Download - YAPISAL POZİSYON

10.Bölüm

Yapısal Pozisyon

Yrd.Doç.Dr. Ferhat Sayım

1

© Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve AraĢtırma Merkezine aittir. Yazılı izin

olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal iĢlem baĢlatılır.

Amaçlarımız

Bu bölümü tamamladıktan sonra; aĢağıdaki bilgi ve becerilere sahip

olabileceksiniz:

Bankalarda yapısal pozisyon kavramının ne olduğunu bilmek

Yapısal Pozisyon uygulamasına iliĢkin esasları öğrenmek

Yapısal Pozisyonda Sermaye Yükümlülüğü Muafiyetine iliĢkin Ģartları

öğrenmek.

Anahtar Kavramlar

Yapısal Pozisyon

Ġçindekiler

YAPISAL POZĠSYON2

5411 SAYILI KANUNDA YAPISAL POZĠSYON UYGULAMASININ

DAYANAKLARI

YAPISAL POZĠSYONUN BANKALARIN SERMAYE YETERLĠLĠĞĠNĠN

ÖLÇÜLMESĠNE ĠLĠġKĠN YÖNETMELĠKTEKĠ DAYANAĞI

YAPISAL POZĠSYON UYGULAMASI5

ĠZĠN VE YAPISAL POZĠSYONUN KAPSAMI5

YAPISAL POZĠSYON KAPSAMINA GĠREN VARLIKLARDA ARANAN

NĠTELĠKLER6

YAPISAL POZĠSYON KAPSAMINA GĠREN VARLIKLARA ĠLĠġKĠN

ESASLAR7

YAPISAL POZĠSYONLARIN MUHASEBELEġTĠRME ĠLKELERĠ7

YAPISAL POZĠSYONA ĠLĠġKĠN SINIRLAR VE ĠLAVELER8

YAPISAL POZĠSYONUN ĠZLENMESĠ VE BĠLDĠRĠLMESĠ9

SERMAYE YÜKÜMLÜLÜĞÜ MUAFĠYETĠ VE ġARTLARI9

ÖZET11

ÇALIġMA SORULARIHATA! YER ĠġARETĠ TANIMLANMAMIġ.

ÇALIġMA SORULARI YANIT ANAHTARIHATA! YER ĠġARETĠ

TANIMLANMAMIġ.

2



1 YAPISAL POZĠSYON

Yapısal pozisyon 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 43, 45 ve 93 üncü maddeleri ile

Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine ĠliĢkin

Yönetmelikteki hükümler çerçevesinde incelenecektir. Buna göre kanunun 43, 45 ve

93. maddeleri ile yönetmeliğin 19.maddesine istinaden BDDK tarafından 28 Haziran

2012 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Yapısal Pozisyon tebliği bu konuda temel

düzenleme halini almaktadır. 2006 tarihli tebliği yürürlükten kaldıran bu tebliğ 1

Temmuz 2012’de yürürlüğe girmiĢtir.

Tebliğ incelendiğinde hükümlerin, bankaların yapısal pozisyonları kapsamına

girebilecek döviz ve dövize endeksli varlıkları, yapısal pozisyon sayılmanın

gerektirdiği nitelikleri ve yapısal pozisyona tanınan sermaye yükümlülüğü

muafiyetinden yararlanma koĢullarına iliĢkin usul ve esasları belirlemek amacıyla

düzenlendiği görülmektedir.

Düzenlemede geçen

a) Banka: 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 3 üncü maddesinde tanımlanan bankaları, Bunlar: Mevduat bankaları ve katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarıdır.

b) Kurum: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunu,

c)Yönetmelik ise “Bankaların Sermaye Yeterliliğinin Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine ĠliĢkin Yönetmeliği” ifade etmektedir.

2 GĠRĠġ

Yapısal pozisyon uygulamasına dayanak teĢkil eden 43 ve 45..maddeler Bankalar

Kanununun Koruyucu Hükümler üst baĢlığını taĢıyan bölümünde geçmektedir.

2.1. Koruyucu Düzenlemeler

43.Maddedeki hükme göre, Kurul; bankaların varlıkları, alacakları, özkaynakları,

borç, yükümlülük ve taahhütleri, gelir ve giderleri arasındaki ilgi ve dengelerin ve

malî bünyeyi etkileyen diğer tüm unsurların ve maruz kalınan risklerin tespiti, tahlili,

izlenmesi, ölçülmesi ve değerlendirilmesi amacıyla sınırlamalar ve standart oranlar

da belirlemek suretiyle gerekli düzenlemeleri yapmaya ve bunlar hakkında her türlü

tedbiri almaya yetkilidir. Bu hüküm, 38 inci madde gereğince konsolide malî tablo

hazırlama yükümlülüğü bulunan ana ortaklık için Kurulca belirlenecek usûl ve

esaslar çerçevesinde konsolide ve konsolide olmayan bazda uygulanır. Bankalar,

yapılan düzenlemelere uymak, belirlenen sınırlamaları ve standart oranları konsolide

baz da dahil olmak üzere hesaplamak, tutturmak ve idame ettirmek ve bunlara iliĢkin

olarak Kurum tarafından istenen tedbirleri belirlenen süreler içinde almak ve

uygulamakla yükümlüdür.

