BİRİNCİ BÖLÜM

KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI (ERP)

1. ERP’NİN TANIMI

1990’ların başlarında MRP, MRP II, CRP ve DRP’nin

uygulamalarının bütünleştirilmesi ile doğmuş olan

Kurumsal Kaynak Planlamasının tanımı en genel haliyle

genellikle rekabetçi farklılıklar için ifade edilen

kişiselleştirmeler ile birlikte temel iş süreçleri için

geliştirilmiş standart yazılım modüllerinin uygulaması

olarak yapılabilmektedir.1

Kurumsal Kaynak Planlaması bir işletmenin bütün

departmanlarını tek bir bilgisayar sistemi altında

toplayarak sunan bir sistemdir. Bu ortak bilgi sistemi

ile gerekli olan bütün veriler tek bir veri tabanında

işletme çalışanlarının kullanımına sunulur. ERP

bütünleşik yapısı itibariyle bütün verileri tek bir veri

tabanında toplayarak fonksiyonellik sağlar ve farklı

ihtiyaçları olan farklı birçok departmanın birbirleriyle

uyumlu çalışmasını ve aralarında daha iyi bir bilgi

paylaşımı sağlar. APICS (American Production and

Inventory Control Society- Amerikan Üretim ve Stok

Kontrol Topluluğu) tarafından yapılan tanımlamaya göre1 Ali Orhan Aydın, Kurumsal Kaynak Planlama Yazılımlarının KaliteÖzgüllüklerinin Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi ÜniversitesiFen Bilimleri Enstitüsü, 2003, s.40

2

ise, Kurumsal Kaynak Planlaması Sistemleri, etkili bir

planlama ve gerekli tüm kaynakların kontrolü için müşteri

siparişlerinin alımı, yerine getirilmesi, teslimi ve

bunların hesapları ile raporlarını içeren bir metot

sunar.2

ERP’nin popüler olmasının en önemli nedeni, bir

organizasyonun etkin bir biçimde faaliyete geçmesini

sağlaması, uzun dönem planlamalarda kullanılabilir analiz

ve raporlamaya sahip olması ve uygulama ile sistem

kaynaklarını en iyi biçimde kullanmasıdır. Klasik

sistemlerde çok basit bir üretim siparişi bile belki

yüzlerce parçaya bölünmüş, kağıda dökülmüş ve bölümler

arasında kopukluk yaratacak işlemlere dönüşüyordu.

Bölümler arasındaki iletişimsizlik ve hareket

fazlalığından kaynaklanan zaman kayıpları zamanında

teslim edememeye ve hataya neden olabilirdi. Alınan

sipariş tam anlamıyla kontrol dışında gelişen bir süreçte

ilerliyordu. ERP sayesinde tam entegrasyon sağlanmış

olup, eski iletişimsizliğe bir son verilmiştir. Bütün

operasyonel ve idari birimler arasında bütünleşik

yazılımlar kullanılarak her bir departmanın görevleri

doğrultusunda modüller kullanılarak tam entegrasyon

sağlanmıştır.3

2 Eren Taşçı, İşletmelerde Kurumsal Kaynak Planlamasının ÜretimFaaliyetlerine Etkisi: Bir Alan Araştırması, Yüksek Lisans Tezi,Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2006, s. 43 Eren Taşçı, a.g.k., s.4

3

2. ERP’NİN ORTAYA ÇIKIŞ NEDENLERİ VE KULLANIM AMAÇLARI

Organizasyonlar bugün hayati önemi olan iki unsurla

karşı karşıyadır. Küreselleşme ve kısalmış ürün pazarı

ömrü. Küreselleşme rekabeti şimdiye kadar görülmemiş

boyutlara çıkarmış durumdadır. Hayatta kalabilmek ve

gelişebilmek için işletmeler zaman içinde ortaya çıkan

yeni rekabet unsurlarına uyum sağlamak zorundadırlar.

Böyle bir rekabet ortamında şirketler başarılı olmak için

endüstrideki en iyi uygulamaları takip etmek zorundadır.

Kısalmış Ürün Pazar Ömrü sürekli geliştirme, ürün

esnekliği, süper etkin lojistik kontrol ve daha iyi

tedarik zinciri yönetimi gerektirir. Bütün bunlar

organizasyon içi ve dışı tüm tedarik zincirinde

bilgilerin daha hızlı ve hassas girilmesine bağlıdır.

Finans, pazarlama, üretim, insan kaynakları gibi

organizasyonel bölümler esnekliklerini kaybetmeden daha

yüksek seviyede entegrasyon ile çalışmaya ihtiyaç

duyarlar. Organizasyon çapında bir ERP sistemi ile bu

ihtiyaçlar karşılanabilir. Bilgisayar ve iletişim

teknolojisindeki büyük ilerlemeler organizasyonun

birimlerini aralarında daha sıkı bir entegrasyon

oluşturacak şekilde güvenli iletişim ağları ile birbirine

bağlanabilir hale getirmiştir. Bilgi sistemleri

4

teknolojisi günümüzde makul fiyata yüksek güvenirlikte

bol miktarda veri girişimi mümkün kılmaktadır.

Çin ve Hindistan gibi büyük Asya devletlerini de

içeren dünya ekonomilerinin açılmaları, Avrupa Topluluğu,

NAFTA gibi konsolide Pazar ve ticari blokların ortaya

çıkışı muhasebe ve finans fonksiyonlarının imalat

fonksiyonları ile daha iyi bir entegrasyonunu gerekli

kılan gereksinimler zinciri oluşturmuştur. Üretmek ve

satmak yetersiz kalmış, organizasyonlar finans

sistemlerini karmaşık ticaret sınırları, bariyer ve

kotalara göre düzenlemek durumunda kalmışlardır.

Bütün dünyada ve özellikle Asya ülkelerinde oluşan

geniş iş imkanları sayesinde kontrat ve ihracat amaçlı

imalat uygulanabilir olmuştur. Bu durumda aniden ortaya

imalat fonksiyonunun ötesinde bağımlı ve bağımsız

lojistik, malzeme yönetimi, proje yönetimi, finans,

satışlar ve personel yönetimini içeren bir Kurumsal Bilgi

Sistemi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Münferit bilgi sistem

modüllerini entegre etmek neredeyse imkansızdır. Gerekli

olan kurumsal gereksinimleri tasarım safhasında dikkate

alan bir sistemdir. Kurumsal Kaynak Planlama sistemleri

bu değişim senaryosunun doğal bir sonucudur.4

4 Mustafa Fatih Yegül, Kurumsal Kaynak Planlama(ERP) ve Türkiye’dekiUygulamaları, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen BilimleriEnstitüsü, 2003, s.27-28

5

ERP Sistemlerinin ortaya çıkış nedenleri şöyle

özetlenebilir:

Küreselleşme ve uluslar arası rekabet

Bilgi teknolojisinin sağladığı yeni olanaklar

Uluslar arası dağıtım zincirlerinin yaygın ve

daha etkin kullanılır hale gelmesi

Çok tesisli organizasyonların iyi idare ve

kontrol edilmesi ihtiyacı

Ürün ve üretim politikalarındaki rekabete

bağlı değişmeler

Yönetim organizasyonlarında sadeleşme5

3. ERP’NİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Kurumsal Kaynak Planlama sistemlerinin tarihsel

gelişimini incelemek için iş entegrasyonu kavramlarının

gelişim sürecine bakmak gerekir. ERP kavramının, Malzeme

İhtiyaç Planlama (MRP - Material Requirement Planning) ve

Üretim Kaynakları Planlama (MRP II - Manufacturing

Resource Planning) terimlerinden türediği

varsayılmaktadır. MRP malzeme ihtiyacını daha etkin bir

biçimde hesaplamak için geliştirilmiş bir sistemdir. Bu

sistem sonradan genişletilerek, satış planlama kapasite

5 Şehbal Talu, Sorularla Kurumsal Kaynak Planlama, İTO Yayınları, İstanbul, 2004, s.12

6

yönetimi ve çizelgeleme gibi işlevleri de kapsayan MRP II

sistemi geliştirilmiştir. MRP II o zamanlar, etkin imalat

planlama için bir sonraki adım olarak görülmekle

birlikte, firmalar, karlılık ve müşteri memnuniyeti gibi

amaçların sadece üretim değil tüm işletmeyi ilgilendiren

kavramlar olduğunu anlamakta gecikmemiş ve finans, satış,

dağıtım ve insan kaynakları işlevlerinin de dahil olduğu

sistemlere ihtiyaç duyulmaya başlanmıştır.6 MRP II ile

ERP arasındaki ana farklılıklar, tartışma konusu olsa da

fonksiyonlardaki önemli değişikliklerden çok teknolojik

odak olarak ileri sürülebilir.

Kurumsal Kaynak Planlaması(ERP), 1990’lı yılların

başlarında, kurumlara yönelik bir çözüm aracı olan

Malzeme İhtiyaç Planlamanın (MRP) ihtiyaçları yeterli

ölçüde karşılamaması sonucunda ortaya çıkmıştır. 1990

yılında bir A.B.D. şirketi olan ve iş teknolojileri

konusunda yönlendirme ve önerilerde bulunan Gartner Inc.

“ERP” akronimini ilk defa kullandı.7 Gelişim sürecinde

gelinen nokta ile ERP çözümleri, orta ve büyük ölçekli

kurumlar başta olmak üzere, üretim ve ticaret

sektöründeki kurumların geri planda yer alan Sipariş

Yönetimi, Finansal Muhasebe, Stok Kontrol, Depolama ve

Dağıtım, Aktif Kaynaklar Yönetimi, İnsan Kaynakları gibi

bölümleri ile ön planda yer alan Satış ve Pazarlama,6 Mustafa Fatih Yegül , a.g.k., s. 207 Stephen Harwood, ERP Kurumsal Kaynak Planlaması, çev. Halefşan Sümen, 2004, s. 10

7

Elektronik Ticaret ve Tedarik Sistemlerinin bir arada

fonksiyonel organizasyonunu sağlamıştır.8

MRP ve MRP II sistemlerinin devamı olarak bünyesine

Bilgisayarla Bütünleşik İmalat (CIM) ve Dağıtım

Kaynakları Planlama (DRP) sistemlerini de katarak gelişen

ve tüm işletme kaynaklarının modüler yapıdan oluşan ERP

sistemi fikrinin ortaya çıkışından, ERP’nin kapsamını ve

içerdiği işlevleri daha iyi anlamak açısından yukarıda

adı geçen kavramlardan bahsetmek uygun olacaktır.

8 Fikret Coşkun, Kurumsal Kaynak Planlama, Yüksek Lisans Tezi,Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,2007, s.4

8

Şekil-1 Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP) Kronolojik

Gelişimi9

3.1. Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP)

Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP); işletmelerde

üretim için neyin, ne zaman, ne miktarda gerekli olduğunu

belirleyen, yani işletmede satın alma veya üretim sipariş

programları hazırlanmasını sağlayan bir sistemdir.10

1960'lı yıllarda bilgisayarların ticari işletmelerde

yaygınlaşmaya başlaması ile ilk kurumsal üretim yönetim

sistemi, malzeme ihtiyaç planlaması MRP (Manufacturing

Requirement Planning) yazılımları kullanılmaya başladı.

