Bezzałogowe jednostki nawodne X – class

Niniejszy artykuł otwiera cykl prezentujący różne klasybezzałogowych jednostek nawodnych. Każda z opisanych grupposiada od kilku do nawet kilkudziesięciu reprezentatywnychplatform wykonujących rozmaite zadania. Bezzałogowe jednostkinawodne stanowią bardzo dynamicznie rozwijający się na świecierynek, a do ich tworzenia wykorzystywane są nowatorskierozwiązania technologiczne.

Terminem bezzałogowe jednostki nawodne ang. UnmannedSurfach Vehicle (USV), określane są wszystkie jednostkidziałające na powierzchni wody, względnie utrzymujące z nią kontakt przez większą część misji, pozbawionebezpośredniej obsługi załogi.1

Jednostki nawodne, obok bezzałogowych pojazdów podwodnychang. Unmanned Undersea Vehicles (UUV) tworzą grupębezzałogowych pojazdów morskich ang. Unmanned MaritimeVehicles (UMV). Te z kolei wraz z bezpilotowymi lub jak woląinni bezzałogowymi aparatami latającymi (BAL) z ang. UnmannedAerial Vehicles (UAV) i pojazdami lądowymi ang. Unmanned Ground Vehicles (UGV) sączęścią pokaźnej rodziny określanej ogólnie mianem pojazdówbezzałogowych ang. Unmanned Vehicles (UV) (Rys.1.).

Rys.1. Podział jednostek bezzałogowych

1 The Navy Unmanned Surfach Vehicle (USV) Master Plan. 2007. s. xi

1

źródło: Opracowanie własne, na podstawie: Autonomous Vehicles in Support of Naval Operations.Committee on Autonomous Vehicles in Support of Naval Operations, National ResearchCouncil. Washington, D.C. 2005. s. 13.

W literaturze przedmiotu funkcjonuje kilka pokrewnychokreśleń bezzałogowych pojazdów nawodnych. Kilka z powszechniespotykanych określeń to; Autonomous Marine Vehicle (AMV),Autonomous Surface Craft (ASC), Unmanned Ocean Vehicle (UOV),czy Mobile Ship Target (MST) lub w końcu Unmanned MarineVehicle (UMV).

Klasyfikacja

Na przestrzeni kilku lat, kiedy to aparaty bezzałogoweprzeżywają swoisty renesans, pojawiło się kilkaklasyfikacji bezzałogowych jednostek nawodnych. Jedna zpropozycji przedstawiona przez S. Cooper, M. Horton w NewParadigms in Boat Design: Exploring Unmanned Surface Vehicle, zakładałzwiązek wielkości z możliwościami wykonywania określonychmisji i obejmuje;2

2 S. Cooper, M. Norton. New Paradigms in Boat Design: Exploring Unmanned Surface Vehicle.2002. globalsecority.org

UVUnmannedVehicles

UAVUnmannedAerial

Vehicles USVUnmannedSurfaceVehicles

UUVUnmannedUnderseaVehicles

UGVUnmannedGround

Vehicles

UMVUnmanned MaritimeVehicles

2

- jednostki małe – wielkości torpedy;- jednostki średnie – przypominające 11 metrowy kadłub

łodzi typu RIB;- jednostki duże – odpowiadające wymiarami poduszkowcom

LCAC (ang. Landing Craft, Air Cushion) – długości ok. 26 m iszerokości ok. 14 m (zdjęcie poniżej);

Foto 1.

źródło: www.blog.richardslowry.com/?tag=lcac

- jednostki bardzo duże – wielkości korwety!O ile jest jeszcze zbyt wcześnie aby przewidywać

konstruowanie bezzałogowych jednostek nawodnych wielkościkorwety, zdolnych do wykonywania całego spectrum zadań tych„pracowitych” okrętów, o tyle na horyzoncie pojawiają sięcoraz większe specjalistyczne jednostki. Przykładem najnowszymjest zwodowany w grudniu 2010 roku francuski dron o nazwieEspadon. W skład grupy zajmującej się projektem SLAM-F (franc.Système de Lutte Anti Mines – Futur) wchodzą takie konsorcjajak, DCNS, Thalesa i ECA. Projekt zintegrowanego systemu walkiprzeciwminowej na potrzeby Marine Nationale przechodzi w

3

latach 2011 – 2012 intensywne próby morskie. Konsorcjum DCNSodpowiada za całość projektu, natomiast Thales zajmuje siętworzeniem aparatury hydroakustycznej w postaci stacji hydrolokacyjnych, a ECA wzięło na siebiewysiłek związany z dostarczeniem pojazdów podwodnych.3

Foto 2.

