239841955-laporan-Kasus-Malaria.doc

8/9/2019 239841955-laporan-Kasus-Malaria.doc

http://slidepdf.com/reader/full/239841955-laporan-kasus-malariadoc 1/31

BAB I

STATUS PASIEN

I. Identitas Pasien

a) Nama/ Jenis Kelamin/ Umur : An. R/ Laki-Laki / 17 Tahun

b) Pekerjaan : Pelajar

c) Alama : RT. !" #lak Keman$

II. Latar Belakang Sosio-ekonomi-demografi-lingkungan-keluarga

a. %aus Perka&inan : belum menikah

b. Jumlah sau'ara : " bersau'ara

c. %aus ek(n(mi : cuku'. K(n'isi Rumah :

Pasien in$$al 'i rumah ermanen *an$ erbua 'ari semen 'en$an

lanai keramik 'en$an aa $enen$. +eberaa ruan$an memun*ai

,enilasi unuk erukaran u'ara se'an$kan *an$ lain i'ak 'an i'ak

memakai jarin$ unuk mence$ah n*amuk masuk ke 'alam kamar.

emun*ai 1 ruan$ amu 1 ruan$ keluar$a sekali$us ruan$ ema makan

*an$ ber$abun$ 'en$an 'aur asien sera " kamar i'ur. emun*ai 1

kamar man'i *an$ 'ilaisi 'en$an keramik 'an 'ilen$kai 'en$an 0

leher an$sa. %umber air berasal 'ari PA 'an sumber eneran$an

berasal 'ari PLN.

e. K(n'isi Lin$kun$an Keluar$a :

Pasien in$$al bersama ke'ua (ran$ uan*a besera a'ikn*a. A*ah

asien meruakan se(ran$ $uru 'i salah sau sek(lah 'i k(a jambi. 2bu

asien a'alah se(ran$ ibu rumah an$$a. Kakak asien su'ah menikah 'ani'ak in$$al 1 rumah la$i 'en$an asien. A'ik asien masih sek(lah.

Pasien i'ur sen'iri 'i kamar 'an i'ak memakai kelambu eai ka'an$-

ka'an$ memakai (ba n*amuk semr(. i belakan$ rumah asien

er'aa k(lam ikan *an$ su'ah lama i'ak 'i$unakan *an$ airn*a i'ak

men$alir. i 'ean rumah asien ju$a a'a kebun isan$. ikanan kiri

rumah asien berbaasan 'en$an rumah ean$$a asien.

1



III. Aspek Psikologis di Keluarga :

Pasien 'ikenal seba$ai anak *an$ rajin 'an berbaki kea'a (ran$ ua.

en$a a'ikn*a asien san$a akrab i'ak a'a ercekc(kan.

IV. Keluan Utama !

emam sejak 3 " hari sebelum 'aan$ ke uskesmas.

V. "i#a$at Pen$akit Sekarang :

%ejak 3 " hari sebelum 'aan$ ke uskesmas asien men$eluh

'emam 'emam naik urun erja'i a'a sian$ hari mauun malam hari.

Pasien men$eluh 'emam 'ia&ali 'en$an men$$i$il laman*a kira-kira 14

meni. an keika 'emam urun asien berkerin$a ban*ak 'an ba'an erasa

lebih baikan.

Pasien ju$a men$eluh ba'an erasa e$al-e$al 'an keala usin$

mual 56) munah 56) kali isi aa *an$ 'imakan n*eri ulu hai 56) 'an

na8su makan berkuran$. +AK i'ak a'a keluhan &arna kunin$ eka jernih

'arah5-) n*eri 5-). +A+ i'ak a'a keluhan &arna kunin$ kec(klaan 'arah

5-) len'ir 5-). Pasien men$aku su'ah minum (ba araceam(l *an$ 'ibeli 'i

a(ik anas han*a urun sebenar seelah iu anas muncul la$i.

VI. "i#a$at Pen$akit %aulu&keluarga :

- Ri&a*a saki 'en$an keluhan *an$ sama sebelumn*a 'isan$kal.

- Ri&a*a berer$ian ke luar 'aerah sebelum saki 'isan$kal.

- Ri&a*a rans8use 'arah sebelum saki 5-).

- Ri&a*a keluar$a *an$ saki malaria 'isan$kal.

- Tean$$a 'i'eka rumah *an$ erkena saki malaria 56).

9



VII. Pemeriksaan 'isik

Keadaan Umum

1. Kea'aan saki : amak saki se'an$

9. Kesa'aran : c(m(s menis

". %uhu : ";0

. Tekanan 'arah : 11!/7! mm<$

4. Na'i : 11! =/meni

>. Perna8asan : 99 =/meni

Pemeriksaan (rgan

1. Keala +enuk : n(rm(cehal%imeri : simeris

9. aa ?=(halmus/en(hal : 5-)

Kel(ak : n(rmal

0(njun$i,a : anemis 5-/-)

%klera : ikerik 5-/-)

K(rnea : n(rmal

Puil : bula is(k(r re8le= caha*a 6/6

Lensa : n(rmal keruh 5-)

". <i'un$ : ak a'a kelainan

. Telin$a : ak a'a kelainan4. ulu Li'ah : uih k((r/ulkus 5-)

>. Leher K@+ : ak a'a embesaran

Kel.ir(i' : ak a'a embesaran

7. Th(rak :

Paru :

• 2nseksi : %imeris kiri 'an kanan

• Palasi : remius kiri 'an kanan n(rmal

• Perkusi : %(n(r

•

Auskusasi : suara na8as ,esikuler Rh(nki -/- &heeBin$ -/-Janun$ :

• 2nseksi : 2kus k(r'is i'ak erliha

• Palasi : ikus k(r'is eraba 1 jari L0% R20 C

• Perkusi : baas janun$ 'alam baas n(rmal

• Auskulasi : +J 2-22 re$ular $all( 5-) murmur 5-)

. Ab'(men:

• 2nseksi : 'aar ,enekasi 5-) jarin$an aru 5-)

•Auskulasi : +U 56) n(rmal

"



• Palasi : N*eri ekan ei$asrium 56) hearlien i'ak

eraba u$(r kuli baik.• Perkusi : Timani n*eri 0CA 5-)

D. ?kremias ! Akral han$a e'ema 5-) eechi 5-) uji (rniEue

5-) Re8lek 8isi(l($is 6/6 Re8lek Pa(l($is -/-

0RT F 9 'eik.

