Counselling Skils - CVL Hriatpuia

41
1 Basic counselling

Transcript of Counselling Skils - CVL Hriatpuia

1

Basic counselling

2

Basic counselling

1ENGE COUNSELLING A TULNA?

Kristian te hi kristian councelling nei thei turacho phur leh huntha siamsak angaihna chhan tam taka awm thei a:

a ) Tunlai Kohhran tam tak te hian amamawh tute hnenah Kristian chonamin pek angin damlo te hnenah tihdamhnathawh kawngah harhtharna a changmek a ni.

He tihdam rawngbawlna hian a huam telchu thinlung damna, tunlai khawvel mihringtenan tawrh mek hi a ni. Isua khan a zirtir 72 te 2theuh a a tirhchhuah dawn a a thupek chu“khawikhua ah pawh in kalin……damlo tetidam ula…..leh mipuite hnenah chuan tihian tiang che u “Pathian ram chu in hnehah alo thlenge” (Luka 10:8-9).

Tunhnai mai a National NewspaperEditorial huangah chuan tihian a sawi a:

Mihring nun pum han thlir hian kan taksaleh thlarau hmunkhata awm tur hian ngaihtuahtur tam tak a awm a… Hemi avang hianKohhran hian damlo te chungah hei aia nasaleh chak zawk hian hma lak a mamawh ani.

3

Basic counselling

Chuvangchuan kan Bible innghahna berkan rilru leh kan ngaihtuahna tihdamna kawngahhma nasa kan lak thar leh hi a pawimawh em ema ni.

b ) Hmanlai nun nena tehkhin chuan tunlaikan nun dan hi a buai zawk daih tawhani .

Chhungkaw kehchhiatna a tam tawh inrilru leh thlarau himlohna te a tam tawh zawk a.Tin, kristiante pawh tunlai changkanna in achimbuai nasa in hetiang lak atang hian an himthei tawh bik lo ani.

c ) Mipuite hian lungawina famkim leh mahniinhriatchianna chiang zawk neih anbeisei.

Tehkhin nan, Hmeichhe zalenna duh tutenawrna azarah nundan changkan zawk a thlentheih laiin kawng lehlamah mitam zawk tahhlawhchhamna leh beidawnna nasa zawk pawha thlen thei ani.

d ) Kohhran chu a awm mai mai tur ani lo,rilru leh thlarau tihdamna hna chuPathian hrelo tu leh Kristian nilo te tana hmang thiam tur ani.

He thu hi atlangpui thuin a tuartute hianKohhran Biakin a inpawl hona a an tel atang inalo thleng thei ani.

4

Basic counselling

e ) Kristiante ngei pawh hian an Kristiannakawngah hian an Kristian pui te emawan khawvel thiante emaw tanpuina anmamawh thin.

Kan thinlung leh thlarau thanlenna tur atanhian kannun hian paltlang tur leh hmachhawntur tamtak a nei a. Kan nitin nun hmandan kawnghrang hrangte, kan chhehvela thil thleng a zirte alo in siamrem zung zung thiam te leh hun kaltawh chu thlahliam mai thim te leh tun hun zel akan chunga lo thleng te lo pawm thiam te lehhun lo kal tur chu Pathian nen a lo duanlawk tea tul a. Heng hi kan Kristian pui te leh kan thiantehnen atang pawn kan in zir thei ani.Sava nochawm laiin a note hnuhnung ber abu atang athlawk chhuak a thlir lai chuan beidawnna nasatak a nei thin: a chhan chu a nuna thil pawhmawhtak a tih tur, a hmachhawp kha a zo tawh a.Nun ruak takin a note thlawk chhuak lai chu athlir ani. A thil tih tawhah engmah tihsual a neiloa, sual lam reng rengah a inhnamhnawih lo,mahse a thlarau nun erawh chu a beidawng hleang. Chuvang chuan kan bulhnaia uluk takathurawn min petu te hi thlarau thianghlim aw,kan nuna tuihnang thar rawn chhunglut tu an nithei ani.

f ) Thurawn inpek hi Pathian ringtute kaninhmangaihna leh kan ingaihsak tawnna

5

Basic counselling

tihlanna hmanrua tha tak ani, in hlanchawn zel theih ani bawk.

Mi zawng zawng hian intihphur tawnna,inthlawp tawnna leh inngaihsak tawnna kawngahinzirtir zel kan ngai ani.

g ) Kristian zawng zawng te hi inchawkphurtawnna leh midangte tanpuina kawngahma la ho tura koh vek kan ni.Kristiante chu inhmangaih tawn a, phurrit inchhawk tawn tur leh in tawngtaisak tawn theuhtur kan ni a. Kristian Biakin tin atang hian kristiannun diktak, mite nun chawm lian thei tur chualuangchhuah hun nghah mek ani.

6

Basic counselling

2ENGE A DANGLAMNA?

Kan nitin nuna kan inbiakna tlanglawn lehCouncelling danglamna hi chiangtaka kan hriat apawimawh:a ) Kan inkawm dan tlanglawn hi chu tennis

khelh ang hi ani.Pakhatin ball a rawn vaw phei a, a pakhat zawkina rawn vaw let leh a, chutiang ang chu ani.A. Vawiin chu khua a nuam hle my tiraw!B. Tehreng my, tun ang kum atan chuan.A. Awllen lai ang mai alawm.B. Dik chiah, Helai hmun a cheng ami I nih?A. Nilove, Bournemouth ah ka cheng a.B. Oh, Bournemouth! Chutah chuan

hmelhriat ka nei asin.

Hetah hian an inbiakna chu a kal reng a, alehpekah enge an sawi ang tih ngaihtuah chungin.

b ) Councelling erawh hi chu kan mikawmtengaihtuahna leh vei zawngte hriattheihna tur a kan ngaituahna seng ani.Counsellor chuan, “Engtin nge ka chhan ang”tih ngaihtuah lovin, engtinge a harsatna leh ahreawm tawrhte hi ka sawichhuah tir theih anga,

7

Basic counselling

chumi atang chuan engtinnge ka tanpui theih angtih a ngaihtuah tur ani.Hetah hian Counsellor leh hmeichhe lusun hliminbiak dan kan hmu thei ang.Wom.Tun thleng pawh hian ka la ring theilo

ani.Counn. La thlenglo ang mai in maw?W Ni e, Chaw ei te ka la siam kep thin mawle.C I bul hnai a la awm reng angin I ngai a ni

maw?W Aw, Dar 5 a rikte hian a hnathawk zo lo

haw mai beisei hian tukverhah teka la dak thin a.

C Tichuan…..?W Tichuan ka thu hnawk a, ka tap ta thin

ani, tin ngaihna ka hrelo ani.C I mittui tla chuan…….a ti ziaawm che

me?W Tlem cuan, mahse a changchuan ka

thinrim avangte hian ka mittui tepawh a tla thin.

C. Chumi awmzia chu……min hrilh ve theiangem?

W Sawilo tur ka ni asin, mahse……(Pause)C. Enge mahse..?W Achangchuan hetia min kalsan my hi ka

thinrim ani.

