Shaping the Imagination

Formowanie wyobraźni 3

3

Formowanie wyobraźniShaping the imaginat ion

Formowanie wyobraźni4

3


3

Formowanie wyobraźniShaping the imagination

Redaktor/EditorRobert Barełkowski

Wydawnictwo ExemplumPoznań 2012


3Formowanie wyobraźniShaping the imaginat ion

Redaktor/EditorRobert Barełkowski

©Copyright byUniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w BydgoszczyBydgoszcz 2012

www.utp.edu.plwww.dydaktyka-a-praktyka.utp.edu.pl

Utwór w całości ani we fragmentach nie może być powielany ani rozpowszechnianyza pomocą urządzeń elektronicznych, kopiujących, nagrywających i innychbez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich

Publikacja dofinansowana w ramach projektu „Dydaktyka a praktyka – wdrożenie programu rozwojowego UTP”współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu SpołecznegoPoddziałanie 4.1.1 Wzmocnienie potencjału dydaktycznego uczelni.

CZŁOWIEK - najlepsza inwestycja

Publikacja dystrybuowana bezpłatnieNakład 200 szt.

ISBN 978-83-62690-09-1

WydawcaExemplumwww.exemplum.pl

Spis t reśc iContent

Wstęp Introduction 6

1 Poznawanie przestrzeni architektonicznej Knowing Architectural Space 8Robert Barełkowski

2 Praca z podstawowymi elementami Working with basic elements 12Amabela Dylla

3 Przestrzeń historyczna Historic space 24Katarzyna Barełkowska

4 Ręka i oko – niezastąpione narzędzia The hand and the eye – irreplaceable tools 42Piotr Tołoczko

5 Komunikowanie architektury. Edukacja z zakresu prezentacji architektonicznej The communication of architecture. Education in the fi eld of architectural presentation 52Jan Janusz

6 Środowisko zamieszkania Residential Environment 76Robert Łucka

7 Wzbogacanie przestrzeni Enriching space 88Piotr Brzeziński

8 Złożoność Complexity 108Leszek Chlasta

9 Eksperymentowanie z ideą Experimenting with the idea 126Robert Barełkowski

10 Myślenie o przyszłości Thinking about the future 146Robert Barełkowski


WstępIntroduct ion

Architektura i urbanistyka jest dla Wydziału Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środo-wiska naturalnym spoiwem, obszarem proble-mowym, w którym zagadnienia inżynierskie w pełni ujawniają swój humanistyczny aspekt. To ważne przypomnienie dotyczące przecież wszystkich pozostałych dyscyplin inżynier-skich, pokazujące, że cel techniki ulokowany jest w służbie człowieka, w takiej transformacji środowiska, by szanując jego naturalne kom-ponenty uzyskiwać efekt jak najkorzystniejszy dla społeczeństwa. Wymaga to zdolności zda-jących się być przyziemnymi, jak świadomość ekonomicznych uwarunkowań działań w prze-strzeni, znaczenie, sposób funkcjonowania i ograniczenia konstrukcji, wpływ na parame-try otoczenia człowieka takie, jak tempera-tura, jakość powietrza, komfort świetlny, bez których rozwiązania nie można mówić o do-celowym sukcesie ważnej inżynierskiej misji. Ale wymaga też wizji, umiejętności zobacze-nia całościowego obrazu przyszłego obiektu lub przyszłej przestrzeni otwartej, a ponadto kompetencji niezbędnych do scalania zróżni-cowanych, niekiedy detalicznych wątków.

Kierunek architektura i urbanistyka rozwija się w Uniwersytecie Technologiczno-Przyrod-niczym w Bydgoszczy zaledwie od kilku lat, ale wypracowany dotąd dorobek pokazuje, że

Architecture and urban design naturally binds the Faculties of Architecture, Civil and Environmental Engineering. There is a range of problems, in which engineering issues fully expose their human-centred aspects. It is an important reminder, related to all other engi-neering disciplines, showing us that the pur-pose of science is directed to serve man. Its purpose, in the transformation of the environ-ment, is focused on acquiring the socially, most profi table results, but not without respect for its natural resources. Such a task requires common engineering skills, such as being aware of economic constraints for the use of space, of meaning, of the performance of the structure and its limitations, of its infl uence on human surroundings, including tempera-ture, air quality, and lighting comfort - indis-pensable for anyone involved in these tech-nical disciplines whose important mission is to be successful. But it requires vision, the ability to depict the holistic image of the fu-ture object or public space, and competences necessary to integrate various, sometimes detailed, contents.

It is just a few years since architecture and urban design started being developed at the University of Technology and Life Sciences in Bydgoszcz, but its current output proves that


it is an important link in the chain of multidis-ciplinary exchange of experiences, between academic staff and between students. I have the pleasure of delivering this selection of projects and exercises to our Readers, to display the variety and richness of concepts conceived by the intellect of future architects. Their great mission is to arrange and to im-prove spaces within Polish cities, towns, and in the countryside. I am convinced that the authors of these exemplary works, being out-standing students, will be able to challenge this diffi cult task head on.

jest to ważne ogniwo zmieniające obraz mię-dzydyscyplinarnej wymiany doświadczeń, tak między kadrą jak i studentami. Mam przyjem-ność zaprezentować Czytelnikom zawarty tu wybór projektów i ćwiczeń, pokazujących róż-norodność i bogactwo pomysłów, jakie rodzą się w głowach przyszłych architektów, których wielką misją jest uporządkowanie przestrzeni polskich miast i wsi. Jestem przekonany, że autorzy zakwalifi kowanych do niniejszej pu-blikacji prac, wyróżniający się studenci, będą tymi, dla których zadanie to, trudne, będzie jednak możliwe do sprostania.

prof. dr hab. inż. Adam Podhorecki

Dziekan Wydziału Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska UTP


1Robert Barełkowski

Nauczanie architektury jest pełne para-doksów. Bodaj najpoważniejszym z nich jest konieczność zakorzenienia w studentach zdol-ności do kreatywnego myślenia, do budowania własnej puli umiejętności projektowych, których potencjał wynikać będzie z bogatej wiedzy opartej na silnie zindywidualizowanych, trud-nych do jednoznacznego importu koncepcji, analogii. Koncepcji i analogii rekonfi gurowanych w taki sposób, by kształtować nowe walory kul-turowe, a równocześnie być w stanie ujarzmić liczne i niekiedy sprzeczne wątki tworzące pulę problemów projektowych stawianych przed ar-chitektem. Jest to także dylemat formalny, este-tyczny, w którym przyjęcie określonej konwen-cji jest uwarunkowane odwoływaniem się do kompozycji testowanej najczęściej przez innych projektantów, ale w taki sposób, by poszukiwać w niej możliwości nowej, autorskiej interpretacji. Jest to wreszcie gąszcz, niemal nieprzebrany, zdarzeń, czynników, sił wpływających na po-dejmowanie decyzji projektowych, mających tak rozliczne, wielodyscyplinarne podłoże. Roz-strzyganie problemów przestrzennych opiera się w curriculum studenta architektury na sko-dyfi kowanych, zrytualizowanych zdarzeniach dydaktycznych, zapoznawaniu się z regułami wpajanymi przecież jako swoisty kanon, jakże często obowiązujący do stosowania.

Teaching architecture is full of paradoxes The most signifi cant is the necessity for the ability of creative thinking to take root in stu-dents’ minds, the capability to self-construct one’s own set of design skills, with their po-tential appearing as a result of rich knowl-edge and strongly individualized, hard to im-port concepts and analogies. Concepts and analogies, which are reconfi gured to con-ceive new cultural values, and at the same time to tame numerous and sometimes con-tradictory issues, refl ect the design problems an architect is burdened with. It is also a for-mal, aesthetical dilemma, in which the setting up of formal conventions is subject to condi-tions related to compositions tested by other authors in order to achieve new possibilities and affect new confi gurations with one’s own interpretation. Finally, it is a jungle, almost inexhaustible, of events, factors and forces infl uencing design decisions. These deci-sions have an interdisciplinary background. Solving spatial problems as part of the stu-dents’ curriculum relies on codifi ed, ritual-ized didactic events, learning rules ingrained as a specifi c canon and so often understood as compulsory.

The curriculum of a student of architecture is composed in such a way to arduously build

Poznawanie przestrzeni architektonicznej

Knowing Architectural Space


1Curriculum studenta architektury jest tak

skonstruowane, by najpierw mozolnie budo-wać gmach wiedzy, obszar rozpoznawalny, wytyczany przez wspomniane zasady. Zasady pozwalają adeptowi architektury oswoić nie-znane, pomagają odnaleźć się pośród zjawisk, które zazwyczaj wydają się być nieuchwytne, które pozornie pozostają bez wpływu na pro-jekt, a w rzeczywistości trzeba odkryć jak silnie nań oddziałują, albo też które są przez począt-kującego projektanta zupełnie nieuświadomio-ne, spychane w procesie wyboru tam, gdzie gubi je świadomość. Jest to podstawowy dyle-mat nauczania – czy uczyć pozwalając anali-zować i zarazem kreować studia przypadków ryzykując, że student uformuje w sobie rutynę postępowania, zbyt sztywną ze względu na zbyt małą ilość tematów, z którymi w trakcie studiów ma do czynienia, czy też burzyć to, co stanowić ma oparcie, pozwalać mu się zagubić w labiryncie pytań, problemów, kwestii niekiedy zbyt trudnych dla profesjonalisty, ale za to po-traktować go jak dojrzałego partnera, który po-winien sam określić własną drogę zawodową. Jeśli ktokolwiek oczekiwałby prostej odpowie-dzi, to niestety nie jest ona możliwa – pojęcie dojrzałości w uprawianiu architektury jest bar-dzo względne, ale wpajanie schematycznego myślenia i formowanie młodych umysłów na podobieństwo reprezentantów kadry jest z ko-lei niewybaczalne.

Tak oto technika, sztuka i etyka będące wytworami cywilizacji stykają się ze światem namacalnym – tak naturalnym, jak i tym, który cywilizacja już przekształciła. Z prostego py-tania wyłania się fundamentalne zagadnienie dotyczące projektowania architektonicznego – edukacji nie służącej nauczaniu projektowania, lecz nauczaniu odpowiedzialnego wybierania własnej drogi zawodowej i wypełniania społecz-nej roli, do jakiej architekt powinien się poczu-wać. A jako że architekt najpełniej wypowiada się przez projektowanie, więc efekty edukacyj-ne najsilniej dokumentowane są w ćwiczeniach

the edifi ce of knowledge, the recognizable area, traced by the abovementioned rules. Rules allow the adept of architecture to be-come accustomed to the unknown, they aid orientation among phenomena, which seem to be elusive and are ostensibly unrelated to the project, and in fact it is the designer’s obligation to discover the power of his/her in-fl uence. Sometimes these guidelines remain veiled, pushed to the back in the selection process, becoming lost through conscious-ness. It is the basic dilemma of architectural education – to teach, allowing for the analyz-ing of, and at the same time creating risks within case studies so that the student will form rigid routine behaviour, in a way too infl exible because of the limited number of design themes within the curriculum. Or to break down the reference framework, to al-low the student to become lost in a labyrinth of questions, problems, issues sometimes too diffi cult for a professional, which would mean treating the student as a mature ar-chitect who should choose his own profes-sional path as soon as possible. If anyone is to expect a simple answer to this dilemma such an answer is not possible – the notion of maturity in architecture is extremely rela-tive, but imprinting students with schematic thinking and forming young minds to resem-ble those of members of the academic staff is inexcusable.

Thus technology, art and ethics, being products of civilization, merge with the mate-rial world – both natural, and that which has been transformed by civilization. From a sim-ple question the fundamental issue related to architectural design emerges – education, which instead of being focused mainly on teaching design, must be equally concen-trated on presenting responsible choices for a professional career path, and on establish-ing how to serve society, an obvious duty for an architect. While the architect expresses


1semestralnych z przedmiotów projektowych i w pracach dyplomowych. Prace studentów z różnych roczników są zapisem ewolucji rozu-mienia dyscypliny – architektury i urbanistyki. Są dla każdego adepta architektury śladem etapów własnego rozwoju, referencją, do której przynajmniej w czasie realizacji dwustopniowe-go programu na Wydziale Budownictwa, Archi-tektury i Inżynierii Środowiska Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego mogą zawsze wracać przypominając sobie drobne potknię-cia, pamiętne lekcje, satysfakcjonujące osią-gnięcia własnej myśli, talentu, wiedzy i umiejęt-ności. Projekty to ten ważniejszy język, jakim architekt operuje mówiąc o swojej wizji idealnej rzeczywistości, którą brutalnie próbuje odrzeć z fantazji rzeczywistość, ale której trzeba pró-bować się opierać – jednak w sposób rzetelny, prowadząc z nią polemikę przy użyciu narzę-dzi uwiarygodniających projekt. Poszczególne projekty pozostają w pamięci studentów i ka-dry, żyją drugim życiem jako referencja dla ko-lejnych roczników, pokoleń.

Niegdyś wybitny amerykański architekt Louis Kahn stwierdził, że obiekt (architek-toniczny) musi powstać jako niemierzalny, przeoblec się w postać namacalną po to, by ostatecznie istnienie zaznaczyć na powrót w bezmiarze.

A great building must begin with unmeasur-able, must go through measurable means when it is being designed and in the end must be unmeasurable.

Projektowanie jest zatem peregrynacją umysłu, który realizuje wyzwanie ujarzmienia życia społecznego w określonym kontekście, nadania mu dodatkowego znaczenia, wzboga-cenia i zarazem wzbogacenia (duchowego, in-telektualnego, twórczego) samego projektanta. Jest głęboką kontemplacją niekiedy prozaicz-nej codzienności, ale wynoszonej do rangi cze-goś ważnego, środowiska, w którym spędzamy

himself through design, didactic effects are best seen in semester exercises from design subjects and in diploma works. Students’ de-signs from different years record the evolu-tion of understanding the discipline of archi-tecture and urban design. For every adept of architecture these are signs of subsequent stages of one’s professional development, reference, to which, at least while studying at the Faculty of Construction, Architecture and Environmental Engineering of the Univer-sity of Technology and Life Sciences, they may return, relate themselves, remember-ing small trips, signifi cant lessons, satisfying achievements of one’s intellect, talent, knowl-edge and skills. Projects portray a more sig-nifi cant language, the architect speaks while describing his own vision of a better, ideal reality. The vision that reality strips from fan-tasies, but which must be opposed square-ly, polemicizing with its constraints using the tools to legitimize the project. Particular designs remain in the common memory of academic staff and students, they live their second lives assisting the education of future generations.

Some time ago the outstanding American architect, Louis Kahn, said that

A great building must begin with unmeasur-able, must go through measurable means when it is being designed and in the end must be unmeasurable.

Designing is therefore a peregrination of intellect, performing the challenge of master-ing social life in a particular context, attrib-uting meaning, enriching the environment, and at the same time enriching the archi-tect (spiritually, intellectually, creatively). It is a deep contemplation of everyday life, very often so prosaic, and elevated to something signifi cant, an environment in which we live our lives. Again it seems appropriate to quote


1większą część swego życia. Znów przychodzi zacytować giganta architektury, Alvara Aalto, który stwierdził, że sztuka budowania jest syn-tezą życia w zmaterializowanej formie.

Building art is a synthesis of life in mate-rialised form.

Wybrane prace studenckie prezentowane w tej publikacji zawsze muszą być odczyty-wane jako (nawet jeśli nieuświadomiona) wy-powiedź w tym kontekście. Architektura jest zawsze społecznie zaangażowana, zawsze wrażliwa na środowisko i na nie oddziałująca. Bez owej intelektualnej warstwy, bez przeży-wania architektury równolegle z jej projekto-waniem nie można o architekturze w ogóle mówić – powstają wówczas bezduszne kuba-tury, czysto utylitarne, z pięknem, które jest wyłącznie powierzchowne. Studenci architek-tury sprowokowani do odnajdywania w sobie ziaren talentu i dyscypliny byli w stanie stwo-rzyć wiele interesujących propozycji, które mamy przyjemność Państwu zaprezentować. Prace powstały w Katedrze Architektury, a tak-że Katedrze Sztuk Wizualnych.

another giant of architecture, Alvar Aalto, who declared that

Building art is a synthesis of life in materi-alised form.

The students’ works, which have been selected and presented in this publication, should be read as a (even if non-conscious) response to this concept of space. Architec-ture is always engaged, always sensitive to the environment thereby infl uencing the en-vironment. Without that intellectual content, without experiencing architecture, which must be parallel to designing, architecture does not exist, merely soulless volumes, purely utilitarian, with superfi cial beauty only. Stu-dents of architecture, provoked into discover-ing the seeds of talent and discipline within themselves, were able to create many inter-esting proposals, which I have the pleasure, hereby, to deliver to you. These works were elaborated in the Department of Architecture and the Department of Visual Arts.


2Amabela Dylla

Praca z podstawowymi e lementami

Working with basic elements

Podstawy projektowania mają być funda-mentem przyszłej edukacji specjalistycznej na polu architektury. Wymagają od studenta opa-nowania podstawowej wiedzy z kilku dziedzin, zmuszają do zrozumienia i opanowania zasad harmonii, mają ułatwić rozumienie przestrze-ni i jej skali w odniesieniu do człowieka. Pro-gram nauczania, aby był choćby w znaczącej mierze skuteczny, musi uwzględnić rozliczne zagadnienia teoretyczne i techniczne, które przyswajając przyszli adepci architektury będą wykorzystywać w niemal każdym działaniu projektowym. Ta wielowarstwowość i wielowąt-kowość wytyczonych przez program dydak-tyczny zadań jest trudna, jeśli nie niemożliwa do osiągnięcia w tak restrykcyjnych ramach czasowych. Jak bowiem należycie przygo-tować studenta w zakresie uwzględniającym właściwie wszystkie aspekty związane z archi-tekturą przy jednoczesnym jej zrozumieniu?

”Nic nie jest tak niebezpieczne dla archi-tektury, jak rozwiązywanie oddzielnych pro-blemów. Jeśli podzielimy życie na oddzielne problemy podzielimy możliwości realizacji do-brej sztuki budowlanej”. Nie sposób nie zgo-dzić się z przypisywanymi Alvarowi Aalto słowami. Sprawą kluczową jest uświadomie-nie przyszłym architektom wzajemnych relacji pomiędzy poszczególnymi elementami skła-

The basis of design is considered to be the foundation for future specialist educa-tion in the fi eld of architecture. The student is required to master basic knowledge in sev-eral fi elds, enforcing their understanding and mastering of the principles of harmony, with the intention of facilitating understanding of space and its scale in relation to man. The curriculum, which is supposed to be at least signifi cantly effective, must take into account the numerous theoretical and technical is-sues assimilated by students of architecture, which will be used in almost every design ac-tivity. This multi-layer and multi-threading of tasks, set out by an educational programme is diffi cult, if not impossible, to achieve in such a restrictive time frame. How can we prepare a student properly, and at the same time make them understand, such a wide-ranging pro-gramme which takes into account all aspects of architecture?

„Nothing is as dangerous in architecture as dealing with separated problems. If we split life into separated problems we split the possibilities to make good building art”. It is impossible not to agree with the words ascribed to Alvar Aalto. The key issue is to make future architects realize the mutual re-lations between the individual components


2

dowymi całego procesu projektowego. Oma-wiany proces koegzystencji i wzajemnego przenikania się cech rozpoznawalnych dla ar-chitektury powinien być wdrażany na każdym etapie kształcenia, jako nadrzędna idea spa-jająca cały program dydaktyczny. Taka idea przyświeca prowadzeniu zajęć na Wydziale Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środo-wiska Uniwersytetu Technologiczno-Przyrod-niczego w Bydgoszczy.

Podstawy projektowania architektonicz-nego, będące wstępem do ćwiczeń projekto-wych, uwzględniają pracę z podstawowymi elementami dla osób rozpoczynających świa-domą przygodę z architekturą. Jej specyfi ka, będąca źródłem natchnienia dla projektantów, ale również muzyków, poetów i prozaików, ni-gdy do końca nieodgadniona natura jej zmysło-wości, jest trudna do wyłożenia – nauczenia.

of the entire design process. This process of co-existence and mutual interpenetration of recognizable features of architecture should be implemented at every stage of education, as an overriding idea uniting the entire edu-cational programme.

Such an idea is promoted in classes carried out by the Department of Civil, Architectural and Environmental Engineering at the Univer-sity of Technology and Natural Sciences.

The basis of architectural design, which is an introduction to design classes, takes into account work with its basic elements for per-sons starting a conscious adventure with ar-chitecture. Its specifi city, which is a source of inspiration for designers, but also musicians, poets and prose writers, has never quite ex-plored the nature of its sensuality, and is dif-fi cult to teach. It is easier to discuss its elusive-

„Gniew”, Paula Majcher, 1 rok, 1 semestr


2

Łatwiej dyskusję na temat jej nieuchwytności, niedopasowaniu się do żadnych ram przedło-żyć nad rozumianą, matematycznie – logicz-nie określoną strukturę. Jak bowiem nauczyć czuć, czy jest to możliwe?

Obranie właściwej płaszczyzny porozumie-nia przybliży nas do osiągnięcia tego celu dy-daktycznego. Oczywiście pomyślność wdraża-nego procesu zależy od indywidualnych cech adeptów, ich wyczucia, wrażliwości oraz chęci

ness, how it mismatches every framework, to submit over a mathematically or logically de-fi ned structure. How can we learn „to feel”? Is it possible?

Recourse to the correct platform of agree-ment will bring us closer to achieving this edu-cational goal. Of course, the success of the implemented process depends on the individ-ual characteristics of the students, their intui-tion, sensitivity and willingness to explore the

„Wolność”, Karolina Pertek, 1 rok, 1 semestr


2zgłębiania tematu i ciągłego dokształcania się. Aby ująć wielopłaszczyznowość struktury w sposób holistyczny należy określić wspólny horyzont. O kilku horyzontach pisze w swoim eseju na temat edukacji w zakresie architektury Frank Weiner1. Weiner nakreśla pięć horyzon-tów, z których każdy przypisany jest innemu obszarowi edukacji architektonicznej w zmie-niającej się nieustannie „epoce rozproszenia”. Horyzont krytycyzmu, historii, teorii, fi lozofi i i literatury oraz wrażliwości zdają się tworzyć nadrzędne motywy przyświecające myśli ar-chitektonicznej. Najtrafniejszym szlakiem ja-kim powinien podążać umysł wolny jeszcze od wszelkich sugestii, skazany na popełnianie kształtujących wyobrażenie architektury błę-dów, jest horyzont wrażliwości.

Jak określić coś tak trudnego do zdefi nio-wania? Czy będą to słowa Petera Zumthora mówiące o odczuwaniu architektury, która jest „oprawą i tłem dla przemijającego życia, wrażli-wym naczyniem dla rytmu kroków, dla skupienia przy pracy, dla ciszy snu”2, czy Rachel McCann mówiącej o rozumieniu architektury poprzez doświadczenie, które zawiera „Echa, zapachy, nagłe zmiany temperatury gdy przechodzimy ze światła w cień, promieniowanie ciepła od na-grzanej słońcem ściany, skadrowane lub ukryte widoki, poczucie tajemnicy, wszystko to przy-czynia się do naszego doświadczenia archi-tektury i wszystkie one wynikają z głębi naszej osobowości”3 – każda z tych odpowiedzi będzie właściwa w stroniącej od zwerbalizowania, wła-ściwej dla siebie specyfi ce.

Co będzie stanowiło opisywaną wrażliwość? Otóż z pewnością nie wszystkie elementy prze-widziane w programie dydaktycznym, z racji ich pragmatyczności czy technicznego charakteru. Jednak sprawą rozstrzygającą jest przedsta-wienie poszczególnych elementów w odpo-wiednim świetle i określenie relacji między nimi w sposób utożsamiany z wrażliwością.

Aby tego dokonać zadania są bardzo zróż-nicowane, ich kolejność nieprzypadkowa,

topic, and continuous training. To recognize the multidimensionality of structure in a holis-tic way it is necessary to specify a common horizon. Frank Weiner1 writes about a few of these horizons in his essay on education, in the fi eld of architecture. Weiner outlines fi ve horizons, each of which is assigned to another area of architectural education in a constantly changing “era of distraction.” Horizons, includ-ing: criticism, history, theory, philosophy, lit-erature and sensitivity seem to constitute the overarching motives of architectural thought. The most accurate route, which is free from any suggestion, and convicted to making er-rors that shape the imagination of the archi-tectural mind, and should be followed is the horizon of sensitivity.

How can we describe something so dif-fi cult to defi ne? Will it be with Zumthor’s words, about the perception of architecture, which is a “frame and background for tran-sient life, the sensitive vessel for the steps rhythm on the fl oor, for focusing at work, for quiet sleep”2 or McCann’s, about the under-standing of architecture by experience, which includes “Echoes, smells, sudden changes in temperature when we pass from light to shadow, heat radiating from a sunlit wall, framed or hidden views, a feeling of mystery, all contribute to our experience of architec-ture, and they all stem from the depths of our embodiment”3 – each of these answers will be appropriate in refraining from verbaliza-tion and specifi city.

What constitutes described sensitivity? Well, certainly not all aspects of the educa-tional programme, because of its pragmatism or technical nature. However, the decisive is-sue is to present the individual components in the right light, and to determine the rela-tions between them in a manner identifi ed with sensitivity.

To accomplish this, the tasks are diverse, and their order is not accidental, which helps


2tworząca harmonijną melodię dochodzenia do własnego, niepozbawionego lekkości, tej części zmysłowej, spojrzenia na architekturę oraz ukierunkowania studenta na również po-zatechniczne aspekty zawodu.

Ćwiczenie otwierające całą serię zadań, które podejmują wysiłek rozwinięcia w stu-dentach omawianej płaszczyzny zrozumienia poprzez „czucie”, to wyćwiczenie indywidu-alnego pisma architektonicznego. Zapisując znaczenia we własnej stylistyce i charakte-rze student kształtuje swoją tożsamość przez powrót do tradycji języka pisemnego – jednej z pierwotnych metod komunikacji wizualnej. Formując własny styl wyrażenia siebie tworzy subiektywny język, który go identyfi kuje.

Zagadnieniem nierozerwalnie związanym z wrażliwością jest piękno. Wrażliwość widzi poprzez piękno, piękno nie istnieje bez wraż-liwości, jest niezauważalne. Człowiek jest stworzony do obcowania z pięknem, które wywodzi się z naturalnego środowiska do ży-cia. W obecnej rzeczywistości, w dużej mierze stworzonej przez ludzi, często pozbawionej ładu przestrzennego, pełnej ogromnej liczby obiektów tak dalekich od określenia ich mia-nem piękna, należy ze szczególną uwagą pro-ces projektowania poprzedzić poszukiwaniem kompleksowej kompozycji przestrzennej, po-przez szereg analiz i badań dotyczących okre-ślonej przestrzeni.

„Czy zjawisko, które mnie porusza, na-prawdę jest piękne, tego nie można dowieść na podstawie samej formy, bowiem forma nie jako taka, tylko dopiero iskra, która zapala się pomiędzy mną a nią, wytwarza to szczególne podniecenie i głębię ostrości uczucia, należące do przeżycia piękna” pisze o pięknie Zumthor4. Mimo, że podstawowa wiedza na temat „warsz-tatu piękna” nie jest według niego wystarczają-ca, ugruntowane podstawy tej wiedzy pozwolą na rozpoznanie i krytyczną analizę jego za-sad. Temu służą przeprowadzane ćwiczenia, dotyczące stworzenia kompozycji. To właśnie

to create a harmonious melody of inquiry into their own, sensual, not without lightness, ap-proach to architecture as well as focusing the student on non-technical aspects of the pro-fession.

The exercise opens with a series of tasks that take the effort to develop in the students the discussed platform of understanding by “feeling”, by training students to develop their own individual architectural handwriting. By writing down the signifi cances in their own style and character, the student shapes his identity by returning to the tradition of written language - one of the primary methods of visu-al communication. By forming his own style of expression he creates a subjective language, which identifi es him as an individual.

An issue closely related to sensitivity is beauty. Sensitivity can see through beauty, beauty does not exist without sensitivity, it is unnoticeable. Man was created to commune with the beauty that comes from the natural environment. In our current reality, created by people, the environment is often devoid of spatial order, and full of a large number of ob-jects which are so far from being identifi ed as beautiful. Therefore, it is important to precede, with particular attention to the design process, by a complex composition of spatial explora-tion through a series of studies and research on a particular space.

“If the phenomenon that moves me is re-ally beautiful can not be proved on the basis of the form itself, because it’s not just a form, but only the spark that lights up between me and it, creates a special excitement and feel-ing depth of focus, belonging to the experi-ence of beauty,”4 writes Zumthor about beau-ty. Although the basic knowledge about the „beauty workshop” is not enough according to him, a well-established knowledge base will allow the identifi cation and critical analy-sis of its rules. This is what serves as exercis-es related to the creation of composition. It is


2

kompozycja jest głównym nośnikiem wywołu-jącym określone wrażenia i nastroje, realizując się poprzez oddziaływanie na siebie płaskich, a także przestrzennych elementów, przy za-chowaniu odpowiedniej funkcji i ergonomii, czyli w wymiarze zewnętrznym i wewnętrznym struktury obiektu. Studenci stają przed zada-niem przeprowadzenia analiz kompozycyjnych istniejących zbiorów form geometrycznych. Aby nadać im własnej interpretacji, wymiaru nienau-kowego – poza „szkiełkiem i okiem”, opisywa-nej iskry, tworzą własne, poparte zdobytą już wiedzą i intuicyjnie wygenerowane kompozycje płaskie i przestrzenne. W ten sposób zdoby-wają poczucie, któremu powinno towarzyszyć wszelkie rozważanie o architekturze – piękno

the composition that plays the very important role of the main medium causing impressions and moods, realising itself through the mutual infl uence of fl at, as well as spatial elements, while maintaining the proper function and er-gonomics that is within the external and inter-nal structure of the object. Students are faced with the task of compositional analysis of ex-isting sets of geometric forms. To give them their own interpretation, and an unscientifi c dimension – beyond the „glass and eye”, the described spark – students create their own, generated, fl at and spatial compositions sup-ported by already acquired knowledge and intuition. In this way, they gain a sense which should accompany any consideration of the

Kompozycja, Dawid Wieczorkowski, 1 rok, 1 semestr


2

i jego zasady pojawiają się jako podstawowy element mówiący o jej duchowości.