źródło: www.defense.gouv.fr/dga/actualite/premiere-mise-a-l-eau-du-drone-naval-espadon

Projekt francuski zakłada, iż jednostka będzie w staniewykonywać stawiane przed nią zadania w odległości 10-14 mil odjednostki matki przy stanie morza do 5. Jednostka matka(docelowo 5) o wyporności 3000 ton do swej dyspozycji będziemiała 2 lub 3 drony Espadon.4 Podstawowe dane pierwszegodemonstracyjnego bezzałogowa o nazwie Sterenn Du przedstawiatabela 1.

3 http://www.altair.com.pl/4 http://ukarmedforcescommentary.blogspot.com

4

Tabela 1. podstawowe dane trałowca Sterenn Du

Producent Długość

[m]

Szerokość

[m]

Wyporność

[t]DCNS,

Thalesa

i ECA

17 7.5 24,5

źródło: Na podstawie: http://ukarmedforcescommentary.blogspot.com

Klasyfikację w zależności od wyporności platformy przyjęłoCarderock Naval Laboratory. Zaproponowano podziałbezzałogowców obejmujący:5

- jednostki małe (< 1 t);- jednostki średnie (< 100 t);- jednostki duże (< 1000 t);- jednostki bardzo duże (> 1000 t).Jeszcze inni zagraniczni naukowcy zajmujący się tematyką

bezzałogowych jednostek nawodnych i podejmujący polemikę naten temat, proponują nie wprowadzanie żadnej klasyfikacjidronów.

Istotną rolę platform bezzałogowych w prowadzeniu działańna morzu, ze szczególnym uwzględnieniem strefy litoralnej, odlat podkreśla US NAVY. Dowodem jest opublikowany w 2002 rokuThe Navy Unmanned Surface Vehicle (USV) Master Plan. Dokument tenprzedstawia wizję rozwoju bezzałogowców do roku 2020 orazwprowadza coraz chętniej wykorzystywany przez publicystówpodział bezzałogowych jednostek nawodnych ze względu na ichwielkość, co przekłada się na przeznaczenie oraz zakresrealizowanych przez nie misji (Rys. 2).

Rys. 2. Klasyfikacja bezzałogowych jednostek nawodnych wg. The Navy Unmanned Surface Vehicle (USV) Master Plan (2002)

5 V. Bertram. Unmanned Surface Vehicles – A Survey. 2002

5

źrodło: Opracowanie własne, na podstawie: The Navy Unmanned Surfach Vehicle (USV) Master Plan.2007. s.xii

Należy nadmienić, iż sztywne trzymanie się wprowadzonegokryterium mija się z celem. Bardzo często zakresy wykonywanych przez platformybezzałogowe misji przenikają się a ich parametry techniczne sąbardzo zbliżone.

X class

Jednostki określane mianem X class (czasem nazywane małymi(small, ze względu na niewielką długość kadłuba), stanowiąpierwsza grupę bezzałogowców wyodrębnioną przez US NAVY.

Głównym przeznaczeniem jednostek, których długość kadłubanie przekracza 3 m, ma być ochrona portów i baz morskich.Podsystem bezzałogowej jednostki nawodnej, złożony z pojazdu i stanowiska operatora, funkcjonować ma wzintegrowanym systemie ochrony infrastruktury portowej.

Kolejnym obszarem zastosowań małych jednostekbezzałogowych, przewidywanym przez specjalistów, są misjerozpoznawcze. Ze względu na niewielkie rozmiary a tym samymistotne ograniczenia związane z możliwością montażu licznychsystemów na pokładzie, jednostki te operować mogą tylko wbezpośredniej bliskości stanowiska sterowania (bazy). Dużaprędkość pływania, przy niewielkich zapasach paliwa, przekładasię tu jednak na dość ograniczoną autonomiczność sięgającą conajwyżej kilku godzin.