8

Basic counselling

C Anih leh chhan dang avangin I tap thinem?

W Ka inthiamlohna avang hian ka tap bawkthin, Ka thinrimna leh kainthiamlohna hi a in chawhpawlhthin ani.

C Inthiamlohna maw?W Aw ni e…kha aia nasa khan lo ngaituah

tur ka nia sin?

Hetah hian counsellor hian he hmeithainuinthiamlohna avang hian thurawn emaw zilhna thuemaw a sawi lo, amaherawh chu a rilru hreawmnainbunruah theih nan a thusawi chu dawhthei takinalo ngaithla a ni. A rilru hreawmna hi a pai rengchuan harsatna lian zawk a thlen thei tih hria in apaihchhuah tir dan tur a ngaituah zawk ani. Hei hiancounsellor chu a danglam bik tur ani tih a hriattir a,a mi kawmin a harsatna a neih chu a share theih nantheihtawpin tan a la ni. Thian pangngai inkawm angaengtinnge ka chhan let ang tih lam ngaituah lovin,ami kawm in harsatna a neih tawmpui tumin leh atawrhna te tawrhpui tum in tan ala zawm ani. Chuchu counsellor chu ani.

9

Basic counselling

3KHAWIHMUNAH NGE LEH ENGTINNGE?

Khawiah nge leh engtinnge councelling kan neihthin?Kawng li in a then theih ang:

a ) Councelling mamawh tu chuan a panhmasa in, councelling neih puiah a sawmin:A thiante kaltlangin emaw, aman a rawn pan tawpin

emaw ani thei. Tichuan counsellor chuan ama inahemaw a mamawhtu inah emaw te, tin, biak inah emaw,Salvation Army hmun velah emaw inhmuh theihna tura ruahman ang. Hei hian hunreilo te chhung emaw karkhat chhung hialte pawh a awh thin ani. Counsellorthenkhat chuan theih tawpa councelling an pek zawhhnuah inhmuhna hun tha an saim zuisak reng thei a, tinan tlawh reng bawk thei.

Heng remruatna te hi a thatna chu:-I) Counsellor-te chu fel leh tha tura kan beisei mek

lai hian kan nihdan phung pangngai avangtehian counsellor leh councelling-a te inkarahindaidanna a awm thin ani.

II)Councelling mamawhtu chuan a mamawh emavangin bul a tan thei a, amaherawhchucounsellor tan thathona em em pawh a ngeilo

10

Basic counselling

thei. Hei vang hian counsellor hian namnulchin a nei theih vang ani.

III) An harsatna a zirin counsellor chuancouncelling nei chhunzawm zel dan turruahmanna a siam mai theih lohin.

IV) Counsellor chu councelling duh tu te, anmamawh tak pek chu an hnapui ber ani.Councelling mamawh an awm phawt chuanan ngaipawimawh hmasa ber tur ani. Heivanghian phur taka an vil reng a pawimawh, achhan chu an councelling-a te hian an peihlohsan thut theih vangin.

b ) Counsellor-in bul a tan in.Mite awmdan atangin eng harsatna nge an tawh tih

hriattheihna turin an mahni chu ngaihvena belhchianleh ngaihsak a, I kawm theihna tura boruak tha siamturin I beih a ngai ani. Enge I sawi tih ai mah khan I awri te, I thut dan te, I awmdan te leh I ngaihvenna tekhan pawimawh tam tak a nei zawk ani. I mi kawm turate chu I hriatchian mi an nih chuan pawh takin “Ngetinge a, nidang I va anglo ve” emaw “Tunlai hiithawkrim viau ami” emaw “I chau em?” tiin in hawngtaka in in kawm theih nan I bei thei ani.

Kan ngaihsakna leh kan veina kan lantirhi apawimawh a, mahse a hnu leh zel atn inkungkaihnathukzawk I siam ani tih hria in, mamawhhun a neihapiang che a pan tur ini tawh tih I in hriat a pawimawhani. Engpawh nise amah I va belhchianna khan nangmah

11

Basic counselling

a mamawhna che a hriatzual tir anga chu chuancounselling na hun tha ah a chantir ngei ang.

Hetiang kalhmang hi chu a hmasa te ngaituah chuana pangngai vakin alanglo thei, counsellor thenkhat pheichuan an buaiphah maithei. Mahse counsellor hna chuharsatna neite hip khawm a, inkungkaihna neihpui hi ani tih hiriat a pawimawh. Chutiang nilova eng emawthil danglam tak beisei chunga counselling neihpui atum ringawt chuan a dik lo ani. Biak in pakhat a anmember pakhat chuan “Trained counsellor chu kannei ve a, mahse engmah a sawi ve ngai lo” a ti a.Chuvang chuan a mamawh tu dik tak te hriat theih hi apawimawh em em ani.

Counsellor nih chuan hriatna zau tak leh thiamnaneih a ngaih em em lai in chu chuan mite a hnawt darhzawk thei bawk a, Chuvang chuan hriatna zau leh thiamchu a tangkai em em laiin counselling neitu ten anmamawh ber chu an mahni a damna thlen hi ani.c ) Counsellor chu mamawhtu an awm phawt

chuan inkawmna pangngaiah pawh a intatlut thiam tur ani.Mithenkhat chuan rilru buai deuhna emaw harsatna

lian tham deuh an neih in sawichhuah duh hle mahsean tawngmawhna ten a sawichhuah tir loh theia.Entirnan, Mipa naupang pakhat chuan thalai hruaituhnenah “I unaupa nen in blood group inang ta lo sesawn ini tih na mi?” tiin zawhna a siam a. Hetah hianthalai hruaitu hian thil nihdan phung pangngai anga a

12

Basic counselling

chhan mai chuan a awmzia diktak kha a thelh thei a.He mipa naupang hian harsat rukna a nei ani tih a hriata, chuvang chuan miten mi pangngai ang tak tak inmiten an en em tihte, miten danglam deuhin an hmuem tih te a ngaituah vel vang te a ni thei ani.

Chulo leh a, nu pakhat chuan “Engvangin nge nuthenkhat hian an tih theih mai bik tihhi ka he tawh ani”a ti a. He nu hian ‘nu thenkhat’ ti hian a han sawi maina chungin, rilru nat rukna leh hreawm tih rukna thu ain phum tel tlat ani tih a hriat, midangte phaklohnaneiin a inngai ani thei.

Chuvangchuan a ngaithla tute thinlung khawihvangte, duhsak leh khawngaihna avangte in an chanchinin up rengtekha alo zangkhai thei. An in counsellingdan chu engang pawh lo nise a pawimawh ber zawkchu inzep lo leh inhawng tak a an inkawm theih kha apawimah ber ani. Hei hian rulru na a tidam thei ani tihchiang tak a hriat a pawimawh ani.d ) Salvation Army ahi chuan counselling hi

Zahngaihna dawhkan a thlamuanna zawngtute hnehah an pe thin.Pathian ram zawng tu chuan inkhawm tawp dawn

a zahngaihna dawhkan an hawn in inhlanna neiin ankawng turte an sawifel thin a, hetah hian counsellorchuan thlarau thianghlim dilin rulru leh tihtakzet in alotawngtai sak a. Tin, lo bauipuiin a mamawhte leh azawnte chu counselling hmangin alo tanpui thin ani.Heng counselling dan hmang hi lehkhabu eng eng emaw

13

Basic counselling

ah te alo in hrilhfiah ve nual tawh a. Engpawh nise, atihdanphung thenkhat chu he lehkhavu a pawh hian ainziak nual ani.

