1

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ

Συγγραφέας: Δημήτρης Ιεραπετρίτης

ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ

«Συνδικαλιστική κατάρτιση και ενίσχυση κοινωνικών δεξιοτήτων εργαζομένων ιδιωτικού τομέα που εκπροσωπούνται

από την ΓΣΕΕ στις 2 Περιφέρειες Σταδιακής Εισόδου, στις 3 Περιφέρειες Σταδιακής Εξόδου και στις 8 Περιφέρειες

Σύγκλισης»

2

Περιεχόμενα Πρόλογος .............................................................................................................................................. 3

Σκοπιμότητα – Αναγνώριση Εκπαιδευτικών Αναγκών ............................................................................ 3

Σκοπός και Στόχοι του Προγράμματος ......................................................................................................... 3

Κεφάλαιο 1: Βασικές Αρχές Λειτουργίας Επιχειρήσεων .............................................................................. 4

Εισαγωγικές παρατηρήσεις ..................................................................................................................... 4

Σκοπός ...................................................................................................................................................... 5

Προσδοκώμενα αποτελέσματα– Επιμέρους στόχοι ................................................................................ 5

Βασικές Έννοιες / Λέξεις - Κλειδιά ........................................................................................................... 5

1.1 Βασικές αρχές οργάνωσης και λειτουργίας της επιχείρησης ..................................................... 6

1.1.1 Η έννοια της επιχείρησης ....................................................................................................... 6

1.1.2 Διάκριση των επιχειρήσεων ................................................................................................... 6

1.1.2.α Με κριτήριο το μέγεθος της επιχείρησης ............................................................................... 6

1.1.2.β Με κριτήριο τη νομική μορφή ................................................................................................. 7

1.1.2.γ Με κριτήριο τον τομέα δραστηριοποίησης ........................................................................... 10

1.1.3 Βασικές λειτουργίες της επιχείρησης ................................................................................... 11

1.1.3.α Παραγωγική ή Τεχνική Λειτουργία ....................................................................................... 11

1.1.3.β Εμπορική Λειτουργία (διανομή-διάθεση-πώληση) .............................................................. 11

1.1.3.γ Χρηματοοικονομική ή Χρηματοπιστωτική Λειτουργία.......................................................... 11

1.1.3.δ Λειτουργία Προμηθειών ........................................................................................................ 11

1.1.3.ε Λειτουργία Έρευνας και Ανάπτυξης ...................................................................................... 12

1.1.3.στ Λειτουργία Αποθήκευσης .................................................................................................... 12

1.1.3.ζ Λειτουργίες της Διοίκησης ..................................................................................................... 12

1.2 Περιβάλλοντα δράσης, οργάνωση, λειτουργία και αναδιοργάνωση επιχείρησης .................. 13

1.2.1 Εξωτερικό Περιβάλλον (μάκρο- περιβάλλον) .......................................................................... 13

1.2.1.α Οικονομικό περιβάλλον ........................................................................................................ 14

1.2.1.β Κοινωνικό περιβάλλον........................................................................................................... 14

1.2.1.γ Τεχνολογικό περιβάλλον ....................................................................................................... 14

1.2.1.δ Πολιτισμικό περιβάλλον ........................................................................................................ 14

1.2.1.ε Νομικό περιβάλλον ................................................................................................................ 14

1.2.1.στ Πολιτικό περιβάλλον............................................................................................................ 14

1.2.1.ζ Φυσικό περιβάλλον ................................................................................................................ 14

1.2.2 Εσωτερικό Περιβάλλον (μίκρο- περιβάλλον) .......................................................................... 15

1.2.3 Η αναδιοργάνωση της επιχείρησης ......................................................................................... 15

Σύνοψη θεματικού αντικειμένου ............................................................................................................... 18

Βιβλιογραφία ............................................................................................................................................ 18

3

Πρόλογος

Σκοπιμότητα – Αναγνώριση Εκπαιδευτικών Αναγκών

Η επιχείρηση ως ένας παραγωγικός οργανισμός ο οποίος δεν λειτουργεί απομονωμένος

από το εξωτερικό του περιβάλλον αναπτύσσει πολύπλοκες σχέσεις δικτύωσης με

προμηθευτές, πελάτες, ανταγωνιστές, δημόσιους οργανισμούς κ.ά. Η επιτυχημένη

διαχείριση αυτών των σχέσεων συμβάλλει συχνά, στη δημιουργία ανταγωνιστικού

πλεονεκτήματος, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για την εθνική ή περιφερειακή

οικονομία που τις φιλοξενεί. Σε διεθνές επίπεδο, αρκετές είναι οι περιπτώσεις

περιοχών οι οποίες παρουσίασαν εξαιρετική αναπτυξιακή δυναμική η οποία βασίσθηκε

στη συλλογική επιχειρηματική δράση όπου κεντρικό ρόλο διαδραμάτισε η μικρομεσαία

επιχείρηση. Κύρια χαρακτηριστικά της δυναμικής αυτής αποτέλεσαν η γεωγραφική

συγκέντρωση επιχειρήσεων και η διατήρηση ισχυρής δικτύωσης μεταξύ τους.

Από τις αρχές του της δεκαετίας του 1980 η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέταξε στις

αναπτυξιακές της προτεραιότητες την ανάπτυξη του θεσμού των κλαδικών

σχηματισμών - συστάδων επιχειρήσεων με σκοπό την ενίσχυση της

ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων μέσα από την επιτυχή προώθηση

της καινοτομίας. Κατά το έτος 2006 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενέκρινε τις Στρατηγικές

Κατευθυντήριες Γραμμές της Κοινότητας για τη Συνοχή 2007-2013, βάσει των οποίων

τόσο τα κράτη-μέλη όσο και οι Περιφέρειες ενθαρρύνονταν να προωθήσουν την

ανάπτυξη κλαδικών σχηματισμών - συστάδων επιχειρήσεων στο πλαίσιο των πολιτικών

οικονομικής και περιφερειακής σύγκλισης. Στη προσπάθεια ενίσχυσης της

ανταγωνιστικότητας των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων κι έχοντας

ενσωματώσει πλήρως τις σχετικές πολιτικές της Ε.Ε. σε εθνικό επίπεδο, κρίνεται

σκόπιμη η προώθηση της συμμετοχής καθώς και της ανάπτυξης κλαδικών

σχηματισμών –συστάδων επιχειρήσεων, ως εναλλακτική επιχειρηματική στρατηγική

αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης, μέσα από τη βελτίωση και τη διάχυση της

γνώσης, την τεχνολογική αναβάθμιση και την ενσωμάτωση της καινοτομίας.

Σκοπός και Στόχοι του Προγράμματος Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό, μέσω της παρουσίασης του θεσμού των κλαδικών

σχηματισμών-συστάδων επιχειρήσεων και της ανάδειξης της σημασίας του, στοχεύει

στην καλλιέργεια των απαραίτητων γνώσεων και δεξιοτήτων στους εν ενεργεία και εν

δυνάμει επιχειρηματίες, ώστε να επιλέγουν μια εναλλακτική πρόταση επιχειρηματικής

στρατηγικής ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας (και κατ’ επέκταση μια διαφορετική

στρατηγική αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης).

