Łukasz Tomczyk

371

Łukasz Tomczyk

Testowanie wiedzy za pomocą aplikacji Hot Potatoes

Streszczenie: Artykuł ukazuje różne sposoby testowania wiedzy za pomocą bezpłatnej aplikacji Hot Potatoes. Rozważania wzbogacone zostały o wybrane założenia dydaktyki wspomaganej nowoczesnymi technologiami ICT.

Słowa kluczowe: hot potatoes, testowanie wiedzy, testy online, blended learning, e-learning

Kontrola wiedzy jako istotna kategoria dydaktyczna

Kontrola wiedzy odgrywa ważną rolę w procesie dydaktyczno-wychowawczym. W szczególności w przypadku dydaktyki wspomaganej rozwiązaniami ICT, kiedy to nauczyciel, wykładowca, tutor, szkoleniowiec nie zawsze ma możliwość przeprowadzenia osobistej kontroli osób uczących się - nasuwa się pytanie o możliwości efektywnej, bezpłatnej kontroli postępów (Smyrnova-Trybulska, Stach, Burnus, Szczurek, 2012, s. 95). Sprawdzanie osiągnięć w nauce jest niezwykle ważnym elementem całego procesu dydaktycznego, ponieważ sprzyja podniesieniu efektywności nauczania oraz ukazuje osobom uczącym się ich braki w poszczególnych zakresach. Ponadto podejmowanie działań sprawdzających uaktywnia wśród uczących się nawyki systematycznego pogłębiania wiedzy, a zatem w dalszym przełożeniu umiejętnej organizacji i samokontroli w sytuacjach edukacyjnych. Wśród funkcji psychologiczno-pedagogicznych kontrola jest jednym z kluczowych elementów zapewniających wykazanie niedostatków w pracy osób uczących się, jak również przyczynia się do ich usunięcia oraz skutecznie warunkuje zbieranie informacji na temat uczących się przez osobę odpowiedzialną instytucjonalnie za proces dydaktyczny (Smyrnova-Trybulska, Stach, Burnus, Szczurek, 2012, s. 135). Kontrola postępów w nauce jest także niezbędnym elementem sprzyjającym podnoszeniu motywacji zewnętrznej przez uczących się.

W praktyce szkolnej, czy też w ramach edukacji pozaformalnej test stanowi jedno z elementarnych narzędzi sprawdzających poziom wiedzy. Nauczyciel konstruujący test ściśle korelujący z treściami kształcenia powinien brać pod uwagę trafność i rzetelność tego typu rozwiązań dydaktycznych. Trafność ujmowana jest jako istotna pomiaru tego czego tak naprawdę powinien test dotyczyć. Innymi słowami powinien ściśle korespondować z wymaganiami stawianymi przez założone cele kształcenia (obecnie efekty kształcenia). Drugim parametrem dobrego testu jest jego rzetelność, która przejawia się w tym, że uzyskane wyniki w różnych grupach są zbliżone w sytuacji gdy proces dydaktyczny przebiega w podobny sposób (m.in. ilość osób w grupie, poziom wiedzy uczestników, nastawienie prowadzącego zajęcia i uczniów do przedmiotu) (Por. Juszczyk, 2008, s.193).

Dobrze zaprojektowany proces kontroli powinien według N. Sorokina cechować się:

Indywidualnym charakterem zakładającym sprawdzenie wiedzy i umiejętności dla każdego uczącego się oddzielnie;

Systematycznością, oznaczającą regularność w przeprowadzaniu kontroli,

Różnorodnością form;

Wszechstronnością obejmującą sprawdzenie znajomości treści pod względem teoretycznym i praktycznym oraz wielopłaszczyznowym;

Obiektywnością pozbawioną uprzedzeń prowadzącego zajęcia oraz jednakowymi zasadami i zakresami treściowymi dla wszystkich;

Zróżnicowanym podejściem warunkowanym specyfiką danego przedmiotu (kursu, modułu);

Testowanie wiedzy za pomocą aplikacji Hot Potatoes

372

Wspólnotą – integracją treści nauczania z różnych dziedzin wiedzy (Smyrnova-Trybulska, Stach, Burnus, Szczurek, 2012, s. 137-138).

Oprogramowanie omawianie w niniejszych artykule jest narzędziem wspomagającym ocenę postępów w procesie nauczania metodami tradycyjnymi takimi jak: prace pisemne, testy wielokrotnego lub jednokrotnego wyboru, praca z tekstem źródłowym, sprawdziany z różnymi forami pytań, egzaminy ustne, projekty.

