PPT SINTAKSIS [Compatibility Mode]

Hernawan, S.Pd., M.Pd.

IDENTITAS MATA KULIAH� Nama Mata Kuliah : Sintaksis

� Kode Mata Kuliah : DR 413

� Bobot SKS : 3 SKS

� Semester/ Jenjang : 4/S1

� Kelompok Mata Kuliah : MKKPS

� Jurusan/Program Studi/ : Pendidikan Bahasa Daerah

� Prasyarat : Telah Lulus Mata Kuliah Linguistik

Umum, Fonologi, dan Morfologi

� Dosen /Kode Dosen : Drs. Usep Kuswari, M.Pd./0689

Hernawan, S.Pd., M.Pd./2226

DESKRIPSI MATA KULIAHDalam perkuliahan ini dibahas tentang kalimat, klausa, dan frasa bahasa Sunda. Selain itu mahasiswa memiliki kemampuan dalam menganalisis kalimat, frasa dan klausa berdasarkan analisis tradisional, struktural dan transformasional, serta mampu struktural dan transformasional, serta mampu mengembangkan model pembelajaran kalimat, klausa dan frasa bahasa Sunda.

Setelah mengikuti perkuliahan ini mahasiswa memiliki pengetahuan yang memadai mengenai kalimat, klausa, dan frasa bahasa Sunda. Selain itu mahasiswa memiliki kemampuan dalam menganalisis kalimat, frasa kemampuan dalam menganalisis kalimat, frasa dan klausa berdasarkan analisis tradisional, struktural dan transformasional, serta mampu mengembangkan model pembelajaran kalimat, klausa dan frasa bahasa Sunda.

HAKIKAT SINTAKSIS

� Sacara etimologi, kecap sintaksis asalna tina basaYunani, sun anu hartina babarengan jeung tattienanu hartina nempatkeun.

� Istilah sintaksis dina basa Walanda syntaxis, dinabasa Inggris digunakeun istilah syntax

� Jadi sacara etimologi sintaksis téh hartina� Jadi sacara etimologi sintaksis téh hartina‘nempatkeun kecap-kecap babarengan jadikantétan-kantétan kecap sarta kantétan-kantétankecap jadi kantétan kalimah’

(Prawirasumantri, 2000: 1).

WANGENAN SINTAKSIS

�Sintaksis nya éta bagéan tina élmu basa numedar ngeunaan wacana, kalimah, klausa,jeung frasa (Ramlan, 1986:21).

�Sintaksis téh nya éta salah sahiji cabangtina tata basa nu medar adegan-adegantina tata basa nu medar adegan-adegankalimah, klausa, jeung frasa(Tarigan,1984:6).

�Sintaksis téh nya éta tata basa anu medarhubungan antakecap dina ungkara (Chaer,2001: 161).

WANGENAN SINTAKSIS

� Sintaksis téh nya éta bagian tina tata basa anu maluruh jeung medar susunan kalimah katut babagianana. Éta sababna sintaksis téh sok disebut tata kalimah Sudaryat (1985: 74). 74).

� Cindekna sintaksis téh nya éta salah sahiji cabang tina tata basa anu ngulik, maluruh, jeung medar frasa, klausa, kalimah, jeung wacana katut patali gramatik antarkonstruksina.

KONSEP DASARSINTAKSIS

FUNGSI, KATEGORI, PERAN

ALAT-ALAT SINTAKSISSINTAKSIS

ALAT-ALAT SINTAKSIS

SATUAN SINTAKSIS

FUNGSI SINTAKSIS

� Fungsi sintaksis (fungsi) nya eta sabangsaning “kotak-kotak” atawa tempat-tempat dina adegan (struktur)sintaksis nu di jerona bakal dieusikeun kategori-kategori nu tangtu (Verhaar, 1978 dina Chaer,kategori nu tangtu (Verhaar, 1978 dina Chaer,2009:20).

� Eta “kotak-kotak” teh ngaranna jejer (subjek), caritaan(predikat), udagan (objek), panglengkep (komplemen),jeung katerangan (keterangan).

KATEGORI SINTAKSIS

�Kategori sintaksis nya eta warna atawa tipe kecap atawa frasa nu ngeusian fungsi-fungsi sintaksis ngeusian fungsi-fungsi sintaksis (Chaer, 2009:27).

KATEGORI SINTAKSIS

Ajektifa (A)

Nomina (N)

Verba (V)KategoriUtama

KategoriSintaksis

Adverbia (Adv.)

Numeralia (Num)

Preposisi (Prep)

Konjungsi (Konj)

Pronomina (Pron)

KategoriTambahan

PERAN SINTAKSIS

� Peran sintaksis (peran) nya eta hubungan antara kategori fungsi sintaksis nu hiji jeung fungsi sintaksis nu sejenna (Chaer, 2009:30).

PERAN SINTAKSIS

kalakuan

proses

kajadian

PeranJejer (J)

palaku

Pangalam/nu ngalaman

sumber

kajadian

kaayaan

milik

PeranCaritaan (C)

identitas

kuantitas

PERAN SINTAKSIS

sasaran

hasil

Nu narima

panyarta

wengkuan

PeranUdagan (U)

wengkuan

ukuran alat

tempat

waktu

asal

modalitas

PeranKaterangan (Kat)

ALAT-ALAT SINTAKSIS� Runtuyan fungsi J, C, U, jeung Kat. ilaharna disebut

adegan. Eta runtuyan teh aya nu kudu tetep aya oge anu henteu. Dina ieu hal J salawasna miheulaan C, jeung C salawasna miheulaan U, ari Kat. bisa cicing di awal klausa bisa oge di ahir klausa (Chaer, 2009:33).

Adegan (struktur) sintaksis “taat” kana alat-alat � Adegan (struktur) sintaksis “taat” kana alat-alat sintaksis, nya eta:

1) runtuyan kecap;

2) wangun kecap;

3) lentong; jeung

4) panyambung (konektor)

ALAT-ALAT SINTAKSIS

Runtuyan kecap

Wangun kecapAlat-alat Sintaksis

lentong

panyambung

Alat-alat Sintaksis

SATUAN SINTAKSIS

WACANA

KALIMAT

FRASA

KATA

KLAUSA

� Manehna/ keur nulis/ surat /di kamar hareup.

J C U Kat.

a. Manehna/ keur - / surat /di kamar hareup.

b. Manehna/ - nulis / surat /di kamar hareup.

c. Manehna/ keur nulis/ surat /di - .

Manehna/ keur nulis / surat /- kamar - .Manehna/ keur nulis / surat /- kamar - .

Manehna/ keur nulis / surat /- - hareup.

FRASA

� Frasa dibentuk dari dua buah kata atau lebih; dan mengisi salah satu fungsi sintaksis (Chaer, 2009:39).

� Frase adalah satuan linguistik yang secara potensial merupakan gabungan dua kata atau lebih, yang tidak merupakan gabungan dua kata atau lebih, yang tidak mempunyai ciri-ciri klausa (Cook, 1971:91 ; Elson and Pickett, 1969: 73) atau yang tidak melampaui batas subjek atau predikat (Ramlan, 1976:50); dengan kata lain: sifatnya tidak predikatif (Tarigan, 1983:50)

FRASAFrasa nya eta konstruksi gramatik anumangrupa pangdeudeul kalimah,diwangun ku dua kecap atawa leuwih,diwangun ku dua kecap atawa leuwih,sarta nyicingan hiji fungsi dina klausaatawa kalimah

CIRI-CIRI FRASA1. konstruksi gramatik anu mangrupa pangdeudeul

kalimah,

2. diwangun ku dua kecap atawa leuwih,

3. nyicingan hiji fungsi dina klausa atawa kalimah3. nyicingan hiji fungsi dina klausa atawa kalimah

4. teu predikatif

TIPE FRASA

ENDOSENTRIK

FRASA APOSITIF

FRASA ATRIBUTIF (MODIFIKATIF)

FRASA KOORDINATIF

FRASA

EKSOSENTRIK

FRASA OBJEKTIF

FRASA DIREKTIF

FRASA RELATIF

FRASA KONEKTIF

FRASA ENDOSENTRIKFrasa endosentrik nya éta frasa anu mibanda unsur puseur sarta dina distribusina mibanda fungsi anu sarua jeung salah sahiji atawa sakabeh unsurna.