VIII.La)oratorium1. ?rir(si : 44 = 1!> mm"

9. Leuk(si : .D = 1!" mm"". Tr(mb(si : 1!4 = 1!" mm"

. <ema(kri : 71 G4. <b : 1D $G>. @% : D> $/'L

I*. Pemeriksaan An+uran

- Pemeriksaan ausan 'arah ebal 'an iis 5R)

- Urin Ruin

*. %iagnosis Ker+a !

ebris e causa alaria Klinis

*I. %iagnosis Banding

- ebris e causa alaria

- ebris e causa +

- ebris e causa emam en$ue

- ebris e causa 2%K

*II. ,ana+emen

a. Promotif !

• enjelaskan kea'a asien men$enai en*aki malaria 'an

akiban*a sera kemun$kinan en*aki lain *an$ 'icuri$ai.

• enjelaskan en$aruh lin$kun$an erha'a en*akin*a.

• enjelaskan ence$ahan erha'a en*aki ersebu.

). Preentif !

• embersihkan lin$kun$an 'isekiar rumah sehin$$a i'ak menja'i

ema n*amuk bersaran$ sera men$ubur baran$-baran$ bekas.



• emasukkan ikan ke 'alam k(lam 'i belakan$ rumah asien

sehin$$a i'ak menja'i ema berkemban$ biakan n*amuk 'anmenuu ema ema enamun$an air.

• Ti'ur men$$unakan kelambu aau men$$unakan (ba n*amuk

• en$$unakan jarin$ a'a ,enilasi a$ar n*amuk i'ak masuk ke

'alam rumah.

• en$uras bak man'i 'an ema-ema anamun$an air sekuran$-

kuran$n*a semin$$u sekali.

• enja$a kebersihan 'an keraihan rumah salah saun*a i'ak serin$

men$$anun$ aau menumuk baju *an$ akan menja'i ema n*amuk

bersaran$.

. Kuratif !

N(n8armak(l($is

• 2siraha *an$ cuku

• Ti'ak beraki,ias berlebihan

• akan makanan *an$ ber$iBi

armak(l($is

• 2C RL 9! ees/meni

• 2nj. #n'ancenr(n " = m$

• P#:

Kl(r(Euin hari 2 : able hari 22: able hari 222 9

Primakuin 1 able sehari selama 1 hari

Paraseam(l able " = 4!! m$ bila 'emam

Anasi'a " = 1 able

Ciamin + 0(mle= " = 1 able

Tra'isi(nal

+ahan :

• aun aa*a

0ara Pembuaan :

• Ambil 'ua helai 'aun ea*a

• 0uci 'aun samai bersih

• asukkan ke'alam anci 'en$an air i$a $elas

4



• Rebus air 'an 'aun ea*a samai men'i'ih hin$$a menja'i

akaran sau $elas

• in$inkan rebusan 'aun ea*a sejenak sebelum 'iminum.

0ara Pen$$unaan:

• inum sebelum i'ur malam.

d. "ea)ilitatif

• eminum (ab *an$ eraur 'an isiraha *an$ cuku

• enin$kakan 'a*a ahan ubuh 'en$an men$aur (la makan *an$

ber$iBi unuk emulihan kesehaan ubuh asien.• P(la hi'u *an$ seha 'an bersih

>



%inas Keseatan Kota /am)i

Puskesmas Pera#atan (lak Kemang

Jl. Jen'eral %u'irman #lak Keman$

r. %ii Annisa %2P. @2A1!!1"

%TR.1411D!

1 %eember 9!1

R/ RL K(l8 N(. 222

2nj. #n'ancenr(n am N(. 222

%.i.m.m

R/ Kl(r(Euin ab N(. H

%1''. Tab. 2C. c

R/ Primakuin ab N(. H2C

%1''. Tab. 2. c

R/ Paraceam(l ab N(. HC

%"''. Tab. 2. c

R/ Anasi'a ab N(. HC

%"''. Tab. 2. ac

R/ + 0(mle= ab N(. HC

%"''. Tab. 2. c

Pr( : An. R Usia : 17 ahun

Alama: RT !" #lak Keman$Rese i'ak b(leh 'iukar ana seen$eahuan '(ker

7







%TR.1411D!

1 %eember 9!1

R/ RL K(l8 N(. 222

2nj. Ranii'in am N(. 222

2nj. Neur(bi(n 4!!! N(. 222

%.i.m.m

R/ Kina ab N(. LH222

%"''. Tab. 222. c

R/ Primakuin ab N(. H2C

%1''. Tab. 2. c

R/ 2bur(8en ab N(. HC

%"''. Tab. 2. c









%TR.1411D!

1 %eember 9!1

R/ RL K(l8 N(. 222

2nj. Ranii'in am N(. 222

2nj. Neur(bi(n 4!!! N(. 222

%.i.m.m

R/ A0T ab ake bliser N(.2

Aresuna N(. H22

%1''. Tab. 2C

Am('iakuin N(.H22

%1''. Tab. 2C

R/ Primakuin ab N(. HHC222

%1''. Tab. 22. c

R/ Asam e8enama ab N(. HC

%"''. Tab. 2. c



D



BAB II

TIN/AUAN KEPUSTAKAAN

0.1 %efinisi

alaria meruakan suau en*aki aku mauun kr(nik *an$ 'isebabkan

(leh r((B(a $enus Plasmodium 'en$an mani8esasi klinis berua 'emam

anemia 'an embesaran lima. %e'an$kan meuru ahli lain malaria meruakan

suau en*aki in8eksi aku mauun kr(nik *an$ 'isebakan (leh in8eksi

Plasmodium *an$ men*eran$ erir(si 'an 'ian'ai 'en$an 'iemukann*a benuk

aseksual 'alam 'arah 'en$an $ejala 'emam men$$i$il anemia 'an embesaran

lima.

0.0 Etiologi

alaria 'isebabkan (leh r((B(a 'arah *an$ ermasuk ke 'alam $enus

Plasmodium. Plasmodium ini meruakan r((B(a (bli$a inraseluler. Pa'a

manusia er'aa sesies *aiu Plasmodium vivax, Plasmodium falciparum,

Plasmodium malariae 'an Plasmodium ovale. Penularan a'a manusia 'ilakukan

(leh n*amuk beina Anopheles aauun 'iularkan lan$sun$ melalui rans8usi

'arah aau jarum sunik *an$ ercemar sera 'ari ibu hamil kea'a janinn*a.

alaria ,i,a= 'isebabkan (leh P. vivax *an$ ju$a 'isebu ju$a seba$ai

malaria eriana. P. malariae meruakan en*ebab malaria malariae aau malaria

kuarana. P. ovale meruakan en*ebab malaria (,ale se'an$kan P. falciparum

men*ebabkan malaria 8alsiarum aau malaria r(ika. %esies erakhir ini alin$

berbaha*a karena malaria *an$ 'iimbulkann*a 'aa menja'i bera sebab 'alam

&aku sin$ka 'aa men*eran$ erir(si 'alam jumlah besar sehin$$a

menimbulkan berba$ai k(mlikasi 'i 'alam (r$an-(r$an ubuh.

