Determining The Priorities Of Ratings via AHP for the Factors That Effects In Choosing Professions...

The Journal of Academic

Social Science Studies

International Journal of Social Science

Academic Social Science Studies dergisi yılda altı defa yayın yapan uluslararası hakemli bir dergidir.

Academic Social Science Studies dergisinde yayınlanan tüm yazıların, dil, bilim ve hukûki açıdan

bütün sorumluluğu yazarlarına, yayın hakları www.jasstudies.com’a aittir.

Yayınlanan yazılar yayıncının yazılı izni olmaksızın kısmen veya tamamen herhangi bir şekilde

basılamaz, çoğaltılamaz.

Yayın Kurulu dergiye gönderilen yazıları yayınlayıp yayınlamamakta serbesttir.

Gönderilen yazılar iade edilmez.

The Journal Of Academic Social Science Studies, Uluslararası hakemli ve indeksli bir dergidir. MLA,

EBSCO, ASOS, TEİ, ARASTİRMAX, Akademik Dizin (Akademik Türk Dergileri İndeksi) başta

olmak üzere onlarca veritabanı ve indeks tarafından taranmaktadır.

The Academic Social Science Studies is an international, six-reviewed in a year journal.

Authors bear the sole legal responsibility for their published works in

www.jasstudies.com

The Academic Social Science Studies has the sole ownership of copyright to all published

works. No part of this publication shall be produced in any form without the written consent

of the Academic Social Science Studies.

The Editorial Board makes the final decision to publish articles.

No article is returned to authors.

ISSN: 2147-2971

1 Rue Gabriel Faure Batiment 1 Porte 51 56100 Lorient-FRANCE

V o l u m e 6 / 2 F e b r u a r y 2 0 1 3

http://www.jasstudies.com/

The Journal of Academic Social Science Studies

Volume 6 Issue 2, February 2013

The Journal Of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science

The Journal of Academic

Social Science Studies


Editor

Dr. Serdar YAVUZ

E-mail: [email protected]

Web: http://www.jasstudies.com/ Adress: 1 Rue Gabriel Faure Batiment 1 Porte 51 56100 Lorient-FRANCE

JASS Studies Volume 6 /2 February 2013



ACADEMIC SOCIAL SCIENCE STUDIES Uluslararası Hakemli Dergi / International Journal of Academic Social Science Studies

Editör / Editor

Dr. Serdar YAVUZ

Editör Yardımcıları / Assistant Editor

Dr. Özcan BAYRAK

Dr. Mehmet GÜRLEK

Dr. Ünal TAŞKIN

Uzm. Ramazan BÖLÜK

Okt. Ufuk KÖSE

Alan Editörleri / Field Editors Dr. Kürşat Yusuf AYTAÇ Beden Eğitimi Adıyaman Üniversitesi

Dr. Ali M. BAYRAKTAROĞLU Fotoğrafçılık Süleyman Demirel Ü.

Dr. Lütfiye CENGİZHAN İngiliz Dili Eğitimi Trakya Üniversitesi

Dr. İbrahim Halil ÇANKAYA Sosyoloji Uşak Üniversitesi

Dr. Murat ÇELİKDEMİR Tarih Gaziantep Üniversitesi Dr. Mumin DAYAN Pazarlama University of United Arab Emirates

Dr. Murat ELMALI Türk Dili ve Edebiyatı İstanbul Üniversitesi

Dr. Erkan Turan DEMİREL İşletme/İktisat Fırat Üniversitesi

Dr. Ahmet ISPARTA Dilbilim İstanbul Üniversitesi

Dr. Fatma Ebru İKİZ Psikolojik Dan. Reh. Dokuz Eylül Üniversitesi

Dr. Nevin YILDIRIM KOYUNCU İngiliz Dili ve Edebiyatı Ege Üniversitesi

Dr. Bahadır KÖKSALAN Eğitim Bilimleri İnönü Üniversitesi

Dr. Murat SUNKAR Coğrafya Fırat Üniversitesi

Dr. Ali SOYLU Yönetim ve Organizasyon University of Cameron

Dr. Barış TOPTAŞ Müzik Adıyaman Üniversitesi

Dr. Sibel ÜNALAN Sanat Tarihi Adnan Menderes Üniversitesi

Danışma Kurulu / Board of Advisory Prof. Dr. Tayfun AMMAN İstanbul Üniversitesi

Prof. Dr. Ahmet BURAN Fırat Üniversitesi

Prof. Dr. Hikmet Yıldırım CELKAN Gaziantep Üniversitesi

Prof. Dr. Enver ÇAKAR Fırat Üniversitesi

Prof. Dr. Coşkun ÇAKIR İstanbul Şehir Üniversitesi

Prof. Dr. Mustafa ÇİÇEKLER İstanbul Medeniyet Üniversitesi

Prof. Dr. Cemalettin ÇOPUROĞLU Fırat Üniversitesi

Prof. Dr. Mustafa DELİCAN İstanbul Üniversitesi



Prof. Dr. Mehmet DEMİRBAĞ

Prof. Dr. Hayati DEVELİ

University Of Sheffield

Yunus Emre Enstitüsü Başkanı

Prof. Dr. Hasan Tahsin FENDOĞLU İnönü Üniversitesi

Prof. Dr. Tahsin GÖRGÜN İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi

Prof. Dr. Emine GÜRSOY NASKALİ Marmara Üniversitesi

Prof. Dr. Mustafa KAÇALİN Türk Dil Kurumu Başkanı

Prof. Dr. Aslan KALKAVAN Dumlupınar Üniversitesi

Prof. Dr. İbrahim KAVAZ Bitlis Eren Üniversitesi

Prof. Dr. Timur KOCAOĞLU Michigan State Üniversity

Dr. Dirk Krausmüller

Prof. Dr. Murat ŞEN

Prof. Dr. Nihat ÖZTOPRAK

Mardin Artuklu Üniversitesi

Melikşah Üniversitesi

Marmara Üniversitesi

Prof. Dr. Mustafa ÖZTÜRK Fırat Üniversitesi

Prof. Dr. Kemal YÜCE Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Prof. Dr. Erdal ZORBA Gazi Üniversitesi

Yayın Kurulu / Editorial Board Doç. Dr. Vedat ÇINAR Fırat Üniversitesi

Assoc. Prof. Dr. Mustafa ÇOLAK

Doç. Dr. Nadir İLHAN

University of United Arab Emirates

Ahi Evran Üniversitesi

Doç. Dr. Tarık ÖZCAN Fırat Üniversitesi

Doç. Dr. Abdullah ŞAHİN Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Doç. Dr. Ersin TERES İstanbul Üniversitesi

Asst. Prof. Dr. Gülşad USLU University of Penn State

Doç. Dr. Yücel YÜKSEL İstanbul Üniversitesi

Yabancı Dil Uzmanları / Foreign Language Specialist Öğr. Gör. Alize CAN Trakya Üniversitesi

Okt. Özlem Aladağ BAYRAK Trakya Üniversitesi

Okt. Servet ÇINAR Trakya Üniversitesi

Okt. Seda TAġ Namık Kemal Üniversitesi

Hukuk Danışmanı / Legal Counselar Av. Gürhan CANPOLAT Ġstanbul Barosu Baro Sicili: 25490



ACADEMIC SOCIAL SCIENCE STUDIES Uluslararası Hakemli Dergi / International Journal of Academic Social Science Studies

Volume 6/2 February 2013

Hakemler / Referees

Prof. Dr. Abdullah KAHRAMAN Cumhuriyet Üniversitesi

Prof. Dr. Abulkuddüs BĠNGÖL Atatürk Üniversitesi

Prof. Dr. Adem BAġIBÜYÜK Erzincan Üniversitesi

Prof. Dr. Adnan GÜRBÜZ Cumhuriyet Üniversitesi

Prof. Dr. Ahmet GÜRSES Atatürk Üniversitesi

Prof. Dr. Ali Osman UYSAL Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Prof. Dr. Altan ÇETĠN Gazi Üniversitesi

Prof. Dr. Asuman S. SARACALOĞLU Adnan Menderes Üniversitesi

Prof. Dr. Bahattin DÜZGÜN Atatürk Üniversitesi

Prof. Dr. Behçet Kemal YEġĠLBURSA Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi

Prof. Dr. Bilgehan PAMUK Gaziantep Üniversitesi

Prof. Dr. Cemal YALÇIN Cumhuriyet Üniversitesi Prof. Dr. Cevat BAġARAN Atatürk Üniversitesi

Prof. Dr. Çiğdem ÜNAL Atatürk Üniversitesi

Prof. Dr. Ejder OKUMUġ EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi

Prof. Dr. Enver Alper GÜVEL Çukurova Üniversitesi

Prof. Dr. Esra BURCU Hacettepe Üniversitesi Prof. Dr. Esra MACAROĞLU AKGÜL Yıldız Teknik Üniversitesi