4

Ειδικότερα, επιδιώκεται η ανάλυση του ρόλου που διαδραματίζουν οι κλαδικοί

σχηματισμοί -συστάδες επιχειρήσεων στην ενσωμάτωση της καινοτομίας, στην

απαρίθμηση των οφελών των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων από τη συμμετοχή τους σε

κλαδικούς σχηματισμούς –συστάδες επιχειρήσεων, στην παρότρυνση των ελληνικών

Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων να συμμετάσχουν σε ανάλογες πρωτοβουλίες ή να

στηρίξουν τη δημιουργία τους, στην καθοδήγηση της διαδικασίας δημιουργίας ενός

κλαδικού σχηματισμού –συστάδας επιχειρήσεων και τέλος, στην ενημέρωση σχετικά

με την ύπαρξη φορέων, μέσων και εργαλείων δημιουργίας, στήριξης και ανάπτυξης

κλαδικών σχηματισμών - συστάδων επιχειρήσεων που λειτουργούν στον ελληνικό

επιχειρηματικό χώρο.

Μετά τη μελέτη του υλικού, οι εκπαιδευόμενοι θα είναι σε θέση να :

- διακρίνουν την έννοια, το περιβάλλον, τη νομική μορφή, τον τομέα δραστηριοποίησης

και τις λειτουργίες των επιχειρήσεων

- επιλέγουν την κατάλληλη μορφή επιχείρησης, συνεκτιμώντας πλεονεκτήματα και

μειονεκτήματα, ώστε να ταιριάζει στα εκάστοτε δεδομένα.

- κατανοούν τους θεσμούς και τις έννοιες των συστάδων επιχειρήσεων και των

επιχειρηματικών δικτύων καθώς και τις διαφορετικές μορφές επιχειρηματικών

συστάδων που αναπτύσσονται σήμερα

- προσεγγίζουν κριτικά την ενσωμάτωση και εφαρμογή της καινοτομίας από τις

επιχειρήσεις

- σταθμίζουν και να εκτιμούν τα οφέλη που αποκομίζουν οι επιχειρήσεις από την

συμμετοχή τους σε κλαδικούς σχηματισμούς-συστάδες επιχειρήσεων

- γνωρίζουν τις απαραίτητες προϋποθέσεις και τους παράγοντες οι οποίοι καθορίζουν

την επιτυχία σχετικών πρωτοβουλιών επιχειρηματικής ανάπτυξης.

- διερευνούν τις σχετικές πολιτικές και τη στρατηγική ανάπτυξης των συστάδων

επιχειρήσεων σε Ευρωπαϊκή Ένωση και Ελλάδα

- αξιοποιούν τις δυνατότητες που προσφέρουν οι ισχύουσες κοινοτικές πρωτοβουλίες

χρηματοδότησης παρόμοιων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών

Κεφάλαιο 1: Βασικές Αρχές Λειτουργίας Επιχειρήσεων

Εισαγωγικές παρατηρήσεις Το κεφάλαιο αυτό αποτελείται από δύο ενότητες. Στην πρώτη ενότητα, εξετάζεται η

έννοια της επιχείρησης και οι μορφές στις οποίες αυτή διακρίνεται βάσει κριτηρίων

μεγέθους, νομικής μορφής και τομέα δραστηριοποίησης. Ακολουθεί η παρουσίαση των

βασικών λειτουργιών της επιχείρησης. Στη δεύτερη ενότητα, συζητείται η έννοια του

περιβάλλοντος της επιχείρησης διακρίνοντας αυτό σε εξωτερικό (μακρο-περιβάλλον)

και εσωτερικό (μικρο-περιβάλλον), εστιάζοντας στους παράγοντες που τα συνθέτουν.

Τέλος, διερευνάται η έννοια της αναδιοργάνωσης των επιχειρήσεων ως επιχειρηματική

στρατηγική για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των σύγχρονων εξελίξεων που

παρατηρούνται στο περιβάλλον των επιχειρήσεων.

5

Σκοπός

Σκοπός του κεφαλαίου αυτού είναι η διαπραγμάτευση της έννοιας του περιβάλλοντος

και των λειτουργιών των επιχειρήσεων, δίνοντας έμφαση στην διαφορετικότητά τους

με κριτήριο το μέγεθος της επιχείρησης, τη νομική μορφή και τον τομέα

δραστηριοποίησής της, έτσι ώστε να μπορείτε να διακρίνετε και να επιλέγετε την

κατάλληλη νομική μορφή μιας επιχείρησης που να ταιριάζει στα εκάστοτε δεδομένα.

Προσδοκώμενα αποτελέσματα– Επιμέρους στόχοι

Μετά το τέλος του κεφαλαίου αυτού θα μπορείτε να:

Ορίσετε την έννοια της επιχείρησης

Περιγράφετε τους παράγοντες του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και τον

τρόπο με τον οποίο αυτοί επηρεάζουν την πορεία της επιχείρησης

Διακρίνετε τις συνηθέστερες νομικές μορφές επιχειρήσεων

Διακρίνετε τις μορφές επιχειρήσεων βάσει του τομέα οικονομίας στον οποίο

δραστηριοποιούνται.

Αναπτύξετε κριτική στάση ώστε να επιλέγετε την κατάλληλη κάθε φορά νομική

μορφή επιχείρησης βάσει των δεδομένων του επιχειρηματία, των

πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων κάθε νομικής μορφής

Περιγράφετε τις βασικές λειτουργίες της επιχείρησης

Επεξηγείτε την έννοια της αναδιοργάνωσης της επιχείρησης

Βασικές Έννοιες / Λέξεις - Κλειδιά

Επιχείρηση

Ατομική επιχείρηση

Προσωπική Εταιρεία

Ομόρρυθμη Εταιρεία

Ετερόρρυθμη Εταιρεία

Κεφαλαιουχική Εταιρεία

Ανώνυμη Εταιρεία

Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης

6

Επιχειρήσεις πρωτογενή τομέα

Επιχειρήσεις δευτερογενή και τριτογενή τομέα

Λειτουργίες Επιχείρησης

Λειτουργίες Διοίκησης

Μακρο-περιβάλλον επιχείρησης

Μικρο-περιβάλλον επιχείρησης

Αναδιοργάνωση επιχείρησης

1.1 Βασικές αρχές οργάνωσης και λειτουργίας της επιχείρησης 1.1.1 Η έννοια της επιχείρησης

Επιχείρηση θεωρείται κάθε μονάδα που ασκεί τακτικά μια οικονομική δραστηριότητα

συνδυάζοντας και αξιοποιώντας τους συντελεστές παραγωγής, για να παράγει

προϊόντα ή υπηρεσίες, τα οποία διαθέτει στους πελάτες μέσω των μηχανισμών της

αγοράς, ανεξάρτητα από τη νομική της μορφή συμπεριλαμβάνοντας τόσο τους

αυτοαπασχολούμενους, τις οικογενειακές επιχειρήσεις, όσο και τις εταιρείες. Η

πολυμορφία που διακρίνει τις επιχειρήσεις καταδεικνύει την ανάγκη κατάταξής τους

βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, σε διάφορες κατηγορίες. Σημαντικότερα στοιχεία

διάκρισης των επιχειρήσεων αποτελούν το μέγεθος, η νομική μορφή καθώς και ο

τομέας δραστηριοποίησης.

