Cultuurkritiek - Portfolio - (Lessen Walter Weyns)

De transparante cultuur

In tegenstelling tot wat Elias Canetti in 1968 beweert: dat de schrijver zich verantwoordelijk moet voelen voor hetgeen er gebeurt met het lot van de mensheid, er mee bezig moet zijn tot hij weet watje er mee aan moet, ben ik het meer eens met wat mevrouw Sontag heeft geschreven in 1966:

“I wrote as an enthusiast and a partisan-and with, it now seems to me, a certain naïveté.

… I was not trying to lead anyone into the Promised Land except myself.”

-Sontag S, (1966). Against Interpretation. New York, USA: Dell Publishing Co., Inc. pp. Viii

De reden waarom ik dit verkondig is om de echte Vlaamsche bescheidenheid boven te halen en alvorens de tekst te schrijven duidelijk te maken dat wat er neergeschreven wordt gebonden is aan de tijd en de hoeveelheid informatie die er in mijn hoofd ter beschikking is. Dit gegeven wordt geïllustreerd door het essay van Susan Sontag waarbij ik mijn bedenkingen wil geven en eventueel zal aanvullen bij wat ze schrijft.

Susan Sontag heeft in 1965 een duidelijk artikel geschreven: One culture and the new sensibility.

Een artikel dat grotendeels gedateerd is, aangezien het gaat over de 'nieuwe' tendens: een homogenesaus ontstaat waarin de industrialisatie van onze westerse maatschappij en de stervende hoge cultuur de hoofdingrediënten zijn. In haar woorden gaat het over het literaire-artistieke versus het wetenschappelijke¹. Het is vooral datgene wat me interesseert, aangezien ik de afgelopen jaren zelf voortdurend keuzes heb moeten maken die grote invloed hebben gehad op de uiteindelijke resultaten van mijn kortfilms. Welke technieken kon ik gebruiken, betalen, toepassen.

Sontag zet in haar werk aanhalingstekens bij: de twee culturen. Terecht merkt ze op dat de samenvloeiing van de automatisatie en de kunst niet te stoppen is. Daarbij haalt ze aan dat de literaire mens en de intellectueel daar al kennis van heeft en dat er tegen dit fenomeen een antipathie heerst . Uiteindelijk blijkt dat verzet nutteloos. We zien we vandaag de dag dat we er niet onderuit kunnen.

In figuurlijke zin is het onmogelijk om onder het web van onze cultuur te duiken om dan pas het gevoel te bekomen dat je 'gerechtvaardigde' cultuur of kunst te zien krijgt. Eenderzijds proef je een cultuur die zich vastgrijpt aan normen en conventies van vroeger, waardoor je een gezeefde kwaliteit wordt voorgeschoteld. De onsmakelijke restanten worden weggefilterd. Anderszijds krijg je soms een uniek gegeven op je bord, dat zeer goed smaakt, maar waar de saus van de moderniteit en de wetenschap de krachtigste factoren zijn.

Today's art … is closer to the spirit of science than of art in the old-fashioned sense.²

Sontag is zeer open voor de unprecedented rapidity³ en de schaal die veranderd.

“Only the scale has changed; it has become less gross, and what it sacrifices in discursive

explicitness it gains in accuracy and subliminal power” pp300

Daan Pas Cultuurkritiek portfolio 2015 1

Ik kan uiteraard niet vergelijken met hoe het zich aftekende in 1965, maar als ik kijk naar vandaag ben ik het oneens met haar stellingen. De goedkeuring die ze geeft aan de vermenging van de 'twee culturen' is volgens mij ongezond en op de spits gedreven.

De snelheid waarmee informatie, kunst en cultuur beleefd wordt zorgt er voor dat er waardevolle, hoogstaande zaken geen kans krijgen om te blijven bestaan in onze maatschappij.

Bijvoorbeeld: Violet, een film van Bas Devos uitgebracht in 2014, viel in het buitenland in de prijzen. Een film diegemaakt is met zeer professionele, gepassioneerde mensen. Nicolas Karakatsanis, (Rundskop, Welp,The Drop, Triple Nine) een Belgische cameraman die de wereld mag rondreizen omwille van zijn talent, vond dit zijn beste werk van het jaar, zelfs vergeleken met het werk dat hij in Hollywood heeft gemaakt. Voilet is een kwalitatieve film, die in geen enkele grote cinemazaal werd vertoond.

Een film die niet vlot door de maag gaat, die geen mainstream ontknopingen bevat, geen steracteursvertoont, maakt in onze cultuur weinig kans.