Prof. Dr. Feridun MERTER Ġnönü Üniversitesi

Prof. Dr. Firdevs GÜNEġ Bartın Üniversitesi

Prof. Dr. Gülden ERTUĞRUL Dokuz Eylül Üniversitesi

Prof. Dr. Gülmira KURUOĞLU Dokuz Eylül Üniversitesi

Prof. Dr. H. Ġbrahim DELĠCE Cumhuriyet Üniversitesi Prof. Dr. Haluk SELVĠ Sakarya Üniversitesi

Prof. Dr. Hamza GÜNDOĞDU Atatürk Üniversitesi

Prof. Dr. Hasan Hüseyin BAYRAKLI Afyon Kocatepe Üniversitesi

Prof. Dr. Hidayet AYDAR Ġstanbul Üniversitesi

Prof. Dr. Huseyin GÜMÜġ Marmara Üniversitesi Prof. Dr. Ġbrahim Hakkı AYDIN Atatürk Üniversitesi

Prof. Dr. Ġbrahim TELLĠOĞLU Ondokuzmayıs Üniversitesi

Prof. Dr. Ġsmail ÇALIġKAN Cumhuriyet Üniversitesi

Prof. Dr. Ġsmail TAġ Necmettin Erbakan Üniversitesi

Prof. Dr. Kadir ÖZKÖSE Cumhuriyet Üniversitesi

Prof. Dr. Kenan DEMĠRAYAK Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. M. Hanefi PALABIYIK Atatürk Üniversitesi

Prof. Dr. Mehmet Ali BEYHAN Ġstanbul Üniversitesi

Prof. Dr. Mehmet Durdu KARSLI Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Prof. Dr. Mehmet EVSĠLE Ondokuz Mayıs Üniversitesi

Prof. Dr. Mehmet Sinan TEMURLENK Atatürk Üniversitesi Prof. Dr. Mesut AYDIN Ġnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi

Prof. Dr. Metin COġAR Cumhuriyet Üniversitesi

Prof. Dr. Mohammad ARAFAT Karadeniz Teknik Üniversitesi

Prof. Dr. Mualla UYDU YÜCEL Ġstanbul Üniversitesi

Prof. Dr. Muhittin ELĠAÇIK Kırıkkale Üniversitesi

Prof. Dr. Mukadder ERKAN Atatürk Üniversitesi



Prof. Dr. Mustafa Hilmi BULUT Cumhuriyet Üniversitesi

Prof. Dr. Mustafa TURAN Gazi Üniversitesi

Prof. Dr. Nejat ERK Çukurova Üniversitesi Prof. Dr. O. Faruk AKYOL Ġstanbul Medeniyet Üniversitesi

Prof. Dr. Ömür BÜTEV DOLĞUN Artvin Çoruh Üniversitesi

Prof. Dr. Ruhattin YAZOĞLU Atatürk Üniversitesi

Prof. Dr. Saliha KODAY Atatürk Üniversitesi

Prof. Dr. Sedat CERECĠ Batman Üniversitesi

Prof. Dr. Selçuk ESENBEL Ġstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Prof. Dr. Suna Timur AĞILDERE Gazi Üniversitesi

Prof. Dr. ġaban SAĞLIK Ondokuzmayıs Üniversitesi

Prof. Dr. ġuayip ÖZDEMĠR Fırat Üniversitesi

Prof. Dr. Tahir BALCI Çukurova Üniversitesi

Prof. Dr. Temel YEġĠLYURT Erciyes Üniversitesi Prof. Dr. Tuğrul ĠNAL Ufuk Üniversitesi

Prof. Dr. Turan ÖNDEġ Atatürk Üniversitesi

Prof. Dr. Turgut YĠĞĠT Ankara Üniversitesi

Prof. Dr. Vedat KELEġ Atatürk Üniversitesi

Prof. Dr. Yusuf GÜRÇINAR Çukurova Üniversitesi

Prof. Dr. Zafer CĠRHĠNLĠOĞLU Cumhuriyet Üniversitesi Prof. Dr. Zakir AVġAR Gazi Üniversitesi

Prof. Dr. Gülden SAĞOL YÜKSEKKAYA Marmara Üniversitesi

Doç. Dr. Abdulkadir BAHARÇĠÇEK Ġnönü Üniversitesi

Doç. Dr. Abdulkadir GÜL Erzincan Üniversitesi Doç. Dr. Abdulkadir LEVENT Batman Üniversitesi

Doç. Dr. Abdullah NARALAN Atatürk Üniversitesi

Doç. Dr. Abdullah SOYSAL Kilis 7 Aralık Üniversitesi

Doç. Dr. Abdullah ġENGÜL Afyon Kocatepe Üniversitesi

Doç. Dr. Abdurrahman ATEġ Ġnönü Üniversitesi

Doç. Dr. Abdüllatif TÜZER Cumhuriyet Üniversitesi Doç. Dr. Adem KARA Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi

Doç. Dr. Ahmet MUTLU Ondokuz Mayıs Üniversitesi

Doç. Dr. Ahmet OCAK Bolu Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi

Doç. Dr. Ahmet ġĠMġEK Sakarya Üniversitesi

Doç. Dr. Ahmet YATKIN Fırat Üniversitesi Doç. Dr. Ahmet YĠĞĠT Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Doç. Dr. Ahsen ARMAĞAN Ege Üniversitesi

Doç. Dr. Ali ASLAN Atatürk Üniversitesi

Doç. Dr. Ali Fuat ÖRENÇ Ġstanbul Üniversitesi

Doç. Dr. Ali Murat AKTEMUR Atatürk Üniversitesi

Doç. Dr. Alpaslan UÇAR Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi Doç. Dr. Alper Cihan KONYALIOĞLU Atatürk Üniversitesi

Doç. Dr. Aslan GÜLCÜ Atatürk Üniversitesi

Doç. Dr. Aslı YAZICI Çankırı Karatekin Üniversitesi

Doç. Dr. BarıĢ ÖZENER Cumhuriyet Üniversitesi

Doç. Dr. BaĢaran GENÇDOĞAN Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Beyhan ASMA Erciyes Üniversitesi

Doç. Dr. Cemal ELĠTAġ Afyon Kocatepe Üniversitesi

Doç. Dr. Cengiz AKBULAK Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Doç. Dr. Cüneyt EREN Dokuz Eylül Üniversitesi

Doç. Dr. D. Yelda KAĞNICI Ege Üniversitesi



Doç. Dr. Diğdem SĠYEZ Dokuz Eylül Üniversitesi

Doç. Dr. Durdu Mehmet BURAK Ahi Evran Üniversitesi

Doç. Dr. Ebubekir SOFUOĞLU Sakarya Üniversitesi Doç. Dr. Enver TATAR Atatürk Üniversitesi

Doç. Dr. Erdal ESER Cumhuriyet Üniversitesi

Doç. Dr. Eren YÜRÜDÜR GaziosmanpaĢa Üniversitesi

Doç. Dr. Erkan AKAR Afyon Kocatepe Üniversitesi

Doç. Dr. Eyup BEKĠRYAZICI Atatürk Üniversitesi

Doç. Dr. Eyüp AKMAN Kastamonu Üniversitesi Doç. Dr. Faruk YÜCEL Ege Üniversitesi

Doç. Dr. Ferit USLU Hitit Üniversitesi

Doç. Dr. Fikri SALMAN Atatürk Üniversitesi

Doç. Dr. Fuat BOYACIOĞLU Selçuk Üniversitesi

Doç. Dr. Gökhan DEMĠRCĠOĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Gülbadi ALAN Erciyes Üniversitesi

Doç. Dr. GülĢah BAġOL GaziosmanpaĢa Üniversitesi

Doç. Dr. Gürbüz OCAK Afyon Kocatepe Üniversitesi

Doç. Dr. Gürkan HAġĠT Bilecik ġeyh Edebalı Ü.