McCann przestrzega, że „Jeśli zapomni-my o ludzkim wcieleniu podczas konceptuali-zacji miejsca, stworzymy skonkretyzowane pomysły, geometryczne konstrukcje, siatki strukturalne – pusty pojemnik”5. Kim Sorvig natomiast stwierdza, że „Jednym ważnym po-łączeniem pomiędzy wyobraźnią i realnością jest zaangażowanie ludzkiego ciała”6, sugeru-jąc, że nie istnieje czysto umysłowa wyobraź-nia oddzielona od ciała. Dlatego aby przybli-żyć studentom obraną ideę projektowania w duchu wrażliwości powinniśmy pokierować ich tak, aby jak najbliżej przestudiowali mate-rię, dla której projektują.

W tym miejscu dotykamy zagadnienia sensualizmu poprzez praktyczne poznanie formy – wymiarów, gabarytów ciała ludzkiego – materii doświadczenia. Aby zrozumieć jak

architecture – the beauty and its principles appear as a basic element talking about its spirituality.

McCann warns that „When we forget em-bodiment in conceptualizing a place, we pro-duce concretized ideas, geometric constructs, structural grids – the empty container”5. While Sorvig states that „One important link between imagination and reality is the involvement of the human body”6, suggesting that there is no such thing as a purely intellectual imagination separated from the body. Therefore, to intro-duce students to the chosen idea of design-ing in the spirit of sensitivity, we should guide them into closely studying the purpose for which they design.

At this point, we touch on the issue of sen-sualism through practical knowledge of the form – dimensions, measurement of the hu-man body – the matter of experience. To un-

Kompozycja, Marta Rygasiewicz, 1 rok, 1 semestr


2

należy projektować przestrzeń funkcjonalną – wewnętrzną oraz zewnętrzną budynku na-leży uzmysłowić sobie wymiary ciała człowie-ka oraz potrafi ć określić przestrzeń jego ru-chu. Nie sposób pominąć kanonów proporcji człowieka, historycznego jak ten Witruwiusza czy bardziej współczesnego, jak Modulor Le Corbusiera. Ćwiczenia dotyczą opracowania schematów rysunkowych sekwencji czynno-ści, takich jak skok do wody czy fi gura tanecz-na. Wykonanie ćwiczenia wymaga przestu-diowania anatomii i proporcji ludzkiej sylwetki oraz parametrów przestrzeni potrzebnej do wykonania ruchu. Odpowiednie zwymiarowa-nie schematów oraz wyznaczenie właściwych granic przestrzennych akomodujących ruch człowieka pozwala na zapoznanie się z pod-stawami ergonomii i przybliża wielopłaszczy-znowy, sensualny charakter architektury.

Językiem, którym posługuje się architekt są rzuty, przekroje, detale etc. Marco Frascari pisze, że „Rysunek architektoniczny jest spo-sobem działania (…) sposobem odkrywania

derstand how to design a functional space, internal and external building, it is important to realize the dimensions of the human body and be able to describe the area of its movement. Not to mention the canons of human propor-tions, as historical as Vitruvius’s and more contemporary as Le Corbusier’s Modulor. The exercises concern drawing diagrams in an elaboration of a sequence of actions, such as jumping into the water and a dancing fi gure. Execution of the exercise requires the study of human anatomy, body proportion and the parameters needed to show motion. By using the correct dimensions in the diagrams and designating spatial boundaries accommodat-ing human movement, it allows us to become familiar with the basics of ergonomics and brings closer the multifaceted, sensual nature of architecture.

The vocabulary used by an architect in-cludes: fl oor plans, sections, details, etc. Fras-cari writes, that „Architectural drawing is a way of acting (…) way of exploring built environment”7.

Kompozycja, Marta Trzcińska, 1 rok, 1 semestr


2

„zbudowanego środowiska”7. Kategoryzuje go jako postać sprawiającą, że idee stają się moż-liwe do zaistnienia w rzeczywistości pozwalając na niekończącą się zmienność i naprzemien-ność pomiędzy tym co reprezentatywne a nie-reprezentatywne. Aby zapoznać studentów z podstawowymi elementami reprezentacji gra-fi cznej, wdrażać stronę techniczną do specy-fi ki myślenia o architekturze, jej „odczuwania”, studenci zobligowani są wykonywać wszystkie projekty sporządzając koncepcyjne rzuty na różnych wysokościach, przekroje, elewacje czy detale. Rysunki, które muszą być odpowied-nio zwymiarowane, opisane oraz sporządzone zgodnie z zasadami geometrii i z uwzględnie-niem widoczności kształtują świadomość przy-szłych inżynierów oraz uzmysławiają język do-chodzenia do ostatecznej formy.

Kolor i materiał zastosowany w formie ar-chitektonicznej stanowi pośrednio jej wyraz, jej część składową, kształtującą zmysłowość i jej istnienie. Odpowiedni dobór materiału i koloru to niewątpliwie jeden z procesów tworzenia architektury, nie tylko opakowanie zaprojekto-wanej wcześniej bryły. Faktura materiału, jego miękkość lub twardość, kolor, tworzą charak-

He categorizes it as a form of making ideas possible to occur in reality, allowing for end-less variation and alternation between what is representable and unrepresentable. To famil-iarize students with the basic elements of the graphical representation, as well as implement the technical side to the specifi cs of thinking about architecture, the „feeling”, students are obliged to execute all conceptual designs, such as making fl oor plans on different levels, sections, elevations and details. The draw-ings, which must be measured correctly, and described and prepared in accordance with the principles of geometry, taking into ac-count the visibility, are required to shape the consciousness of future engineers and make them aware of the language of inquiry into the fi nal form.

The colour and material used in the archi-tectural form constitute its expression indi-rectly, with its component shaping its sensu-ality and existence. The proper selection of material and colour is undoubtedly one of the processes of creating architecture, not just a package for a previously designed body. The texture of the material, its softness or

„Nostalgia”, Sebastian Sarnecki, 1 rok, 1 semestr


2

ter i nastrojowość pisząc indywidualną histo-rię każdego obiektu, dlatego tak ważne jest uświadomienie przyszłym architektom, że ich zastosowanie musi wynikać z szeregu świa-domych decyzji przez nich podjętych. Jako jeden z podstawowych elementów projekto-wania pojawia się ćwiczenie dotyczące stwo-rzenia kilku wersji kolorystycznych oraz ma-teriałowych zaprojektowanej uprzednio bryły. Taka dywersyfi kacja zastosowanych rozwią-zań pozwoli na dokonanie analiz zmieniają-cego się charakteru projektu i będzie mogła „w nowym świetle ukazać zarówno zwycza-jowe stosowanie danego materiału jak i wła-ściwe mu cechy sensualne i sensotwórcze”, ponieważ w ten sposób „materiały stosowa-ne w architekturze będą mogły w pełni roz-brzmieć i rozpromienieć”8.

hardness, and its colour, creates a charac-ter and ambience through the writing of the individual history of each object, that is why it is so important to make future architects realize that their use must come as the result of a series of conscious decisions. As one of the basic elements of design there is an ex-ercise concerning the creation of a number of versions with different colours and mate-rials regarding previously designed forms. Such diversifi cation of the solutions will al-low for the analysis of the changing nature of the project and will be able to “show in a new light both customary use of the material and its sensual and sensual-forming qualities” because in this way, “the materials applied in architecture will be able to fully resound and beam”8.

„Strach”, Karol Gaca, 1 rok, 1 semestr


2Christopher Alexander pisał, że „Forma

jest rozwiązaniem problemu; kontekst defi niu-je problem. (…) gdy mówimy o projektowaniu realnego przedmiotu dyskusji nie jest nią sama forma, ale zespół składający się z formy i jej kontekstu”9. W jego rozumieniu kontekst jest częścią świata, która wpływa na formę obiektu, natomiast o dopasowaniu świadczy wzajemna akceptacja kontekstu i formy. W ślad za myślą Alexandra można uświadamiać sobie niemal na każdym kroku jak istotna jest kwestia relacji obiektu z przestrzenią w każdym jej wymiarze – kulturowym, geografi cznym, fi zycznym. Jed-nym z zadań w ramach podstaw projektowania jest zaprojektowanie i umiejscowienie małe-go obiektu kubaturowego w przemyślanej, uporządkowanej przestrzeni. Nacisk kładzie się również na zaprojektowanie detalu, chcąc w ten sposób uzmysłowić, że każdy element realnej rzeczywistości jest przemyślany, skon-struowany i dopiero potem „powstały”. Ponadto umieszczony w odpowiednim, również zapro-jektowanym miejscu, w określonej odległości od innych obiektów, tworzących z nim relację w przestrzeni.

Z kolei Rudolf Arnheim wprowadza okre-ślenie „myślenia wizualnego” , na które skła-dają się „wszystkie umysłowe operacje zaan-gażowane w otrzymywanie, przechowywanie i przetwarzanie informacji: percepcja senso-ryczna, pamięć, myślenie, uczenie się”10. Paul Laseau idzie krok dalej twierdząc, że jest to „forma myślenia, która używa produktów (wy-tworów) widzenia – patrzenia, wyobrażania i rysowania”11. Idąc tym torem duży nacisk kładzie się na rysunek odręczny na każdym etapie projektu. Od szkicu przedstawiającego zalążek idei projektowej, poprzez pracę nad formą aż po element ostatecznej prezentacji grafi cznej, tak istotnej dla odpowiedniego za-prezentowania swojej wizji.

Wszystkie procesy realizowane w ramach Podstaw projektowania architektonicznego, ich mnogość i złożoność przedstawiona w uję-

Alexander wrote that “The form is the so-lution to the problem; the context defi nes the problem. (...) when we speak of design, the real object of discussion is not the form alone, but the ensemble comprising the form and its context”9. In his understanding, the context is part of the world that affects the form of the object, whereas his thoughts about match-ing attests the mutual acceptance between the context and the form. Following Alex-ander’s thinking it is possible to realize, at almost every step the importance of the is-sue of relations between object and space in every dimension – cultural, geographical, physical. One of the tasks in the framework of the basis of design is to design and place a small cubature object in a carefully thought out, structured space. The emphasis is also put on the detail of the design, as an effort to realize that every part of the real world is well thought out, constructed and then „created”. In addition, placed in the most appropriate, also designed, place at a certain distance from other objects, the relation in space is formed between them.

The Arnheim introduces the term “visual thinking”, which consists of “all mental op-erations involved in the receiving, storing and processing of information: sensory perception, memory, thinking, learning”10. Laseau goes one step further by claiming that it is „a form of thinking that uses the products of vision – see-ing, imagining and drawing”11. Following this path, emphasis is put on the freehand drawing at every stage of the project. From a sketch, showing the origin of the idea, through work over the project, to the fi nal graphic presenta-tion element, which is essential to the proper presentation of the vision.

All processes carried out within the ba-sis of architectural design, and their multi-plicity and complexity presented in terms of a holistic vision, underlie the formation of the horizon, which is a sense of “not being


2ciu holistycznym przyświecają wizji ukształto-wania horyzontu, czyli poczucia, aby „nie być ograniczonym do tego co jest blisko, ale być w stanie widzieć, to co jest poza tym”12.

1 Weiner (2003: 22-23). 2 Zumthor (2010). 3 McCann (2003: 68). 4 Zumthor, Op. cit. (2010: 77-78). 5 McCann, Op. cit. (2003: 68). 6 Sorvig (2003: 101). 7 Frascari (2001: 5). 8 Zumthor, Op. cit. (2010: 10). 9 Alexander (1964: 15-16).10 Arnheim (1969: 13).11 Laseau (2001: 6).12 Gadamer (2004: 302).

limited to what is nearby, but being able to see beyond it”12.

1 Weiner (2003: 22-23). 2 Zumthor (2010: 12). 3 McCann (2005: 68). 4 Zumthor, Op.cit. (2010: 77-78). 5 McCann, Op.cit. (2003: 68). 6 Sorvig (2003: 101). 7 Frascari (2001: 5). 8 Zumthor, Op.cit. (2010: 10). 9 Alexander (1964: 15-16).10 Arnheim (1969: 13).11 Laseau (2001: 6).12 Gadamer (2004: 302).

L i teratura / L i terature

Alexander, Ch.: 1964, Notes on the Synthesis of Form, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts and London.

Arnheim, R.: 1969, Visual Thinking, University of California Press, Berkeley and Los Angeles. Frascari, M.: 2011, Eleven Exercises in the Art of Architectural Drawing: Slow Food for the Architect’s Imagina-

tion, Routledge, Abingdon. Gadamer, H. G.: 2004, Truth and Method, Continuum, New York. Laseau, P.: 2001, Graphic Thinking for Architects & Designers, John Wiley & Sons, New York.McCann, R.: 2003, On the Hither Side of Depth. A Pedagogy of Engagement, w E. Harder (ed.), Writings in

architectural education. Transaction on architectural education, EAAE, No 26, Kopenhaga, 67-81.Sorvig K.: 2003, Virtual and Real: Teaching the Paradoxes of Design, w E. Harder (ed.), Writings in architectural

education. Transaction on architectural education, EAAE, No 26, Kopenhaga, 85-109.Weiner F.: 2003, Five Critical Horizons for Architectural Educators in an Age of Distraction, w E. Harder (ed.), Writ-

ings in architectural education. Transaction on architectural education, EAAE, No 26, Kopenhaga, 21-45.Zumthor, P.: 2010, Myślenie architekturą, Karakter, Kraków.


3 Przestrzeń historycznaHistor ic space

Katarzyna Barełkowska

Znajomość historii architektury ma zna-czenie fundamentalne w edukacji architekto-nicznej. Wiedza ta jest nie tylko podstawą wy-kształcenia kierunkowego, ale także pozwala budować wrażliwość artystyczną, właściwe postawy wobec dziedzictwa kulturowego oraz zrozumienie dla zagadnień związanych z ewo-lucją rozwiązań ideowych, strukturalnych i kon-strukcyjnych1 na przestrzeni wieków.

Nauczanie historii architektury poprzedza edukację w zakresie przedmiotów projekto-wych, stąd wynika konieczność budowania założeń kształcenia w taki sposób, aby oprócz przyswojenia i utrwalenia przedmiotowego za-kresu wiedzy, przygotować studentów do póź-niejszych etapów nauczania. Poznanie zasad organizacji przestrzeni, kompozycji elemen-tów architektonicznych, wyrobienie wrażliwości formalnej jest w znacznym stopniu wynikiem wysiłku włożonego w analizowanie, zrozumie-nie i odtwarzanie dawnych arcydzieł. Umiejęt-ności nabywane w odniesieniu do obiektów historycznych powinny być tu postrzegane w kontekście przyszłych, własnych działań twórczych adeptów projektowania2.

W zajęciach uczestniczą studenci I i II roku studiów inżynierskich. Program obejmuje za-rys dziejów architektury kręgu europejskiego od starożytności do połowy XX w. Wiedza

Knowledge of history of architecture is of paramount importance to architectural educa-tion. It is not only the foundation of education code, but also allows you to create artistic sen-sitivity, appropriate attitudes towards cultural heritage and understanding of the issues re-lated to the evolution of solutions ideological, structural and design through the ages1.

Teaching history precedes the educa-tion of design subjects, hence the need to build learning objectives in such a way that in addition to assimilation and consolida-tion of historical knowledge it is extended to prepare students for the later part of the course of studies. Knowing the rules of the organization, the composition of architectur-al elements, developing disciplinary sensitiv-ity is largely the result of efforts focused on analyzing, understanding and reconstructing forms of the old masterpieces. Skills acquired in relation to architectural heritage should be considered here in the context of the future, their own creative activities of students of design2.

The course is attended by students of the fi rst and the second year of architectural stud-ies at bachelor of architecture level. The pro-gram includes the outline of European circle architecture from antiquity to the mid-twentieth


3

o stylach, formach i historycznych technikach wznoszenia budynków wsparta jest analizą uwarunkowań kulturowych, technologicznych i dziejowych kształtujących przemiany w obrę-bie architektury. Kluczowym przesłaniem jest ukazanie istoty procesów rozwojowych w ra-mach środowiska przestrzennego poprzez ana-lizy porównawcze, typologiczne i ewolucyjne

century. Knowledge of styles, forms and tech-niques of historical construction of buildings is supported by an analysis of the cultural, tech-nological and historical shape changes within the architecture. The key message is to show the essence of the development processes in the built environment through benchmark-ing, typological and evolutionary analyses of

Kościół NMP w Gdańsku, Karolina Pertek, 1 rok, 1 semestr


3

Katedra w Ulm, Natalia Łuczak, 1 rok, 1 semestr


3

ancient objects. The perception and contempla-tion of monuments, sacral objects or residen-tial buildings and their evolution over centu-ries, builds a foundation for the interpretation of cultural heritage, in the longer term to go from interpretation to establishing of a proper relationship to the historical substance. Adopt-ing certain attitude students will refer to this as their own paradigm in future project activities. Developing respect for the value of the tangi-ble and intangible architecture begins at that level. Various forms have shaped the modern sense of beauty, eloquence defi ned the pro-portion or scale effects. By knowing this spa-tial and aesthetic „template” the defi nition of individual preferences and means of artistic expression occurs.

przedmiotowych historycznych obiektów. Per-cepcja i kontemplacja dzieł monumentalnych, obiektów sakralnych czy też ewoluujących na przestrzeni wieków budynków mieszkal-nych, ma budować fundament dla interpretacji dziedzictwa kulturowego, a w dalszej perspek-tywie, ma na celu ustanowienie prawidłowych relacji wobec tej dziejowej spuścizny. Postawa jaką przyjmą studenci, znajdzie w przyszłości wyraz w działaniach projektowych. Kształto-wanie poszanowania dla wartości material-nych i niematerialnych architektury zaczy-na się właśnie na poziomie nauki historii. Historyczne formy ukształtowały współcze-sne poczucia piękna, zdefi niowały wymowę proporcji, czy oddziaływanie skali. Poprzez poznanie owego „wzornika” przestrzennego

Katedra w Ulm, Natalia Łuczak, 1 rok, 1 semestr


3

i estetycznego dokonuje się proces defi nicji indywidualnych upodobań i środków ekspresji artystycznej.

Proces edukacyjny w zakresie historii ar-chitektury ma za zadanie również motywować do samodzielnego korzystania z materiałów źródłowych oraz do doskonalenia warszta-tu naukowego studentów. Przygotowanie do zajęć wymaga odwołania się do pozycji z li-teratury, porównywania danych z różnych źró-deł, czy analizy materiałów ikonografi cznych. Warto również zaznaczyć, że przy okazji zgłębiania zasadniczego obszaru wiedzy, stu-denci zapoznają się z elementami fachowego języka stosowanego w odniesieniu do historii i teorii architektury, przyswajają pojęcia i defi -nicje stosowanych w literaturze.

The educational process in the history of architecture is also designed to motivate stu-dents to use source materials and to improve scientifi c background of their skills. Preparing for classes requires a reference to bibliogra-phy, comparing data from different sources, and analysis of iconography. It should also be noted that in the course of the basic explora-tion of that area of knowledge, students be-come familiar with the specialized language used in relation to the history and the theory of architecture, absorb the notions, concepts and defi nitions.

While being the element of core knowl-edge lectures traditionally cover theoretical background, presented on the basis of ico-nography, pictures and reconstructions, ex-

Kopuła kościoła Santa Maria della Salute w Wenecji, Dawid Wieczorkowski, 1 rok, 2 semestr

Kopuła katedry św. Pawła w Londynie, Jakub Kluska, 1 rok, 2 semestr


3

Podczas gdy wykłady z przedmiotu tra-dycyjnie obejmują zakres teoretyczny, pre-zentowany w oparciu o ikonografi ę, zdjęcia i rekonstrukcje, ćwiczenia mają na celu prak-tyczne ugruntowanie wiedzy o budowlach historycznych, ze szczególnym uwzględnie-niem zagadnień strukturalno-materiałowych oraz relacji funkcjonalno-przestrzennych. Pro-gram ćwiczeń realizowany jest poprzez cykl indywidualnie lub grupowo wykonywanych zadań graficznych i modelarskich3. Prace mają służyć oczywiście przede wszystkim po-szerzaniu zasadniczej wiedzy przedmiotowej, ale również stanowią okazję do doskonalenia

ercises are meant to support practical knowl-edge of the historical buildings, with particular emphasis on materials and structural, func-tional and spatial relationships. The program of exercises consists of a sequence graphic and modeling tasks performed by individuals and groups3. Works are intended primarily to broaden basic subject knowledge, but also give an opportunity to hone other important skills for the whole of education. Elaborating presentation boards requires application of the rules of composition. Sketches, drawings, handwriting improve the ability of architec-tural representation and the process of con-

Heraion w Olimpii, Agata Ormińska, 1 rok, 1 semestr


3

innych ważnych dla całokształtu edukacji umie-jętności. Opracowanie plansz wymaga zna-jomości zasad kompozycji. Szkice, rysunki odręczne doskonalą umiejętność odwzoro-wania obiektów architektonicznych, a sam proces konstruowania rysunku wiąże się z bardziej dogłębną analizą proporcji, formy i dekoracji opracowywanego obiektu. Zada-nia pod względem merytorycznym opierają się na znajomości określonego zakresu ma-teriału, ale tematy formułowane są w sposób taki, aby student samodzielnie dokonywał

structing a drawing associated with a more in-depth analysis of the proportion, form and decoration of depicted object. Task themes refer to specifi c range of material, but they are formulated in such a way that the student is expected to make their own selections (within the specifi ed time and location) and then to justify their choice while presenting synthetic response to a given problem4. Important is the ability to reproduce the plans and sections successfully underlining the essence of spa-tial solutions, design and decoration of rel-

Katedra w Chartres, Natalia Krzemkowska, 1 rok, 2 semestr


3

Wnętrze Wielkiego Refektarza w Zamku w Malborku, Renata Kalinowska, 1 rok, 2 semestr

wyboru odnośnie opracowywanych obiektów (w ramach określonych czasowo i geogra-fi cznie), a następnie poprzez analizy ów wy-bór uzasadnił oraz przedstawił syntetyczną odpowiedź na zadany problem4. Ważna jest umiejętność odtworzenia rzutów i przekro-jów istotnych obiektów w sposób ukazujący schematycznie istotę rozwiązań przestrzen-nych, konstrukcyjnych czy zdobniczych. Re-alizacja zadań tego typu z założenia wiąże się z przeprowadzeniem badań źródłowych. Końcowe opracowanie powinno bazować na przekazie grafi cznym, a część tekstowa wpro-wadzana w postaci najistotniejszych informa-cji uzupełniających.

W trakcie cyklu edukacyjnego studenci wy-konują 2-3 ćwiczenia polegające na odwzoro-waniu aksonometrycznym historycznego bu-

evant objects. Execution of that kind of tasks is associated with the carrying out the desk research. The fi nal work is composed mainly of transmitted graphics and supplemental text entered to provide the most important de-scriptive information.

In the course students perform series of 2-3 exercises involving isometric mapping of a historic building in its simplest form of oblique axonometry. Geometric structure of a draw-ing imposes strict limits on spatial thinking about the object, the application of neces-sary simplifi cation of structure and forms. This is a good way to deepen and consolidate the knowledge of the historical building, improving the effi ciency of drawing, but also to develop the necessary spatial imagination. Students draft the selected building5 (supplemented


3

Świątynia Horusa w Edfu, Jakub Kluska, 1 rok, 1 semestr

Świątynia Afai w Eginie, Emilia Lemańczyk, 1 rok, 1 semestr


3dynku w najprostszej postaci – aksonometrii wojskowej. Geometryczna konstrukcja rysun-ku narzuca ścisłe ramy myślenia przestrzen-nego o obiekcie, stosowania strukturalnych uproszczeń oraz syntezy formy budowlanej. Jest to dobry sposób na pogłębienie i utrwa-lanie wiedzy o historycznym obiekcie, poprawę sprawności rysunkowej, ale również na roz-wijanie niezbędnej wyobraźni przestrzennej. Studenci wykonują rysunek kreślony (uzu-pełnionym rysunkiem odręcznym) wybrane-go budynku5 w częściowym kroju, w sposób ukazujący rzut, fragment wnętrza, elementy konstrukcyjne i podstawowe rytmy i podziały. Tematem pracy są zazwyczaj istniejące bu-dynki, a sporządzenie rysunku poprzedza za-poznanie się ze wszystkimi dostępnymi mate-riałami dotyczącymi wybranego obiektu. Uzu-pełniające informacje dostarczają fotografi e wnętrza i elewacji czy zdjęcia lotnicze. Na po-czątku procesu kształcenia aksonometria jest zazwyczaj sporym wyzwaniem, ale trudności w trakcie realizacji przekładają się na szeroki zakres pozytywnych efektów edukacyjnych.

Zupełnie inny charakter mają zadania, które z założenia mają zmobilizować studenta do obcowania z autentyczną substancją za-bytkową. Taka idea przyświeca ćwiczeniom rysunkowym w terenie, których podstawą są szkice detali architektonicznych oraz widoki perspektywiczne, a dodatkowo wykonywa-ne są zdjęcia, które dostarczają uzupełniają-cych informacji o budynku i otoczeniu. Szkice w pierwszej kolejności wymagają umiejętno-ści obserwacji. Drugim polem doskonalenia są umiejętności odręcznego odwzorowania ele-mentów architektonicznych, ujęcia właściwych proporcji, pokazania faktury, szczegółu i świa-tłocienia – utrwalenia w rysunku piękna dzieł architektonicznych minionych wieków, które tworzą złożoną i bogata tkankę przestrzenną. W zadaniu różne elementy grafi czne i rysunko-we tworzą kompleksowy zbiór danych o obiek-cie6. Odwzorowanie przy pomocy rysunku

with freehand sketches) in a partial section showing the projection of the interior compo-nents and basic rhythms and divisions. Usu-ally, the theme of work focuses on existing buildings and preparation of drawing is pre-ceded by acquisition of all available pieces of information on the object. It includes photos of the interior and the facade as well as the aerial views. At the beginning of the learning process axonometry is usually a challenge, but the diffi culties in implementing can be transferred into a wide range of positive edu-cational outcomes.

Quite different are the tasks that are de-signed to immerse students in authentic his-torical substance. This idea behind the draw-ing exercises in the open air, which are based on sketches of architectural details and per-spective views, plus it gives additional infor-mation about the building and surroundings. Sketches in the fi rst place requires observa-tion skills. Next fi eld of improvement are free-hand drawing skills to depict architectural ele-ments, appropriate proportions, textures, de-tail, and light and shade – recording the beau-ty of ancient architectural works, which form a complex and rich fabric of space. Within the task diverse graphic and drawing elements provide a comprehensive set of data about the object6. Mapping observed architecture with the drawings is a means to develop dif-ferent talents of architects-to-be, but a direct perception of the monument is a key element in shaping the their sensibility.

Similarly, the execution model of „physical”7 of historic building have a complex role. Also, if you are working on a mock-up model, the basic information8 is gathered through analy-sis and synthesis of spatial solutions in the form of reconstruction of the object. The cur-riculum involves building models of buildings from different periods, usually in the form of a partial cross-section, showing structural el-ements and interior.


3

obserwowanej architektury jest środkiem do doskonalenie wielorakich umiejętności przy-szłych architektów, jednak to bezpośrednia percepcja zabytku jest kluczowym elementem w kształtowaniu ich wrażliwości.

Podobnie złożoną rolę pełnią ćwiczenia polegające na wykonaniu modelu „fi zyczne-go”7 budynku historycznego. Również w przy-padku pracy nad makietą, podstawę stanowią badania źródłowe8, a zebrany materiał wy-maga analizy oraz syntezy rozwiązań prze-strzennych w postaci rekonstrukcji obiektu. Program nauczania zakłada wykonanie bu-dynków z różnych epok, zazwyczaj w postaci częściowo przekrojowej, ukazującą elementy konstrukcyjne i wnętrza.

