KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM...

19
library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian Sintaksis) SKRIPSI Diajukan untuk Memenuhi sebagian Persyaratan guna Mencapai Gelar Sarjana Sastra Program Studi Sastra Daerah Fakultas Ilmu Budaya Universitas Sebelas Maret Disusun oleh TANTRI OCTAVIYARTI C0112055 PROGRAM STUDI SASTRA DAERAH FAKULTAS ILMU BUDAYA UNIVERSITAS SEBELAS MARET SURAKARTA 2018

Transcript of KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM...

Page 1: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

i

KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL

LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO

BRATA

(Suatu Kajian Sintaksis)

SKRIPSI

Diajukan untuk Memenuhi sebagian Persyaratan

guna Mencapai Gelar Sarjana Sastra Program Studi Sastra Daerah

Fakultas Ilmu Budaya

Universitas Sebelas Maret

Disusun oleh

TANTRI OCTAVIYARTI

C0112055

PROGRAM STUDI SASTRA DAERAH

FAKULTAS ILMU BUDAYA

UNIVERSITAS SEBELAS MARET

SURAKARTA

2018

Page 2: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

ii

Page 3: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

iii

Page 4: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

iv

Page 5: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

v

Page 6: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

vi

MOTTO

Sesungguhnya keadaan-Nya apabila menghendaki sesuatu hanyalah berkata

kepadanya ‘’Jadilah’’ maka terjadilah . (Q.S.Yaasiin; 82)

Page 7: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

vii

PERSEMBAHAN

Skripsi ini penulis persembahkan kepada:

1. Kedua orang tuaku, Bapak dan Ibu

Wiyoto

2. Almamater tercinta.

Page 8: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

viii

KATA PENGANTAR

Assalamu’alaikum wr. wb.

Puji dan syukur penulis panjatkan kehadirat Allah SWT yang telah

memberikan rahmat, hidayah serta inayah-Nya sehingga penulis dapat

menyelesaikan skripsi yang berjudul Konjungsi dalam Kalimat pada Novel Lara

Lapane Kaum Republik Karya Suparto Brata.

Penulisan skripsi ini dapat terselesaikan karena bantuan dari beberapa

pihak. Untuk itu, penulis menyampaikan terima kasih dan rasa hormat kepada

pihak-pihak tersebut.

1. Bapak Prof. Dr. Ravik Karsidi, M.S., selaku Rektor Universitas Sebelas Maret

yang telah memberikan kesempatan untuk menyelesaikan skripsi ini.

2. Bapak Prof. Drs. Riyadi Santosa, M.Ed., Ph.D., selaku Dekan Fakultas Ilmu

Budaya Universitas Sebelas Maret yang telah memberikan izin untuk

menyusun skripsi ini.

3. Bapak Dr. Supana, M.Hum., selaku Kepala Program Studi Sastra Daerah

Fakultas Ilmu Budaya Universitas Sebelas Maret yang telah memberikan

pengarahan sehingga skripsi ini dapat terselesaikan dengan baik.

4. Dra. Dyah Padmaningsih, M.Hum. dan Drs. Yohanes Suwanto, M.Hum.

selaku pembimbing yang dengan sabar, ikhlas, dan bijaksana dalam

memberikan saran dan kritik untuk menyelesaikan skripsi.

5. Bapak dan Ibu dosen Program Studi Sastra Daerah yang telah memberikan

banyak ilmu selama kegiatan perkuliahan.

Page 9: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

ix

6. Kedua orang tua saya yang sudah memberikan dukungan secara moral dan

material.

7. Seluruh staf karyawan Fakultas Ilmu Budaya dan Program Studi Sastra

Daerah yang telah membantu dalam mengurus administrasi selama ini.

8. Kepala dan seluruh staf karyawan Perpustakaan Pusat Universitas Sebelas

Maret yang telah menyediakan buku-buku referensi dalam penyusunan skripsi

ini.

9. Teman-teman yang telah memberi semangat dalam penyusunan skripsi ini

serta semua pihak yang terlibat membantu langsung maupun tidak langsung.