0.2 Siklus 3idup Plasmodium

Parasi malaria memerlukan 'ua h(ses unuk siklus hi'un*a *aiu

manusia 'an n*amuk anopheles beina.

9..1 %ilkus Pa'a anusia

1!



Pa'a &aku n*amuk anopheles in8eki8 men$isa 'arah manusia

s(r(B(i *an$ bera'a 'alam kelenjar liur n*amuk akan masuk ke 'salam

ere'aran 'arah selama kuran$ lebih "! meni. %eelah iu s(r(B(i akan masuk

ke 'alam sel hai 'an menja'i r((B(i hai. Kemu'ian berkemban$ menja'i

skiB(n hai *an$ er'iri 'ari 1!.!!! samai "!.!!! mer(B(i hai. %iklus ini

'isebu siklus eks(erir(sier *an$ berlan$sun$ selama kuran$ lebih 9 min$$u.

Pa'a P. vivak 'an P. ovale, seba$ian r((B(i hai i'ak lan$sun$ berkemban$

menja'i skiB(n eai a'a *an$ memja'i benuk '(rman *an$ 'isebu hin(B(i.

<in(B(i ersebu 'aa in$$al 'i 'alam sel hai selama berbulan-bulan samai

berahun-ahun. Pa'a suau saa bila imunias ubuh menurun akan menja'i aki8

sehin$$a 'aa menimbulkan relas 5kambuh).

er(B(i *an$ berasal 'ari skiB(n hai *an$ ecah akan masuk ke 'alam

ere'aran 'arah 'an men$in8eksi sela 'arah merah. i 'alam sel 'arah merah

arasi ersebu berkemban$ 'ari sa'ium r((B(i samai skiB(n 5-"!

mer(B(i). Pr(ses erkemban$an aseksual ini 'isebu skiB($(ni. %elanjun*a

erir(si *an$ erin8eksi skiB(n) ecah 'an mer(B(i *an$ keluar akan men$in8eksi

sel 'arah merah lainn*a. %iklus inilah *an$ 'isebu 'en$an siklus erir(sier.

%eelah 9-" siklus skiB($(ni 'arah seba$ian mer(B(i *an$ menin8eksi sel 'arah

merah 'an membenuk sa'ium seksual *aiu $ame(si janan 'an beina.

11



9..9 %iklus Pa'a N*amuk Anopheles +eina

Aabila n*amuk Anopheles beina men$hisa 'arah *an$ men$an'un$

$ame(si 'i 'alam ubuh n*amuk $ame janan 'an $ame beina melakukan

embuahan menja'i Bi$(. Ii$( ini akan berkemban$ menja'i ((kine kemu'ian

menembus 'in'in$ lambun$ n*amuk. i luas 'in'in$ lambun$ n*amuk ((kine

akan menja'i ((kisa 'an selanjun*a menja'i s(r(B(i *an$ nanin*a akan

bersi8a in8eki8 'an sia 'iularkan ke manusia.

asa inkubasi aau renan$ &aku *an$ 'ierlukan mulai 'ari s(r(B(i

masuk ke ubuh manusia samai imbuln*a $ejala klinis *an$ 'ian'ai 'en$an

'emam ber,ariasi er$anun$ 'ari sesies Plasmodium. %e'an$kan masa reaen

aau renan$ &aku mulai 'ari s(r(B(i masuk samai arasi 'aa 'i'eeksi

'alam 'arah 'en$an emeriksaan mikr(sk(ik.

0.4 Patogenesis ,alaria

Pa($enesis malaria akiba 'ari ineraksi k(mleks anara arasi inan$

'an lin$kun$an. Pa($enesis lebih 'iekankan a'a erja'in*a enin$kaan

ermeabilias embuluh 'arah 'aria'a k(a$ulasi inra,askuler. #eleh karena

skiB($(ni men*ebabkan kerusakan erir(si maka akan erja'i anemia. +eran*a

anemi i'ak seban'in$ 'en$an arasiemia menunjukkan a'an*a kelainan erir(si

selain *an$ men$an'un$ arasi. <al ini 'i'u$a akiba a'an*a (ksin malaria *an$

men*ebabkan $an$$uan 8un$si erir(si 'an seba$ian erir(si ecah melalui lima

sehin$$a arasi keluar. ak(r lain *an$ men*ebabkan erja'in*a anemia

mun$kin karena erbenukn*a anib('i erha'a erir(si.

Lima men$alami embesaran 'an emben'un$an sera i$menasi

sehin$$a mu'ah ecah. alam lima 'ijumai ban*ak arasi 'alam makr(8a$

'an serin$ erja'i 8a$(si(sis 'ari erir(si *an$ erin8eksi mauun *an$ i'ak

erin8eksi. Pa'a malaria kr(nis erja'i h*erlasia 'ari reikul(si 'isera

enin$kaan makr(8a$.

Pa'a malaria beram mekanisme a($enesisn*a berkaian 'en$an in,asi

mer(B(i ke 'alam erir(si sehin$$a men*ebabkan erir(si *an$ men$an'un$

arasi men$alami erubahan srukur 'anmbi(m(lekular sel unuk

19



memerahankan kehi'uan arasi. Perubahan ersebu meliui mekanisme

'ianaran*a rans(r membran sel sitoadherensi, sekuestrasi 'an resetting .

Sitoadherensi meruakan erisi&a erlekaan erir(si *an$ elah

erin8eksi P. falciparum a'a rese(r 'i ba$ian en'(elium ,enule 'an kailer.

%elain iu erir(si ju$a 'aa meleka a'a erir(si *an$ i'ak erin8eksi sehin$$a

erbenuk r(se.