Modele stanowiły zawsze istotne narzę-dzie pracy architekta, były narzędziem zarów-no kształtowania idei projektowej, jak i plano-

Models have always been an important tool for an architect, useful for both the de-sign concept and implementation of the con-struction plan. Through modeling the abstract thought of artist and designer is taking shape in physical material. A miniature, in scale model of the building, has many features in-common with its prototype, which allows for relatively credible verifi cation and valorization of architectural solutions at the design stage. On a „laboratory” scale, form and structure of the building are reconstructed and idea of the project has been defi ned thus can be percept through the three-dimensional mate-rial representation9. Modeling exercises also learn to prioritize the characteristic properties of the object and distinct the most important elements, essential for the proper represen-tation. Particularly challenging and instruc-

Świątynia Junony w Civita Castellana, Maciej Byczkowski, 1 rok, 1 semestr


3

wania realizacji budowlanych. Poprzez model abstrakcyjna myśl artysty i projektanta podle-gała krystalizacji w fi zycznym materiale. Ma-kieta będąc miniaturą budynku posiada wiele cech wspólnych z docelowym obiektem, co pozwala przeprowadzić stosunkowo wiarygod-ną weryfi kację i waloryzację rozwiązań archi-tektonicznych na etapie projektowym. W skali „laboratoryjnej” następuje tutaj rekonstrukcja formy i struktury budowlanej oraz percepcja zdefi niowanej idei projektowej w trójwymiaro-wej materialnej reprezentacji9. Ćwiczenia mo-delarskie uczą ponadto hierarchizacji charak-terystycznych cech obiektu i wyekstrahowania najistotniejszych elementów niezbędnych dla właściwego odwzorowania. Szczególnie wy-magające i kształcące jest wykonywanie mo-deli przekrojowych, wymagające odtworzenia licznych niewidocznych zazwyczaj elementów

Fortuna Virilis w Rzymie, Marta Trzcińska, 1 rok, 1 semestr


3

konstrukcyjnych oraz refl eksji nad strukturą ni-welacji obciążeń, właściwościami zastosowa-nych materiałów w oryginalnym obiekcie oraz sposobami ich modelarskiego odwzorowania. Wyskalowany model architektoniczny daje możliwość równoczesnej oceny struktury, kształtu, proporcji i formy obiektu, w sposób stosunkowo najbliższy rzeczywistemu obiek-towi architektonicznemu. Ponadto technologia

tive are cross-section models, which require reconstruction of numerous, usually invisible components and afterthoughts about bal-ance of structural loads and about properties of materials used in the original building and their miniature equivalents. Scaled architec-tural model permits simultaneous evaluation of structure, shape, proportion and form of the building, in a relatively adequate way to

Katedra w Gnieźnie, Paula Majcher, 1 rok, 1 semestr


3

Katedra w Salisbury, Marcin Furmański, 1 rok, 1 semestr


3

Dom nad wodospadem, Marcin Furmański, 1 rok, 2 semestr

wykonania fi zycznego modelu przy wykorzy-staniu materiałów o konkretnych fi zycznych właściwościach w lepszym stopniu, niż gene-rowanie parametrycznych fi gur w przestrzeni wirtualnej, odzwierciedla prawa statyki od-działujące na budowlę, nawet, jeśli stosowa-ny w makiecie materiał (drewno, tektura, gips czy styrodur) ma zupełnie inne właściwości, niż materiał w rzeczywistym obiekcie10. Praca

real architectural object. In addition, technical aspects of making models, using materials of specifi c physical properties, closer refl ects physic laws than virtual modeling in com-puters’ programs. Even when working with mock-up materials (wood, cardboard, plaster or styrodur) which have completely different properties than the real ones, same similari-ties always can be observed10. Working on


3

w namacalnym materiale uczy odpowiedzial-ności za konsekwencję konstrukcji, za zużycie materiału i harmonię wszystkich komponen-tów. Stanowi też spore wyzwanie związane z estetyką i jakością samego modelu.

Historia architektury powinna być przed-miotem podstawowym w procesie nauczania projektowego. Wartość wiedzy historycznej wynika z oddziaływania jakie wywiera ona na proces kształtowania osobowości twórczej ar-chitekta. Poznanie wzorców kulturowych two-rzonych przez tysiące lat trwania cywilizacji wprowadza w system wartości, który odnosi się zarówno do architektury historycznej jak i współczesnej. Zrozumienie istoty ewolucji my-śli projektowej, uniwersalnych założeń funkcjo-nalnych, formalnych i konstrukcyjnych stanowi niezbędny fundament dla indywidualnych po-szukiwań twórczych. Poznanie historii archi-tektury jest również pierwszym krokiem w pro-cesie kształtowania postawy poszanowania wartości zabytkowej obiektów. Budowanie ciągłości środowiska kulturowego, z poszano-waniem dorobku minionych pokoleń wymaga

miniature teaches responsibility for structural solutions, for material usage and co-operation of all components. It is also a considerable challenge in scope of esthetics and quality of the model itself.

The history of architecture should be one of basic subject in the teaching architectural design. The value of historical knowledge re-sults from the impact it has on the process of shaping the personality of a creative archi-tect. Understanding the cultural patterns es-tablished by thousands years of civilization, introduces a system of values, which apply to both historical and contemporary architec-ture. Understanding the evolution of the de-sign concept, understanding of the universal functional, formal and structural principles, consist an essential foundation for individual creative exploration. Knowing the history of architecture is the fi rst step in the proc-ess of developing an attitude of respect for historical heritage. The creation of the cul-tural continuity is based on the respect for the heritage built through generations and

Dom nad wodospadem, Dawid Wieczorkowski, 1 rok, 2 semestr


3

nie tylko specjalistycznej wiedzy, ale także wrażliwości, której nabywa się poprzez zrozu-mie fenomenu historii architektury oraz obco-wanie z pięknem, trwaniem i przemijaniem.

1 Por. Addis (2007: 491-501). 2 Por. Barełkowska (2011: 191). 3 W ramach ćwiczeń w trakcie semestru studenci wyko-

nują 3-4 zadania grafi czne (1-5 arkuszy A3) oraz 1-2 zadania modelarskie – najczęściej modele fragmentów strukturalnych obiektów.

4 Przykładowo porównanie wydobywające różnice mię-dzy obiektami określonego typu powstałymi w podob-nym okresie w różnych regionach, lub analiza cech chronologicznie pojawiających się w architekturze na przykładzie obiektów powstałych w ramach danego ob-szaru o wspólnych cechach kulturowych.

5 Kościoły romańskie, konstrukcja kopuły. 6 Na przykład ćwiczenie dotyczące XIX-XX wiecznych

kamienic w Bydgoszczy. 7 W odróżnieniu od modeli wirtualnych, generowanych

cyfrowo.

Kopuła katedry św. Pawła w Londynie, Natalia Krzemkowska, 1 rok, 2 semestr

requires not only expertise, but also sensi-tivity, which is acquired through contemplat-ing the phenomenon of architectural history, beauty communion, understanding continu-ance and lapse of time.

1 Cf. Addis (2007: 491-501). 2 Cf. Barełkowska (2011: 191). 3 During the courses, students carry out 3-4 graphical

exercises (1-5 sheets of A3) and 1-2 modeling task – mostly structural fragments of buildings in miniature.

4 For example, comparison of the objects from specific period but originate from different regions, or the analy-sis of the features that were developed chronologically within chosen region.

5 Romanesque church structure, construction of the dome.

6 For example, the exercise of the nineteenth and twenti-eth century town houses in Bydgoszcz.

7 In contrast to the virtual models generated digitally. 8 In addition to traditional literature sources, it is neces-

sary to collect extensive photo material and, if build-


3ings are not preserved, review of carried out graphical reconstructions.

9 Alberti (1996: 34).10 Cf. Eliasson (2007: 19).

8 Oprócz tradycyjnych źródeł literaturowych konieczne jest zebranie bogatego materiału zdjęciowego oraz, w przy-padku obiektów nie zachowanych w całości, przeglądu wykonanych rekonstrukcji.

9 Alberti (1996: 34).10 Por. Eliasson (2007: 19).


Addis, B.: 2007, Buildings: 3000 Years of Design Engineering and Construction, Phaidon Press, London.Alberti L. B.: 1996, On the Art of Building in Ten Books, The MIT Press, Cambridge, MA.Barełkowska, K.: 2011, Modele architektoniczne a rozumienie struktury przestrzennej budowli historycznych

i współczesnych, Przestrzeń i Forma, 16/2011, 187-194.Eliasson O.: 2007, Models are Real, 306090: Models, Princeton Architectural Press, 18-25.


4Piotr Tołoczko

Ręka i oko – niezastąpione narzędzia

The hand and the eye – i r replaceable tools

Rysunek od zarania był podstawą notacji rzeczywistości i wyobraźni. Wraz z rozwo-jem kultury przechodził proces silnej ewolu-cji. Od czasu wynalezienia perspektywy stał się precyzyjną metodą zapisu i projektowania przestrzeni na płaszczyźnie. W XX wieku, za sprawą fotografi cznej dominacji, nie był już je-dynym narzędziem notowania obrazu. To jed-nak w żaden sposób nie zaszkodziło jego kon-dycji. Przeciwnie, wzmacniając swoją pozycję jako narzędzie projektowe wykazał wielką elastyczność. Natomiast w sztuce ugruntował swoją niezależność od narzuconych z góry funkcji i pojawił się jako intencjonalny gest, si-gnum twórcy.

Rysunek to notacja rzeczywistości lub wyobraźni w postaci linearnego śladu gestu. W swojej strukturze jest dynamiczną infor-macją estetyczną. Francuski estetyk Mauri-ce Merleau-Ponty określił istotę gestu, jako czynność inaugurującą sens, dlatego ryso-wanie oparte na geście również wyraża, a nie tylko pośredniczy w wyrażaniu1. Rysunek sam w sobie jest formą, ale również treścią2. Bardziej skłania się w kierunku poszukiwa-nia i ujawniania porządku w rzeczywistości, niż stara się być jej wiernym obrazem, jest bardziej akcją inspirowaną widokiem, niż fo-tograficznym realizmem3. Rysując nie tylko

Drawing has been the basis for imagina-tion and the notation of reality from the dawn of time. Together with the development of culture it went through a strong evolutionary phase. From the time the perspective was discovered it became a precise method of representation and spatial planning on a surface. In the 20th century, because of the domination of photog-raphy, it was not the only tool used for picture notation. This did not harm its condition in any way, quite the opposite in fact, it enhanced its position as a design tool demonstrating great fl exibility. Whereas, in the arts it reinforced its independence from the above imposed func-tions and appeared as a deliberate gesture; the artist’s signature.

A drawing is a representation of reality or imagination in the form of a linear track gesture. Within its structure it contains dynamic aesthet-ic information. The French aesthetician, Mau-rice Merleau-Ponty, determined the essence of gesture as an activity inaugurating the mean-ing. Therefore, a drawing based on a gesture not only acts as an agent in expressing but also expresses1. A drawing in and of itself is a form but also the content2. It leans towards the di-rection of searching and revealing the order in reality rather than trying to be its faithful picture. It is more an action inspired by a view than pho-


4

tworzymy imitację linii przedmiotu lecz także ślad gestu, który chwyta i wyraża jego formę. W pewien sposób powtarzamy w kształcie proces jego tworzenia. Wybitny nauczyciel rysunku Kimon Nicolaides (autor The Natural Way to Draw), tak określił istotę nauki ryso-wania:

You should draw, not what the thing looks like, not even what it is, but what it is doing4.(Nie powinno się rysować rzeczy tak jak ona wygląda, nawet tego czym jest, tylko jakie jest jej działanie)

Rysunek pozwala skupić wzrok. Dostrze-gamy szczegóły, które bez rysowania nie docierałyby do naszej świadomości. Zmu-sza nas do wnikliwej obserwacji i poważnej analizy wszystkich elementów związanych z przestrzenią widoku: skali, kształtu, formy,

tographic realism3. By drawing we create not only an imitation of the object’s line but also the gesture’s track which captures and expresses its form. In some way we repeat a shape in the process of its creation. An outstanding teacher of drawing, Kimon Nicolaides, (author of The Natural Way to Draw), defi ned the essence of teaching drawing in the following way:

You should draw, not what the thing looks like, not even what it is, but what it is doing4.

Drawing focuses our eyes. We notice de-tails, which, without the activity of drawing, would not reach our consciousness. It forces us into keen observation and serious analysis of all the elements connected with the space view: the scale, the shape, the form, the value, the texture, the sources and the type of light-ing. During drawing, we organize it, we reduce

„Trampki”, ołówek, Caroline Chilarski, 1 rok


4

„Most”, tusz, Barbara Walczak, 2 rok

„Chałupa”, tusz, Anna Kwiatkowska, 2 rok


4

waloru, faktury, źródła i rodzaju oświetlenia. Podczas rysowania porządkujemy je, redu-kujemy i przekształcamy w obraz. Bez ta-kiego porządkowania i analizy nie jesteśmy w stanie narysować poprawnie tego co widzi-my. Rysunek jest więc osobistym wyciągiem z wielowymiarowej rzeczywistości. Rysując przedstawiamy nasz odbiór obrazu i jego zrozumienie.

Coraz trudniej odnaleźć sens i motywa-cje do rysunku z natury, zwłaszcza kiedy tą „naturą” staje się architektura. Jedną z przy-czyn takiego stanu jest możliwości tworzenia obrazu bez rysowania. Dodatkowo rysunek może stać się obrazem samego siebie, co

it and fi nally, we transform it into a picture. Without organizing and analyzing we are not able to draw what we see. So the drawing is a personal abstract from the multidimensional reality. By drawing we present our perception of a picture and its understanding.

It is becoming more and more diffi cult to fi nd the purpose and motivation for drawing from nature when this ‘nature’ is architecture. One of the reasons for such a state is the possibility of creating a picture without drawing. Additionally, the drawing can become a picture of its own, which complicates its status very much. Scan-ning, digitalization and digital reproduction are processes used in discovering the drawing

„Dziewczyna ze słuchawkami”, tusz, Karolina Sawińska, 2 rok


4

bardzo komplikuję jego status. Skanowanie, digitalizacja, cyfrowa reprodukcja, to procesy odrywające rysunek od naturalnego kontek-stu czasu, materii, skali i formy w kierunku obrazu. Architektura coraz częściej zostaje utożsamiana z wizualizacją, niż z projektem. Komputerowe media rysunkowe dokładniej i sugestywniej od ręki i ołówka imitują ob-raz architektury. Projektowanie nie wyma-ga już opanowania oka i gestu. W sterylnej przestrzeni programu komputerowego rodzi

from the natural context of time, matter, scale, and form in the direction of the drawing. Ar-chitecture is more and more often becoming associated with the visualization rather than the project itself. Drawing by computer media imitates the architectural picture more precisely and more evocatively than by hand and pencil. Designing does not now require the eye and the gesture. In the immaculately clean space of a computer program arises the complete virtual form of a building. Those processes, because

„Dom z kart”, ołówek, Mateusz Jaworski, 2 rok


4

się pełna wirtualna forma budynku. Proce-sy te odrywają rysunek od rękodzieła by za sprawą technologii, docierał do przestrzeni wcześniej niepenetrowanych: mikroskali lub makroskali, które są niedostępne dla manual-nych zdolności rysownika, a jeszcze możliwe do wizualnej percepcji. Jeszcze do niedawna istniał związek między projektowym rysun-kiem architektonicznym a szkicem architek-tury. Rysunek architektury był interesującą interpretacją pierwotnego rysunku (planu)

of the technology, tear off the picture from the handcrafted product to reach into a space pre-viously not searched: the micro scale or the macro scale, which are inaccessible for the manual abilities of a graphic designer although still possible for visual perception. Not so long ago there existed a relation between the de-signing of an architectural drawing and the architectural sketch. The architectural drawing was an interesting interpretation of the original architectural picture (plan) embodied in a build-

„Kamienica w Bydgoszczy”, ołówek, Michał Dębski, 1 rok


4

architektonicznego ucieleśnionego w bryle budynku. Proporcje i podziały w projektach i wyrażone w gotowej formie architektonicz-nej powracały ożywione na płaszczyznę, tym razem w postaci rysunkowego szkicu widoku. Dziś rysunek przestaje już być jedyną repre-zentacją architektury5.

Poszukując nowego sensu i motywacji do szkicowania architektury warto przenieść uwagę z efektu na sam proces rysowania. Na co dzień budynki odbieramy wielozmysłowo

ing structure. The proportions and divisions in projects, as expressed in a ready architectural form, reappeared revived onto the surface; this time in the form of a sketch view. Nowadays, drawing is ceasing to be the only representa-tion of architecture5.

Searching for a new meaning and motiva-tion for sketching it is worth transferring at-tention from the effect onto the process of the drawing itself. Normally, we construct buildings subconsciously, in a multi-shift system way.

„Wnętrze”, ołówek i tusz, Mateusz Jaworski, 2 rok


4

i podświadomie. Podczas rysowania anali-zuje się wszystkie formy, które architektura ukrywa i poddaje się je świadomej i wnikliwej ocenie przez najsprawniejszy zmysł – wzrok. Podczas rysowania nie skupiamy się tylko na akcentach i zauważamy wszystkie elementy architektury. Kolejność rysowania wymusza syntezę i podział na to co istotne w obserwo-wanym fragmencie, a co można narysować później lub pominąć. Kolejność następowania po sobie układów linii na szkicu architektury może w pewien sposób przypominać proces jej budowy. Ustawienie chronologii i hierarchii powstania podziałów i brył to zasadnicze od-krycie dla osób zajmujących się architekturą, do którego niewątpliwie prowadzi rysunek z natury. Podobna analiza architektury na fo-tografi i wydaje się trudniejsza. Oko uśpione czytelnością i dosłownością fotografi cznego przedstawienia traci czujność oceny. Wreszcie

As we draw, all forms, which architecture can often hide, are being analyzed, and conscious-ly and thoroughly assessed by our most skill-ful sense – sight. As we draw, we do not focus merely on accents, we notice all the architec-tural elements. The order of drawing extorts the synthesis and division on what is essential in the observed fragment and what can be drawn later or omitted. The occurring order of a line on an architectural sketch may in a way resem-ble the process of its construction. Placing the chronology and the hierarchy of divisions and structures coming into existence is a fundamen-tal discovery for people who deal with architec-ture and which undoubtedly leads to drawing from nature. Similar architectural analysis of a photograph seems more diffi cult. The eye, put to sleep by the clearness and literalness of the photographic representation. loses its vigi-lance in its assessment. Finally, the long-lasting

„Dom w Bydgoszczy”, tusz, Michał Dębski, 1 rok


4

długotrwały proces rysowania zwraca uwagę na dynamiczny kontekst i prawdziwe życie ar-chitektury.

Prowadzone dla kierunku Architektura i Urbanistyka zajęcia z rysunku odręcznego są nastawiane na odkrywanie „działania” ar-chitektury podczas rysowania. Mają kształto-wać umiejętności oceny wszystkich wartości obserwowanych rzeczy i ujawniać sens na-szego patrzenia – świadome widzenie. Ce-lem tak pojętego rysunku jest wytworzenie zwiększonej wnikliwość w percepcji rysowa-nej formy. Głównym przedmiotem rysunkowe-go zainteresowania studentów jest architektu-ra we wszystkich jej postaciach i kontekstach z nią związanych: tłem, otoczeniem, infra-strukturą oraz człowiekiem. Dostrzegając rozwój nowych mediów w tworzeniu szyb-

process of drawing pays attention to the dy-namic context and the true life of architecture.

Classes in freehand drawing for degree courses of the department of Architecture and Urban Planning are focused on discovering the ‘acting’ of the architecture during drawing. They have been designed to develop the skills necessary for assessing all the values of the observed objects and for revealing the reason for our observation – the conscious perception. The aim of such a comprehensible drawing is to create thoroughness in our perception of the drawn form. The main subject of the students interest in drawing is the architecture and all the forms and contexts connected with it: the background, the surroundings, the infrastruc-ture and the human being. Noticing the de-velopment of new media in creating fast and

„Kobieta w sukience”, akwarela, Michał Dębski, 1 rok


4kich i sugestywnych wizualizacji, prowadzący ćwiczenia starają się przedstawiać rysunek jako alternatywę powszechnej standaryzacji obrazu i możliwość rozwijania własnego sty-lu. Kładą szczególny nacisk na pracę w ple-nerze, gdzie następuje bezpośredni kontakt z formą architektoniczną. Ocenie podlega kompozycja obrazu, światłocień, walor, fak-tura, wszystkie rodzaje perspektyw oraz te wartości, które są związane z interpretacją i syntezą formy. Studenci bardzo często po-dejmują trudne i niewygodne zadanie szki-cowania układów bardziej dynamicznych od bryły architektonicznej: grupy ludzi, zwie-rząt, pojazdów w ruchu lub szkiców zabytko-wej i nowoczesnej architektury wykonanych w czasie podróży. Doskonałą okazją do szki-cowania architektury miasta były wyjazdy ple-nerowe do Torunia, Wrocławia, Pragi, Drezna i Berlina organizowane przez Katedrę Sztuk Wizualnych. Pozwoliły dostrzec prawdziwy, dynamiczny kontekst architektury, również ten historyczny.

1 Merleau-Ponty (1999: 213). 2 Merleau-Ponty (1996: 23). 3 McNeill (2005: 58). 4 Nicolaides (1941: 15). 5 Kalitko (2005: 53).

evocative visualizations, those conducting the classes make an attempt to present the drawing as an alternative to the common picture stand-ardization and as a possibility for the student to develop his/her own style. They place em-phasis on working in the open air, where direct contact with the architectural form takes place. The assessment is subject to the picture com-position, the chiaroscuro, the value, the texture, all sorts of perspectives, and values, which are connected with interpretation and the form syn-thesis. The students very often engage in dif-fi cult and uncomfortable drawing tasks such as sketching more dynamic layouts of the archi-tectural structure, for example, a group of peo-ple, animals, vehicles on the move or sketches of historic and modern architecture during a journey. A great opportunity for the architec-tural sketching of cities included trips to Toruń, Wrocław, Prague, Dresden and Berlin, which were organized by the Visual Art Department. The trips enabled students to discern the real and dynamic architectural context as well as the historical context.

1 Merleau-Ponty (1999: 213). 2 Merleau-Ponty (1996: 23). 3 McNeill (2005: 58). 4 Nicolaides (1941: 15). 5 Kalitko (2005: 53).


Kalitko, K.: 2005, Architektura między materialnością i wirtualnością, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.McNeill, D.: 2005, Gesture and Thought, University of Chicago Press, Chicago.Merleau-Ponty, M.: 1996, Oko i umysł, Szkice o malarstwie, Słowo Obraz Terytoria, Gdańsk.Merleau-Ponty, M.: 1999, Proza świata, Eseje o mowie, Czytelnik, Warszawa.Nicolaides, K.: 1941, The natural way to draw. A working plan for Art Study, Houghton Miffl in Co., Boston.


5Wprowadzenie

Zapoczątkowany w latach 70. XX w. rozwój komputerowego wspomagania projektowania zaowocował niespotykanym dotąd rozwojem form tworzenia wirtualnego modelu i prezenta-cji obiektu architektonicznego. Nowe standardy pracy i wizualnej reprezentacji obiektu w dużej mierze przedefi niowały proces projektowy i ko-munikacje z inwestorem, a co z tego wynika, zmieniły jakość powstającej architektury.

W tym kontekście niezwykle ważne jest ułożenie programu studiów gwarantującego zachowanie wykształconych wartości kla-sycznego warsztatu pracy architekta oraz pełne wykorzystanie najnowszych możliwo-ści stwarzanych przez dynamiczny rozwój technologii informacyjnych. Nie jest to zada-nie proste, gdyż prowadzący nie może narzu-cać studentom swoich narzędzi projektowych, a jedynie przekazywać wiedzę i uczyć meto-dyki pracy przy wykorzystaniu najnowszych narzędzi, zwracając uwagę na specyfi kę za-wodu architekta.

Komunikowanie architekturyEdukacja z zakresu prezentacj i

architektonicznejThe communication of architecture

Educat ion in the f ie ld of architectural presentat ion

Jan Janusz

Abstract

Since the 1970s, along with the development of architectural aided design, new forms of virtual building visualization and presentation have emerged. The new standards of work and visual presentation of the object have remarkably redefi ned the process of project communication with investors and profession-als. As a result, it has infl uenced the quality of new architecture.

In this context the proper formation of an education programme seems signifi cant. While traditional manual skills and tools are sustained, the focus should also be on new possibilities created by the most advanced computer tech-nology. The task is not easy, because tutors cannot impose their own tools and program preferences on students. They should only im-part objective knowledge and teach methodol-ogy in work practices, which ultimately allow us to work with the instruments. The main thing to consider is the specifi c character of the archi-tectural profession.


5

Pojęcie prezentacj i architektonicznej

Tematyka realizowana na zajęciach z prezenta-cji architektonicznej obejmuje wszystkie formy grafi cznego i werbalnego języka, w którym wy-rażony i zapisany może zostać projekt. W swojej systematyce zapis ten odnosi się zarówno do budynków istniejących, jak również koncepcji ar-chitektonicznych w dowolnej fazie kreacji. Mno-gość kontekstów i wymagań formalnych czyni z zagadnienia rozbudowaną gałąź wiedzy, ściśle sprężoną z praktyką projektową. Wykorzystywa-ne mechanizmy prezentacji obejmują bowiem zagadnienia analizy stanu istniejącego, ciągłej kontroli nad rozwojem koncepcji i dialogu pro-jektanta z odbiorcami kształtowanej przestrzeni.

The idea of architectural presentat ion

Architectural presentation classes include all forms of graphic and verbal language which express and register the project information. This record relates both to existing buildings and architectural concepts in the early stag-es of creation. The plurality of context and formal requirements expand these issues to a wider knowledge domain. Since the main aspects of presentation include present state analyses, control of project development and fi nally a dialogue between the designer, pro-fessionals and the receivers of the reshaped space, it is strictly connected with architec-tural practice. The limitation of presentation

Fabryka odzieży Modus, proj.: Michał Dębski, 3 rok


5

Uproszczenie polegające na ograniczeniu zadań prezentacji do działań marketingowych pomija kluczowe kwestie związane z wykorzystaniem jej jako narzędzia samokontroli i komunikacji między uczestnikami procesu projektowego. Związek architekta ze swoim projektem jest re-lacją, w której rozwijająca się koncepcja budyn-ku podlega ciągłej weryfi kacji i doprecyzowaniu. Symulacja jest zatem podstawowym narzędziem ewaluacji, której skuteczność jest kluczowa dla utrzymania świadomości na temat ram progra-mowania procesu projektowego przekładające-go się bezpośrednio na jakość architektury1. Co więcej, proces ten jest formą dialogu pomiędzy zespołem projektantów, inwestorem i wykonaw-cami, więc od jego skuteczności zależy ostatecz-na forma obiektu. W tym kontekście umiejętność właściwej komunikacji architektonicznej jest klu-czowa dla owocnej współpracy i sukcesu całego

goals to commercial activity disregards key issues connected with self-control, social participation and communication between the design process members. The relation-ship between an architect and a project can be described as the process of constant verifi cation and refi ning of the building con-ception. As a result, a simulation is the ba-sic tool for evaluation. Its effi cacy is the key matter for the creation of a conscious design frame which directly infl uences the quality of the architecture1. Moreover, this process is a form of dialogue for the designers, investors and builders, so the fi nal building structure depends on it. The effi ciency of this com-munication is the basic condition of overall investment success. This responsibility lies on the project team. The building concept should be reliable, but also convincing. This

Fabryka odzieży Modus, proj.: Michał Dębski, 3 rok


5

przedsięwzięcia. Odpowiedzialność ta spoczy-wa na zespole projektowym, który stworzone przez siebie koncepcje budowlane przekazywać musi nie tylko w sposób rzetelny, ale również przekonywujący. Wynika z tego, że skuteczna prezentacja architektoniczna łączy czytelność, entuzjazm, zaangażowanie oraz potencjał arty-styczny, stanowiąc przy tym gwarancje wypraco-wanego warsztatu, kompetencji i dojrzałości.

means that the consummate architectural presentation should combine enthusiasm, commitment and artistic value. This fusion is a guarantee of signifi cant skills, competence and maturity.

While the wide variety of advanced tools can bring annoyance to inexperienced stu-dents, a profound system of design presen-tation methods is essential in the education

Budynek biurowo-produkcyjny Matroad, proj.: Mateusz Jarząbkiewicz, 3 rok


5

Rzetelna systematyka wiedzy na temat me-tod przedstawiania projektu jest niezwykle istot-na w programie edukacji, gdyż szerokie spek-trum zaawansowanych narzędzi może sprawić znaczny kłopot niedoświadczonej osobie, ogra-niczając często inwencje studenta do form ar-chitektonicznych, które warsztat pozwala mu przedstawić. U wielu osób zaobserwować moż-na zatrzymanie rozwoju umiejętności na wąskiej grupie programów, przy równoczesnym odcię-ciu się od manualnych metod wyrazu architek-tonicznego, które mają kluczowe znaczenie dla procesu kreacji2, a szczególnie konceptualizacji, co potwierdza praktyka projektowa takich archi-tektów jak Renzo Piano, Frank O. Gehry, Jor-ge Silvetti, czy Norman Foster. Równocześnie oprócz wiadomości warsztatowych niezwykle istotna jest wiedza metodyczna z zakresu two-rzenia czytelnych, świadomych i estetycznych

curriculum. Certain situations occur during classes when the students imagination is limited by the lack of ability to create more advanced forms. Moreover, many beginners confi ne their development by utilising only a small group of software along with the com-plete abandonment of the manual method of expression. Their importance for the creation and conceptualization process2 is proved by the architectural practice of Renzo Piano, Frank O. Gehry, Jorge Silvetti and Norman Foster. Another aspect of presentation, be-sides practical skills, concerns methodical knowledge concerning legible, premeditated and aesthetic compositions due to chosen conventions. The need for this knowledge is connected with the lower than average quali-ty commercial graphics in Poland. The lack of a systematic and interpretative approach can

Zakład produkcji mebli, proj.: Mateusz Jaworski, 3 rok


5kompozycji wizualnych w myśl wybranej kon-wencji. Jest to o tyle istotne, że powszechnie dostrzegana uśredniona jakość komercyjnej grafi ki architektonicznej w Polsce jest krytyczna i tworzy ryzyko zatracenia wrażliwości estetycz-nej, co niestety rzutuje na prace studentów.

Systematyka i znaczenie narzędzi prezentacyjnych

W celu stworzenia spójnego programu naucza-nia należy rozważyć wiele czynników dotyczą-cych wpływu poszczególnych narzędzi zapisu języka architektury. Ich podstawowy podział wyróżnia metody interaktywne oraz manualne. Warsztat technik tradycyjnych kształtował się od okresu starożytności, lecz w ciągu ostatnich dziesięcioleci jego znaczenie uległo niewątpli-wej zmianie. Rysunek odręczny jako podstawo-wy środek wyrazu myśli architekta posiada klu-czową wagę dla procesu projektowego3, jednak odręczne kreślenie rysunków technicznych jest niezwykle rzadko spotykane we współczesnej praktyce architektonicznej. Podobnie rysunki studialne i obrazy przedstawiające założenia ar-chitektoniczne są zanikającą formą prezentacji, choć ich realizacja jest bardzo przydatna w celu wykształcenia umiejętności plastycznych. Kla-syczną metodą tworzenia przestrzennego obra-zu koncepcji jest makieta. Jej forma i dokładność jest rzeczą umowną i w ramach pracy tworzyć można modele robocze służące do weryfi kacji konkretnych rozwiązań projektowych. W prze-szłości wykorzystywano je do obliczeń statycz-nych czego przykładem jest Sagrada Família. Docelowo jednak makieta jest pomniejszonym obrazem projektu przedstawionym w myśl okre-ślonej konwencji. Standard w kwestii metod pre-zentacji wyznaczany jest aktualnie przez techniki interaktywne. Mnogość dostępnych środków wy-razu i oprogramowania jest tak duża, że systema-

lead to destruction of the aesthetic sensitiv-ity. Unfortunately, this effect is often refl ected during design exercises.

