Gürkan received his BA (International Relations) and MA (History) degrees from Bilkent University, Turkey. With Prof. Halil İnalcık as his supervisor, he wrote his master’s thesis, entitled Ottoman Corsairs in the Western Mediterranean and Their Place in the Ottoman-Habsburg Rivalry, 1505-1535. He finished his doctoral studies under the supervision of Prof. Gábor Ágoston at the department of History of Georgetown University in 2012, with the dissertation Espionage in the 16th century Mediterranean: Secret Diplomacy, Mediterranean Go-betweens and the Ottoman-Habsburg Rivalry, which focuses on go-betweens, i.e. those who crossed the presumably impermeable civilizational boundaries and mastered the cultural codes of two civilizations that divided the two halves of the Mediterranean in the 16th century.

Based on a synthesis of primary sources as well as secondary literature in Turkish, Spanish, Italian, French, Portuguese, Ottoman and Latin, E. S. Gürkan has written several articles, book chapters, encyclopedia entries and book reviews regarding the history of early modern Mediterranean and the Ottoman Empire. He is currently turning his dissertation into a monograph to be published by an academic press in England or USA. An avid supporter of using the opportunities provided by the new media in studying and teaching history, Gürkan is also the co-founder and co-editor of Ottoman History Podcast (www.ottomanhistorypodcast.com), an online radio program that aired more than 125 episodes, in English and Turkish, with leading academics in the field of Ottoman, Middle Eastern, Mediterranean and North African History. Having returned to Turkey in 2012, Gürkan currently teaches at İstanbul 29 Mayıs University.

A Holy Razzia? Ottoman Corsairsin Ottoman Historiography

Emrah Safa Gürkan

From its very first few days in Malta in 1530, the Order of St John continued to live up to

its Rhodian corsairing tradition, and retained its engagement in the Levant with ‘Christ’s Militia’ sailing ‘per omnes partes barbarie orientis’ (in the Levant). Malta’s geographical proximity to infidel territory in North Africa augured well for the continuation of the ‘Eternal Holy War’ by the corsairs. The Knights not only managed to provide the essential institutional framework for corsairing activities to flourish, but even strengthened existing maritime links and built upon the expertise of the Maltese and the Greek community that settled in Malta. The island’s peculiar conditions as an international maritime hub and its prominent role in corsairing activities made it a rendezvous for adventurers who came from various parts of the Mediterranean. Legal documents constitute an extremely rich but surprisingly neglected source of primary information that sheds light on the workings of this economic activity. Their usage has been mainly relegated to footnote-fodder and thus they remain largely unexplored territory.

This paper seeks to redress this lacuna by tapping these sources, especially Notarial deeds held at the Notarial Archives, Valletta, and the records of the Tribunale degli Armamenti set up in 1605 in order to regulate corsairing activities. Both of these legal depositaries lend themselves splendidly to serve as a mirror on various agreements, disputes and litigations dealing with corsairing activities in the Eastern Mediterranean, as well as the sale, ransom and manumission of slaves in Malta. The budding cosmopolitan nature of the contracting parties who were participant in these deeds also sheds light on a much broader aspect of these activities and helps to place them within the wider Mediterranean maritime framework.

Short Biography

Joan Abela read History at BA and MA level at the University of Malta focusing on port activities in mid-16th century Malta. In 2008 she was awarded a Scholarship from the Centre for Maritime Historical Studies at the University of Exeter, where, under the supervision of Maria Fusaro, she read for a PhD. Her research interests focus mainly on 16th-century Malta, with particular reference to port activities and notarial primary sources.

J. Abela is a founding member of the Notarial Archives Resources Council, Chairperson of the Steering Committee for the Rehabilitation of the Notarial Archives, Secretary of the Malta Historical Society and a lecturer at the University of Malta’s Legal History and Methodology Department. In 2014 she received the Boydell & Brewer Prize for best doctoral thesis in Maritime History awarded by a British university.

