Kitaran Perakaunan

Bab 3 : Kitaran Perakaunan

29

BAB 3KITARAN PERAKAUNAN

OBJEKTIF :Selepas mempelajari tajuk ini, pelajar akan dapat :

Menjelaskan keperluan dokumen dalam urusniaga. Menyediakan catatan jurnal dan lejar dengan baik. Membezakan ciri-ciri firma perkhidmatan dengan firma pembarangan. Mengenalpasti setiap urusniaga yang perlu direkodkan ke dalam Jurnal

Khas dan Jurnal Am serta merekodnya ke dalam Lejer Subsidiari danAkaun Kawalan.

Mengimbangkan akaun dan menyediakan baki-baki akaun danseterusnya menghasilkan imbangan duga.

Menyediakan penyata kewangan yang lengkap. Membuat catatan pelarasan bagi belanja terdahulu, belanja terakru, hasil

belum terperoleh (terdahulu), hasil terakru, susutnilai, belanja hutanglapuk dan peruntukan hutang lapuk.

Membuat pembetulan kesilapan. Menyediakan penyata kewangan selepas pelarasan termasuk lembaran

kerja.

Koleksi Bahan STPM Cg Narzuki Online


30

3.1 PENGENALANKitaran Perakaunan adalah turutan tatacara perakaunan yang berlaku dalam satu tempohperakaunan mulai dari dokumentasi, perekodan, pengkelasan dan meringkaskan maklumatperakaunan. Kitaran bermula apabila urusniaga berlaku dan berakhir sehingga imbangan dugaselepas penutupan disediakan.Berikut adalah turutan kitaran perakaunan:

1ANALISIS URUSNIAGA(DOKUMEN SUMBER)

2CATATAN JURNAL

3PINDAHCATAT KE LEJAR

4IMBANGAN DUGA

5CATATAN PELARASANDAN PINDAHCATAT

6IMBANGAN DUGA

TERLARAS

10IMBANGAN DUGA

SELEPAS PELARASAN

9PINDAHCATAT CATATAN

PENUTUPAN

8CATATAN PENUTUPAN

7PENYATA PENDAPATANDAN KUNCI KIRA-KIRA



31

3.2 JENIS-JENIS DOKUMEN PERNIAGAANi) Dokumen perniagaan merupakan sumber maklumat yang membekalkan secara lengkap

sesuatu urusniaga dan ianya sebagai bukti untuk menunjukkan urusniaga telah berlaku.ii) Segala maklumat yang terdapat di dalam sesuatu dokumen mestilah tepat, jelas dan

senang difahami.iii) Dokumen perniagaan digunakan sebagai asas untuk melakukan catatan di dalam jurnal

atau buku catatan pertama.iv) Seseorang peniaga perlulah memastikan semua maklumat yang berkaitan dengan aktiviti

perniagaannya perlu dicatatkan bagi memastikan perniagaan dijalankan dengan cekap.v) Dokumen perniagaan berkaitan dengan prinsip objektiviti iaitu setiap angka harus ada

bukti yang sah bagi menyokong urusniaga berlaku seperti invois, resit, cek dan lain-lain.

3.2.1 InvoisInvois adalah dokumen mengenai belian atau jualan barang atau perkhidmatan yang dilakukansecara kredit. Maklumat yang terkandung dalam invois termasuk kuantiti, harga, ciri barang dnperkhidmatan, cara penghantaran barang atau perlaksanaan perkhidmatan dan syarat kredit. Ianyadigunakan sebagai asas catatan urusniaga belian atau jualan dalam rekod perakaunan. Invoisterdiri daripada ;3.2.1.1 Invois BelianPenyata barang atau perkhidmatan yang diterima oleh pembeli daripada penjual sebagai dokumententang jumlah bayaran yang perlu dibuat terhadap barang atau perkhidmatan yang dibeli. Invoisbelian digunakan sebagai asas catatan belian dalam rekod perakaunan pembeli.

Rajah 1: Invois BelianAsal No. 2222Invois Belian

Syarikat FAZMA4218 Jalan KenariBandar Seri Aman

Tarikh : 10/10/20X1Kepada : Pengurus

Syarikat Kirana Sdn. Bhd. 830 Jalan Tun Ali 14000 Bandar Seri Aman

Kuantiti Butiran Harga/Unit/RM Jumlah10 dozen10 dezen

Bola tennis PrinceBola Tampar Adidas

Tolak diskaun niaga 15%(Ringgit : Dua Ribu Lima Ratus LimaPuluh)

5 sebiji20 sebiji

6002,4003,000450

2,550

Syarat : 10% - 1 mingguAngkutan dibayarK & K D K Pengurus



32

3.2.1.2 Invois JualanPenyata barang atau perkhidmatan yang disediakan oleh penjual untuk diberikan kepada pembelisebagai dokumen tentang jumlah bayaran yang dikenakan terhadap barang atau perkhidmatanyang dijual. Ianya digunakan sebagai asas catatan jualan dalam rekod perakaunan penjual.

Rajah 2 : Invois Jualan

3.2.2 Nota SerahanMerupakan dokumen daripada pembekal yang diberikan kepada pembeli sebagai buktipenyerahan barang atau perlaksanaan perkhidmatan oleh pembekal. Dokumen ini mengandungiketerangan tentang barang yang dihantar dan kuantitinya atau perkhidmaatn yang dilaksanakan.Ianya ditandatangani oleh pembeli barang atau perkhidmatan sebagai pengakuan penerimaan dansatu salinan disimpan untuk rujukan.

3.2.3 Nota DebitNota debit adalah dokumen yang memaklumkan catatan debit yang telah dibuat pada sesuatuakaun. Dokumen ini menyatakan jumlah yang di debit dan sebab catatan debit dibuat. Misalnya,nota debit daripada bank kepada pelanggan yang memaklumkan simpanan pelanggandikurangkan kerana pembayaran tertentu seperti pembayaran balik hutang dan bayaranperkhidmatan bank. Ia juga dikenali sebagai memorandum debit.

Salinan No 3456Invois JualanSyarikat Kirana830 Jalan Tun Ali

14000 Bandar Seri AmanTarikh : 15/10/20X1

Kepada : Syarifah Aleeya Jalan Rajawali 267 Bandar Seri Desa

Kuantiti Butiran Harga/Unit/RM Jumlah

2 dozen1 dozen

Bola tennis PrinceBola Tampar Adidas

Tolak diskaun niaga 15%(Ringgit : Tiga Ratus Dua Puluh Empat)

5 sebiji20 sebiji

12024036036

324

Syarat : 15% - 20 mingguAngkutan dibayarK & K D K Pengurus



33

Rajah 3 : Nota Debit

3.2.4 Nota KreditMerupakan dokumen yang memaklumkan catatan kredit yang telah dibuat pada sesuatu akaun.Dokumen ini menyatakan tentang jumlah yang dikreditkan dan sebab catatan kredit dibuat.Misalnya, nota kredit daripada pembekal kepada pembeli yang memaklumkan hutangnyaberkurangan disebabkan oleh pemulangan barang atau pemberian diskaun. Ia juga dikenalisebagai memorandum kredit.

Rajah 4 : Nota Kredit

Salinan No 0119Invois DebitSyarikat Kirana Sdn. Bhd.830 Jalan Tun Ali14000 Bandar Seri Aman

Tarikh : 29/10/20X1Kepada : Syarifah Aleeya

Jalan Rajawali 267 Bandar Seri Desa

Kuantiti Butiran Harga/Unit/RM Jumlah22 biji10 biji

Bola tennis Prince (tambahan harga)Bola Tampar (tambahan harga)Tolak diskaun niaga 15%(Ringgit : Tujuh Puluh Sembilan dan Sembilan Puluh Sen)

2 sebiji5 sebiji

44.0050.0094.0014.1079.90

K & K D K Pengurus

Asal No 0321Invois KreditSyarikat FAZMA4218 Jalan KenariBandar Seri Aman

Tarikh : 23/10/20X1Kepada : Syarikat Kirana Sdn. Bhd.

830 Jalan Tun Ali 14000 Bandar Seri Aman

Kuantiti Butiran Harga/Unit/RM Jumlah2 biji2 biji

Bola tennis Prince (rosak)Bola Tampar (bukan saiz dipesan)Tolak diskaun niaga 15%(Ringgit : Lima Puluh Sembilan dan Lima Puluh Sen)

5 sebiji20 sebiji

10.0060.0070.0010.5059.50

K & K D K Pengurus



34

3.2.5 Pesanan BelianDokumen yang disediakan oleh pembeli untuk membuat pesanan belian. Ia memberi kuasakepada penjual untuk menghantar barang atau menyediakan perkhidmatan pada kuantiti danharga tentu. Ianya merupakan kontrak antara pembeli dengan pemjual.3.2.6 ResitMerupakan dokumen pengesahan bertulis tentang penerimaan wang tunai. Resit digunakansebagai bukti bahawa segala wang tunai dan cek yang dibayar oleh pelanggan yang diterima.Manakala perniagaan yang menggunakan mesin pendaftaran tunai, rujukan akan dibuat ke atassalinan slip pendaftaran tunai untuk melihat jumlah wang tunai yang diterima. Selain itu, bil tunaijuga digunakan untuk melihat maklumat ang berkaitan dengan jualan tunai.

Rajah 5 : Contoh Resit Rasmi

3.2.7 Baucer PembayaranMerupakan dokumen yang membuktikan pembayaran telah dibuat samada dengan tunai atau cek.Ia merupakan pengesahan bertulis untuk merekodkan urusniaga atau membuat pembayaranurusniaga. Borang ini mengandungi maklumat terperinci tentang bayaran tersebut seperti penerimabayaran, kuantiti dan harga barangan yang dibeli, serta maklumat lain yang berkaitan. Iadilampirkan bersama dokumen sokongan bayaran itu.3.2.8 Nota MaklumanAdalah dokumen yang dihantar oleh penjual kepada pembeli sebagai pemberitahuan bahawabornag yang dipesan sudah dihantar. Nota makluman mengandungi maklumat tentang barangtersebut dan jenis pengangkutan yang digunakan. Dokumen ini biasanya dihantar secaraberasingan daripada penghantaran barang tersebut.3.2.9 Penyata BankDokumen yang dikeluarkan oleh pihak bank kepada penyimpan-peyimpan akaun semasa setiapbulan. Ia mengandungi maklumat berkenaan semua penerima dan pengeluaran tunai ke dalamakaun serta bakinya.

SALINAN RESIT RASMI No: 112Syarikat Unik Jaya Sdn. Bhd Tarikh: 3/10/20X1

26, Jalan TimurKuala Lumpur

Diterima daripada : Fahmi Nasi Kandar Sdn. BhdRinggit : Dua Ribu dan Lima Ratus sahajaUntuk Bayaran : Untuk bayaran Invois No. 1013

Tunai/No. Cek : 5221 Pengurus



35

3.3 PROSES PENJURNALANSelepas dokumen sumber dikenalpasti dan dianalisa, langkah seterusnya ialah proses perekodanurusniaga. Apabila berlakunya sesuatu urusniaga ia perlu direkod dengan menggunakan peraturantertentu iaitu mengikut peraturan debit dan kredit. Proses perekodan terdiri daripada tiga tahaputama iaitu:

Jurnal juga dikenali sebagai buku catatan pertama yang digunakan untuk merekod urusniagabermula daripada dokumen sumber. Prosedur ini memudahkan semua data dikumpulkan dankemudiannya dikelaskan ke dalam lejar yang sesuai. Ia meringkaskan urusniaga ke dalam bentukcatatan debit dan kredit. Semua urusniaga yang dicatatkan dalam jurnal adalah mengikut kronologiiaitu mengikut tarikh berlakunya urusniaga.Kepentingan Jurnal :a. Urusniaga dapat dicatatkan dengan terperinci dalam jurnal. Oleh itu semua data asal dapat

disusun, dikelaskan dan dirumuskan dalam jurnal sebagai buku catatan pertama dankemudiannya dapat dipindahkan ke dalam lejar tanpa ada ketinggalan dan dapatmengelakkan butiran yang tidak penting turut dicatatkan dalam lejar.

b. Jurnal memudahkan kerja-kerja mengesan dan menyemak dilakukan kerana semuaurusniaga dicatatkan dalam jurnal dahulu sebelum dicatatkan dalam lejar. Dengan itu tidakperlu lagi merujuk kepada dokumen. Ini dapat mengelakkan berlakunya penyelewengan.

c. Jurnal membolehkan analisis dibuat tanpa perlu menyemak dengan dokumen sebab jurnalmemberikan keterangan yang lengkap terhadap setiap urusniaga.