1.1.2 Διάκριση των επιχειρήσεων

1.1.2.α Με κριτήριο το μέγεθος της επιχείρησης

Αξιοποιώντας το στοιχείο του μεγέθους της επιχείρησης και υιοθετώντας τον ορισμό

που δίδεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή1, οι επιχειρήσεις διακρίνονται σε πολύ

μικρές, μικρές, μεσαίες και μεγάλες. Κριτήρια της κατάταξης των επιχειρήσεων στις

ανωτέρω κατηγορίες αποτελούν ο αριθμός απασχολουμένων, ο ετήσιος κύκλος

εργασιών και ο ετήσιος ισολογισμός2.

Πολύ μικρές επιχειρήσεις θεωρούνται οι επιχειρήσεις των οποίων οι

απασχολούμενοι δεν υπερβαίνουν τα δέκα (10) άτομα και ο ετήσιος κύκλος

1 Ευρωπαϊκή Επιτροπή, (2006), Ο νέος ορισμός των Μ.Μ.Ε., Οδηγός χρήστη και υπόδειγμα δήλωσης,

Εκδόσεις για τις Επιχειρήσεις και τη Βιομηχανία,

http://europa.eu.int/comm/enterprise/enterprise_policy/sme_definition/index_gr.htm, 25.11.12.

2 Το σύνολο ετήσιου ισολογισμού αφορά στην αξία των κύριων στοιχείων του ενεργητικού της επιχείρησης. Βλ. σχετικά το άρθρο 28 της οδηγίας 78/660/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 25ης Ιουλίου 1978, βασιζομένη στο άρθρο 54 παράγραφος 3 περίπτωση ζ) της συνθήκης περί των ετησίων λογαριασμών εταιρειών ορισμένων μορφών, ΕΕ L 222 της 4.8.1978, σ. 11-31.

7

εργασιών ή το σύνολο του ετήσιου ισολογισμού τους δεν ξεπερνά τα 2 εκατ.

ευρώ.

Ως μικρές επιχειρήσεις θεωρούνται οι επιχειρήσεις των οποίων οι

απασχολούμενοι δεν υπερβαίνουν τα πενήντα (50) άτομα και ο ετήσιος κύκλος

εργασιών ή το σύνολο του ετήσιου ισολογισμού τους δεν ξεπερνά τα 10 εκατ.

ευρώ.

Ως μεσαία επιχείρηση θεωρείται η επιχείρηση της οποίας οι απασχολούμενοι

δεν υπερβαίνουν τα διακόσια πενήντα (250) άτομα και ο ετήσιος κύκλος

εργασιών δεν ξεπερνά τα πενήντα (50) εκατ. Ευρώ ή το σύνολο του ετήσιου

ισολογισμού τους δεν ξεπερνά τα σαράντα τρία (43) εκατ. ευρώ.

Τέλος, στις μεγάλες επιχειρήσεις συγκαταλέγονται οι υπόλοιπες επιχειρήσεις

που δεν εμπίπτουν στις προηγούμενες κατηγορίες.

≤ 2 εκατ. ευρώ≤ 2 εκατ. ευρώ< 10Πολύ μικρή

≤ 10 εκατ. ευρώ≤ 10 εκατ. ευρώ< 50Μικρή

≤ 43 εκστ. ευρώ≤ 50 εκατ. ευρώ< 250Μεσαία

Σύνολο ετήσιου

ισολογισμού

Ετήσιος κύκλος

εργασιών

Αριθμός

απασχολουμένων: Ετήσια

μονάδα εργασίας (ΕΜΕ)

Κατηγορία

επιχείρησης

ή

ή

ή

Εικόνα 1. Τα όρια των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων

Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, (2006), Ο νέος ορισμός των Μ.Μ.Ε., Οδηγός χρήστη και υπόδειγμα δήλωσης,

Εκδόσεις για τις Επιχειρήσεις και τη Βιομηχανία, σελ. 14.

1.1.2.β Με κριτήριο τη νομική μορφή

Οι επιχειρήσεις διακρίνονται σύμφωνα με τη νομική τους μορφή σε ατομικές και

εταιρικές επιχειρήσεις. Η νομική μορφή αποτελεί το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας κάθε

επιχείρησης, καθώς αυτή καθορίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της

επιχείρησης, ενώ προσδίδει συγκεκριμένα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα σε κάθε

μορφή επιχείρησης. Στη συνέχεια, θα έχετε την ευκαιρία να γνωρίσετε τις

8

συνηθέστερες νομικές μορφές επιχειρήσεων, τα χαρακτηριστικά τους καθώς και τα

πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά τους.

Ατομική επιχείρηση

Η ατομική επιχείρηση είναι η πιο απλή μορφή επιχείρησης ενώ ταυτόχρονα αποτελεί

τον πιο εύκολο και λιγότερο δαπανηρό τρόπο ίδρυσης μιας επιχείρησης. Ιδρύεται και

διοικείται από ένα άτομο το οποίο αναλαμβάνει εξ ολοκλήρου τον κίνδυνο και τις

υποχρεώσεις που απορρέουν από τη δραστηριότητα της επιχείρησης, αλλά καρπώνεται

και το σύνολο των κερδών που τυχόν προκύψουν. Η ατομική επιχείρηση

χαρακτηρίζεται από μεγάλη ευελιξία, καθώς δεν απαιτείται ελάχιστο κεφάλαιο για την

ίδρυσή της. Ο επιχειρηματίας μπορεί να αυξάνει ή να μειώνει το κεφάλαιο της

επιχείρησης κατά τη διάρκεια της χρήσης χωρίς κανένα νομικό περιορισμό. Συνήθως,

πρόκειται για μικρή επιχείρηση της οποίας η επωνυμία σχηματίζεται από το αστικό

όνομα του επιχειρηματία.

Στα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της ατομικής επιχείρησης συγκαταλέγονται ۬ η

απλή μορφή διοίκησης και λειτουργίας, η απαίτηση περιορισμένων κεφαλαίων

έναρξης, η ευκολία σύστασης και διάλυσης, η μεγάλη ελευθερία του επιχειρηματία για

τη λήψη αποφάσεων και πρωτοβουλιών και οι λιγότερο πολύπλοκες και δαπανηρές

διαδικασίες λογιστικής παρακολούθησης. Ταυτόχρονα, μειονεκτεί ως επιχείρηση, λόγω

του απεριόριστου χαρακτήρα της ευθύνης του επιχειρηματία, της συγκέντρωσης της

λήψης όλων των αποφάσεων σχετικών με τη διοίκηση της επιχείρησης σε ένα πρόσωπο

και της δυσκολίας άντλησης πόρων χρηματοδότησης μέσω δανειοδότησης ή

προσέλκυσης επενδυτών λόγω της μικρής πιστοληπτικής ικανότητας που επιδεικνύει.

Εταιρική επιχείρηση

Η εταιρική επιχείρηση ή εταιρεία είναι το αποτέλεσμα συνεργασίας δύο ή

περισσοτέρων εταίρων (ατόμων ή φορέων), οι οποίοι επιδιώκουν με κοινές εισφορές

κοινό οικονομικό σκοπό. Κάθε εταίρος εισφέρει κεφάλαιο σε χρήμα, είδος ή οτιδήποτε

μπορεί να αποτιμηθεί (εμπορεύματα, ακίνητα, μετρητά, απαιτήσεις, πελάτες, φήμη και

πελατεία, κ.ά.). Βασική διάκριση των εταιρειών είναι η διάκριση σε προσωπικές

εταιρείες (Ομόρρυθμες Εταιρείες, Ετερόρρυθμες Εταιρείες, Αφανείς εταιρείες)

κεφαλαιουχικές εταιρείες (Ανώνυμες Εταιρείες, Συνεταιρισμοί) και μικτές ή

ενδιάμεσες εταιρείες (Εταιρείες Περιορισμένης Ευθύνης).