İlk MRP yazılımı IBM (İnternational Business Machines)

tarafından geliştirilmiştir.11

Malzeme İhtiyaç Planlaması, üretim sürecini

aksatacak eksik parçaların teminini hızlandırma,

ihtiyaçları ertelenen parçaların teminini ise yavaşlatma

yoluna gider. Gerçek ihtiyaç ortaya çıkmadan malzemelerin

9 http://www.mmo.org.tr/resimler/ekler/0e8517b1fe0b527_ek.pdf?

tipi=65&turu=X&sube=0

10 Seyid Ağayev, Kurumsal Kaynak Planlama Sisteminin Seçimi, Kurulumuve ERP Kullanıcı Firmaların Sistemden Beklentilerinin Analizi,Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,2007, s.511 Fikret Coşkun, a.g.k., s.4

9

temin edilmesi ve üretimin gerçekleştirilmesi, sınırlı

kapasitenin gereksiz zamanda kullanılmasına ve stokların

yükselmesine neden olur. MRP sistemi, ihtiyaca göre

üretimi hızlandırıp yavaşlatmak suretiyle bu sakıncaları

gidermektedir.12 1970’ler boyunca MRP ve beraberindeki

araç ve teknikler geniş bir kullanım alanı bulmuş ve

başarılı bir şekilde uygulanan firmalara büyük fayda

getirmiştir. Artık firmalar gereksinim duydukları kadar

malzemeyi zamanında sipariş verebilme imkanına sahip

olmuşlardır. Bu da firmalarda üretim ve kalite artışı,

stoklarda düşme sağlamıştır. MRP’nin kapasiteye duyarsız

oluşu en büyük engel olmuş ve bu yetersizliğinden dolayı

Kapalı Devre MRP (Closed Loop MRP) geliştirilmiştir.13

3.2. Kapasite İhtiyaç Planlaması(CRP:CapasityRequirement

Planning)

MRP’deki açık atölye emirleri ve planlanmış

siparişler bu siparişleri zaman periyodunda iş saatleri

olarak iş merkezlerine yükleyen CRP için birer girdidir.

CRP kısa veya orta dönemde MRP ile üretilen malzeme

planını gerçekleştirmek için gerekli olan spesifik işgücü

ve teçhizat kaynaklarını miktarsal olarak belirler. Daha

sonra gerekli kapasite, potansiyel aşırı veya az

12Seyid Ağayev, a.g.k., s.613 http://www.odevarsivi.com/dosya.asp?islem=gor&dosya_no=30336

10

yüklemeleri belirlemek için mevcut kapasite ile

karşılaştırır.

3.3. Üretim Kaynakları Planlaması(MRP II:Manufacturing

Resource Planning)

MRP-II (Manufacturing Resource Planning) üretim

yapan bir şirketin malzeme tezgah-para-insan gibi

kaynaklarının eşgüdüm içinde kullanılmasını sağlamak için

geliştirilmiş bir yöntemdir. MRP-II aynı zamanda kendi

içerisinde bir entegre sistemdir ve tercih edilen yöntem

ERP çalışması ile tamamen benzerdir. Tanımı itibarı ile

MRP-II metodolojisi ağırlıklı olarak üretim yapan

sektörlerde kullanıldığı için, yaygın bir yanlış kanı ile

iki değişik yöntem varmış gibi algılanır. Üretim yapan

firmalarda genelde izlenen sıra aşağıdaki gibidir. Bu

süreç boyunca, hazır olundukça SCM, CRM, MES, FCP gibi

uygulamalarda sisteme ekleniyor olabilir.14

Günümüzdeki MRP II sistemleri firma düzeyinde satış

yönetimi, üretim planlama ve kontrolü, satın alma gibi

faaliyetleri yönetebilmektedir. MRP II paketlerinin

yetersiz kaldığı diğer noktalarda ise ek modüller ya da

entegre çalışabilen paketler devreye girmiştir ancak bu

firma düzeyinde kalmıştır ve firmalar arası bilgi

14 Mustafa Fatih Yegül, a.g.k., s.22

11

iletişimini sağlayamamıştır. Küreselleşmenin doğal bir

sonucu olarak değişik coğrafi bölgelerdeki iş

faaliyetlerinin dağınık veri tabanları ve küresel

entegrasyon yoluyla yönetilmesi önem kazanmış ve ERP

olgunluk çağına girmiştir.15

3.3. Dağıtım Kaynakları Planlaması(DRP: Distribution Resource Planning)

Dağıtım Kaynakları Planlaması (DRP - Distribution

Resource Planning) MRP’den esinlenerek envanterin

dağıtımında optimizasyon sağlamaya çalışan bir yöntemdir.

Literatürde ilk kez 1975 yılında Kanada’da bulunan Abbott

laboratuarlarında kullanılmıştır.

Dağıtım KaynaklarıPlanlaması(DRP - Distribution

Resource Planning) MRP’den esinlenerek envanterin

dağıtımında optimizasyon sağlamaya çalışan bir yöntemdir.

Dağıtım Kaynak Planlaması sistemi şu kriterleri dikkate

alarak çalışır;

● Taşıma araçları ve teçhizatları,

● Yükleme/indirme alanı,

● Depolama alanı ve hacmi,

● Ürünlerin birbirine göre taşıma ve depolama

özellikleri,15 http://www.ias.com.tr/erp/p-mrp_erp.html,11.12.2006

12

● Taşımadaki tonaj

● Zaman kısıtları.

DRP, periyotlar boyunca dağıtım depolarının

gereksinimlerinin projeksiyonunu yapar ve ana depodan

planlanmış siparişler oluşturur. DRP; üretim

kapasitesinin ve stokların etkin bir şekilde tahsis

edilmesini sağlamak, müşteri servis düzeyini yükseltmek

ve stok yatırımlarını düşürmek için, üretim ve dağıtım

yöneticileri tarafından ihtiyaç duyulan bilgi akışını

sağlar.

4. ERP’NİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

ERP, bir organizasyon içerisindeki fonksiyonlar

arasında köprü görevi yapmaktadır. ERP ile iş süreçleri

entegre edilerek tek bir çatı altında toplanır. ERP

sistemlerinin temel özellikleri aşağıdaki gibi

özetlenebilir:

Tüm sektörleri hedef alan ve kurulumu esnasında

özelleştirilebilen yazılım paketidir. Diğer

paketlere kıyasla özelleştirmeye çok daha

müsaittir. Çünkü hedef sektörü tanımlanmamış

olan bu standart paketler kurulum esnasında

13

kurumun ihtiyaçlarına göre

özelleştirilebilmelidirler.

Bir veri tanı yönetimi yazılımı, ara katman

yazılımı (middleware) ya da bir işletim sistemi

yazılımdan ziyade ERP bir uygulama yazılımıdır.

Hem ana verileri hem de iş süreçlerine ait

verileri tutan bütünleşik bir veri tabanıdır.

Temel iş süreçleri hakkında çözüm önerileri

sunar.

Birçok kurumsal işlevi hedeflemeyi

desteklemesinden dolayı yüksek oranda işlevsel

bir yapıya sahiptir.

ERP ürün paketleri dünya genelinde, ülkelerden ve

bölgelerden bağımsız çözümler sunmak üzere

tasarlanmıştır. ERP paketleri ülkeden ülkeye

farklılık gösteren muhasebe işlemleri özel

biçimli belgeler oluşturulması (teklifler,

faturalar v.s.) ve insan kaynakları yönetimi

gibi işlevleri ülkesel gereksinimlere uygun bir

şekilde yerine getirir.

14

Temel ERP ürün paketi dünya ölçeğinde kullanımı

sağlamaya yeterli işlevselliği içermesi

sayesinde bazı sektörleri değil tüm sektörleri

hedefler.

ERP yazılımlarını diğerlerinden ayıran bir

özellikte ERP paketlerinin tedarik yönetimi,

sipariş yönetimi ve ödeme işlemleri gibi tekrar

eden ve sürekli olan iş süreçlerini destekliyor

olmalarıdır.

Kurumsal Kaynak Planlama sistemlerinin işletmeye

sağladığı faydalardan en önemlisi, işletme içindeki tüm

fonksiyonları birleştirmesi, işletme departman ve

bölümlerini entegre ederek tek bir veritabanı içinde

görülebilmesini sağlamasıdır. İşletme yönetimi açısından

son derece önemli olan bu özellik karmaşık iş

süreçlerinin düzene sokulması ve işletmenin

yapılabilirlik düzeyini artırması bakımından işletmeye

artılar katmaktadır.

ERP sistemleri, web tabanlı veya klasik

istemci/sunucu mimarisi için tasarlanmış bir

yazılım paketi ile desteklenmektedir.

ERP sistemleri bir işletmenin hemen bütün

süreçleriyle entegre olmaktadır.

15

ERP sistemleri işletmenin işlem süreçlerinin

hemen tamamını işleyebilmektedir.

ERP sistemleri geniş bir veritabanı

kullanmaktadır.

ERP sistemleri verilere gerçek zamanlı ulaşıma

izin vermektedir.

ERP paylaşıma dayalı özellikleri sayesinde

diğer işletmelere senkronize çalışma imkanı

yaratmaktadır.

ERP çeşitli uygulama modelleri yardımıyla

işletmenin her fonksiyonu içine entegre

olabilmektedir.

ERP sistemleri sunucu/istemci teknolojisine

dayalı bir yapı ile coğrafi olarak birbirinden

farklı birim ve bölümlerde

kullanılabilmektedir.16

16 http://www.tsadergisi.org/arsiv/agustos2008/06.pdf

16

İKİNCİ BÖLÜM

İŞLETMELERDE KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI (ERP)

1. KURUMLARI ERP KULLANMAYA GÖTÜREN SEBEPLER

Kurumlar; küreselleşme, hızlı müşteri tepki süreleri

ve kısalmış ürün yaşam süreleri gibi rekabet unsurlarına

uyum sağlamak zorundadır. Böyle bir rekabet ortamında

şirketler başarılı olmak için endüstrideki en iyi

17

uygulamaları takip ederek bilginin gerçek zamanlı

stratejik kullanım gücünü elde etmek zorundadır. ERP

uygulamalarını gerekli kılan birçok faktör vardır.

Şirketin tutarlı bilgi ihtiyacını karşılayacak kurumsal

bir kaynak oluşturmak, ilk denemede güncel ve güvenilir

veriye ulaşmak, iş sistemlerini olabildiğince tek bir

çatı altında bütünleştirmek bunların başlıcalarıdır. Ek

olarak ERP sistemleri son dönemlerde, sadece işletme içi

iş süreçlerini bütünleştirmek için değil, aynı zamanda

şirketin tedarikçileri ve müşterileri arasında internet

üzerinden zaman ve yerden bağımsız entegrasyon kurabilme

yeteneklerinden dolayı da tercih edilmektedir. Birçok

üretici kurum, ürün yenileme, daha hızlı teslimat, daha

iyi kalite ve daha iyi hizmet konusunda artan müşteri

taleplerini karşılayabilmek için, teknolojik yardıma

ihtiyaç duyar. Küresel bir şirket, farklı yerlerdeki

kaynaklarını yönetmek için, gerçek zamanlı ve doğru

bilgiye sahip olmak zorundadır. Bazen farklı zaman

dilimleri ve coğrafi bölgeleri ilgilendiren kararlar,

birbirleriyle etkileşimli olarak eş zamanlı verilmek

zorunda olabilir.

Kurumları ERP seçimine iten diğer nedenler şöyle

sıralanabilir:

Arka plandaki (back office) işlerin otomasyonu,

18

İş süreçleri arasında daha iyi bir koordinasyon

için müşteri sipariş bilgileriyle finansal

bilgilerin bütünleştirilmesi, üretim sürecinin

ve insan kaynaklarının standartlaştırılmasıyla

servis kalite seviyesinin yükseltilmesi,

bireysel ve organizasyonel verimliliğin

artırılması,

Coğrafi olarak birbirinden uzak birimler

arasındaki koordinasyon,

Kurumun farklı birimleri arasında terminoloji

birliğinin sağlanması,

Bilgi teknolojisi altyapısını anlamayı ve bu

yapıda çalışmayı kolaylaştıran tutarlı uygulama

mantığı, tutarlı bilgi ve arayüze sahip olmak,

Bilgi teknolojisi altyapısını yönetmeyi

kolaylaştıran tek bir sistemin varlığı,

Stratejik işletme kararlarının

iyileştirilebilmesi için veriye kolay erişim

ihtiyacı,

İşletme maliyetlerinde azalma beklentisi,

19

Süreçlerde müşteri katkısının artırılması

beklentisi,

İşletmenin fonksiyonları arasındaki bütünleşme

gereksinimi.17

Diğer taraftan, Fortune 500 firmaları üzerine

yapılan bir araştırmada, ERP sistemi kuran işletmelerin

stok maliyetlerinin ve personel maliyetlerinin

azalmasını; üretim ve sipariş yönetimlerinin etkinlik

kazanmasını; bilgi akış süreçlerinin ve iş süreçlerinin

iyileşmesini bekledikleri sonucu ortaya çıkmıştır.