De automatisering in de kunstcultuur zorgt voor een verhoogde snelheid in productie en beleving.

“Die voorstelling duurt drie uur?! Beter één van twee uur nemen, dan zijn we snel thuis en kunnen we onze soap verder zetten.”

Elke dag iets nieuw, elke dag iets origineel. Vandaag een motto waar we de gevolgen nog niet duidelijk van kunnen zien. Voor mij levert het soms problemen op. Het aantal keren dat ik of iemand anders tijdens een gesprek informatie moet opzoeken van een artiest, schrijver, kunstenaar, atleet,... omdat we zijn werk niet volledig ten harte genomen hebben, stijgt met de jaren. Door samensmelting van de culturen die mevrouw Sontag aanhaalt ontstaat er een overvloed.

Ons tijdsbestek laat het niet toe om die zondvloed ter harte te nemen.

¹ Sontag S, (1966). Against Interpretation. New York, USA: Dell Publishing Co., Inc. pp.293

² Ibid. pp.297

³Ibid, pp.299


Het Cultuurabonnement

Ik verlang naar het lezen van een hersenloos boek, waar meer geuren en kleuren in beschreven staandan gedachten en beklijvende visies van één of ander intellectueel.

Na het lezen van het hoofdstuk “het culturele leven” kon ik terug een beetje ademhalen. Sansot had voor mij een duidelijker en meer leefbare vorm voor het opnemen van de dingen. Met de vertaling van zijn belevenissen en gedachten ben ik het niet altijd eens, maar het doet deugd te lezen dat reflecties niet verloren gaan als je tijd voor jezelf neemt zonder een deel van je leven af te staan aan de studie van de levens van anderen. Sommige schrijvers, filosofen en intellectuelen maken de keuze om het 'hedendaagse' en het 'dagelijkse' te onderschatten. Daarbij denk ik aan het praten over niets, impulsiviteit en improductiviteit. Het lijkt wel of ze voortdurend ongezonde keuzes maken. Ikzeg het niet hardop om de romantiek rond de Groten hoog te houden. Want ondanks die gedachten heb ik veel respect voor hen, zelfs gemengd met een tikkeltje afgunst.

Bij de eerste bladzijden van het hoofdstuk stuiten de woorden van Sansot me al tegen de borst. Hij spreekt over de plicht om vooruit te gaan en zo de manifestatie van bewustzijn en meer vrijheid te bekomen. Als er al een plicht bestaat, is er in principe al geen sprake van meer vrijheid. De keuze om onbewust, vol zinloos vermaak door het leven te gaan heeft ook een bestaansrecht. Dat gegeven vormt op zich een cultuur, maar wordt ontkracht door Sansot via zijn definitie van cultuur.

Ik begrijp Sansot wanneer hij zich achter Paris la grande van Philippe Meyer(2) schaart: dat museumzalen ingedeeld worden naar bekendheid en prijs ten koste van de opdeling per geschiedkundig era. Het is geen geheim meer dat marketeers op kunst en cultuur springen en 'witte' propaganda de wereld in sturen om daarbij hun zakken te kunnen vullen. Hoewel er genuanceerd moet worden dat diegenen met een 'cultuurabonnement' er zich meestal wel van bewust zijn dat ze gestuurd worden. Het wordt niet meer onder stoelen of banken gestoken: 'Cultuur' krijg je binnen gepropt op dezelfde manier waarop een marktkramer je laat proeven van een stukje ham of kaas, en tijdens de periode dat je kauwt zijn volledige product probeert te verhandelen. Net zoals winkels in musea zich nooit ver van de kunstwerken bevinden. De verstandige 'passagiers' zoals Sansot hen beschrijft, zijn nog in staat rond de koopwaar heen te 'rennen'.

Ik ben het eens met de stelling dat mensen 'kwalitatief' zijn als ze zich afzijdig houden van de roepende marktkramers en geduldig wachten om te kijken wie het meeste verkocht heeft en waar de'echte' kwaliteit schuilt. Met heimelijk plezier bekijk ik de mensen die zich laten vangen. Ik hou me dan voor dat ik betere keuzes heb gemaakt. Uiteraard is dit gekleurd door mijn verlangen naar een ander ritme dan wat de maatschappij waarin ik me in bevind me voorlegt.