Στο παρόν κεφάλαιο θα εξετάσουμε τις επιχειρήσεις με τη νομική μορφή που

συναντάται συνηθέστερα, δηλαδή την Ομόρρυθμη και την Ετερόρρυθμη Εταιρεία από

τις προσωπικές εταιρείες, την Ανώνυμη Εταιρεία από τις κεφαλαιουχικές και την

Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης από τις μικτές ή ενδιάμεσες εταιρείες.

Προσωπικές εταιρείες

Οι προσωπικές εταιρείες χαρακτηρίζονται από την προσωπικότητα των εταίρων, οι

οποίοι συνεισφέρουν στην εταιρεία πέραν του κεφαλαίου πολύτιμη εμπειρία,

προσωπική εργασία και γνώσεις. Τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα των προσωπικών

εταιρειών είναι η σχετική ευκολία που παρουσιάζει η ίδρυση μιας προσωπική

εταιρείας, η σχετικά μικρή φορολογική επιβάρυνση και η κατανομή του βάρους της

9

επιχειρηματικής ευθύνης σε περισσότερα του ενός άτομα. Οι προσωπικές εταιρίες

μειονεκτούν κυρίως στην ύπαρξη απεριόριστης και αλληλέγγυας ευθύνης των

ομόρρυθμων εταίρων και στην απαίτηση συμφωνίας μεταξύ δύο ή περισσοτέρων

ατόμων προκειμένου να ιδρυθούν. Στις προσωπικές εταιρείες συγκαταλέγονται οι

ομόρρυθμες και οι ετερόρρυθμες εταιρείες.

Ομόρρυθμη Εταιρεία

Ιδρύεται από τουλάχιστον δύο (2) εταίρους, των οποίων η συμφωνία καταγράφεται σε

ιδιωτικό ή συμβολαιογραφικό έγγραφο, που ονομάζεται καταστατικό. Το καταστατικό

υπογράφεται από όλους τους εταίρους και αναφέρει λεπτομερώς τον σκοπό, την

επωνυμία, την έδρα, τη διάρκειά της, το κεφάλαιο, τις μερίδες συμμετοχής του κάθε

εταίρου καθώς και τους λοιπούς όρους συνεργασίας μεταξύ των εταίρων. Ιδρυτικά

μέλη της εταιρείας μπορεί να είναι τόσο φυσικά όσο και νομικά πρόσωπα.

Χαρακτηριστικό γνώρισμα της Ομόρρυθμης Εταιρείας (Ο.Ε.) αποτελεί η αλληλέγγυα

και απεριόριστη ευθύνη των εταίρων ανεξάρτητα από το ύψος της συμμετοχής τους

στο κεφάλαιο της εταιρείας. Από αυτό απορρέει τόσο η υψηλή πιστοληπτική ικανότητα

της ομόρρυθμης εταιρείας όσο και η ισότιμη συμμετοχή όλων των εταίρων στη

διοίκηση της. Η επωνυμία της εταιρείας δίδεται από το όνομα ενός ή περισσοτέρων

εταίρων και σε ορισμένες περιπτώσεις αναφέρεται το όνομα του ενός εταίρου και των

υπολοίπων αντικαθίσταται από τον όρο «και ΣΙΑ».

Ετερόρρυθμη εταιρεία

Στην ετερόρρυθμη εταιρεία (Ε.Ε.) όπως και στην Ο.Ε. απαιτείται τόσο η συμφωνία δύο

(2) ή περισσοτέρων εταίρων για την ίδρυσή της όσο και η καταγραφή αυτής της

συμφωνίας σε καταστατικό το οποίο μπορεί να είναι ιδιωτικό ή συμβολαιογραφικό

έγγραφο. Η ετερόρρυθμη εταιρεία διαφοροποιείται από την ομόρρυθμη στο στοιχείο

της ευθύνης των εταίρων καθώς ο ομόρρυθμος ή οι ομόρρυθμοι εταίροι ευθύνονται

όπως στην ομόρρυθμη εταιρεία, απεριόριστα, ενώ ο ετερόρρυθμος ή οι ετερόρρυθμοι

εταίροι ευθύνονται μέχρι του ποσού της συνεισφοράς τους στο κεφάλαιο. Οι

ετερόρρυθμοι εταίροι δεν έχουν δικαίωμα εκπροσώπησης ή διαχείρισης της εταιρείας.

Κεφαλαιουχικές εταιρείες

Βασικό χαρακτηριστικό των κεφαλαιουχικών εταιρειών αποτελεί το κεφάλαιο που

συνεισφέρουν οι εταίροι και όχι οι ίδιοι οι εταίροι. Η Ανώνυμη Εταιρεία είναι η πλέον

συνήθης μορφή κεφαλαιουχικής εταιρείας.

Ανώνυμη εταιρεία

Βασική προϋπόθεση για την ίδρυση μιας Ανώνυμης Εταιρείας (Α.Ε.) αποτελεί η

συμμετοχή τουλάχιστον δύο (2) εταίρων. Ως κατώτατο όριο κεφαλαίου για την ίδρυση

της Α.Ε. ορίζονται τα 24.000 ευρώ. Η ευθύνη των εταίρων- μετόχων είναι

περιορισμένη και ανάλογη του ποσοστού συμμετοχής τους στο κεφάλαιο της εταιρείας.

Το κεφάλαιο της Α.Ε. διαιρείται σε ίσα μερίδια, τα οποία ονομάζονται μετοχές. Η

μεταβίβαση των μετοχών γίνεται εύκολα, είτε για τις εισηγμένες Α.Ε. στο

Χρηματιστήριο Αξιών μέσω του Χρηματιστηρίου είτε για τις μη εισηγμένες Α.Ε.

10

μεταβιβάζονται με συμβολαιογραφική πράξη. Η δυνατότητα των Α.Ε. να διαιρούν το

εταιρικό τους κεφάλαιο σε μετοχές δίνει τη δυνατότητα ευκολότερης συγκέντρωσης

κεφαλαίων. Η επωνυμία των Α.Ε. σχηματίζεται από την παρουσίαση του είδους της

δραστηριότητας (π.χ. Τεχνική, Ξενοδοχειακή Ανώνυμη Εταιρεία – Τ.Ξ.Α.Ε.), από τον

όρο Ανώνυμη Εταιρεία (Α.Ε.) καθώς και από το ονοματεπώνυμο κάποιου προσώπου ή

την επωνυμία άλλης εταιρείας. Διοικείται από την Γενική συνέλευση των μετόχων, το

Διοικητικό Συμβούλιο και τον Διευθύνοντα Σύμβουλο. Στα πλεονεκτήματα των Α.Ε.

συμπεριλαμβάνεται η μεγάλη πιστοληπτική ικανότητα και η εμπιστοσύνη που εμπνέει

στις επιχειρήσεις και στους επαγγελματίες με τους οποίους συναλλάσσεται, η ευκολία

μεταβίβασης μετοχών και αποχώρησης μετόχου και η περιορισμένη ευθύνη των

μετόχων. Μειονεκτήματα των Α.Ε. είναι η έλλειψη ευελιξίας κατά τη διαδικασία λήψης

αποφάσεων και η υπερεξουσία που αναπτύσσουν συνήθως όσοι διαθέτουν μεγάλο

ποσοστό μετοχών.