3.3.1 Jurnal Khas, Jurnal Am dan Lejer Subsidiari3.3.1.1 Jurnal KhasJurnal khas adalah jurnal perakaunan yang direkabentuk untuk merekod urusniaga-urusniaga yangtertentu dan kerap berlaku seperti urusniaga belian dan jualan secara kredit, penerimaan tunaidaripada pelanggan dan sebagainya. Jenis-jenis jurnal khas yang digunakan bergantung kepadajenis-jenis urusniaga yang sering berlaku dalam sesebuah perniagaan. Jurnal-jurnal khas yangbiasa digunakan ialah :

a. Jurnal Jualanb. Jurnal Belianc. Jurnal Penerimaan Tunaid. Jurnal Pembayaran Tunai

Jurnal JualanJurnal jualan hanya digunakan untuk merekod jualan barangan secara kredit. Jualan barangansecara tunai akan direkodkan ke dalam jurnal penerimaan tunai. Jualan asset-aset lain secarakredit akan direkodkan ke dalam Jurnal Am.

JURNAL LEJAR IMBANGAN DUGA



36

Format jurnal jualan seperti berikut :Jurnal Jualan

Tarikh Akaun Didebitkan No. Invois Dt. ABTKt. Jualan

Jurnal BelianKesemua belian barangniaga secara kredit akan direkodkan ke dalam Jurnal Belian. Untuk belianitem-item lain (bekalan, peralatan, dll) secara kredit akan direkodkan ke dalam jurnal am. Setiapcatatan dalam jurnal ini akan menghasilkan catatan debit kepada akaun belian dan catatan kreditkepada Akaun Belum Bayar dalam lejar am.Format jurnal belian seperti berikut :

Jurnal BelianTarikh Akaun Dikreditkan Syarat Ruj. Dt. Belian

Kt. ABB

Jurnal Penerimaan TunaiJurnal penerimaan tunai digunakan untuk merekod semua penerimaan tunai. Sumber utama tunaiadalah kutipan jualan kredit dan jualan tunai. Selain daripada itu, jurnal penerimaan tunai jugamengandungi kolum akaun belum terima, jualan dan diskaun jualan. Lain-lain sumber tunai direkoddalam kolum lain-lain akaun. Nama pelanggan individu juga disenaraikan dalam kolum ini.Kolum jumlah (kecuali kolum lain-lain akaun) dipindah setiap bulan. Akaun yang wujud dalam lain-lain akaun akan dipindah ke lejar am secara individu setiap bulan. Pengutan atau kutipan akaunbelum terima mesti dipindahkan ke lejar subsidiari setiap hari.Contoh penerimaan tunai yang biasa berlaku ialah jualan barangan secara tunai dan kutipandaripada penghutang. Lain-lain bentuk penerimaan tunai adalah seperti penerimaan tunai daripadapinjaman bank, tambahan modal tunai, tunai daripada jualan aset dan lain-lain lagi.Format jurnal penerimaan tunai seperti berikut:

Jurnal Penerimaan TunaiTarikh Akaun Dikreditkan Tunai

Dt.DiskaunJualan Dt.

ABTKt.

Jualan Kt. Lain AkaunKt.



37

Jurnal Pembayaran TunaiJurnal pembayaran tunai digunakan untuk merekod kesemua pembayaran tunai. Oleh keranapembayaran tunai dibuat untuk berbagai tujuan maka jurnal pembayaran tunai mempunyai banyakkolum.Contoh Pembayaran Tunai yang biasa berlaku ialah belian tunai, bayaran kepada pemiutang,menjelaskan belanja-belanja operasi dan sebagainya.Format jurnal pembayaran tunai adalah seperti berikut:

Jurnal Pembayaran TunaiTarikh No. Cek Akaun

DidebitkanRuj. Lain

AkaunDt.

ABBDt.

DiskaunBelianKt.

TunaiKt.

3.3.1.2 Jurnal AmUrusniaga-urusniaga yang tidak dapat direkodkan kedalam keempat-empat jurnal khas di atasakan direkodkan ke dalam Jurnal Am. Contohnya, elaun dan pulangan jualan, elaun dan pulanganbelian, catatan pembetulan, catatan pelarasan dan catatan penutupan.

3.3.1.3 Lejar SubsidiariPerniagaan yang mempunyai ramai pelanggan dan pembekal, adalah tidak praktikal untukmerekod kesemua urusniaga berkenaan pelanggan ke dalam Akaun Belum Terima yang sama,manakala semua urusniaga dengan pembekal direkodkan ke Akaun Belum Bayar yang sama.Oleh itu penggunaan lejar subsidiari adalah diperlukan.Lejar subsidiari adalah buku akaun yang menyediakan maklumat terperinci yang menyokong bakiAkaun Belum Terima atau baki Akaun Belum Bayar.Lejar subsidiari ialah satu kumpulan akaun-akaun yang mempunyai ciri-ciri yang sama. Contohnya,kesemua akaun penghutang dikumpulkan dalam lejar subsidiari yang dikenali sebagai LejarSubsidiari Akaun Belum Terima. Manakala bagi semua akaun pemiutang pula akan dikumpulkandalam lejar subsidiari yang dikenali sebagai Lejar Subsidiari Akaun Belum Bayar. Segala perinciantentang urusniaga penghutang akan direkodkan dalam lejar subsidiari. Oleh itu lejar am tidak lagimengandungi perincian tersebut.Dua jenis lejar subsidiari yang biasa digunakan iaitu lejar Subsidiari Akaun Belum Terima dan lejarSubsidiari Akaun Belum Bayar.

Lejar Subsidiari Akaun Belum TerimaLejar subsidiari Akaun Belum Terima akan merekodkan kesemua urusniaga berkenaan denganpenghutang secara individu beserta dengan bakinya. Akaun Belum Terima di dalam lejar amdikenali sebagai akaun kawalan kepada lejar subsidiari Akaun Belum Terima. Ini bermaksud,jumlah baki bagi semua lejar subsidiari akaun belum terima mestilah sama dengan baki di dalamAkaun belum Terima.



38

Lejar Subsidiari Akaun Belum BayarLejar subsidiari Akaun Belum Bayar akan merekodkan kesemua urusniaga berkenaan denganpemiutang beserta dengan bakinya. Lejar subsidiary ini akan diringkaskan ke dalam Lejar Amdengan menggunakan Akaun Kawalan Akaun Belum Terima.Kedua-dua lejar subsidiari ini akan diringkaskan ke dalam lejar am dengan mengunakan akaunkawalan iaitu Akaun Belum Terima dan Akaun Belum Bayar. Jumlah baki kesemua akaun yangada dalam lejar subsidiari akaun belum terima mestilah sama dengan baki akaun kawalan AkaunBelum terima dalam lejar am pada akhir sesuatu tempoh perakaunan. Begitu juga kaitan antaralejar subsidiari akaun belum bayar dengan akaun kawalannya

3.3.2 Merekod Belian dan JualanTatacara merekod urusniaga belian dan jualan inventori adalah bergantung kepada sistemperakaunan inventori yang digunakan. Terdapat dua sistem yang boleh digunakan untuk merekodinventori iaitu :

Sistem Inventori Berkala Sistem Inventori Berterusan

Pada peringkat ini, perbincangan adalah hanya berdasarkan sistem inventori berkala sahaja.Sistem inventori berkala adalah sistem yang tidak menyediakan rekod inventori yang dikemaskinisetiap kali berlaku urusniaga belian dan jualan. Akaun inventori hanya direkod pada akhir tempohperakaunan apabila pengiraan fizikal ke atas inventori dilakukan pada masa tersebut.3.3.2.1 Merekod Belian (Recording Purchases)Belian barang niaga boleh berlaku samada secara tunai atau kredit. Setiap belian haruslahdisokong dengan dokumen sumber sebagai bukti bertulis perniagaan. Bagi belian tunai ia harusdisokong oleh resit tunai atau pun resit daftar tunai manakala bagi belian kredit ianya akandisokong oleh invois seperti yang ditunjukkan dalam ilustrasi 1. Belian biasanya direkod apabilabarang diterima dari penjual, yang membezakan catatan pembelian tersebut hanyalah dibahagiankredit pada catatan jurnal.Contoh :1/1/2000 Membeli barang niaga bernilai RM 2,000 secara tunai.3/1/2000 Membeli barang niaga bernilai RM 5,000 secara kredit.Catatan Jurnal

Tarikh Butiran Debit Kredit1/1/2000 Dt. Belian

Kt. Tunai(merekod belian Tunai)

RM 2,000RM 2,000

3/1/2000 Dt. BelianKt. ABB(merekod belian Kredit)

RM 5,000RM 5,000

BelianJan 1 Tunai 2,000Jan 5 ABB 5,000

7,000



39

Tunai Akaun Belum BayarJan 1 Belian 2000 Jan 5 Belian 5,000

3.3.2.2 Merekod Jualan (Recording Sales)Seperti mana belian, aktiviti jualan juga boleh berlaku samada secara tunai ataupun kredit. Yangmembezakan catatan jualan tersebut hanyalah dibahagian debit pada catatan jurnal.Contoh :1/1/2000 Menjual barang niaga bernilai RM 3,000 secara tunai.3/1/2000 Menjual barang niaga bernilai RM 6,000 secara kredit.Catatan Jurnal

Tarikh Butiran Debit Kredit1/1/2000 Dt. Tunai

Kt. Jualan(merekod jualan tunai)

RM 3,000RM 3,000

3/1/2000 Dt. ABTKt. Jualan(merekod jualan Kredit)

RM 6,000RM 6,000

JualanJan 1 Tunai 3,000Jan 5 ABT 6,000

9,000

Tunai Akaun Belum BayarJan 1 Jualan 3,000 Jan 5 Jualan 5,000

3.3.3 Kos Pengangkutan, Pulangan dan Diskaun3.3.3.1 Kos Angkutan (Recording Freight Cost)Dalam proses jualbeli satu elemen yang agak penting ialah kos angkutan yang dilibatkan bagimembawa barangniaga yang dibeli ke destinasi yang dikehendaki oleh sipembeli.Akaun yang digunakan untuk merekod kos angkutan lebih dikenali sebagai angkutan masuk danangkutan keluar.

Angkutan Masuk (Freight-in)Jika belanja pengangkutan ditanggung oleh si pembeli ia akan dikenali sebagai angkutanmasuk.

Angkutan masuk akan menambahkan kos belian barangniaga.



40

Contoh catatan jurnal bagi merekod angkutan masuk.Dt. Angkutan masukKt. Tunai/ABB

xxxxxx

Angkutan Keluar (belanja pengangkutan) (Freight-out)Jika belanja pengangkutan ditanggung oleh sipenjual ia akan dikenali angkutan keluar(belanja pengangkutan).Contoh catatan jurnal bagi merekod angkutan keluarDt. Angkutan KeluarKt. Tunai/ABB

xxxxxx

3.3.3.2 Syarat SerahanSamada pembeli atau penjual yang bertanggungjawab ke atas kos angkutan bergantung kepadasyarat serahan yang dipersetujui semasa urusniaga dilakukan.Jenis-Jenis Syarat Serahan/Hantaran1. FOB Destinasi2. FOB Titik Perkapalan/Titik HantaranFOB diambil dari singkatan bahasa Inggeris yang bermaksud Free On Board1. FOB Destinasi. (FOB Destination)

FOB Destinasi bermaksud penjual akan menghantar barangniaga secara percuma darisyarikatnya sehinggalah barangniaga sampai ke destinasi pembeli. Antara ciri-ciri FOBdestinasi adalah seperti berikut :

Kos angkutan ditanggung oleh penjual. Hak milik barangniaga hanya akan bertukar tangan kepada pembeli apabila barangniaga

sampai ke destinasi yang dipersetujui. Keselamatan barangniaga semasa dalam perjalanan adalah tanggungjawab penjual.

2. FOB Titik Perkapalan (FOB Shipping Point)FOB Titik Perkapalan bermaksud penjual akan menghantar barangniaga secara percumasehingga ke titik perkapalan atau ke kenderaan pengangkutan sipembeli. Selepas itupembeli akan menanggung kos angkutan ke atas barangniaga tersebut sehinggalahbarangniaga sampai ke tempatnya. Antara ciri-ciri FOB Titik Perkapalan adalah sepertiberikut :

Kos angkutan ditanggung oleh pembeli. Hak milik barangniaga bertukar tangan kepada pembeli apabila barangniaga keluar dari

gudang penjual. Keselamatan barangniaga semasa dalam perjalanan adalah tanggungjawab pembeliContoh merekod kos angkutan di dalam jurnal am :1/1/2000 Membeli barangniaga RM 2,000 FOB titik perkapalan. Kos pengangkutan yang

terlibat berjumlah RM 150. Semua urusniaga secara tunai.3/1/2000 Menjual barangniaga RM 3,000 FOB destinasi. Kos pengangkutan berjumlah

RM 200. semua urusniaga secara tunai.