‘Per omnes partes barbarie orientis’ – Maltese Corsairing in the Levant, 16th-17th Centuries

Joan Abela

58 59

Session III /// Politics and LegitimacySession III /// Politics and Legitimacy

This paper explores the efforts of the Ottoman central government in Istanbul to regulate the

corsairing activities of the perennially disobedient port cities of Algiers, Tunis, and Tripoli and to define what constituted a legally permissible (halal) raid. From the late 15th century onward, the diplomatic instruments that regulated peaceful relations between the Ottomans and the Venetians, the ahdnames, contained clauses prohibiting piracy and the enslavement of each other’s subjects. Similar articles made their way into the ahdnames subsequently concluded with France, England, and the Netherlands. By the 17th century, however, the sultan’s nominal subjects in North Africa were regularly violating these provisions, with Tunisian and Algerian corsairs routinely attacking Venetian ships and raiding Venetian shores in contravention of the treaty and over the objections of Ottoman officials in Istanbul.

Even as the Atlantic powers concluded treaties directly with the North African port cities beginning in the 1620s, meant to spare them from attack and redirect it towards their rivals, Venice continued to seek redress exclusively from Istanbul.

Drawing on an array of Ottoman and Venetian archival and manuscript sources, this paper surveys the damage done to Venetian interests in the Ottoman Mediterranean by piratical attacks in the first half of the 17th century, and it explores the ways in which Ottoman jurists and administrators attempted – through fatwas and decrees rather than by force – to counter the claims of Tunisian and Algerian corsairs that the principles of retaliation, custom and Islamic law gave them the right to attack Venetian targets, irrespective of what the sultan’s ahdname promised.

Short Biography

Joshua Michael White is an assistant professor in the Corcoran Department of History at the University of Virginia. He received his BA in History and Islamic Studies from Washington University in St Louis and his MA and PhD in History from the University of Michigan. He studies and teaches the history of the medieval and early modern Middle East and Mediterranean, with a particular focus on the social, legal, and diplomatic history of the early modern Ottoman Empire.

J. M. White is currently working on a book manuscript based on his dissertation, Catch and Release: Piracy, Slavery, and Law in the Early Modern Ottoman Mediterranean, which is a study of the Ottoman legal and administrative response to piracy and amphibious slave-raiding in the eastern half of the Mediterranean basin in the late 16th and 17th centuries. His research and writing have been supported by fellowships and grants from the American Research Institute in Turkey, the U.S. Department of Education’s Fulbright-Hays fellowship program, the Council of American Overseas Research Centers, Mellon-American Council of Learned Societies, the University of Michigan, the University of Virginia, and the National Endowment for the Humanities.

‘It is Not Halal to Raid Them’: Piracy and Law in the 17th-Century

Ottoman Mediterranean

Joshua M. White

In the 17th and 18th centuries, European powers vied for trading dominance in the East and buttressed

their efforts in the eastern seas by competing (and negotiating) amongst themselves, with eastern traders, and the ever-present pirates and privateers in the Mediterranean Sea. This Sea became a mediated space in which maps and navigational charts were tools of mediation. For pilots, privateers, and pirates these particular geographical works were immediate instruments of mediation for and of the area they covered. They valued and protected their maritime information as they vacillated not only between ‘legitimate’ pilots and pirates, but also between admiration and contempt for one another. In a parallel sphere often far from the vessels in the Mediterranean these maps and charts were influential political documents for the boardroom of powerful trading companies. In other words, while pilots and pirates appreciated the utilitarian nature of the navigational chart, the directors or royal commissioners of these companies appreciated the visual trading land and sea ‘scape’ on view for shareholders, members of Parliament, ministers of state or the king himself, all of whom needed convincing that the company was viable and worth supporting. There existed, then, at least a dual sphere of mediation and the chart or map presented or utilized in these spheres depended on the audience. One work is about safely navigating from one place to another, while the other was a visual display of economic (sometimes political and/or military) possession or influence. This project will investigate English and French maps (and charts) to illustrate and study these varying spheres of mediation.

