Spektakelstukken - Heemkundige Kring Walcheren

InleidingVoor De Wete van januari 2006 schreefmijn naamgenoot Ernst Braat een interes-sant artikel over het echtpaar Abeleven-Labberton. Hij deed daarin een oproephem meer gegevens te verschaffen overdeze beide kunstenaars. Met dit artikelhoop ik mijn steentje bij te dragen.

OntworsteldIn gedachten gaan we terug naar 1946. Opheel Walcheren, dus ook in Vlissingen,was de wederopbouw gestart. Er werdpuingeruimd, er werden huizen schoonge-maakt en het normale leven begon zichenigszins te herstellen. Ondanks alle werk-zaamheden was er tijd voor ontspanning.Vrijwel wekelijks waren er dansavonden,de bioscopen deden goede zaken en hetverenigingsleven bloeide als nooit tevoren.Het hoogtepunt van de festiviteiten was dejaarlijkse Koninginnedag, die toen op 31augustus – de verjaardag van koninginWilhelmina – werd gevierd.Onder auspiciën van de Bond van Buurt-verenigingen Vlissingen en Oranje werddie dag het openluchtspel Ontworsteldopgevoerd. Het was geschreven door hetkunstenaarsechtpaar Wim Abeleven en WilAbeleven-Labberton. Het spel gaf in zes-tien taferelen een beeld van Vlissingen inde jaren 1939-1945.Het begon met een ode aan Vlissingen enging verder met een aantal thema’s: demobilisatie, de oorlog, de bevrijding en dewederopbouw. De centrale figuur in het spelwas Michiel de Ruyter, vertolkt door notarisVerhagen die de verbindende teksten de-clameerde. Bepaalde passages, zoals ge-dichten uit de bundel Vergaarde Scherven

van Wil Abeleven-Labberton, werden uitge-sproken door de Vlissingse Stedenmaagdin de persoon van Corrie Groen.Aan het spel werd deelgenomen doorongeveer vijfhonderd vrijwilligers. Na werk-tijd, vooral in de dagen vlak voor de opvoe-ring, werd er in de Scheldehal druk gere-peteerd. Het optreden werd begeleid dooreen koor en een orkest onder leiding vande Middelburgse dirigent Jan Kuiler. Degeluidsregie was in handen van de beken-de AVRO-presentator Jan Boots.

ReclameIn diverse kranten werd de bevolking doormiddel van advertenties van het spektakelop de hoogte gebracht en tegen de datumvan opvoering was het stuk het gesprekvan de dag. Er was niet alleen belangstel-ling voor in Vlissingen, maar ook in de restvan Walcheren, op de Bevelanden en inZeeuws-Vlaanderen. In de advertentieswerd melding gemaakt van extra bus- enbootverbindingen na afloop van de voor-stelling. Via de AVRO kreeg het spel ooklandelijke belangstelling. Die omroepmaakte enkele dagen voor de opvoeringgeluidsopnamen in het Concertgebouw ende Scheldehal, die op Koninginnedag alsklankbeeld werden uitgezonden.Toegangskaarten kon men vooraf kopen.In Vlissingen onder andere bij sigarenma-gazijn Ter Meulen, in Middelburg bij boek-handel Van Benthem & Jutting en in Goesbij modemagazijn Gerritse. De prijzenvarieerden van ƒ 0,75 tot ƒ 2,50.

VoorbereidingenEnkele dagen voor de opvoering werd deOprit naar de boulevard voor verkeer afge-

21

De openluchtspelen van het echtpaar Abeleven-Labberton

Spektakelstukken

De Wete jaargang 36 nummer 2 (april 2007) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl)

sloten en begon de bouw van een podium.Op de schuin oplopende rijweg werdenbanken en stoelen geplaatst, zodat hetpubliek de voorstelling in een geïmprovi-seerd amfitheater kon bijwonen. Er waszoveel belangstelling dat er extra bankenuit Utrecht moesten worden aangevoerd.De firma Van der Meer legde een geluids-installatie aan en de podiumverlichting wasin handen van de firma Gebr. Van denBerg.Om vernielingen tegen te gaan was tot elfuur een bewaker op de Oprit aanwezig engedurende de nacht hield de politie eenextra oogje in het zeil.