Gattiker ve Goodhue ise ERP sistemleri kurulumundan

beklenen faydaları dört ana grupta incelemektedir.

Gattiker ve Goodhue’ya göre ERP;

İşletme faaliyetlerini standartlaştırarak ve

entegre ederek alt birimler arasındaki bilgi

akışını iyileştirmekte,

Yönetim faaliyetlerini merkezileştirmekte,

Bilgi sistemlerinin maliyetini azaltmakta ve

Etkin olmayan süreçlerden etkin süreçlere

geçişi sağlamaktadır.18

17http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/123/sayi15.htm Erkan Bayraktar, Mehmet Efe, Kurumsal Kaynak Planlaması ve YazılımSeçim Süreci, s.69518 http://www.denetimnet.net/UserFiles/Documents/Makaleler/Akademik%20Makaleler/ERP-KurumsalKaynakPlanlamasi.pdf

20

2. İŞLETMELERDE ERP SİSTEMLERİNİN KURULUM SÜRECİ VE

SEÇİM KRİTERLERİ

İşletmeler ERP sistemlerini kurmaya karar verdikten

ve iş süreçlerini iyice analiz edip ERP sistemlerinden

beklentilerini belirledikten sonra, ERP yazılımlarını

beklentileri ve işletmelerinin özellikleri doğrultusunda

seçerek uygulamaya başlarlar. ERP sistemleri dünya

genelinde çok büyük bir oranda yazılım paketleri üreten

ve bu konuda uzmanlaşmış firmalar tarafından işletmelere

sunulur. İşletme açısından en önemli konu hangi yazılımın

kendisine daha uygun olduğunu belirlemektir.

ERP sistemlerinin işletme bünyelerine adaptasyonu

çok önemli ve dikkat isteyen bir çalışma gerektirir.

İşletmelerin iş organizasyonlarının önce karar sonra ağır

bir değişimle ERP sistemlerini kurmaları tavsiye

edilmektedir. İşletmeler değişikliklerin adaptasyonuna

karar verdikleri zaman, bu değişiklikler küçük

değişikliklerden ERP sisteminin bunların tam olarak

yerini almasıyla sonuçlanacaktır.

İşletmeler bu ERP yazılımlarını kendi bünyelerinde

oluşturabileceği gibi profesyonel yazılımların

kendilerine hitap eden modüllerini alıp sonrasındaki

21

eklemeleri kendileri yapabilirler. Yalnız bu durumda

işletme bünyesinde yeterince uzman ve yetenekli bilgi

işlem uzmanları barındırmaları kaçınılmazdır. Ama bu

sistemlerin işletme bünyesinde yapılması işletme

açısından çok zaman alabilir ve yazılımın çalışmasında

sorunlar yaşanabilir. Bu da yatırımın zararla

sonuçlanması ve üretimin denemeler sırasında durması ve

aksaması gibi sorunlar yaratır.

ERP yazılım paketi seçilirken önce yazılımlar daha

sonra ise bu yazılımın çalışacağı teknolojik altyapı

belirlenir. Donanım açısından işletme seçeceği ERP

yazılımına hazır olmalıdır. Bu açıklamalara paralel

olarak ERP sistemi için işletmeler açısından bazı genel

kriterler bulunmaktadır.

Bu kriterler öncelik olarak işletme ihtiyaçları

sonrasında yazılım özelliklerine bağlı olarak

değerlendirilmelidir. Bu kriterleri şöyle

sıralayabiliriz:

İhtiyaca uygunluk

Üst yönetimin desteği

Uygulama süresi

Uygulama maliyetleri

Satıcının pazardaki durumu

Satış sonrası destek

22

Süreç iyileştirmeye katkısı

Yeniliklere açıklık

Web tabanlı kullanım özelliği

Uygulanabilirlik ve danışmanlık

Sistem tedarikçileri

Diğer bilgi sistemleri ile entegrasyon

Esneklik

Kullanım dili

İşletme organizasyon yapısına uygunluk

Çalışan personelin sisteme uyumu

Güvenilirlik

E-iş ve E-ticarete uygunluk

Sayılan tüm bu kriterler göz önüne alınarak seçilen

uzman ekibin verdiği karar doğrultusunda işletme için en

uygun olan ERP yazılımı uygulanmaya başlar. Bu dönemde

ERP gibi bilgi sistemleri projelerinin başarısı kritik

faktörlere bağlıdır. Bunlar, üst yönetim desteği, alıcı

konsültasyonu( kullanıcı ilişkisi) ve açık proje

hedefleridir.

Sistemin işletme bünyesine aktarılmasının ilk adımı

projenin organizasyonunu belirlemektir. Üst yönetimden

bir kişinin proje lideri olarak seçilmesi işlemlerin

yönetim kontrolünü ve çalışmaların hızlı bir şekilde

yapılmasını sağlar.

23

ERP sistemini kurmakla görevli ekip ilk olarak

işletme bünyesinde sistemi kullanacak kullanıcılara

gerekli eğitimi vermelidir. Daha sonra uygulama önceden

hazırlanmış donanıma aktarılır. Bu işlemden sonra sisteme

veri girişleri yapılır. Bu durum son derece önemli ve

kritik bir noktadır. Girilecek verilerin tam doğruluğu

sağlanmalıdır. Girişler yapıldıktan sonra iş birimleri

bazında kullanıcıların eğitimleri özelleştirilir, sistemi

tanımaları sağlanır. Bu aşamalarda tamamlandıktan sonra

artık işletme tam anlamıyla yeni Kurumsal Kaynak

Planlaması sistemini uygulamaya hazırdır.19

3. İŞLETMELERDE ERP UYGULAMALARI

Sadece MRP ve ERP sistemlerinin değil, tüm büyük

yazılım paketlerinin uygulamadaki başarı oranı asla çok

iyi olmamıştır. Amerika’da, Avrupa’da ve dünyanın diğer

yerlerinde yapılan araştırmalar sonucunda, bu sistemlerin

üçte birinden daha azı, uygulamanın başında konulan

kriterleri karşılamıştır.20

19 Eren Taşçı, a.g.k., s.52-5320 Nazlı Keskin, İşletmelerde Kurumsal Kaynak Planlaması Kullanımı veKüçük Ve Orta Büyüklükteki İşletmelerde Bir Uygulama Çalışması,Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,2007, s. 42

24

3.1. İŞLETMELERDE BAŞARISIZ ERP UYGULAMALARININ NEDENLERİ

3.1.1. Personelin Sistemin Başarılı Olmasını

İstememesi

Sisteme olan olumsuz personel yaklaşımlarının belli

başlı nedenleri şunlardır:

İş Kaybı: personelde, yeni sisteme geçildikten

sonra kendi işlerini ya da çalışma

arkadaşlarını kaybedecekleri endişesi

belirebilmektedir. Bu sorunun oluşmaması için

proje başlangıcındaki genel toplantıda tüm

personele işin devam ettiği ve geliştiği sürece

kimsenin işini kaybetmeyeceği konusunda teminat

vermektir.

Performans Değerleme ve Ödül Sisteminin

Değiştirilmemesi: Personelin motivasyonunda

azalmaya neden olmamak amacıyla performans

değerleme ve ödül sistemi yeni ERP sistemine

adapte edilerek organizasyona bildirilmelidir.

Sistemin Personel Günlük Rutin İşlerini

Zorlaştırması: ERP sistem uygulaması her

fonksiyon ve departman sorumluluklarının

yeniden organize edilmesini gerektirmekte ve

25

durum personelin rutin işlerinde geçici

zorluklara neden olmaktadır.

Başarısızlık Korkusu: Sistemin personel

işlerini ve sorumluluklarını değiştirmesi,

kişilerde bu değişiklere adapte olmama ve yeni

işleri başarıyla yerine getirmeme korkusu

yaratabilmektedir.

Azalan Sosyal Önem: Sistemi, bazı kilit

personelin sosyal önemini azaltabilmektedir.

ERP projesi geçmişte kilit personele sağlanan

komünikasyonu makineleştirmektedir.

3.1.2. Personelin Yeni Sistemin Gereksiz Olduğunu

Düşünmesi

Kişiler yeni sisteme gerek duymadıkları takdirde,

sistemin başarıya ulaşması için gerekli olan eforu

harcamamaktadır. ERP projesinin getireceği değişim olgusu

birçok işletmede değişime karşı bir direnç yaratmaktadır.

ERP sistemini işletmeye önemli bir rekabet avantajı

sağlayacağı ve bunun işletmeyi olumlu yönde etkileyeceği,

personele çeşitli eğitimler yardımıyla anlatılarak tüm

organizasyonda sistemin gerekliliğine dair genel bir

inanç yaratılmalıdır.

26

3.1.3. Personelin Yeni Sistemle İlgili Beklentileri

Gerçekçi olmayan beklentiler: Projenin

başlangıç aşamasında tamamlanması için gereken

zaman ve efor hakkında iyimser beklentiler,

uygulama aşamasında kullanılacak kaynak ve

gereken çabanın proje süresine homojen olarak

dağıtılmamasına neden olmaktadır.

Aircraft Carrier Sendromu: ERP sistemi tam

olarak devreye alındıktan sonra ilk aşamada

işletme operasyonları geçici olarak

yavaşlamakta ve üretim performansı düşmektedir.

Bunun sebebi, eski sisteme olan alışkanlığın

sürerek işletme operasyonlarını

yavaşlatmaktadır. İşletmenin bu geçici

performans düşüşünü beklememe ve anlamaması

durumunda sistemin başarısız olduğuna karar

verilmekte ve tüm proje iptal edilebilmektedir.

Yetersiz Proje Uygulama Yönetimi: Birçok

işletmede yönetim, ERP sistemini satın alma

aşamasından sonra tamamen alt personele

devretmektedir. Üst yönetim aktif katılımının

27

olmaması projenin başarısını olumsuz yönde

etkilemektedir.

Projenin Bir Bilgi-İşlem Projesi Olarak

Görülmesi: Projenin bilgi işlem projesi

olduğunun düşünülmesi sisteme teknik bir proje

sıfatı kazandırarak ilginin azalmasına neden

olabilmektedir. Böyle bir izlenim oluşturmamak

için proje lideri ve proje takım üyeleri bilgi-

işlem departmanı dışındaki personelden

seçilmelidir.

3.1.4. Personelin Sistemin Temel Konseptlerini

Anlamaması

Sistem entegrasyonu anlaşılmadığı sürece uygulamanın

başarıya ulaşma şansı bulumamaktadır. Eğitim, entegre bir

sistemin nasıl çalıştığı, uygulama için vizyonun ne

olduğu ve iletmede ne tür değişimler yaratacağı

konularını içermelidir.

3.1.5. Veri Doğruluğunun Bulunmaması

28

Verilerin doğru olmaması durumunda kullanıcılar

sisteminde elde edilen bilgilere güvenmemeye

başlamaktadır. Sisteme olan güvenin azalmasıyla birlikte

sistem kullanıcıları sistemden gelen verileri ayrıca

manüel olarak elde etmeye çalışmakta ve sistem

fonksiyonelliğini yitirmektedir. Bu süreç, satın alma ve

kurulum aşamalarında önemli bir yatırım yapılmış ve zaman

harcanmış olan ERP sisteminden elde edilen verilerin

tamamen değersiz hale gelmesine kadar uzanabilmektedir.

Bu durum ERP için yapılan bütün yatırımlarla birlikte

projenin başarısızlığa ulaşmasına neden olmaktadır.

3.1.6. Sistem Özellik ve Fonksiyonlarının Belirlenmesi

Yeni sistemde bulunması gereken özellik ve

fonksiyonlar dikkatli bir şekilde belirlenmeli, ihtiyaç

duyulmayan fonksiyon ve özellikler için para ve zaman

kaybedilmemelidir.

