DAVUTOĞLU SÜLEYMAN HİKÂYESİ

-Metinlerarası bir okuma-

Dr. Özkan DAŞDEMİR

FENOMEN YAYINLARI

Eser Adı /

DAVUTOĞLU SÜLEYMAN HİKÂYESİ -Metinlerarası bir okuma-

Yazar / Dr. Özkan DAŞDEMİR

Kapak Tasarımı / Çağrı YILMAZ

1. Baskı /2015

ISBN / 978-605-4370-57-3

Dizgi / Salih ÖZYURT/Fenomen

Baskı ve Cilt / Orka Matbaacılık /Kayseri

Kültür Bakanlığı Yayıncı Sertifika / 27242

İletişim / Fenomen Yayıncılık Yukarı Mumcu Mah. 1. Dabakhane Sk. Şahin İş Merkezi No:2 – Erzurum www.fenomenyayincilik.com

Bu yayın Erzincan Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri kapsamında 12.02.02numaralı proje ile desteklenmiştir.

Bu yayının hiçbir bölümü yayıncının ve yazarının izni alınmadan kopya edilemez. Dipnot vermeden alıntı yapılamaz. Elektronik, mekanik, fotokopi vb. yollarla kopya edilemez ve yayımlanamaz.

İÇİNDEKİLER

ÖN SÖZ VII

GİRİŞ 1

ARAŞTIRMANIN AMACI, KAPSAMI VE YÖNTEMİ 1

METİNLERARASI İLİŞKİLER 5

TANIM VE KURAM 5

KURAMIN TARİHÇESİ VE ÖNEMLİ TEMSİLCİLERİ 9

METİNLERARASI YÖNTEMLER 12

A. Ortakbirliktelik İlişkileri 13

1. Alıntı ve Gönderge 13

2. Gizli Alıntı (Aşırma) 13

3. Anıştırma 13

B. Türev İlişkileri 14

1. Yansılama 14

2. Alaycı Dönüştürüm 14

3. Öykünme 14

ANA-METİNLERİN CİDDİ DÜZENDE DÖNÜŞÜMÜ 15

KLİŞE-BASMAKALIP SÖZ 16

ANLATI İÇİNDE ANLATI (İÇANLATI) 16

METİNLERARASI İMGELER 17

1. Palempsest 17

2. Kolaj-Brikolaj 17

3. Yeniden-yazmak 18

BİRİNCİ BÖLÜM 19

DAVUTOĞLU SÜLEYMAN HİKÂYESİ HAKKINDA 19

1.DAVUTOĞLU SÜLEYMAN HİKÂYESİNİN KAYNAĞI 19

2. YAZILI KÜLTÜR ORTAMINDA DAVUTOĞLU SÜLEYMAN HİKÂYESİ 31

HİKÂYENİN YAZILI KÜLTÜRDEKİ YERİ 31

KISAS-I ENBİYALAR 50

TARİH-İ TABERÎ TERCÜMESİ 54

SÜLEYMANNÂME-İ KEBÎR 57

HİKÂYE-İ SÜLEYMÂN VE BELKIS 58

SÜLEYMANNÂME 60

SÜLEYMÂNİYYE 60

SÜLEYMAN ALEYHİSSELAM HİKÂYESİ 61

MENÂKIB-I SÜLEYMÂN BİN DÂVUD 62

MENÂKIB-I SÜLEYMAN ALEYHİSSELAM 63

BÜLBÜLNÂME / BÜLBÜLİYYE 64

KISSA-İ SÜLEYMÂN PEYGAMBER ALEYHİSSELÂM 65

II | D a v u t o ğ l u S ü l e y m a n H i k â y e s i

Dr

.

Öz

ka

n

DA

ŞD

EM

İR

HİKÂYET-İ HAZRET-İ SÜLEYMÂN VE BELKIS 67

HİKÂYET-İ BELKIS 67

DÂSTÂN-I SÜLEYMÂN PEYGAMBER 68

HAZRETİ SÜLEYMAN İLE SEBA MELİKESİ BELKIS 69

3. SÖZLÜ KÜLTÜR ORTAMINDA DAVUTOĞLU SÜLEYMAN HİKÂYESİ 71

HİKÂYENİN SÖZLÜ KÜLTÜRDEKİ YERİ 71

MENKIBELER 81

EFSANELER 86

Süleyman ile Baykuş 86

Süleyman ile Hüthüt 95

Süleyman ile Saksağan 97

Süleyman ile Atlar 97

Süleyman ile Kirpi 102

Süleyman Padişah’ın Çocuk Sahibi Olması 102

Süleyman Dağı 103

Sinek Nasıl Peyda Olmuş 103

Peri ile Dev 104

MASALLAR 104

Süleyman ile Simurg 104

Süleyman ile Baykuş 107

Süleyman ile Kırlangıç 109

Süleyman ile Karınca 110

Süleyman ile Kirpi 111

Süleyman ile Uğurustad (Uğur Dede) 112

Süleyman ile Çiftçi 114

Süleyman Peygamber’in Masalı 115

Kara Kulam ile Sultan Süleyman 116

Cana Mı Mala Mı Gelsin 117

HALK HİKÂYELERİ 117

Davutoğlu Süleyman 117

Hüthüt Kuşu 118

4. DİĞER KÜLTÜR ORTAMLARINDA DAVUTOĞLU SÜLEYMAN HİKÂYESİ 120

İKİNCİ BÖLÜM 141

DAVUTOĞLU SÜLEYMAN HİKÂYESİNDE MENŞE İLE İLGİLİ AÇIKLAYICI

BİLGİLER 141

1. HAYVANLARIN MENŞEİ İLE İLGİLİ AÇIKLAYICI BİLGİLER 141

2. ÇEŞİTLİ MADDELERİN VE PRATİKLERİN MENŞEİ İLE İLGİLİ AÇIKLAYICI

BİLGİLER 153

3. YER ADLARININ MENŞEİ İLE İLGİLİ AÇIKLAYICI BİLGİLER 156

- M e t i n l e r a r a s ı b i r o k u m a - | III

Dr

.