Naar de OpritDe eerste voorstelling was puur voor Vlis-singers. Er werd een soort ‘eigen-volk-eerst’-regel gehanteerd. Tussen acht ennegen uur ’s avonds gingen velen op pad:mensen met een goedkoop kaartje naarde ingang op de Boulevard Bankert enhouders van duurdere toegangsbewijzennaar de ingang in de Coosje Buskenstraat.Ik ging samen met mijn ouders en broernaar de boulevard. We hadden pech, allebanken waren al bezet, we moestengenoegen nemen met een plaats helemaalachteraan op de boulevardmuur. Het weerzat mee want er was een heldere sterren-hemel, maar het was wel erg fris. Een aan-tal toeschouwers met vooruitziende blikhad een plaid meegebracht, maar wijhelaas niet.

De voorstellingOm negen uur begon de voorstelling. Demuziek speelde een ode aan Vlissingen:“Er is een stad op Walcheren, gelegen aande Scheld’, roemruchtig door de eeuwenheen, historisch vaak vermeld”, enzovoort.

Het standbeeld van De Ruyter verscheenen Michiel daalde van zijn voetstuk af. Eenpage, gekleed in Vlissingse kleuren, open-de een boek en De Ruyter richtte zich tothet publiek. Hij vertelde aan de bevolkingwat hij op zijn hoge post tussen 1939 en1945 allemaal had zien gebeuren.Na deze inleiding klonk onheilspellendemuziek en volgde het tafereel Mobilisatie(die plaatsvond in 1939) waarin matrozenen soldaten die door hun vrouwen werdenweggebracht, werden uitgebeeld. Er volg-de weer onheilspellende muziek, toen eenstilte en daarna het koor met de naamPolen (dit had betrekking op de inval doorde nazi’s in Polen op 1 september 1939).Met sirenegehuil en schietgeluiden werdde Duitse inval in ons land van mei 1940uitgebeeld, waarbij De Ruyter het hoofd indroefheid boog onder het uitspreken vande woorden “God sta ons bij in deze ramp.”Via de bezetting, de gedwongen tewerk-stelling, het bouwnummer 214 van DeSchelde (de latere Willem Ruys) en deinundatie kwamen we uit bij de bevrijding.De Ruyter oreerde in nogal gezwollen taal.Uitdrukkingen als: “De kluisters zijn mij ont-vallen”, “Zij volbrachten hun koene taak” en “Schier bovenmenschelijke inspanning”zullen nu niet meer door iedereen wordenbegrepen.Sommige spelers hadden in werkelijkheidmeegedaan aan de door hen uitgebeeldetaferelen. Dit gold voor de leden van deVlissingse verzetsbeweging en enkelewerknemers van De Schelde, die despringladingen van bouwnummer 214onklaar hadden gemaakt.De Vlissingse Stedenmaagd – in rood-wittekleding – zat in het tafereel De Bezettingmet de gescheurde Nederlandse vlag opeen rokende puinhoop en droeg het zeven-

22De Wete jaargang 36 nummer 2 (april 2007) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl)

de couplet van het Wilhelmus voor. Verder-op in het stuk declameerde ze de gedich-ten ‘Bevrijdingsnacht’ en ‘Hebt gij’ van WilAbeleven-Labberton. Tegen het einde ver-scheen ze bij een kruis waar zich dedodenherdenking afspeelde. Die herden-king werd besloten met een gebed, gezon-gen door het koor op de muziek vanGrieg’s Ases Tod.In het laatste tafereel Terug naar het Beeldkeerde De Ruyter terug op zijn voetstuk.Terwijl de Stedenmaagd declameerde,ging het licht langzaam uit en zette hetkoor het zesde couplet in van het Wilhel-mus, dat door het publiek uit volle borstwerd meegezongen.

RecensiesDe opvoering was een succes. De PZCvan 2 september 1946 sprak van eenindrukwekkende voorstelling die prima wasverlopen en bracht hulde aan notaris Ver-hagen en Corrie Groen.Ook het Zeeuws Dagblad was opgetogenen noemde het schouwspel onvergetelijk.De redactie van Vrije Stemmen was voorafenigszins sceptisch geweest, maar diegereserveerde houding was na het zienvan de voorstelling geheel verdwenen. Zijraadde de lezers aan het stuk te gaanzien.

