3 OOO 0007102O 0 3 -...
24
Transcript of 3 OOO 0007102O 0 3 -...
P E R P U S T A K A A N K U i T T H O
3 OOOO 0 0 0 7 1 0 2 3 0
K O L E J U N I V E R S I T I T E K N O L O G I T U N H U S S I E N O N N
Saya
B O R A N G P E N G E S A H A N S T A T U S T E S I S •
J U D U L : P E M B A N G U N A N C D R O M 1 N T E R A K T I F B A G I M A T A P E L A J A R A N
F 1 S I O L O G 1 P E R U B A T A N DI I C U i T T H O
SESI P E N G A J I A N : 2003/2004
S I T I J U L I A N A B T . L I M A N ( 7 6 0 9 0 3 - 0 8 - 6 0 9 8 ) ( H U R U F B E S A R )
M e n g a k u m c m b e n a r k a n kaj ian kes (PGiYl / Sa r jana / Duklui f a l u r a h ) * ini d i s i m p a n di Pe rpus t akaan Kole j Univers i t i Tekno log i Tun Hussein Onn d e n g a n sya ra t - sya ra t seper t i ber ikut :
1. Ka j i an kes ini ada lah h a k mil ik Kole j Universi t i Tekno log i T u n H u s s e i n O n n . 2. Pe rpus takaan Kole j Univers i t i Teknolog i T u n Husse in Onn d i b e n a r k a n m e m b u a t sa l inan
u n t u k t u juan p e n g a j i a n saha ja . 3. Pe rpus t akaan d ibena rkan m e m b u a t sal inan kaj ian ini sebaga i bahan pe r t uka ran an ta ra
insti tusi penga j i an t inggi . 4. ** S i l a t a n d a k a n ( - J )
S U L I T
T E R H A D
T I D A K T E R H A D
(Mengandung i m a k l u m a t be rda r j ah k e s e l a m a t a n atau kepent ingan Malays ia sepert i y a n g t e r m a k t u b di d a l a m A K T A R A H S I A R A S M 1 1972)
( M e n g a n d u n g i m a k l u m a t T E R H A D y a n g te lah d i t en tukan oleh Organ i sa s i /Badan Penye l id ikan d i j a l a n k a n
Disahkan O leh :
( T & 3 D A T A N G A N P E N U L I S )
A l ama t Tetap:
K M 17, B U K I T B A T U L A U T ,
83200 S E N G G A R A N G .
B A T U P A H A T . J O H O R .
( T A N D A T A N G A N P E N Y E L I A )
PN . Y U S M A R W A T I BT. Y U S O F
N a m a Penyelia
Tarikli : 30 S E P T E M B E R 2003 Tarikh : 3 0 S E P T E M B E R 2003
C A T A T A N : * P o t o n g y a n g t idak be rkenaan ** J ika tes is ini S U L I T dan T E R H A D , sila l a m p i r k a n sura t da r i pada p ihak
be rkuasa /o rgan i sa s i be rkenaan d e n g a n m e n y a t a k a n sekal i s e b a b dan t e m p o h tes is ini per lu d ike l a skan sebagai S U L I T a tau T E R H A D .
• Tes i s d i m a k s u d k a n sebagai tes is bagi I jazah D o k t o r F a l s a f a h dan S a r j a n a seca ra penye l id ikan , a tau disertasi bagi p e n g a j i a n s e c a r a ke r j a kursus dan p e n y e l i d i k a n atau Laporan Pro jek S a r j a n a M u d a ( P S M )
PEMBANGUNAN CD ROM INTERAKTEF BAGI MATA PELAJARAN
FISIOLOGI PERUBATAN DI KUiTTHO
SITI JULIANA BT. LIMAN
Laporan projek ini dikemukan
sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat
penganugerahan Ijazah Saijana Pendidikan Teknik dan Vokasional
Fakulti Teknologi Kejuruteraan
Kolej Universiti Teknologi Tun Hussein Onn
SEPTEMBER, 2003
"Saya/Kamt* akui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan
saya/katm* karya ini adalah memadai dari segi skop dan kualiti untuk tujuan
penganugerahan Ijazah Sarjana Pendidikan Teknik dan Vokasional".
Tandatangan
Nama Penyelia
Tarikh 30 SEPTEMBER 2003
"Saya akui karya ini adalah hasil kerja saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan
yang tiap-tiap satunya telah saya jelaskan sumbernva".
Tandalangan
Nama Penulis : SITI JULIANA BT. LIMAN
Tarikh : 2o SEPTEMBER 2003
iii
Teristimewa buat Mak, Ayah, Abang-abang dan Adik tersayang.
Doa dan restu kalian mengiringi petjuangan dan kejayaanku...
IV
PENGHARGAAN
"DENGAN NAMA ALLAH YANG MAHA PEMURAH LAGI MAHA
PENYAYANG'
Alhamdulillah, bersyukur saya kehadrat Ilahi kerana dengan rahmat dan izin
dari-Nya saya beijaya menyiapkan tesis ini. Selawat dan salam ke atas junjungan
besar Nabi Muhammad SAW, keluarga, sahabat handai serta para pejuang Islam.
Sekalung dan setinggi-tinggi penghargaan saya tujukan buat:
Puan Yusmarwati Yusof selaku penyelia projek 2 dan En. Kamarudin Khalid
selaku penyelia projek 1 yang telah banyak memberikan idea dan pandangan serta
memberi kepercayaan kepada saya untuk menyiapkan projek ini. Terima kasih di
atas segala pengajaran yang diberikan serta kesabaran yang ditunjukkan sepanjang
perlaksanaan projek ini.