Frasa endosentrik dumasar kana adegan unsurna

FRASA APOSITIF

FRASA ATRIBUTIF (MODIFIKATIF)

FRASAENDOSENTRIK

FRASA APOSITIF

FRASA OBJEKTIF

FRASA KOORDINATIF

FRASA KONEKTIF

FRASA ATRIBUTIFFrasa atributif nya éta frasa anu puseurna ngan hijiatawa dina distribusina ngan mibanda fungsi anusarua jeung salah sahiji unsurna.

Conto:Conto:

Lanceuk kuring rek ujian poe isuk.

Lanceuk - rek ujian poe isuk.

Lanceuk kuring - ujian poe isuk.

Lanceuk kuring rek ujian - isuk.

FRASA APOSITIFFrasa apositif nya éta frasa anu unsur-unsurna satata nepi ka bisa siligenti. Unsur puseurna sarua, sarta unsur nu kadua sakaligus mapakan (jadi oposisi) pikeun unsur nu kahiji. Conto:pikeun unsur nu kahiji. Conto:

Dudung, lanceuk kuring, keur kuliah di kota.

Dudung, - keur kuliah di kota.

- lanceuk kuring, keur kuliah di kota.

FRASA KOORDINATIFFrasa koordinatif nya éta frasa anu unsur-unsurna satata sarta bisa diseselan ku kecap panyambung satata (koordinator) atawa, boh…boh…, jeung.

Conto:Conto:

� Kuring atawa anjeun nu salah téh?

� Boh kuring boh manéhna sarua nyaahna.

� Indung bapa

� Beurang peuting

FRASA OBJEKTIF� Nya éta frasa anu unsur kadua mangrupa

panglengkep unsur nu kahiji nu mangrupa kecap atawa frasa pagawean.

� Frasa objektif ngan bisa nyicingan fungsi jejer wungkul dina klausa/kalimah, teu bisa dilarapkeun wungkul dina klausa/kalimah, teu bisa dilarapkeun kana fungsi sejen.

Conto:

Nginum susu gede gunana pikeun kasehatan.

Nginum - gede gunana pikeun kasehatan.

FRASA KONEKTIF

� Frasa konektif nya eta frasa anu unsur kahijina mangrupa panyambung (konektor) anu nyambungkeun unsur kaduana nu mangrupa caritaan, kana jejer kalimah atawa klausa. Conto:caritaan, kana jejer kalimah atawa klausa. Conto:

1. Adina jadi guru.

2. Manehna ibarat gagantina.

3. Di luar aya tamu.

4. Korupsi mangrupa kajahatan.

FRASA EKSOSENTRIK� Frasa eksosentrik nya eta frasa anu teu mibanda unsur

puseur; ku kituna, dina distribusina hentu mibanda fungsi nu sarua jeung sakabeh unsurna.

FRASAEKSOSENTRIK

FRASA DIREKTIF

FRASA RELATIF

FRASA DIREKTIF� Nya eta frasa anu diwangun ku pananda (direktor;

relator) dituturkeun ku tinanda (sumbu, aksis).

� Pananda dina frasa direktif umumna kecap pangantet.pangantet.

� Aksisna bisa mangrupa kecap atawa frasa nominal, verbal, adjektival, jeung numeral

Conto: di imah, ka pasar, kalayan hade, keur kuring.

FRASA RELATIF� Frasa relatif nya eta frasa anu diwangun ku kecap

(a)nu salaku pananda, dituturkeun ku kecap atawa frasa barang, pagawean, sipat, bilangan, jeung frasa pangantet salaku aksisna.pangantet salaku aksisna.

� Ieu frasa kagolong frasa eksosentris, ari kategorina kana frasa barang.

Conto frasa relatif:

� anu manehna

� nu digarawe

� nu hideung santen

� nu saurang tea

� nu ti Sumedang

Jaba ti eta, aya nu diwangun ku kecap sandang dituturkeun ku kecap atawa frasa golongan sejen, contona

si demplon, si jangkung, si mencrang

WARNA FRASA

FRSAPANGANTET

FRASA

PAGAWEAN

FRASA

BARANG

FRASAKATERANGAN

FRASABILANGAN

FRASASIPAT

WARNAFRASA

FRASA BARANG (NOMINA)� Nya éta frasa anu salah sahiji atawa sakabéh

unsurna sarua distribusina jeung unsur puseurna nu mangrupa kecap barang. Contona frasa baju hideung dina kalimahhideung dina kalimah

Manéhna meuli baju hideung ti pasar.

Manéhna meuli baju - ti pasar.

Manéhna meuli - hideung ti pasar.

Frasa Barang Jumlah � Frasa barang jumlah nya éta frasa barang anu patali

harti antarunsurna nuduhkeun jumlah. Ieu frasa mangrupa frasa éndoséntrik koordinatif. Contona:

sandang pangansandang pangan

ibu sareng bapa

kuring, Ani, jeung manéhna

Frasa Barang Pamilih � Frasa barang pamilih nya éta frasa barang anu patali

harti antarunsurna nuduhkeun pamilih.

� Biasana dikantétkeun ku kecap panyambung anu nuduhkeun pamilih, nya éta atawa, atanapi, nuduhkeun pamilih, nya éta atawa, atanapi, boh…boh. Ieu frasa mangrupa frasa éndoséntrik koordinatif.

Contona:

kuring atawa manéhna

abdi atanapi pun adi

boh méja boh korsi

Frasa Barang Sasaruaan � Frasa barang sasaruaan nya éta frasa barang anu

patali harti antarunsurna nuduhkeun sasaruaan, unsur kahiji sarua jeung unsur kadua. Ieu frasa mangrupa frasa éndoséntrik apositif. Contona:mangrupa frasa éndoséntrik apositif. Contona:

Siti, babaturan lanceuk kuring

Garut, kota intan

Frasa Barang Pangjéntré

� Frasa barang pangjéntré nya éta frasa barang anu patali harti antarunsurna nuduhkeun pangjéntré. Ieu frasa mangrupa frasa éndoséntrik atributif. Contona:atributif. Contona:

budak calakan

jalma ngumbara

kalapa samanggar

suuk ti kebon urang

Frasa Barang Milik� Frasa barang milik nya éta frasa barang anu

patali harti antarunsurna nuduhkeun milik. Ieu frasa mangrupa frasa éndoséntrik atributif, aya ogé nu kaasup frasa éksoséntrik relater aksis. ogé nu kaasup frasa éksoséntrik relater aksis. Contona:

buku kuring

sawah saha

imahna Si Atmo

mobil nu saha

nu urang Bandung

Frasa Barang Tujuan � Frasa barang tujuan nya éta frasa barang anu

patali harti antarunsurna nuduhkeun tujuan, guna, jeung mangpaat. Ieu frasa mangrupa frasa éndoséntrik atributif. Contona:éndoséntrik atributif. Contona:

buruan tempat ulin

lapang maen bal

jalma geusan pamuntangan

kanyaah keur adi-adi

Frasa Barang Bahan � Frasa barang bahan nya éta frasa barang anu patali

harti antarunsurna nuduhkeun bahan. Ieu frasa mangrupa frasa éndoséntrik atributif. Contona:

geulang bahargeulang bahar

sapatu kulit imitasi

korsi hoé

Frasa Barang Asal � Frasa barang asal nya éta frasa barang anu patali

harti antarunsurna nuduhkeun asal/buatan. Ieu frasa mangrupa frasa éndoséntrik atributif. Contona:

bedog Ciwidéy

peuyeum Bandung

tahu Sumedang

Frasa Barang Panangtu � Frasa barang panangtu nya éta frasa barang anu

patali harti antarunsurna nuduhkeun panangtu, panuduh, panganteb. Ieu frasa mangrupa frasa éndoséntrik atributif. Contona:éndoséntrik atributif. Contona:

buku ieu

éta imah

kuring téh

saha téa.

