คู่่ มื ือ การจััด การ การชุุมื...

FOR TOMORROW

ค�มอการจดการ

การชมนมโดยสงบ เพ�อความหวง

ของพร�งน�

PROTEST

peaceful

PROTEST FOR

TOMORROWค�มอการจดการการชมนมโดยสงบ

เพ�อความหวงของพร�งน�

ค�าน�า ตอใหโลกจะรอนโควดจะระบาดทกคนตองสวมหนากากออกจากบานบรรษทขามชาตจะรำ�ารวยรฐบาลจะรงแกประชาชน กไมสามารถหยดย�งคนตวเลกตวนอยทกเพศวยใหอยน�งเฉยไดดงเชนเกรตาเดกหญงผกลาเร�มตนถอปายเรยกรองหนารฐสภาสวเดนใหแกไขปญหาสภาวะโลกรอน กลมแมหญงท�เลยคดคานเหมองแรทองคำารวมตวกนประทวงเรยกรองสทธชมชนหรอการชมนมใหหยดการคกคามทางเพศท�อเมรกา(MeToo)จนมาถง#ใหมนจบท�รนเราถอยคำาแสดงเจตจำานงในการปดฉากกบส�งท�ทนมาเน�นนาน แตเหมอนเปนการเร�มตนของความหวงอนรำาไรของคนรนใหมกบแฟลชมอบท�เรยงรายกนมาไมเวนวนไมทำาใหพวกเขาเหนดเหน�อยแมจะมความเส�ยงวาอาจจะมคดความตามมากตาม เราไมรเลยวาสถานการณท�ทำาใหคนรสกกดข�อยท�วโลกจะทำาใหเกดการประทวงอกก�รอยก�พนคร�งและนำาไปสการแกไขปญหาไดหรอไม แตไมวาผลจะออกมาแพหรอชนะ การชมนมควรจะเปนทางปฏบตท�คนทกคนมสทธใชเปนเคร�องมอในการเรยกรองและแสดงออกท�จะตองมอยและจำาเปนในทกยคสมย ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (UDHR) ไดรบรอง เสรภาพในการชมนมโดยสงบเปนสทธข�นพ�นฐาน แอมเนสต� อนเตอรเนช�นแนลประเทศไทยมความต�งใจในการสงเสรมสทธเสรภาพการแสดงออกและการชมนมซ�งถอวาเปนสวนประกอบสำาคญในการสรางการมสวนรวมในการพฒนาและแกไขปญหาใหกบสงคมและนำาไปสการปกปองคมครองสทธ แอมเนสต�ประเทศไทยอยากใหทกคนมความม�นใจในการใชสทธเสรภาพของเขาในการชมนมการจดทำาคมอการจดการชมนมคร�งน�จะเปนสวนหน�งในการชวยในการขบเคล�อนการจดการชมนมโดยสงบ ซ�งมความร หลกการดานสทธมนษยชน การวางแผนการรณรงคโดยยอ การจดการชมนม การเตรยมตว การรบมอความเส�ยงตาง ๆ เขาใจหนาท�และหลกปฏบตของเจาหนาท�รฐ และ การดแลเยยวยาจตใจตลอดจนถงเครอขายหรอองคกรท�สามารถตดตอได นบวาเปนการนำาเสนอขอมลรอบดานและรวบรวมมาจากแหลงขอมลและการสมภาษณผมประสบการณดานตาง ๆ ในเวลา อนรวดเรวเพ�อตอบสนองสถานการณ แนนอนวาคนสำาคญสามารถประมวลและรางคมออยางน�ไดตองม “อนเนอร” อยพอควร ดวยความต�งใจเกนรอยและมประสบการณการจดการการชมนมมากอน ชลธชา แจงเรว หรอลกเกด ผคดรเร�มอยากจะรางคมออยแลว จงยนดมาชวย แอมเนสต� ประเทศไทย ในการพฒนาคมอน� แอมเนสต� ประเทศไทย ม�นใจในประสบการณของชลธชา ในการเปนนกกจกรรม ดานสทธมนษยชนและประชาธปไตย โดยเธอเร�มทำางานเพ�อสงเสรมเสรภาพในการแสดงออกและการชมนมในประเทศไทย ต�งแตภายหลงการทำารฐประหารของคณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.) 2557 และเปดกวางแสวงหาความรจากบคคล หลากหลายรนและประสบการณโดยบคคลท�มสวนสำาคญในการชวยเตมเน�อหาและคำาแนะนำาตางๆอยางเตมท�คอ คณอานนท ชวาลาวณย จากโครงการอนเทอรเนตเพ�อกฎหมายประชาชน(iLaw) คณนาร เจรญผลพรยะ นกจดอบรมสนตวธ คณคตนาฏ วรรณบวร ท�ปรกษาดานนโยบายสทธมนษยชน คณกตตชย งามชยพสฐ นกกจกรรมทางสงคมและนกจดกระบวนการเรยนร ดร.จนจรา สมบตพนศร นกวจย สถาบนเอเชยศกษาจฬาลงกรณมหาวทยาลย และ Associate Fellow, GermanInstituteofGlobalandAreaStudies. คณวรสรา มภาษณ กลมเพ�อนรบฟง กลมอาสาสมครซ�งทำางานสนบสนนทกษะดานสนตวธแกนกกจกรรม และผทำางานดานสทธมนษยชน คณดาราณ ทองศร ผรวมกอต�ง กลมเฟมนสตา องคกรดานสทธความเทาเทยมทางเพศ

ทมงานแอมเนสต�ประเทศไทยทกคนท�อยเบ�องหลงการทำาคมอคร�งน�ตางรอคอยใหคลอดออกมาเรวๆ อยางใจจดใจจอซ�งกไดคณสภาภรณอษฎมงคลมาชวยเปนบรรณาธการในโคงสดทายท�ถอวาเปนโคงหกศอกมากๆ แอมเนสต�ประเทศไทยขอขอบคณทกๆ ทานท�อยเบ�องหลงการพฒนาคมอเลมน�และตองขอบคณพลงของคนท�กลาลกข�นมาสงเสยงเรยกรองในสทธของคณและจดการชมนม ไมวาคณจะเปนนกเรยนมธยมท�ไมโอเคกบการตดผม กลมแมหญงท�ทวงถามในสทธชมชน กลมคนหลากหลายทางเพศ คนหนมสาวท�เรยกรองประชาธปไตยหรอใครกตาม

“คณคอความหวงของวนพร�งน�” ปยนชโคตรสาร

ผอ�านวยการแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลประเทศไทย

ความในใจของผเขยน เพราะเสรภาพในการชมนมคออาวธท�มอานภาพของพลเมองอยางเรา หากใหคณหลบตาแลวนกถงภาพท�คณเหนเม�อพดถง“การชมนม”คณจะนกถงอะไร? ……. …. .. . แนนอนวาภาพท�เราเหนคงแตกตางกนออกไปบางคนอาจจะเหนภาพความวนวายความขดแยงทางการเมองของเส�อสตางๆบางคนอาจจะเหนภาพการปกหลกคางคนของชาวบานท�เดนทางจากตางจงหวดเขามากดดนรฐบาลใหแกไขปญหาบางคนอาจจะเหนภาพความนากลวของการถกกดข�คกคามขดขวางการชมนมโดยเจาหนาท�รฐ แตฉนเช�อวาพวกเราอกหลาย ๆ คนเหนภาพ “ชยชนะของประชาชน” ในการรวมพลงชมนมบนทองถนนเพ�อ เรยกรองใหเกดการเปล�ยนแปลงและอนาคตท�ดกวาเดมและชยชนะกไดเกดข�นแลวเชนการชมนมเรยกรองเร�องสทธพลเมองในสหรฐอเมรกาการชมนมเพ�อเรยกรองเอกราชจากประเทศเจาอาณานคมเปนตน กลาวไดวา“การชมนม”เปนเคร�องมอในการสรางพ�นท�เพ�อการมสวนรวมทางการเมองและกำาหนดอนาคตของประเทศท�นอกเหนอจากการมสวนรวมผานการหยอนบตรเลอกต�ง นอกจากน�นแลวการชมนม ยงถกหยบยกมาใชเปนเคร�องมอ ช�นสำาคญในการสรางแรงกดดนและตอกรกบผท�มอำานาจใหรบฟงเสยงของพวกเราบาง และดวยเหตผลน� ดเหมอนวาผมอำานาจของไทย โดยเฉพาะในยคเผดจการหลงรฐประหาร 2557 เองกจะรซ�งถง พลงอำานาจของการชมนมรวมตวกนของประชาชนกลมใหญจงพยายามลดทอนความชอบธรรมของการชมนมโดยใชขออางเร�องความม�นคงสงบเรยบรอยมาโจมตเราการพยายามออกกฎหมายในการควบคมและสรางความยงยากใหแกการใชสทธในการชมนมของประชาชนอยางพ.ร.บ.ชมนมสาธารณะการพยายามใชกระบวนการนอกกฎหมายมาขมขคกคามกดดนและขดขวางการชมนมของประชาชนการดำาเนนคดฟองปดปากเพ�อปดก�นการแสดงออกของประชาชนท�ลกข�นมาชมนมประทวงรฐบาลนอกจากน�นแลวการจดการชมนมยงอาจเผชญหนากบความทาทายและการขดขวางจากประชาชนท�เหนตางกบเรา ย�งรฐพยายามขดขวางและจำากดการใชเสรภาพในการชมนมของเรามากเทาไหรย�งสะทอนใหเหนวาการชมนมขนาดใหญของประชาชนมพลงในการสรางการเปล�ยนแปลงมากเทาน�นแมมนอาจจะไมสำาเรจโดยงายแตฉนเช�อวาการเปล�ยนแปลงท�เราตองการจะเกดข�นแนนอนฉน-“ลกเกด”ชลธชาแจงเรวเช�อม�นในพลงของการชมนมและรซ�งถงความยากลำาบากในการใชเสรภาพในการชมนมในประเทศเรา จงไดรวมกบแอมเนสต� เพ�อพฒนา คมอการจดการชมนมโดยสงบเพ�อวนพรงน� ข�นโดยพยายามรวบรวมขอมลท�งจากเอกสารจากบทสมภาษณผมประสบการณในการจดชมนมและสงเกตการณชมนมท�สำาคญคอการถอดบทเรยนการจดการชมนมของตนเองในชวงท�ผานมานบแตรฐประหาร2557เปนตนมาโดยหวงวาคมอน�จะเปน ไกดไลนท�ใหคำาแนะนำาเบ�องตนในการจดการชมนมอยางปลอดภย ขอกฎหมายท�เก�ยวของ การคกคามท�อาจพบเจอ สทธเบ�องตนของเราการรบมอตอสถานการณฉกเฉนตางๆ ฉนหวงท�จะเปนสวนหน�งในฐานะคนตวเลก ๆ ท�จะสงเสรมใหทกคนเช�อม�นในพลงของประชาชน เช�อม�นในพลงของ การชมนมโดยสงบและเช�อม�นวาอนาคตท�ดกวาเดมจะเกดข�นแนนอน

เพราะเสรภาพในการชมนมคออาวธท�มอานภาพของพลเมองอย�างเรา

ชลธชาแจงเรว

สารบญ บทท1เสรภาพในการชมนมโดยสงบและหลกการทางกฎหมาย 6 -อะไรหรอคอการชมนม -ชมนมน�นสำาคญไฉน -ชมนมโดยสงบ:สทธของเรา -บทบาทของรฐตอสทธในการชมนมโดยสงบตามมาตรฐานสากล -รฐตองเคารพและคมครองเสรภาพในการชมนม -รฐตองอำานวยความสะดวกแกการชมนม -เสรภาพในการชมนมโดยสงบในประเทศไทย -สถานการณการชมนมในประเทศไทย -ตวอยางรปแบบการคกคามการใชสทธและเสรภาพในการชมนม -ภาพเหตการณตวอยางการคกคามท�เคยเกดข�นบทท2การรณรงคอยางมยทธศาสตร 15 -ความหมายของการรณรงค -ข�นตอนในการวางแผนการรณรงค -ตวอยางการจดการชมนมในรปแบบตางๆบทท3การประเมนความเสยงและการวางแผนความปลอดภยในการชมนม 20 -แนวคดเร�องความปลอดภยและการรกษาความปลอดภย -การประเมนความเส�ยง -สตรการประเมนความเส�ยง -สถานการณท�อาจเกดข�นในระหวางการชมนม -ข�นตอนการรบมอการชมนมของเจาหนาท�ตำารวจ -มาตรการการรบมอและควบคมการชมนมของเจาหนาท�ตำารวจ -ตวอยางสถานการณชลมนท�อาจเกดข�น -การวางแผนการทำางานและการแบงบทบาทหนาท� -การวางแผนความปลอดภยทางกายภาพ -การวางแผนความปลอดภยทางดจทลและสทธเบ�องตนทางดจทล -การวางแผนดแลสขภาพจตใจบทท4พระราชบญญตการชมนมสาธารณะพ.ศ.2558 37 -ขอบเขตพ.ร.บ.ชมนมสาธารณะ -ข�นตอนการจดการชมนมสาธารณะ -พจารณาวาการชมนมของเราเขาองคประกอบหรอไม -พจารณาสถานท�จดชมนม -การแจงการชมนมและเทคนคท�จำาเปน -อำานาจหนาท�ของเจาหนาท�ตำารวจ -หนาท�ของผจดการชมนมและผชมนม -สรปประเดนสำาคญอ�นๆบทท5กฎหมายอนๆทเกยวของกบการชมนม 44 -พระราชบญญตจราจรทางบกพ.ศ.2522 -พระราชบญญตควบคมการโฆษณาโดยการใชเคร�องขยายเสยงพ.ศ.2493 -พระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมองพ.ศ.2535

-ประมวลกฎหมายอาญา -มาตรา116 -มาตรา136 -มาตรา138 -มาตรา215 -มาตรา358 -มาตรา364 -ประกาศอ�นๆท�เก�ยวของกบการชมนมแตไมมบทลงโทษ -ประกาศสำานกงานตำารวจแหงชาตเร�องการกำาหนดระดบเสยงของเคร�องขยายเสยงท�ใชในการชมนมพ.ศ.2558 -ประกาศสำานกนายกรฐมนตรเร�องเคร�องมอควบคมฝงชนในการชมนมสาธารณะพ.ศ.2558 -ประกาศสำานกนายกรฐมนตรเร�องกำาหนดวธการชมนมสาธารณะ -กรณหม�นประมาท -หม�นประมาทในทางแพง -หม�นประมาทในทางอาญา -ดหม�นซ�งหนา -ระเบยบมหาวทยาลย/สถาบนการศกษา -พระราชกำาหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนพ.ศ.2548บทท6สทธของเราและอ�านาจหนาทของต�ารวจทจ�าเปนตองร 48 -ตำารวจขอตรวจและถายรปบตรประชาชน? -ตำารวจขอคนขอมลในโทรศพทมอถอ? -ตำารวจเชญเราไปท�โรงพกตองทำาอยางไร? -ถาตำารวจขอคนตว? -หากถกเจาหนาท�คกคามพดแซวสอเสยดเร�องเพศ?บทท7เทคนคการดแลความปลอดภยในระหวางชมนม 52 -แนวคดและเทคนคในการเจรจากบเจาหนาท�ตำารวจ -เทคนคในการควบคมอารมณการชมนมเพ�อปองกนการปะทะเบ�องตน -เม�อการเผชญหนากำาลงเร�มข�น -เทคนคการรบมอกรณเกดการปะทะ/ความรนแรง -กระบอง -กระสนยาง -สนข -แกสนำ�าตาและสเปรยพรกไทยบทท8การรบมอและดแลความปลอดภยหลงจบการชมนม/กจกรรม 57 -กรณถกขมขคกคามทางออนไลน -กรณถกดำาเนนคด -กรณเจาหนาท�บกไปท�บานเพ�อกดดนโดยไมมหมายศาล -การดแลความสะอาดในพ�นท�ชมนม -หลงจบชมนมจบกลมกลบบานอยางปลอดภย -เคลยรใจใหสงบหลงพกรบการชมนมบทสงทายเราจะไปทางไหนกน 61ภาคผนวก

6AMNESTY INTERNATIONAL THAILAND PROTEST FOR TOMORROW

บทท� 1

เสรภาพในการชมนมโดยสงบและหลกการทางกฎหมาย

7PROTEST FOR TOMORROW AMNESTY INTERNATIONAL THAILAND

อะไรหรอคอการชมนม ไมนาคไอ(MainaKiai) ผรายงานพเศษแหงสหประชาชาตวาดวยสทธเสรภาพในการชมนมโดยสงบและการสมาคม(UNSpecialRapporteurontheRightstoFreedomofPeacefulAssemblyandofAssociation(SRFPAA))ไดใหนยามความหมายของ “การชมนม” ไววาหมายถง “การรวมตวช�วคราวในพ�นท�สวนตวหรอพ�นท�สาธารณะ เพ�อเปาประสงคท�เฉพาะเจาะจงไดแกการประทวงการชมนมภายในการนดหยดงานการเดนขบวนการเดนรณรงคหรอการน�งประทวง1จากขอความดงกลาวจะเหนไดวา“การชมนม”มความหมายรวมถงกจกรรมในหลายๆประเภทดวยกนไมวาจะเปน1. การชมนมในลกษณะท�มการเคล�อนท� (เชน การเดนชมนมพรอมการปราศรย การขบรถรณรงค) 2. การชมนมท�มการ คางคนหรอต�งเวทปราศรย(เชนการชมนมทางการเมองเส�อเหลอง-เส�อแดง,การชมนมคดคานโครงการพฒนาของรฐ)และ 3.การชมนมระยะส�นท�เนนความรวดเรวและระยะส�นหรอท�เราเรยกวา“แฟลชมอบ”ซ�งเปนกจกรรมท�ไดรบความนยมอยางมากในปจจบน(เชนการรวมตวทำากจกรรมเชงสญลกษณชปายขอความกอนแยกยาย)นอกจากน�นแลวการชมนมยงหมายรวมถงการรวมตวกนทางอนเทอรเนตหรอการรวมตวเพ�อประทวงทางออนไลนซ�งตองไดรบการคมครองอยางเตมท�ดวยเชนกนกลาวโดยสรปคอการชมนมหมายถงการรวมตวกนชมนมช�วคราวในรปแบบใดๆ โดยมเปาหมายรวมกนเพ�อส�อสารประเดนของกลมตนน�นเองซ�งมองคประกอบท�สำาคญของการชมนม3ประการคอสถานะช�วคราว(temporality), เปาประสงคในการชมนม(intentionality), เพ�อเปาหมายของการแสดงออกรวมกนเพ�อสงสารบางอยาง (purposeofacommonexpressionofamessage)ตอบคคล,กลม,องคกร,หรอสงคมโดยท�วไป2

1 https://www.menarights.org/sites/default/files/2019-04/The%20right%20to%20peaceful%20assembly%20-%20Issues%20for%20consideration%20by%20the%20Human%20Rights%20Committee.pdf(หนา4:เขาถงเม�อวนท�2มถนายน2563)2HumanRightsCouncil,Resolution22/10,“Thepromotionandprotectionofhumanrightsinthecontextofpeacefulprotests”เผยแพรเม�อวนท�21March20133อางองจากBBC,“เคลดลบการประทวงตองระดมคนมากเทาไรจงเหนการเปล�ยนแปลง”https://www.bbc.com/thai/international-48852287(เขาถงเม�อวนท�12พฤษภาคม2563)

ชมนมน�นส�าคญไฉน เสรภาพในการชมนมโดยสงบเปนสทธข�นพ�นฐานท�ไดรบการรบรองจากปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (UDHR)อนเปนธรรมนญสากลวาดวยเร�องสทธมนษยชน สทธและเสรภาพในการชมนมเปนหน�งในองคประกอบท�สำาคญของการมสวนรวมทางการเมอง การมสวนรวมในการพฒนาแกไขปญหา ตลอดจนกำาหนดทศทางอนาคตของสงคม กลาวไดวาในการปกครองรปแบบประชาธปไตย นอกจากการท�พลเมองสามารถมสวนรวมทางการเมองและสงคมผานการเลอกต�ง แลวน�นพลเมองยงมสทธและเสรภาพในการวพากษวจารณและตรวจสอบการทำางานของรฐบาลผานการใชสทธเสรภาพในการแสดงออกท�พลเมองทกคนมและไดรบการยอมรบไวในรฐธรรมนญกฎหมายสงสดของประเทศ ซ�งการชมนมน�นถอเปนหน�งในรปแบบของการใชสทธเสรภาพในการแสดงออกอนเปนหวใจสำาคญของระบอบประชาธปไตยท�เขมแขง การชมนมไดถกนำามาใชเปนเคร�องมอในการเคล�อนไหวเพ�อเปาหมายทางการเมองศาสนาเศรษฐกจความเหล�อมลำ�าในสงคม ตลอดจนปญหาส�งแวดลอมในหลายเหตการณดวยกน เชน การเดนขบวนเรยกรองสทธพลเมองในสหรฐอเมรกาการชมนมเพ�อเรยกรองสทธสตร การชมนมตอตานเข�อนแมวงกในประเทศไทย การชมนมประทวงระบอบเผดจการ นายพลมารกอสในฟลปปนสป1986เปนตน การชมนมโดยสงบและสนตมแนวโนมท�จะประสบความสำาเรจไดมากกวาการชมนมท�มการใชความรนแรงเน�องดวยการชมนมท�มการใชความรนแรงมกจะทำาใหประชาชนไมกลาเขารวมเพราะกลวความรนแรงและการสญเสยอกท�งการเคล�อนไหวท�มการใชความรนแรงมกจะตองทำางานในลกษณะลบ(ใตดน) ซ�งทำาใหประชาชนเขารวมไดยาก รวมถงการท�รฐยงใชความรนแรงเปนขออางในการกวาดลางการเคล�อนไหวในลกษณะดงกลาวอกดวยในงานวจยของเชโนเวธและมาเรยสเตฟานจากศนยนานาชาตดานความขดแยงแบบสนต(InternationalCenteronNonviolentConflict)ในสหรฐฯไดแสดงใหเหนวาการเคล�อนไหวอยางสนตวธประสบความสำาเรจมากกวาการเคล�อนไหวท�ใชความรนแรงถงสองเทา “จำานวนคนราว3.5เปอรเซนตจากประชากรท�งหมด ท�เขารวมการชมนมอยางจรงจง จะสามารถสรางความเปล�ยนแปลงทางการเมองอยางม นยสำาคญได”3ดงน�นการชมนมโดยสงบและสนตจงสามารถเปดโอกาสใหเราไดรบการสนบสนนจากประชาชนท�วไปในสงคมไดมากกวาการชมนมท�มการใชความรนแรง

บทท� 1

เสรภาพในการชมนมโดยสงบและหลกการทางกฎหมาย


เม�อการชมนมโดยสงบมความสำาคญในการสรางการเปล�ยนแปลง การมสวนรวมทางการเมอง ตลอดจนการกดดน และเรยกรองใหสาธารณะเหนถงปญหาของตน เสรภาพในการชมนมโดยสงบจงเปนสทธท�ไดรบการยอมรบในหลกการ สทธมนษยชนระหวางประเทศและกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศดงท�ปรากฏใน

การชมนมของนกเรยนเปนการยนยนถงสทธมนษยชนอกทางหน�งในภาพเปนกจกรรมแจวเรอ!ตามหาประชาธปไตยโดยมขอเรยกรองคอ แกรฐธรรมนญ ยบสภาและหยดคกคามประชาชน เม�อ 31 กรกฎาคม 2563 เวลา 14.30 น. ท�ลาน 70 ป โรงเรยมเตรยมอดมศกษา พญาไท (ภาพจาก iLaw https://www.facebook.com/299528675550/posts/10164191081585551/?d=n)

ปฏญญาสากลว�าดวยสทธมนษยชน(UDHR)

ขอท 19 ทกคนมสทธในอสรภาพแหงความเหนและการแสดงออก สทธนรวมถงอสรภาพทจะถอเอาความเหนโดยปราศจากการแทรกแซงและทจะแสวงหารบและสงขอมลขาวสาร และความคดเหนไมวาโดย วธใดๆและโดยไมค�านงถงเขตแดน

กตการะหว�างประเทศว�าดวยสทธพลเมอง

ขอท 21 สทธในการชมนมโดยสงบยอมไดรบการรบรอง การจ�ากดการใชสทธนจะกระท�ามไดนอกจากจะก�าหนดโดยกฎหมายและเพยงเทาทจ�าเปนส�าหรบสงคมประชาธปไตยเพอประโยชนแหงความมนคงของชาตหรอความปลอดภยความสงบเรยบรอยการสาธารณสขหรอศลธรรมของประชาชนหรอการคมครองสทธและเสรภาพของบคคลอน


4อานรายละเอยดเพ�มเตมไดท�เอกสารTherighttoprotest:ResourcepacketforstaffsandmembersโดยองคกรAmnestyInternationalhttps://www.amnestyusa.org/files/pdfs/protestresourcepacket_print.pdf

