1

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ HUSSERL

Επιµέλεια

ΠΑΥΛΟΣ ΚΟΝΤΟΣ

2

Η ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ HUSSERL

« Το φαινοµενολογικό κίνηµα εφαρµόζει εύθετα, σχεδόν µε ακρίβεια, στο

χρονικό εύρος του εικοστού αιώνα. Το έργο που θεωρείται εν γένει ως το πρώτο

πραγµατικά φαινοµενολογικό έργο, οι Λογικές Έρευνες του Husserl, δηµοσιεύθηκε σε

δύο µέρη το 1900 και το 1901 αντιστοίχως, και άρα το νέο κίνηµα έχει την εκκίνησή

του ακριβώς στη χαραυγή του αιώνα. Επιπλέον, αυτή η ηµεροµηνία απετέλεσε

κυριολεκτικά µια νέα εκκίνηση, διότι ακριβώς ο Husserl υπήρξε µε τόσο πραγµατικό

τρόπο ένας πρωτότυπος φιλόσοφος. Δεν µπορεί να θεωρηθεί ότι συνεχίζει µια

παράδοση που είχε ήδη διαµορφωθεί πριν από αυτόν: ακόµα και ο Martin Heidegger,

όσο ρωµαλέος κι αν ήταν ως φιλόσοφος, µπορεί να κατανοηθεί µόνο εντός της

παράδοσης που εγκαινίασε ο Husserl. Αλλά ο Husserl δεν είχε τέτοιους προκατόχους

που να τον επισκιάζουν. Βασίστηκε στο έργο του Franz Brentano και του Carl

Stumpf, αλλά τους ξεπέρασε κατά πολύ. Η θεωρία του της αποβλεπτικότητας, για

παράδειγµα, είναι µακράν ανώτερη εκείνης του Brentano. Το γραπτό έργο του

Husserl πριν το 1900 (Η φιλοσοφία της αριθµητικής, που δηµοσιεύθηκε το 1891, και

τα λίγα δοκίµια που ακολούθησαν το βιβλίο), αν και προδιαγράφει κάποια στοιχεία

της ύστερης σκέψης του, θεωρείται ως φαινοµενολογικό µε τον ίδιο τρόπο που τα

γραπτά του Kant πριν την Πραγµατεία του 1770 θεωρούνται ως προ-κριτικά.

Ο Husserl υπήρξε υφηγητής στο πανεπιστήµιο του Halle για δέκα τέσσερα

χρόνια, µέχρι τη στιγµή που, εξαιτίας της επιτυχίας των Λογικών Ερευνών,

προσκλήθηκε να γίνει καθηγητής στο Göttingen. Έµεινε εκεί από το 1901 µέχρι το

1916, όταν και µετακόµισε στο Freiburg, όπου δίδαξε από το 1916 µέχρι την

συνταξιοδότησή του το 1928. Έµεινε εκεί ακόµα δέκα χρόνια µέχρι το θάνατό του, το

1938, σε ηλικία εβδοµήντα χρόνων. Ο Husserl δηµοσίευσε σε όλη του τη ζωή µόνο

έξι βιβλία: Φιλοσοφία της αριθµητικής (1891), Λογικές Έρευνες (1900-1901), Ιδέες Ι

(1913), Διαλέξεις για την εσωτερική συνείδηση του χρόνου (1928), Τυπική και

υπερβατολογική Λογική (1929), Καρτεσιανοί Στοχασµοί (1931), το οποίο

δηµοσιεύθηκε στα γαλλικά. Ωστόσο, συνέταξε χιλιάδες σελίδες χειρογράφων:

διαλέξεις µαθηµάτων, φιλοσοφικά σχέδια και στοχασµούς, σχόλια, προσχέδια για

πιθανές εκδόσεις. Φιλοσοφούσε γράφοντας.