Frasa Barang Hasil � Frasa barang hasil nya éta frasa barang anu patali

harti antarunsurna nuduhkeun hasil. Ieu frasa mangrupa frasa éndoséntrik atributif. Contona:

hasil pangwangunanhasil pangwangunan

karangan rékaan

sawah warisan

Frasa Barang Sesebutan� Frasa barang sesebutan nya éta frasa barang anu

patali harti antarunsurna nuduhkeun sesebutan. Ieu frasa mangrupa frasa éndoséntrik atributif. Contona:Contona:

Si Umar

Haji Duloh

Sakadang Peucang

Ibu Dosén

Frasa Barang Pamungkir� Frasa barang pamungkir nya éta frasa barang anu

patali harti antarunsurna nuduhkeun pamungkir atawa negatif. Ieu frasa mangrupa frasa éndoséntrik atributif. Contona:

lain karéta api

lain jelema

lain nu diajar

Frasa Pagawéan � Frasa pagawéan nya éta frasa anu salah sahiji

atawa sakabéh unsurna sarua distribusina jeung unsur puseur anu mangrupa kecap pagawean.

� Contona frasa keur nguseup dina kalimah Manéhna keur nguseup di balong kuring.Contona frasa keur nguseup dina kalimah Manéhna keur nguseup di balong kuring.Manéhna keur - di balong kuring.Manéhna - nguseup di balong kuring.

� Frasa keur nguseup kaasup frasa pagawéan, lantaran éta frasa sarua distribusina jeung kecap pagawéan nguseup.

Harti Frasa Pagawéan� Dumasar kana patali harti (semantis) antarunsur

pangwangunna, frasa pagawéan dina basa Sunda nuduhkeun harti

1) ‘jumlah’, contona: maca jeung nulis1) ‘jumlah’, contona: maca jeung nulis

2) ‘pamilih’, contona: nyeuseuh atawa ngaput

3) ‘pamungkir’ contona: teu daékeun

4) ‘aspek’ nya éta harti nu nuduhkeun kumaha lumangsungna kajadian atawa kaayaan. Harti aspék di antarana:

a) Harti aspék ‘bakal lumangsung’ (futuritif), contona: hayang dahar

b) Harti aspék ‘keur lumangsung’ (duratif), b) Harti aspék ‘keur lumangsung’ (duratif), contona: keur mandi

c) Harti aspék ‘geus lumangsung’ (perfektif), contona: parantos ngantunkeun.

d) Harti ‘frekuensi’ (frekuentatif),

contona: mindeng balik

5) ‘modalitas’ nya éta harti nu nuduhkeun sikep panyatur atawa nu nulis kana hal nu dicaritakeun. Harti modalitas ngawengku harti:

a) ‘kapastian’, pasti balik, tangtos sumping

b) ‘idin’, kéngéng mulih, meunang dahar

c) ‘kamampuh’, bisa ditulis, tiasa midamelc) ‘kamampuh’, bisa ditulis, tiasa midamel

d) ‘kamungkinan', panginten arangkat

e) ‘kasanggupan’, sanggup bérés

f) ‘pamaksa’, kudu daék

Frasa Sipat � Frasa sipat nya éta frasa anu salah sahiji atawa

sakabéh unsurna sarua distribusina jeung unsur puseurna anu mangrupa kecap sipat. Contona frasa jangkung lenjang dina kalimah kieu:frasa jangkung lenjang dina kalimah kieu:

Babaturanana nu ayeuna mah jangkung lenjang.

Babaturanana nu ayeuna mah jangkung - .

Babaturanana nu ayeuna mah - lenjang.

Harti Frasa Sipat� ‘‘‘‘jumlahjumlahjumlahjumlah’, ’, ’, ’, contona bageur jeung lungguh,

hidueng bodas

� ‘‘‘‘pamilihpamilihpamilihpamilih’’’’ contona jangkung atawa pendék, alus atawa goréngalus atawa goréng

� ‘‘‘‘tingkattingkattingkattingkat’’’’ contona leuwih hade, kacida gedé, sarua méncrang, kurang loba

� ‘‘‘‘aspekaspekaspekaspek’ ’ ’ ’ contona can beureum, bakal ruksak, geus asak, keur hadé

� ‘‘‘‘modalitasmodalitasmodalitasmodalitas'''' contona hamo burung gedé, pasti anyar, kudu adil

Frasa Bilangan� Frasa bilangan nya éta frasa anu salah sahiji atawa

sakabéh unsurna sarua distribusina jeung unsur puseurna nu mangrupa kecap bilangan. Contona frasa dua deui dina kalimahfrasa dua deui dina kalimah

Mobilna téh ayeuna mah dua deui.

Mobilna téh ayeuna mah dua - .

Patali harti frasa bilangan� ‘titikelan’ contona sapuluh kali, lima kali

� ‘jumlah’ contona dua likur, tilu urang

� ‘wates’ contona saratus deui, ngan saésé, kantun dalapan, kari hijidalapan, kari hiji

� ‘aspek’ contona geus opat, can dua, rék dua, kakara hiji, bakal tilu

� ‘pamungkir’ contona lain genep, embung tilu

Frasa Katerangan � Frasa katerangan (adverbia) frasa anu salah

sahiji unsurna sarua distribusina jeung unsur puseur anu mangrupa kecap katerangan.

� Frasa katerangan jumlahna teu loba, anu � Frasa katerangan jumlahna teu loba, anu mindeng kapanggih téh nya eta frasa katerangan waktu, anu patali harti antarunsurna nuduhkeun panganteb.

� Contona, isuk mah, kamari téh, tadi gé, bieu téa.

Frasa Pangantét� Frasa pangantét (préposisi) nya éta frasa anu

henteu sarua distribusina jeung kategori atawa warna kecap sakabeh unsurna, tapi dimimitian ku kecap pangantet atawa preposisi. Dumasar distribusina, frasa pangantét téh kaasup kana frasa distribusina, frasa pangantét téh kaasup kana frasa éksoséntrik. Conto frasa pangantét, frasa ka Bandung dina kalimah

Geus sabulan kulawargana pindah ka Bandung.

Geus sabulan kulawargana pindah ka - .

Geus sabulan kulawargana pindah - Bandung.

Patali harti frasa pangantet

� ’arah’ contona ka Garut� ’tempat’ contona di jero, di handap, di luhur� ’asal/awal’ contona ti Garut, ti dieu� ’ahir’ contona nepi ka handap� ’bahan’ contona tina kulit, tina karét� ’alat’ contona ku péso, ku kai� ’alat’ contona ku péso, ku kai� ’palaku’ contona ku duaan� ’sabab’ contona lantaran kahayangna� ’tujuan’ contona keur kuring, pikeun kahadéan� ’pangbarung’ contona jeung indungna,� ’babandingan’ contona kawas béo, siga merak� ’iwal’ contona iwal manéhna, salian ti kuring

KLAUSAKlausa � konstruksi gramatik anu diwangun ku jejer jeung caritaan (anu mangrupa unsur inti) dibarengan atawa henteu ku udagan, panglengkep, atawa katerangan. katerangan.

CIRI-CIRI KLAUSA� mangrupa konstruksi gramatik anu ngeusian

leunjeuran kalimah; klausa salawasna aya dina kalimah.

� mangrupa wangun predikatif, nya eta aya tatali jejer � mangrupa wangun predikatif, nya eta aya tatali jejer jeung caritaan.

� unsur inti anu mangrupa jejer bisa dileungitkeun tina wangunanana kalawan henteu ngarobah harti sagemblengna.

� bisa ditambahan ku unsur udagan, panglengkep, jeung katerangan.

PREDIKATIF

� Klausa mangrupa unit sintaksis nu predikatif, hartina, dina hiji adegan aya hiji predikat, upama euweuh predikatan, eta adegan teh lain mangrupa klausa.