Μικτές ή ενδιάμεσες εταιρείες

Στις μικτές ή ενδιάμεσες εταιρείες, δηλαδή στις εταιρείες προσωπικών και των

κεφαλαιουχικών εταιρειών ανήκει η Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.).που

βρίσκονται μεταξύ των

Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης

Η Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.) ιδρύεται πολύ ευκολότερα από την Α.Ε.

Το ελάχιστο κεφάλαιο, το οποίο προϋποτίθεται για την ίδρυση μιας Ε.Π.Ε. ανέρχεται

σε 2.400 ευρώ. Αυτό διαιρείται σε ίσα εταιρικά μερίδια, τα οποία μεταβιβάζονται μόνο

με συμβολαιογραφική πράξη. Η Ε.Π.Ε. μπορεί να συσταθεί και από ένα πρόσωπο,

αποτελώντας την μονοπρόσωπη Ε.Π.Ε.. Πλεονεκτήματα των Ε.Π.Ε. είναι η

περιορισμένη ευθύνη των εταίρων, το μικρό και πιο ευέλικτο μέγεθος σε σχέση με τις

Α.Ε. καθώς και η δυνατότητα συμμετοχής στη διοίκηση και μη μετόχων, ενώ βασικό

τους μειονέκτημα αποτελεί το πολύπλοκο σύστημα διοίκησης.

1.1.2.γ Με κριτήριο τον τομέα δραστηριοποίησης

Οι επιχειρήσεις διακρίνονται, ανάλογα με τον τομέα οικονομίας στον οποίο

δραστηριοποιούνται, σε επιχειρήσεις του πρωτογενή τομέα, του δευτερογενή και του

τριτογενή τομέα της οικονομίας.

Πρωτογενής τομέας

Στον πρωτογενή τομέα περιλαμβάνονται οι επιχειρήσεις των οποίων τα προϊόντα

συλλέγονται άμεσα από τη φύση χωρίς να έχουν δεχθεί κάποια κατεργασία.

Επιχειρήσεις του πρωτογενή τομέα είναι οι γεωργικές, κτηνοτροφικές, δασοκομικές,

θηρευτικές και αλιευτικές επιχειρήσεις.

Δευτερογενής τομέας

Οι επιχειρήσεις του δευτερογενή τομέα είναι οι επιχειρήσεις που παράγουν προϊόντα

τα οποία προκύπτουν μετά από μετασχηματισμό πρώτων υλών και δραστηριοποιούνται

στη μεταποιητική βιομηχανία, την εξορυκτική βιομηχανία, την παροχή ηλεκτρικού

ρεύματος, φυσικού αερίου και νερού και τις κατασκευές.

11

Τριτογενής τομέας

Στον τριτογενή τομέα ή τομέα παροχής υπηρεσιών ανήκουν οι επιχειρήσεις που

δραστηριοποιούνται στο εμπόριο και τις επισκευές, στον τουρισμό (ξενοδοχεία και

εστιατόρια), στις μεταφορές στην αποθήκευση και στις επικοινωνίες, στη διαχείριση

ακίνητης περιουσίας, στην εκπαίδευση, στην υγεία, την πληροφορική και την έρευνα

και σε άλλους κλάδους παροχής υπηρεσιών.

1.1.3 Βασικές λειτουργίες της επιχείρησης

Κάθε επιχείρηση στο πλαίσιο της δραστηριοποίησής της, ανάλογα με το μέγεθος και

την αγορά στην οποία δραστηριοποιείται αναπτύσσει μια σειρά από λειτουργίες,

σημαντικότερες των οποίων είναι η παραγωγική ή τεχνική, η εμπορική λειτουργία, η

χρηματοοικονομική ή χρηματοπιστωτική λειτουργία, η λειτουργία των προμηθειών, της

έρευνας και ανάπτυξης, η λειτουργία της αποθήκευσης, καθώς και η λειτουργία της

διοίκησης, για την επίτευξη των επιχειρηματικών της στόχων. Στη συνέχεια

παρουσιάζεται συνοπτικά το αντικείμενο της κάθε επιχειρηματικής λειτουργίας.

1.1.3.α Παραγωγική ή Τεχνική Λειτουργία

Η παραγωγική ή τεχνική λειτουργία αποτελεί τη σημαντικότερη επιχειρηματική

λειτουργία και συνίσταται από μια σειρά ενεργειών και δραστηριοτήτων άμεσα

συνδεόμενων με την παραγωγή προϊόντων ή την προσφορά υπηρεσιών, όπως η

επεξεργασία και μεταποίηση πρώτων υλικών, η επιλογή μεθόδων εργασίας, ο ποιοτικός

έλεγχος, η χρήση, συντήρηση και επισκευές εξοπλισμού και η αξιοποίηση πληροφοριών

για την παραγωγή.

1.1.3.β Εμπορική Λειτουργία (διανομή-διάθεση-πώληση)

Η εμπορική λειτουργία περιλαμβάνει το σύνολο των ενεργειών που απαιτούνται, ούτως

ώστε το παραγόμενο προϊόν ή η υπηρεσία να φθάσει στον τελικό καταναλωτή. Η

συγκεκριμένη λειτουργία είναι συνυφασμένη με τις δραστηριότητες του μάρκετινγκ

και περιλαμβάνει την ανίχνευση καταναλωτικών αναγκών, τον σχεδιασμό προϊόντων ή

υπηρεσιών κατάλληλων να καλύψουν τις διαπιστωμένες ανάγκες, τον καθορισμό τιμών

και όρων πώλησης, την επιλογή δικτύου διανομής, τον σχεδιασμό ενεργειών

προώθησης, δηλαδή, τις σχετικές ενέργειες με τις προσωπικές πωλήσεις τον

προγραμματισμό και την προώθηση των πωλήσεων και τη διαφήμιση.

1.1.3.γ Χρηματοοικονομική ή Χρηματοπιστωτική Λειτουργία

Η χρηματοοικονομική λειτουργία αφορά στις δραστηριότητες διαχείρισης των

οικονομικών συναλλαγών της επιχείρησης, δηλαδή την παρακολούθηση, την

πραγματοποίηση και την τήρηση αρχείου σχετικού με τις συναλλαγές αυτές. Σε αυτές

περιλαμβάνονται οι επιχειρηματικές δραστηριότητες σχετικές με την εξεύρεση και

άντληση πόρων χρηματοδότησης επενδύσεων, διασφάλιση της απόδοσης της

επένδυσης κεφαλαίων, κατάρτιση προϋπολογισμών, κατάρτιση οικονομικών

καταστάσεων, ασφάλιση των περιουσιακών στοιχείων, λογιστική και

χρηματοοικονομική παρακολούθηση, κοστολόγηση, κάλυψη των φορολογικών και

λοιπών νομικών υποχρεώσεων της επιχείρησης.

