2
List of Acronyms AIDS Acquired Immune Deficiency Syndrome CBO Community Based Organisation CC Community Council CCS Community Council Secretary CGPU Child & Gender Protection Unit CRS Catholic Relief Services CSO Civil Society Organisations DA District Administrator DANIDA Danish International Development Agency DC District Council DCS District Council Secretary DGO District Gender Officer DMA Disaster Management Authority DPU District Planning Unit FIDA Federation of Women Lawyers GL Gender links GMS Gender Management System GTZ German Technical Assistance HBCSG‟s Home Based Care Support Groups IEC Independent Electoral Commission LCC Lesotho Council of Churches LEC Lesotho Electricity Cooperation LPPA Lesotho Planned Parenthood Association LRC Lesotho Red Cross MoACM Ministry of Agriculture Cooperatives & Marketing MoGYSR Ministry of Gender, Youth, Sports and Recreation MoHSW Ministry of Health and Social Welfare MoJHR Ministry of Justice & Human Rights MoLGC Ministry of Local Government and Chieftainship MoNR Ministry of Natural Resources MoTEC Ministry of Tourism, Environment & Culture MoTI Ministry of Trade & Industry MoTT Ministry of Traffic and Transport NAC National AIDS Commission NAS National AIDS Secretariat NGO Non- Governmental Organization PEP Post Exposure Prophylaxis PHELA PHELA Health and Development Communication RWS Rural Water Supply SADC Southern African Development Community TRC Transformation Resource Centre WAD Women and Development WASA Water and Sewerage Authority WFP World Food Programme WID Women In Development WLSA Women and Law in Southern Africa WV World Vision
3
Summary This Gender Action Plan was developed by local authorities from the Quthing District during a workshop held at Orange River Hotel in Quthing from the 11-13 November 2008. The action plan follows the launch of the study, At the Coalface, Gender and Local Government in Southern Africa which took place on the 17th September 2007 in Maseru. The study was launched by The Principal Secretary in the Ministry of Gender Mr Makalo Theko who emphasised in his official speech, the importance of recognising gender dynamics at all levels of governance. The research found that at 58 percent, Lesotho has the highest proportion of women in local government in the Southern African Development Community (SADC) region. A key conclusion of the study was that more needs to be done to systematically mainstream gender considerations into the work of local government including providing the necessary support to ensure an enabling environment within which women can participate effectively. Following the book launch, a gender strategy workshop was held at Thaba-Bosiu which brought together chairpersons, councillors and secretaries from district and community councils as well as district gender officers and officials from the Ministries of Gender, Youth, Sports and Recreation and Local Government and Chieftainship. The outcome of this workshop was a draft gender strategy for local government which was developed by the workshop participants. The Deputy Principal Secretary in the Ministry of Local Government Mr Ntai Makoetje applauded the efforts of all the stakeholders in promoting gender equality in the local government. These events were organised by Gender Links and Women and Law in Southern Africa in partnership with the District Councils and the two Ministries aforementioned. In November 2007 the district gender officers and a representative from the Ministry of Gender joined a Training of Trainers workshop that was held in Johannesburg, South Africa. At this workshop, participants adapted and developed the country specific manual to be used to roll-out gender action plans in all districts of Lesotho.
Background to the region
Quthing district (represented by the number 9 in the adjacent map) is located in the south of the country and it constitutes an area of 2,916 km². The district borders with Eastern Cape Province of South Africa and domestically borders the Mohale‟s Hoek and Qacha‟s Nek districts. Moyeni is the camptown of the Quthing district. The 2006 Lesotho Census of the Population and Housing-Preliminary Results show that the district of Quthing has a population of 120,502 and this
4
constitutes 6.4% of the total population. According to the report, there are 58,776 (49%) males and 61,726 (51%) females. Health Lesotho has embarked on various programmes in an effort to upgrade its public health service delivery but challenges such as limited number of health facilities and health personnel remain. The 2007 Lesotho Health Information System: Review and Assessment, reports average life expectancy for males as estimated at 36 years and 44 years for females. The report further indicates that the infant mortality rate is 91 per 1,000 live births while fertility rate is 3.5 births per woman. The Quthing Hospital is the main government hospital in this district and it has the highest catchment population and the highest number of personnel in the dstrict; however referrals are made to The Queen Elizabeth II Hospital in Maseru which serves as a major national referral hospital in Lesotho. HIV and AIDS Lesotho is one of the countries struggling to cope with the HIV and AIDS in the region and has the third highest prevalence rate globally. It is estimated that 23% of the adult population are HIV positive and there are over 110,000 AIDS orphans in the country (2008 UNGASS Country Report for Lesotho). Considering that more than half of the country‟s population live in poverty, declining productivity as a result of HIV and AIDS remains a threat to the overall survival of the country. According to the 2004 Lesotho Demographic and Health Survey, the district of Quthing has an HIV prevalence rate of 23.2% among adults between the ages 15 and 49. The survey further indicates that women are more affected by the pandemic as they constitute 25.7% of those affected compared to 18.9% men. In 2003, King Letsie III declared HIV and AIDS a national disaster and the government of Lesotho then introduced an innovative strategy called The “Know your status campaign” in 2004. The aim of the campaign was to increase HIV testing, raise awareness and reduce stigma for the whole population. By 2005, National AIDS Commission and National AIDS Secretariat were established to coordinate existing strategies for tackling the AIDS epidemic in the country. In addition, the National AIDS Policy and Strategic Plan for 2006-2011 were developed to guide efforts on AIDS. Local government There are 10 community councils each of which is comprised of a chairperson, a deputy and councillors. Administratively the District Council Secretary provides support to the district council. Similarly, 10 Community Council Secretaries assist their respective local councillors. There are 123 local councillors in total, of which 58 are women and 65 are men as shown in the table below. This means that women make up 47% of all local councillors; this is 11% lower than the national figure of 58%.
