ความงามทางวรรณศิลป์ในเสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน...

วารสารบณฑตศกษา มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณ ในพระบรมราชปถมภ ปท 12 ฉบบท 3 กนยายน – ธนวาคม 2561

ความงามทางวรรณศลปในเสภาเรองขนชางขนแผน

THE BEAUTY OF LITERARY ART IN SEPHA KHUN CHANG KHUN PHAEN

วรกล เจรญสข

Veerakul Charoensuk

อาจารย สาขาวชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาญจนบร

จงหวดกาญจนบร E-mail: [email protected]

บทคดยอ บทความนมวตถประสงคทจะศกษาความงามทางวรรณศลปในเสภาเรองขนชางขนแผนเพอให

ทราบถงคณคาของวรรณคดเรองนมากยงขน ผลการศกษาพบวา ผประพนธเสภาเรองขนชางขนแผนมความสามารถในการใชรปแบบของวรรณศลปทโดดเดน 3 รปแบบ คอ 1) กลวธทางเสยง 2) กลวธทางความหมาย และ 3) รสวรรณคด นอกจากนผประพนธ ยงสามารถเลอกสรรค าตาง ๆ มาใชไดอยางเหมาะสม โดยค าทเลอกมาใชมกเปนค าทเรยบงายมไดใชค าทมาจากภาษาบาล – สนสกฤต แตสามารถสรางความงามทางดานวรรณศลปไดอยางเดนชดในระดบค าและระดบความ ใหเกดความไพเราะ สละสลวย ทงในดานเสยงและความหมายอนสงผลไปสผอานและผฟงใหไดรบ รสวรรณคดไดอยางลกซง

ค าส าคญ ความงามทางวรรณศลป กลวธทางเสยง กลวธทางความหมาย รสวรรณคด เสภาเรองขนชางขนแผน

ABSTRACT This article aims to study about the beauty of literary art in Sepha Khun Chang

Khun Phaen in order to understand the value of this literature increasingly. The result shows that the authors of Sepha Khun Chang Khun Phaen are capable of using the outstanding literary art of techniques, which can be categorize into 3 groups, namely, 1) technique of sound, 2) technique of meaning, 3) rasa. Furthermore, the authors can select and use the words appropriately. Most of the words are simple, and they do not use Pali - Sansakrit words. However, they can obviously create the literary art in both words and meaning that affect the sweetness and beauty of sound. So, the literary art in Sepha Khun Chang Khun Phaen can make the reader and listener feeling deeply.


267

Keywords The beauty of Literary Art, Technique of sound, Technique of meaning, Rasa, Sepha Khun Chang Khun Phaen บทน า เสภาเรองขนชางขนแผน เปนวรรณคดทมชอเสยง ไดรบความนยมเปนอยางมากและคงอยคกบสงคมไทยมาอยางยาวนาน เนองจากเปนวรรณคดทสามารถสะทอนภาพวถชวตของคนในสงคม ขนบธรรมเนยม ประเพณ และวฒนธรรมของชาตไทยไวอยางครบถวน (วเชยร เกษประทม, 2555) มการสนนษฐานวา เสภาเรองขนชางขนแผน นาจะเปนเรองทเกดขนจากเคาโครงเรองจรง ตวละครแตละตวมชวตอยในสมยกรงศรอยธยา ผคนในยคสมยนนสามารถจดจ าและบอกเลาเหตการณตาง ๆ สบตอกนเรอยมาแบบมขปาฐะ ตอมากมการดดแปลงโดยเพมเตมเนอหาจนมลกษณะคลายกบนทานเพอใหเกดความสนกสนานนาตดตามมากยงขน (ศกดา ปนเหนงเพชร, 2517)

เสภาเรองขนชางขนแผน เปนวรรณคดทมการประชมนกปราชญราชกวชวยกนน าเรองราวทเลาขานสบตอกนมาตงแตสมยกรงศรอยธยามาแตงขนใหเปนเรองของ “สามญชน” มไดเปนเรองของ “ราชส านก” มเนอหาทสนก สะเทอนอารมณ ใหแงคด และมความไพเราะดวยส านวนโวหาร (รนฤทย สจจพนธ, 2549) ในทก ๆ ตอนมการถายทอดเรองราวโดยใชถอยค าทเรยบงายและเปนภาษาทผอานและผฟงสามารถท าความเขาใจไดในทนท เชน “... เงยหนาขนเถดเจาพมเพอน แกมเปอนมาจะเชดนาตาให

อยาโศกนกเลยเจาจะเศราไป ดวงใจพไมลมคาสญญา ...” (เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555)

ขอความจากตวบทขางตน แสดงใหเหนลลาของบทประพนธทมลกษณะคลายกบภาษาพดเปนอยางมาก มการแสดงกรยาอาการท ออนโยนของพลายแกว (เณรแกว) ในขณะทปลอบ นางพมพลาไลย และยนยนวาตนจะแตงงานกบนางตามทสญญาไว สวนในดานภาษามความกระชบ ใชค างาย ค าศพททปรากฏเปนค าทสามารถท าความเขาใจและสอความไดในทนท ทงนยงสามารถสอใหเหนอารมณความรกของตวละครไดอยางชดเจน ซงถอไดวาลกษณะดงกลาวเปนความงามทางดานวรรณศลปทปรากฏเดนชดในตวบท

นอกจากน เสภาเรองขนชางขนแผน ยงไดรบการยกยองจาก “วรรณคดสโมสร” ในสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว ใหเปน “ยอดของกลอนสภาพ” เนองจากมรปแบบของ ค าประพนธประเภทกลอนสภาพทมความโดดเดนทางดานการใชภาษาในลกษณะของการใชภาษาทเรยบงายแตมความงดงาม แมวาจะมผประพนธหลายคนแลวน ามารวบรวมขนเปนเรองตดตอกน แตเนอหาในแตละตอนกมความสอดคลองและด าเนนตอไปไดโดยมไดเกดขอบกพรอง รวมทง มความไพเราะทางดานวรรณศลปในแตละตอนปรากฏอยเปนจ านวนมาก ทงนอาจเปนเพราะผทประพนธในแตละตอนลวนเปน “กว” ทมฝมอ ท าใหวรรณคดเรองนไดรบความนยมจากผอานและผฟงตงแตอดตจนถงปจจบน (เอกพงศ ประสงคเงน, 2548)

จากเนอหาขางตนพอทจะกลาวโดยสรปไดวา เสภาเรองขนชางขนแผน ถอเปนวรรณคดเอกเรองหนงในสงคมไทยและไดรบการยกยองจากผอานวา ผประพนธแตละทานมความสามารถ