Systematics and the meaning of the presentat ion tools

In order to create a coherent educational pro-gramme, the infl uence of certain architectural expression tools must be taken into consider-ation. The basic division distinguishes manu-al and interactive methods. Traditional skills have continually developed over the cen-turies, although the meaning has changed recently. Freehand sketching has signifi cant value for the design process as the basic ar-chitectural method of expressing thoughts3. However, the manual method of creating engineering drafts has almost disappeared in professional practice. Also, the elaborate architectural drawings and paintings are not now seen as standard, although they are very useful for the development of required skills. A model is another classic method of presentation. Its form and precision de-pends on the chosen purpose. At certain stages, working models serve as verifi cation of a solution to a problematic project. In the past they were even used for static calcu-lation. The Sagrada Familia is considered the most signifi cant example of this practi-cal application. The fi nal goal assumes the creating of an image of the building in minor scale. Its fi nal presentation depends on the chosen convention. The new standards in presentation are determined by interactive technology. The plurality of software and the available tools establish a need for many criteria to be included in knowledge of this topic. The most basic concern raster and vector graphics which enable us to prepare


5tyka wiedzy na ten temat została podzielona we-dług licznych kryteriów. Najbardziej podstawowy podział rozróżnia grafi kę rastrową i wektorową w zakresie, których opracowuje się i przygotowu-je do prezentacji rysunki techniczne, informacje opisowe i wizualne symulacje budynku.

Dobór narzędzi jest jednak rzeczą wtórną w stosunku do metodyki zapisu treści architekto-nicznej. Środki grafi czne i werbalne, którymi po-sługują się architekci, tworzą bogaty komunikat. Przekaz ten analogicznie do konwencjonalnego języka jest złożoną formą, która oprócz warstwy merytorycznej zawiera mnóstwo dodatkowych informacji4. Można wyciągnąć wniosek, że pre-zentacja architektoniczna, oprócz czytelnego przekazu informacji na temat projektu, jest rów-nież świadectwem doświadczenia i kompeten-cji projektanta. Zarówno odręczny szkic, rysu-nek budowlany i starannie opracowana scena w technologii czasu rzeczywistego są metoda-mi interakcji z potencjalnym inwestorami wyko-nawcami. To od jakości ich wykonania zależy skuteczna współpraca przez cały proces formo-wania projektu. W pierwszym etapie architekt przekształca oczekiwania przyszłego użytkow-nika w formę koncepcji projektowej. Uwzględ-nione w niej wytyczne dotyczą całościowych uwarunkowań projektu. Rozważania te przed-stawione mogą zostać w postaci schematów grafi cznych i diagramów, których konkluzją są koncepcje rozwiązań funkcjonalnych i estetycz-nych. Kluczowe dla prawidłowego odbioru i zro-zumienia wypracowanych propozycji jest czy-telne przedstawienie grafi czne uwzględniające przemyślaną konwencję wizualną. Ich systema-tykę i znaczenie bogato opisuje Ching5 w ak-tualizowanej od ostatnich dwudziestu lat pracy o grafi cznym zapisie prezentacji architektonicz-nej. Od momentu wstępnej akceptacji i rozpo-częcia współpracy, oprócz rzetelnej informacji, rola ta zostaje poszerzona o aspekt perswazyj-ny i konfrontacyjny. Niejako dla dobra projek-tu architekt musi przejąć inicjatywę, traktując potrzeby i preferencje odbiorców architektury,

and save information regarding the building in the form of engineering solutions, specifi -cations, technical drawings and the building of a visual simulation.

The selection of tools is a second matter according to the methodology and structure of architectural content. All forms of graphic and verbal means create a sophisticated report. This transmission of contents has plenty of additional information, besides ar-chitectural data4. It is possible to withdraw the conclusion that architectural presenta-tion is both a record of the building project and a certifi cate of the designer’s experience and competence. A quick sketch, a techni-cal drawing or a real-time 3D scene provide interaction for the project participants. Its quality and logic is a decisive factor in effec-tive cooperation during all investment stages. At the beginning, an architect transforms the expectations of the potential users into a de-sign concept. This process requires analysis in all directions. Schematic drawings, graphic symbols and diagrams are the ultimate way to communicate this data to project receiv-ers, whose view of the design process can be enhanced for a better understanding of the aesthetic and functional solutions. The basic point for the best reception and understanding is the convention of a graphic presentation. This system was profoundly described by Ch-ing5 in his book on the graphic presentation of architecture, which has been updated on a regular basis over the last twenty plus years. From the beginning of the cooperation, the role of the architectural presentation expands from the delivery of the fi rst sterling data to persuasion and confrontation. At some point the architect should take over the initiative for the benefi t of the project. In this context, the preferences and needs of the investors must be considered as part of the output data, which can be interpreted with professional knowledge.


5

jako dane wyjściowe, które wymagają przetwo-rzenia w oparciu o wiedzę branżową.

Przy przejściu przez kolejne etapy należy wykorzystywać określone funkcje komunikacji. Podstawowa z nich określona może zostać jako porównawcza i dotyczy identyfi kacji najlepsze-go rozwiązania w ocenie wszystkich stron pro-cesu projektowego. Środki dostępne w tym celu są bardzo szerokie i opierają się o swobodne, wariantowe przedstawienie różnych rozwiązań. Niezwykle ważny jest umiar w ilości i doborze prezentowanych informacji, w przeciwnym ra-zie kluczowe kwestie decyzyjne mogą być nie-czytelne. Oprócz niej wyróżnić można funkcję argumentacyjną, która prezentuje podbudowę teoretyczną pod określoną konwencję w for-mie szkiców ideowych i zapisów grafi cznych stanowiących logiczne i spójne uzasadnienie dla danego rozwiązania. Prawidłowa realizacja tego zadania wymaga dużej konsekwencji i wie-dzy metodycznej na temat przekazu informacji.

During the subsequent stages, all func-tions of project communication prove neces-sary. The fi rst one can be defi ned as com-parative. It concerns the identifi cation of and agreement upon the best solution by all the participants of the project. There are many aspects to this type of presentation which are based on an imprecise illustration of vari-ant solutions. This extremely important fac-tor applies to the moderation in its amount and the precision of the presented informa-tion, otherwise the key issues of decision-making may not be legible. Another func-tion can be distinguished as argumentative. It presents a theoretical background for the chosen convention in the form of sketches, diagrams and graphic records which are logical and contain a coherent rationale for a specifi c solution. The correct execution of this task requires many consequences and methodological knowledge on information

Dom jednorodzinny, proj.: Mikołaj Sikorski, 1 rok


5

Kolejny aspekt dotyczy perswazji. W zależności od postawy odbiorców uzyskanie swobody pro-jektowej wymagać może siły przekonywania, której skuteczność bezpośrednio zależna jest od udowodnienia kompetencji i przedstawienia projektu w sposób atrakcyjny i przekonujący. Efekt taki możliwy jest do osiągnięcia poprzez wypracowany wysoki standard opracowań tech-nicznych i wizualnych, rozumiany jako umiejęt-ne zastosowanie innowacyjnych technologii, lub wypracowany warsztat rysunku architekto-nicznego. W dalszej fazie rozwoju znaczenia nabiera funkcja konsultacyjna, która wymaga szczegółowego opracowania i służy komunika-cji z przedstawicielami poszczególnych branż, społecznością lokalną, inwestorami i pozosta-łymi decydentami w zakresie szczegółowych rozwiązań formalnych i technicznych. Dla sku-teczności tej fazy niezbędna jest dokładność i precyzja z zakresu rozważanych zagadnień. W przypadku rozważań estetycznych jest to po-prawna fi zycznie wizualizacja, lub realistyczny rysunek, a dla projektów branżowych komplet-ne i rzetelne opracowanie w formie rysunków technicznych, opisu i obliczeń, lub komputero-wego modelu informacji. We wszystkich fazach

transfer. The next function relates to per-suasion. Obtainment of the required design freedom may require cogency dependent on the participants’ attitude. Its effectiveness is directly related to the presentation of the project in an attractive and convincing way, which proves the competence of the design-er team. This effect can be reached by a high standard of visual and technical present-ment. This goal can be reached by skilful us-age of innovative technology, or a developed architectural drawing. In the next phase of the project development the consultative function gains more importance. It requires detailed development verifi ed by commu-nication with various industry representa-tives, local communities, investors and other decision-makers in the fi eld of formal and detailed technical solutions. The effective-ness of this phase depends on the accuracy and precision of the problematic issues. For aesthetic considerations, it could be a physi-cally exact visualization or realistic drawing. Technical aspects require a complete and accurate representation in the form of draw-ings, descriptions, calculations or a com-

Posterunek policji – makieta, proj.: Mariusz Jaworski, 2 rok


5

i dla wszystkich funkcji komunikacji niezbędna jest metodyczna i warsztatowa wiedza na temat prezentacji architektonicznej, gwarantująca wy-soką jakość i czytelność opracowania.

Nowe narzędzia a jakość architektury

Olbrzymi wpływ technik komputerowych na ja-kość architektury oceniany jest w dwóch katego-riach. Możliwość przedstawienia zakończonego projektu przy wykorzystaniu komputerowych technik prezentacji przeważnie oceniana jest pozytywnie, choć zdarzają się głosy sceptycz-ne, sugerujące, że interaktywne środki symula-cji obiektu, takie jak wizualizacja, mogą służyć do manipulacji inwestorem, gdyż każdy obiekt można dzięki nim przedstawić w sposób atrak-cyjny6. Jest to ocena nieuczciwa, gdyż spośród dostępnych metod prezentacji wizualizacja po-trafi stworzyć efekt najbardziej zbliżony do zdję-cia, a rzetelność przedstawienia projektu zależy wyłącznie od etyki architekta. Druga sprawa

plete building information model. Methodical knowledge of the architectural presentation is required for all phases and for all commu-nication functions. It guarantees high quality and readability of the project.

New tools and the qual i ty of architecture

The huge impact of CAD on the quality of architecture has been evaluated under two basic categories. The possibility to present the completed project with computer pre-sentation techniques is generally described positively, although there are sceptical voic-es. They suggest that interactive means, such as visualization, can be used to ma-nipulate the investor, because each object can be presented in an attractive way6. This verdict has been proven unwarranted, be-cause a visualization can create an effect that is close to photography, therefore the reliability of the presented project depends

Dom jednorodzinny, proj.: Mariusz Jaworski, 1 rok


5

dotyczy metod symulacji budynku we wcze-snych fazach projektowania. Rysunek odręczny jest zjawiskiem, które pozwala na najszybsze wyrażenie impresji architektonicznej rozumianej jako pewien impuls twórczy od momentu naro-dzin koncepcji7. Związek między myśleniem

entirely on the architect’s ethics. The second issue concerns the methods used to create a building simulation in the early phases of design. A freehand drawing allows for the rapid expression of architectural impres-sions, a creative impulse from the birth of

Muzeum sztuki współczesnej, proj. Radosław Głowacki, 1 rok 2 st. kszt.


5

twórczym a procesem rysowania bogato opisu-je Latour8 w nawiązaniu do wielu gałęzi wiedzy. W tym kontekście można spotkać opinie twier-dzące, że praca przy użyciu symulacyjnych pro-gramów komputerowych ogranicza proces twór-czy. Jest to realne zagrożenie, gdyż programy

the concept7. The relationship between cre-ative thinking and the drawing process is widely described by Latour8 in relation to many branches of knowledge. In this con-text, one can fi nd reviews claiming that work with simulation software reduces creativity.

Muzeum sztuki współczesnej, proj. Radosław Głowacki, 1 rok 2 st. kszt.


5

komputerowe stają się użyteczne dopiero w mo-mencie, kiedy architekt potrafi je biegle obsługi-wać, a tworzone efekty są tak natychmiastowe, jak rysunek odręczny. Wtedy techniki renderin-gu mogą zostać skutecznie wykorzystane jako narzędzie samokontroli. Można czerpać z nich

This is a real threat, because computer pro-grams are useful only when the architect is able to handle them fl uently and the created effects are as immediate as hand drawing. Then, rendering techniques can be used ef-fectively as a tool for self-control. They could

Budynek energooszczędny, proj.: Radosław Głowacki, 1 rok 2 st. kszt.


5

olbrzymie korzyści pod warunkiem, że nie stano-wią one konkurencji dla warsztatu rysunkowego. Niespotykana dotąd możliwość tworzenia foto-realistycznego efektu stwarza szanse większej kontroli nad obiektem. Warto zacytować mie-sowską sentencję Bóg tkwi w detalach (Godis in

also bring signifi cant benefi ts, on the condi-tion that they are not seen as competition to the drawing workshop. The unprecedented ability to create a photorealistic effect cre-ates the opportunity to possess more con-trol over the object. It is worth quoting Mies’

Budynek energooszczędny, proj.: Paulina Sądej, 1 rok 2 st. kszt.


5thedetails)9. Czasami zmiana odcienia materiału, lub drobna zmiana proporcji decyduje o recepcji obiektu architektonicznego, więc dopracowanie systemu zależności między częściami obiektu staje się pieczołowitym opracowaniem ukierun-kowanym na poszukiwanie harmonijnego, spój-nego w ramach obranej konwencji rozwiązania. Poza kwestią wizualizacji komputerowej, która stanowi ważny element współczesnej prezenta-cji projektu, krytycznej ocenie podlega również całościowa ocena jakości grafi ki architektonicz-nej. Często student wykonujący plansze odręcz-nie potrafi zawrzeć w nich dużą dawkę artyzmu i uwypuklić związek z projektowanym obiektem, natomiast przygotowany przy użyciu progra-mów wydruk pozbawiony jest cech warsztatu artystycznego i niejako oderwany od specyfi ki i unikalności projektowanego budynku. Również zniknięcie z fi rmamentu szkoły plakatu i bezład kompozycyjny w niektórych czasopismach bran-żowych pokazuje, że postęp technologiczny nie zawsze idzie w parze z podnoszeniem się jako-ści prezentowanego meritum.

Praca ze studentami

Wiedza na temat prezentacji architektonicznej wykorzystywana i poszerzana jest w ramach realizacji zadań projektowych na wszystkich se-mestrach. Jednak wykształcenie umiejętności i metodyki pracy jest na tyle istotne, że poświę-cony jest mu odrębny przedmiot. Na tym etapie należy określić relacje pomiędzy prezentacją architektoniczną a komputerowym wspomaga-niem projektowania. Rzeczywiście programy tych zajęć wykorzystują aplikacje komputerowe, lecz z założenia są to aplikacje innego typu, a co więcej prezentacja architektoniczna koncentruje się w równym stopniu na klasycznych metodach pracy, kładąc olbrzymi nacisk na walory kompo-zycyjne, estetyczne oraz na czytelność i spój-

sentence God is in the detail 9. Sometimes the tone of the material, or a slight propor-tional change can determine the reception of architecture. A clarification of the rela-tionship between parts of the building can become more accurate by focusing on an harmonious design solution cohesive within the chosen convention. Besides the impor-tant matter of computer visualization, the overall quality of architectural graphics is also subject to critical evaluation. Often the manual project charts include a large dose of artistry and emphasize the relationship to the proposed architecture, while the printout is devoid of artistic workshop qualities and is, in a certain sense, detached from the uniqueness of the proposed building. Like-wise, the compositional disorder in certain journals shows that the technological prog-ress does not always go hand in hand with improvements in the substance quality. This problem is also illustrated in the decreasing role of the school of posters.

Work with students

Architectural presentation techniques are used and developed during the implementa-tion of project tasks in all semesters. How-ever, the development of skills and meth-odology is so valid that it requires separate classes. At this level, there is a necessity to specify the relationship between the archi-tectural presentation and computer-aided design. Indeed, these subjects require com-puter applications, but by definition they are different types of applications. Further-more, the architectural presentation focuses equally on classical methods of work, with great emphasis on compositional qualities, aesthetic qualities, and consistency in the


5

ność przedstawionej informacji, traktując aplika-cje komputerowe, jako indywidualny warsztat służący projektantowi. Przy tworzeniu programu zajęć kluczową kwestią był wybór idei naucza-nia i podstawowej wizji dydaktycznej. Zarys tej podstawowej decyzji sprowadza się do pytania, czy należy uczyć konkretnego narzędzia, czy skoncentrować się na całościowym przedsta-wieniu pojęć i metod pracy przy użyciu manu-alnych i interaktywnych środków. Oczywiście żadna z tych decyzji nie może zostać uznana za lepszą, czy gorszą. Wiele uczelni w programie zajęć uczy konkretnych aplikacji, poszerzając nawet kurs o materiały dostępne dla studen-tów w Internecie10. W tym zakresie rysuje się jednak pewien problem natury etycznej, gdyż przedstawione oprogramowanie oprócz dar-mowych licencji edukacyjnych posiada płatne licencje komercyjne. Rodzi się zatem pytanie,

presented information. Computer applica-tions are treated as an individual workshop used by a designer. When the course pro-gramme was created the key issue was the choice of teaching the basic ideas, and edu-cational vision. The outline of the basic deci-sion refers to the question whether teach-ers should teach the defi ned tools or focus on the overall presentation of the concepts and methods of work with manual and inter-active resources. Of course, none of those decisions can be considered to be better or worse. Many university courses train stu-dents to use specifi c applications and even extend their curriculum of materials so they are available to students on the Internet10. In this aspect, an ethical problem arises, be-cause the software has commercial licens-es besides its free education version. Why

Posterunek policji, proj.: Filip Kaszewski, 3 rok


5

dlaczego uczelnia państwowa miałaby wspie-rać zyski korporacji, przygotowując studentów do pracy na wybranym oprogramowaniu. Moż-na oczywiście używać narzędzi o licencjach otwartych, na przykład GNU GPL11. Jednak niestety mimo dużej funkcjonalności są to pro-gramy rzadko używane na rynku zawodowym. Alternatywa dla takiego systemu pracy zawarta została w przedstawionym programie realizacji przedmiotu z technik prezentacji. Zakłada on pozostawienie decyzji co do wyboru narzędzia pracy w rękach studenta i jednocześnie nakłada na prowadzącego obowiązek przekazania prze-krojowej wiedzy na temat technologii stosowa-nych w większości dostępnych na rynku aplika-cji. Takie podejście odpowiada duchowi studiów, które nie mają na celu wpojenie określonego materiału, ale ukształtowanie ram pojęciowych w ramach procesu kształcenia. Problematykę

should a public university support corpora-tions’ profi ts by preparing students to work on selected software? One of many solutions concerns usage of open licenses such as the GNU GPL11. Unfortunately, despite their high functionality, they are rarely used in ar-chitectural offi ces. The alternative to such a system is contained in the programme for architectural presentation classes. It as-sumes that the decision on tool selection is left in the hands of the student, which, at the same time imposes the obligation to deliver a rich knowledge of the technology used in the majority of applications available on the market. This approach refl ects the spirit of the studies which does not force the student to learn certain material by heart, but shapes the conceptual framework in the process of education. The topic is widely described by

Zabudowa wielorodzinna w Bydgoszczy, proj.: Katarzyna Lewandowska, 2 rok


5

tę szeroko opisuje Robert Barełkowski, który w pracy dotyczącej edukacji podkreśla problem indoktrynacji studentów zamiast pozostawiania wolności wyboru przy jednoczesnym wyczulaniu na aspekty praktyki projektowej i poszerzaniu całościowej wiedzy branżowej12. Zawarte w tym artykule pryncypia całościowo przekładają się

Robert Barełkowski whose paper on educa-tion highlights the problem of the indoctrina-tion of students instead of leaving them to have freedom of choice while directing on the most important aspects of design prac-tice and enhancing overall industry knowl-edge12. The article principles are translated

Square House, budynek wielorodzinny, proj.: Mateusz Jaworski, 2 rok


5

na program zajęć realizowanych na uczelni, co widoczne jest również w nadrzędnym programie dotyczącym opracowań dyplomowych dla stu-dentów kierunku Architektura i Urbanistyka13. Te podstawowe zasady dotyczą kształtowania ram postrzegania architektury i procesu projektowe-

into a whole curriculum carried out at the university, which is also visible in the basic programme for graduate studies of Archi-tecture and Urban Planning13. These basic principles apply when forming the percep-tion of architecture and framework of design

Obserwatorium astronomiczne, proj.: Radosław Głowacki, 1 rok 2 st. kszt.


5

go wolnych od ideologii i subiektywnych prefe-rencji wykładowców, dojrzałości, odpowiedzial-ności i umiejętności kształtowania przestrzeni życia, odmitologizowania zawodu architekta przy jednoczesnym nauczeniu współpracy grupowej i praktycznego podejścia do rozwiązań formal-

process free from ideology and subjective preferences of teachers. This also applies to maturity, responsibility and the ability to shape the human life space. The main goal concerns demythologization of the architec-tural profession by learning teamwork and

Obserwatorium astronomiczne, proj.: Radosław Głowacki, 1 rok 2 st. kszt.


5nych, ponadto uczy szacunku do wykształco-nych w przeszłości wartości architektonicznych.

Program zajęć

Formuła zajęć ze studentami w ramach omawia-nego przedmiotu to mieszanka wiedzy warszta-towej i metodycznej przedstawianych w formie prelekcji oraz kształtowanych przez zadania powierzane studentom. Począwszy od pierw-szych zajęć prowadzący przedstawia kluczowe informacje techniczne dotyczące poszczegól-nych narzędzi manualnych i interaktywnych. W ramach tego prezentowane są pojęcia i klu-czowe zagadnienia grafi ki komputerowej, stan-dardów drukarskich i najnowszych rozwiązań technologicznych. Równocześnie przekazywane są wartości kompozycyjne i metodyczne prezen-tacji architektonicznej. W tym celu realizowane są zajęcia w bibliotece, w trakcie których nastę-puje zapoznanie z publikacjami realizacji z lat 60.70. i 80 XX wieku. Ma to na celu pokazanie ponadczasowych cech prezentacji architekto-nicznej oraz rozwoju standardów grafi cznych, które nie zawsze przekładają się na podniesie-nie jakości wizualnej. Pozyskane w ten sposób materiały służą realizowaniu pozostałych zadań projektowych w ciągu trwania semestru. Do pod-stawowych umiejętności, które kształtowane są poprzez kolejne zadania dydaktyczne należą: biegłość w tworzenia grupowej i indywidualnej prezentacji na temat określonego obiektu, czy-telna i estetyczna kompozycja katalogów oraz plansz architektonicznych eksponujących ściśle określone założenie, wykształcenie metody two-rzenia wysokiej jakości wizualizacji. Podsumowa-nie semestru stanowi portfolio dotychczasowych prac połączone z autoprezentacją. Metodyczna ocena prac ma pokazać studentom, że każdy grafi czny i werbalny zapis informacji o projekcie jest aktem komunikacji wpływającym na jakość współpracy pomiędzy twórcami i odbiorcami

a practical approach to formal solutions, while fully respecting classic architectural values.

The course programme

The formula for the classes is a mixture of knowledge and methodology presented in the form of lectures and fi xed by the tasks given to the students. From the fi rst lesson, the teacher presents the most important technical information on specifi c interactive and manual tools. The terms and issues pre-sented concern computer graphics, printing standards and the most recent technology. At the same time the architectural presenta-tion is described in respect of methodology and composition. For this purpose, classes include analysis of the publication from 60th 70th and 80th. Those lessons in the library are intended to demonstrate the development of standards and the timeless features of ar-chitectural presentation and graphics. This technical progress does not always translate into improvement of the visual quality. The materials are implemented in design tasks over the semester course. The subsequent didactic tasks develop the basic presentation skills. The most essential include: fl uency in the creation of group and individual presen-tations on a specifi c object, legible and aes-thetic composition of architectural catalogues and banners, and fi nally, the ability to prepare high-quality visualizations. The summary of the semester contains a portfolio of previous works combined with self-presentation. The methodical evaluation of the work aims to show students that every graphic and verbal record of information concerning the project is an act of communication that affects the quality of cooperation between the creators and receivers of the architecture. A lecturer


5projektu. Prezentowane przez prowadzącego informacje na temat interaktywnych technik pre-zentacyjnych mają poziom wykraczający poza standardowy zakres wiedzy architekta, ma to na celu pobudzenie ciekawości i poszerzenie hory-zontów na temat nowych możliwości grafi cznych, które mają pomóc w indywidualnym wyborze od-powiedniego narzędzia. Istota kursu nie sprowa-dza się bowiem do nauki oprogramowania, ale wykształcenia umiejętności efektywnej komuni-kacji z pozostałymi członkami procesu projek-towego oraz udowodnienia swoich kompetencji. W tym zakresie realizowane zadania mają na celu przedłożenie studentom relacji, która zacho-dzi pomiędzy twórcą koncepcji, a inwestorem. Jest to współpraca w zakresie, której student uczy się werbalnego i grafi cznego formułowania myśli oraz wiarygodnego przyjmowania aktywnej postawy w dyskusji o konkretnym założeniu.

Cel dydaktyczny

Kształcenie z zakresu prezentacji architektonicz-nej jest tematem niezwykle istotnym z dwóch podstawowych powodów. Dynamiczny rozwój technik komputerowych wymaga wykształcenia szerokiego spektrum umiejętności w celu biegłe-go dostosowania się do aktualnych standardów. Ogrom wiedzy w tym zakresie może powodować dezorientację, dlatego zadaniem nauczycieli akademickich jest pomoc w budowaniu u studen-tów własnego warsztatu technicznego poprzez przekazywanie wiedzy na temat kluczowych zagadnień. Druga kwestia dotyczy skutecznej komunikacji pomiędzy podmiotami procesu pro-jektowego. Model współczesnego kształcenia nakłada na uczelnie obowiązek dostosowania programu do wymagań rynku14. Istotnym celem realizowanym na zajęciach jest przygotowanie do nawiązania owocnej współpracy z niezależ-nymi podmiotami gospodarczymi.

presents information beyond the standard range of knowledge on architectural presen-tation. The aim is to stimulate curiosity and extend horizons with the new graphics capa-bilities to help students choose and develop an individual expression tool. The essence of the course is not limited to learning the soft-ware. It has been designed to develop the skills necessary to communicate effectively with other members of the design process and to prove high competence. In this regard, the intention of the performed tasks, sub-mitted to the students, is to understand the relationship between the creator of the con-cept, and the investor. For the purpose of this cooperation, the students learn verbal and graphical expression of thoughts and rely on their ability to take an active role in the dis-cussion on a particular assumption.

Didact ic purpose

Education in the fi eld of architectural presen-tation is a vital issue for two main reasons. The dynamic development of computer tech-nology requires a broad spectrum of skills in order to comply with the current standards. Vast knowledge in this area can cause confu-sion, therefore the task of teachers is to help students build their own technical workshop by providing knowledge on the key issues. The second issue concerns effective com-munication between various entities of the design process. The model of modern educa-tion imposes on universities the necessity to adapt to market requirements14. The classes fulfi l the signifi cant purpose of preparing to establish fruitful cooperation with indepen-dent operators.


5 1 Barełkowski (2009b: 73-75). 2 Białkiewicz (2006: 57-60). 3 Asanowicz (2008: 10-14). 4 Daszkiewicz (2009: 72-73). 5 Ching (1985:24-96). 6 Świt-Jankowska (2010: 83-84). 7 Fikus (1999). 8 Latour (2012: 243-251). 9 Aforyzm przypisywany Ludwigowi Mies van der Rohe.

Mies van der Rohe, L.: On restraint in Design, The New York Herald Tribune, 1959.

10 Nassery(2012: 41-42).11 GNU (General Public License) – jedna z najczęściej sto-

sowanych darmowych licencji gwarantująca niezmienną możliwość użytkowania, kopiowania i modyfi kacji bez zo-bowiązań majątkowych. Autorom przysługują wyłącznie prawa intelektualne do dzieła.

12 Barełkowski (2009a: 54-55).13 Barełkowski, R.: Program realizacji opracowań dyplo-

mowych pod nazwą „Praca dyplomowa magisterska na kierunku Architektura i Urbanistyka”, Katedra Architektu-ry, Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środo-wiska, Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Byd-goszczy, 1-2.

14 Rybiński i Wyżnikiewicz (2010: 41).

1 Barełkowski (2009b: 73-75). 2 Białkiewicz (2006: 57-60). 3 Asanowicz (2008: 10-14). 4 Daszkiewicz (2009: 72-73). 5 Ching (1985: 24-96). 6 Świt-Jankowska (2010: 83-84). 7 Fikus (1999). 8 Latour (2012: 243-251). 9 The aphorism attributed to architect Ludwig Mies van der

Rohe. Mies van der Rohe, L.: On restraint in Design, The New York Herald Tribune, 1959.

10 Nassery (2012: 41-42).11 GNU (General Public License) – The GNU GPL is the

most widely used free software license. It guarantees free use, unrestrained studying, sharing, copying and modi-fying of software without any financial liabilities. Authors possess only intellectual rights to the created software.

12 Barełkowski (2009a: 54-55).13 Barełkowski, R.: The program of master graduation work

elaboration entitled “Master Degree Dissertation at the Course of Architecture and Urban Planning”, Department of Architecture, Faculty of Architecture, Civil and Environ-mental Engineering, University of Technology and Life Sciences in Bydgoszcz, 1-2.

14 Rybiński and Wyżnikiewicz (2010: 41).


Asanowicz, A.: 2008, Szkic – język projektowania architektonicznego, Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej Architektura, 10-14.

Barełkowski, R.: 2009a, Pęknięcie struktury. Nauczanie architektury w czasach przesilenia, Przestrzeń i Forma, 11, Polska Akademia Nauk Oddział w Gdańsku, Szczecin, 53-68.