5
Percentage of women in the 10 community councils of Quthing
Community Council & Code
No. of Male Councillors
No. of Female Councillors
Total no. of Councillors
Likhohlong G01 8 3 11
Matsatseng G02 6 7 13
Qomo-Qomong G03 7 4 11
Liphakoe G04 5 8 13
Nkoebe G05 7 6 13
Tsatsane G06 6 7 13
M‟khono G07 6 7 13
Mokotjomela G08 6 5 11
Mphaki G09 7 6 13
Seforong G10 7 5 12
Total 65 58 123
Percentage of women councillors in the 10 community councils: 47% Source: The District Council, Quthing
References:
District Council, Quthing
2006 Lesotho Census of Population and Housing Preliminary Results Report
2004 Lesotho Demographic and Health Survey
2007 Lesotho Health Information System: Review and Assessment
2008 Lesotho UNGASS Country Report
www.state.govt/r/pa/ei/bgn/2831.htm
6
TŠEBETSO HO LATELA TLHATLHAMANO EA LINTLHA
TŠEBETSO EA NAKO E KHUTŠOANE (Tšitoe 2008-Motšeanong 2009)
Kananelo le phethahatso ea moralo Ho arolelana litaba tsa moralo le litho tsa makhotla a puso ea libaka tse sieo. Phutheho le marena a libaka, bakhethoa, komiti ea lehokela ea setereke holima
phethahatso ea moralo e le hore litaba tsa tekano li kenyeletsoe tšebetsong ea makala a ‟muso le mekhatlo e ikemetseng.
Mafapha ohle a amehang litabeng tsa tekano, a lokela ho rala ‟moho likhoeli tse ‟ne pele ho selemo sa lichelete.
Ho ke‟ngoa tšebetsong hoa meralo. Mekhatlo eohle e chang e tšola litabeng tsa tekano e kenyelletsoe. Mafapha ohle a amehang a kopane hang ka kotara e le ho etsa meralo ea nako e
khutšoanyane. Lipitso tse kopanetsoeng ke makhotla a puso ea libaka kanetsong ea molaetsa ka
litaba tsa tekano. Puisano le Bafani ka khahlametso ea lichelete molemong oa ho phethahatsa moralo. Boitlhatlhobo phethahatsong ea moralo khoeli le khoeli. Tlhahlobo le tšalo morao ea tšebeliso ea lichelete.
Seabo Theha mokhatlo oa basali ba maparamente ba mekha e fapakaneng ea lipolotiki. Khokahano ea makhotla a mathomo, mabatooa a naha ‟moho le mokhatlo oa basali
oa maparamente.
Likhokahanyo Tlhatlhobo ea liphatlalatso tsa makhotla a puso ea libaka molemong oa ho ngola
lithusa-thuto tse qholotsang litloaelo tse fetuhlileng tumelo. Tlhekefetso tekanong Tšoara tlhahlobo ea maemo a tlhekefetso ea tekano makhotleng a puso ea libaka
metseng. Tšireletso le litšebeletso tsa tšohanyetso Manane a tlhokomeliso a reretsoeng basali thibelong le taolong ea likoluoa.
Lipalangoang Fumana lintlha tse bontšang ka moo basali ba sebelisang lipalangoang tsa sechaba
ka teng. Netefatsa hore makoloi a baeti le liemelo tsa ona lia laoloa ho ntlafatsa maeto a
batho bohle haholo a basali le bana. Litšiea tsa tekano pusong ea libaka Leano la tekano le lokeloa ho fitisoa ke likomiti tsa makhotla a puso ea libaka.
Setsi sa phano ea thepa le litšebeletso Ho eketsa seabo sa basali phanong ea thepa le ho tšehetsa likonteraka tsa bona.
7
TŠEBETSO EA NAKO E TELELE (Motšeanong 2009-Ho ea pele)
Puso Ho fa basali boemeli ba karolo ea mashome a mahlano lekholong (50%) maemong a
tsamaiso. Fa basali karolo ea mashome a mahlano lekholong (50%) maemong ohle a tsamaiso.
Seabo Thupelo mabapi le litsebo tse hloailoeng ke bakhethoa ba puso ea libaka ba basali
molemong oa ho ntlafatsa basali litabeng tse ba amang. Ho tšoarela bakhethoa ba puso ea Libaka ba banna le ba basali ‟moho le liofisiri tsa
makala a mang lithupelo mabapi le litaba tsa tekano. Tlhekefetso tekanong Ho tšoara matšolo a tlhokomeliso malebana le lipolotiki ‟moho le ho rala mokhoa oa
ho kenyeletsa makhotla a puso ea libaka letšolong la matsatsi a leshome le metso e tšeletseng.
Ho ruta sechaba ka melao eohle e tšireletsang basali le bana khahlanong le tlhekefetso ea bona, le ho etsa meralo mabapi le ho kenya letsoho hoa makhotla a puso ea libaka letšolong la matsatsi a leshome le metso e tšeletseng a toantšo ea tlhekefetso.