3

Μέσα από τη διδασκαλία του και τα γραπτά του, ο Husserl έδωσε, κατά τη

διάρκεια της ζωής του, ερεθίσµατα για την ανάπτυξη πολλών κλάδων της

φαινοµενολογίας. Ένας άλλος σηµαντικός τρόπος µε τον οποίο άσκησε επιρροή ήταν

µέσω της εκδοτικής του εργασίας στο περιοδικό Jahrbuch für Philosophie und

phänomenologische Forschung, που ίδρυσε το 1913. Πολλές σηµαντικές γερµανικές

µονογραφίες δηµοσιεύθηκαν σε εκείνο το περιοδικό, περιλαµβανοµένων των έργων:

Είναι και χρόνος του Heidegger, Ιδέες Ι και Τυπική και υπερβατολογική Λογική του

Husserl, Ο φορµαλισµός στην Ηθική του Max Scheler, έργα των Adolf Reinach,

Alexander Pfänder, Oskar Becker και Moritz Geiger. Ένα σύνολο έντεκα τόµων,

µερικοί από τους οποίους περιλαµβάνουν περισσότερα του ενός έργα, δηµοσιεύθηκαν

µεταξύ του 1913 και του 1930. Το τελευταίο ήταν µια µελέτη του Eugen Fink υπό τον

τίτλο Αναπαράσταση και εικόνα.»1

1 Απόσπασµα από το βιβλίο του R.Sokolowski, Εισαγωγή στη φαινοµενολογία, µετ. Π.

Κόντος, Εκδόσεις Πανεπιστηµίου Πατρών, Πάτρα, 2003, σς. 223-225.

4

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ HUSSERL

Το υλικό των εκδοθέντων έργων, των παραδόσεων και των στενογραφηµένων

χειρόγραφων σηµειώσεων του Husserl έχει τύχει µιας εξαιρετικά επιµεληµένης

έκδοσης από τα ‘Αρχεία Husserl’, που έχουν ως βάση τους το οµότιτλο ερευνητικό

κέντρο του πανεπιστηµίου του Leuven (Βέλγιο). Μέχρι τη στιγµή που γράφονται

αυτές οι γραµµές έχουν εκδοθεί XXXV ογκώδεις τόµοι στη σειρά της Husserliana.

Ταυτόχρονα αναπτύσσονται και άλλες σειρές που περιλαµβάνουν υλικό όπως η

αλληλογραφία του Husserl (Dokumente), µεταφράσεις των έργων του στην αγγλική

γλώσσα και η έκδοση σύγχρονων φαινοµενολογικών µελετών στη σειρά της

Phaenomenologica.

Στη συνέχεια παρατίθενται όλοι οι µέχρι τώρα εκδοθέντες τόµοι της Husserliana.

Husserliana 1

Cartesianische Meditationen und Pariser Vorträge (επιµ. S. Strasser), 1973

Husserliana 2

Die Idee der Phänomenologie. Fünf Vorlesungen (επιµ. W. Biemel), 1973

Husserliana 3

Ideen zu einer reinen Phänomenlogie und phänomenlogischen Philosophie. Erstes

Buch (επιµ. W. Biemel), 1950

Husserliana 3-1

Ideen zu einer reinen Phänomenologie und phänomenologischen Philosophie. Erstes

Buch, 1. (επιµ. K. Schuhmann), 1977

Husserliana 3-2

Ideen zu einer reinen Phänomenologie und phänomenologischen Philosophie. Erstes

Buch, 2. (επιµ. K. Schuhmann), 1988

Husserliana 4

Ideen zur einer reinen Phänomenologie und phänomenologischen Philosophie.

Zweites Buch (επιµ. M. Biemel), 1952

5

Husserliana 5

Ideen zur einer reinen Phänomenologie und phänomenologischen Philosophie.

Drittes Buch (επιµ. M. Biemel), 1971

Husserliana 6

Die Krisis der europäischen Wissenschaften und die transzendentale

Phänomenologie. Eine Einleitung in die phänomenologische Philosophie (επιµ. W.

Biemel), 1976

Husserliana 7

Erste Philosophie (1923/4). Erste Teil: Kritische Ideengeschichte (επιµ. R.Boehm),

1956

Husserliana 8

Erste Philosophie (1923/4). Zweiter Teil: Theorie der phänomenologischen Reduktion

(επιµ. R. Boehm), 1959

Husserliana 9

Phänomenologische Psychologie. Vorlesungen Sommersemester 1925 (επιµ. W.

Biemel),1968

Husserliana 10

Zur Phänomenologie des inneren Zeitbewusstesens (1893-1917) (επιµ. R.