RepriseMaandagavond 2 september werd het stukherhaald voor ongeveer vijfduizend toe-schouwers, onder wie velen uit Zuid-Beve-land en Zeeuws-Vlaanderen. Een deraanwezige prominenten was majoor DeFeyter, hoofd van het Militair Gezag inZeeland.De enige dissonant op die avond was eenweigerende microfoon, waardoor het ge-

dicht van de Stedenmaagd over Westka-pelle niet goed te verstaan was.Voor alle medewerkenden werd in decem-ber in de Scheldehal nog een feestavondgeorganiseerd.

Mijn Schilt ende BetrouwenMet de opvoering van Ontworsteld haddende Abelevens naam gemaakt. Hun optre-den zou een vervolg krijgen.In 1948 zat koningin Wilhelmina vijftig jaarop de troon en dat moest gevierd worden.Vooral Middelburg wilde flink uitpakken endat was een uitgelezen kans voor de Abe-levens.

23

Affiche van het Openluchtspel. (ZeeuwsArchief, Archief Vereniging Uit het Volk, Voorhet Volk, Middelburg, inv.nr. 28)


24

Omslag van het programmaboekje van het Openluchtspel in Middelburg. (Zeeuws Archief, ArchiefVereniging Uit het Volk, Voor het Volk, Middelburg, inv.nr. 27)


Al in april 1947 vergaderde het bestuurvan de vereniging Uit het Volk, Voor hetVolk over het jubileumprogramma. WimAbeleven was uitgenodigd en ontvouwdezijn plannen voor een openluchtspel eneen historische optocht. Het spel zou –heel toepasselijk – gaan over het levenvan de Oranjes en was getiteld Mijn Schiltende Betrouwen. Voordat Abeleven echterhet groene licht kreeg, zou er nog heel watwater door de Middelburgse vesten stro-men. Vooral de financiering had nogal watvoeten in de aarde. Abeleven kreeg uitein-delijk de gewenste vergoeding toegezegden zou de regie over optocht en spel voe-ren. H. Pieters, bibliothecaris van de Pro-vinciale Bibliotheek en kenner van deZeeuwse geschiedenis bij uitstek, werdvoorzitter van de optochtcommissie.

Kostumering en grimeDe kostumering werd gegund aan de firmaBoomsma uit Groningen. Om de kostenvan deze hoge post te drukken, beslistehet bestuur in mei 1948 dat de generalerepetitie zonder grime en pruiken moestworden gehouden. Abeleven was daartegen, maar moest zich erbij neerleggen.In het bestuur van Uit het Volk, Voor hetVolk zaten nogal wat middenstanders.Sommigen hielden in de gaten of de Mid-delburgse middenstand niet werd bena-deeld. Zo was er een bestuurslid – kappervan beroep – dat zich afvroeg waaromvoor het grimeren een bedrijf van buitenwerd ingeschakeld. Middelburgers kondendat toch ook? Abeleven antwoordde datgrime en kostumering met elkaar verbandhielden en dat je dat dus niet zomaar konuitbesteden. Hij werd daarin gesteund doorPieters, die sterk tegen een opdracht aanMiddelburgers gekant was. Na veel discus-

sie werd het grimeren gegund aan defirma Michels uit Amsterdam.

Waar en wanneerUiteraard moesten plaats en datum wor-den vastgesteld. Het Landelijk Comité voorde jubileumviering drong aan op spreiding,mede met het oog op de beperkt beschik-bare kostuums vanwege de textielschaars-te zo kort na de oorlog. Het Centraal Be-stuur koos voor 23 en 24 juli: twee avon-den spel en één middag optocht. Op deMarkt zou voor het stadhuis een podiumworden opgericht met ruimte voor zeven-duizend toeschouwers.

PropagandaNet als voor Ontworsteld werd voor demanifestatie de nodige reclame gemaakt.De firma Den Boer drukte 25 duizend sluit-zegels en de nodige affiches, raam- enstrooibiljetten. Ook werd via Zeeuwse dag-bladen reclame gemaakt. Niets werd nage-laten om de belangstelling van de bevol-king te wekken. De medewerkers zelf zorg-den natuurlijk ook voor veel reclame.