Keluarga yang sentiasa mendoakan kejayaan dan dorongan serta rakan
seperjuangan di atas pertolongan dan persefahaman yang telah disumbangkan
sepanjang usaha saya untuk menyiapkan tesis ini. Semoga kalian beijaya dan
dilindungi Allah. IsyaAllah.
Wassalam
Y
ABSTRAK
P e m b a n g u n a n p e r i s i a n p e n g a j a r a n d a n p e m b e l a j a r a n b e r k o m p u t e r m e r u p a k a n
e r a b a r u d a l a m p e n y e d i a a n b a h a n p e n g a j a r a n b a g i s e s u a t u m a t a p e l a j a r a n . K a j i a n
p e m b a n g u n a n C D R O M i n t e r a k t i f i n i a d a l a h u n t u k m e n i l a i d a n m e n g u j i k e b o l e h a n
s e r t a k e u p a y a a n d i d a l a m m e m b a n g u n k a n s e s e b u a h p e r i s i a n m u l t i m e d i a i n t e r a k t i f
b a g i m a t a p e l a j a r a n F i s i o l o g i P e r u b a t a n k h u s u s u n t u k p e l a j a r I j a z a h S a i j a n a M u d a
K e j u r u t e r a a n E l e k t r i k ( E l e k t r o n i k P e r u b a t a n ) ses i 2 0 0 2 / 2 0 0 3 K U i T T H O . K a j i a n i n i
m e l i p u t i r e k a b e n t u k p e r i s i a n , i s i k a n d u n g a n / m a k l u m a t d a n s a m b u t a n s e r t a
p e n e r i m a a n p e n g g u n a a n C D R O M i n t e r a k t i f i n i . M e t a d o l o g i k a j i a n i n i b e r d a s a r k a n
s o a l s e l i d i k y a n g d i e d a r k a n k e p a d a 2 0 o r a n g p e l a j a r y a n g t e l a h m e n g a m b i l m a t a
p e l a j a r a n i n i . P e n g a n a l i s i s a n d a t a m e n g g u n a k a n p e r i s i a n S P S S v e r s i 1 1 . 0 d a n
d a p a t a n k a j i a n d i a n a l i s i s d e n g a n p e r a t u s a n , s k o r m i n d a n s i s i h a n p i a w a i . H a s i l
d a p a t a n k a j i a n m e r u j u k k e p a d a a n a l i s i s d a t a d i d a p a t i , C D R O M i n t e r a k t i f i n i d a p a t
d i t e r i m a o l e h p e l a j a r d a r i s e g i r e k a b e n t u k , i s i k a n d u n g a n d a n p e n g g u n a a n d i d a l a m
p r o s e s p e n g a j a r a n d a n p e m b e l a j a r a n . D i h a r a p C D R O M i n t e r a k t i f i n i b o l e h d i j a d i k a n
s e b a g a i s a t u a l t e n a t i f b a r u d a l a m m e n i n g k a t k a n p r o s e s p e n g a j a r a n d a n p e m b e l a j a r a n
s e r t a m e n d e d a h k a n p e l a j a r t e r h a d a p p e n g g u n a a n k o m p u t e r d a n t e k n o l o g i m a k l u m a t .
VI
ABSTRACT
T h e d e v e l o p m e n t o f t e a c h i n g a n d l e a r n i n g c o m p u t e r s o f t w a r e is a n e w e ra i n
p r e p a r a t i o n a t e a c h i n g a i d f o r a s u b j e c t . R e s e a r c h d e v e l o p m e n t o f t h i s i n t e r a c t i v e C D
R O M is t o assess a n d tes t t h e a b i l i t y a n d t h e i r e f f o r t i n i n t e r a c t i v e m u l t i m e d i a
d e v e l o p m e n t f o r M e d i c a l P h y s i o l o g y s u b j e c t e s p e c i a l l y f o r B a c h e l o r E l e c t r i c a l
E n g i n e e r i n g ( M e d i c a l E l e c t r o n i c ) s t u d e n t ' s sess ion 2 0 0 2 / 2 0 0 3 K U i T T H O . T h i s
r e s e a r c h i n v o l v e s s o f t w a r e d e s i g n , c o n t e n t / i n f o r m a t i o n a n d a c c e p t a n c e o f a n
i n t e r a c t i v e C D R O M a p p l i c a t i o n . T h e m e t h o d o l o g y o f t h i s r e s e a r c h b a s e d o n
q u e s t i o n n a i r e s g i v e n t o 2 0 s t u d e n t s t h a t h a v e b e e n s t u d y t h i s s u b j e c t . T h e d a t a
o b t a i n e d w e r e a n a l y z e d b y u s i n g S P S S v e r s i o n 11.0 t o ge t t h e i n t e r p r e t a t i o n o n
p e r c e n t a g e , m e a n s c o r e a n d s t a n d a r d d e v i a t i o n . R e s e a r c h f i n d i n g r e f e r t o d a t a
a n a l y s i s t h a t o b t a i n e d , s t u d e n t w a s a c c e p t e d t h i s i n t e r a c t i v e C D R O M f r o m d e s i g n
p a r t , c o n t e n t a n d a p p l i c a t i o n i n t e a c h i n g a n d l e a r n i n g p r o c e s s . H o p e t h i s i n t e r a c t i v e
C D R O M is a b l e t o be a n e w a l t e r n a t i v e i n i n c r e a s i n g t e a c h i n g a n d l e a r n i n g p r o c e s s
a n d a l s o t o e x p o s e s t u d e n t t o t h e c o m p u t e r a p p l i c a t i o n a n d i n f o r m a t i o n t e c h n o l o g y .