14

Basic counselling

4Ngaihthlak thiam

Dietrich Bonhoeffer chuan :Mitamtak chuan an thusawi ngaithla turin beng

an mamawh thin. A tlangpui thuin Christian ho zingahhmuhtur anvang, a chhan chu ngaithla tur an nih laiinanmahni zawh hi a sawi tu ah an tan thin vang ani. Mi aunaupa pawh ngaithla ngai tawhlo chuan Pathian awpawh a ngaithla lo vat ang.

Keith Miller chuan tihian a ziak:Miin ngaihthlak duhna a neih chuan mite

hmangaih leh tanpuina tur atan lungphum nghet tak anei ani. Kan bul a mite hi kan hriatchian leh kanhriatthiam phawt loh chuan kan hmangaih theih an ringngailo ani. Mite ngaihthlak peihna hi mi kan hriatchianleh kan hriatthiam theihna kawng awlsam leh tha berani.

Heng ahnuaia mite hi mite ngaihthlakna atana thil tangkaite ani.a ) I tawng aiin ngaihthlak uar zawk rawh.

Pathian hian beng pahnih a pe che a, ka erawh chupakhat chau a pe che. I tawng tlem poh leh I ngaithlatam anga, I chhinchhiah hnem bawk ang.b ) Harsatna I tihkiam dan turah

hmanhmawh suh ang che.

15

Basic counselling

Sipaite chu a tih a tih lam duhtu leh mite harsatnate chu chhanna dik tak hria a tihfel zung zung duh mikan ni. Mahse hei hi thil dik ber anilo. Heng harsatnatam zawk, an mimal nunah leh thlarau lam harsatnaatan a chhanna hi chu an mahni hian a awm a. Pathiamram chu an mahniah a awm ani.

Ngaihthlak peihna atang hian counsellor chuan acounselling hnenah a harsatna sawipui duhna leh chumisawi thei turin chakna a pe thei a, a sawi tui dan azir inalo theihnghilh tawh thleng pawhin a hriatchhuah tirleh thei ani. Counselling hnuah chuan thleirawl pakhatchuan counsellor hnehah ‘Hetiang em em hian ka lotha ani tih hi ka inhre miah lo’ tiin a sawi a.

Hetah hian counsellor chuan thu tha leh ding takthurawn a pe pawh ani lo, amaherawh chu he tleirawlpakhat hian amah ngaihsak tu leh aharsatna lo ngaihventu an awm avang zawk khan ani mi pangngai anga ainngaih leh theih. An harsatna an sawi lai a damte a‘Aw’ emaw Hmmm’ emaw lo tih ringawt khan thil anmahni kan ngaihsakna a tilangin thil pawimawh tak a nithei ani.c ) An chanchin ngaihthlak peih leh kan

chanchn sawi ve chakna ata lo insum.Counsellor thenkhat chuan mipakhat zahngaihna

dawhkan a lo kun hnenah chuan “I buaina chu I zamnavang hi ani, tiraw?” a ti a, “Aih, nilove” tiin chu nuchuan a chhanga “Mahse, ka hrethiam che lawm” tiincounsellor chuan a chhunzawm a “Keipawh ka zam

16

Basic counselling

thin vang hian nia harsatna ka tawh” . Counsellor hianzawhna zawt vak lo hian a mamawhtu hnen chu pan inhmangaih takin a harsatna sawi tur chu lo ngaithla zawkmai se chuan he harsatna tawk nu buaina atachhanchhuahna tur chu a hriatsak ngei ang.d ) I hriatreng tur chu I nuna harsatna ilo tawrh

tawh kha atangkai viau theih laiin atangkai miahlo thei bawk.

I lo tawnhriat ve tawhna khan I khawngaihna leh Ihriatthiamna te chu a ti tamin a ti zau sawt thei ngeiang, mahse kha I nuna harsatna lo tawrh tawh khamidangte hriatthiam nan chiah a tangkai a ni tih hriat apawimawh. A chunga counsellor pakhat chanchin kanhmuh atang khian a councelling dan kalhmang a dikloani tih kan hmu a. Counselling neitu hian a harsatnatawrh mek chu sawichhuah a zak viau thei a, lo kamkersak pawh a chakawm viau thei, mahse counsellor tanchuan I harsatna lo tawrh tawh kha sawichhuah lo atha zawk fo ani.Harsatna tawk, tanpui I va tum khan heng lusunna,hnathawhtur hmuh zawhlohna, inthenna, damlohnaemaw thil dang harsatna engpawh ilo paltlang tawngang pawh kha alo tuar ve mek a ni thei, ilo experiencetawh avang mai khan hnem tum suh ang che. Achhanchu mihringte kan thil thlirdan a in ang lo thei em emani. Thenkhatin hnathawh tur an hmuh loh avangin antan khawvel hi a tawp ta emaw an tih laiin thenkhaterawh chuan thawventhlak zawkah te an ngai a,

17

Basic counselling

thenkhatin lu an sun chuan thinrimna te, khaknate lehngaihtuahna mumal an neih theihloh laiin thenkhat chuanchanna, lungngaihna leh lawmna chang hriat nante anhmang thung.e ) I mimal nun in harsatna I tawhte hrilh

ngai suh ang che.Hei hi point hmasa ami sawizau belhna ani. Midangmamawh leh ngaituah kha I tih tur pawimawh ber anitih hrereng ang che.f ) Engtinnge harsatna hian midangte

nunah nghawng a neih tih hi an thusawingaithlak atanga hriatchhuah.

Nangmah kha midangte thuhnuaiah awm tum ang che.i. Uluk taka an mahni ngaithlakna in bul tan loii. An danglam bikna hrethiam zung zung theihna

neih a pawimawh .iii. Nangmah lam indahtha in midangte pawl theih

zel tum ang che.g ) Inbiak laiin chawlh leh ngawihna hun

siam tum ang che.Ti ti pangngai ang mai nilovin, muangchang deuh zawka inbiakna hun neihpui tum a tha hle, hei hian an rilruahmuanna a pe thei a tin, ngaihtuahdingna avanga hanngaawih veng veng na te a thlen thei a, chu chuan anmahni ah damna a pe thei ani. Hetia an ngawih lehinbiakna an chhunzawm theih loh lai leh an ngaihtuahnaa kal thui lai hian Pathian thlarau thianghlim hian a loluahkhat tial tial dawn ani.

18

Basic counselling

h ) Hnawlhnu emaw paih hnu emaw chharlet leh.