De optochtEind april gingen de buurtverenigingen metde optocht aan de slag. De wagens wer-den gereedgemaakt, dus er werd drukgetimmerd en geschilderd. Er werdenpaarden gehuurd en bij een Haagsemanege enkele zadels gereserveerd. Dediverse rollen werden verdeeld en ingestu-deerd, waarbij Pieters aanwijzingen gaf.Bij de rolverdeling speelde de sociale sta-tus mee. Graaf Willem II bijvoorbeeld werdin de optocht vertolkt door een gynaeco-loog en Willem, heer van Brederode, dooreen huisarts. Hun familieleden speeldenvooraanstaande personen. Wie lager op de

25De Wete jaargang 36 nummer 2 (april 2007) / Heemkundige Kring Walcheren (www.hkwalcheren.nl)

sociale ladder stond, kreeg een rol alsbanierdrager, lansknecht of page.Aanvankelijk waren er problemen met debuurtvereniging ’t Zand. Eind februari haddeze vereniging te kennen gegeven eeneigen jubileumfeest te organiseren. Menwilde zich niet door Uit het Volk, Voor hetVolk laten overkoepelen. Vermoedelijk

speelde oud zeer mee; ’t Zand behoordevroeger tot Koudekerke en was in 1941door Middelburg geannexeerd. Men vond ook de aan Uit het volk, Voor het volkaf te dragen contributie te hoog en wildeniet bijdragen aan de kosten voor hetfeest. Ten slotte ging ’t Zand overstag enzou met een wagen aan de optocht deel-nemen. Als tegenprestatie zou de stoet ’tZand aandoen.

Ter elfder ure moest juist het deel van deroute naar die wijk, door het slechte weg-dek van de Seissingel, geschrapt worden.Die van ’t Zand waren natuurlijk hevigteleurgesteld. De kwestie werd opgelostdoor de route te laten lopen via de Lange-vielesingel, de Koudekerkseweg en dePoelendaeleweg.

Aanvankelijk was het de bedoeling van deVeerseweg te vertrekken waarbij de schoolaan het Veerse Bolwerk als kleedruimtedienst zou doen. Later bleek die schoolniet geschikt te zijn en werd het Schutters-hof de nieuwe verkleedlocatie en KleinVlaanderen het vertrekpunt.

Voorbereidingen voor het spelMedio mei begonnen de voorbereidingenvoor het spel. Een speciale rol werd toebe-deeld aan een contingent Westkappelsedijkwerkers. Als levende getuigen zouden

26

Het treinstel dat aan de optocht deelnam.(Zeeuwse Bibliotheek, Beeldbank)


zij op het podium in de weer gaan metbasaltblokken, rijshout en zandzakken bijeen tafereel dat de dijkdichtingen voorstel-de.De balletgroep ging van start en ook hetkoor begon de repetities, onder leiding vanJoh. Caro, die ook de speciale liederenbewerkte.

Talloze zaken moesten geregeld worden.Veel plaatselijke bedrijven werden inge-schakeld. Enkele dagen voor de premièrebegon men voor het stadhuis met de bouwvan het podium. De zitplaatsen bestondenvoor een groot deel uit veilingkisten waar-over planken waren gelegd.

PremièreVrijdagavond 23 juli 1948 was de eerstevoorstelling. Aan het begin van de avondbegaf het publiek zich via verschillendetoegangen naar de Markt.

De AVRO zond een dag tevoren enkelepassages uit het spel uit, zoals een decla-matie door de Nederlandse Maagd en eenoptreden van het koor. Desondanks washet spel niet helemaal uitverkocht.Net als bij Ontworsteld had Abeleven ge-kozen voor een verhalend spel. Een groot-vader vertelde zijn kleinkinderen aan de

hand van een platenboek over de Oranjes,beginnend bij Juliana van Stolberg enWillem de Rijke. Via diverse stadhoudersen koningen werd de twintigste eeuwbereikt, met in het jaar 1909 het themaHet gouden wiegje, de geboorte van Julia-na.Bij enkele thema’s trad de balletgroep op.Bij het thema De Werkloosheid danste het

27

De kroonwagen in de optocht, getrokken dooreen zesspan paarden. (Zeeuwse Bibliotheek,Beeldbank)


‘malaiseballet’ en bij Het huwelijk van Julia-na en Bernhard in 1937 ‘de goudsbloemen de anjer’. Via de invasie van 1944kwam het spel bij de bevrijding en deterugkeer van koningin Wilhelmina inNederland. Aan het eind verschenen allemedewerkers op het toneel. Na een laatstedeclamatie van de Nederlandse Maagd

zette het koor tot slot het zesde coupletvan het Wilhelmus in.