Niewielkie rozmiary to z jednej strony możliwość skrytegodziałania z drugiej zaś mała dzielność morska. Co jednak, gdy

USVUnmanned Surface Vehicles

Snorkeler class

Dł. do 7 m

Harbor class

Dł. od 3 do 7 m

X classDł. do 3 m

Fleet class

Dł. pow. 11 m

6

okręt lub statek przemieszcza się po całym świecie, częstoprzebywając w akwenach o podwyższonym prawdopodobieństwieataku terrorystycznego (USS Cole, MV Limburg)? Chcąc pozostaćniezależnym od systemu ochrony portu gospodarza pozostajewykorzystanie pokładowego pojazdu bezzałogowego z mobilnym stanowiskiem sterowania (np. będącego częściąsystemu bojowego okrętu). Pozwoli to tworzyć wysunięte rubieżeinspekcyjne lub wzmocni system rozpoznawczy okrętu. Myśli sięjuż o tworzeniu zespołów współpracujących ze sobąbezzałogowych jednostek operujących w powietrzu, napowierzchni wody oraz pod nią.

Konstrukcje i obszary zastosowań

Qinetiq Blackfish USV

W lipcu 2011 roku Office of Naval Research poddał próbommorskim jednostkę Blackfish.

Kadłub jednostki stanowi zmodyfikowany skuter wodny (tzw.jet ski). Na jej wyposażeniu znajduje się radar, sonar, kameravideo (obserwacji dookrężnej – 360º w płaszczyźnie horyzontalnej oraz 0 - 90º w płaszczyźniepionowej). Głównym przeznaczeniem jednostki wynikającymniejako z wielkości jest patrolowanie akwenów portowych podkątem przeciwdziałania aktywności terrorystycznej.Konstruktorzy jednostki zwracają szczególną uwagę na wysokipoziom zagrożenia ze strony nurków, podczas postoju statków iokrętów w portach i na redach.

Foto 3.

7

źródło: http://nosint.blogspot.com/2011/07/blackfish-is-new-remote-controlled-jet.html

Blackfish charakteryzuje się małym zasięgiem pływania,ograniczonym możliwościami bezpośredniego sterowania,sięgającym 1 km. Może on być jednak zwiększony poprzezzastosowanie odbiornika GPS i wprowadzenie opcji marszruty powyznaczonych punktach zwrotu. Ma to oczywiście przełożenie namożliwość podjęcia przeciwdziałania w przypadku napotkanianiebezpieczeństwa. Problematyka ta jest bez wątpieniapoddawana głębokiej analizie. Przewidywać można, iż w sytuacjinapotkania zagrożenia, przy braku sterowania ze stanowiskaoperatora, główną rolę odgrywał będzie odpowiednioskonstruowany algorytm, odpowiedzialny za podjęcie działania.Producent zauważa, iż jednostka przy stosunkowo małym zasięguzabezpiecza obszar równy ok. 3 kilometrom kwadratowym co zapewnia bezpieczny dystans odźródła wykrytego zagrożenia, a jednocześnie daje czasniezbędny na wypracowanie dalszych decyzji.

FOTO 4.

8

źródło: www.unmannedvehicles.co.uk

Co ciekawe obsługą bezzałogowa Blackfish zajmuje się tylkojeden operator. Wyposażony w firmowy zestaw common controlunit (CCU) operator ma skupić się na prowadzeniu misji np.poszukiwania obiektów podwodnych, pozostawiając aspektnawigacyjny algorytmom. System kontroli został z powodzeniemzintegrowany z systemem obrony przed nurkami (swimmer defensesystem). Elementami tego ostatniego są sonar (wysokiejrozdzielczości - 2D), kamera podwodna, źródło światła dodziałań pod wodą, pędnik zapewniający możliwość manewrowaniajednostka przy małych prędkościach. Opcjonalnie istniejemożliwość montażu systemu odzewowego oraz uzbrojenia.