O aplikacji Hot Potatoes

Aplikacja Hot Potoes została opracowana jako bezpłatne oprogramowanie umożliwiające w sposób intuicyjny tworzenie szybkich i zróżnicowanych testów sprawdzających wiedzę. Za pomocą poszczególnych podprogramów, takich jak: JCloze, JQuiz, JCross, JMix, JMatch można budować zróżnicowane, interaktywne formularze oraz w szybki sposób umieszczać je w wirtualnej przestrzeni, np. jako samodzielne strony internetowe, czy też pliki włączone w platformy internetowe obsługujące standard SCORM (np. Moodle). Aplikacja ta może mieć swoje zastosowanie już od poziomu szkoły podstawowej aż do edukacji na poziomie pozaformalnym np. realizowanym w Uniwersytetach Trzeciego Wieku.

Istotnym wyznacznikiem materiałów tworzonych w pakiecie Hot Potatoes są multimedia. Obrazy statyczne i dynamiczne mogą być komponowane w sposób tematycznie powiązany z testem, wzbogacając tym samym jego przekaz. Zatem niosą one ogromny ładunek informacji, ponieważ umożliwiają samodzielne zrozumienie oraz syntetyzowanie wiedzy przez osobę uczącą się w sposób graficznie wspomagany. Biorąc pod uwagę fakt, iż każda multimedialna forma może zastąpić niezwykle dużą ilość słów, pakiet ten wydaje się niezwykle przyjazny w aspekcie edukacji pokolenia Y, które wychowane na multimediach niejako domaga się ich ciągłego stosowania również w obszarze edukacji.

Rysunek 1. Hot Potatoes – menu główne

Źródło: opracowanie własne

Przygotowanie testów jak i ich uruchamianie nie wymaga niezwykle nowoczesnych komputerów, gdyż z własnych doświadczeń wynika, że aplikacja uruchamia się na niemalże każdym komputerze wyposażonym w system operacyjny Windows lub Macinotsh. Oprogramowanie nie zajmuje dużej przestrzeni dyskowej, gdyż sam plik instalacyjny ma rozmiar 10MB. Hot Potatoes jest narzędziem uniwersalnym, natomiast jego cała paleta możliwości zależy od kreatywności osoby generującej poszczególne typy testów.

Testowanie wiedzy za pomocą tejże aplikacji może odbywać się w dwojaki sposób, w trybach: online i offline. Z technicznego punktu widzenia o wiele lepiej uruchamiać pliki wykonywalne w postaci html w przeglądarce Mozilla, czy też Opera niż w Internet Explorer, który wymaga potwierdzania komunikatów bezpieczeństwa. Program domyślnie posiada angielską wersję językową. Jego pobranie jest możliwe m.in. ze strony autorów aplikacji:

Łukasz Tomczyk

373

http://hotpot.uvic.ca/. Istnieje również możliwość dogrania polskiego pluginu, dając sposobność obsługi programu w języku ojczystym: http://www.enauczanie.com/narzedzia-web/hotpotatoes

Uruchomienie aplikacji jest procedurą standardową. Kolejno w głównym okienku (rys. 1) wybierany jest moduł (rodzaj testowania), a następnie wprowadzany jest tytuł testu, polecenia i odpowiedzi. Zazwyczaj po wygenerowaniu zawartości właściwej pliki zapisywane są w dwóch postaciach z rozszerzeniem:

.html w celu uruchomienia przygotowanego kursu oraz

typowym dla poszczególnej podaplikacji (np. jcl), dzięki czemu istnieje możliwość ponownego edytowania testu w przypadku błędu lub potrzeby rozbudowania testu.

Aplikacja Hot Potatoes posiada 5 elementarnych modułów umożliwiających tworzenie różnorodnych testów, takich jak:

tradycyjne krzyżówki - JCross

testy jednokrotnego i wielokrotnego wyboru - JQuiz

zdania z lukami - JCloze

łączenie parami – Jmatch

porządkowanie rosnąco lub malejąco, ewentualni rozsypywanki – Jmix. Poniżej opisano szczegółowo możliwości każdego z podprogramów.

JCloze

Moduł generuje testy pozwalające na wpisywanie pełnych zdań, w których następnie zaznacza się miejsca tworzące przestrzeń pozwalającą na uzupełnianie. Jest to dobre rozwiązanie testujące np. w zakresie sprawdzania dat, miejsc, nazw. Program pozwala uwzględniać synonimiczność oraz duże i małe litery. Zaznaczenie wyrazów tworzących miejsce do uzupełnienie odbywa się poprzez przycisk Gap.

Rysunek 2. jCloze – opcje aplikacji

Źródło: opracowanie własne

JQuiz

Najbardziej popularne rozwiązane w pakiecie. Daje sposobność tworzenia pytań jednokrotnego wyboru (mutiple-choice), wielokrotnego wyboru (multiselect), wpisania w pole prawidłowej odpowiedzi (short-answer), czy też hybrydowego testowania wiedzy (hybrid). Aplikacja pozwala rozróżniać małe i duże litery w odpowiedziach, udzielać podpowiedzi, tasować zadania po każdym uruchomieniu strony, losować zadania z większego zbioru pytań, a także ukazywać poprawne odpowiedzi. Program pozwala także na stosowanie wagowego systemu oceniania.