ชมนมโดยสงบ : สทธของเรา จากเอกสาร The right to protest : Resource packet for staffs andmembers โดยองคกร Amnesty International ไดระบวา ในระหวางการจดการชมนมโดยสงบของเราน�น มหลกการดานสทธมนษยชน ท�เก�ยวของกบ การชมนมโดยสงบดงน� 1. เสรภาพในการแสดงออกและการชมนม (Freedom of Expression and Assembly) ทกคนมเสรภาพใน การแสดงออกและเสรภาพในการชมนมโดยสงบ โดยปราศจากขมข การใชกำาลงปราบปรามอยางรนแรงและเกนจำาเปน รวมถงปราศจากการขมขวาจะดำาเนนคดหรอควบคมตวโดยพลการ 2.สทธในการเขาถงการรกษาพยาบาล(Righttomedicalassistance)เม�อคณไดรบบาดเจบหรอเจบปวยระหวางการชมนมคณมสทธท�จะเขาถงการรกษาพยาบาลในทนท 3.สทธเสรภาพทจะไมถกจบกมและควบคมตวโดยพลการ(Freedomfromarbitraryarrestanddetention)หากคณถกจบกมคณมสทธท�จะไดรบทราบวาคณถกจบกมดวยขอหาอะไรคณมสทธท�จะตดตอญาตและทนายความและคณจะตองไมถกซอมทรมานหรอถกปฏบตอยางไรศกด�ศรความเปนมนษย 4.สทธในการฟองรอง(Righttocomplain)หากคณถกละเมดสทธและเสรภาพจากการชมนมโดยสงบคณมสทธท�จะฟองรองดำาเนนคดโดยเฉพาะอยางย�งการละเมดสทธมนษยชนโดยเจาหนาท�รฐจะตองถกตรวจสอบอยางเตมท�โดยทนทและอยางเปนอสระ 5. เสรภาพจากการใชก�าลงปราบปรามอยางเกนจ�าเปน (Freedom from excessive use of force) เม�อประชาชนใชสทธเสรภาพในการชมนมโดยสงบ เจาหนาท�รฐตองหลกเล�ยงการใชกำาลง ในกรณท�ไมสามารถหลกเล�ยงได(เชน เจาหนาท�ตำารวจตองปกปองตวเองจากอนตรายรายแรง หรอท�อาจถงแกชวตได) เจาหนาท�ตำารวจตองใชกำาลงในการควบคมสถานการณเทาท�จำาเปนไดสดสวนและอยภายใตกฎหมายเทาน�น4

6.การคมครองสทธในเสรภาพการชมนม(Protectionoftherighttofreedomofassembly)การบงคบใชกฎหมายตองอำานวยความสะดวกและไมจำากดเสรภาพในการชมนมโดยสงบหากคนกลมนอย(minority)พยายามท�จะเปล�ยนการชมนมอยางสนตไปสการชมนมท�มการใชความรนแรงเจาหนาท�รฐและการบงคบใชกฎหมายควรท�จะใหการคมครองผท�ชมนมอยางสนตและตองไมใชการกระทำาท�เปนการใชความรนแรงของคนกลมนอยมาเปนขออางในการจำากดหรอควบคมการใชสทธของคนกลมใหญ


บทบาทของรฐต�อสทธในการชมนมโดยสงบตามมาตรฐานสากล TheHumanRightsCouncilไดใหการรบรองสทธในการชมนมไววา“คนทกคนตองสามารถแสดงออกถงความเศราโศกและปณธาณของตนเองไดรวมท�งผานการชมนมสาธารณะโดยตองไมถกทำาใหหวาดกลวจากความเส�ยงท�จะโดนคกคามขมขทำาใหบาดเจบคกคามทางเพศทบตจบกมคมขงโดยพลการทรมานฆาหรอถกบงคบใหสญหาย”5 ดงนนแลวรฐจงมหนาทในการสงเสรมและปกปองสทธมนษยชนปองกนการละเมดสทธมนษยชนและเรยกรองใหมการสงเสรมสภาพแวดลอมทปลอดภยและเอออ�านวยใหปจเจกชนและกลมตางๆ สามารถใชเสรภาพในการชมนมโดยสงบเสรภาพในการแสดงออกและเสรภาพในการสมาคมรวมถงใหการรบรองวากฎหมายและกลไกภายในประเทศสอดคลองกบพนธะผกพนทางดานสทธมนษยชน6

รฐตองเคารพและคมครองเสรภาพในการชมนม7 ดงน� 1.การอ�านวยความสะดวกในการชมนมและใหการคมครองการชมนมโดยสงบรฐมหนาท�ในการอำานวยความสะดวกแกประชาชนตลอดจนใหการคมครองการใชสทธและเสรภาพในการชมนมของประชาชนทกคน 2.กฎหมายการชมนมรฐตองการนตวากฎหมายในประเทศจะใหการรบรองเสรภาพในการชมนมโดยสงบกฎหมายท�เก�ยวของกบการชมนมตองมเน�อหาท�ชดเจนและสอดคลองกบกฎหมายสทธมนษยชนสากล ควรหลกเล�ยงนโยบาย การกระทำาหรอข�นตอนใด ๆ ท�เปนการขดขวางท�งทางตรงและทางออม ผบงคบใชกฎหมายตองมขอสนนษฐานวา การใชเสรภาพในการชมนมเปนสทธข�นพ�นฐานท�สามารถกระทำาได นอกจากน�นแลวการบงคบใชกฎหมายจะตองไมเปน การเลอกปฏบต 3. ความไดสดสวน การจำากดเสรภาพในการชมนมโดยหนวยงานรฐตองไดสดสวน เหมาะสมกบความจำาเปน โดยไมสงผลกระทบตอเน�อหาและสาระสำาคญในการจดการชมนมของประชาชน ตวอยางของการปฏบตท�ไมไดสดสวน ของรฐ เชนการออกขอก�าหนดหามการชมนมในพนทสาธารณะกลางเมอง, การออกกฎหมายหามการชมนมเกนหาคน ในสถานการณปกตเปนตน 4. การไมเลอกปฏบต เสรภาพในการชมนมโดยสงบ เปนสทธข�นพ�นฐานท�ทกคนไดรบอยางเทาเทยมกน รฐจะตองไมเลอกปฏบตในการบงคบใชกฎหมายไมวาจะเปนกลมคนทเหนดวยกบรฐหรอตอตานรฐ ตลอดจนรฐตองอำานวยความสะดวกในการชมนมใหแกทกคนอยางเทาเทยมกน

การกำาหนดข�นตอนใหประชาชนตองขออนญาตชมนมอาจเปนข�นตอนท�ไมจำาเปนและเปนการละเมดการใชสทธในการชมนมของประชาชน ดงน�นรฐไมควรกำาหนดข�นตอนการขออนญาตเวนแตกรณจำาเปนท�เปนการชมนมขนาดใหญหรอมความเส�ยงเทาน�น

5HumanRightsCouncil,Resolution22/10,“Thepromotionandprotectionofhumanrightsinthecontextofpeacefulprotests”เผยแพรเม�อวนท�21March20136อางองแลว7อางองhttps://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDL-AD(2010)020-e(หนา7-9:เขาถงเม�อวนท�2มถนายน2563)

5.การบรหารจดการทดของรฐรฐตองมการกำาหนดใหชดเจนถงหนวยงานท�ดแลการชมนมใหความม�นใจวาประชาชนสามารถเขาถงขอมลท�สำาคญเก�ยวกบข�นตอนการปฏบตและการบงคบใชกฎหมายของรฐได 6.ความรบผดของหนวยงานทก�ากบดแลหนวยงานท�ทำาหนาท�ในการกำากบดแลการชมนมตองปฏบตตามกฎหมายและตองรบผดตามกระบวนการทางกฎหมายดวยเชนกนหากเกดขอผดพลาดหรอกระทำาการละเมดสทธมนษยชนข�น


รฐตองอ�านวยความสะดวกแก�การชมนม8 1. ในกรณท�เปนการชมนมโดยธรรมชาต (Spontaneous Protests) เกดข�นอยางรวดเรว ทนททนใดหลงจาก Triggering event ซ�งสงผลใหการแจงการชมนมเปนข�นตอนท�ไมสามารถปฏบตได (Impracticable) โดยรฐตองให การคมครองและอำานวยความสะดวกใหแกการชมนมในลกษณะน�ดวยเชนกน 2. การชมนมประทวงท�จดข�นเพ�อแสดงออกถงความไมเหนดวยตอการชมนมประทวงอ�นน�น (Counter- Demonstrations)จะตองไดรบการยอมรบและคมครองดวยกฎหมาย 3.รฐตองใหการรบรองวาการชมนมสาธารณะจะสามารถเขาถงการใชพ�นท�สาธารณะไดอยางถกตองตามกฎหมาย 4.รฐตองใหการรบรองวาประชาชนสามารถเขาถงอนเทอรเนตและชองทางการตดตอส�อสารอ�นๆ ท�ใชในการเผยแพรขอมลขาวสารเก�ยวกบการชมนม

นอกจากน�นแลว หน�งในเอกสารช�นสำาคญท�ไดใหขอแนะนำาในการปฏบตวาดวยการท�รฐแตละรฐจะสามารถจดการการชมนมตามมาตรฐานสทธมนษยชนสากลไดอยางไรบาง คอรายงานรวมของไมนา คไอและครสตอฟ เฮยนสซ�งเปนอดตผตรวจการพเศษสหประชาชาตไดจดทำาข�นเพ�อเสนอตอคณะมนตรสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตมนาคม2559[A/HRC/31/66]โดยรายงานดงกลาวไดนำาเสนอ10หลกการเพ�อการจดการชมนมท�ดดงน�

1.รฐพงตองเคารพและรบรองสทธทกดานของบคคลท�เขารวมการชมนม 2.ทกคนมสทธท�จะเขารวมการชมนมกนอยางสงบโดยถอเปนสทธท�ไมอาจเพกถอนได 3.ขอจำากดใดๆท�บงคบใชกบการชมนมท�สงบตองพงอยภายใตมาตรฐานสากลดานสทธมนษยชน 4.รฐพงอำานวยใหเกดการใชสทธการชมนมอยางสงบ 5.หามมการใชกำาลงใดๆเวนเสยแตเปนกรณท�หลกเล�ยงไมไดจรงๆและหากมการใชกำาลงตองดำาเนนการ ใหสอดคลองกบกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ 6.คนทกคนมสทธท�จะสงเกตเฝาตดตามและบนทกการชมนม 7.การรวบรวมขอมลบคคลจะตองไมเปนการกาวกายสทธสวนบคคลหรอสทธอ�นๆโดยไมไดรบอนญาต 8.ทกคนมสทธเขาถงขอมลท�เก�ยวกบการชมนม 9.ภาคธรกจมความรบผดชอบท�จะตองเคารพสทธมนษยชนในบรบทของการชมนม 10.รฐและองคกรของรฐพงตองรบผดชอบตอการกระทำาใดๆท�เก�ยวของกบการชมนม

(สามารถอานรายละเอยดเพ�มเตมไดท�เอกสารวาดวยขอแนะนำาในการจดการการชมนมของอดตผรายงานพเศษแหงสหประชาชาต จดทำาข�นโดยฟอร�ม-เอเชยhttps://www.forum-asia.org/?p=30745)

8FacilitatingpeacefulProtests,GenevaAcademyofInternationalHumanitarianLawandHumanRights,January2014,https://www.geneva-academy.ch/joomlatools-files/docman-files/Facilitating%20Peaceful%20Protests%20.pdf(เขาถงเม�อวนท�19มถนายน2563)


เสรภาพการชมนมโดยสงบในประเทศไทย เสรภาพในการชมนมโดยสงบนอกจากจะไดรบการรบรองตามหลกการสทธมนษยชนสากลและกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศแลวน�นเสรภาพในการชมนมโดยสงบยงไดรบการรบรองโดยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพ.ศ.2560มาตรา44

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพ.ศ.2560แสดงใหเหนอยางชดเจนวาพลเมองไทยมเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธอยางไรกตามการจำากดการใชสทธน�จะกระทำามไดนอกจากจะกำาหนดโดยกฎหมายเพ�อรกษาความม�นคงของรฐความปลอดภยสาธารณะความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนหรอเพ�อคมครองสทธหรอเสรภาพของบคคลอ�นซ�งมาตราดงกลาวยงคงมความคลมเครอและมปญหาในการตความเชนความม�นคงของรฐมความหมายกวางขวางเพยงใดความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนมขอบเขตแคไหน

สถานการณการชมนมในประเทศไทย แมเสรภาพในการชมนมโดยสงบจะไดรบการรบรองตามกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศและรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2560 ดงกลาวขางตน แตเราพบวา การใชเสรภาพในการชมนมโดยสงบในประเทศไทยยง เผชญหนากบความทาทายและอปสรรคมาอยางตอเน�อง ภายหลงการรฐประหารเม�อวนท� 22 พฤษภาคม 2557 คณะรกษาความสงบแหงชาต (คสช.)ไดมการประกาศและบงคบใชกฎหมายท�เก�ยวของกบการชมนมหลายฉบบไดแกการบงคบใชคำาส�งหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตฉบบท�3/2558เร�องการหามชมนมทางการเมองต�งแตหาคนข�นไปการประกาศใชพระราชบญญตการชมนมสาธารณะพ.ศ.2558ซ�งถกต�งคำาถามเร�องปญหาในการตความตวบทกฎหมายท�คลมเครอ และนำามาใชในการจำากดเสรภาพในการชมนมโดยสงบของประชาชนเปนตนนอกจากน�นแลวประมวลกฎหมายอาญามาตรา116(ยยงปลกป�น)พระราชบญญตจราจรทางบกฯพระราชบญญตความสะอาดฯตลอดจนถงขอหาการใชเคร�องขยายเสยงโดยไมไดรบอนญาตกถกนำามาบงคบใชเพ�อควบคมการชมนมของประชาชนอกดวย เราพบวานบต�งแตวนท�มการประกาศใชพระราชบญญตการชมนมสาธารณะพ.ศ.2558เปนตนมาในหลายคร�งผจดชมนมผเขารวมชมนมหรอแมแตผสงเกตการณการชมนมมกถกดำาเนนคดความจากการใชสทธและเสรภาพในการชมนมหรอการดำาเนนคดเพ�อปดปากจากการเกบขอมลสถตโดยศนยทนายความเพ�อสทธมนษยชนระหวางวนท�มการประกาศใชพ.ร.บชมนมสาธารณะ ถงวนท� 16 กรกฎาคม 2562 (ซ�งตรงกบวนท�คณะรกษาความสงบแหงชาตส�นสดอำานาจตามรฐธรรมนญเน�องจากคณะรฐมนตรชดใหมเขารบหนาท�)พบวามประชาชนท�ถกดำาเนนคดต�งขอกลาวหาดวยพรบ.ชมนมสาธารณะอยางนอยจำานวน276คนและอยางนอย28คนถกต�งขอกลาวหาภายใตรฐบาล“คสช.2”9หรอหลงจากการเลอกต�งน�นเอง

9อางองiLaw,‘NewNormal’ทางกฎหมายแบบผดๆผลพวงจากเวลา“6ปคสช.”https://ilaw.or.th/node/5665(เขาถงเม�อวนท�18มถนายน2563)

“บคคลย�อมมเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ การจ�ากดเสรภาพตามวรรคหน�งจะกระท�ามได เวนแต�โดยอาศยอ�านาจตามบทบญญตแห�งกฎหมายท�ตราข�นเพ�อรกษาความม�นคงของรฐ ความปลอดภยสาธารณะ ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพ�อคมครองสทธหรอเสรภาพของบคคลอ�น”


นอกจากการบงคบใชกฎหมายเพ�อจำากดและควบคมเสรภาพในการชมนมแลวเจาหนาท�รฐยงใชเทคนคนอกกระบวนการทางกฎหมายเพ�อควบคมการชมนมของประชาชนหลายวธการดวยกนเชนการพยายามขมขคกคามกดดนผเขารวมชมนมการปดก�น ขดขวางสถานท�จดการชมนมรวมถงการเดนขบวนการใชกระบวนการเจรจาตอรองเปนตนในขณะท�ประชาชนดวยกนในบางสถานการณการจดการชมนมอาจเผชญหนากบการคกคามการโจมตและขดขวางจากประชาชนท�เหนตางจากเราดวยเชนระหวางการชมนมมผเหนตางเขามาโจมตย�วยใหเกดการใชความรนแรงเปนตน ในการชมนมอาจจะมเจาหนารฐจากหลายหนวยงานมาดแลการชมนมแตในคมอเลมน�จะมการอางองถงเจาหนาท�ตำารวจตามบรบทในประเทศไทยซ�งสวนใหญเจาหนาท�ท�เขามาดแลการชมนมมกจะเปนเจาหนาท�ตำารวจ

ตวอย�างรปแบบการคกคามการใชสทธและเสรภาพในการชมนม

ภาพก ลม ผ ค ด ค าน โร ง ไฟ ฟ า ถ าน หนกระ บ� ประมาณ 50 คน ไดชมนมคางคนบรเวณทำาเนยบรฐบาลเม�อวนท�18กมภาพนธ2560ตอมาเจาหนาท�ตำารวจควบคมตวแกนนำา3รายออกจากพ�นท�สวนมวลชนท�เหลอเจาหนาท�ตำารวจไดแจงใหออกจากพ�นท�โดยมการจดรถเพ�อสงผชมนมกลบภมลำาเนา10

10อางอง,บานเมอง“มอบตานถานหนกระบ�ปกหลกทำาเนยบฯ”(https://www.banmuang.co.th/news/politic/74861)(เขาถงเม�อวนท�25มถนายน2563)

การคกคามโดยเจาหนาทรฐ1.การดำาเนนคดฟองรองเพ�อปดปาก(SLAPP:StrategicLawsuitAgainstPublicParticipation)2.การขดขวางคกคามตรวจคนอปกรณคนตวผชมนม3.การบงคบใชกฎหมายท�ไมเปนธรรมของเจาหนาท�4. หลงชมนม เจาหนาท�ไปคกคาม กดดนผจดและผเขารวมชมนม5.ถกแทรกแซงปดก�นการจดชมนม

การคกคามโดยคขดแยงหรอประชาชนทเหนตาง1. IO การลาแมมดบนโลกออนไลน เพ�อโจมตการชมนมของเรา2.ระหวางการชมนมถกคขดแยงหรอประชาชนท�เหนตางใชความรนแรงหรอยยงใหเกดการใชความรนแรง3.ระหวางการชมนมมการตะโกนดาทอย�วยการแทรกแซงการจดกจกรรมของเราโดยประชาชนท�เหนตาง

ภาพเหตการณตวอย�างการคกคามและควบคมการชมนมท�เคยเกดข�น

ภาพภายหลงจากท�เจาหนาท�ทหารส�งยกเลกการจดกจกรรมเสวนา “สนตภาพปาตานทำาไมตองประชาชน?”ท�มหาวทยาลยราชภฎยะลาจดโดยสหพนธนสตนกศกษานกเรยนและเยาวชนปาตาน(PerMAS)เม�อวนท� 13 กมภาพนธ 2559 เจาหนาท�ใชการกดดนผานผบรหารมหาวทยาลยใหยกเลกการจดกจกรรมดงกลาวและขวาจะส�งพก การเรยนแกนนำานกศกษา(ภาพโดยFreevoice)


ภาพเหตการณเม�อวนท� 10 มนาคม 2560 กลมอนรกษลำาเซบาย จงหวดยโสธร และเครอขายอนรกษลำาเซบายจงหวดอำานาจเจรญ พยายามเขารวมเวทรบฟงความคดเหนคร�งท� 2 ของโรงงานนำ�าตาล และโรงไฟฟาชวมวลบรษท มตรผลจำากด แตถกเจาหนาท�รฐขดขวางไมใหเขารวมเวท (ภาพโดยขบวนการอสานใหม)

ภาพเหตการณวนท�10-12กนยายน2562เวทรบฟงความเหน(ค.1)โครงการโรงงานนำ�าตาลและโรงไฟฟาชวมวล อำาเภอบานไผ จงหวดขอนแกน ประชาชนและนกศกษาท�ไมเหนดวยตอโครงการดงกลาว ถกเจาหนาท�รฐกดกนไมใหเขารวมเวทรบฟง (ภาพโดยขบวนการอสานใหม)


บทท� 2

การรณรงคอย�างมยทธศาสตร


“การชมนมโดยสงบ”แมจะเปนเคร�องมอสำาคญอยางหน�งท�ประชาชนสามารถนำามาใชเพ�อแสดงออกถงความไมพอใจเพ�อเรยกรองความตองการหรอเพ�อสรางการเปล�ยนแปลงทางสงคมไดแตในหลายคร�งการบรรลถงเปาหมายท�เราตองการอาจจะใชเวลานานหรอการจดการชมนมเพยงหน�งคร�งอาจมพลงไมเพยงพอในการบรรลเปาหมาย ดงน�นจงจำาเปนอยางย�งท�เราจะตองใหความสำาคญกบการรณรงค(Campaign)ท�มเปาหมายมยทธศาสตรท�ชดเจน นกกจกรรมนกเคล�อนไหวมกจะคนเคยกบคำาวา“การรณรงค”(Campaign)แตหลายคร�งเราอาจจะเกดความสบสนวาอะไรคอการรณรงคและการชมนมของเราน�นเทากบการรณรงคหรอไม?

ความหมายของการรณรงค “การรณรงค” (Campaign) คอ กระบวนการท�มเปาหมายและกรอบระยะเวลาท�ชดเจน เพ�อสรางการเปล�ยนแปลงทางสงคมในประเดนตาง ๆ ผานการส�อสารเพ�อสรางความตระหนก โนมนาวใจ และกระตนใหกลมเปาหมายกระทำาการ บางอยางยกตวอยางเชนการชมนม รวมกนเขยนจดหมาย หรอทำางานกบรฐบาล และภาคสวนตาง ๆ หรอเปล�ยนทศนคตหรอเปล�ยนพฤตกรรมตามวตถประสงคท�กำาหนดไวอยางชดเจน11

การรณรงคเชงยทธศาสตร คอ เราตองรว�าแคมเปญจะน�าพาเราไปส�อะไร

เชคลสตแคมเปญท�มยทธศาสตร • เปนกระบวนการ (Process) ไมใชแคการจดกจกรรม (Event)อยา !ออกแบบกจกรรมกอนวางแผนยทธศาสตรและเปาหมายของแคมเปญ • ตองมเปาหมายท�ตองการเปล�ยนแปลงชดเจนเปนข�นตอนมเหตและผล • ตองเพ�อบรรลผลลพธท�วางไวไมใชแคสรางความตระหนกรของปญหาท�เกดข�น • วางยทธศาสตรบนการวเคราะหขอมลและสถานการณอยางมเหตและผลไมใชการมโนถงสถานการณโดยไมมขอมลหรอไมไดตรวจสอบขอมล • ตองเปนการเลอกวธการและใชทรพยากรท�ม เพ�อสรางการเปล�ยนแปลงใหไดมากท�สด ไมใชการใชทรพยากรท�มอยางจำากดลงไปกบงานท�ไมเกดImpactใดๆ • การจดกจกรรมการนดชมนมเปนหน�งในวธการท�ทำาไดจากอกหลายๆรปแบบกจกรรมดงน�นความแปลกใหมความคดสรางสรรคจะชวยทำาใหแคมเปญของเรานาสนใจมากข�น • สำาหรบนกรณรงคไมมส�งท�เรยกวา“สาธารณะ”ดงน�นตองชดเจนวาเราจะส�อสารกบใครและตองการใหเขาทำาอะไร • กำาหนดขอความหลกและเน�อหาแคมเปญใหชดเจน • แคมเปญออฟไลนกบแคมเปญออนไลนเม�อมาพรอมกนจะชวยทำาใหเราส�อสารไดมากข�น จากความหมายของคำาวา“การรณรงค”ท�กลาวมาจะเหนวาการรณรงคใหความสำาคญตอการทำางานดานการส�อสารอยางเปนระบบ เปนกระบวนการท�มเปาหมายและยทธศาสตรท�ชดเจน ซ�งในการทำาแคมเปญของเราน�น อาจจะประกอบไปดวยกจกรรมยอยหลายกจกรรมเพ�อใหบรรลเปาหมายท�ตองการซ�ง“การรณรงคไมเทากบการจดการชมนม/กจกรรม” แตการจดการชมนมน�นอาจจะเปนหน�งในวธการหรอกจกรรมท�เปนสวนประกอบของการรณรงคของเรา

11https://www.amnesty.org/download/Documents/POL4077642018ENGLISH.PDF


ข�นตอนในการวางแผนการรณรงค การวางแผนการรณรงคมข�นตอนในการออกแบบวางแผนโดยยอดงน�12

1.Problemstatement:ก�าหนดปญหารวาจะเปลยนแปลงอะไร ในข�นน�เราตองวเคราะหและทำาความเขาใจปญหาท�ตองการสรางความเปล�ยนแปลงใหลกซ�ง เพ�อท�เราจะสามารถ วางเปาหมายและวตถประสงคของแคมเปญไดอยางชดเจนและสมเหตสมผล • เราตองการรณรงคประเดนอะไร • ปญหาหรอสถานการณคออะไร • ทำาไมเราตองแกไขปญหาถาไมทำาจะเกดอะไรข�น • ใครคอกลมท�ไดรบผลกระทบและใครคอกลมท�มอทธพลในการเปล�ยนแปลงปญหาน�2.GoalandObjective:เปาหมายชดวตถประสงคสมารท(SMART) ในการรณรงคแบบมยทธศาสตรน�นควรเร�มตนจากการมเปาหมาย(ภาพฝนหรออดมคต)ท�ชดเจนและมวตถประสงคท�SMARTซ�งเปนคำายอจากภาษาองกฤษ5คำาดงตอไปน� • S–Specific:เฉพาะเจาะจง • M–Measurable:วดผลได • A–Achievable:ทำาสำาเรจได • R–Realistic:ทำาไดจรง • T–Timely:มกรอบเวลาท�ชดเจน3.Targetaudienceandkeyinfluencingstrategies:ก�าหนดกลมเปาหมายและกลมทมอทธพลตอการรณรงค

ในการทำาแคมเปญเราตองรวาใครคอผท�สนบสนนเราหรอใครคอผท�ขดขวางการเปล�ยนแปลงของเราจากน�นจงทำาการวเคราะหและเลอกกลมเปาหมาย(ผรบสาร)ท�จะชวยใหวตถประสงคของการรณรงคสำาเรจลลวงไปไดโดยสามารถใชสายรงพนธมตรเปนเคร�องมอในการชวยวเคราะหกลมเปาหมายในการรณรงค13

4.Coremessages:ใจความหลกของแคมเปญตองชดเจนสรางสรรคโดนใจกลมเปาหมาย เม�อเราวเคราะหกลมเปาหมายแลว ข�นตอไปคอการออกแบบขอความท�เราตองการส�อสารไปยงกลมเปาหมาย ใหมความชดเจนสรางสรรคและโดนใจโดยมองคประกอบคอ • เรา/กลมของเราคอใคร • เราจะเลาเร�องอะไร • กลมเปาหมายของเราสนใจหรอใหความสำาคญกบประเดนใดในเร�องท�เราอยากจะเลา • เราอาจจะมเร�องเลามากมาย แตในการทำาแคมเปญ ใหลองคดวา ถาเราจะตองส�อสารแคมเปญของเราถง กลมเปาหมายในหน�งประโยคประโยคน�นคออะไร?