Ik zou bijvoorbeeld dit jaar meer dan veertig schrijvers moeten verteren om een idee te krijgen wat het is om een 'master' te 'zijn' in de filmstudies en de visuele cultuur. Onmogelijk volgens mij, maar ik heb toch het gevoel dat het de kwalitatieve producten zijn die naar mijn hoofd worden geslingerd.Niet alleen het gewicht, maar ook de inhoud ervan hebben me al stevig geraakt .

Volgens mij is Sansot een positief man . Ik ken zijn volledig oevre niet, maar hij heeft de mens lief, dat is duidelijk. Daar waar hij de vrees heeft dat cultuur een verplichting wordt en niet een recht blijft, heb ik een andere kijk op de zaak.


Ik ben er van overtuigd dat de meeste mensen door het leven glijden zonder de confrontatie met zichzelf aan te gaan en bepaalde inzichten te verwerven die de rijkdom in hun leven zou kunnen vergroten. De eeuwig brullende cultuur is aanwezig en zijn volumeknop wordt alsmaar verder opengedraaid. Door de gigantische hoeveelheid communicatie-kanalen die werden gecreëerd , is er een 'cultuurmuur' ontstaan, een muur die er voor zorgt dat de mens zijn wil om te beleven transformeert tot een eeuwige roes.

Vooral via digitale wegen voelen mensen zich verbonden en hebben ze het gevoel overal bij te horen. Die virtuele verbondenheid resulteert ook meestal in een 'echte' en intense ervaring.

Als iemand naar een concert gaat en daar met zijn smartphone een filmpje maakt, wordt dat vaak gedeeld via sociale media. Volgens mij fotograferen of filmen de meeste mensen hun belevingen vooral met de intentie om ze te delen. De persoonlijke herinnering komt vaak op de tweede plaats. Zij die een filmpje laden op het internet delen hun ware ervaring. De mensen die er op reageren, diehet 'liken' of 'sharen' , zijn zich ervan bewust dat hun imago hierdoor ook verandert. De belevenissen en de cultuur van een ander worden een deel van henzelf , de natuurlijke honger naar persoonlijke vrijheid en bewustzijn gestild .Dat ze daardoor mee dreigen te verdrinken in de zee van onwaarheden die eveneens wordt 'gedeeld' is minder duidelijk . Maar wel zichtbaar, als je om je heen kijkt. Velen tonen enkel aan in wat ze geïnteresseerd zijn, en daar blijft het bij.

Om positief af te sluiten wil ik duidelijk maken dat ik ervan overtuigd ben dat hetzelfde digitale platform, voor de-naar-kwaliteit-zoekende-mens, een hulpmiddel kan zijn om zeer doelgericht gelegenheden te creëren om zijn bewustzijn te ontwikkelen en zich te bevrijden van confiscaties en manipulaties.Daardoor kan er volgens mij een tegenbeweging ontstaan , die niet in staat zal zijn om de 'cultuurmuur' te slopen, maar wel mensen kan mobiliseren om de 'ware' belevenissen in kaart te brengen en er zo voor te zorgen dat ze boven het geschreeuw uitkomen; of naast het gedruis wordengehoord.

Pierre Sansot, 2000, Lof der traagheid (vertaald door Frans de Haan), Amsterdam, Atlas


Het is zo ver, de goede oorlog mag gaan komen.

De Mens heeft nood aan het idee dat iets boven hem staat. Een machtig wezen, niet te verslaan. Buitenaards, computers die de macht overnemen, een natuurlijke plaag, het maakt niet uit wat, als het maar iets zichtbaars en tastbaars is. Als we er maar tegen kunnen vechten. Iets dat onze overlevingsdrang aanscherpt.

We lopen verloren in een kamer waar we niet meer de mogelijkheid hebben om naar bepaalde deuren toe te stappen, want die liggen te ver, en de wegen ernaartoe zijn te lang. Als individu wordt het steeds moeilijker om naam te maken, of resultaat te zien voordat het zicht je ontnomen wordt. We zijn gedwongen tot 'groepswerk'

We zijn in die kamer elke barst, elke kruimel aan het bestuderen, om nieuws en nieuwe zaken te bekomen. Met nieuwsgierige agressie. Wij, zoekende kijkers. Godfried Bomans zei het zo:

“Wij zijn kortgeleden ontwaakt tot mens zijn, drie minuten voor twaalf, uit dat hol gekropen met dieknots en we hebben ons omhuld met een heel dun vliesje, wat wij beschaving noemen.”

Kruimels zijn te groot voor sommigen, het stof op de kruimels echter te groot voor echt zoekenden. Een paar knappe koppen komen zelfs leven tegen op het stof van onze kruimels, met verrassend resultaat. Onze kruimels. Want alles is van ons, wij bezitten immers alles.