Short Biography

Christine M. Petto, professor of early modern European history at Southern Connecticut State University, received her bachelor’s degree in Astronomy with a minor in Archaeology from Boston University; her master’s degree in history of science from Indiana University Bloomington and her doctorate in early modern European history from Indiana University Bloomington. Her area of research is English and French mapmaking in the early modern period and the relationship between map production and governmental power. Her first monograph, When France was King of Cartography (2007), addressed the role of map production and governmental support in the seventeenth and eighteenth centuries. Her second work, The Lion and the Lily: Map and Atlas Production in early modern England and France (forthcoming 2014), is a comparative piece focusing on the similarities and differences in mapmaking and governmental support in England and France from the sixteenth to the eighteenth century. She is also a co-editor of a transdisciplinary and interdisciplinary journal (published bi-annually), Environment, Space, Place committed to the presentation of works that address the ‘geographical turn’ or the spatial aspects of worldly phenomena. Her recent projects range from piracy and mapping in the Mediterranean to the ritual of ‘beating the bounds’ in early modern England and France.

The Pirate’s Gaze: 18th-Century English and French Chart Making

of the Mediterranean Sea

Christine Petto

60 61

Session IV /// Piracy and the StateSession III /// Politics and Legitimacy

Between 1770 and 1830, maritime raiders made the Aegean Sea an increasingly dangerous place.

These were not always pirates, however; often, they carried papers from various governments that licensed their activities. They were, legally, privateers. Whatever their legal standing, and whatever flag they flew, these raiders were variously Maltese, Venetian Greek, Ottoman Greek, or even British. They were often licensed by the Russians, in their frequent wars against the Ottoman Empire, but by the 1820s a new sponsor emerged: the independent Greek state. This paper argues that their legal maneuverings helped shape ideas about maritime law in the Aegean and beyond.

It is revealed how these non-state networks prompted a series of legal debates that illuminate the changing contours of maritime and international law. At one level, these debates revolved around what rights belligerent and neutral states had over people and property. At a broader level, though, these debates revolved around who could exercise those rights – who had the authority to license violence? I will put the Ottoman answers to these questions in the context of larger contemporary global debates about sovereignty, legitimacy, and belligerent rights, manifested in the Atlantic World by the 1780 and 1800 Leagues of Armed Neutrality, the 1856 Declaration of Paris, and the U.S. Supreme Court cases Rose v. Himely (1808) and The Prize Cases (1863). The paper thus reveals hidden Ottoman and Greek angles on a broader global story about licensing and constraining maritime violence, showing how legal debates about individuals’ and states’ particular rights and duties became the site for larger questions about legitimacy, sovereignty, and what it meant to be an independent state at a moment of imperial transformation and the rise of the nation-state.

Short Biography

Will Smiley studies early modern and modern Middle Eastern history, with particular interests in Ottoman political and social history and in that empire’s role in the history of international law. He received his PhD in Middle Eastern Studies from the University of Cambridge, where he was a Gates Scholar, and his JD (law degree) from Yale University. Beginning in September 2014, he will be a Postdoctoral Research Associate in the Department of Near Eastern Studies at Princeton University.

W. Smiley is currently writing a book, based on his dissertation, using Ottoman, Russian, British, and Austrian archival sources to examine questions of legal, political, and social transformation through a case study of captivity. He is also working on other projects related to the legal regulation of commerce, diplomacy, and violence in the 18th and 19th century Middle East, Mediterranean, and Black Sea. His publications have appeared in the International Journal of Middle East Studies, International History Review, Turkish Historical Review, Journal of Ottoman Studies, and Yale Journal of International Law. His research has been supported by the National Endowment for the Humanities, American Research Institute in Turkey, Gates Cambridge Trust, Skilliter Centre for Ottoman Studies, Institute of Turkish Studies, and Harvard/Cambridge History Project.