viii
K A N D U N G A N
B A B P E R K A R A M U K A S U R A T
P E N G E S A H A N S T A T U S T E S I S
P E N G E S A H A N P E N Y E L I A
H A L A M A N D A N J U D U L i
H A L A M A N P E N G A K U A N i i
H A L A M A N D E D I K A S I i i i
H A L A M A N P E N G H A R G A A N i v
A B S T R A K v
A B S T R A C T v i
H A L A M A N K A N D U N G A N v i i
H A L A M A N S E N A R A I J A D U A L x i i
H A L A M A N S E N A R A I R A J A H x i i i
H A L A M A N S E N A R A I L A M P I R A N x i v
viii
B A B I P E N G E N A L A N
1.0 P e n d a h u l u a n 1
1.1 L a t a r b e l a k a n g M a s a l a h 3
1 .2 P e r n y a t a a n M a s a l a h 6
1 .3 M a t l a m a t K a j i a n 7
1 .4 O b j e k t i f K a j i a n 8
1 .5 P e r s o a l a n K a j i a n 8
1 .6 B a t a s a n K a j i a n / S k o p K a j i a n 9
1 .7 K e p e n t i n g a n K a j i a n 9
1 . 8 K e r a n g k a K e i j a 1 0
1 . 9 D e f i n i s i I s t i l a h 1 2
BAB II S O R O T A N PENULISAN
2 . 1 P e n d a h u l u a n 13
2 . 2 P r o s e s P e m b e l a j a r a n 14
2 . 3 T e o r i P e m b e l a j a r a n 1 5
2 . 4 P e m b e l a j a r a n B e r k e s a n 16
2 . 5 P e m b e l a j a r a n I n t e r a k t i f 1 7
2 . 6 P e n g g u n a a n K o m p u t e r D a l a m P e n d i d i k a n 1 8
2 . 7 P e r i s i a n K o m p u t e r D a l a m P e n d i d i k a n 1 9
2 . 8 M e r e k a b e n t u k P e r i s i s a n K h u s u s 2 1
( C D - R O M I n t e r a k t i f )
2 . 9 C D R O M 2 4
2 . 1 0 K a j i a n T e r d a h u l u 2 4
B A B III P R O S E D U R D A N M E T A D O L O G I K A J I A N
3 . 0 P e n d a h u l u a n
3 . 1 P o p u l a s i K a j i a n
3 . 2 S a m p e l K a j i a n
26
26
2 7
IX
3 . 3 I n s t r u m e n K a j i a n 2 7
3 . 4 P e n g u m p u l a n d a n P e n g e l o l a a n D a t a 2 9
3 . 5 K a e d a h P e n y e l i d i k a n 2 9
3 . 6 K a j i a n R i n t i s 3 1
3 . 7 K a e d a h P e n g a n a l i s i s a n 3 2
3 . 8 J a n g k a a n M a s a K a j i a n 3 3
BAB IV REKABENTUK DAN PENILAIAN PRODUK
4 . 0 P e n d a h u l u a n 3 5
4 . 1 O b j e k t i f P e n g a j a r a n 3 5
4 . 2 K u m p u l a n S a s a r a n 3 6
4 . 3 M e t o d o l o g i P e m b a n g u n a n K a j i a n 3 6
4 . 4 I s i K a n d u n g a n 3 8
4 . 5 R e k a b e n t u k A m p e r i s i a n 4 1
4 . 5 . 1 S t r u k t u r P e r i s i a n 4 1
4 . 5 . 2 T e k s 4 2
4 . 5 . 3 W a r n a 4 2
4 . 6 K e p e r l u a n P e r k a k a s a n 4 2
4 . 7 P e r i s i a n 4 3
4 . 8 A l a t P e n g a r a n g a n 4 4
4 . 9 S t r u k t u r O r g a n i s a s i K a n d u n g a n 4 5
BAB V ANALSIS DATA
5 . 0 P e n d a h u l u a n 4 7
5 . 1 B a h a g i a n A - D e m o g r a f i 4 8
5 . 1 . 1 A n a l i s i s J a n t i n a P e l a j a r 4 9
5 . 1 . 2 A n a l i s i s B a n g s a P e l a j a r 5 0
5 . 1 . 3 A n a l i s i s U m u r P e l a j a r 5 1
X
5 . 1 . 4 A n a l i s i s P e n g g u n a a n C D R O M
I n t e r a k t i f 5 2
5 . 2 B a h a g i a n B - P e n i l a i a n T e r h a d a p R e k a b e n t u k
P e r i s i a n 5 3
5 . 3 B a h a g i a n C - P e n i l a i a n T e r h a d a p I s i
K a n d u n g a n / M a k l u m a t P e r i s i a n 5 4
5 . 4 B a h a g i a n D - P e n i l a i a n T e r h a d a p P e n e r i m a a n
d a n S a m b u t a n 5 6
5 . 5 B a h a g i a n S o a l a n U m u m 5 8