Penulis sadar bahwa penelitian ini belum sempurna. Oleh sebab itu,

segala kritik maupun saran sangat penulis harapkan yang bersifat membangun

guna memperluas wawasan penulis sebagai proses pembelajaran diri. Akhir kata

penulis berharap semoga skripsi ini dapat bermanfaat bagi semua pihak yang

membacanya.

Wassalamu’alaikum wr. wb.

Surakarta, 15 Mei 2018

Penulis

Page 10: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

x

DAFTAR ISI

Halaman

HALAMAN JUDUL ....................................................................................... i

PERSETUJUAN PEMBIMBING ................................................................... ii

HALAMAN PENGESAHAN .......................................................................... iii

HALAMAN PERNYATAAN ......................................................................... iv

HALAMAN MOTTO ..................................................................................... v

HALAMAN PERSEMBAHAN ...................................................................... vi

KATA PENGANTAR .................................................................................... vii

DAFTAR ISI ................................................................................................... ix

DAFTAR TABEL ........................................................................................... xiii

DAFTAR SINGKATAN ................................................................................ xiv

DAFTAR LAMPIRAN ................................................................................... xv

ABSTRAK ...................................................................................................... xvi

SARIPATHI .................................................................................................... xvii

ABSTRACT .................................................................................................... xviii

BAB I PENDAHULUAN ............................................................................... 1

A. Latar Belakang Masalah ............................................................... 1

B. Pembatasan Masalah .................................................................... 5

C. Rumusan Masalah ........................................................................ 6

D. Tujuan Penelitian .......................................................................... 6

E. Manfaat Penelitian ........................................................................ 6

F. Landasan Teori ............................................................................. 7

1. Pengertian Sintaksis ................................................................ 7

Page 11: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

xi

2. Pengertian Kalimat .................................................................. 8

a. Kalimat Tunggal ................................................................ 9

b. Kalimat Majemuk .............................................................. 10

3. PengertianKonjungsi (Kata Penghubung) ............................... 11

4. Klasifikasi Konjungsi (Kata Penghubung) ............................. 12

a. Klasifikasi Konjungsi Dalam kalimat berdasarkan

Jenisnya ............................................................................. 12

1) Konjungsi Koordinatif ................................................ 12

2) Konjungsi Subordinatif ............................................... 14

3) Konjungsi Korelatif ..................................................... 17

b. Klasifikasi Konjungsi berdasarkan Fungsinya sebagai

Penanda Pertalian Semantik (Makna) ................................ 18

1) Makna Alat .................................................................. 18

2) Makna Cara ................................................................. 18

3) Makna Penjumlahan .................................................... 18

4) Makna Atributif ........................................................... 19

5) Makna Tujuan ............................................................. 19

6) Makna Kesimpulan ..................................................... 19

7) Makna Komlementasi ................................................. 19

8) Makna Syarat .............................................................. 19

9) Makna Akibat .............................................................. 20

10) Makna Sebab ............................................................... 20

11) Makna Pengandaian .................................................... 20

12) Makna Waktu .............................................................. 20

13) Makna Perbandingan ................................................... 21

14) Makna Pertentangan .................................................... 21

Page 12: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

xii

15) Makna Pemilihan ........................................................ 21

16) Makna konsesif ........................................................... 21