1.1.3.δ Λειτουργία Προμηθειών

Η λειτουργία προμηθειών είναι μια πολύ σημαντική λειτουργία της επιχείρησης καθώς

αυτή διασφαλίζει την ύπαρξη των απαραίτητων πόρων (πρώτων και βοηθητικών υλών

12

και εξοπλισμού) για την παραγωγική λειτουργία της επιχείρησης. Ενέργειες που

εντάσσονται στη λειτουργία των προμηθειών είναι ۬ η συνεχής παρακολούθηση και

τήρηση των αποθεμάτων σύμφωνα με τον εκάστοτε προγραμματισμό, η συνεχής

έρευνα και παρακολούθηση της αγοράς πρώτων και βοηθητικών υλών καθώς και

εξοπλισμού και η προμήθεια αυτών στις πλέον συμφέρουσες για την επιχείρηση τιμές.

1.1.3.ε Λειτουργία Έρευνας και Ανάπτυξης

Η λειτουργία της έρευνας και ανάπτυξης αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία στις

επιχειρήσεις, καθώς μέσω αυτής αναζητούνται τρόποι ενίσχυσης της

ανταγωνιστικότητας τους. Αυτή επιδιώκεται μέσω της ανακάλυψης ενός νέου

προϊόντος ή υπηρεσίας, μέσω του σχεδιασμού ενός νέου σχεδίου παραγωγής ή μέσω

βελτιώσεων των παλαιών, μέσω του σχεδιασμού μια νέας οργάνωσης της επιχείρησης

και τέλος, μέσω της ανακάλυψης μιας νέας αγοράς. Στην πλειονότητά τους οι ελληνικές

μικρομεσαίες επιχειρήσεις (Μ.Μ.Ε.) δεν διαθέτουν ανάλογο τμήμα στην οργάνωσή

τους. Ωστόσο, παρατηρείται όλο και συχνότερα το φαινόμενο να προχωρούν σε

συνεργασίες με ερευνητικά κέντρα, Πανεπιστήμια, ενώσεις επαγγελματιών και

επιχειρήσεων για την πραγματοποίηση των απαραίτητων δραστηριοτήτων έρευνας και

ανάπτυξης.

1.1.3.στ Λειτουργία Αποθήκευσης

Στο πλαίσιο της λειτουργίας αποθήκευση ενυπάρχουν δραστηριότητες όπως ۬ η

παραλαβή και ο έλεγχος πρώτων και βοηθητικών υλών, η ορθολογική διαχείριση

αποθεμάτων, η διακίνηση και προώθηση πρώτων υλών και προϊόντων, η διαρκής

απογραφή υλικού, η κοστολόγηση αποθήκευσης και απασχόλησης προσωπικού.

1.1.3.ζ Λειτουργίες της Διοίκησης

Οι λειτουργίες της διοίκησης περιλαμβάνουν τις λειτουργίες του σχεδιασμού, της

οργάνωσης, της διεύθυνσης, του ελέγχου και της λήψη αποφάσεων, η σωστή εκτέλεση

των οποίων διασφαλίζει την επίτευξη των στόχων και κατ’ επέκταση την

αποτελεσματικότητα της επιχείρησης. Ειδικότερα, οι λειτουργίες της διοίκησης

αφορούν στις εξής ενέργειες:

Προγραμματισμός: Το σύνολο των δραστηριοτήτων που απαιτούνται για τον

καθορισμό των στόχων της επιχείρησης, τον στρατηγικό και τον επιχειρησιακό

σχεδιασμό.

Οργάνωση: Ταξινόμηση των εργασιών που προβλέπονται κάθε φορά σε

επιμέρους καθήκοντα, τα οποία στη συνέχεια κατανέμει σε στελέχη

διαθέτοντάς τους, τούς απαραίτητους πόρους.

Διεύθυνση: Η ορθή καθοδήγηση του ανθρώπινου δυναμικού της επιχείρησης

περιλαμβάνοντας επιπρόσθετα, την ενθάρρυνση και την ενεργοποίηση του

ανθρώπινου δυναμικού.

Έλεγχος: Οι ενέργειες εξακρίβωσης του πιθανού βαθμού απόκλισης από τους

προκαθορισμένους στόχους

Λήψη αποφάσεων: Επιμέρους λειτουργία της διοίκησης και συναντάται σε

όλες τις προηγούμενες λειτουργίες δηλαδή, τον προγραμματισμό, την

οργάνωση, τη διεύθυνση και τον έλεγχο.

13

1.2 Περιβάλλοντα δράσης, οργάνωση, λειτουργία και αναδιοργάνωση

επιχείρησης Είναι κοινά αποδεκτό ότι η ανταγωνιστικότητα της επιχείρησης εξαρτάται από τις

σχέσεις που αναπτύσσει με τους συντελεστές του περιβάλλοντος της. Με τον όρο

«συντελεστές περιβάλλοντος» εννοούνται οι παράγοντες που συνθέτουν τόσο το

εξωτερικό, μακρο-περιβάλλον όσο και το εσωτερικό, μικρο-περιβάλλον της

επιχείρησης (βλ. Εικόνα 2).

Ο βαθμός στον οποίο επιτυγχάνει η επιχείρηση να ανταποκριθεί ή να προσαρμοσθεί

στις απαιτήσεις, τους περιορισμούς, τις ιδιαιτερότητες αλλά και τις ευκαιρίες του

περιβάλλοντος της πρόκειται να καθορίσει την αποτελεσματικότητα και κατ’ επέκταση

τη βιωσιμότητά της. Κατά συνέπεια, κρίνεται απαραίτητη η παρουσίαση των βασικών

συντελεστών που απαρτίζουν το επιχειρηματικό περιβάλλον διακρίνοντας αυτό σε

εξωτερικό περιβάλλον (μακρο-περιβάλλον) και εσωτερικό περιβάλλον (μικρο-

περιβάλλον).

Εικόνα 2. Το περιβάλλον της επιχείρησης

1.2.1 Εξωτερικό Περιβάλλον (μάκρο- περιβάλλον)

Οι παράγοντες που βρίσκονται στο ευρύτερο περιβάλλον της επιχείρησης και

επηρεάζουν την αποτελεσματικότητά της συνθέτουν το εξωτερικό περιβάλλον (μακρο-

περιβάλλον) και αναλύονται ως εξής:

14

1.2.1.α Οικονομικό περιβάλλον

Στο οικονομικό περιβάλλον εντάσσονται παράγοντες σχετικοί με την οικονομική

κατάσταση της χώρας και τον κλάδο δραστηριότητας της επιχείρησης, όπως η

ανταγωνιστικότητα και η διεθνοποίηση, οι ρυθμοί ανάπτυξης της οικονομίας, τα

επιτόκια, ο πληθωρισμός, οι χρηματιστηριακοί δείκτες, οι μεταβολές στο εισόδημα και

την ανεργία, το δημόσιο χρέος, το φορολογικό σύστημα κ.ά.

1.2.1.β Κοινωνικό περιβάλλον

Το κοινωνικό περιβάλλον περιλαμβάνει το σύνολο των αξιών, των ιδανικών, και των

«πιστεύω» των πολιτών μιας κοινωνίας. Σε αυτό εντάσσονται χαρακτηριστικά που

διακρίνουν τα μέλη μιας κοινωνικής ομάδας μέσα σε μια κοινωνία, όπως τα

δημογραφικά χαρακτηριστικά, η διανομή του εισοδήματος κ.ά.