3



Kurul, kurumsal yönetim hükümleri ile koruyucu hükümlerin uygulanmasını da

dikkate alarak, her bir banka ya da banka grubu için belirlenen asgarî veya azamî

standart oranlar ve sınırlardan farklı daha ihtiyatlı bir oran veya sınır tesis etmeye

veya hesaplama ve bildirim dönemlerini farklılaĢtırmaya veya genel olarak

belirlenmemiĢ oran ve sınırlar tespit etmeye yetkilidir.

Kanun kapsamında öngörülen sınırlamalara ve standart oranlara iliĢkin eĢiklere

eriĢilmesi veya aĢımların oluĢması hâlinde, ilgili banka durumu derhal Kuruma

bildirmek zorundadır.

2.2. Sermaye Yeterliliği

Sermaye yeterliliğinin ele alındığı 45.Maddedeki hükme göre ise, Kanunun

uygulanmasında maruz kalınan riskler nedeniyle oluĢabilecek zararlara karĢı yeterli

özkaynak bulundurulması sermaye yeterliliğini ifade eder. Bankalar, Kurum

tarafından düzenlenecek yönetmelikte öngörülen usûl ve esaslara göre yüzde sekiz

oranından az olmamak üzere belirlenecek sermaye yeterliliği oranını hesaplamak,

tutturmak, idame ettirmek ve raporlamak zorundadır.

Bankaların iç sistemleri, aktif ve malî yapıları dikkate alınarak asgarî sermaye

yeterliliği oranını artırmaya, bankalar bazında farklılaĢtırmaya, kaynağı katılma

hesabı olan aktiflerin risk ağırlıklarının belirlenmesinde bu hesapların özelliklerini

dikkate almak suretiyle düzenleme yapmaya Kurul yetkilidir.

3 YAPISAL POZĠSYONUN BANKALARIN SERMAYE

YETERLĠLĠĞĠNĠN ÖLÇÜLMESĠNE ĠLĠġKĠN

YÖNETMELĠKTEKĠ DAYANAĞI

Yapısal pozisyon sermaye yeterliliği ölçümüne iliĢkin yönetmeliğin 19. Maddesinde

kur riski için sermaye yükümlülüğünün ölçümüne iliĢkin esaslaraın açıklamasında

son bölümde yer almakatdır. Bu hesaplamaya iliĢkin esaslar aĢaıda alıntılanmıĢtır.

3.1. Kur Riski Ġçin Sermaye Yükümlülüğünün Standart Metot Ġle Hesaplanması

(1) Bankalar, tüm döviz varlıkları ve yükümlülükleri ile kur riski içeren türev

finansal araçları üzerinden kur riski için sermaye yükümlülüğü hesaplamak

zorundadırlar. Özkaynak hesaplamasında sermayeden indirilen yabancı para

varlıklara iliĢkin kur riski için sermaye yükümlülüğü hesaplanmaz.

(2) Sermaye yükümlülüğünün hesaplanması amacıyla her bir döviz cinsinin Türk

Lirası karĢılıkları itibarıyla aktif ve pasif hesaplarda bulunan tüm döviz varlık ve

yükümlülüklere iliĢkin net pozisyon, döviz cinsinden cayılamaz nitelikli gayrinakdi

krediler ve taahhütlere iliĢkin net pozisyon ve türev finansal araçlara iliĢkin net

pozisyon bulunur. Her bir döviz cinsi için hesaplanan net kısa pozisyonlar ve net

uzun pozisyonlar ayrı ayrıtoplanır ve bunlardan mutlak değer olarak büyük olanı

4



mutlak değer olarak net altın pozisyonu ve 5 inci fıkra uyarınca altın gibi dikkate

alınması durumunda mutlak değer olarak net KYK pozisyonu toplamı üzerinden

yüzde sekiz oranında sermaye yükümlülüğü hesaplanır.

(3) Döviz cinsinden cayılamaz nitelikli gayrinakdi kredilere iliĢkin net pozisyonun

sermaye yükümlülüğü hesaplamasına dahil edilmesinde, henüz nakde dönüĢmemiĢ

yükümlülüğe iliĢkin alacak hakkının, gayrinakdi krediyle aynı para cinsinden olması

durumunda alacak tutarı, uzun pozisyon olarak dikkate alınır. Bununla beraber

alacak hakkının farklı döviz cinsinden olması halinde alacak tutarı kendi döviz

cinsinden uzun pozisyon olarak döviz varlıkları arasında gösterilir. Gayrinakdi

kredilere iliĢkin alacağın uzun pozisyon olarak dikkate alınmasında, alacak hakkının

belgelenmesi ya da teminat altına alınmıĢ olması esastır.