Boehm),1969

Husserliana 11

Analysen zur passiven Synthesis. Aus Vorlesungs- und Forschungsmanuskripten

1918-1926 (επιµ. M. Fleischer), 1966

Husserliana 12

Philosophie der Arithmetik. Mit ergänzenden Texten (1890-1901) (επιµ. L. Eley),

1970

Husserliana 13

Zur Phänomenologie der Intersubjektivität. Texte aus dem Nachlass. Erster Teil.

1905-1920. (επιµ. I. Kern), 1973

6

Husserliana 14

Zur Phänomenologie der Intersubjektivität. Texte aus dem Nachlass. Zweiter Teil.

1921-28 (επιµ. I. Kern), 1973

Husserliana 15

Zur Phänomenologie der Intersubjektivität. Texte aus dem Nachlass. Dritter Teil.

1929-35 (επιµ. I. Kern), 1973

Husserliana 16

Ding und Raum. Vorlesungen 1907 (επιµ. U. Claesges), 1973

Husserliana 17

Formale and transzendentale Logik. Versuch einer Kritik der logischen Vernunft.

(επιµ. P. Janssen), 1974

Husserliana 18

Logische Untersuchungen. Erster Teil. Prolegomena zur reinen Logik. Text der 1. und

der 2. Auflage (επιµ. E. Holenstein), 1975

Husserliana 19

Logische Untersuchungen. Zweiter Teil. Untersuchungen zur Phänomenologie und

Theorie der Erkenntnis (επιµ.U. Panzer), 1984

Husserliana 20/1

Logische Untersuchungen. Ergänzungsband. Erster Teil. (1913). (επιµ. U. Melle),

2002

Husserliana 21

Studien zur Arithmetik und Geometrie. Texte aus dem Nachlass (1886-1901). (επιµ. I.

Strohmeyer), 1983

Husserliana 22

Aufsätze und Rezensionen (1890-1910). (επιµ. B. Rang), 1979

Husserliana 23

Phäntasie, Bildbewusstsein, Erinnerung. Zur Phänomenologie der anschaulichen

7

Vergegenwärtigungen. Texte aus dem Nachlass (1898-1925). (επιµ. E. Marbach),

1980

Husserliana 24

Einleitung in die Logik und Erkenntnistheorie. Vorlesungen 1906/07. (επιµ. U.

Melle), 1985

Husserliana 25

Aufsätze und Vorträge. 1911-1921. Mit ergänzenden Texten. (επιµ. T. Nenon και H.

R. Sepp), 1986

Husserliana 26

Vorlesungen über Bedeutungslehre. Sommersemester 1908. (επιµ. U. Panzer), 1987

Husserliana 27

Aufsätze und Vorträge (1922-1937) (επιµ. T. Nenon και H.R. Sepp), 1988

Husserliana 28

Vorlesungen über Ethik und Wertlehre (1908-1914) (επιµ. U. Melle), 1988

Husserliana 29

Die Krisis der europäischen Wissenschaften und die transzendentale

Phänomenologie. Ergänzungsband. Texte aus dem Nachlass 1934-1937. (επιµ. R. N.

Smid), 1992

Husserliana 30

Logik und allgemeine Wissenschaftstheorie. Vorlesungen 1917/18. Mit ergänzenden

Texten aus der ersten Fassung 1910/11 (επιµ. U. Panzer), 1995

Husserliana 31

Aktive Synthesen: Aus der Vorlesung 'Transzendentale Logik' 1920/21

Ergänzungsband zu 'Analysen zur passiven Synthesis' (επιµ. R. Breeur), 2000

Husserliana 32

Natur und Geist: Vorlesungen Sommersemester 1927 (επιµ. M. Weiler), 2001

8

Husserliana 33

Die 'Bernauer Manuskripte' über das Zeitbewußtsein (1917/18) (επιµ. R. Bernet και

D. Lohmar), 2001

Husserliana 34

Zur phänomenologischen Reduktion. Texte aus dem Nachlass (1926-1935) (επιµ. S.