Tšireletso le litšebeletso tsa tšohanyetso Katametso ea litsi tsa bophelo ho thibela le ho laola sekhahla sa ho shoa hoa basali
nakong ea pelehi.
Tšehetso ea khoebo
Ho akofisa ntšetsopele ea basali ka malebela le tšehetso ea lichelete le khoebo ea basali ba fumanehileng.
Hokela basali menyetleng eohle ea kholo ea moruo. Lipalangoang Khaho ea litsela tse nyenyane le tokiso ea merero ea ntlafatso ho matlafatsa
boikarabelo le botlalehi ka hara lekhotla.
Metsi le likhoere-khoere Makhotla a sechaba a sebetse ‟moho le sona ho ntlafatsa liliba. Kenya mananeo tšebetsong a morero o moholo oa metsi le likhoere-khoere. Phumaneho ea mathopo a rekelehang a metsi.
Phetolo ea litsi Ho amohela le ho sebelisa leano la tlhekefetso ka motabo.
8
SETŠOANTŠO SA MORALO OA TŠEBETSO OA TEKANO PUSONG EA LIBAKA, QUTHING
SEPHEEO KETSO BAPHETHAHATSI MAEMO HA JOALE TŠUPISO NAKO LIKHAKANYO TSA CHELETE
I. PUSO
BOEMELI
Ho etsa bonnete ba hore basali ba emeloa ka ho lekana le banna maemong a tsamaiso ka har‟a makhotla a puso ea libaka
Ho fa basali boemeli ba karolo ea mashome a mahlano lekholong (50%) maemong a tsamaiso
Mongoli oa lekhotla la setereke, ofisiri e kholo ea lekala la tekano seterekeng
Basali ha ba bangata maemong a tsamaiso ea makhotla a puso ea libaka
Boemeli bo lekanang ba banna le basali tsamaisong ea makhotla a puso ea libaka
2009-2010
Ho matlafatsa basali hore ba be maemong a tsamaiso le ho qothisana lehlokoa le banna boiketong ba likhetho
Fa basali karolo ea mashome a mahlano lekholong (50%) maemong ohle a tsamaiso
Mongoli oa lekhotla la setereke, ofisiri e kholo ea lekala la tekano seterekeng
Ke basali ba fokolang ka palo ba ka qothisanang lehlokoa le banna nakong ea likhetho
Boemeli bo lekanang ba banna le basali tsamaisong ea makhotla a puso ea libaka
2009-2010
SEABO
Ho phahamisa seabo sa basali boetapeleng ba mekha ea lipolitiki
Theha mokhatlo oa basali ba maparamente ba mekha e fapakaneng ea lipolotiki
Mongoli oa lekhotla la setereke, ofisiri e kholo ea lekala la tekano seterekeng, basali ba maparamente
Ha hona mekhatlo ea basali ba mekha e fapaneng ea lipolotiki
Boteng ba mokhatlo ea basali ba maparamente ba mekha e fapaneng
2008- Ho ea pele
M130,000.00
Khokahano ea makhotla a mathomo, mabatooa a naha ‟moho le mokhatlo oa basali oa maparamente
Mongoli oa lekhotla la setereke, ofisiri e kholo ea lekala la tekano seterekeng, mokhatlo oa basali ba maparamente
Ha ho khokahano lipakeng tsa mekhahlelo e boletsoeng
Khokahano lipakeng tsa mekhahlelo e boletsoeng
2009-Ho ea pele
M45,000.00
9
SEPHEEO KETSO BAPHETHAHATSI MAEMO HA JOALE TŠUPISO NAKO LIKHAKANYO TSA CHELETE
Ho matlafatsa bakhethoa ba puso ea libaka ba basali
Tlhatlhobo ea litsebo tseo basali ba nang le tsona
Mongoli oa lekhotla la setereke, ofisiri e kholo ea lekala la tekano seterekeng, WLSA
Tlhatlhobo e joalo ha e so etsoe
Tlaleho ka mora ho phetheloa hoa tlhatlhobo
2009 M65,000.00
Thupelo mabapi le litsebo tse hloailoeng ke bakhethoa ba puso ea libaka ba basali molemong oa ho ntlafatsa basali litabeng tse ba amang
Mongoli oa lekhotla la setereke, ofisiri e kholo ea lekala la tekano seterekeng
Lithupelo litabeng tsa HIV le AIDS le tekano li se li ile tsa tšoareloa ba bang ba bakhethoa ba basali ba puso ea libaka
Litlaleho tsa lithupelo
2009-2010
M75,000.00
Koetliso ea basali ho ipapisitsoe le litlhoko tsa bona molemong oa ho ntlafatsa bophelo ba bona
Mongoli oa lekhotla la setereke, ofisiri e kholo ea lekala la tekano seterekeng
Litlaleho tsa lithupelo
2009-2011
M120,000.00
Ho hlahlella le ho khothaletsa banna ho tšehetsa litaba tsa tekano
Matšolo a tlhokomeliso ho banna ka tekano le ntlafatso ea naha
Mongoli oa lekhotla la setereke, ofisiri e kholo ea lekala la tekano seterekeng, DA, CGPU
Letšolo la matsatsi a leshome le metso e tšeletseng toantšong ea tlhekefetso ea basali le bana le eloa hloka selemo le selemo