Hei hian thu mu hnu pawh kohkir leh a chakawm thintih a ti lang. Doctor pakhat amah rawntu chuan inzainaroom a kalpelh dawn chuan “Kapa natna nen chuan ainanloh hram ka beisei” a ti a, amah ngei pawh ainringhlel chu ani sia.Hetah hian mahni ah pawh hlauh rukna leh insitna aawm thin tih a lang. Mitn hian puih ngaihna kan neitheuhva, harsatna kan neih te hi a tlangpuiin mahni akan insiam ani chawk.i ) A thinlunga a veite nasa taka a rawn luan

chhuah remtihsak ang che.Eng anga nasa pawnhin a rilru putdan chu rawn tilangmahse counsellor chuan thiam takin alo dawngsawngtur ani a, tin, a rilru pikna, midang a do tlatnate,hniambik ni a inhriatna te, hurna te, thiamlo nia inhriatnate, hnawl nia inngaihnate, thutlukna siam thiamlo nia ainngaihna te leh nguina te zawng zawng zhu asawichhuahtir vek thei dawn ani.A thinlunga a veite chu a inpawlh nuai thei, mahsecounsellor in dam tak leh thlarau pawlna chaktak nena alo dawnsawnna chuan Amahah damna a thlen rengdawn ani. Chu chuan a rilru buaina leh harsatna ata atihkiansak ang. Counsellor in a harsatna te alo ngaituahani tih a hriatna chuan amahah damna leh thawvenhawkna a siamsak dawn ani.

19

Basic counselling

Counsellor experience neilo chuan a counselling neihate ah han tah te hian an buai mai thin a, chuchuanharsatna lian tak an inkarah a siam nghal thin a mahsecounsellor experience nei tak chuan a counselling peklaite an tah chuan romawl a pe a, chu chuan a mittuitlakchu a remtihsak mai bakah a ngaihsak ani tih a tilang a.Hei hian counsellor leh councellee te chu rilru hmunkhata puttir ani. Heng an mittui te hi thinrim avangte,hrilhhaina avangte, lungngaihna avangte natna avangteemaw hlimna avangte pawh a ni thei. Tin, kawng hranghrang a an thinlung natna a inchawhpawlh vangte pawha ni thei vawk. Engpawhnise, tunhnai emaw hun kaltawh a an lungngaihna an hriatchhuat avangten mittuitean seng ani tih hriatpui tlat tur ani.j) A thilsawiah ringawt insawrbing mai suh.Counsellor chuan thil sawia awm mek chungchangchauh ngaihtuah lovin, a taksa chet phung leh aw rawlpawh a hmu tel tur a ni. A taksa chu a hahdam ngedam lo? Hlauhna, lungngaihna, thinrimna leh lawmnapawh, lawmpuina leh beiseina pawh mawngkam lehchetphung amanga hriat theih a ni a, chu mi hmuchhuaktur chuan inring ang che.Inkiltawihna leh mahni inrinzawh tawk lohna avangaengmah sawi lem lovin nu pakhat chu a let der a, Achunga thil lo thleng chu sawiselna emaw sawizuinaemaw nei lem lova lo hmachhawn tawp chi pawh animahna. Engah maha tlak lo angin inngaihna a nei thei.

20

Basic counselling

Tisa insitna mhalo tak mai chuan rilru inngaihtlawmnamhalo lehzual a thlen mhin a.Counsellor chuan chungthilah chuan zawngtu tisa lam theihna chu pawm thiamin, a in sitna chu a siam mha thei a ni.Rilru lama vei te sawi chhuaha awm mek chu counsellor-in a ngaithla a, a hrethiam a. lawngkam khirhkhan hmanglovin zawngtu nihphung amanga a thil hmuh te chuanmanpuina dik tak a pechhuak thei a ni.

lanpuina mamawh a lo kal ten counsellor anngaihruatna chu a chhiain a mha hle thei bawka, hengaihruatna an neih pawh hi hman mangkai theih tak ani. Counsellor chu naupang zawk mahse zawngtuchuan an aia rual u leh puitling zawk in an ngai tlangpuia. Chutichuan counsellor-ah chuan zawngtu rilruinkawkalh tak mai chu sawn luh in a awm ta a.

Counsellor chuan mite’n thinlunga an vei emem chu dawnsawn dan tawk a thiam tur a ni a, mimalthila ngaih huatna chungchang reng a sawi tur a ni lo.An rilru vei ah chuan hlei hluak tak inrawlh a mul lo.An mahni thiltawn chu hrethiam tur leh chawl hahdamturin a manpui ang. Nimahsela, Counsellor chuan chumi chu a ngaihsak in, chumi amanga a hmuh leh hriatin a nghawng theihna lakah a in veng thiamin amah lehamah ngei pawh chung thilte lakah chuan a kal sawnthiam tur a ni. Tin, counselling chu mi pahnih in thilengemaw harsatna sukiang tura beihna a nih vangintaksa lamah pawh counselling hian nghawng a nei theibawk.

21

Basic counselling

Mahsela engtiang takin nge mi chungchanghriatthiamna leh lo dawnsawn dan chu?

Tih tur leh tih loh tur ruahhman lawk apawimawh a, counselling atan hian heng thil te hianpawimawhna lian tak an nei. Chung invenna lehinkaihhruainate chu zirlai 7-na zir ho kan tum dawn ani.

Chutichuan, counsllor chuan zawngtu chu amahin pawm thiamna rilru nei turin a manpui a, a chanchinsawite ata chu chawlh hahdam san tura manpui chungin.Heti zawngah hian zawngtu chuan an duhtawk maimhin. A chhan chu an rilru a inthuah mun chu leih bawta hawka an in ngaihna avangin.

He ngaihthlakna chungchangah hian, mi tu emawrilru buaina nei chuan ‘naupang kum thum mi lekchithlum a bawm bawm a peka, a duh ber chi ang a loawm loh avanga, ‘khawih miah lovin ka kalsan ang’,ati ang mai hian ka la awm’ a ti a, chumi harsatna chuthawidam a la ni lo. Counsellor chuan rilruin chu thilbo chu a chhinchhiah ang a, hei hi nakin hnuah pawhzawngtu’n a la sawi chhuah leh dawn vang a ni. Zawngtumamawh chu thinlung lam thil/ngaihtuahna lam a nihavangin chu a thil mamawh chauh lo chuan a damdawn a, chu chu zawnhmuh sak tum hram ang che.

Hemi chenah hian councelling tawp mai mahse,counsellor in a ngaihdakna namen lo avangin, zawngtuchuan eng emaw ti kawng talin damna a hmu ang.Chutah chuan rahbi dawttu chiah ah kal a duh ang a, a

22

Basic counselling

rilru a buai rukna chuan hrilhfiahna a mamawh a, chuhrilhfiahna chu sawichhuah thiamna a mamawh bawka ni. Chung a rilrua thu awmte lan chhuah tira a awmhnu chuan rilru chhungrila a hriatthiam loh thil inthupchu hrethiamin, chu thil lawmawmna chu a hrefiah theita a ni.