We hebben behoefte aan een wezen waar we moeten tegen vechten, want wij mensen vechten blijkbaar graag. Overlevingsdrang komt terug op nummer één. Wij vechten niet tegen de natuur, want daar hebben we al van gewonnen. Daar hebben wij ons als een kanker ingenesteld en onszelf uitgezaaid, zonder slechte bedoelingen, uiteraard, maar met gebrek aan visie.

Een wezen waardoor de politiek één groot schild gaat vormen. Het samen staan we sterk gevoel. Wij tegen die ander. Zo eentje krachtig genoeg om er voor te zorgen dat we kleuren en gender vergeten. Kijken naar ieders keuze, gelijkwaardig aan elkaar.Een bedreiging voor onze geschiedenis, zodat we deze meer hartstochtelijk gaan omarmen. Dat de belangen verschuiven.

De typische opgewonden verstrooiing gecreëerd door media en macht, pubert uit tot een verstrooiing om even weg te zijn van het dreigende. Daardoor zal het kleine afleidende al voldoening brengen.

Productie om productie zal stilvallen. Essentiële zaken krijgen de bovenhand. Daarnaast is plezier en vertier aanwezig, maar geen prioriteit. Geen enkele vorm van valuta in de zakken steken, buiten voldoening. Laat liggen dat materiële, het is een thuis die je zoekt.

Dat grenzen opengegooid worden, als solidair wapen. Hysterie en paniek verdampen in de onoverkomelijke omarming van elkaar. Depressies komen minder voor door het vernieuwde doel. Het wezen overleven. Verveling en luiheid zijn ver te vinden.

Aandachtig zijn wordt vanzelfsprekend. Zij die verstrooid zijn sleuren we mee. Aandacht wordt niet meer beconcurreert. Het gaat naar één gemeenschappelijke noemer. De dreiging.


Collateral damage wordt een onbestaande term. collateral acquisition wordt geboren: bijkomende aanwinst. Excessen worden een noodzaak om rechtlijnigheid te vermijden.

Er is geen tijd en energie meer te vinden in extremen van religie. Ondanks dat ze ontstaan zijn uit angst zal de basis, de beginselen komen terug aan zet: Het goede, de hoop,...Enkel in de religie is debelofte een begrip dat sprookjesachtige allures krijgt. De schuldcultuur verdwijnt. Al zal er altijd een schuldgevoel bestaan. Niet omwille van de oorlog tegen het wezen, maar omwille van het besef hoe zwakzinnig we onze wereld behandelen.

Dat we allen de overvloed aan 'informatie' gewaarworden, die overigens geen informatie was. Vele woorden en veel eentjes en nulletjes zullen verloren gaan, en niemand die er rouwig om is.De duizend en één gebeurtenissen die er dagelijks zijn, treffen ons voor het eerst, of eindelijk weer, allemaal. Glokaal, een jong woord dat eindelijk, of terug, tot leven komt.

Snelheid daalt. Men zal zelfs stil staan. Dat verplaatsingen en reizen terug ervaringen zijn. Reflectieover bestemmingen, dat onze ziel ons bij kan benen, dezelfde cadans kan aannemen. Kijken en zoeken, altijd al op een jachtige manier bedreven, nu gefocust omwille van de dreiging. Improviseren en brainstormen zijn sleutels, soms lopers.Ontwikkeling van elk mens zijn talent wordt een wens.

We mogen terug over bomen praten, en niet over het sterven van de bossen.

Elk individu heeft de ander nodig, en hem de vrijheid, zodanig dat de overlevingskans groeit. Een privétoekomst bestaat niet meer. Er wordt globaal gedacht en lokaal gehandeld.

Een dreiging waardoor privacy weer mogelijk wordt, voor het welzijn van elkaar.

De aan de buis gekluisterde profiteur sterft, ontpopt zich tot mens. Zo iemand met dat dun vliesje rondom hem, dat misschien door dat teisterend wezen al geen vliesje meer is maar een stevig mantelpak, een tentzeil om onder te schuilen.

Zou er niet meer smaak zijn? Meer kleur, meer liefde om ons heen?

Inspiratiebron:Rüdiger Safranski, 2003, hoeveel globalisering verdraagt de mens?, Amsterdam, Atlas


Daan Pas

MODERNERE CULTUUR

een gidsje voor anders kritische mensen

zonder

UITGEVERIJ

Is het niet zo dat we stilaan kunnen weglopen van gebanaliseerde cultuurstromingen?Daarmee doel ik niet op de ontstaansgeschiedenis en zijn pioniers, maar eerder het onderhoud van de verschillende strekkingen. Een kunstwerk naast de eventuele inspiratiebronnen plaatsen, is vaak irrelevant, maar geeft voor de meeste liefhebbers een houvast. Dat ze het werk kunnen 'begrijpen'.