Pirates, Privateers, and Neutrals: Aegean Maritime Violence and International Law,

1770-1830

Will Smiley

The fourth and final item of A Collection of Original Voyages (London, 1699) is entitled

‘Mr. Roberts’s Adventures among the Corsairs of the Levant; His Account of their Way of Living; Description of the Archipelago islands, Taking of Scio, &c’. William Hack, the work’s publisher, identifies the author as ‘Mr. Roberts’, who was (or had until recently been) serving in the British navy. In 1692 Roberts was on board HM ‘hired ship’ (i.e., privateer) Arcana, when, on 12 June that year, it sank at its moorings at the Aegean island of Nio. Roberts was taken captive by Livornese corsairs, with whom he served for some months until he was able to effect his escape.

Robert’s captivity narrative is divided into two parts. The first gives a vivid account of the misadventures and hardships which he suffered, as well as provides extensive details of the activities of the ponentine (mainly Maltese, Livornese and French) privateers in the sea spaces off the Greek and Aegean coasts and islands. The second section is a detailed Aegean isolario, a late representative of a genre of sailing instructions, which finds its origins in the 15th-century Liber insularum of Christoforo Buondelmonti.

The purpose of this paper, therefore, is a simple one, even if it is not entirely straightforward. It is to both identify the anonymous ‘Mr. Roberts’ and to place him in a context, at once personal and chronological, which will allow an in depth analysis and validation of his work.

Short Biography

Colin Heywood was born and educated in Hull and at the School of Oriental and African Studies (SOAS), University of London. He has taught at the University of California, Los Angeles; the University of Michigan, and Tufts University, and at SOAS. He has been a visiting Professor at Princeton, Chicago and Cyprus (2006-2007); currently he is an Honorary Research Fellow of the Maritime Historical Studies Centre, University of Hull.

Apart from his continuing interest in Ottoman history, C. Heywood works on the history of English shipping in the Mediterranean in the 17th and 18th centuries. Some of his recent publications are: ‘The English in the Mediterranean, 1600-1630: A Post-Braudelian Perspective on the ‘Northern Invasion”’, in M. Fusaro, C. Heywood and M.-S. Omri (eds), Trade and Cultural Exchange in the Early Modern Mediterranean (London 2010). ‘The “Economics of Uncertainty”?: The French Community in Cyprus at the Turn of the Eighteenth Century’, in: Andrekos Varnava, Nicholas Coureas and Marina Elia (eds), The Minorities of Cyprus: Development Patterns and the Internal Exclusion (Newcastle upon Tyne, 2009). ‘Fernand Braudel and the Ottomans: The Emergence of an Involvement (1928-50)’, in Mediterranean Historical Review, xxiii/2 (Dec. 2008), and ‘A Frontier without Archaeology? The Ottoman Maritime Frontier in the Western Mediterranean, 1660-1760’, Proceedings of the British Academy clvi (2009). He has also edited and part-translated Paul Wittek’s Rise of the Ottoman Empire and other studies (2012), and has published two further volumes of his own collected studies (2013). An edition of the unpublished sea-journal of a voyage to the Levant in the Blackham Galley in 1696-1698, kept by the ship’s surgeon John Looker, is in hand for the Hakluyt Society, as is a general history of the Ottoman Empire for Princeton University Press.

Rediscovering ‘Mr. Roberts’: An English Mariner’s Aegean Captivity Narrative (1692-1693)

Colin Heywood

62 63

Session IV /// Piracy and the StateSession IV /// Piracy and the State

This paper argues that the legitimacy and the effectiveness of British privateering in the

mid-18th century Mediterranean (1740-1763) were determined by politics beyond the indispensible war status between London and Paris. After a brief presentation of four distinctive privateering stories involving individuals of different background, follows an analysis of the Ottoman, the French and the British factors, which demonstrates the complicated issues that determined national and private interests in wartime Archipelago. As the Ottoman Empire was the major commercial partner and a potentially desirable ally for both the French and the British, privateers were trapped amidst the conflicting interests of the Levant Company, the ambiguous role of diplomats and their own perception of national fighting.

