De tweede Vlaamse opleidingsschool voor protestantse evangelisten in Laken, Schaarbeek en Vilvoorde...

De tweede Vlaamse opleidingsschool voor protestantse evangelisten in Laken, Schaarbeek en Vilvoorde (1900-1911)

DE TWEEDE VLAAMSE OPLEIDINGSSCHOOL �1

G. LIAGRE, ‘De tweede Vlaamse opleidingsschool voor protestantse evangelisten in Laken, Schaarbeek en Vilvoorde (1900-1911)’, Eigen Schoon, Geschied-en oudheidkundig tijdschrift voor Vlaams-Brabant, 2 (2006), 211-220.

Eerder beschreven we in Eigen Schoon de komst van Vincent van Gogh naar Brussel. Hij studeert in 1878 op het Brusselse Sint-Kathelijneplein aan een kleine Nederlandstalige opleidingsschool voor protestantse evangelisten, onderwijzers en colporteurs. Rond 1886 gaat het schooltje, dat in de loop van haar korte bestaan amper 19 studenten telt, ten onder. In deze vervolgbijdrage schetsten we het korte epos van de tweede opleidingsschool, die tussen 1900 en 1911 door 12 studenten wordt bezocht. Ze verhuist van Laken naar Schaarbeek en tenslotte naar Vilvoorde. Een laatste opleidingsschool komt er tussen 1921 en 1926 in Geraardsbergen (Oost-Vlaanderen). De geschiedenis hiervan valt buiten het bestek van Eigen Schoon en hebben we reeds in een aparte monografie over de geschiedenis van de protestantse kerk van Geraardsbergen beschreven. We beperken ons 1

in dit artikel tot de tweede school.

Van de eerste naar de tweede opleidingsschoolIn het eerste artikel introduceerden we reeds de stichter en motor van de eerste school voor evangelisten, de uit Nederland afkomstige ds. Nicolaas de Jonge. Hij doet in 1874 in Brussel zijn intrede als predikant van de Nederlandstalige protestantse kerk. Hij ziet de noodzaak in om jonge Vlamingen op te leiden met het doel in de nieuw ontstane voorsteden van Brussel het evangelie te verkondigen. In 1886 heeft de opleiding haar taak vervuld en houdt ze op te bestaan. Rond 1900 heeft de stadsevangelisatie in Anderlecht,

Afkortingen: VGBP: Vereniging voor de Geschiedenis van het Belgisch Protestantisme. PK: Protestantse Kerkbode

G. Liagre, Het licht op de kandelaar – De geschiedenis van de protestantse kerk in Geraardsbergen 1

1850-1980, Geraardsbergen 1988, blz. 14-37. (De auteur was predikant in Geraardsbergen van 1980 tot 1884). W. Lutjeharms, De Vlaamse opleidingsschool van Nicolaas de Jonge en zijn opvolgers (1875-1926), VGBP, Brussel 1978, blz. 47-56.


Laken, Schaarbeek en Etterbeek nieuwe Vlaamstalige kerken gesticht. Men ziet het echter 2

breder en wil ook in Vlaanderen nieuwe protestantse gemeenschappen stichten. Alle bestaande posten in en rond Brussel zijn op dat moment door jonge evangelisten bezet, maar het is nu zaak om ook enkele krachten in reserve te hebben. In 1900 begint als een privé-initiatief van ds. Christiaan Livius Laan (1847-1933) de tweede opleidingsschool voor evangelisten. Het hoofdbestuur van de Stads- en Landsevangelisatie SILO besluit 3

aanvankelijk echter om de verantwoordelijkheid voor deze opleiding nog niet op zich te nemen. Dat gebeurt pas op 17 september 1900 door de instelling van een schoolcommissie.