� Kalungguhan predikat penting pisan, lantaran tina � Kalungguhan predikat penting pisan, lantaran tina kategori predikat nangtukeun hadirna pungsi jejer (J), fungsi udagan (U), pungsi panglengkep (Pang.) jeung sajabana.

(Chaer, 2009:150)

FRASA, KLAUSA, KALIMAT� Sasaruauan klausa jeung frasa katut kalimah nya éta

frasa, klausa, jeung kalimah sarua mangrupa konstruksi gramatik anu diwangun ku dua kecap atawa leuwih.

� Bedana, dina hal adegan, klausa mah predikatif, ari frasa mah teu predikatif.

� Bedana, dina hal adegan, klausa mah predikatif, ari frasa mah teu predikatif.

� Bedana klausa jeung kalimah dina hal lentong. Ari kalimah mah miboga lentong atawa tanda baca, klausa mah henteu.

UNSUR FUNGSIONAL KLAUSA

Unsur-unsur fungsional klausa

nya eta unsur-unsur anu nyicingan atawa mancen fungsi-fungsi gramatik dina klausa.

UNSUR FUNGSIONAL KLAUSA

JEJER

KATERANGAN

PANGLENGKEP UDAGAN

CARITAANUNSUR

FUNGSIONALKLAUSA

JEJER� Jejer nya éta nuduhkeun naon-naon anu

dicaritakeun ku panyatur.

� Ciri jejer:

a. nempatan posisi paling kénca dina

kalimah dasar dina basa nu miboga pola

JCU (SPO).JCU (SPO).

b. kategorina mangrupa kecap atawa frasa

barang.

CARITAAN� Caritaan nya éta nuduhkeun naon-naon anu

ditetelakeun ku panyatur ngeunaan jejer.

� Tina segi harti, caritaan miboga peran mangrupa

a. kalakuan; Manéhna maca koran.a. kalakuan; Manéhna maca koran.

b. kaayaan; Kabogohna geulis.

c. proses; Es téh leyur.

d. posisi; Indungna ka pasar.

UDAGAN� Udagan nya eta unsur klausa nu mangrupa kecap barang

atawa frasa barang nu ngalengkepan caritaan (nu mangrupa kecap atawa frasa pagawean laju)

� Ciri-ciri udagan:

� umumna kagolong kana kecap atawa frasa barang

� langsung ngantét tukangeun kecap atawa frasa pagaweaan transitif tanpa kecap pangantét

� udagan dina klausa aktif bisa jadi jejer lamun éta klausa dipasifkeun

� posisina dina klausa aya di satukangeung caritaan.

Conto: Manéhna mangmeulikeun baju keur adina.

PANGLENGKEP� Panglengkep (komplemen) nya eta unsur klausa anu

ngalengkepan caritaan anu mangrupa kecap atawa frasa pagawean madyalaju (semitransitif) jeung dwilaju (bitransitif) katut kecap atawa frasa sipat.

Conto:1. Kuring mah teu boga duit.1. Kuring mah teu boga duit.2. Nenden diajar nembang.3. Manéhna aya di kamer.4. Nuning surti yen kuring aya pikir kadua leutik.

Ciri-Ciri Panglengkep1. Panglengkep bisa mangrupa kecap atawa frasa barang,

pagaweaan , sipat, bilangan, atawa frasa pangantét.

2. Panglengkep aya di tukangeun verba semitransitif nya éta klausa anu teu bisa dipasifkeun.

3. Panglengkep teu bisa dijadikeun jejer lamun éta klausa 3. Panglengkep teu bisa dijadikeun jejer lamun éta klausa dirobah.

4. Panglengkep teu bisa disuluran ku klitik -na, iwal lamun dipiheulaan ku kecap pangantét.

5. panglengkep aya di tukangeun verba dwitransitif nya éta klausa anu caritaanana dituturkeun ku objek jeung panglengkep.

� Katerangan (adverbia) nya eta unsur klausa anu ngajéntrékeun caritaan, anu mere informasi tambahan ngeunaan naon-naon anu dituduhkeun ku caritaan.

� Tempat katerangan dina klausa kacida bébasna, bisa di hareup, di tengah, atawa di tukang, tapi teu bisa cicing di antara caritaan jeung udagan atawa caritaan jeung panglengkep.

KATERANGAN

panglengkep.

Conto:

Kuring meuli baju kamari ti pasar.

Kamari kuring meuli baju ti pasar

Kamari kuring ti pasar meuli baju.

*Kuring meuli ti pasar baju kamari.

*Kuring ti pasar meuli kamari baju.

RUPA-RUPA KATERANGAN

MODALITAS

ASPEK TUJUAN

WAKTU

TEMPAT

IWAL

SABAB

BABANDINGAN

FREKUENSI

ALAT

PANGABARUNG

CARAKATERANGAN

Wangun klausa

� Wangun klausa nya éta rupa-rupa klausa disawang tina adegan batinna.

� Dumasar kana wangunna, klausa téh dibagi jadi dua, nya éta klausa lengkep jeung klausa teu lengkep.nya éta klausa lengkep jeung klausa teu lengkep.

KLAUSA DUMASAR KANA WANGUNNA

LENGKEP

INVERSI

UMUM

KLAUSA

TEU LENGKEP

KLAUSA LENGKEP

� Klausa lengkep nya éta klausa anu diwangun ku hiji jejer jeung caritaan, boh dibarengan ku udagan, panglengkep jeung katerangan, boh henteu.

� Contona: � Contona:

Manéhna keur diuk bari nangkeup tuur.

Barang datang ka imahna, kasampak manéhna gering parna.

Klausa Lengkep Umum

� Klausa lengkep umum (baku) nya éta klausa lengkep anu runtuyan jejerna aya saméméh caritaanana. Contona:

Waktu manéhna ngadeukeutan, // kuring / ngejat.Waktu manéhna ngadeukeutan, // kuring / ngejat.

Kat. J C

Bapa kuring / ngala / lauk /di kulah.

J C U Kat.

Klausa Lengkep Inversi

� Klausa lengkep inversi nya éta klausa lengkep anu runtuyan caritaananana aya saméméh jejer. Contona:

Asa jangkung pisan / budak téh

C JC J

Ngala / lauk / di kulah / Bapa kuring téh.

C U Kat. J

Klausa teu Lengkep

� Klausa teu lengkep nya éta klausa anu unsur inti jejerna dileungitkeun atawa sama sakali teu mibanda jejer, ieu klausa ngan mibanda caritaan dibarengan atawa hentu ku udagan, panglengkep, dibarengan atawa hentu ku udagan, panglengkep, jeung katerangan. Contona:

� Keur dahar. (upamana jawaban tina: Keur naon di dapur manéhna téh)

� Indit ka ditu

TIPE KLAUSA KL. TANLAJU

KL. DIPIGAWE

KL. EKALAJU

KL. MIGAWE

KL. MIGAWE MANEH

PATALINAAKTOR-

KATEGORI KECAP KL. DWILAJU

KL.MADYALAJU

KL

AU

SA

PA

GA

WE

AN

KLAUSABEBAS

KLAUSAKAUGER

KLAUSA

KL. SILIHBALES

KL. MIGAWE MANEHAKTOR-AKSI

KLAUSATANPAGAWEAN

KL. KAAYAAN

KL. GOLONGAN

Tipe Klausa

� Tipe Klausa téh nya éta rupa-rupa klausa disawang tina distribusi atawa kalungguhanana dina kalimah, klausa téh dibagi jadi dua golongan, nya éta klausa bébas jeung klausa kauger.

Klausa Bebas� Klausa bebas nya éta klausa anu bisa madeg mandiri

jadi kalimah sampurna. Nurutkeun warna kecap atawa frasa anu jadi caritaanana, klausa bébas dipasing-pasing deui jadi klausa pagawéan jeung tanpagawéan.

� Klausa pagawéan nya éta klausa bébas anu prédikat (caritaanana) mangrupa kecap atawa frasa pagawéan.

