7/26/2019 definisi ulir
1/46
Oleh:
Taufq Rochim
Datar Isi
1 METROLOGI ULIR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
2 GEOMETRIULIR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . 1
3 E!"L"#"$ %RO&ILULIR.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. '
3.1 E!"L"#"$ !UDUT !I!I ULIR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . '
3.2 E!"L"#"$%IT!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (
' TOLER"$!I ULIR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . )
'.1 %E$*IM%"$G"$&U$D"ME$T"L. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1+
'.2 ,E!"R D"ER"# TOLER"$!I.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . 11
'.3 TOLER"$!I *"$G DI"$-UR"$ ,"GI ULIR O$!TRU!IUMUM. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
'.' %ER$*"T""$ !%E!I&I"!I ULIR %"D" G"M,"R TE$I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . 1'
%E$GUUR"$ GEOMETRIULIR.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1'
.1 %E$GUUR"$ DI"METERM"*OR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1'
.2 %E$GUUR"$ DI"METERMI$OR.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
.3 %E$GUUR"$ DI"METER %IT! /DI"METER E&ETI&0. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . 1(
7/26/2019 definisi ulir
2/46
.3.1 Metoe Mirometer Ulir 1(
.3.2 Metoe Tia a4at 15
.' %E$GUUR"$ ULIRD"L"M.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2+
. %E$GUUR"$ !UDUT ULIR D"$ %IT!.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . 21
.( "LI,ER %EMERI!" ULIR. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . 2'
.(.1 -e6is ali7er %emerisa Ulir 2'
.(.2 ,e6tu %rofl Ulir a6 Tolera6si ali7er %emerisa Ulir 25
%L$ 8or9orate U6iersit;< 7eer=asama e6a6 tim o6sulta6
M%E /Mecha6ical %rouctio6 E6i6eeri60 &TMD>IT, Dee6um =ara raial a6tara sili6er 9its sam9ai e6a6 sili6er mi6or
7ai ulir luar< atau =ara raial a6tara sili6er ma;or sam9ai sili6er
9its 7ai ulir alam.
> Diameter Ma;or< atau D /ma;or iameter< outsie iameter< crest
iameter< ull iameter0 iameter sili6er ma;or< ;aitu sili6er ha;al
;a6 mem9u6;ai sum7u 7erim9it e6a6 sum7u ulir serta me6;i6u6
9u6ca ulir.
> Diameter Mi6or< 1 atau D1 /mi6or iameter< root iameter< core iameter0
iameter sili6er mi6or< ;aitu sili6er a;al ;a6 mem9u6;ai sum7u
;a6 7erim9it e6a6 sum7u ulir serta me6;i6u6 asar ulir.
> Diameter %its< 2 atau D2 /9its iameter< sim9le eJectie iameter0
/iameter eeti0 iameter sili6er 9its< ;aitu sili6er a;al ;a6
7/26/2019 definisi ulir
7/46
mem9u6;ai sum7u ;a6 7erim9it e6a6 sum7u ulir serta memoto6
sisi ulir seemiia6 ru9a sehi6a te7al ulir a6 =ara 9aa rua6
oso6 a6tara sisi ulir ;a6 7erse7era6a6 aalah sama.
> Diameter &u6sio6al< K2 atau DK2 /irtual eJectie iameter< u6ctio6al
iameter0 iameter 9its mur ;a6 i9asa6 9aa 7aut ;a6 mem9u6;ai
9rofl sem9ur6a sehi6a sisi ulir6;a sali6 7ersi6u6a6.
are6a aa6;a esalaha6 9its a6?atau esalaha6 suut sisi ulir
maa iameter u6sio6al aa6 le7ih 7esar ari9aa iameter 9its
/7erlau u6tu ulir luar u6tu ulir alam 7erlau e7alia66;a ;aitu
iameter u6sio6al aa6 le7ih ecil ari9aa iameter 9its0.Diameter u6sio6al i6i meru9aa6 ime6si ;a6 9e6ti6 7ai ali7er
9emerisa ulir.
3 E!"L"#"$ %RO&IL ULIR
Ulir 7iasa6;a i7uat e6a6 salah satu ari tia cara 7eriut:
1 i9oto6 e6a6 me6u6aa6 9ahat 7ermata 9oto6 tu6al /9roses
7u7ut0.
2 i9oto6 e6a6 memaai 9ahat 7ermata 9oto6 =ama /9roses ta90.