(4) Gayrinakdi kredi borçlusunun kredi değerliliği ve ödeme yeteneği Bankalarca

Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Bunlar Ġçin Ayrılacak

KarĢılıklara ĠliĢkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik çerçevesinde belirlenir. Bu

Ģekilde yapılan değerlendirme sonucunda net pozisyon hesaplamasında kullanılacak

uzun pozisyon, gayrinakdi kredi müĢterisinden doğacak alacak tutarından, varsa pasif

hesaplar içerisinde kendisi için ayrılan özel karĢılık tutarının çıkarılması ile bulunur.

(5) KYK’larla ilgili pozisyonlara iliĢkin net pozisyonun sermaye yükümlülüğü

hesaplamasına dahil edilmesinde, bu kuruluĢların gerçek döviz pozisyonları dikkate

alınmalıdır. Raporlamanın doğruluğunun garanti edildiği durumlarda, bankalar,

KYK’lardaki döviz pozisyonları hakkında üçüncü tarafların raporlamasını esas

alabilir. Bankanın bir KYK’daki döviz pozisyonları hakkında bilgi sahibi olmaması

durumunda, KYK’nın o KYK’nın görev tanımında izin verilen azami sınıra kadar

dövize yatırım yaptığı varsayılır. Bu durumda, bankalar, alım satım hesaplarıyla ilgili

kur riski için sermaye yükümlülüğünün hesaplanmasında, KYK aracılığıyla yatırım

yapılan kaldıraçlı pozisyonlardan kaynaklanabilecek azami dolaylı riski dikkate alır.

Bu hesaplama, KYK’da tutulan pozisyonun yatırımın görev tanımından kaynaklanan,

KYK’ya konu yatırım kalemlerine iliĢkin azami risk tutarıyla orantılı olarak

artırılması suretiyle yapılır. KYK için varsayımsal olarak hesaplanan döviz

pozisyonu ayrı bir para birimi olarak iĢlem görür ve bu para birimi için hesaplanacak

kur riski yükümlülüğü, altın için yapılan hesaplama yöntemiyle aynı Ģekilde bulunur.

Ancak KYK’nın yatırım talimatının elde edilebilir olması halinde, toplam uzun

pozisyonlar tutarı toplam uzun açık döviz pozisyonları tutarına ve toplam kısa

pozisyonlar tutarı da toplam kısa açık döviz pozisyonları tutarına ilave edilebilir.

Hesaplama öncesinde bu pozisyonlar arasında netleĢtirme yapılamaz.

(6) Dövize endeksli varlık ve yükümlülükler, net pozisyon hesaplanmasında

izlendikleri hesaba bakılmaksızın endekslendikleri döviz cinsinden döviz varlık ve

yükümlülükleri olarak gösterilirler.

5



(7) Bankalar;

a) Ġkinci fıkra uyarınca yüzde sekiz oranı uygulanacak net döviz, net altın ve KYK

pozisyonları toplamı özkaynakların yüzde ikisini,

b) Döviz, altın ve KYK pozisyonlarının tümü dahil, netleĢtirilmemiĢ uzun

pozisyonlar toplam tutarı ile netleĢtirilmemiĢ kısa pozisyonlar toplam tutarından

mutlak değer olarak büyük olanın özkaynağının yüzde yüzünü,

geçmemesi kaydıyla, bu oranların sağlandığı döneme iliĢkin olarak kur riski için

sermaye yükümlülüğü hesaplamayabilirler.

(8) Özkaynak tutarını geçmemek ve takip edildiği dövizdeki net uzun pozisyonu

aĢmamak üzere, döviz ve dövize endeksli varlıklar bileĢimini içeren yapısal uzun

pozisyon tutarı Yönetmelikle getirilen kur riski için sermaye yükümlülüğünden

muaftır. Söz konusu yapısal uzun pozisyonu oluĢturan döviz ve dövize endeksli

varlıklar için sermaye yükümlülüğü hesaplanmaz.

(9) Yapısal pozisyon kapsamına girebilecek döviz ve dövize endeksli varlıklar,

yapısal pozisyon sayılmanın gerektirdiği nitelikler ve yapısal pozisyona tanınan

sermaye yükümlülüğü muafiyetinden yararlanma koĢullarının Kurulca belirleneceği

karara bağlanmıĢtır.