41

Catatan JurnalTarikh Butiran Debit Kredit1/1/2000 Dt. Belian

Kt. TunaiDt. Angkutan MasukKt. Tunai

RM 2,000

RM 150RM 2,000

RM 1503/1/2000 Dt. Tunai

Kt. JualanDt. Angkutan KeluarKt. Tunai

RM 3,000

RM 200RM 3,000

RM 200

3.3.3.3 Elaun Dan Pulangan (Returns and Allowances)Adakalanya barangniaga yang diterima mengalami kerosakan atau tidak memenuhi spesifikasiyang dikehendaki. Dalam situasi begini pembeli biasanya akan memulangkan semua barangtersebut atau meminta pengurangan ke atas harga barang tersebut.

Pulangan - merujuk kepada barangniaga yang dipulangkan semula Elaun - merujuk kepada pengurangan ke atas harga barangan yang dibeli/dijual.

Selalunya akaun yang digunakan untuk merekod pulangan dan elaun akan digabungkan dandikenali seperti berikut :

Elaun Dan Pulangan Belian - bagi pihak pembeli Elaun Dan Pulangan Jualan - bagi pihak penjual.

Contoh :1/1/2000 Membeli barangniaga secara kredit RM 2,0003/1/2000 Memulangkan barangniaga bernilai RM 200 kerana di dapati rosak.

Catatan Jurnal AKAUN PEMBELITarikh Butiran Debit Kredit1/1/2000 Dt. Belian

Kt. ABBRM 2,000

RM 2,0003/1/2000 Dt. ABB

Kt. Elaun & Pulangan BelianRM 200

RM 200

Elaun dan Pulangan Belian akan mengurangkan kos belian manakala Elaun danPulangan Jualan akan mengurangkan hasil jualan.



42

Catatan Jurnal AKAUN PENJUALTarikh Butiran Debit Kredit1/1/2000 Dt. ABT

Kt. JualanRM 2,000

RM 2,0003/1/2000 Dt. Elaun & Pulangan Jualan

Kt. ABTRM 200

RM 200

3.3.3.4 Diskaun (Discounts)Dalam urusniaga belian dan jualan adakalanya berlaku pengurangan ke atas harga barang yangdibeli atau dijual atas alasan-alasan tertentu. Secara umumnya diskaun dikenali dengan nama :Bagi barang yang dibeli ia dikenali sebagai Diskaun Belian (diskaun diterima)Bagi barang yang dijual ia dikenali sebagai Diskaun Jualan (diskaun diberi)

Terdapat dua jenis diskaun ;1. Diskaun Niaga @ Perdagangan @ Kuantiti.2. Diskaun Tunai.1. Diskaun Niaga (Trade Discounts)Potongan harga ke atas barangan yang dibeli atau dijual.

Tujuan : Menggalakkan pembelian secara pukal. Perekodan : Diskaun tidak direkodkan dalam buku akaun.

Contoh : Hassan membeli dari Abu barang niaga bernilai RM 1,000 dengan mendapat potongan10% dari nilai tersebut.Harga Asal 1,000Diskaun (10% x 1000) 100Harga belian 900

Catatan Buku Hassan (Pembeli) Catatan Buku Abu (Penjual)Butiran Debit Kredit Butiran Debit Kredit

Dt. BelianKt. Tunai

900900

Dt. TunaiKt. Jualan

900900

2. Diskaun Tunai (Bagi Urusniaga Kredit)- (Cash Discounts)Potongan harga ke atas sesuatu barangan hanya akan diberikan jika bayaran dilakukan dalamtempoh yang ditetapkan sepertimana yang dinyatakan dalam syarat diskaun.

Tujuan : Menggalakkan pembeli menjelaskan hutang dengan cepat. Perekodan : Direkodkan di dalam buku akaun apabila pembayaran dilakukan

dalam tempoh diskaun.Urusniaga yang melibatkan diskaun tunai akan disertakan dengan syarat atau terma diskaun tunaitersebut. Sebagai contohnya :

Diskaun belian akan mengurangkan kos belian manakala diskaun jualan pula akanmengurangkan hasil jualan.



43

Syarat/Terma diskaun tunai (Credit Term)

Tempoh bayaran perlu dijelaskanPeratus Diskaun (tempoh matang kredit)

Tempoh DiskaunPeratus DiskaunPeratus diskaun yang diberikan seperti contoh terma di atas ialah sebanyak 10% daripada jumlahbayaran tunai yang dibuat.

Tempoh Diskaun (Discount Period)Tempoh diskaun merujuk kepada tempoh masa bayaran yang sepatutnya dilakukan olehseseorang pembeli jika ia ingin mendapatkan potongan diskaun tersebut. Berdasarkan contohpada rajah 1, tempoh diskaun yang diberikan ialah selama 20 hari, dari tarikh invois. Sebagaicontoh jika tarikh invois ialah pada 1/1/2000 dimana tempoh diskaun ialah selama 10 hari, makatempoh diskaun dikira bermula 2/1/2000 11/1/2000.Contoh : Bayaran dijelaskan dalam tempoh diskaun1/1/2000 Membeli barangniaga bernilai RM1,000 dengan syarat diskaun 10/15, n/3010/1/2000 Menjelaskan bayaran bagi belian yang dilakukan pada 1/1/2000Catatan jurnal PEMBELI


Kt. ABBRM 1,000

RM 1,00010/1/2000 Dt. ABB

Kt. TunaiKt. Diskaun Belian

RM 1,000RM 900RM 100

Catatan jurnal PENJUALTarikh Butiran Debit Kredit1/1/2000 Dt. ABT

Kt. JualanRM 1,000

RM 1,00010/1/2000 Dt. Tunai

Kt. Diskaun JualanKt. ABT

RM 900RM 100

RM 1,000

10/20, n/30

Jumlah Diskaun = % Diskaun x Jumlah Bayaran



44

Tempoh Matang (Credit Period)Tempoh matang merujuk kepada tempoh masa bayaran sepatutnya dijelaskan oleh seseorangpembeli. Berdasarkan contoh pada rajah 1, tempoh matang yang diberi ialah selama 30 hari yangdi kira dari tarikh invois.Contoh : Bayaran dijelaskan diluar tempoh diskaun1/1/2000 Membeli barangniaga bernilai RM1,000 dengan syarat diskaun 10/15, n/3030/1/2000 Menjelaskan bayaran bagi belian yang dilakukan pada 1/1/2000Catatan jurnal PEMBELI


Kt. ABBRM 1,000

RM 1,00030/1/2000 Dt. ABB

Kt. TunaiRM 1,000

RM 1,000

Catatan jurnal PENJUALTarikh Butiran Debit Kredit1/1/2000 Dt. ABT

Kt. JualanRM 1,000

RM 1,00030/1/2000 Dt. Tunai

Kt. ABTRM 1,000

RM 1,000

3.3.4 Jurnal KhasContoh soalan :Syarikat Amar Syamil menjalankan urusniaga berkaitan dengan perniagaan jual beli barangniagasecara kredit. Urusniaga di sepanjang bulan Oktober 2004 yang dilibatkan oleh Syarikat AmarSyamil adalah seperti berikut:

Okt. 1 Membayar sewa bulan Oktober bernilai RM 2,0002 Membeli peralatan secara kredit daripada Man Co. RM 7,5007 Menerima tunai daripada Owy Co. RM 2,475 bagi pembayaran invois bernilai RM 2,500

ditolak diskaun 1%7 Membayar tunai belanja penyelenggaraan jualan bernilai RM 190.9 Membayar tunai kepada Frank Co. bernilai RM 9,310 untuk pembayaran invois bernilai

RM 9,500 kurang 2% diskaun.9 Menerima tunai daripada Bakar Co. bernilai RM 7,425 untuk pembayaran invois bernilai

RM 7,500 kurang 1% diskaun.10 Membayar tunai kepada Daud Enterprise untuk pembayaran invois bernilai RM 3,100

tiada diskaun diterima12 Menjual barangniaga (invois 834) kepada Owy Co. bernilai RM 3,500, syarat 1/15,n/3014 Mengeluarkan memorandum kredit kepada Owy Co. untuk barangniaga yang rosak

bernilai RM 500.15 Membeli barangniaga secara tunai bernilai RM 2,25015 Jualan tunai bagi 1 Oktober sehingga 15 Oktober berjumlah RM 23,75018 Membeli barangniaga secara kredit daripada Daud Enterprise bernilai RM 6,420, syarat

2/15,n/30.



45

19 Menerima tunai untuk barangniaga yang dipulangkan bernilai RM 90. Barangniagatersebut dibeli secara tunai.

20 Menerima memorandum kredit daripada Daud Enterprise untuk pulangan barang niagabernilai RM 720

22 Membayar belanja pengiklanan bernilai RM 94523 Menjual barangniaga ( invois 835) kepada Bakar Co. bernilai RM 1,950,syarat 1/15,

n/3024 Membeli barangniaga bernilai RM 4,170 dan bekalan setor RM 130 secara kredit

daripada Frank Co.25 Mengeluarkan invois bernombor 836 kepada Jacky Co. bernilai RM 3,29025 Menerima tunai daripada Owy Co untuk menyelesaikan invois bernilai RM 3,00029 Mengeluarkan tunai kepada Man Co. bernilai RM 7,500 bagi menyelesaikan invois 2

Oktober, tiada diskaun diterima.30 En. Amar Syamil mengambil tunai RM 3,000 untuk kegunaan peribadi31 Mengeluarkan tunai untuk gaji bulanan : gaji jurujual RM 11,100; gaji pengurus

RM 4,50031 Jualan tunai bagi tempoh 16 Oktober hingga 31 Oktober berjumlah RM 26,15031 Membayar tunai bagi pembayaran caj pengangkutan bagi barangniaga yang dijual di

sepanjang bulan Oktober RM 465.

Maklumat Tambahan:Baki pada 1 Oktober 2004 bagi lejar Am adalah seperti berikut:

Nama Akaun Baki(RM)

Tunai 9,850Akaun Belum Terima 12,975- Owy Co. 2,500- Bakar Co. 7,500- Jacky Co. 2,975Kenderaan 35,500Bekalan Setor 2,645Bekalan Pejabat 360Peralatan 47,250Susutnilai terkumpul 22,250Akaun Belum Bayar 13,530- Daud Enterprise 3,100- Frank Co. 9,500- Rosy Co. 930Modal, Amar 72,800Ambilan, Amar -Jualan -Elaun dan pulangan Jualan -Diskaun Jualan -Belian -Elaun dan pulangan belian -Diskaun belian -Angkutan masuk -Gaji jurujual -Belanja pengiklanan -Belanja gaji pengurus -Belanja sewa -Belanja penyelenggaraan tunai -



46

Dikehendaki :a) Rekodkan urusniaga-urusniaga di atas ke dalam jurnal-jurnal bersesuaian.b) Pindahcatat urusniaga dalam lejar subsidiari ABT dan ABBc) Pindahcatat urusniaga ke dalam lejar Am.

Penyelesaian:a) Jurnal Khas dan Jurnal AmJurnal Jualan

Tarikh Akaun Didebitkan No. Invois Ruj Dt. ABTKt. Jualan

RMOkt. 12 Owy Co. 834 3,500

23 Bakar Co. 835 1,95025 Jacky Co. 836 3,290

8,740

Jurnal BelianTarikh Akaun Dikreditkan Syarat Ruj Dt. Belian

Kt. ABBRM

Okt. 18 Daud Enterprise 2/15, n/30 6,42024 Frank Co. 4,170

10,590

Jurnal Penerimaan TunaiTarikh Akaun Dikreditkan Ruj Tunai

Dt.

DiskaunJualanDt.

ABT

Kt.

Jualan

Kt.

Lain-lain

AkaunKt.

RM RM RM RM RMOkt. 7 Owy Co. 2,475 25 2,500

9 Bakar Co. 7,425 75 7,50015 Jualan 23,750 23,75019 Elaun dan Pul belian 90 9025 Owy Co. 2,970 30 3,00031 Jualan 26,150 26,15031 62,860 130 13,000 49,900 90



47

Jurnal Pembayaran TunaiTarikh Akaun Didebitkan Ruj Tunai

Kt.

DiskaunBelianKt.

ABB

Dt.

Belian

Dt.

Lain-lain

AkaunDt.

RM RM RM RM RMOkt. 1 Belanja sewa 2,000 2,000

7 Belanja penyelenggaraanjualan

190 1909 Frank Co. 9,310 190 9,500

10 Daud Enterprise 3,100 3,10015 Belian 2,250 2,25022 Belanja iklan 945 94529 Man Co. 7,500 7,50030 Ambilan 3,000 3,00031 Gaji jurujual 11,100 11,100

Gaji pengurus 4,500 4,50031 Angkutan masuk 465 46531 44,360 190 20,100 2,250 22,200

Jurnal AmTarikh Penerangan Ruj. Debit KreditOkt. 2 Dt Akaun Peralatan

Kt ABB Man Co.7,500

7,50014 Dt Elaun dan Pulangan Jualan

Kt. ABT Owy Co.500

50020 Dt ABB Daud Enterprise

Kt Elaun dan Pulangan Belian720

72024 Dt Bekalan Setor

Kt ABB Frank Co.130

130

3.4 PINDAH CATAT KE LEJAR AMLejar adalah terdiri daripada seluruh kumpulan akaun yang disediakan oleh perniagaan. Dua jenislejar utama iaitu lejar am dan lejar subsidiari. Lejar membolehkan semua maklumat tentangperubahan baki akaun tertentu dikumpulkan. Oleh itu ianya menunjukkan pengurangan danpenambahan akaun.