� Klausa tanpagawéan nya éta klausa bébas anu prédikat (caritaanana) lain mangrupa kecap atawa frasa (caritaanana) lain mangrupa kecap atawa frasa pagawéan, bisa mangrupa kecap atawa frasa barang, sipat, bilangan, atawa katerangan.

Klausa Pagawéan Tanlaju (Verbal Intransitif)

� Nya éta klausa pagawéan anu caritaanana mangrupa kecap atawa frasa pagawéan anu teu mikabutuh udagann (objek).

� Contona:� Contona:

Manéhna gogodeg.

Barudak keur maén bal.

Klausa Pagawéan Ékalaju (Verbal Monotransitif)

� Nya éta klausa pagawéan anu caritaanana mangrupa kecap atawa frasa pagawéan anu m9ikabutuh ayana udagan/objék. Lamun teu ditambahan ku udagan éta kalimah téh karasa can réngsé.

� Nurutkeun patalina aktor jeung aksi, ieu klausa téh dibagi � Nurutkeun patalina aktor jeung aksi, ieu klausa téh dibagi dua:

a) klausa pagawéan ekalaju migawé, contona:

Mobil téh ngakutan koral

Manéhna ngarang novel

b) klausa pagawéan ekalaju dipigawé, contona:

Popoéan téh kadupakan nu ngaliwat.

Sukuna digégél anjing.

Klausa Pagawéan Dwilaju (Verbal Bitransitif)

� Nya éta klausa pagawéan anu caritaanana mangrupa kecap atawa frasa pagawéan anu mikabutuh ayana dua kecap séjén mangrupa udagan jeung panglengkep. contona

Manéhna mangngalakeun suluh keur emana.

� Nurutkeun patalina aktor jeung aksi, ieu klausa téh dibagi � Nurutkeun patalina aktor jeung aksi, ieu klausa téh dibagi dua:

a) klausa pagawéan dwilaju migawé, contona:

Manéhna méré buku ka kuring.

b) klausa pagawéan ekalaju dipigawé, contona

Indungna dipangngalakeun suluh ku manéhna.

Klausa Pagawéan Madyalaju (Verbal Semitransitif)

� Nya éta klausa pagawéan anu caritaanana mangrupa kecap atawa frasa pagawéan anu mikabutuh panglengkep. Lamun dipiceun panglengkepna éta klausa téh karasana can réngsé. panglengkepna éta klausa téh karasana can réngsé. Contona:

Mang Dadang dagang tahu.

Anakna jadi dokter.

Klausa Pagawéan Migawé (Aktif)

� Klausa pagawéan migawé (aktif) nya éta klausa anu jejerna ngalakukeun pagawéan (aksi), ditétélakeun ku caritaanana anu mangrupa kecap atawa frasa pagawéan migawé (aktif). Contona:pagawéan migawé (aktif). Contona:

� Manéhna keur mandi di tampian.

� Dodi keur chating.

Klausa Pagawéan Dipigawé (Pasif)

� Klausa pagawéan dipigawé (pasif) nya éta klausa pagawéan anu jejerna jadi pangrandap tina caritaanana nu dipilampah ku udagan. Caritaanana mangrupa kecap atawa frasa pagawéan dipigawé mangrupa kecap atawa frasa pagawéan dipigawé (pasif). Contona:

Buah téh diala ku Haris.

Mobil téh dijual ku lanceuk.

Klausa Pagawéan Migawé Manéh (Repleksif)

� Nya éta klausa pagawéan anu jejerna ngalakukeun (panglaku) sakalian jeung ngarandapan (pangrandap) pagawéan anu ditétélakeun ku caritaanana anu nuduhkeun pagawéan migawé manéh. Conto:nuduhkeun pagawéan migawé manéh. Conto:

Manéhna keur sibeungeut.

Manéhna teu ngaji diri.

Klausa Pagawéan Silihbales (Resiprokal)

� Nya éta klausa pagawéan anu jejerna nuduhkeun nu ngalakukeun bari ngarandapan pagawéan anu ditétélakeun ku caritaanana nu nuduhkeun pagawéan silihbales. Conto:silihbales. Conto:

Maranéhna silihpelong

Danu papelong-pelong jeung Irah.

Klausa Tanpagawéan

� Klausa tanpagawéan nya éta klausa bébas anu prédikat (caritaanana) lain mangrupa kecap atawa frasa pagawéan, bisa mangrupa kecap atawa frasa barang, sipat, bilangan, atawa katerangan.sipat, bilangan, atawa katerangan.

� Klausa tanpagawén téh dibagi jadi dua nya éta klausa tanpagawéan golongan jeung klausa tanpagawéan kaayaan.

Klausa Golongan

� Klausa golongan nya éta klausa tanpagawéan anu caritaanana mangrupa kecap atawa frasa barang atawa katerangan. Conto:

� Urang dieu mah patani.� Urang dieu mah patani.

� Kabogohna pulisi.

Klausa Kaayaan

� Klausa kaayaan nya éta klausa tanpagawéan anu caritaanana mangrupa kecap atawa frasa sipat, bilangan, atawa frasa pangantét. Contona:

� Hirupna balangsak.� Hirupna balangsak.

� Sawahna dua héktar.

� Cicingna di kolong sasak.

Klausa Kauger

� Klausa kauger nya éta klausa anu teu bisa jadi kalimah anu madeg mandiri. Hartina, éta klausa teu bisa jadi kalimah, tapi kudu aya kalimah séjén anu marengan atawa anu jadi panghudangna.anu marengan atawa anu jadi panghudangna.

CIRI-CIRI KLAUSA KAUGER1. Klausa kauger salawasna aya dina kalimah ngantét

sélér-sumeler.

2. Klausa kauger salawasna dipiheulaan kecap panyambung teu satata (konjungsi subordinatif) kayaning: basa, sabab, yén , sanajan, jeung lantaran. kayaning: basa, sabab, yén., sanajan, jeung lantaran. Upama kecap panyambungna dileungitkeun, éta klausa kauger téh kalungguhanana robah jadi klausa bébas.

3. Posisi klausa kauger dina kalimah ngantét bisa pindah--pindah, mungkin saméméh klausa utamaatawa sanggeusna klausa utama.

4. Klausa kauger dina kalimah ngantét sélér-sumélér salawasna nyicingan salahsahiji funsi J, C, U, Pang, atawa Kat. klausa utama. Singgetna, klausa kauger téh mangrupa bagian tina klausa lianna.

5. Klausa kauger sacara semantis nyandang wawaran 5. Klausa kauger sacara semantis nyandang wawaran (informasi) sélérna tina klausa utama. Ku kituna, klausa kauger téh dianggap sékundér ku pamaké basa.

6. Klausa kauger dina kalimah ngantét sélér-sumélér saca-ra semantis bisa disuluran ku kecap atawa frasa anu tangtu luyu jeung harti klausa kaugerna.

PAPASINGAN KLAUSA

DUMASAR KANA

DISTRIBUSI UNITNA

KATEGORI KECAP/FRASA CARITAANANA

PATALINA AKTOR JEUNG AKSI

FUNGSINA DINA KLAUSA SEJEN

STATUSNA DINA KALIMAH

AYA EUWEUHNA KECAP PAMUNGKIR

HARTI

STRUKTUR INTERNALNA

KLAUSA DUMASAR KATEGORI KECAP ATAWA FRASA CARITAANANA

PAGAWEAN

KLAUSA

TANPAGAWEAN

WANGENAN

KALIMAHKALIMAH

CIRI-CIRI

POLA

KLASIFIKASI

KALIMAHKALIMAHPOLA

WANGENAN KALIMAHWANGENAN KALIMAH

•• Hiji bagian basa anu diawngun ku hiji Hiji bagian basa anu diawngun ku hiji kecap atawa leuwih pikeun ngedalkeun kecap atawa leuwih pikeun ngedalkeun sakurangsakurang--kurangna hiji pamadegan kurangna hiji pamadegan (Wirakusumah, 1969:8).(Wirakusumah, 1969:8).