12คมอรณรงคและนกกจกรรม(ActivismandCampaignToolkit)แอมเนสต�ประเทศไทยอยในระหวางจดพมพ13อานรายละเอยดไดท�https://beautifultrouble.org/principle/shift-the-spectrum-of-allies/


• เม�อไดใจความหลกในการส�อสารแลว ตองคดตอไปวา แลวเราจะส�อสารขอความน�นตอกลมเปาหมายของเรา ผานทางชองทางไหน(SocialMedia,กจกรรมชมนม,กจกรรมเชงสญลกษณหรออ�นๆ )จากน�นเลอกMoodandToneในการเลาเร�องของเราใหเหมาะสมตอกลมเปาหมาย5.Tacticsandactivities:ยทธวธและกจกรรมตองสอดคลองตอเปาหมายรณรงค ควรออกแบบยทธวธเทคนคหรอกจกรรมท�สามารถชวยใหเราไดถายทอดขอความในการรณรงคไปยงกลมเปาหมายไดตรงจดการเลอกใชยทธวธหรอกจกรรมรปแบบตางๆ ตองคำานงถงความเหมาะสมในการชวยโนมนาวใจแกกลมเปาหมายของเราประเมนทรพยากรท�เรามและประเมนความเส�ยงท�อาจเกดข�น6.Actionplan&timeline&Budget:วางแผนการท�างานกรอบเวลาและทรพยากรในการท�างาน ในข�นตอนน�คอการกำาหนดรายละเอยดของแตละกจกรรมกรอบระยะเวลาในการทำางานรวมถงประเมนเร�องทรพยากรตางๆ ท�จำาเปนในการรณรงคของเราเชนการแบงบทบาทหนาท�ทมงานงบประมาณการระดมความชวยเหลอจากเครอขายส�งของท�ตองใชเปนตนนอกจากน�นแลวในการกำาหนดระยะเวลาในการทำางานรณรงคเราตองไมลมวเคราะหสถานการณทางการเมองและสถานการณทางสงคมในชวงเวลาน�นๆและอยาลมวางแผนสำารองในการทำางานรณรงค

ตวอย�างการจดการชมนมในรปแบบต�าง ๆ

ภาพกจกรรมการชมนมเพ�อฉายโฮโลแกรมอานประกาศคณะราษฎร ในกจกรรม “ลบยงไงกไมลม” ครบรอบ 88 ป วนเปล�ยนแปลงการปกครองกจกรรมดงกลาวมผเขารวมชมนมประมาณ200คนจดข�นเม�อวนท�24มถนายน2563ณอนสาวรยประชาธปไตยจดโดยกลมฟ�นฟประชาธปไตยและเครอขาย(ภาพโดยชลธชาแจงเรว)

7.Riskassessmentandmitigation :การประเมนความเสยงและวางแผนรบมอ ในทก ๆ การรณรงคเพ�อสรางการเปล�ยนแปลงทางสงคมจำาเปนตองใหความสำาคญตอการประเมนความเส�ยงและการวางแผนความปลอดภยท�งทางดานกายภาพ ดานดจทล และสขภาพจตใจ โดยสามารถอานรายละเอยดไดใน บทท�3นอกจากน�นแลวในสวนน�ยงเปนการประเมนความพรอมหรอศกยภาพในการทำางานของทมงานเราดวย8.Monitoring&Evaluation:การตดตามและประเมนผล ในการทำางานรณรงค เราตองวางแผนข�นตอนตดตาม การทำางานและวธการประเมนผลซ�งหมายรวมถงความสำาเรจและการถอดบทเรยนความผดพลาด ควรมการตดตามและประเมนผลภายหลงการจดกจกรรมแตละคร�ง และภายหลงเสรจส�น การทำางานรณรงค


ภาพกจกรรมเมอวนท 24 มกราคม 2562 กลมฮกบานเกดต.เมองเพย อ.บานไผ จ.ขอนแกน และเครอขาย ผมสวนไดเสยรวมตวกนเขาย�นหนงสอสอบถาม ขอ มล โครงการ โรงงาน นำ�าตาลมตรผลและโรงไฟฟาชวมวลตอ นายอำาเภอบานไผ จ.ขอนแกน (ภาพโดยขบวนการอสานใหม)

เ มอวนท 7 มถนายน 2561 กลมคนอยากเลอกต�งท� ถกดำาเนนคดจากการชมนมครบรอบส� ปคสช. (คด UN62) ไดจดกจกรรมใสชดมาสคอตซปเปอรฮโรสพรอมท�งเดนขบวนไปรายงานตวท�สนนางเล�ง(ภาพโดย TheStandard)14

ภาพกจกรรมการเดนขบวนรณรงควนงานท�มคณคาจากอนสาวรยประชาธปไตยถงทำาเนยบรฐบาลเพ�อย�นหนงสอตอนายกรฐมนตรเรยกรองการจางงานท�เปนธรรมจดโดยกลมสหภาพแรงงานเม�อวนท�7ตลาคม2562(ภาพโดยชลธชาแจงเรว)

14อางองรปภาพ,TheStandard“คนอยากเลอกต�งเดนเทามอบตวสน.นางเล�งพรอมเดนขบวนเรยกรองการเลอกต�ง”https://thestandard.co/startuppeopleth-walkiing-to-surrender-at-nang-loeng-police-station/(เขาถงเม�อวนท�28มถนายน2563)


บทท� 3

การประเมนความเส�ยงและการวางแผนความปลอดภย

ในการชมนม


เม�อการใชสทธและเสรภาพในการชมนมโดยสงบน�นอาจนำามาซ�งความเส�ยงในการถกคกคามกดกนขดขวางและละเมดสทธมนษยชน เราจงมความจำาเปนอยางย�งในการใหความสำาคญกบการประเมนความเส�ยงต�งแตในช�นของการออกแบบกจกรรม

แนวคดเร�องความปลอดภยและการรกษาความปลอดภย ความปลอดภยและการรกษาความปลอดภย แมฟงดแลวอาจจะมความหมายท�คลายคลงกน แตสองคำาน�มความ แตกตางกนอย ความปลอดภย (Safety) หมายถงสภาวะท�เรารสกปลอดภย รสกม�นคง ไมถกกดดน/คกคาม ในขณะท� การรกษาความปลอดภย(Security)เปนวธการท�เราสรางความปลอดภยข�นมาเชนในขณะท�ฝนกำาลงตกหนกน�นเราไมตองการเปยกฝนการท�เราไมเปยกฝนจงเปนความปลอดภยของเราและเราเลอกวธการปองกนฝนดวยการกางรมน�นหมายความวา การกางรมคอ การรกษาความปลอดภยของเรา ในขณะท�เพ�อนของเราอาจจะเลอกวธการปองกนฝนดวยวธการอ�นๆ (ใสเส�อกนฝน) น�นหมายความวาวธการในการรกษาความปลอดภยอาจมไดหลายวธ ซ�งข�นอยกบปจจยท�แตกตางกน การทำาความเขาใจเร�องแนวคดความปลอดภยและการรกษาความปลอดภยจงเปนเร�องสำาคญ ท�ทำาใหเราสามารถประเมนความเส�ยงไดอยางรอบดานมากข�นและสามารถเลอกวธการรกษาความปลอดภยท�เหมาะกบสถานการณและตวเราไดดท�สด แนวคดสำาคญท�เก�ยวกบการรกษาความปลอดภย(Security)ท�สำาคญไดแก

Security=การรกษาความปลอดภยSafety=ความปลอดภย

1. การรกษาความปลอดภยมหลายวธการและไมมสตรการรกษาความปลอดภยใดท�ตายตวหรอสมบรณแบบท�สด วธการรกษาความปลอดภยท�เราเลอกใชอาจจะเหมาะสมกบเราแคเพยงในชวงสถานการณน�เทาน�นดงน�นแตละคนจงจำาเปนท�จะตองเลอกใชวธการรกษาความปลอดภยใหเหมาะสมกบตวเองและเหมาะสมกบแตละสถานการณ 2. การรกษาความปลอดภยจำาเปนตองใหความสำาคญกบความรบผดชอบรวมกน (Collective Responsibility) หมายความวา การรกษาความปลอดภยตองเปนเร�องของทกคนในกลม องคกร หรอครอบครว เพราะหากคนใดคนหน�งไมใหความสำาคญกบการดแลความปลอดภยอาจทำาใหเพ�อนรวมกลมองคกรคนอ�นๆตกอยในความเส�ยงดวย 3. เม�อเราวางแผนเร�องการรกษาความปลอดภยจำาเปนท�จะตองใหความสำาคญกบการรกษาความปลอดภยในทกๆ มตท�งความปลอดภยทางกายภาพความปลอดภยทางดจทลและความปลอดภยทางสขภาพจต(MentalHealthandWellBeing)เราเรยกการรกษาความปลอดภยท�งสามมตรวมกนวา“การรกษาความปลอดภยแบบองครวม”(HolisticSecurity)


15อานคำาส�งหวหนาคณะรกษาความสงบแหงชาตท�3/2558ไดท�https://library2.parliament.go.th/giventake/content_ncpo/ncpo-head-order3-2558.pdf

นอกจากการรกษาความปลอดภยในทกมตแลว ยงตองคำานงถงความปลอดภยในทกระดบ ไมวาจะเปนระดบปจเจกบคคลระดบครอบครวและระดบกลม/องคกร โดยในระดบปจเจกบคคลน�นเราจะพบวาระดบความเส�ยงของแตละคนแตกตางกนจงตองสรางแผนความปลอดภยท�เหมาะสมแตละบคคลไป ในระดบถดมาควรพจารณาถงความปลอดภยระดบครอบครว เน�องจากพบวาครอบครวของนกกจกรรมดานสทธมนษยชนมกตกเปนเปาหมายของการถกคกคามจงจำาเปนตองมมาตรการรกษาความปลอดภยสำาหรบครอบครวของเราดวย สวนในระดบสดทายแตกมความสำาคญไมนอยน�นคอระดบกลม/องคกรจำาเปนตองทำาใหทกคนในกลมหรอองคกรใหความสำาคญและปฏบตตามในการรกษาความปลอดภยนอกจากน�นแลวหากตองทำางานรวมกบเครอขาย/กลมอ�นๆ ควรจะวางขอตกลงในการดแลดานความปลอดภยรวมกน

การประเมนความเส�ยง การทำางานรณรงคดานสทธมนษยชนในหลายๆคร�งเปนการทำางานรณรงคในสถานการณอนซบซอนมความทาทายขอจำากดมผเก�ยวของหลายฝายท�งผท�เหนดวยกบการทำางานของเราและผท�ไมเหนดวย/ตอตานการทำางานรณรงคของเราซ�งอาจสงผลใหผท�ทำางานเพ�อสรางการเปล�ยนแปลงทางสงคมตกอยในสถานการณท�มความเส�ยงอนอาจจะสงผลใหเกดอนตรายตอตนเอง ครอบครว หรอชมชนได ดงน�นการทำางานรณรงคดานสทธมนษยชนจงมความสำาคญอยางย�งในการประเมน ความเส�ยงและวางแผนรบมอกบความเส�ยงท�อาจจะเกดข�น ความเสยงหมายถงเหตการณหรอสถานการณท�อาจเกดข�นและสงผลใหเกดอนตรายในมตตางๆ ความเส�ยงมพลวตสามารถเปล�ยนแปลงไดข�นอยกบเง�อนไข เวลาและปจจยหลายอยาง เชน บรบททางการเมอง บรบททางสงคม ชวงเวลา ท�เกดข�นเง�อนไขความเปราะบางและศกยภาพสวนบคคลเปนตน กลาวไดวาความเส�ยงท�เกดข�นในชวงเวลาน�กมความแตกตางกบความเส�ยงท�อาจจะเกดข�นในอนาคต หรอ ผท�ทำางานรณรงคดานสทธมนษยชน 2 คนตกอยในสถานการณอนตรายท�เหมอนกน แตวาท�งสองคนอาจจะมความเส�ยงท�แตกตางกนเน�องจากแตละคนมเง�อนไขสวนบคคลท�ไมเหมอนกนเชนศกยภาพหรอจดเปราะบางท�แตกตางกนเปนตน ตวอยางเชนเม�อหาปกอนการจดการชมนมทางการเมองของนกกจกรรมนกศกษาไทยเปนเร�องท�ยากลำาบากมความเส�ยงท�อาจเกดข�นจากการชมนม เน�องจากในขณะน�นประเทศไทยอยภายใตรฐบาลท�มความเปนเผดจการ ไมเคารพหลกการ ดานสทธและเสรภาพของประชาชนและมการบงคบใชกฎหมายท�หามการชมนมทางการเมองต�งแตหาคนข�นไปแตในปจจบนภายหลงการลอกต�ง24มนาคม2562การจดการชมนมทางการเมองของนกกจกรรมนกศกษาสามารถทำาไดมากข�นกวาแตกอนมความเส�ยงท�ลดนอยลงเน�องจากมการยกเลกการบงคบใชกฎหมายท�หามการชมนมทางการเมองต�งแตหาคนข�นไป15 ดงน�น จงจำาเปนอยางย�งท�เราจะตองทำาความเขาใจและประเมนความเส�ยง (Risk Assessment) อยางสมำ�าเสมอซ�งข�นอยกบเง�อนไขท�แตกตางกนออกไป เพ�อวางแผนรบมอและคมครองดานความปลอดภยใหเหมาะสมกบแตละคน และแตละสถานการณดวย ในการประเมนความเสยง(RiskAssessment)สำาหรบผท�ทำางานดานสทธมนษยชนน�นเราจำาเปนท�จะตองทำาความเขาใจถงภยคกคามท�เกดข�น ทรพยากร/ศกยภาพท�เราม และจดออนท�เราตองแกไข เพ�อประเมนและลดระดบความเส�ยง ของเรามาทำาความรจกความหมายของคำาเหลาน�กน

การประเมนความเสยง(RiskAssessment)คอการประเมนการวเคราะหความเสยงทอาจเกดขน

NOTE


ภยคกคาม(Threat) 16หมายถงภยอนตรายหรอการคกคามท�เกดข�นอนสงผลทางลบตอรางกายจตใจหรอทรพยสนภยคกคามท�เกดข�นกบคนทำางานดานสทธมนษยชนอาจเกดจากการกระทำาโดยเจาหนาท�รฐหรออาจเกดจากคขดแยงหรอประชาชนท�เหนตางกบเราเชนการถกดำาเนนคดจากการจดการชมนมการถกเจาหนาท�เฝาจบตาหรอตดตามภายหลงจากเขารวมการชมนมการถกลาแมมดหรอถกโจมตในโซเชยลมเดยหลงจากเขารวมการชมนมเปนตนการวเคราะหภยคกคามน�นเราจำาเปนท�จะตองทำาความเขาใจถงลกษณะของภยคกคามเพ�อใหเราวเคราะหไดอยางท�วถงดงน� •ภยคกคามทางตรง(Directthreat)หมายถงภยคกคามท�เกดข�นกบเราโดยตรงเชนการท�เราถกเจาหนาท�ขมข ไมใหเขารวมกจกรรมชมนมการท�เราถกดำาเนนคดต�งขอกลาวหาจากการชมนมเปนตน •ภยคกคามทางออม(Indirectthreat)หมายถงภยท�เปนสญญาณของการคกคามโดยออมอนหวงผลดานลบตอตวเราเชนการท�เจาหนาท�รฐเร�มดำาเนนคดต�งขอกลาวหากบนกเคล�อนไหวดานสทธมนษยชนท�ทำางานในประเดนเดยวกบเราการท�เจาหนาท�รฐตดตามเพ�อนรวมงานของเราเปนตน •บรบท(Context)หมายถงสถานการณบรบททางสงคมบรบททางการเมองในขณะน�นท�อาจสงผลตอการคกคามและความเส�ยงของเราเชนการประกาศใชกฎหมายท�ควบคมเสรภาพในการแสดงออกการทำารฐประหารเปนตน การวเคราะหภยคกคามมปจจยท�เก�ยวของดงน� 1.Factพจารณาขอเทจจรงท�เกดข�นในปจจบนโดยการตอบคำาถามใครทำาอะไรท�ไหนเม�อไรอยางไร 2.Whoวเคราะหแหลงท�มาของการคกคามวาใครจะเปนคนคกคามหรอมสวนไดเสยกบการคกคามท�เกดข�น 3.Whyประเมนเปาหมาย/วตถประสงคของการคกคามทำาไมการคกคามถงเกดข�นณตอนน� 4.Intensivityประเมนรปแบบและแนวโนมของการคกคามเชนความถ�และความรนแรงของการคกคาม 5.Realisticคอการประเมนความเปนจรงเพ�อหาขอสรปถงความเปนไปไดของการคกคามในลกษณะน�นๆ ในหลายสถานการณ นกเคล�อนไหวดานสทธมนษยชนอาจจะไมสามารถควบคมภยคกคามท�เกดข�นได อยางไรกตามการทำาความเขาใจตอภยคกคามเพ�อลดชองโหวและเพ�มศกยภาพในการดแลดานความปลอดภยเปนหน�งในวธการสำาคญท�ชวยใหเราลดความเส�ยงท�อาจเกดข�นได

จดเปราะบาง(Vulnerability)หมายถง จดออนชองโหวอนเปนปจจยท�ทำาใหเราอาจไดรบผลกระทบดานลบหรอความสญเสยในรปแบบตาง ๆ จดเปราะบางของแตละคนหรอแตละกลม องคกร ยอมมความแตกตางกนออกไป และ จดเปราะบางน�นสามารถเปล�ยนแปลงไปไดตลอดเวลา อยางไรกตาม จดเปราะบางของทมงานหน�งคน อาจสงผลใหเกด ผลกระทบและความเส�ยงตอทมงานทกคนหรอองคกรของเราดงน�นการทำาความเขาใจถงจดเปราะบางการวางแผนพฒนาแกไขลดชองโหว/จดเปราะบางของเราน�นจงเปนหน�งในวธการสำาคญในการลดความเส�ยงท�อาจเกดข�น ตวอยาง ในการประเมนความเส�ยงของการจดชมนมของนกกจกรรมนกศกษากล�มหน�ง เราพบจดเปราะบางหรอ ช�องโหว�อนอาจส�งผลต�อความเส�ยงแก�นกกจกรรมกล�มน� เช�น การขาดความเขาใจในกฎหมายท�เก�ยวของกบการชมนม การจดชมนมในสถานท�ท�แออด ยากต�อการควบคมมวลชนและการชมนม เปนตน ซ�งนกกจกรรมนกศกษากล�มน�จำาเปน อย�างย�งท�จะตองลดหรอแกไขจดเปราะบางหรอช�องโหว�เหล�าน�

ศกยภาพ (Capacity)หมายถง จดแขงและทรพยากรท�เรามหรอสามารถเขาถงไดเพ�อใหการรบมอตอผลกระทบ ดานลบเปนไปอยางมประสทธภาพมากข�น การมศกยภาพชวยใหเราสามารถลดระดบความเส�ยงท�อาจเกดข�นได ดงน�นจงจำาเปนอยางย�งท�เราจะตองรถงศกยภาพของตวเราเองและองคกรของเรา เพ�อหามาตรการในการพฒนาศกยภาพของเราใหเพ�มข�น ตวอยาง ในการประเมนความเส�ยงของการจดการชมนมของนกกจกรรมนกศกษากล�มหน�ง เราพบศกยภาพในการดแลความปลอดภยและลดระดบความเส�ยงภยอนตรายท�อาจเกดข�น เช�น การมเครอข�ายใหความช�วยเหลอดานกฎหมายท�สามารถใหคำาแนะนำาเก�ยวกบการจดการชมนมได การมเครอข�ายท�สามารถจดอบรมดานสนตวธและการปราศรยได เปนตน ซ�งนกกจกรรมนกศกษากล�มน�สามารถพฒนา/ส�งเสรมศกยภาพ จดแขงเหล�าน�

16EnriqueEgurenandMarieCaraj.“คมอคมครองผพทกษสทธมนษยชนฉบบใหม”จดพมพโดยองคกรProtectionInternational,พมพคร�งท�1,2551


NOTE

กลาวโดยสรปการประเมนและลดความเส�ยงเราจำาเปนตองเขาใจภยคกคามท�เกดข�นหาวธลดจดเปราะบางหรอชองโหวท�อาจถกใชในการคกคามและการพฒนาจดแขงท�เรามอยเพ�อรบมอตอภยคกคามท�เกดข�น เม�อพดถงการประเมนความเส�ยงหน�งในตวอยางท�มกถกหยบยกข�นมาอธบายเปนประจำาคอ“เม�อฝนตก”

ในการประเมนความเสยง เราตองไมลมทจะค�านงถงการประเมนสถานการณและสภาพแวดลอมทเกยวของกบการท�างานเชนสถานการณทางการเมองสภาพเศรษฐกจและสงคมในขณะนนเปนตน ตวอยาง การจดชมนมในช�วงท�มการแพร�ระบาดของไวรสโควด-19 ตองประเมนสถานการณการแพร�ระบาดของไวรส มาตรการรบมอของรฐ และทศนคตของประชาชนต�อการชมนมรวมตวในช�วงโควด เม�อเราประเมนแลว จะทำาใหเราสามารถออกแบบกจกรรมและวางแผนความปลอดภยไดเหมาะสมกบสถานการณมากข�น

ในขณะท�ทองฟากำาลงมดคร�มดวยเมฆฝน(ภยคกคามท�เกดข�น) นกศกษาสองคนกำาลงคดและกงวลวาอาจจะ เปยกฝนระหวางการเดนทาง(การประเมนความเส�ยง) โดยนกศกษาคนแรกลมพกรมหรอเส�อกนฝนมา (จดเปราะบาง) ในขณะท�นกศกษาคนท�สองพกรมและเส�อกนฝนมาดวย(ศกยภาพ) ดงน�น แมในสถานการณเดยวกน แตนกศกษา คนแรกมความเส�ยงท�จะเปยกฝนมากกวานกศกษาคนท�สอง เม�อการใชสทธและเสรภาพในการชมนมโดยสงบ อาจทำาใหเราตกอยในสถานการณท�มความเส�ยงหรอภยอนตรายดงน�นการประเมนความเส�ยงจงมความสำาคญในการชวยใหเราสามารถวางแผนดแลความปลอดภยในการชมนมไดอยางมประสทธภาพมากข�น

สตรการประเมนความเสยงความเส�ยง=ภยคกคามxจดเปราะบาง

ศกยภาพ

ลดจดเปราะบาง เพ�มศกยภาพ

ภาพโดย:เอกภพสทธวรรณธนะ


สถานการณท�อาจเกดข�นในระหว�างการชมนม

1.ขนตอนการรบมอการชมนมของเจาหนาทต�ารวจ 17

ขนตอนท1ขนเตรยมการหลงจากเจาหนาท�ตำารวจทราบเร�องการชมนมสาธารณะแลวน�นจะดำาเนนการดานการขาวรวบรวมขาวสารพ�นฐานท�จำาเปนเก�ยวกบการชมนมรวมถงการหาขาวสารเก�ยวกบแกนนำาผจดชมนมผสนบสนนเครอขายและเจรจาตอรองกบแกนนำาจดการชมนม เจาหนาท�ตำารวจจะจดต�งศนยปฏบตการเพ�อเตรยมการควบคมอำานวยการรกษาความสงบเรยบรอยในการชมนม เตรยมแผนในการอำานวยความสะดวกแกสาธารณะ จดเตรยมพ�นท�การชมนมใหปลอดภยและสะดวกตอการใชงานของผอ�นดำาเนนการประชาสมพนธใหทราบเก�ยวกบการชมนมเปนตน ขนตอนท2 ขนการเผชญเหตขณะท�มการชมนมเจาหนาท�ตำารวจจะใหตำารวจทองท�เปนผดแลดานความปลอดภยรกษาความปลอดภยใหแกสถานท�และบคคลสำาคญช�แจงทำาความเขาใจตอผชมนมใหทราบถงขอบเขตของการใชสทธเสรภาพในการชมนมตามกฎหมายอำานวยการดานการเจรจาไกลเกล�ยระหวางผชมนมและหนวยงานท�เก�ยวของกบขอเรยกรองของผชมนมดำาเนนการเจรจากบผชมนมและแกนนำารวบรวมขอเทจจรงหรอพยานหลกฐานเพ�อบงคบใชกฎหมายและปองกนการเกดเหตแทรกซอนหรอการกอเหตรายในพ�นท�การชมนมและใกลเคยง ขนตอนท3 ขนการใชก�าลงเขาคลคลายสถานการณ 3.1การใชก�าลงเขาคลคลายสถานการณของเจาพนกงานดแลการชมนมสาธารณะ •แจงใหผชมนมยตการชมนม •หากผชมนมไมปฏบตตามใหประกาศกำาหนดพ�นท�การชมนมและปรมณฑลเปนพ�นท�ควบคมประกาศใหผชมนมออกจากพ�นท�การชมนมตามระยะเวลาท�กำาหนดและหามบคคลใดเขาพ�นท�การชมนมโดยไมไดรบอนญาต •หากครบเวลาท�กำาหนดแตยงมผชมนมอยในพ�นท�ใหถอวาผน�นกระทำาความผดซ�งหนาใหดำาเนนการจากเบาไปหาหนกเพ�อยตการชมนม(หากสามารถทำาได) •ในกรณท�ผชมนมไมปฏบตตามคำาส�งผดแลการชมนมสาธารณะใหเลกการชมนมตามมาตรา21แหงพ.ร.บ.ชมนมสาธารณะและอยระหวางรองขอตอศาลขอใหยกเลกการชมนมหากมความจำาเปนตองคมครองความสะดวกของประชาชนหรอคมครองการชมนมสาธารณะ 3.2การใชก�าลงเขาคลคลายสถานการณของผควบคมสถานการณ • เม�อพนระยะเวลาประกาศใหผชมนมออกจากพ�นท�ชมนม ใหเจาหนาท�ดำาเนนการเลกชมนมตามคำาส�งศาล และ ใชยทธวธตามความจำาเปนและหลกการใชกำาลง •และอาจมการประกาศใชกฎหมายความม�นคงเฉพาะเพ�อรกษาความสงบ ขนตอนท4 ขนการฟ�นฟ (หลงการชมนม)ดำาเนนการจดสงผบาดเจบ ฟ�นฟเยยวยา ชวยเหลอผท�ไดรบผลกระทบบงคบใชกฎหมายตอผกระทำาผดรองขอใหเอกชนหรอหนวยงานรฐสงขอมลพยานหลกฐานทางคดและสรปบทเรยนตอไป