4 YAPISAL POZĠSYON UYGULAMASI

4.1. Ġzin Ve Yapısal Pozisyonun Kapsamı

Yapısal pozisyon bulundurmak için Kurumdan izin alınması zorunludur. Yapılacak

izin baĢvurusuna, yasal müracaata konu varlıkların yapısal pozisyon olarak

bulundurulmasına iliĢkin yönetim kurulu kararının bir örneği ile yapısal pozisyon

olarak tutulacak varlıklara iliĢkin bilgiler eklenir. Alınacak kararda, yapısal

pozisyonun niteliği ve yönetilme Ģekli detaylı bir biçimde belirtilir.

(2) Bankaların yapısal pozisyonları kapsamına döviz ve dövize endeksli varlıklardan;

a) Borçlanmayı temsil eden döviz cinsinden menkul kıymetler,

b) ġirketler tarafından ihraç edilen ortaklık hakkını temsil eden döviz

cinsinden menkul kıymetler,

c) Borçlanmayı temsil eden dövize endeksli menkul kıymetler

dahil edilir. Ġlgili Tebliğ uygulamasında altın döviz varlığı olarak

kabul edilir.

(3) Yapısal pozisyon bulundurmak bankaların ihtiyarındadır.

6



4.2. Yapısal Pozisyon Kapsamına Giren Varlıklarda Aranan Nitelikler

4 üncü madde uyarınca yapısal pozisyon kapsamına giren varlıklarda aranacak nitelikler

beĢinci maddenin birinci fıkrasında sayılmıĢtır. Bunlar:

a) Yukarıda sayılan yapısal pozisyon unsurlarından (a) ve (c)

bentlerindeki varlıkların Sermaye Yeterliliği Yönetmeliğin 13 üncü

maddesinin(Bu maddede Getirisi faiz oranı ile iliĢkilendirilmiĢ

finansal araçlara iliĢkin spesifik risk için sermaye yükümlülüğünün

standart metot ile hesaplanması ele alınmaktadır.) birinci ve

dördüncü fıkralarında belirtilen nitelikli menkul kıymet özelliklerine

sahip ve yapısal pozisyona girdiği tarih itibariyle vadelerine en az bir

yıl kalmıĢ olması ve bu varlıkların uzun vadeli yatırım olarak vade

sonuna kadar elde tutulacağına dair yönetim kurulu kararının

bulunması,

b) Altının 21/2/1997 tarih ve 22912 sayılı Resmî Gazete’de

yayımlanan Kıymetli Madenler Borsasında ĠĢlem Görecek Altın

Standardına ĠliĢkin Tebliğde belirlenen standartlardaki külçe altın

olması ve yapısal pozisyona alındığı tarihten itibaren en az üç yıl süre

ile elde tutulacağına dair yönetim kurulu kararının bulunması,

c) ġirketler tarafından ihraç edilen ortaklık hakkını temsil eden döviz

cinsinden menkul kıymetler, ihraç eden Ģirketin, Yönetmeliğin 14

üncü maddesinin(Bu maddede Hisse senedi pozisyonlarına iliĢkin

genel piyasa riski ve spesifik risk için sermaye yükümlülüğünün

standart metot ile hesaplanması ele alınmaktadır.BDDK’nın ek

açıklama gereksinimi bulunmaktadır.) beĢinci fıkrasının (a) ve (b)

bentlerinde belirtilen Ģirketlerden olması ve yapısal pozisyonda en az

üç yıl süre ile elde tutulacağına dair yönetim kurulu kararının

bulunması.

(2) Tebliğde belirtilen diğer koĢullara uyulmak kaydıyla, G-20 ülkelerinin merkezi

hükümetleri, Dünya Bankası ve IFC(Uluslararası Finans KuruluĢu- Dünya

Bankasının Özel kesimi destekleyen kolu) tarafından ihraç edilen borçlanmayı temsil

eden menkul kıymetler ile Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından yurt içi ve yurt

dıĢı piyasalarda ihraç edilen döviz ve dövize endeksli iç ve dıĢ borçlanma senetleri

derecelendirme kuruluĢlarının notları aranmaksızın yapısal pozisyon olarak

kullanılabilecektir.

(3) Yukarıdaki açıklamalar kapsamındaki nitelikleri taĢımayan varlıklar yapısal

pozisyon kapsamına alınamaz.

7



4.3. Yapısal Pozisyon Kapsamına Giren Varlıklara ĠliĢkin Esaslar

Altıncı maddede sayılan esaslar Ģu Ģekilde ele alınmaktadır.

(1) Yapısal pozisyona dahil edilen varlıklar alım-satım ve repo

iĢlemlerine, teminata veya rehne konu edilemezler.

(2) Yapısal pozisyon kabul edilmenin sağladığı muafiyet ve

muhasebeleĢtirme ilkeleri bu kapsamdaki varlıkların yapısal pozisyon

olarak bulundurulduğu süre boyunca tutarlı bir Ģekilde uygulanır.