Ho tšoaroa hoa matšolo a tlhokomeliso
2009-2015 M650,000.00
Ho tšoarela bakhethoa ba puso ea Libaka ba
Mongoli oa lekhotla la setereke, ofisiri e kholo ea lekala la
Litho tse ling tsa makhotla a puso ea libaka li kile tsa
Litlaleho tsa lithupelo
2009-2010 M85,000.00
10
SEPHEEO KETSO BAPHETHAHATSI MAEMO HA JOALE TŠUPISO NAKO LIKHAKANYO TSA CHELETE
banna le ba basali ‟moho le liofisiri tsa makala a mang lithupelo mabapi le litaba tsa tekano
tekano seterekeng, DA, CGPU
tšoareloa thupelo ka litaba tsa tekano
Ho eketsa seabo sa marena a basali (Basali ba marena kapa bo ‟m‟a bona)
Ho khothaletsa liphetoho mabapi le hore molao o lumelle basali ba marena hore e be bahlahlami boreneng ka morao ho hore marena a theohe litulo tsa borena ‟me bara ba je borena lefa ho bo-‟m‟a bona
Ofisiri e kholo ea lekala la tekano seterekeng, ‟Musisi oa setereke
Basali ha ba na kabelo ea bohlahlami boreneng
Phetolo ea molao oa borena e le ho hlomathisa karolo e laolang litaba tsa bohlahlami boreneng
2009- Ho ea pele
TLHOKOMELISO EA SECHABA
Ho tsosolosa seabo se lekanang lipakeng tsa basali le banna mabapi le hore ba kenye letsoho ka tsela e lekanang litabeng tse amang sechaba
Ho etsa boikitlaetso ba ho khothaletsa basali hore ba kenye letsoho ka sehlahlo ntlafatsong ea metse ea bona
Mongoli oa lekhotla la setereke, ofisiri e kholo ea lekala la tekano seterekeng, CGPU
Boikitlaetso ba basali bo tlase haholo
Palo e phahameng ea basali ntlafatsong ea metse ea bona
2009- Ho ea pele
11
SEPHEEO KETSO BAPHETHAHATSI MAEMO HA JOALE TŠUPISO NAKO LIKHAKANYO TSA CHELETE
Ho matlafatsa basali Ho tšoarela basali liphutheho ba le bang hore ba hlahise maikutlo a bona ba phuthulohile molemong oa ho matlafatsa boikitlaetso bo sehlahlo ntlafatsong
Mongoli oa lekhotla la setereke, ofisiri e kholo ea lekala la tekano seterekeng, CGPU
Tlhokahalo ea ho tsosolosa boitšepo ba basali mesebetsing eohle eo ba e etsang
Litlaleho tsa liphutheho 2009-2011 M160,000.00
Ho lemosa esita le ho khoba banna matšoaso, ho ba hlokomelisa le ho ba ruta hore ba se tšoenyehe ke litaba tsa tekano
Ho tšoarela lihlopha tsa banna lithupelo mabapi le tekano
Mongoli oa lekhotla la setereke, ofisiri e kholo ea lekala la tekano seterekeng, CGPU
Ho na le karolo ea banna e lumelang hore litaba tsa tekano ha li qhala malapa
Litlaleho tsa liphutheho 2009-2012 M80,000.00
LIKHOKAHANYO
Ho etsoe bonnete ba hore liphatlalatso ka makhotla a puso ea libaka ha mpefatse maemo a tekano
Tlhatlhobo ea liphatlalatso tsa makhotla a puso ea libaka molemong oa ho ngola lithusa-thuto tse qholotsang litloaelo tse fetuhlileng tumelo
Mongoli oa lekhotla la setereke, ofisiri e kholo ea lekala la tekano seterekeng, CGPU
Tlhatlhobo e joalo ha e so etsoe
Liphatlalatso tse hlahlobiloeng e le ho netefatsa hore ha li mpefatseng maemo a tekano
2009-2012
12
SEPHEEO KETSO BAPHETHAHATSI MAEMO HA JOALE TŠUPISO NAKO LIKHAKANYO TSA CHELETE
II. MANANEO A IKHETHANG A TEKANO
TLHEKEFETSO TEKANONG
Ho theha mekhoa ea tšebelisano ‟moho ho bohle ba chang ba tšola litabeng tsa tekano
Ho tšoara lithupelo le bohle ba chang ba tšola litabeng tsa tekano
Makhotla a puso ea libaka,komiti ea thibelo ea botlokotsebe metseng, marena, CGPU
Liketso tsa botlokotsebe tse kang: lipolaeo, bosholu, le peto li atile libakeng tse ngata
Meralo le melaoana ea tsamaiso tšebelisanong ‟moho ea mafapha ohle
Motšeanong- Loetse 2009
M35,000.00
Ho ruta sechaba ka tlhekefetso eo sesosa sa eona e leng ho se lekane hoa matla lehoja e sa bonahale. Leha ho le joalo, sena ke qholotso e matla e tobaneng le makhotla a puso ea libaka
Ho tšoara matšolo a tlhokomeliso malebana le lipolotiki ‟moho le ho rala mokhoa oa ho kenyeletsa makhotla a puso ea libaka letšolong la matsatsi a leshome le metso e tšeletseng
Ofisiri e kholo ea lekala la tekano seterekeng, WLSA
Tlhokahalo ea meralo e kenyeletsang makhotla a puso ea libaka