ตวอยางเคร�องมอในการปฏบตการเพ�อควบคมการชมนมของเจาหนาท�ตำารวจ• การใชแกสนำ�าตาในการสลายการชมนม เม�อถกแกสนำ�าตา มกจะมอาการนำ�าตาไหล เคองตา มองไม�ชดเจน อาเจยน หากสมผสมากอาจถงข�นตาบอดได• การใชสเปรยพรกไทย เม�อถกสเปรยพรกไทย จะทำาใหแสบตา/เคองตาจนมอง ไม�เหนเปนเวลา 30-45 นาท หายใจและพดไดยากลำาบาก• การใชกระสนยาง หากถกยงบรเวณทองหรอลำาตวจะทำาใหจก หากถกยงบรเวณกระดกอาจทำาใหกระดกหก หรอในกรณรายแรง หากถกยงเขาบรเวณกะโหลกศรษะอาจทำาใหกะโหลกราวจนก�อใหเกดอนตรายถงชวตได• การใชเคร�อง LRAD (เคร�องขยายเสยงระยะไกล) ความดงจากเคร�อง LRAD น�อาจทำาใหผท�อย�ในระยะของเสยง เกดอาการปวดแกวห คล�นไส อาเจยน หากฝนทนอย�ในบรเวณน�นนาน ๆ โดยไม�มเคร�องปองกน อาจส�งผลกระทบต�อประสาทการไดยนช�วคราวหรอถาวรได• การใชอาวธรายแรงในการเขาสลายการชมนม ซ�งในกรณน�จะนำามาซ�งความ สญเสย และอนตรายถงชวต

17อางอง,แผนการดแลการชมนมสาธารณะตามพระราชบญญตการชมนมสาธารณะพ.ศ.2558,สำานกงานตำารวจแหงชาตแหงชาตhttp://demonstration.police.go.th/plan.pdf(เขาถงเม�อวนท�21มถนายน2563)


2.มาตรการการรบมอและควบคมการชมนมของเจาหนาทต�ารวจ ในงานวจย “ควบคมหรอคมครอง” มาตรการรบมอผชมนมของตำารวจและการเมองของความชอบธรรม โดย ดร.จนจราสมบตพนศรไดศกษาความสมพนธระหวางเจาหนาท�ตำารวจและผชมนมและศกษามาตรการการรบมอผชมนมของเจาหนาท�ตำารวจซ�งในงานวจยช�นน�ไดศกษาประวตศาสตรการควบคมฝงชนในประเทศไทยพบวาการรบมอผชมนมกอนหนาพ.ศ.2535น�นเนนการปราบปรามการจลาจลหรอกลมคนท�ทาทายอำานาจรฐบาลเชนการท�หนวยงานความม�นคงต�งกองกำาลงประชาชนโดยปลกฝงแนวคดรกชาตและใหกองกำาลงประชาชนดงกลาวเปนหน�งในเคร�องมอในการปราบปรามประชาชนท�เหนตางจากรฐหรอถกมองวาเปนภยความม�นคงแหงรฐเชนกรณกลมลกเสอชาวบานซ�งกอต�งโดยพล.ต.ท.สมควรหรกล18

ตอมามาตรการในการรบมอการชมนมไดเปล�ยนแปลงไปภายหลงการประทวงในปพ.ศ.2535โดยมความพยายามในการหลกเล�ยงและจำากดความรนแรงถงชวตเน�องจากแนวคดเร�องสทธในการชมนมไดถกหยบยกมาพดถงมากข�นรปแบบในการควบคมหรอรบมอการชมนมในชวงน�ไดแกการเนนรกษาพ�นท�สำาคญพ�นท�เชงสญลกษณและการจำากดจำานวนผเขารวมชมนมโดยการวางเคร�องกดขวางหรอการใชกำาลงพลเจาหนาท�ต�งแถวสกดการใชมาตรการทางกฎหมายและการจบกมแกนนำาการชมนม การแสดงกำาลงแตไมใชกำาลง มาตรการในการอำานวยความสะดวกของหนวยงานรฐ เชนหนวยงานของกรงเทพมหานครไดจดหาหองนำ�าเคล�อนท� นำ�า ไฟฟา มมซกลางใหแกผชมนมของสมชชาคนจนเม�อป 254019 มาตรการในการเจรจาไกลเกล�ยโดยมเจาหนาท�ตำารวจทำาหนาท�เปนคนกลางระหวางประชาชนผชมนมและหนวยงานรฐท�เก�ยวของกบเร�องรองเรยนเปนตน ตอมาเม�อมการชมนมของคณะกรรมการประชาชนเพ�อการเปล�ยนแปลงปฏรปประเทศไทยใหเปนประชาธปไตยท�สมบรณแบบอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (กปปส.) ในป 2557 รปแบบในการรบมอของเจาหนาท�ตำารวจตอ การชมนมดงกลาวไดเปล�ยนแปลงไปซ�งสามารถแบงไดเปนสามสวนคอ 1. มาตรการการเจรจา ประกอบดวยการเจรจานอกพ�นท�ชมนม โดยมนายตำารวจหรอตวแทนรฐบาลรวมเจรจากบ แกนนำาการชมนมท�มอำานาจในการตดสนใจทศทางการชมนมและเจรจาในพ�นท�ชมนมซ�งมงเนนการตอรองเร�องการจดการชมนมตางๆ20

2.เครองมอทางกฎหมายหรอการบงคบใชกฎหมายเพ�อจำากดลกษณะของกจกรรมและพ�นท�การชมนมประทวง 3. มาตรการควบคมฝงชน เปนหน�งในลกษณะเดนของการควบคมฝงชนในข�นน�คอการสรางระยะหางระหวาง ผชมนมและเจาหนาท�ตำารวจซ�งการสรางระยะหางดงกลาวสมพนธกบระดบการใชอปกรณในการควบคมฝงชนโดยคำานงถง หลกส�ประการคอ 1.) หลกแหงความจำาเปน 2.) หากจำาเปนตองใชกำาลงเพราะไมสามารถหลกเล�ยงได ตองเลอกใชให เหมาะสมกบภยอนตรายท�คกคาม3.)หลกแหงความถกตองตามกฎหมายและ4.)หลกความรบผดชอบ 21

18ดร.จนจราสมบตพนศร“ควบคมหรอคมครอง?มาตรการรบมอผชมนมของตำารวจและการเมองของความชอบธรรม”พมพคร�งแรก2562,สำานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร,ปทมธาน(หนา68)19อางองแลวหนา8520อางองแลวหนา23221อางองแลวหนา241


สวนหน�งของบรรยากาศการชมนมเรยกรองประชาธปไตย เกดการผลกดนกนระหวางกลมผชมนมกบเจาหนาท�ตำารวจจดโดยกลมเยาวชนปลดแอกเม�อ18กรกฎาคม2563ท�อนสาวรยประชาธปไตย(ภาพจากกลมRealframeAlumnihttps://www.facebook.com/realframefanpage/photos/pcb.2946488428795916/2946469085464517)

3.สถานการณการชลมนทอาจเกดขนระหวางการชมนม •เกดการปะทะระหวางเจาหนาท�กบผชมนม •มการใชอาวธจากฝายใดฝายหน�ง •แกนนำาควบคมมวลชนไมไดจนเกดการชลมน •คนเหยยบกนเองในชวงท�มการชลมน •เกดการชลมนหรอกจกรรมนอกแผนท�จดเตรยมไวมผปราศรยนอกคว เน�อหาไมสอดคลองกบขอเสนอของกลมและสมเส�ยงตอการละเมดกฎหมาย •มเสยงระเบดเสยงปนเกดข�นโดยไมทราบแหลงท�มา •มผชมนมไดรบบาดเจบจากการปะทะหรอผชมนมเกดอาการเจบปวยระหวางการชมนม •มบคคลท�สามมาย�วยใหเกดการใชความรนแรง •เกดขาวลอระหวางการชมนมจนเกดความเขาใจผดและนำาไปสสถานการณชลมนตามมา


การวางแผนการท�างานและการแบ�งบทบาทหนาท� หลงจากประเมนความเส�ยงแลว ทมงานตองยอมรบและทำาความเขาใจความเส�ยงท�อาจเกดข�นใหชดเจนรวมกน จากน�นวางแผนการทำางานและการดแลความปลอดภย อยางไรกตาม เราจำาเปนตองเขาใจและคำานงตลอดเวลาวา แตละคนยอมมความเส�ยงและวธการรบมอตอการคกคามท�แตกตางกน เม�อทมงานออกแบบกจกรรมท�ตองการจดแลวข�นตอนตอไปท�สำาคญคอการวางแผนการทำางานโดยคำานงถงเง�อนไขของความเส�ยงท�อาจเกดข�นการจดกจกรรมในรปแบบตางๆน�นเราอาจจำาเปนตองประเมนถงเร�องความปลอดภยความเหมาะสมของกจกรรมในการใชเปนเคร�องมอเพ�อถายทอดขอความและความตองการของเราแกสงคมซ�งสามารถประเมนและวางแผนการทำากจกรรมผานการต�งคำาถามและหาคำาตอบรวมกนในทมงาน คมอ “Direct Action Handbook” ซ�งมการเรยบเรยงและแปลเปนภาษาไทยโดยภควด วระภาสพงษ ไดนำาเสนอเทคนคในการรบมอความรนแรงในกรณตางๆไวอยางนาสนใจ22โดยขอนำามาสรปเพ�อชวนทกคนเชคลสตและเรยนรตวอยางท�เคยเกดข�นมาแลวไปพรอมๆกนดงน�

เชคลสต รายการ รายละเอยด Note

กำาหนดเปาหมายและกลมเปาหมาย

กำาหนดเปาหมายและขอเรยกรองท�เราตองการจากกจกรรมน� และกำาหนดกลมเปาหมายท�เราตองการส�อสารกบพวกเขาใหชดเจน

ต วอย า ง ข อ เ ร ยก ร อ ง ท�ชดเจนเชน“เลอกต�งภายในป2561”

กำาหนดรปแบบการชมนม เปนการกำาหนดรปแบการชมนมของเราเชนชมนมต�งเวทปราศรย ชมนมเดนขบวน ชมนมแฟลชมอบเปนตน

22สามารถอานคมอ“DirectActionHandbook”ฉบบภาษาองกฤษไดท�http://organizingforpower.org/wp-content/uploads/2009/03/da_handbook.pdfและฉบบท�มการเรยบเรยงเปนภาษาไทยโดยภควด วระภาสพงษ ไดท� https://www.facebook.com/notes/ภควด-วระภาสพงษ/การวางแผนปฏบตการ-1/321107258100201/, https://www.facebook.com/notes/ภควด-วระภาสพงษ/การวางแผนปฏบตการ-2/321173611426899/ , https://www.facebook.com/notes/ภควด-วระภาสพงษ/การวางแผนปฏบตการ-3/321174394760154/


กำาหนดรปแบบการชมนม เรามทรพยากรและความพรอมมากนอยเพยงใดในการจดกจกรรมรปแบบน�

เชน งบประมาณ อปกรณเครอขายและการระดม ทมงาน

วางแผนรายละเอยดกจกรรมและการทำาไทมไลนกจกรรม

-วางแผนรายละเอยดไทมไลนในการจดกจกรรมของเราเวลาเร�ม-จบกจกรรมและผรบผดชอบ- ทบทวนวากจกรรมท�เราจดมความสนกสนานสรางสรรคเหมาะสม/คมคาไหมจดพคคอชวงเวลาไหนท�ตองการใหนกขาวทำาขาวหรอใหผเขารวมพงพอใจ และควรกำาหนดผใหสมภาษณนกขาวพรอมเน�อหาการสมภาษณไวลวงหนา

Note : ทมงานทกคนควรศ กษารายละ เอ ยดของกจกรรมและไทมไลนกจกรรม

การปราศรยและเวท หากมการต�งเวทปราศรยควรแบงบทบาทหนาท�ท�งผคมเวท ผปราศรยและกำาหนดขอตกลงถงเน�อหา/ประเดนท�ใชในการปราศรย

เทคนค ผปราศรยแตละคนมสไตลการปราศรยท�ตางกนจงควรจดลำาดบใหเหมาะสมกบแตละคน

สถานท�ปฏบตการ - เลอกสถานท�จดกจกรรมท�เหมาะสมหรอเช�อมโยงกบกลมเปาหมายและรปแบบกจกรรม-ทำาการศกษาขอมลเบ�องตนเก�ยวกบสถานท�น�นๆ เชน รฐหรอเอกชนเปนผดแลสถานท� สถานท�จดกจกรรมเขาขายกฎหมายตามพ.ร.บ.ชมนมสาธารณะมาตราใดหรอไม-สถานท�จดกจกรรมงายตอการดแลความปลอดภยในระหวางชมนมหรอไม-เราควรทำาการสำารวจและทำาแผนผงสถานท�จดกจกรรม (เสนทางโดยรอบพ�นท�จดกจกรรม เสนทางเดนทางกลบบาน สถานท�สำาคญกรณเกดการ บาดเจบ รายละเอยด เชนประต/ทางเขา-ออกของสถานท� มมอบและจดเปล�ยว และจดสรรแบงโซนในการจดกจกรรม/ต�งเวทท�งายตอการดแลเร�องความปลอดภย)

สถานท�ท�มกใชจดกจกรรมในกรงเทพ เชน อนสาวรยประชาธปไตย อนสาวรยชยสมรภมลานหนาหอศลปกทม. อนสรณสถาน 14ตลา เปนตน อยางไรกตามจำาเปนตองตรวจสอบเร�องขอกฎหมายเบ�องตนดวย

วสดอปกรณท�ตองใช -จดเตรยมอปกรณท�จำาเปนตองใช-วางระบบในการดแลรบผดชอบอปกรณเหลาน�

เชนปายขอความธงเคร�องเสยง (แมบางกจกรรมอาจไมมการปราศรยแตหากเราประเมนวาจำาเปนตองควบคมสถานการณ กควรเตรยมเคร�องเสยงเพ�อไวใชในกรณจำาเปนดวย)


การวางแผนสำารองและรบมอสถานการณฉกเฉน

ในการจดกจกรรมและการชมนม หลายคร�งมกจะเกดสถานการณท�ไมเปนไปตามแผนท�วางไว ในหลาย ๆ คร�ง เราไมสามารถเรยกประชมเพ�อหาฉนทามตในการแกไขสถานการณฉกเฉนรวมกบ ทมงานทกคนในระหวางการชมนมได จงมความจำาเปนอยางย�งท�เราจะตองกำาหนดเง�อนไขและโครงสรางการตดสนใจ/สรางฉนทามตรวมกนในกรณฉกเฉน-กอนการเร�มจดกจกรรมหรอการชมนมทมงานทกคนควรประชม วางแผนสำารอง และสรางขอตกลงรวมกนวาจะมขดจำากดหรอเพดานในการเคล�อนไหวและการรบมออยางไรบาง- การวางแผนสำารองท�สามารถทำาได โดยการประเมนความเส�ยงและคำานงถงสถานการณท�แยท�สดท�อาจเกดข�น(worstcasescenario)- เม�อเกดสถานการณเฉพาะหนาข�น ในหลายคร�งเราไมสามารถเรยกประชมทมงานทกคนไดแตหากกอนการชมนม เรามการกำาหนดโครงสรางอำานาจในการตดสนใจ หรอทมอำานวยการในการตดสนใจกรณฉกเฉนไวได ซ�งทำาหนาท�หลกในการดภาพรวมกจกรรม (หรอท�คนเคยในช�อ ทมวอรรม อาจจะเปนกลมตวแทนจากทมงานฝายตาง ๆ) และสรางแนวทาง ขอตกลงหรอเพดานในการตดสนใจเบ�องตนใหแกทมอำานวยการในการตดสนใจกรณฉกเฉนได โดยทมงานน�จะเรยกประชมและตดสนใจแกปญหาเฉพาะหนาบนพ�นฐานขอตกลงรวมกนท�สรางข�นกอนการชมนมท�งน�โครงสรางในการตดสนใจจะตองมลกษณะกระจายอำานาจรวมถงกระจายขอมลและแผนรบมอในสถานการณตางๆดวย

ก ร ณ ต ว อ ย า ง ข อ ง ก า รประเมนสถานการณท�แยท�สดท�อาจเกดข�นระหวางการชมนม โดยกลมคนอยากเลอกต�ง (UN 62)ทมงานคนอยากเลอกต�งไดวางแผนการชมนมและการเดนขบวนรณรงคการเลอกต�งจากมหาวทยาลยธรรมศาสตรไปยงทำาเนยบรฐบาล แ ต เ ม� อประ ชมท ม ง า น แ ล ะ ป ร ะ เ ม นส ถ า น ก า ร ณ ท� แ ย ท� ส ด(worst case scenario)เราประเมนวาเจาหนาท�อาจสกดก�นโดยการปดร�วประตมหาวทยาลยไมใหเราเดนขบวนไดสำาเรจและเจาหนาท�ตำารวจใชกำาลงในการเขายตการชมนม

ก ร ณ ต ว อ ย า ง ข อ ง ก า รวางแผนสำารองในเวทรบฟงความเหนโครงการโรงงานนำ�าตาลและโรงไฟฟาชวมวลอ.บานไผ จ.ขอนแกน เม�อวนท�10-12กนยายน2562เจาหนาท�รฐขดขวางไมใหชาวบานเขารวมเวท ชาวบานจงรวมตวกนชมนมจดเวทคขนานดงกลาว เพ�อใหขอมลเก�ยวกบโครงการดงกลาวบนรถกระจายเสยงขนาดใหญ


การรบมอกบสถานการณ ตางๆหลงจบการชมนม

เราจำาเปนอยางย�งท�จะตองใหความสำาคญตอการดแลดานความปลอดภยและวางแผนรบมอตอสถานการณตางๆ หลงจบกจกรรมเชนการเดนทางกลบบานระบบเชคเร�องความปลอดภยและการถกคกคามหลงจากแยกยาย การถกดกทำารายรางกายการวางแผนใหความชวยเหลอกรณถกดำาเนนคด หรอถกลาแมมดทางออนไลนเปนตน

ตวอยางของสถานการณท�นกกจกรรมอาจพบหลงจากจดการชมนมคอกรณท�นายสรวชญเสรธวฒนนกกจกรรมเคล�อนไหวทางการเมอง ถกกลมคนไมทราบจำานวนดกทำารายรางกายหลงจากท�นายสรวชญไดจดกจกรรมต�งโตะลารายช�อเรยกรองให ส.ว. งดออกเสยงเลอกนายกรฐมนตรเหตการณดงกลาวเกดข�นเม�อวนท�2มถนายน2562ดงน�นจงจำาเปนอยางย�ง ท�เราจะตองใหความสำาคญกบการดแลความปลอดภยหลงจบการชมนมดวย

การจดต�งทมงาน ในการจดกจกรรมแตละคร�งน�นมความจำาเปนอยางย�งท�เราจะตองใหความสำาคญตอการจดต�งทมงานท�มความเหมาะสม มประสทธภาพตามรปแบบกจกรรมและมการประเมนความเส�ยงของทมงานรวมกน เราควรมขอมลพ�นฐานท�จำาเปนของทมงานสำาหรบสถานการณท�จำาเปน(เชนการถกดำาเนนคดการถกคกคามอมหายหรอการถกทำารายรางกายไดรบบาดเจบเปนตน)และอยาลมสรางสญลกษณแสดงตวตนการเปนทมงานท�ใชรวมกน

Note:การจดต�งทมงานน�นข�นอยกบรปแบบกจกรรมท�เราจดข�นและการประเมนสถานการณของเรา


เชคลสตการจดต�งทมงาน : เม�อมทมงานแลว อย�าลมวางโครงสรางการตดสนใจ

ตำาแหนง ภาระงาน (รายละเอยด) ผ�รบผดชอบ

ทมอำานวยการในการตดสนใจกรณฉกเฉน(ทมวอรรม)

เปนทมงานท�จะดแลภาพรวมและตดสนใจในกรณฉกเฉนระหวางการจดกจกรรมดงน�นการเลอกตวแทนในการทำาหนาท�น�จงมความสำาคญอยางย�งนอกจากน�นแลวการตดสนใจกรณฉกเฉนใดๆ ควรวางอยบนพ�นฐานขอตกลงและการประเมนความเส�ยงรวมกนของทมงานกอนการชมนม

ทมเจรจา ในระหวางการจดกจกรรมหรอการชมนมจำาเปนจะตองมทมเจรจาและวางตวบคคลท�จะทำาหนาท�ในการเจรจากบเจาหนาท�ตำารวจเจาหนาท�รฐหรอบคคลกลมตางๆท�อาจจะขดขวางการจดกจกรรมของเราในการเจรจากบเจาหนาท�ตำารวจน�น เราจำาเปนท�จะตองรกฎหมายและสทธเบ�องตนท�เก�ยวของกบการจดกจกรรมหรอชมนมเราตองเตรยมขอมลวาใครคอเจาหนาท�ท�รบผดชอบการจดกจกรรมของเราและมข�นตอนการทำางานอยางไรบางการเจรจาคอการสรางขอตอรองของท�งสองฝายดงน�นการสรางขอตกลงใดๆกบเจาหนาท�รฐน�นควรวางอยบนพ�นฐานหรอเง�อนไขท�ทมงานของเราตกลงกนไว

ทมดแลดานความปลอดภย(ทมการด)

เปนทมงานท�ทำาหนาท�ในการดแลความปลอดภยในการจดกจกรรมมกทำางานรวมกบทมเจรจา ทมน�อาจเรยกอกอยางหน�งวา “ทมการด” ในสถานการณปกต ทมดแลดานความปลอดภยจำาเปนตองดแลความสงบเรยบรอย ตรวจตราบคคลนาสงสยโดยอาจจะแทรกซมไปกบผเขารวมชมนม ดแลดานการจราจรหากมการเดนขบวน ควบคมพ�นท�รอบการชมนมรวมถงพ�นท�ท�ใชในการทำางาน/ประชมของ ทมงาน (เชน การควบคมไมใหบคคลอ�นเขามาในพ�นท� เวทปราศรยหรอ กองอำานวยการ)ในสถานการณฉกเฉนทมการดตองทำาหนาท�ควบคมสถานการณไมใหเกดการใชความรนแรงดงน�นจงจำาเปนท�จะตองมความชดเจนจดสญลกษณท�บงช�วาเปนทมการด (สามารถประชาสมพนธใหประชาชนรบทราบวาหากเกดเหตอนตรายใหตดตอ รบฟงบคคลท�มสญลกษณน�) ทมการดควรมความรความเขาใจในเร�องสนตวธเบ�องตนและควรระลกไวเสมอวาการชมนมของเราตองไมมการใชความรนแรง ไมพกพาอาวธในพ�นท�ชมนม นอกจากน�นแลวอยาลมสงเกตและจดบนทกการคกคามตางๆท�อาจเกดข�นระหวางชมนม ตวอยาง การจดทำาทมดแลความปลอดภย (ทมการด) โดยกลมคนอยาก เลอกต�ง กอนการจดชมนมเรยกรองใหมการเลอกต�ง ทมงานไดมการเชญชวนให ผท�เคยเขารวมกจกรรมกบทมงานเปนประจำามาทำาหนาท�เปนสวนหน�งของทมดแลความปลอดภยโดยไดจดอบรมเร�องสนตวธและจดเตรยมเส�อก�กท�สกรนขอความวาสนตวธใหแกทมงาน ซ�งในวนท�จดการชมนม กลมคนเหลาน�ไดมบทบาทสำาคญในการชวยควบคมไมใหเกดการปะทะระหวางผชมนมและเจาหนาท�ตำารวจ

ทมดแลดานเวทและกจกรรม

เปนทมท�ทำาหนาท�ในการดแลเวทและกจกรรมตางๆโดยกำาหนดผดำาเนนรายการใหชดเจนควรมการกำาหนดบคคลท�ทำาหนาท�ในการคมเวท/คมสครปตเวทคอการคดกรองผท�จะข�นปราศรยหรอการแสดงบนเวท กำาหนดประเดนในการปราศรยใหชดเจนจดควเวทและแจงอพเดตสถานการณตางๆท�จำาเปนใหผเขารวมทราบ ทมเวทจำาเปนท�จะตองประเมนอารมณของผเขารวมและฝายตรงขามเพ�อหาวธการส�อสารท�จะชวยลดสถานการณอนนำาไปสความรนแรงได


ทมสวสดการ เปนทมงานท�ทำาหนาท�ในการบรการ/ใหความชวยเหลอหรออำานวยความสะดวกแกผเขารวมชมนม เชน การดแลเร�องอาหารและนำ�า (ควรมการลงทะเบยนรบอาหารบรจาคเพ�อปองกนการใสยาพษในอาหาร) การจดการเร�องความสะอาด การดแลเร�องเคร�องเสยงและไฟฟาในบรเวณพ�นท�ชมนมใหเพยงพอตอการดแลความปลอดภย การจดเตรยมและแจกจายอปกรณท�ตองใชในการชมนม รวมถงการจดสรรเร�องสถานท�จดกจกรรมใหเหมาะสมตอการรกษาความปลอดภยเปนตน ตวอยางผเขยนมโอกาสไดสมภาษณแลกเปล�ยนประสบการณในการจดการชมนมเม�อชวงป 255323 พบวา มกรณท�ทางผจดชมนมเปดรบบรจาคอาหาร เคร�องด�มจากสาธารณะ มผนำาอาหารมาบรจาคจำานวนมาก ในขณะท�ทางทมสวสดการไมไดจดการเร�องการลงทะเบยนและตรวจสอบส�งของจากผท�นำามาบรจาคเกดกรณอาหารปนเป�อนดวยยา/สารเคมเม�อทมงานนำาไปแจกจายใหแกผเขารวมชมนมรบประทานจงทำาใหมหลายคนท�มอาการทองเสยอยางรนแรง