48

Terdapat dua bentuk akaun dalam lejar iaitu bentuk akaun T dan bentuk ruangan. Contoh bentukakaun dalam lejar am adalah seperti berikut :Bentuk T

Tajuk Akaun Tarikh Butir Amaun Tarikh Butir Amaun

Bentuk RuanganTajuk Akaun

Tarikh Rujukan Debit Kredit Baki

Langkah-langkah pengiraan baki dalam akaun lejar adalah seperti berikut :Langkah 1Langkah 2Langkah 3Langkah 4

Jumlahkan bahagian debitJumlah bahagian kreditTolakkan bahagian yang besar daripada bahagian yang kecilBaki normal akan berada di bahagian yang nilainya lebih besar

Lejar

Lejar Subsidiari Lejar Am(untuk catatan akaunbukan peroranganseperti belanaja, hasil,aset, liabiliti, modal danambilanAkaun Belum Terima

(Penghutang)Merekod Kesemuaurusniaga berkenaandengan Penghutangbeserta dengan bakinya

Akaun Belum Bayar(Pemiutang)

Merekod kesemuaurusniaga berkenaandengan pemiutangbeserta dengan bakinya



49

b. Pindahcatat Ke Lejar AmAkaun Tunai

Tarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki2004Okt 1 Baki 9,850 00

31 62,860 00 72,710 0031 44,360 00 28,350 00

Akaun Belum TerimaTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 1 Baki 12,975 00

14 500 00 12,475 0031 8,740 00 21,215 0031 13,000 00 8,215 00

Akaun KenderaanTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 1 Baki 35,500 00

Akaun Bekalan SetorTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 1 Baki 2,645 00

24 130 00 2,775 00Akaun Bekalan Pejabat

Tarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki2004Okt 1 Baki 360 00

Akaun PeralatanTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 1 Baki 47,250 00

2 7,500 00 54,750 00

Akaun Susutnilai TerkumpulTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 1 Baki 22,250 00



50

Akaun Belum BayarTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 1 Baki 13,530 00

2 7,500 00 21,030 0020 720 00 20,310 0024 130 00 20,440 0031 10,590 00 31,030 0031 20,100 00 10,930 00

Akaun ModalTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 1 Baki 72,800 00

Akaun AmbilanTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 1 3,000 00 3,000 00

Akaun JualanTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 31 8,740 00 8,740 00

31 49,900 00 58,640 00Akaun Elaun dan Pulangan Jualan

Tarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki2004Okt 14 500 00 500 00

Akaun Diskaun JualanTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 31 130 00 130 00

Akaun BelianTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 31 10,590 00 10,590 00

31 2,250 00 12,840 00



51

Akaun Elaun dan Pulangan BelianTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 19 90 00 90 00

20 720 00 810 00Akaun Diskaun Belian

Tarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki2004Okt 31 190 00 190 00

Angkutan MasukTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 31 465 00 465 00

Akaun Gaji JurujualTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 31 11,100 00 11,100 00

Akaun Belanja PengiklananTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 22 945 00 945 00

Akaun Belanja Penyelengaraan JualanTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 7 190 00 190 00

Akaun Gaji PengurusTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 31 4,500 00 4,500 00

Akaun Belanja SewaTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 1 2,000 00 2,000 00



52

c) Lejar Subsidiari Akaun Belum TerimaAkaun Owy Co.


7 2,500 00 0 0012 3,500 00 3,500 0014 500 00 3,000 0025 3,000 00 0 00

Akaun Bakar Co.Tarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 1 Baki 7,500 00

9 7,500 00 0 0023 1,950 00 1,950 00

Akaun Jacky Co.Tarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 1 Baki 2,975 00

25 3,290 00 6,265 00

Lejar Subsidiari Akaun Belum BayarAkaun Daud Enterprise


10 3,100 00 0 0018 6,420 00 6,420 0020 720 00 5,700 00

Akaun Frank Co.Tarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 1 Baki 9,500 00 9,500 00

9 9,500 00 0 0024 4,170 00 4,170 0024 130 00 4,300 00

Akaun Rosy Co.Tarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 1 Baki 930 00



53

Akaun Man Co.Tarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2004Okt 2 7,500 00 7,500 00

29 7,500 0 00

Pengesahan lejar bagi urusniaga-urusniaga belian kredit di atas adalah seperti berikut:Pindahcatat ke Lejar Am Pindahcatat Debit ke Lejar Subsidiari Akaun

Belum BayarLejar Am Lejar Subsidiari

Baki Akaun BelumBayar dalam akaunkawalan lejar am(Kredit) RM 10,930

Daud EnterprisFrank Co.Rosy Co.

RM 5,7004,300930

10,930

Pengesahan lejar bagi urusniaga-urusniaga jualan kredit di atas adalah seperti berikut:

Pindahcatat ke Lejar Am Pindahcatat Debit ke Lejar Subsidiari AkaunBelum Terima

Lejar Am Lejar SubsidiariBaki Akaun BelumTerima dalam akaunkawalan lejar am(Debit) RM 8,215

Bakar Co.Jacky Co.

RM 1,9506,2658,215

3.5 PENYEDIAAN IMBANGAN DUGAImbangan Duga adalah jadual dua ruangan yang menunjukkan senarai semua akaun dengan bakidebit atau kredit bagi setiap akaun daripada lejar am. Jumlah semua baki debit mesti sama denganjumlah semua baki kredit.Imbangan duga disediakan untuk mengesahkan keseimbangan jumlah baki debit dan jumlah bakikredit pada akhir sesuatu tempoh perakaunan.



54

Syarikat Amar SyamilImbangan Duga pada 31 Oktober 2004

Debit (RM) Kredit (RM)TunaiAkaun Belum TerimaKenderaanBekalan SetorBekalan PejabatPeralatanSusutnilai terkumpulAkaun Belum BayarModal, AmarAmbilan, AmarJualanElaun dan Pulangan JualanDiskaun JualanBelianElaun dan Pulangan BelianDiskaun BelianAngkutan MasukGaji JurujualBelanja PengiklananGaji PengurusBelanja SewaBelanja Penyelenggaraan Jualan

28,3508,215

35,5002,775360

54,750

3,000500130

12,840

46511,100

9454,5002,000190

22,25010,93072,80058,640

810190

165,620 165,620

3.6 PENYEDIAAN PENYATA KEWANGAN UNTUK PERNIAGAAN PEMBARANGAN3.6.1 Definisi Perniagaan PembaranganFirma pembarangan atau adakalanya dikenali sebagai firma perdagangan merupakan entitiperniagaan yang beroperasi dengan cara membeli barangniaga daripada pihak pembekal danseterusnya menjual semula barangniaga tersebut kepada pengguna. Perniagaan seperti ini padakebiasaannya berbentuk pemborongan (membeli dari pengeluar dan menjual kepada peruncit)atau peruncitan (membeli dari pemborong dan menjualnya kepada pengguna)Barangniaga bagi firma pembarangan lebih dikenali sebagai inventori. Selagi inventori tersebutbelum dijual, ianya akan diklasifikasikan sebagai aset kepada syarikat dan apabila ianya dijual iaakan dikenali sebagai kos barang dijual.

3.6.2 Perbezaan Firma Pembarangan Berbanding Firma Perkhidmatana. Aktiviti Perniagaan

Aktiviti utama firma pembarangan berbanding firma perkhidmatan adalah berbeza. Ianyadapat diringkaskan seperti dibawah.i. Firma Perkhidmataan - Berasaskan kepada perkhidmatan yang diberi.ii. Firma Pembarangan - Berasaskan kepada jualan inventori



55

b. Penyata PendapatanPenyata pendapatan samada bagi firma perkhidmatan atau pembarangan adalahbertujuan untuk mengira untung rugi sesebuah perniagaan. Bagaimanapun kandunganmaklumat penyata pendapatan di antara keduanya mempunyai perbezaan disebabkanaktiviti perniagaannya yang berbeza.Sebagaimana yang telah dibincangkan dalam tajuk sebelum ini, untung bersih bagiperniagaan perkhidmatan ialah hasil perkhidmatan tolak dengan belanja-belanja. Contohpenyata pendapatan bagi perniagaan perkhidmatan adalah seperti berikut :

Firma Perunding Percukaian CekapPenyata Pendapatan

Bagi Tahun Berakhir 31 Disember 2002 Hasil Perkhidmatan RM 600, 000Tolak : Belanja Operasi RM 350,000 Untung Bersih RM 250,000

Penyata pendapatan bagi firma pembarangan berbeza daripada perkhidmatan kerana iamengandungi maklumat berkaitan belian dan jualan inventori. Secara ringkasnya penyatapendapatan bagi firma pembarangan terdiri daripada tiga bahagian utama iaitu hasil jualan, kosbarang dijual dan belanja operasi.Pengukuran untung akan dikelaskan kepada untung kasar dan untung bersih. Contoh penyatapendapatan ringkas bagi firma pembarangan adalah seperti berikut.

Perniagaan Pakaian NilamPenyata Pendapatan

Bagi Tahun Berakhir 31 Disember 2002 Hasil Jualan RM 450,000

Tolak : Kos Barang Dijual RM 150,000 Untung Kasar RM 300,000

Tolak : Belanja Operasi RM 100,000 Untung Bersih RM 200,000

3.6.3 Pengiraan Item-Item Di Dalam Penyata Pendapatan.3.6.3.1 Hasil Jualan Bersih. (Net Sales)Hasil jualan adalah sumber utama hasil bagi perniagaan pembarangan. Dalam mengiktiraf hasiljualan, prinsip pengiktirafan hasil perlu dipatuhi di mana hasil diiktiraf bila inventori berpindahtangan dari penjual kepada pembeli tanpa mengambilkira samada pembeli telah membayarnyaatau belum.

Jualan xxxxTolak: Diskaun Jualan xx

Elaun & Pulangan Jualan xx xxJualan Bersih xxxx



56

3.6.3.2 Kos Barang Dijual (KBDJ) (Cost Of Goods Sold)Kos barang dijual adalah kos inventori yang telah dijual. Pengiraan kos barang dijual berkait rapatdengan harga inventori itu semasa ianya dibeli serta meliputi semua kos-kos yang berkaitansemasa membeli seperti diskaun belian, elaun dan pulangan belian, angkutan masuk dansebagainya.

Elemen-elemen penting dalam pengiraan KBDJ ialah :i. Belian Bersih (Net Purchase)Merujuk kepada jumlah belian setelah ditolak dengan diskaun yang diterima, elaun danpulangan belian inventori.

Belian xxxxTolak : Diskaun Belian xx

Elaun & pulangan Belian xx xxBelian Bersih xxxx

ii. Kos BelianMerujuk kepada jumlah keseluruhan kos yang dilibatkan bagi membeli inventori iaitu hargainventori, kos angkutan, cukai atas belian,upah atas belian dan sebagainya.

Belian bersih xxxxCampur : Angkutan masuk xx

Cukai atas Belian xx xxKos Belian xxxx

iii. Kos Barang Sedia DijualMerujuk kepada jumlah inventori yang dimiliki oleh perniagaan bagi tujuan jualan.

Kos Inventori awal xxxxCampur : Kos Belian xxxx

Kos barang sedia dijual xxxx

iv. Kos Barang Dijual (KBDJ)Dalam perekodan menggunakan sistem inventori berkala, kos inventori yang dijual tidakdirekod. Untuk mengetahui KBDJ kaedah yang digunakan ialah dengan cara membuatpengiraan secara fizikal ke atas baki inventori yang tinggal. Baki yang tinggal ini dikenalisebagai inventori akhir. Dengan menolak baki inventori yang tinggal daripada jumlahinventori yang dimiliki kita akan mengetahui jumlah inventori yang telah dijual atau kitakenali sebagai kos barang dijual.