De start van de opleidingsschool

De bemiddelde Nederlander Christiaan Livius, H. A. Laan zn., die op dat moment al predikant in Leerbroek, Meteren, Serooskerke, Goes en Rotterdam is geweest, komt in 1899 naar Brussel. In november van dat jaar neemt hij de leiding van de Stads-en 4

Landsevangelisatie SILO op zich. Dominee Laan is een heel andere figuur dan zijn voorganger de Jonge. Geen pionier of man voor het volk, maar veel deftiger, muzikaal, lyrisch en poëtisch bewogen. Kortom: een eerder “zwevend” type. De idealen en de gevolgde werkwijze om het evangelisatiewerk vorm te geven zijn echter dezelfde.

We verwijzen de lezer voor Laken en Anderlecht naar de monografieën van A de Raaf, Een eeuw Silo 2

(1883-1983), Brussel 1986 en 100 jaar Betlehem (1889-1989), Brussel 1989. Voor de posten Schaarbeek en Etterbeek: G. Liagre, Anders geloven Geschiedenis van het Nederlandstalig protestantisme te Brussel en zijn organisaties, Brussel 2004.

W. Lutjeharms (noot 1), blz. 32-46.3

Laan wordt geboren te Ottoland op 13-3-1847. Hij gaat naar de hernhutter kostschool in Zeist. Studeert in 4

Utrecht theologie. Op 8-3-1899 neemt hij de benoeming in Brussel aan. Kort daarop overlijdt zijn echtgenote, Emma Elisabeth Carp (10-5-1899), met wie hij pas sinds 1889 is gehuwd. Zo komt hij op 4-11-1899 alleen naar Brussel. In 1903 hertrouwt hij met Elisabeth Christina Mispelblom Beyer uit Ellecom. Op 6-3-1912 geeft hij het directeurschap van de evangelisatiebeweging aan J. Chrispeels over en vertrekt hij terug naar Nederland. Twee evangelisatiebladen, Het Christelijk Volksblad en De Blijde Boodschap blijft hij tot het einde van dat jaar redigeren. Hij behartigt ook de belangen van de Silovereniging in Nederland. Hij overlijdt te Amersfoort op 1-4-1933. Laan is de schrijver van een brochure Het werk der Stadsevangelisatie (s.d.) en van talloze artikelen in Het Christelijk Volksblad. Hij stelt ook het Bethel-Boek (1901) en het Gedenkboek Na 25 jaren (1906) samen. Voorts schrijft hij vele artikelen in Nederlandse tijdschriften, met name over de verhouding van christendom en socialisme. Hierover handelt de brochure Quo vadis uit 1926. W. Lutjeharms (noot 1) blz. 82. Notulen Silobestuur van 2 juni 1898 en 8 maart 1899. J. Chrispeels, Ons zilveren jubileum 1880-1905, Brussel 1905, blz. 165-185.


Om te beginnen is er het probleem van de fondsen. Laan is zelf bemiddeld en kan dus uit eigen fondsen putten om het werk op te starten. Maar één zwaluw maakt de lente niet. Er is een breder draagvlak nodig om het werk in stand te houden. Dat komt er dank zij gerichte acties, vooral via de protestantse evangelisatiebladen. Laan ontvangt zowel Nederlandse als Belgische giften. Uit het Noorden komen zelfs giften binnen van 1.000 gulden of meer, voor die tijd een enorm bedrag. In België komt er vooral steun uit de reeds bestaande evangelisatieposten. Evangelist Felix Chrispeels houdt bijvoorbeeld op 1 november 1899 een feestavond in de Silokerk te Laken, waar de drie Brusselse evangelisatieposten 500 frank bijeenbrengen. Een spreekbeurt in het protestantse gehucht 5

Horebeke (Oost-Vlaanderen) levert 160 frank op.

Het gaat allemaal heel snel, zodat voor Kerst de eerste kwekelingen al bij Laan in huis zijn. Zijn ruime privé-woning in de Van Ooststraat 45 in Schaarbeek, wordt voorlopig het 6

centrale bureau voor zijn werkzaamheden.