Barełkowski, R.: 2009b, Zapiski o procesie projektowym, Przestrzeń i Forma, 12, Polska Akademia Nauk Oddział w Gdańsku, ISSN: 1895-3247, Szczecin, 69-86.

Białkiewicz, A.: 2006, O rysunku architektonicznym, Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazo-wych, OL PAN, 2006, 53-60.

Ching, F.: 1985, Architectural Graphics, edycja II, Van Nostrand Reihfold Company, New York, 24-96Daszkiewicz, F.: 2009, Od języka werbalnego do języka architektury. Wstęp do opisu dzieła architektury z punktu

widzenia semiotyki, Czasopismo techniczne, 3-A, Kraków, 72-73Fikus, M.: 1999, Przestrzeń w zapisach architekta, Agencja Wydawnicza Zebra, Kraków.Latour, B.: 2012, Wizualizacja i poznanie: zrysowywanie rzeczy razem, The Journal of the Philosophical-Interdis-

ciplinary Vanguard, AVANT, Vol. 3, T/2012, 207-257.Nassery, F.: 2012, Blended – learning w nauczaniu technik komputerowych wspomagających projektowanie ar-

chitektoniczne - CAD, protokół z 19 konferencji: Geometria Grafi ka Komputer, Politechnika Śląska, 41-42.


5Rybiński, K. i Wyżnikiewicz, B. (red.): 2010, Strategia rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce do 2020 roku,

Ernst & Young oraz Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, 41.Świt-Jankowska, B.: 2010, Współczesne narzędzia pracy architekta, a jakość nowo projektowanej przestrzeni

mieszkalnej, Architecturae et Artibus, 2/2010, (4), Białystok, 83-84.


6Habitat

W procesie edukacji dotyczącej kreacji najdo-godniejszej przestrzeni zamieszkiwania warto przywołać na wstępie słowa J. Gehla, który podkreśla znaczenie kilku aspektów funkcjo-nowania człowieka, a wśród nich: konieczność poczucia bezpieczeństwa, kontaktu z naturą, utożsamianie się z miejscem, posiadanie od-czucia komfortu funkcjonalnego i estetyczne-go, pielęgnowanie więzi społecznych

Tytułowy habitat, nie odnosi się jedynie do prefabrykowanych „willi” autorstwa M. Safdie-go, które były zaprezentowane na Expo-67. Chodzi tu przede wszystkim o stworzenie najdogodniejszych dla człowieka warunków zamieszkiwania, poprzez optymalne użycie środków aranżowania przestrzeni.

Drogę do tego celu wskazuje się studen-tom przede wszystkim poprzez poruszanie się w rozległym spectrum kultury, gdzie żadne, immanentne na pozór zjawisko, nie funkcjonuje w introwertycznej alienacji, lecz jest w dyna-miczny sposób powiązane z innymi elemen-tami składowymi kultury, w tym i architektu-rą. Strywializowana systematyka problemów architektury odwołuje się oprócz konstrukcji, funkcji i formy, także do sfery behawioralnej

Środowisko zamieszkaniaResident ia l Environment

Robert Łucka

Habitat

In the process of educating students about the creation of the most convenient habitable space, it is worth quoting J. Gehl, who under-lines the importance of a few aspects of hu-man’s functioning, among others: a necessity of feeling safe, contact with nature, identifying oneself with a given place, ability to experi-ence functional and aesthetic comfort, foster-ing social bonds.

The title habitat does not refer exclusive-ly to prefabricated ‘villas’ by M. Safdi, which were exhibited at the 1967 Expo. The point of this notion consists, above all, of creating the most convenient dwelling conditions by provid-ing an optimal selection of means of designing and arranging the space.

A direction to this aim is most of all pre-sented to students moving in the vast spec-trum of culture, where any, inherent at first glance, phenomenon does not function as an introverted alienation, but is dynamically connected with other components of cul-ture, including architecture. A trivialized cat-egorization of architectural problems refers, apart from construction, function and form, to the behavioural sphere of a subject that


6

podmiotu, który odbiera impulsy znalazłszy się w polu oddziaływania obiektu kubaturowego, a także semiotykę projektowanego budynku mieszkalnego i powiązanego z nim kontekstu przestrzennego. Ten tok myślenia zawiera w sobie obszar języka architektury. Kody za-warte w komunikacie architektonicznym umoż-liwiają nawiązanie, osadzonego w nurcie este-tyczno – emocjonalnym, mentalnego dialogu podmiotu z napotkanym przedmiotem.

„Wszelki akt zachowania w pewnym środo-wisku kulturowym stanowi wypowiedź w okre-ślonym kodzie językowym; żeby z powodze-niem komunikować się w ramach wspólnoty

receives stimuli, while being within the range of this large-sized object’s infl uence, as well as the semiotics of a designed residential building and a connected spatial context. This way of thinking encompasses the area of the language of architecture. Codes, em-bedded in an architectural message, enable us to establish, in an aesthetic-emotional stream, a mental dialogue with an encoun-tered object.

“Any act of conduct in a certain cultural en-vironment constitutes a statement in a speci-fi ed language code; in order to successfully communicate within a frame of a cultural

Square House, budynek wielorodzinny – makieta, proj.: Mateusz Jaworski, 2 rok


6

Budynek wielorodzinny z usługami, rendering i przekrój podłużny, proj.: Paulina Sądej, 1 rok 2 st. kszt.


6

Budynek wielorodzinny z usługami, makieta i elewacja, proj.: Arleta Twardowska, 1 rok 2 st. kszt.

kulturowej, jej członkowie powinni władać ko-dami przyjętymi w tej wspólnocie”1 Studenci są nakierowywani na ocenę wartości i za-kresu percepcji zjawiska przestrzennego, co jest warunkowane zmiennym w czasie „po-lem stanu wewnętrznego”2. Przyszły adept sztuki architektonicznej powinien zauważyć,

community its members should use codes accepted in this community”1. Students are guided to assess values and scopes of per-ceptions of a special phenomenon, which is determined by a changeable in time “fi eld of internal state”2. A future apprentice of the art of architecture should notice how much


6

że jakże odmienna jest percepcja napotka-nej substancji mieszkaniowej przez podmiot, który wzrastał w rozległym domu jednorodzin-nym, w stosunku do osoby mającej za sobą młodzieńcze lata spędzone w środowisku blokersów. Jak różnie odczuwają przestrzeń wielbiciele kultury wysokiej, w porównaniu z miłośnikami disco-polo. Różnice uwzględ-niające uwarunkowania jakościowej i ilościo-wej absorpcji zjawisk przestrzennych przez podmioty poddane analizie można by mnożyć w nieskończoność.

W procesie edukacyjnym należy zwrócić uwagę na przenikanie się elementów mie-rzalnych (konstrukcja, prawo budowlane itp.) z trudno mierzalnymi czynnikami funkcjonal-no-estetycznymi.

W każdym momencie projektowania stu-dent powinien dojrzeć znaki i złożone z nich kody kulturowe, które ułatwiają mentalną na-wigację pośród obiektów osadzonych w prze-strzeni. „Znakiem jest to, co rozumiemy. O ile rozumiemy znak, nie pytamy, co on znaczy”3. Świadomość istnienia tego zjawiska powin-no stać się integralną częścią rodzącego się warsztatu zawodowego młodego architekta.

the perception of a residential substance en-countered by a subject who grew up in a spa-cious detached house differs from the one of a person who spent his youth in a block of fl ats3. How differently space is perceived by admirers of highbrow culture or by disco-polo4 lovers. The discrepancies, determined by a quantitative and qualitative absorption of spatial phenomena by analyzed subjects, are countless.

As far as the educational process is con-cerned, attention should be focused on inter-action between measurable elements (con-traction, building code etc.) and functional and aesthetic factors, which are diffi cult to measure.

At every moment of designing a student should notice signs and cultural codes that constitute these factors. These codes facilitate mental navigation among the objects embed-ded in space. “A sign is what we understand. If we understand a sign, we do not ask what it means”5. Awareness of this phenomenon’s ex-istence should become an integral part of de-veloping the professional workshop of a young architect.

Budynek wielorodzinny, makieta, proj.: Mateusz Jarząbkiewicz, 2 rok


6

Genius loci

Typowe na etapie akademickiej edukacji my-ślenie indukcyjne skłania studentów do wie-lowątkowego poszukiwania przesłanek, które dopiero w końcowej części procesu twórcze-go mogą doprowadzić do obrazowego zaist-nienia faktu projektowego.

Proces ten przebiega najczęściej w zgo-dzie z metodą od ogółu do szczegółu. Dlate-go też pierwsze kroki ukierunkowane są na bezpośredni kontakt z przestrzenią lokalizacji obiektu. „W swoim wystąpieniu przed Nowo-jorskim Stowarzyszeniem Architektonicznym (New York Architectural League) Greotti stwier-dził: »...Największym wrogiem nowoczesnej

Genius Loci

Inductive reasoning is indigenous at a certain stage of academic education and it encour-ages students to search for premises on many levels, which no sooner than in the fi nal part of a creative process can itlead to a design fact coming into being as an image.

This process takes place most frequently in accordance with a rule ‘from generalities to details’. That is why the fi rst steps are aimed at direct contact with the space in which an object is located. “In his speech given before the New York Architectural League, Gregotti claimed that ‘The worst enemy of modern architecture is the idea of space considered

Budynek wielorodzinny, makieta, proj.: Agata Popkowska, 1 rok 2 st. kszt.


6

architektury jest idea przestrzeni traktowanej wyłącznie w kategoriach wymogów ekono-micznych i technicznych, obojętnych na idee miejsca«”4. Diametralnie inny jest dialog, nowej substancji architektonicznej z zasta-ną materią, w intensywnie zurbanizowanym śródmieściu, w porównaniu z zielonymi przed-mieściami. W obu jednak przypadkach należy uwzględniać uwarunkowania brzegowe, na które składają się: • lokalizacja działki względem stron świata • jakość i stosunek projektanta do zastanej

substancji architektonicznej • istniejące lub kreowane osie kompozycyjne • dominanty funkcjonalno-przestrzenne wa-

runkujące otwarcia projektowanego zespo-łu mieszkalnego

• powiązania komunikacyjne • ocena ekosystemu • stan infrastruktury technicznej

solely in terms of its economic and technical exigencies indifferent to the idea of the site’”6. The dialogue between a new architectonic sub-stance and encountered matter appears com-pletely different in the urban downtown and in leafy suburbs. Both these cases, however, are determined by boundary conditions such as: • location of a plot in the respect of world di-

rections, • quality and attitude of a designer to a given

architectural substance, • existing or created compositional axes, • functional-spatial dominants determining

the opening of a designed residential com-plex,

• communicative relations, • ecosystem assessment, • condition of technical infrastructure.

Having completed an analysis of the aforementioned factors there is time to make

Budynek wielorodzinny z usługami, makieta, proj.: Fabio Delogu i Marco Bazzu, 1 rok 2 st. kszt.


6

Po dokonaniu analizy powyższych czynni-ków jest czas na podjęcie decyzji, czy projek-towany obiekt mieszkalny ma wtopić się w cen-ne, zastane środowisko urbanistyczne, czy też na odwrót, ma stać się znakiem bezbarwnego kontekstu przestrzennego? W obszarze śród-miejskim, „To styl urbanistyczny oddaje zmien-ność, nerwowy rytm, wrażenie natychmiasto-we, przelotne, lecz wyraźne miejskiego życia”5. Suburbia powinny oferować zupełnie inne do-znania, gdyż ich mieszkańcy posiadają różne od osób zamieszkujących downtown potrzeby i oczekiwania estetyczno-emocjonalne.

Gra

Według H.-G. Gadamera rozumienie jest za-wsze interpretacją. Dlatego też studenci na, kolejnym etapie przybliżenia się do poszuki-wanego optimum myśli projektowej, przed-stawiają własne referencje dotyczące formy przyszłego obiektu. Propozycje te są przed-miotem wspólnych dyskusji i analiz. Kolejny

a decision, whether a designed object should blend into a valuable, encountered urban en-vironment, or the other way round, become a sign of a nondescript urban context. Down-town, “It is the urban style that channels the variability, the nervous rhythm, am immedi-ate, fl eeting but still impression of urban life”7. Suburbia should offer completely different experiences, since their dwellers have differ-ent needs from people living downtown, as well as different aesthetic and emotional ex-pectations.

Game

According to H.-G. Gadamer ‘understand-ing is always an interpretation’. Hence, stu-dents at the next stage of moving closer to the optimum of a design idea which they have been searching for present their own refer-ences concerning the form of a future object. These propositions are the subject of joint discussions and analyses. Another step is the

Kompleks zabudowy wielorodzinnej – makieta, proj.: Piotr Wojcieszko, 2 rok


6

Budynek wielorodzinny – widok i rzut 1 piętra, proj.: Rafał Wierczuk, 2 rok


6

krok, to próba kontekstualnego zdefi niowa-nia programu funkcjonalnego obiektu. Należy wówczas rozpocząć mentalny „ping-pong” po-między formą i funkcją budynku. Zjawisko gry jest głęboko osadzone w metodologii ludz-kiego działania. „Gra – powiada Gadamer – »jest tak podstawową funkcją ludzkiego ży-cia, iż kultura ludzka jest bez niej w ogóle nie do pomyślenia«”6.

Przy poszukiwaniu projektowego optimum nie zapomina się oczywiście o obligatoryjnych uwarunkowaniach technicznych i prawnych związanych z procesem kreacji przestrzeni mieszkalnej. Jest to tak oczywiste, niczym, w rysunku i malarstwie, prymarna potrze-ba naszkicowania kośćca, na który można dopiero później nanieść i dopiero wówczas dostrzec piękno rysów twarzy i proporcji ciała modela. Tylko permanentne myślenie o oddziałujących na siebie obszarach detalu i ogólnego wyrazu obiektu, może zapewnić sukces procesu projektowego. Trawestując słowa U. Eco można powiedzieć, że tylko „Dzięki takiemu działaniu architekt, z jednaj strony ugiąłby się przed wymogami tego, co szczegółowe, a z drugiej – interdyscyplinarnie

attempt to contextually defi ne a functional programme of an object. Some sort of mental ping-pong between a form and a function of a building has to be triggered. The phenom-enon of a game is deeply embedded in the methodology of human actions. “The game, says Gadamer, is such a basic function of hu-man life that human culture without it is abso-lutely unthinkable”8.

While searching for the design optimum, certain obligatory technical and legal deter-minants connected with the process of a resi-dential space creation must not be forgotten. It is as obvious as the primary need for sketch-ing a frame in a drawing or painting: only hav-ing done that can we create the essence of a creation and only then can one discern the beauty of facial features and the proportions of a model’s body. Only continuous thinking about the interacting areas of detail and gen-eral manifestation of a given object can ensure the success of a design process. After Eco it may be said that “Hence these type of ac-tions, an architect, on the one hand, would yield to requirements of what is a detail, and on the other, he would adoptan interdiscipli-

Dom jednorodzinny, proj.: Mateusz Kowalski, 1 rok


6nary approach to serve his role as an engineer of the Whole – the whole, which would not be an ordinary notional abstraction but a concrete action of an interdisciplinary discourse...”9.

Ground fl oors as commercial galleries and zoning of fl ats are the cornerstones of a func-tional multifamily residential building, usually a block of fl ats. Both a practical and repre-sentative approach to an entry zone is a prior-ity that one should remember. It is the fram-ing of space in a fl at, which gradually reveals to a guest its most attractive images until he, among the aroma of coffee, sinks onto a cosy sofa in a living room.

Just as in culture we cannot talk about a closed world of introverted phenomena, just as in the case of a residential block, fl ats should have intriguing, common spaces of exceptional aesthetic virtues, for example, light-fi lled communication zones in the form of annexes, a beautiful staircase, a small gym or even a grass roof. Multiplying the functions of a building in order to reach such a social-ist fantasy as the one nourished by the Unité in Marseille is defi nitely everything but the main goal, which here is the rational quality of a living space. Even a recognized philoso-pher in a habit, “Tishner supports savouring the life as exposed by Lévinas, delighting in it, as well as being fascinated by nature and its abundance”10. These constitute everything that can and should be provided by a multi-family residential building.

1 Żyłko (2009). 2 Żórawski (1962: 134).

3 Young, usually conflicted with the law, or unemployed dwellers of predominantly block neighbourhoods (R.Ł).

4 Simple music with simple lyrics.

5 Simon (2004: 43) 6 Frampton (2011: 15) 7 Salvadori (2006: 12) 8 Przyłębski (2006: 68) 9 Eco (2008: 291)10 Kuderowicz (2002: 166)

zrealizowałby swe zadanie inżyniera Całości – całości, która nie byłaby zwykłą, pojęciową abstrakcją, ale konkretnym działaniem inter-dyscyplinarnego dyskursu...”7.

Partery usług i strefowanie poszczegól-nych mieszkań są kamieniami węgielnymi układu funkcjonalnego budynku wielorodzin-nego. Należy pamiętać o użytkowo-reprezen-tacyjnym priorytecie strefy wejściowej, o ka-drowaniu przestrzeni, która odsłania przed gościem, danego mieszkania, kolejne swe najatrakcyjniejsze obrazy, zanim gość ten, pośród aromatu kawy, zatopi się w wygodnej kanapie pokoju dziennego.

Tak, jak w kulturze nie możemy mówić o za-mkniętych w swych introwertycznych światach zjawiskach, tak i w przypadku budynku wie-lorodzinnego, mieszkania powinny posiadać intrygujące, wspólne przestrzenie o wysokich walorach estetycznych. Mogą nimi być pełne światła aneksy obszarów komunikacyjnych, piękna klatka schodowa, sala bankietowa, mała siłownia, czy też zielony dach. Nie cho-dzi tu o mnożenie funkcji doprowadzających budynek wielorodzinny do socjalistycznej mrzonki Bloku Marsylskiego, lecz o racjonalną jakość przestrzeni mieszkalnej. Nawet znako-mity fi lozof w sutannie – „Tischner opowiada się za eksponowanym u Lévinasa smakowa-niem życia, czyli rozkoszowaniem się nim, oraz fascynacją przyrodą i jej obfi tością”8, co, wszystko to, może i powinien zapewnić budy-nek wielorodzinny.

1 Żyłko (2009: 29). 2 Żórawski (1962: 134). 3 Simon (2004: 43). 4 Frampton (2011: 15). 5 Salvadori (2006: 12). 6 Przyłębski (2006: 68). 7 Eco (2008: 291) 8 Kuderowicz (2002: 166)


6Literatura / L i terature

Eco U.: 2008, Sztuka, Wydawnictwo M, Kraków.Frampton K.: 2011, Rappel á l’ordere: Głos w sprawie tektoniki, Czasopismo Techniczne P.K., Kraków.Kuderowicz, Z.: 2002, Filozofi a XX wieku, Wiedza Powszechna, Warszawa.Przyłębski, A.: 2006, Gadamer, Wiedza Powszechna, Warszawa.Salvadori, R.: 2006, Pejzaże miasta, Zeszyty literackie, Warszawa.Simon, J.: 2004, Filozofi a znaku, Ofi cyna Naukowa „n”, Warszawa.Żórawski, J.: 1962, O budowie formy architektonicznej, Arkady, Warszawa.Żyłko, B.: 2009, Semiotyka kultury, Słowo/Obraz Terytoria, Gdańsk.


7Projektowanie obiektów użyteczności pu-

blicznej to przedmioty projektowe skierowa-ne dla studentów pierwszego oraz drugiego stopnia studiów dziennych. Założeniem jest stworzenie atrakcyjnej formy architektonicz-nej, która stanowić ma nowoczesną interpre-tację przedstawianej funkcji. W zależności od roku studiów studenci mają za zadanie zapro-jektować takie obiekty użyteczności publicz-nej, jak: muzeum, teatr, multikino, czy wydział uczelni wyższej. Jednocześnie, ze względu na charakter projektowanego obiektu, ma on sta-nowić wysoką jakość przestrzeni, w której się znajduje. Jakość przestrzeni zurbanizowanej odgrywa kluczową rolę w oddziaływaniu na standardy życia społecznego. Jakość ma-nifestuje się przez sposób oddziaływania na użytkowników – mocno upraszczając zjawisko – na płaszczyźnie relacji funkcjonalnych (uży-teczność), percepcji uświadamianej (odbioru i świadomego wartościowania otoczenia) oraz percepcji podświadomej (odbiór i ocena nie-werbalizowana, niedefi niowana)1.

Problem, przed którym staje student, po-lega na stworzeniu zaawansowanej koncep-cji architektonicznej, łączącym w sobie wiele cech i wątków projektowych z wielu dziedzin zarówno technicznych jak poza technicz-nych. Umiejętność swobodnego poruszanie

The designing of public utility facilities are the design subjects addressed to students of the fi rst or second degree of full-time studies. The idea is to create an attractive architectural form which is a modern interpretation of the presented features. Depending on the year of studies, students are given the task to design public buildings such as a museum, theatre, multiplex or a university department. At the same time, due to the nature of the facility being designed, it has to enhance the space where it is located to achieve high quality. The quality of urban space plays a key role as it has infl uence on the standards of social life. The quality is expressed by the impact it has on the end users – with much simplifi cation of the phenomenon – it is at the level of function-al relations (usability), the awareness of per-ception (acceptance and conscious assess-ment of environment) and the subconscious perception (acceptance and non-verbalized assessment, non-defi ning)1.

The problem that the students are faced with is creating an advanced architectural concept of design, combining many features and design trends of many fi elds of study both technical and non-technical. The abil-ity to move easily between different fi elds of study creates interdisciplinarity defined by

Wzbogacanie przestrzeniEnr iching space

Piotr Brzeziński


7

Multipleks kinowy, widok i lobby, proj.: Paulina Sądej, 1 rok 2 st. kszt.


7

się pomiędzy dziedzinami tworzy interdyscy-plinarność, przez Roberta Barełkowskiego określana jako ta, która dostarcza platformy poznawczej, analitycznej, a także, jeśli to się powiedzie, ewaluacyjnej2.

Student zobowiązany jest zaprojektować obiekt o cechach reprezentacyjnych, zindy-widualizowanych, posiadających właściwości obiektu rozpoznawalnego i utożsamianego z wybranym miejscem. W celu stworzenia reprezentatywnego obiektu przestrzennego należy zwrócić szczególną uwagę na walory kulturowe proponowanej architektury. Jako

R. Barelkowski as the idea that delivers the cognitive, analytical and also, as it becomes successful, evaluational platform2.

Students are required to design a facility that stands for representative characteristics, being individualized, having recognizable properties and being associated with a given location. For the purpose of creating a repre-sentative object, it is necessary to focus on the cultural values of the proposed architec-ture. As an object closely related to human ac-tivity and created by a human being, it should arouse the interest of an observer. “Build-

Multipleks kinowy, obiekt i teren oraz bryła, proj.: Paulina Sądej, 1 rok 2 st. kszt.


7

Multipleks kinowy, elewacja, przekrój i rzut przyziemia, proj.: Paulina Sądej, 1 rok 2 st. kszt.


7

Multipleks kinowy, elewacja, przekrój i rzut przyziemia, proj.: Arleta Twardowska, 1 rok 2 st. kszt.


7

Multipleks kinowy, zagospodarowanie terenu, proj.: Arleta Twardowska, 1 rok 2 st. kszt.

obiekt związany z działalnością człowieka i przez niego wytworzony powinien wzbudzać zainteresowanie obserwatora. „Budynki ni-gdy nie są neutralne; zawsze wywierają jakiś wpływ, pozytywny lub negatywny. Są aktyw-ne” – celnie zauważa Krier3. Przedstawiony projekt powinna cechować integralność ele-mentów architektonicznych. Powinien w każ-dym defi niowanym elemencie, także detalu, być spójny, a nie być wynikiem przypadko-wego poszukiwania estetycznego spełnienia. Spójność powinna dotyczyć także otoczenia, w którym obiekt został zaprezentowany.

Realizacja założeń programowych odbywa się na cyklu zajęć projektowych, których celem

ings are never neutral, they always have an impact either positive or negative. They are active.” – as Krier3 remarks accurately. The presented design should be characterized by the integrity of its architectural elements. It should be consistent in every defi ned ele-ment as well as in every detail, instead of be-ing just the outcome of a random search for an aesthetic fulfi lment. This integrity should also apply to the surroundings where the ob-ject is presented.

The realization of the programme’s as-sumptions is held in a series of design class-es. Their purpose is to enable students to cre-ate an architectural design of a chosen object


7

Multipleks kinowy, widoki, proj.: Karolina Matuszewska, 1 rok 2 st. kszt.


7

jest stworzenie projektu architektonicznego wybranego obiektu funkcjonującego w prze-strzeni publicznej. W celu zwrócenia uwagi na istotne elementy projektowe odwzorowujące technologiczne komponenty zadania projek-towego do każdego z wymienionych obiektów zostaje opracowany program użytkowy okre-ślający wymagania powierzchniowe, odbiorcę, wymogi technologiczne oraz zaplecze tech-niczne – jest to niezbędny element w odnie-sieniu do rzeczywistości. Student sam określa lokalizację projektowanego obiektu mając na względzie jego oddziaływanie w przestrzeni lokalnej. Projekt lokalizowany jest w środowi-sku miejskim zurbanizowanym, w które ma się wpisać oraz wzbogacić jego jakość przestrzen-

functioning in a public space. To point out the important design elements mapping the technological components of the design task, a usage program has been prepared which contains fl oorage needs, a recipient, techno-logical requirements and technical resources. This process is necessary to anchor the topic in reality. Students defi ne the location of a de-signed object by themselves, at the same time they bear in mind its impact on its surround-ings. The object is located in the urbanized environment of a city and is supposed to fi t into the space and enrich its quality. Students need to understand that the location of a de-signed object and its usage program togeth-er with adesign idea planned by a user and

Multipleks kinowy, wnętrze, proj.: Karolina Matuszewska, 1 rok 2 st. kszt.


7

Posterunek policji – makieta, proj.: Mateusz Jarząbkiewicz, 2 rok

ną. Student musi zrozumieć, że lokalizacja pro-jektu i program funkcjonalny powiązane z ideą projektową zaplanowaną przez użytkownika, a niekiedy formułowaną (swobodnie) przez ar-chitekta synergicznie kreują rodzaj „landmar-ku”, obiektu silnie oddziałującego na otoczenie, wizualnie rozpoznawanego, łatwego do utrwa-lenia w mapie wyobrażeniowej powstającej w umysłach ludzi użytkujących dane środowi-sko przestrzenne4. Tu właśnie jawi się kontekst, którego umiejętne formowanie jest jedną z istot-nych wartości poszukiwanych przez kadrę pod-czas oceny końcowej pracy studenckiej.

Tematyka, kryteria oceny, rekomendowa-ny sposób pracy (bez jego narzucania) czy postulowany scenariusz działań omawiane są na początku kursu. Później studenci sku-piają się nad powiązaniem idei projektowej, funkcji, formy oraz kontekstu przestrzenne-go. Realizacja ustalonych celów dydaktycz-nych nie byłaby możliwa bez przedstawienia, na początkowym etapie, przejrzystych zasad i wymagań, które należy spełnić podczas

sometimes formulated freely by an architect, create some sort of a “landmark”, an object strongly affecting the surroundings, visually recognizable, easy to record on the imagina-tive maps in the minds of the people using this spatial environment4. It is the context that ap-pears here, and its skilful formulating is one of the most important values searched for by the staff during their fi nal evaluation of the stu-dents’ works.

The subject matter, evaluation criteria, recommended method of working (without any imposing), and the postulated scenario of activity are discussed at the beginning of the course. Subsequently, students focus on connecting a design idea, function, form and spatial context. Fulfi lment of the established didactic goals could not be possible without setting clear rules and requirements that one must meet during the design process, right from the beginning. Defi ning a detailed scope of study makes it easier to focus on important elements of elaboration, which are verifi ed.


7This is a facilitation for the students to simu-late an analogical situation from their practice, where the relationship between the architect and the client is also defi ned by arrangements made before the actual design process begins. It also helps to verify the design elements in respect of their hierarchy.

During the design process, there are a number of difficulties that can appear. Many of them are caused by the fact that an inexperienced architecture student is faced, straight away, with an exceptionally com-plicated design issue, which is very hard or even impossible to reduce to simple tasks. One of the diffi culties, frequently noticed, is when the student does not pay enough atten-tion to the quality of space, and the durability of an object which is placed there. Students do not attach enough importance to archi-tecture as being a determinant of the local environment. Public utility facilities, as well as many service buildings, should infl uence the quality of their surroundings, determine the architecture’s standards and enrich the space. This is especially true, since most of the chosen locations are places of low archi-tectural value, where an intervention leading to an aesthetical improvement of the envi-ronment is necessary. Sometimes students, falsely interpreting the context, wrongly du-plicate bad, existing forms, at the same time trying not to refer critically and creatively to the existing environment with their designed building. The result of their work should posi-tively infl uence the quality of the place. How-ever, after discussion with the student, the content of which includes the verbalization of design values which should be signifi cant to a designer, the problem can be eliminated at a later stage and an effort can be made to confi gure an object with the most appropri-ate status and importance in the surround-ings. Another occurrence that has also been noticed at the early stages of didactic classes

realizacji projektu. Określenie szczegółowego zakresu opracowania ułatwia skupienie się nad istotnymi elementami opracowania, które poddawane są weryfi kacji. Jest to ułatwienie dla studenta symulujące analogiczną sytuację z praktyki, w której relację architekt – klient także defi niują ustalenia podejmowane zanim proces projektowy się rozpocznie. Ułatwia to także zweryfi kowanie składowych projektu pod kątem ich hierarchii.