268

ในการปรงแตงภาษาดวยถอยค าทเรยบงายใหเกดความงดงามไพเราะ ซงเปนความโดดเดนในเชงวรรณศลป ดงนนผเขยนจงสนใจศกษาเรองความงามทางวรรณศลปในรปแบบตาง ๆ โดยประยกตใชกรอบความคดของ ธเนศ เวศรภาดา (2549) จากเอกสาร “หอมโลกวรรณศลป” และสจตรา จงสถตยวฒนา (2549) จากเอกสาร “เจมจนทนกงสดาล : ภาษาวรรณศลปในวรรณคดไทย” มาใช ในการศกษาเพอใหทราบและตระหนกถงคณคาของวรรณคดของไทยเรองนมากยงขน โดยใน เสภาเรองขนชางขนแผน ผเขยนสามารถจ าแนกรปแบบของวรรณศลปไดเปน 3 รปแบบ หลก ๆ ไดแก 1) กลวธทางเสยง 2) กลวธทางความหมาย และ 3) รสวรรณคด ดงน1 กลวธทางเสยง

กลวธทางเสยง คอ เสยงของถอยค าทปรากฏใน เสภาเรองขนชางขนแผน ทผประพนธ ไดสรางสรรควรรณศลปอนมความไพเราะสละสลวยขนมา เพอใหสอดคลองกบบรบทของเนอหา ในแตละตอน กลวธทางเสยงดงกลาวประกอบดวย สมผส และจงหวะ ดงน

1. สมผส เปนวธการสรางความงามทางเสยงทผประพนธในสงคมไทยมความนยมมาก มกจะประพนธโดยการเลนเสยงสมผสภายในตวบท ไดแก สมผสสระ พยญชนะ หรอวรรณยกต เพอใหเกดความไพเราะในดานเสยงใหกระทบอารมณผอาน เชน

“... โจนลงกลางชานรานดอกไม ของขนชางปลกไวอยดาษดน รวยรสเกสรเมอคอนคน ชนชนลมชายสบายใจ กระถางแถวแกวเกดพกลแกม ยสนแซมมะสงดดดไสว สมอรดดดทรงสมละไม ตะขบขอยคดไวจงหวะกน ตะโกนาทงกงประกบยอด แทงทวยทอดอนพรมนมสวรรค บางผลดอกออกชอขนชชน แสงพระจนทรจบแจมกระจางตา ยสนกหลาบมะลซอน ซอนชชกลนถวลหา ลาดวนกวนใจใหไคลคลา สายหยดหยดชาแลวยนชม ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนแสดงใหเหนถงความงามทางดานการเลนเสยงสมผสในทปรากฏทงการสมผสสระ

และสมผสพยญชนะ ตวอยางการสมผสสระ เชนค าวา ชาน - ราน, ค าวา ชาย - สบาย, ค าวา แถว - แกว, ค าวา รด - ดด สวนตวอยางการสมผสพยญชนะ เชนค าวา ชน - ชาย, ค าวา แกว - เกด - แกม, ค าวา แทง - ทวย - ทอด, ค าวา จนทร - จบ - แจม - จาง การสมผสสระและการสมผสพยญชนะภายในวรรคแตละวรรคชวยใหเกดลลาของเสยงในตวบทท าใหรสกถงความพลวไหวมชวตชวาและ มความไพเราะเปนอยางมาก

1บทความนผเขยนขอยกตวอยางตวบททมความงามทางวรรณศลปรปแบบตาง ๆ ทชดเจนใหเหน

พอสงเขป เนองจากในตวบทแตละตอนมความงามทางวรรณศลปรปแบบตาง ๆ ปรากฏอยเปนจ านวนมาก รวมทง มขอจ ากดในเรองของจ านวนหนากระดาษ


269

2. จงหวะ เปนวธการสรางความงามทางเสยงในค าประพนธ เพราะฉนทลกษณทกชนดลวนมจงหวะจะโคนตามแบบแผนก าหนด แตเปนทนาสงเกตวาบทประพนธบางวรรคหรอบางบทผประพนธตงใจทจะเลนจงหวะเปนพเศษ ไดแก จงหวะกระชน จงหวะเนบชา ทงนจะขนอยกบการเลอกเสยงของค า แตละค าใหเขากบบรรยากาศในบทประพนธ เชน “... หมนหาญยางเทาเงองาวฟาด แคลวคลาดมไดของตองปลายขน

เจาพลายแกวฉวยมดหมอมนตร แทงปงหนงยนไมเขามน หมนหาญฟนผบแผนรบผวะ เอากรชแยงแทงฉวะแลวไพลหน ปดปองคลองแคลวพนลวน สกนพกใหญไมเสยท หมนหาญถองาวยาวกวากรช ขนแผนชดเขาขยบโขยกหน กรชแทงงาวฟาดพลาดทกท หมนหาญตแผนตาดวยกรชตง หมนหาญฟนผบแผนรบผวะ เอากรชแยงแทงฉวะเขาตาผง หมนหาญเซแผนซาลมควาตง แผนทะลงเหยยบคออายพอตา ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนเปนการใชถอยค าทแสดงใหเหนถงจงหวะและลลาทรนแรง กระแทกกระทน

เนองจากเปนฉากของการตอสระหวางขนแผนกบหมนหาญ มการใชค าแสดงเสยงของการตอส เชน ค าวา ผบ - ผวะ - ฉวะ รวมทงมการใชค าทท าใหเหนจงหวะของการตอส เชนค าวา ขยบโขยก - ต - ตา - ตง - เซ - ซา ทท าใหสามารถจนตนาการภาพของการตอสในครงนไดอยางมจงหวะทชดเจน

กลวธทางความหมาย กลวธทางความหมาย คอ ความหมายโดยตรงและโดยนยของถอยค าหรอขอความทปรากฏใน เสภาเรองขนชางขนแผน ซงผประพนธไดเลอกสรรถอยค าตาง ๆ มาเรยงรอยใหเกดความงามทางวรรณศลป โดยถอยค าทปรากฏสามารถสอหรอถายทอดความหมายไดอยางแยบยล ซงกลวธทางความหมายดงกลาวประกอบดวย ค า และเนอความ ดงน