(3) Yapısal pozisyonu oluĢturan varlıklar hiç bir Ģekilde yapılanmıĢ

finansal ürünleri içeren sözleĢmelere ve netleĢtirme sözleĢmelerine

konu edilemez.

(4) Birinci, ikinci ve üçüncü fıkralara aykırı uygulamalara konu olan

yapısal pozisyondaki varlıklar, uygulamaya konu olduğu tarih

itibariyle yapısal pozisyondan çıkarılır.

(5) Yapısal pozisyon, bu Tebliğdeki usul ve esaslara uygun olmak

kaydıyla banka yönetim kurulunun belirlediği kurallar ve sınırlar

içinde yönetilir.

(6) Yapısal pozisyon bulunduracak bankalar, kurların beklenenin

tersine olumsuz bir biçimde geliĢmesi ihtimaline karĢı, yapısal

pozisyonlar için tamamen veya kısmen finansal koruma sağlayacak ve

söz konusu pozisyonların muhtemel olumsuz etkilerini azaltabilecek

imkanlara sahip olmalıdır.

4.4. Yapısal Pozisyonların MuhasebeleĢtirme Ġlkeleri

(1) Yapısal pozisyon içinde tasnif edilecek varlıklar, bankaların muhasebe

sistemlerinde tekdüzeni uygulamaya yönelik Kurulca belirlenecek usul ve

esaslar çerçevesinde elde tutma süreleri de dikkate alınarak ilgili yardımcı

hesaplar altında izlenirler ve borçlanmayı temsil eden döviz veya dövize

endeksli varlıklar vade sonuna kadar, diğer yapısal pozisyonlar ise asgari elde

tutma sürelerinden düĢük olmamak koĢuluyla banka yönetim kurulunca

öngörülen süre boyunca bu hesaplarda tutulurlar. Bu varlıklar alım-satım

hesapları arasında izlenemez.

(2) Yapısal pozisyona konu varlıkların olağanüstü nedenler hariç kısmen

veya tamamen birinci fıkraya aykırı olarak ilgili olmayan hesaplar altında

sınıflandırılması veya elden çıkartılması durumunda banka, iĢlemin yapıldığı

tarihi takip eden gelecek iki yıl boyunca yapısal pozisyon tutamaz. Kurum

8



tarafından uygun görülecek haller ile aĢağıdaki olaylar olağanüstü neden

olarak kabul edilir;

a) Yapısal pozisyona konu varlığı ihraç edenin kredi değerliliğinde

önemli bir düĢüĢ olması,

b) Vergi düzenlemelerinde, bu tür finansal varlıkların faiz gelirlerine

iliĢkin var olabilecek vergi indirim ve muafiyetlerini ortadan kaldıran

bir değiĢiklik yapılması,

c) BirleĢme veya devir gibi nedenlerle, bankanın mevcut faiz riski

pozisyonunu veya kredi riski politikasını devam ettirebilmek için bu

tür finansal varlıkları zorunlu olarak elden çıkarması,

ç) Bankaların yatırım alanları ve sınırlarına iliĢkin düzenlemelerde

yapılan değiĢiklikler nedeniyle bu tür finansal varlıkların zorunlu

olarak elden çıkarılması,

d) Vadeye kadar elde tutulacak finansal varlıkların risk ağırlıklarının

önemli ölçüde artırılması nedeniyle bunların elden çıkarılmak zorunda

kalınması,

e) Bankanın baĢvurusu ile banka özkaynaklarındaki değiĢimin sürekli

olup olmadığını ve bankanın mali durumunu dikkate alarak Kurumun

uygun görmesi.

(3) Yapısal pozisyon içinde tasnif edilecek varlıkların aktifte bulunduğu süre

veya vadesi boyunca oluĢacak kur, faiz ve diğer değerleme iĢlemlerine iliĢkin

farkları, özkaynaklar içerisinde bir değerleme fonu hesabında izlenir ve bu

farklar kâr dağıtımına konu edilemezler.

(4) Yapısal pozisyon içinde tasnif edilecek varlıkların kur değiĢimlerinden

kaynaklanabilecek değer düĢüĢleri öncelikle özkaynaklar arasındaki pozitif

değerleme unsurlarının azaltılması suretiyle hesaplara yansıtılır ancak değer

düĢüĢünün mevcut değerleme farkının üzerinde olması durumunda kâr / zarar

hesapları kullanılır.

4.5. Yapısal Pozisyona ĠliĢkin Sınırlar Ve Ġlaveler

Tebliğin sekizinci maddesinde belirtilen sınırlar ve ilaveler Ģu Ģekilde ele

alınmaktadır.

Yapısal pozisyon kapsamında tasnif edilecek olan döviz ve

dövize endeksli varlıklar toplamının, takip edildiği dövizde

sermaye yükümlülüğü yaratan net uzun pozisyon tutarını ve

herhangi bir Ģekilde özkaynak tutarını aĢan kısmı sermaye

yükümlülüğü muafiyeti hesaplamasında dikkate alınmaz.