Doç. Dr. Gürsoy ġAHĠN Afyon Kocatepe Üniversitesi

Doç. Dr. Hakan SARIBAġ Bülent Ecevit Üniversitesi Doç. Dr. Hakkı Engin GĠDERER Çankırı Karatekin Üniversitesi

Doç. Dr. Hakkı UYAR Dokuz Eylül Üniversitesi

Doç. Dr. Halil Ġbrahim SAĞLAM Sakarya Üniversitesi

Doç. Dr. Halim ÖZNURHAN Erciyes Üniversitesi

Doç. Dr. Halit EV Celal Bayar Üniversitesi Doç. Dr. Hanife Nalan GENÇ Ondokuz Mayıs Üniversitesi

Doç. Dr. Hasan Ali ġAHĠN Erciyes Üniversitesi

Doç. Dr. Hasan ARSLAN Canakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Doç. Dr. Hasan BURAN Ġnönü Üniversitesi

Doç. Dr. Hatice ÇUBUKÇU Çukurova Üniversitesi

Doç. Dr. Hava SELÇUK Erciyes Üniversitesi Doç. Dr. Hüseyin KÖSE Atatürk Üniversitesi

Doç. Dr. Ġbrahim KOPAR Atatürk Üniversitesi

Doç. Dr. Ġsa KIZGUT Akdeniz Üniversitesi

Doç. Dr. Ġsmail BOYACI Dokuz Eylül Üniversitesi

Doç. Dr. Ġsmail Hakkı NAKĠLCĠOĞLU Afyon Kocatepe Üniversitesi Doç. Dr. Jülide Akyüz ORAT Kafkas Üniversitesi

Doç. Dr. Kaan CANDURAN Erciyes Üniversitesi

Doç. Dr. Kadir PAKSOY Harran Üniversitesi

Doç. Dr. Kemal DOYMUġ Atatürk üniversitesi

Doç. Dr. Kemal DURUHAN Ġnönü Üniversitesi

Doç. Dr. Koray ÖZCAN Selçuk Üniversitesi Doç. Dr. KürĢad YILMAZ Dumlupınar Üniversitesi

Doç. Dr. M. Dursun ERDEM Ondokuzmayıs Üniversitesi

Doç. Dr. Mahmut MASCA Afyon Kocatepe Üniversitesi

Doç. Dr. Mahmut ÖZTÜRK Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi

Doç. Dr. Mehmet ÇĠÇEK Gaziantep Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet DEMĠRTAġ Bitlis Eren Üniversitesi

Doç. Dr. Mehmet ERDEM Fırat Üniversitesi

Doç. Dr. Mehmet HASGÜLER Lefke Avrupa Üniversitesi

Doç. Dr. Mehmet Sadık ÖNCÜL Cumhuriyet Üniversitesi

Doç. Dr. Mehmet Serhat YILMAZ Kastamonu Üniversitesi



Doç. Dr. Mehmet ġAHĠN Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Doç. Dr. Mehmet YaĢar ERTAġ Pamukkale Üniversitesi

Doç. Dr. Mehmet ZAMAN Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Melek ÖKSÜZ Karadeniz Teknik Üniversitesi

Doç. Dr. Mesut ERġAN EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi

Doç. Dr. Murat AKÇAKAYA Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Murat YILDIZ Cumhuriyet Üniversitesi

Doç. Dr. Musa BĠLGĠZ Atatürk Üniversitesi

Doç. Dr. Mustafa CĠHAN Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa EKĠNCĠ Harran Üniversitesi

Doç. Dr. Mustafa ERTÜRK Muğla Üniversitesi

Doç. Dr. Mustafa Fadıl SÖZEN Akdeniz Üniversitesi

Doç. Dr. Mustafa HOTAMIġLI Afyon Kocatepe Üniversitesi

Doç. Dr. Mustafa ORAL Akdeniz Üniversitesi Doç. Dr. Mustafa ġAHĠN Dokuz Eylül Üniversitesi

Doç. Dr. Mustafa YAVUZ Necmettin Erbakan Üniversitesi

Doç. Dr. Mücahit DĠLEKMEN Atatürk Üniversitesi

Doç. Dr. Müjde Ker DĠNÇER Ege Üniversitesi

Doç. Dr. Nazan YELKĠKALAN Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Doç. Dr. Nebahat GÖÇERĠ Cumhuriyet Üniversitesi Doç. Dr. Necmettin AYGÜN Aksaray Üniversitesi

Doç. Dr. Nevzat GÜMÜġ Dokuz Eylül Üniversitesi

Doç. Dr. Nilay BAġOK Ege Üniversitesi

Doç. Dr. Nurettin TURGAY Dicle Üniversitesi

Doç. Dr. Nuriye SEMERCĠ Bartın Üniversitesi Doç. Dr. OkĢan BAġOĞLU Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Orhan YAZICI Ġnönü Üniversitesi

Doç. Dr. Özlem SERTKAYA DOĞAN Ġstanbul Üniversitesi

Doç. Dr. Perihan YALÇIN Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Recep KOÇAK GaziosmanpaĢa Üniversitesi

Doç. Dr. Refik DĠLBER Atatürk üniversitesi Doç. Dr. Rıfat GÜNDAY Ondokuz Mayıs Üniversitesi

Doç. Dr. Rıza KARAGÖZ Ondokuz Mayıs Üniversitesi

Doç. Dr. S. Sunay YILDIRIM DOĞRU Dokuz Eylül Üniversitesi

Doç. Dr. Sabri KARADOĞAN Dicle Üniversitesi

Doç. Dr. Sabriye SEVEN Atatürk Üniversitesi Doç. Dr. Sadiye TUTSAK UĢak Üniversitesi

Doç. Dr. Salih PaĢa MEMĠġOĞLU Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi

Doç. Dr. Sami KILIÇ Fırat Üniversitesi

Doç. Dr. Selçuk DUMAN GaziosmanpaĢa Üniversitesi

Doç. Dr. Selda ĠÇĠN AKÇALI Ege Üniversitesi

Doç. Dr. Serap DURUSOY Abant Ġzzet Baysal üniversitesi Doç. Dr. Serkan ġEN Ondokuzmayıs Üniversitesi

Doç. Dr. Seyfullah KARA Karabük Üniversitesi

Doç. Dr. Soner YAVUZ Bülent Ecevit Üniversitesi

Doç. Dr. Soyalp TAMÇELĠK Gazi Üniversitesi

Doç. Dr. Suat ÜNAL Karadeniz Teknik Üniversitesi Doç. Dr. Süleyman AKYÜREK Erciyes Üniversitesi

Doç. Dr. Süleyman DÜNDAR Afyon Kocatepe Üniversitesi

Doç. Dr. Süleyman ĠNAN Pamukkale Üniversitesi

Doç. Dr. ġahin KÖKTÜRK Ondokuzmayıs Üniversitesi

Doç. Dr. ġevki ÖZBĠLEN Bayburt Üniversitesi



Doç. Dr. ġükrü YAPRAKLI Atatürk Üniversitesi

Doç. Dr. Tevfik ERKAL Afyon Kocatepe Üniversitesi

Doç. Dr. Tevhit AYENGĠN Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Doç. Dr. Tuncay ĠMAMOĞLU Atatürk üniversitesi

Doç. Dr. Türkan ARGON Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi

Doç. Dr. Ulvi KESER Atılım Üniversitesi

Doç. Dr. Vedat ÇALIġKAN Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Doç. Dr. Yasin SOYLU Atatürk Üniversitesi

Doç. Dr. YaĢar KAYA Ġnönü Üniversitesi Doç. Dr. Yılmaz KARADENĠZ MuĢ Alparslan Üniversitesi

Doç. Dr. Yusuf CERĠT Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi

Doç. Dr. Yusuf DOĞAN Cumhuriyet Üniversitesi

Doç. Dr. Yusuf KILIÇ Pamukkale Üniversitesi

Doç. Dr. Yusuf TOPAL Afyon Kocatepe Üniversitesi Doç. Dr. Zeki KODAY Atatürk Üniversitesi

Doç. Dr. Zülbiye TOLUK UÇAR Abant Ġzzet Baysal Üniversitesi



Dr. Ali ÖZKAN 765-796

Enosis, Kanlı Noel Olayı Ve Birleşmiş Milletlerde Kıbrıs Sorununda Türkiye’ye

Arnavutluk Desteği

Enosis, Bloody Christmas And Albanian Support To Turkey On Cyprus Question In The

United Nations

Yrd. Doç. Dr. Mehmet PEKKAYA-Arş. Gör. Nurdan ÇOLAK 797-818

Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörlerin Önem Derecelerinin

AHP İle Belirlenmesi

Determining The Priorities Of Ratings Via AHP For The Factors That Effects In Choosing

Professions For The University Students

Yrd. Doç. Dr. Fikri SOYSAL 819-829

Music Culture Of Islamic Civilization And Popular Culture In The 21st Century In

Turkey

Doğu ve İslam Medeniyeti Musikisi ve 21. Yüzyılda Popüler Kültür

Havva SÜLÜN ERGÜL 831-841

Religious Industry In Halal Food Consumption (Distrubition Of Knowledge)

Helal Gıda Tüketiminde Dinin Sanayileşmesi (Bilginin Dağılımı)

Yrd. Doç. Dr. A. SÜRÜCÜ - H. ÖZDEMİR - Yrd. Doç. Dr. K. BİLEN - Doç. Dr. S.