Naar laken en SchaarbeekHet belangrijkste na de aanvankelijke vliegende start, is het vinden van een meer permanent lokaal. Men kiest hiervoor een deel van de Salemzaal achter de Silokerk, aan de Groendreef 89 te Laken. Overgebleven schoolmeubels van de eerste school staan klaar voor ingebruikneming op 10 januari 1900. Het is een bescheiden start, maar de predikanten Willem Hoek, Jozef Chrispeels en vier evangelisten zijn toch aanwezig. De 7

school blijft maar een jaar in Laken en verhuist dan weer naar in Schaarbeek, waar men op 19 september 1900 de nieuwe Bethel-kapel in gebruik neemt. De benoeming van Dirk

De Vlaming Felix Chrispeels groeit op in het protestants-evangelisch milieu. Vanaf 1874 lid van de 5

kerkenraad van de Nederlandstalige protestantse kerk te Brussel, eerst diaken, later ouderling. Krijgt in april 1876 een benoeming als colporteur in dienst van de Stads- en Landsevangelisatie. In 1879 hulpevangelist van de net gestichte evangelisatiepost in Laken. In 1894 bevordering tot hulpprediker. In 1906 evangelist, met predikantsbevoegdheid. Hij sterft in Laken in 1920. Chrispeels is in Vlaanderen vooral bekend gebleven vanwege zijn geloofsliederen. In het Silo-archief berust een boek waarin hij 120 eigen liederen heeft opgetekend. G. Liagre (noot 2), blz. 161.

Notulen Silobestuur van 1899 en 1900.6

Willem Hoek (8-2-1863 tot 10-2-1926) is predikant is Brussel van 1891 tot 1926. Hij is vice voorzitter van de 7

synode (1904-1915). G. Liagre (noot 2), blz. 180-225.


Rochus Bokma tot leider van de opleiding volgt drie dagen later. Hij vindt aan de 8

Kesselstraat 58 in Schaarbeek een ruime woning, waar ook plaats is voor een bescheiden internaat van kwekelingen. Een geschikt leslokaal is er nu in de bovenkamer van de nieuwe Bethelkapel op de Haachtse Steenweg 373, niet zo ver bij Bokma vandaan. De eerste verhuizing is meteen een feit.

Naar VilvoordeOp 16 januari 1907 volgt de door Chrispeels zeer betreurde tweede verhuizing, nu naar Vilvoorde. Vilvoorde is op dat moment volgens ds. Chrispeels alles behalve een intellectueel en spiritueel milieu, bovendien zonder krachtig protestants gemeenteleven. 9

Ds. Laan wil er echter ook zelf gaan wonen en dat verandert de zaken. Hij huurt bovendien met eigen middelen een huis in de Mimastraat 1, op de hoek met de hoek Leuvense straatweg. De school zelf vestigt zich in een oud doktershuis in de Vlaanderenstraat 37, tegenover het stadsziekenhuis. Lutjeharms beschrijft het als een ruim gebouw met dertien kamers, twee keukens en een paardenstal. Achter aan het huis bouwt men een vleugel voor het internaat en in de tuin een keurige kapel. Het hele bezit wordt op naam van de vermogende Laan en zijn echtgenote ingeschreven. Er komt ook een internaat of “Te Huis tot Opleiding” dat men op 26 januari 1907 plechtig in gebruik neemt. Het Duitse Gustaf-Adolfwerk (een diaconaal werk voor protestantse kerken in de diaspora) bezorgt de nodige fondsen voor de inrichting.