Resetting a'alah suau 8en(mena erlekaan anara sebuah erir(si *an$

men$an'un$ merozoit maan$ *an$ 'iselubun$i (leh sekiar 1! aau lebih erir(si

n(n arasi sehin$$a berbenu seeri bun$a. %alah sau 8ak(r *an$

memen$aruhi erja'in*a resetting a'alah $(l(n$an 'arah 'imana er'aan*a

ani$en $(l(n$an 'arah A 'an + *an$ berin'ak seba$ai rese(r a'a ermukaan

erir(si *an$ i'ak erin8eksi.

enuru en'aa ahli lain a($enesis malaria a'alah muli8ak(rial 'an

berhubun$an 'en$an hal-hal seba$ai beriku:

1. Pen$hancuran erir(si

a$(si(sis i'ak han*a a'a erir(si *an$ men$an'un$ arasi eai

ju$a erha'a erir(si *an$ i'ak men$an'un$ arasi sehin$$a menimbulkan

anemia 'an hi(ksemia jarin$an. Pa'a hem(lisis inra,ascular *an$ bera

'aa erja'i hem($l(binuria (black white fever 'an 'aa men*ebabkan

$a$al $injal.

9. e'ia(r en'((ksin-makr(8a$

Pa'a saa skiB($(ni erir(si *an$ men$an'un$ arasi memicu

makr(8a$ *an$ sensii,e en'((ksin unuk meleaskan berba$ai me'ia(r.

?n'((ksin mun$kin berasal 'ari saluran cerna 'an arasi malaria sen'iri

'aa meleaskan 8ak(r nekr(sis um(r 5TN) *an$ meruakan suau

m(n(kin 'iemukan 'alam ere'aran 'arah manusia 'an he&an *an$

erin8eksi arasi malaria. TN 'an si(kin 'aa menimbulkan 'emam

hi($likemia 'an sn'r(m en*aki ernaasan a'a (ran$ 'e&asa.

". %ekuesrasi erir(si *an$ erluka

?rir(si *an$ erin8eksi (leh Plasmodium 'aa membenuk (nj(lan-

(nj(lan 5knobs a'a ermukaann*a. T(nj(lan ersebu men$an'un$ ani$en

1"



'an bereaksi 'en$an anib('i malaria 'an berhubun$an 'en$an a8inias

erir(si *an$ men$an'un$ arasi erha'a en'(helium kailer ala 'alam

sehin$$a skiB($(ni berlan$sun$ 'i sirkulasi ala 'alam. ?rir(si *an$

erin8eksi menemel a'a en'(helium 'an membenuk $umalan *an$

men$an'un$ kailer *an$ b(c(r 'an menimbulkan an(ksia 'an e'ema

jarin$an.

0.5 Patologi ,alaria

%(r(B(i a'a 8ase eks(erir(si bermulilikasi 'alam sel hear ana

men*ebabkan reaksi in8lamasi kemu'ian mer(B(i *an$ 'ihasilkan men$in8eksi

erir(si *an$ meruakan r(ses a(l($i 'ari en*aki malaria. Pr(ses erja'in*a

a(l($i malaria serebral *an$ meruakan salah sau 'ari malaria bera a'alah

erja'in*a er'arahan 'an nekr(sis 'i sekiar ,enula 'an kailer. Kailer 'ienuhi

leuk(si 'an m(n(si sehin$$a erja'i sumbaan embuluh 'arah (leh r(se

erir(si *an$ erin8eksi.

0.6 ,anifestasi Klinis

alaria seba$ai en*ebab in8eksi *an$ 'isebabkan (leh Plasmodium

memun*ai $ejala uama *aiu 'emam. emam *an$ erja'i 'i'u$a berhubun$an

'en$an r(ses skiB($(ni 5ecahn*a mer(B(i aau skiB(n) en$aruh @P2

(gl!cos!l phosphatid!linositol aau erbenukn*a si(kin aau (ksin lainn*a. Pa'a

beberaa en'eria 'emam i'ak erja'i 5misaln*a a'a 'aerah hieren'emik)

ban*ak (ran$ 'en$an arasiemia ana $ejala. @ambaran karakerisik 'ari

malaria ialah 'emam eri('ic anemia 'an slen(me$ali.

ani8esasi umum malaria a'alah seba$ai beriku:

9. asa inkubasi

asa inkubasi biasan*a berlan$sun$ -"7 hari er$anun$ 'ari sesies

arasi 5eren'ek unuk P. falciparum 'an eranjan$a unuk P. malariae)

beran*a in8eksi 'an a'a en$(baan sebelumn*a aau a'a 'eraja resisensi

h(ses. %elain iu ju$a cara in8eksi *an$ mun$kin 'isebabkan $i$ian n*amuk

1



aau secara in'uksi 5misaln*a rans8use 'arah *an$ men$an'un$ sa'ium

aseksual).

". Keluhan-keluhan r('r(mal

Keluhan-keluhan r('r(mal 'aa erja'i sebelum erja'in*a 'emam

berua: malaise lesu saki keala saki ulan$ belakan$ n*eri a'a ulan$

'an (( an(reksia eru i'ak enak 'iare rin$an 'an ka'an$-ka'an$ merasa

'in$in 'i un$$un$. Keluhan r('r(mal serin$ erja'i a'a P. vivax 'an P.

ovale se'an$kan P. falciparum 'an P. malariae keluhan r('r(mal i'ak jelas.

. @ejala-$ejala umum

@ejala-$ejala klasik umum *aiu erja'in*a rias malaria 5malaria

prox!m secara beruruan:

Peri('e 'in$in

imulai 'en$an men$$i$il kuli 'in$in 'an kerin$ en'eria serin$

membun$kus 'irin*a 'en$an selimu aau sarun$ a'a saa men$$i$il

serin$ seluruh ba'an $emear uca samai sian(sis seeri (ran$

ke'in$inan. Peri('e ini berlan$sun$ anara 14 meni samai 1 jam 'iikui

'en$an menin$kan*a emeraur.

Peri('e anas

ajah en'eria erliha merah kuli anas 'an kerin$ na'i cea 'an

anas ubuh ea in$$i 'aa samai !(0 aau lebih en'eria

membuka selimun*a resirasi menin$ka n*eri keala n*eri rer((rbial

munah-munah 'an 'aa erja'i s*(k. Peri('e ini berlan$sun$ lebih lama

'ari 8ase 'in$in 'aa samai 9 jam aau lebih 'iikui 'en$an kea'aan

berkerin$a.

Peri('e berkerin$a

Pen'eria berkerin$an mulai 'ari em(ral 'iikui seluruh ubuh

en'eria merasa caek 'an serin$ eri'ur. +ial en'eria ban$un akan

merasa seha 'an 'aa melakukan ekerjaan biasa.

Anemia meruakan $ejala *an$ serin$ 'iemui a'a in8eksi

malaria 'an lebih serin$ 'iemukan a'a 'aerah en'emik. Kelainan a'a

14



lima akan erja'i seelah " hari 'ari seran$an aku 'imana lima akan

memben$kak n*eri 'an hieremis.