Als ik een tentoonstelling of galerij bezoek loop ik rond en sta ik stil bij werken die me aantrekken. Zonder dat de pioniers in mijn nek ademen en in mijn oor fluisteren dat het namaak is. Ik, en vele anderen, weten dat er ergens een plukje hier en plukje daar is meegepikt om bepaalde kunstwerken te doen ontstaan. En dan?

Zijn ze dan kitsch? Geeft die 'kunst' of kunst me valse gevoelens?

Sommige zaken. Toevallig bijna alle zaken die Roger Scruton aanhaalt in zijn boek: Moderne Cultuur : een gids voor kritische mensen.

De klacht aan de popcultuur is krachtig! Maar des te meer een banaliteit. We zijn met veel te veel ener moet voor elk wat wils zijn. Laat de kitsch maar komen en de pop uit de radioboxen stromen. Wekunnen het aan en we worden het moe. Voor zij die ervoor te vinden zijn, luister en geniet alom, maar sluit de deur, zodat anderen er geen last van ondervinden.

“Om de schoonheid (van de hogere cultuur) werd een muur van eruditie opgetrokken” aldus mijnheer Scruton.Volgens mij valt die barrière te vergelijken met de Sagrada Familia gelegen in Barcelona.Sinds 1882 zijn ze die basiliek aan het bouwen. de eerst gebouwde delen zijn aan restauratie toe terwijl het gebouw nog steeds niet klaar is. Het moeilijk maken van de 'hoge cultuur' om het aanziente redden van de naïeve, onnadenkende mens was falende vanaf het begin.


Wanneer de realisatie er kwam dat er reactie moest komen om het onderscheid te behouden tussen populaire cultuur en het hoogstaande kunst was het al te laat, omdat er al een mengelmoes aan de gang was die de hoge cultuur onderwaardeerde, maar bij het 'gebruik' ervan de volkscultuur opwaardeert.De hogere cultuur is ten prooi gevallen alvorens zich te kunnen distantiëren, wat slecht is volgens Roger Scruton. Ik geef hem deels gelijk.

Mijnheer Scruton argumenteert goed zijn betoog, maar raakt volgens mij te weinig kanten aan. Hij kijkt als een kritische klant rond in een tweedehandszaak, daar waar er roestplekken zichtbaar zijn, waar het piept en kraakt, om wat van de prijs af te pingelen en het minder kwalitatief te laten uitschijnen. Ik bekijk dat postmodernisme ook graag als een tweedehandsbeurs, maar ervaar er toch pareltjes en schatten in te vinden. Datgene waar te veel aan gesleuteld moet worden laat ik links liggen. De kunst en de zaken waar er te veel onderdelen, te veel verschillends in gemengd is, daar vind ik zelden interesse voor. Maar voor de actievelingen, zij die alle hoeken van de beurs afschuimen, vinden gegarandeerd originaliteit, met hartstocht en passie gecreëerd. Dat ze hun werken verkopen om verder te kunnen schilderen of beeldhouwen. Zo van die echte, moderne, postmoderne bohemiens.

De hogere cultuur met zijn 'impressarioklasse', beschermt door de subsidies van de staat bevindt zich steeds meer aan de rand van de inmiddels gevestigde en machtige popcultuur, evenzeer geholpen door vadertje staat. het postmodernistische zorgt voor meer financiële prikkels en zal daardoor meer aandacht krijgen.

Als je naar de site van het Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen surft prijzen ze momenteel zaken aan als 'Sensation & Sensuality' bij het werk van Pieter Paul Rubens, Present-day Artists die geïnspireerd zijn door Pieter Breughel (performances, lectures and screenings) en nog veel meer hedendaags werk dat herkauwt word.

Is de kunst dan toch haar karakter verloren? Dient het enkel om de rol van de kunstenaar te verheerlijken?

In de zaken Die Mijnheer Scruton aanhaalt wel, maar in de algemene tendensen en in de moderne cultuur niet.De plaatsing van een artiest of kunstenaar is veel moeilijker geworden aangezien onze cultuur een massa aan platformen heeft waar een individu of groepering voor de bijl wordt gehaald zonder enige moeite. Als er een kunstwerk krachtig is zal het overleven, naast de hypes, naast de kitsch en naast de massaproductie.