•• Wangun gramatik anu sacara relative Wangun gramatik anu sacara relative •• Wangun gramatik anu sacara relative Wangun gramatik anu sacara relative bisa madeg mandiri, boh ngandung bisa madeg mandiri, boh ngandung klausa boh henteu, sarta dipungkas ku klausa boh henteu, sarta dipungkas ku randegan panjang anu bianarung jeung randegan panjang anu bianarung jeung wirahma ahir turun atawa naek wirahma ahir turun atawa naek (Ramlan, 1981:6; Tarigan, 1985:8).(Ramlan, 1981:6; Tarigan, 1985:8).


•• Satuan kumpulan kata yang Satuan kumpulan kata yang terkecil yang mengandung pikiran terkecil yang mengandung pikiran yang lengkap (STA, 1949:37).yang lengkap (STA, 1949:37).

•• Wangun basa nu sacara relatif Wangun basa nu sacara relatif •• Wangun basa nu sacara relatif Wangun basa nu sacara relatif bisa madeg mandiri, nu miboga bisa madeg mandiri, nu miboga pola lentong pamungkas jeung pola lentong pamungkas jeung diwangun ku klausa (Cook, 1971: diwangun ku klausa (Cook, 1971: 39; Elson dan Pickett, 1969 : 82)39; Elson dan Pickett, 1969 : 82)


•• Wangun sintaksis anu disusun ku Wangun sintaksis anu disusun ku konstituen dasar, biasana mangrupa konstituen dasar, biasana mangrupa klausa, dilengkepan ku konjungsi upama klausa, dilengkepan ku konjungsi upama diperlukeun, jeung dibarung ku intonasi diperlukeun, jeung dibarung ku intonasi ahir. (Chaer, 2003: 240) ahir. (Chaer, 2003: 240)

•• Wangun basa miwujud kecap atawa Wangun basa miwujud kecap atawa •• Wangun basa miwujud kecap atawa Wangun basa miwujud kecap atawa runtuyan kecapruntuyan kecap--kecap nu puguh kecap nu puguh adeganana pikeun ngebrehkeun pikiran adeganana pikeun ngebrehkeun pikiran kalawan gembleng serta diwatesanan ku kalawan gembleng serta diwatesanan ku randegan panjang nu binarung jeung randegan panjang nu binarung jeung wiarhma ahir turun atawa naek (Sudaryat, wiarhma ahir turun atawa naek (Sudaryat, 1996:34).1996:34).

WANGENAN KALIMAH

Wangun gramatik nu maksimal pikeun ngébréhkeun pikiran nu lengkep tina hiji wacana nu lengkep tina hiji wacana sarta relatif bisa madeg mandiri tur binarung lentong pamungkas turun atawa naek.

CIRICIRI--CIRI KALIMAHCIRI KALIMAH

�� Mangrupa konstruksi gramatik (wangun Mangrupa konstruksi gramatik (wangun katatabasaan nu miboga harti)katatabasaan nu miboga harti)

�� Mangrupa wangun basa anu maksimum.Mangrupa wangun basa anu maksimum.�� Ngabogaan lentong pamungkas turun Ngabogaan lentong pamungkas turun �� Ngabogaan lentong pamungkas turun Ngabogaan lentong pamungkas turun

atawa naek.atawa naek.�� Relatif bisa madeg mandiri.Relatif bisa madeg mandiri.�� Mangrupa bagean pangleutikna tina hiji Mangrupa bagean pangleutikna tina hiji

omongan atawa hiji wacana.omongan atawa hiji wacana.

CIRICIRI--CIRI KALIMAH INTICIRI KALIMAH INTI

R.H. ROBINS (1983)R.H. ROBINS (1983)

�� Kalimah aktifKalimah aktif

�� Kalimah deklaratifKalimah deklaratif

�� Kalimah salancarKalimah salancar

COOK (1971: 42)COOK (1971: 42)

�� Kalimah salancar Kalimah salancar

�� Kalimah sampurnaKalimah sampurna

Kalimah wawaranKalimah wawaran�� Kalimah wawaranKalimah wawaran

�� Kalimah positifKalimah positif


�� Kalimah resiprokatifKalimah resiprokatif

SUDARYAT (1989)SUDARYAT (1989)

�� Kalimah salancarKalimah salancar


�� Kalimah apirmatifKalimah apirmatif

�� Kalimah deklaratifKalimah deklaratif

KALIMAH SALANCARKALIMAH SALANCAR

Kalimah anu diwangun ku hiji klausa Kalimah anu diwangun ku hiji klausa bébas, boh mangrupa klausa bébas, boh mangrupa klausa pagawéan, boh tanpagawéan.pagawéan, boh tanpagawéan.pagawéan, boh tanpagawéan.pagawéan, boh tanpagawéan.

ContonaContona::

11)) ManéhnaManéhna keurkeur sarésaré..

22)) ManéhnaManéhna guruguru..

KALIMAH SALANCAR KALIMAH SALANCAR DUMASAR WARNA KLAUSANADUMASAR WARNA KLAUSANA

PAGAWEAN

TANLAJU

MIGAWE MANEH

KAHANAN

MADYALAJU

DWILAJU

EKALAJU

KALIMAHSALANCAR

TANPAGAWEAN

SILIHBALES

MIGAWE MANEH

PAMUNGKIR

KAAYAAN

GOLONGAN

POLA KALIMAH SALANCARPOLA KALIMAH SALANCAR

1) 1) JJ ++ CC

2) 2) JJ ++ CC + U+ U

3)3) JJ ++ CC + Pangl.+ Pangl.

4)4) JJ ++ CC + Pangl. + U+ Pangl. + U

+ Kat.+ Kat.

4)4) JJ ++ CC + Pangl. + U+ Pangl. + U

Kalimah salancar basajanKalimah salancar basajan

Kalimah salancar jembarKalimah salancar jembar

KONSTRUKSI KALIMAH KONSTRUKSI KALIMAH

SALANCAR BASAJANSALANCAR BASAJAN

�� J:N + C:NJ:N + C:N �� Manéhna guruManéhna guru�� J:N + C:Vtanlaju J:N + C:Vtanlaju �� Manéhna keur saréManéhna keur saré�� J:N + C:AdjJ:N + C:Adj �� Poé ieu haleungheumPoé ieu haleungheum�� J:N + C:Num J:N + C:Num �� Mobilna duaMobilna dua�� J:N + C:Adverb J:N + C:Adverb �� Datangna kamariDatangna kamari�� J:N + C:Adverb J:N + C:Adverb �� Datangna kamariDatangna kamari�� J:N + C:PrepJ:N + C:Prep �� Cicingna di BandungCicingna di Bandung�� J:N + C:Veklj + U:N J:N + C:Veklj + U:N �� Manéhna maca KoranManéhna maca Koran�� J:N + C:V + Pnglkp: N J:N + C:V + Pnglkp: N �� Manéhna dagang cauManéhna dagang cau�� J:N + C:V + Pnglkp: N + U:N J:N + C:V + Pnglkp: N + U:N �� Manéhna mere Manéhna mere buku ka adinabuku ka adina

Kalimah anu disusun ku dua klausa bébas atawa leuwih.

Conto:

1) Manéhna mandi, terus dibaju.

2) Manéhna gogoléran, sedeng pikiranana 2) Manéhna gogoléran, sedeng pikiranana

kumalayang.

1) Klausa1) Klausa1) Klausa1) Klausa----klausa anu ngawangunna klausa anu ngawangunna klausa anu ngawangunna klausa anu ngawangunna saruasaruasaruasaruatahapanana, satata, atawa sadarajat. tahapanana, satata, atawa sadarajat. tahapanana, satata, atawa sadarajat. tahapanana, satata, atawa sadarajat.

Conto: Manéhna mandi, Conto: Manéhna mandi, Conto: Manéhna mandi, Conto: Manéhna mandi, terusterusterusterus dibaju.dibaju.dibaju.dibaju.