KÖSE 843-852

Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Laboratuara Yönelik Tutumları

Attitudes Towards Laboratory Of Pre – Service Science Teachers

Yrd. Doç. Dr. Harun ŞAHİN 853-868

Osmanlı Bütçe Sisteminin Tekâmülü, 1839–1922

Development Of Ottoman Budget System, 1839–1922

Doç. Dr. Sare ŞENGÜL-Arş. Gör. Pınar GÜNER 869-878

DNR Tabanlı Öğretime Göre Matematik Öğretmen Adaylarının İspat Şemalarının

İncelenmesi

Investigation Of Preservice Mathematics Teachers’ Proof Schemes According To DNR Based

Instruction

Dr. Meral TANER DERMAN 879-889

10-11 Yaş Çocuklarının Saldırganlık Ve Umutsuzluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin

Belirlenmesi

Determining The Relationship Between Aggressiveness And Hopelessness Levels Of 10-11

Years Of Children



Volume 6 Issue 2, p. 797‐818, February 2013

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN MESLEK SEÇİMİNİ

ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN ÖNEM DERECELERİNİN AHP

İLE BELİRLENMESİ

DETERMINING THE PRIORITIES OF RATINGS VIA AHP FOR THE

FACTORS THAT EFFECTS IN CHOOSING PROFESSIONS FOR THE

UNIVERSITY STUDENTS

Yrd. Doç. Dr. Mehmet PEKKAYA

Bülent Ecevit Üniversitesi, İİBF, İşletme Bölümü, Sayısal Yöntemler ABD

Arş. Gör. Nurdan ÇOLAK

Bülent Ecevit Üniversitesi, İİBF, İşletme Bölümü, Yönetim ve Organizasyon ABD

Abstract

Choosing a proper profession is an important issue to a person for

being more beneficial to his /her own and the society. There are lots of

criteria for a person to consider when selecting a profession. Since there are

many criteria, choosing a profession issue becomes a multi criteria decision

making (MCDM) problem. In this study, lots of criteria that are considered

when choosing a profession are reduced to six main criteria according to a

study of Ahmadi et. al. at 1995 and pairwise comparisons of these criteria

are assessed by bachelor and graduate students of Bülent Ecevit University

(BEÜ), departments of Faculty of Economic and Administrative Sciences

Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörlerin Önem Derecelerinin… 798

(FEAS). By using questionnaire results, the priorities indicating the

importance level of the criteria while choosing a profession is determined by

using Analytical Hierarchy Process (AHP) which considers the consistency

of responds of the comparisons. According to the results, firstly “Work

Guaranty”, than “Profession Benefits” and “Career Opportunities” are

determined as the most noticeable criteria for BEÜ FEAS students when

choosing a profession. It is observed that, these three criteria have a

cumulative priority of 64.35% when choosing a profession. Beside this,

differences of the priorities according to participants’ demographic

attributes are evaluated using statistical hypothesis tests. According to

statistical hypothesis tests, male students pay more attention to “Profession

Benefits” when female students do “Work Guaranty”, and “Career

Opportunities” become more important with respect to family revenue of

students.

Key Words: MCDM, AHP, Choosing profession, Statistical hypothesis

testing.

Jel Codes: C44, C02, M5, C12.

Öz

Bireyin kendine ve topluma daha faydalı olabilmesi için uygun

meslek seçmesi önemli bir konudur. Meslek seçerken, bireyin dikkate alması

gereken çok sayıda kriter vardır. Çok sayıda kriter olduğundan, bireyin

meslek seçimi çok kriterli karar verme (ÇKKV) problemi olur. Bu çalışmada,

meslek seçiminde dikkate alınan çok sayıdaki kriter Ahmadi vd.’lerinin

1995’deki çalışması dikkate alınarak 6 ana kritere indirgenmiş ve Bülent

Ecevit Üniversitesi (BEÜ) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (İİBF)

bölümlerinde lisans ve lisansüstü eğitim gören öğrenciler tarafından

kriterler ikili karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Elde edilen anket

sonuçlarına göre, cevapların tutarlılıklarını da dikkate alan Analitik

Hiyerarşi Süreci (AHP) ile meslek seçiminde dikkate alınan kriterlerin önem

derecelerinin göstergesi olan ağırlıkları belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara

göre, başta “İş Güvencesi” olmak üzere, “Meslek Kazançları” ve “Kariyer

İmkânı”, BEÜ İİBF öğrencilerinin meslek seçerken en önem verdiği kriterler

olarak belirlenmiştir. Meslek seçimi yapılırken, söz konusu bu üç kriter

toplamda %64,35 ağırlığa sahip olduğu görülmüştür. Ayrıca meslek

seçiminde dikkate alınan bu kriterlerin ağırlıkları, öğrencilerin demografik

özelliklerine göre farklılıkları istatistiksel hipotez testleriyle

değerlendirilmiştir. Farklılıklara yönelik istatistiksel hipotez testleri

sonuçlarına göre, erkek öğrenciler özellikle “Meslek Kazançları” kriterine,

bayan öğrenciler özellikle “İş Güvencesi” kriterine daha çok önem verirken,

öğrenci ailelerinin gelir düzeyi yükseldikçe öğrencilerin “Kariyer İmkânı”

kriterine daha çok önem verildiği görülmüştür.

799 Mehmet PEKKAYA-Nurdan ÇOLAK

Anahtar Kelimeler: ÇKKV, AHP, Meslek seçimi, İstatistiksel hipotez

testleri.

Jel Kodları: C44, C02, M5, C12.

1. Giriş

Çağdaş bir toplumda; bir bireyin mesleğini seçmesi, yaşamındaki önemli

aşamalardan birisidir. Meslek seçimi kararı, insanın yaşamı boyunca vereceği en

önemli kararlardan biri olup, meslek seçiminin bilinçli yapılması hem birey hem de

ülke geleceği açısından büyük önem taşımaktadır. Çünkü birey verdiği kararla tüm

yaşantısına şekil verecek bir süreci, yaşayacağı çevreyi ve ilişkide bulunacağı insanları

da seçmiş olacaktır. Aynı zamanda meslek seçimi, kişinin aile gelirini, geçim tarzını,

işini isteyerek yapıp yapmamasını, sorumluluk duygusunu ve mutlu olup

olmamasını belirleyecek derecede önemlidir. Bu anlamda insanın yaşam biçiminin de

seçimi olarak ifade edilebilecek meslek seçimi, insan hayatının en önemli dönüm

noktalarından birisidir. Bu nedenle, bireyin mesleğine yönelik doğru bir karar alması,

yaşamında mutlu ve başarılı olabilmesinde önemli rol oynamaktadır.

Çoğu insan okul öncesi yıllardan itibaren ilerde ne olacağı konusunda

düşünmekte ve geleceği hakkında bazı planlar yapmaktadır. Başlangıçta tamamen

duygusal ve hayali olan bu tutum yaş ilerledikçe daha gerçekçi bir hal almaya

başlamaktadır. Meslek seçimi hem ferdi hem de toplumsal önem taşımasına rağmen,

Türkiye’de meslek seçiminin büyük ölçüde tesadüflere bağlı olduğu bir gerçektir

(Yılmaz vd., 1996:108). Kuzgun (1988)’a göre gençlerin çoğu temel eğitimi veya orta

öğretimini bitirip meslek seçimi konusunda kararsızlık yaşadıkları ve bütün hayatını

geçirebilecekleri uğraş alanlarının seçimini yapmakta zorlandıkları görülmektedir. Bu

durumun sebebi, sürekli hareket ve değişiklik sonucu meslek tercihleri ve ilgi alanları

çeşitlenmekte ve karmaşık hale gelmektedir. Bu kimsenin seçtiği meslek onun işinde

başarısını, nerede oturup kiminle evleneceğini ve kimlerle etkileşimde bulunacağını

dahi belirlemektedir.

Meslek seçiminde yalnız bir kriter yerine, mesleğin sağlayacağı gelir

avantajları, kariyer imkanı, iş güvencesi unsurları vb. onlarca kriterin söz konusu

olduğu bilinmektedir. Meslek seçiminde rasyonel davranmak, ancak karar verecek

olan bireylerin kriterleri dikkate almasıyla gerçekleşebilir. Bu şartlar altında meslek

seçimi, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) problemi olmaktadır. Söz konusu olan

onlarca kriteri birlikte düşünerek doğru karar vermenin güç olduğu, karar verme

durumundaki bir insanın kapasitesinin yaklaşık yedi kriteri karşılaştırarak dikkate

alabildiği kabul edilir. Bu anlamda çalışmamızda, meslek seçiminde söz konusu olan

onlarca kriter, Ahmadi vd. (1995)’nin faktör analizi sonucunda çıkarsadığı ve önemli

bulduğu 6 ana kriter altında toplanmıştır.


Literatürde, meslek seçim kriterlerinin değerlendirmesinde, genelde likert ve

benzeri ölçekli anketlerin faktör analizi ve temel istatistiksel yöntemlerle

değerlendirildiği görülmektedir. Bu çalışmanın literatüre katkısı, meslek seçiminde

dikkate alınan kriterlerin Saaty (1980)’nin geliştirdiği Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP,

Analytic Hierarchy Process) yöntemiyle değerlendirilmesi ve özellikle kişilerin daha

çok meslek seçim kararının şekillendiği 20’li yaşlardaki Bülent Ecevit Üniversitesi

(BEÜ) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi (İİBF) ve Sosyal Bilimler Enstitüsü (SBE)

öğrencilerinin örneklem olarak alınması şeklinde değerlendirilebilir. Bu yaşların,

bireylerde meslek kavramının şekillendiği yaşlar olduğu bilinmektedir.