RecensiesHet Zeeuws Dagblad sprak over eenmooie avond en roemde de geestdrift vande honderden medewerkers. De krant wasook lovend over de prachtige kostuums ende sprookjesachtige verlichting. Toch wer-

den enkele kanttekeningen geplaatst: heteerste deel vertoonde te weinig vaart ende dialogen waren vaak, net als de verha-len van de grootvader, te lang. Een enkeledeelnemer sprak te zacht of vergiste zichin de tekst, maar andere spelers compen-seerden dat weer door hun goede optre-den.

De PZC liet een ander geluid horen: hetspel was beneden de verwachting. Er werdeen geschiedenisboek voorgelezen, erwas sprake van onbelangrijke eenakter-tjes, het was te traag en bood te weinigvariatie. Kortom, het boeide niet. De mees-te kleur, vond de krant, werd nog door dekostuums ingebracht. Enkele individueleprestaties, zoals die van Marnix van SintAldegonde, Juliana van Stolberg en degrootvader, en de balletten werden welpositief beoordeeld. De PZC wilde nietgoedpraten wat slecht was, het spel was

28

Het koopvaardijschip, een van de indrukwek-kende deelnemers aan de optocht. (ZeeuwseBibliotheek, Beeldbank)


gewoon beneden de maat. Daar konAbeleven het mee doen!

HerkansingZaterdag 24 juli kreeg Abeleven een her-kansing. ’s Middags om halfdrie startte inKlein Vlaanderen de optocht door eenfeestelijk vlaggend Middelburg. Voorop

liepen stadstrommelaars en trompettisten,gevolgd door het vaandel van Uit het Volk,Voor het Volk, de vereniging die zich sindskort Koninklijk mocht noemen. Daarnavolgden ruim twintig wagens, die eenbeeld gaven van de Nederlandse c.q. Wal-cherse historie vanaf de Romeinen tot enmet de bevrijding en wederopbouw.De wagens waren het product van debuurtverenigingen, maar ook gymnastiek-vereniging Achilles, de COAK en hetgemeentepersoneel deden mee.Bij het Militair Hospitaal werd de optocht

gadegeslagen door de commissaris derkoningin, het college van B en W en decommandant van de COAK.’s Avonds was de tweede voorstelling vanhet openluchtspel. Weer was de Markt vol-gestroomd met publiek. Deze keer verliepalles vlotter dan de vorige avond. Naafloop reden extra bussen naar de Wal-

cherse dorpen, Goes en Vlissingen.De PZC was lovend over de optocht: eenschone, kleurige eenheid, boeiend schouw-spel, onverbeterbaar, precies zoals eenoptocht moet zijn, hulde aan de buurtver-enigingen. Verder werden vooral de wagensDe Middelburgse Lauwerhof en De eersteTrein geroemd. Middelburg kon terugzienop een geslaagde jubileumviering.

29

Walcherse boerenwagen, getrokken door eenspan Zeeuwse trekpaarden. (Zeeuwse Biblio-theek, Beeldbank)


Een betrokkeneDeelnemer I.M. van Houte (85): “Het wasde eerste grote naoorlogse manifestatie inMiddelburg. Wij hadden een schoenenzaakop de Nieuwe Burg en onze winkeliersver-eniging deed – met de buurtvereniging –mee.Ik deed in een dubbelrol mee aan open-

luchtspel en optocht. In het spel trad ik opals Willem, heer van Boxtel, in de optochtfigureerde ik als schepen Jan Pietersz., lidvan het stadsbestuur.De diverse groepen repeteerden afzonder-lijk, de groep van de Nieuwe Burg bij onsin de zaak. Soms werd uitgeweken naar

lunchroom Papegaai, ook op de Burg. Wekregen aanwijzingen van Pieters. In hetspel moest ik aan geuzenaanvoerderLumey van der Marck de boodschap over-brengen dat de prins van Oranje met zijngevolg de Maas was overgestoken. Ik moest daarbij mijn hoed afnemen en eendiepe buiging maken. Als je dat bij derepetities niet goed deed, liet Pieters hetoverdoen. Die repetities namen trouwensheel wat tijd in beslag. De historische kle-ding zag er prachtig uit en werd zo nodigter plaatse op maat gemaakt. Het warenmooie kostuums met schitterende hoeden.Op de dag van de optocht kregen webroodjes en koffie met het advies niet teveel te drinken want er waren onderweggeen sanitaire voorzieningen.Al met al was het een gigantisch spektakelmet honderden deelnemers en in deoptocht wel meer dan honderd paarden.Iedereen deed enthousiast mee. Ik vondhet een bijzondere ervaring. Na die tijd iszoiets niet meer in Middelburg voorgeko-men.”