Tabela 2. Zestawienie podstawowych danych bezzałogowej jednostki nawodnejBlackfish

Producent

Długość [m]

Masa[kg]

Ładowność

[kg]

Prędkość

max.[w]

Prędkość

Robocza

[w]

Autonomiczność[h]

QinetiQNorthAmerica

3,22 515 150 < 45 Do 4 1

źródło: Opracowanie własne, Na podstawie: Blackfish Unmanned Surfach Vehicle (USV) ProductOverview. 2009. www. QinetiQ-NA. com

Sentry

9

Kolejnym produktem konsorcjum QinetiQ jest bezzałogowyskuter wodny (Unmanned Jet Ski). W porównaniu z Blackfish znaczniezwiększono zasięg sterowania i autonomiczność jednostki. Uwagęzwraca również dostosowanie samej konstrukcji do wykonywaniazadań rozpoznawczych w postaci zastosowania kształtów imateriałów technologii stealth. Określany mianem bardzopraktycznego narzędzia podnoszenia poziomu bezpieczeństwadron, dysponuje imponującą prędkością. Zakres zadań obokpatrolowania akwenów portowych obejmuje rozpoznanie polawalki, określanie poziomu zniszczeń oraz śledzenie jednosteknawodnych.6

FOTO 5.

6 www.gizmag.com/go/8040/

10

źródło: www.adamant.typepad.com/seitz/webtech

Podstawowym urządzeniem pokładowym przeznaczonym dozbierania danych jest stabilizowana kamera zapewniającaprzesyłanie obrazu w dzień i w nocy a wszystko w czasierzeczywistym. Dodatkowe wyposażenie pokładowe stanowi miotaczświec dymnych. Do zabezpieczenia całości czynnościoperatorskich związanych ze sterowaniem działalnościąjednostki służy pojedynczy komputer przenośny.

Tabela 3. Zestawienie podstawowych danych bezzałogowej jednostki nawodnej Sentry

źródło: Opracowanie własne, Na podstawie: www.gizmag.com/go/8040/

Stingray

Producent

Długość [m]

Szerokość[m]

Wysokość [m]

Prędkośćmax.[w]

Autonomiczność[h]

QinetiQ 3,5 1.25 1.1 50 6

11

Izraelski Stingray skonstruowany został przez izraelskiekonsorcjum Elbit Systems. Po raz pierwszy zaprezentowanyzostał w Turcji podczas International Defense Industry Fair(IDIF) w roku 2005. Osiągający prędkość maksymalną 40 w pojazdwyposażony zostałw system stabilizacji zabezpieczający jednostkę przedwywróceniem do góry dnem.7 Mechanizmy pokładowe jednostkimieszczą się w dwóch niezależnych przedziałach. Sterowanieodbywa się za pomocą jednostanowiskowej konsoli operatorskiej,posiadającej opcje tworzenia scenariusza misji.

FOTO 6.

źródło: www.defense-update.com/products/s/stingray.htm

Tabela 4. Zestawienie podstawowych danych bezzałogowej jednostki nawodnejStingray

źródło: Opracowanie własne, Na podstawie: www.defense-update.com

MUSCL

7 http://defense-update.com/products/s/stingray.htm

Producent

Ładowność

[kg]

Prędkośćmax.[w]

Autonomiczność[h]

ElbitSystem

s

150 40 8

12

Nazwa MUSCL jest w rzeczywistości skrótem od ModularUnmanned Surface Craft. Kolejny przedstawiciel jednostek Xclass, przeznaczony jest do wykonywania monotonnych,czasochłonnych oraz opartych na tych samych scenariuszachmisji dozorowych i patrolowych. 8

Biuro wykonawcze programu okrętu strefy litoralnej(Program Executive Office, Littoral Combat Ships PEO LCS)dostarczyło pierwsze trzy egzemplarze bezzałogowców MUSCL,które rozpoczęły służbę w U.S. Navy’s Riverine Group One.

Jednostka może być kierowana z pokładu łodzi szturmowychlub patrolowych, wykonujących zadania na rzekach,rozlewiskach, zatokach, itp. Biorąc pod uwagę budowę jednostkidoskonale nadaje się ona do kontrolowania konstrukcji mostów ipirsów od strony powierzchni wody. Ponadto wśród zadańprzewiduje się monitorowanie torów wodnych czy rozpoznanie.