Bu çalışmanın amacı, meslek seçim aşamasındaki İİBF ve SBE öğrencilerinin

meslek seçerken dikkate aldığı kriterlerin önem derecelerini belirlemek ve demografik

özelliklere göre kriter ağırlığındaki farklılıkları değerlendirmektir. Bu anlamda,

meslek seçiminin kritik dönemi olan yirmili yaşlardaki kişilerden oluşmuş İİBF 3. ve

4. sınıf öğrencilerinden ve SBE lisansüstü öğrencilerden toplam 488 kişiye anket

uygulaması yapılmış ve değerlendirilmiştir. Anketlerde, meslek seçiminde dikkate

alındığı düşünülen temel 6 faktörün ikili karşılaştırması yapılmıştır. İkili

karşılaştırmalar sonucunda elde edilen değerler kullanılarak AHP yöntemi ile kriter

ağırlıkları hesaplanmıştır. AHP yöntemiyle her bir deneğe ait anketin tutarlılık skoru

da hesaplandığından, anket sonuçlarından elde edilen çıkarsamaların güvenilirliği

artmaktadır. Ayrıca, demografik özelliklere göre meslek seçimi aşamasındaki

bireylerin görüşleri, farklılıklara yönelik hipotez testleriyle incelenmiştir.

Bu çalışmanın izleyen bölümlerinin içeriği; ikinci bölümde meslek kavramı ve

bireyde mesleğin nasıl geliştiğinin üzerinde durulmuştur. Meslek seçimine etki eden

faktörlere 3. bölümde ve ÇKKV yöntemlerinden AHP’nin literatürdeki yeri ve

yöntemin kriter ağırlıklarının hesaplanma metodolojisi ise 4. bölümde değinilmiştir.

Beşinci bölüm ve sonuçta ise BEU İİBF bölümlerinde okuyan lisans ve lisansüstü

öğrencilerine yapılan anket çalışması sonuçları değerlendirilmiştir.

2. Bireyde Mesleki Gelişim

Büyük Türkçe sözlüğünde meslek, “Belli bir eğitim ile kazanılan sistemli bilgi

ve becerilere dayalı, insanlara yararlı mal üretmek, hizmet vermek ve karşılığında

para kazanmak için yapılan, kuralları belirlenmiş iş” şeklinde tanımlanmaktadır

(TDK, 2012). Mesleki gelişim ise bir süreçtir. Bu süreç çocuklukta bir meslek fikrinin

oluşmaya başlamasından itibaren, yetişkinlikte bir meslek sahibi oluncaya kadar

geçen gelişim dönemlerini kapsamaktadır. Bu süreci etkileyen etmenler; bireyin ailesi,

ilişki kurduğu kişiler, okul öncesi ve okul içi eğitimi, bireyin ihtiyaçları, ilgileri,

değerler sistemi, benlik kavramı, genel ve özel yetenekleri, diğer kişilik özellikleri,

yaşadığı çevrenin özellikleri, toplumdaki mevcut iş alanları, istihdam koşulları,

piyasadaki arz talep durumu vb. olarak sıralanabilir (Vurucu, 2010:14).

Holland’a göre kendi ilgilerini ve yeteneklerini bilen bireyler, aktif bir biçimde

kendilerine uygun bir kariyeri arayacaktır (Kniveton, 2004:48). Holland’a göre


mesleki gelişim ile kişilik dinamiği ile mesleklerin yaratıldığı çevre veya mesleklerin

gerektirdiği faaliyetler arasında ilişki vardır. Örneğin altı tip kişilik ve altı tip meslek

olup meslek seçimi kişiliğin yansımasıdır. Bireyin meslek seçimi; kişinin davranışı,

kişilik tipi ve çevresinin özellikleri arasındaki etkileşimi belirler (Pilavcı, 2007:32‐33).

Roe’nun kuramına göre; meslek seçimi, yaşamın erken dönemlerinde oluşan

ihtiyaçlarla ortaya çıkan bir olgudur. Roe’ya göre, sevilme ihtiyacı yeterince

karşılanmamış veya koşula bağlanmış kimseler, ilerde insanlarla etkileşimde

bulunmayı gerektirmeyen mesleklere yönelmektedir (Roe, 1957:212).

Ginzberg, 20‐25 yaş gruplarında meslek seçimindeki dönemi gerçekçi dönem,

Super ise 18‐21 yaş aralığını tartışma ve seçimlerin geçerliliğinin denendiği dönem ve

22‐24 yaş aralığında gerçeği daha çok göz önüne aldığı dönem olarak tanımlar (Kıyak,

2006:54‐57). Bu anlamda, insanların yirmili yaşların başında mesleki kariyeri için

önemli ve belirleyici kararları vermekte olduğu görülmektedir. Böylece, üniversite

lisans bitirme veya lisansüstü eğitim alma aşamasındaki bireylerin meslek seçiminde

bu dönemlerin önemli olduğu görülmektedir. Bu durum dikkate alındığında, bu

çalışmada meslek seçiminde dikkate alınan faktörler ışığında söz konusu yaş

dönemindeki bireylerin düşüncelerinin ve bakış açılarının çok önemli olduğu

görülmektedir. Bu anlamda, İİBF bölümlerinde okuyan öğrencilerin seçtikleri

meslekleri ve kariyerlerini etkileyen faktörlerin önem derecelerinin belirlenmesi

üzerine yapılan bu çalışma sonuçlarının önemi artmaktadır.

3. Meslek Seçimine Etki Eden Değişkenler

Birey meslek seçimi yaparken fiziksel özelliklerini, ilgilerini, yeteneklerini ve

ekonomik imkânlarını dikkate almaktadır. Özyürek ve Atıcı (2002), üniversite için

bölüm seçimi yapan öğrencilerde okul danışmanı, aile, arkadaşlar, öğretmenler ve

basında çıkan haberlerin etkili olduğu sonucuna varmışlardır.

Kıyak (2006)’ın genel lise öğrencilerinin meslek seçimi yaparken temel aldığı

kriterler üzerine yaptığı çalışmasında meslek seçimini etkileyen faktörler genel

anlamıyla sıralanmıştır. Bunlar, meslekte iş bulma imkanı, yetenek, ilgi, değerler,

kişilik özellikleri (kendini tanıma), mesleğin getirdiği ödüller (para, saygınlık, şöhret

vb.) ve ailenin istekleri şeklindedir. Anılan vd. (2008), ortaöğretim öğrencilerinin

üniversite tercihlerine ilişkin anket sonuçlarına göre, öğrencilerin meslek seçimi ve

üniversite tercihi konusunda kendilerini yeterince bilgili görmedikleri tespit

etmişlerdir. Aynı zamanda, öğrencilerin yaşadıkları yerleşim yerinin meslek seçimi

kararlarında etkili olmadığı gözlenmiştir.

Yelken (2008), Sakarya il merkezindeki orta öğretim son sınıf öğrencilerinin

üniversite tercihlerini etkileyen faktörlerin sosyolojik analizini 593 anket üzerinden

yapılmıştır. Araştırmada, öğrencilerin mesleki tercihlerinin, onların okul türüne,

anne‐babalarının mesleklerine ve öğrenim durumlarına, ailelerinin aylık ortalama

gelirine göre farklılık göstermekte olduğu bulunmuştur. Yılmaz vd. (2012)’nin


önlisans öğrencileri üzerinde yaptığı anket çalışmasında da, öğrencilerin demografik

özelliklerinin meslek seçiminde ayırt edici bir faktör olduğu sonucuna varmışlardır.

Sarıkaya ve Khorshid (2009), Ege Üniversitesi’ne kayıt yaptıran 1000 öğrenci

üzerinde uyguladıkları anket çalışmasını frekans analizleriyle değerlendirmişlerdir.

Öğrencilerin tercih edecekleri mesleklere neden olarak; %33,6’sı meslekle ilgili olumlu

görüş, %28,2’si iş avantajları, %23,5’i çaresizlik duygusu, %14,7’si ise başkalarının

önerileri olarak ifade etmişlerdir. Arslan (2002) ise girişimcilik eğiliminin

oluşmasında ve mesleki tercihlerde fiziksel, sosyal ve ekonomik çevrenin etkisini, 182

Haliç Üniversitesi öğrencisine yaptığı anket ile değerlendirmiştir. Analiz sonuçlarına

göre; öğrencilerin meslek seçiminde etkili olan faktörlerin ilk sırasında kar elde etme

isteği, ikinci sırada ise bağımsız çalışma isteği gelmektedir.

Vurucu (2010), Super’in “biyolojik, sosyolojik, psikolojik ya da kişisel,

ekonomik, politik ve şans” ile ilgili meslek seçimini etkileyen etmenlere değinmiştir.

Çalışmasında, kişinin almak istediği eğitimi ve bu eğitim sonrasında elde edeceği

meslek için tercihini belirlerken aile, okul ve dış çevreden oluşmak üzere sosyal

çevrenin baskısını hissettiğini ifade etmektedir.