9



Yapısal pozisyon kapsamına dahil edilen altın tutarı ile

ortaklık hakkını temsil eden menkul kıymetler tutarı, ayrı ayrı

olmak üzere, toplam yapısal pozisyon tutarının yüzde

yirmibeĢini geçemez.

Yapısal pozisyon olarak bulundurulan varlıkları ihraç

edenlerin yerleĢik oldukları her bir yabancı ülke bazındaki

yapısal pozisyona konu varlık tutarı, toplam yapısal pozisyon

tutarının yüzde yirmibeĢini aĢamaz. Bu sınırlama, altın için,

altının nezdinde bulundurulduğu kuruluĢun yerleĢik bulunduğu

ülke dikkate alınarak uygulanır.

Yapısal pozisyon kapsamına dahil edilen varlıkların tamamı,

Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından yurt içi ve yurt dıĢı

piyasalarda ihraç edilen döviz ve dövize endeksli iç ve dıĢ

borçlanma senetlerinden oluĢabilir.

Özkaynakların azalması nedeniyle fazla olarak açığa çıkan

yapısal pozisyonlara iliĢkin olarak 7 nci maddenin ikinci

fıkrasında sayılan hususlar saklı kalmak kaydıyla, portföyde

herhangi bir iĢlem yapılmaz. Özkaynaklarda artıĢ halinde,

birinci fıkrada yer alan pozisyona bağlı sınırlamaya da uygun

olmak kaydıyla, ortaya çıkan ilave yapısal pozisyon tutabilme

imkanı banka tarafından yapısal pozisyona iliĢkin bu

Tebliğdeki usul ve esaslar çerçevesinde kullanılabilir.

Borçlanmayı temsil eden dövize dayalı/dövize endeksli

menkul kıymetlerin vadesi geldiğinde, diğer varlıkların ise

elde tutma süreleri sonunda portföyden çıkartılmaları halinde

yerlerine yeni yapısal pozisyon alınması bankaların

ihtiyarındadır.

4.6. Yapısal Pozisyonun Ġzlenmesi Ve Bildirilmesi

(1) Yapısal pozisyonu oluĢturan döviz ve dövize endeksli aktiflerin bileĢimini

gösteren bir rapor sermaye yeterliliği standart oranına iliĢkin raporlamalar ekinde

Kuruma gönderilir.

(2) Sermaye yeterliliğinin hesaplanmasında yapısal pozisyonun sağlayacağı sermaye

yüküne iliĢkin muafiyet, Kurum tarafından hazırlanan piyasa riski raporlama seti

kapsamında yer alan kur riskinin ölçümü için hazırlanan tablo aracılığı ile

hesaplamaya dahil edilir.

4.7. Sermaye Yükümlülüğü Muafiyeti Ve ġartları

(1) Bankaların yapısal pozisyonları itibarıyla bulundurdukları varlıklar için kur riski

için sermaye yükümlülüğü hesaplanmaz. Ancak bunun bir istisnası bulunmaktadır. Yapısal pozisyon kapsamında tasnif edilecek olan döviz ve dövize endeksli varlıklar

toplamının, takip edildiği dövizde sermaye yükümlülüğü yaratan net uzun pozisyon

10



tutarını ve herhangi bir Ģekilde özkaynak tutarını aĢan kısmı sermaye yükümlülüğü

muafiyeti hesaplamasında dikkate alınmaz.

(2) Yapısal pozisyon bulundurmaktan dolayı kur riski için sermaye yükümlülüğü

muafiyetinin doğabilmesi için bankanın net uzun döviz pozisyonuna sahip olması ve

aynı döviz cinsinden yapısal pozisyonu bulunması gerekmektedir.

(3) Konsolide sermaye yeterliliği standart oranının hesaplanmasında konsolide

olarak hesaplanacak yapısal pozisyon, kur riski için konsolide sermaye

yükümlülüğünün hesaplanmasından muaf tutulur. Tebliğde belirtilen koĢullar ve tüm

oransal limitler konsolide esasa göre de uygulanır.

11



5 ÖZET

Yapısal pozisyon bulundurmak için Kurumdan izin alınması zorunludur.

Yapılacak izin başvurusuna, yasal müracaata konu varlıkların yapısal

pozisyon olarak bulundurulmasına ilişkin yönetim kurulu kararının bir örneği

ile yapısal pozisyon olarak tutulacak varlıklara ilişkin bilgiler eklenir.

Alınacak kararda, yapısal pozisyonun niteliği ve yönetilme şekli detaylı bir

biçimde belirtilir.

Bankaların yapısal pozisyonları kapsamına döviz ve dövize endeksli

varlıklardan;


b) Şirketler tarafından ihraç edilen ortaklık hakkını temsil eden döviz



dahil edilir. Altın döviz varlığı olarak kabul edilir.