2) Tempat klausa katut kecap panyambungna dina 2) Tempat klausa katut kecap panyambungna dina 2) Tempat klausa katut kecap panyambungna dina 2) Tempat klausa katut kecap panyambungna dina kalimah ngantét umumna kalimah ngantét umumna kalimah ngantét umumna kalimah ngantét umumna henteu bisa henteu bisa henteu bisa henteu bisa dipatukeurkeundipatukeurkeundipatukeurkeundipatukeurkeundipatukeurkeundipatukeurkeundipatukeurkeundipatukeurkeun

Conto: Conto: Conto: Conto: TerusTerusTerusTerus dibaju, manéhna mandi.dibaju, manéhna mandi.dibaju, manéhna mandi.dibaju, manéhna mandi.

3) Kecap sulur dina hiji klausa kalimah ngantét 3) Kecap sulur dina hiji klausa kalimah ngantét 3) Kecap sulur dina hiji klausa kalimah ngantét 3) Kecap sulur dina hiji klausa kalimah ngantét henteu bisahenteu bisahenteu bisahenteu bisa miheulaan kecap anu disuluranana miheulaan kecap anu disuluranana miheulaan kecap anu disuluranana miheulaan kecap anu disuluranana nu aya dina klausa séjén.nu aya dina klausa séjén.nu aya dina klausa séjén.nu aya dina klausa séjén.

Conto:Conto:Conto:Conto:Deni Deni Deni Deni turun tina golodog, tapi kakara turun tina golodog, tapi kakara turun tina golodog, tapi kakara turun tina golodog, tapi kakara

ogé lima léngkah ogé lima léngkah ogé lima léngkah ogé lima léngkah manéhnamanéhnamanéhnamanéhna balik deui.balik deui.balik deui.balik deui.

KALIMAH NGANTETKALIMAH NGANTET

KALIMAH NGANTET

KALIMAH JUMLAH

KALIMAH LALAWANAN

KALIMAH PILIH

KALIMAH TUMULUY

KALIMAH SINAMBUNG

KALIMAH PANANDES

KALIMAH SUMÉLÉRKalimah nu diwangun ku hiji klausa bébas, jeung sakurang-kurangna hiji klausa kauger.

Contona:

1) Basa kuring datang, manéhna euweuh 1) Basa kuring datang, manéhna euweuh

di imah.

2) Lantaran ngarasa dinyenyeri, manéhna

ménta pepegatan.

CIRI-CIRI KALIMAH SUMÉLÉR1) Klausa-klausa anu ngawangunna henteu satata/teu

sadarajat

Conto: Basa kuring datang, manéhna keur dahar.

2) Tempat klausa katut kecap panyambungna dina kalimah sumélér umumna bisa dipatukeurkeunkalimah sumélér umumna bisa dipatukeurkeun

Conto: Manéhna keur dahar, basa kuring datang.

3) Kecap sulur dina hiji klausa kalimah sumeler bisamiheulaan kecap anu disuluranana nu aya dina klausa séjén.

Conto: Sanajan manéhna tara diondang, Asep mah sok datang baé.

KALIMAH SUMELERKALIMAH SUMELER

IWAL

BABANDINGAN TUJUAN

SARAT

WAKTU

GUNA

PANGECES

PERTELAAN

CARA NGAKU

HASIL

AKIBAT

SABAB

SUMELER

PATALI GRAMATIK ANTAR KLAUSA DINA KALIMAH SUMELER

� Kalimah waktu (basa, waktu, sabada)

Basa kuring ngarérét, manéhna miceun beungeut.

� Kalimah sarat (lamun, mun, asal, upama (saupama), ari)(saupama), ari)

Mun teu kaburu dicokot deui ku Nyai, engke peuting rek diyasinkeun calana teh.

�Kalimah Tujuan (ambeh, ngarah, supaya, sangkan, malar, malahmandar)

Sing sering maca, sangkan loba pangaweruh!

�Kalimah sabab (sabab, lantaran, pedah, �Kalimah sabab (sabab, lantaran, pedah, alatan, bubuhan, da, dumeh, bakat ku)

Lantaran masih kénéh gede kanyaahna, manéhna balik deui ka popotonganana.

�Kalimah akibat (nepi ka)

Inditna teh rurusuhan nepi ka teu kaburu mandi-mandi acan.kaburu mandi-mandi acan.

�Kalimah hasil (nu matak, nu mawi)

Manehna teh rada eraeun ku kuring nu matak henteu datang deui.

�Kalimah ngaku (sanajan, sok sanajan, papadaning, sangkilang)

Sanajan hujan, Jumad terus leumpang Sanajan hujan, Jumad terus leumpang rurusuhan.

�Kalimah cara (bari, kalawan atawa ku jalan)

Lena tungkul bari nyusutan cimatana.

�Kalimah pertelaan

Manéhna ngomong bari dareuda yénkiwari geus pipisahan jeung salakina.kiwari geus pipisahan jeung salakina.

�Kalimah pangeces

Nu keur dipencrong ti kajauhan téh wanoja nu kungsi datang ka imahna.

�Kalimah guna (pikeun atawa keur)

Sakabéh warga sapamadegan pikeun ngarojong kapamingpinan Lurah.

�Kalimah babandingan (lir, siga, kawas, saperti, bangun)

Sanggeus diomongan mahéhna ngeluk Sanggeus diomongan mahéhna ngeluk tungkul kawas bueuk meunang mabuk.

�Kalimah iwal (iwal, kajaba, iwal ti)

Anu araya di dinya teh kabeh ngarasa nalangsa iwal ti barudak ngora.

PAPASINGAN KALIMAH

D. JUMLAH JEUNG JINIS UNSUR PANGWANGUNNA

JUMLAH JEUNG JINIS KLAUSANA

NGANDUNG-HENTUNA KLAUSA

PATALINA AKTOR JEUNG AKSI

FUNGSINA/RESPON ANU DIPIHAREP

KALIMAH

FUNGSINA/RESPON ANU DIPIHAREP

AYA-EUWEUHNA UNSUR PAMUNGKIR

KABASAJANAN JEUNG KALENGKEPAN UNSUR DASARNA

POSISINA DINA OMONGAN

KONTEKS JEUNG JAWABAN NU DITEPIKEUN

WARNA KECAP/FRASA NU JADI CARITAANANA

SALANCAR

PAPASINGAN KALIMAH DUMASAR TIPE KLAUSA

BASAJAN

JEMBAR

KALIMAHKALIMAH

NGANTÉT

SUMÉLÉRRANGKEPAN

JEMBAR

PAPASINGAN KALIMAH DUMASAR PAPASINGAN KALIMAH DUMASAR STRUKTUR INTERNAL KLAUSA UTAMANASTRUKTUR INTERNAL KLAUSA UTAMANA

1) Kalimah sampurna, nya éta kalimah anu 1) Kalimah sampurna, nya éta kalimah anu diwangun ku hiji klausa bébas.diwangun ku hiji klausa bébas.

Conto: Manéhna silihkiceupan.Conto: Manéhna silihkiceupan.

2) Kalimah teu sampurna nya éta kalimah 2) Kalimah teu sampurna nya éta kalimah 2) Kalimah teu sampurna nya éta kalimah 2) Kalimah teu sampurna nya éta kalimah anu diwangun ku hiji klausa kauger anu diwangun ku hiji klausa kauger atawa atawa tanklausa.atawa atawa tanklausa.

Conto: “Ka Garut”.Conto: “Ka Garut”.

“Jeung saha?”“Jeung saha?”

PAPASINGAN KALIMAH DUMASAR PAPASINGAN KALIMAH DUMASAR NGANDUNG HENTEUNA KLAUSANGANDUNG HENTEUNA KLAUSA

1) Kalimah klausa1) Kalimah klausa

Contona: Manéhna silihtoél.Contona: Manéhna silihtoél.

2) Kalimah tanklausa2) Kalimah tanklausa

Contona: “Junéd”.Contona: “Junéd”.Contona: “Junéd”.Contona: “Junéd”.