Short Biography

Basil C. Gounaris is Professor of Modern History at the Department of History and Archaeology, Aristotle University, and Dean of Humanities at the International Hellenic University, in Thessaloniki. He has studied Modern History at the Aristotle University of Thessaloniki (BA, MA), and in Oxford (PhD). From 1990 to 2001 he was the Director of the Centre for Macedonian History and Documentation in Thessaloniki. In 2009-2010 he was visiting Professor at King’s College, University of London, and in 2013 he was Onassis Senior Visiting Scholar at Yale, Princeton, Columbia, George Washington and York (Canada). He is the author of several books including Steam over Macedonia: Socio-Economic Change and the Railway Factor, 1870-1912 (1993); Social and other Aspects of Anticommunism in Macedonia during the Greek Civil War (2002, in Greek); The Balkans of the Hellenes, from Enlightenment to World War I (2007, in Greek); ‘See how the Gods Favour Sacrilege’: English Views and Politics on Candia under Siege (1645-1669), (2012).

Privateering between the Company and the Nation: Commerce and Diplomacy in the Mid-18th Century

Eastern Mediterranean

Basil C. Gounaris

From the 1690s until the 1780s the constant wars between the European mercantile states,

particularly the British and the French, spilled into the Mediterranean in the form of pirate and privateer attacks on rival shipping. This included attacks against each other’s commercial interests in the waters of the Ottoman Empire. However, as Ottoman merchants often used British and particularly French ships as freighters for their own internal trade, attacks on French shipping by British privateers resulted in significant damage to Ottoman trade, especially to the supply of food to famine-stricken provinces.

This paper will examine the Ottoman response to attacks by British privateers in Ottoman waters in the mid-18th century, particularly in the context of the War of the Austrian Succession (1740-1748), a conflict in which the Ottoman Empire did not participate. Using sources from the British and Ottoman archives, particularly Ottoman declarations and merchants’ petitions, I will examine the dynamics between British political and commercial interests in the Levant, the impact British attacks had on Ottoman shipping, and the Ottoman legal responses to these attacks, which involved redefining Ottoman maritime jurisdiction and suing for damages. Overall, this paper will demonstrate that the Ottomans justly felt ill-treated by their nominal allies, and that their response was significant in seeking compensation through legal prosecution, suggesting a sophisticated response to the problem of European privateering.

Short Biography

Michael Talbot studied for his doctorate at the School of Oriental and African Studies, University of London, researching a thesis on the practice of British diplomacy in the Ottoman Empire during the long 18th century, examining in particular the links between commerce, diplomatic finance, and cultural practices, and the impact of diplomacy on British merchants. After receiving his PhD in May 2013, he went to the University of St Andrews as Teaching Fellow in Ottoman History for the academic year 2013/4.

M. Talbot’s research interests include diplomatic practice (especially gift giving), mercantile communities and trade, and politics and urban space. His future research projects will explore social and labour histories in the early modern Ottoman Empire, beginning with a social history of the British mercantile community.

‘Ill-treated by friends’: Ottoman Responses to British Privateering in the Mid-18th Century

Michael Talbot

64 65

Session V /// Images of PiracySession IV /// Piracy and the State

This paper aims to demonstrate the role of the island of Hydra in combating piracy in the

Aegean Sea at the end of the 18th and the beginning of the 19th centuries. Hydra’s contribution is analyzed within the framework of the Ottoman policy applied at the time, towards securing the maritime trade roads and establishing the Ottoman order in the Eastern Mediterranean. Hydra’s contribution goes beyond its annual obligation to provide the Ottoman fleet with experienced seamen and shipbuilders: it also includes the participation of Hydriot ships, on behalf of the Ottoman state, in the pursuit of pirate flotillas. The role of the island’s başkocabaşı Georgios Vulgaris, as well as the kapudan paşa Hüseyin Paşa, was of great significance regarding the undertaking of such initiatives.