SlotTijdens de voorbereidende besprekingenin Middelburg was Abeleven nogal eens teoptimistisch in zijn verwachtingen enwaren er andere ergernissen over zijnfunctioneren. Niettemin is het hem en zijnvrouw gelukt voor Vlissingen en Middel-burg twee grootse manifestaties te beden-ken en uit te voeren. In Middelburg heeftgemeentearchivaris Pieters daaraan eenwaardevolle bijdrage geleverd.Veel inwoners van Vlissingen en Middel-burg, jong en oud, arm en rijk, werktenbelangeloos aan dit alles mee en zettenzich er voor de volle honderd procent voorin. Het was een prestatie van Abeleven en

30

De eerste bladzijde van het programmaboekjevan het Openluchtspel in Middelburg.(Zeeuws Archief, Archief Vereniging Uit hetVolk, Voor het Volk, Middelburg, inv.nr. 28)


Pieters om al deze lieden van zeer diverspluimage zo te laten samenwerken. Zestigjaar na dato kijken we met bewonderingterug op de inzet van de honderden deel-nemers en op hun grote animator, WimAbeleven.

Jules Braat

BronnenZeeuws Archief:– archief Koninlijke Vereniging Uit het Volk,Voor het Volk, programma ‘Ontworsteld’;

– Politiearchief Middelburg juli / augustus1946. Zeeuws Documentatiecentrum:– diverse dagbladen.Gemeentearchief Vlissingen:– programma ‘Ontworsteld’;– ‘Ontworsteld’-melodie.AVRO, Hilversum:– Radiobode augustus 1946. Speciale dank aan de heer en mevrouwKerpesteijn te Vlissingen en de heer I.M. vanHoute te Middelburg.

31

De Lange Delft is de drukste en gezelligstewinkelstraat van Middelburg. Dat is van-daag de dag zo en dat was ook al zo tus-sen 1930 en 1940. Maar toen werd deLange Delft vanaf het begin bij de Markttot aan de Nieuwstraat op zaterdagavondDe Kreek genoemd. Hoe ooit die naam isontstaan is onbekend. Op zaterdagavondvan pakweg zeven uur tot een uur of tienliep je niet door de Lange Delft maar doorDe Kreek.Alle winkels waren toen tot halftien open.De etalages waren verlicht. Er was nog welwat winkelend publiek, maar de jongeluiwaren in de meerderheid. Er werd heen enweer gedrenteld en er werd geflaneerdvanaf de Markt tot aan de Nieuwstraat,maar nooit verder. De jongens keken naarde meisjes en die op hun beurt keken naarde jongens. Heel wat relaties zijn daar

begonnen. De Kreek was een echte ont-moetingsplaats voor veel jongeren. Maarvoor de meeste jongens en meiden washet flaneren over De Kreek om halftien zogoed als afgelopen. De winkels gingen dandicht en rond tien uur lag De Kreek er ver-laten bij. De mensen gingen naar huis ende jongelui moesten om tien uur, uiterlijkhalfelf thuis zijn, en dat waren ze dan ook!De Kreek was dan weer gewoon de LangeDelft. Enkele vuilnismannen met takken-bezems veegden de straat onder toezichtvan een strenge baas, zodat de LangeDelft er op zondagmorgen weer schoon bijlag.Nadat in 1940 de Lange Delft voor eengroot deel door brand was verwoest, werdde straat in en na de oorlog herbouwd. Alswinkelstraat bleef de straat wel een be-langrijk middelpunt van de stad, maar van

De Kreek


Spektakelstukken - Heemkundige Kring Walcheren

Documents

Transcript of Spektakelstukken - Heemkundige Kring Walcheren