Kos Barang Sedia Dijual xxxTolak: Inventori akhir xxxx

Kos barang dijual xxxx



57

3.6.3.3 Untung Kasar (Gross Profit)Untung kasar merupakan lebihan jualan bersih berbanding kos barang dijual bagi suatu tempohperakaunan. Rugi kasar pula akan berlaku jika nilai jualan bersih lebih kecil berbanding dengankos barang dijual. Pengiraan untung kasar adalah seperti berikut :

Jualan bersih xxxxTolak : Kos Barang Dijual xx

Untung Kasar xxxx

3.6.3.4 Untung Bersih (Net Income)Untung bersih adalah lebihan untung kasar berbanding dengan jumlah belanja. Belanja terdiridaripada belanja operasi dan belanja bukan operasi.Belanja operasi ialah semua belanja yang berkaitan dengan operasi perniagaan seperti belanjapentadbiran dan belanja jualan. Bagi belanja bukan operasi pula ia merupakan belanja-belanjayang tidak berkait dengan operasi utama perniagaan tetapi perlu ditanggung oleh syarikat. Contohseperti belanja faedah bank, kerugian atas jualan asst dan sebagainya. Sekiranya jumlahperbelanjaan melebihi untung kasar maka perniagaan tersebut akan mengalami kerugian bersih.Pengiraan untung bersih adalah seperti berikut :

Untung Kasar xxxTolak : Belanja Operasi xx

Untung Bersih Operasi xxxxTolak : Belanja Bukan Operasi xx

Untung Bersih xxxx

3.6.4 Penyediaan Penyata KewanganSebelum penyediaan penyata kewangan dilakukan di akhir tempoh perakaunan, pelarasan danpenutupan akaun-akaun nominal dan akaun inventori awal perlu dilakukan terlebih dahulu.Langkah ini pada keseluruhannya adalah hampir sama dengan proses yang dilakukan bagi firmaperkhidmatan.Bagi memudahkan kefahaman bagaimana penyata kewangan dilakukan, dibawah diberi satucontoh maklumat perniagaan firma pembarangan.Contoh :Amar Azam mempunyai sebuah kedai yang menjual barangan elektrik yang bernama PerniagaanElektrik Jaya. Berikut adalah imbangan duga bagi tahun kewangan berakhir pada 31 Disember2005.



58

Perniagaan Elektrik JayaImbangan Duga31 Disember 2005

DebitRM

KreditRM

Tunai 12,000Akaun Belum Terima 8,000Bekalan Pejabat 1,200Inventori pada 1/1/2005 5,000Bangunan Kedai 60,000Susutnilai Terkumpul Bangunan Kedai 18,000Van 35,000Susutnilai Terkumpul Van 7,000Akaun Belum Bayar 13,000Pinjaman Bank 25,000Modal Amar Azam 29,600Ambilan Amar Azam 3,000Jualan 65,000Belian 30,000Elaun dan Pulangan Jualan 1,500Elaun dan Pulangan Belian 2,000Diskaun Jualan 800Diskaun Belian 1,500Angkutan Masuk 1,300Angkutan Keluar 1,100Belanja Utiliti 800Belanja Faedah 300Hasil Faedah 400Belanja Am 1,500

161,500 161,500Maklumat tambahan :1. Inventori pada 31 Disember 2005 adalah RM 6,300

Dikehendaki sediakan :a. Penyata Pendapatan bagi tahun berakhir 31 Disember 2005b. Penyata Ekuiti Pemilik bagi tahun berakhir 31 Disember 2005c. Kunci Kira-kira pada 31 Disember 2005



59

a. Penyediaan Penyata Pendapatan (Preparing Income Statement)Perniagaan Elektrik JayaPenyata Pendapatan

Bagi Tahun Berakhir 31 Disember 2005Jualan 65,000

- Elaun dan Pulangan Jualan 1,500- Diskaun Jualan 800 (2,300)

Jualan Bersih 62,700Tolak : Kos Barang Dijual

Inventori Awal 5,000+ Kos Belian

Belian 30,000- Elaun dan Pulangan Belian (2,000)- Diskaun Belian (1,500)

Belian Bersih 26,500+ Angkutan Masuk 1,300

Kos Belian 27,800Kos Barang Sedia Dijual 32,800

- Inventori Akhir (6,300)Kos Barang Dijual 26,500

Untung Kasar 36,200Tolak : Belanja Operasi

Angkutan Keluar 1,100Belanja Utiliti 800Belanja Am 1,500Jumlah Belanja Operasi (3,400)Untung Bersih Operasi 32,800

Campur: Lain-Lain HasilHasil Faedah 400

Tolak : Lain-Lain BelanjaBelanja Faedah (300)

Untung Bersih 32,900

b. Penyata Ekuiti PemilikPerniagaan Elektrik JayaPenyata Ekuiti Pemilik

Bagi Tahun Berakhir 31 Disember 2005RM RM

Modal pada 1/1/2005 29,600+ Untung Bersih 32,900 62,500- Ambilan (3,000)Modal pada 31/12/2005 59,500



60

c. Kunci Kira-Kira (Balance Sheet)Perniagaan Elektrik Jaya

Kunci Kira-Kira31 Disember 2005

RM RMAset SemasaTunai 12,000Akaun Belum Terima 8,000Bekalan Pejabat 1,200Inventori 6,300Jumlah Aset Semasa 27,500Aset TetapBangunan Kedai 60,000Susutnilai Terkumpul Bangunan Kedai (18,000) 42,000Van 35,000Susutnilai Terkumpul Van (7,000) 28,000Jumlah Aset Tetap 70,000Jumlah Aset 97,500LiabilitiAkaun Belum Bayar 13,000Pinjaman Bank 25,000Jumlah Liabiliti 38,000Ekuiti PemilikModal Akhir 59,500Jumlah Liabiliti & Ekuiti Pemilik 97,500



61

3.7 PELARASAN PADA AKHIR TEMPOH PERAKAUNAN3.7.1 Asas PerakaunanTerdapat dua asas perakaunan yang boleh digunakan dalam mengiktiraf hasil dan belanja iaituasas tunai dan asas akruan.3.7.1.1 Asas TunaiIa merupakan satu sistem yang digunakan untuk merekod maklumat kewangan di mana mengikutasas ini, hasil direkodkan dalam tempoh wang tunai diterima dan belanja direkodkan dalamtempoh wang tunai dibayar. Asas seperti ini diamalkan oleh firma kecil atau firma yang memberiperkhidmatan, contohnya pusat tuisyen dan klinik perubatan.Perlu diingatkan bahawa pengiraan untung rugi berasaskan kepada konsep tunai tidak mematuhiprinsip-prinsip perakaunan diterima umum (GAAP).3.7.1.2 Asas AkruanAsas akruan merupakan kaedah untuk mengenal pasti hasil dan belanja mengikut tempoh tertentu.Mengikut konsep ini, untuk menentukan untung dan rugi bagi sesuatu perakaunan, hasil diiktirafberdasarkan prinsip realisasi manakala belanja diiktiraf mengikut prinsip pemadanan. Ini berertiperniagaan perlu mengambil kira semua hasil yang patut diterima bagi tempoh tertentu dan semuabelanja yang dikenakan bagi tempoh yang sama, walaupun penerimaan dan pembayaran masihbelum dilakukan.3.7.2 Definisi Hasil dan Belanja3.7.2.1 HasilHasil adalah perolehan dari perniagaan yang menambahkan nilai aset melalui penjualan barangatau perkhidmatan. Hasil mestilah diiktiraf dalam tahun kewangan di mana ianya berlaku mengikutprinsip realisasi. Biasanya hasil berlaku dalam dua bentuk iaitu secara tunai atau secara kredit.Terdapat dua jenis hasil :

a. Hasil jualan dan perkhidmatanHasil daripada penjualan barangniaga atau perkhidmatan yang ditawarkan. Ianyamerupakan sumber utama daripada operasi.

b. Hasil-hasil lainHasil dari sumber lain selain daripada jualan barangniaga atau perkhidmatan.Ianya juga dikenali sebagai pendapatan bukan dari operasi. Contohnya: faedahditerima, dividen diperolehi dan sewa diterima.

Hasil direkodkan dalam penyata pendapatan dan merupakan item yang meningkatkan ekuitipemilik.3.7.2.2 BelanjaBelanja ialah kos perkhidmatan atau barang yang digunakan untuk mendapatkan hasil. Kos yangdikeluarkan akan direkod sebagai belanja dalam tahun semasa apabila manfaat daripada kostersebut telah diperolehi. Sebaliknya kos yang memberikan manfaat yang akan diterima padamasa depan tidak dikira sebagai belanja tetapi dianggap sebagai aset.Penggunaan aset tetap akan dianggap sebagai belanja kerana penggunaan itu memberikanmanfaat kepada perniagaan dalam memperolehi hasil. Ia juga dikenali sebagai kos aset yang telahdihapuskira atau kos hangus. Belanja perlu direkodkan mengikut prinsip pemadanan.Belanja boleh dikelaskan kepada :



62

a. Belanja OperasiBelanja operasi ialah belanja yang dilibatkan oleh organisasi untuk menjalankanaktiviti utama perniagaan. Ianya juga dikenali sebagai belanja kendalian. Belanjaini terbahagi kepada belanja pentadbiran dan belanja penjualan.i. Belanja Pentadbiran : Belanja untuk menguruskan sebuah organisasi

secara am. Misalnya gaji pekerja pentadbiran, sewa pejabat, bayaran posdan telefon.

ii. Belanja Penjualan : Belanja untuk menjual atau memasarkan barangniaga atau perkhidmatan. Misalnya gaji jurujual, kos pengiklanan dan kosbarang contoh yang diberi percuma kepada pelanggan.

b. Belanja Bukan OperasiBelanja bukan operasi ialah belanja yang dilibatkan oleh organisasi untukmenjalankan aktiviti yang bukan merupakan aktiviti utama organisasi. Misalnyarugi daripada jualan aset tetap dan belanja faedah atas pinjaman.Dalam penyata pendapatan, belanja ini ditunjukkan selepas untung operasi.

Belanja adalah item yang mengurangkan ekuiti pemilik. Perbezaan hasil dan belanja akanmenghasilkan untung bersih atau rugi bersih.3.7.3 Merekod Hasil dan BelanjaCatatan jurnal untuk merekodkan hasil adalah seperti berikut :a. Hasil diperolehi secara tunai.

Butiran Debit KreditDt. TunaiKt. Akaun Hasil

XXXX

b. Hasil telah diperolehi tetapi bayaran belum diterima.Butiran Debit Kredit

Dt. Akaun Belum TerimaKt. Akaun Hasil

XXXX

Catatan jurnal untuk merekod belanja adalah seperti berikut :Butiran Debit Kredit

Dt. Akaun BelanjaKt. Tunai / Akaun Belum Bayar

XXXX

3.7.4 Belanja Hasil dan Belanja Modal3.7.4.1 Belanja HasilBelanja hasil ialah perbelanjaan yang dilibatkan dalam pengendalian perniagaan harianumpamanya penyelenggaraan aset-aset tetap, belian barang-barang untuk dijual semula, upahdan sebagainya. Belanja hasil akan ditunjukkan dalam penyata pendapatan dalam tempohsemasa.



63

Perekodan dalam jurnal adalah seperti berikut :Butiran Debit Kredit

Dt. Akaun BelanjaKt. Tunai / Akaun Belum Bayar

XXXX

3.7.4.2 Belanja ModalBelanja modal adalah perbelanjaan yang dilibatkan dalam pembelian aset-aset tetap yangdiperlukan untuk kegunaan dalam perniagaan dan bukan untuk dijual semula atau punperbelanjaan yang menambahkan nilai aset-aset tetap. Contoh: kos pembelian kenderaanperniagaan, kos pemasangan mesin baru.Belanja modal bukan sahaja memberikan manfaat dalam tempoh perakaunan semasa tetapi jugauntuk tempoh masa depan.Perekodan dalam jurnal adalah seperti berikut :

Butiran Debit KreditDt. Akaun AsetKt. Tunai / Akaun Belum Bayar

XXXX

Contoh :Kelaskan item-item di bawah kepada belanja hasil dan belanja modal.a) Membeli sebuah van untuk perniagaan (belanja modal)b) Kos petrol untuk van (belanja hasil)c) Kos membaiki van (belanja hasil)d) Memasang lampu tambahan pada van (belanja modal)e) Membeli sebuah mesin (belanja modal)f) Kos elektrik kerana menggunakan mesin (belanja hasil)g) Membelanjakan sejumlah RM 1,500 ke atas mesin di mana RM 1,000 adalah untuk item

yang ditambah kepada mesin dan RM 500 untuk pembaikan mesin. (RM 1,000 belanjamodal dan RM 500 belanja hasil)

h) Kos mengecat dinding bangunan baru (belanja modal)i) Tiga tahun kemudian, bangunan (h) telah dicatkan semula. (belanja hasil)

3.7.5 Pelaporan Hasil dan BelanjaPerekodan hasil dan belanja perlu mematuhi konsep pemadanan hasil dan belanja serta konseprealisasi dan seterusnya ianya juga memenuhi konsep konservatisma. Perbezaan kedua-keduaitem ini menghasilkan keuntungan atau kerugian perniagaan. Sekiranya hasil melebihi daripadabelanja untung bersih akan diperolehi, manakala jika belanja melebihi hasil, perniagaan akanmengalami rugi bersih.Oleh yang demikian, penyata pendapatan perlu disediakan setiap akhir tempoh perakaunan bagimelaporkan semua hasil dan belanja yang diiktiraf dalam tempoh berkenaan.