Matšolo a tlhokomeliso ka tlhekefetso
Phupu- Mphalane 2009
M60,000.00
Ho ruta sechaba ka melao eohle e tšireletsang basali le bana khahlanong le tlhekefetso ea bona, le ho etsa meralo mabapi le ho kenya letsoho hoa makhotla a puso ea libaka
Lekhotla la setereke, makhotla a mathomo a puso ea libaka
Tlhekefetso ea basali le bana e atile
Litlaleho tsa lipitso tse tšoeroeng
Pherekhong-Tlhakubele 2009
M30,000.00
13
SEPHEEO KETSO BAPHETHAHATSI MAEMO HA JOALE TŠUPISO NAKO LIKHAKANYO TSA CHELETE
letšolong la matsatsi a leshome le metso e tšeletseng a toantšo ea tlhekefetso
Ruta sechaba ka melao eohle e tšireletsang basali le bana khahlanong le tlhekefetso ea mofuta ofe kapa ofe
Ofisiri e kholo ea lekala la tekano seterekeng, lekala la puso ea libaka, WLSA, FIDA, CGPU
Sechaba ha se na tsebo e phethahetseng ea melao
Palo ea liphutheho kapa lipitso tse tšoeroeng boithutong ba melao o laolang litaba tsa tlhekefetso
Phupu 2009
M60,000.00
Ho fumana lipalo-palo ka litaba tsa tlhekefetso ea tekano metseng
Tšoara tlhahlobo ea maemo a tlhekefetso ea tekano makhotleng a puso ea libaka metseng
Lekala la tekano, lekala la puso ea libaka, CGPU
Boithuto bakopanelo ke mafapha a amehang ka maemo a tlhekefetso metseng, ha bo eso etsoe
Litlaleho Motšeanong 2009
Ho ruta mapolesa, litichere, baruti, marena ka tlhekefetso ea basali
Ntlafatsa litšebeletso tse fanoang ke sepolesa libakeng tse ikhethang tsa tlaleho ea tlhekefetso
Lekala la tekano, makhotla a puso ea libaka, CGPU
Bosieo ba likopano tsa mafapha a amehang
Litlaleho Phuptjane-Loetse 2009
M45,000.00
14
SEPHEEO KETSO BAPHETHAHATSI MAEMO HA JOALE TŠUPISO NAKO LIKHAKANYO TSA CHELETE
Ho etsa hore ho be bobebe ho basali ho tlaleha tlhekefetso
Theha maemo a bolokehileng sebakeng sa basali ho tlaleha sepoleseng le ho koetlisa sepolesa
Makhotla a puso ea libaka, likomiti tsa botlokotsebe tsa metse, CGPU
Tlhokahalo ea khokahano ea mafapha a boletsoeng
Litlaleho tsa lipitso tse tšoeroeng
2009-2013 M20,000.00
Ho etsa hore metseng e be sebaka se bolokehileng kaha ho ba lefifi bosiu
Ho bonesoe libakeng tsa bohlokoa joaloka mabitleng, seterateng, libaka tsa boithapollo
Makhotla a puso ea libaka, lekala la likhokahanyo, mekhatlo ea sechaba
Tlhokahalo ea motlakase metseng le seterateng
Palo ea lipitso 2009-2015 M3, 000,000. 00
Ho theha libaka tse bolokehileng tse ngatanyana le ho hlokomela mahlatsipa a tlhekefetso
Ho sebetsa ‟moho le likomiti tsa boiketlo ba sechaba, marena le tse ling ho theha litsi tsa tlhabollo
Makhotla a puso ea libaka, lekala la tekano, CGPU
Tlhokahalo ea litsi tsa tlhokomelo ea mahlatsipa a tlhekefetso
Palo ea lipitso 2009-2015 M1,600,000.00
Ho theha litsi tsa tlhabollo ho mahlatsipa a tlhekefetso ea tekano
Ho akofisa phano ea litšebeletso tsa tlhabollo
Makhotla a puso ea libaka, lekala la tekano, CGPU
Tlhokahalo ea litsi tsa tlhabollo
Palo ea litsi tse hahiloeng 2009-2015 M1,698,000.00
Ho fana ka lintlha le leseli la moo mahlatsipa a tlhekefetso ea tekano a ka fumanang thuso teng
Ntlafatso ea liphatlalatso tsa mekhatlo e ikemetseng le makhotla a puso ea libaka ka lipuo tse fapaneng ka maselinyana
Lekala la tekano, makhotla a puso ea libaka, likomiti tsa thibelo ea botlokotsebe tsa metse
Tlhokahalo ea litsi le liphatlalatso
Palo ea litsi tse e ntsoeng 2009-2015 M120,000.00
15
SEPHEEO KETSO BAPHETHAHATSI MAEMO HA JOALE TŠUPISO NAKO LIKHAKANYO TSA CHELETE
III. TEKANO MANANENG A LE TENG
Tšireletso le litšebeletso tsa tšohanyetso
Ho fokotsa palo ea batho ba timelang ka lebaka la likoluoa tse amang basali ho feta banna metseng
Katametso ea litsi tsa bophelo ho thibela le ho laola sekhahla sa ho shoa hoa basali nakong ea pelehi
Lekala la bophelo, makhotla puso ea libaka
Bakhachane ba bangata ba timela ka lebaka la litsi tsa bophelo tse hole
Ho ba teng hoa litsi tsa bophelo
Tšitoe 2008-2011