Both Ottoman and Greek archival sources are used for this paper, which also aims to examine the following questions: a) Was there any political and economic motivation for the inhabitants of Hydra to participate in the Ottoman state efforts against piracy? (And were there respective state rewards for that participation?) b) To what extent was this Hydriot involvement coincidental, on a basis of maintaining good personal relationships between the above-mentioned officials?

Short Biography

Sophia Laiou (b. 1970) graduated from the Department of History and Archaeology of the Aristotle University of Thessaloniki, and she did her MA in Ottoman Studies at the Centre for Byzantine, Ottoman and Modern Greek Studies of the University of Birmingham. She completed her PhD thesis in the Department of History and Archaeology of the Aristotle University of Thessaloniki. Since 2009, she is Assistant Professor of Ottoman History at the Ionian University, Department of History.

S. Laiou is the writer of two books as well as of papers mostly concerning the socio-economic conditions of Christian Ottoman subjects on mainland and/or insular Greece, during the Ottoman period, the institution of vakf, the relations between the Ottoman centre and periphery, and the emergence of local elites. She is currently working on Christian Ottoman commercial networks within the Ottoman Empire and merchants’ relations with the state mechanism.

The Participation of the Island of Hydra in Countering Piracy in the Aegean

in the Early 19th Century

Sophia Laiou

Being one of the dominant phenomena of maritime life in the Mediterranean, piracy was

bound to leave its traces in Ottoman literature as well. In particular, popular literature of the 17th and 18th centuries, but also many works of a more learned character, contain several instances of pirates and corsairs, either as heroes and protagonists themselves or as rivals and persecutors of the heroes. This paper analyzes texts such as a pirate novel from the late 17th century, various adventure stories of Ottoman story-tellers (meddah) from the 18th century, as well as more scholarly texts of the 16th and 17th centuries on piracy and on attitudes against it.

Short Biography

Marinos Sariyannis is Principal Researcher in the Programme of Turkish Studies of the Institute for Mediterranean Studies/FORTH. He was born in Athens in 1973. He studied History and Archaeology at the Aristotle University of Thessaloniki. He obtained his PhD at the same university (Department of History and Archaeology), with a thesis entitled Περιθωριακές ομάδες και συμπεριφορές στην οθωμανική Κωνσταντινούπολη, 16ος-18ος αιώνες (‘Marginal groups and behaviors in Ottoman Istanbul, 16th to 18th Centuries’). He has taught under contract at the Ionian University, Department of Archive and Library Sciences, and also at University of Crete, Department of History and Archaeology.

M. Sariyannis has published over 30 articles on subjects concerning the history of mentalities in Ottoman society, marginal groups and attitudes against them during the Ottoman 17th century, Ottoman political thought, as well as the history of Greek lands (Crete, Leukada, Samos) under Ottoman rule. He has also translated various history books into Greek.

Images of Piracy in Ottoman Literature, 16th to 18th Centuries

Marinos Sariyannis

66 67

Session V /// Images of PiracySession V /// Images of Piracy

As Fernand Braudel once summarized, “in the Mediterranean, still in the 17th century, the

concepts of ‘piracy’ and of ‘pirates’ were not normally used; people spoke of course and of corsairs and the distinction, clear on a juridical level, is of the utmost importance”.

Following Braudel, I would like to expound the importance of this conceptual and historical distinction focusing on the particular political conjuncture that led to its irreversible crisis. In fact, it is only between the 18th and the 19th century that the pirate concept invested the Mediterranean Sea as part of European and American discourse, particularly against the Barbary cities of Northern Africa. I argue that this rhetorical turn played an important part in the erasure of a long, regional history of diplomatic exchange and international equality, preparing the ground for European colonization. In particular, the introduction of the paradoxical concept of the ‘pirate state’ included in the international community only in the form of an always-already excluded Other legitimized new forms of military interventionism suspended in a grey zone between war and peace. Today, the image of ‘terrorist and rogue states’ opens up a space for similar rhetorical and strategic moves. In this sense, thus, the history of the corsa – and the way in which it was transformed into a univocal confrontation between civilization and barbarism – is really the history of our global Imperial present.