1. ค า 1.1 การสรรค า คอ การเลอกใชถอยค าใหเหมาะสมกบเนอความ บรบท ตวละคร ไดแก

การเลอกใชค าทมศกดสงสรางลลาใหงดงาม การสรรค าใน เสภาเรองขนชางขนแผน นถอเปนสงท โดดเดนทสดกวาได เนองจากผประพนธแตละทานมการเลอกสรรค า โดยเฉพาะค าศพทธรรมดาทวไป แตมความหมายทลกซงกระทบอารมณผอานและผฟงไดเปนอยางด เชน

“... แลเหนเขาเงาเงอมชะงอนชะโงก เปนกรวยโกรกนาสาดกระเซนซาน โครมครกกกกองทองพนานต พลงพลานมาแตยอดศขรนทร เปนชะวากวงเวงตะเพงพก แงชะงกเงอมชะงอนลวนกอนหน บางใสสดหยดยอยเหมอนพลอยนล บางเหมอนกลนพรอยหอยเรยงราย ตรงตะพกเพงผาศลาเผน ชะงกเงนเงอมงอกชะแงหงาย ทหบหวยเหวหนบนทลาย เปนวงโวงโพรงพรายดลายพรอย บางเปนยอดกอดกายตะเกะตะกะ ตะขรตะขระเหยนหกเปนหนหอย ขยกขยกหยดหยอดเปนยอดยอย บางแหลมลอยเลอมสลบระยบยบ


270

บางงอกเงาเปนเงยงบางเกลยงกลม บางเปนโปปมเปนปมกะปบกะปบ บางปอกแปวเปนพดลบลบ โลงตะลบแลตลอดยอดศขรนทร ... (เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555)

ตวบทขางตนเปนการพรรณนาธรรมชาตทผประพนธมการเลอกสรรค ามาเรยงรอยไดอยางไพเราะ สามารถสรางจนตภาพของขนเขาทมการแปรสภาพไปในลกษณะตาง ๆ เชน เสยงพยญชนะตน “ง” ในค าวา งอก - เงา - เงอม - เงยง - ชะงอน - ชะโงก - ชะงก - ชะแง - แง หรอเสยงสระ “อะ” ในค าวา กะปบกะปบ - ตะเกะตะกะ - ตะขรตะขระ ทชวยใหผอานและผฟง เกดจนตนาการถงภาพขนเขาทมสภาพขรขระ เนองจากค าทผประพนธเลอกใชสอดคลองกบภาพ ทผประพนธตองการสอใหเหนถงภาพธรรมชาตทมความสมจรงไดอกประการหนง 1.2 การเลนค า คอ การน าค าทมรปหรอมเสยงทพองกนหรอใกลเคยงกนมาเลนใน แตละวรรคในเชงการเลนเสยงและความหมาย เพอใหเกดความไพเราะและมความหมายทลกซง ท าใหเกดความเปรยบทกระทบอารมณผอาน เชน

“... ฝงลงไตกงลางลงไขว ลางลงแลนไลกนวนวง ลางลงชงคางขนลางลง กาหลงลงกงกาหลงลง เพกากาเกาะทกกานกง กรรณกากาชงกนชมหลง มดกากากวนลวนกาดง กาฝากกาลงทารงกา ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนเปนการแสดงใหเหนถงการเลนค าทมรปค าเหมอนกนแตมความหมายทตางกน

หรอทเรยกวา “ค าพองรป” รวมทงมการออกเสยงทเหมอนกน เชน ตวบทนจะเหนไดวาผประพนธ มงทจะน าเสนอการเลนค าวา “กา” ทเปนการเรยบเรยงค าใหเกดความงามทางดานเสยงและความหมาย กลาวคอ ค าวา กา ทหมายถงสตวทมปกจ าพวกนกชนดหนงไปพองกบรปของค าวา กา ซงเปนค าประกอบในชอพช ไดแก เพกา - กรรณกา (กรรณการ) - มดกา (มะกา) - กาฝาก นอกจากนยงม ค าวา ลง ทหมายถงสตว ค าวา ลางลง ทหมายถงพช และ ลางลง ทหมายถงลงบางตว ลกษณะของการเลนค าดงกลาวถอไดวาเปนการสรางความงามทางดานวรรณศลปใหผอานและผฟงไดรบความเพลดเพลนไปกบถอยค า 1.3 การซ าค า คอ การใชค าเดยวกนกลาวซ าหลายแหงในบทประพนธแตละบท หรอ แตละวรรค เพอย าเนอความใหหนกแนนขน การซ าค าในเชงวรรณศลปมกซ าค าทส าคญ ซงจะชวยใหเกดความชดเจนหนกแนนของสารทผประพนธตองการทจะสอ เชน “... สงสารตวสงสารผวสงสารบาน สงสารทานมารดานาตาไหล

สงสารสวนหวนหอมสมาลย สงสารทงขาไทสงสารกน ขนแผนแสนโศกสงสารนอง สงสารหองฟกหมอนทนอนนน แตแลแลลบไปเขาไพรวน หนหบหองรองไหในทนอน ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนเปนการแสดงใหเหนถงการซ าค า นนคอค าวา “สงสาร” ซงเปนตวอยางของ การซ าค าทผประพนธตองการจะเนนย าเพอใหเหนถงความ “สงสาร” ความอาลยอาวรณทตวละคร มตอบคคลและสงตาง ๆ แวดลอมทเกยวของ โดยปรากฏภายในจตใจของตวละครภายในเรอง ทงน


271

จะเหนวาการเนนย าเหลานชวยใหผอานและผฟงสามารถเขาใจถงอารมณความทกขโศกทปรากฏอยางชดเจน 2. เน อความ 2.1 โวหาร หรอส านวนโวหาร คอ ถอยค าทมการเรยบเรยง ตกแตงเนอความ หรอส านวนทใชส าหรบการประพนธ จาก เสภาเรองขนชางขนแผน สามารถจ าแนกโวหารทโดดเดนออกเปน 2 ประเภท ดงน 2.1.1 บรรยายโวหาร คอ การเขยนอยางตรงไปตรงมา มงเขาหาสาระของเรองทนท เชน