M200,000.00
Ho ruta basali ho ntlafatsa tlhokomeliso ka likoluoa
Manane a tlhokomeliso a reretsoeng basali thibelong le taolong ea likoluoa
Mokhatlo oa sefapano se sefubelu, DMA
Sekhahla sa ho shoa ha basali se phahame ka lebaka la likoluoa
Ho etsa lipitso Tsitoe 2008-2009
M30,000.00
Moralo oa ho thehoa hoa mesebetsi e lekanang khirong ea basali le banna
Kenyeletsa basali ntlafatsong ea moruo metseng
Makhotla a puso ea libaka, lekala la tekano
Ke karoloana ea basali e kenyang letsoho ntlafatsong ea moruo
Ho kenya letsoho hoa basali ntlafatsong ea moruo metseng
2009- Ho ea pele
M40,000.00
Makhotla a puso ea libaka a hire palo e lekanang ea basali le banna
Makhotla a puso ea libaka
Basali le banna e ba karolo e lekaneng nakong ea tšebetso
Ho bonahala hoa basali tšebetsong
2009- Ho ea pele
SETSI SA PHANO EA THEPA LE LITŠEBELETSO
Ho etsa bonnete ba hore basali le bona ba una molemo ka ho lekana le banna phanong ea thepa le litšebeletso
Ho eketsa seabo sa basali phanong ea thepa le ho tšehetsa likonteraka tsa bona
DA, DCS Karoloana e itseng ea basali e nka karolo
Ho bona basali ba ikakhetse ka setotsoana mesebetsing ea likonteraka
Tsitoe 2008-2009
16
SEPHEEO KETSO BAPHETHAHATSI MAEMO HA JOALE TŠUPISO NAKO LIKHAKANYO TSA CHELETE
Abela likonteraka tsa basali mesebetsi
DA, DCS Karoloana e eitseng ea basali e nka karolo
Ho bona likonteraka tsa basali li abetsoe mesebetsi
2009- Ho ea pele
Hapella tekano phanong ea thepa le litšebeletso
DA, DCS, ofisiri e kholo ea lekala la tekano seterekeng
Khapello ea tekano phanong ea thepa le litšebeletso ha e so kene tšebetsong
Khapello ea tekano phanong ea thepa le litšebeletso
2009- Ho ea pele
Ho rala maoa a tekano toantšong ea bofuma khahlanong le basali
Hlophisa maoa a phokotso ea bofuma a amang basali
Makhotla a puso ea libaka, mokhatlo oa sefapano se sefubelu
Karolo e kholo ea basali e etsa tšebetso
Maoa a phokotso ea bofuma
2008-2011
Khahlametso ea batho ba fumanehileng
Lekala la temo, lekala la puso ea libaka, lekala la tekano
Lithuso tseo basali ba lifuoang
Litlaleho Nako eohle M450,000.00
Kenya tšebetsong manane a polokeho ea lijo le phepo e nepahetseng
Lekala la puso ea libaka, lekala la temo, lekala la tekano
Ha ho eso be le manane a joalo
Manane a polokeho ea lijo le phepo e nepahetseng
Pherekhong 2009-2012
Kenya tšebetsong merero ea boipheliso metseng
Lekala la puso ea libaka, lekala la temo
Boteng ba merero ea boipheliso
Ho kengoa tšebetsong hoa merero ea boipheliso
2009-2010 M350,000.00
Tšehetsa mekhatlo ea metseng le e ikemetseng e sebetsanang le malapa a fumanehileng
Lekala la puso ea libaka, lekala la temo
Phano ea tšehetso ho mekhatlo e ikemetseng
Litlaleho 2009-2010
17
SEPHEEO KETSO BAPHETHAHATSI MAEMO HA JOALE TŠUPISO NAKO LIKHAKANYO TSA CHELETE
TŠEHETSO EA KHOEBO
Ho ntlafatsa seabo sa basali khoebong moo ba se nang boemeli
Hokela likhoebo tsa basali menyetleng e teng khoebong
Lekala la temo, lekala la khoebo, lekala la tekano
Basali ba bangata ho feta banna khoebong
Pokello ea manane a basali ba ke neng khoebong
2009-2012 M60,000.00
Phano ea leseli le boeletsi ka menyetla ea khoebo
Lekala la temo, lekala la khoebo, lekala la tekano
Sechaba se fuoa litaba ka mesebetsi ea khoebo
litlaleho 2009-2012
Ho hlahlella basali ka malebela a khoebo le tšebetso
Ho akofisa ntšetsopele ea basali ka malebela le tšehetso ea lichelete le khoebo ea basali ba fumanehileng
Lekala la temo, lekala la tekano
Ha ho tšehetso ea lichelete sebakeng sa basali ba fumanehileng
Ho bona basali ba tšehetsoa ka lichelete
2009-2012 M32,000.00
Ho akofisa seabo sa li‟khampani tse etelletsoeng pele ke basali le ho ba fa leseli le tšehetso
Lekala la tekano, lekala la khoebo
Basali ha ba fuoe tšehetso e etelletseng likhoebo pele
Manane a basali ba fuoeng tšehetso ea ho etella likhoebo pele
2009-2012
Ho tšehetsa le ho fana ka menyetla e lekanang li‟marakeng