64

Berikut adalah contoh penyata pendapatan yang menunjukkan item-item hasil dan belanjamengikut kelasnya :

Tati EnterprisePenyata Pendapatan bagi tahun berakhir 31 Disember 2005

RM RM Hasil :Hasil Perkhidmatan 20,000Hasil Komisen 2,805 22,805 Belanja :Belanja Pengiklanan 1,000Belanja Sewa 2,960Belanja Susutnilai Peralatan 4,070Belanja Elektrik & Air 850Belanja Insurans 1,050Belanja Faedah 500 Jumlah Belanja (10,430)Untung Bersih 12,375

3.7.6 Tujuan PelarasanPelarasan diperlukan untuk menunjukkan kesan perakaunan asas akruan dan memastikanketepatan penyata kewangan. Catatan pelarasan hanya perlu dibuat pada akhir tempohperakaunan untuk mengemaskini akaun-akaun hasil, belanja, aset dan liabiliti bagi mengambilkirahasil dan belanja yang masih belum diiktiraf dalam tempoh tersebut.Terdapat sebahagian urusniaga yang tidak selesai pada akhir sesuatu tempoh perakaunan danada juga urusniaga yang tidak direkodkan dalam akaun. Oleh itu pelarasan diperlukan untukmengiktiraf hasil dan belanja yang berlaku dalam tempoh perakaunan yang berkenaan. Di dalampenyata pendapatan, semua hasil dan belanja untuk satu tempoh perakaunan perlu ditunjukkan.Kesan ke atas penyata pendapatan sekiranya catatan pelarasan tidak dibuat ialah untung bersihakan terlebih atau terkurang nyata, manakala kesannya ke atas kunci kira-kira pula ialah aset,liabiliti dan ekuiti pemilik akan terlebih atau terkurang nyata.

3.7.7 Prinsip Realisasi, Pemadanan dan Tempoh PerakaunanAsas akruan melibatkan tiga prinsip perakaunan iaiti prinsip tempoh perakaunan, prinsip realisasidan prinsip pemadanan.3.7.7.1 Prinsip Tempoh PerakaunanPrinsip tempoh perakaunan mengandaikan aktiviti organisasi boleh dibahagikan kepada tempohtertentu seperti sebulan atau setahun. Berdasarkan tempoh tersebut maka untung bersihditentukan. Ini memerlukan hasil dan belanja dikenalpasti untuk tempoh tersebut. Dalam asasakruan, pengiktirafan hasil dan belanja untuk sesuatu tempoh perakaunan perlu mematuhi prinsiprealisasi dan prinsip pemadanan. Ianya diperlukan bagi aktiviti perniagaan yang tidak selesaidalam satu tempoh perakaunan atau melibatkan beberapa tempoh perakaunan.



65

3.7.7.2 Prinsip RealisasiPrinsip realisasi mengkehendaki hasil diiktiraf dalam tempoh ianya diperolehi. Hasil perlu diiktirafapabila barangniaga atau perkhidmatan telah diberikan kepada pelanggan walaupun bayaran atasjualan barangniaga atau perkhidmatan tersebut masih belum diterima.3.7.7.3 Prinsip PemadananPrinsip pemadanan mengkehendaki belanja diiktiraf dalam tempoh yang sama di mana hasil yangberkaitan diperolehi tanpa mengira sama ada tunai sudah dibayar atau belum. Ini bermaksudbelanja hendaklah dipadankan dengan hasil yang diperolehi dalam tempoh tersebut. Pengiktirafanbelanja mengikut prinsip pemadanan merupakan bahagian yang terpenting dalam pelarasan.

3.7.8 Jenis-jenis Catatan PelarasanTerdapat 3 keadaan yang memerlukan catatan pelarasan iaitu prabayar, akruan dan anggaranseperti hutang lapuk dan susutnilai. Keadaan prabayar dan terakru boleh wujud untuk hasil danbelanja.3.7.8.1 Hasil Terdahulu (Hasil Belum Terperoleh) (unearned revenues)Berlaku apabila tunai diterima dalam tempoh perakaunan semasa tetapi perkhidmatan masihbelum diberikan kepada pelanggan. Penerimaan tunai ini tidak dianggap sebagai hasil kepadasyarikat tetapi dianggap sebagai liabiliti sehingga perkhidmatan tersebut diberikan. Hasil terdahulujuga dikenali sebagai hasil tertunda atau hasil belum terperoleh.Contoh:Pada 1 Disember 2005, En. Ali telah menyewakan rumahnya kepada sekumpulan pejabat UITMArau dengan kadar sewa RM 500 sebulan dengan meminta mereka membayar sewa untuk tigabulan pertama. Tempoh perakaunan En. Ali berakhir pada 31 Disember.Catatan jurnal pada 1 Disember 2005:

Tarikh Butiran DebitRM

KreditRM

Dis. 1 Dt. TunaiKt. Hasil Sewa Terdahulu(merekod hasil sewa terdahulu)

1,5001,500

Pada akhir tempoh perakaunan, 31 Disember 2005, catatan pelarasan perlu dibuat untukmenyelaraskan hasil tersebut seperti berikut:Catatan pelarasan pada 31 Dis. adalah seperti berikut:


KreditRM

Dis. 31 Dt. Hasil Sewa TerdahuluKt. Hasil Sewa(merekod pelarasan hasil sewa)

500500

Hasil Sewa TerdahuluTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2005Dis 1 Tunai 1,500 00 1,500 00

31 Hasil Sewa 500 00 1,000 00



66

Hasil SewaTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2005Dis 31 Hasil Sewa Terdahulu 500 00 500 00

3.7.8.2 Hasil Belum Terima (Accured Revenues)Berlaku apabila perkhidmatan telah diberikan tetapi pelanggan masih belum menjelaskanbayarannya. Sewaktu perkhidmatan diberikan hasil telah diperolehi dan boleh diiktiraf tetapi olehkerana tunai belum diterima maka sejenis akaun aset iaitu akaun hasil terakru atau hasil belumterima diwujudkan. Oleh sebab itu pada akhir tempoh perakaunan satu catatan pelarasan perludibuat untuk mengiktiraf hasil tersebut walaupun tunai belum diterima.Contoh: Pada 31 Disember 2005 syarikat telah memberikan khidmat runding cara kepada seorangpelanggan dengan bayaran dikenakan sebanyak RM 500. Sehingga 31 Disember 2005 pelanggantersebut belum menjelaskan bayarannya dan syarikat belum merekodkan urusniaga ini. Tempohperakaunan syarikat berakhir pada 31 Disember 2005.Pada 31 Disember 2001 catatan pelarasan perlu dibuat bagi mengiktiraf hasil tersebut sepertiberikut:Catatan pelarasan pada 31 Dis. adalah seperti berikut:


KreditRM

Dis. 31 Dt. Akaun Belum TerimaKt. Hasil Perkhidmatan(merekod pelarasan hasil perkhidmatan)

500500

Akaun Belum TerimaTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2005Dis 31 Hasil Perkhidmatan 500 00 500 00

Hasil PerkhidmatanTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2005Dis 31 Akaun Belum Terima 500 00 500 00

3.7.8.3 Belanja Prabayar (Prepaid Expenses)Wujud apabila tunai dibayar dalam tempoh perakaunan semasa untuk manfaat yang akandinikmati pada masa hadapan. Pembayaran ini dianggap sebagai aset dan ia merupakan kos bagipenghasilan hasil untuk tempoh akan datang dan dikategorikan juga sebagai kos belum luput. Iaakan diiktiraf sebagai belanja pada tempoh akan datang apabila manfaat daripadanya diperolehi.



67

Contoh:Pada 1 September 2005, syarikat telah membeli polisi insurans bernilai RM 1,200 untukperlindungan selama setahun. Tempoh perakaunan syarikat berakhir pada 31 Disember 2005.Catatan jurnal pada 1 September 2005:


KreditRM

Sept 1 Dt. Insuran PrabayarKt. Tunai(merekod pembelian polisi insuran)

1,2001,200

Catatan jurnal pelarasan pada 31 Disember 2005: Mengambilkira belanja yang perlu diiktiraf untuktempoh tersebut berjumlah RM 400 (RM1,200 x 4/12 bln)Catatan pelarasan pada 31 Dis. adalah seperti berikut:


KreditRM

Dis. 31 Dt. Belanja InsuranKt. Insuran Prabayar(merekod pelarasan belanja insuran)

400400

Insuran PrabayarTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2005Sept 1 Tunai 1,200 00 1,200 00Dis 31 Belanja Sewa 400 00 800 00

Belanja SewaTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2005Dis 31 Insuran Prabayar 400 00 400 00

3.7.8.4 Belanja Terakru (belum bayar) (Accured Revenues)Adalah belanja yang telah berlaku (manafatnya telah diperolehi) tetapi masih belum direkodkankerana bayaran atas belanja tersebut masih belum dijelaskan. Bayaran yang belum dijelaskan ituperlu direkodkan sebagai liabiliti dan pelarasan dibuat untuk mengiktiraf belanja tersebut.Contoh: Pada 1 Julai 2005 syarikat telah membuat pinjaman sebanyak RM 10,000 dengan kadarfaedah 10% setahun. Faedah atas pinjaman akan dibayar pada 31 Jun 2006 semasa pinjamantersebut dijelaskan sepenuhnya.

Catatan jurnal pada 1 Julai 2005:Tarikh Butiran Debit

RMKreditRM

Julai 1 Dt. TunaiKt. Pinjaman(merekod pinjaman dengan kadarfaedah 10% setahun)

10,00010,000



68

Pada 31 Disember 2005, syarikat perlu mengiktiraf belanja faedah atas pinjaman tersebut untuktempoh 6 bulan yang berjumlah RM 500 (RM10,000 x 10% x 6/12)Catatan pelarasan pada 31 Dis.2005 adalah seperti berikut:


KreditRM

Dis. 31 Dt. Belanja faedahKt. Faedah Belum Bayar(merekod pelarasan belanja faedah)

500500

Belanja FaedahTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2005Dis 31 Faedah Belum Bayar 500 00 400 00

Faedah Belum BayarTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2005Dis 31 Belanja Faedah 500 00 500 00

3.7.8.5 Belanja Susutnilai (Depreciation Expense)Susutnilai ialah proses mengagihkan kos aset atas anggaran jangkahayat penggunaannya untukdirekodkan sebagai belanja. (Terdapat beberapa kaedah dalam mengira susutnilai iaitu kaedahgaris lurus, kaedah baki berkurangan, kaedah jumlah angka tahunan dan kaedah unitpengeluaran). Kos aset tetap akan diiktiraf sebagai belanja apabila menfaat daripadanyadiperolehi.Dalam kaedah garis lurus, susutnilai dikira secara sama rata sepanjang anggaran usiaguna asettetap. Pengiraan belanja susutnilai adalah seperti berikut:

Belanja susutnilai = Kos aset - Nilai sisaUsia guna aset

Catatan jurnal pelarasan untuk merekodkan belanja susutnilai adalah seperti berikut:Contoh:Kenderaan yang mempunyai nilai kos RM 80,000 dibeli pada 1 Jan 2005. Anggaran usiagunakenderaan tersebut adalah 10 tahun dan tiada nilai sisa.Catatan jurnal pelarasan bagi pelarasan bagi belanja susutnilai adalah seperti berikut:

Tarikh Butiran Debit Kredit31 Dis. 2005 Dt. Belanja susutnilai

Kt. Susutnilai terkumpul-kenderaanRM 8,000

RM 8,000Akaun susutnilai terkumpul adalah akaun kontra kepada aset tetap dan ia akan ditunjukkansebagai pengurangan kepada aset tersebut di dalam kunci kira-kira. Kedudukan akaun SusutnilaiTerkumpul Kenderaan dalam kunci kira-kira adalah seperti berikut:

Kunci Kira-KiraPada 31 Disember 2005

(sebahagian Kunci Kira-Kira)Aset TetapKenderaan 80,000SNT Kenderaan (8,000)

Nilai bersih 72,000



69

3.7.8.6 Hutang lapuk (bad debt)Apabila syarikat membuat jualan atau perkhidmatan secara kredit, syarikat akan menanggungrisiko atau kerugian akibat dari pelanggan yang tidak menjelaskan hutangnya. Jika sesuatu amaunitu dipastikan tidak akan dapat dipungut, contohnya dalam kes penghutang muflis, maka amauntersebut hendaklah dihapuskira sebaagi hutang lapuk.Akaun Hutang Lapuk hendaklah di debitkan dan Akaun Penghutang di kreditkan.Hutang lapuk merupakan sejenis belanja perniagaan dan perlu dipindahkan ke akaun Untung Rugipada akhir tahun kewangan sebagai belanja tahun kewangan berkenaan.Contoh:Syarikat telah membuat jualan kredit sebanyak RM 20,000. Pada hujung tahun syarikat mendapatiseorang penghutang yang berhutang sebanyak RM 5,000 telah muflis.Catatan pelarasan:

Tarikh Butiran Debit Kredit31 Dis. 2005 Dt. Belanja Hutang Lapuk 5,000

Kt. Penghutang 5,000

i. Peruntukan Hutang Ragu / Lapuk (provision for bad debts)Peruntukan hutang ragu merupakan anggaran hutang yang mungkin akan menjadi lapuk. Biasanyaia dikira berdasarkan satu peratusan daripada jumlah penghutang. Akaun Peruntukan HutangRagu merekodkan anggaran tersebut yang akan dikurangkan daripada penghutang. Maka akaunPeruntukan Hutang Ragu sentiasa mempunyai baki kredit.