BAB VI PERBINCANGAN, RUMUSAN DAN CADANGAN
6 . 0 P e n d a h u l u a n 6 0
6 . 1 P e r b i n c a n g a n 6 0
6 . 1 . 1 P e r s o a l a n K a j i a n 1 6 2
6 . 1 . 2 P e r s o a l a n K a j i a n 2 6 3
6 . 1 . 3 P e r s o a l a n K a j i a n 3 6 4
6 . 1 . 4 K e l e b i h a n d a n K e l e m a h a n C D R O M
I n t e r a k t i f 6 4
6 . 4 . 1 . 1 K e l e b i h a n C D R O M
I n t e r a k t i f 6 5
6 . 4 . 1 . 2 K e l e m a h a n C D R O M
i n t e r a k t i f 6 6
6 . 2 R u m u s a n 6 7
6 . 3 C a d a n g a n 6 9
6 . 4 K e s i m p u l a n 7 0
RUJUKAN 71
LAMPIRAN 7 4
SENARAI JADUAL
NO.JADUAL TAJUK
3.1
3.2
3.3
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
5.6
5.7
5.8
6.1
Format Skala Likert
Penilaian Kebolehpercayaan, a
Tafsiran Statistik Deskriptif
Analisis Jantina Pelajar
Analisis Bangsa Pelajar
Analisisi Umur Pelajar
Analisis Penggunaan CD ROM lnteraktif
Penilaian Terhadap Rekabentuk Perisian
Penilaian Terhadap lsi Kandungan Peri sian
Penilaian terhadap Penerimaan dan Sambutan
Antara Komen Dan Cadangan
Hasil Dapatan Kajian (Min Keseluruhan)
Xl
MUKASURAT
28
32
33
49
50
51
52
53
55
57
59
61
XII
SENARAI RAJAH
NO. RAJAH TAJUK MUKA SURAT
1.1 C a r t a A l i r P e r l a k s a n a a n K e s e l u r u h a n P r o j e k 11
2 . 1 A l i r a n K e i j a B e r d a s a r k a n M o d e l A D D I E 2 2
4 . 1 M e n u U t a m a D a l a m C D R O M I n t e r a k t i f 3 8
4 . 2 S u b I s i P e l a j a r a n D a l a m C D R O M i n t e r a k t i f 4 0
Xlll
SENARAI LAMPIRAN
LAMPIRAN TAJIJK MUKA SURAT
A ( i ) B o r a n g S o a l S e l i d i k 7 4
A ( i i ) C a r t a A l i r a n S t r u k t u r K a n d u n g a n 7 8
B ( i ) K e p u t u s a n K a j i a n R i n t i s 7 9
B ( i i ) P a p a r a n C D R O M I n t e r a k t i f F i s i o l o g i P e r u b a t a n 8 2
C ( i ) K e p u t u s a n A n a l i s i s B a h a g i a n A 9 5
C ( i i ) K e p u t u s a n A n a l i s i s B a h a g i a n B 9 7
C ( i i i ) K e p u t u s a n A n a l i s i s B a h a g i a n C 1 0 2
C ( i v ) K e p u t u s a n A n a l i s i s B a h a g i a n D 1 0 8
BAB 1
PENGENALAN
1.0 Pendahuluan
P e m b a n g u n a n e r a t e k n o l o g i m a s a k i n i t e l a h m e m b e r i k a n p e r u b a h a n
p a r a d i g m a k e p a d a p e l b a g a i s e k t o r d i n e g a r a k i t a . T e k n o l o g i i n f o r m a s i d a l a m p r o s e s
p e n g u m p u l a n s e r t a p e n y e b a r a n m a k l u m a t j u g a s e m a k i n b e r l e l u a s a . I n i d i s e b a b k a n
o l e h p e r k e m b a n g a n p e m b a n g u n a n p e r k a k a s a n d a n p e r i s i a n d i d a l a m t e k n o l o g i
i n f o r m a s i i t u s e n d i r i . P e n d i d i k a n m e r u p a k a n s a t u b i d a n g y a n g m e m a i n k a n p e r a n a n
y a n g p e n t i n g s e l a r a s d e n g a n p e r k e m b a n g a n t e k n o l o g i i n i . W a l a u p u n s e t i a p d e k a d
k i t a d i p e r k e n a l k a n d e n g a n s i s t e m b a r u d i d a l a m k a e d a h p e n g a j a r a n d a n
p e m b e l a j a r a n , p e r k e m b a n g a n t e k n o l o g i i n i j u g a s e c a r a t i d a k l a n s u n g m e r e a l i s a s i k a n
p e l b a g a i p r o j e k d e n g a n m e l i b a t k a n p e n g g u n a a n m e d i a i n i d i k a l a n g a n p a r a p e n d i d i k .