“... ลงบนไดไปขนสหมอกมา เรยกโหงพรายมาทงนอยใหญ ออกจากกาญจนบรรเขาไพร โหงพรายตามไปเปนโกลา ตดมาหวยโรงหนองตะพาน ขามธารจระเขแลวเขาปา ถงหนองนาบานพลบระยบตา รบมาใกลบานขนชางนน ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนเปนการแสดงใหเหนการบรรยายในตอนทขนแผนเดนทางจากเมองกาญจนบร ไปถงบานของขนชางทอยในเมองสพรรณบร ในตวบทมเนอความทกระชบรดกมตงแตขนแผนออกจากบาน การเตรยมตวทจะเดนทางรวมถงการกลาวถงสถานทตาง ๆ จนไปถงบานของขนชาง ขอความทปรากฏสอความไดอยางตรงไปตรงมา ใชค านอยและเรยบงาย แตสามารถสอความไดอยางครบถวน ทงนอาจเปนเพราะผประพนธไมตองการใหเนอหาของบทประพนธยดเยอและจะชวยใหผอานและผฟงไมเกดความเบอหนาย 2.1.2 พรรณนาโวหาร คอ การเขยนทเนนรายละเอยด ใชภาษาทไพเราะงดงาม มงใหผอานเกดจนตภาพ สรางความเพลดเพลนหรอมงใหเกดความซาบซง เชน “... ยางยงสงโยนโอนสะบด พระพายพดเอนลดสะพรง

ลมกระแทกแตกลนสนนดง ถกรงหนพกยงสยมพ ปลายทอดยอดแยะตลอดไส เปนตะไครคราบเครอะออกเยอะอย กระแตตามกระรอกมาเขาคาร งเขยวเลยวไลตลอดปลาย ลางตนลมตงตละปก รากหกขนแทงระแหงหงาย กะตมกะตมเกะกะปะกนตาย ยอดหวายพนคลมอยซมเซง เปนนากรงรงเรอะอยเฉอะฉะ เขยอะขยะขยกขยยดยยเหยง รงรงรกรยเปนปยเซง กะพะกะเพงพนผกลกหวายไป ลางตนโกรนกรอนจนปลอนเปลอก เทอกถกโคลนชางเอาขางไส เขยวชอมพมชอชออใบ แมงภไชในนอกเปนพรอกโพรง ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนเปนการแสดงใหเหนการ “พรรณนา” อยางเดนชด โดยผประพนธมการเลอกใชถอยค าเพอกลาวถงลกษณะของธรรมชาตอยางตรงไปตรงมาตามความเปนจรง แมวาภาพทผอานและผฟงไดจนตนาการขนจะเปนภาพทดจะไมงดงามนก แตตวบทดงกลาวกลบมลกษณะทางวรรณศลปทงดงาม


272

เหนไดจากการใชค าทมงใหเกดภาพทสมจรง เชนค าวา คราบ - กรง - เขยอะขยะ - ขยกขยย - รงรง นอกจากนยงปรากฏภาพของสงมชวตทก าลงเคลอนไหวอยในธรรมชาตชวยใหเกด ความสมจรง เชน ภาพของกระแต กระรอก ทก าลงวง รวมถงงเขยวทก าลงเลอยอยตามตนไม 2.2 ภาพพจน คอ ค าหรอกลมค าทเกดจากวธการสรรค ามาใชเพอใหเกดภาพทแจมชดและไดความทลกซงขนในใจของผอานและผฟง ค าหรอกลมค าเหลานนถอเปนผลของการใชค าอยางมศลปะโดยใชวธการเปรยบเทยบในรปแบบตาง ๆ ดงน 2.2.1 อปมา คอ การเปรยบเทยบวาสงหนงเหมอนกบอกสงหนงโดยใชค าเชอมทมความหมายเชนเดยวกบค าวา “เหมอน” เชนค าวา ดจ ดง ราว ราวกบ เปรยบ ประดจ เฉก ปาน ประหนง เพยง เพยง เชน

“... จะเสยแรงไปวาพยายาม แมจะเปรยบเนอความใหเขาใจ นางพมพรมเพราดงจนทรา เองเหมอนเตานาอยตาใต ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนเปนตอนทนางเทพทองกลาวถงความงามของนางพมพลาไลยวาเปนผหญงทมความงดงามเปรยบไดกบความงามของ ดวงจนทร ผดกบตวขนชางลกของนางเทพทองทมรปลกษณไมงาม รวมทงไมคควรกบนางพมพลาไลย โดยใชการเปรยบขนชางวาเปน เตานา ทไมมความงามและอยต าตอยไมสามารถเทยบไดกบดวงจนทรทงดงามและสงสง 2.2.2 อปลกษณ คอ การเปรยบสงหนงเปนอกสงหนง ซงมคณสมบตบางประการรวมกน มกใชค าวา “คอ” และค าวา “เปน” แตในบางครงกอาจไมมค าทสอใหเหนการใชอปลกษณโดยตรงเหมอนอปมาแตใชวธกลาวเปนนยใหผอานและผฟงท าความเขาใจเอง เชน “... คดแลวจงวาชางนาหว มาหลงตวหลงหองไมเหนสม แคนนกทมาลกมาลอบชม มายกยอใหนยมเหมอนเยยกน

เตาเตยดอกอยาตอใหตนสง มใชยงจะมายอมไมเหนขน หงหอยฤๅจะแขงแสงพระจนทร อยาปนนาใหหลงตะลงตา ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนเปนการใช “อปลกษณโดยนย” ทไมมการใชค าวา “คอ” และค าวา “เปน” มาแสดงใหเหน แตใชประเภทของสตว คอ เตา นกยง และหงหอย รวมไปถงลกษณะของธรรมชาต คอ แสงของพระจนทร มาเปรยบใหเปนตวละครภายในเรอง ซงปรากฏในตอนทนางแกวกรยากลาวกบขนแผน เมอขนแผนเขามาในหองของนางแลวกลาวชมวานางมความงามคลายนางวนทองท าใหขนแผนเขาใจผดจงไดลอบชมนาง ท าใหนางแกวกรยาโกรธและรสกเหมอนถกเยาะเยยทขนแผนน าตนไปเปรยบกบนางวนทอง ภาพพจนทนางแกวกรยากลาวนจงเปรยบตวของนางเปนเพยง เตา และ หงหอย ทไมอาจเปรยบกบความงามของนางวนทองทเปรยบไดกบ ยง (นกยง) และ แสงพระจนทร 2.2.3 บคคลวต หรอบคลาธษฐาน คอ การสมมตสงตาง ๆ ใหมกรยาอาการความรสกเหมอนมนษย หรอเปนการเปรยบโดยน าสงทไมมชวต หรอสงมชวตทไมใชมนษยมากลาวถงราวกบเปนมนษย เชน

“... ขนแผนบอกวาขาจะไปทพ หมายจะรบไปดวยชวยอาสา เพราะไดเคยเหนใจแตไรมา จะไปไดฤๅวาทานหยอนแรง สหมอกดใจจะไปทพ เตนหรบรองราดดขาแขง