Luft, 2002

Husserliana 35

Einleitung in die Philosophie. Vorlesungen 1922/23 (επιµ. B. Goossens), 2002

9

Η ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Η πρώτη συστηµατική και έγκυρη παρουσίαση της φαινοµενολογικής

παράδοσης οφείλεται στην ανεκτίµητη προσφορά του περίφηµου περιοδικού Εποχές

(τ. 34, 1966), το οποίο είχε ζητήσει από τον Jacques Derrida, γνωστό τότε µόνο από

τα κείµενά του µε αποκλειστικό φαινοµενολογικό ενδιαφέρον, να συντάξει µια

σύντοµη εισαγωγή στη φαινοµενολογία και να προτείνει µια επιλογή αποσπασµάτων

από το έργο του Husserl. Αυτό το κείµενο είναι πράγµατι εξαιρετικό. Εξαιρετική

είναι και η µετάφρασή του και η απόδοση των φαινοµενολογικών όρων, την

επιµέλεια των οποίων είχε αναλάβει ο Ε. Πλατής.

Την επόµενη έγκυρη έκθεση της φαινοµενολογικής έρευνας, και την πρώτη

συστηµατική ενασχόληση µε το ακανθώδες πρόβληµα της απόδοσης των γερµανικών

όρων, την οφείλουµε στο περιοδικό Δευκαλίων (τόµος 12, 1975) και στις

µεταφραστικές προσπάθειες του Ν. Σκουτερόπουλου. Σε αυτόν τον τόµο περιελήφθη

και η πρώτη µετάφραση ενός εκτενούς κειµένου του Husserl, του άρθρου «Η

φαινοµενολογία ως αυστηρή επιστήµη».

Πρόσφατα, το ίδιο πάλι περιοδικό, αφιέρωσε ένα τεύχος του (17/2, 1999) στο

θέµα: «Αριστοτελική ηθική. Φαινοµενολογικές προσεγγίσεις.» (επιµ. Π. Κόντος).

Το έργο του Husserl έχει αποτελέσει εν τω µεταξύ αντικείµενο διάφορων εκδόσεων:

1. Τ. Πεντζοπούλου-Βαλαλά, Εισαγωγή στον Husserl, Κυριακίδης,

Θεσσαλονίκη, 1985 [αυτή η εισαγωγή προσφέρει µια έγκυρη παρουσίαση

όλου του πλάτους των φαινοµενολογικών ερευνών και εκτενή βιβλιογραφικά

δεδοµένα].

2. J.F. Lyotard, Φαινοµενολογία, µετ. Ι. Ράλλη–Ι. Χατζηδήµου, Χατζηνικολής,

Αθήνα, 1985 [αυτή την εργασία δεν θα µπορούσε να την προτείνει κανείς ως

πειστική έκθεση της φαινοµενολογικής παράδοσης].

3. E. Levinas, Από την ύπαρξη στο υπάρχον, µετ. Κ. Παπαγιώργης, Ίνδικτος,

Αθήνα, 1996 [µαθητής του Husserl, ο Levinas έδωσε σε αυτό το βιβλίο µια

πρώτη γαλλική εκδοχή της φαινοµενολογικής σκέψης, µε έµφαση στον

συµπληρωµατικό χαρακτήρα των θέσεων του Heidegger και του Husserl και

µε εµφανή ήδη τα σηµάδια της δικής του προσωπικής φαινοµενολογικής

εργασίας. Δυστυχώς η µετάφραση των όρων δεν είναι πάντα ακριβής].

10

4. J. Derrida, Η ζωή και το φαινόµενο, µετ. Κ. Παπαγιώργης, Ολκός, Αθήνα,

1997 [πρόκειται για µια διεισδυτική ανάλυση που διατρέχει όλο το έργο του

Husserl, δίνοντας µια έγκυρη εικόνα τόσο της πρωτοτυπίας του όσο και των

εσωτερικών του προβληµάτων. Δυστυχώς η µετάφραση των όρων δεν είναι

πάντα ακριβής].

5. M. Heidegger, Τα βασικά προβλήµατα της φαινοµενολογίας, µετ. Π. Κόντος,

Γνώση, Αθήνα, 1999 [πρόκειται για κείµενα που προέρχονται από τα

µαθήµατα του Heidegger στο Μαρβούργο, κείµενα που είναι ακόµα αρκετά

πιστά στον δάσκαλο, στον Husserl, αν και εισάγουν θέσεις που ο τελευταίος

δεν θα προσυπέγραφε, και οδηγούν στις αναλύσεις τού Είναι και χρόνος].