Öz

ka

n

DA

ŞD

EM

İR

5. BELİRLİ GÜNLERİN MENŞEİ İLE İLGİLİ AÇIKLAYICI BİLGİLER 157

6. İNSAN TOPLULUKLARININ MENŞEİ İLE İLGİLİ AÇIKLAYICI BİLGİLER 158

7. EFSANEVİ VARLIKLARIN MENŞEİ İLE İLGİLİ AÇIKLAYICI BİLGİLER 158

8. HAYATIN TABİATI İLE İLGİLİ AÇIKLAYICI BİLGİLER 159

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 161

İNCELEME 161

1. ALT-METİN 161

2. ANA-METİNLER 179

HİKÂYE-İ SÜLEYMÂN VE BELKIS 179

MENÂKIB-I SÜLEYMÂN BİN DÂVUD 182

KISSA-İ SÜLEYMÂN PEYGAMBER ALEYHİSSELÂM 184

HİKÂYET-İ HAZRET-İ SÜLEYMÂN VE BELKIS 187

SÜLEYMAN ALEYHİSSELAM HİKÂYESİ 188

HİKÂYE-İ BÜLBÜL 189

HİKÂYET-İ BELKIS 190

HAZRETİ SÜLEYMAN İLE ZALOĞLU RÜSTEM 191

SÜLEYMAN ALEYHİSSELAM KISSASI 192

BELKIYA VE AFFAN 193

DAVUTOĞLU SÜLEYMAN 194

SÜLEYMAN VE BAYKUŞ 196

SÜLEYMAN PEYGAMBER’İN MASALI 197

SÜLEYMAN PEYGAMBER İLE SİMURG KUŞU 197

SÜLEYMAN VE SAZ 198

ANLAMSAL DÖNÜŞÜM ÖRNEKLERİ 199

DEĞERSEL DÖNÜŞÜM ÖRNEKLERİ 226

BİÇİMSEL DÖNÜŞÜM ÖRNEKLERİ 232

GENİŞLETME ÖRNEKLERİ 232

İNDİRGEME ÖRNEKLERİ 253

KESİP ÇIKARMA ÖRNEKLERİ 257

KOŞUKLAŞTIRMA ÖRNEKLERİ 265

YENİDEN-YAZMA ÖRNEKLERİ 302

ANLATI İÇİNDE ANLATI ÖRNEĞİ 316

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 333

METİNLER 333

ALT-METİN 335

ALT-METNİN TIPKIBASIMI 373

EL YAZMASI METİNLER 413

IV | D a v u t o ğ l u S ü l e y m a n H i k â y e s i

Dr

.

Öz

ka

n

DA

ŞD

EM

İR

SÜLEYMANİYE YAZMA ESER KÜTÜPHANESİ’NDE KAYITLI YAZMA 415

İSTANBUL ARKEOLOJİ MÜZELERİ KÜTÜPHANESİ’NDE KAYITLI YAZMA 457

TÜRK DİL KURUMU KÜTÜPHANESİ’NDE KAYITLI YAZMA 485

MİLLET KÜTÜPHANESİ’NDE KAYITLI YAZMA 493

MİLLİ KÜTÜPHANE’DE KAYITLI BÜLBÜLİYYE KONULU YAZMA 512

İSTANBUL ARKEOLOJİ MÜZELERİ KÜTÜPHANESİ’NDE KAYITLI BÜLBÜLİYYE KONULU YAZMA

522

KONYA İL HALK KÜTÜPHANESİ’NDE KAYITLI BÜLBÜLİYYE KONULU YAZMA 535

KASTAMONU İL HALK KÜTÜPHANESİ’NDE KAYITLI YAZMA 540

DİYARBAKIR İL HALK KÜTÜPHANESİ’NDE KAYITLI YAZMA 551

TAŞ BASKI METİN 557

HİKĀYET-İ BELKIS 559

MATBU METİN 563

BÜLBÜLNÂME 565

DERLEME METİNLER 569

SÜLEYMAN PEYGAMBER İLE BAYKUŞ 571

KARA KULAM İLE SULTAN SÜLEYMAN 573

SÜLEYMAN PEYGAMBER İLE SİMURG KUŞU 578

SÜLEYMAN PEYGAMBER’İN KIZI 580

HAZRET-İ SÜLEYMAN’IN YÜZÜĞÜ 587

BAYKUŞ EFSANESİ 589

SÜLEYMAN VE KARI 591

KUŞ KEMİĞİNDEN EV 593

SÜLEYMAN VE KİRPİ 599

SÜLEYMAN VE ZÜMRÜT KUŞU 603

DAVUT PEYGAMBER 609

SÜLEYMAN PEYGAMBER 610

SÜLEYMAN VE BAYKUŞ 620

SÜLEYMAN PEYGAMBER’İN MASALI 622

HAZRET-İ SÜLEYMAN AŞKINA 627

SONUÇ 631

SÖZLÜK 637

KAYNAKÇA 651

DİZİN 667