Akaun Hutang lapuk hendaklah di debitkan dan Akaun Peruntukan Hutang Ragu di kreditkan.Contoh 1 :Jumlah penghutang Syarikat XYX pada 31 Disember 2003 ialah RM10,000. Adalah dianggarkanbahawa 2 % dari jumlah tersebut akan menjadi lapuk.Catatan pelarasan:

Tarikh Butiran Debit Kredit31 Dis. 2003 Dt. Belanja Hutang Lapuk 200

Kt. Peruntukan hutang Ragu 200 (2% x RM 10,000 = RM 200)

Peruntukan Hutang RaguTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2003Dis 31 Belanja Hutang Lapuk 200 00 200 00

Belanja Hutang LapukTarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki

2003Dis 31 Peruntukan Hutang Ragu 200 00 200 00



70

Contoh 2 : Penambahan PeruntukanJumlah penghutang Syarikat XYX pada hujung tahun 2004 telah naik kepada RM12,000 danperuntukan hutang lapuk dikekalkan pada 2% setahun.


2004Jan 1 Baki 200 00Dis 31 Belanja Hutang Lapuk 40 00 240 00

(2% x RM12,000 = RM 240)Belanja Hutang Lapuk

Tarikh Butiran Ruj Debit Kredit Baki2004Dis 31 Peruntukan Hutang Ragu 40 00 40 00

Contoh 3: Pengurangan PeruntukanJumlah Penghutang Syarikat XYX pada hujung tahun 2005 ialah RM 11,000 dan peruntukanhutang lapuk dikekalkan pada 2% setahun.


2005Jan 1 Baki 240 00Dis 31 Hutang Lapuk Pulih 20 00 220 00

(2% x RM 11,000 = RM 220)Contoh 4Berikut adalah petikan Kunci Kira-kira Syarikat Arora pada 31 Disember 2004.

Kunci Kira-kira Syarikat Arora pada 31 Disember 2004Aset semasa RM RMAkaun Belum Terima 6 000- Peruntukan Hutang Ragu (300) 5 700

Maklumat tambahan:Pada 31 Disember 2005, Imbangan Duga Syarikat Arora menunjukkan jumlah akaun belum terimasebanyak RM 8,500. Maklumat lain yang didapati adalah,a) Seorang penghutangnya diistiharkan muflis dan tidak mampu membayar hutangnya

sebanyak RM 400b) Peruntukan Hutang Ragu pada tahun ini diselaraskan kepada 5% atas Akaun belum

terima.



71

Anda dikehendaki menunjukkan petikan Kunci Kira-kira yang baru dan petikan Penyata UntungRugi bagi tahun 2005.

Jawapan:Petikan Kunci Kira-Kira

Kunci Kira-kira Syarikat Arora pada 31 Disember 5Aset semasa RM RMAkaun belum terima (RM 8,500- RM 400) 8,100- Peruntukan Hutang Ragu *(405) 7 695* 5% x (RM 8,500 RM 400)

Petikan Penyata Untung RugiRM

Belanja hutang lapuk 400Penambahan peruntukan hutang Ragu (RM 405 RM 300) 105

3.8 PEMBETULAN KESILAPANKesilapan semasa mencatat urusniaga di dalam jurnal dan memindah catat ke dalam akaun-akaundi dalam lejar, kadangkala berlaku terutamanya di dalam sistem perakaunan secara manual.Kesilapan mencatat dan memindah catat ini akan menyebabkan akaun-akaun penamat danpenyata kewangan yang disediakan tidak menggambarkan keadaan yang sebenarnya telahberlaku. Oleh itu, setiap rekod perakaunan mestilah disemak dari semasa ke semasa agar semuabentuk kesilapan yang berlaku semasa merekod dapat dikesan dan dibetulkan sebelum akaunpenamat dan penyata kewangan disediakan.Matlamat utama penyediaan imbangan duga adalah untuk mengesan kesilapan di dalam rekodperakaunan. Sekiranya imbangan duga yang disediakan tidak seimbang, jelaslah terdapatkesilapan sama ada di dalam imbangan duga itu sendiri, di dalam lejar atau di dalam jurnal danrekod asal. Kesilapan tersebut hendaklah dicari dan dibetulkan dan imbangan duga terselarasyang baru disediakan. Bagi menjimatkan masa dan tenaga, semakan dan pembetulan secaraberterusan ke atas semua rekod-rekod perakaunan yang dilakukan. Jika tidak, kerja menyemakrekod pada akhir tahun akan menjadi terlalu rumit kerana banyaknya urusniaga yang telahdirekodkan di dalam sistem perakaunan sepanjang tahun berkenaan.Sekiranya semakan keseluruhan rekod perakaunan gagal menemui sebarang bentuk kesilapansedangkan imbangan duga tidak seimbang. Akaun tergantung boleh digunakan buat sementarawaktu untuk mengimbangkan imbangan duga bagi membolehkan penyediaan draf akaun penamat.Sekiranya kesilapan tersebut ditemui, pelarasan perlu dibuat kepada akaun tergantung berkenaandan tidak semua kesilapam dapat dikesan melalui imbangan duga. Kadangkala, imbangan dugaakan seimbang walaupun terdapat kesilapan di dalam rekod perakaunan.



72

3.8.1 Kesilapan yang menjejaskan Imbangan dugaKebiasaannya, kesilapan yang menyebabkan imbangan duga tidak seimbang adalah kesilapansebelah, iaitu kesilapan yang membabitkan hanya salah satu daripada di dalam akaun-akaun yangterlibat seperti:1. Kesilapan mencatat nilai urusniaga

Urusniaga mungkin dicatat dengan nilai yang lain di dalam satu akaun tetapi dengan nilaiyang lain di dalam akaun yang lain.

2. Kesilapan Catatan BerguUrusniaga dicatat di bahagian yang salah di dalam salah satu akaun.

3. Kesilapan Operasi MatematikKesilapan mencampur atau menolak di dalam salah satu atau kedua-dua akaun, ataupundi dalam imbangan duga.

4. Kesilapan Ketinggalan PengeposanUrusniaga telah dicatatpindah dengan betul ke dalam satu akaun tetapi tidak diposkan keakaun yang lain.

5. Kesilapan Penyusunan baki-baki AkaunBaki akaun sepatutnya disenaraikan di sebelah debit telah tersalah senarai kredit atausebaliknya di dalam imbangan duga.

3.8.2 Kesilapan yang tidak menjejaskan Imbangan dugaTerdapat juga kesilapan yang tidak ketara, iaitu imbangan duga seimbang walaupun telah berlakukesilapan mencatat urusniaga di dalam rekod-rekod perakaunan. Kesilapan seperti ini biasanyamelibatkan kesilapan mencatat di dalam kedua-dua akaun yang terlibat atau kesilapan kedua-diabelah.Antara Kesilapan yang menyebabkan imbangan duga seimbang adalah seperti berikut:1. Kesilapan Ketinggalan

Kesilapan ini biasanya satu urusniaga yang tidak langsung dicatat di dalam mana-manarekod kewangan sedangkan dokumen sokongan menunjukkan urusniaga telah berlaku.

2. Kesilapan AkaunAmaun debit dan kredit adalah betul tetapi akaun yang direkod salah tetapi mematuhiprinsip catatan bergu.

3. Kesilapan SeimbangKesilapan bahagian sebit telah diseimbangkan dengan kesilapan bahagian kredit denganamaun yang sama.

4. Kesilapan terbalik catat sepenuhnyaKesilapan ini melibatkan sesuatu urusniaga dicatat dengan terbalik, catatan yangsepatutnya dikredit telah didebitkan dan sebaliknya di dalam kedua-dua akaun yangterlibat.



73

3.8.3 Jurnal PembetulanJika kesilapan pada jurnal hanya dapat dikesan selepas imbangan duga disediakan samadakesalahan menyebabkan imbangan duga seimbang ataupun tidak seimbang, ianya perludiperbetulkan dengan menggunakan catatan jurnal pembetulan yang dilakukan di dalam jurnal am.Pembetulan menggunakan jurnal am ini kemudiannya akan diselaraskan di dalam akaun-akaunyang berkaitan. Setelah semua pembetulan yang ditemui dibetulkan, imbangan duga yang barudisediakan untuk melihat kesan pembetulan tersebut.Bagi kes kesilapan tetapi Imbangan duga adalah seimbang, catatan jurnal pembetulan dapatdilakukan sebagaimana yang ditunjukkan di bawah.Contoh kes 1 : Kesilapan KetinggalanBayaran belanja iklan yang sepatutnya direkod sebagai RM 200 telah tidak direkod.Analisa kes :Di dalam kes ini belanja iklan dan tunai keluar yang sepatutnya direkod telah tidak direkod.Catatan pembetulan

Dt. Belanja iklanKt. Tunai

200200

Contoh kes 2 : Kesilapan SeimbangBayaran belanja iklan yang sepatutnya direkod sebagai RM 252 telah direkod sebagai RM 525.Kesilapan merekod yang dibuat

Dt. Belanja iklanKt. Tunai

525525

Analisa kes :Di dalam kes ini berlaku terlebih catat pada akaun belanja iklan dan akaun tunai keluar sebanyak(RM 525 RM 252) RM 273.Catatan pembetulan yang perlu dibuat adalah seperti berikut:

Dt. TunaiKt. Belanja iklan

273273



74

Contoh kes 3 : Kesilapan Merekod Akaun.Belanja sewa berjumlah RM 400 yang telah pun dibayar telah direkod sebagai belum bayar.Kesilapan merekod yang dibuat

Dt. Belanja sewaKt. Akaun Belum Bayar

400400

Analisa kes :Di dalam kes ini berlaku terlebih catat pada Akaun Belum Bayar sebanyak RM 400 dan tertinggalcatatan bagi akaun tunai keluar sebanyak RM 400Catatan pembetulan yang perlu dibuat adalah seperti berikut :

Dt. Akaun Belum BayarKt. Tunai

400400

Contoh kes 4 : Kesilapan Terbalik CatatanBelanja sewa berjumlah RM 400 yang telah pun dibayar telah direkod sebagai debit tunai dankredit belanja sewa.Kesilapan merekod yang dibuat

Dt. TunaiKt. Belanja Sewa

400400

Analisa kes :Di dalam kes ini catatan yang dibuat adalah terbalik. Catatan terbalik akan memberi kesanberganda kepada amaun yang hendak diperbetulkan.Catatan pembetulan yang perlu dibuat adalah seperti beriku :

Dt. Belanja sewaKt. Tunai

800800

3.9 PENYEDIAAN IMBANGAN DUGA TERSELARASImbangan duga terselaras disediakan selepas catatan pelarasan dibuat dan semua akaun yangterlibat dengan pelarasan telah dikemaskini. Imbangan duga terselaras akan menyenaraikansemua akaun dengan baki yang telah dikemaskini. Jumlah debit dan jumlah kredit imbangan dugaterselaras mestilah seimbang. Imbangan duga terselaras akan dijadikan asas dalam menyediakanpenyata kewangan.