ทมพยาบาล ทำาหนาท�ในการปฐมพยาบาลเบ�องตนใหแกทมงานและผเขารวมชมนมท�ไดรบบาดเจบหรอเจบปวย พรอมกนน�ทมพยาบาลยงทำาหนาท�ในการประสานงานรวมกบหนวยพยาบาลของโรงพยาบาลหรอหนวยกภยดวย

ทมส�อสารและประชาสมพนธ

ทำาหนาท�ในการประชาสมพนธถายภาพไลฟกจกรรมและอพเดตสถานการณฉกเฉนลงโซเชยลมเดยรวมถงการทำาหนาท�ประสานงานกบนกขาวและการใหสมภาษณใหขอมลตางๆดวยในขณะท�เกดสถานการณฉกเฉนเชนเจาหนาท�กำาลงจบกมแกนนำาหรอการขดขวางการทำากจกรรมโดยเจาหนาท�รฐเปนตนการไลฟ(เฟซบกหรอโซเชยลมเดยอ�นๆ )เพ�อนำาเสนอสถานการณการละเมดน�นๆ แบบปจจบนทนดวนตอสาธารณะ จะชวยทำาใหเหตการณดงกลาวอยในสายตาของการตรวจสอบและตดตามจากสาธารณะ ซ�งทำาใหเจาหนาท�รฐตองระมดระวงพฤตกรรมการใชความรนแรงหรอการละเมดสทธและเสรภาพของประชาชนมากข�นตวอยางเม�อชวงป2563กลมคนรกษบานเกดจ.เลยไดจดงานรำาลก6ปวนขนแรเถ�อนแตไดมเจาหนาท�รฐอางพ.ร.ก.ฉกเฉนหามจดกจกรรมโดยอางการแพรระบาดของไวรสโควด-19 ชาวบานจงรบมอดวยการชวยกนกระจายขาวลงเฟซบกเพ�อฟองสงคมวามเจาหนาท�รฐฉวยโอกาสใช พ.ร.ก.ฉกเฉน คกคามและลดรอนสทธเสรภาพของประชาชนในขณะท�ชาวบานมมาตรการปองกนโควดอยางด(เวนระยะหางวดไขเจลลางมอ)หลงจากท�เหตการณดงกลาวกระจายไปท�วในโซเชยลมเดยเจาหนาท�จงยอมใหชาวบานจดกจกรรมได

23ผเขยนขอสงวนการเปดเผยช�อผใหสมภาษณเพ�อความปลอดภย


การวางแผนความปลอดภยทางกายภาพ ในการชมนมแตละคร�งทมงานทกคนจำาเปนตองประเมนความเส�ยงและวางแผนความปลอดภยในทางกายภาพดจทลและสภาพจตใจของตนเองตามท�ไดกลาวไปเบ�องตนแลววาการประเมนความเส�ยงและวางแผนความปลอดภยของแตละคนมเง�อนไขท�แตกตางกน(เชนจดออนศกยภาพของแตละคนบรบททางการเมองสงคมในชวงเวลาน�นๆเปนตน)กลาวไดวา“ไมมแผนความปลอดภยใดท�สมบรณแบบเหมาะสมสำาหรบทกคน”ดงน�นในคมอฉบบน�จงจะนำาเสนอรายการเชคลสตเพ�อเปนแนวทางใหแตละคนไดวางแผนความปลอดภยท�เหมาะสมกบตวเอง

เชคลสตความปลอดภยทางกายภาพเบ�องตนส�าหรบการชมนม ควรแตงตวใหทะมดทะแมงเส�อผาแขนยาวกางเกงขายาวรองเทาผาใบหมวกโดยอาจจะใสเส�อผาบางแตหลายช�นเพราะเราสามารถถอดไดหากปนเป�อนสารเคม เตรยมอปกรณทจ�าเปนเชนยาประจำาตวนำ�าขนมท�ใหพลงงานหมวกแวนตาเปนตนอยาพกส�งของมคาอาวธหรอแอลกอฮอลเขารวมชมนมอกท�งไมควรพกพาเอกสารการประชมหรอเอกสารปายผาใดๆท�มขอความเส�ยงและขอมลลบท�อาจสงผลตอความปลอดภยของทมงาน ศกษาแผนทสถานทส�าคญในบรเวณพนทการชมนมเชนโรงพยาบาลสถานตำารวจเปนตนศกษาสถานท�เส�ยงรอบพ�นท�การชมนมหรอสถานท�ท�เราสามารถหลบภยไดช�วคราวหากเกดเหตการณความรนแรงและวางแผนการเดนทางไป-กลบใหเรยบรอยกอนการเดนทางเขารวมการชมนมควรอพเดตกบทมงานและครอบครวถงรายละเอยดการเดนทางของเราและไมควรเดนทางเพยงคนเดยวโดยเฉพาะอยางย�งในเวลากลางคน การวางแผนระบบบดดในการคอยชวยเหลอดแลกนตลอดการปฏบตงานโดยใหม�นใจวาแตละทมรจกบดด�และขอมลเบ�องตนท�จำาเปนของบดด�เชนโรคประจำาตวช�อ-สกลบคคลตดตอกรณเกดเหตฉกเฉนเปนตน การเตรยมความพรอมดานสขภาพรางกาย โดยเราควรพกนำ�าและขนมขบเค�ยวท�รบประทานไดงายและใหพลงงาน ในกรณท�มโรคประจำาตวหรอเจบปวยควรแจงใหทมงานทราบลวงหนาหรอทำาสายรดขอมอท�ระบโรคประจำาตว/ อาการเจบปวยไวเพ�อใหแพทยใหความชวยเหลอไดรวดเรวข�น เตรยมชองทางตดตอทส�าคญเผอกรณฉกเฉน เชน เบอรโทรศพทของญาต เพ�อนสนทหรอทนายความท�เราไวใจไดสำาหรบกรณฉกเฉนหากถกเจาหนาท�ควบคมตวหรอไดรบบาดเจบระหวางการชมนมเพ�อใหสามารถตดตอรบความชวยเหลอไดทนทวงท เตรยมการรบมอหากเกดเหตการณคกคามหรอความรนแรงใดๆพรอมกนน�ควรศกษาเร�องกฎหมายและสทธเบ�องตนท�จำาเปนเพ�อใหสามารถรบมอกบสถานการณตางๆเชนเจาหนาท�คนตวถกควบคมตวเปนตน ใหความส�าคญกบความปลอดภยท�งกอนการชมนมระหวางการชมนมและหลงการชมนม ทส�าคญ กอนการเขารวมการชมนมหรอกจกรรมใด ๆ ควรเตรยมรางกายใหแขงแรงพรอมรบทกสถานการณ เชน พกผอนใหเตมท�รบประทานอาหารและด�มนำ�าใหเพยงพอเปนตน

ระบบบดด คอ การจดกลมคน 2-3 คน (แลวแตความเหมาะสม) ในการทำาหนาท�รวมกนและดแลกนตลอดชวงปฏบตการการใชระบบน�เพ�อเปนหลกประกนวาทกคนในทมจะไดรบการดแลโดยบดด�ตองรขอมลท�จำาเปนของบดด�(ช�อจรงเบอรตดตอญาตโรคประจำาตว)ตรวจสอบวาบดด�ยงเกาะกลมอยคอยใหความชวยเหลอหากบดด�ไดรบบาดเจบหรอเกดอาการวตกกงวลและตดตามอพเดตการเดนทางของบดด�


การวางแผนความปลอดภยทางดจทลและสทธเบ�องตนทางดจทล ในปจจบนเทคโนโลยดจทลและโซเชยลมเดยไดเขามามบทบาทในการจดกจกรรมและการชมนมมากข�น ท�งในดานการตดตอส�อสาร การรณรงคและประชาสมพนธกจกรรม การถายทอดหรอนำาเสนอขอมลและขอเรยกรอง อยางไรกตาม การใชโซเชยลมเดยและเทคโนโลยดจทลในการทำางานเคล�อนไหวดานสทธมนษยชน จำาเปนตองคำานงถงการวางแผนดแลความปลอดภยทางดจทล(DigitalSecurity)ดวยเชนกน

เชคลสตความปลอดภยทางดจทลเบ�องตนส�าหรบการชมนม •ตงรหสผานโทรศพทมอถอ/โซเชยลมเดยใหยากยาวและไมเช�อมโยงกบขอมลสวนตวของเราเพ�อปองกนการแฮคขอมล • คยเรองเสยงในโปรแกรมทปลอดภย(มการเขารหสend-to-end:Encryption)เชนSignal(ใชงายเพยงบนทกเบอรโทรเพ�อนลงโทรศพทมอถอกคยไดเลย) • ตงคาความเปนสวนตวในโทรศพทมอถอและเบราเซอร (browser) ปดโลเคช�นเม�อไมใช ลบกจกรรมหรอ การคนหาในเบราเซอร • ใช Tor browser และ VPN ทไวใจได เชน Tunnelbear ใชไดท�งคอมพวเตอร แมคบค โทรศพทมอถอระบบ แอนดรอยดและไอโอเอส(iOS) • อยากดลงคทสงมาใหมวๆ เพราะอาจเปนPhishing link ท�สงมาเพ�อแฮคโซเชยลมเดยของเราหรอขโมยขอมล สวนตวเร�องน�แอดมนเพจจำาเปนตองใสใจมากๆ • กอนมาชมนม ควรลบขอความสมเส�ยงในโทรศพทมอถอ ชารจแบตเตอร�ใหเรยบรอย ต�งลอคหนาจอและต�งคา ปดการโชวขอความแจงเตอน ขอแนะนำาใหต�งคาลอคหนาจอโทรศพทมอถอดวยรหส PIN แทนการสแกนลายน�วมอหรอใบหนาเพ�อปองกนในกรณเจาหนาท�บงคบจบน�วมอของคณมาปลดลอคโดยคณไมยนยอม • ในบางการชมนม อาจถกตดสญญาณโทรศพทมอถอ หรอไมมสญญาณเพราะมผใชงานเปนจำานวนมาก ดงน�น ลองดาวนโหลดแอพลเคช�นท�ใชตดตอกนไดแมไมมสญญาณโทรศพทมอถอเชนBridgefy(ควรดาวนโหลดทดลองใชและแลกเปล�ยนคอนแทคกบทมงานกอนจดชมนม)


การวางแผนดแลสขภาพจตใจ (Mental Security and well-being) การดแลสขภาพจตใจใหพรอมรบกบสถานการณท�อาจเกดข�นในระหวางหรอหลงจากการเขารวมกจกรรมและการชมนมน�นเปนส�งท�จำาเปนอยางย�ง

เทคนคในการเชคสขภาพจตใจกอนการเขารวมการชมนม 1.ลองถามและทบทวนกบตวเองวาเราตองการเขารวมการชมนมเพ�อเปาหมายอะไรเปนการสรางความเช�อม�นใหตนเอง 2.หลงจากท�ประเมนความเส�ยงแลวใหส�อสารกบเพ�อนและทมงานวาจดไหนคอเพดานความเส�ยงท�เราสามารถแบกรบได 3. ลองตรวจสอบความรสก อารมณ ความกงวล ความเครยดหรอความกดดนท�เราม เพ�อทำาความเขาใจสภาพจตใจของตวเอง และพยายามเชคสญญาณจากความรสก ความเครยดของเราท�อาจเกดข�นระหวางการเขารวมกจกรรม ตวอยางเชน หากเรารสกกลว กงวลเร�องการถกเจาหนาท�จบกม ย�งเราเครยดและกงวล เราจะมอาการมอส�น ใจส�นจนควบคมตวเองไมอย ดงน�นหากเราทำาความเขาใจตวเองในจดน� เม�อเกดสถานการณท�เร�มมสญญาณความเครยดดงกลาวในระหวางท�เราจดกจกรรมเรากจะสามารถส�อสารและขอความชวยเหลอจากเพ�อนๆได 4.ท�สำาคญคอการเตรยมความพรอมดานรางกายเพราะเม�อรางกายเจบปวยกจะสงผลตอสขภาพจตใจของเราดวยเชนกน

เทคนคการดแลสขภาพจตใจระหวางการเขารวมการชมนม 1.ดแลรางกายใหพรอมรบทกสถานการณเสมอรบประทานอาหารและด�มนำ�าอยางเพยงพอ 2. สงเกตสญญาณความรสก อารมณ ความกงวล ความเครยดของตวเองเปนระยะ หากเร�มรสกไมสบายใจใหส�อสาร กบทมงานบคคลท�เราไวใจหรอบดด�ของเรา 3. หากเรารสกไมสบายใจ โมโห กงวลหรอเครยดมาก เชน มอาการมอส�น ใจส�น หแวว เปนตน ใหส�อสารกบทม และ พาตวเองออกมาอยในท�ท�สงบ หายใจเขาลก ๆ ด�มนำ�า ขยบรางกายเพ�อใหรสกปลดปลอยอารมณความรสก แลวลองทบทวนอารมณความตองการของตวเองหรอระบายกบบคคลท�เราไววางใจเม�อรสกดข�นจงคอยกลบมารวมการชมนมถายงไมหายใหออกจากพ�นท�การชมนมไปอยในพ�นท�ท�ปลอดภยและใหความชวยเหลอทมจากท�น�นแทน


บทท� 4

พระราชบญญตการชมนมสาธารณะ 2558


แมเสรภาพในการชมนมโดยสงบจะไดรบการรบรองและคมครองไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2560อยางไรกตาม ยงคงมการบงคบใชกฎหมายท�ใชในการจดการและควบคมการชมนมของประชาชน ซ�งกฎหมายท�เก�ยวของกบสทธการชมนมท�สำาคญของไทยไดแกพระราชบญญตการชมนมสาธารณะ2558(พ.ร.บ.ชมนมสาธารณะ)ดงน�นเม�อเราตองการจดการชมนมจงจำาเปนอยางย�งท�จะตองทำาความเขาใจกฎหมายฉบบน�อยางละเอยดถ�ถวน

ขอบเขต พ.ร.บ.ชมนมสาธารณะ พ.ร.บ.ชมนมสาธารณะเปนกฎหมายท�วาดวยขอบเขตและหนาท�การจดการการชมนมโดยประชาชนและอำานาจหนาท�ตำารวจในการดแลและอำานวยความสะดวกในการใชสทธและเสรภาพในการชมนมของประชาชนกฎหมายฉบบน�ประกาศใชเม�อวนท�13สงหาคมพ.ศ.2558ซ�งประเทศไทยอยภายใตการปกครองในระบอบเผดจการทหารนำาโดยคณะรกษาความสงบแหงชาต ตามกฎหมายน “การชมนมสาธารณะ” คอ การชมนมของบคคลในทสาธารณะเพอเรยกรอง สนบสนน คดคานหรอแสดงความคดเหนในเรองใดเรองหนงโดยแสดงออกตอประชาชนทวไป และบคคลอนสามารถรวมการชมนมนนไดไมวาการชมนมนนจะมการเดนขบวนหรอเคลอนยายดวยหรอไม (จะสงเกตวาไมมการก�าหนดจ�านวนผเขารวมขนต�าไวการกระท�าของบคคลแมเพยงคนเดยวกเขาขายเปนการชมนมหากครบองคประกอบ) และใหความหมายของค�าวา “ทสาธารณะ” คอ ทดนหรอสงปลกสรางอนเปนทรพยสนของแผนดน ประชาชน มความชอบธรรมทจะเขาไปไดรวมตลอดทงทางหลวงและทางสาธารณะ 23

ข�นตอนการจดการชมนมสาธารณะ 24 เม�อตองการจดกจกรรมหรอการชมนมใด ๆ ข�นแรกของการพจารณาประเดนทางกฎหมายท�เก�ยวของกบการชมนม มข�นตอนดงน�

เพราะเสรภาพในการชมนมโดยสงบเ ปนห ลกการ ท� ไ ด ร บการกา รน ตไวในกฎหมายระหวางประเทศและรฐธรรมนญของไทย พ.ร.บ.ชมนมสาธารณะ จงมข�นเพ�ออำานวยความสะดวกและความปลอดภยในการชมนม ดงน�นเจาหนาท�ตำารวจไมมสทธ หามชมนม

23ดาวนโหลดพระราชบญญตการชมนมสาธารณะ2558ฉบบเตมไดท�http://demonstration.police.go.th/law140758.pdf24 อานรายละเอยดคมอประชาชนวาดวยการใชเสรภาพในการชมนม ตามพระราชบญญตการชมนมสาธารณะ พ.ศ.2558 ไดท� https://www.ilaw.or.th/sites/default/files/ -Final-forWebsite.pdf(เขาถงเม�อวนท�20พฤษภาคม2563)

NOTE


ข�นท� 1 พจารณาว�าการชมนมของเราเขาองคประกอบหรอไม�พ.ร.บ.ชมนมสาธารณะกำาหนดองคประกอบของการชมนมสาธารณะไวดงน� • เปนการชมนมในท�สาธารณะ • เปนการชมนมท�เรยกรองสนบสนนคดคานแสดงความเหน • บคคลท�วไปสามารถเขารวมการชมนมได ถงแมวาหน�งในประเดนสำาคญของพ.ร.บ.ชมนมสาธารณะคอ“เม�อประชาชนตองการจดการชมนม ตองแจง การชมนมตอเจาหนาท�ตำารวจลวงหนา”(โดยผรบแจงตามกฎหมายคอผกำากบสถานตำารวจท�รบผดชอบทองท�จดการชมนม- หากการชมนมเกดข�นเก�ยวพนหลายทองท�ใหแจงเพยงทองท�เดยว)อยางไรกตามพ.ร.บ.ชมนมสาธารณะไดกำาหนดไววาการชมนมสาธารณะบางประเภทไมเขาขายเปนการชมนมตามกฎหมายน� จงไมตองไปแจงการชมนม กจกรรมประเภทตาง ๆ ดงกลาวไดแก

•การชมนมในงานพระราชพธรฐพธ•การชมนมทางศาสนาหรอประเพณทองถ�น•การจดแสดงมหรสพกฬาทองเท�ยวการคา•การชมนมในสถานศกษา•การชมนมหาเสยงเลอกต�งหรอการชมนมท�เกดระหวางประกาศสถานการณฉกเฉนหรอกฎอยการศก•เวทเสวนาทางวชาการ

กจกรรมตางๆเหลาน�ไมเขาขายตามพ.ร.บ.ชมนมสาธารณะ2558ดงน�นจงไมตองแจงการชมนม

หมายเหตท�งน�หากการชมนมท�เกดข�นเขาขายเปนการชมนมสาธารณะแตผจดไมไปแจงการชมนมจะมโทษปรบไมเกน10,000บาทแตไมมโทษจำาคก

ข�นท� 2 พจารณาสถานท�จดชมนม ใน พ.ร.บ.ชมนมสาธารณะ กำาหนดพ�นท�ในการหามจดการชมนม และเง�อนไขในการจดการชมนมในบางพ�นท� ซ�งม ขอแตกตางกนและมรายละเอยดดงน�

สถานทหามจดการชมนม1. ภายในรศม 150 เมตร จากพระบรมมหาราชวงและสถานท�ประทบของเจานายช�นสมเดจเจาฟาข�นไป2. ภายในพ�นท�ของรฐสภา ทำาเนยบรฐบาลศาลทกศาลเวนแตมการจดพ�นท�ไวให3.ภายในรศมไมเกน50เมตรรอบรฐสภาทำาเนยบรฐบาลศาล(เฉพาะกรณท�มประกาศ)

สถานททไมไดหามจดแตมเงอนไข หามกดขวางทางหรอรบกวนการใชงาน1.สถานท�ทำาการหนวยงานรฐ2.สนามบนทาเรอสถานรถไฟสถานขนสงสาธารณะ3.โรงพยาบาลสถานศกษาศาสนสถาน4. สถานทตสถานกงสล ท�ทำาการองคกรระหวางประเทศ5.สถานท�อ�นตามรฐมนตรประกาศ


ข�นท� 3 การแจงการชมนม และเทคนคท�จ�าเปน หลงจากท�เราพจารณาแลววากจกรรมหรอการชมนมของเราน�นเขาเง�อนไขตามพ.ร.บ.ชมนมสาธารณะ (เชคจาก ข�นท�1)และสถานท�ท�ใชในการจดการชมนมน�นไมเขาเง�อนไขสถานท�หามจดการชมนม (เชคจากข�นท�2) ข�นตอนตอไปคอการแจงการชมนม

เม�อมการชมนมใครคอเจาพนกงานดแลการชมนมสาธารณะ• กรณท�มการชมนมสาธารณะในทองท�เดยว หวหนาสถานตำารวจแห�งทองท�ท�มการชมนมสาธารณะเปนเจาพนกงานดแลการชมนมสาธารณะ• กรณมการชมนมสาธารณะท�ต�อเน�องหลายพ�นท� ผบงคบการหรอผบญชาการตำารวจซ�งรบผดชอบพ�นท�การชมนม แลวแต�กรณ เปนเจาพนกงานดแลการชมนมสาธารณะ

ใคร:ผแจงการชมนม1.แจงการชมนมไมนอยกวา

24ช�วโมงนบจากเวลาเร�มการชมนมท�สถานตำารวจในพ�นท�ท�จดกจกรรมหรอทางอเมล

แฟกซ

ใคร:เจาหนาทต�ารวจ2.เม�อแจงการชมนมเสรจแลวตำารวจจากสถานตำารวจน�นๆจะสงหนงสอสรปสาระสำาคญการชมนมกลบมาใหเราภายใน

24ช�วโมง

ใคร:ผแจงการชมนม3.ตรวจสอบเง�อนไขจากหนงสอสรปสาระสำาคญการชมนมให

ละเอยดถ�ถวน

ขอสงเกตเบองตนทควรร1. ควรแจงการชมนมลวงหนาอยางนอย 3-7 วน เผ�อเวลาสำาหรบการแกไขการชมนม/การย�นอทธรณ2.อยาลมเกบสำาเนาเอกสารแจงการชมนมไว3. หากเราแจงการชมนมทางอเมล/แฟกซ ตองตรวจสอบใหดวาตำารวจไดรบหนงสอหรอไมและเกบหลกฐานไว4.หากแจงการชมนมไมทน 24ช�วโมงสามารถไปย�นขอผอนผนไดตอผบงคบการตำารวจในพ�นท�โดยตรง(ในกรงเทพใหย�นตอผบงคบการตำารวจนครบาล, ในจงหวดอ�นใหย�นตอผบงคบการตำารวจภธรจงหวด)

ขอสงเกตเบองตนทควรร1. หากการชมนมของเรามการเดนขบวนซ�งคาบเก�ยวกบพ�นท�หลายสถานตำารวจ เราสามารถแจงการชมนมไดท�สถานตำารวจเดยว หลงจากน�นใหเปนหนาท�ของตำารวจในการประสานงานแตละทองท�เอง2. การเดนขบวนน�นสามารถทำาได แตตองแจงเจาหนาท�ตำารวจลวงหนาและไมเคล�อนยายการชมนมระหวางเวลา 18.00–06.00น.ของวนรงข�นเวนแตไดรบอนญาตจากเจาหนาท�ตำารวจท�ดแลรบผดชอบการชมนม

ขอสงเกตเบองตนทควรร1. กรณพบวาตำารวจตองการให เราเป ล� ยนแปลงสถานท� จ ด ชม นมห รอแกไขการชมนม หากเราไมเหนดวยสามารถย�นอทธรณคำาส� ง ดงกลาวตอ ผบงคบบญชาเหนอข�นไปหน�งข�นไดโดยตำารวจจะตองแจงผลภายใน 24 ช�วโมงแตหากยงไมมการเปล�ยนแปลงคำาส�ง เราสามารถย�นฟองรองตอศาลเพ�อเพกถอนคำาส�งดงกลาวโดยสามารถตดตอทนายความดานสทธมนษยชนได2. แตถาเอกสารสรปสาระสำาคญการชมนมไมบอกใหเรายายสถานท�หรอแกไขการชมนม กแปลวา การแจงการชมนมเรยบรอย ฉลย รอเรยกรวมพลชาวมอบไดเลย3. อยาลม ตำารวจไมมอำานาจมาหามขอความในปายผาใดๆในการชมนมหรอปราศรยโดยอางพ.ร.บ.ชมนมสาธารณะ


การแจงการชมนมโดยละเอยดส�าหรบมอใหม� • เราสามารถแจงชมนมทางอเมลแฟกซไดแตถาไมรชองทางตดตอสามารถเดนทางไปแจงชมนมท�โรงพกไดเลย • เม�อเราไดสถานท�ชมนมแลวใหตรวจสอบวาสถานท�น�นอยในเขตพ�นท�ความรบผดชอบของโรงพกใด จากน�นศกษาเสนทางการเดนทางไปโรงพก • ดาวนโหลดเอกสารแจงการชมนมสาธารณะ (เสรชในกเก�ลวา “แบบฟอรมแจงการชมนมสาธารณะ”) http://demonstration.police.go.th/form.pdfกรอกเอกสารใหเรยบรอย • เดนทางไปแจงการชมนมท�โรงพกพรอมใบแจงการชมนมท�กรอกขอมลเรยบรอยแลว โดยเดนเขาไปหาคณตำารวจแลวบอกวา“มาแจงการชมนมคะ”อยาลมเราไมไดไปขอจดชมนมตำารวจไมมสทธบอกวา“ไมอนญาตใหจดชมนม” • เม�อเราเดนข�นไปแจงชมนมท�โรงพก ตำารวจตองรบเอกสารแจงการชมนมของเรา พรอมกบสงหนงสอตอบกลบ (หนงสอสรปสาระการชมนม)มาใหเราภายใน24ช�วโมงหลงจากท�เราแจง • เกบหลกฐานยนยนวาเราไดมาแจงการชมนมแลวถายรปตอนแจงชมนมถายรปใบแจงการชมนมของเราเกบไว • กรณท�มการเคล�อนยายเดนขบวน ศกษาเสนทางเดนขบวนของเราใหด ตรวจสอบชวงเวลาในการเดนขบวนตามกฎหมาย(ไมเคล�อนยายการชมนมระหวางเวลา18.00–06.00น.ของวนรงข�นเวนแตไดรบอนญาตจากเจาหนาท�ตำารวจท�ดแลรบผดชอบการชมนม)