Yapısal pozisyon bulundurmak bankaların ihtiyarındadır.

Yapısal pozisyon kapsamına giren varlıklarda aranacak nitelikler şu

şekildedir:

a) Yukarıda sayılan yapısal pozisyon unsurlarından (a) ve (c)

bentlerindeki varlıkların Sermaye Yeterliliği Yönetmeliğin 13 üncü

maddesinin(Bu maddede Getirisi faiz oranı ile ilişkilendirilmiş

finansal araçlara ilişkin spesifik risk için sermaye yükümlülüğünün

standart metot ile hesaplanması ele alınmaktadır.) birinci ve

dördüncü fıkralarında belirtilen nitelikli menkul kıymet özelliklerine

sahip ve yapısal pozisyona girdiği tarih itibariyle vadelerine en az bir

yıl kalmış olması ve bu varlıkların uzun vadeli yatırım olarak vade

sonuna kadar elde tutulacağına dair yönetim kurulu kararının

bulunması,

b) Altının 21/2/1997 tarih ve 22912 sayılı Resmî Gazete’de

yayımlanan Kıymetli Madenler Borsasında İşlem Görecek Altın

Standardına İlişkin Tebliğde belirlenen standartlardaki külçe altın

olması ve yapısal pozisyona alındığı tarihten itibaren en az üç yıl süre

ile elde tutulacağına dair yönetim kurulu kararının bulunması,

c) Şirketler tarafından ihraç edilen ortaklık hakkını temsil eden döviz

cinsinden menkul kıymetler ihraç eden şirketin, yapısal pozisyonda en

12



az üç yıl süre ile elde tutulacağına dair yönetim kurulu kararının

bulunması.

G-20 ülkelerinin merkezi hükümetleri, Dünya Bankası ve IFC tarafından

ihraç edilen borçlanmayı temsil eden menkul kıymetler ile Türkiye

Cumhuriyeti Hazinesi tarafından yurt içi ve yurt dışı piyasalarda ihraç edilen

döviz ve dövize endeksli iç ve dış borçlanma senetleri derecelendirme

kuruluşlarının notları aranmaksızın yapısal pozisyon olarak

kullanılabilecektir.

Yukarıdaki açıklamalar kapsamındaki nitelikleri taşımayan varlıklar yapısal

pozisyon kapsamına alınamaz.

Yapısal Pozisyon Kapsamına Giren Varlıklara İlişkin Esaslar şu şekilde ele

alınmaktadır.

(1) Yapısal pozisyona dahil edilen varlıklar alım-satım ve repo

iĢlemlerine, teminata veya rehne konu edilemezler.

(2) Yapısal pozisyon kabul edilmenin sağladığı muafiyet ve

muhasebeleĢtirme ilkeleri bu kapsamdaki varlıkların yapısal pozisyon

olarak bulundurulduğu süre boyunca tutarlı bir Ģekilde uygulanır.

(3) Yapısal pozisyonu oluĢturan varlıklar hiç bir Ģekilde yapılanmıĢ

finansal ürünleri içeren sözleĢmelere ve netleĢtirme sözleĢmelerine

konu edilemez.

(4) Birinci, ikinci ve üçüncü fıkralara aykırı uygulamalara konu olan

yapısal pozisyondaki varlıklar, uygulamaya konu olduğu tarih

itibariyle yapısal pozisyondan çıkarılır.

(5) Yapısal pozisyon, bu Tebliğdeki usul ve esaslara uygun olmak

kaydıyla banka yönetim kurulunun belirlediği kurallar ve sınırlar

içinde yönetilir.

(6) Yapısal pozisyon bulunduracak bankalar, kurların beklenenin

tersine olumsuz bir biçimde geliĢmesi ihtimaline karĢı, yapısal

pozisyonlar için tamamen veya kısmen finansal koruma sağlayacak ve

söz konusu pozisyonların muhtemel olumsuz etkilerini azaltabilecek

imkanlara sahip olmalıdır.

13



6 ÇALIġMA SORULARI

Soru No Soru

1. Yapısal pozisyon bulundurmak bankalar için zorunlu mudur.

a. Zorunludur.

b. Zorunlu değil ihtiyaridir.

c. Kamu bankaları için zorunlu değil diğerleri için zorunlu

d. Kamu bankaları için zorunlu diğerleri için değil

e. Fon bankaları için zorunlu diğerleri için değil

2. Bankaların yapısal pozisyonları kapsamına hangisi girmez.


b) ġirketler tarafından ihraç edilen ortaklık hakkını temsil eden döviz



d) Altına endeksli menkul kıymet.

e)TL DĠBS

3. Tebliğ uygulamasında döviz varlığı olarak kabul edilebiecek tür

nedir.

a. Emtia borsasında iĢlem gören pamuk

b. Emtia borsasında iĢlem gören alümünyum

c. Emtia borsasında iĢlem gören buğday

d. Altın

e. GümüĢ

14



4.