<amir semua kemaian akiba malaria 'isebabkan (leh P.

falciparum. a'a in8eksi P. falciparum 'aa meimbulkan malaria bera

'en$an k(mlikasi umumn*a 'i$(l(n$kan seba$ai malaria bera *an$

menuru <# 'i'e8inisikan seba$ai in8eksi P. falciparum sa'ium

aseksual 'en$an sau aau lebih k(mlikasi seba$ai beriku:

0.7 %iagnosis

ia$n(sis malaria 'ie$akkan seeri 'ia$n(sis en*aki lainn*a

ber'asarkan anamnesis emeriksaan 8isik 'an emeriksaan lab(ra(rium.

ia$n(sis asi in8eksi malaria 'ie$akkan 'en$an emeriksaan se'iaan 'arah

secara mikr(sk(ik aau es 'ia$n(sic cea.

1. Anamnesis

Keluhan uama *aiu 'emam men$$i$il berkerin$a 'an 'aa 'iserai

saki keala mual munah 'iare n*eri (( 'an e$al-e$al.

Ri&a*a berkunjun$ 'an bermalam lebih kuran$ 1- min$$u *an$ lalu ke

'aerah en'emik malaria.

Ri&a*a in$$al 'i 'aerah en'emik malaria.

Ri&a*a saki malaria.

Ri&a*a minum (ba malaria sau bulan erakhir.

Ri&a*a men'aa rans8usi 'arah.

%elain hal-hal ersebu 'i aas a'a ersan$ka en'eria malaria bera

'aa 'iemukan kea'aan 'i ba&ah ini:

@an$$uan kesa'aran 'alam berba$ai 'eraja.

Kea'aan umum *an$ lemah.

Kejan$-kejan$.

Panas san$a in$$i.

aa 'an ubuh kunin$.

Per'arahan hi'un$ $usi au saluran cerna.

1>



Na8as cea 5sesak naas).

unah erus menerus 'an i'ak 'aa makan minum.

arna air seni seeri he eka 'an 'aa samai kehiaman.

Jumlah air seni kuran$ bahkan samai i'ak a'a.

Telaak an$an san$a uca.

9. Pemeriksaan isik

emam 5"74(0)

Kunjunci,a aau elaak an$an uca

Pembesaran lima

Pembesaran hai

Pa'a en'eria ersan$aka malaria bera 'iemukan an'a-an'a klinis

seba$ai beriku:

Temeraure recal !(0.

Na'i caa 'an lemah.

Tekanan 'arah sis(lik F7! mm<$ a'a (ran$ 'e&asa 'an F4! mm<$ a'a

anak-anak.

rekuensi naas "4 kali ermeni a'a (ran$ 'e&asa aau ! kali ermeni

a'a balia 'an 4! kali ermeni a'a anak 'iba&ah 1 ahun.

Penurunan kesa'aran.

ani8esasi er'arahan: ekie urura hema(m.

Tan'a-an'a 'ehi'rasi.

Tan'a-an'a anemia bera.

%klera maa kunin$.

Pembesaran lima 'an aau hear.

@a$al $injal 'ian'ai 'en$an (li$(uria samai anuria.

@ejala neur(l($ik: kaku ku'uk re8leks a(l($is (sii8.

". Pemeriksaan Lab(ra(rium

17



A. Pemeriksaan 'en$an mikr(sk(ik

%eba$ai san'ar emas emeriksaan lab(ra(ris 'emam malaria a'a

en'eria a'alah mikr(sk(ik unuk menemukan arasi 'i 'alam 'arah ei.

Pemeriksaan 'arah ebal 'an iis unuk menenukan:

A'a/i'akn*a arasi malaria.

%esies 'an sa'ium Plasmodium

Kea'aan arasi

- %emi kuaniai8:

5-) : i'ak 'iemukan arasi 'alam 1!! LP+56) : 'iemukan 1-1! arasi 'alam 1!! LP+

566) : 'iemukan 11-1!! arasi 'alam 1!! LP+

5666) : 'iemukan 1-1! arasi 'alam 1 LP+

56666) : 'iemukan 1! arasi 'alam 1 LP+

- Kuaniai8

Jumlah arasi 'ihiun$ ermikr(lier 'arah a'a se'iaan 'arah

ebal aau se'iaan 'arah iis.

@ambar: sa'ium-sa'ium 'alam siklus P. alciarum

1

Bentuk tropozoit matur

Bentuk tropozoit awal

(bentuk cincin)



". Pemeriksaan 'en$an es 'ia$n(sik cea (Rapid #iagnostic $est

ekanisme kerja es ini ber'asarkan 'eeksi ani$en arasi malaria

'en$an men$$unakan me('a immun(kr(ma($ra8i 'alam benuk 'isik.

%. Tes ser(l($i

Tes ini ber$una unuk men'eeksi a'an*a anib('i sesi8ik erha'a

malaria aau a'a kea'aan 'imana arasi san$a minimal. Tes ini kuran$

berman8aa seba$ai ala 'ia$n(sic sebab anib('i baru erbenuk seelah

beberaa hari arasiemia. Tier 1:9!! 'ian$$a seba$ai in8eksi baru 'an es

1:9! 'in*aakan (sii8.

0.8 Pengo)atan ,alaria

#ba ani malaria *an$ erse'ia 'i 2n'(nesia anara lain kl(r(kuin

sul8a'(ksin-irimeamin kina rimakuin sera 'eri,ae aremisin. Kl(r(kuin

meruakan (ba animalaria san'ar unuk r(8ilaksis en$(baan malaria klinis

'an en$(baan ra'ikal malaria ana k(mlikasi 'alam r($ram emberanasan

malaria sul8a'(ksin-irimeamin 'i$unakan unuk en$(baan ra'ikal en'eria

1D

Bentuk schizont matur,

jarang terlihat di sedian

darah perifer karena

sekuestrasi mikrovaslular

Bentuk pisang

(Gametosit)



malaria 8alciarum ana k(mlikasi. Kina meruakan (ba ani malaria ilihan

unuk en$(baan ra'ikal malaria 8alciarum ana k(mlikasi. %elain iu kina

ju$a 'i$unakan unuk en$(baan malaria bera aau malaria 'en$an k(mlikasi.

Primakuin 'i$unakan seba$ai (ba animalaria elen$ka a'a malaria klinis

en$(baan ra'ikal 'an en$(baan malaria bera. Aremisin 'i$unakan unuk

en$(baan malaria ana aau 'en$an k(mlikasi *an$ resisen multidrug..