G. Metodologi Penelitian .................................................................. 22

1. Jenis Penelitian ........................................................................ 22

2. Data dan Sumber Data ............................................................. 22

3. Populasi dan Sampel ................................................................ 23

4. Instrumen Penelitian ................................................................ 24

5. Teknik Pengumpulan Data ...................................................... 28

6. Metode Analisis Data .............................................................. 30

7. Metode Penyajian Analisis Data ............................................. 32

BAB II PEMBAHASAN ................................................................................ 33

A. Jenis dan Makna Konjungsi Dalam kalimat dalam Novel

Lara Lapane Kaum Republik Karya Suparto Brata ................... 33

1. Konjungsi Koordinatif ......................................................... 33

a. Konjungsi Koordinatif Aditif ......................................... 33

b. Konjungsi Koordinatif Konstratif .................................. 36

c. Konjungsi Koordinatif Alternatif ................................... 39

2. Konjungsi Subordinatif ........................................................ 40

a. Konjungsi Subordinatif Sekuensial (Waktu/Urutan) ..... 40

b. Konjungsi Subordinatif Syarat ....................................... 41

c. Konjungsi Subordinatif Tujuan ..................................... 42

d. Konjungsi Subordinatif Perbandingan ........................... 45

e. Konjungsi Subordinatif Sebab ....................................... 46

f. Konjungsi Subordinatif Hasil/Akibat ............................ 48

g. Konjungsi Subordinatif Alat/Cara ................................. 49

h. Konjungsi Subordinatif Atributif ................................... 50

3. Konjungsi Korelatif ............................................................. 51

B. Makna Konjungsi Dalam kalimat dalam Novel Lara Lapane

Kaum Republik Karya Suparto Brata .......................................... 53

Page 13: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

xiii

1. Makna Alat .......................................................................... 53

2. Makna Cara .......................................................................... 54

3. Makna Penggabungan ........................................................... 56

4. Makna Atributif ................................................................... 57

5. Makna Tujuan ...................................................................... 58

6. Makna Kesimpulan .............................................................. 59

7. Makna Syarat ....................................................................... 60

8. Makna Akibat ...................................................................... 61

9. Makna Sebab ........................................................................ 61

10. Makna Waktu ....................................................................... 63

11. Makna Urutan ...................................................................... 64

12. Makna Perbandingan ........................................................... 64

13. Makna Pertentangan/Perlawanan ......................................... 65

a. Perlawanan yang menyatakan penguatan ...................... 66

b. Perlawanan yang menyatakan implikasi ........................ 66

c. Perlawanan yang menyatakan perluasan ....................... 67

14. Makna Pemilihan ................................................................. 68

BAB III KESIMPULAN DAN SARAN ........................................................ 70

A. Kesimpulan .............................................................................. 70

B. Saran ....................................................................................... 72

DAFTAR PUSTAKA ...................................................................................... 73

LAMPIRAN ..................................................................................................... 75

Page 14: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

xiv

DAFTAR TABEL

Halaman

Tabel 1 : Jenis Konjungsi, Indikator, dan Fungsi

Konjungsi......................................................................................... 24

Tabel 2 : Fungsi Konjungsi dalam Kalimat sebagai Penanda

Pertalian Makna, Indikator, dan Penanda ........................................ 26

Tabel 3 : Data Jenis Konjungsi dan Maknanya dalam

Novel Lara Lapane Kaum Republik Karya Suparto

Brata................................................................................................. 75

Page 15: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

xv

DAFTAR SINGKATAN

JK : Jenis Konjungsi

LLKR : Lara Lapane Kaum Republik

MK : Makna Konjungsi

Page 16: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

xvi

DAFTAR LAMPIRAN

Halaman

Lampiran 1: Data Jenis Konjungsi dan Maknanya dalam Novel Lara

Lapane Kaum Republik Karya Suparto Brata ........................... 75

Page 17: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

xvii

ABSTRAK

Tantri Octaviyarti.C0112055.2018.Konjungsi dalam Kalimat pada Novel Lara

Lapane Kaum Republik Karya Suparto Brata (Suatu Kajian

Sintaksis).Skripsi: Program Studi Sastra Daerah Fakultas Ilmu Budaya

Universitas Sebelas Maret.

Masalah dalam penelitian ini adalah(1) jenis konjungsi dalam kalimat apa

sajakah yang terdapat dalam novel Lara Lapane Kaum Republik karya Suparto

Brata?,(2) apa sajakah fungsi konjungsi dalam kalimat sebagai penanda pertalian

makna yang terdapat dalam novel Lara Lapane Kaum Republik karya Suparto

Brata?

Tujuan dari penelitian ini adalah(1) mendeskripsikan jenis konjungsi

dalam kalimat dalam novel Lara Lapane Kaum Republik karya Suparto Brata,(2)

mendeskripsikan fungsi konjungsi dalam kalimatsebagai penanda pertalian makna

penggunaan konjungsi bahasa Jawa dalam novel Lara Lapane Kaum Republik

karya Suparto Brata.