Μεταφράσεις έργων του Husserl

• Η δεύτερη λογική έρευνα, µετάφραση και εισαγωγή: Ν. Σκουτερόπουλος,

Γνώση, Αθήνα, 1986

• Η φιλοσοφία ως αυστηρή επιστήµη, µετάφραση: Ν. Σκουτερόπουλος, Ροές,

Αθήνα, 2001²

• Καρτεσιανοί στοχασµοί, µετάφραση και εισαγωγή: Π. Κόντος, Ροές, Αθήνα,

2002²

• Η προέλευση της γεωµετρίας, µετάφραση και εισαγωγή: Π. Κόντος, Εκκρεµές,

Αθήνα, 2003

11

ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ

Το γλωσσάριο που ακολουθεί δεν αξιώνει ότι εξαντλεί το σύνολο των τεχνικών

φαινοµενολογικών όρων. Αφορά µόνο κάποιους από τους όρους που χρησιµοποίησε

ο ίδιος ο Husserl, όσους θεωρήθηκαν ότι κατέχουν κεντρική θέση στο έργο του και

ότι παρουσιάζουν µεταφραστικές δυσκολίες. Η επιλογή των προς µετάφραση όρων

βασίστηκε καταρχάς στο αντίστοιχο γλωσσάριο του D. Cairns, Guide for Translating

Husserl, Phaenomenologica 55, Kluwer, Dordrecht 1973. Δώσαµε, ωστόσο, ιδιαίτερη

προσοχή και στους όρους που πρωτοεµφανίζονται στα προσφάτως δηµοσιευµένα

χειρόγραφα του Husserl και που αφορούν τη θεωρία της αναγωγής, το ζήτηµα της

διυποκειµενικότητας και το ζήτηµα του χρόνου. Αυτονόητο είναι, τέλος, ότι

προσπαθήσαµε να παρακολουθήσουµε τις διεθνείς τάσεις ως προς την απόδοση των

όρων, έτσι όπως αυτές καθορίζονται από την τρέχουσα φαινοµενολογική έρευνα.

A

Abbild

Abnormalität

Abschattung

Absorptionsgesetz

Abwandlung

adäquat

Ander

Andeutung

Akt

Aktivität

aktuell

allgemein

animalisch

Anschauung

Antizipation

Apophantik

εξεικόνιση

µη-κανονικότητα

σκίαση

κανόνας απορρόφησης

τροποποίηση

σύµµετρος

άλλος, άλλο εγώ

υποδήλωση

ενέργηµα

ενεργητικότητα, ενεργήµατα

ενεργεία

καθολικός, γενικός

έµβιος

εποπτεία

πρό-ληψη

η αποφαντική (θεωρία)

12

Apparenz

Apperzeption

Appräsentation

Assoziation

Aufbau

Auffassung

Auffassungsinhalt

Aufklärung

Ausdruck

Auslegung

Aussage

Ausschaltung

Äusserung

Aussprechen

Ausstrahlen

Ausweisung

B

Bedeutung

Bedürfnisleben

Begründung

Bekunden

Besinnung

Bewusstsein

Bewusstseinsleben

Bild

Bildbewusstsein

Bildobjekt

Bildsubjekt

Bildung

Blick

Blickrichtung

Boden

φαινοµενικότητα

κατάληψη

συµπαρουσίαση

συνειρµός

δόµηση, οικοδόµηµα

πρόσληψη

περιεχόµενο προς πρόσληψη1

διασάφηση, διαφώτιση

έκφραση

ερµήνευση, ερµηνεία

εκφορά

αποκλεισµός

εξωτερίκευση

διατυπώνω

εκπορεύοµαι

πιστοποίηση

σηµασία

ζωή των πρακτικών αναγκών

θεµελίωση

γνωστοποιώ

(αυτο-στοχασµός)