3.1.7. Uygulamanın Tamamının Dış Kaynaklar Tarafından

Yapılması

Tüm uygulamaların dış kaynaklara teslim edilmesi,

danışman işletmenin organizasyonun tüm ihtiyaçlarını

anlayamaması ve uygulama sonrasında danışmanlara bağımlı

29

kalınmasına neden olabilmektedir. İhtiyaçların

anlaşılmadan proses ve prosedürlerin yazılım paketlerine

göre değiştirilmesi işletme içerisinde direnç yaratacak

ve başarı şansı düşecektir. Danışmanlar başarılı bir

uygulamada mutlaka bulunmalı, uygulamayı tamamen

üstlenmek yerine kaynak olarak kullanılmalıdır.

3.1.8. Uygulamanın Tamamının İşletme Tarafından Yapılması

Bazı işletmeler maliyet tasarrufu amacıyla dışarıdan

hiçbir destek almadan uygulamayı üstlenme yaklaşımı

izlemektedir. Her uygulamada belirli miktarda dış kaynak

kullanımı, uzmanlık ve rehberlik gerekmektedir.

Uygulamanın başarıya ulaşması amacıyla bu kaynaklardan

yararlanmak, uzun vadede yapılacak harcamanın çok daha

fazlasını getirmektedir.21

3.2. ERP SİSTEMİNİN KURULUMUNDA BAŞARIYA ETKİ EDEN

FAKTÖRLER

ERP’nin kurulumu; dikkatlice yönetilmesi gereken

büyük bir organizasyonel değişiklik gerektirir. Bu

sürecin sonucunda başarılı olmak için, göz önüne alınması

21 Seyid Ağayev, a.g.k., s.98-99

30

gereken kritik faktörler vardır. Bu faktörlerin hepsi,

başarıya etki eder.

Tablo-1. Araştırmacılara göre ERP’de Kritik Başarı

Faktörleri 22

Bingi ve

diğerleri

(1999)

Umble ve

diğerleri

(2003)

Al-mashari ve

diğerleri

(2003)

Holland ve

Light (1999)

Üst yönetimin

desteği,

İş

süreçlerinin

yeniden

tasarımı, ERP

danışmanı,

İmplementasyon

zamanı,

İmplementasyon

maliyeti, ERP

tedarikçisinin

seçimi,

Uzmanın doğru

seçimi,

Çalışanların

eğitimi,

Çalışanların

morali

Stratejik

amaçların

açıkça

tanımlanmış

olması, Üst

yönetimin

desteği,

Mükemmel proje

yönetimi,

Organizasyonel

değişim

yönetimi,

İyi bir imp.

Takımı,

Verilerin

doğruluğu,

Eğitim,

Odaklanılmış

performans

1.Kurulma

aşamasında:

yönetim ve

liderlik,

vizyon ve

planlama,

2 .

İmplementasyon

aşamasında:

paket seçimi,

iletişim, süreç

yönetimi, proje

yönetimi,

eğitim, sistem

testi, kültür,

3.

değerlendirme

aşamasında:

performans

1. stratejik

faktörler:

geleneksel

sistem, ERP

stratejisi,

işletme

vizyonu, üst

yönetim

desteği, proje

çizelgesi ve

tanımlar.

2. taktiksel

faktörler:

danışmanlık,

işgören,

yazılım, kabul

testi, İzleme

ve geri besleme

22 http://yaem2004.cukurova.edu.tr/bildiriler/005%20-%20TamMetin.pdf

31

ölçütleri,

Çoklu sitede

kullanım

yönetimi iletişim, sorun

çözme

3.2.1. Üst Yönetimin Katılım ve Desteği

Bilgi teknolojileri projeleri için üst yönetimin

desteği kritiktir. ERP sistemi, işletmenin iş süreçlerini

değiştirdiği ve rekabet avantajını etkilediği için üst

yönetimin bunu stratejik bir karar olarak değerlendirmesi

gerekir.

Üst yönetim toplantılarda bulunmalı ve proje

takımıyla zaman geçirmelidir. Böylece, projenin gelişimi,

karşılaşılan problemler konusunda fikir sahibi olur ve

çözülmesine yardımcı olabilir. Proje için gerekli

kaynakları sağlamak da bu desteğin bir parçasıdır.

3.2.2. İş Süreçlerinin Yeniden Yapılandırma

ERP sistemlerinin kurulması, işletmenin standart iş

süreçlerini yeniden yapılandırarak, ERP sistemine uygun

hale sokmasını gerektirir. ERP sisteminin özelliklerinden

biri de, sektördeki en iyi uygulamalara göre

çalışmasıdır. Yani, bu sisteme uygun iş süreçleri en

32

verimli iş süreçleridir. Bu yüzden, iş süreçleri pakete

uyacak şekilde yeniden yapılanmalıdır. Bu organizasyonel

değişikliğin maliyeti fazladır, ama getirileri bunu

karşılar.

3.2.3. Proje Yönetimi

İşletmelerin ERP kurulum süreci için proje yönetimi

stratejisi olmalıdır. Bunun anlamı, bir proje takımının

olması ve projeyi yönetmek için bir planın olmasıdır.

Proje için planlanan süre önemlidir. Süre kısa olursa,

proje gelişigüzel yapılacaktır, eğer gerektiğinden fazla

olursa da insanların projeye olan inancı azalacak ve

moral düzeyleri düşecektir.

Proje yönetiminin temel gereklerinden biri de bir

proje grubunun oluşturulmasıdır. Bu ekibin üyelerinin en

başarılı elemanlar arasından seçilmesi gerekir. Bu

çalışanların, hem işletmenin iş süreçleri hakkında geniş

bir bilgisi olması; hem de sektördeki uygulamalardan

haberdar olması tercih edilmelidir. Böylece hem

işletmenin ihtiyaçlarını anlayabilir ve projenin doğru

yönde ilerlemesi için çaba sarf edebilirler. Yöneticiler;

bu vasıflı çalışanları, önceden yaptıkları işleri

aksatabilecekleri için ERP projesinde görevlendirmek

33

istemeyebilirler; fakat projenin işletmenin geleceği

açısından çok önemli olması bunu gerekli kılar.

Proje grubunun periyodik aralıklarla projenin

durumunu tartıştıkları toplantılar yapması gerekir.

Ayrıca proje liderinin seçimi de, sonuçları açısından tüm

projenin başarısını etkileyecek bir karardır.

3.2.4. Verilerin Doğruluğu

İşletme envanter raporları, ürün ağacı kayıtları,

imalat verileri gibi birçok veriyi barındırmaktadır. Bu

verileri saklayarak kontrol altında tutmak, entegrasyon

için önemlidir. Verilerin doğru bir şekilde elde edilmesi

için, çalışanların da buna özen göstermesi ve bu konuda

sorumluluk sahibi olmaları gerekir. ERP paketinin

modülleri birbiriyle bağlantılı olduğu için; tek bir

modüle yanlış veri girişi yapmak, diğer modülleri ve

dolayısıyla etkileyecektir. Bu yüzden, çalışanların

verilerin doğru elde edilmesinden ve sisteme girişinde

dikkatli davranmalıdır.23

3.2.5. Sistem Hakkında Eğitim Verilmesi

23 Seyid Ağayev, a.g.k., s.103,104

34

ERP sistemlerinin başarılı uygulaması için

eğitimle ilgili aşağıdaki konular ön plana çıkmaktadır:

ERP sistem kavram ve mantığı

ERP yazılım özellikleri

Kademeli eğitim

Kullanıcı el kitaplarının kolay ve anlaşılır

olması

Öğrenme kapasitesi

Eğitmen tercihi

Eğitimin ana gerekçesi işletmedeki çalışanların

uzmanlık ve bilgi seviyelerini yükseltmektir. Bunun

yanında eğitim, insanların tavır ve davranışlarını

etkilemede kullanılan etkili bir araçtır. Bu konuda

sağlanacak öğrenme ile adaptasyon ve değişime direnç

konusunda olumlu sonuçlar elde edilebilir.24

3.2.6. Çalışanların Katılım ve Desteği

ERP projesi konusunda çalışanlara güven aşılamak

önemlidir. Bu yeni sistemi kabul edip uyum

sağlayabilmeleri için zaman vermek gerekir. Sisteme karşı

çalışanların direnciyle karşılaşabilirler. Bu direnç, iş

24 Kaan Altın, İşletmelerde Kurumsal Kaynak Planlaması Kapsamında Stratejik İnsan Kaynakları Seçimi: Bir Model Önerisi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007, s.36

35

yapma şekillerinin değişeceğinden dolayı duyulan

rahatsızlığın sonucudur.

Projenin işleyişi ve aşamaları hakkında çalışanlar

bilgilendirilmelidir. Sistemin yararları ortaya çıkmaya

başladıkça, direnç de çözülmeye başlar. Pilot bir proje,

bu yararları onlara göstermek için etkin bir yoldur.

ERP işletmenin tümünü kapsayan, departmanları

birleştiren bir sistemdir ve bu sistemin çalışması için

her departman ile çalışanın çabası gereklidir.25

3.2.7. Yazılım /Donanım Uygunluğu

Proje uygulamasının ilk aşamalarında bir ihtiyaç

analizi yapılması ve farklı yazılım/donanım çözümlerinin

incelenmesi ERP sisteminin işletme gereksinimlerini daha

iyi karşılaması sonucunu doğuracaktır. Bunlar:

Yazılım/donanım ve işletme ihtiyaçları

arasındaki uyum

Uyarlama kolaylığı

Üst versiyonlara geçiş kolaylığı

Yazılımın güncellenme sıklığı26

25 Seyid Ağayev, a.g.k., s.10626 Kaan Altın, a.g.k., s.40

36

3.2.8. ERP Danışmanlık Firması Desteği

ERP uygulamalarında yazılım satıcısı ile ilgili

aşağıdaki konular öne çıkmaktadır:

Yazılım satıcısının hizmet verme süresi

Nitelikli personel

Satıcının ERP uygulamasına katılımı

İmalat ve bilgi konusunda birikimidir.

Yazılım satıcısının desteğinde mevcut olan eksiklik

ERP uygulama sürecini ciddi biçimde olumsuz etkiler.

Satıcı firmanın elemanlarının iş ile ilgili birimlerinin

yanında takım ruhuna sahip, dışa dönük, insanlarla kolay

ilişki kurabilen kişiler olması da sistemin başarısında

olumlu bir etkendir.27

4. ERP’NİN İŞLETMEYE SAĞLADIĞI FAYDALAR

İşletmeler büyüdükçe çok tesisli hale gelmekte,

uluslar arası piyasalara girmekte ve hatta farklı

ülkelerde fabrikalara sahip olmaktadır. Bu şekilde yoğun

rekabet altına giren işletmeler, karşılarına çıkan

fırsatları değerlendirme, kuvvetli yönlerini koruma,

27 Kaan Altın, a.g.k., s.41

37

zayıf yönlerini geliştirme, olası tehlikeleri görme yolu

ile rakiplerine rekabet üstünlüğü sağlama amacına

yöneliktirler. Stratejileri taktik ve operasyonel

düzeyde, uygulama araçları ise işletme kaynaklarının

kullanım planlarıdır. ERP sistemi, söz konusu kaynakların

işletmenin stratejileri doğrultusunda etkin kullanımını

sağlayan bir yazılım sistemidir.

ERP sistemi ile en küçük bir bilgi dahi değer

kazanmakta ve işletme tüm fonksiyonları ile esnek bir

yapıya kavuşmaktadır. Bu da işletmeyi hacim olarak ve

personel sayısı olarak hafifletmekte ve verimli, etkin

üretim gerçekleşirken maliyetler de düşüş

sağlanabilmektedir.28

ERP sistemlerinin sağladığı faydalar şöyle

sıralanabilir:

Piyasadaki tehditlere ve fırsatlara daha hızlı

tepki vermeyi sağlar.

Etkin stok yönetimi ve denetimiyle, stok

maliyetlerinin ve elde bulundurma

maliyetlerinin düşmesine katkıda bulunur.