Short Biography

Amedeo Policante holds a PhD in Politics and International Relations from the University of London, Goldsmiths College, where he was also a Teaching Assistant. Moreover, he participated in the organization of the ‘Pirate Camp’ project, which was presented at the 54th Venice Biennale (2011), and he published his first monograph in early 2012, investigating the changing role of mercenary forces in the international system of security. In 2013, he was a visiting lecturer at the Università di San Marino. Currently, he is a full-time Assistant Professor in International Relations at the University of Nottingham, Malaysia Campus.

A. Policante has published extensively on legal and political theory. He is the author of I Nuovi Mercenari (Ombre Corte, 2012), a book analysing contemporary wars as an integral part of global processes of capital accumulation, and The Pirate Myth (Routledge, 2014), a monograph focused on the role of the pirate concept in international law as well as on the way it has been used and abused by different Imperial powers throughout modern history. His second monograph on international security and piracy is to be published by Routledge.

The Pirate State: Post-Colonial Trajectoriesof an Imperial Concept from the First to the

Third Barbary War (1801-2011)

Amedeo Policante

Perpetual haplessness does not often inform images of piracy in literature, theater, comics,

advertising or film. The pirate gang in the comic series Asterix may be one of the most emblematic of such cases. The phenomenal success of the series worldwide has popularized the type of the wretched pirate in contrast to those of the swashbuckling raider, cunning robber, romantic villain, or ‘Robinhooded’ outlaw that permeate representations of piracy. Redbeard, Baba and Co have been a regular feature, if only as a sideshow, in most of Asterix’s adventures. No matter whether they are at sea (almost always) or on land (once), whether they are nearby or far away from the Gauls, the pirates are on the losing side of things. “O fortunatos nimium, sua si bona norint agricolas” and “Non omnia possumus omnes”, utters Pegleg, indicating again and again the pirates’ inability to perform successfully at their job. For the Gauls, the prospect of a pirate encounter, far from instilling fear, serves as a happy occasion of having fun by thrashing Redbeard and his companions and, usually, sinking their ship. This paper focuses on the image and role of the pirates in the comic narrative of Asterix. It examines Nelly Feuerhahn’s proposition that the pirates are equivalent to the Germans (early in the series, a perpetual enemy of the comic’s Gauls). Are they one more group of barbarians that the Gauls are fighting against? Or, rather, are they hapless “outlaws” who always get beaten when they try to make a living? Redbeard and his gang are certainly very different from their original incarnation in the comic strips and albums created by Jean-Michel Charlier, Victor Hubinon and their successors. Beyond being an inside joke on the part of René Goscinny and Albert Uderzo, Asterix’s pirates may ultimately constitute a caricature of (certainly not romantic) anti-heroes. They are figures of fun in a parody of piracy which nevertheless invites the reader’s pity and laughter simultaneously, unlike in the cases of some of their more successful colleagues in other expressions of pop and “high” culture.

Short Biography

Nikolaos Chrissidis is Professor of Russian History at Southern Connecticut State University, USA. He received his BA from Aristotle University of Thessaloniki (1990), and his PhD from Yale University (2000). He specializes in the religious and cultural history of early modern Russia (with occasional forays into the modern period, as well) and on Russian-Greek cultural relations. He has authored articles and essays and co-edited the volume Religion and Identity in Russia and the Soviet Union: A Festschrift for Paul Bushkovitch (Bloomington, Indiana: Slavica Publishers, 2011). He is currently preparing his monograph, entitled An Academy for the Tsar’s Courtiers: Greek Scholars and Jesuit Education in Early Modern Russia. He has been a devoted reader of Asterix since 1978 and recites whole excerpts from the comic’s stories any chance he gets. He has been torn between pitying Asterix’s pirates and laughing at them all his adult life.