Testowanie wiedzy za pomocą aplikacji Hot Potatoes

374

Rysunek 3. jQuiz – opcje aplikacji

Źródło: opracowanie własne

JCross

Tradycyjna krzyżówka składająca się z matrycy daje szansę na generowanie jej układu poprzez wpisywanie haseł ręcznie lub automatycznie (opcja Create a crossword grid automatically). Tworząc krzyżówkę należy pamiętać, że wyrazy muszą się ze sobą krzyżować, aczkolwiek nie mogą do siebie przylegać (bezpośrednio jedno pod drugim, albo obok siebie), gdyż każde dwie litery tworzyłyby wtedy nowy termin. W celu dodania pytań do terminów należy uruchomić opcję „Add Clues”, a następnie uzupełnić o pytania dla haseł pionowych i poziomych.

Rysunek 4. jCross – opcje aplikacji

Źródło: opracowanie własne

JMath

Moduł służy łączeniu w pary terminów pojawiających się z lewej strony np. z opisami z drugiej strony. Na poniższym zrzucie ekranowym (rys. 5) ukazano możliwość wykorzystania aplikacji do testowania wiedzy z zakresu geografii, gdzie uczeń przyporządkowuje nazwy stolic do poszczególnych krajów.

Łukasz Tomczyk

375

Rysunek 5. jMatch – opcje aplikacji

Źródło: opracowanie własne

JMix

Program rozsypuje z ułożonych po lewej stronie wyrazów zadanie, które polega w zależności od zamysłu twórcy testu, np. na ułożeniu w kolejności rosnącej lub malejącej poszczególnych wyrazów. Moduł ten może być również wykorzystywany w nauce języków obcych (ułożenie poprawnej kolejności w zdaniu). Jak widać na załączonym obrazku (rys. 6) z prawej strony okienka istnieje możliwość wskazania alternatywnych odpowiedzi (Alternate sentences) jak to ma np. miejsce w strukturze budowania zdań językach obcych.

Rysunek 6. jMix – opcje aplikacji

Źródło: opracowanie własne

The Masher

Za pomocą modułu The Masher można połączyć kilka testów z opisanych powyżej w jedną całość. Po otwarciu podprogramu The Masher wystarczy dodać wcześniej wykreowane pliki (nie wykonywalne w postaci .html, lecz z rozszerzeniami typu .jcl, .jmt, .jmx...) (Zob. Lorens, 2011, s.66-79). Po wybraniu z zestawu plików różnych możliwości testowania wiedzy wystarczy wygenerować jeden plik, który połączy wszystkie podtesty we wspólną całość. Zadane to odbywa się dzięki opcji „Build Unit”.

Testowanie wiedzy za pomocą aplikacji Hot Potatoes

376

Rysunek 6. The Masher – łączenie poszczególnych testów

Źródło: opracowanie własne

Podsumowanie

Generowanie zadań za pomocą aplikacji Hot Potatoes jest jednym z narzędzi tworzących swoistego rodzaju bazę nowoczesnych środków dydaktycznych, które mogą być wykorzystywane w sposób wspomagający tradycyjne narzędzia edukację. (Por. Kupisiewicz, 1996, s.184). Narzędzia informatyczne dają sposobność generowania własnego banku środków dydaktycznych, które łatwo porządkować, ulepszać, dostosowywać do różnych szkoleń, czy też lekcji 9Por. Petty, 2005, s.371). Do niewątpliwych plusów zaprezentowanego powyżej oprogramowania należy zaliczyć, przede wszystkim łatwość obsługi zarówno po stronie konstruujących test, jak i użytkowników (uczniów, kursantów). Wykonywalne pliki html nie są wymagającymi „aplikacjami”, zatem ich uruchomienie jest możliwe niemalże na każdym sprzęcie komputerowym. Oprogramowanie testujące wiedzę współpracujące dzięki standardowi SCORM z popularnymi systemami kształcenia na odległość np. Moodle stanowi efektywne rozwiązanie sprzyjające integracji nowo powstałych kursów z opracowanymi dotychczas materiałami dydaktycznymi. Zatem może być wykorzystywane zarówno w nauczaniu opartym o koncepcję e-learningu lub blended learningu. Ponadto zarówno kursanci jak i uczniowie chętnie uczestniczą w niestandardowym testowaniu wiedzy, które może się jawić jako coś nowoczesnego a zarazem atrakcyjnego.