28 Özge Ural, Orta ve Büyük Ölçekli Hazır Giyim İşletmelerinde Kurumsal Kaynak Planlama(ERP) Yazılımlarının Kullanımı Üzerine Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2004, s.31

38

Bölgeler ve/veya iş yerleri arasında malzeme,

işçilik, makine-teçhizat, bilgi gibi üretim ve

dağıtım kaynaklarının ortaklaşa ve verimli

kullanımını sağlar.

Gerçek zamanlı kar-zarar ve maliyet

analizlerinin yapılabilmesini sağlar.

Değişken üretim koşullarına hızlı tepki vererek

rekabet gücünün arttırılmasına katlı sağlar.

Örnek senaryolar oluşturarak muhtemel sonuçları

canlandırabilir (Simülasyon).

Müşteri hizmet seviyelerini geliştirerek

müşteri memnuniyetinin artmasını sağlar.

ERP sistemini uygulayan çeşitli fonksiyonlar,

birimler, işletmeler ve ülkelerdeki

faaliyetlerde merkezi bir koordinasyon

oluşturarak dil, coğrafya ve zaman sınırlarını

ortadan kaldırır. Böylece bir yönetici, bir

başka ülkedeki fabrikanın çeşitli

faaliyetlerini bulunduğu yerden rahatlıkla

izleyebilir.

39

ERP sistemi ile müşteri tek bir birimi

arayarak, internet üzerinden siparişini

verebilir ve daha sonra verdiği siparişin

gelişimini takip edebilir. Sistem

standartlaştırıldığı için bilgi, tüm

organizasyon boyunca aynıdır.

ERP sadece tüm organizasyonu bir uçtan diğer

uca bütünleştirmekle kalmaz ayrıca daha etkin

çalışmak isteyen ilgili fonksiyonlara da bilgi

sağlar. Üretim odaklı kararlar, satış odaklı

kararlara daha kısa bir sürede, daha etkin bir

şekilde bağlanarak üretimden satışlara kârlılık

gerçek zamanlı izlenebilir. Böylece, karar

verme hızlanır ve kolaylaşır.

ERP sistemiyle birleştirilmiş ve bütünleşik

bilgi sağlanarak, kaynakların daha etkin

kullanılması gerçekleştirilebilir. Böylece daha

az kaynak kullanımı ile daha çok katma değer

elde edilebilir.

ERP sistemi daha doğru ve tutarlı raporların

otomatik olarak hazırlanmasını sağlar.

40

Bilgi gerçek zamanda hazır halde bulunur ve son

kullanıcılar ihtiyaç duydukları bilgiye

kolaylıkla erişebilir.

ERP sistemi işletme genelinde, termin

sürelerini ve maliyetleri azaltma amacına

yöneliktir.

En güncel bilgiye en hızlı şekilde ulaşma

imkânının getirdiği üst düzey bilgi

bütünleştirmesi sayesinde, pazar, müşteri ve iş

dünyası oluşumlarına organizasyonun anında

tepki vermesi sağlanır. Envanter kontrolü ve

arz/talep dengesi yerine oturtulur.29

Kısaca özetleyecek olursak:

Azalan maliyetler

Fonksiyonel entegrasyon

Daha basit bilgisayar ve iletişim sistemi

Tüm işletme düzeyinde MRP II yararları

İşletme faaliyetleri üzerinde küresel denetim

Tüm uygulamalara istenildiği zaman istenilen

noktadan ulaşım kolaylığı30

29http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/123/sayi15.htm Erkan Bayraktar, Mehmet Efe, Kurumsal Kaynak Planlaması ve YazılımSeçim Süreci, s.705 30 Aysel Karadede, Kurumsal Kaynak Planlaması Sonrası İşletmelerinYaşadığı Sorunlar, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi FenBilimleri Enstitüsü, 2004, s.138

41

5. ERP’NİN SAKINCALARI

Bir ERP sisteminin birçok avantajı olmasına rağmen

halihazırda birtakım dezavantajları da mevcuttur. Bunlar:

Maliyetlerinin çok yüksek olması; küçük ve orta

büyüklükteki işletmelerin bu sistemleri

kullanmasını oldukça zorlaştırmaktadır.

Uygulama sürecinin uzun olması; bu süre

içerisinde yöneticiler değişebilmekte, ekip

üyeleri ayrılabilmekte ve uygulama sekteye

uğramakta ve hatta terk edilebilmektedir.

Ayrıca sürenin uzun olması çalışanları

rutinleştirip motivasyonlarını azaltabilir.

İşletmedeki rutin işler uzun uygulama süresince

aksayabilmektedir.

ERP birçok işlemi otomatikleştirdiği için bu

kişileri rutinleştirip yaratıcılıklarını

ortadan kaldırabilir. 31

31 Kaan Altın, a.g.k., s.64

42

Yazılımın farklı organizasyonel ve milli

kültüre sahip olan işletmelerde uygulanmasından

kaynaklanan problemler ortaya çıkabilmektedir.

6. TÜRKİYE’DE ERP UYGULAMASI ÖRNEKLERİ

Seyid Ağayev’in ERP sisteminin seçimi, kurulumu ve

ERP kullanıcı firmaların sistemden beklentilerinin

analizi konulu tezinde yapılan araştırmada ERP kullanıcı

firmalarla ilgili olarak dağılımlar şu şekildedir:

Tablo-2. Ankete Katılan Firmaların Sektör

Bazında SayısıSektör Adet Sektör Adet

Motorlu Taşıtlar Ve

Parçaları %13

3 İlaç ve Kimya %9 2

İnşaat %9 2 Metal Eşya Sanayi %9 2

Kağıt ve Kağıt Ürünleri

%5

1 Enerji %9 2

Tütün Ürünleri %5 1 Sağlık %9 2

Gıda %9 2 İletişim-Teknoloji %9 2

Tekstil %14 3

Ankete katılan firmaların genel olarak farklı

sektörlerden olmasına özen gösterilmiş, bu da alınan

verilerin ERP performansının çeşitli sektörlerde ne

43

ölçüde olduğunu tespit etmek için doğru veriye ulaşmayı

sağlamak amacıyla yapılmıştır.

Ankete katılan firmaların çoğunluğunu Türkiye’nin

sanayi başkenti olan İstanbul merkezli firmalar

oluştururken, İstanbul’u sırasıyla Ankara, İzmir ve Bursa

takip etmektedir. Bu da Türkiye’nin batı bölümlerinin

sanayi olarak daha gelişmiş oluşunun bir sonucu olarak

kabul edilebilir.

Tablo- 3. Ankete Katılan İşletmelerin Coğrafi

Dağılımıİli Adet Yüzde

İstanbul %41 9 40,91

Ankara %27 6 27,27

İzmir %18 4 18,18

Bursa %14 3 13,64

Katılımcı firmalar çalışan sayısı açısından da

çeşitlilik arz etmektedir. Bu da farklı büyüklüklere

sahip firmalarla karşı karşıya olduğumuz göstermektedir.

Tablo-4. Çalışan

SayısıÇalışan Sayısı Adet Yüzde

0-100 (%5) 1 4,55

101-250 (%14) 3 13,64

251-500 (%27) 6 27,27

44

501-1000 (%36) 8 36,36

1001-3000 (%18) 4 18,18

3000’den fazla

(%5)

1 4,55

Firmaların büyüklüklerini yıllık ciro miktarları

açısından kıyasladığımızda da oldukça farklı büyüklüklere

sahip oldukları görülmektedir. Ankete katılan firmaların

2 tanesi ciro büyüklüğü hakkında bilgi vermemiştir.

Tablo-5. Ciro BüyüklüğüCiro Adet Yüzde

0-1,000,000$ (%8) 2 8,33

1,000,000$-5,000,000$

(%21)

5 20,83

5,000,000$-10,000,000$

(%25)

6 25,00

10,000,000$-50,000,000$

(%17)

4 16,67

50,000,000$-100,000,000$

(%13)

3 12,50

100,000,000$’dan fazla

(%8)

2 8,33

Firmaların %81’inin ISO 9001:2001 belgesi vardır. Bu

da, ERP kullanan firmaların; süreçlerini belirlemiş, bu

süreçleri sürekli olarak yeni sistemlerle geliştiren,

çalışanların da katılımıyla müşteri memnuniyeti ve

45

verimliliği hedefleyen kurumsal firmalar olduğunu

göstermektedir.

Firmaların %36’sında CRM (Müşteri İlişkileri

Yönetimi) uygulamaları kullanılmaktadır. Müşteri

memnuniyetini hedefleyen bu uygulamaya genelde,

müşterilerle birebir ilişkide olan firmalar rağbet

göstermektedir.

SCM (Tedarikçi Zinciri Yönetimi) ise, firmaların

%17’sinde kullanılmaktadır. Artık bu sistem genellikle

ERP paketinin içinde sunulmaktadır.32

7. ERP’NİN İŞ SÜREÇLERİNDEKİ ETKİLERİ

ERP, hem işletmecilik hem de bilgi teknolojileri

dünyalarına çok büyük etkiler yaparak, çeşitli

boyutlardaki değişiklikleri yanında getirmektedir. ERP,

etkilerini işletmecilik kavramı içinde farklı şekillerde

göstermektedir. ERP’nin önemini ortaya koyacak çeşitli

değişiklikler ve etkiler aşağıda sunulmaktadır;

ERP, “dünyadaki büyük işletmeleri ve KOBİ’leri

(Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme) büyük çapta

etkilemektedir”.Öncelikle uluslar arası işletmeler

32 Seyid Ağayev, a.g.k., s. 113,114

46

olmak üzere, dünyada birçok büyük işletme

küreselleşme ile birlikte Reorganizasyon projelerini

devreye sokmuştur. Önceleri KOBİ’ler için bir

ihtiyaç gibi görünmeyen ERP’nin, gerçekte hakkettiği

değeri, büyük işletmelerin iş süreçlerindeki

etkinlik artışının ve maliyet düşüşünün net olarak

ölçülebilir olmasından sonra, KOBİ’ler açısından da

elde ettiğini söylemek mümkündür. ERP üreticilerinin

kazançlarına bakıldığında, gelirlerinin %35’ine

yakınını KOBİ’lerden elde ettiği, dolayısı ile KOBİ’

ler tarafından da ERP’nin kullanılmaya çalışıldığı

ortaya çıkmaktadır. Tek bir ERP sistemi (SAP’nin17

R/3’ü18) uluslararası işletmelerin %60’ından

fazlasında kullanılmaktadır. Küresel strateji uzmanı

Arthur D. Little’a göre bir ERP şirketi (SAP)

“...dünyayı fethetmiştir. Hemen hemen bütün önemli

işletmeler az ya da çok onun ellerindedir”. 1995’de

önemli ERP üreticilerinden birisi olan SAP,

gelirinin %90’ını uluslararası işletmelerden,

1997’de %50’sini KOBİ’lerden elde etmiştir.

ERP, “işletmelerin rekabetçi davranışlarını

etkilemektedir”. Rakip işletmelerin sahip oldukları

rekabet avantajlarını bulundukları pazar içinde

kullanmalarının doğal olduğu bilinmekle birlikte, bu

yapıyı tek taraflı olarak bozacak bir ERP sisteminin

diğer rakip işletmeler tarafından da entegre

47

edilmeye ve kullanılmaya çalışıldığını görmek,

ERP’nin rekabet açısından önemini ortaya

koymaktadır. Bir işletme ERP’yi entegre ettiğinde,

rakipleri de bunu yapmak durumundalar mı? Ortaya

çıkarılan sistem, rekabetçi bir avantaj sağlıyor

ve/veya bir katma değer yaratıyorsa, cevap evet

olacaktır. Hangi sistemin seçileceği ve uygulanacağı

ise, rakibin başarıyla uyguladığı sistemin çok

benzerinin aynı danışmanlık hizmetlerinin ve aynı

sistem sağlayıcıların seçilerek uygulanması ile

belirlenecektir. Entegrasyon sonrasında, rakiplerden

hangisinin pazar içinde rekabet avantajını daha iyi

kullanacağı, sistemi hangisinin daha iyi özümsediği

ile ortaya çıkacak ve yön bulacaktır.