P e n d i d i k a n a d a l a h k u n c i y a n g m e m b u k a e r a b a r u k e p a d a s e s e b u a h n e g a r a
t e r u t a m a d a l a m z a m a n I e d a k a n t e k n o l o g i m a k l u m a t . M a s y a r a k a t y a n g b e r k u a l i t i
h a n y a d a p a t d i l a h i r k a n m e l a l u i s i s t e m p e n d i d i k a n y a n g b e r t a r a f d u n i a s e r t a m a m p u
m e n g h a s i l k a n p r o d u k y a n g b e r m u t u u n t u k n e g a r a . B a g i m e r e a l i s a s i k a n m a t l a m a t i n i ,
K e m e n t e r i a n P e n d i d i k a n M a l a y s i a t e l a h b e r u s a h a s e c a r a b e r t e r u s a n s e j a k d a h u l u l a g i
u n t u k m e n c a p a i m a t l a m a t F a l s a f a h P e n d i d i k a n N e g a r a . U s a h a - u s a h a i n i j e l a s
2
d i p e r l i h a t k a n m e l a l u i p e n g g u b a l a n d a s a r - d a s a r p e n d i d i k a n b a g i d i s e s u a i k a n d e n g a n
k e a d a a n s e m a s a .
T e k n o l o g i m u l t i m e d i a s e j a k k e b e l a k a n g a n i n i m e n j a d i s a l a h s a t u b a h a n
p e n y e l i d i k a n y a n g m e n a r i k d i d a l a m b i d a n g p e n d i d i k a n . T e k n o l o g i i n i b a r u
d i p e r k e n a l k a n p a d a a w a l t a h u n 1 9 9 0 - a n . P e k e m b a n g a n t e k n o l o g i m u l t i m e d i a i n i
p a d a a w a l n y a b e r m u l a d e n g a n p e n y e b a r a n C D - R O M p a d a t a h u n 1 9 8 0 - a n y a n g
m e n g a n d u n g i m u z i k d a n p a n g k a l a n d a t a u n t u k k e p e r l u a n p e n y i m p a n a n d a n
p e n y e b a r a n m a k l u m a t . P e n d i d i k a n y a n g b e r k o n s e p k a n t e k n o l o g i m u l t i m e d i a a t a u
d e n g a n k a t a l a i n , p e n d i d i k a n b e r b a n t u k o m p u t e r ( P B K ) i n i t e l a h d i j a l a n k a n o l e h
s e k o l a h - s e k o l a h b e s t a r i d e n g a n a d a n y a p e m b a n g u n a n p e r i s i a n m u l t i m e d i a i n t e r a k t i f .
P e n d i d i k a n b e r b a n t u k o m p u t e r m e n y o k o n g p e m b e l a j a r a n k e n d i r i d e n g a n
m a k l u m b a l a s y a n g c e p a t . P e n g g u n a a n k o m p u t e r d a l a m p e n g a j a r a n d a n
p e m b e l a j a r a n d a p a t m e m e n u h i k e b o l e h a n d a n k e p e r l u a n p e m b e l a j a r a n i n d i v i d u .
S e s e o r a n g p e l a j a r b o l e h m e n j a l a n i p r o s e s p e m b e l a j a r a n m a s i n g - m a s i n g d e n g a n
k a d a r y a n g c e p a t , d e n g a n i n i i a d a p a t m e n y e l a m a t k a n m a s a p e m b e l a j a r a n m e r e k a .
B e r b a n d i n g d e n g a n p e n g a j a r a n s e c a r a b i a s a d a l a m b i l i k d a i j a h . P e m b e l a j a r a n
m e n g g u n a k a n k o m p u t e r d a p a t m e m b e r i k a n t i n d a k b a l a s s e r t a m e r t a k e p a d a p a r a
p e l a j a r , d e n g a n i n i s e c a r a t i d a k l a n g s u n g i a d a p a t m e m b e r i k a n k e s a n p e n e g u h a n y a n g
s a n g a t p o s i t i f .
P r o g r a m m u l t i m e d i a m e m p u n y a i k e l e b i h a n d a r i s e g i a t r i b u t m e d i a
b e r b a n d i n g d e n g a n m e d i a y a n g l a i n . I a m e m p u n y a i t e k s , g r a f i k , b u n y i , v i s u a l ,
a n i m a s i , w a r n a d a n t i n d a k b a l a s . K e s e m u a i n i b o l e h d i p r o g r a m k a n d a l a m s a t u
p e r i s i a n m u l t i m e d i a . K e i n t e r a k t i f a n m e m b o l e h k a n p e m b e l a j a r a n d a p a t d i j a l a n k a n
s e c a r a m e n y e l u r u h s e r t a d e n g a n k a w a l a n k e n d i r i . P e n g g u n a a n m u l t i m e d i a
m e n g g a l a k k a n p e l a j a r m e n g g u n a d a n m e m b i n a p e n g e t a h u a n b a r u s e r t a
m e m p e r l u a s k a n c a p a i a n k e p a d a s u m b e r y a n g p e l b a g a i . I n i m e n j a d i k a n p e l a j a r l e b i h
k r e a t i f d a n i n o v a t i f d a r i s e g i p e m i k i r a n . P e n g g u n a a n t e k n o l o g i m u l t i m e d i a
t e r u t a m a n y a p e n g g u n a a n C D R O M i n t e r a k t i f d i d a l a m p r o s e s p e n g a j a r a n d a n
p e m b e l a j a r a n m e r u p a k a n a l t e r n a t i f y a n g t e p a t s a a t i n i k e r a n a i a d a p a t m e n y e n t u h
s e l u r u h m e d i a y a n g d i p e r l u k a n d i d a l a m p e n d i d i k a n m e l a l u i s a t u p e m b a n g u n a n
p e r i s i a n .