Hokela basali menyetleng eohle ea kholo ea moruo
Lekala la temo, lekala la khoebo
Ke karolo e nyane ea basali khoebong
litlaleho 2009-2012
KABO EA MOBU
Ho netefatsa hore kabo ea mobu ha e sekisetse mafapha a mang
Basali ba fuoe monyetla oa pele kabong ea mobu
Likomiti tsa kabo ea mobu tsa makhotla a puso ea libaka
Ke mobu o fokolang o laoloang ke basali
Ho bona basali ba laola mobu
2009-2012 M50, 000.00
18
SEPHEEO KETSO BAPHETHAHATSI MAEMO HA JOALE TŠUPISO NAKO LIKHAKANYO TSA CHELETE
LIPALANGOANG
Ho etsa bonnete ba hore litlhoko tsa basali tsa lipalangoang li kengoa tšebetsong le hore lipalangoang tsa sechaba li bolokehe bakeng sa basali (Etsa hore lipalangoang tsa baeti li bolokehile sebakeng sa basali le bana)
Fumana lintlha tse bontšang ka moo basali ba sebelisang lipalangoang tsa sechaba ka teng
Lekhotla la setereke la puso ea libaka, lefapha la lipalangoang
Ha ho lipalo tse bontšang maemo a lipalangoang
Ho bona basali ba nka karolo lipalangoeng
2009-2010 M55,000.00
Ntlafatsa marang-rang a litsela tse oelang tlasa puso ea libaka
Makhotla a puso ea libaka, lefapha la lipalangoang
Meralo e teng ea ntlafatso ea litsela
Phethahatso ea meralo 2009-2010 M10,000000.00
Khaho ea litsela tse nyenyane le tokiso ea merero ea ntlafatso ho matlafatsa boikarabelo le botlalehi ka hara lekhotla
Lekala la litsela, makhotla a puso ea libaka
Meralo e teng ea ntlafatso ea litsela
Phethahatso ea meralo 2009-2010 M100,000.00
Netefatsa hore makoloi a baeti le liemelo tsa ona lia laoloa ho ntlafatsa maeto a batho bohle haholo a basali le bana
Lekala la puso ea libaka, lefapha la lipalangoang
Ke karoloana feela e laolehang
Ho bona makoloi a baeti le liemelo tsa makoloi li laoleha
2009-2012
Ruta sechaba mabapi le melao ea tšireletso le tlhokomelo ea
Lekala la puso ea libaka, lekala la tekano, CGPU
Thuto ha eso be teng Ho bona thuto e anetse sechabeng
2009- Ho ea pele
19
SEPHEEO KETSO BAPHETHAHATSI MAEMO HA JOALE TŠUPISO NAKO LIKHAKANYO TSA CHELETE
litokelo tsa bona
METSI LE LIKHOERE-KHOERE
Etsa bonnete ba hore basali ba anngoeng ke tlhokahalo e kholo ea bosebeletsi bo botle ba fumantšoe litšebeletso tsa mantlha ka litheko tse amohelehang
Phumaneho ea mathopo a rekelehang a metsi
Koporasi ea metsi le likhoere-khoere, likomiti tsa litšebeletso tsa manthla tsa sechaba
Boemo bo teng ke bo hlobaetsang ba tlhokahalo ea metsi
Ho fumaneha hoa mathopo a metsi
2009-2015 M50,000.00
Makhotla a sechaba a sebetse ‟moho le sona ho ntlafatsa liliba
Koporasi ea metsi le likhoe-khoere, likomiti tsa litšebeletso tsa mantlha tsa sechaba
Litlaleho tsa likomiti tsa litšebeletso tsa mantlha tsa sechaba
2009-2010 M80,000,00
Kenya mananeo tšebetsong a morero o moholo oa metsi le likhoere-khoere
Makhotla a puso ea libaka, RWS
Tlhokahalo ea phepelo ea metsi
Litlaleho tsa likomiti tsa litšebeletso tsa mantlha tsa sechaba
2009-2020
Kenya basali tsamaisong le tlhokomelong ea mesebetsi ea metsi le likhoerekhoere
Koporasi ea metsi le likhoe-khoere, likomiti tsa litšebeletso tsa mantlha tsa sechaba
Boemo boteng ke bo tlase haholo tsamaisong le tlhokomelong ea metsi le likhoerekhoere
Litlaleho tsa likomiti tsa litšebeletso tsa mantlha tsa sechaba
2009-2020
MOTLAKASE
Etsa bonnete ba hore basali ba amehileng haholo ke tlhokahalo ea motlakase ba o fumantšoe ka theko tse amohelehang
Fana ka litšebeletso tse amohelehang ho mafutsana
Makhotla a puso ea libaka
Malapa a sebelisang motlakase a fokola haholo
Litlaleho tsa likomiti tsa litšebeletso tsa mantlha tsa sechaba
2009-2020 M10 Million
Eketsa lenane la malapa a basali a sebelisang
Makhotla a puso ea libaka, koporasi ea motlakase
Litlaleho tsa likomiti tsa litšebeletso tsa mantlha tsa sechaba
2009-2020 M5 Million
20
SEPHEEO KETSO BAPHETHAHATSI MAEMO HA JOALE TŠUPISO NAKO LIKHAKANYO TSA CHELETE
motlakase