Sea OWL Mk II USV

Sea OWL Mk II skonstruowany został przez WamiltonsTeixeira (USA) przy współpracy z Navtec, Inc.

Pierwszy bezzałogowiec OWL powstał już w roku 1985. Odroku 1989 jednostka znajduje się w służbie US NAVY. Producencichwalą się, iż została w pełni operacyjnie sprawdzona podczasdziałań na Bliskim Wschodzie w latach 1995-1997. Jednostkawykonuje zadania związane z zabezpieczeniem portów wBahrajnie. Ponadto przechodziła testy w Cieśninie Malakka oraz słynnej z ostatnich doniesieńprasowych Cieśninie Ormuz. Charakterystyczny zestawoptoelektroniczny pojazdu został opracowany w roku 1991.9

Pojazd napędzany jest przez zmodernizowany układ skuterawodnego. Po wielu latach testów, projekt osiągnął wysokipoziom zaawansowania technologicznego i w chwili obecnejkonsorcjum producenta posiada możliwość budowy jednostekbezzałogowych wielkości od 3 do 21 m. Przez lata projekt SeaOWL ewoluował do poziomu Mk XX w roku 2010.

FOTO 7.

8 http://www.unmanned.co.uk/9 http://www.universalsecureapplications.com

13

źródło: www.defense.gov

Tabela 5. Zestawienie podstawowych danych bezzałogowej jednostki nawodnejSea OWL Mk II USV

Producent

Długość [m]

Szerokość[m]

Zanurzenie[m]

Prędkośćmax.[w]

Zasięgsterowania

[Milemorskie]

Wamiltons

3 1,5 0,2 40 10

źródło: Opracowanie własne, Na podstawie:www.wamiltons.com

14

Silent Patrol R/ASV

Zdalny, autonomiczny pojazd nawodny (Remote/ AutonomousSurfach Vehicle R/ASV) Silent Patrol to tani, trzykadłubowy dron dozastosowań na akwenach jezior, rzek i morza otwartego. Bez wątpienia budowa jednostki zapewnia jejwłaściwości odpowiednie do wykorzystania sensorówzamontowanych na pokładzie, takich jak sonar czy systemtelemetryczny. Jednostka może być z łatwością wodowana znabrzeży i niewielkich jednostek.10

FOTO 8.

źródło: www.infratech.us/Pages/SilentPatrol.cfm

Tabela 6. Zestawienie podstawowych danych bezzałogowej jednostki nawodnej Silent Patrol R/ASV

źródło: Opracowanie własne, Na podstawie: www.infratech.us

E.M.I.L.Y.

10 www.infratech.us

Producent

Długość[m]

Szerokość[m]

Zasięgsterowan

ia[Mile

morskie]

Prędkośćmax.[w]

Autonomiczność[h]

Infratech

4.4 2 15 4 48

15

Firma Hydronalix (USA) zajmująca się między innymiprodukcją szybkich łodzi motorowych, proponuje swój SmallUnmanned Surface Vehicles (SUSV). Na jego podstawie powstałbardzo interesujący pojazd bezzałogowy, przeznaczony doratowania życia ludzkiego na morzu. Może operować po dosłownym„wyrzuceniu” pojazdu za burtę jednostki lub wprost z plaży.Stanowisko do kierowania może zostać umiejscowione nawet napokładzie śmigłowca. Tabela 7. Zestawienie podstawowych danych bezzałogowej jednostki nawodnejSUSV

Producent

Długość [m]

Szerokość[m]

Wysokość [m]

Masa[kg]

Ładowność

[kg]

Prędkość

max.[w]

Prędkość

Robocza

[w]

Autonomiczność

[min]

Hydronalix

1.32 0.36 0.35 6.8-18 2-11 34 4 75(34w)160

(20w)1036(4w)