ERP, “işletmelerin, birlikte iş yaptıkları

diğer işletmelerin yapılarını ve karşılıklı

ihtiyaçlarını etkilemektedir”. ERP’nin yalnızca bir

yazılım olmadığı, bilgi teknolojilerini tam

anlamıyla içeren ancak sosyal bir yapıyı da bu

teknolojik mimarinin içine almaya çalışan bir

sistemler bütünü olduğunu işletme açısından ifade

etmek yeterli görünmemektedir. İşletmeler birlikte

iş yaptıkları diğer işletmeler ile birçok

faaliyetlerini ve bu faaliyetlerin sonuçlarını

paylaşmakta, beraber iş yapmaktadırlar. Bu bazı

zamanlarda ortak bir proje, bazı zamanlarda da

48

zincir reaksiyonlu bir süreç olabilmektedir.

Dolayısı ile herhangi bir atılım gerçekleştiren

işletme, buna benzer bir atılımı da beraber

çalıştığı işletmelerde görmek istemektedir. ERP bu

ortak çalışma yapısını değiştirdiği gibi, karşılıklı

olarak işletmelerin birbirlerinden beklentilerini ve

ihtiyaçlarını da değiştirmektedir. Özellikle tedarik

zinciri içinde bulunan işletmeler kendilerinden

önceki ve sonraki diğer işletmeler ile bir bütün

olabilmek için kendilerini daha çok gözden geçirmek

durumunda kalmaktadır. Genel olarak, ERP sistemi

uygulaması, bir işletmeyi daha hızlı bilgi

kullanabilir hale getirmektedir. Bu işletmeler,

bilgiyi daha iyi işlemekte, kendi iş süreçlerine

daha iyi entegre etmekte ve karar verme

mekanizmasında daha etkin kullanabilmektedirler.

Sonuç olarak, işletme ortaklarının, ERP’yi entegre

etmiş işletmeler içinde yer alabilmek için, değişime

ayak uydurmaları ve ERP’ye yakınlaşmaları

gerekmektedir. Örnek olarak, ERP’yi entegre etmiş

bir işletme gerçek zamanlı işlemler yapıyorsa,

ortaklarından da bunu isteyecektir. Farklı olarak,

ERP entegrasyonunu gerçekleştirmiş bir işletme,

ERP’yi kendi tedarik zincirine eklemek istiyorsa,

bu, direkt olarak birlikte çalıştığı işletmeleri

etkileyecektir.

49

ERP, “danışmanlık şirketlerinin doğasını

etkilemektedir”. İşletmelere danışmanlık hizmeti

veren şirketlerin, kendilerini, ERP sistemini

öğrenmeye ve anlatmaya hazır hissetmeleri ile

birlikte, verdikleri danışmanlık hizmetlerinin

yapısında ve özelliklerinde değişiklikler meydana

gelmektedir. A.B.D. 1998 Halka Açık Muhasebe

Raporu’nda, ERP paketleri için verilen danışmanlık

hizmetlerinin toplam hizmetlere oranının %30

civarında olduğu belirtilmektedir ERP, Big Six19

bakış açısıyla danışmanlık yapan işletmeler ile

diğer profesyonel hizmet isletmeleri açısından

kritik öneme sahip bir araç olarak görülmektedir.

ERP, “değişim mühendisliği (reengineering) için

ihtiyaç duyulan birincil araçlardan birisi olma

özelliğindedir”. 1990’lı yılların başında,

işletmelerin varolan süreçlerinin değiştirilmesinde

yeni bir yol olarak kullanabilecekleri “değişim

mühendisliği” kavramının ortaya atılmasından yıllar

sonra, günümüzde işletmelerin bu konuda yeterince

başarılı olduklarını söylemek güç olmaktadır. ERP

ise, Gendron’un (1996) da bahsettiği üzere, değişim

mühendisliği ile birlikte, işletmelere

görebilecekleri ve kullanabilecekleri fırsatları

hatırlatmakla kalmamakta, aynı zamanda, aslında

Hammer’in (1997) değişim mühendisliğinin elektronik

50

bütünleşmesi olarak tanımladığı, değişim

mühendisliğinin yalnız başına gerçekleştiremeyeceği

teknolojik ve sosyal bütünlüğü işletmelere

sunmaktadır.

ERP, “işletmelerin başarılı faaliyetlerini

geniş kitlelere duyurmaktadır” ERP’yi etkin bir

şekilde kullanmaya başlayan işletmelerin iş

süreçlerindeki değişikler sonrasında, yeni

faaliyetlerin ortaya çıkması, varolanların da

değişime uğraması, istenen ve kaçınılmaz bir özellik

olarak görülmektedir. İşletmelerin bulundukları

pazar içinde başarılarının yansıması ise bulaşıcı

olmakta, başarılarını duyurmakla diğer işletmelerin

entegrasyon ve entegrasyon sonrası çalışmalarına

ışık tutmaktadır. ERP sistemleri, iş süreçlerini en-

iyileştiren yollara dayanmaktadır. Dolayısı ile

ERP’yi entegre etmiş olan işletmeler bu en-

iyileştirme yollarına en geniş biçimde

erişebilmektedir. Yeni versiyonlarıyla birlikte,

yeni süreçleri kullanma imkanına sahip olmaktadır.

ERP, “istemci/sunucu bilişim yönetimini ve

mimarisini işletmenin kullanımına sunmaktadır”.

1990’ların başında, istemci/sunucu bilişim yönetimi

varolan ana bilgisayar (mainframe) çözümlerine daha

fazla avantaj kazandıran bir teknoloji olarak ortaya

51

çıkmıştır. Bu avantajları kullanabilecek

yazılımların sınırlarından dolayı bu avantajlar

yeterince kullanılamamış olsa da, ERP ile işletme

uygulamalarının vazgeçilmez baskın özelliklerinden

birisi haline gelmiştir.

ERP, “işletmelerdeki bilgi sistemleri

fonksiyonunun doğasını değiştirmektedir”. Geçmişte,

bilgi sistemleri fonksiyonunun öncelikli görevi,

tasarım, geliştirme ve yazılım uygulaması

konularından birisiydi. ERP sistemleriyle birlikte,

bilgi sistemleri fonksiyonu, tasarım ve geliştirme

fonksiyonları dış kaynak kullanımı (outsourcing) ile

çalışmaktadır. ERP sistemleri birçok işletmenin

yazılım ihtiyacının büyük kısmı ile yer

değiştirmiştir. Bu durum, bilgi sistemleri

fonksiyonunun temel doğasını hangi sistem

analistlerine ve programcılara ihtiyaç

duyulduğundan, varolan kritik öneme sahip

yazılımların bilgisinin nerede olduğuna doğru

değiştirmiştir. Yalnızca ihtiyaçlar değişmemiş,

bunun yanında çalışanlar daha hareketli (mobil) hale

gelmişlerdir. Bilgi sistemi çalışanlarının yalnızca

isletmeye özel uygulamalar konusunda bilgi sahibi

olmalarının yetersizliği ile birlikte, ERP

yazılımları ile, bilgi sahibi olması gereken birden

52

fazla sayıda işletme, binlerce süreç ve faaliyet

ortaya çıkmıştır.

ERP, “bütün fonksiyonel alanlardaki

faaliyetlerin doğasını değiştirmektedir”. ERP,

üretim gibi işletme fonksiyonlarının işleyişini

değiştirmektedir. Corcoran (1998), bu konuyu şu

şekilde açıklamaktadır: “Üretimdeki BT (Bilgi

Teknolojileri) profesyonelleri, ERP sistemlerini, BT

ve kullanıcıları arasında bulanıklık yaratan bir

özellik olarak belirtmektedir. Bu yönde, hem

kullanıcılar ve hem de profesyonel düzeyde BT

becerilerine sahip isletme personeli için büyük

talep vardır. Fakat klasik BT, BT konusunda bilgi

sahibi olup da işletme konusunda hiç bir bilgisi

olmayan kişilerden oluşmaktadır.” Corcoran, ERP’nin,

BT işletme bakış açısı diyebileceğimiz, multi-

disipliner yapısının önemine dikkat çekmekle

kalmamakta, BT çalışanlarının KKP uygulamaları

konusunda uzmanlaşırken aynı zamanda da işletme

süreçleri konusunda da deneyimli olmaları gereğini

ifade etmektedir.

ERP’nin “maliyeti yüksektir”. META Group’a

göre, bir ERP entegrasyonuna sahip olmanın ortalama

maliyeti 15 milyon US$ (kullanıcı basına 53.320 US$)

olarak ortaya çıkmaktadır. Bu bilgi, tam bir

53

entegrasyon için yazılım, donanım, profesyonel

hizmetler ve personel maliyetlerini ve entegrasyon

sonrası 2 yıllık desteği kapsamaktadır. Bu kadar

yüksek bir maliyeti kaldırabilecek işletmelerin

geleceğe bakış açılarının da gelişmiş olması

kaçınılmaz olmakla birlikte, farklı oranların bu

maliyetleri ifade edecek şekilde kullanılmaları da

mümkündür. ERP maliyetleri, isletme gelirleri

toplamının en fazla %2-%3’ü kadar olmak

durumundadır. Daha yüksek maliyet, gelişen iş

süreçlerinin önünü kapatacak finansal faktörlerin,

işletmenin ERP kullanımıyla elde ettiği maliyet

avantajını yitirmesine yol açabilecek şekilde ortaya

çıkmasına neden olacaktır.

“ERP pazarı çok hızlı gelişmektedir”.

İstemci/sunucu teknolojisinin henüz gelişmekte

olduğu yıl olan 1993’de, bu teknolojiyi kullanan ERP

yazılımı üreticilerinin beş tanesi, pazarın %74’ünü

elinde tutmaktaydı: Oracle, 88 milyon US$; SAP

Amerika, 71 milyon US$; D&B Software, 30 milyon US$;

IMRS, 30 milyon US$ ve Computron, 17 milyon US$

Toplam Pazar 319 milyon US$’dı. 1998’de lisans ve

bakım anlaşmaları pazarı ise 17.2 milyar US$ olarak,

2000 yılında ise 24.3 milyar US$ olarak

54

gerçekleşmiştir. Görüldüğü gibi ERP pazarının çok

hızlı bir gelişme gösterdiğini söylemek mümkündür.33

8. ERP’NİN İNSAN KAYNAKLARINA SAĞLADIĞI FAYDALAR

İnsan kaynakları yönetiminin etkin kullanımı

açısından değerlendirildiğinde ERP sistemleri,

işletmelere büyük avantajlar sağlamaktadır. İnsan

kaynakları bölümleri operasyonel iş yükünden kurtularak

ciddi oranda zaman tasarrufu sağlamakta ve daha stratejik

ve niteliği yüksek işlere zaman ayırma şansı

yakalayabilmektedir. Bunun bir sonucu olarak işletme

çalışanlarına daha kaliteli hizmet sunabilmekte ve yine

bu durumda bir döngü şeklinde işletmenin çalışanlarının

motivasyonunu olumlu yönde etkilemektedir. Diğer yandan

insan kaynakları departmanı için büyük öneme sahip olan

bilgilerin yüksek kalitede korunması, hata payının

minimize edilmesi ve görünmeyen maliyetlerin azaltılması

sağlanmaktadır. Aynı zamanda insan kaynakları

bölümlerinin planlama, raporlama, analiz vb. çalışmalara

daha fazla yoğunlaşmasına ve işletmenin gelişim

planlamalarının yapılmasına ve sonuç olarak da işletmenin

gelişim faaliyetlerinde yönlendirici rol üstlenmesine

imkan tanımaktadır.

33 Halil Kemal İlter, Kurumsal Kaynak Planlaması Ve İşletmeYönetiminde Açık Elektronik Yaklaşımlar: E-İş Modeli Arayışları,Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004,s.18-23

55

Söz konusu sistemin etkinliğini işletmelerin insan

kaynakları çalışanlarının sistemi kullanımı ve söz konusu

sistemlere olan yatkınlığı da etkilemektedir. ERP

sistemlerinin işletmelerde kullanılması kararının

verilmesi ile birlikte, çalışanlar uzun ve yoğun bir

eğitim sürecinden geçirilmekte ve sistemin tasarımından

canlı kullanımına kadar olan süreçte görev almaktadırlar.