AHP’nin üniversite öğrencilerinin meslek seçiminde kullanan Aytaç ve

Bayram (2001), işin gelirini, işin sağladığı sosyal statüyü, işin sosyal güvencesini, işin

sevilir olmasını, iş ortamındaki huzuru, işin sunduğu fiziksel ortamı ve manevi

imkanları kriter olarak dikkate almışlardır. Kılıç ve Çevikcan (2011), lisans son

sınıftaki 52 öğrenciye, Aytaç ve Bayram’ın dikkate aldığı ilk 6 kriterine ait ikili

karşılaştırmalarını fuzzy AHP ile değerlendirmişlerdir. Çil (2006) ise endüstri

mühendislerinin kariyer planlamalarında ücret, çalışma ortamı, kariyer imkanı, mesai

saatleri, sosyal imkanlar, bulunduğu bölge ve yetki gibi kriterlerini AHP ile

değerlendirmiştir. Saaty (2008), basit bir karar verme örneği başlığı altında,

doktorasını bitirmiş bireylerin hangi mesleğe daha uygun olacaklarını belirleme

amaçlı esneklik, fırsatlar, güvenlik, itibar ve maaş kriterlerini dikkate alarak AHP

yönteminin kullanılabilirliğini göstermiştir.

Hwang ve Polachek (2004), 1993‐1998 yıllarını Kore ve ABD işgücünü farklı

faktörlere göre karşılaştırdıkları çalışmalarında, erkeklerin çalıştıkları alanlarda daha

az iletişim ve daha çok fiziksel güç ve sert hayat koşulları gerektiren işler olduklarını

gözlemişlerdir. Bu şartları sağlayan bayanların yoğun ilgi gösterdiği işlerde, yoğun

talepten dolayı daha az gelir elde etme söz konusu olmaktadır. Bu çalışma

sonucunda, söz konusu iş alanlarında ağır güç gerektiren işler olmasa da, cinsiyete

bağlı çalışma saatleri veya seyahat yoğun işlerde dahi farklılıklar oluşabilmektedir.

Ahmadi vd. (1995)’nin bayan ve erkek muhasebecilerin meslek seçimindeki

farklılıklarını ortaya koyan araştırmasında 27 tane değişkenin meslek seçiminde etkili

olduğu, düşünmüşlerdir. Bu değişkenler, cinsiyete göre ayrı olarak yapılan faktör

analizleri sonunda 6 ana faktöre indirgenmiştir. Kariyer imkanı, iş güvencesi, meslek

kazançları ve dış etkiler hem bayan hem de erkek muhasebecilerin meslek seçimini


etkileyen faktörleri arasında yer almakta iken; meslek elastikiyeti sadece kadınlarda,

kişisel konular ise sadece erkeklerde önem arzeden kriter olarak dikkate alındığı

görülmüştür. Evans (2008) ise meslek seçiminde maaş, kazançlar, iş gerekleri, elde

edilen sosyal statü gibi değişkenlerin etkili olduğunu gözlemlemiştir.

Yapılmış çalışmalara göre, meslek seçiminde bireyin yaşadığı aile, toplum,

ülke, kültüre bağlı olarak sahip olduğu çevre, yetişme durumu, kişisel ve demografik

özellikler vb. çok sayıda değişkenin etkili olduğu görülmüştür. Çalışmalara göre

farklı değişkenler ve kriterlerin dikkate alınması, meslek seçimini çözümü güç olan

bir problem durumuna getirmektedir. Bu çalışmada, Ahmadi vd. (1995)’nin

çalışmasında elde ettiği ana 6 kriterin meslek seçiminde daha etkin temsil eden

kriterler olduğu düşünüldüğünden, çalışmamızda, AHP yöntemiyle bu kriterlerin

önem dereceleri belirlenmiştir ve elde edilen sonuçlar ayrıca demografik özelliklere

göre de değerlendirilmiştir.

4. ÇKKV ve AHP

Karar vermenin var olabilmesi için bireyin önünde seçim yapabileceği birçok

alternatifin olması ve bu seçimin yapılabilmesi için zihinsel veya matematiksel bir

süreçte değerlendirme yapılması gerekir. Bu anlamda karar verme, alternatifler

arasında seçme olanaklarının olduğu bir ortamda, bireyin matematiksel ve mantıksal

süreç sonucunda en iyi alternatifi seçme analizi olarak değerlendirilebilir. Ancak

yaşamda karşılaşılan alternatifler arasındaki karar verme problemlerinde, tek

kriterden ziyade birden çok kritere göre analiz gerekli olmaktadır. Çok kriterin var

olduğu karar problemleri ÇKKV veya MCDM (Multi Criteria Decision Making)

olarak adlandırılır. ÇKKV yöntemleri, birimler arasındaki göreceli olarak sıralama

yapmaya olanak sağlaması, sıralamanın yanı sıra bu birimler arasında sınıflama ve en

yüksek skora sahip birimi seçme olanağı da sunması açısından oldukça avantajlı

yöntemler olduğu görülmektedir.

Başta AHP, ve ANP (Analytic Network Process) olmak üzere, TOPSIS

(Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution), ELECTRE

(Elimination et Choix Traduisant la REalite), PROMETHEE (Preference Ranking

Organization METHod for Enrichment Evaluation), GRA (Grey Relational Analysis),

vb gibi farklı ÇKKV yöntemleri kullanılarak farklı alanlarda özellikle son yıllarda çok

sayıda çalışma yapılmıştır. Örneğin, finansal kriz öngörüsünde ANP yöntemi

(Niemiraa ve Saaty, 2004), İMKB’de işlem gören otomotiv firmalarının (Yurdakul,

2003) ve şirketlerin (Akyüz vd., 2011) performans değerlendirmesinde TOPSIS

yöntemi, şirketlerin finansal kararlarının verilmesinde PROMETHEE (Akkaya ve

Demireli, 2010), hisse senetleri alınacak bankaların belirlenmesinde GRA (Hamzaçebi

ve Pekkaya, 2011), merkezileşmemiş enerji sistemlerinin optimizasyonunda ELECTRE

yöntemi (Papadopoulos ve Karagiannidis, 2008) vb. çok kriterin veya faktörün olduğu

sıralama, seçim, sınıflama avantajı sağladığından ÇKKV yöntemleri yaygın olarak

kullanılmaktadır.


AHP yöntemi, Saaty (1980) tarafından geliştirilmiştir ve günümüzde yapılan

birçok çalışmada yaygın olarak kullanılmaktadır. AHP, ikili karşılaştırmalarla gerek

kriter ağırlıklarının belirlenmesinde ve gerekse alternatifler arasında seçim yapmak

için gerekli birim puanlamaların hesaplanmasında kullanılmaktadır. Bu çalışmada

AHP başta kriter ağırlıklarının belirlenmesi olmak üzere kullanılmış olup, ayrıca AHP

performans değerlendirme ve ÇKKV problemlerinde alternatifler arasında sıralama

/seçim gibi başka amaçlar için de kullanılabilmektedir. Saaty ve Vargas (2006:2),

AHP’nin ÇKKV, planlama, kaynak dağıtımı ve çelişkili durumların varlığında

çözümleyici olması gibi geniş kullanımı olduğunu ifade etmişlerdir. Örneğin

Yaralıoğlu (2001) çalışmasında, AHP’nin performans değerlendirme analizlerinde

kullanılabilir olduğu vurgulamıştır. Chauhan vd. (2008), AHP’nin proje planlama ve

yaşam yeri seçiminde başarılı bir şekilde uygulanabilir olduğunu ve hatta çelişkili

hedeflerin bile olduğu yerlerde bir karar destek sistemi olarak hemen her proje ve

planlamada kullanılabileceğini ifade etmişlerdir. Schmoldt vd. (2001), AHP’nin farklı

birey ve kurumların katılımında, yargılardan uzak sayısal ve sapmasız bir karar

verme süreci sunduğunu açıklamışlardır. Bu karar sürecinde birimler arasında fikir

birliği olmasa da, zıt fikirleri birlikte düşünen ve entegre eden yapıda olduğunu ifade

etmişlerdir. Bu durum, çalışmamızdaki ankete dahil edilen öğrencilerin farklı bakış

açıları ve meslek seçimlerinde dikkate aldığı kriterlerin kendi iç dünyalarında farklı

değerlendirmelerine karşın, AHP ile öğrencilerinin genel fikrini temsil edebilecek

entegre sonuçlar elde edilebileceğini desteklemektedir. Ogunyemi vd. (2011), üretim

sektöründe dikkate alınan 7 fonksiyonu karşılaştırmalı olarak incelemiş ve bu

fonksiyonları dikkate alınması gereken önem derecelerine göre değerlendirmişlerdir.

AHP’nin meslek seçiminde kullanılması yeni değildir. Aytaç ve Bayram

(2001), üniversite öğrencilerinin iş ve eş seçimindeki etkin kriterleri AHP ile

değerlendirmiştir. Çil (2006) ise endüstri mühendislerinin kariyer planlamalarında

AHP ve TOPSIS gibi ÇKKV yöntemleriyle analizini yapmıştır. Ancak bu çalışma,

özellikle dikkate aldığı kriterler ve sonrasında bu kriter ağırlıkların üzerinde yapılan

demografik farklılıklara yönelik hipotez testleriyle diğer çalışmalardan ayrışmaktadır.