συνείδηση

συνειδησιακή ζωή

εικόνα

συνείδηση της εικόνας

εικόνα-παράσταση

εικόνα-παριστάµενο

διαµόρφωση, µορφοποίηση

βλέµµα

κατεύθυνση του βλέµµατος

έδαφος, βάση

13

D

Deckung

deskriptiv

Ding

dinglich

Dokumentierung

Durchstreichung

E

eidetisch

Eigenheit

eigen-

Eigenheitssphäre

Eigenwesenlichkeit

Eigentlichkeit

Einfühlung

Einklammern

Einleben (Hinein-)

Einsicht

Einstellung

einstimmig

Empfindungsinhalt

Entmenschung

Entwertung

Erfüllung

Erinnerung

Erlebnis

Erlebnisstrom

Erscheinung

Erwartung

Erwerb

Erwerben

επικάλυψη

περιγραφικός

πράγµα

πραγµοειδής

τεκµηρίωση

ακύρωση

ειδητικός

κυριότητα

δικό µου/ ίδιον

σφαίρα κυριότητας

ίδια-ουσιακότητα

γνησιότητα

εναίσθηση

θέτω εντός παρενθέσεων

βιωµατική ένθεση

εναργής θέαση

στάση

εσωτερικά σύµφωνος (συνεκτικός)

αισθητηριακό περιεχόµενο

απο-ανθρωποποίηση2

ακύρωση της αξίας

πλήρωση

ενθύµηση

βίωµα

βιωµατική ροή

φαινόµενο, εµφάνιση

αναµονή

απόκτηµα

κτώµαι, κτήση

14

Evidenz

F

faktisch

Fixierung

formale Ontologie

Fragestellung

Fundieren

Fremderfahrung

Fremdheit

Fundierung

G

Gebilde

Gegebenheit

Gegebenheitsweise

Gegenständlichkeit

Gegenwart

Gegenwärtigen

Geltung

Geltungsbewusstsein

Gemeinsamkeit

Geschichtlichkeit

Gesetzlichkeit

Gesetzmässigkeit

geweckt

Glaube

Gliederung

Gültigkeit

H

Habitualität

Hintergrund

ενάργεια

γεγονικός

παγίωση

τυπική οντολογία

ερωτηµατοθεσία

στηρίζω

εµπειρία του ξένου εγώ

ξενικότητα

στήριξη

µόρφωµα

χορήγηση

τρόπος χορήγησης

τάξη αντικειµένων

παρόν

καθιστάναι παρόν

ισχύς

συνείδηση θέτουσα την ισχύ

κοινόν-είναι

ιστορικότητα

νοµιµότητα

κανονικότητα

εγερθέν

πίστη

διάρθρωση

εγκυρότητα

έξις

βάθος πεδίου

15

Horizont

Aussenhorizont

Innenhorizont

horizonthaft

horizontmässig

Hyle

hyletisch

I

ichlich

Ichspaltung

Ichpol

Idealisierung

Idealität

Ideation

Intentionalität

Intention

intentional

Intersubjektivität

Immanenz

implizit

K

kategorial

kategoriale Anschauung

Kinästhese

Konstitution

konstituierend

Kompossibilität

Körper

körperliche Leib

Korrelation

korrelat

ορίζοντας

εξωτερικός ορίζοντας

εσωτερικός ορίζοντας

µε τη µορφή του ορίζοντα

µε τον τρόπο του ορίζοντα

ύλη

ένυλος3

εγωικός

σχάση του εγώ

εγώ-πόλος

παραγωγή ιδεατοτήτων, - ιδεατού

ιδεατότητα

ιδέαση

αποβλεπτικότητα4

απόβλεψη

αποβλεπτικός

διυποκειµενικότητα

εµµένεια

ενδιάθετος

κατηγοριακός

κατηγοριακή εποπτεία

κιναίσθηση

συγκρότηση

συγκροτησιακός

αλληλεξαρτώµενη δυνατότητα

σώµα

σωµατικός οργανισµός

συστοιχία

σύστοιχο

16

L

Lebenswelt

lebendiges Gegenwart

Leib

Leibkörper

Leibhaftigkeit

leibhaftig

Leistung

Leitfaden

M

Mannigfaltigkeit

-mässig

materiale Ontologie

Meinung

Mitmeinung

mitgegenwärtig

Mitteilung

Modalität

Motive

Motivation

mundan

N

Naivität

natürliche Einstellung

Nichtigkeit

Noema

noematisch

Noesis

noetisch

Nullerscheinung

κόσµος της ζωής

ζωντανό παρόν

έµψυχος οργανισµός5

(έµψυχο) οργανισµικό σώµα

αυτοπροσωπία6

αυτοπροσώπως

επίτευγµα, λειτουργία

µίτος

πολλαπλό (-τητα)