Bu durum yalnızca insan kaynakları çalışanları için değil

tüm çalışanlar için geçerlidir. İnsan Kaynakları Yönetim

Sistemi’nin, ERP sistemlerinin diğer modüllerinden en

önemli farkı, tüm çalışanlar tarafından kullanılabilen

tek modül olmasıdır. Dolayısıyla tüm çalışanlar modülün

ilgili ekranları hakkında eğitilmelidirler.34

Elif Durmuş’un ‘İnsan Kaynakları Yönetiminin

Etkinliğinin Sağlanmasında Bir Araç Olarak Kurumsal

Kaynak Planlaması’ konulu tezinde iş süreçlerinin

operasyon boyutunda yapılması gerekli faaliyetlerin

yapılmasını sağlayan ERP sistemlerinden biri olan

Oracle’ın İnsan Kaynakları Yönetim Sistemi incelenmiş ve

bu sistemin insan kaynağının yönetimi açısından kullanım

alanları izah edilmiştir. Bu incelemede; işe alma ve

yerleştirme faaliyetleri açısından baktığımızda: sistem,

her bir boş pozisyona ilişkin operasyonel işlemlerin

yürütüldüğü, uygun adayların bulunması halinde işe34 Elif Durmuş, İnsan Kaynakları Yönetimi Etkinliğinin SağlanmasındaBir Araç Olarak Kurumsal Kaynak Planlaması, Yüksek Lisans Tezi, GaziÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007, s.139

56

yerleştirme işleminin yapıldığı ve adaylara ilişkin

bilgilerin tutulduğu ekranlara sahiptir. İşletmede işe

alım yapılacak olan bir pozisyon olması durumunda sistem

üzerinde öncelikle söz konusu pozisyona ilişkin işe alım

aktivitesi tanımlanmaktadır. Örnek olarak işletmenin bir

üretim işletmesi olduğunu ve açılan boş pozisyonun da

makine mühendisi pozisyonu olduğunu varsayalım. Sistem

üzerinde işletmenin standartlarına uygun olacak şekilde

makine mühendisi işe alım aktivitesi tanımlanır. İşe alım

yapılacak olan bu pozisyona ilişkin olarak gazete,

kariyer siteleri vb. bir kaynakta ilan veriliyorsa,

aktivitede bu detay da belirtilebilir. İşe alım süreci

boyunca uygun olan makine mühendisi adaylarının katılması

planlanan mülakatlar, bu mülakatlarda sırasıyla kimlerle

görüşecekleri, söz konusu pozisyonun alımının yapılacağı

bölüm, süreçte uygulanacak sınav, kişilik envanteri vb.

analiz, sınav ve testler varsa bunlara ilişkin detayların

tamamı söz konusu aktivite içinde belirtilir. Süreç

boyunca işe alım aktivitesine bağlı ekranlarda uygun

bulunan adayların özgeçmiş bilgileri, görüşme notları,

sınav sonuçları, kişilik envanteri bilgileri, yetkinlik

derecelendirmeleri işlenir. Sürecin sonunda uygun bulunan

bir adayın, işe yerleştirmesi yapılırken de sistem

üzerinde aday olarak görünen kişinin Kişi Tipi çalışan

olarak değiştirilir ve kişinin sistem üzerinde işe alımı

gerçekleştirilmiş olur.

57

İşten çıkış işlemlerine baktığımızda da çalışanların

işten çıkış sebepleri ne olursa olsun, yapılması gereken

belirli işlemler bulunmaktadır. Bu kapsamda insan

kaynakları çalışanlarının sistem üzerinde bu işlemleri

gerçekleştirmeleri ve bilgileri tutmaları hem bilginin

korunmasını sağlayacak hem de zamandan tasarruf edilmesi

imkanını sunacaktır. İşten ayrılacak olan çalışanlarla

yapılan işten çıkış mülakatlarının sonuçlarını sistem

üzerinde tutmak ve sistem üzerinden çalışanların işten

çıkış sebeplerine ilişkin istatistiksel raporlar almak

mümkündür. Bu sayede işletmenin, çalışanlar açısından

tercih edilmeme sebeplerinin değerlendirilmesi ve zayıf

olan yönlerinin geliştirilmesi mümkün olabilir. Bunun

dışında sistem üzerinden işten ayrılmak isteyen

çalışanların işten çıkış tarihleri ve ihbar sürelerinin

takip edilmesi ve yasal işlemlerin gerçekleştirilmesi de

sağlanabilmektedir.

ERP’nin insan kaynaklarına sağladığı diğer faydalara

kısaca bakacak olursak:

Kişilerin performans değerlendirme sonuçları,

kariyer yolları ve kişisel bilgilerinde ortaya

çıkan tüm değişiklikler tarihsel bazda kayıt

altına alındığından kişi ile ilgili tüm süreç

hareketleri takip edilebilmektedir.

58

Sistem üzerinde oluşturulan klasör formlar

sayesinde belirli bir grup çalışana ilişkin

bilgilerde ortaya çıkan değişikliklerin toplu

olarak yapılması sağlanabilir.

Sistemin standart mektup tanımlaması özelliği

sayesinde işletme içerisinde kullanılmakta

olan işe başvuran adaylara teşekkür mektubu,

ücret zammı bildirim mektubu veya özel gider

indirimine esas gelir vergisi matrahı bildirim

mektubu gibi mektupların sisteme metninin

girilmesi ile tüm kişilerin kendilerine ait

özel bilgileri içerecek şekilde otomatik olarak

tanımlanması ve çok kısa bir süre içerisinde

mektupların üretilmesi mümkün olabilir.

Sistemin geçerlilik özelliği sayesinde sistemde

tutulmak istenen tüm bilgilerin bir kere

sisteme girişini yapmak suretiyle diğer ilgili

tüm ekranlardan bilgiye ulaşmak ve bilgiyi

kullanmak mümkün olabilmektedir.

Sistemin bir diğer özelliği de uygulama dışına

veri aktarımı yapabilme özelliğidir. Özellikle

tarihsel takip özelliği de göz önüne alındığı

zaman geçmiş tarihlerden başlayan ve geleceğe

devam edebilen süreçte bir takım tahminleri de

59

içeren personel planlaması, insan kaynakları

bütçesi vb. konulara ilişkin detaylı bilgiler

alınması gerekebilir. Bu durumda bilgilerin

formatları üzerinde oynamak mümkün

olabilmektedir.

Son olarak sistemin en önemli özelliklerinden

biri de veri ulaşımı ve güvenlik özelliğidir.

İnsan kaynakları bölümleri tarafından

gerçekleştirilen çalışmaların gizlilik yönü

yüksek olduğundan insan kaynakları modülünde

tutulan bilgi ve verilere yalnızca

yetkilendirilmiş kişilerin ulaşımı tercih

edilmektedir. Çalışanlar sisteme kendileri için

tanımlanan kullanıcı adı ve şifre ile ulaşmakta

ve yalnızca kendilerinin görmesine izin verilen

ekranlara erişebilmektedirler.35

35 Elif Durmuş, a.g.k., s.118-120

60

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI (ERP) İLE İLGİLİ ELEŞTİRİLER

VE KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASININ (ERP) GELECEĞİ

1. ERP İLE İLGİLİ KISIT VE ELEŞTİRİLER

Olumlu Eleştiriler:

o ERP sistemi, işletmedeki tüm Bilgi Sistemi (BS)

kaynaklı problemleri giderecek bir çözümdür ve

işletmenin tüm işlerini yürütmek için ihtiyaç

duyacağı tek BS olma yolunda ilerlemektedir.

o ERP yaklaşımı, işletmenin tümünde sistemi hem

basitleştirir hem de standardize eder ve

61

gelecekte sistemin güncellenmesini daha kolay

hale getirir.

o ERP sistemi, BT işlemlerinin maliyetini düşürür

ve kurumsal BS’nin sürekliliğini sağlamak için

gerekli personel sayısını azaltır.

o ERP sistemi, tüm süreçleri birbirine entegre

etmeye zorlar ve yüksek seviyede veri

entegrasyonu sağlanır.

o ERP, rekabet gücünü artıran mükemmel bir karar

destek aracıdır.

o ERP sistemleri, çeşitli süreçler için en iyi

uygulamaları içererek, kurumun sistemleri hızlı

ve kolay bir şekilde yapılandırmasını ve

böylece uygulama maliyetlerini en aza çekmesini

sağlar.

o ERP sistemleri daha iyi bir küresel entegrasyon

yapısı sunar.

Olumsuz Eleştiriler:

o ERP sistemleri sadece çok geniş ölçekli

firmaların ilgi alanına girer.

62

o ERP sistemlerinin yaygınlaşmasının tek sebebi

Y2K (2000 yılı) problemidir. Y2K problemi artık

geride kaldığına göre ERP’nin geleceği parlak

görülmemektedir.

o ERP sistemleri ve uygulanmaları çok pahalıdır.

Sistem önemli modifikasyonlara ihtiyaç duyar ve

şirketin sistemi kullanabilmesi için ciddi

yeniden yapılanma (reengineering) sürecine

ihtiyaç duyulur.

o Kurulu ERP sistemleri genelde yavaştır ve çoğu

şirketin işlem ihtiyaçlarına cevap veremez.

o ERP sistemleri ilk başta öngörülen yatırımın

geri dönüşü oranlarını sağlayamamıştır.

o Pek çok firma ana sebep olarak ERP sistemi

kurulumu yüzünden kapanmıştır.

o ERP sistemleri BT maliyetlerinin ve personel

sayısının artmasına sebep olur.

63

o Bir bütünleşik ERP sistemi kurulsa bile

sistemin düzgün çalışması için ilave sistemlere

gereksinim duyulur.36

Mabert ve arkadaşları, ERP hakkındaki sık rastlanan

olumlu ve olumsuz eleştirileri tespit ettikten sonra bu

önermelerin doğruluklarını araştırmak için bir anket

çalışması yürütmüşlerdir. Bu amaçla 15 adet ERP kurulumu,

üst düzey yöneticiler ve Bilgi teknolojileri

profesyonelleri ile yapılan görüşmelerle geniş kapsamlı

olarak incelenmiştir. Hacmi sınırlı da olsa, çeşitli

büyüklükteki (ciroları 30 milyon USD ile 35 milyar USD

arasında değişen), farklı endüstriyel ve son kullanıcıya

yönelik ürünler üreten ve altı farklı satıcıdan alınmış

ERP paketleri kullanan firmaları içeren bir örnek uzayı

kullanılmıştır. Ayrıca ERP kurulumları konusunda faaliyet

gösteren altı adet danışman firma ile tecrübeleri

hakkında araştırmanın bulgularını doğrulayan görüşmeler

yapılmıştır.

Araştırmanın bulguları göstermiştir ki; ERP hakkında

yayınlanan olumsuz eleştiriler fazlaca abartılmıştır.

Sonuçlar genelde bu olumsuz eleştirilerin aksi yönünde

36 İbrahim Somar, İşletme Kaynakları Planlaması ERP I ,ERP II, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004, s. 24, http://www.inotecbilgimerkezi.com/cinfocenter/pdfs/34_Isletme_Kaynak_Planlama_MRP.pdf

64

olmuştur. Araştırmadan elde edilen verilere göre ulaşılan

sonuçlar aşağıda listelenmiştir:

o ERP sistemleri çok küçüklerinden en büyüklerine

kadar tüm ölçeklerdeki firmalarda

uygulanmaktadır.

o ERP’nin uygulanmasının pek çok nedeni vardır,

sadece Y2K problemi yüzünden uygulanıyor olması

söz konusu değildir. ERP genel olarak bir Bilgi

teknolojileri çözümünden ziyade bir iş çözümü

olarak görülmektedir.

o Bir ERP kurulumu ciddi bir yatırımdır ve

pahalıdır. Ancak, maliyetler elle tutulabilen

ve tutulamayan faydalarla dengelenmelidir.

o Çoğu firmadaki ERP kurulumu henüz yeni

sayılabilecek durumdadır. Çoğu çeşitli faydalar

elde etmiş olsalar da zaman içinde tecrübelerin

artması ile birlikte üretkenlikte de artış

olması beklenmektedir.

o Şu an itibariyle Bilgi teknolojileri

işlemlerinde maliyet azalması sağlanıp

sağlanmadığı konusu net değildir.