273

ดงบอกวาขาจะไปอยาไดแคลง ขนแผนแจงทวงทกดใจ ...” (เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555)

ตวบทขางตนเปนการใช “สตว” เพอแสดงอากบกรยาของมนษย นนคอผประพนธกลาวถง “มาสหมอก” พาหนะของขนแผนทแสดงความดใจเมอไดพบกบขนแผน รวมทงยงแสดงใหเหนความรสก ดใจทจะไดไปรวมทพกบขนแผนอกครง ตวบทมการใชอากบกรยา เตน และการ ดดขาแขง ซงเปนค าแสดงกรยาทาทางของมนษย ท าใหผอานและผฟงเกดจนตภาพสามารถรบรถงความตนเตน ดใจ ซงเปนอารมณสากลทเกดขนไดทงกบมนษยและสตวใหเกดความชดเจนยงขน 2.2.4 อตพจน คอ การเปรยบเทยบทเกนความเปนจรง มไดเปนการโกหกหลอกลวง แตเปนการเปรยบเทยบเพอใหเนอความทผประพนธสอออกมามความหนกแนน ชดเจนยงขน เชน “... ลาวทองนองรกประจกษจต ดงคมกรชกรดทรวงออกเปนสอง

สะอนออกปากวานาตานอง พอครองเมยอยไมถงป จะจากอกเหมอนตกเมรมาศ จะกลงตายกายขาดลงเปนผ ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนเปนการกลาวถงความตนตระหนก ความกลว และความเสยใจของนาง ลาวทองทตนจะตองถกพรากจากขนแผนไปอยในวงหลวง ตวบทมการกลาวถงอารมณ และความรสกของนางลาวทอง โดยผประพนธมการกลาวเปรยบความทกขทตวละครไดรบวาเปรยบไดกบการ ถกกรชผาอก เปรยบไดกบการตกจากเขาพระสเมรจนรางกายฉกขาด ภาพพจนเกนจรงประเภทน ชวยใหผอานและผฟงสามารถเขาใจถงอารมณความรสกทตวละครก าลงไดรบอยางชดเจน 2.2.5 นามนย คอ การใชค า หรอวล ทบงลกษณะหรอคณสมบตของสงใดสงหนงมาแสดงความหมายแทนสงนนทงหมด เชน

“... ญาตกาหาไหนมใครเลา จะสงขาวปลาหมดคงอดสน จะเปนความถามไถในบรน เงนแตเทาปกรนกไมม

เขาจะเรยกคาฤชาตลาการ จะผกมดรดประจานไมควรท ถาแพลงคงปรบทบทว เลอดเนอเทานเปนเงนทอง ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนเปนการใชภาพพจนประเภท นามนย โดยผประพนธใชค าวา เลอด - เนอ แทน

ความหมายของ “ชวต” ในตวบทเปนการกลาวถงการคดหาทางสคดความของนางวนทองทอาจจะตองใชเงนทองเปนจ านวนมาก ซงในตอนนนางและขนแผนกไมมทรพยสนทจะน าไปสคดได และหากแพคดความกคงไดรบความเดอนรอน คงตองใช เลอด เนอ ซงหมายรวมถง “ชวต” ของ พวกตนแทนเงนคาปรบ 2.2.6 สทพจน คอ การเปรยบเทยบโดยใชค าเลยนเสยงของสงตาง ๆ เชน เสยงดนตร เสยงสตวหรอเสยงในธรรมชาต เชน

“... นกเขาเงอมเขาแลวเคลาค จฮกกจฮกกเฝาคขน อญชนจบกงตนชงชน เบญจวรรณจบเจาเถาวลยเปรยง ไกปาวงกรากกระตากลน ตวผขนเอกอเอกวเวกเสยง เขากนขยคยเขยตวเมยเคยง เหนคนเลยงลดแลงเขาแฝงกอ ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555)


274

ตวบทขางตนเปนการเลยนเสยงของสตวในธรรมชาต ผประพนธไดพรรณนาถงสตว ชนดตาง ๆ รวมกบมการใชการเลยนเสยงของสตวแตละชนด ไดแกเสยง จฮกกจฮกก ของนกเขา และเสยง กระตาก - เอกอเอก ของไกปา ท าใหผอานสามารถทจะจนตนาการถงภาพสตวทมเสยงรองอนสมจรงไปพรอมกน ซงเปนการสรางความงามทางวรรณศลปทผประพนธใชเสรมการพรรณนาไดอยางแยบยล 2.2.7 ปฏพากษ คอ การใชถอยค าทมความหมายตรงกนขาม หรอขดแยงกนมากลาวอยางกลมกลนกนเพอเพมความหมายใหมน าหนกมากยงขน เชน

“... อกเอยเกดเขญเปนสตร พอทจะเปนสขไมสขได ไมรกอายรายชมภรมยไป เพราะไมครองใจจงไดแคน เสยแรงรปงามนามกเพราะ ละมนเหมาะใจชวนเหลอแสน ทดดสนในดนแดน ชวเลาใครจะแมนกไมม ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนเปนภาพพจนปฏพากษ โดยการใช “ภาวะขดแยง” ซงเปนการใชค าหรอ

ขอความทมความหมายตรงกนขาม หรอตางกนมาเปรยบเทยบกน เพอใหเกดความหมายทเดนชด มากยงขน ตวอยางขางตนเปนการน าค าทมความหมายตรงขามกนมาเปรยบเทยบใหเหนเปนค ๆ ไดแกค าวา รปงาม - ใจชว และ ด - ชว ท าใหเหนวาค าทงคมความหมายทตางกนโดยสนเชง ทงนผประพนธอาจตองการสอใหเหนถงความคดของนางวนทองทมความขดแยงอยภายในจตใจเกยวกบเรองของการประพฤตปฏบตตนทผานมาของนางเอง 2.3 สญลกษณ2 คอ การใชสงหนงแทนอกสงหนง เปนการสรางจนตภาพซงใชรปธรรมชกน าไปสความหมายอกชนหนง สวนใหญมกเปนทเขาใจกนในสงคม (ธเนศ เวศรภาดา, 2549) ในวรรณคดไทยโบราณมการใชสญลกษณอยางเปนระบบใน “บทอศจรรย3” โดยใชสญลกษณจากธรรมชาตมาพรรณนาการรวมรกของตวละครอยางประณตเปน “ขนบ” ทางวรรณศลปของไทยประการหนง เชน