1.2.1.γ Τεχνολογικό περιβάλλον

Το τεχνολογικό περιβάλλον αποτελεί ίσως την πλέον άμεση επίδραση του εξωτερικού

περιβάλλοντος καθώς αποτελείται από δυνάμεις που δημιουργούν νέες τεχνολογίες,

νέα προϊόντα και νέες ευκαιρίες κέρδους. Ταυτόχρονα είναι και το πλέον ταχύτερα

εξελισσόμενο περιβάλλον και κατά συνέπεια, πρέπει να παρακολουθείται συστηματικά

από τα στελέχη των επιχειρήσεων.

1.2.1.δ Πολιτισμικό περιβάλλον

Οι παράγοντες που συνθέτουν το πολιτισμικό περιβάλλον μιας επιχείρησης είναι οι

θεσμοί και άλλες δυναμικές που επηρεάζουν τις βασικές αξίες μιας κοινωνίας, τις

αντιλήψεις, τις προτιμήσεις και τις συμπεριφορές (θρησκεία, ήθη και έθιμα,

παραδόσεις).

1.2.1.ε Νομικό περιβάλλον

Το νομικό περιβάλλον περιλαμβάνει το ρυθμιστικό πλαίσιο νόμων που εφαρμόζονται

σε μια χώρα – αγορά ενδιαφέροντος. Η θέσπιση ενός νόμου μπορεί να αποτελέσει

σημαντική απειλή αλλά και ευκαιρία για μια επιχείρηση. Σε αυτό το πλαίσιο

εντάσσονται νόμοι σχετικοί με τον τρόπο λειτουργίας μιας επιχείρησης, με τις

εργασιακές σχέσεις, τις συναλλαγές, εντάσσεται η εναρμόνιση της εθνικής με την

κοινοτική νομοθεσία κ.ά.

1.2.1.στ Πολιτικό περιβάλλον

Στο πολιτικό περιβάλλον εντάσσεται το σύνολο της εθνικής πολιτικής σύμφωνα με το

οποίο λειτουργεί το εκάστοτε κράτος σε τομείς που επηρεάζουν τη λειτουργία των

επιχειρήσεων, όπως δημοσιονομική πολιτική, νομισματική πολιτική, πολιτικές στήριξης

της νεανικής επιχειρηματικότητας ή της γυναικείας επιχειρηματικότητας, πολιτική για

την έρευνα και ανάπτυξη κ.ά.

1.2.1.ζ Φυσικό περιβάλλον

Σε αυτό εντάσσονται παράγοντες, όπως η μόλυνση του περιβάλλοντος και οι

επιπτώσεις της στη λειτουργία της επιχείρησης, η κυκλοφοριακή συμφόρηση, η

κρατική παρέμβαση στη διαχείριση των φυσικών πόρων, η αλόγιστη χρήση και

εκμετάλλευση των φυσικών πόρων από τις επιχειρήσεις, η ευρεία εφαρμογή της

υγιεινής διατροφής, η προστασία κτιρίων και οικισμών ιδιαίτερου αρχιτεκτονικού

ενδιαφέροντος, κ.ά.

15

1.2.2 Εσωτερικό Περιβάλλον (μίκρο- περιβάλλον)

Όσο σημαντική είναι η παρακολούθηση και η εναρμόνιση της στρατηγικής των

επιχειρήσεων με το εξωτερικό μακρο-περιβάλλον τόσο σημαντικός είναι και ο

προσδιορισμός του εσωτερικού μικρο-περιβάλλοντος, των παραγόντων δηλαδή που

αποτελούν τις αδυναμίες ή τα ισχυρά σημεία της επιχείρησης και καθορίζουν το

ανταγωνιστικό πλεονέκτημα βάσει του οποίου καταρτίζεται η επιχειρηματική

στρατηγική.

Το εσωτερικό περιβάλλον περιλαμβάνει τους συντελεστές που συμμετέχουν στην

παραγωγή, τη διανομή και την προώθηση των παραγόμενων προϊόντων ή υπηρεσιών.

Πιο συγκεκριμένα, σε αυτό εντάσσονται:

Προμηθευτές της επιχείρησης, δηλαδή οι επιχειρήσεις που προμηθεύουν με

πρώτες ύλες ή υπηρεσίες απαραίτητες για την παραγωγή,

Πελάτες της επιχείρησης στους οποίους εντάσσονται οι ιδιώτες και τα νοικοκυριά

που αγοράζουν για προσωπική κατανάλωση, οι επιχειρήσεις που αγοράζουν για την

παραγωγή νέων προϊόντων ή υπηρεσιών, οι ενδιάμεσοι μεταπωλητές που

αγοράζουν για να εμπορευθούν στη συνέχεια προϊόντα ή υπηρεσίες, οι κρατικοί

οργανισμοί οι οποίοι αγοράζουν για να παράγουν δημόσια αγαθά και υπηρεσίες ή

για να διανείμουν αγαθά και υπηρεσίες σε όσους τα έχουν ανάγκη.

Εργαζόμενοι στην επιχείρηση, καθώς και τα σωματεία εργαζομένων που τυχόν

λειτουργούν.

Ανταγωνιστές στους οποίους εντάσσονται άλλες επιχειρήσεις που παράγουν

παρόμοια προϊόντα ή υπηρεσίες.

Πιστωτές, λοιποί χρηματοδότες και μέτοχοι οι οποίοι χρηματοδοτούν τις

επενδύσεις και τη λειτουργία της επιχείρησης.

Αντιπρόσωποι και λοιποί συνεργάτες της επιχείρησης.

1.2.3 Η αναδιοργάνωση της επιχείρησης

Οι επιχειρήσεις, στην προσπάθειά τους να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα και να

διασφαλίσουν τη βιωσιμότητά τους, οφείλουν να παρακολουθούν και να

προσαρμόζουν τις δραστηριότητές τους σύμφωνα με τις εξελίξεις που συντελούνται στο

οικονομικό, κοινωνικό, τεχνολογικό, πολιτικό και φυσικό περιβάλλον, καθώς

βρίσκονται σε συνεχή αλληλεπίδραση με αυτό. Παράλληλα, απαιτείται ο σχεδιασμός

της κατάλληλης επιχειρηματικής στρατηγικής βάσει της οποίας η επιχείρηση θα

αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις νέες αυτές συνθήκες προσαρμόζοντας τη διοίκηση

της και προχωρώντας στις κατάλληλες βελτιώσεις και οργανωσιακές αλλαγές που θα

μετατρέψουν τις αδυναμίες της επιχείρησης σε δυνάμεις και τις απειλές που

αντιμετωπίζει σε επιχειρηματικές ευκαιρίες. Η σύγχρονη εποχή χαρακτηρίζεται από

θεμελιώδεις, συνεχείς και ραγδαίες αλλαγές που συντελούνται στο περιβάλλον των

επιχειρήσεων. Ως σημαντικότερες θεωρούνται οι παρακάτω:

η ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας των τηλεπικοινωνιών και της γνώσης

η μείωση του χρόνου και των αποστάσεων σε παγκόσμια κλίμακα

η αύξηση της αλληλεξάρτησης των διεθνών αγορών και οικονομιών

η ανάπτυξη µιας παγκόσµιας αγοράς χρήµατος και κεφαλαίου

η περαιτέρω όξυνση του ανταγωνισμού μεταξύ επιχειρήσεων του ίδιου αλλά και

παρεμφερών κλάδων σε τοπικό επίπεδο

16

η εμφάνιση νέων μορφών εργασίας (ευέλικτη απασχόληση, πολλαπλή καριέρα,

εργασία από το σπίτι, μερική απασχόληση και πολυδύναμη κατάρτιση).