65

o Bazı satıcılar tarafından iddia edildiği gibi

tek bir ERP sistemi uygulaması baştan sona

kesin çözüm sağlamaktan uzaktır. Şirketlerin

çoğu, bazı özel işlevler veya karar verme

süreçleri için başka sistemleri ilave olarak

kullanmaktadırlar.

o ERP, kurumun tamamında sistemleri hem

basitleştirmekte hem de standardize etmektedir.

Böylece firma için gelecekte yeni ilaveler ya

da güncelleme yapmak daha kolay hale

gelmektedir.

o ERP sistemlerinin tümü oldukça istikrarlı bir

görüntü çizmektedir. Çok büyük firmalarda bile

firmaların işlemlerini yerine getiremediklerine

dair bir kanıta rastlanamamıştır.

o ERP sistemleri, veri mevcudiyetini ve

kalitesini artırarak karar verme sürecini

iyileştirmektedir. Firmalar veri ambarları

oluşturdukça ve karar destek sistemleri

kurdukça başka faydalar da elde edilecektir.

o Çoğu firma ERP sistemlerinden memnundur. Çoğu

ERP sisteminin faydalı ömrünün on yıldan daha

66

fazla olacağını düşünse de zaman içinde rutin

bakım ve güncellemeler gerekli olacaktır.37

2. ERP’DE YENİ TRENDLER

Bilgi teknolojisi tüm dünyada hızlı bir şekilde

ilerleyişini sürdürmektedir. Bu ilerlemeyle birlikte

kurumsal kaynak planlaması gibi yönetim paketlerinden

beklentiler ve pazardaki eğilimler değişmektedir.

Günümüzde bu konuda görülen 4 ana eğilim şunlardır:

ERP sistemleri arka ofis uygulamalarından ön

ofis uygulamalarına doğru kaymış ve Tedarik

Zinciri Yönetimi ( Supply Chain Management –

SCM) ve Müşteri İlişkileri Yönetimi

sistemlerini destekler konuma gelmiştir.

Kaynağı ne olursa olsun kullanıcılar, ister

kendi ERP satıcılarından isterse başka

satıcılardan ERP sistemlerini Müşteri

İlişkileri Yönetimi ve Tedarik Zinciri Yönetimi

uygulamaları ekleyerek genişletmektedirler. Bu

oluşum, Genişletilmiş ERP terimiyle

anılmaktadır.

37 Elif Durmuş, a.g.k., s. 35

67

Pazarın büyüklerden oluşan kısmının doyuma

ulaşmasıyla birlikte ERP satıcıları artan bir

şekilde KOBİ’leri hedef almaya başlamışlardır.

Satıcılar bunu kendi orijinal sistemlerini

basitleştirerek veya Uygulama Servis

Sağlayıcılar (Application Service Providers –

ASP) aracılığıyla sunarak sağlamaktadırlar. Bu

ikinci yöntem ERP hizmetini üçüncü parti

firmalardan kiralamak yoluyla olmaktadır ve bu

genelde internet üzerinden yapılmaktadır.

Gerçek Pazar faaliyetleri göstermesi ve gelir

getirmesi açısından henüz aktif konuma geçmiş

olmamasına karşın dijital Pazar kavramı ortaya

çıkmıştır. Bu pazarlar önceleri genelde Bilgi

Teknolojileri(BT) firmaları tarafından

kurulmuştur fakat sonradan endüstriyel

konsorsiyumlar bu pazarları oluşturarak BT

firmalarına teknoloji sağlayıcı görevi

yüklemişlerdir. Bu dijital pazarların geleceği

ve ERP’nin bu yeni oluşumdaki konumu henüz

belli olmamakla birlikte bu pazarlar, ERP’ye

ciddi bir eğilim göstermektedirler.

Yüz milyonlarca dolara varan uygulama

masrafları nedeniyle ERP projeleri, ERP

satıcılarının ardından şimdi de kullanıcıları

68

değer arayışına itmiştir. ERP projeleriyle

ilgili bu değer arayışından ötürü, ERP’nin

getirilerini ve performansını ölçmeye yönelik

çalışmalar yapılmıştır. Örneğin ERP

projelerinde başarının, sadece maliyet göz

önüne alınmadan değerlendirilmesi için

metodolojik bir yaklaşım önerilmiştir. Bu

konuyla ilgili sahasının hala açık olduğu ve

yeni metodolijiler geliştirilmesinin mümkün

olduğu düşünülmektedir.38

3. ERP’NİN GELECEĞİ VE ERPII KAVRAMI

Genel olarak birçok şirket “parça parça ilişkili

diğer uygulamalar ile birlikte ERP sistemi, entegre bir

bilgi yönetim sisteminin temeli olmalıdır” felsefesini

onaylamıştır. Ayrıca, çok az şüphe vardır ki ERP sistemi

birçok şirketin bilgi yönetimi altyapılarının temel bir

unsuru olarak kalacaktır.

MRP II VE ERP sistemini aşma ihtiyacını fark eden

yazılım işletmeleri de ürün portföylerini faal bir

şekilde arttırmışlar. Örneğin MRP III gibi kavramları

çoktan ortaya çıkmıştır. Artık yeni kavramlar olarak SCM

(Supply Chain Management): tedarik zinciri yönetimi, CRM

38 Elif Durmuş, a.g.k., s. 31,32

69

(Customer Relationship Management): müşteri ilişkileri

yönetimi, BI (Business Intelligence): işletme zekası

karşımıza çıkmaktadır. İşte bu üçlü ERP paketlerinin

üstüne geldiğinde Gartner Group ERP II tanımlamasını

geliştirmiştir. Bu kapsam için new frontiers (yeni

sınırlar), new wave (yeni dalga) tanımlamaları da

mevcuttur. ERP II, dış operasyonel ve finansal süreçleri

işletme içi ve dışı birimlerle iş birliği içinde

yürütmeyi ve optimize etmeyi sağlayarak, müşterilere ve

şirket ortaklarına sunulan değeri artıran iş stratejisi

ve bir dizi endüstri alanına özel uygulamalardır.39

39 Nazlı Keskin, a.g.k., s.11

70

SONUÇ

Küresel bir rekabet ortamında, kurumların hayatta

kalabilmeleri ve en önemlisi kâr elde edebilmeleri için

en az kurum ölçeğinde kendilerini tam ve eksiksiz

yönetebilmeleri gerekmektedir. Stratejik kararlarını

doğru olarak verebilmeleri ve rekabet avantajı elde

edebilmeleri için bütünleşik sistemlere gerek vardır. Bu

noktada, günümüzün ileri bilgi teknolojisi

uygulamalarından biri olan ERP sistemleri gündeme

gelmektedir. Bir ERP sistemi, bilgi teknolojilerinin

yardımıyla, kurumun bütün kaynaklarını planlayan ve bütün

bilgi ihtiyaçlarını gideren bir yönetim sistemidir. ERP

sistemi çözümleri, kurumların ürün ve hizmet üretme

yöntemini bütünüyle etkilemektedir. Bununla birlikte aynı

zamanda kurumların yönetim şeklini ve düzeyini de

71

şekillendirmektedir. Gerçek zamanlı veriler ile işlem

yapılan kurumlarda, stratejik karar süreçleri sistem

üzerinden elde edilen verilerle daha gerçekçi bir şekilde

yapılandırılabilmektedir.

Kurumlar ERP uygulama sürecini, iş süreçlerinin

yeniden düzenlenmesi, gelecekteki rekabet stratejilerine

uyum ve tüm bilgi teknolojisi yapılarının yenilenmesi

için bir fırsat olarak görebilirler. ERP sistemi

özellikle birden fazla üretim ve satış noktalarına sahip

kurumlar için çoklu düzeyde üretim koordinasyonu, üretim

ve satış hedeflerini yönetme bakımından çok önemlidir.

ERP sistemini elde etmede, kurumların önünde birkaç

alternatif vardır. Bunlardan ilki, kurumun, kendine özel

bir ERP yazılımını geliştirmesidir. Diğeri, ERP sistemi

tedarikçilerinden hazır ERP paketini satın almaktır. Son

yıllarda yeni bir alternatif olarak ortaya çıkan dış

kaynak kullanma yoluyla uygulama servis sağlayıcılarından

ERP sistemini kiralayabilmekte mümkündür.

KAYNAKÇA

72

AĞAYEV, Seyid, Kurumsal Kaynak Planlama Sisteminin

Seçimi, Kurulumu ve ERP Kullanıcı Firmaların

Sistemden Beklentilerinin Analizi, Yüksek Lisans

Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,

2007

ALTIN, Kaan, İşletmelerde Kurumsal Kaynak Planlaması

Kapsamında Stratejik İnsan Kaynakları Seçimi: Bir

Model Önerisi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007

AYDIN, Ali Orhan, Kurumsal Kaynak Planlama

Yazılımlarının Kalite Özgüllüklerinin Belirlenmesi,

Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri

Enstitüsü, 2003

COŞKUN, Fikret, Kurumsal Kaynak Planlama, Yüksek

Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi,

Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007

DURMUŞ, Elif, İnsan Kaynakları Yönetimi Etkinliğinin

Sağlanmasında Bir Araç Olarak Kurumsal Kaynak

Planlaması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007

HARWOOD, Stephen, ERP Kurumsal Kaynak Planlaması,

çev. Halefşan Sümen, 2004

73

İLTER, Halil Kemal, Kurumsal Kaynak Planlaması Ve

İşletme Yönetiminde Açık Elektronik Yaklaşımlar: E-

İş Modeli Arayışları, Doktora Tezi, Gazi

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004

KARADEDE, Aysel, Kurumsal Kaynak Planlaması Sonrası

İşletmelerin Yaşadığı Sorunlar, Yüksek Lisans Tezi,

Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2004

KESKİN, Nazlı, İşletmelerde Kurumsal Kaynak

Planlaması Kullanımı ve Küçük Ve Orta Büyüklükteki

İşletmelerde Bir Uygulama Çalışması, Yüksek Lisans

Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,

2007

TALU, Şehbal, Sorularla Kurumsal Kaynak Planlama,

İTO Yayınları, İstanbul, 2004

TAŞÇI, Eren, İşletmelerde Kurumsal Kaynak

Planlamasının Üretim Faaliyetlerine Etkisi: Bir Alan

Araştırması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi

Fen Bilimleri Enstitüsü, 2006

URAL, Özge, Orta ve Büyük Ölçekli Hazır Giyim

İşletmelerinde Kurumsal Kaynak Planlama(ERP)

74

Yazılımlarının Kullanımı Üzerine Bir Araştırma, Gazi

Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 2004

YEGÜL, Mustafa Fatih, Kurumsal Kaynak Planlama(ERP)

ve Türkiye’deki Uygulamaları, Yüksek Lisans Tezi,

Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 2003

http://www.inotecbilgimerkezi.com/cinfocenter/pdfs/

34_Isletme_Kaynak_Planlama_MRP.pdf

http://www.ias.com.tr/erp/p-mrp_erp.html,11.12.2006

http://www.tsadergisi.org/arsiv/agustos2008/06.pdf

http://www.denetimnet.net/UserFiles/Documents/

Makaleler/Akademik%20Makaleler/ERP-

KurumsalKaynakPlanlamasi.pdf

http://yaem2004.cukurova.edu.tr/bildiriler/005%20-

%20TamMetin.pdf

http://www.mmo.org.tr/resimler/ekler/

0e8517b1fe0b527_ek.pdf?tipi=65&turu=X&sube=0

http://www.odevarsivi.com/dosya.asp?

islem=gor&dosya_no=30336

75

http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/123/sayi15.htm

(Erkan Bayraktar, Mehmet Efe, Kurumsal

Kaynak ;planlaması ve Yazılım Seçim Süreci)

76