Podczas procesu projektowego pojawia się wiele trudności. Wiele z nich powodowanych jest przez zderzenie niedoświadczonego adep-ta architektury od razu z wyjątkowo skompliko-waną problematyką projektową, której redukcja do prostych zadań jest niełatwa, a niekiedy niemożliwa. Jedną z obserwowanych trudno-ści jest niewystarczające zwracanie uwagi na jakość przestrzeni oraz trwałość obiektu, który się w niej znajduje. Studenci przywiązują zbyt małą wagę do architektury jako wyznacznika przestrzeni lokalnej. Obiekty użyteczności pu-blicznej, a także wiele obiektów usługowych, powinny wpływać na jakość otoczenia, w któ-rym się znajdują, wyznaczać poziom architek-tury i wzbogacać przestrzeń. Zwłaszcza, że większość wybranych lokalizacji to tereny o ma-łej wartości architektonicznej, gdzie interwencja zmierzająca do poprawy estetyki środowiska jest konieczna. Niekiedy studenci źle odczytu-jąc znaczenie kontekstu niesłusznie powielają złe zastane formy, nie próbując projektowanym budynkiem krytycznie i twórczo odnieść się do stanu otoczenia. Rezultat ich pracy powinien wpływać na poprawę jakości otoczenia. Jednak dyskusja ujmująca także werbalizację wartości projektowych, którymi projektant powinien się kierować, pozwala w dalszym etapie wyelimi-nować ten problem i podjąć próbę konfi guracji obiektu o właściwej randze i przestrzennym znaczeniu. Innym obserwowanym zjawiskiem, w początkowej fazie zajęć dydaktycznych, jest niewystarczająca trójwymiarowa synchroniza-cja działań projektowych. Studenci zbyt dużą


7

Posterunek policji, widok oraz aksonometria eksplodowana, proj.: Caroline Chilarski, 2 rok


7

wagę przykładają do wybiórczych składników opracowania grafi cznego, pracują najpierw na rzutach, później przekrojach, ostatecznie prze-chodząc do elewacji i bryły, innym razem z ko-lei pracując na bryle bez uświadomienia sobie potrzeby przewidywania, jak sensownie bryłę tę można będzie wypełnić technologią. Brakuje niezbędnej koordynacji działań konceptualnych przestrzennych ze żmudnym i poszukującym optymalnego rozwiązania wysiłkiem materiali-zacji programu funkcjonalnego w obiekcie. Nie-prawidłowe, wywołane często powierzchow-

is the not unsatisfactory three-dimensional synchronization of design actions. Students pay too much attention to selective compo-nents of their drawings. At fi rst they work only on plans, then later on the sections, and then they fi nally start working on eleva-tions and the form itself. At other times they work on the form without even realizing the need to foresee how to fi ll the empty form with technology. There is a lack of the nec-essary coordination required for conceptual three-dimensional work with laborious effort

Posterunek policji, rzut przyziemia, proj.: Caroline Chilarski, 2 rok


7

Posterunek policji, widoki, proj.: Andrzej Czabański, 2 rok


7

Posterunek policji, główny hol, proj.: Andrzej Czabański, 2 rok

nym rozumieniem i wykorzystaniem technik CAD, działanie uwidaczniało się w zbyt szybkim przejściu do etapu „kreślenia”, z pominięciem analiz i wariantowych koncepcji przestrzen-nych. Przełamanie tej bariery polegało na jed-noczesnym przedstawianiu postępów projek-towych w formie bryłowej, jak robocza makieta i wizualizacje, obok odwzorowań płaskich.

Wspominając o problemach należy zauwa-żyć, że studenci w nienależyty sposób pod-chodzą do rozwiązań funkcjonalnych zadania projektowego. Wielu z nich odbiera budynek tylko w kontekście formy zapominając o jego funkcji. „Jeśli wierzymy, że celem architektury jest stworzenie ram życia człowieka, to sposób, w jaki żyjemy i poruszamy się, determinuje for-mę pokoi w naszych domach i relację między nimi”5. W obiekcie użyteczności publicznej

to fi nd the optimum usage program inside the object. Inappropriate activity, often caused by superfi cial understanding and use of CAD techniques, has been exposed by the fact that students move quickly to the “drafting” stage, ignoring analysis and various concept designs. Overcoming this barrier was pos-sible thanks to the simultaneous submitting of work progress in a three-dimensional form such as a model or visualization together with two-dimensional drawings.

Mentioning diffi culties, it must be stated that the students also proceed with the func-tion design task in an inappropriate way. “If we are to believe that the purpose of archi-tecture is to create frames for one’s life, then it is the way we live and move that determines the shape of rooms in our homes and the


7

Posterunek policji, rzut parteru, proj.: Michał Dębski, 2 rok

Posterunek policji, zagospodarowanie terenu, proj.: Michał Dębski, 2 rok


7

szczególną uwagę należy zwrócić na rozwią-zania funkcjonalne dla różnego typu odbior-ców, którymi są zarówno pracownicy biurowi i techniczni, klienci oraz widzowie, jak odbiorcy i dostawcy materiałów związanych z funkcjo-nowaniem budynku, serwisanci, służby muni-cypalne. Szczegółowe analizowanie potrzeb każdej z grup powyższych odbiorców pozwala na poprawne skonstruowanie układu funkcjo-nalnego. Nie można także bagatelizować zna-czenia przepisów techniczno-budowlanych, ignorować norm dotyczących projektowania. Rozwiązaniem tego problemu jest jednocze-sne prowadzenie innych zajęć uzupełniających tą wiedzę, które dotyczą obowiązujących regu-lacji prawnych. Egzekwowanie tej wiedzy jest

relation between them”5. In a public utility fa-cility, it is necessary to pay exceptional atten-tion to functional solutions for different types of recipients who are equally offi ce workers, technical workers, clients and observers, as well as recipients and suppliers of materials connected with the building’s ongoing func-tion and maintenance, servicemen and mu-nicipal services. Only a detailed analysis of each group’s needs can lead to the proper construction of the functional arrangement. One cannot underestimate the meaning of technical-building rules or ignore meeting the standards of design. The solution to this problem is to simultaneously provide other classes completing this knowledge with legal

Posterunek policji, strefa wejścia, proj.: Michał Dębski, 2 rok


7

Posterunek policji, wnętrze, proj.: Michał Dębski, 2 rok

ważne i pokazuje dodatkowy jej wymiar prawny, związany z odpowiedzialnością, bardzo przy-datny w przyszłej pracy zawodowej.

Umiejętności zdobyte na zajęciach projek-towych będą pomocne podczas tworzenia pro-cesu projektowego, na innych zajęciach oraz w pracy zawodowej. Zajęcia te mają za zadanie wykształcić takie cechy, jak: kreatywność, twór-cze myślenie, indywidualne podejście do każ-dego zadania projektowego. „Konstruowanie jest sztuką tworzenia sensownej całości z wielu elementów. Budynki są świadectwami ludzkiej zdolności konstruowania konkretnych rzeczy. W tym akcie dostrzegam sedno każdego archi-tektonicznego zadania”6. Dla studentów umie-jętności te są niezbędne do zrozumienia złożo-nej natury specyfi cznego, unikalnego obiektu

regulations in force. Enforcement of this knowl-edge is important and shows the other side – legal, connected with liability and very useful in future work.

The abilities and skills gained in design classes will become helpful during the crea-tion of the design process, in other classes, and fi nally at work. These classes are meant to develop individual characteristics such as creativity, constructive thinking and an indi-vidual approach to each design task. “Con-struction is the art of creating a rational en-tirety from many elements. Buildings are evidence of the human ability to construct specifi c things. In this act I see the point of each architectural task”6. For students these skills are necessary to understand the com-


7

architektonicznego. Dla studenta jest to zbli-żenie sfery jego wyobrażeń i pokazanie mu możliwości ale i ograniczeń oraz wymogów związanych z realizacją tych wyobrażeń, ze skomplikowaną rolą i odpowiedzialnością twór-cy-architekta za człowieka-użytkownika i jego środowisko. Dla prowadzących zajęcia jest próbą stworzenia wspólnej płaszczyzny idei na-uczania akademickiego oddającej istotę współ-czesnego znaczenia profesji architekta.

1 Barełkowski (2007: 15). 2 Barełkowski (2009: 66). 3 Krier (2001: 31). 4 Lynch (1960). 5 Rasmussen (1999: 136). 6 Zumthor (2010:11).

plex nature of a specifi c, unique architectural object. For students it is a closer relation between the sphere of their ideas with the complicated role and responsibility of a crea-tor – architect for another human being – an occupier and the environment. For the staff it is an approach used to create a common ground of academic teaching ideas showing the essence of the contemporary meaning of an architect’s profession.

1 Barełkowski (2007: 15). 2 Barełkowski (2009: 66). 3 Krier (2001: 31). 4 Lynch (1960). 5 Rasmussen (1999: 136). 6 Zumthor (2010:11).

Posterunek policji, widok, proj.: Michał Dębski, 2 rok


7

Posterunek policji, widok i rzut przy-ziemia, proj.: Rafał Wierczuk, 2 rok


7Literatura / L i terature

Barełkowski, R.: 2007, Meta-projektowanie – programowanie scenariuszy rozwojowych przestrzeni zurbanizo-wanych, Czasopismo Techniczne. Architektura, 1/2007, XI Międzynarodowa Konferencja Naukowa, Miesz-kać w mieście – Living in the City, Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, ISSN 0011-4561 ISSN 1897-6271, Kraków, 13-23.

Barełkowski, R.: 2009, Pęknięcie struktury. Nauczanie architektury w czasach przesilenia, Przestrzeń i Forma, 11, Polska Akademia Nauk Oddział w Gdańsku, Szczecin, 53-68.

Krier, L.: 2001, Architecture: Choice or Fate <Architektura: wybór czy przeznaczenie>, Wydawnictwo Arkady, Warszawa.

Lynch, K.: 1960, The Image of the City, MIT Press, Cambridge.Rasmussen S.E.: 1999, Odczuwanie architektury. Wyd. MURATOR, Warszawa.Zumthor, P.: 2010, Myślenie architekturą, Karakter, Kraków.


8Nauczanie projektowania obiektów energo-

oszczędnych oraz projektowania architektonicz-nego zintegrowanego jest dużym wyzwanie, nie tylko dla studentów, ale również dla nauczy-cieli. Poza planowaniem elementów podstawo-wych, jak układ funkcjonalny, struktura obiektu itp., pojawia się konieczność uwzględnienia w projekcie dodatkowej problematyki. Zintegro-wanie wielu wątków projektowych w jednym procesie wzmacnia siłę interdyscyplinarnej natury działań architekta i jednocześnie odda-je rzeczywisty charakter jego pracy1. Rodzi się pytanie, w jaki sposób nauczać rozwiązywania złożonych problemów architektonicznych ludzi, którzy nie posiadają ugruntowanej wiedzy oraz znaczącego doświadczenia.

Peter Zumthor w swoim eseju „Naucza-nie architektury, uczenie się architektury”2 pisze o odwróceniu zwyczajowego sposobu projektowania: idea, plan, model, konkretny obiekt. Uważa, że kreślenie planów powinno wychodzić od konkretnego obiektu. Obiekty mają stanowić pole do ćwiczeń dla studen-tów. Architektura nie istnieje bez realizacji. Koncepcja lub projekt jest tylko zwykłym przedstawieniem. Celem projektu jest kon-kretny obiekt, przedmiot, instalacja. Stworze-nie modelu obiektu uwzględniającego różne materiały i technologie stanowiłoby pierwszy

Teaching the designing of energy-effi cient buildings and integrated architectural design is a major challenge not only for students but also for teachers. In addition to the basic ele-ments of planning as a functional system, the structure of the object, etc. there is the need to consider additional issues within the project. Integration of multiple threads in a single process design reinforces the interdiscipli-nary nature of the activities and at the same time refl ects the architect and the true nature of his work1. This raises the question of how to teach the solving of complex problems in architecture to people who do not have sound knowledge and considerable experience in this subject.

Peter Zumthor in his essay “Teaching architecture, learning architecture”2, writes about how to reverse the usual design: the idea, plan, model, specific object. It is be-lieved that the drafts of the plans should start from a specifi c site. Objects are used as a fi eld exercise for students. Architecture does not exist without implementation. The concept and design is just an ordinary show. The aim of the project is a concrete object, or an object installation. Creating an object model takes into account the different ma-terials and technologies represented by the

ZłożonośćComplexity

Leszek Chlasta


8

krok, kolejnymi byłoby kreślenie poszczegól-nych rysunków.

Pomysł wydaje się dobrym rozwiązaniem dla ludzi rozpoczynających swoją edukację. Od studentów posiadających już podstawowe umiejętności oczekuje się rozwiązywania pro-blemów projektowych, a co za tym idzie kre-

fi rst step, the next would be the plotting of individual drawings.

The idea seems to be a good option for people starting their education - students who already have the basic skills expected for the solving of design problems, and thus a crea-tive approach to design. Following this line of

Fabryka odzieży Modus, widok, proj.: Michał Dębski, 3 rok


8

Fabryka odzieży Modus, widok, proj.: Michał Dębski, 3 rok

atywnego podejścia do projektowania. Idąc jed-nak za tokiem rozumowania Zumthora można wykorzystać metodę nauczania rozwiązywania złożonych problemów architektonicznych, taką, która wykorzystywałaby odniesienia do konkret-nych istniejących obiektów, jak i pozostawiała element samodzielnego projektowania.

Przygotowując program nauczania pro-jektowania obiektów energooszczędnych oraz projektowania architektonicznego zintegrowa-nego w Katedrze Architektury na Wydziale Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środo-

reasoning, Zumthor’s teaching method can be used to solve complex problems of archi-tecture, one that would use the existing refer-ences to specifi c objects, and leave a part of the design independent.

The reason for preparing the curriculum for the designing of energy-effi cient build-ings and architectural design, which was integrated with the Faculty of Architecture, Department of Civil Engineering, Architec-ture and Environmental Engineering UTP, was that they should include a reference to


8

Fabryka odzieży Modus, główny hol, proj.: Michał Dębski, 3 rok

the two methods of teaching: teaching by analogy, and teaching by a method of lan-guage patterns that would be associated with selected, pragmatic, reasons (it was not possible at that time to implement all as-sumptions) providing at least some elements of interdisciplinary design process for reach-ing the fi nal3.

Learning by analogy was developed by Gordon Simmons4. It resembles the design studio design and indicates that the design is not a process of discovery, but a choice.

wiska UTP uznano, że warto w nich zawrzeć odniesienia do dwóch metod nauczania: me-tody nauczania przez analogię oraz metody języka wzorców, które powiązane byłyby z wybranymi (ze względów pragmatycznych nie można było na razie wdrożyć całości za-łożeń) elementami zapewniającymi przynaj-mniej częściową interdyscyplinarność proce-su dochodzenia do projektu fi nalnego3.

Nauczanie poprzez analogię zostało opra-cowane przez Gordona Simmonsa4. Wskazu-je, że projektowanie nie jest procesem odkry-


8

wania, ale wyboru. Pomysłów na rozwiązanie problemów nie można zbudować z niczego. Podmiot, który wydaje się być odkrytym, jest rzeczywiście połączeniem i zarazem rozwi-nięciem innych pomysłów. Koncepcja ta jest oparta na idei Petera Collinsa, który twierdzi, że eklektyczny proces selekcji i odrzucenie możliwych rozwiązań jest po prostu sposo-bem rzeczywistego projektowania5.

Nadmierne przywiązywanie wagi do no-watorstwa i oryginalności jest złudne, a często

Ideas for solving problems cannot be built out of nothing. The subject that appears to be discovered, is actually a combination of both development and other ideas. This concept is based on the idea of Collins, who claims there is an eclectic selection process and that rejection of the possible solutions is sim-ply a way of obtaining the actual design5.

An overemphasis on innovation and orig-inality is deceptive and often futile, when the design process is not properly communicat-

Fabryka odzieży Modus, rzut przyziemia, proj.: Michał Dębski, 3 rok


8

daremne, gdy proces projektowy nie jest pra-widłowo uświadomiony i podbudowany do-świadczeniem (pominąć tu można niezwykle rzadki tzw. błysk geniuszu), w zakresie w jakim pomija konieczność komunikowania ciągłości, co jest uzależnione od składu uzgodnionych relacji forma – intencja. Simmons twierdzi, że pomysły są intuicyjne, hipotetyczne i poddawa-ne zracjonalizowaniu w fazach późniejszych6. Zgodnie z tym istnieje wiele czynników w pro-jekcie: architektoniczny, gospodarczy, politycz-

ed or the designer is not encouraged by the experience (here you can skip the so-called extremely rare glint of genius), to the extent that the need for continuity of communica-tion is bypassed, which is dependent on the composition of the agreed form of the re-lationship – the intention. Simmons argues that ideas are intuitive, hypothetical and subject to rationalization in the later stages6. According to this there are many factors in the design: architectural, economic, politi-

Fabryka odzieży Modus, technologia – schemat, proj.: Michał Dębski, 3 rok


8

Fabryka odzieży Modus, przekroje, proj.: Michał Dębski, 3 rok

ny, strukturalny, funkcjonalny, technologiczny itd. Ich wpływ na formę budynku jest potencjal-nie równy. Natomiast indywidualna hierarchia siły oddziaływania zależy od konkretnej sytu-acji. Model ten opiera się także na analogii jako bogatym źródle pomysłów, ponieważ architekci od zawsze inspirowali się i korzystali z innych dyscyplin, takich jak: natura, literatura i techni-ka. Dominującym analogicznym źródłem struk-tury budynku staje się inny budynek.

Proces projektowania podczas ćwiczeń opierał się na epistemologicznym rozróżnie-

cal, structural, functional, technological. etc. Their infl uence on the form of the building is potentially equal. However, the impact of indi-vidual hierarchy depends on the situation. This model is also based on the analogy as a rich source of ideas, because architects have al-ways been inspired by and used them in other disciplines, such as nature, literature and sci-ence. The dominant source of the same struc-ture of a building is another building.

The design process, during this exercise, was based on the epistemological distinc-


8

Budynek biurowo-produkcyjny Matroad, widoki, proj.: Mateusz Jarząbkiewicz, 3 rok


8

Budynek biurowo-produkcyjny Matroad, przekrój i zagospodarowanie terenu, proj.: Mateusz Jarząbkiewicz, 3 rok


8

Budynek biurowo-produkcyjny Matroad, schemat funkcjonalny, proj.: Mateusz Jarząbkiewicz, 3 rok


8

niu teoretycznych opisów, w jaki sposób jest uzyskiwana wiedza: czy przez odejmowanie danych szczegółowych od zasad ogólnych, czy przez budowanie rozwiązań ogólnych indukcyjnie, dzięki obserwacji i gromadzeniu danych zmysłowych. Celem projektu było za-tem zbadanie związku między gromadzeniem informacji i występowaniem formalnych pomy-słów. Projektowanie składało się z dwóch pod-systemów: technologii i formalnego języka.

Celem technologii było zapewnienie tech-nicznych zestawów części, które mogą być stosowane do manipulacji i integracji, razem z innymi czynnikami projektowania, tak, aby stworzyć projekt zarówno o wysokich walorach estetycznych jak i spełniający wytyczne z zakre-su niskiego zapotrzebowania energetycznego

tion between theoretical descriptions of how knowledge is obtained: the subtraction of the particulars of general rules, or by building general induction solutions through observa-tion and collection of sensory data. The aim of the project was, therefore, to investigate the relationship between the collection of in-formation and the presence of formal ideas. The design consisted of two sub-systems: technology and formal language.

The aim was to provide technical technol-ogy sets of which can be used to manipulate and integrate, together with other factors, in order to create a design project both aes-thetically appealing as well as satisfying the Guidelines for low energy requirements and the high standards of other industries. Stu-

Budynek energooszczędny, widok, proj.: Paulina Sądej, 1 rok 2 st. kszt.


8

oraz wysokich standardów pozostałych branż. Studenci zajmowali się znaczeniem technologii, w szczególności jej wpływu na formę budynku. Istotne było znalezienie sposobu zneutralizo-wania wśród studentów względnego braku świadomości aspektów technicznych obiektu architektonicznego. Proces został podzielony na grupy procedur. Projekt rozpoczynał się od szczegółowej analizy elementów technicznych i strukturalnych. Zadanie projektowe studenci zaczynali od analiz funkcjonalnych programu funkcjonalnego istniejącego budynku. Po usta-leniu technicznych i strukturalnych elementów wynikających z warunków brzegowych (na które składały się nie tylko elementy założeń wstęp-nych, ale oczywiście także przepisy technicz-no-budowlane) lub wygenerowanych sposobem

dents dealt with the signifi cance of technol-ogy, in particular its impact on the form of the building. It was important to fi nd a way to neutralize the students of their relative lack of awareness of the technical aspects of the architectural object. The process was divided into groups of procedures. The project began with a detailed analysis of the technical and structural components. Students began the task of designing functional analysis, a func-tional program of the existing building. After determining the technical and structural ele-ments from the boundary conditions (which included not only elements of the initial as-sumptions, but of course the technical con-struction regulations) or generated operating methods and identifi cation of the specifi c fea-

Budynek energooszczędny, przekrój, proj.: Paulina Sądej, 1 rok 2 st. kszt.


8

Budynek energooszczędny, schemat rozwiązań energooszczędnych, proj.: Arleta Twardowska, 1 rok 2 st. kszt.

Budynek energooszczędny, widok, proj.: Arleta Twardowska, 1 rok 2 st. kszt.


8

użytkowania i identyfi kacji cech szczególnych programu, przyszli architekci przystępowali do drugiej części, obejmującej grafi czną prezenta-cję systemu technicznego oraz wybranych jego elementów. Prezentacja ta miała przedstawiać cechy szczególne, ale i wpływ na projekt, w tym analizę formalnych konsekwencji ich implemen-tacji. Dotyczyło to zarówno projektowania roz-wiązań energooszczędnych, jak i zintegrowa-nia koncepcji prowadzenia w obiekcie szeregu niezbędnych instalacji. Ostatni etap polegał na stworzeniu rozwiązania konstrukcyjnego i tech-nicznego ich własnego projektu

Formalny język architektury dotyczył bada-nia przykładów kształtowania obiektów ener-gooszczędnych przy wykorzystaniu projektów wybitnych architektów. Architekci byli wybierani w zależności od dostępności informacji o projek-tach adekwatnych do problemowego tła zajęć

tures of the program, prospective architects approach the second half, including a graphi-cal representation of the technical system and some of its components. This presenta-tion was to present specifi c characteristics, but also the impact of the project, including formal analysis of the consequences of their implementation. This included both energy-effi cient design solutions and integration of the concept of the number required at the installation. The last step was to create a de-sign and appropriate technical solutions of their own design.

The formal language of architecture was connected with the researching on examples of the development of energy-effi cient build-ings’ projects and was based on eminent architects’ projects. Architects were chosen according to the availability of information

Budynek energooszczędny, przekrój, proj.: Arleta Twardowska, 1 rok 2 st. kszt.


8

semestralnych, a także znaczenia ich formal-nego systemu dla projektów studenckich. Inte-resujące rozwiązania zastosowane w zrealizo-wanych budynkach nie zawsze mogły stanowić idealne odniesienie dla projektów studenckich. Część pomysłów zastosowana była w innego typu budynkach lub o zupełnie innej skali. Po-dobnie rzecz się miała z projektami zrealizowa-nymi w miejscach o zupełnie innym klimacie. Aby uniknąć nietrafnego kopiowania nieracjo-nalnych w polskiej rzeczywistości rozwiązań projektowych z zakresu energooszczędności proces podzielono na kilka etapów. Najpierw analizowano literaturę dotyczącą realiza-cji wybranych trzech lub czterech architektów

about projects pertaining to the problems analyzed during classes and the importance of the formal system for students’ projects. Interesting solutions, which were used in the completed buildings, were not always able to provide the perfect reference for students’ projects. Some ideas were used in other types of buildings or on a completely differ-ent scale. The same thing happened with the projects realized in areas with a different environment. To avoid copying unsuccessful energy-saving design solutions, irrational in Polish reality, the process has been divided into several stages. First, literature on the im-plementation of some three or four architects

Budynek energooszczędny, zagospodarowanie terenu, proj.: Arleta Twardowska, 1 rok 2 st. kszt.


8

Budynek energooszczędny, widok, proj.: Arleta Twardowska, 1 rok 2 st. kszt.

Budynek energooszczędny, schemat instalacji energooszczędnych, proj.: Arleta Twardowska, 1 rok 2 st. kszt.


8(w zależności od rocznika studentów). Istotne było znalezienie informacji na temat konkretnych kwestii, np. problematyki sytuowania obiektów energooszczędnych. Drugim krokiem było opra-cowanie prezentacji na temat teorii i budynków tych architektów, a także specyfi cznej informacji ujawniającej techniczne rozwiązania wdrożone w przykładowych obiektach architektonicznych, ich schematów i analiz. Po tych dwóch etapach, studenci pracowali indywidualnie nad swoimi rozwiązaniami projektowymi. Ich zadaniem było zaprojektowanie w taki sposób jak projektował architekt którego wybrali. Projektowanie jak architekt należy rozumieć jako jego podejście (tj. wybranego przez studenta architekta) do projektowania, czyli sposób myślenia dotyczący rozwiązania poszczególnych problemów zwią-zanych w zależności od projektu z jego energo-oszczędnością lub infrastrukturą obsługującą projektowany budynek. Studenci kierowali się ku rozważeniu, jak ich architektoniczny projekt będzie wyglądał w zestawieniu z ich osobistymi ideami i pragnieniami.

W procesie nauczania, studenci powinni być nastawieni na jak najszersze widzenie architektury. Wysoki poziom ekspozycji może stanowić punkt odniesienia dla późniejszych etapów edukacji, poszerzania wiedzy w danym zakresie. Gordon Simmons wskazuje, że stu-denci nie posiadają wiedzy i doświadczenia, by obsłużyć rozwiązanie problemów architekto-nicznych w pełni, w związku z czym ćwiczenia projektowania powinny podkreślać konkretny, jasno określony aspekt i osadzać go w szer-szym kontekście7.

Nauczanie poprzez analogię posiada trzy pedagogiczne cele, którymi są zapewnienie zrozumienia różnych rodzajów wiedzy o ar-chitekturze, teorii i technikach budowlanych, rozwijanie u studentów umiejętności manipu-lowania kompleksowym projektowaniem w ra-mach tych rodzajów wiedzy, wykorzystywanie abstrakcyjnych, twórczo generowanych pomy-słów z pracy innych architektów.

(depending on the age of the students) was analyzed. It was important to fi nd information on specifi c issues such as the problems of locating energy-effi cient objects. The second step was to develop a presentation on the theories and buildings of these architects, as well as specifi c information disclosing tech-nical solutions implemented in the examples of architectural objects, their schemas and analysis. After these two steps, the students worked individually on their design solutions. Their task was to design in the same way as the architect of their choice, which meant that the design approach, the way of thinking about the solutions to individual problems, depended on the design of its energy-effi -ciency and infrastructure which supported the planned building. Students tended to consider how the architectural design would look in comparison with their personal ideas and desires7.

As part of the learning process, the stu-dents were supposed to focus on the broad-est vision of architecture. High levels of exposure can be a reference point for the later stages of education, thereby increas-ing knowledge in the fi eld. Gordon Simmons shows that students do not have the knowl-edge and experience to solve architectural problems completely, consequently, the de-sign exercises should highlight a specifi c and clearly defi ned aspect embedded in a wider context.

Learning by analogy has three educa-tional objectives which aim to provide under-standing of the different types of knowledge on architecture, theory and construction techniques and to develop the students’ abil-ity to manipulate the complex design of these kinds of knowledge, the use of abstract, crea-tive ideas generated from the work of other architects.

To sum up, the usual way of teaching based on the development of the students’


8Podsumowując, przyjęty sposób naucza-

nia oparty na rozwijaniu zdolności uczniów do korzystania z danych analitycznych w projekcie pozwala dostrzec ograniczenia, jak i pozytyw-ne wartości informacji będących w zasięgu ręki. Opracowanie indywidualnego sposobu pozna-nia podstawowych idei, a następnie uświado-mienie sobie przydatności i wartości korzystania z osiągnięć dokonanych przez innych. Jeszcze większe znaczenie ma fakt rozszerzenia trady-cyjnej triady wyznaczającej podstawę dydak-tyczną, projektowania, teorii i historii, na techno-logię8. Realizowany program nauczania stanowi mały krok w kierunku uzdrowienia sposobów nauczania architektury, a jednocześnie jest od-powiedzią na obecny stan zarówno dydaktyki architektonicznej jak i samej architektury.

1 Mcquillan (2003: 55). 2 Zumthor (2010: 65-70). 3 Barełkowski (2009: 57-59). Mowa tu o zastosowaniu

elementów metody ProgrEs©. 4 Simmons (1978: 18-19). 5 Collins (1971: 62). 6 Simmons (1978: 19). 7 Simmons (1978: 19). 8 Barełkowski (2009: 65-67).

ability to use analytical data reveals the con-straints as well as the positive values of the available information. Developing an indi-vidualized way to discover the basic ideas, and then realizing the relevance and value of the achievements made by others. What is even more important is the extension of the traditional triad that describes the basis for teaching, design, theory and history of tech-nology8. The implemented curriculum is not only a small step towards healing the ways of teaching architecture, but it is also a re-sponse to the current state of both teaching architecture and mere architecture.

1 Mcquillan (2003: 55). 2 Zumthor (2010: 65-70). 3 Barełkowski (2009: 57-59). It is the reference to applica-

tion of ProgrEs© method. 4 Simmons (1978: 18-19). 5 Collins (1971: 62). 6 Simmons (1978: 19). 7 Simmons (1978: 19). 8 Barełkowski (2009: 65-67).


Barełkowski, R.: 2009, Pęknięcie struktury. Nauczanie architektury w czasach przesilenia, Przestrzeń i Forma, 11, Polska Akademia Nauk Oddział w Gdańsku, Szczecin, 53-68.

Collins, P.: 1971, Architectual Judgment, Faber and Faber, London, 32-68.Glynn, S. M.: 1995, Conceptual bridges: Using analogies to explain scientifi c concepts, The Science Teacher,

62(9), 25-27.Mcquillan, T.: 2003, Informed Architecture: Three Tensions, w E. Harder (red.), Writings in architectural edu-

cation, European Association for Architectural Education, Transaction on architectural education, No 26, Kopenhaga, 49-63.

Simmons, G. B.: 1978, Analogy in Design: Studio Teaching Models, Journal of Architectural Education, Vol. 31 (3), 18-20.