Hangisi tarafından ihraç edilen borçlanmayı temsil eden menkul

kıymetler derecelendirme kuruluĢlarının notları aranmaksızın yapısal

pozisyon olarak kullanılabilecekler arasında yer almaz.

a. G-20 ülkelerinin merkezi hükümetleri

b. Dünya Bankası

c. IFC

d. AB ülkeleri

e. Türkiye Cumhuriyeti Hazinesi tarafından yurt içi ve yurt dıĢı

piyasalarda ihraç edilen döviz ve dövize endeksli iç ve dıĢ borçlanma

senetleri

5. ġirketler tarafından ihraç edilen ortaklık hakkını temsil eden döviz

cinsinden menkul kıymetler ihraç eden Ģirketin, yapısal pozisyonda

en az kaç yıl süre ile elde tutulacağına dair yönetim kurulu kararının

bulunması gerekir.

a. 6

b. 5

c. 4

d. 3

e. 2

6. Yapısal pozisyona dahil edilen varlıklar alım-satım ve repo

iĢlemlerine, teminata veya rehne konu edilmelerinde sınırlama

varmıdır.

a. Bu iĢlemlere konu edilemezler

b. Sınır yoktur.

c. %50 sınırı vardır

d. %35 sınırı vardır

e. %25 sınırı vardır.

15



7. Yapısal pozisyon kapsamına girecek metalin yapısal pozisyona

alındığı tarihten itibaren en az kaç yıl süre ile elde tutulacağına dair

yönetim kurulu kararının bulunması gerekir.

a. 2

b. 3

c. 4

d. 5

e. 6

8. Yapısal pozisyonu oluĢturan varlıkların yapılanmıĢ finansal ürünleri

içeren sözleĢmelere ve netleĢtirme sözleĢmelerine konu edilmelerinde

sınırlama varmıdır.

a. %50 sınırı vardır

b. %35 sınırı vardır

c. %75 sınırı vardır.

d. Bu iĢlemlere konu edilemezler

e. Sınır yoktur.

9. Yapısal pozisyona konu varlıkların olağanüstü nedenler hariç kısmen

veya tamamen düzenlemeye aykırı olarak ilgili olmayan hesaplar

altında sınıflandırılması veya elden çıkartılması durumunda banka,

iĢlemin yapıldığı tarihi takip eden gelecek kaç yıl boyunca yapısal

pozisyon tutamaz.

a. 3

b. 1

c. 2

d. 4

e. 5

16



10.AĢağıdakilerden hangisi olağanüstü neden olarak kabul edilenler

arasında sayılmamıĢtır.

a) Yapısal pozisyona konu varlığı ihraç edenin kredi değerliliğinde

önemli bir düĢüĢ olması,

b) BirleĢme veya devir gibi nedenlerle, bankanın mevcut faiz riski

pozisyonunu veya kredi riski politikasını devam ettirebilmek için bu

tür finansal varlıkları zorunlu olarak elden çıkarması,

c) Bankaların yatırım stratejilerinde yaptıkları değiĢiklikler nedeniyle

bu tür finansal varlıkların olarak elden çıkarılması,

d) Vadeye kadar elde tutulacak finansal varlıkların risk ağırlıklarının

önemli ölçüde artırılması nedeniyle bunların elden çıkarılmak

zorunda kalınması,

e) Bankanın baĢvurusu ile banka özkaynaklarındaki değiĢimin sürekli

olup olmadığını ve bankanın mali durumunu dikkate alarak Kurumun

uygun görmesi.

17



7 ÇALIġMA SORULARI YANIT ANAHTARI

Soru No Doğru Cevap Cevabınız yanlıĢ ise Ģu konuyu yeniden gözden geçiriniz

1. b Ġzin Ve Yapısal Pozisyonun Kapsamı

2. e Ġzin Ve Yapısal Pozisyonun Kapsamı

3. d Ġzin Ve Yapısal Pozisyonun Kapsamı

4. d Yapısal Pozisyon Kapsamına Giren Varlıklarda Aranan

Nitelikler

5. d Yapısal Pozisyon Kapsamına Giren Varlıklarda Aranan

Nitelikler

6. a Yapısal Pozisyon Kapsamına Giren Varlıklara ĠliĢkin

Esaslar

7. b Yapısal Pozisyon Kapsamına Giren Varlıklarda Aranan

Nitelikler

8. d Yapısal Pozisyon Kapsamına Giren Varlıklara ĠliĢkin

Esaslar

9. c Yapısal Pozisyonların MuhasebeleĢtirme Ġlkeleri

10. c Yapısal Pozisyonların MuhasebeleĢtirme Ġlkeleri