źródło: Opracowanie własne, Na podstawie: www.hydronalix.com/

Dron znalazł zastosowanie w bezpośrednim niesieniu pomocytonącym, surferom i innym osobom wymagającym natychmiastowejinterwencji ze strony służb ratowniczych. Podstawowe daneEmergency Integrated Lifesaving Lanyard (w skrócie nazwanegoE.M.I.L.Y.) różnią się nieznacznie od przywołanych wcześniejparametrów SMSV. Przy utrzymaniu prędkości patrolowej napoziomie 4 w, jednostka jest w stanie operować przez okres 518minut. Przy prędkości maksymalnej ok. 34 w czas ten skraca siędo 35 minut.. Masa jednostki w tej konfiguracji wynosi 11 kg.11

Jest ona w stanie przebyć ok. 80 mil na jednorazowym zapasieenergii. Atutem może tu okazać się sonar montowany na dziobiebezzałogowca przeznaczony do poszukiwania potrzebującychpomocy w wodzie oraz algorytm opracowany na podstawiedoświadczenia ratowników. Do grudnia 2010 roku dron przeszedłtesty na 25 plażach USA w tym na niebezpiecznym odcinku ZumaBeach plaży w Maliku. Koszt E.M.I.L.Y. to 3,5 tys. dol.12 11 http://www.hydronalix.com12 http://abetter-design.com/tag/robot/page/2/

16

Tabela 8. Zestawienie podstawowych danych bezzałogowej jednostki nawodnej E.M.I.L.Y.

Producent

Długość [m]

Szerokość[m]

Wysokość [m]

Masa[kg]

Prędkośćmax.[mph]

Prędkość

Robocza

[mph]

Autonomiczno

ść[min]

Hydronalix

1.37 0.41 0.2 11 34 4 518(4w)35

(34w)

źródło: Opracowanie własne, Na podstawie: www.hydronalix.com/

FOTO 9.

17

źródło: www.hydronalix.com/images.html

Piraya

Od początku prac nad szwedzkimi, szybkimi bezzałogowymijednostkami nawodnymi główny wysiłek naukowców firmy Kockums,skupiony był nad systemami sterowania kilku (kilkunastu)jednostek jednocześnie. Na potrzeby pierwszych prób tego typurozwiązań, zbudowano 4 jednostki o roboczej nazwie Piraya. Zewzględu na małe rozmiary określane są one mianem miniaturowychjednostek bezzałogowych (unmanned miniatime vessels). Odpoczątku projektem zainteresowana była marynarka, służbyodpowiedzialne za bezpieczeństwo portów oraz morskich granicpaństwa. Skuteczność tego typu jednostek mają dodatkowopodkreślić zapowiedzi twórców, zapewniających, iż te małeplatformy mają być „najgorszym koszmarem przemytników”.13

Sukcesem zakończyły się próby prowadzenia misji przez

13 www.defpro.com

18

wszystkie 4 platformy jednocześnie sterowane z tej samejkonsoli przez pojedynczego operatora.

W jednostki te mogą być z powodzeniem wykorzystywanewszystkie wymienione wcześniej służby, gdyż przewidzianomożliwość adaptacji wyposażenia pokładowego zgodnie zespecyfiką każdej z nich.

Technicy firmy Kockums nie ukrywają, iż Piraya to projekt,dzięki któremu rozwijane są prace nad systemami kontroli orazkomunikacji a zyskane na tym polu doświadczenie i gotowe rozwiązania będą mogły być z łatwością przeniesionena pokłady zdecydowanie większych jednostek (np. Combat Boat90 – 16 m długości).

FOTO 10.

źródło: www.kockums.se/en/products-services/naval-surface-ships/coast-guard-security/

Tabela 9. Zestawienie podstawowych danych miniaturowej bezzałogowej jednostki nawodnej Piraya

Producent

Długość [m]

Szerokość[m]

Masa[kg]

Ładowność[kg]

Prędkośćmax.[mph]

Zasięg [Milemorskie]

Autonomiczno

ść[min]

Kockums

4 1.4 400 100 20 60

19

źródło: Opracowanie własne, Na podstawie: www.hydronalix.com/

Łodzie ASV

C- Target 3 - Naval Target DroneASV Ltd, założona w 1998 roku, jest częścią

międzynarodowego konsorcjum skupiającego firmy przemysłumorskiego. Jednym z produktów firmy są bezzałogowe jednostkinawodne „cele” przeznaczone do praktycznego szkolenia załógokrętów wojennych w przeciwstawianiu się zagrożeniom asymetrycznym. Firmaproponuje wykorzystanie specjalnie wykonanych w tym celu USVimitujących zagrożenie ze strony łodzi Fast Inshore AttackCraft (FIAC).