+eberaa (ba anibi(ika 'aa bersi8a seba$ai animalaria. Khusus 'i

Rumah %aki (ba ersebu 'aa 'i$unakan 'en$an k(mbinasi (ba animalaria

lain unuk men$(bai en'eria resisen multidrugs. #ba anibi(ika *an$ su'ah

'iujic(ba seba$ai r(8ilaksis 'an en$(baan malaria 'ianaran*a a'alah 'eri,ae

erasiklin kl(ram8enik(l erir(misin sul8ame(ksaB(l-rime(rim 'an

sir(8l(ksasin. #ba-(ba ersebu 'i$unakan bersama (ba ani malaria *an$

bekerja cea 'an men$hasilkan e8ek (ensiasi anara lain 'en$an kina.

a. Pengo)atan malaria falciparum

Lini erama: Aresuna6Am('iakuin6Primakuin

'(sis aresuna m$/k$++ 5'(sis un$$al) am('iakuin 1! m$/k$++ 5'(sis

un$$al) rimakuin !74 m$/k$++ 5'(sis un$$al).

Aabila emberian '(sis i'ak memun$kinkan ber'asarkan bera

ba'an en'eria emberian (ba 'aa 'iberikan ber'asarkan $(l(n$an umur.

(sis makasimal en'eria 'e&asa *an 'aa 'iberikan unuk aresuna 'an

am('iakuin masin$-masin$ able " able unuk rimakuin.

Tabel 1. Pen$(baan Lini Perama alaria &alciparum enuru

Kel(m(k Umur.

<ar

i

Jenis (ba

Jumlah able erhari menuru kel(m(k umur

!-1

bln

9-11 bln 1- h 4-D h 1!-1 h 14 h

2

Aresuna M 1 9 "

Am('iakuin M 1 9 "

Primakuin - - O 1 9 9-"

22

Aresuna M 1 9 "

Am('iakuin M 1 9 "

9!



222

Aresuna M 1 9 "

Am('iakuin M 1 9 "

K(mbinasi ini 'i$unakan seba$ai ilihan uama unuk en$(baan

malaria falciparum. Pemakaian aresuna 'an am('iakuin berujuan unuk

membunuh arasi sa'ium aseksual se'an$kan rimakuin berujuan unuk

membunuh $ame(si *an$ bera'a 'i 'alam 'arah.

Pen$(baan lini ke'ua malaria falciparum 'iberikan bila en$(baan

lini erama i'ak e8eki8.

Lini ke'ua: Kina6(ksisiklin/Terasiklin6Primakuin

(sis kina1! m$/k$++/kali 5"=/hari selama 7 hari) '(ksisiklin

m$/k$++/hr 5'e&asa 9=/hr selama 7 hari) 9 m$/k$++/hr 5-1 h 9=/hr

selama 7 hari) erasiklin -4 m$/k$++/kali 5=/hr selama 7 hari).

Aabila emberian '(sis (ba i'ak memun$kinkan ber'asarkan

bera ba'an en'eria emberian (ba 'aa 'iberikan ber'asarkan $(l(n$an

umur.

Tabel 9. Pen$(baan Lini Ke'ua Unuk alaria 8alciarum

<ari Jenis (ba Jumlah able erhari menuru kel(m(k umur

!-11 bln 1- h 4- D h 1!-1 h 14 h

2

Kina "= "=1 "= "=9-"

(ksisiklin - - - 9=1 9=1

Primakuin - O 1 9 9-9

22-C22

Kina "= "=1 "= "=9-"

(ksisiklin - - - 9=1 9=1

: '(sis 'iberikan er k$++

: 9=4! m$ '(ksisiklin : 9=1!! m$ '(ksisiklin

). Pengo)atan malaria vivax dan malaria ovale

Lini erama: Kl(r(kuin6Primakuin

K(mbinasi ini 'i$unakan seba$ai iliha uama unuk en$(baan

malaria ,i,a= 'an (,ale. Pemakaian kl(r(kuin berujuan membunuh arasi

91



sa'ium aseksual 'an seksual. Pemberian rimakuin selain berujuan unuk

membunuh hin(B(i 'i sel hai ju$a 'aa membunuh arasi aseksual 'i

erir(si.

(sis (al kl(r(kuin 94 m$/k$++ 51=/hr selama " hari) rimakuin !94

m$/k$++/hr 5selama 1 hari).

Aabila emberian '(sis (ba i'ak memun$kinkan ber'asarkan bera

ba'an en'eria (ba 'aa 'iberikan ber'asarkan $(l(n$an umur sesuai

'en$an abel.

Tabel ". Pen$(baan alaria ,i,a= 'an alaria (,ale

<ari Jenis (ba Jumlah able menuru kel(m(k umur 5'(sis un$$al)

!-1 bln 9-11 bln 1- h 4-D h 1!-1 h 14 h

2

Kl(r(kuin M 1 9 " "-

Primakuin - - M O 1

22


Primakuin - - M O 1

222

Kl(r(kuin 1/ M 1 1 9

Primakuin - - M O 1

2C-H2C Primakuin - - M O 1

Pen$(baan e8eki8 aabila samai 'en$an hari ke 9 seelah

emberian (ba 'iemukan kea'aan seba$ai beriku: klinis sembuh 5sejak hari

keema) 'an i'ak 'iemukan arasi sa'ium aseksual sejak hari keujuh.

Pen$(baan i'ak e8eki8 aabila 'alam 9 hari seelah emberian (ba:

@ejala klinis memburuk 'an arasi aseksual (sii8 aau

@ejala klinis i'ak memburuk eai arasi aseksual i'ak berkuran$ aau

imbul kembali seelah hari ke-1.

@ejala klinis membaik eai arasi aseksual imbul kembali anara hari

ke-14 samai hari ke-9 5kemun$kinan resisen relas aau in8eksi baru).

Pen$(baan malaria ,i,a= resisen kl(r(kuin

Lini ke'ua: Kina6Primakuin

(sis kina 1! m$/k$++/kali 5"=/hr selama 7 hari) rimakuin !94

m$/k$++ 5selama 1 hari).