Het bestuurZonder bestuur uiteraard geen school. De eerste leden van de nieuwe schoolcommissie komen in meerderheid uit de gemeenschap en uit de kerkenraad van de protestantse kerk aan het Sint-Kathelijneplein in Brussel. Om te beginnen is er natuurlijk de reeds geciteerde predikant Willem Hoek, ondertussen ook lid geworden van de Stads- en

Dirk Rochus Bokma komt in 1860 ongehuwd naar Brussel. Hij is op verschillende plaatsen in Nederland 8

onderwijzer geweest, o.a. op de Klokkenberg bij Nijmegen. Twee jaar later keert hij naar Friesland terug. In 1868 komt hij, nu getrouwd, weer naar de Belgische hoofdstad. Hij (her)trouwt in 1877 met de jongste zuster van ds. Nicolaas de Jonge en gaat van de lagere school over naar de eerste opleidingsschool voor evangelisten (zie onze vorige bijdrage).

In het protestantisme is gemeente synoniem voor parochie, een term die stamt uit het Rooms-katholieke 9

vocabularium.


Landsevangelisatie SILO. Belangrijk is tevens de rol van Pieter Jacobus Plugge en Jean Bottelberghs. Ze zijn beiden tientallen jaren lid van de kerkenraad van de 10

Nederlandstalige kerk in het centrum van de stad. Verder zijn er nog de gebroeders Chr. en Th. Eekman, waarbij laatstgenoemde (Thomas) als afgevaardigde van het nationale hoofdbestuur zetelt. Tenslotte noemen we als afgevaardigde van de Nederlandstalige 11

kerk van Brussel ook E. Vanden Berghe. De ondertussen bejaarde Bottelberghs zal door 12

gezondheidsperikelen niet lang bestuurslid blijven. Men vervangt hem na enkele jaren door de later bekend geworden Vlaamse oorlogsactivist ds. D. J. Domela Nieuwenhuis Nyegaard, vanaf 1903 predikant in Gent. In 1909 treedt E. Vanden Berghe terug als 13

secretaris om in dat jaar te worden opgevolgd door Bastiaan Hans, oud-onderwijzer te Kontich en vader van de volksschrijver Abraham Hans. Na het vertrek van ds. Laan in 14

1913 wordt zijn collega dominee Hoek voorzitter van de schoolcommissie. Omdat hij deze taak met het voorzitterschap van het hoofdbestuur van de Silovereniging cumuleert id hij dus de aangewezen persoon om deze verantwoordelijkheid op zich te nemen.

De docentenZo voortreffelijk heeft Dirk Rochus Bokma de eerste opleidingsschool voor evangelisten geleid, dat men hem zoals we reeds zagen op 19 september 1900 ook voor de tweede

Pieter Jacobus Plugge, geboren te Vlissingen op 25-5-1837. Hij heeft de kerk op het Kathelijneplein 65 jaar als 10

kerkenraadslid en beheerraadslid gediend. Hij wordt ook bestuurslid van de christelijke lagere school. Hij is het die in 1878 Vincent van Gogh in huis neemt. Hij werkt tot op hoge leeftijd bij de Brusselse Maatschappij voor verzekeringen tegen brandschade (Compagnie de Bruxelles 1821). Hij overlijdt op 27-6-1931 in Schaarbeek. Christelijk Volksblad van 11-7-1931, met portret. Jean Louis François Bottelberghs uit Diest legt in Brussel op Kerst1886 belijdenis af. Hij overlijdt op 10-2-1912. W. Lutjeharms (noot 1) blz. 83. PK 15-2-1912 en 15-3-1912.

Thomas Adam Eekman is veertig jaar kerkenraadslid (diaken, kerkvoogd). Hij heeft in Brussel een fabriek van 11

Nederlandse jaloezieën. Bij het uitbreken van de oorlog vertrekt hij naar Nederland, waar hij sterft op 12-9-1917, 73 jaar oud. Eekman wordt voor bewezen diensten Ridder in de Nederlandse orde van Oranje-Nassau. Zijn zoon George Samuel Eekman (In Brussel geboren op 24-7-1879 en belijdenis gedaan op 21-5-1894) volgt hem niet alleen op in het maatschappelijk en kerkelijk leven, maar vanaf 1916 ook in het Silo-bestuur. Het Christelijk Volksblad van 22-9-1917. W. Lutjeharms (noot 1), blz. 83. PK 1-10-1917. Zijn vrouw wordt op 3 juni 1922 in Utrecht begraven. PK 1-6-1922.