Wykorzystanie tego typu narzędzi jest szczególnie przydatne w systemie klasowo-lekcyjnym oraz na wszelakich kursach, gdzie trudno zindywidualizować treści i tempo uczenia się zgodnie z zainteresowaniami, uzdolnieniami i możliwościami osób uczących się (Por. Kupisiewicz, 2010, s.192). Jednakże proces ten możliwy jest do wykonania w przypadku kursów lub zajęć lekcyjnych, w których kontrola wiedzy następuje w pracowni doposażonej w zindywidualizowane stanowiska pracy w przypadku lub gdy „aplikacja” sprzężona jest z platformą e-learningową, zaś wyniki są podstawą do uzyskania oceny końcowej (Por. Juszczyk, 2008, s.193). Oczywiście wygenerowane pliki mogą służyć nie tylko zwykłemu testowaniu wiedzy, lecz stanowić narzędzie umożliwiające samokontrolę i samoocenę pośród osób uczących się.

Warto nadmienić w tym momencie, że Hot Potatoes nie jest jedyną aplikacją dającą możliwość testowania wiedzy online. Do popularnych edytorów testów, które nie wymagają instalacji online można zaliczy, m.in. strony takie jak:

http://testwiedzy.pl/

Łukasz Tomczyk

377

https://www.testportal.pl/1

http://www.classmarker.com/ Podsumowując, narzędzia ICT typu generatory testów są niezwykle atrakcyjnym

i intuicyjnym oprogramowaniem, które można bez ograniczeń wykorzystywać w edukacji formalnej i pozaformalnej, umożliwiając gromadzenie informacji o postępach uczniów lub kursantów w sposób niewymagający dodatkowej inwestycji sprzętowej, lecz tylko zaangażowania oraz kreatywności ze strony prowadzącego zajęcia.

Bibliografia

1. Juszczyk S., Projektowanie procesu dydaktycznego w edukacji medialnej i technologii informacyjnej, [w:] Pedagogika medialna, Tom II, pr. zb. pod red. B. Siemieniecki, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2008.

2. Kupisiewicz C., Podstawy dydaktyki ogólnej, Polska Oficyna Wydawnicza BGW, Warszawa 1996.

3. Kupisiewicz C., Szkice z dziejów dydaktyki, Wyd. Impuls, Kraków 2010. 4. Lorens R., Nowe technologie w edukacji, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2011. 5. Petty G., Nowoczesne nauczanie. Praktyczne wskazówki i techniki dla nauczycieli,

wykładowców i szkoleniowców, Wyd. GWSP, Gdańsk 2005. 6. Smyrnova-Trybulska E., Stach S., Burnus A., Szczurek A., Wykorzystanie LCMS Moodle jako

systemu wspomagania nauczania na odległość, Wyd. Uniwersytet Śląski, Katowice 2012.

Knowledge Evaluation with Hot Potatoes Application.

The article shows different ways of knowledge evaluation with the use of Hot Potatoes – free application. Considerations have been enriched with the selected assumptions of didactics supported with modern ICT solutions.

Keywords: hot potatoes, knowledge evaluation, online tests, blended learning, e-learning

dr Łukasz Tomczyk Pedagog i informatyk od kilku lat zajmujący się nauczaniem różnych grup społecznych i zawodowych w dziedzinie nowych mediów. Jego zainteresowania badawcze dotyczą zagadnień z zakresu społeczeństwa informacyjnego, edukacji permanentnej (szczególnie oświaty dorosłych) oraz interakcji człowieka z komputerem. Wykładowca na stanowisku asystenta w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Rtm. Witolda Pileckiego w Oświęcimiu. Współpracuje z kilkoma uczelniami wyższymi m.in.: Wyższą Szkołą Administracji w Bielsku-Białej oraz Górnośląską Wyższą Szkołą Handlową w Katowicach. Jest także członkiem Polskiego Towarzystwa Informatycznego (PTI), Akademickiego Towarzystwa Andragogicznego (ATA) oraz Stowarzyszenia Gerontologów Społecznych (SGS). Autor ponad 50 artykułów naukowych wydanych w Polsce i za granicą (Chorwacja, Rumunia, Czechy, Słowacja, Ukraina) oraz podręcznika w dziedzinie obsługi mediów elektronicznych dla osób starszych. Współredaktor trzech prac zbiorowych z zakresu pedagogiki mediów oraz gerontologii społecznej. Współrealizator kilku projektów badawczych w tym także międzynarodowego. Pasjonat podróży w szczególności czeskiej Pragi – www.przewodnik-praga.eu

1 Autorzy portalu podkreślają, iż dzięki ich aplikacji przeprowadzając testy internetowe każdy użytkownik oszczędza papier i pomaga chronić środowisko. Z kalkulacji przeprowadzonych do tej pory wyliczono, że uwzględniając liczbę kartek papieru, jaka byłaby potrzebna na wydruk testów zaprojektowanych na tejże stronie ocalono 5 drzew.