เทคนคในการกรอกแบบฟอรมแจงการชมนม การแจงการชมนมเราสามารถดาวนโหลดไฟลแจงการชมนมไดท�http://demonstration.police.go.th/form.pdfหรอเสรชในGoogleวา“แบบฟอรมแจงการชมนม


และในมาตรา20ยงไดระบวาในชวงเวลากอนระหวางหลงการชมนมตำารวจมหนาท�ประชาสมพนธเปนระยะเพ�อใหประชาชนทราบถงสถานท�และเวลาในการจดชมนมเพ�อใหคำาแนะนำาเร�องเสนทางจราจรและท�สำาคญเจาหนาท�ตำารวจอาจ มคำาส�งใหปดและปรบเสนทางจราจรช�วคราวได โดยเฉพาะอยางย�งเวลาท�มการเคล�อนยายขบวน น�นหมายความวา ตามพระราชบญญตฉบบน�ไมไดหามการเดนขบวนหรอเคล�อนยายขบวนบนทองถนน เพยงแตตองเปนไปตามกฎหมายคอ ไมเคล�อนยายการชมนมระหวางเวลา18.00–06.00น.ของวนรงข�นเวนแตไดรบอนญาตจากเจาหนาท�ตำารวจท�ดแลรบผดชอบ การชมนม

ในพ.ร.บ.ชมนมสาธาณะ ผจดการชมนมคอใคร ? “ผจดการชมนม” หมายความวา ผจดใหมการชมนมสาธารณะและใหหมายความรวมถงผประสงค จะจดการชมนมสาธารณะและผซ�งเชญชวนหรอนดใหผอ�นมารวมการชมนมสาธารณะ โดยแสดงออกหรอมพฤตการณทำาใหผอ�นเขาใจวาตนเปนผจดหรอรวมจดใหมการชมนมน�นหมายเหต การโพสตขอความบนส�อโซเชยลว�าจะไปชมนมหรอชวนเพ�อนไปร�วมชมนม ไม�ถอว�าเปนการกระทำาในฐานะผจดการชมนม แต�เจาหนาท�อาจใชเปนเหตในการต�งขอกล�าวหา

ผจดการชมนมควรประชาสมพนธ(ท�งกอนและระหวางการชมนม) ถงรายละเอยดการชมนมและหนาท�ของผชมนม เชน การไมใชความรนแรง หรอหากอยในชวงท�มการแพรระบาดของไวรสโควด-19 ใหผจดการชมนมประชาสมพนธถงมาตรการในการปองกนโรคตดตอ (การใสมาสก การเวนระยะหาง การจดเตรยมเจลลางมอและวดไข)

NOTE

ข�นท� 4 อ�านาจหนาท�ของเจาหนาท�ต�ารวจ นอกจาก พ.ร.บ. ชมนมสาธารณะ จะกำาหนดหนาท�ของประชาชนในการใชสทธและเสรภาพในการชมนมแลวน�นกฎหมายฉบบน�ยงไดกำาหนดอำานาจหนาท�ของเจาหนาท�ตำารวจไวดวยอยางไรกตามหลงจากการบงคบใชกฎหมายฉบบน�เราพบวาบอยคร�งเจาหนาท�ตำารวจยงขาดความรความเขาใจในกฎหมายดงกลาวนอกจากน�นแลวยงพบกรณท�เจาหนาท�ตำารวจใชอำานาจตามกฎหมายฉบบน�โดยมชอบ เพ�อขดขวางการใชสทธและเสรภาพในการชมนมโดยสงบของประชาชนดงน�นจงมความจำาเปนอยางย�งท�เราจะตองทำาความเขาใจถงอำานาจหนาท�ของเจาหนาท�ตำารวจตามพระราชบญญตฉบบน� เพ�อปองกนการท�เจาหนาท�ตำารวจใชอำานาจมชอบและเกนขอบเขตของกฎหมาย ในมาตรา19ของพ.ร.บ.ชมนมสาธารณะระบถงอำานาจหนาท�ของเจาหนาท�ตำารวจไวดงน� 1.อ�านวยความสะดวกแกประชาชนทจะใชทสาธารณะซงเปนพนทการชมนม 2.รกษาความปลอดภยอ�านวยความสะดวกแกผอนซงอยในบรเวณใกลพนทชมนม 3.รกษาความปลอดภยอ�านวยความสะดวกแกผชมนม 4.อ�านวยความสะดวกดานการจราจรและการขนสงสาธารณะ 5.ก�าหนดเงอนไขหรอมค�าสงใหผชมนมปฏบตตามแตตองเปนไปเพอ4ขอดานบนเทานน

ดงน�นตำารวจไมมสทธอางกฎหมายตามมาตรา 19 เพ�อกำาหนด จำากดควบคมเน�อหาและขอความในปายผาของเรา


ข�นท� 5 หนาท�ของผจดการชมนมและผชมนมหนาทของผจดการชมนมมาตรา15ของพ.ร.บ.ชมนมสาธารณะกำาหนดหนาท�ของผจดการชมนมไวดงน� • หนาท�ของผจดการชมนมคอดแลการชมนมใหสงบเรยบรอยปราศจากอาวธ • ดแลรบผดชอบการชมนมไมใหขดขวางเกนสมควรตอประชาชนท�จะใชท�สาธารณะรวมถงดแลใหผชมนมปฏบตตามมาตรา16(หนาท�ของผชมนม) • แจงใหผชมนมทราบถงหนาท�ของผชมนม(ดขอถดไป)และเง�อนไขการชมนมจากตำารวจ • ใหความรวมมอกบตำารวจแตอยาลมวาตำารวจมอำานาจหนาท�อะไรบาง • ไมยยงสงเสรมใหผชมนมไมปฏบตตามหนาท�ของผชมนมตามมาตรา16(หนาท�ของผชมนม) • ไมใชเคร�องเสยงระหวางเวลา24.00น.ถงเวลา06.00น.ของวนรงข�น • ไมใชเคร�องขยายเสยงท�มระดบเสยงเกนตามประกาศท�ผบญชาการตำารวจแหงชาตกำาหนดไว

หนาทของผชมนมมาตรา16ของพ.ร.บ.ชมนมสาธารณะกำาหนดหนาท�ของผชมนมไวดงน� • ไมสรางความเดอดรอน/ไมสะดวกแกประชาชนท�จะใชท�สาธารณะอนเปนท�ชมนมหรอทำาใหผอ�นไดรบความ เดอดรอนเกนควร • ไมปดบงหรออำาพรางตนโดยจงใจใหระบตวตนไมได แตการใสหนากากเพ�อปองกนโรคระบาดและฝน PM2.5สามารถทำาได • ไมพกพาอาวธดอกไมเพลงส�งเทยมอาวธ • ไมบกรกทำาลายสถานท�ส�งของคนหรอใชความรนแรง • ไมทำาใหผอ�นกลววาจะเกดอนตรายตอชวตรางกายทรพยสนหรอเสรภาพ • ไมใชกำาลงประทษรายหรอขเขญผเขารวมชมนมหรอผอ�น • ไมขดขวางการปฏบตหนาท�ของเจาพนกงานดแลการชมนม(เจาหนาท�ตำารวจ) • ไมเดนขบวนหรอเคล�อนยายการชมนมระหวางเวลา18.00–06.00น.ของวนรงข�นเวนแตไดรบอนญาต • ปฏบตตามเง�อนไข/คำาส�งของเจาหนาท�ตำารวจท�ดแลการชมนมสาธารณะ

ข�นท� 6 สรปประเดนส�าคญอ�น ๆ • การชมนมของเราตองเปนการชมนมโดยสงบปราศจากอาวธ • ถาจะมการเคล�อนขบวนหรอเคล�อนยายการชมนมตองแจงลวงหนาตอเจาหนาท�ตำารวจ • ผชมนมตองเลกการชมนมตามท�แจงการชมนมไว • ถามการใชเคร�องขยายเสยงใหตดตอขอใชเคร�องขยายเสยงเพ�อการโฆษณาท�สำานกงานเขตในพ�นท�ท�จดการชมนม(เรยนรเร�องการขอใชเคร�องขยายเสยงไดในหวขอถดไป) • กรณท�เปนการชมนมท�ไมชอบดวยกฎหมาย เจาพนกงานดแลการชมนมประกาศใหแกไขการชมนม แตผจดการชมนมไมแกไขเจาพนกงานดแลการชมนมสาธารณะ(ตำารวจผรบผดชอบการชมนม) ตองรองตอศาลแพงหรอศาลจงหวดใหมคำาส�งใหเลกการชมนมหากศาลส�งยกคำารองผจดการชมนมสามารถจดชมนมตอไดแตหากศาลส�งใหเลกการชมนมตำารวจตองประกาศใหผชมนมทราบหากผชมนมไมยกเลกการชมนมตามระยะเวลาท�กำาหนดเจาพนกงานดแลการชมนมสาธารณะจะประกาศพ�นท�ควบคม(ใหผชมนมออกจากพ�นท�/บคคลภายนอกหามเขาพ�นท�) • อานบทกำาหนดโทษตามพ.ร.บ.ชมนมสาธารณะใหละเอยดถ�ถวนตามมาตรา27-35 • อยาลมนอกจากพ.ร.บ.ชมนมสาธารณะแลวยงมกฎหมายอ�นๆท�อาจเก�ยวของกบการชมนมของเรา(อานเพ�มเตม ในบทถดไป)


บทท� 5

กฎหมายอ�น ๆ ท�เก�ยวของกบการชมนม


ดงท�เกร�นไวในเน�อหาบทกอนหนาน�แลววา นอกจากพระราชบญญตการชมนมสาธารณะ 2558 ยงมกฎหมายและประกาศอกหลายฉบบท�เจาหนาท�รฐอาจนำามาใชเปนเคร�องมอในการควบคมและจำากดสทธเสรภาพในการชมนมของประชาชนดงเชนกรณของกลมคนอยากเลอกต�ง(คดUN62)จดกจกรรมเรยกรองการเลอกต�งในวนท�21-22พฤษภาคม2561ตอมาถกดำาเนนคดดวยขอหายยงปลกป�นตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา116ขอหาม�วสมต�งแต10คนข�นไปหรอกระทำาการใหเกดความวนวายในบานเมองตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา215และขอหาขดคำาส�งหวหนาคสช.ท�3/2558รวมกนม�วสมหรอชมนมทางการเมองเกน5คนข�นไป25ซ�งคดน�ไดสะทอนตวอยางของการนำากฎหมายมาใชเปนเคร�องมอในการควบคมการชมนมดงน�นจงมความจำาเปนท�จะตองทำาความเขาใจและเรยนรกฎหมายท�อาจเก�ยวของกบการชมนม

25อานรายละเอยดกรณดงกลาวเพ�มเตมไดท�,BBC,ชมนม“คนอยากเลอกต�ง”:ยเอน-ฮวแมนไรทวอทชเรยกรองใหปลอยตวแกนนำาทนทhttps://www.bbc.com/thai/thailand-44206045(เขาถงเม�อวนท�20พฤษภาคม2563)

เชคลสตกฎหมายและประกาศท�เก�ยวของกบการชมนมพระราชบญญตจราจรทางบกพ.ศ.2522 มาตรา108หามมใหผใดเดนแถวเดนเปนขบวนแหหรอเดนเปนขบวนใดๆในลกษณะท�เปนการกดขวางการจราจรเวนแต (1)เปนแถวทหารหรอตำารวจท�มผควบคมตามระเบยบแบบแผน (2) แถวหรอขบวนแหหรอขบวนใด ๆ ท�เจาพนกงานจราจรไดอนญาต และปฏบตตามเง�อนไขท�เจาพนกงานจราจรกำาหนด หมายเหต มโทษปรบไม�เกนหารอยบาทพระราชบญญตควบคมการโฆษณาโดยใชเครองขยายเสยงพ.ศ.2493 การใชเคร�องขยายเสยงโดยไมไดรบอนญาตมโทษปรบไมเกนสองรอยบาท(มาตรา9)พระราชบญญตรกษาความสะอาดและความเปนระเบยบเรยบรอยของบานเมองพ.ศ.2535 การโฆษณาดวยการปดท�งหรอโปรยแผนประกาศหรอใบปลวในท�สาธารณะจะกระทำาไดตอเม�อไดรบหนงสออนญาตจากเจาพนกงานทองถ�นหรอพนกงานเจาหนาท�มโทษปรบไมเกนหาพนบาท(มาตรา10,มาตรา56)

ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา116ผใดกระทำาใหปรากฏแกประชาชนดวยวาจาหนงสอหรอวธอ�นใดอนไมใชเปนการกระทำาภายในความมงหมายแหงรฐธรรมนญหรอไมใชเพ�อแสดงความคดเหนโดยสจรต (1)เพ�อใหเกดการเปล�ยนแปลงในกฎหมายแผนดนหรอรฐบาลโดยใชกำาลงขมขนใจหรอใชกำาลงประทษราย (2)เพ�อใหเกดความป�นปวนหรอกระดางกระเด�องในหมประชาชนถงขนาดท�จะกอความไมสงบข�นในราชอาณาจกรหรอ (3)เพ�อใหประชาชนลวงละเมดกฎหมายแผนดนตองระวางโทษจำาคกไมเกนเจดป” มาตรา136ผใดดหม�นเจาพนกงานซ�งกระทำาการตามหนาท�หรอเพราะไดกระทำาการตามหนาท�ตองระวางโทษจำาคกไมเกนหน�งปหรอปรบไมเกนสองพนบาทหรอท�งจำาท�งปรบ มาตรา138ผใดตอสหรอขดขวางเจาพนกงานหรอผซ�งตองชวยเจาพนกงานตามกฎหมายในการปฏบตการตามหนาท�ตองระวางโทษจำาคกไมเกนหน�งปหรอปรบไมเกนสองหม�นบาทหรอท�งจำาท�งปรบ ถาการตอสหรอขดขวางน�น ไดกระทำาโดยใชกำาลงประทษรายหรอขเขญวาจะใชกำาลงประทษราย ผกระทำาตองระวางโทษจำาคกไมเกนสองปหรอปรบไมเกนส�หม�นบาทหรอท�งจำาท�งปรบ


มาตรา215ผใดม�วสมกนต�งแตสบคนข�นไปใชกำาลงประทษรายขเขญวาจะใชกำาลงประทษรายหรอกระทำาการอยางหน�งอยางใดใหเกดการวนวายข�นในบานเมองตองระวางโทษจำาคกไมเกนหกเดอนหรอปรบไมเกนหน�งหม�นบาทหรอท�งจำาท�งปรบ ถาผกระทำาความผดคนหน�งคนใดมอาวธบรรดาผท�กระทำาความผดตองระวางโทษจำาคกไมเกนสองปหรอปรบไมเกนส�หม�นบาทหรอท�งจำาท�งปรบ ถาผกระทำาความผดเปนหวหนา หรอเปนผมหนาท�ส�งการในการกระทำาความผดน�น ตองระวางโทษจำาคกไมเกนหาปหรอปรบไมเกนหน�งแสนบาทหรอท�งจำาท�งปรบ มาตรา216เม�อเจาพนกงานส�งผท�ม�วสมเพ�อกระทำาความผดตามมาตรา215ใหเลกไปผใดไมเลกตองระวางโทษ จำาคกไมเกนสามปปรบไมเกนหกหม�นบาทหรอท�งจำาท�งปรบ มาตรา358ผใดทำาใหเสยหายทำาลายทำาใหเส�อมคาหรอทำาใหไรประโยชนซ�งทรพยของผอ�นหรอผอ�นเปนเจาของรวมอยดวย ผน�นกระทำาความผดฐานทำาใหเสยทรพย ตองระวางโทษจำาคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกหม�นบาทหรอ ท�งจำาท�งปรบ มาตรา364 ผใดโดยไมมเหตอนสมควรเขาไปหรอซอนตวอยในเคหสถานอาคารเกบรกษาทรพยหรอสำานกงานในความครอบครองของผอ�น หรอไมยอมออกไปจากสถานท�เชนวาน�นเม�อผมสทธท�จะหามมใหเขาไปไดไลใหออก ตองระวางโทษจำาคกไมเกนหน�งปหรอปรบไมเกนสองหม�นบาทหรอท�งจำาท�งปรบ

ประกาศอนๆทเกยวของกบการชมนมแตไมมบทลงโทษ 1. ประกาศสำานกงานตำารวจแหงชาต เร�องการกำาหนดระดบเสยงของเคร�องขยายเสยงท�ใชในการชมนม พ.ศ.2558: เพ�อไมใหเปนอนตรายตอสขอนามยของผชมนมและไมเปนการรบกวนหรอกอความเดอดรอนรำาคาญแกผอ�น คาระดบ ความเสยงสงสดไมเกน 115 เดซเบลเอ คาระดบเสยงเฉล�ยย�สบส�ช�วโมงไมเกน 70 เดซเบลเอ โดยใหกำาหนดเสยงรบกวนเทากบ10เดซเบลเอ26

2. ประกาศสำานกนายกรฐมนตร เร�องเคร�องมอควบคมฝงชนในการชมนมสาธารณะพ.ศ.2558 : เพ�อใหการชมนมสาธารณะเปนไปดวยความสงบเรยบรอย ไมกระทบตอความม�นคงของชาต ความปลอดภยสาธารณะ ตลอดจนสขอนามยของประชาชนและไมกระทบสทธและเสรภาพและศกด�ศรความเปนมนษยของผอ�น เจาหนาท�อาจเลอกใชเคร�องมอควบคมฝงชนไดตามขอ1ของประกาศสำานกนายกรฐมนตรเร�องเคร�องมอควบคมฝงชนในการชมนมสาธารณะ27

3. ประกาศสำานกนายกรฐมนตร เร�องกำาหนดวธการชมนมสาธารณะ : การจดการชมนมสาธารณะไมตองมการขออนญาต แตตองแจงการชมนมสาธารณะน�นตอผรบแจงตามกฎหมาย ซ�งในประกาศสำานกนายกรฐมนตรฉบบน�ไดระบ รายละเอยดวธการแจงการชมนมสาธารณะไว28

กรณหมนประมาทหมนประมาทในทางแพง ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา423บญญตวา “ผใดกลาวหรอไขขาวแพรหลายซ�งขอความอนฝาฝนตอความจรงเปนท�เสยหายแกช�อเสยงหรอเกยรตคณของบคคลอ�นกดหรอเปนท�เสยหายแกทางทำามาหาไดหรอทางเจรญของเขาโดยประการอ�นกดทานวาผน�นจะตองใชคาสนไหมทดแทนแกเขาเพ�อความเสยหายอยางใดๆอนเกดแตการน�นแมท�งเม�อตนมไดรวาขอความน�นไมจรงแตหากควรจะรได ผใดสงขาวสารอนตนมไดรวาเปนความไมจรง หากวาตนเองหรอผรบขาวสารน�น มทางไดเสยโดยชอบในการน�น ดวยแลวทานวาเพยงท�สงขาวสารเชนน�นหาทำาใหผน�นตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนไม”หมนประมาทในทางอาญา ประมวลกฎหมายอาญามาตรา326บญญตวา “ผใดใสความผอ�นตอบคคลท�สามโดยประการท�นาจะทำาใหผอ�นน�นเสยช�อเสยงถกดหม�นหรอถกเกลยดชงผน�นกระทำาความผดฐานหม�นประมาทตองระวางโทษจำาคกไมเกนหน�งปหรอปรบไมเกนสองหม�นบาทหรอท�งจำาท�งปรบ”

26อานรายละเอยดประกาศดงกลาวไดท�http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2558/E/236/24.PDF27เคร�องมอชนดใดบางท�เจาหนาท�อาจนำามาใชในการควบคมฝงชนสามารถเขาไปอานรายละเอยดไดท�http://demonstration.police.go.th/law02.pdf28รายละเอยดการแจงการชมนมสาธารณะสามารถเขาไปอานไดท�http://demonstration.police.go.th/law01.pdf


ประมวลกฎหมายอาญามาตรา328บญญตวา “ถาความผดฐานหม�นประมาทไดกระทำาโดยการโฆษณาดวยเอกสาร ภาพวาด ภาพระบายส ภาพยนตร ภาพหรอ ตวอกษรท�ทำาใหปรากฏไมวาดวยวธใด ๆ แผนเสยง หรอส�งบนทกเสยง บนทกภาพ หรอบนทกอกษรกระทำาโดยการ กระจายเสยงหรอการกระจายภาพหรอโดยกระทำาการปาวประกาศดวยวธการอ�นใดผกระทำาตองระวางโทษจำาคกไมเกนสองปและปรบไมเกนสองแสนบาท”

ดหมนซงหนา ประมวลกฎหมายอาญามาตรา393บญญตวา “ผใดดหม�นผอ�นซ�งหนาหรอดวยการโฆษณาตองระวางโทษจำาคกไมเกนหน�งเดอนหรอปรบไมเกนหน�งพนบาทหรอท�งจำาท�งปรบ”

ระเบยบมหาวทยาลย/สถาบนการศกษา แมการจดการชมนมในสถาบนการศกษาจะสามารถทำาไดโดยท�ผจดการชมนมไมตองไปแจงการชมนมตามพ.ร.บ.ชมนมสาธารณะแตนกเรยนนกศกษาอาจพบความทาทายเม�อคณครอาจารยผบรหารสถาบนการศกษาอางระเบยบมหาวทยาลยหรอโรงเรยนน�นๆ มาควบคมหรอหามการจดการชมนมในสถาบนการศกษาซ�งแทจรงแลวการกระทำาดงกลาวของผบรหารอาจขดตอรฐธรรมนญซ�งเปนกฎหมายสงสดของประเทศท�รบรองสทธในการชมนมไวโดยในระบบกฎหมายไทยมหลกการท�สำาคญประการหน�งวา “กฎหมายท�มลำาดบตำ�ากวาตองไมขดตอกฎหมายท�มลำาดบสงกวา” สำาหรบลำาดบช�นของกฎหมาย มดงน� ล�าดบท1รฐธรรมนญ(กฎหมายสงสดในการปกครองประเทศ) ล�าดบท2พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ ล�าดบท3พระราชบญญต ล�าดบท4พระราชกำาหนด ล�าดบท5พระราชกฤษฎกา ล�าดบท6กฎกระทรวง ล�าดบท7กฎหมายท�ตราโดยองคกรปกครองสวนทองถ�น ในสวนของระเบยบกระทรวงหรอระเบยบมหาวทยาลยน�นจดวาอยในลำาดบท�6ซ�งเปนกฎหมายท�ตำ�ากวารฐธรรมนญเม�อรฐธรรมนญพ.ศ.2560อนเปนกฎหมายสงสดในการปกครองประเทศไดรบรองสทธในการชมนมโดยสงบไวในมาตรา44ของรฐธรรมนญดงน�นแลวระเบยบมหาวทยาลยตองไมขดตอสทธและเสรภาพในการชมนมโดยสงบของประชาชน

พระราชก�าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนพ.ศ.2548(พ.ร.ก.ฉกเฉน) สาระสำาคญของพ.ร.ก.ฉกเฉนในสวนท�เก�ยวกบการชมนมมอยดวยกนหลายมาตราซ�งพอสรปไดดงน� มาตรา9เพ�อแกไขสถานการณฉกเฉนใหยตลงไดโดยเรวใหนายกรฐมนตรมอำานาจออกขอกำาหนดเชนหามมใหมการชมนมหรอม�วสมกนณท�ใดๆ หรอกระทำาการใดอนเปนการยยงใหเกดความไมสงบเรยบรอยอกท�งหามการเสนอขาวหรอทำาใหแพรหลายส�ออ�นใดท�มขอความอนอาจทำาใหประชาชนเกดความหวาดกลวหรอเจตนาบดเบอนขอมลขาวสารทำาใหเกดความเขาใจผดในสถานการณฉกเฉนจนกระทบตอความม�นคงของรฐหรอความสงบเรยบรอย มาตรา11นายกรฐมนตรมอำานาจประกาศใหพนกงานเจาหนาท�มอำานาจจบกมและควบคมตวบคคลท�สงสยวาจะเปนผรวมกระทำาการใหเกดสถานการณฉกเฉน ออกคำาส�งเรยกใหบคคลใดมารายงานตวตอพนกงานเจาหนาท�หรอมาใหถอยคำาหรอสงมอบเอกสารหรอหลกฐานใดท�เก�ยวเน�องกบสถานการณฉกเฉน และมอำานาจออกคำาส�งใหใชกำาลงทหารเพ�อชวย เจาหนาท�ฝายปกครองหรอตำารวจระงบเหตการณรายแรงหรอควบคมสถานการณใหเกดความสงบโดยดวน(การใชอำานาจตามมาตราน�จะตองมการประกาศสถานการณฉกเฉนท�มความรายแรงเสยกอนหากเปนการประกาศสถานการณฉกเฉนธรรมดาจะไมสามารถออกขอกำาหนดโดยอางความตามมาตรา11ได) มาตรา17กำาหนดใหพนกงานเจาหนาท�และผมอำานาจหนาท�เชนเดยวกบพนกงานเจาหนาท�ตามพระราชกำาหนดน�ไมตองรบผดชอบท�งทางแพงทางอาญาหรอทางวนยเน�องจากการปฏบตหนาท�ในการระงบหรอปองกนการกระทำาผดกฎหมาย มาตรา18ผใดฝาฝนขอกำาหนดประกาศหรอคำาส�งท�ออกตามพ.ร.ก.ฉกเฉนฯตองระวางโทษจำาคกไมเกนสองปหรอปรบไมเกนส�หม�นบาทหรอท�งจำาท�งปรบ


บทท� 6

สทธของเราและอ�านาจหนาท�ของต�ารวจ ท�จ�าเปนตองร


ในระหวางท�เรากำาลงจดการชมนมหรอเขารวมการชมนมอยน�นเราอาจพบกบสถานการณท�ถกเจาหนาท�ตำารวจคกคามหรอปฏบตหนาท�เกนขอบเขตท�กฎหมายกำาหนดไวดงน�นการท�เราเขาใจเร�องสทธของเราเบ�องตนและขอบเขตอำานาจหนาท�ของเจาหนาท�ตำารวจในสถานการณตางๆระหวางการชมนมจงเปนเร�องสำาคญท�ชวยใหเราสามารถดแลตวเองและรบมอกบสถานการณน�นๆไดสถานการณท�อาจเกดข�นมดงน�

ต�ารวจขอตรวจ และถ�ายรปบตรประชาชน ? ในระหวางท�เรากำาลงเขารวมการชมนมน�น หลาย ๆ คร�งมกถกเจาหนาท�ตำารวจท�งในและนอกเคร�องแบบเขามา พดคยและเรยกตรวจบตรประชาชนในบางกรณเจาหนาท�ตำารวจอาจขอยดหรอถายรปบตรประชาชนของเราไวโดยอางเร�อง ความปลอดภยซ�งเราอาจจะสงสยวาเจาหนาท�สามารถทำาอยางน�นไดหรอไมดงน�นมาดเร�องขอกฎหมายเบ�องตนกน พ.ร.บ.บตรประจำาตวประชาชน พ.ศ.2526 กำาหนดใหคนไทยมบตรประชาชน และในมาตรา 17 ไดกำาหนดวา “ผถอบตรหรอใบรบหรอใบแทนใบรบซ�งมอายต�งแตสบหาปข�นไป ผใดไมสามารถแสดงบตรหรอใบรบหรอใบแทนใบรบ เม�อเจาพนกงานตรวจบตรขอตรวจตองระวางโทษปรบไมเกนสองรอยบาท” หมายความวาหาก“เจาพนกงานตรวจบตร” เรยกดบตรประชาชนของเราเราจงแสดงบตรใหตรวจซ�งในคำาส�งกระทรวงมหาดไทยท�1496/2561เร�องแตงต�งเจาพนกงานตรวจบตรไดระบใหเจาหนาท�ตำารวจเปนเจาพนกงานตรวจบตรแตไมใชเจาหนาท�ตำารวจทกคนจะเปนเจาพนกงานตรวจบตรไดโดยมรายละเอยดดงน� 1.กรณเจาหนาท�ตำารวจเรยกตรวจบตรประชาชนในดานตรวจตามกฎหมาย>>>ตำารวจช�นประทวนสามารถเรยกดได 2.กรณท�เจาหนาท�ตำารวจเรยกตรวจบตรในพ�นท�ท�วไป>>>ตองมยศ“รอยตำารวจตร”ข�นไปเทาน�น นอกจากน�นแลวในพ.ร.บ.บตรประจำาตวประชาชนพ.ศ.2526ยงไมไดกลาวถงหรอใหอำานาจเจาหนาท�ตำารวจในการยดหรอถายรปบตรประจำาตวประชาชนดงน�นหากเราถกเจาหนาท�ตำารวจท�งในและนอกเคร�องแบบเรยกตรวจบตรประชาชนใหเราสอบถาม/เรยกดช�อและยศของเจาหนาท�ตำารวจในบตรประจำาตวของเขาใหแนชดกอนวาเจาหนาท�ไมไดใชอำานาจ เกนขอบเขตของกฎหมายท�กำาหนดใหและหากเจาหนาท�ตำารวจขอยดหรอถายรปบตรประจำาตวประชาชนเราสามารถปฏเสธไดทนท29

หมายเหตการเรยกตรวจบตรประจำาตวประชาชนไมใชการขอตรวจคน

29อางอง,iLaw,“หามถายรปหามยดบตรไมใชตำารวจทกคนท�จะขอดบตรประชาชนได”https://freedom.ilaw.or.th/node/799(เขาถงเม�อวนท�13พฤษภาคม2563)

ต�ารวจขอคนขอมลในโทรศพทมอถอ ? ในระหวางเขารวมการชมนม เราอาจพบกรณท� เจาหนาท�ตำารวจ ขอคนโทรศพทมอถอของเรา โดยอางเร�องตองการตรวจสอบการกระทำาท� ผดกฎหมายเปนตนเราจำาเปนตองรสทธเบ�องตนดงน� สทธเบ�องตนทางดจทลท�ควรร 1. การโพสตหรอแชรไมใชความผดซ�งหนา หากเจาหนาท�ตำารวจตองการจบกมตองมหมายศาล 2. หากเจาหนาท�ตำารวจตองการคนท�พกเพ�อคนขอมลในโทรศพทมอถอ ตองมหมายศาลมพยานทำาเวลากลางวนและขอบนทกการตรวจคนเกบไว 3. การท�เจาหนาท�ตำารวจทำาการคดลอกขอมล สงขอมล ลอกอนเขาระบบ ขอรหสผานยดอปกรณตองมหมายศาลเทาน�น 4.การยดอปกรณใดๆเจาหนาท�ตำารวจสามารถยดไดไมเกน30วนและขยายไดสงสดไมเกน60วนเทาน�น 5. หากเจาหนาท�ตำารวจตองการคดลอกขอมลจากอปกรณของเรา อยาลมทำาสำาเนาและมพยานอยดวย 6. หากเราถกลาแมมดทางโซเชยลมเดย ใหเกบหลกฐานและตดตอทนายความ/องคกรสทธมนษยชน


ต�ารวจเชญเราไปท�โรงพกตองท�าอย�างไร ? หากในกรณท�เจาหนาท�ตำารวจเชญตวเราหรอเพ�อนไปท�โรงพกใหปฏบตเบ�องตนดงน� 1. หากเจาหนาท�ตำารวจจะควบคมตว เราตองสอบถามขอมล ขอดบตรประจำาตวเจาหนาท�และสงกดของเจาหนาท�ตำารวจและขอใหมพยานท�ไวใจไดอยในเหตการณ 2.จากน�นใหสอบถามรายละเอยดวาแจงขอหาอะไรจะพาเราไปท�ไหนพาไปเพ�ออะไรหากเปนการเชญไปโดยไมมการแจงขอกลาวหาเรามสทธท�จะปฏเสธ 3.หากเจาหนาท�ตำารวจจะควบคมตวใหรบแจงญาตเพ�อนบคคลท�ไวใจไดและทนายทราบโดยดวนเรามสทธท�จะใชโทรศพทเพ�อตดตอญาตทนายความหรอบคคลท�เราไวใจได 4.เม�อเราถกควบคมตวมาท�สถานตำารวจไมควรใหการใดๆหากไมมทนายความท�เราไวใจไดท�สำาคญกอนลงช�อใดๆใหอานเอกสารใหชดเจนกอนทกคร�ง

ถาต�ารวจขอคนตว ? กฎหมายท�เก�ยวของกบการคนตวคอ ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 93 ซ�งกำาหนดไววา “หามมใหทำาการคนบคคลใดในท�สาธารณสถานเวนแตพนกงานฝายปกครองหรอตำารวจเปนผคนในเม�อมเหตอนควรสงสยวา บคคลน�นมส�งของในความครอบครอง เพ�อจะใชในการกระทำาความผด หรอซ�งไดมาโดยการกระทำาความผดหรอซ�งมไว เปนความผด” อยางไรกตาม ในระหวางเขารวมการชมนม เราอาจตกอยในสถานการณท�ถกเจาหนาท�ตำารวจเรยกคนตว ดงน�นใหเราปฏบตตวเบ�องตนดงน� 1. กรณท�เจาหนาท�ตำารวจเรยกคนตวในพ�นท�การชมนม ใหเราสอบถามและขอดบตรประจำาตวตำารวจ เพ�อตรวจสอบยศช�อสงกดและบนทกขอมลไว 2.สอบถามถงสาเหตในการขอคนตวเน�องจากการคนตวในท�สาธารณะน�นสามารถทำาไดเม�อมเหตอนควรสงสยวาเรามส�งของในครอบครองเพ�อใชทำาความผดหรอไดมาโดยความผดหรอมไวเปนความผด 3.หากเจาหนาท�ตำารวจคนตว ใหเราขอพยานท�เราไวใจไดเขารวมสงเกตการณและบนทกรายละเอยดเหตการณไว เราตองปฏเสธการคนตวในท�รโหฐาน 4.ในขณะท�เจาพนกงานตำารวจปฏบตหนาท�เชนการคนหรอจบกมเราสามารถถายรปหรอคลปเพ�อบนทกเหตการณไวไดไมเปนการละเมดสทธและไมผดกฎหมายแตอยางใด 5. หากเจาหนาท�ตำารวจจบหรอคนตวโดยไมชอบดวยกฎหมาย โดยไมมเหตอนควร ถอวาเปนการปฏบตหนาท�โดยมชอบตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา157ซ�งเราสามารถฟองรองไดดวย


หากถกเจาหนาท�คกคาม พดแซวส�อเสยดเร�องเพศ ? เราพบวา มกรณท�นกกจกรรมหญงและ LGBT ถกเจาหนาท�รฐพดจาแซว สอเสยดเร�องเพศในระหวางการชมนม30 พฤตกรรมดงกลาวทำาใหนกกจกรรมรสกถงการถกคกคามและเกดความไมปลอดภยในระหวางการเขารวมกจกรรมการชมนมโดยการคกคามทางเพศท�เกดข�นน�นมหลายระดบดวยกนคอ 1.การคกคามโดยใชคำาพดสอเสยด/แซวเร�องเพศ รปรางหนาตา2.การใชสายตาจบจองสวนตางๆของรางกายจนทำาใหนกกจกรรมรสกไมปลอดภยและ3.การลบคลำาจบเน�อตองตวนกกจกรรมเปนตนซ�งการรบมอกบสถานการณการคกคามในแตละระดบและแตละบคคลอาจจะมวธการท�แตกตางกนออกไปไมมสตรสำาเรจรปในการรบมอแตประการหน�งท�สำาคญคอ เราควรทำาการประเมน ศกษาถงเจตนาหรอปจจยท�สงผลใหเจาหนาท�แสดงพฤตกรรมเหลาน�ออกมา เปาหมายของพฤตกรรมเหลาน�เพ�ออะไร โดยมขอสนนษฐานไดวาอาจเปนเทคนคท�ทำาใหเรารสกกลว ไมสบายใจ หวาดระแวง หรอ อาจเปนพฤตกรรมท�เปนลกษณะนสยเฉพาะตนของเขาการทำาความเขาใจถงเจตนาเบ�องหลงพฤตกรรมเหลาน�จะชวยทำาใหเราสามารถหามาตรการรบมอไดงายข�น

ผเขยนขอยกตวอยางจากประสบการณท�เคยถกเจาหนาท�ตำารวจนอกเคร�องแบบใชคำาพดสอเสยดเร�องเพศดงน� 1.สดหายใจเขาลกๆเพ�อควบคมอารมณท�งความกลวความโกรธท�เกดข�นในขณะท�เราถกเจาหนาท�คกคามทางเพศ 2.บอกกบเจาหนาท�ตำารวจดวยสหนาและนำ�าเสยงท�จรงจงวาเราไมพอใจกบพฤตกรรมของเขาและตองการใหเขาหยด 3.บอกบดด�เพ�อนรวมทมท�เราไววางใจแลวพาตวเองออกมาจากบรเวณน�นเพ�อใหตวเองใจเยนลง 4.อาจจะมการประสานกบทมงานฝายเจรจา เพ�อใหเกดการพาเจาหนาท�คนน�นออกไปจากพ�นท�ชมนม นอกจากน�นแลวฝายเวทอาจจะเขามามบทบาทในการชวยประชาสมพนธใหทกคนชวยกนดแลสอดสองความปลอดภยและพฤตกรรม ไมพงประสงคในสถานท�ชมนมของเรา 5.อยาโทษตวเองเพราะมนไมใชความผดของเราและคอยบอกตวเองเสมอๆวาการกระทำาน�นๆไมสามารถทำาลายเราได 6.บนทกเหตการณการคกคามอพเดตสถานการณใหองคกรดานสทธมนษยชนและทมงานทกคนรบทราบการคกคามในลกษณะน� เพ�อชวยกนหามาตรการรบมอและรณรงคไมใหเกดเหตการณแบบน�กบผอ�น ในบางกรณอาจประเมนเร�อง การบอกส�อสาธารณะ 7.หลงจากเหตการณดงกลาวหากเราเกดผลกระทบทางดานจตใจใหตดตอขอรบคำาปรกษาจากผเช�ยวชาญหรอบคคลท�เราไววางใจได อยางไรกตามในกรณท�ระดบการคกคามมากข�นเชนการลบคลำาจบเน�อตองตวนกกจกรรมเปนตนเราจำาเปนท�จะตองมวธการรบมอท�แตกตางกนออกไป เชน การพจารณาเร�องการฟองรองดำาเนนคดกบเจาหนาท�ตำารวจผกระทำา เปนตนซ�งนกกจกรรมสามารถตดตอขอรบความชวยเหลอจากหนวยงานและองคกรดานสทธมนษยชนท�เก�ยวของ ตามลสตใน รายช�อองคกรในภาคผนวก

30อานรายละเอยดนกกจกรรมหญงเปดเผยประสบการณการถกเจาหนาท�ตำารวจนอกเคร�องแบบใชคำาพดสอเสยดเร�องเพศไดท�,ประชาไท“#3เขมแขงไมพอกเปนนกกจกรรมไมไดคำาตอบตอการถกคกคามทางเพศ?”https://prachatai.com/journal/2020/05/87875(เขาถงเม�อวนท�20มถนายน2563)


บทท� 7

เทคนคการดแลความปลอดภยในระหว�างชมนม


แมการชมนมจะเปนสทธข�นพ�นฐานท�เราสามารถใชเปนการแสดงออกถงความคดทางการเมอง และนำาเสนอประเดนตางๆ ดงไดกลาวมาแลวในบทกอนหนาน�อยางไรกตามการชมนมรวมกนของคนหมมากกมประเดนท�เราควรใหความสำาคญไมย�งหยอนกวาประเดนเรยกรองกคอเร�องของความปลอดภยในระหวางชมนมซ�งในบทน�จะนำาเสนอเน�อหาเก�ยวกบเทคนคในการเจรจากบตำารวจการควบคมอารมณเพ�อปองกนการปะทะเทคนคการรบมอกรณเกดความรนแรงเปนตน

แนวคดและเทคนคในการเจรจากบเจาหนาท�ต�ารวจ บทบาทการทำาหนาท�เจรจากบเจาหนาท�รฐอาทตำารวจหรอทหาร เปนหน�งในบทบาทท�มความสำาคญอยางย�งในการจดกจกรรมหรอชมนม ซ�งการทำาหนาท�ในการเจรจากบเจาหนาท�รฐน�น เราจำาเปนท�จะตองรถงเปาหมายในการเจรจากบ เจาหนาท�วาทำาเพ�ออะไรสามารถแบงประเภทการเจรจาเบ�องตนไดดงน� 1.การเจรจาเพ�อตอรอง(Negotiation)เปนการเจรจาเพ�อแลกเปล�ยนผลประโยชนหรอความตองการของท�งสองฝายซ�งในหลายคร�งความตองการของเราและเจาหนาท�มกจะขดแยงกนเชนนกกจกรรมตองการตอรองเพ�อใหสามารถจดกจกรรมไดในขณะท�เจาหนาท�ตำารวจพยายามเจรจาใหเราเปล�ยนสถานท�ในการจดกจกรรม 2.การเจรจาเพ�อผอนหนกใหเปนเบาเปนการเจรจาเพ�อผอนหรอพยายามคล�คลายสถานการณคบขนหรอยากลำาบากใหมแนวโนมท�ดข�น เชน หากเราวางแผนกจกรรมระหวางการชมนมไววาตองการปราศรย อานแถลงการณ แตเจาหนาท� ไมตองการใหเราดำาเนนการใด ๆ เลย เราอาจเจรจาเพ�อผอนหนกใหเปนเบาดวยการเจรจาใหมเพยงการอานแถลงการณ ขอเรยกรองตอหนาส�อมวลชนเทาน�นซ�งแมเราจะไมสามารถดำาเนนกจกรรมไดตามเปาหมายแตอยางนอยเราสามารถเจรจาผอนหนกใหเปนเบาเพ�อใหสามารถนำาเสนอขอเรยกรองของกลมออกสสาธารณะไดเปนตน 3.การเจรจาเพ�อถวงเวลาในหลายกรณการเจรจาน�นเปนไปมใชเพ�อการสรางขอตกลงรวมกบเจาหนาท�ตำารวจดงกรณขางตนแตการเจรจาน�นเปนไปเพ�อวตถประสงคในการถวงเวลาใหในระหวางท�เจาหนาท�ตำารวจกำาลงสาละวนเจรจากบเราน�นทมงานของเราสามารถปฏบตการอยางอ�นไดซ�งวธการน�มกถกนำามาใชกบกจกรรมท�ใชเวลาไมนานในการเคล�อนไหว เทคนคในการเจรจาเบองตน 1. กำาหนดบคคลท�ทำาหนาท�ในการเจรจาท�ชดเจน ซ�งอาจจะมมากกวาหน�งคน และควรมการแบงบทบาทกนและกน ในทมเจรจาเชนเทคนคตำารวจด-ตำารวจราย 2. ทมเจรจาควรรกฎหมายและสทธเบ�องตน โดยในกรณท�เจาหนาท�ตำารวจอางขอกฎหมายแลวเราไมม�นใจ ใหเรา ขอตรวจเชคขอกฎหมายน�นๆกอน 3. การเจรจาควรวางอยบนขอตกลงรวมกนของทมงาน ซ�งควรมการกำาหนดเพดานในการสรางขอตกลงกบเจาหนาท�ตำารวจไวต�งแตกอนเร�มการชมนม 4.ไมควรเจรจาในสถานท�ท�ลบตาเพ�อความปลอดภยของทมเจรจาพยายามเจรจาในพ�นท�ท�เรารสกปลอดภยมากพอ 5.การเจรจาควรเปนไปดวยความใจเยนสขมรอบคอบเจรจาบนความไววางใจกนเชนหากเจรจาตกลงกนไวแบบน�กควรเปนไปตามน�น

เทคนคในการควบคมอารมณการชมนมเพ�อปองกนการปะทะเบ�องตน •ทำาความเขาใจประกาศเนนยำ�าผเขารวมชมนมและเจาหนาท�รฐวา“เรามาชมนมอยางสนต”เพ�อเปนการช�แจงเจตจำานงในการชมนมของเราโดยพยายามเนนยำ�าผานเวทปราศรยของเราอยางเสมอ •ผจดชมนมจดใหมการตรวจอาวธวตถไมพงประสงคโดยเราอาจจดการตรวจคนอาวธรวมกบเจาหนาท�ตำารวจท�งน�เพ�อปองกนในกรณท�มเจาหนาท�นอกเคร�องแบบพกพาอาวธเขามาดวย •หากเกดกระแสขาวลอเร�องการใชกำาลงเขาปราบปรามใหตรวจสอบขาวใหดแลวพยายามประกาศบนเวทถงวธการรบมอของเราเชนเนนยำ�าเร�องสนตวธการใหผชมนมน�งลงเพ�อใหเกดความสงบไมแตกต�นหรออาจจะรองเพลงรวมกนเพ�อควบคมสถานการณ •ในกรณท�เร�มเกดการปะทะเวทการปราศรยจะตองทำาหนาท�ในการประกาศอพเดตและควบคมสถานการณใหชดเจนตอผชมนมดงน�นเคร�องเสยงท�ดงและมประสทธภาพจงมความสำาคญอยางมาก • พยายามสรางความสมพนธท�ดตอเจาหนาท�ระดบปฏบตการ ไมย�วยหรอสรางความเกลยดชง อนกอใหเกดการใช ความรนแรงได •การน�งเปนหน�งในเทคนคท�มกถกนำามาใชในการควบคมสถานการณการชมนมในกรณท�มความชลมน

บทท� 7

เทคนคการดแลความปลอดภยในระหว�างชมนม


เม�อการเผชญหนาก�าลงเร�มข�น ในกรณท�เรากำาลงตกอยในสถานการณท�การเผชญหนาหรอการปะทะกนกำาลงเกดข�นน�น ใหลองใชวธรบมอเบ�องตนดงน� 1.ตงสตหายใจเขาลกๆ เพ�อต�งสตใหไดเรวท�สดข�นตอนน�เปนข�นตอนแรกๆ ท�สำาคญมากเพราะในสถานการณจรงเราอาจตกใจกงวลกลวจนขาดสตและไมสามารถรบมอกบเหตการณตรงหนาได 2. มองหาเพอนทมงานหรอบดด หากพบเหนทมงานรสกกลวหรอขาดกำาลงใจใหรบเขาใหความชวยเหลอและให กำาลงใจกนและกน หากพบเหนทมงานโมโหและเร�มใชความรนแรง ใหรบเขาหามปรามและอธบายถงผลเสยของการใช ความรนแรงซ�งอาจทำาใหเราถกโจมตดวยความรนแรงกลบมาได 3.ควบคมอารมณมวลชนประเมนสถานการณและพยายามหาวธการตอตานความรนแรงน�นๆ ดวยวธการท�สนตวธ เชนการน�งลงการรองเพลงการเคล�อนไหวอยางชาๆ การใชอารมณขนเปนตนจากน�นพยายามส�อสารกบฝายตรงขามดวยทาทท�เปนมตรอธบายถงเหตผลท�เรามาทำากจกรรมอยาตอบโตกลบดวยคำาหยาบคายหรอถอยคำาลดทอนคณคาความเปนมนษยของเขาเพราะจะย�งทำาใหความรนแรงขยายมากย�งข�นจนควบคมไดยาก ตวอยางเทคนคทใชในการควบคมมวลชน ในระหวางท�มการชมนมของกลมคนอยากเลอกต�ง เม�อวนท� 21-22พฤษภาคม 2561 ณ บรเวณมหาวทยาลยธรรมศาสตร ในคร�งน�นเจาหนาท�ตำารวจไดต�งแถวปดก�นการเดนขบวนของ ผชมนมท�ตองการเคล�อนขบวนไปยงทำาเนยบรฐบาล การปดก�นในคร�งน�น ทำาใหเกดการปะทะอารมณระหวางผชมนม กบเจาหนาท�ตำารวจนกกจกรรมนกศกษาสวนหน�งจงไดเขามาเชญชวนใหผชมนมน�งลงรองเพลงและเตนเพลงคกก�เส�ยงทาย ไปดวยกนซ�งการน�งลงและรองเพลงชวยทำาใหอารมณโกรธเกร�ยวลดลงไดมาก


31สามารถอานคมอ“DirectActionHandbook”ฉบบภาษาองกฤษไดท�http://organizingforpower.org/wp-content/uploads/2009/03/da_handbook.pdfและฉบบท�มการเรยบเรยงเปนภาษาไทยโดยภควดวระภาสพงษไดท�https://www.facebook.com/notes/ภควด-วระภาสพงษ/การวางแผนปฏบตการ-1/321107258100201/,https://www.facebook.com/notes/ภควด-วระภาสพงษ/การวางแผนปฏบตการ-2/321173611426899/,https://www.facebook.com/notes/ภควด-วระภาสพงษ/การวางแผนปฏบตการ-3/321174394760154/

เทคนคการรบมอกรณเกดการปะทะ/ความรนแรง จากคมอ“DirectActionHandbook”31ซ�งมการแปลเปนภาษาไทยโดยภควดวระภาสพงษไดนำาเสนอเทคนคในการรบมอความรนแรงในกรณตางๆไวอยางนาสนใจโดยสาระสำาคญสรปไดดงน�1.กระบอง เม�อเจาหนาท�ตำารวจยกกระบองข�นเพ�อใชในการโจมตเรา เราควรหนหลงใหและพยายามใชสมภาระท�เรามเพ�อรบ แรงกระแทก เชนกระเปา ปายผา เปนตนพยายามปองกนศรษะโดยเฉพาะอยางย�งทายทอยและขมบหากเราถกทำารายจนลมลงใหรบขดตวเหมอนทารกแลวพยายามปกปองศรษะทองและอวยวะเพศไวเม�อมโอกาสใหตดสนใจหนออกมาจากบรเวณน�นและขอความชวยเหลอจากแพทย/พยาบาลหากไดรบบาดเจบ2.กระสนยาง เม�อเจาหนาท�ตำารวจเร�มใชกระสนยางในการสลายการชมนม เราตองหนหลงเพ�อปองกนใบหนา ลำาคอและชวงทอง ในระหวางท�มการโจมตดวยกระสนยางหามน�งลงกบพ�นเดดขาดเพราะตำารวจมกจะยงกระสนยางลงตำ�าโดยเลงไปท�เทาและขาดงน�นหากเราน�งลงจะย�งทำาใหมโอกาสบาดเจบไดงายข�น แมกระสนยางจดเปนอาวธท�เปนอนตรายไมถงชวต แตกอาจทำาใหบาดเจบสาหสไดเชนกน3.สนข เม�อเจาหนาท�ตำารวจใชสนขในการเขาสลายการชมนม เราตองเกบมอแขนขาของเรา พยายามอยาย�นออกไป เพราะสนขอาจกดได อยามองท�สนข แตใหสบตากบตำารวจท�จงสนขแทน พดกบเขาดวยนำ�าเสยงชดเจน บอกใหเขาดงสนขไว ลดความยาวของสายจงหรอเอาสนขกลบไปเกบไวในรถฯลฯ 4.แกสน�าตาและสเปรยพรกไทย แกสนำ�าตาและสเปรยพรกไทยเปนหน�งในอาวธท�มกถกเจาหนาท�ตำารวจนำามาใชในการสลายการชมนม หลงจากท�เราประเมนความเส�ยงแลวพบวามความเส�ยงท�จะเกดการใชแกสนำ�าตาและสเปรยพรกไทยในระหวางการชมนมเราควรวางแผนรบมอดงน�


การเตรยมตวรบมอกบแกสน�าตาและสเปรยพรกไทย • กอนการเขารวมชมนมท�มความเส�ยงในการใชแกสนำ�าตาและสเปรยพรกไทย ควรอาบนำ�าดวยสบท�ไมมนำ�าหอม ไมใชวาสลน ครมกนแดดแบบออยลหรอครมมอยเจอรไรเซอรใด ๆ บนผวหนง เพราะแกสนำ�าตาละลายในไขมนและนำ�ามนเม�อมนจบกบสารเคมจะทำาใหอาการแสบไหมรนแรงมากข�นหากตองการใชครมกนแดดใหใชแบบนำ�าแทน • การแตงกาย ควรสวมใสเส�อผากนนำ�า ใสเส�อผาท�ปกปดผวหนง เตรยมแวนตาแบบกนลมสำาหรบปกปดสายตาจากแกสนำ�าตาอยาใสคอนแทคเลนสเน�องจากคอนแทคเลนสจะดกสารเคมไวใตตาสงผลใหแสบไหมดวงตาจงควรใชแวนสายตาไวแทน •เตรยมนำ�าสะอาดไวใชในการลางตาเม�อโดนแกสนำ�าตา • ผท�มโรคหอบหด ผหญงต�งครรภ มารดาท�กำาลงใหนมบตรไมควรอยในสภาพแวดลอมท�มพษ ถาทำาได ควรออกไป ใหพนจากบรเวณท�จะมการยงแกสนำ�าตาหรอสเปรยพรกไทย