“... คอยขยบจบเขยอนแตนอยนอย ฝนปรอยฟาลนสนนเปรยง ลมพดซดคลนส าเภาเอยง คอยหลกเลยงแลนเลยบตลงมา พายหนกชกใบไดครงรอก แตเกลอกกลอกกลบกลงอยหนกหนา ทอดสมอรอทายเปนหลายครา เภตราหยดเลนเปนคราวคราว สมพาสพมดจรมแมนาตน ไมมคลนแตระลอกกระฉอกฉาว ปะสายทองดจตองพายวาว พอออกอาวกพอจมลมลงไป ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนเปนการใชสญลกษณในบทอศจรรย คอ ขนแผนกบนางสายทอง เหนไดจาก

ค าวา สมพาส ทมความหมายวา การอยรวมกน หรอการรวมประเวณ (ราชบณฑตยสถาน, 2556) ทงนผประพนธไดน าเสนอโดยใชสญลกษณทางธรรมชาตทมไดกลาวอยางตรงไปตรงมา เชน ค าวา ฝนปรอย -

2 ในบทความนผเขยนไดจ าแนก “สญลกษณ” ออกจากภาพพจน ดงท สจตรา จงสถตยวฒนา (2549) ไดกลาววา “สญลกษณ ในบรบทการศกษาวรรณคดเปนกลวธทางวรรณศลปประการหนง เปนกลวธทางวรรณศลปทอาจมความสมพนธเชอมโยงกบภาพพจน แตมใชประเภทหนงของภาพพจน”

3บททกลาวถงการรวมรกของตวละคร


275

ฟาลน - ลมพด - คลน - พาย รวมทง การเดนเรอ (สาเภา - เภตรา) มาพรรณนา บทอศจรรยดงกลาว ซงไมสามารถแปลความตามถอยค าได แตตองใชจนตนาการและประสบการณของผอานในการตความจงถอวาเปนกลวธการน าเสนออยางแยบคายทนอกจากจะลดความหยาบโลนในเรองเพศแลวยงชวยใหเกดความงามทางดานการใชภาษาอยางมวรรณศลปอกประการหนง รสวรรณคด4 1. ศฤงคารรส คอ ปฏกรยาทางอารมณทเกดจากการรบรความรกของตวละครกลาวถงสงอนเปนทรก ความรก ความหลงใหล หรอบทบาทการแสดงความรก เชน

“... เจางามปลอดยอดรกของพลายแกว ไดมาแลวแมอยาขบใหกลบหน พสตายไมเสยดายแกชว แกวพอยาไดพราราพนความ พผดพกมาลแกโทษ จงคลายโกรธแมอยาถอวาหยาบหยาม พชมโฉมโลมลบดวยใจงาม ทรามสวาทดนไปไมไยด ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนตอนนเปนการกลาวถงพลายแกวทมความรกตอนางพมพลาไลยเปนอยางมาก จงไดลอบเขาไปหานาง ทงนจะเหนไดจากการทผประพนธใชค าทสอถงอารมณของความรก เชนค าวา ยอดรก หรอค าวา ทรามสวาท ทใชเปนสรรพนามเรยกนางพมพลาไลย ค าดงกลาวเปนค าทมนยถง “นางผเปนทรก” ทมความไพเราะออนหวานท าใหผอานและผฟงเกดความซาบซงใจเปนอยางมาก 2. เราทรรส คอ ปฏกรยาทางอารมณทเกดจากการรบรความโกรธ หรอการกระท าทรนแรงของตวละคร เชน “... วนทองชหนาดาประจาน แมมงอายหวลานหาดไม

จะรสกสานกบางเปนไร เปนบาวไพรบานชองไมนาพา ดแตเทยวโกหกพกลม มนนาตบใหลมจมขหมา ใหหมาฝงถนดพลดเขามา มงหลบตาเฝาประตไมดแล มนมาเทยวเยยวขมแตเปอน อายขเรอนเหาระเบงเซงแซ อตวเมยกบอนหอนแงแง ปลอยโคตรแมมงไวใหองคะนง ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนเปนตอนทนางวนทองรองดาบาวไพรในบานเพอใหกระทบขนชางกบ ยายกลอยและยายสายทพยายามมาสขอนางทงทไมยนยอม ท าใหนางรสกโกรธเปนอยางมาก เหนไดจากการทผประพนธเลอกใชค าทสอถงความโกรธของนางวนทองอยางเหนไดชด เชนค าวา อายหวลานหาดไม - มนนาตบใหลมจมขหมา - อายขเรอน - อตวเมย - โคตรแมมง จะเหนไดวา ค าดงกลาวเปน “ค าบรภาษ” ทรนแรง ท าใหผอานและผฟงสามารถรบรถงความโกรธแคนและ ความไมพอใจของนางวนทองทมตอการกระท าของการกระท าของขนชางไดเปนอยางด

4กสมา รกษมณ (2549) ไดกลาววา “รส คอ ปฏกรยาทางอารมณทเกดขนในใจของผอานเมอไดรบร

อารมณทกวถายทอดไวในวรรณคด”


276

3. วรรส คอ ปฏกรยาทางอารมณทเกดจากการรบรถงความมงมนในการตอสของตวละคร ความกลาหาญพากเพยรเปนหนทางน าไปสความส าเรจ เชน

“... ครานนเถนขวาดชาตกมภล ชมพลขอยบนหลงหาลงไม แกแวงเหวยงเบยงสะบด ชมพลไดทแทงดวยแรงฤทธ ฉบฉบยบยอยดวยรอยแทง จนนาแดงดาดไปดวยโลหต จระเขเถนเหลอทนเหนพนคด พลางนมตดวยพระเวทวทยา อานคาถาถวนคารบรอยแปดท เพศกมภลกกลบเปนมจฉา ชมพลหายกลายเปนสกณา เทยวดาดนคนปลาในวาร ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนเปนการตอสระหวางพลายชมพลกบเถนขวาดทแปลงกายเปนจระเข

เนอความดงกลาวแสดงใหเหนความกลาหาญของพลายชมพลทมความมงมน กลาหาญ และสามารถตอสกบศตรทเกงกาจไดอยางไมลดละ เหนไดจากค าทผประพนธเลอกใชในการน าเสนอการตอสครงน เชน ค าวา ชมพลขอยบนหลงหาลงไม และแมวาเถนขวาดจะพยายามหนไป พลายชมพลกไมละ ความพยายามทจะตามไปตอส โดยแปลงกายเปนนกด าน าไปลาปลาเถนขวาดดงทกลาววา เพศกมภลกกลบเปนมจฉา ชมพลหายกลายเปนสกณา เทยวดาดนคนปลาในวาร ซงท าใหผอานและผฟงไดรสกถงความมงมนในการตอสเพอชยชนะของพลายชมพล 4. พภตสรส คอ ปฏกรยาทางอารมณทเกดจากการรบรความนารงเกยจ หรอนาเบอระอา เปนความรสกอยางหนงทเกดขนจากการไดประสบกบสงทไมพอใจ ไมอยากพบไมอยากไดในสงนน ๆ เชน