A hrehawm chhawka a awm tak avang chuan‘Ka duhthlanna hnuhnung zawk chu heng sikul,eizawnna hi ka hringnun nen hian engtin emaw kasiamrem fo a ngaih mhin ka ring’ a ti thei ta a ni.Counsellor chuan amah a inhriat na chu mha leh zualina neihtir a. Counsellor leh zawngtu te ah chuan hengthil pahnih te hi kan hmu thei a:-

i). Chu chithlum sen chuan a nun kawng penghrang hrang- a school kal lai, a eizawnna leh annupa nun- nen inzawmna alo nei thuk em emmai a. Chutia tia thil awmzia a han hriat chianhnu chuan a nun phung leh ama mizia a siamthatngai awm te chu siamthat hna a thawk tan ta a.ii). Kum lamah chuan kum 45 lai ni tawh mahse,a suangtuahna khawvel ah erawh chuanhmeichhe naupang kum 3 mi nga lek niin a inhria a. Counsellor chuan chu chu a chhinchhiahkar a. Chu hmeichhe tumruh leh mahni inringzo tak piah lamah chuan hmeichhe naupang kum3 mi, natna leh lungngaihna tuar mek a ni tih ainhriat a ngai a ni. Hei hi beng pahnih chhawn apawimawh zia entir na tha tak ani, beng pakhat

23

Basic counselling

chu thil sawi ngaihthlak nan, beng lehlam chuan thilsawi phena zir tur awm ngaihthlak nan.Mi chuan a beng chu ngaihthlak nan bak hmana duh emaw, hun lo kal zel tura puih a duh chuan,counsellor chuan ‘responding skills (thildawnsawn thiam dan) a ngaihven nghal a ngaia, chutilo chu a ngaia kual kual angin a awm theiani: thawnthu ngaia kual kuala, khawilai mahthleng si lovin. Chu chuan midanga rinna lehmamawhna chu a tizual anga, hlawk awm vakmeuh lovin a mamawhnaah chuan puih a ni theilovang. Tichuan, counsellor chuan hma a sawntheih nan eng thurawn te nge ngai ta ang?

24

Basic counselling

5Thil thlir let zir dan

Tunah chuan a tira ‘bengchhawn zir’ kan sawitawh bakah khan ‘thil thlir let dan (reflection)’ kan belhdawn a ni. Heta thurawn mha tak mai chu “counsellingsession man tirh lamah chuan zawhna ngah lutuk tur ani lo” tih hi a ni.

Hmeichhe naupang kum 16 mi chuan counsellorhnenah chuan, “ A mak hle mai, ka chungchang thiltamtak ka hrilh tawh che a, chuti chung chuan zawhnaengmah min zawt si lo a” a ti a. Counsellor chuan,‘chutia law?” tih ringawtin a chhang a. Hmeichhiachuan “Ka counsellor hmasa zawk chuan zawhna minzawt teuh thin asin. Mahse engvak mah ka hrilh thaduh ngailo “, a ti a. A counselor hmasa zawk khachuan zawhna a zawh nasat em avangin a awm a tinuam lo a, tlang taka thil sawi a harsat phah a. Khawiahnge a danglamna chu? A counselor hnuhnung zawkvet hung hi chuan zawhna a zawh nghal bawrh bawrhlova ‘reflective technique’ kan sawi tak, thlir letna chua hmang ani. Hei hi counselee hmaa darthlalang hmangaamah leh amah inthlirlet tir ang vel ang a ni.Thlir let thiam pawimawh zia:i). Counsellor dawrtu khan counselor nena dinhmunkhat a ding a in ngai in a rilru puthmang hrethiam hleturah a ngai

25

Basic counselling

ii). A thil sawi chian ngam loh te tlang tak in a sawingam phah.iii). A rilru put hmang chu thlamuang taka paiinngaihngam takin a awm tir thei ani.iv) A ngaihtuahna te leh a rilru puthmangte chu amalama en let a nih tak avangin, a harsatna teah chuanhriatthiamna thar leh thlirdan thar a neih theih phahdawn ani.

Chapter 2-naa nu pakhat rilru hah takinacounsellor hnena, “ka la ring theilo,” a tih khancounsellor chuan, “a thleng lo ang hmiahin maw?” tina chhang a. Hmeichhe thil sawi sa te hmang chuancounsellor chuan tawngkam dang hmangin a inthlir lettir ani. An inbiak tawp lama hmeichhia chuan a rilruputhmang vel a han sawi chuan ti hian a tia, “sawi chuka duh chiah lova mahse…” . Counsellor chuan‘mahse’ tih lai tak chu a han hmanga, hmeichhia chu ainthlir let tira, “mahse enge?”. Hmeichhe chu rilruah ainbuan nasa khawp a, a tawpah chuan a sawi thei ta a,“A chang chuan min kalsan ta kha ka thinur tak zet ani.’ Ti a sawi zawh chuan, Counsellor chuan ‘a changchuan’ tih chiah kha changchawiin, ‘ni dangah chuan’tiin an thlak sak a, Chu nu chuan ‘Keimah leh keimahka in ti thinrim a ni, thinrimna leh inthiam lohna in kakhat’ tiin a chhang a.

Chu hlimthla chu chhui zau zual a lo ni ang a. Apasal thi ta chunga a thinrimna chu a chang chuanamah leh amah in huat nan a hmang mhin a, chu a

26

Basic counselling

thinrimna chu tunah phei chuan mahni inthiamlohna ina belhchhah tawh bawk si. Counsellor chuan chu numawngkam hnuhnung pahnih te chu an thlir let ta a,‘inthiam lo a?’ tiin a chhan letna nghakin a ngawih sanleh a. Chu nu chuan ‘Aw ni e, thil ka lo tih sak hnemtawk lo chu aw!!’ tiin a hriat thiam loh thil tam tak chuhrethiam manin a lungngaihna mhin te chu sut kiandan a lo ngaihtuah thiam thei ta a ni.

Kawng hrang hrang a thil thlirletna kan hmantheihna dan te lo sawifiah ila

a) Pan tu ina a mawngkam hman chiah chiahhmanga thlir let.

Pantu: ‘Ka phak chin a ni ta’Coun: ‘I phak chin a ni ta maw?’

b) Thu danga pantu thusawi tlukpui sawi sakzel:

Pantu: Ka pasalin chilthli phuan tla buahbuah i ang min ti.Coun: A ti khawngaih thlak che maw?Pantu: Ransa ang maiin ka in ngai.Coun: I hlutna tla hniamta ah I ngai maw?Pantu: Ka chawmawlh vek mai in ka hria.

I thil thlirletna dan chu a dike m tih chu apawimawh ber lo. A tum ber chu pantu leh counselorinkara in hriat pawhna mha a neih theih nana enchhinnamai a ni. Hetah hian cousellor hian hrilhfiahna dik tak ahmang kher lo thei.