การปฏบตตวเมอถกแกสน�าตาและสเปรยพรกไทย •เม�อเราถกโจมตดวยแกสนำ�าตาหรอสเปรยพรกไทยใหต�งสต •อยาจบใบหนาหรอขย�ตาเพราะสารเคมท�ตดมออาจปนเป�อนเขาตาไดแลวออกไปยงบรเวณท�มอากาศบรสทธ�โดยพยายามหนหนาเขากระแสลม กางแขนออก เดนไปมา สะบดผงเคมท�อาจตดตามเน�อตวออก เพ�อใหอากาศบรสทธ�พดพาสารเคมออกไป • พยายามส�งนำ�ามกใหสารเคมออกมา ใชนำ�าด�มท�พกไวลางตาและกล�วคอ โดยพยายามเอยงหนาตอนลางตาเพ�อให นำ�าไหลออกจากใบหนา อยาใหนำ�าไหลเขาจมก ผวหนงและเส�อผา หากบงเอญใสคอนแทคเลนสอย ตองเอาออกโดยทนท มฉะน�นนยนตาอาจอกเสบข�นรายแรงไดคอนแทคเลนสท�ปนเป�อนสารเคมแลวไมควรนำากลบมาใชอก • หากมเส�อผาท�สะอาด ควรเปล�ยนเส�อผา หรอหากสวมใสเส�อผาหลายช�นใหถอดเส�อผาช�นนอกท�เป�อนสารเคมออกแลวเกบผาท�เป�อนสารเคมลงในถงปดปากถงใหสนท

• ในกรณท�อณหภมรางกายสงข�น เชน จากการว�งหรอความต�นตกใจ อาการระคายเคองจะเพ�มข�นตามไปดวย เน�องจากมเหง�อมากข�น ซ�งจะทำาใหสารเคมละลายซมเขารางกายไดมากข�น ใหพยายาม ลางตวดวยนำ�าเยนปองกนไมใหสารเคมแทรกซมลงไปในผวหนง


บทท� 8

การรบมอและดแลความปลอดภยหลงจบการชมนม/กจกรรม


หลงจบจากการเขารวมกจกรรมหรอการชมนม เราอาจพบกบสถานการณการคกคาม ความเครยด หรออารมณ ความรสกท�ตกคางจากการเขารวมกจกรรมน�นๆซ�งสถานการณดงกลาวไดแก

กรณถกข�มข�คกคามทางออนไลน ในบางคร�งหลงจบกจกรรมการชมนมทมงานหรอผเขารวมชมนมอาจถกคกคาม/กล�นแกลงทางออนไลนโดยกลมคนท�เหนตาง (หรอท�เราเรยกวา การลาแมมด) ซ�งอาจเร�มจากการอางวาเปาหมาย(นกกจกรรม)ละเมดคณคาของสงคม (เชน ลมเจา กอความวนวาย) การบดเบอนขอเทจจรง และการใชส�อมวลชนหรอพ�นท�โซเชยลมเดยในการปลกป�นกระแส ความเกลยดชงตอตวเปาหมาย รปแบบการคกคามทางออนไลน เกดข�นไดหลายลกษณะดวยกน อาท 1.การเปดเผยขอมลสวนบคคลของเรา (เบอรโทรศพทท�อย)ลงในโซเชยลมเดยเพ�อใหเกดการคกคาม2.การกล�นแกลงทางออนไลนดวยการลอเลยน(CyberBullying)3.การขมขขฆาการใชเฮทสปชการยยงใหเกดการใชความรนแรงทางกายภาพกบเราเปนตนการทำาความเขาใจถงรปแบบการคกคามทางออนไลนดงกลาวจะชวยใหเราสามารถประเมนความเส�ยงท�อาจเกดข�นวามแนวโนมท�จะขยายรปแบบความรนแรงอยางไรบางและวางแผนรบมอสถานการณดงกลาวไดอยางมประสทธภาพมากข�น ตวอยางเชนกรณของนางสาวสรนทรมงเจรญ32นกกจกรรมนกศกษาหญงดานสทธความเทาเทยมทางเพศและสทธทางการเมองหลงจากท�จดกจกรรมชมนม ไดถกผใชโซเชยลมเดย (ทวตเตอรและเฟซบก) นำารปภาพและขอมลสวนบคคลของนางสาวสรนทรไปโพสตคอมเมนทและแชรดวยขอความท�มเน�อหาคกคามทางเพศสรางความเกลยดชงยยงใหเกดการใชความรนแรงและการกล�นแกลงทางออนไลน

จากการพดคยเบ�องตนกบนางสาวสรนทร ถงวธการรบมอหลงจากท�ตนถกลาแมมด เธอกลาววา “ตอนท�เกดเร�อง ปดโซเชยลมเดยทกอยางเพ�อเปนการรกษาสภาพจตใจของตวเองและปองกนไมใหมการขดคยขอมลดวยทำาการปรกษาพ�ๆ ท�สนทรวมถงพ�ๆท�ทำางานNGOรวมถงทนายความโดยฝากใหเพ�อนๆชวยรวบรวมหลกฐานทางคดไวใหเพราะเราอาจจะเขาไปอานตอนน�นไมไหวและพยายามไมตามขาวเก�ยวกบตวเองสกระยะโฟกสท�เร�องอ�นใชเวลาอยกบเพ�อนๆ” จากคำาสมภาษณดานบนน�นเราสามารถแบงประเภทการดแลความปลอดภยได3ระดบคอการดแลความปลอดภยทางกายภาพการดแลความปลอดภยทางดจทลและการดแลความปลอดภยทางสขภาพจตใจ โดยแตละกรณและลกษณะการคกคามอาจจะมวธการรบมอท�แตกตางกนออกไป ข�นอยกบการประเมนความเส�ยงของแตละคน ผเขยนจงขอแชรเพยงประสบการณในการดแลความปลอดภยเบ�องตนดงน� 1.การดแลความปลอดภยทางกายภาพหากมการเปดเผยขอมลสวนบคคลของเราตอสาธารณะเชนรปภาพท�อยเปนตน เราอาจจำาเปนท�จะตองใหความระมดระวงเร�องการเดนทาง การอยในท�สาธารณะท�อาจมผคนจำาเราได หรอหาก ในกรณรายแรงอาจจำาเปนตองยายท�พกช�วคราวโดยในกรณของนางสาวสรนทรซ�งเคยถกลาแมมดโดยการเผยแพรรปถายพรอมท�งใชถอยคำาลอเลยนและย�วยใหเกดความรนแรงตอเธอน�น เธอเลอกท�จะปลอมตวในขณะท�เธอจำาเปนตองออกไปทำาธระสำาคญนอกท�พกเปนตน 2.การดแลความปลอดภยทางดจทลหากเราถกลาแมมดหรอถกโจมตทางออนไลนน�นเราอาจจะรบมอเบ�องตนดวยการเปล�ยนรหสผานบญชโซเชยลมเดยเพ�อปองกนการแฮคขอมล การต�งคาความเปนสวนตวในบญชโซเชยลมเดยของเราจดการเคลยรขอความท�สมเส�ยงอนอาจสงผลใหเกดความรนแรงตอเรางายข�น(ขอมลสวนบคคลท�อยเบอรโทรศพทรปถาย) 3. การดแลความปลอดภยทางสขภาพจต เม�อเราตกอยในสถานการณท�ถกคกคามทางออนไลนน�น อาจสงผลตอสขภาพจตของเราท�งสภาวะเครยดวตกกงวลต�นตระหนกซมเศราเปนตนซ�งเม�อเกดเหตการณดงกลาวข�นเราควรตดตอบคคลท�เราสามารถไววางใจได พยายามอยาเปดอานขอความท�คกคามและโจมตเราเพราะอาจจะย�งทำาใหเรารสกยำ�าแย มากข�น งดเวนการโตกลบดวยถอยคำารนแรงเพราะจะย�งทำาใหสถานการณขยายมากข�น หากจำาเปน เราควรตดตอขอรบ ความชวยเหลอจากผเช�ยวชาญดานสขภาพจต นอกจากน�นแลว สำานกขาวประชาไท33 ไดนำาเสนอขอมลการเอาตวรอดหรอการรบมอเบ�องตนกบสถานการณท�เรา ถกลาแมมดไวอยางนาสนใจดงน�

32ผเขยนสมภาษณสรนทรมงเจรญเม�อวนท�4มถนายน2563และสามารถอานรายละเอยดเพ�มเตมไดในแถลงการณตอกรณของสรนทรมงเจรญทางเฟซบกเพจ:Thaiconsent(https://www.facebook.com/thaiconsent/photos/a.214163315771244/839709169883319/?type=3&theater)33สามารถอานรายละเอยดและบทสมภาษณประสบการณถกลาแมมดของจรนชเปรมชยพรไดทางสำานกขาวประชาไทในรายการใตโตะนกขาวEP13:แมมดไมมจรงhttps://m.youtube.com/watch?v=8l4lMVXTZMc&fbclid=IwAR3_0BWOQ0nJfXF4u60jUzsQP1vuxjhWhardzy4UVGf_2o9icJoJuLZtYhs&t=9s


1.การต�งคาความเปนสวนตวในโซเชยลมเดย ในกรณท�มขอผดพลาดเกดข�นแลวหรอเราถกโจมต/คกคาม ทางออนไลนแลว 2.พสจนช�แจงขอเทจจรงเพ�อทเลากระแสในสงคมรวมถงการยนยนวาเราไมไดละเมดคณคาของสงคม 3.เราอาจพจารณาวธการรบมอผานชองทางกระบวนการทางกฎหมายเชนการลงบนทกประจำาวนการดำาเนนคดกบผท�บดเบอนขอเทจจรงดวยขอหาหม�นประมาทหรอการขอคมครองพยานจากหนวยงานรฐเปนตนในข�นตอนน�เราสามารถตดตอขอรบความชวยเหลอหรอคำาปรกษาแนะนำาจากองคกรสทธมนษยชนและองคกรดานกฎหมายท�ไววางใจได นอกจากน�นแลวเรายงสามารถรายงานการคกคามดงกลาวไปยงSocialMediaPlatformได โดยเฉพาะทวตเตอรซ�งในปจจบนมนโยบายในการควบคมและจดการกบปญหาดานBullyingท�คอนขางเขมแขง

เทคนคการเกบหลกฐานทางคดความหากเราถกลาแมมดทางออนไลนในกรณทเราตดสนใจด�าเนนคดทางกฎหมาย 1.เราตองเกบหลกฐานบนทกขอมลภาพคลปหรอขอความตางๆท�เก�ยวกบการละเมดหรอการคกคาม(ลาแมมด)ตอตวเราในฐานะโจทกหรอเราสามารถยนยนไดวาโพสตน�นๆ ต�งใจท�จะหมายถงตวเราและเกบบนทกขอมลสวนบคคลของผกระทำาความผดโดยใหสามารถยนยนไดวาบญชโซเชยลมเดยท�โพสตหรอคอมเมนทคกคามเราเปนบคคลเดยวกนจรง 2.การเกบหลกฐานใหบนทกURLโพสตท�แสดงถงการกระทำาความผดพรอมลงวน/เดอน/ปท�เราบนทกของโพสตน�นๆ ดวยเพ�อเปนการยนยนวามโพสตดงกลาวอยในระบบคอมพวเตอรจรงไมใชเพยงภาพท�อาจถกแยงวามการตดตอหรอเราอาจจะถายวดโอหนาจอคอมพวเตอรในระหวางท�เรากำาลงเขาไปตรวจสอบโพสตท�มขอความคกคามเราโดยบนทกวดโอใหเหนURL

กรณถกด�าเนนคด ในบางคร�งผจดกจกรรมหรอผเขารวมอาจถกเจาหนาท�ตำารวจดำาเนนคดตามมาในภายหลงจากการเสรจส�นการชมนมหากเราไดรบหมายเรยกหรอถกดำาเนนคดความมวธรบมอเบ�องตนดงน� 1. เม�อเจาหนาท�ตำารวจนำาหมายเรยกมาใหเขารายงานตวเพ�อรบทราบขอกลาวหาใหเราตรวจเชคช�อวาถกตองไหมและตรวจสอบรายละเอยดการแจงขอหาอะไรหมายดงกลาวมาจากสถานตำารวจใด 2.เม�อไดรบหมายเรยกแลวพยายามต�งสตจากน�นใหตดตอบคคลท�เราไวใจและทนายความเพ�อขอคำาปรกษาเบ�องตน 3.ปรกษาหารอกบทมงานถงวธการรบมอและการสนบสนนใหความชวยเหลอซ�งกนและกน 4. หากไมสะดวกไปพบกบเจาหนาท�ในวนท�ออกหมายเรยก เรามสทธขอเล�อนวนได โดยเจาหนาท�จะสามารถขอศาลออกหมายจบเราไดเฉพาะกรณท�ออกหมายเรยกสองคร�งแลวเราไมไปพบและไมไดแจงเหตขดของ


กรณเจาหนาท�บกไปท�บานเพ�อกดดน โดยไม�มหมายศาล นกกจกรรมและประชาชนบางคนตองเผชญหนากบการถกเจาหนาท�รฐเชนตำารวจทหารเปนตนบกไปท�บานพกเพ�อสอบถามขอมลหรอขมขคกคามไมใหเขารวมกจกรรมทางการเมองหรอการชมนมใดๆซ�งวธรบมอเบ�องตนในกรณดงกลาวไดแก 1.หากเจาหนาท�ตำารวจมาขอพบเราตองสอบถามขอมลขอดบตรประจำาตวเจาหนาท�และสงกดของเจาหนาท�ตำารวจ 2.สอบถามรายละเอยดวาตองการเขาพบหรอพดคยดวยสาเหตอะไร 3.ไมควรใหเจาหนาท�ตำารวจเขามาในบานพกและควรมพยานหรอบคคลท�ไวใจไดอยในเหตการณ 4.หากเจาหนาท�มาท�บานพกโดยไมมหมายศาลเรามสทธปฏเสธการพบหรอการพดคย 5.บนทกเหตการณถายภาพหรอคลปเพ�อเกบไวเปนหลกฐานและประสานงานกบองคกรสทธมนษยชนหรอทนายความท�ไวใจ

การดแลความสะอาดในพ�นท�ชมนม หลงจากท�เราจดกจกรรมเสรจส�นตามแผนท�วางไวแลวน�น ตองไมลมท�จะตรวจสอบพ�นท�ท�ใชจดกจกรรมวามความเสยหายหรอสกปรกหรอไมหากมเราควรทำาความสะอาดใหเรยบรอยกอนเดนทางกลบท�งน�นอกจากจะเปนการปฏบตตามกฎหมายแลว ยงเปนการสรางความนาเช�อถอและภาพลกษณท�ดของเราตอสาธารณะอกดวย เปนการหลกเล�ยงไมใหบคคลฝายตรงขามใชเปนขออางในการโจมตการจดกจกรรมของเรา หน�งในเทคนคงาย ๆ ในการดแลความสะอาดในพ�นท�จดการชมนมคอ การประกาศเชญชวนใหผเขารวมกจกรรมชวยกนรกษาความสะอาดในระหวางจดกจกรรม และเกบขยะทำาความสะอาดกอนเดนทางกลบท�พก

หลงจบชมนม จบกล�มกลบบานอย�างปลอดภย หลงจบจากการจดกจกรรม เราตองไมลมท�จะใหความสำาคญกบการดแลความปลอดภยในขณะเดนทาง กลบบาน โดยควรศกษาและวางแผนเสนทางการเ ดนทางกอนเขา รวมกจกรรมใหเรยบรอย ไมควรเดนทางกลบบานคนเดยว หรอใชเสนทางท�เปล�ยวสรางระบบเชคอน-เชคเอาทกบทมงานดวยการอพเดตการเคล�อนไหวและการเดนทางของเราใหทมงานได รบทราบเปนระยะ

เคลยรใจใหสงบหลงพกรบการชมนม หลงจากท�เราเขารวมการชมนมแลวน�น เราอาจจะมอารมณ ความรสกหรอภาวะเครยดซ�งตกคางจากเหตการณน�น ๆ เชน การมอารมณ เกร�ยวกราด นอนไมหลบ รสกเศรากงวลและไมปลอดภย เปนตน ดงน�น เราจงควรใหความสำาคญกบการสำารวจความรสกและอารมณของตนเอง เพ�อหาวธการจดการและรบมอใหเรารสกสบายใจข�น ซ�งมเทคนคท�สามารถจดการตนเองเบ�องตนไดหลายรปแบบเชน การด�มนำ�า/อาหารท�เราชอบ การทำาความสะอาดรางกาย การพกผอนใหเพยงพอทำากจกรรมท�เราชอบ การระบายกบบคคลท�เราไววางใจ แตหากยงไมดข�นใหเราปรกษากบทมงานและเขารบคำาปรกษาชวยเหลอจาก ผเช�ยวชาญ


บทส�งทายเราจะไปทางไหนกน

ผเขยนไดมโอกาสแลกเปล�ยนความคดเหนและประสบการณในการถอดบทเรยนภายหลงการจดกจกรรมชมนมรวมกบกตตชยงามชยพสฐนกกจกรรมทางสงคมและนกจดกระบวนการเรยนรไดใหขอมลข�นตอนการสรปบทเรยนแบบงายๆท�นาสนใจไวดงน� 1. ทบทวนความรสกของทมงานแตละคนบอกเลาความรสกของตนเองตองานท�ผานมาซ�งในข�นตอนน�เปนการสำารวจความรสกนกคดเพ�อนรวมงานของเราเบ�องตนท�จะเร�มสรปบทเรยนในข�นตอนถดไป 2.ทบทวนเปาหมายเดมของกจกรรมท�ทมงานของเราต�งไวชวยกนประเมนอยางเปนรปธรรมเชนมผเขารวมกจกรรมก�คนมปฏกรยาจากคกรณกลมเปาหมายหรอจากส�ออยางไรบาง 3. รวมกนประเมนวา“อะไรคอสงทเราท�าไวดแลว?” เกดอะไรข�น และเกดข�นเพราะอะไร เพ�อเกบไวทำาตอไปใน คร�งหนา 4.รวมกนประเมนวา“อะไรทเราควรรวมกนปรบปรง?”เกดอะไรข�นและเกดข�นเพราะอะไรเพ�อเกบไวปรบปรงแกไขตอไป 5.รวมกนประเมนและมองถงกจกรรมการเคล�อนไหวของเราในอนาคตวา“หากเราจะท�างานเคลอนไหวในลกษณะนอกครงเราจะท�าอะไรทจะชวยใหดขนกวาเดม?”การตอบคำาถามน�จะชวยใหเราทบทวนและเหนถงส�งท�เราอาจหลงลมไปส�งท�เรามองขามไป 6.รวมกนมองหาวามอะไรท�พอจะใหไดรวมกนเฉลมฉลองบาง ในขณะเดยวกน กรณหลงจบจากการจดกจกรรมหรอการชมนมขนาดใหญ ท�มผเขารวมชมนมทำากจกรรมกบเรา จำานวนมากหลายคนอาจต�งคำาถามวา“แลวเราจะไปยงไงตอ?”หรอ“เราประสบความสำาเรจแลวหรอยง?” ส�งหน�งท�เราในฐานะผจดกจกรรมอาจจะตองกลบมาทำาความเขาใจและทบทวนคอ“เปาหมายความเปลยนแปลงทเราตองการจากการท�ากจกรรมคออะไร?”และเราตองไมหลงลมวาการชมนมหรอมอบน�นเปนเพยงหน�งในเคร�องมอหรอวธการท�ชวยใหเราสามารถสรางแรงกดดนเรยกรองถงความเปล�ยนแปลงไดแตการชมนมหรอมอบไมใชเปาหมายสดทายท�เราตองการ


ดงน�นแลว เราและทมงานควรชวยกนทบทวนและตรวจสอบวา “หลงจากการชมนมแลว เราจะเดนทางไปใน ทศทางไหน เพอไปใหถงเปาหมายความเปลยนแปลงทเราตองการ” น�นหมายความวา การวางแผนงานและยทธศาสตรการทำางานหลงจากกจกรรมกมความสำาคญไมแพข�นตอนท�เราออกแบบตวกจกรรมต�งแตแรกเร�ม หน�งในคำาถามสำาคญท�มกถกหยบยกมาพดถง คอ แลวเราจะพฒนาจากมอบขนาดใหญไปสขบวนการเคล�อนไหวทางสงคมท�เขมแขงและประสบความสำาเรจไดอยางไร?ในท�น�จะขอหยบยกบางประเดนมาแลกเปล�ยนตอคำาถามดานบนเชน 1.แสดงออกใหชดเจนวาเราตองการเปล�ยนแปลงอะไร? ควรระบใหชดเจนและเฉพาะเจาะจง ขอเสนอภาพฝนท�เราตองการคออะไรเพราะการพดแควาเราไมชอบอะไรอาจจะไมเพยงพอท�จะโนมนาวใหผคนเขารวมขบวนการเคล�อนไหวกบเราได 2.กำาหนดกลมเปาหมายและทำางานเพ�อขยายแนวรวมในการสรางความเปล�ยนแปลงไปพรอมๆ กบเราเพราะแนนอนวาการสรางความเปล�ยนแปลง เราตองการความสนบสนนจากผคนหลายฝาย นอกจากน�น ตองไมลมท�จะทำางานเพ�อรกษาแนวรวมของเราดวย เพราะในหลายคร�งนอกจากการท�ประชาชนไดรบขอมล/ความรในการตดสนใจเขารวมการชมนมแลวน�น หลายคร�งอารมณความรสก(ความไมพอใจ โกรธ ความหวง) กเปนหน�งในปจจยท�ดงใหผคนเขารวมการชมนมกบเรา ดงน�นเราจงจำาเปนตองสนบสนนการทำางานเร�องความร เพ�อสงเสรมเร�องความถกตองชอบธรรมในการเคล�อนไหวประเดน ดงกลาวรวมถงตองช�ใหเหนถงความเปนไปไดในการสรางความเปล�ยนแปลง 3.หลงจากไดรบชยชนะการเปล�ยนแปลงท�เราตองการแลว งานท�ทาทายตอไปคอ เราจะรกษาชยชนะและ ความเปล�ยนแปลงน�ไวไดอยางไร? ท�งหมดน�เปนประเดนท�ทมงานตองรวมกนพจารณาใครครวญ เพ�อใหการทำางานเพ�อสรางความเปล�ยนแปลงของเรา ไมสญเปลาท�งน�เพ�อความเตบโตของผรวมปฏบตงานและประเดนเคล�อนไหวของเราไปพรอมกน


ภาคผนวกช�องทางตดต�อท�ส�าคญ

ช�อองคกร การให�ความชวยเหลอ/สนบสนน ชองทางตดตอ

โครงการอนเทอรเนตเพอกฎหมายประชาชน(iLaw)

ใหคำาแนะนำาดานกฎหมายเบ�องตนบนทกขอมลการจำากดเสรภาพการแสดงออกเพ�อการรณรงคสาธารณะ

E-mail:[email protected]โทร:02-0027878Facebook:@ilaw

ศนยทนายความเพอสทธมนษยชน(TLHR)

ใหความชวยเหลอดานคดความจากการใชสทธและเสรภาพของประชาชน

E-mail:[email protected]โทร:092-271-3172,096-789-3173

AmnestyInternationalThailand กลมคนท�รวมตวกนเพ�อรณรงคปกปองและสงเสรมสทธมนษยชน เรยกรองความยตธรรมใหกบคนท�ถกละเมดสทธรวมมอกบรฐเพ�อผลกดนกฎหมายและนโยบายท�คมครองไปจนถงสรางความเขาใจดานสทธมนษยชนใหกบเยาวชนและคนในสงคม

เวบไซต:www.amnesty.or.thFacebook: www.facebook.com/AmnestyThailandTwitter:https://twitter.com/AmnestyThailand

กลมฟ�น เปนองคกรท�ทำางานเพ�อสนบสนนและใหความชวยเหลอดานสขภาพจตใจ และwell-beingของนกกจกรรม

Facebook:FullYinWomenWell-beingCenterฟ�นความสขของผหญง

กลมการเมองหลงบาน สนบสนนและใ หความชวยเหลอ ดานสขภาพจตใจและwellbeingของนกกจกรรม

Facebook:การเมองหลงบาน(BackyardPolitics)

กลมฟ�นฟประชาธปไตย(DemocracyRestrorationGroup:DRG)

สนบสนนการจดกจกรรมและการชม นม ว า ด วย สท ธม นษยชนและประชาธปไตย

Facebook: กลมฟ�นฟประชาธปไตย(DRG)


คมอการจดการชมนมโดยสงบเพอความหวงของพรงนพมพคร�งท�1กนยายน2563

จำานวน1,000เลม(สงวนลขสทธ�)

ISBN:978-616-93218-1-1บรรณาธการ:สภาภรณอษฎมงคล

ผเขยน:ชลธชาแจงเรวผประสานงาน:คณญญาพรจระสมรรถกจ

ออกแบบ:วศรตสงเสรมสวสด�ผจดพมพ:แอมเนสต�อนเตอรเนช�นแนลประเทศไทย

139/21ซอยลาดพราว5แขวงจอมพลเขตจตจกรกรงเทพฯ10900โทร.02-5138745

เวบไซต:www.amnesty.or.thพมพท:บรษทเพรเซนทเพอรเฟคมเดยจำากด340ซอยลาดพราว64แยก4

แขวงวงทองหลางเขตวงทองหลางกรงเทพมหานคร10310

คู่่ มื ือ การจััด การ การชุุมื...

Documents

Transcript of คู่่ มื ือ การจััด การ การชุุมื...