Zumthor, P.: 2010, Myślenie architekturą, Karakter, Kraków.


9Polem dla architektury współczesnej nie

jest konwencja formalna, lecz eksperyment. Nie jest poszukiwanie formy opakowującej pro-gram obiektu, stanowiącej estetyczną otoczkę dla technologii projektowanego budynku, lecz artefaktu kulturowego, którego fi zyczna postać wyraża środowisko przestrzenne i jego inter-pretację. Proces synergii ma objąć człowieka, jego zamierzenie, związane z celem obiektu, jego sposobem funkcjonowania, a także śro-dowisko i relację cywilizacyjnych komponen-tów odpowiedzialnych za wytworzenie obiektu do tegoż środowiska. Mamy więc do czynie-nia zarówno z warstwą materialną traktowa-ną jako nośnik, jako treść, której nie można odczytać w pełni poprawnie (co dotyczy też twórcy – architekta) bez zrozumienia przyczyn i celowości architektury – ale mamy także warstwę abstrakcyjną, interpretacyjną i zara-zem kreacyjną.

Cała koncepcja tak zwanego indukcyjne-go poszukiwania rozwiązań projektowych, w której działanie, wspomniany tu ekspery-ment, jest upodmiotowiony, bowiem rzeko-mo to on wskazuje rozwiązanie, wydaje się być błędna. Co jest tego przyczyną? Nawet w najbardziej ortodoksyjnej wersji ekspery-mentowania z formą jest przecież poszuki-wanie tego właściwego kształtu. Nawet w naj-

The fi eld of architectural exploration lies not in formal convention, but in experimenta-tion. It should not be associated with seeking the form as a wrapping for the architectural ob-ject, as an aesthetic envelope for the technol-ogy of a designed building. Instead, it should be seen as a cultural artifact, with its physi-cal form representing part of the spatial envi-ronment and its interpretation. The synergic process has to acknowledge man, his pros-pects, in relation to the purpose of the archi-tectural object, to programmatic modes, and simultaneously the environment and relation-ship of the components of civilization which have generated that environment. Therefore, we should perceive architecture as a physi-cal layer which is a vessel for (ideological) contents, which cannot be properly decoded without understanding the reasons for its con-ceiving and its purposefulness. However, we must see it as an abstract layer, interpretative and creative at the same time.

The whole concept of inductive search for a design solution is misleading, while its ac-tion, understood as an experiment, becomes erroneously subjectifi ed, and supposedly al-lows for the discovery of a design solution. What is the cause of this mistake? Even if the most orthodox experimentation related to

Eksperymentowanie z ideąExper iment ing with the idea

Robert Barełkowski


9

bardziej hermetycznie traktowanym procesie projektowym kryteria oceny, albo wężej – sa-mooceny projektu – nie mogą się odwoływać wyłącznie do relacji projektowej: percepcja (wzrokowa projektu) – pozytywne doznanie (bez oceny?) – decyzja. I jeśli uznać potrze-bę kształtowania rozwiązania adekwatnego, to zaistnieć musi system, który każdą propo-zycję zwaloryzuje, pozwoli ocenić, da dla niej punkt odniesienia.

architectural form is aimed at producing the appropriate shape. Even if the most isolated design process evaluation criteria, or more precisely – self-evaluation of design – cannot refer to the architect’s reception of the rela-tionship between perception (visual), positive experience (devoid of evaluation?), and de-cision. And if the necessity to create an ad-equate solution is valid, then a system must exist that will allow for validation of every pro-

Obserwatorium astronomiczne, makieta, proj.: Radosław Głowacki, 1 rok 2 st. kszt.


9

Stacja meteorologiczna, makieta, proj.: Magda Małek, 1 rok 2 st. kszt.

Można zatem stwierdzić, że w architektu-rze współczesnej najistotniejsze jest de facto dociekanie prawdy w temacie, docieranie do tego, co stanowi istotę podłoża zagadnienia projektowego, nabycie umiejętności odrzuce-nia tego, co powierzchowne, formalistyczne. Architektura i jej generowanie w rzeczywi-stym wymiarze odbywa się przez zainicjowa-nie procesu, w rezultacie którego określone relacje społeczne, osobiste, kulturowe mają podlegać zmianie – i zmiana te nie może być wywoływana wyłącznie sposobem uformowa-nia bryły, elewacji, detalu.

Rozpoznanie pola eksperymentów archi-tektonicznych pokazuje, że działania te mają w istocie kilka odmiennych motywacji. Pierw-sza, najpowszechniejsza kategoria to ekspe-rymenty formalne, wzmocnione silną tenden-

posal of a design, to enable a reference point for the project.

It may, therefore, be said, that in contem-porary architecture the most important part is to discover the truth of the project theme, reach for the essential background of design, assimilate the skill to reject, and decide on what is superfi cial or formalistic. Architecture and the conceiving of it in a real world initiates the process, as a result of which social, per-sonal and cultural relationships are changed and redefi ned – and that change cannot be restricted to shaping only the physical form, elevation or detail.

The recognition of the experimental fi eld in architecture shows that these architectural inquiries are motivated in a variety of ways. The fi rst and the most frequent one refers to


9

cją implementacji i wypierania tradycyjnego warsztatu projektowego przez narzędzia in-formatyczne i progresywne metody projekto-wania (w odniesieniu do części społeczności architektów). Bynajmniej nie ogranicza się to do wyłącznie formalnie motywowanych eks-ploracji, jest bowiem polem testowania grani-cy i zarazem możliwości materializacji geome-trycznych reprezentacji przestrzeni – światów niemożliwych, które potencjalnie mogą, przez sam fakt ich odkrycia, stawać się możliwe1. Innym razem jest sposobem na określenie przydatności technologii kreujących, wspoma-gających kreowanie lub algorytmicznie gene-rujących formę architektoniczną, co niekiedy prowadzi do eksploracji obszarów hybrydo-wych, w których tworzenie architektury jest procesem integrującym działania artystyczne z procedurami technicznego wspomagania projektu2. Historycznie uwarunkowane inspi-racje architektów zagnieżdżone w przyrodzie wielokrotnie eksponowały to, że architektura jest sposobem, który upatrzył sobie człowiek,

formal research, fostered by the signifi cant tendency to replace the traditional architec-tural workshop with the implementation of IT tools and progressive methods of design (at least this refers to part of the architectural community). By no means is this restricted to formal-oriented exploration while it is a test-ing ground to defi ne disciplinary borders and to embody geometric representations of spac-es – impossible worlds, potentially becoming, by the very fact of their discovery, possible1. At other times it verifi es the applicability of technologies responsible for supporting the creative process or the algorithm-dependent generators of architectural form, sometimes bringing forth the exploration of hybrid ar-eas, the disciplinary edge, in which creating architecture integrates artistic activities with the technological support of design2. Histori-cally conditioned architects take their inspira-tions from nature, exposing the human urge to challenge nature by architectural enter-prises. Many times architecture attempts to

Stacja meteorologiczna, widok, proj.: Magda Małek, 1 rok 2 st. kszt.


9

by z nią (przyrodą) rywalizować. Architektura niejednokrotnie usiłuje przyrodę naśladować, substytuować, a przynajmniej wykorzystywać podpatrzone funkcje i konstrukcje, posiadające immanentne piękno i bezbłędną logikę. Także tu wykracza się daleko poza takie proste acz fascynujące implementacje, jakie można zo-baczyć u Eero Saarinena, czy współcześniej u Santiago Calatravy, zafascynowanych struk-turami, przykładami ze świata fauny czy fl ory. Impulsy pojawiają się w warstwie organizacyj-nej, gdzie przyroda defi niuje najbardziej pod-stawowe uwarunkowania własnej egzystencji, gdzie kodowanie informacji można rozpatry-wać na tak abstrakcyjnej podstawie, że archi-tekci sami zacierają granicę między genetyką organizmów, a genetyką przestrzeni. Jakkol-wiek takie koncepcje pozornie wydawać się mogą odległe od percepcji codzienności, gra-nice świata realnego i wirtualnego nieustannie ulegają zatarciu za sprawą cywilizacyjnego interfejsu, jakim jest informatyczna rewolucja

imitate, substitute, or at least selectively use, observed functions and structures in nature, imbued with immanent beauty and fl awless logic. However, here one can also experi-ment far beyond the simplistic implementa-tions such as those in the fascinating works of Eero Saarinen or, more contemporarily, in the works by Santiago Calatrava, whose objects are clearly inspired by structures derived from fauna or fl ora. Impulses appear in the organi-zational layers of the design process, where nature defi nes the most basic conditions for its existence, where coding of the information can be considered in such an abstract way that architects feel compelled to blur the bor-derline between the genetics of bodies and genetics of space. Although these concepts seemingly lie far from the common percep-tion of reality, the edge of real and virtual con-stantly dissipated due to the interface of civi-lization, the information technology revolution infl icting transformations of intellectual para-

Wojskowa stacja nasłuchu radiowego, makieta, proj.: Paulina Sądej, 1 rok 2 st. kszt.


9

nie tyle na płaszczyźnie technologicznej, ile w sferze ideologicznej. To idea wszechposta-ciowej informacji i model nieustannych zmian wszechświata uzasadniają myśl o architektu-rze, która powinna implementować ten perma-nentnie przejściowy stan transformacji3.

W curriculum studenta architektury po-jawiają się bardzo bogate i zróżnicowane wątki – troska o jakość otoczenia człowieka, poszanowanie dla dziedzictwa kulturowego, w tym architektonicznego, zrozumienie relacji urbanistycznych i miejsca w nich pojedyncze-go obiektu architektonicznego, umiejętność określenia przestrzeni architektonicznej przy użyciu środków inżynierskich, defi niujących namacalne składniki substancji architektury, zdolność do odpowiedzi na potrzeby programu lub technologii, a także wiele innych, których przytoczenie tutaj zabrałoby zbyt wiele miej-

digms even more than that of the technologi-cal sphere. The idea of all forms of manifested information and models of constant changes throughout the universe justify the thought of architecture that implements the permanence of transitory states related to transformation processes3.

There are many rich and diverse topics in-cluded in the curriculum of a student of archi-tecture – there is attention paid to the quality of the human environment, respect for cultural heritage, including architectural heritage, un-derstanding of urban relations including the in-dividual context of single architectural works, the ability to use engineering skills and tools to defi ne the tangible contents of architectural space, profi ciency in responding appropriately to programmes and technologies, and many more, which due to reasonable limits of refer-

Wojskowa stacja nasłuchu radiowego, elewacja i przekrój, proj.: Paulina Sądej, 1 rok 2 st. kszt.


9

sca. Zdolność do zarządzania tymi wątkami jest przedmiotem nieustającej samo-edukacji architekta w życiu zawodowym, stąd nie spo-sób oczekiwać od studenta tego kierunku, by swoją przenikliwością wyprzedzał dojrzałych projektantów, niemniej z jednej strony podbu-dowa teoretyczna, a z drugiej ćwiczenie się w fi ltrowaniu tego, co stanowi podłoże proble-mowe projektu, tworzą ten obszar, który po-winien być przez edukację prawidłowo, nawet jeśli zaledwie wstępnie, ukształtowany.

Eksperyment staje się narzędziem wy-rafi nowania projektu architektonicznego na wielu polach – nie tylko tych dostrzeganych gołym okiem w warstwie komunikowania ar-chitektury. Z pewnością zarówno uformowa-nie architektury (umiejętności projektowe), jak i zdolność do klarownego jej przedstawienia (umiejętności grafi czne i z zakresu komuni-kacji społecznej) są ważne, ale nie są celem, lecz środkiem do wyrażenia idei, postawienia przestrzennej tezy. Przed nimi jest zdolność zrozumienia i zdolność wyboru, dostrzeżenie tego, co w projekcie musi być ujęte, uwzględ-

ence will not be mentioned here. The man-agement of those aspects is the subject of the architect’s incessant self-education in their professional life. Therefore, one cannot expect a student to exceed the competences of much more experienced colleagues, who, on the one hand, have the theoretical background, and on the other, have experience and can fi l-ter that which stands for the problem-oriented reference of the project where both create the area, in which it should be appropriately, even if only introductorily, shaped.

Experimentation becomes a tool to make architectural design sophisticated in many as-pects – not only those which are apparent or perceived visually as a direct way to communi-cate architecture. Certainly, both the shaping of architecture (design skills), and the ability to clearly represent and explain architecture (graphic skills and presentation / social com-munication skills) are important, but these are not the aim of architectural education in them-selves, but the means to express an idea, and theorize spatial references. Preceding this is

Stacja meteorologiczna, widok, proj.: Karolina Matuszewska, 1 rok 2 st. kszt.


9nione, zanim jeszcze pierwsza kreska zacznie opowiadać o przegrodach, kubaturze, propor-cjach, formach. Po dokonaniu wyboru przy-chodzi rodzaj konfrontacji, w której architekt musi zestawić to, co sam dostrzega w tematy-ce projektowej w konkretnym zadaniu, z tym, co inni w nim widzieli lub jak postrzegali rolę architekta i kierunek, w którym powinien on zdążać. Wybór ten podejmowany jest w kon-tekście złożonego paradygmatu, który wynika z holistycznej relacji projektanta do zadania projektowego, jego tematyki i samego wysił-ku projektowego generującego rozwiązanie. Architekt jest zobowiązany dostrzegać roz-maite pułapki, które jedynie pozornie podpo-wiadają właściwe rozwiązania projektowe. Mylące są nie tylko fascynacje formalne, na manowce wiodą także bezkrytycznie przyjmo-wane systemy poglądów, kontaminujące apa-rat krytycznej oceny projektu4. Tak przeide-ologizowanie samego projektu, jak nadmierna aprecjacja technologii zacierają prawdę o po-dejmowanych w ramach działań projektowych rozstrzygnięć – decydujemy o środowisku człowieka, o jego komforcie życia i życiowych aktywności. Jak słusznie zwraca na to uwa-gę Jenson, projektowanie architektoniczne winno być w pierwszej kolejności efektem przestrzennej wypowiedzi zbudowanej na fundamencie etycznym5. Związek architekta z przestrzenią wpływa na każdy projekt i każdą decyzję, a świadome ich podejmowanie ozna-cza wybór humanistycznej perspektywy.

Ujawnia się w ten sposób pole autono-mii projektanta, pozwalające mu pójść wbrew wszystkim przesłankom, za głosem własnego przekonania, własnej argumentacji. Równo-cześnie architekt respektuje przesłanie od-powiedzialności. Uznaje, że wolność kre-acji nie może być pretekstem do tego, by wskutek naiwności, ignorancji, czy po prostu niezrozumienia tworzyć substytuty i symula-kry, zamiast odpowiadać na dylematy leżące u podstaw procesu projektowego. Wolność ta

the comprehensiveness and ability to make a selection, to see what must be encompassed within the design and referred to even before the fi rst lines are drawn to determine the walls, slabs, volumes, proportions, and forms. After making a selection the architect confronts his own perception of the design task and any inherent problems with what others see as a design thesis or the architect’s role in the whole process and the direction which he/she is to follow. The selection is founded on a complex paradigm, which refers to the holis-tic relationship between the designer and the designed, between the topics of a project and the design efforts undertaken to generate the solution. The architect is required to perceive various traps, which only seemingly hint at the solution. Not only are the formal fascinations misleading, but also the credulously absorbed systems of notions may be led astray and con-taminate the critical mechanism to evaluate the project4. Thus, the intellectual overload-ing of a project, as well as the excessive ap-preciation of technology obliterates the truth when decisions are taken in the course of the design process – we decide on the human environment, on comfort, on life conditions and life activities. Jenson rightfully points out that architectural design should be primarily the result of a spatial response to an ethical paradigm5. The connection between an archi-tect and space infl uences every project and every decision, and deliberate choices are fundamental to truly gain a human-centred perspective.

The area of the architect’s autonomy is revealed in this manner. It helps him/her to follow their own argument, their own agenda, despite the potential multiplicity of contrary premises. Simultaneously, the architect re-spects the need to be reminded of their re-sponsibility. He/she concedes that freedom of creation cannot, following naivety or ig-norance, become an excuse for the creation


9

nie może być po prostu dywersją w dyskusji o podmiotowości przestrzeni6, którą architekt powinien chronić.

Przedmiot architektura współczesna musi konfrontować rzeczywistość, podejmować pró-bę udzielania poważnych, odpowiedzialnych odpowiedzi, ale zarazem uwalniać się od jej krępujących uwarunkowań tam, gdzie po-trzebna jest swoboda twórcza. Owa swoboda ma jednak ściśle pragmatyczny cel. Indywidu-alny temat jest zawsze unikalny, z kolei proces projektowy – jako proces podejmowania zróż-nicowanych decyzji związanych z architekturą – ma tendencję do zasklepiania się w ugrun-towanych krokach, w rutynie powtarzalnych czynności, które mamią statystyką – tym, że kilkakrotnie prowadziły już adepta architektu-

of substitutes and simulacra, instead of re-sponding to dilemmas underlying the design process. This freedom cannot be a diversion in the discourse on subjectivity of space6, be-cause this subjectivity is expected to be pro-tected by architects.

The subject contemporary architecture must confront reality, attempt to provide se-rious, responsible answers, but at the same time liberate them from encumbering condi-tions where creative freedom is required. Free-dom has a pragmatic purpose. Every singular theme is always unique, but the design pro-cess – as a process relying on decision mak-ing on various issues concerning architecture – tends to consolidate itself in pre-established steps, in a routine of repetitive actions, which

Wojskowa stacja nasłuchu radiowego, widok, proj.: Artur Bokowski, 1 rok 2 st. kszt.


9

ry do akceptowalnego rozwiązania. Swoboda jest potrzebna nie w działaniach formalnych czy technicznych, lecz właśnie w dostoso-wywaniu się do problematyki projektowej, w zdolności adaptowania się do istoty danego zadania architektonicznego.

Ujawnia się w ten sposób zależność, że ja-kość procesu projektowego, zdolność do za-rządzania informacją i wnioskowania w proce-sie projektowym ma bezpośrednie przełożenie na jakość architektury. Temat projektowy musi zatem studentowi dostarczyć takich bodźców, które zmuszą go do wyjścia poza dotychcza-sowe standardowe kroki poprzedzające kon-ceptualizację programu i formy przestrzennej. Jest to kontrolowana symulacja sytuacji, w któ-rej architekt w swoim działaniu profesjonalnym

maim us with statistics. The fact is, these steps have already led to acceptable solutions a few times. Freedom is necessary, but not so with formal or technical issues. It is required in the adjustment of problems within a particular project, and in the adaptability required in re-sponding to the nature of a design task.

The dependency is revealed herein – the quality of the design process, the ability to manage information and conclusions in the design process has a direct infl uence on the quality of the architecture. The theme of design, therefore, must provide the student with stimuli, forcing him to go beyond an al-ready assimilated procedure preceding the conceptualization of the programme and the spatial form. It is a controlled simulation of

Wojskowa stacja nasłuchu radiowego, detal, proj.: Artur Bokowski, 1 rok 2 st. kszt.


9


9

także musi sprostać zadaniu, z jakim nie miał dotąd do czynienia. Zadanie nakładające ograniczenia, mające własne, nierozpoznane jeszcze pryncypia, nie do końca uświadomio-ne wątki, potrzebuje tego, by architekt umiał zburzyć swoje przyzwyczajenia. Swoisty re-set procedury, do której być może przywyka projektant, pomaga mu w takim przypadku lepiej poznać niepoznane, pozostać nieuprze-dzonym. Wymaga jednak zdolności zaprojek-towania procesu decyzyjnego – meta-proce-dury. O ile zatem sama procedura projektowa nie może być wiązana w karby schematu, to wspólny schemat działania na płaszczyźnie organizacji procesu projektowego – na owym meta-poziomie – jest już możliwy, a nawet oczekiwany7. Bez konieczności prowadzenia bardziej wyrafi nowanego działania charakte-rystycznego dla meta-design, studenci muszą

a situation in which an architect, performing professional duties, confronts the task un-known, without any previous experience. The task imposes constraints, having its own, yet unrecognized principles or unimagined con-texts, and it encourages an architect to reject their design habits. This is a specifi c reset of a procedure to which the architect becomes accustomed, and benefi ts from better recog-nition of the unknown, while remaining unaf-fected by presumptions. However, it forces an architect to design the decision-making process – meta-procedure. While the design procedure itself should not be confi ned by a schematic approach, the organization of design creates a meta-level and it is possible and even expected to build a common set of actions7. Although there is no necessity to implement more sophisticated concepts

Wojskowa stacja nasłuchu radiowego, sekwencja przekrojów, proj.: Artur Bokowski, 1 rok 2 st. kszt.


9

jednak przyswoić wiedzę, że projektowanie rozpoczyna się od percepcji problemu, a nie tylko percepcji przestrzeni. Prowadzić ma ku korzystnej transformacji środowiska człowie-ka, a nie tylko do wypełnienia kubaturą tkanki zurbanizowanej. Abstrakcyjna sfera, w której rodzi się plan procesu projektowego jest me-chanizmem, który wspomaga myślenie o ide-owym podłożu odpowiedzialnym za materiali-zację architektury.

of meta-design methodology, students have to assimilate the knowledge, understand-ing that designing starts with the perception of a problem, not with perception of space. Designing is expected to direct architects towards improving the human environment, going beyond mere supplementation of the urban structure with architectural volumes. The abstract sphere, where the plan of de-sign process is conceived, is a mechanism

Wojskowa stacja nasłuchu radiowego, rzut piętra, proj.: Artur Bokowski, 1 rok 2 st. kszt.


9Próbując przełożyć to na prostsze słowa

wywiedzione z przykładowej aplikacji można posłużyć się przykładem procesu dogma-tyzacji zasad ingerencji w środowisko prze-strzenne, choćby takich, jak ingerencje w oto-czenie zabytkowe, regulowane szczególnymi zasadami, kodeksami, kartami i zestawami wytycznych. Konserwacja zarówno zabyt-ków architektury, jak i – szerzej – przestrze-ni zurbanizowanej odwołuje się do ideałów, które trudno odrzucić, z którymi trudno się nie zgodzić. Niemniej rzetelne podejście do pro-blemu poszanowania dziedzictwa architekto-nicznego musi ukazywać problem substancji historycznej jako skomplikowanego dylematu: co jest naprawdę wartościowe, dlaczego dany komponent jest godny zachowania, a inny nie-koniecznie, gdzie poszukiwać rozstrzygnięcia dylematu konieczności ochrony stojącego nie-mal w sprzeczności z postulatem nienarusza-nia obiektu zabytkowego8?

Kazus obiektu zabytkowego lub dziedzic-twa historycznego w ujęciu urbanistycznym, z jego przestrzennym oddziaływaniem, to tylko jedna z egzemplifi kacji potrzeby uzyska-nia świadomości i woli odrzucenia dogmatów – w przywołanym przykładzie potrzebne staje się wypracowanie relacji między doktryną konser-watorską, podmiotowością reliktu względnie substancji zabytkowej a potrzebami społeczny-mi i właściwą interpretacją znaczenia dziedzic-twa, jako zasobu funkcjonującego współcześnie i chronionego ze względu na perspektywę jego obecnego i przyszłego oddziaływania. Ten wą-tek ujawnia się na przykład w pracy Bernarda Tschumiego, który pokazuje w New Acropolis Museum w jaki sposób ochrona architektonicz-nej świętości, reliktów wyznaczających genezę europejskiego ośrodka kształtującego archi-tekturę naszego kontynentu, musi być nie tyle przyjęta i respektowana jako stan, co poddana wrażliwej interpretacji9. Mechanizm odrzuca-nia standardowej ścieżki projektowej na rzecz rozważania w jaki sposób analizować, oceniać

which supports thinking as an ideological background related to the embodiment of ar-chitecture.

In order to attempt to translate the above concepts into simpler words derived from an exemplary application, one may refer to the process of the dogmatization of rules for intervention into the spatial environment. A specifi c example may be found among in-terventions into monumental sites and sur-roundings, which are regulated by multiple guidelines, rules, charters, codices and di-rectives. Conservation of both architectural monuments and, in a wider context, urban spaces refers to ideals which cannot be eas-ily rejected or criticized. However, an honest approach to preservation of our architectural heritage must expose the problem of historic substance as a complex dilemma. What is valuable? Why is one component worth preservation and the other not necessarily? Where can one fi nd the best solution to solve a basic paradox, even a contradiction, of un-dertaking actions to protect, and at the same time not intervene8?

The case of a monumental object or his-toric heritage in an urban context acknowl-edging its spatial impact, is only one of the exemplifi cations necessitating the conscious-ness and will to reject dogmas – in the above-mentioned reference it is required to fi nd an appropriate relationship between the doc-trine of conservation, the subjectivity of a rel-ic or monumental substance, and the social needs and constructive interpretation of the meaning of heritage as a contemporary re-source protected (primarily) because of its contemporary and future infl uence. These ideas are considered by Bernard Tschumi in his New Acropolis Museum, whose design by the way, solves spatial problems, shows how preservation of architectural sanctity – relics of crucial complexity being the centre, funda-mental reference, and genesis for all Europe-


9

Zakład produkcji mebli, koncepcja struktury, proj.: Mateusz Jaworski, 3 rok

Zakład produkcji mebli, schemat funkcjonalny, proj.: Mateusz Jaworski, 3 rok


9

i opracowywać rozwiązanie architektoniczne ujawnia się także w tematach, których program można uznać za unikalny, a nawet egzotyczny. W przypadku wojskowej stacji nasłuchu radio-wego, względnie obserwatorium astronomicz-nego uwarunkowania technologiczne są na tyle istotne, że negują najczęściej obserwowa-ny sposób pracy architekta. Te ograniczające motywy muszą być potraktowane jako oś or-ganizacji projektu, wymuszając potrzebę do-kładnego rozpoznania kluczowych składników programu i wyposażenia tak niestandardowe-go obiektu. Alternatywnym czynnikiem budują-cym znakomitą przestrzeń do rozważań, w któ-rych cały układ odniesienia trzeba zbudować niemal od początku jest założenie o czasowym

an architecture – must be revised, as besides respecting its exceptional status, it also re-quires sensitive interpretation9. The rejection of the standard design trace and the replace-ment of it with consideration on how to ana-lyze, validate and elaborate an architectural solution is also displayed in themes, in which the subject and programme are unique, or even exotic. In the case of a military wide-frequency tracking station or astronomical observatory, technological constraints are so signifi cant that they often negate the most commonly observed architectural design rou-tines. These constraints must be recognized as the axis of design organization, forcing the research of key components of a programme

Zakład produkcji mebli, widok, proj.: Mateusz Jaworski, 3 rok


9

lub mobilnym aspekcie użytkowania obiektu ar-chitektonicznego. Najbardziej spektakularnym przykładem może być jednak projektowanie dla ekstremalnych środowisk, gdzie proste sformu-łowanie postulatu wysokiej jakości przestrzeni staje się wyzwaniem silnie ograniczanym przez pragmatykę przestrzennych uwarun-kowań, fi zykalnych cech owego środowiska, zmian modyfi kujących w sposób drastyczny zachowania człowieka, jego sferę bezpieczeń-stwa i ograniczenia ergonomiczne10.

Niezależnie od tego, czy rozpatrywać bę-dziemy teorię związaną z architekturą współ-czesną – naturalnie jej wybrane elementy, skoncentrowane na badaniu zagadnień słabo rozpoznanych lub na poszukiwaniu możliwości rozszerzenia samej dyscypliny lub jej poten-cjalnych, zróżnicowanych manifestacji – czy będzie to praktyka, wpływ na myślenie o ar-chitekturze może się kojarzyć z intencjonal-nym poszukiwaniem czegoś obrazoburczego, czegoś sprawiającego wrażenie paradoksu zasady odrzucania zasad. Eksperyment w ar-chitekturze ma jednak inne znaczenie, jest wyrazem niezbędnej dyscypliny umysłu odpo-wiedzialnego za kreatywny proces, który do

and fittings to a non-standard object. The alternative fi eld for a discourse on the zero-presumption origin of the design process lies with the concept of mobile or temporary aspects of utilizing an architectural object. However, the most spectacular example is to design for extreme environments. There, the simple demand for high space quality be-comes a signifi cant challenge. The solution in that case is strongly limited by the pragmatics of spatial conditions, as the physical proper-ties of this exceptional environment change drastically, modifying human behaviour, hu-man security and ergonomics10.

Regardless of whether we look into the theory related to contemporary architecture – obviously its selected elements, focused on research on barely recognized issues or on perspectives to expand the discipline, or alter-natively its potential, multiple manifestations – or practice related to it, the infl uence on thinking in architectural studies must be asso-ciated with the intentional quest for something iconoclastic, something which can seemingly end up as the paradox „using the rule to reject all rules”. An experiment in architecture has

Obserwatorium astronomiczne, makieta, proj.: Monika Dybalska, 1 rok 2 st. kszt.


9materii projektu podchodzić musi bez wstęp-nych założeń, który dla poprawności samo-oceny projektu musi być zdolny do indywidu-alnego przeprowadzenia procesu falsyfi kacji własnych propozycji. Tu unika się wspomnia-nego paradoksu, a równocześnie demonstru-je zdolność architekta do zaadaptowania się do bardzo szerokiego wachlarza problemów, jakie mogą być do rozwiązania w procesie projektowym. Niezwykle pouczające okaza-ły się zarówno temat obserwatorium astro-nomicznego, wymuszający specjalistyczną i stosunkowo nienaruszalną technologię, jak i projektowanie wojskowej stacji nasłuchu ra-diowego, jako pola konfrontacji idei wysokiej jakości przestrzeni i potrzeby artykulacji archi-tektury z funkcją obiektu, sugerującą kierunek kamufl ujący obiekt w krajobrazie, konwencję, którą można do pewnego stopnia utożsamiać z earthtecture. Nieustająco rozwijana formuła zajęć określona w ramach programu eduka-cyjnego ProgrES ®, którego implementacja – tak częściowa jak i całościowa – miała miej-sce na trzech uczelniach, swoją najpełniejszą formułę osiąga właśnie na zajęciach z archi-tektury współczesnej (w eksperymentalnych tematach projektowych) oraz programie dy-plomowym11.