75

Soalan contoh :Perniagaan Yusuf

Imbangan Duga Sebelum PelarasanPada 30 September 2005

RM RMJualan 413,870Belian 250,500Modal, Yusuf 206,200Tunai 27,220Inventori 40,300Bekalan 4,200Kenderaan 76,000Bangunan Pejabat 120,000Tanah 54,000Insurans Prabayar 3,600Ambilan, Yusuf 15,000Diskaun Jualan 6,700Diskaun Belian 14,400Susutnilai Terkumpul Bangunan Pejabat 24,000Susutnilai Terkumpul Kenderaan 7,600Peruntukan Hutang Ragu 850Pulangan Belian 18,100Pulangan Jualan 21,000Akaun Belum Terima 25,600Angkutan Masuk 5,800Belanja Pengangkutan 8,250Akaun Belum Bayar 28,300Nota Belum Bayar 30,000Belanja Gaji 73,850Belanja Utiliti 4,950Belanja Iklan 5,000Belanja Faedah 1,350

743,320 743,320Maklumat Tambahan :(i) Polisi insurans yang diambil adalah untuk tempoh setahun mulai 1 Disember 2004.(ii) Kenderaan disusutnilai atas kaedah garis lurus. Usiaguna kenderaan ini dianggarkan

selama 10 tahun tanpa nilai skrap / bakian.(iii) Bangunan pejabat disusutnilaikan pada kadar 2% setahun ke atas kos.(iv) Belanja utiliti yang direkodkan termasuk bayaran bagi penggunaan elektrik di rumah Encik

Yusuf berjumlah RM 500.(v) Gaji pekerja yang belum dibayar bagi bulan September 2005 berjumlah RM 2,500.(vi) Baki inventori bekalan yang masih belum digunakan bernilai RM 900.(vii) Nota Belum Bayar telah dibuat pada 1 April 2003 dengan sebuah syarikat kewangan di

atas kadar faedah 9%. Nota ini perlu dibayar apabila sampai tempoh matangnya iaitu pada31 Mac 2007. Belanja faedah perlu dibayar setiap 6 bulan iaitu pada 1 Oktober dan 1 April.



76

(viii) Syarikat menganggarkan sebanyak 5% daripada baki Akaun Belum Terima tidak dapatdikutip.

(ix) Pengiraan inventori menunjukkan baki pada 30 September 2005 bernilai RM 48,200.

DIKEHENDAKI :(a) Sediakan catatan pelarasan pada 30 September 2005 berdasarkan maklumat tambahan.(b) Sediakan Imbangan Duga Terselaras pada 30 September 2005Jawapan:Catatan pelarasan dalam jurnal am

Tarikh ButirDebit(RM)

Kredit(RM)

30 Sept. 2005Belanja insurans (RM 3,600 x 10/12) 3,000

Insurans prabayar 3,000Belanja susutnilai kenderaan 7,600 Susut nilai terkumpul kenderaan 7,600(RM 76,000 0) / 10 tahunBelanja susutnilai bangunan (RM 120,000 x 2%) 2,400 Susut nilai terkumpul bangunan pejabat 2,400Ambilan 500 Belanja Utiliti 500Belanja gaji 2,500 Gaji belum bayar 2,500Belanja bekalan (RM 4,200 RM 900) 3,300 Bekalan 3,300Belanja faedah (RM 30,000 x 9% x 6/12) 1,350 Faedah terakru 1,350Belanja hutang lapuk 430 Peruntukan hutang ragu 430(RM 25,600 x 5% = RM 1,280) RM 850



77

Perniagaan YusufImbangan Duga TerselarasPada 30 September 2005

RM RMJualan 413,870Belian 250,500Modal, Yusuf 206,200Tunai 27,220Inventori 40,300Bekalan 900Kenderaan 76,000Bangunan Pejabat 120,000Tanah 54,000Insurans Prabayar 600Ambilan, Yusuf 15,500Diskaun Jualan 6,700Diskaun Belian 14,400Susutnilai Terkumpul Bangunan Pejabat 26,400Susutnilai Terkumpul Kenderaan 15,200Peruntukan Hutang Ragu 1,280Elaun & Pulangan Belian 18,100Elaun & Pulangan Jualan 21,000Akaun Belum Terima 25,600Angkutan Masuk 5,800Belanja Pengangkutan 8,250Akaun Belum Bayar 28,300Nota Belum Bayar 30,000Belanja Gaji 76,350Gaji Belum Bayar 2,500Belanja Utiliti 4,450Belanja Iklan 5,000Belanja Faedah 2,700Faedah Terakru 1,350Belanja Insurans 3,000Belanja Susutnilai Kenderaan 7,600Belanja Susutnilai Bangunan 2,400Belanja Bekalan 3,300Belanja Hutang Lapuk 430

757,600 757,600Pengiraan inventori menunjukkan baki pada 30 September 2005 bernilai RM 48,200.

3.10 PENYEDIAAN PENYATA KEWANGAN SELEPAS PELARASANDaripada imbangan duga terselaras, kita dapat menyediakan penyata kewangan. Untukmemudahkan penyediaan penyata kewangan, lembaran kerja boleh digunakan. Lembaran kerjabukanlah jurnal atau lejar. Ia hanya satu format iaitu suatu jadual yang mempunyai banyakruangan yang digunakan untuk membantu membuat pelarasan dan memudahkan penyediaanpenyata kewangan.Format menyediakan lembaran kerja ditunjukkan seperti di bawah.



78

Rajah 3.10 Format Lembaran KerjaTajukAkaun

ImbanganDuga

Pelarasan Imb. / DugaTerlaras

PenyataPendapatan

LembaranImbangan

Dt Kt Dt Kt Dt Kt Dt Kt Dt Kt

3.10.1 Penyediaan Lembaran KerjaTerdapat 5 langkah utama di dalam menyediakan lembaran kerja. Untuk memudahkan kitamemahami bagaimana menyediakan lembaran kerja kita akan gunakan satu ilustrasi bagiPerniagaan Yusof pada 30 Sept. 2005.Langkah 1Sediakan Imbangan duga dengan memasukkan semua maklumat yang diberi ke dalam ruanganImbangan Duga.Langkah 2Masukkan semua item pelarasan ke bahagian pelarasan di dalam lembaran kerja. Setiappelarasan perlu ditandakan untuk memudahkan proses menjurnal dan memindah catat kelak.Selalunya tanda yang digunakan adalah (a), (b) .. atau (i), (ii),. Jika terdapat mana-manaakaun pelarasan yang belum ada dalam imbangan duga asal, ianya perlu diwujudkan di bawahitem akaun imbangan duga yang asal.Langkah 3Masukkan semua baki-baki terlaras ke bahagian Imbangan duga terlaras di dalam lembaran kerja.Pengiraan baki boleh dibuat dengan mengambil baki dari imbangan duga yang dicampur atau tolakitem pelarasan. Jika kedudukan amaun di bahagian imbangan duga adalah debit maka ia perludicampur jika item pelarasan juga berada di ruangan debit. Tetapi jika item pelarasan beradadiruangan kredit maka ia harus ditolak. Bagi item dimana kedudukan asalnya di bahagian kredit iaperlu dicampur jika item pelarasannya berada pada ruangan kredit dan sebaliknya perlu ditolak jikaitem pelarasannya berada pada ruangan yang bertentangan (debit).Langkah 4Pada peringkat ini anda perlu mengelaskan dulu antara akaun-akaun yang akan dimasukkan kedalam penyata pendapatan dan lembaran imbangan. Di dalam ruangan penyata pendapatanhanya akaun hasil dan belanja yang diambil dari imbangan duga terlaras sahaja yang dimasukkan. Jumlahkan dibahagian debit dan kredit ruangan penyata pendapatan. Jika ruangandebit lebih kecil dari ruangan kredit itu menandakan syarikat memperolehi keuntungan. Jikakeadaan sebaliknya berlaku bermakna syarikat mengalami kerugian. Amaun untung atau rugidiletakkan bagi tujuan mengimbangkan amaun dikedua-dua bahagian debit dan kredit.



79

Langkah 5Masukkan semua baki-baki akaun aset, liabiliti dan ekuiti pemilik yang diambil dari imbangan dugaterlaras ke bahagian ke bahagian lembaran imbangan di dalam lembaran kerja. Perlu diingat selainakaun yang disebutkan di atas akaun ambilan dan akaun untung rugi juga perlu dimasukkankerana kedua-dua item ini akan mempengaruhi jumlah akaun ekuiti pemilik. Jika untung yangdiperolehi maka ianya harus diletakkan diruangan kredit di dalam lembaran imbangan dansebaliknya jika rugi ia harus diletakkan diruangan debit lembaran imbangan. Ini kerana modalmempunyai baki normal kredit dan jika perniagaan untung ia akan meningkatkan modal dan begitujuga sebaliknya.

3.10.2 Penyediaan Penyata KewanganSelepas lembaran kerja dilengkapkan, ruangan penyata pendapatan dan ruangan lembaranimbangan mempunyai data yang diperlukan untuk menyediakan penyata kewangan. Penyatapendapatan disediakan menggunakan data yang diambil dari ruangan penyata pendapatanmanakala lembaran imbangan pula disediakan dengan mengambil data dari ruangan lembaranimbangan.Dengan menggunakan maklumat yang diambil dari Perniagaan Yusof , ditunjukkan penyatakewangan bagi perniagaan tersebut bagi tahun kewangan berakhir pada 30 September 2005.

Perniagaan YusofPenyata Pendapatan

Bagi tahun berakhir 30 September 2005RM RM RM

Jualan- Elaun & Pulangan Jualan- Diskaun JualanJualan bersihtolak : KBDJ :Inventori awal+ Belian- Elaun & Pulangan Belian- Diskaun Belian

Belian Bersih+ Angkutan MasukKos BelianKos Barang Sedia Dijual- Inventori AkhirKOS BARANG DIJUALUntung Kasar- Belanja-belanja :Belanja PengangkutanBelanja GajiBelanja UtilitiBelanja IklanBelanja FaedahBelanja InsuransBelanja Susutnilai KenderaanBelanja Susutnilai BangunanBelanja BekalanBelanja Hutang LapukJumlah Belanja

21,0006,700

250,500(18,100)(14,400)218,000

5,800

413,870(27,700)

40,300

223,800264,100(48,200)

8,25076,3504,4505,0002,7003,0007,6002,4003,300430

386,170

(215,900)170,270

(113,480)Pendapatan Bersih 56,790



80

Perniagaan YusofPenyata Ekuiti Pemilik

Bagi tahun berakhir 30 September 2005RM RM

Modal, Yusof Awal+ Pendapatan Bersih- Ambilan,YusofModal, Yusof Akhir

206,20056,790

262,990(15,500)

247,490

Perniagaan YusofLembaran Imbangan

Pada 30 September 2005RM RM

ASETAset Semasa

TunaiAkaun Belum Terima 25,600- PeruntukanHutang Ragu (1,280)InventoriBekalanInsurans PrabayarJumlah Aset SemasaAset Tetap

TanahKenderaan 76,000- Susutnilai Terkumpul Kenderaan (26,400)Bangunan Pejabat 120,000- Susutnilai Terkumpul Bangunan Pejabat (15,200)

27,22024,32048,200

900600

54,00049,600

104,800

101,240

208,400Jumlah Aset 309,640LIABILITI & EKUITI PEMILIKLiabiliti

Akaun Belum BayarNota Belum BayarGaji Belum BayarFaedah Terakru

Jumlah LiabilitiEkuiti Pemilik

Modal Akhir

28,30030,0002,5001,350

62,150

247,490Jumlah Liabiliti & Ekuiti Pemilik 309,640


Bab3 : Kitaran Perakaunan

81

Perniagaan YusofLembaran Kerja Bagi tahun Berakhir 30 September 2005

I/Duga Pelarasan I/Duga Terlaras P/Pendapatan Kunci Kira-KiraAkaun Debit Kredit Debit Kredit Debit Kredit Debit Kredit Debit Kredit

Tunai 27,220 27,220 27,220Akaun Belum Terima 25,600 25,600 25,600Peruntukan Hutang Ragu 850 (h) 430 1,280 1,280Inventori 40,300 40,300 40,300 48,200 48,200Bekalan 4,200 (f) 3,300 900 900Insurans Prabayar 3,600 (a) 3,000 600 600Tanah 54,000 54,000 54,000Kenderaan 76,000 76,000 76,000Susutnilai Terkumpul Bangunan 24,000 (c) 2,400 26,400 26,400Bangunan Pejabat 120,000 120,000 120,000Susutnilai Terkumpul Kenderaan 7,600 (b) 7,600 15,200 15,200Akaun Belum Bayar 28,300 28,300 28,300Nota Belum Bayar 30,000 30,000 30,000Modal, Yusuf 206,200 206,200 206,200Ambilan 15,000 (d) 500 15,500 15,500Jualan 413,870 413,870 413,870Elaun & Pulangan Jualan 21,000 21,000 21,000Diskaun Jualan 6,700 6,700 6,700Belian 250,500 250,500 250,500Elaun & Pulangan Belian 18,100 18,100 18,100Diskaun Belian 14,400 14,400 14,400Angkutan Masuk 5,800 5,800 5,800Belanja Pengangkutan 8,250 8,250 8,250Belanja Gaji 73,850 (e) 2,500 76,350 76,350Belanja Utiliti 4,950 (d) 500 4,450 4,450Belanja Iklan 5,000 5,000 5,000Belanja Faedah 1,350 (g) 1,350 2,700 2,700

JUMLAH 743,320 743,320Belanja Insurans (a) 3,000 3,000 3,000Belanja Susutnil

Kitaran Perakaunan

Documents

Transcript of Kitaran Perakaunan