“De hogere cultuur van onze beschaving wordt niet helemaal genegeerd, maar men is er afkerig van om zijn best te doen haar te omhelzen”

Scruton heeft wederom gelijk, maar je kan hogere cultuur evengoed vervangen met: geschiedenis, ecologische voetafdruk, excessen,...

Het gaat er nu eenmaal minder intens aan toe in de zovele velden van onze beschaving. Omwille van de snelheid die verwacht wordt door de instituten en omwille van het open veld aan afleiding waar veel mensen hun weg kwijt raken.


De hogere cultuur omhelzen vraagt intens veel moeite en daarom zal de meerderheid een oogje dichtknijpen en een 'schilderij' van IKEA aanschaffen en de valse emoties die dat werk teweeg brengt omarmen. Ondanks zijn betoog is er veel volk nog altijd in staat om de luchtbellen der massaproductie en instituut te doorprikken; kunst naar waarde te schatten en zichzelf te verliezen in de saaie moeilijke van toen dan de makkelijke herkauwde van nu. Laat de popcultuur maar stromen. Zolang er nog genoeg mensen aan de oever staan en mensen uit dat geweld kunnen vissen, maak ik me geen zorgen. Er is nog niets finaal stuk gemaakt, al is er een perverse marktcultuur die steeds steviger in zijn schoenen staat. De tegenbeweging is ook aan het groeien, samen met het besef dat het niet helemaal zo onschuldig is, die oppervlakkige, overdadige cultuur.

Inspiratie:Roger Scruton, 2003, Moderne Cultuur, Een gids voor kritische mensen, Aalst, Agora


Beste mijnheer Teirlinck,

Hier een oud-leerling van u, maar nog geen oude leerling.Ik heb uw boek nog eens doorgenomen: Het actuele denken, De menselijke ruimte, contaminaties en serendipiteit.

Die 'nog eens doorgenomen' is wat overdreven, aangezien ik, in uw boek voor het examen dat we moesten afleggen voor uw vak, enkel gegrasduind had naar de data en namen die te kennen waren. Vijf jaar later neem ik uw boek bij de hand, per toeval, en lees ik het met een kritische blik.

Die blik werd doelgerichter om te kijken naar daar waar de contradicties zijn of gewoonweg daar waar u stellingen aanneemt die ik kan bespringen en met flair kan verwerpen. Niet omwille van uw persoon, uw boek of de inhoud, maar aangezien het gewoonweg prettig is om een werk van een ander op een 'elegante' manier onderuit te halen. Zeker als het een boek is dat een open geest verwacht van de lezer, zoals bij uw werk het geval is.

Nu heb ik weinig te verwerpen. De hoofdstukken over contaminaties en serendipiteit zijn zeer helder geschreven. De stellingen die u aankaart geven een correct gevoel en ik kan aanleunen bij u denkwijze, maar...

Ik heb de indruk dat u met een te liefdevolle blik kijkt naar 'De mentale ruimte'. Uw stellingen zijn moeilijk weerlegbaar aangezien er telkens voorbeelden aangehaald worden waar er achteraf een mening of stelling gevormd wordt. Horen die uitspraken bij het gegeven voorbeeld of zijn ze van u zelf? Ik ga voor het tweede.

Er is alleen nog ons hoofd en de weidse wereld die zich daarin afspeelt. En niet het zichtbaremoeten wij zien maar het onzichtbare en ongrijpbare. Het onuitspreekbare dat in ons huist, moet

worden besproken en moet worden uitgesproken.Kijken hoe ver ons dat brengt

p39U schrijft verder over taboedoorbrekende inzichten, maar merken we nu al niet het nadelige van die mentale ruimte? Zijn mensen in staat om met zo veel mogelijkheden doelgericht te werk te gaan?

Het actuele denken wordt volgens mij afgestompt, omdat de meerderheid gaat voor het snelle, de gemakkelijke stimulatie en het opzoeken van die oerdrift, zoals u aankaart op pagina 59.

Het is al duidelijk dat die virtuele wereld zeer verslavend is, aangezien je een persoonlijkheid kan creëren die virtueel al je wensen vervuld, en die aan de rest van de wereld kan tonen wie je zogezegd 'echt' bent.

De meesten zijn niet in staat om die virtuele drug met mate in te nemen, en gaan zo als een echte verslaafde geen voeling meer hebben met het materiële, het analoge. Het gemak om uren en dagen te vertoeven in de mentale ruimte brengt een verlies met zich mee. De manier van communiceren verloopt het merendeel via beelden en korte tekst. De focus en aandacht die aan zo een virtueel kanaal wordt geschonken is bijzonder kort en kleinschalig.