PAPASINGAN KALIMAH DUMASAR PAPASINGAN KALIMAH DUMASAR FUNGSINA ATAWA RESPON NU DIPIHAREPFUNGSINA ATAWA RESPON NU DIPIHAREP

WAWARAN

KALIMAH PANANYA

PANITAH

PAPASINGAN KALIMAH DUMASAR PAPASINGAN KALIMAH DUMASAR PATALINA AKTOR JEUNG AKSIPATALINA AKTOR JEUNG AKSI

AKTIF/MIGAWE

PASIF/DIPIGAWE

RESIPROKAL/ SILIHBALES

KALIMAHKALIMAH

PASIF/DIPIGAWE

MEDIAL/MIGAWE MANEH

PAPASINGAN KALIMAH DUMASAR PAPASINGAN KALIMAH DUMASAR AYAAYA--EUWEUHNA UNSUR PAMUNGKIREUWEUHNA UNSUR PAMUNGKIR

APIRMATIF/POSITIF

KALIMAH

NEGATIF

PAPASINGAN KALIMAH DUMASAR PAPASINGAN KALIMAH DUMASAR KALENGKEPAN UNSURNAKALENGKEPAN UNSURNA

FORMATA

KALIMAH TRANSFORMATA

DEFORMATA

1)1) kalimah formata nya éta kalimah tunggal kalimah formata nya éta kalimah tunggal jeung sampurna, nu ngandung hiji jeung sampurna, nu ngandung hiji klausa bebas.klausa bebas.

2)2) kalimah transformata nya éta kalimah kalimah transformata nya éta kalimah lengkep tapi lain kalimah tunggal, ieu lengkep tapi lain kalimah tunggal, ieu kalimah ngawengku kalimah ngantét kalimah ngawengku kalimah ngantét kalimah ngawengku kalimah ngantét kalimah ngawengku kalimah ngantét jeung kalimah sumélér.jeung kalimah sumélér.

3)3) Kalimah deformata nya éta kalimah Kalimah deformata nya éta kalimah tunggal nu teu sampurnatunggal nu teu sampurna

PAPASINGAN KALIMAH DUMASAR PAPASINGAN KALIMAH DUMASAR KONTEKS JAWABAN NU DITEPIKEUNKONTEKS JAWABAN NU DITEPIKEUN

SALAM

PANYELUK

EBREHAN

PANANYA

KALIMAHKALIMAHEBREHAN

PANITAH

WAWARAN

PAPASINGAN KALIMAH DUMASAR PAPASINGAN KALIMAH DUMASAR WARNA KECAP ATAWA FRASA WARNA KECAP ATAWA FRASA NU JADI CARITAANANANU JADI CARITAANANA

PAGAWEAN

KALIMAH

TANPAGAWEAN

PAPASINGAN KALIMAHPAPASINGAN KALIMAH

K. JEMBAR NGANTET

SUMELER

SALANCAR

DUMASARTIPE KLAUSANA

DUMASARTIPE DASARNA

TIPE KALIMAH K. RINGKESAN

RUNTUYAN

SAMBUNGAN

SUMELER

K. SINGGET K. TANKLAUSA

SINGGETAN

KALIMAH RINGKESANKALIMAH RINGKESAN

�� Kalimah nu meunang mondokkeun tina hiji Kalimah nu meunang mondokkeun tina hiji kalimah atawa hiji klausa, bisa mangurpa kalimah atawa hiji klausa, bisa mangurpa kecap, frasa, atawa klausa anu asalna kecap, frasa, atawa klausa anu asalna nyicingan hiji fungsi dina kalimah atawa nyicingan hiji fungsi dina kalimah atawa nyicingan hiji fungsi dina kalimah atawa nyicingan hiji fungsi dina kalimah atawa klausa sejen.klausa sejen.

Kalimah singgetan (eliptis)Kalimah singgetan (eliptis)

Kalimah teu sampurna beunang mondokkeun tina Kalimah teu sampurna beunang mondokkeun tina kalimah salancar ku jalan ngaleungitkeun jejerna, kalimah salancar ku jalan ngaleungitkeun jejerna, caritanana, atawa jejer jeung caritaanana.caritanana, atawa jejer jeung caritaanana.

Conto:Conto:

Diuk atuh! (tina:Diuk atuh silaing teh!)Diuk atuh! (tina:Diuk atuh silaing teh!)Diuk atuh! (tina:Diuk atuh silaing teh!)Diuk atuh! (tina:Diuk atuh silaing teh!)

Bener. (tina: Jawaban ilaing bener)Bener. (tina: Jawaban ilaing bener)

�� Kalimah singgetan tanjejerKalimah singgetan tanjejer

�� Kalimah singgetan tancaritaanKalimah singgetan tancaritaan

�� Kalimah singgetan tanjejerKalimah singgetan tanjejer--tancaritaantancaritaan

Kalimah Runtuyan (sekuensial)Kalimah Runtuyan (sekuensial)

Kalimah anu mangrupa sempalan Kalimah anu mangrupa sempalan kalimah ngantet. kalimah ngantet.

Conto:Conto:

(Nanging, kangjeng gusti kedah gentos (Nanging, kangjeng gusti kedah gentos (Nanging, kangjeng gusti kedah gentos (Nanging, kangjeng gusti kedah gentos heula anggoan, kanjeng gusti kedah heula anggoan, kanjeng gusti kedah nyamur supados taya nu terangeun yen nyamur supados taya nu terangeun yen kanjeng gusti angkat ngantunkeun kanjeng gusti angkat ngantunkeun karaton) karaton) Malih abdi gusti oge bade Malih abdi gusti oge bade nyamarnyamar..

Kalimah Sambungan (marginal)Kalimah Sambungan (marginal)

Kalimah nu mangrupa sempalan tina Kalimah nu mangrupa sempalan tina kalimah sumeler. kalimah sumeler.

Conto:Conto:

(Asup ka pondok wayah kieu mah, lapur, (Asup ka pondok wayah kieu mah, lapur, (Asup ka pondok wayah kieu mah, lapur, (Asup ka pondok wayah kieu mah, lapur, moal bisa rerencepan). moal bisa rerencepan). Lantaran biasana Lantaran biasana santri keur meujeuhna ngagarimbung di santri keur meujeuhna ngagarimbung di luarluar..

Kalimah Panambah (adisi)Kalimah Panambah (adisi)

Kalimah anu dijieun panambah kana Kalimah anu dijieun panambah kana kalimahkalimah--kalimah saheulanana dina hiji kalimah saheulanana dina hiji wacana.wacana.

Conto:Conto:Conto:Conto:

(Ah, puguh Alo mah ngahaja ngider seja (Ah, puguh Alo mah ngahaja ngider seja ngadeuheus) ngadeuheus) Ka sepuh, ka kadang Ka sepuh, ka kadang warga, ka ihwanwarga, ka ihwan--ihwanihwan..

Kalimah Jawaban (respons)Kalimah Jawaban (respons)

Kalimah anu dipake ngajawan pananya.Kalimah anu dipake ngajawan pananya.

Conto:Conto:

(Ari di bumi aya saha bae?). (Ari di bumi aya saha bae?). Rini.Rini.

KALIMAH SINGGETKALIMAH SINGGET

Kalimah anu parondok, tapi lain beunang Kalimah anu parondok, tapi lain beunang mondokkeun, ieu mah ungkarana henteu mondokkeun, ieu mah ungkarana henteu winangun klausa.winangun klausa.

�� Kalimah SalamKalimah Salam

�� Kalimah PanyelukKalimah Panyeluk�� Kalimah PanyelukKalimah Panyeluk

�� Kalimah PanggeroKalimah Panggero

�� Kalimah JudulKalimah Judul

�� Kalimah MottoKalimah Motto

�� Kalimah InskripsiKalimah Inskripsi

PPT SINTAKSIS [Compatibility Mode]

Documents

Transcript of PPT SINTAKSIS [Compatibility Mode]