Penelitian ini bersifat deskriptif kualitatif. Data penelitian ini adalah

kalimat-kalimat berkonjungsi yang terdapat dalam novel Lara Lapane Kaum

Republik karya Suparto Brata. Sumber data penelitian ini adalah novel Lara

Lapane Kaum Republik karya Suparto Brata. Pengumpulan data diawali dengan

membaca secara berulang-ulang novel Lara Lapane Kaum Republik karya

Suparto Brata, serta menyimak secara cermat dan seksama wacana cerita dalam

novel Lara Lapane Kaum Republik karya Suparto Brata, selanjutnya, data tersebut

dicatat ke dalam kartu data, disaring, kemudian diklasifikasikan (dikelompokkan).

Teknik analisis data dalam penelitian ini adalah teknik baca markah, teknik pilah

unsur penentu, kategorisasi, tabulasi, dan pendeskripsian.

Simpulan penelitian ini adalah (1) terdapat 12 jenis konjungsi dalam

kalimat yang terdapat dalan novel Lara Lapane Kaum Republik karya Suparto

Brata yaitu: konjungsi koordinatif aditif (penambahan), konjungsi koordinatif

koordinatif konstratif (pertentangan), konjungsi koordinatif alternatif (pemilihan),

konjungsi subordinatif sekuensial (waktu/urutan), konjungsi subordinatif syarat,

konjungsi subordinatif tujuan, konjungsi subordinatif perbandingan, konjungsi

suordinatif sebab, konjungsi subordinatif hasil/akibat, konjungsi subordinatif

alat/cara, konjungsi subordinatif atributif, dan konjungsi korelatif (menyatakan

makna rangkaian penegasan, penambahan, dan pertentangan), (2) konjungsi

bahasa Jawa dalam Novel Lara Lapane Kaum Republik Karya Suparto Brata

berfungsi sebagai penanda makna alat, cara, penjumlahan, atrubutif, tujuan,

kesimpulan, syarat, akibat, sebab, waktu, urutan, perbandingan, pertentangan, dan

pemilihan.

Kata kunci: sintaksis, konjungsi, novel

Page 18: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

xviii

SARI PATHI

Tantri Octaviyarti. C0112055. 2018.Konjungsi dalam Kalimat pada Novel Lara

Lapane Kaum Republik Karya Suparto Brata (Suatu Kajian Sintaksis).

Skripsi: Program Studi Sastra Daerah Fakultas Ilmu Budaya Universitas Sebelas

Maret”

Prekawis ingkang dipunrembag wonten ing salebeting panaliten inggih

menika (1) jinisipun konjungsi dalam kalimat apa wae wonten ing novel Lara

Lapane Kaum Republik anggitanipun Suparto Brata?, (2) apa wae fungsinipun

konjungsi dalam kalimat kangge pratanda pangiket makna kagunan konjungsi

wonten ing novel Lara Lapane Kaum Republik anggitanipun Suparto Brata?

Ancasing panaliten inggih punika (1) ngandharaken jinis konjungsi dalam

kalimat wonten ing novel Lara Lapane Kaum Republik anggitanipun Suparto

Brata, (2) ngandharaken fungsinipun konjungsi dalam kalimat kangge pratanda

pangiket makna kagunan konjungsi wonten ing novel Lara Lapane Kaum

Republik anggitanipun Suparto Brata.

Panaliten punika kasipat deskriptif kualitatif. Datanipun panaliten inggih

punika konjungsi wonten ing novel Lara Lapane Kaum Republik anggitanipun

Suparto Brata. Sumber datanipun panaliten inggih punika novel Lara Lapane

Kaum Republik anggitanipun Suparto Brata. Caranipun ngempalaken data

dipunwiwiti saking maos novel Lara Lapane Kaum Republik anggitanipun

Suparto Brata, sarta nyimak kang tliti wacana carita wonten ing novel Lara

Lapane Kaum Republik anggitanipun Suparto Brata, sawise, datanipun dicatet

wonten ing kartu data, disaring, banjur dikelompokaken. Teknik analisis data

wonten panaliten puniki inggih punika teknik baca markah, teknik pilah unsur

penentu, kategorisasi, tabulasi, lan pendeskripsian.