3 i7e6tu e6a6 9roses 9e6erola6.
are6a etiasem9ur6aa6 alam 9roses 9em7uata6< mu6i6 ter=ai
esalaha6 9aa 9rofl ulir ;a6 ter7e6tu. -e6is esalaha6 ;a6 a9at
mem9e6aruhi u6si ulir umum6;a aa macam ;aitu:
123'
esalaha6 iameter ma;or.
esalaha6 iameter mi6or
esalaha6 iameter 9its.
esalaha6 suut sisi ulir.
7/26/2019 definisi ulir
8/46
esalaha6 9its.
esalaha6 iameter u6sio6al
Dua esalaha6 ;a6 9ertama< esalaha6 iameter ma;or a6 iameter
mi6or< mu6i6 ise7a7a6 are6a esalaha6 ime6si /iameter0 7aha6
9oros atau9u6 esalaha6 alam 9e6;etela6 9ahat 9aa mesi6 9eraas
/terlalu alam atau ura6 alam memoto66;a0. Tia esalaha6 ;a6
terahir sa6at 7er9e6aruh 9aa hara iameter u6sio6al.
3.1 E!"L"#"$ !UDUT !I!I ULIR
esalaha6 suut sisi ulir terutama ise7a7a6 are6a esalaha6
suut 9ahat ;a6 i9aai se7aai 9eraas 9oto6 atau are6a esalaha6alam 9e6;etela6 9osisi 9ahat 9aa mesi6 9eraas. U6tu memahami
9e6aruh esalaha6 suut sisi ulir terhaa9 u6si ulir< 9erhatia6 co6toh
suatu ulir tra9esium 7aut e6a6 salah satu suut sisi ulir ;a6 le7ih ecil
ari9aa ;a6 seharus6;a /seme6tara hara 9its6;a aalah 7e6ar0< lihat
am7ar 3a.
%L$ 8or9orate U6iersit;< 7eer=asama e6a6 tim o6sulta6
M%E /Mecha6ical %rouctio6 E6i6eeri60 &TMD>IT, Ulir Chit4orth
> Ulir Tra9esium
> Ulir ,ritish "ssociatio6 /,"0
Di ma6a 9 aalah hara 9its /mm0 a6 2< 2 esalaha6 suut sisi ulir
/era=at0< a6 i9eroleh 2/20 alam mm.
3.2 E!"L"#"$ %IT!
"9a7ila ulir i7uat e6a6 cara memoto6 memaai 9ahat 7ermata
9oto6 tu6al /i7u7ut0< maa etelitia6 9its ulir aa6 7era6tu6 e9aa:a etelitia6 /e7e6ara60 hasil 7ai /rasio0 a6tara ece9ata6 maa6 /eraa6
tra6slasi 9ahat0 e6a6 ece9ata6 9oto6 /ece9ata6 9utara6 7e6a
er=a0.
7 ete9ata6 /eterula6a60 hasil 7ai terse7ut.
-ia ua hal i atas ta i9e6uhi< maa aa6 ter=ai esalaha6 9its.
!ecara 7eruruta6 esalaha6 9its i6i a9at i=umlaha6 e6a6 mem9erhatia6
ta6a6;a /9ositi?6eati0 sehi6a u6tu se9a6=a6 ulir a9at ietahui
esalaha6 9its umulati /cumulatie 9itch error0.
,erasara6 raf esalaha6 umulati< a9at ilasifasia6 ua =e6is
esalaha6 9its< ;aitu:
1 esalaha6 9its 9roresi /9roressie 9itch error0< a6
2 esalaha6 9itch 9erioi /9erioic 9itch error0
esalaha6 9its 9roresi
esalaha6 i6i tim7ul a9a7ila hasil 7ai ece9ata6 maa6 a6
ece9ata6 9oto6 aalah tia 7e6ar /a6 teta9 hara6;a0. #al i6i mu6i6
ise7a7a6 are6a esalaha6 saat me6eta9a6 ece9ata6 maa6 atau
7/26/2019 definisi ulir
11/46
are6a iu6aa6 hara 9e6eata6 =ia 9aa mesi6 7u7ut ;a6 7ersa6uta6
ta aa hara ;a6 imasu /misal6;a alam mem7uat ulir metri
iu6aa6 mesi6 7u7ut ;a6 memaai ulir 9e6era alam i6ch0. esalaha6
9aa ulir 9e6era mesi6 7u7ut 7isa me6im7ula6 esalaha6 9its 7ai ulir
;a6 i7u7ut. "9a7ila esalaha6 9its i6i aalah teta9 hara6;a se7esar 9 > '# # (# > > > > > > 3h'h 'h h'h
6ormal G (G 5G # (# 5# > (e 5e(e ( ( 5( h(h (h 5h(h
asar > 5 ) > 5# )# > > > > ) N) > > >
%L$ 8or9orate U6iersit;< 7eer=asama e6a6 tim o6sulta6
M%E /Mecha6ical %rouctio6 E6i6eeri60 &TMD>IT,0.