“... นางเพททองเหลยวหนาควาลกชาย พลกควาพลกหงายอยตวสน ทดลกบดสเหมอนผปน หวลานในครรภดงดวงเดอน เสยแรงอมทองประคองมา ชกโคตรแมอายหมาขเรอนเปอน เลยงมนไวไยอายเพอนเรอน หวเหมอนโคตรขางไหนใหเกดมา . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . นางเทพทองรองดาอายยาจก ชางเตนหยกหยกเหมอนตลกโขน ยดไวไมนงตละลงทโมน อายผโลนทไหนปนใสมา ไมมใจทจะใครเขาอมช เหมอนคางครอกหลอกกดขายหนา ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนเปนตอนทนางเทพทองใหก าเนดลกของนาง (ขนชาง) จากนนนางพบวาลกทนางใหก าเนดมรปลกษณไมเปนทประทบใจของนางเปนอยางมาก ท าใหนางรสกรงเกยจและไมอยากทจะเลยงด เหนไดจากการทผประพนธเลอกใชค าทสอถงความเกยจชง เชนค าวา ทดลกบดสเหมอน ผปน - เสยแรงอมทองประคองมา - เลยงมนไวไยอายเพอนเรอน - ไมมใจทจะใครเขาอมช - เหมอนคางครอกหลอกกดขายหนา ซงผอานและผฟงจะสามารถรสกไดวา ค าดงกลาวเปนค าทแสดงถงความรสกรงเกยจและไมพอใจของนางเทพทองทมตอขนชางอยางชดเจน 5. ศานตรส คอ ความสงบใจ เปนปฏกรยาทางอารมณทเกดจากการรบรภาวะความสงบ ไมวนวาย ความวเวกเปนสภาพทท าใหอารมณของมนษยสงบ เชน


277

“... ขนไกรไดฟงสหายคอยคลายใจ บรรยายสอนใหทกสงอน คอยระงบดบความโศกา ภาวนาประนมมอถอมน คดถงคณพระพทธพระธรรมนน อภวนทพระสงฆทรงศลา ทงคณบดามาตเรศ บงเกดเกศกอเกลาเกศา ขออานาจจะประกาศแกเทวา ใหทราบทวฟากฟาสธาธาร ดวยตวขาขนไกรกระทาผด ถงชวตจะมวยสงขาร จะตายดวยความสตยปฏญาณ อยางพงศพลายฝายทหารอนชาญชย ปากวาตาปดจตปลง ระงบลงไมพรนหวนไหว กมหนาหลบตาภาวนาไป ไดทใหนวเขาฟนลง ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนกลาวถงตอนทขนไกรถกสงประหารจากเหตทตนฆากระบอตายไปเปน จ านวน

มาก เมอขนไกรยอมรบในชะตากรรมกพรอมทจะรบโทษ โดยท าจตใจใหสงบระลกถงพระรตนตรย คณบดามารดา และเทพยดา กอนทตนจะตองจบชวตลง ในตอนนผประพนธไดเลอกใชถอยค าทมความรสกสงบนงและแสดงถงความเดดเดยว เชนค าวา ระงบดบความโศกา - จะตายดวยความสตยปฏญาณ - ปากวาตาปดจตปลง - ระงบลงไมพรนหวนไหว ถอยค าดงกลาวท าใหผอานและผฟงไดเหนถงความสงบของขนไกรทงทางดานรางกายและจตใจไดอยางเดนชด 6. หาสยรส คอ ความสนกสนาน เปนปฏกรยาทางอารมณทเกดจากการรบรภาวะความตลกขบขน เชน

“... เมยจะตายตามผวกลวผหลอก กลวหายใจไมออกเมออาสญ จะโจนนาใหตายไปตามกน กกลวจระเขมนจะคาบไป เมยจะเชอดคอตายเสยหลายครง แตรอรงกลวเจบไมเชอดได จะผกคอหาเชอกมาเตรยมไว เชอกกใหญกลวจะรดมดตอนคอ ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนกลาวถงตอนทนางศรประจนปลอบนางวนทองเมอรขาววาพลายแกวตาย ซงท าใหนางคดถงสามของนางทตายไปแลว ตวบทแสดงใหเหนความขบขนทผประพนธน าเสนอผานถอยค าทขดแยงทางความคดของนางศรประจน เชนค าวา จะตายตามผว - กลวผหลอก, จะโจน นาตาย - กลวจระเขมนจะคาบไป, จะเชอดคอตาย - กลวเจบไมเชอดได, จะผกคอตาย - กลว (เชอก) จะรดมดตนคอ ถอยค าดงกลาวแสดงใหเหนความตงใจทจะกระท าบางสงบางอยางและความขดแยง ทท าใหไมสามารถท าสงนน ๆ ของตวละครทสามารถสรางความขบขนใหเกดกบผอานและผฟงได 7. กรณารส คอ ปฏกรยาทางอารมณทเกดจากการรบรความทกขโศกของตวละครทอาจเกดจากความผดหวงในความรก หรอการพลดพรากจากกน เชน

“... แลวพาลกออกมาขางทาเกวยน จะจากเจยนใจขาดอนาถใจ ลกกแลดแมแมดลก ตางพนผกเพยงวาเลอดตาไหล สะอนราอาลาดวยอาลย แลวแขงใจจากนางตามทางมา เหลยวหลงยงเหนแมแลเขมน แมกเหนลกนอยละหอยหา แตเหลยวเหลยวเลยวลบวบวญญา โอเปลาตาตางสะอนยนตะลง ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555)


278

ตวบทขางตนกลาวถงนางวนทองกบพลายงามทจะตองแยกจากกนเนองจากนางวนทอง เกรงวาลกจะถกขนชางท ารายจงตองสงใหลกไปอยกบยาเพอความปลอดภย ผประพนธเลอกใชถอยค าทสออารมณโศกเศราเนองจากแมกบลกจะตองแยกจากกน เชนค าวา จะจากเจยนใจขาด อนาถใจ - ตางพนผกเพยงวาเลอดตาไหล - สะอนราอาลาดวยอาลย ถอยค าดงกลาวสามารถสอ ใหเหนถงความโศกเศราระหวางแมกบลกทตองลาจากกนไดกระทบใจผอานและผฟงเปนอยางยง 8. ภยานกรส คอ ปฏกรยาทางอารมณทเกดจากการรบรความนากลว ความรสกหวาดกลว ความกลวรสแหงความทกขเวทนา หรอไดพบกบสงทสยดสยอง เชน