27

Basic counselling

c) Kan mi biaka rilrukalhmang a zira thu lobelh zeuh zeuh hmanga thlirletna.Pantu: Ka kham, ka ning.Coun: I beidawng maw?Pantu: Aw mhenkhat laiah chuan beidawngin ka in hmang ral mep.Coun:I chau em?Pantu: A kaw tawpah ka mang a ni ber e.

d) Taksa chet dan hmanga thlirletna.A lungngaihna te sawipui a nih hma chuan

kum 17 mi hmeichhe tleirawl chu zak ngawihngawih akunin, ka kut zung mang te chua tiching chi vet a, zam tih hriat takin a chet veldanah a lang. Counsellor chuan lainat hmeltaka nuih sang chungin, ‘Sharon I kut techuan eng emaw sawi an tum niin a lang’ tiinan bia a, Sharoni chuan nuih let in, hahdamtak leh ngaihngam takin a suangtuahna lehngaihtuahna te chu a sawichhuak ve ngam taa.

e) Rilru insual leh inkalh te manpui nanathlirletna hman.

Lorna: Ka nu hi ka hmangaih a, mahseka pa zawn chhuah hi ka duh hle mai.Coun: I nu leh pa te chunga I rinawmnachung changah I rilru a in saikar hle a nimaw?

28

Basic counselling

Lorna: Ka rilru khing lehlemah chuan kathin a ti rim a, mahse lehlam chuan amah hmuh chaknain ka khat thung si…tiin.

I counselling pek mek a chu hun tam tawk takpe in, thu awmze nei a rawn sawichhuah theih nana thilthlir let puiin, chetzia leh mawng hmanga a dinhmundang sawi belh leh zel tura a inpeih tih I hmuh hma lohchuan chawlh pui rih ang che.

He thlirlet dan phung hi ‘ngaihthlakna dan’ tihtheih tho a ni, he counseling dan hi hmanraw tangkaitakah a chanter theih a. Nitina kan nunkawngah pawhhman thin a tha khawp mai.

29

Basic counselling

6Zawhna zawh dan zir

Counselling na ah zawhna zawh thiam dan hian pantute ah kawng ro nasa takin a su a. heng a hnuaia tarlante hi uluk taka ngaihtuah mhin tur a ni .

a) Zawhna tam lutuk zawt suh ang che.Zirlai 5-na a kan zir zawh chiah angin, counseling

bul manna lam phei chuan zawhna tan tak inzawh a chiloh kan tih tawh kha. Hmeichhe naupang kum 16 michungchangah khan kan hmuh ang khan kan mi kawmate chu an rilru inhawng sa pawh kan khar tir leh thei tihhriat a mha khawp mai.

I mi hmachhawn chu I hmelhriat ngai loh a nihphei chuan heng zawhna,Eng nge I hming? Eng hna nge I thawh? Nupui pasal aneih tawh chuan; fa I nei tawh em? Sikul an la kal ngehna an thawk tawh? Tih te chu a tawk thawkhat viauang. Zawhna pawimawh dang counselor in a mawhho chu an inkawmna a ngaihthlakna leh thlirletna anneih chhungin a rawn lang chhuak thei ang. Damdawiina dam lo enkawlna dan nena inang lo takin hunliamtawh chung chang chu zawh buai a mul lem lo.

Ngaihthlak leh thlirlet a thiamna a neih amangin,counsellor chu mi tam tak tan malsawmna a ni theiang. Engpawhnise mi manpui dan hriat zau leh thiambelh tumna avangin in nawr vak a awm thei bawk.

30

Basic counselling

Couselling chu hun rei tak awh tur leh chhawngthui tak thlenga kal mamawhna a awm thu hla ah, hengzawhna chi hrang hrang han inzawh te hi cousellor tana chang chuan a mangkai thei hle bawk ang a, kawngkawhhmuhna mha tak a ni thei a ni.

b ) Engvang nge? Tih zawhna hi hmangngai suh ang che.

Heng zawhna entirnan; Engvangin nge i unau nuin awmlemna chu I tih chhiat? Engvangin nge I rawnhaw har? Engvangin nge hetiang hian I awm? Engvanginnge dawt I sawi hnem em em? naupan laia zawhnachhan hrehawm tak kan lo tawrh tlang tawh te minhriat chhuah tir tute an ni mhin. ‘Engvangin nge’ tihzawhna chhan nan hian puhmawh tur an awm zel angaih avangin leh, thiamloh chan chungchang sawichhuah a ngaih mhin avangin. Chuvangin cousellor inengvangnge tih zawhna a zawh chuan an inbiakna khantawp lam a pan thei mai dawn a ni tihna anih chu.Chubakah, chu mi chuan a thil tihsual chhan chu a lohre lo tak tak thei bawk a ni. Engpawh nise counsellorin uluk taka a ngaihthlak leh thlir letna a\angin pantuchuan a thil la hriat ngai loh chu hrechhuak thar angina inngai thei bawk a ni.

Zawhna in zawh chungchangin a tun ber chucounsellor tana pantu chanchin hriat zauna lam a kawklova, amaherawh chu pantu in a mamawh ber hai lannatur atana hman zawk a ni.

31

Basic counselling

Zawhna zawh dan chi hrang hrang tam tak awmthei zingah heng te hi ngaihtuah bik atan a\ha khawpmai

1) Thil fiah zan lo awm thei zawng zawng a lofiah nan zawhna hi hman \angkai tur

2) Zawhna chhawng kual chuan pantu chanchinchu kil hrang hrang a\anga thlirin sawifiah a tum tur ani.c) Thil chiang lo awm te tih chian

‘Ka rilru a kawkalh nuaih mai, tu nge ka nihpawh ka hria chiang lo,’ tiin pantu mangang tak chuana sawi a. (Counsellor tharlam tak tan chuan thil huphurhawm tak niin a lang thei, mahse heng mi ang hi \anpuian harsa lem lo, an mamawhna kawng eng emaw talaan lo hriat tawh a vangin)

He hmuh dan hi ngaithuah buaina leh chian lohnaa\ang a lo awm a ni thei. Rilru nantna nei mi chuan thildik tak a hmuh theih dawn loh avangin.Ngaihthlak lehthlirlet taktik kha he hunah hian pantu lungngaihnazualpui chhawk nan hman a a\ang khawp ang.

Rilru lama fiah lohna a thlen theih avangin boruakin pawlh tak hnuaiah he hna hi thawh mai chi a ni lo.Counsellor chuan pantu chu eng thil berin nge tibuaitih a hmuh chhuah pui ngei tur a ni.A harsat dan te chuchiang zawkin a sawi thei ang em? Thil lo inthlakdanglam eng emaw lo thleng ta se a buai thei mai angem? tih nen lam a ngaihtuah tur a ni.

Thil fiah lo tih fiahna entir nan;

32

Basic counselling

Pantu: Ka nupui ka enkawl dan a dik lo?Coun: I sawi chiang deuh thei em?Pantu: in chhung sekrek hna a chungah ka dah hnemlutuka, naupate enkawl hna nen

_________________________

Pantu: Ka nu nena kan inkar hian min tibuai a ni.Coun: Eng kawngin nge a tih buai che?Pantu: Ka khua a har a ni tia min a sawi apiangin kangaih a \ha lovin ka inthiam thei \hin lo.