3
P e n g g u n a a n m u l t i m e d i a a k a n m e m b a w a s u a t u p e r u b a h a n k e p a d a s i s t e m
p e n d i d i k a n d i m a s a a k a n d a t a n g . P e r u b a h a n i n i p e r l u u n t u k m e l i h a t s u a t u p e r u b a h a n
b u d a y a d a n a m a l a n - a m a l a n y a n g b i a s a d i l a k s a n a k a n d i s e k o l a h - s e k o l a h r e n d a h d a n
m e n e n g a h y a n g b e r a s a s k a n p e m b e l a j a r a n m e l a l u i i n g a t a n y a n g m e r a n s a n g
p e m i k i r a n , k r e a t i v i t i , m e m e n u h i k e p e r l u a n i n d i v i d u d a n g a y a p e m b e l a j a r a n s e r t a
s e r t a m u d a h d i n i k a m a t i o l e h s e m u a p e l a j a r .
1.1 Latar Belakang Masalah
D i z a m a n t e k n o l o g i m a k l u m a t k i n i , p e l a j a r b u k a n s a h a j a p e r l u
b e r p e n g e t a h u a n d a l a m b i d a n g y a n g d i p e l a j a r i , t e t a p i m e r e k a j u g a p e r l u m a m p u n y a i
p e n g e t a h u a n d i d a l a m t e k n o l o g i m a k l u m a t b a g i m e m p e r t i n g k a t k a n k e m a h i r a n d a n
j u g a p e g e t a h u a n m e r e k a . D a l a m a b a d k e - 2 1 i n i , p e l a j a r m u n g k i n d i j a n g k a k a n a k a n
m e m p u n y a i p e l b a g a i k e m a h i r a n b a g i m e n g h a d a p i p e l b a g a i j e n i s p e k e i j a a n d a l a m
p a s a r a n . G u r u s e b a g a i s e o r a n g p e n d i d i k j u g a t i d a k b e r k e c u a l i d a r i p a d a a r u s
p e m b a n g u n a n i n i . M a l a h a n m e r e k a p e r l u m e n g u a s a i t e k n o l o g i i n i b a g i m e m b a n t u
d a l a m p r o s e s p e n g a j a r a n d a n p e m b e l a j a r a n y a n g k i a n b a n y a k d i g u n a k a n t e r u t a m a
s e k a l i b e r b e n t u k m u l t i m e d i a s e p e r t i C D - R O M p e n d i d i k a n , s i d a n g v i d e o , p e n d i d i k a n
j a r a k j a u h d a n s e b a g a i n y a .
P e r k e m b a n g a n y a n g p e s a t d a l a m p e n g g u n a a n k o m p u t e r s e b a g a i a l a t b a n t u
m e n g a j a r d a l a m s i s t e m p e n d i d i k a n t e l a h d a p a t m e n g g a n t i k a n p e n g a j a r a n t r a d i s i
s e p e r t i k a e d a h l i s a n , t u l i s a n d a n m e d i a l a i n s e p e r t i t e l e v i s y e n , t a y a n g a n v i d e o d a n
s e b a g a i n y a . P e n d e k a t a n p e n g a j a r a n t r a d i s i y a n g b e r a s a s k a n " c h a l k & t a l k " t i d a k
b e r a p a m e n a r i k m i n a t a t a u m e r a n g s a n g p r o s e s p e m b e l a j a r a n k e r a n a t i d a k m e l i b a t k a n
k e s e m u a d e r i a p e l a j a r . D a l a m k o n t e k s p e n d i d i k a n f o r m a l , k o n s e p p e n g a j a r a n b o l e h
d i h u r a i k a n s e b a g a i s e s u a t u p r o s e s p e n y e b a r a n i l m u a t a u k e m a h i r a n s u p a y a d a p a t
d i p e l a j a r i d a n d i k u a s a i o l e h m u r i d - m u r i d d e n g a n b e r k e s a n ( M o k , 1 9 9 8 ) . P r o s e s
p e m b e l a j a r a n p u l a b e r m u l a d a r i p a d a p e n e r i m a a n r a n g s a n g a n m e l a l u i d e r i a m a n u s i a ,
4
d i i k u t i d e n g a n p e m b e n t u k a n k o n s e p d a n d i a k h i r i d e n g a n p e r u b a h a n t i n g k a h l a k u k e
t a h a p y a n g l e b i h t i n g g i ( M o k , 1 9 9 8 ) .
K a e d a h p e n y a m p a i a n s e s u a t u p e l a j a r a n h a r u s d i u b a h s u a i d a r i p a d a p e n d e k a t a n
t r a d i s i k e p a d a p e n d e k a t a n p e n e r o k a a n d a n p e n e m u a n k e n d i r i m e n e r u s i p e r i s i a n
m u l t i m e d i a i n t e r a k t i f y a n g m e l i b a t k a n p e l a j a r s e c a r a a k t i f d a l a m p r o s e s p e n g a j a r a n
d a n p e m b e l a j a r a n . P e r i s i a n m u l t i m e d i a b e r d a s a r k a n k u r i k u l u m t e m p a t a n t e r u t a m a
s e k a l i d a l a m m a t a p e l a j a r a n F i s i o l o g i P e r u b a t a n a m a t b e r k u r a n g a n d a n f a k t o r
k e k u r a n g a n i n i a k a n d a p a t d i a t a s i d e n g a n p e n g g u n a a n m u l t i m e d i a i n t e r a k t i f y a n g
d i r e k a b e n t u k m e n g i k u t p e r a n c a n g a n y a n g t e l i t i d a n s i s t e m a t i k s e r t a m e n e p a t i
k u r i k u l u m t e m p a t a n .