De literatuur die u tot zich heeft genomen om uw boek te schrijven, zal veel minder opgenomen worden, aangezien er veel meer afleiding in de mentale ruimte aanwezig is. Na het lezen van een paar bladzijden uit het werk van Heidegger bijvoorbeeld, zal de jongere generatie zich plots


herinneren dat er op facebook nog een foto geliked moet worden, of dat er een nieuw spelletje in de winkel ligt, dat online gekocht kan worden, uiteraard.

U kijkt op een positieve manier naar die evolutie, wat mij ook aantrekt. Ik verkies ook om verder te denken dan de opgelegde grenzen. Al stel ik me telkens de vraag waarom die grenzen en wetten ontstaan zijn.

Op pagina 32 haalt U zaken aan zoals bestialiteit, pedofilie en extreme SM die in de virtuele ruimte zouden botgevierd worden, om zo de driften in de analoge wereld kwijt te spelen. Ik ben van mening dat het juist voeding geeft aan elk persoon die er gebruik van maakt. Deze driften zullen hopelijk nooit goedgekeurd worden onder het motto: Het is maar virtueel. Mensen met zulke driften tonen nu al aan dat ze het 'echte virtuele' verlangen. Kijk maar naar de grote collecties kinderporno die bij pedofielen en pedoseksuelen worden teruggevonden. De grens van pedofiel naar pedoseksueel is veel kleiner omwille van de virtuele stimuli, denkt u ook niet?

Het virtuele, het internet, dat wat onze mentale ruimte momenteel voorstelt en bespeelt zit vol met valse waarheden, miskramen van de realiteit en ideologieën, maar het representeert 'de realiteit'. Mensen gaan het aannemen en geloven.

Vindt u dat een gezonde, natuurlijke manier om door het leven te gaan?

Ik bekijk het gegeven ook liever op een positieve manier, maar de mens is nu eenmaal een krankzinnig wezen dat volgens mij evenzeer misbruik van de mentale ruimte maakt. Manipulatie, martelingen, psychische pesterijen, intimidatie,... De angstcultuur waar wij vandaag dedag in leven, krijgt steeds meer vat op ons, dankzij het virtuele denkkader, dankzij die sensaties die we voorgeschoteld krijgen, of eerder in onze strot krijgen geduwd.

Bij deze brief wou ik u vragen:

Denkt u dat de duidelijke nadelen bij het 'gebruik' van een mentale, en een virtuele ruimte kinderfouten zijn?

Zo ja, dat deze fouten in de loop van onze evolutie er uit zouden groeien?

Waarom verkiest u om enkel de goede zijde van het virtuele denken aan te kaarten?

Als u de kans kreeg, en het is fysisch mogelijk, zou u de analoge wereld kunnen verwerpen?

In de hoop op een interessante respons, eindig ik deze brief.Veel succes met HELENA in POMPEÏ. Ik hoop dat boek het veel volk bereikt.

Hartelijke Groeten,Daan Pas


Kijken naar de metadata van anderen.

Als maar meer ervaar ik een denkpatroon dat overeenkomt met dat van de science-fictionfilms uit de jaren '90.

Zaken die men waarnam in films als the terminator, waarbij een robot die door middel van computergestuurde ogen hele databanken kon inkijken zijn ondertussen werkelijkheid geworden: kijk maar naar Google Glass bijvoorbeeld.Een grote flop, tot nu toe. De wereld is nog net niet klaar om beslissingen omtrent zijn privacy cadeau te geven aan de multinationale bedrijven. Althans niet op zo een transparante wijze.

Het laatste decennium staan we op één been om een stap naar voor of achteren te nemen. Welke richting het uitgaat is nog niet geheel duidelijk.

We weten dat het weten geproduceerd wordt om verkocht te worden. Het weten heeft een gebruikswaarde aldus François Lyotard in de tekst: Het postmoderne weten.(Agora, 1994)

Ondertussen is onze cultuur doordrongen van die ontdekte productiekracht. Kennis is de belangrijkste kracht van de laatste decennia volgens Lyotard. Niet alleen wordt het gebruikt in bedrijven en politieke strekkingen, maar voornamelijk de instituten. Daar waar de kennis het meest naar buiten wordt getranspireerd, wordt het meeste gespoten met dure parfums, in de vorm van 'knappe' gebouwen om het prestigegehalte op te krikken en te etaleren.