_________________________

Pantu: Mi ten min ngaina lo.Coun: (A thusawi dai dar tura tanpui turin) Mi ten anngaina lo che a i inhriatna a rei tawh em? In a awm te hieng nge i ngaih dan? Hnathawka awm te hi eng nge ingaihdan? Engah hian nge midang te nena in inkar chhiaa i hriat? vantlang zingah tu ten nge ngaina lo che?Mipa nge hmeichhia i ngainat hma zawk? Eng anghmeichhia hi nge i hlauh?

________________________Zawhna zawh tak te hian ‘ Mi ten min ngaina lo’ tih asawi hian eng chen nge a vantlang nunah leh chhungkuanunah a huam tih amah a inhriat tir thuai ang a. Abialnu’n a sawmna ahnaw avang pawhin vantlang zingaduh loh anga in ngaihna lian tak a nei thei bawk.

33

Basic counselling

Chuvang chuan a khawvel ang hial pawh a mi duh lohnia inhriatna a lo nei thei ta a ni.

Tichuan chung a thil hmuh chhuah te avangchuana buaina chu suangtuahna mai a ni tih a lo inhrethei ang a, chung harsatna benvawn a lo neih te chusiam rem dan a awm a ni tih a ti lang thei.

d) Zawhna kual chhawng hman dan zirZawhna dan kan zir zawh takin a tum ber chu

thil chianglo tih chian a ni a, thil chianglo chu ti tleminthu hlawm khatah a dah a. Harsatna tawh te chu atlang puiin a rawn thur chhuak a. Mahse thil dangahkawng dang in buaina a la awm thei tlat heng nupa nunleh chhungkaw chungchangah te hian. A titu leh a tuartumaiah a tawp loh avangin heng harsatnate hian zawhnachhawng chi hrang hrang, taktik hrang hrang hman anmamawh fo \hin a ni.

Nichin lawka entirna a tlangval pakhat buainakha a chhan leh avang chiang taka hmuhn chhuah saka nih kha.

Mahse tuna kan buaipui tur ah hia chuan titu leha thiltih in a khawi thil maiah khan a tawp thei tlat lo.

Mipa naupang chu sikul a kal ngam lovaA nu pawh a lungngai a, a pa \anpuina a

beiseia

naupang chuan sikul a kal loh avangin a pa chuana hau chiam a.

34

Basic counselling

Chu chuan mipanaupangte chu sikul kal a tihreh zuala.

A fapa sikul kal duhloh vang chuan nu luchu a hai zual a. A pasal hnehah chuan ngenngawllehzualin puihna a beisei a.

Naupang chungah cuan Pa chu nasa takin athinrim ta a, hmun hla taka kalin chung harsatna techu a tlan bo san ta a.

Awle tu chu nge? tu hnenah nge pawi a sawi?Engpawhnise buaina chu a chhuak ta. An zavaia aninrawlh vek avangin tu ber mawhphurhna nge ni taang? tih chu chhui chian a har hle ang.

A hran \heuhva a chhan kan zawh chuan pa inthu dang, nu in thudang leh fapa pawhin thudangbawkin min chhang mai dawn a ni. An zavai mai hianengvang he buaina a lo intat lut ta mai nge an nih tih aninhre kher lovang. Chungkawm awm dan phung anitih kum liamta kha lo hria ni sela chuan aw..mahse anhre si lo. A chhan chu inhmachhawn dan afuh tawkloh chuan heng lungngaihna te hi a thleng fo thin a ni.He chhungkaw buaina hi thlen fo tu hi tih bo a ngai ani.

He chhungkua hi lennah an awk a ni ber a. Lahlum in zial buai laklawh ang maiin an chingchivet a niber. Lazai tawp zawnhmuha a buai lai chhui dik chathnu a zawi muanga lazai pakhat zawk buaina sut pahaa dang zelte pawh a phelh zel theih ang hian, Pa berchu chhungkaw buaina bulpui ber zawha a chhanna

35

Basic counselling

tur chiang sa ‘naupang sikul kal duh loh’ chungchanga naupang tih dik chu harsatna sut kian na tur ber a nitih awlsam tak a hiat mai ang hian. Chhungkawchanchin bihchianna neiha, an inkar a in hmangaihtawnaleh harsatna in hrilh tawn tur khawpa in pawh a awmleh awm loh chung chang te zir a \ha hle ang. Naupangina sikul kal duh loh chhan a nawrh pui hmang hianchhungkua chu han lungrualna tlangah han dah tir ila.buaina chu malsawmna ah a chang thei tur a ni.

Harsatna chu rinbial ang maia in chhawng utanih chuan. Cousellor chuan heng dinhmunah hianzawhna a zawt thei a ni.

Chhungkaw kawmna neihna ah zawhna zawtin, ‘In chhungkaw \hatna lai min han hrilh teh u,’ ‘Engtih nge in chhungkua in nuam in tih ber?’ chhungkawmtam tak te chu an in hnialin an in millo \hin a, nangnieng tin nge in inhnial \hin? Chuan Tony Eng hian nge inu ti hlima ti hlim lo \hin? I nu hian sikula i thang hlanhian angai viau \hin che in i ring em?

Zawhna zawh dan a zir hian tih dan tur dangchu a rawn lang chhuak ang. Tony an sikul a kal duhloh avang hian s ni hi a lung ni lo hle a, loh theih loh inTony an sikul a kal duh tlat loh avangin ina awm maiturin thutlukna a siam pui a. Chu chuan Tony a nenaan inkar siam\hat a ngaih zia leh a pasal nena an inkarleh an in pawhna pawh chu siam thar a ngai a ni tih a tilang.

La hlum hnawk nuai ang mai a hnawk tawh an inkarchu, zawhna hmanga kawng kawhmuh in thil ching chi

36

Basic counselling

vet buai nuaih anga lang tawh chu siam that kan tumdawn a ni.

.......................

Hetah hian ngaihruatna in chhungkaw pakhatdinhmun circular question hmanga chinfel dan kan zirchhuaka.

I \hian hnai tak mai chuan rawn pan che in annupa inkar buai chinfel pui turin a buaina a rawnchhawpchhuaka. ‘Ka pasal hi ka kal bo san mai dawnem ni ang?’ tiin a zawt che a. i room bang vel chuenkualin a chhanna awm thei tur te i ngaihruat ta nghala. Nimahsela chuti maia chhanna pek chu i duh ta lova,i ngaihtuahna a dik lo awm thei ni a i hriat vang leh chuchuan sawtna a pe dawn lo che tih i hriat avangin i insum ta a. A pasal kalsan chuan lungngaihna nasa zawka thlen dawn avangin leh inchhirna a neih dawn avangina pasal chu lungawi taka pawm leh tuin i hrilh thei a ni.

Zawhna hrang hrang hmangin i thian te nupainkar chu an dinhmun dik tak i tarlan sak thei a. Chungbuaina an tawh mek chu eng anga chinfel tur nge tih anhriat theih phah dawn a ni.