Ultralekka (wykonana z aluminium), wysoce manewrowajednostka napędzana jest dopuszczanym silnikiem zaburtowym(Mercury 30 KM) , osłoniętym panelami stanowiącymi osłonębalistyczną. Dla ułatwiania wodowania i odzyskiwania jednostkiz powierzchni wody, bezzałogowiec posiada pojedynczy uchwytkonstrukcyjny przymocowany do pokładu. Ponadto jednostkaposiada budowę modułową i może być rozłożona na czastransportu i zmontowana na miejscu przeznaczenia co znacznie zmniejszawymiary ładunku. Cały zestaw składa się z czterech elementów:dwóch składanych części łodzi, walizy z komputerem sterującym oraz małej podstawy transportowej dlaczęści rufowej kadłuba.

Tabela 10. Zestawienie podstawowych danych miniaturowej bezzałogowejjednostki nawodnej ASV C Target 3 – Naval Target Drone

Producent

Długość [m]

Szerokość[m]

Masa [kg]

Wysokość[h]

Zapaspaliwa[l]

Prędkośćmax.[w]

ASV 3.5 1.4 325 1.3 25 20 – 25

źródło: Opracowanie własne, Na podstawie: www.asvglobal.com/

Foto. 11.

20

źródło: www.asvglobal.com/

Bezzałogowiec, poza pełnieniem roli jednostki celu możeholować przeznaczony do praktycznego wykonywania zadańartyleryjskich zestaw balonów (długość 3 m masa ok. 30 kg).Podobne przeznaczenie charakteryzuje dron o nazwie Roboski,będący dosłownie zaadaptowanym skuterem wodnym wykorzystywanymdo ćwiczeń w obronie bezpośredniej przez zagrożeniamiasymetrycznymi. Podczas atlantyckiej fazy ćwiczeń UNITAS 52(2011 r.) praktyczne umiejętności zwalczania tego typujednostek ćwiczyły siły morskie USA, Brazylii, Meksyku orazArgentyny.14

FOTO 12.

14 http://www.usstopekaclg8.org/TodaysNavyPhotos/Robo-Ski.htm

21

źródło: www.usstopekaclg8.org/TodaysNavyPhotos/Robo-Ski.htm

C-STAT 2, C-STAT 3

Produktem firmy ASV jest bezzałogowy system zdolny dosamodzielnego utrzymywania pozycji na morzu, bez potrzebykotwiczenia. W zależności od wielkości, jednostki te mogępełnić służbę od 4 do 15 dni (przy prądzie morskim dochodzącymdo prędkości 3 w i stanie morza 3º). Zamontowany na pokładziedynamiczny system pozycjonowania, którego część napędowąstanowi hybrydowy zestaw dieslowsko-elektryczny, współpracujez odbiornikiem GPS. Kadłub został zoptymalizowany pod kątemprzewidywanych zadań i łatwości obsługi operatorskiej (w tymwodowania i podnoszenia). 15

Tabela 11. Zestawienie podstawowych danych bezzałogowych jednosteknawodnych C-STAT 2 i C-STAT 3.5

Nazwa Producent

Długość [m]

Masa [kg]

Ładowność [kg]