99



(sis (ba ju$a 'aa 'iaksir 'en$an men$$unakan abel '(sis

ber'asarkan $(l(n$an umur seba$ai beriku:

Tabel . Pen$(baan alaria ,i,a= Resisen Kl(r(kuin

<ari Jenis (ba

Jumlah able erhari menuru kel(m(k umur

!-1

bln

9-11 bln 1- h 4-D h 1!-1 h 14 h

1-7 Kina "= "=1 "=9 "="

1-1 Primakuin - - M O 1: '(sis 'iberikan er k$++

Pen$(baan malaria ,i,a= *an$ relas

%ama 'en$an re$imen sebelumn*a han*a '(sis rimakuin *an$

'iin$kakan. (sis kl(r(kuin 'iberikan 1 kali erhari selama " hari 'en$an

'(sis (al 94 m$/k$++ 'an rimakuin 'iberikan selama 1 hari 'en$an

'(sis !4 m$/k$++/hari. (sis (ba ju$a 'aa 'iaksir 'en$an

men$$unakan abel '(sis ber'asarkan $(l(n$an umur.

Tabel 4. Pen$(baan alaria ,i,a= *an$ Relas

<ari Jenis (ba

Jumlah able menuru kel(m(k $(l(n$an umur

!-1 bln 9-11 bln 1- h 4-D h 1!-1

h

14 h

1


Primakuin - - 1 1 9

9

Kl(r(kuin M - 9 " "-

Primakuin - - 1 1 9

"Kl(r(kuin 1/ M 1 1 9Primakuin - - 1 1 9

1-1 Primakuin - - 1 1 9

. Pengo)atan malaria malariae

Kl(r(kuin 1 kali erhari selama " hari 'en$an '(sis (al 94

m$/k$++. Kl(r(kuin 'aa membunuh arasi benuk aseksual 'an seksual P.

malariae. Pen$(baan 'aa ju$a 'iberikan ber'asarkan $(l(n$an umur

en'eria.

9"



Tabel >. Pen$(baan alaria alariae

<ari Jenis (ba

Jumlah able menuru kel(m(k $(l(n$an umur

!-1 bln 9-11 bln 1- h 4-D h 1!-1

h

14 h

2 Kl(r(kuin M 1 9 " "-

22 Kl(r(kuin M 1 9 " "-

222 Kl(r(kuin 1/ M 1 1 9

d. Kemoprofilaksis

Kem(r(8ilaksis berujuan unuk men$uran$i resik( erin8eksi malaria

sehin$$a bila erin8eksi maka $ejala klinisn*a i'ak bera. Kem(r(8ilaksis ini

'iujukan kea'a (ran$ *an$ beer$ian ke 'aerah en'emis malaria 'alam

&aku *an$ i'ak erlalu lama seeri uris enelii e$a&ai kehuanan 'an

lain-lain. Unuk kel(m(k aau in'i,i'u *an$ akan beer$ian aau u$as 'alam

jan$ka &aku *an$ lama sebaikn*a men$$unakan personal protection seeri

emakaian kelambu ka&a kassa 'an lain-lain.

#leh karena P. falciparum meruakan sesies *an$ ,irulensin*a cuku

in$$i maka kem(r(8ilaksisn*a eruama 'iujukan a'a in8eksi sesies ini.

%ehubun$an 'en$an la(ran in$$in*a in$ka resisensi P. falciparum

erha'a kl(r(kuin maka '(ksisiklin menja'i ilihan. (ksisiklin 'iberikan

seia hari 'en$an '(sis 9 m$/k$++ selama i'ak lebih 'ari -> min$$u.

Kem(r(8ilaksis unuk P. vivax 'aa 'iberikan kl(r(kuin 'en$an '(sis 4

m$/k$++ seia min$$u. #ba ersebu 'iminum 1 min$$u sebelum masuk ke

'aerah en'emis samai min$$u seelah kembali.

Tabel 7. (sis Pen$(baan Pence$ahan en$an Kl(r(kuin

@(l(n$an umur 5hn) Jumlah able kl(r(kuin 5'(sis un$$al 1=/min$$u)

F1 M

1-

4-D 1

1!-1 1

1 9

0.9 Prognosis

9



1. Pr($n(sis malaria bera er$anun$ a'a keceaan 'an keeaan

'ia$n(sis sera en$(baan.

9. Pa'a malaria bera *an$ i'ak 'ian$$ulan$i maka m(ralias *an$

'ila(rkan a'a anak-anak 14G 'e&asa 9!G 'an a'a kehamilan

menin$ka samai 4!G.

". Pr($n(sis malaria bera 'en$an $an$$uan sau 8un$si (r$an lebih baik

'aria'a $an$$uan 9 aau lebih 8un$si (r$an.

(ralias 'en$an $an$$uan " 8un$si (r$an a'alah 4!G.

(ralias 'en$an $an$$uan aau lebih 8un$si (r$an a'alah 74G.

A'an*a k(relasi anara kea'aan arasi 'en$an m(ralias *aiu:

Kea'aan arasi F1!!.!!!/QL maka m(ralias F1G.

Kea'aan arasi 1!!.!!!/QL maka m(ralias 1G.

Kea'aan arasi 4!!.!!!/QL maka m(ralias 4G.

94



BAB III

ANALISA KASUS

ANALISIS PASIEN SE:A"A 3(LISTIK

a. 3u)ungan anamnesis; diagnosis dengan keadaan ruma !

%ejak 3 " hari asien 'emam naik urun 'ia&ali 'en$an men$$i$il 'an

keika 'emam urun asien berkerin$a ban*ak 'an ba'an erasa lebih baikan.

+a'an erasa e$al-e$al keala usin$ mual 56) munah 56) n*eri ulu hai 56)

'an na8su makan berkuran$. +AK i'ak a'a keluhan &arna kunin$ eka jernih

'arah5-) n*eri 5-). +A+ i'ak a'a keluhan &arna kunin$ kec(klaan 'arah 5-)

len'ir 5-). Pasien i'ak hilan$ 'en$an (ba enurun anas. Ri&a*a saki malaria

sebelumn*a 'isan$kal ean$$a a'a *an$ saki malaria.

ari emeriksaan 8isik 'i'aakan suhu ";0 ekanan 'arah 11!/7!

mm<$ na'i 11! =/meni k(njun$i,a anemis 5-/-) sklera ikerik 5-/-) li'ah

k((r 5-). Ab'(men suel +U 56) n(rmal n*eri ekan ei$asrium 56) u$(r kuli

baik. ?kremias akral han$a eechi 5-) uji (rniEue 5-) 0RT F 9 'eik.

ari anamnesis 'an emeriksaan 8isik 'i'aakan 'ia$n(sa en*aki *an$

'i'eria asien *aiu ebris e causa malaria klinis.