D i d a l a m b i d a n g s a i n s , a d a l a h p e n t i n g u n t u k m e m a h a m i s e c a r a m e n d a l a m
p r i n s i p d a n h u k u m - h u k u m d i d a l a m u s a h a m e n e r a n g k a n s e s u a t u f e n o m e n a y a n g
b e r l a k u . N a m u n , p e r k a r a i n i s e o l a h - o l a h n y a t e l a h d i a b a i k a n . C o r a k p e n d i d i k a n h a r i
i n i m e n g g a n g a p p e l a j a r p e r l u d i i s i s e b a n y a k m u n g k i n k o n s e p , t e o r i d a n p r i n s i p y a n g
b e r h u b u n g d e n g a n s e s u a t u m a t a p e l a j a r a n t a n p a m e n g e t a h u i s a m a a d a p e l a j a r
m e m a h a m i a p a y a n g t e l a h d i p e l a j a r i . P e n g e t a h u a n s e d i a a d a p a d a p e l a j a r k a d a n g -
k a l a t i d a k d i b e r i p e r h a t i a n y a n g s e w a j a m y a o l e h s e b i l a n g a n p e n d i d i k . A d a p e n d a p a t
m e n g a t a k a n , p e l a j a r a k a n m e m b i n a k o n s e p s a i n s b e r d a s a r k a n p e n g e t a h u a n s e d i a a d a .
N a m u n , p e l a j a r a k a n m e n g h a d a p i m a s a l a h m e m a h a m i s e s u a t u k o n s e p d a n p r i n s i p
a s a s s a i n s s e k i r a n y a i a b e r t e n t a n g a n d e n g a n p e n g e t a h u a n s e d i a a d a . K o n s e p a l t e m a t i f
y a n g t e r b i n a a k a n m e n i m b u l k a n k e s a l a h f a h a m a n k o n s e p .
S e b a g a i m a n a y a n g d i k e t a h u i , F i s i o l o g i P e r u b a t a n b e r h u b u n g k a i t d e n g a n
m a t a p e l a j a r a n s a i n s y a n g m e m p u n y a i b a n y a k t o p i k d a n s u k a r u n t u k d i i n g a t i d a n
d i f a h a m i o l e h p e l a j a r s e c a r a l i s a n . M a k a u n t u k m e m u d a h k a n p e n e r i m a a n p e l a j a r ,
k a e d a h p e n g a j a r a n d a n p e m b e l a j a n m a t a p e l a j a r a n i n i h a r u s d i u b a h s u a i d a r i p a d a
p e n d e k a t a n t r a d i s i o n a l k e p a d a p e n d e k a t a n p e n e r o k a a n d a n p e n e m u a n k e n d i r i
m e n e r u s i p e r i s i a n m u l t i m e d i a i n t e r a k t i f y a n g m e l i b a t k a n p e l a j a r s e c a r a a k t i f d a l a m
p r o s e s p e n g a j a r a n d a n p e m b e l a j a r a n .
5
B a h a n p e m b e l a j a r a n y a n g t i d a k m e n e p a t i o b j e k t i f p e n g a j a r a n , i s i k a n d u n g a n
p e l a j a r a n y a n g t i d a k s i s t e m a t i k , p e r s e k i t a r a n p e m b e l a j a r a n y a n g k u r a n g
m e r a n g s a n g k a n d a n p e n d e k a t a n p e n g a j a r a n y a n g s t a t i k j u g a a k a n m e m b e r i k a n k e s a n
y a n g b u r u k d i d a l a m p r o s e s p e n g a j a r a n d a n p e m b e l a j a r a n . k e s e m u a f a k t o r k e k a n g a n
i n i a k a n d a p a t d i a t a s i d e n g a n p e n g g u n a a n m u l t i m e d i a i n t e r a k t i f y a n g d i r e k a b e n t u k
m e n g i k u t p e r a n c a n g a n y a n g t e l i t i d a n s i s t e m a t i k s e r t a m e n e p a t i k u r i k u l u m t e m p a t a n .
S e b a g a i c o n t o h , p e r i s i a n i n i m e n g a n d u n g i i s i p e l a j a r a n y a n g l e n g k a p , g a m b a r -
g a m b a r d a n a u d i o y a n g m e n a r i k s e r t a m e m p u n y a i s o a l a n - s o a l a n t u t o r i a l y a n g d a p a t
m e n g u k u h k a n l a g i k e f a h a m a n p a r a p e l a j a r .
P e n g g u n a a n p e r i s i a n m u l t i m e d i a i n t e r a k t i f m e r u p a k a n s a t u a l t e r n a t i f k e p a d a
k a e d a h p e n d e k a t a n t r a d i s i o n a l . M u l t i m e d i a i n t e r a k t i f i n i d a p a t m e n a r i k m i n a t p e l a j a r
y a n g m e m e r l u k a n r a n g s a n g a n p e l b a g a i . S e b a g a i c o n t o h , p e r s e m b a h a n i s i p e l a j a r a n
y a n g b e r a n i m a s i d e n g a n p e n g g u n a a n w a r n a - w a r n a y a n g d a p a t m e n u m p u k a n
p e r h a t i a n p e l a j a r . I n i a d a l a h k e r a n a p e l a j a r s u k a r m e n g u a s a i i s i m a t a p e l a j a r a n i n i
k e r a n a m e m p u n y a i b a n y a k f a k t a y a n g h a r u s d i i n g a t i . S e b a g a i c o n t o h , p e l a j a r h a r u s
m e n g i n g a t i s e t i a p s t r u k t u r s i s t e m t u b u h b a d a n m a n u s i a d e n g a n t e p a t d a n m e n g e t a h u i
f u n g s i - f u n g s i n y a .