Hij is als ingenieur werkzaam bij de spoorwegen en wordt als zodanig in het najaar 1909 van Brussel naar Doornik 12

overgeplaatst. Hij heeft ook letterkundige belangstelling. W. Lutjeharms (noot 1), blz. 84.

Over zijn verblijf in Gent, zie: J. Temmerman, Domela Nieuwenhuis in de Brabantdamgemeente te Gent 13

(1903-1918), Brussel 1996.

Hans werkt vanaf 1887 als onderwijzer in de protestantse lagere school van Roeselare. Hij verhuist in 1905 naar 14

Kontich. W. Lutjeharms (noot 1), blz. 84. G. Liagre & D. van Wageningen, Geuzenprotest. Henry Tant en het protestants antiklerikalisme in de geschiedenis van Roeselare (1876-1914), Brussel 1999, blz. 97-118.


opleidingsschool benoemt. Bokma is op dat moment onderwijzer in Dordrecht en eigenlijk wel aan de pensioengerechtigde leeftijd toe, maar op voordracht van de commissie gaat het hoofdbestuur, na begrijpelijke aarzeling, toch tot deze benoeming over. Bokma geeft weer dezelfde vakken als vroeger tot blijkt dat hij te oud is. Hij verkrijgt op 4 maart 1904 ontslag met behoud van het geringe jaarsalaris als pensioen (1200 frank). Toch zal hij nog een tijdje les geven. Het definitief ontslag volgt pas op het moment dat men de school naar Vilvoorde verplaatst. De Nederlander Jacob Dallinga (directeur 1908-1911) neemt dan de fakkel over. Maar hij is uiteraard niet alleen. De volgende 15

docenten zullen de school dienen: J. Adolfs (directeur 1907-1908); Christiaan Livius Laan (bijbelse vakken 1900-1911); Willem Hoek (systematische vakken 1900-1911); Jean Baptiste de Boevé (Frans 1908-1910); Derk Gerhardus Hoek (geschiedenis 1908-1911).16

Dallinga neemt, nadat is gebleken dat het project niet meer levensvatbaar is, op zondag 19 maart 1911 in de ochtenddienst van Brussel afscheid met de woorden dat

Hij heeft zeer gesmart, dat het gebleken is, dat het Vlaamsche land niet genoeg zonen oplevert om voor het groote evangelisatiewerk een opleidingsschool in het leven te houden,17

Hij komt later terug om leiding te geven aan de derde opleidingsschool in Geraardsbergen, maar dat te beschrijven valt zoals in de inleiding reeds gezegd werd buiten het bestek van dit artikel.

Jacob Dallinga (17-10-1862 tot 27-7-1941) is een Nederlandse onderwijzer, die later ook de derde opleidingsschool 15

leidt. Hij is op dat moment (in de jaren 1920) predikant in Geraardsbergen. Zijn biografie is te vinden in G. Liagre (noot 1), passim.

J. Adolfs is onderwijzer in Hoorn op Terschelling. Heeft een slechte gezondheid, maar komt toch naar Brussel waar 16

hij op 17-1-1907 aan het hoofd van de school komt te staan. Hij neemt op 17-12-1907 al weer ontslag. Zijn gelijknamige zoon is eerst hulponderwijzer in Zeewolde (Friesland) en vanaf augustus 1913 aan de Silo school in Laken. Jean Baptiste de Bouvé (1887 tot 1966) stamt uit een Nederlandse Hugenotenfamilie, die zich bij Silo-Laken aansluit. Hij studeert aan de Klokkenberg bij Nijmegen voor onderwijzer. Derk Derardus Hoek is de zoon van ds. Hoek. Hij wordt in Amsterdam dr. juris. W. Lutjeharms (noot 1), blz. 87.