Zonder het goed te beseffen worden we ondergedompeld in oude systemen: grote bedrijven, legers en instituten. In een nieuw jasje, om de consument niet te laten schrikken. We zijn als hongerige beesten beginnen schransen uit voederbakken waarin geolocatie, extreme bevestiging, image-hosting en andere onheilspellende 'vernieuwingen' zijn terug te vinden.


GeolocatieLyotard stelt dat kennisstromen vergeleken kunnen worden met geldstromen. Het gaat verder dan dat. Mensenstromen worden omgezet in kennis, dus in geld.

Dit is een kunstwerk van Esther Polak, Amsterdam Realtime.

Een kaart gegenereerd door mensen die door Amsterdam stappen met een GPS-tracker. Straten vertonen zich duidelijker alser meer door gewandeld wordt. De rode vlekken duiden op 'wachtpunten', of plaatsenwaar de participant even stil staat bij een monument of om herinneringen op te halen.http://realtime.waag.org/

een Biomap gecreëerd door Christian Nold

Mensen dragen omwille van een kunstproject een Galvanic Skin Response (GSR). Een toestel dat aanvoelt wanneer iemands hartslag omhoog gaat, wanneer iemand meer begint te transpireren,... Door die data omte zetten in kaartvorm(een metamap) verkrijg je zeer interessante informatie.

(http//ecosistemaurbano.org/?s=nold)

Deze voorbeelden tonen enkele mogelijkheden als er met geolocatie wordt gewerkt. Men weet al langer dat de Iphone op nummer één staat als spionagemiddel. Het percentage gebruikers dat er zich daadwerkelijk zorgen om maakt is verbijsterend klein. Net als de notie over hoeveel informatie ze weggeven via smartphone, computer en binnenkort smartwatches: een uitvinding die al op de markt is maar waar men nog geengrote voederbak heeft klaargezet. De hongerigen zullen snel te vinden zijn. Het zou me niet verbazen als zo een GSR ingebouwd is in die 'slimme horloges'.


http://realtime.waag.org/

De privacy die onvrijwillig en vrijwillig wordt opgeoffert, geeft de 'kennisstromen' een gigantische stuwkracht. Zij die in staat zijn om kennis tot valuta te smeden krijgen dit cadeau van de onwetende postmoderne mens. De gebruikswaarde van geolocatie is gigantisch. Marketeers krijgen informatie over winkelgedrag, schoolgedrag, rijgedrag: de doelen zijn divers en de informatie is altijd bruikbaar.Daar de landstaten elkaar al bestreden hebben om zich meester te maken van kolonialegebiedsdelen, bekampen ze elkaar vandaag in een digitale kolonisatiestrijd. De commerciële cartografen zijn aan zet. Hun kaarten met gevoelige informatie zijn beschikbaar voor zij die kunnen ruilen of betalen.

Een kaart die gevormd wordt door tweets.Vrijgegeven door twitter zelf.

Extreme bevestigingDat kennis gelijkstaat aan macht is reeds duidelijk. Daarbij zie ik een alarmerende tendens. Gelukkig zijn het nog maar sommigen die geolocatie toepassen op hun vriend of vriendin, kinderen of ouders. Er ontwikkeld zich een schending van de privacy, die omwille van een nog niet bestaande etiquette, te weinig tegenwind krijgt. Dat mensen zich elke moment van de dag moeten verantwoorden aan hun partner waarom ze op bepaalde locaties geweest zijn is ziekelijk,.Dit fenomeen bestaat echter al bij de smartphone-gebruikers. Dat er nog geen GSR aan te pas komt is maar goed ook.

Een recentere stap die werd gezet is er duidelijk één achterwaarts. Het gebeurde met deogen gesloten. Via sociale media kan je tegenwoordig zien wie jouw bericht, foto, hyperlink,... heeft bekeken. Het recht om te doen alsof je informatie, die immers heel vaak inhoudsloos is, niet ontvangen hebt is verloren gegaan. Niemand die er om schreeuwt, want het staat immers in de steeds veranderende gebruiksvoorwaarden. Diegene die de tijd neemt om vandaag alle gebruiksvoorwaarden te lezen, moet volgensmij nog geboren worden. Of het zijn mensen die er munt weten uit te slaan, want...

kennis is een volle portefeuille.


Cultuurkritiek - Portfolio - (Lessen Walter Weyns)

Documents

Transcript of Cultuurkritiek - Portfolio - (Lessen Walter Weyns)