C-STAT 2 ASV 2 240 20C-STAT 3 ASV 3.5 670 50

źródło: Opracowanie własne, Na podstawie: www.asvglobal.com/

Podsumowanie

15 http://www.asvglobal.com/

22

Bez wątpienia bezzałogowe jednostki nawodne klasyfikowaneprzez The Navy Unmanned Surfach Vehicle (USV) Master Plan, jako X classposiadają zalety predestynujące je do wykorzystania wzintegrowanych systemach bezpieczeństwa portów. Ponadto,odpowiednio wyposażone mogę z powodzeniem wykonywać misjepatrolowania, ochrony, tworzenia barier inspekcyjnych naakwenach red, kotwicowisk i podejściowych torów wodnych. Ichwykorzystanie uzależnione jest w znacznym stopniu od specyfikirejonu działania. Możliwość ich efektywnego użycia warunkujebowiem ograniczona dzielność morska i niewielki zasięg tychjednostek. Z powodzeniem mogą patrolować rzeki, jeziora,zalewy, wody zatok gdzie z racji swojego niewielkiegozanurzenia są w stanie docierać znacznie dalej niżkonwencjonalne jednostki załogowe. Szczególnie przydatne mogąokazać się w patrolowaniu granic państwowych przebiegającychprzez akweny śródlądowe jak rozlewiska itp. Ponadto stanowićmogą ważne ogniwo portowych systemów bezpieczeństwa przedzagrożeniami terrorystycznymi oraz ekologicznymi (rozlewy,wycieki substancji niebezpiecznych do wody i powietrza).Służby portowe wyposażone w pojazdy bezzałogowe, nawet te niedysponujące prędkościami umożliwiającymi im podejmowaniedziałań interwencyjnych, zyskałyby przydatne narzędzie domonitorowania stanu infrastruktury portowej, patrolowaniaportu, prowadzenia sondaży batymetrycznych czy obserwacjihydrometeorologicznych. Platformy dysponujące dużą prędkością,odpowiednio wyposażone mogą posłużyć do aktywnegozabezpieczenia akwenów red, torów podejściowych i kotwicowisk wraz z jednostkami tam się znajdującymi.

Na otwartym morzu jednostki omawianej klasy wykorzystywanemogą być, jako istotny element prowadzenia ćwiczeń z użyciemuzbrojenia defensywnego okrętu. Wreszcie drony niewielkichwymiarów posiadają potencjalne możliwości wykorzystania wzadaniach rozpoznawczych.

W artykule przedstawione zostały tylko niektórekonstrukcje bezzałogowych jednostek nawodnych X class. Narynku komercyjnym dostępnych jest wiele sprawdzonych w działaniu systemów wykonujących zadania na rzecz szerokorozumianego bezpieczeństwa. Zupełnie inną grupę stanowiąnatomiast konstrukcje akademickie i pół amatorskie,wykorzystywane do zbierania danych o środowisku naturalnym,śledzenia tras wędrówek ssaków morskich czy badań nadekologią. Rozpiętość potencjalnych zastosowań jest więc

23

imponująca i to właśnie przeznaczenie oraz charakter misjiwpływa w sposób znaczący na kształt kadłuba, prędkość czywyporność jednostki. Bez wątpienia jednostki tego typu sąbardzo użytecznym narzędziem w badaniach nad nowymirozwiązaniami, dotyczącymi wszystkich poruszonych problemów.

Tabela 12. Zestawienie podstawowych danych bezzałogowych jednosteknawodnych przedstawionych w opracowaniu

Nazwa Producent

Długość [m]

Szerokość[m]

Wysokość[m]

Masa[kg]

Ładowność[kg]

Prędkość[w]

Autonomiczność[h]

Blackfish

QinetiQNorthAmerica

3,22 - - 515 150 < 45 1

Sentry QinetiQ 3,5 1.25 1.1 - - 50 6Stingra

yElbit Systems

- - - - 150 40 8

24

Sea OWLMk II

Wamiltons

Teixeira

3 1,5 - - - 40 -

SUSV Hydronalix

1.32 0.36 0.35 6.8-18

2-11 4-34 8 (4w)0,5

(34w)SilentPatrolR/ASV

Infratech

4.4 2 2.6 - - 4 48

E.M.I.LY.

Hydronalix

1.37 0.41 0.2 11 - 4-34 8 (4w)

Piraya Kockums 4 1.4 - 400 100 20 -Roboski 2.7 1.2 160 42

CTarget

3

ASV 3.5 1.4 1.3 325 - 20 –25

-

C-STAT2

ASV 2 - - 240 20 - 96

C-STAT3

ASV 3.5 - - 670 50 - 360

źródło: Opracowanie własne, na podstawie danych przedstawionych w opracowaniu

25