Pasien in$$al 'i rumah ermanen 'an beberaa ruan$an memun*ai

,enilasi 'an i'ak memakai jarin$ unuk mence$ah n*amuk. emun*ai 1 ruan$

amu 1 ruan$ keluar$a sekali$us ruan$ ema makan *an$ ber$abun$ 'en$an

'aur asien sera " kamar i'ur. emun*ai 1 kamar man'i *an$ 'ilaisi 'en$an

keramik 'an 'ilen$kai 'en$an 0 leher an$sa. %umber air berasal 'ari PA

'an sumber eneran$an berasal 'ari PLN. i belakan$ rumah asien er'aa

k(lam ikan *an$ su'ah lama i'ak 'i$unakan *an$ airn*a i'ak men$alir. i

'ean rumah asien ju$a a'a kebun isan$. ikanan kiri rumah asien berbaasan

'en$an rumah ean$$a asien.

9>



<ubun$an anara lin$kun$an rumah 'an k(n'isi kea'aan lin$kun$an 'en$an

en*aki malaria *an$ 'i'eria asien *aiu• K(n'isi rumah asien *an$ i'ak memakai jarin$ 'i ,enilasi i'ak

memakai kelambu 'an jaran$ men$$unakan (ba n*amuk.

• K(n'isi belakan$ rumah asien 'en$an k(lam ikan *an$ i'ak era&a la$i

'en$an air *an$ i'ak men$alir 'aa menja'i ema erkemban$-biakan

n*amuk anopheles.

• Kebun isan$ *an$ bera'a 'i 'ean rumah asien bisa menja'i ema

saran$ n*amuk.

). 3u)ungan diagnosis dengan aspek psikologis di keluarga

Pasien 'ikenal seba$ai anak *an$ rajin 'an berbaki kea'a (ran$ ua.

en$a a'ikn*a asien san$a akrab i'ak ernah a'a ercekc(kan.

i'alam hubun$an 'ia$n(sis 'an asek sik(l($is 'isini i'ak a'a hubun$an

*an$ memerbera en*aki akiba 'ari 8ak(r sik(l($i asien.

. 3u)ungan kausal antara )e)erapa masala dengan diagnosis

• Perkemban$biakan n*amuk anopheles *an$ berasal 'ari k(lam belakan$

rumah asien 'an kebun isan$ 'i 'ean rumah asien men$i$i asien

sehin$$a plasmodium berkemban$ biak 'i ubuh asien.

• Ti'ak a'an*a r(eksi erha'a n*amuk anopheles *an$ akan masuk ke

'alam rumah sehin$$a memermu'ah n*amuk anopheles men$$i$i

asien.

• Tean$$a asien erkena en*aki malaria.

d. Analisis untuk menega ter+adin$a pen$akit !

Unuk mence$ah erja'in*a en*aki malaria a'a asien ini *aiu 'en$an

membersihkan k(lam ikan 'i belakan$ rumah 'an men$el(lan*a 'en$an

memasukkan ikan ke'alam k(lam ersebu sehin$$a jenik n*amuk 'aa 'imakan

(leh ikan *an$ a'a 'i'alam k(lam.

en$$unakan kelambu aau jarin$ ,enilasi aauun (ba n*amuk unuk

mence$ah n*amuk anopheles men$$i$i ubuh asien.

97



e. Analisis untuk mengurangi paparan& memutuskan rantai penularan

dengan faktor resiko atau etiologi pada pasien ini dan keluarga

1. enjelaskan kea'a asien men$enai en*aki malaria seeri $ejala-$ejala

malaria *an$ khas 5rias malaria: Panas berkerin$a men$$i$il) sehin$$a

asien 'aa se$era ber(ba aabila a'a $ejala seeri iu.

9. enjelaskan hubun$an anara lin$kun$an 'an erilaku erha'a en*aki

malaria.

". enjelaskan enin$n*a en$(baan 'an keauhan a'a en$(baan malaria.

. enjelaskan kea'a asien bah&a en*aki malaria meruakan en*aki

*an$ 'isebabkan (leh $i$ian n*amuk anopheles maka erlu unuk

memberanas ema erkemban$biakan n*amuk anopheles, 'en$an cara:

• embersihkan lin$kun$an 'isekiar rumah sehin$$a i'ak menja'i ema

n*amuk bersaran$ sera men$ubur baran$-baran$ bekas.

• emasukkan ikan ke 'alam k(lam 'i belakan$ rumah asien sehin$$a

i'ak menja'i ema berkemban$ biakan n*amuk 'an menuu ema

ema enamun$an air.

• Ti'ur men$$unakan kelambu aau men$$unakan (ba n*amuk

• en$$unakan jarin$ a'a ,enilasi a$ar n*amuk i'ak masuk ke 'alam

rumah.

• en$uras bak man'i 'an ema-ema anamun$an air sekuran$-

kuran$n*a semin$$u sekali.

• enja$a kebersihan 'an keraihan rumah salah saun*a i'ak serin$ men$$anun$ aau

menumuk baju *an$ akan menja'i ema n*amuk bersaran$.

4. +er(ba se$era ke uskesmas kalau er'aa $ejala-$ejala malaria karena

kalau i'ak se$era 'i(bai makan 'aa imbul k(mlikasin*a seeri malaria

serebral kalau malaria su'ah mencaai (ak 'an k(mlikasi lainn*a *an$

membaha*akan asien sen'iri.

9



9D



%A'TA" PUSTAKA

1. <arijan( PN. alaria. +uku Ajar 2lmu Pen*aki alam. Jili' 222 e'isi 2C.

akulas Ke'(keran Uni,ersias 2n'(nesia. Jakara 9!!> <al: 174->!.

9. Nu$r(h( A S Tume&u . %iklus <i'u Plasmodium alaria.. alaria

?i'emi(l($i Pa($enesis ani8esasi Klinis 'an Penan$anan. Jakara.

iun'uh 'ari: &&&.$(($le.c(m

". Priba'i . Parasi alaria. alam: $an'ahusa'a % 2lahu'e < Priba'i

5e'i(r). Parasi(l($i Ke'(keran. ?'isi ke-". Jakara akulas Ke'(keran U2

9!!! <al: 171-D7.

. Tjira ?. #ba Ani alaria. alaria ?i'emi(l($i Pa($enesis ani8esasi

Klinis 'an Penan$anan. Jakara. iun'uh 'ari: &&&.$(($le.c(m

4. earemen Kesehaan R2. Pe'(man Penaalaksanaan Kasus alaria 'i

2n'(nesia. Jakara 9!!> <al:1-19 14-9" >7->.

"!



LA,PI"AN

PA%2?N %AAT 2P?R2K%A

239841955-laporan-Kasus-Malaria.doc

Documents

Transcript of 239841955-laporan-Kasus-Malaria.doc