PK 15-3-1910.17


De uitstraling van de opleidingDe invloed van deze evangelistenopleiding beperkt zich, naar plan, niet tot Brussel. In mei 1916 doet ds. Hoek een dringende oproep voor steun aan de door de leerlingen opgerichte filiaalgemeenten. We overlopen ze kort.

De West-Vlaming Arthur Emile Vercruysse studeert af in 1906 en krijgt tot zijn vroegtijdige dood in 1916 de evangelisatiepost te Geraarsbergen onder zijn hoede. De 18

Mechelaar Jean Baptiste Krahé volgt de lessen van 1900 tot 1903, echter zonder eindexamen te doen. Hij sticht in 1905 een gemeente in Menen. Krahé werkt tijdens de 19

oorlog als militair aalmoezenier in de frontstreek. In Ronse is de in Bovekerke geboren Desiré Leterme de man achter de stichting van een nieuwe protestantse kern. Onder 20

andere via de uit St. Pieters-Leeuw afkomstige Léon de Bontridder en de in Wilsele geboren Jaak Frans Decoster, werpt de opleiding tijdens de Eerste Wereldoorlog ook in Nederland vruchten af. De bakkersgast Decoster (26-8-1885 tot 15-3-1962) bezoekt de Vlaamsche Opleidingsschool van 1905 tot 1908. Hij is er een van de meest begaafde studenten. Daarna wordt hij ingezet bij bijbelcolportage. Tijdens de oorlog stuurt men hem vanaf december 1914 naar Nederland om er zijn protestantse landgenoten in het interneringskamp van Zeist geestelijk en cultureel bij te staan. Ongeveer een miljoen Belgische vluchtelingen bevinden zich op dat moment in Nederland. Gedurende de maanden september-november 1914 worden zij opgevangen dankzij de verenigde inspanningen van overheid en particulieren. Als de strijd rond Antwerpen is beëindigd, 21

keren velen in november 1914 naar België terug. Decoster aarzelt niet om vooral in en om

Arthur Emile Vercruysse wordt geboren te Westkapelle op 22-10-1870. Hij is op school vanaf het begin en krijgt op 18

17-5-1906 zijn diploma. Op 2-12-1906 begint hij in Geraardsbergen. Het Christelijk Volksblad van 27-5 en 3-6-1916. PK 1-5-1916. G. Liagre (noot 1), passim. W. Lutjeharms (noot 1) blz. 95. A. de Raaf, ‘A.E. Vercruysse 1870-1916’, in: Belgische Protestantse Biografieën, B-Vercruy.

Jean-Baptiste Krahé (6-9-1870 tot 3-9-1953) volgt de evangelistenopleiding van 10-1-1900 tot 30-7-1903. Zijn 19

huwelijk met Amé1ie Marie Galens wordt op 2-2-1895 in de kerk op het Kathelijneplein ingezegend. Tijdens de eerste wereldoorlog ligt de post Menen in de gevechtszone en werkt Krahé tijdelijk als legeraalmoezenier. Op 5-11-1935 gaat hij met pensioen. Hij is o.a. de auteur van het historisch verhaal In den storm, Brussel 1939. Dit epos van 143 blz. handelt over de Hervorming in Mechelen. Het Christelijk Volksblad 26-9-1953. ‘Krahé Jean Baptiste’, in: Belgische Protestantse Biografieën, L-21.

Désiré Leterme (18-5-1872 - 9-6-1938) is op de school van 10-1-1900 tot 30-7-1903 en een tijdlang bij Bokma in 20

huis. Het Christelijk Volksblad 18-6-1938 met portret.