Dudutan panaliten punikiinggihpunika (1) wonten 12 jinis konjungsi

dalam kalimat wonten ing novel Lara Lapane Kaum Republik anggitanipun

Suparto Brata, yaiku: konjungsi koordinatif aditif (penambahan), konjungsi

koordinatif koordinatif konstratif (pertentangan), konjungsi koordinatif alternatif

(pemilihan), konjungsi subordinatif sekuensial (waktu/urutan), konjungsi

subordinatif syarat, konjungsi subordinatif tujuan, konjungsi subordinatif

perbandingan, konjungsi suordinatif sebab, konjungsi subordinatif hasil/akibat,

konjungsi subordinatif alat/cara, konjungsi subordinatif atributif, lan konjungsi

korelatif (ngandharaken makna rangkaian penegasan, penambahan, lan

pertentangan), (2) konjungsi basa Jawa wonten ing novel Lara Lapane Kaum

Republik anggitanipun Suparto Brata kafungsikaken kangge pratanda makna alat,

cara, penjumlahan, atributif, tujuan, kesimpulan, syarat, akibat, sebab,

waktu/urutan, perbandingan, pertentangan, lan pemilihan.

Tembung wos: sintaksis, konjungsi, novel

Page 19: KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA ......library .uns.ac.id digilib.uns.ac.id i KONJUNGSI DALAM KALIMAT PADA NOVEL LARA LAPANE KAUM REPUBLIK KARYA SUPARTO BRATA (Suatu Kajian

library.uns.ac.id digilib.uns.ac.id

xix

ABSTRACT

Tantri Octaviyarti. C0112055. 2018. Konjungsi dalam Kalimat pada Novel

Lara Lapane Kaum Republik Karya Suparto Brata (Suatu Kajian Sintaksis).

Skripsi: Program Studi Sastra Daerah Fakultas Ilmu Budaya Universitas Sebelas

Maret.

The research problems which are discussed in the study are (1) what kind

of in the sentence conjunctions contained in the novel Lara Kaum Lapane

Republik by Suparto Brata?, (2) what are the functions of in the sentence

conjunctions as a marker of the connection of meaning contained in the novel

Lara Lapane Kaum Republik by Suparto Brata?

The objectives of this study are (1) to describe the in the sentence

conjunction type in the novel of Lara Lapane Kaum Republik by Suparto Brata,

(2) to describe the function of in the sentence conjunction as a marker of the

connection of the meaning of Javanese conjunction in the novel of Lara Lapane

Kaum Republik by Suparto Brata.

This research is descriptive qualitative. The data of this research are

concurrent sentences contained in Lara Lapane Kaum Republik novel by Suparto

Brata. The source of this research data is Lara Lapane Kaum Republik novel by

Suparto Brata. The data collection begins by reading repeatedly the novel by Lara

Lapane Kaum Republik by Suparto Brata, and listening carefully to the discourse

of the story in Lara Lapane Kaum Republik novel by Suparto Brata, furthermore,

the data is recorded into the data card, filtered, then classified (grouped). Data

analysis techniques in this study is the technique of reading the markup, the

techniques of the decisive element, categorization, tabulation, and description.

The conclusions of this research are (1) there are 12 types of in the

sentence conjunctions contained in Lara Lapane Kaum Republik novel by Suparto

Brata is additive coordinating conjunction (additions), coordinative coordinating

con- stitative (contradictions), alternative coordinating conjunctions (election),

sequential subordinative conjunctions (time/sequence), subordinate conjunction of

conditions, subordinate conjunction of objectives, subordinative conjunction of

comparison, conjunction of causes, subordinate conjunction of results,

subordinate conjunction of means, attributive subordinate conjunction, and

correlative conjunction (expresses the meaning of the chain of affirmations,

additions, and (2) the conjunction of the Javanese language in Lara Lapane Kaum

Republik novel by SupartoBrata serves as a marker of the meaning of tool,

method, sum, atrubutif, purpose, conclusion, condition, effect, cause, timing,

sequence, comparison, disagreement.

Keywords: liguistics, conjunction, novel