Qala mesebetsi ea ntlafatso ho tsebisa sechaba ka motlakase oa letsatsi le moea
Makhotla a puso ea libaka, koporasi ea motlakase
Malapa a mang a sebelisa matlapa a fehlang motlakase oa letsatsi
Litlaleho tsa likomiti tsa litšebeletso tsa mantlha tsa sechaba
2009-2015 M500,000,00
Qala motlakase oa metsi
Makhotla a puso ea libaka, koporasi ea motlakase
Litlaleho tsa likomiti tsa litšebeletso tsa mantlha tsa sechaba
2009-2020 M6 Million
TIKOLOHO LE BOHLOEKI BA SECHABA
Etsa bonnete ba hore basali ba be le seabo se toma tharollong tsa mathata a tlhoekiso ea bohlasoa
Qala tlhophiso ea ho fana ka mafuta e meng e ka sebelisoang sebakeng sa matloana a mekoti ka mokhoa o bobebe
Makhotla a puso ea libaka, lefapha la bophelo le polokeho ea sechaba
Ke karoloana e fokolang ea sechaba e sebelisang matloana a mekoti
Litlaleho tsa likomiti tsa litšebeletso tsa mantlha tsa sechaba
2009-2020 M2.5 Million
Ruta basali le banna ho sebelisa matloana le mehao ea matlloana. Thuto e nepahetseng ea khaho le tlhoekiso ea matloana
Makhotla a puso ea libaka, lefapha la bophelo le polokeho ea sechaba
Khaho ea matloana a mekoti e se e qalile litikolohong tse ling
Litlaleho tsa likomiti tsa litšebeletso tsa mantlha tsa sechaba
2009-2015 M125,000.00
21
SEPHEEO KETSO BAPHETHAHATSI MAEMO HA JOALE TŠUPISO NAKO LIKHAKANYO TSA CHELETE
IV. PHETOLO EA LITSI
BOEMO BA BASEBETSI
Ho eketsa lenane la basali ba sebetsang lekhotleng
Ka kotloloho beha litaba tsa tekano kapele mesebetsing eohle ea lekhotla
Makhotla a mathomo a puso ea libaka, lekala la tekano
Makhotla a puso ea libaka a tšoaretso lithupelo ka litaba tsa tekano makhetlo a ‟maloa
Litlaleho 2008-2012
Ho akofisa le ho anetsa tekano
Thupello ea babusisi ba bacha le bosebetsi
Ofisiri ea lekala la tekano seterekeng, DCS
Thupello ea babusisi ka litaba tsa tekano ha eso be teng
Lithupelo holima litaba tsa tekano molemong oa mafapha a boletsoeng
2008-2012 M70,000.00
Ho amohela le ho sebelisa leano la thibelo ea tlhekefetso ka motabo lekhotleng la mathomo
Ho amohela le ho sebelisa leano la tlhekefetso ka motabo
CGPU, makhotla a mathomo a puso ea libaka, lekala la tekano
Leano ha le eso kene tšebetsong ka har‟a makhotla a puso ea libaka
Litlaleho 2008-2009
Ho etsa bonnete ba hore basali ba sebetsang bosiu ba bolokehile
Fana ka tšireletso sebakeng sa basali ba sebetsang bosiu
CGPU, makhotla a mathomo a puso ea libaka, lekala la tekano
Polokeho ea basali ba sebetsang bosiu e ea fokola
Tšireletseho ea basali ba sebetsang bosiu
2008-2009
V. LITŠIEA TSA TEKANO PUSONG EA LIBAKA
Ho theha komiti ea kakofiso ea tekano
Leano la tekano le lokeloa ho fitisoa ke likomiti tsa makhotla a puso ea libaka
Makhotla a puso ea libaka, ofisiri e kholo ea lekala la tekano
Leano la tekano le teng
Litlaleho 2008-2009 M85,000.00
VI. KHAPELLO EA TEKANO LICHELETENG
Ho etsa moralo oa khapello ea tekano likhakanyong tsa lichelete
Khapello ea litaba tsa tekano likhakanyong tsa lichelete
Likomiti tsa lichelete le meralo tsa makhotla a puso ea libaka
Likhakanyo tsa lichelete ha li eso hapelle litaba tsa tekano
Litlaleho „‟Mesa 2009-2010
22
SEPHEEO KETSO BAPHETHAHATSI MAEMO HA JOALE TŠUPISO NAKO LIKHAKANYO TSA CHELETE
Ho theha le ho tiisa ka molao maemo a etsang hore litaba tsa tekano li hakanyetsoe lichelete
Likomiti tsa litšebeletso tsa mantlha tsa sechaba
Litaba tsa tekano ha li eso hakanyetsoe lichelete ka har‟a makhotla
Litlaleho ‟Mesa 2009-2010
Ho thehoe komiti e tla shebana le ho akofisa tekano
Lekhotla la setereke Ha ho eso be le komiti e joalo seterekeng
Komiti ea kakofiso ea tekano
Pherekhong 2009
M45,000.00
Ho thehoe moifo oa lipuisano oa makhotla a kopaneng a puso ea libaka
Litho tsa makhotla li thakelane ka malebela a ho araba liqholotso tsa makhotla
Komiti ea lehokela ea setereke, makhotla a puso ea libaka
Moifo oa lipuisano o joalo ha o eso thehoe
Litlaleho, metsotso Pherekhong 2009
Top Related