“... วนทองแขงใจเขาในคก แลเหนคนทนทกขสยดสยอง นาเกลยดนากลวหนงหวพอง ผอมกรองรางกายคลายสตวนรก เขาใสคาอาหารไมพานไส เหนวนทองขนไปไหวประหลก เอากลวยทงชงกนตวสนงก ใครมแรงแยงฉกเอาไปกน สดแตมของใหแลวไมเลอก จนชนเปลอกกไมปอกขยอกสน เปนหดฝพพองหนองไหลรน เหมนกลนราวกบศพตรลบไป ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนกลาวถงตอนทนางวนทองไปเยยมขนชางในคก ระหวางทางทนางเดนเขาไป ตองพบกบนกโทษทไดรบความทกขทรมานและมสภาพทท าใหนางหวาดกลวทตองพบกบภาพของความทกขเวทนาจนนางตอง แขงใจ เขาไปในคก ตวบทผประพนธเลอกใชค าทท าใหผอานและผฟงสมผสไดถงความนาสยดสยองของการถกจองจ า และความทกขเวทนาของนกโทษภายในคก เชน ค าวา เหนคนทนทกขสยดสยอง - รางกายคลายสตวนรก - เปนหดฝพพองหนองไหลรน - เหมนกลนราวกบศพตรลบไป 9. อทภตรส คอ ความอศจรรยใจ เปนปฏกรยาทางอารมณทเกดจากการรบรภาวะ นาพศวง เชน “... พอเปนนกแกวแจวสงเสยง ลกเลยงเปนสาลกานน

บนไปจบตนไมอยใกลกน รพดสารพนภาษาคน แตบรรดาคนผดจนเพลน สรรเสรญสองนายทกแหงหน เออชางศกดสทธฤทธเวทมนตร ขาศกไหนจะทนฤทธาเธอ ...”

(เสภาเรองขนชางขนแผน, 2555) ตวบทขางตนกลาวถงเหตการณทขนแผนกบพลายงามแสดงวชา ในเหตการณนท าใหผทได รบชมรสกถงความอศจรรยของวชาไสยเวทยของผทมวชา คอ ขนแผนกบพลายงาม ผประพนธมการใชถอยค าทแสดงถงความพศวง ตนตะลงกบการแสดงวชาในครงน เชนค าวา บรรดาคนผดจนเพลน - ชางศกดสทธฤทธเวทยมนตร ค าดงกลาวชวยใหผอานและผฟงเกดความรสกตนเตน อศจรรยใจ ในฤทธเวทมนตไดเปนอยางมาก สรป การศกษาความงามทางวรรณศลปใน เสภาเรองขนชางขนแผน ท าใหผเขยน พบวา ความงามทางวรรณศลปอนโดดเดนทท าใหวรรณคดเรองนเปนทนยมและไดรบการยกยอง ประกอบดวย 1) กลวธ


279

ทางเสยง 2) กลวธทางความหมาย และ 3) รสวรรณคด ซงเกดจากการทผประพนธแตละทานสามารถเลอกสรรถอยค าตาง ๆ มาเรยงรอยใหเกดเปนความงามทางดานวรรณศลปทมความไพเราะเปนอยางยง ค าตาง ๆ ทปรากฏเปนค าทสามารถอานและเขาใจงาย เนองจากวรรณคดเรองนเปนวรรณคดพนบานใชค าศพทสามญทวไปมไดมการประดษฐค าศพทโดยใชค าท มาจากภาษาบาล - สนสกฤตมาใชมากเหมอนกบวรรณคดราชส านกหลาย ๆ เรองทปรากฏในยคสมยเดยวกน แตค าธรรมดาสามญทผประพนธน ามาใชในวรรณคดเรองนกลบใหความงดงาม โดดเดนทงในดานเสยงและดานความหมาย โดยเหนไดจากการใชโวหารและภาพพจนชนดตาง ๆ ทสามารถสอใหเหนจนตภาพ สออารมณความรสกทสมจรงกระทบใจของผอานและผฟงใหสมผสกบรสวรรณคดไดอยางลกซง ดวยเหตดงกลาวท าใหวรรณคดเรองนยงคงเปนทนยมและไดรบความสนใจจากผอานนบตงแตอดตจนถงปจจบน

บรรณานกรม กสมา รกษมณ. (2549). การวเคราะหวรรณคดไทยตามทฤษฎวรรณคดสนสกฤต. พมพครงท 2.

กรงเทพฯ: ภาควชาภาษาตะวนออก คณะโบราณคด มหาวทยาลยศลปากร วงทาพระ. ธเนศ เวศรภาดา. (2549). หอมโลกวรรณศลป. กรงเทพฯ: ปาเจรา. ราชบณฑตยสถาน. (2556). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2554. กรงเทพฯ:

ราชบณฑตยสถาน. รนฤทย สจจพนธ. (2549). สนทรยภาพแหงชวต. กรงเทพฯ: ณ เพชร ส านกพมพ. วเชยร เกษประทม. (2555). เลาเรองขนชาง - ขนแผน. กรงเทพฯ: พ.ศ. พฒนา. ศกดา ปนเหนงเพชร. (2517). คณคาเชงวรรณคดเรองขนชางขนแผน. วทยานพนธ

ครศาสตรมหาบณฑต แผนกวชามธยมศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สจตรา จงสถตยวฒนา. (2549). เจมจนทนกงสดาล : ภาษาวรรณศลปในวรรณคดไทย.

พมพครงท 2. กรงเทพฯ: โครงการเผยแพรผลงานวชาการ คณะอกษรศาสตรจฬาลงกรณ มหาวทยาลย.

เสภาเรองขนชางขนแผน. (2555). กรงเทพฯ: ศลปาบรรณาคาร. เอกพงศ ประสงคเงน. (2548). ววฒนาการวรรณคดไทย : เอกสารประกอบการสอนรายวชา

208261. ชลบร: คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

ความงามทางวรรณศิลป์ในเสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน...

Documents

Transcript of ความงามทางวรรณศิลป์ในเสภาเรื่องขุนช้างขุนแผน...