!im7ol "6a me6;ataa6 ualitas ;a6 me6e6tua6 7esar aerah
tolera6si.
7/26/2019 definisi ulir
22/46
!im7ol #uru me6;ataa6 9osisi ;a6 me6e6tua6 hara
9e6;im9a6a6 u6ame6tal terhaa9 aris 6ol 9rofl asar. !im7ol
tolera6si /a6a a6 huru0 i6i me6;ataa6 elas tolera6si 7ai
iameter 9its a6 iameter ma;or< 7ai 7ai 7aut /huru ecil0
mau9u6 7ai mur /huru 7esar0. "9a7ila tolera6si ulir 7aut u6tu
iameter 9its 7er7ea e6a6 tolera6si ;a6 iu6aa6 7ai
iameter ma;or6;a< maa itulisa6 ter9isah. -ialau ta6a tolera6si
ta ica6tuma6< 7erarti 7aut ;a6 imasu aalah ari elas (
atau mur ;a6 imasu aalah ari elas (#.
U6tu me6ulisa6 s9esifasi secara 7ersamaa6 7ai mur a6 7aut9asa6a66;a< maa 9er6;ataa6 tolera6si6;a ia7u6a6 e6a6
memaai ta6a aris miri6 /?0 i ma6a ta6a tolera6si mur iahulua6.
8o6toh u6tu ulir I!O metri e6a6 iameter 6omi6al se7esar 1+ mm.
etera6a6 :
M 1+ ,aut atau Mur e6a6 hara 9its 9ali6
asar ;aitu 1sama.
%E$GUUR"$ GEOMETRI ULIR
7/26/2019 definisi ulir
23/46
!e7aaima6a ;a6 telah isi6u6 i mua< 9e6uura6 eometri
ulir 7ertu=ua6 u6tu memastia6 ualitas eometri ulir. ,e7era9a metoa
9e6uura6 a9at i9ilih sesuai e6a6 =e6is eometri ulir ;a6 i9erisa.
Dalam 7a7 i6i aa6 iulas metoa 9e6uura6 iameter ma;or< 9e6uura6
iameter mi6or< 9e6uura6 iameter 9its< 9e6uura6 eometri ulir alamIT, ali7er GO harus memerisa se7a6;a mu6i6 eleme6 eometri ;a6 sali67eraita6
;a6 me6e6tua6 9rofl eometri ;a6 iuur. ali7er GO memerisa eleme6eometri
;a6 imasu 9aa hara 7atas material masimum /9oros 9ali6 7esar atau
lu7a6 9ali6 ecil0.
> ali7er $OT GO harus memerisa satu eleme6 eometri /ta 7oleh7eraita6?7ersi6u6a6
e6a6 eleme6 eometri lai60. ali7er $OT GO memerisa eleme6 eometri
7/26/2019 definisi ulir
38/46
;a6 imasu 9aa hara 7atas material mi6imum /9oros 9ali6 ecil atau lu7a6
9ali6 7esar0.
%L$ 8or9orate U6iersit;< 7eer=asama e6a6 tim o6sulta6
M%E /Mecha6ical %rouctio6 E6i6eeri60 &TMD>IT,alam e6a6 9rofl sisi 9e6uh.
, ali7er GO 9emerisa ulir>luar e6a6 9rofl sisi 9e6uh
7ai ali7er =e6is raha6 GO =ara a6tara raha6 atas a6 7a4ah
sama e6a6 hara e tia iameter terse7ut u6tu 9emerisaa6
masi6>masi6 iameter ulir ;a6 imasu.8 ali7er $OT GO 9emerisa ulir>alam 9rofl sisi ulir6;a i9er9e6e.
D ali7er $OT GO 9emerisa ulir>luar 9rofl sisi ulir6;a i9er9e6e
7ai ali7er =e6is raha6 $OT GO =ara a6tara raha6 atas a6
7a4ah sama e6a6 hara e tia iameter terse7ut u6tu
9emerisaa6 masi6>masi6 iameter ulir ;a6 imasu.
%L$ 8or9orate U6iersit;< 7eer=asama e6a6 tim o6sulta6
M%E /Mecha6ical %rouctio6 E6i6eeri60 &TMD>IT,
Top Related