τροπικότητα

υλική οντολογία

σκόπευση

συνοδευτική σκόπευση

συν-παρόν

κοινοποίηση

τροπικότητα

κίνητρο

κίνητρο, ενεργοποίηση κινήτρων

κοσµικός

αφέλεια, απλοϊκότηα

φυσική στάση

µηδενικότητα

νόηµα

νοηµατικός

νόηση

νοητικός

εµφάνιση-µηδέν

17

O

Objektivität

οbjektivierende Akt

ontisch

ontologisch

originär

P

Paarung

Phantasieren

Phantasma

Positionalität

Potentialität

Protention

R

real

Reduktion

reell

Reflexion

Region

Retention

Rückfrage

Rückkehr

S

Sachverhalt

Schicht

schlicht

Sedimentierung

sedimentierte

Seinsanspruch

αντικειµενικότητα

εξαντικειµενικεύον ενέργηµα

οντικός

οντολογικός

πρωταρχικός

σύζευξη

πλάθω φαντασικά

φαντασιακό ον

θετότητα

το δυνάµει

πρόκτηση

πραγµατικός

αναγωγή

εµµενώς πραγµατικός7

αναστόχαση

περιοχή

συγκράτηση8

ανασκοπικό ερώτηµα

επιστροφή (στη φυσική στάση)

κατάσταση-πραγµάτων

στρώµα

ψιλός

ιζηµατογένεση

ιζηµατογενής

αξίωση για είναι

18

Seinsgeltung

Seinsglauben

Selbstgegebenheit

Setzung

Sinn

Sinnesgenesis

Sinngebung

Sinnlichkeit

Sinnendata

Sosein

Stellungnahme

Stiftung

Strom

strömend-stehender

Stuffe

T

Tatsache

Tatsachenhistorie

Täuschung

Tradierung

Tradition

Traditionalisierung

Transzendenz

transzendental

Ü

Überhaupt

Etwas überhaupt

Umwelt

ur-

Urdoxa

Urevidenz

οντολογική ισχύς

οντολογική πίστη

αυτο-χορήγηση

θέση, οντοθεσία

νόηµα9

γένεση του νοήµατος

νοηµατοδοσία

αισθητικότητα

αισθητηριακά δεδοµένα

ούτως-είναι

θεσιληψία

ίδρυση

ροή

ρέων εν στάσει

βαθµίδα

γεγονός

ιστορία-γεγονότων

διάψευση

µεταφορά µέσω της παράδοσης

παράδοση

παράδοση-εν-τω-γίγνεσθαι

υπέρβαση

υπερβατολογικός

εν γένει

κάτι εν γένει

περιβάλλων κόσµος

πρωτο-

πρωτο-δόξα

πρωτο-ενάργεια

19

Urstrom

Urstiftung

Ursprung

V

Verflechtung

Vergegenwärtigung

Vergemeinschaftung

Verknüpfen

Verweltlichung

Vollziehen

Vormeinung

vorprädikativ

vorprädikative Erfahrung

W

Wahrnehmung

Welt

Wertnehmung

Wesen

Wesensanalyse

Wesensanschauung

Wiedererinnerung

Willensrichtung

Z

Zeichen

Zeitbewusstsein

Zeitigung

Urzeitigung

Vorzeitigung

zusammengehörig

πρωταρχική ροή

πρωτο-ίδρυση

προέλευση

συναρµογή

αναπαρουσίαση

αναυθεντική παρουσίαση10

κοινοτικοποίηση

συνάπτω

εκκοσµίκευση

επιτελώ

προειληµµένη σκόπευση

προ-κατηγορηµατικός

προ-κατηγορηµατική εµπειρία

(κατ’ αίσθηση) αντίληψη

κόσµος

αντίληψη αξιών

ουσία

ειδητική (ουσιακή) ανάλυση

ειδητική (ουσιακή) εποπτεία

επανενθύµηση

προσανατολισµός της βούλησης

σήµα

συνείδηση του χρόνου

χρονισµός

πρωτο-χρονισµός

προ-χρονισµός

συνανήκων

20

Zuschauer (ή Betrachter)