Literatürde AHP, genellikle ve öncelikli olarak konuya ilişkin kriter ağırlıklarının

belirlenmesinde kullanıldığı görülmektedir. AHP metodundaki aşamalar, aşağıdaki

gibi özetlenebilir (Hamzaçebi ve Pekkaya, 2011).

1. Problemin tanımlanması ve bilgi araştırması yapılır.

2. Alternatiflere göre karar hiyerarşisinin çerçevesi çizilir.

3. Kriterlerin ikili karşılaştırmaları yapılır ve ikili karşılaştırma matrisi

yapılandırılır.

4. İkili karşılaştırma matrisinden kriter ağırlıkları elde edilir.

5. Belirlenmiş olan kriter ağırlıklarının tutarlılıkları hesaplanır.


Tablo 1: AHP’de Kriterlerin Değerlendirme Ölçeği

Puan Tanım Açıklama

1 Eşit derecede önemli Her iki kriter de amaca eşit etkide bulunur.

3 Orta derecede önemli Tecrübe ve değerlendirmelere göre, bir kriter diğerine göre

biraz daha fazla tercih edilir.

5 Güçlü derecede önemli Tecrübe ve değerlendirmeler sonucunda bir kriter diğerine göre

çok daha fazla tercih edilir.

7 Çok güçlü derecede önemli Bir kriter diğerine göre çok güçlü şekilde tercih edilir.

9 Son derece önemli Bir kriter diğerine göre mümkün olan en yüksek derecede tercih

edilir.

2,4,6,8 Ara değerlerdir

Buradaki ikili karşılaştırmalar, Tablo 1’de görüldüğü üzere klasik birçok

ankette olan “Orta derecede önemli”, “Güçlü derecede önemli” vb. gibi kişi

yargılarına göre elde edilen benzer bir yapıdaki metrik olmayan sıralayıcı ölçek

sistemi kullanmaktadır.

AHP yöntemiyle belirlenen kriter ağırlıkların tutarlılık değeri aşağıdaki

denklemlerinden hesaplanan λ’ya bağlı olarak gerçekleşir (Yaralıoğlu, 2010:44‐48).

D A W

12 13 1

123 212

2

3 313 23

1 2 3

1

11

1 11

1 1 11

n

n

n

n

n n n

a a a

wa aa

w

a wa a

w

a a a

ve

i

i

d

w

n

(1)

Buradaki A matrisi, ikili kriter karşılaştırmadan elde edilen ikili karşılaştırma

matrisi, n kriter sayısı ve W ise bu A matrisinde elde edilen ağırlık matrisidir. Kriter

ağırlıklarının tutarlılık oranı ise aşağıdaki gibi hesaplanabilir.

Tutarlık oranı (CR) ( ) / ( 1)n n

RI

(2)

Buradaki RI, rassallık indeksi olarak isimlendirilir ve kriter sayısına göre Tablo

2’deki karşılığı dikkate alınır. Tutarlılık oranı olan CR’nin 0,10’dan küçük olması

durumunda, uzman veya karar vericinin görüşünü ifade ettiği ikili karşılaştırmaların

tutarlı olduğu ve dolayısıyla belirlenen ağırlıkların uzman veya birimin görüşünü

temsil eden ağırlıklar olduğu düşünülür.

Tablo 2: Rassallık İndeks (RI) Değerleri

Kriter sayısı 2 3 4 5 6 7 8 9

RI 0,00 0,58 0,90 1,12 1,24 1,32 1,41 1,45

Kaynak: Saaty (2012).


Kişisel görüş alarak kriter ağırlık hesaplaması yapan AHP yönteminin önemli

avantajları vardır. Bu avantajlardan ilki, bütün kriterleri kendi içerisinde ikili

karşılaştırmalar yapmakta ve karşılaştırmalardan daha net bilgi elde edilebilme

olanağı sağlamaktadır. Bu ikili karşılaştırma anket bilgileri “kısmen önemli”, “çok

önemli” gibi sıralayıcı ölçekte iken, AHP işlemleri sonucunda üretilen sayıların

hemen her hesaplamada kullanılacak şekilde oran ölçeğinde olduğu görülmektedir.

Diğer önemli bir avantajı ise, hesaplamalar sonucunda elde edilen ağırlıkların

tutarlılık skorunu hesaplayıp değerlendirmeye alması, AHP’yi güçlü ve tercih

edilebilen bir yöntem yapmaktadır.

Örneğin Saaty, yaptığı bir pratik uygulamada, ABD’de hangi içeceğin daha

çok tüketildiğine dair, 30 kişilik örneklemin kişisel yargılarını sözlü olarak kişilerin

onayladığı yaklaşık skorları alarak karşılaştırma matrisi hazırlamıştır. Karşılaştırma

matrisi kullanılarak elde edilen içeceklerin tüketim oranları ve ABD’deki gerçek

tüketim oranları Tablo 3’de verilmiştir.

Tablo 3: ABD’deki Göreceli İçecek Tüketimi ve AHP Tahminleri

İçecek isimleri Kahve Şarap Çay Bira Soda Süt Su

Gerçek Tüketim ,180 ,010 ,040 ,120 ,180 ,140 ,330

Yargılardan üretilen tahminler ,177 ,019 ,042 ,116 ,190 ,129 ,327

Kaynak: Saaty ve Vargas, 2006:4.

Tablo 3’de, örnek sayısı 30 gibi küçük olan bireylerin fikir birliği içinde

oldukları yaklaşık skorlardan ortak yargılara ait oranları hesaplamıştır ve bu

sonuçların gerçek tüketim değerlerine çok yakın olduğu görülmektedir. Bu durum,

küçük grupların kişisel yargılarından bile AHP yöntemi ile ortak görüşü temsil eden

sonuçların çıkarsama gücünün yüksek olduğunu göstermektedir.

5. BEÜ İİBF Lisans ve Lisans Üstü Eğitim Gören Öğrenciler Üzerine Bir Uygulama

5.1. Örneklem ve Demografik Yapısı

Bu çalışma, BEÜ, İİBF’de eğitim gören “İşletme”,” İktisat”, “Maliye”,

“Uluslararası Ticaret ve İşletmecilik” (UTİ) ve “Çalışma Ekonomisi ve Endüstri

İlişkileri” (ÇEEİ) bölümlerinin lisans 3 ve 4. sınıf ve lisansüstü öğrencilerine

uygulanmıştır. BEÜ, İİBF’nin söz konusu bu bölümlerin lisans programlarında 2073

kız ve 1452 erkek olmak üzere toplam 3525 öğrenci ve bu bölümlerin lisansüstü

programlarda 137 bayan ve 167 erkek olmak üzere toplam 304 öğrenci Aralık 2012

itibariyle kayıtlıdır. UTİ ve ÇEEİ’de ikinci öğretim ve lisansüstü program

olmadığından ve ayrıca kayıt kontenjanı az olduğundan gerek öğrenci sayısı ve

gerekse elde edilen anket sayısı diğer bölümlere göre oldukça azdır. Anketler ders

döneminde, dersi takip eden bu sınıflardaki her öğrenciye önerilmiş ve 423 lisans

öğrencisinde ve lisansüstünde eğitim gören 55 enstitü öğrencilerine ait toplam 488


anket doldurulmuş olduğu gözlemlenerek değerlendirmeye alınmıştır. Söz konusu

488 anketin bölüm, cinsiyet ve sınıflara göre dağılımı Tablo 4’de verilmiştir.

Tablo 4: Öğrencilerin Bölüm, Cinsiyet ve Sınıflara Göre Dağılımı

İşletme İktisat Maliye UTİ ÇEEİ Toplam

Erkek 48 27 39 22 10 146

Bayan 91 72 93 28 58 342

Toplam 139 99 132 50 68 488

Lisans 3. sınıf 41 51 71 28 29 220

Lisans 4. sınıf 63 35 55 22 39 213

Lisansüstü 35 13 6 55

Toplam 139 99 132 50 68 488

Öğrencilere demografik özellik soruları olarak, bölüm, cinsiyet ve sınıfın

yansıra doğum yılı, bildiği yabancı dil düzeyi, ikametgâhı, aile gelir durumu, anne ve

baba mesleği de sorulmuştur. Tablo 5’de öğrencilerin yaş gruplarına göre, Tablo 6’da

öğrencilerin gelir düzeylerine göre ve Tablo 7’de ise öğrencilerin aile ikametgâhına

göre dağılımları verilmiştir.