Redbeard, Baba & Co: Piracy and Parody in Asterix

Nikolaos Chrissidis

68 69

Closing Session

Piracy and International Law

Petros Siousiouras and Evi Baxevani

Since antiquity, the sea has been a source of wealth and means of trade. Inevitably, intensive

economic activity became a big draw for illegal actions and more specifically for misappropriation of shipments, ships or even crew. The birth of the open sea notion, inextricably linked to the notion of free navigation, is traced back to ancient times, while the milestone for its establishment was the work of Hugo Grotius Mare Liberum (1609). Depending on the position of the ship at sea, the legal regime differs, regarding state jurisdiction exercised on the ship as a material object as well as on its crew when it comes to penal or civil jurisdiction. Piracy is defined as a crime committed in the open seas, namely at the sea area where no state has sovereignty. Thereupon, piracy as an international crime can only be when it takes place in the open seas or the Exclusive Economic Zone (EEZ) of a state [art. 58(2) UNCLOS], a zone which follows territorial sea, where state exerts absolute sovereignty. The issue of state jurisdiction is linked to state sovereignty, given that the latter is a necessary prerequisite for the former. Regarding jurisdiction at sea, on the basis of the absence of any state sovereignty in the open seas, the theory of ship territoriality was formerly in place, according to which every ship was considered to be, fictio juris, ground of the flag state. Due to harsh criticism, that theory was abandoned to be replaced by the currently prevailing theory of pertinence and divisible sovereignty. The 1982 Convention incorporated regulations in place since the 16th century (Henry VIII, Offences at Sea Act), defining piracy as an “international crime” ( jure gentium) and pirates as “enemies of mankind” (hostes humani generis). It is therefore a crime of global jurisdiction, crystallizing a customary rule of law, of absolute form, insofar as no link of the offenders or the victims to a state is examined. It is noteworthy that, despite the long-term presence of the phenomenon, there is no official international legal definition, and the punishment of those arrested is up to national legislation in force at the time.

Short Biographies

Petros Siousouras

Petros Siousiouras is an Associate Professor at the Department of Shipping, Trade and Transport of the University of the Aegean. His background includes a successful incumbency at the Hellenic Naval Academy and several respective trainings (US Navy Training Center, Atlantic, Dam Neck, Virginia Beach, VA, etc.). Studies ensued at the Panteion University of Social and Political Sciences and a PhD on International Law. His research interests range from international law of the sea, international relations, the sensitive regions of the Balkan peninsula and the Mediterranean basin and the political, economic and social parameters which influence the geopolitics of the sub-region, to the region of the Arctic and how environmental change is expected to influence global Geopolitics and current maritime routes.

He is a member of the Hellenic Society of International Law & International Relations, a scientific council member at the Mediterranean Cooperation Foundation and a scientific partner of the International Relations Institute of the Panteion University and the Hellenic Institute of International and Foreign Law. His scientific work and authorship include numerous monographs, participations in collective volumes of books, refereed journals (also as a member of the scientific committee) and international scientific conferences.

Evi Baxevani

Evi Baxevani acquired her Bachelor’s degree from the Department of International and European Economic and Political Studies (specialization in Political Studies and Diplomacy), University of Macedonia, Thessaloniki, Greece. She continued with postgraduate studies at the University of St Andrews (Great Britain), MLitt in Middle East and Central Asian Security Studies. E. Baxevani has attended courses of Public International Law (The Hague Academy of International Law), global politics (Making Sense of Global Politics in a New Context, Global Politics Winter School, Freie University, ELIAMEP), and transport (Summer Training In Transport Competitiveness, Assessment & Management Policies, Aegean STT CAMP), as well as courses on pedagogical specialization at the Supreme School of Pedagogical and Technological Education (EPPAIK Program). She speaks English, French, German and Spanish. Currently, she is a PhD student at the Department of Shipping, Trade and Transport (University of the Aegean, Chios, Greece) on the field of Geopolitics, Law of the Sea and Maritime Transport.

70 71

www.sylviaioannoufoundation.org

"Ill-treated by friends": Ottoman responses to British privateering in the mid-eighteenth century

Documents

Transcript of "Ill-treated by friends": Ottoman responses to British privateering in the mid-eighteenth century