uninteressierter Zuschauer

Zweckidee

θεωρός

µη-ενδιαφερόµενος θεωρός

τελική ιδέα

21

Σηµειώσεις

1 Auffassung: πρόσληψη [ταυτίζεται εν γένει µε την ίδια τη Noesis (νόηση)].

Auffassungsinhalt: περιεχόµενο προς πρόσληψη. Αυτή η διατύπωση υπονοεί ότι η

νόηση προσλαµβάνει εκ των υστέρων ένα περιεχόµενο που προηγείται κάθε

αποβλεπτικής σχέσης. Αυτή ακριβώς η θέση θα αµφισβητηθεί αργότερα από τον ίδιο

τον Husserl και, τότε, οι παραπάνω όροι θα θεωρηθούν προβληµατικοί. 2 Όρος που εισήχθη από τον Fink. 3 Θα πρέπει να διακριθεί από κάθε έννοια ‘υλικότητας’ (Materie) που αναφέρεται σε

αντικείµενα ή που εννοείται ως το αντίθετο του formal (τυπικός). 4 Θα πρέπει να αποφευχθεί η απόδοση ‘προθετικότητα’, διότι υποβάλλει την ιδέα ότι

το εγώ ‘αποφασίζει’ ή έχει την ‘πρόθεση να κάνει κάτι’, ενώ η αποβλεπτικότητα

ονοµατίζει µια ουσιώδη και αναγκαία ιδιότητα της ανθρώπινης συνείδησης. 5 Στη γαλλική παράδοση αποδίδεται ως chair (σάρκα). 6 Ιδιαίτερη προσοχή απαιτεί η διάκριση ανάµεσα σε όλες τις έννοιες σωµατικότητας

(Leib, Körper) οι οποίες αναφέρονται στη σύσταση του εγώ και την εδώ έννοια της

Leibhaftigkeit, η οποία δεν αποδίδεται στο ανθρώπινο ον αλλά, πρωτίστως, στον

τρόπο µε τον οποίο δίδεται στην εµπειρία το αντικείµενο της κατ’ αίσθηση

αντίληψης. 7 Καθοριστικής σηµασίας είναι η διαφορά των δύο αυτών όρων: real (πραγµατικό)

είναι το αντικείµενο της κατ’ αίσθηση αντίληψης που παρουσιάζεται ως υπερβατικό

προς τη συνείδηση, ενώ reell (εµµενώς πραγµατικό) είναι το ίδιο το βίωµα κι η

αισθητηριακή ύλη ως τα µόνα συστατικά της ίδιας της σφαίρας εµµένειας. 8 Θα πρέπει να αποφευχθεί η απόδοση ‘ανακράτηση’ παρά τη συστοιχία της προς το

γερµανικό όρο (Re-), διότι το πρόθεµα ‘ανα-’ υποδηλώνει ένα είδος επανάληψης, ενώ

ο φαινοµενολογικός όρος θέλει να δηλώσει την πρωταρχική σύλληψη του

παρελθόντος ως τέτοιου. 9 Θα πρέπει να διακριθεί από το Noema (νόηµα), αφού οι δύο όροι δεν ταυτίζονται.

Όποτε συναντώνται και οι δύο, η µόνη επιλογή είναι να παρατίθεται διευκρινιστικά

και ο γερµανικός όρος, εάν δεν θέλει κανείς να καταφύγει στη χρήση εισαγωγικών,

πλάγιων χαρακτήρων κτλ. 10 Ο ίδιος όρος χρησιµοποιείται από τον Husserl σε δύο διαφορετικά πλαίσια. Άλλοτε,

ως αναπαρουσίαση, δηλώνει την αποβλεπτικότητα που παρουσιάζει ένα αντιληπτό

22

αντικείµενο υπό την τροπικότητα του παρελθόντος και άλλοτε, ως αναυθεντική

παρουσίαση, δηλώνει τον τρόπο πρόσβασης στο άλλο εγώ.