Konsep proses menegak dalam kitar hidrologi

Proses menegak

Sejatan dan sejat peluhan Perpeluhan Pemeluwapan Aliran batang Kerpasan Pintasan silara

Sejatan dan sejat peluhan• Sejatan bermaksud satu proses yang melibatkan

pertukaran air yang terdapar dalam bentuk cecair atau pepejal kepada bentuk wap atau gas

• Wap air akan memasuki ruang atmosfera melalui proses sejatan terutamanya ddari permukaan air yang terdedah

• Air yang tersejat akibat perpeluhan daun pokok dikenali sebagai sejat peluhan ataupun transpirasi

Faktor yang mempengaruhi sejatan dan sejat peluhan1. Iklim • Ciri iklim yang dimaksudkan ialah suhu, kelajuan angin

dan keadaan yang berawan• Hari yang berlawan bermakna jumlah penerimaan

cahaya matahari adalah kurang menyebabkan suhu menjadi rendah.

2. Tiupan angin• Bagi angin yang kering, permukaan air yang terdedah

lebih mudah mengewap. Keadaan ini mudah berlaku jika kawasan permukaan air luas, terdedah serta tiada halangan

• Dalam proses sejat peluhan, faktor kelajuan angin yang membawa suhu panas ke kawasan lembap boleh mengurangkan kelembapan tanih.

3. Fisiologi tumbuhan• Akar pokok yg menjalar sehingga ke zon mata air lebih

banyak menyumbang kepada lembapan air pada pokok yg akhirnya digunakan bagi proses perpeluhan

• Pokok yang hidup di kawasan berpaya lebih mudah mengalami perpeluhan apabila terdedah kepada unsur iklim.

4. Ciri permukaan tanih• Kajian terdahulu mendapati Hutan Korniferus dan

Alfalfa memantulkan 25% tenaga solar menyebabkan ia berupaya menyimpan tenaga yang banyak bagi menggalakkan perpeluhan. Manakala kawasan gurun hanya memantulkan 50% tenaga solar bergantung kepada kepadatan tumbuhan.

• Di negara yang bermusim, sejat peluhan minimum lazimnya berlaku semasa musim sejuk iaitu pada musim luruh dan sejuk manakala sejat peluhan maksimum berlaku pada musim panas dan bunga

Perpeluhan • Proses respirasi atau kehilangan air dari haiwan

yang membebaskan wap air atau peluh ke udara Pemeluwapan • Proses penukaran wap air kepada cecair

khususnya titisan hujan yang terjadi akibat kejatuhan suu dalam jisim udara apabila naik semakin tinggi dalam atmosfera

• Proses ini sebagai penyejukan adiabatik. Apabila suhu dan jisim udara mencapai takat embun, maka wap air didalamnya akan bertukar kepada cecair

Aliran batang • Air hujan yang mengalir turun dari bahagian atas

pokok iaitu dari daun ke ranting dan dahan serta melalui batang pokok untuk sampai ke akar pokok dan permukaan bumi.

Kerpasan • Kerpasan adalah semua jenis air yang turun dari

atmosfera sama ada dalam bentuk hujan, hujan batu, salji ataupun embun

• Pembentukan kerpasan berlaku apabila awan yang menampung titik air tidak mampu lagi untuk menampung jumlah air yg semakik bertambah

• Keadaan ini dinamakan sebagai lampau-tepu

Pintasan silara • Pintasan silala adalah proses daun pokok atau

silala daun menghalang kejatuhan titisan hujan dari atmosfera

• Proses pintasan silala akan diikuti oleh aliran ranting, aliran dahan dan aliran batang.

• Kerpasan yang turun akan mengalami beberapa halangan sebelum ia jatuh ke tanah. Di kawasan hutan, air ini akan dipintas oleh kanopi pokok dan tersangkut atau mengalir melalui ranting dan batang utama.

Kepentingan pintasan dalam proses kitaran hidrologi

• pintasan hanya menyumbangkan kurang daripada 3% daripada keseluruhan air yang hilang, sebahagian air yang tersangkut ini akan disejat kembali

Tiga pandangan mengenai pintasan ini i. Kehilangan air melalui pintasan mempunyai kesan

yang kecil terhadap imbangan air sesuatu kawasan tadahan berlaku kerana tenaga yg digunakan untuk mengewap air yg tersimpan di atas daun tidak dapat digunakan lagi bagi proses sejat peluhan.

ii. Pintasan yg berlaku dikatakan memberi kesan negatif terhadap imbangan air kerana kerpasan yg dipintas sudah sepatutnya sampai ke bumi

iii. Pintasan juga memberi kesan positif terhadap imbangan air berlaku dgn cara pintasan melintang atau menyisi atau akibat titisan kabus yg hanya berlaku di kawasan yg mempunyai tumbuh-tumbuhan berbanding di kwsn lapang.

Infiltrasi • Susupan air ke dalam tanah • Di ukur dan ditentukan dengan pekali infiltrasi• Pekali infiltrasi adalah % air yg mengalir di permukaan tanih• Nilai air larian yang terjadi akibat daripada kadar infiltrasi

permukaan tanih yang berbeza. Semakin tinggi pekali aliran, semakin kurang infiltrasi air berlaku

• Ciri air dalam tana atau akuifer bergantung kepada formasi batuan dalam satu2 kawasan itu. Formasi geologo boleh dikategorikan kepada dua sifat utama iaitu sifat mikro dan makro

• Sifat mikro akuifer adalah spt kepolosan, ketelapan dan penghasilan tertentu manakala sifat makro adalah sifat yg diwarisi oleh formasi geologi sendiri seperti permindahan dan pekali simpanan.

Pekali infiltrasi permukaan tanih yang berbeza

Ciri permukaan tanih Pekali air larian

Permukaan jalan berasfalt 0.70 – 0.95

Blok batu 0.70 – 0.85

Tanah berpasir (kandungan 2 %) 0.13 – 0.17

Tanah berpasir (kandungan 2-7 %) 0.18 – 0.22

Tanah berpasir (kandungan > 7%) 0.25 – 0.35