η αυξημένη σημασία της ταχύτητας στην ανταπόκριση και η κρισιμότητα των

χρόνων «παραγωγής»

η ανάδειξη νέων στρατηγικών κλάδων σχετικών με τις υπηρεσίες, την ποιότητα

ζωής και την υψηλή τεχνολογία

η αύξηση της σημασίας της γνώσης και της πληροφορίας

η οικονομική απαξίωση των νέων προϊόντων

η ταχεία αντικατάσταση προϊόντων και τεχνολογιών

η εστίαση του ανταγωνισμού στην ποιότητα, την ενσωμάτωση καινοτομιών, τον

χρόνο ανταπόκρισης και την ευελιξία

Οι εξελίξεις αυτές διαμορφώνουν ένα επιχειρηματικό περιβάλλον έντονα δυναμικό και

πολύπλοκο, παγκόσμιο, αβέβαιο συχνά αντιφατικό, πολλές φορές εικονικό, οξύτατα

ανταγωνιστικό, όπου κυρίαρχη θέση κατέχει η αγορά.

Εικόνα 3. Κυρίαρχα στοιχεία του σύγχρονου περιβάλλοντος

Πηγή: Μπουραντάς, Δ. (2002), Μάνατζμεντ, Θεωρητικό υπόβαθρο, σύγχρονες πρακτικές,

Εκδόσεις Γ.Μπένου, Αθήνα, σελ. 466.

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων διεθνώς,

εστιάζοντας την ανταγωνιστική στρατηγική τους σε πρακτικές οικονομικού

προγραμματισμού και διαχείρισης και επιδιώκοντας την αναβάθμιση της λειτουργικής

αποτελεσματικότητας τους, εισήγαγαν στρατηγικές αναδιοργάνωσης (Business Re-

engineering) με σκοπό την αντιμετώπιση των συνθηκών του νέου πολύπλοκου,

αβέβαιου και παγκόσμιου περιβάλλοντος. Με τον όρο αναδιοργάνωση εννοούµε την

αναδιάρθρωση των οργανωτικών και διοικητικών δοµών που λαµβάνουν χώρα στο

εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης. Εισάγοντας έναν νέο τρόπο σκέψης, έναν

17

διαφορετικό τρόπο προσέγγισης της παραγωγικής διαδικασίας, υιοθετώντας

παράλληλα ευέλικτα σχήματα οργάνωσης και διοίκησης και αξιοποιώντας ως καταλύτη

τις νέες τεχνολογίες, η αναδιοργάνωση επιδιώκει τον περιορισμό του κόστους, τη

βελτίωση της ποιότητας και της εξυπηρέτησης των πελατών. Κατά τους Hammer και

Champy (1993), η αναδιοργάνωση της επιχείρησης είναι: «Ο θεμελιώδης

επαναπροσδιορισμός και η δραστική ανασχεδίαση ενός ολόκληρου επιχειρηματικού

συστήματος: των επιχειρηματικών διαδικασιών, του ορισμού εργασίας, της δομής του

οργανισμού, της διοίκησης, του γενικότερου συστήματος απόδοσης και των αξιών και

πεποιθήσεων που επικρατούν στην επιχείρηση».

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

εξωστρέφειαεξωστρέφεια

στρατηγικά δίκτυα

ευέλικτες δομέςστρατηγικά δίκτυα

ευέλικτες δομές

μάθησημάθηση

ενδυνάμωση

ανθρώπωνενδυνάμωση

ανθρώπων

κουλτούρακουλτούρα

μοναδικές

ικανότητεςμοναδικές

ικανότητες

Εικόνα 4. Οι απαντήσεις των επιχειρήσεων στις σύγχρονες προκλήσεις του περιβάλλοντος

Πηγή: Μπουραντάς, Δ. (2002), Μάνατζμεντ, Θεωρητικό υπόβαθρο, σύγχρονες πρακτικές,

Εκδόσεις Γ.Μπένου, Αθήνα, σελ. 466.

Σήμερα, οι απαντήσεις των επιχειρήσεων στις νέες συνθήκες αφορούν στο σχεδιασμό

επιχειρηματικής στρατηγικής που ενισχύει:

Την εξωστρέφεια, δηλαδή την ανάπτυξη μηχανισμών διαχείρισης των

πιέσεων, απαιτήσεων ή περιορισμών του περιβάλλοντος. Ως τέτοιοι μηχανισμοί

διαχείρισης αναφέρονται ۬ η διοίκηση ολικής ποιότητας (T.Q.M.), το

Benchmarking, ο στρατηγικός σχεδιασμός, κ.ά.

Τα στρατηγικά δίκτυα – ευέλικτες δομές μέσω των οποίων επιδιώκεται η

εκμετάλλευση των όποιων συνεργειών δημιουργηθούν

Τη μαθησιακή οργάνωση και τη διοίκηση της γνώσης δίδοντας έμφαση

στη μάθηση ως βασική μέθοδος αντιμετώπισης της πολυπλοκότητας, του

δυναμισμού και της αβεβαιότητας του περιβάλλοντος.

Διαμόρφωση στο εσωτερικό της επιχείρησης, των προϋποθέσεων για την

ανάπτυξη μοναδικών ικανοτήτων στο ανθρώπινο δυναμικό της

επιχείρησης.

18

Ενδυνάμωση των ανθρώπων της επιχείρησης μέσω της ανάπτυξης καθώς

και της κινητοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού.

Ανάπτυξη κατάλληλης επιχειρηματικής κουλτούρας συμβατής με τα

δεδομένα στοιχεία του περιβάλλοντος.

Σύνοψη θεματικού αντικειμένου

Σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο επιχειρηματικό περιβάλλον η επιχείρηση καλείται να

παρακολουθεί συστηματικά τις εξελίξεις, να διαμορφώνει ανάλογα τα χαρακτηριστικά

της και να προσαρμόζει ανάλογα την οργάνωση και τις λειτουργίες της αποσκοπώντας

στην αναβάθμιση της λειτουργικής αποτελεσματικότητας και κατ’ επέκταση στη

διασφάλιση της βιωσιμότητας της μέσω της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας. Από

τις αρχές του 1990 μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων προχώρησε σε εφαρμογή

στρατηγικών επιχειρηματικής αναδιοργάνωσης με σκοπό την επιτυχή αντιμετώπιση

των προκλήσεων. Σήμερα, οι στρατηγικές επιχειρηματικής αναδιοργάνωσης

παρουσιάζουν αδυναμίες και περιορισμούς ωθώντας τα διοικητικά στελέχη των

επιχειρήσεων στην αναζήτηση νέων μεθόδων και εφαρμογών επιχειρηματικής

στρατηγικής.

Βιβλιογραφία Drucker, P.F., (2001), Το Μάνατζμεντ στην Πράξη, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, Αθήνα

2001.

Χολέβας, Γ.Κ., (1995), Οργάνωση και Διοίκηση (Management), Εκδόσεις Interbooks,

Αθήνα 1995.

Μπουραντάς, Δ., (2002), Μάνατζμεντ, Θεωρητικό υπόβαθρο, σύγχρονες πρακτικές,

Εκδόσεις Γ.Μπένου, Αθήνα 2002.