S e p e r t i y a n g t e l a h d i k a t a k a n t a d i , d i d a l a m p r o s e s p e n g a j a r a n d a n
p e m b e l a j a r a n t r a d i s i o n a l , p e n s y a r a h y a n g t i d a k m e m p u n y a i A B B M y a n g b a i k s u k a r
u n t u k m e n a r i k m i n a t p e l a j a r m e n g i k u t i p r o s e s p e n g a j a r a n d a n p e m b e l a j a r a n . I n i a k a n
m e n g u n d a n g p e r a s a a n b o s a n p e l a j a r d a n m e n g a n t u k u n t u k t e r u s m e n g i k u t i k u l i a h
b a g i m a t a p e l a j a r a n t e r s e b u t . D e n g a n m e n g g u n a k a n C D i n t e r a k t i f , p e n e r a n g a n
d e n g a n p e r s e m b a h a n g a m b a r a j a h y a n g s e o l a h - o l a h h i d u p d a p a t m e n a r i k m i n a t s e r t a
m e n g e k a l k a n i n g a t a n p e l a j a r . I a s e o l a h - o l a h s e p e r t i m e n o n t o n filem d a n d a p a t
d i c e r i t a k a n s e m u l a o l e h m e r e k a . D i s a m p i n g i t u j u g a , i a d a p a t m e m o t i v a s i k a n
p e l a j a r u n t u k t e r u s b e l a j a r .
7
a k t i f u n t u k t e r u s m e n e r i m a i s i p e l a j a r a n . P e l a j a r a k a n c e n d e r u n g m e n g a j u k a n s o a l a n -
s o a l a n k e p a d a p e n s y a r a h k e r a n a i n g i n t a h u s e s u a t u m a k l u m a t s e t e l a h t e r t a r i k d e n g a n
i s i p e l a j a r a n y a n g d i p e r s e m b a h k a n m e n g g u n a k a n C D i n t e r a k t i f . P e l a j a r j u g a d a p a t
m e n e r o k a s e n d i r i p e r i s i a n t e r s e b u t d e n g a n s e n d i r i t a n p a h a d . S e c a r a t i d a k l a n g s u n g
d a p a t m e n g h a s i l k a n k u a l i t i p e n g a j a r a n d a n p e m b e l a j a r a n t e r a r a h p e l a j a r d a n
m e n g i k u t k a d a r p e m b e l a j a r a n k e n d i r i .
D i s a m p i n g i t u , p e n g g u n a a n C D i n t e r a k t i f i n i j u g a d a p a t m e m b a n t u
p e n s y a r a h d i d a l a m p e n y e d i a a n A B B M u n t u k p r o s e s p e n g a j a r a n d a n p e m b e l a j a r a n .
p e n g g u n a a n A B B M y a n g b a i k d a p a t m e n a r i k p e r h a t i a n p e l a j a r d i d a l a m p r o s e s
p e n g a j a r a n d a n p e m b e l a j a r a n . D e n g a n y a n g d e m i k i a n a k a n m e m u d a h k a n p e n s y a r a h
u n t u k m e n y a m p a i k a n s e s u a t u m a k l u m a t y a n g p e n t i n g d i d a l a m p r o s e s p e n g a j a r a n
d a n p e m b e l a j a r a n .
1.3 Matlamat Kajian
U n t u k m e n g h a s i l k a n b a h a n p e m b e l a j a r a n y a n g m u d a h d a n m e s r a p e n g g u n a
m e l a l u i C D R O M i n t e r a k t i f m a t a p e l a j a r a n F i s i o l o g i P e r u b a t a n k h u s u s b a g i P e l a j a r
S a i j a n a M u d a K e j u r u t e r a a n E l e k t r i k ( E l e k t r o n i k P e r u b a t a n ) d i K o l e j U n i v e r s i t i
T e k n o l o g i T u n H u s s e i n O n n . C D R O M i n t e r a k t i f i n i a d a l a h u n t u k m e n i n g k a t k a n
p e m a h a m a n s e r t a m e n i m b u l k a n m i n a t p e l a j a r d i d a l a m p r o s e s p e n g a j a r a n d a n
p e m b e l a j a r a n b a g i m a t a p e l a j a r a n F i s i o l o g i P e r u b a t a n s e b a g a i a l t e r n a t i f k e p a d a
k a e d a h p e n g a j a r a n t r a d i s i o n a l . A k t i v i t i p e n g a j a r a n y a n g l e b i h k e p a d a s u m b e r
b e r g r a f i k i n i s e h a r u s n y a d i g u n a k a n s u p a y a p r o s e s p e n g a j a r a n d a n p e m b e l a j a r a n
b e i j a l a n l e b i h l a n c a r d a n m e m b e r i k e s a n t e r h a d a p p e l a j a r s e r t a a k a n m e n i m b u l
k e s e r o n o k k a n u n t u k m e n g h a d a p i p r o s e s p e n g a j a r a n d a n p e m b e l a j a r a n s e t e r u s n y a