‘Decoster Jaak Frans’, in: Belgische Protestantse Biografieën, L-22. 21


het interneringskamp van Zeist, waar zo’n 8.000 Vlamingen en 3.000 Walen zitten de evangelisatie ter hand te nemen. Hij organiseert tweetalige zondagdiensten, maar ook bijbelstudies en gebedsgroepen. Onder andere zijn predikant Willem Hoek uit Brussel komt hem hiertoe aanmoedigen. Decoster richt in Nederland zelfs twee bibliotheken op, een ‘Marnix-Bibliotheek’ die zorgt voor ontspanningslectuur, en een ‘Van Liesveld-Bibliotheek’ die is bestemd voor de meer gevorderde leden van de bijbelklas met boeken over kerkgeschiedenis en geloofsleer. Hij neemt deel aan een alfabetiseringscampagne, die verbluffende resultaten boekt. Gedurende de interneringstijd leren niet minder dan 5.968 personen lezen en schrijven. In september 1916 zijn er in het kamp maar 250 ongeletterde Belgische soldaten meer. Van De Bontridder kan hetzelfde worden gezegd. Geboren op 7 22

december 1880 in Sint-Pieters-Leeuw, evangeliseert deze leerling van de tweede opleidingsschool bij de Hollands-Vlaamse gemeente te Roubaix. Van oktober 1911 tot juni 1912 werkt hij in Brussel in dienst van het Nederlands Bijbelgenootschap. Later wordt hij ingezet voor de colportage in Jette en Ganshoren. Bij het uitbreken van de oorlog moet hij als opgeroepene naar de vesting Namen. Men interneert hem niet als soldaat in Nederland, maar hij vertoeft onder de vluchtelingen in Ierseke (Nederland). De steun van de Gereformeerde Kerk van Brussel en van Nederland maken het hem mogelijk om onder de vluchtelingen en geïnterneerden te werken. Van juni 1915 tot begin 1917 is hij actief te Nunspeet en Oldebroek, waar 3.200 Belgen aanwezig zijn. Gevolg van een en ander is dat men hem oproept om het leger te vervoegen, maar hij gehoorzaamt niet. Al wat hem te doen staat is om als deserteur stiekum naar België terug te keren…

Tot slotWe hebben in dit beknopte artikel een beeld geschetst van de invloed die is uitgegaan van de tweede opleidingsschool voor evangelisten in Brussel. Het was de tweede poging om te komen tot een praktijkgerichte theologische basisopleiding in België. Als in maart 1911 vanwege een enorme schuldenlast de definitieve sluiting van de school zich opdringt, kan men de blijvende impact op het Vlaamse protestantisme moeilijk inschatten. De invloed van de opleiding zal zich pas later laten voelen. Vanuit Brussel worden evangelisten in Vlaanderen aan het werk gezet om nieuwe posten en gemeenten te stichten. Het resultaat is blijvend. De oude evangelisatieposten Menen, Ronse en Geraardsbergen zijn in de loop van de jaren uitgegroeid tot door de overheid erkende en gesubsidieerde kerkelijke gemeenschappen. Aanvankelijk zijn het echter evangelisatieposten, bediend door

W. Lutjeharms (noot 1), blz. 41-45. ‘De Bontridder Léon’, in: Belgische Protestantse Biografieën, L-21.22


evangelisten en niet door predikanten. Een echte volwaardige Nederlandstalige academische theologische opleiding komt er immers pas tijdens de tweede wereldoorlog. De geschiedenis daarvan hebben we onlangs in een ander tijdschrift te boek gesteld.23

G. Liagre, ‘Van wieg tot volwassenheid - 50 jaar Nederlandstalig onderwijs aan de Universitaire Faculteit 23

voor Protestantse Godgeleerdheid te Brussel’, in: Nederlands Theologisch Tijdschrift, 1 (2003), blz. 10-31.


De tweede Vlaamse opleidingsschool voor protestantse evangelisten in Laken, Schaarbeek en Vilvoorde...

Documents

Transcript of De tweede Vlaamse opleidingsschool voor protestantse evangelisten in Laken, Schaarbeek en Vilvoorde...