Engtia rei nge he tiang hian oi lo awm tawh?He thil thleng chung chang avang hian thil

duhawm lo thleng a awm tawh em?He thil thleng avang hian hna chungchangah

emaw, naupangte chungchangah emaw buaina i tawktawh em?

37

Basic counselling

Tun hma dinhmun leh tuna a pasal laka angaihdan te i zawt kual vel thei ang. Hetiangin.

I pasal a a eng hian nge hip bet tlat che.In inneih hlimah eng angin nge in awm in hlim

\hin em?Chhungkua in heng pianni te, krismas te, leh

chawlh te hlimawm ti takin in hmang tawh ngai em?Thla rei lo te liam hnu lawka an awm dan te

zawtin an hlimna lam pang thu te a sawi theih nan \anpuila.

In inneih tirha i pasal nihna anga i lo ngaih khatunah chu nihna chu a la nei reng em? tih zawt chhinla.

Inneihna phena i lo beisei thil te chu a kum atelina lo dang lam ta em ni?

A pasal ah chuan an inneih laia a ze ken zawngzawng chu a la hmu kim vek thei ang a. A fing a, azaidam a, pa nih a tlin a. An inneih lai chuan kum 18 apasal chu kum 27 mi a ni a, A nupui nih chu nuam a tiin hlimawm a ti em em \hin a, a ngaihlu in \anpui achak em em \hin a ni.

Nimahsela kum 10 zet a liam hnu chuan fapahnih lai enkawl tu nu thawk rim tak a lo ni ta a, aninkar pawh chung buaina te chuan a lo ti kak zau zelpawh a ni mahna, ‘mamawh dang ka neiin, ka inthlakdanglam ta si a’ a ti hlawl mai a ni.

Hetiang bawk hian chhungkaw tam takahharsatna a thleng \hin. An inneih tirh a an mamawh lehan tana \angkai miah lo ni a an ngaih pawh an lomamawh reng thei a ni.

38

Basic counselling

Kawppui te mamawh in hriat sak tawnna hianbuaina thleng thei thil tam tak a sukiang thei a, inpuhmawh mai lova in hriat thiam tawnnna hian rahduhawm a chhuah in malsawmna an in nih tawn sakthei a ni.

Hun eng emaw chen hnu ah chuan Pathian in inngaih dam tawnna an neih theih nan a \anpuia intawngtai sak tawnin, ngaihdam an in dil tawn thei taani.

39

Basic counselling

7Counsellor chuan amah in hriatna a mamawh

Midang te tanpui turin counsellor chuan hengthil te hi a mamawh.

1) Pathian ngaihthlak leh Pathian hriat chian.2) A chaklohna leh chakna, amah a inhrechiang

em em tur a ni.3) Amah pantuin \anpui a ngaihna zawn chu a

hrechiang tur a ni.4) Pantu in a a rilru put hmang te chiang tak leh

inthlahrung lo taka a sawi theih nan Chhehvel hrisel lehboruak \ha a siam tur a ni.

Counsellor chuan midang te tanamalsawmna a nih theih nan Pathian hman theihturin a taksa rilru leh thlarauah Pathian a zalen tirtur a ni.

a) Counsellor chuan a taksa hriselnadinhmun a hrechiang tur a ni.

Cousellor taksa fit tawk lo chuan midangtebiakna kawngah leh Pathian hnaihna kawngah harsatnaa nei thei. =awng\aina hmangin Pathian tana Lirtheipawimawh tak kan nih theih nan kan dil tur a ni.

Hemi \anpui tur hian kawh hmuhna pakhat siamta ila.

=hutthlengah hahdam tak a thu inTaksa bung hrang hrang te hnathawh dan uluk

taka a mal mala rilru sawr bing chunga zirin.

40

Basic counsellingKephah, ngal, kut leh taksa bung hrang dang tehnathawh dan kawng zawng zawng i ngaihtuah hnu inAn hnathawh zawng zawng te avang chuan Lalpa chufak la.

I taksa bung hrang zawng zawng hnathawh danchu Lalpan a thunun sak ve che a ni tih ringchungin.Mawi leh nal takin i che chang vel thei dawn alo ni.

Kan \awngkam hman zawng zawngah te fimkhura, hawihhawmna nena counselling kan pek chu thil tihmakmawh a ni.

c) Cousellor chuan a rilru puthmang ahrechiang tur a ni.

Keimahni tawnhriat phak bakah lo chuan midangrilru pu hmang kan hrethiam \hin lo.Midang te rilru put hmang hrethiam turin Training lehseminar ah te hun tak tak kan hmang \hin a. Eng hiannge hlauhna min thlen a, min ti thinur a \hin le. Hengthil thlir dan te hi kan nei veka, min pantu ten an mamawhang tawka chhanna chiang tak an neih fak hma lohchuan an zalenna dal turin heng thil te hian a la tibuai\hin a ni.

Pantu chu thinrimna leh hlauhna, inthiam lohnaleh mangannan in a lo khat thei. A lungngaih na chuana vawr tawp hial pawh a lo thleng thei a. A tal buaitawh em avangin fing hle mahse a tal chhuak thei maidawn lo a ni.

Nimahsel heng lungngaihna te lo tuara, pantuharsat ang te lo hrethiam tawh tu counsellor tan chuanthil harsa leh khirh engmah a awm lo. Cousellor chetphung a\ang chuan pantu chuan thil awmzia chua man

41

Basic counselling

ve nghal thuai ang a. Harsatna chu awlsawm tak sutkian a lo ni dawn ta a nih chu. Amah alo in ngaihdan\halo tak tak chu ngaihruatna mai a ni tih hria in. Pawmnahawm takin Cousellor chuan a dinhmun chu asawifiah sak thei dawn a ni.

Hetah hian heng te hi hriat a tha1) Pantu thin ti rim thei mai awma lang thusawi mek aawm palh chuan thu thupui chu thlak ngahl tur a ni.2) Harsatna te chu sutkian pui tum la, mahse amah angtaka i rilru puthmang dah hniam chuang lovin hrethiamtakin bia ang che.

c) Cousellor chuan couselling a\angaharsatna a neih theih mai tur te lakah a inveng tura ni.

Kan hmalam hun tur duang a, kan ngaihtuahnakan sen lai dinhmun chu mi tam tak te hian kan thlir kirleh thei ang. Kan thlirletna a\ang chuan chung duhthukan sam te chu atak lo thleng turah kan dah ngam ngailo mai thei.

Sam ziaktuin Sam 51:6 a alo ziah angin chhungrilnun chu nuh khalhngil tu ber a ni a, chakna leh huainamin pe tu pawimawh ber chu a ni. Chu chu Kristian tetan chuan Pathianin a inpuanna thu a rawn thlenna hmunpui ber a ni a. Chu hmun a\ang ngei chuan a ni,thutlukna \ha leh \halo kan sim chhuah chu. Chu hmunngei chu a ni ringtu Cousellor chuan a ven \hat em emtur chu.