Eksperymentowanie w ramach percep-cji, interpretacji i kreowania architektury jest procesem, zwłaszcza w warunkach akade-mickich, wielostronnie wzbogacającym. Ko-rzystają na tym adepci wkraczający w świat architektury profesjonalnej, dla których po ugruntowaniu wstępnych umiejętności przed-miot ukierunkowany na poszukiwania odmien-ne od dotychczasowych w swojej tematyce, metodologii projektowania i systemowi ewa-luacji, jest to niezbędne ćwiczenie, by wpoić otwartość i zdolność chłonięcia cech środowi-ska, cech tematu, cech użytkowników, które mogą wpływać na projekt. Ale korzystają tak-że członkowie kadry akademickiej otrzymując w zamian za opiekę i prowadzenie przez te

another meaning though, it is the expression of a required discipline of mind responsible for the creative process, in which the matter of design should be approached without presup-positions, which for the sake of the self-eval-uation procedure must be able to individually (singularly) process the falsifi cation of one’s own proposals. Here, the abovementioned paradox is avoided and simultaneously the architect’s adaptive skills are demonstrated, displaying a wide variety of conditions with which the architect is able to cope within the design process. During students’ exercises on the theme of an astronomical observatory, with its specifi c and comparatively indefea-sible technology, as well as a military station with wide frequency tracking, the opportunity to confront the high quality of space impera-tive and necessity to articulate architecture with function of this preferably camoufl aged object, suggesting a convention that could be associated with earthtecture, were both very informative. Incessantly, the educative pro-gram ProgrES ® is furthermore developed, implemented – sometimes fully, sometimes partially – following its inception at three uni-versities, to gain its most elaborate formula in the course of the subject contemporary archi-tecture (experimental design themes) and in the diploma work programme11.

Experimenting within perception, interpre-tation and creation of architecture is a process, particularly in the academic environment, which enriches students in multiple ways. It is benefi cial for adepts entering the profes-sional world of architecture, while upon es-tablishing basic skills the subject is redirected to provide experience of a different kind of research, other design subjects and tasks, other methodologies of design and diverse systems of evaluation. This exercise is used to ingrain the openness and ability to absorb the features of the environment, features of the theme, character of users, and all these factors


9specyfi czne procedury projektowe ogromną próbkę interpretacji, żywe, wieloosobowe la-boratorium projektowe, w którym istotną rolę odgrywa możliwość porównywania i konfron-towania poszczególnych autorów, zestawiania niekiedy ekstremalnych postaw wobec ekstre-malnych tematów.

1 Novak (2002: 65). 2 Por. Colletti and Cruz (2008: 38). 3 Chu (2006: 40). Uzupełnieniem tego jest prelekcja Kar-

la Chu dostępna pod adresem http://ieet.org/index.php/IEET/more/4536, dostęp w dniu 10 listopada 2012. Por. także „genetyczne” podłoże powłoki budynków prezento-wane na stronie evolo, http://www.evolo.us/architecture/genetic-architecture-housing, dostęp w dniu 10 listopa-da 2012.

4 Przykładem dobrze ilustrującym tę sytuację jest City of Culture of Galicia Petera Eisenmana.

5 Jenson (2010: 14). 6 Powołuję się tu na analogię do Schopenhauera sposobu

29, pokazującego demagogiczne mechanizmy ucieczki od odpowiedzi na ważkie pytania. Schopenhauer (2005: 90-92).

7 Por. Barełkowski (2007: 23-25). 8 Por. Musso (2011: 33-34). 9 Jakobsen (2012: 1-2).10 Tu bardzo dobrym przykładem jest projekt stacji badaw-

czej Jana Kozickiego. Źródło: http://www.marssociety.pl/index.php?option=com_remository&Itemid=71&func=select&id=6, dostęp w dniu 10 listopada 2012.

11 Barełkowski (2009: 44-46). ProgrES ® pierwotnie reali-zowany w innej uczelni, obecnie wdrażany w Katedrze Architektury WBAiIŚ na Uniwersytecie Technologicz-no-Przyrodniczym w Bydgoszczy, a także w Instytucie Architektury i Planowania Przestrzennego WBiA na Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym w Szczecinie.

affecting the design. Additionally, experiment-ing is equally benefi cial to academic staff, whose members, in return for their supervi-sion and guidance through these specifi c de-sign procedures, gain the opportunity to com-pare and confront many authors, to superpose extreme attitudes with extreme themes.

1 Novak (2002: 65). 2 C.f. Colletti and Cruz (2008: 38). 3 Chu (2006: 40). One can supplement this with the pro-

nouncement by Karl Chu available at http://ieet.org/index.php/IEET/more/4536, accessed on 10th of No-vember 2012. C.f. „genetic” background of architectural envelope of buildings presented on evolo website, http://www.evolo.us/architecture/genetic-architecture-housing, accessed on 10 of November 2012.

4 A good example of this situation is the City of Culture of Galicia by Peter Eisenman.

5 Jenson (2010: 14). 6 Hereby I refer to an analogy of Schopenhauer’s strata-

gem 29, exposing demagogic mechanisms of how to escape from answers to fundamental questions. Scho-penhauer (2005: 90-92).

7 C.f. Barełkowski (2007: 23-25). 8 C.f. Musso (2011: 33-34). 9 Jakobsen (2012: 1-2).10 Herein is a good example of a research station project

by Jan Kozicki. Source: http://www.marssociety.pl/index.php?option=com_remository&Itemid=71&func=select&id=6, accessed on 10th of November 2012.

11 Barełkowski (2009: 44-46). ProgrES ® once implement-ed at another university, currently it is applied at the Department of Architecture, WBAiIŚ at the University of Technology and Life Sciences in Bydgoszcz, and also at the Institute of Architecture and Spatial Planning of WBiA at West-Pomeranian University of Technology in Szczecin.


Barełkowski, R.: 2007, Meta-design versus self-contained design, w A. Dutoit, J. Odgers, A. Sharr (red.), Qua-lity, Welsh School of Architecture in Cardiff, Cardiff, 23.

Barełkowski, R.: 2009, ProgrES ® jako system. Elementy programowe w procesie dyplomowym w Wyższej Szkole Gospodarki w Bydgoszczy, Przestrzeń i Forma, 11, Polska Akademia Nauk Oddział w Gdańsku, Szczecin, 43-52.


9Chu, K.: 2006, Metaphysics of Genetic Architecture and Computation, Architectural Design, Vol. 76, No 4,

38-43.Colletti M. and Cruz, M.: 2008, Convoluted Flesh: A Synthetic Approach to Analogue and Digital Architecture,

Architectural Design, Vol. 78, No 4, 36-43.Jakobsen, A. S.: 2012, Experience In-Between Architecture and Context, Journal of Aesthetics and Culture,

Vol. 4/2012, 1-6.Jenson, M. K.: 2010, Ethics or Technology?, w E. Harder (red.), Climate Change: Sustainability / Responsibility,

Writings in Architectural Education, EAAE / Montana / The School of Architecture Copenhagen, Copenha-gen, 10-25.

Musso, S. F.: 2011, “Cum-servare” / “Trans-formare”. Ideas, Concepts, Actions, and Contradictions, w L. Kealy and S. F. Musso (red.), Conservation / Transformation, EAAE Transactions on Architectural Education, vol. 52, EAAE, Leuven, 31-37.

Novak, M.: 2002, Speciation, Transvergence, Allogenesis: Notes on the Production of the Alien, Architectural Design, Vol. 72, No 3, 64-71.

Schopenhauer, A.: 2005, Erystyka czyli sztuka prowadzenia sporów, Ofi cyna Wydawnicza Alma-Press, War-szawa.


10Architektura jest dyscypliną formowania

społecznej przyszłości – przestrzennego sie-dliska, w którym dzisiejsze społeczeństwo bę-dzie realizować swoje przyszłe zadania, plany i aspiracje. Ewolucja profesji architekta poka-zuje jak silnej zmianie podlegała w ostatnich trzech dekadach koncepcja specjalizacji w ra-mach dyscypliny. Niegdyś klarowny podział na urbanistów i architektów, zespołów koncen-trujących się na realizacji zespołów mieszka-niowych, obiektów przemysłowych, względnie innych zakresów tematycznych, zostaje zastą-piony odmienną osią podziału. Upowszechnie-nie na przełomie lat 80. i 90. ubiegłego wieku koncepcji interdyscyplinarności stworzyło in-telektualną bazę dla formowania praktyk pró-bujących ujmować zagadnienia przestrzenne w sposób holistyczny. Jest to niewątpliwie wy-zwanie wyjątkowe, ale niezbędne, gdyż dywer-syfi kacja hermetycznych języków odmiennych profesji tworzy ryzyko zerwania więzi, zrozu-mienie wieloznaczności i złożoności problemów stojących przed osobami odpowiedzialnymi za kształtowanie środowiska zbudowanego.

Sprostanie antycypowanym wymogom sprawia, że niezbędne staje się myślenie o odpowiedniej adaptacji programu naucza-nia, ale powiązane z tym musi być stworze-nie nowoczesnej infrastruktury edukacyjnej.

Architecture is a discipline that shapes our social future – the spatial habitat in which contemporary society can meet its future tasks, plans and aspirations. The evo-lution of the architectural profession shows how such a strong transformation has taken place in this subject in the last three dec-ades, and how it has altered the concept of specialization. Once, there was a clear distinction between urban planners and ar-chitects, with teams focusing on the imple-mentation of residential, industrial, or other subject areas. This is now being replaced by a different division axis. Since the late 80s and 90s of the 20th century, the dissemina-tion of the concept of interdisciplinarity has created an intellectual basis for the forma-tion of practices which is trying to account for spatial issues in a holistic way. This is undoubtedly a unique challenge, but neces-sary because of the diversifi cation in the dif-ferent professions’ hermetic language which creates the risk of breaking the bond of un-derstanding the ambiguity and complexity of the problems faced by the people responsi-ble for shaping the built environment.

Looking ahead it is necessary to think of a suitable adaptation of the curriculum to meet these requirements, and, simultaneously,

Myślenie o przyszłościThinking about the future

Robert Barełkowski


10

Odpowiedzią na te postulaty jest propozycja stworzenia rozszerzenia potencjału jednostki naukowej – Wydziału Budownictwa, Archi-tektury i Inżynierii Środowiska Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgosz-czy – o nowoczesne laboratorium edukacyjno-badawcze pod roboczą nazwą Bydgoskiego Akceleratora Interdyscyplinarnych Rozwiązań Inżynierskich (BAIRI).

Koncepcja powołania BAIRI zakłada pod-stawowy cel edukacyjny kształcenia kadry inżynieryjnej wszystkich kierunków wspoma-gany przez namacalny kontakt z zaawanso-wanymi, najbardziej aktualnymi technologiami, a także przez percepcję obserwowania zacho-wań zróżnicowanych rozwiązań budowlanych, architektonicznych i inżynierskich w realnych, eksploatacyjnych warunkach. BAIRI ma być elementem ukierunkowanym na kształcenie nowoczesnej kadry inżynierskiej, dla której rozumienie fi zycznych procesów budowlanych

a modern educational infrastructure must be created as a response. In acknowledgement of these concerns the Department of Civil En-gineering, Architecture and Environmental En-gineering at the University of Technology and Life Sciences in Bydgoszcz has elaborated the proposal to extend the potential of their research – a modern research laboratory and education complex under the working name of Bydgoszcz Accelerator for Interdisciplinary Engineering Solutions (BAIRI).

This concept assumes that BAIRI’s pri-mary objective will be the educational train-ing of engineering staff of all disciplines who will meet and exchange experiences, aided by palpable contact with the most recent and advanced technologies, as well as impart-ing the perception of differentiated solutions allowing the observation of construction, and architectural and engineering aspects in a real, operational environment. BAIRI is focused on

BAIRI – koncepcja powłoki zewnętrznej, szkic: Robert Barełkowski


10

wynika z połączenia wiedzy teoretycznej i prak-tycznej, dla której część praktyczna stanowi, względnie co najmniej silnie przybliża proces rzeczywistego użytkowania. Jest niezbędnym elementem tworzenia środowiska edukacyj-nego, w którym pracownicy naukowi koncen-trujący się na działaniach na pożytek edukacji i działalności badawczej mają dostęp i mogą dysponować mechanizmami samoedukacji, obserwacji i weryfikacji zjawisk, o których wiedzę muszą później przecież skutecznie przekazywać studentom. Jest również funda-mentem stworzenia odpowiadającej potrzebie czasów platformy współpracy międzyuczelnia-nej (w tym współpracy zagranicznej) oraz ko-operacji z podmiotami gospodarczymi.

BAIRI jest koncepcją nowoczesnego labo-ratorium tworzącego warunki umożliwiające

providing an educational component to mod-ern engineering staff, because understanding the physical processes of construction stems from a combination of theoretical and practi-cal knowledge which enables the staff to be part of the process of real-world use. It is an essential part of creating a learning environ-ment in which researchers, focused on activi-ties for the benefi t of education, and research activities are available. Therefore, it may have mechanisms of self-education, tracking and verifi cation of phenomena, which, after the gaining of knowledge must then effectively be communicated to students. It is also the foundation for the creation of a corresponding need for an inter-time collaboration platform (including international cooperation), and co-operation with business.

BAIRI – widok ogólny, projekt: zespół UTP, wizualizacja: Jan Janusz


10

realizację jednej z najskuteczniejszych metod przekazywania wiedzy – metodę immersji, pozwalającą na pozyskiwanie wiedzy z bez-pośredniego doświadczenia. Jak wskazano wyżej, cele edukacyjne realizowane mają być dwutorowo – na poziomie podstawowym z udziałem studentów, a także na poziomie dodatkowym z udziałem kadry naukowo-dy-daktycznej. Współpraca z podmiotami ze-wnętrznymi związana z dysponowaniem nowo-czesnym laboratorium przyniesie wgląd w inne – możliwe do testowania w tymże laboratorium – technologie aplikowane w budownictwie.

BAIRI ma za zadanie służyć wielu kierun-kom nauczania, a w konsekwencji także dawać możliwość wprzęgnięcia potencjału w działal-ność badawczą na tych polach. Poczynając od architektury, przez konstrukcje budowlane,

BAIRI is the concept of a modern labora-tory, creating the conditions for the implemen-tation of one of the most effective methods of knowledge transfer – the method of immer-sion, which allows us to acquire knowledge from direct experience. As indicated above, the learning objectives are to be realized in two ways: at a basic level with the participa-tion of students, as well as an additional level of participation of the academic staff. Coop-eration with third parties, who have a modern laboratory at their disposal, will bring insight into the other – with the possibility to test in the same laboratory – technologies applied in the construction industry.

BAIRI is designed to serve multiple direc-tions of teaching and, consequently, will also give the opportunity to harness the potential

BAIRI – widok z lotu ptaka, projekt: zespół UTP, wizualizacja: Jan Janusz


10

mechanikę budowli, fi zykę budowli, inżynierię środowiska, po kombinacje wyżej wymienio-nych, a nawet łączenie dyscyplin inżynieryj-nych z innymi, powiązanymi z kształtowaniem rozwiązań środowiskowych, budowlanych, zwią-zanych z otoczeniem człowieka – laboratorium stwarza okazję do doświadczania, analizowa-nia i przyswajania sobie uwarunkowań gene-rowanych przez techniczne aspekty budow-lane, mające jednak głębokie reperkusje nie tylko na polu technicznym, ale i socjologicz-nym, psychologicznym i środowiskowym.

BAIRI ma być złożony z następujących sekcji laboratoryjnych: • A-LAB – laboratorium służące do bada-

nia budynku jako środowiska i interfejsu użytkowanego przez człowieka. Składać się ma z trzech sekcji: sekcji materiałowej

of research in these fi elds. Starting from the initial architecture, the building construction, construction engineering, building physics, environmental engineering, and combinations of the above, as well as connections with other engineering disciplines, associated with the formation of environmental solutions, and the building of the human environment, the labo-ratory provides an opportunity to experience, analyze and identify the conditions generated by the technical aspects of the construction, but with profound repercussions not only tech-nical, but also sociological, psychological and environmental.

The BAIRI laboratory is to be composed of the following sections: • A-LAB – laboratory for the study of the

building as an environment and an inter-

BAIRI – zamknięcie ciągu pieszego i strefa wejścia głównego, projekt: zespół UTP, wizuali-zacja: Jan Janusz


10(wpływ materiałów na człowieka i ludzka percepcja materiałów), sekcji ergonomii (parametry dostosowawcze do potrzeb człowieka oraz jego środowiska bytowe-go i pracy), a także sekcji skali (psycho-logiczne aspekty formowania przestrzeni, z uwzględnieniem użycia zróżnicowanych materiałów, faktur, kształtów),

• E-LAB – laboratorium służące do bada-nia zachowań energetycznych elementów przegród, systemów fasadowych, powłok i in. Składać się ma z trzech sekcji: sekcji przegród pełnych, sekcji systemów okien-nych i fasadowych, a także sekcji powłok elewacyjnych i dachowych,

• F-LAB – laboratorium służące do bada-nia zjawisk dotyczących fi zyki budowli ze szczególnym uwzględnieniem oddziały-wań wilgotnościowych i hydroizolacji,

• H-LAB – laboratorium służące do badania wpływu rozwiązań technicznych i techno-logicznych na poczucie komfortu człowie-ka. Laboratorium składać się ma z trzech sekcji: sekcji zajmującej się komfortem cieplnym, sekcji zajmującej się zagadnie-niami wentylacji i klimatyzacji oraz sekcji zajmującej się komfortem świetlnym,

• R-LAB – laboratorium zajmujące się wy-korzystywaniem energii odnawialnych, w szczególności energii słońca, energii różnic temperaturowych, a także innych aspektów redukcji poboru energii ze źró-deł konwencjonalnych,

• S-LAB – laboratorium zajmujące się wery-fi kacją zachowań strukturalnych, związa-nych z oddziaływaniem obciążeń stałych i dynamicznych, unaoczniające sposób działania wybranych elementów konstruk-cyjnych (także w sposób zmienny),

• X-LAB – laboratorium zajmujące się eks-perymentowaniem z elementami obudowy i wyposażenia obiektu budowlanego,

przy czym wszystkie laboratoria pomyślane są jako pomieszczenia dydaktyczne, z dydak-

face used by man. It is composed of three sections: materials section (the material impact on humans and the human percep-tion of materials), ergonomics section (the adaptation of parameters to the needs of man and his environment at work), as well as sections for scale (psychological aspects of the formation, including the use of differentiated materials, textures, shapes)

• E-LAB – laboratory used to study the be-haviour of the energy envelope elements, facade systems, coatings and others. It is composed of three sections: full divisions section, window and front sections, as well as sections for facade and roof coat-ings,

• F-LAB – laboratory for the study of phe-nomena related to building physics with particular emphasis on interactions for hu-midity and waterproofi ng,

• H-LAB – laboratory used to study the im-pact of technical and technological solu-tions for human comfort. The laboratory is composed of three sections: a section dealing with thermal comfort, a section dealing with issues of ventilation and air-conditioning and a section dealing with the comfort of light,

• R-LAB – laboratory involved in the use of renewable energies, in particular solar energy, energy, temperature differences, as well as other aspects of reducing con-sumption of conventional energy sources,

• S-LAB – laboratory involved in the verifi -cation of structural behaviour related to the impact of permanent loads and dynamics, revealing the behaviour of selected com-ponents (also as a variable),

• X-LAB – laboratory engaged in experi-menting with elements of housing and fa-cility construction.All laboratories are intended as teaching

facilities, with teaching methods implemented


10

tyką realizowaną w oparciu o aktualnie reali-zowane procesy obserwacji.

BAIRI ma przybrać postać rozbudowy obiek-tu 3.1. kompleksu UTP w Fordonie. Ma to być autonomiczne skrzydło oraz, w części, adapta-cja i modernizacja budynku istniejącego z jego dostosowaniem do zmienionych potrzeb.

Poszczególne laboratoria mają być wypo-sażone w elementy fl eksybilnego wyposażenia, umożliwiające zmianę i zastosowanie rozwiązań nowszych lub alternatywnych z chwilą ich pozy-skania. I tak w laboratoriach badających fi zyczne cechy i zachowanie przegród muszą być zapew-nione możliwości modułowego kształtowania przegród (głównie fasady, jedynie fragmenta-rycznie dachu) oraz stosownego wysycenia przegród elektroniką pomiarową zapewniającą eksponowanie rezultatów i zachowania danych rozwiązań na bieżąco, a także kumulacyjnie.

and based on the current ongoing process of observation.

The BAIRI expansion is to take the form of an object 3.1. UTP complex in Fordon. It is to be an autonomous wing and, in part, the adaptation and modernization of the exist-ing building will be based on the changed needs.

Individual laboratories should be equip-ped with fl exible equipment, which can be changed, and the use of newer and alterna-tive solutions as they are obtained. Therefore, in laboratories studying the physical char-acteristics and behaviour of partitions, op-portunities for shaping the modular dividers (mainly facade, and only fragmentary roofs) must be provided, and the relevant partitions for electronic saturation measuring results, as well as ensuring the visibility of the main-

BAIRI – zagospodarowanie terenu, projekt: zespół UTP, opracowanie: Leszek Chlasta


10

Laboratoria związane z wyposażeniem mon-towanym mają zawierać zróżnicowane moż-liwości konfi guracji przestrzennej polegającej na segmentowej i modułowej budowie podłóg (podłoga podniesiona) oraz sufi tów, miejscami z możliwością zawieszania elementów, dla któ-rych zapewnia się perspektywę przemieszcza-nia (np. obserwacja zróżnicowanych sposobów lokalizacji nawiewów/wywiewów instalacji wen-tylacyjnej lub klimatyzacyjnej). Tu potrzebne są także zintegrowane systemy pomiarowe dające możliwość weryfi kacji (np. zachowania strumie-nia powietrza). Wybrane laboratoria muszą być także wyposażone w przyległe powierzchnie magazynowe, w których mogą być przygotowy-wane poszczególne elementy, zestawiane lub rekonfi gurowane obiekty tworzące przestrzeń, pozwalające studentom na eksperymentowanie z różnymi przestrzeniami. BAIRI powinien być także wyposażony we własny zautomatyzowany żuraw umiejscowiony na dachu, pozwalający na wymianę testowanych urządzeń HVAC, montaż sekcji fasad i dachu i inne działania utrzymujące

tenance of the solutions on the fl y, as well as cumulatively. Laboratories for equipment fi t-ted to contain different spatial confi guration options consist of segmented and modular fl oors (raised fl oors) and a ceiling, seats with the possibility of suspension components, which provide the perspective of movement (eg different ways of monitoring the location vents / exhaust ventilation or conditioning). An integrated measurement system for the possibility of verifi cation (eg air fl ow behav-iour) is also required. Selected laboratories must also be equipped with adjacent ware-house space in which they can be prepared in various ways, with assembled or reconfi g-ured objects to make up the space and allow students to experiment with different spaces. The BAIRI complex should also be equipped with an automated crane positioned on the roof and allowing the exchange of test HVAC equipment, installation of facades and roof sections and other activities – term capac-ity building for morphing – according to the

BAIRI – rzut skrzydła 3.10, projekt: zespół UTP, opracowanie: Leszek Chlasta


10

needs of teaching and research. The crane should serve the entire surface of the roof and at least two of the facades as a whole.

The new system is to be part of a three-storey BAIRI building with laboratories locat-ed sequentially along the long main facade active (GFA) equipped with most measure-ment systems, hangers for mounting a va-riety of materials, space service that allows separation of classrooms from the outer shell during the installation of the new solu-tion and other necessary equipment. A se-quence of laboratories will be located side by side, with individual sections on different fl oors. Placed between the laboratories will

zdolność budynku do morfowania wg potrzeb dydaktycznych i badawczych. Żuraw powinien obsługiwać całą powierzchnię dachu i minimum dwie fasady w całości.

Układ nowej części BAIRI byłby trzypię-trowy, laboratoria usytuowane sekwencyjnie wzdłuż długiej głównej fasady aktywnej (GFA) wyposażonej w większość układów pomiaro-wych, wieszaki służące do montażu różno-rodnych materiałów, przestrzeń serwisową umożliwiającą oddzielenie sal dydaktycznych od zewnętrznej powłoki na czas montażu no-wego rozwiązania i inne niezbędne wyposa-żenie. Sekwencja lokowałaby laboratoria jed-no obok drugiego, z poszczególnymi sekcjami

BAIRI – widok ogólny, projekt: zespół UTP, wizualizacja: Jan Janusz


10

be the centre of information and seminar rooms, which are the core of the complex – the so-called Edu-Core.

Other elements of the complex will be placed in the existing building 3.1. This will include the development of models for test-ing laboratories (performed by the students after collecting experiences from their obser-vations – with its subsequent use in laborato-ries), computer labs, a hub of knowledge and a separate area which is not strictly related to the conduct of classes, but with a strong educational aspect – a themed multimedia entertainment centre associated with the implementation of educational programmes.

na różnych piętrach. Pomiędzy laboratoriami umieszczone byłoby centrum informatyczne oraz pomieszczenia seminaryjne, stanowiące rdzeń kompleksu – tzw. Edu-Core.

Pozostałe elementy kompleksu mieściłyby się w części istniejącej budynku 3.1. Byłyby to pracownie opracowywania modeli testowych (wykonywanych przez studentów po zebraniu doświadczeń z obserwacji – z możliwością ich późniejszego zastosowania w laborato-riach), pracownie informatyczne, hub wiedzy oraz wydzielony obszar nie związany stricte z prowadzeniem zajęć, ale mający silny aspekt edukacyjny – centrum zabaw multimedialnych tematycznie powiązanych z realizowanymi pro-


10

Dane projek tu / Projec t data

Kierownik projektu w / Director of BAIRI project WBAiIŚ UTPprof. dr hab. inż. Adam Podhorecki (UTP)

Generalny projektant / Principal architectdr hab. inż. arch., prof. nzw. Robert Barełkowski (UTP)

Współpraca autorska (architekci wiodący) / Cooperation (leading architects)mgr inż. arch. Piotr Brzeziński (UTP)mgr inż. arch. Katarzyna Barełkowska (UTP)mgr inż. arch. Robert Łucka (UTP)

Współpraca autorska / Cooperationmgr inż. arch. Leszek Chlasta (UTP)mgr inż. arch. Jan Janusz (UTP)mgr inż. arch. Michał Beygamgr inż. arch. Szymon Nalewajskimgr inż. Łukasz Wardęski

Branże / Branches

Konstrukcja / Structural designdr inż. Justyna Sobczak-Piąstkaprof. dr hab. inż. Adam Podhorecki (UTP)dr inż. Magdalena Dobiszewska (UTP)dr inż. Justyna Sobczak-Piąstka (UTP)dr inż. Tomasz Janiak (UTP)

gramami edukacyjnymi. Miejsce to łączyłoby możliwość wypoczynku studentów z uzyskiwa-niem dodatkowych (przez eksperymentowanie – tym razem nie objęte reżimem ścisłej dydak-tyki) doświadczeń przez zabawę. Przestrzeń miałaby na wyposażeniu proste elementy materialne oraz sprzęt MM, a zabawa doty-czyłaby rekonfi guracji przestrzeni i formowania inżynierskich parametrów jej użytkowania. Do tego celu przewiduje się zamknięcie obecnych, niewykorzystywanych atriów, z rozważeniem opcji wytworzenia tam przestrzeni o wysokości odpowiadającej dwóm kondygnacjom.

In this centre the students will not only be able to relax, but will also obtain additional experi-ence through play – this time not covered by the regime of strict teaching. The space will be supplied with simple elements of material and equipment, MM, and fun applications for reconfi guring the space and forming the en-gineering parameters of its use. To this end, it provides a closure of the current, unused atria, including consideration of production options for the amount corresponding to the two levels.


10Instalacje sanitarne / Environmental engineering

mgr inż. Piotr Dzieweczyński (UTP)mgr inż. Ryszard Okoński (UTP)dr inż. Rafał Pasela (UTP)dr inż. Kazimierz Żarski (UTP)

Instalacje elektryczne, w tym słaboprądowe / Electrical engineering incl. low voltage systemsinż. Wojciech Falkowskimgr inż. Antoni Lipińskimgr inż. Mariusz Ptasznik

Drogi / Road designdr hab. inż., prof. nzw. Jan Kempa (UTP)dr inż. Grzegorz Bebyn (UTP)

Geotechnika / Geotechnicsdr inż. Andrzej Zawalski (UTP)mgr inż. Zbigniew Woziwodzki (UTP)

Program kubaturow y

• budynek 3.1., istniejący, o powierzchni całkowitej 6264,44 m2 i kubaturze dotychczasowej 23651 m3 oraz kubaturze dobudowywanej 5900 m3, łącznie kubatura 29551 m3,

• budynek 3.10., nowoprojektowany, o powierzchni całkowitej 6074,50 m2 i kubaturze łącznej 27972 m3.

Orientacyjna powierzchnia obszaru objętego zagospodarowaniem – 1,85 haPowierzchnia zabudowy obiektami kubaturowymi nadziemnymi – 5718,50 m2 w tym gł. budynek Powierzchnia biologicznie czynna (zieleń) – 9085 m2

Powierzchnie utwardzone – 3530 m2, w tym: • parkingi – 550 m2

• ciągi piesze – 1200 m2

• drogi wewnętrzne – 1780 m2

Volumes program

• building 3.1., existing, total area 6264,44 m2 and up-to-date volume 23651 m3 and added volume 5900 m3, target volume of 29551 m3,

• building 3.10., new, total area 6074,50 m2 and total volume 27972 m3.

Approximated site area – 1,85 haBuilt-up area – 5718,50 m2 (including main building)Biologically active surfaces (greens) – 9085 m2

Paved surfaces – 3530 m2, including: • parking lots – 550 m2

• pedestrian areas – 1200 m2

• internal roads – 1780 m2

Shaping the Imagination

Documents

Transcript of Shaping the Imagination