Tablo 5: Öğrencilerin Yaşlara Göre Dağılımı

20 yaş

(1992)

21 yaş

(1991)

22 yaş

(1990)

23 yaş

(1989)

24 yaş

(1988)

24’den büyük

(1988 öncesi) Bilinmiyor

Erkek 5 36 43 21 10 28 3

Bayan 38 104 96 44 15 21 24

Toplam 43 140 139 65 25 49 27

Tablo 6: Öğrencilerin Ailesinin Aylık Ortalama Gelir Düzeyleri (TL)

1499 ve altı 1500‐2499 2500‐4999 5000 ve üstü Bilinmiyor

Erkek 49 58 27 10 2

Bayan 156 123 41 11 11

Toplam 205 181 68 21 13

Tablo 7: Öğrencilerin Ailesinin İkametgâhı

Büyükşehir Şehir Kırsal Bilinmiyor

Erkek 64 66 16 ‐

Bayan 158 127 50 7

Toplam 222 193 66 7

Tablo 5‐7 incelendiğinde, görüşleri alınan öğrencilerin demografik yapısındaki

dağılım, öğrencilerin yaklaşık yarısının Zonguldak’a yakın olan Ankara, İzmit ve

İstanbul gibi büyükşehirlerden orta ve alt gelir düzeyinde olduğu görülmektedir.


Ayrıca, Tablo 4’den de gözlemlendiği üzere, anketi değerlendirmeye alınan

öğrencilerin çoğunluğu, örneklem alınan anakütleye paralel olarak bayan

öğrencilerden oluşmaktadır. Tablo 5’ten de görüldüğü üzere öğrencilerin çoğunluğu

20‐23 yaş aralığındadır. Ginzberg ve Super’e göre özellikle bireylerin tam meslek

seçim kararının zihinde geliştiği dönem olması itibariyle, bu örneklemin görüşlerine

ait bulguların önemli olduğu kabul edilebilir.

5.2. AHP ile Belirlenen Meslek Seçim Kriterlerinin Ağırlıkları

Meslek seçiminde çok sayıda kriter dikkate alındığı daha önce ifade edilmişti.

Ahmadi vd. (1995)’nin muhasebecilerin mesleklerini seçiminde belirleyici olduğunu

düşündükleri 27 değişkeni faktör analizi ile değerlendirmişlerdir. Analiz sonucunda,

açıklanan varyansa ait değişkenler 6 ana kriter içerisinde yorumlamışlardır. Bu

kriterlerin 4’ü erkek ve kadınlar için ortak olurken, 1’er kriter erkek ve kadınlar için

dikkate değer ayrı özellik olarak düşünülmüştür. Ahmadi vd. çalışmalarında elde

ettikleri ana faktörler ve bu faktörlerden yola çıkarak, çalışmamızda dikkate alınan 6

ana kriter Tablo 8’de verilmiştir.

Tablo 8: Meslek Seçiminde Dikkate Alınan Faktörler

Ana kriterler*

Ahmadi vd. (1995)’nin çalışmalarına göre faktör analizindeki

“açıklanan varyans yüzdesi (AV%)” ve meslek seçiminde

belirleyici olan faktörlerin bileşenleri.

Bu çalışmada kullanılan

anketteki, faktörlerin

bileşenlerine ait açıklamalar. Kadınlar için (AV%65,4) Erkekler için (AV%61,1)

Kariyer İmkanı

(Karİm): Career

Advancement

Possibility

% 33,3; Gelecekteki fırsatlar,

tecrübe fırsatları, işin çeşitliliği,

uzmanlaşma fırsatları, prestij,

uzmanlaşma fırsatları, eğitim

fırsatları.

%8,9; tecrübe fırsatları,

gelecekteki fırsatlar, işin

çeşitliliği, işteki esneklik,

bağımsızlık, eğitim fırsatları.

Meslekte ilerleme,

uzmanlaşma ve eğitim

fırsatları, işin çeşitliliği, işin

prestiji.

İş Güvencesi (İşGüv):

Job Security and

Stability

%8,2; İş güvencesi, işteki

istikrar.

%6,1; İş güvencesi, işteki

istikrar, uzmanlaşma

fırsatları.

İş güvencesi, işteki istikrar,

profesyonelleşerek meslekte

kalıcı olma imkânı.

Meslek Kazançları

(MesKaz): Job

Benefits and Perks

%7,5; faydalar, emeklilik

programları, maaş, özel‐kamu

arası karşılıklı geçiş fırsatları.

%9,9; faydalar, emeklilik

programları, uzmanlaşma

fırsatları, haftalık 40 saat

çalışma,

Emekli programı, maaş, özel‐

kamu arası karşılıklı geçiş

fırsatları, promosyon/teşvik

avantajları.

Meslek Elastikiyeti

(MesEl): Job

Flexibility

%6,2; Bağımsızlık, haftalık 40

saat çalışma, işteki esneklik

Çalışma saatleri ve yerindeki

esneklik, 40 saatlik çalışma

haftası, işin yaratıcı

davranışa olanak sağlaması.

Kişisel Konular

(KişKon): Personel

Issues

%4,7; eşin mesleği, çocuklar,

yaş.

Ailenin düşüncesi ve etkisi,

bireyin yaşı, eş /eş adayının

mesleği veya etkisi.

Dış/Diğer Etkiler

(DDEtk): External

Influences

%10,2; Lisans ortalaması, işi

yapma sertifikası elde etme,

lisans hocasının etkisi,

işverenlerin etkisi, akranlarının

etkisi, fazla mesai varlığı

%31,5; lisans hocasının etkisi,

işverenlerin etkisi, işi yapma

sertifikası elde etme,

akranların etkisi, fazla mesai

varlığı, lisans ortalaması.

Meslekle ilgili sertifikaya

sahip olmak, mezuniyet

ortalaması, üniversite hocası

ve akranların etkisi.

Türkçe ana kriterler, bu çalışmada kullanılmıştır. İngilizce ana kriterler ise Ahmadi vd.

(1995)’nin çalışmalarından çıkarsadığı kriterlerdir.


Tablo 8’den de görüleceği üzere, çoğu faktör yükü cinsiyetlere göre ortak

algılanmaktadır. Ancak bazı değişkenler farklı faktörlere ve farklı varyans açıklama

yüzdeleriyle yüklenmişlerdir. Örneğin uzmanlaşma fırsatları kadınlarda kariyeri

destekleyen faktör olarak algılanmış olduğundan Karİm faktörüne yüklenmişken,

erkeklerde işte kalma avantajı sağladığından İşGüv faktörüne yüklenmiş şeklinde

düşünülebilir. Bu çalışmamızda, çelişkiyi azaltmak için açıklamalarda mümkün

olduğunca aynı yükleri içeren değişkenler açıklamalarda kullanılmıştır.

Ahmadi’nin çalışması da göstermektedir ki, kadınlar ve erkekler açısından

meslek seçiminde kriterlerin önemi farklı değerlendirilmektedir. Örneğin kadınlar,

Karİm’i en belirleyici faktör, erkekler ise DDEtk’i en belirleyici faktör olarak dikkate

almaktadırlar. Kadınlarda MesEl dikkate değer bir faktörken, erkeklerde KişKon

dikkate değer bir faktör olarak değerlendirmeye alınmıştır. Ancak MesEl ve

KişKon’un her iki cinsiyet için belirleyiciliği düşük olduğu görülmektedir.

Bu çalışmada kullanılan 488 öğrencinin kişisel görüşü yansıtan anketlerin

AHP’ye göre kriter ağırlıkları ve cevaplamalardaki tutarlılıkları hesaplanmıştır.

Saaty’nin kabul edilebilir en yüksek CR sayısı olan 0,10 dikkate alındığında 488

anketten 41 tanesi tutarlı çıkmıştır. Bu CR sayısının oldukça sıkı bir ölçü olduğu

görülmektedir. Ancak söz konusu bu anket türüne cevaplayıcıların aşina olmaması ve

tutarlılık sağlanana kadar düzeltme fırsatı verilmeyen cevaplamalar için Saaty’nin sıkı

bir CR sayısı uygulaması bu duruma neden olarak gösterilebilir. Bu durumda,

Wedley (1993)’in CR sayısı için 0,20 düzeyine kadar tolerans gösterilebileceğini ifade

etmesi, bu çalışmada dikkate alınmıştır. Ayrıca Dodd vd. (1993), AHP hesaplamasına

istatistiksel bir yaklaşım getirmiş ve Wedley’den bile daha yüksek CR sayılarının

tesadüfilikten uzak kabul edilebileceğini vurgulamışlardır. Örneğin %95 güven

seviyesine göre, buradaki gibi 6 kriterin karşılaştırmasında CR sayısının 0,4113

(=0,50996/1,24) olması durumunda dahi anketteki işaretlemelerin rastsallıktan uzak

kabul edilebileceğini belirlenmişlerdir. Bu çalışmada, daha çok görüşü ve anketi

değerlendirmeye dahil etmek için, Dodd vd. (1993)’nin yaklaşımı dikkate alınmış ve

böylece 209 anket üzerinden farklılıklara yönelik yapılan hipotez testleri yapılmıştır.

Saaty’e göre zayıf tutarlılıkta işaretlemeler kabul edilmesine karşın, söz konusu

yüksek CR sayılarına sahip anketlerin değerlendirilme nedeni, bu anketlerdeki

işaretlemeler %95 güven seviyesinde rastsal olmayan ve bireylerin genel görüşlerine

sahip bilgi içermelerindendir.

Tablo 9’da da görüldüğü üzere, her 3 CR sayısı temel alınarak anketler dikkate

alındığında, görüşlerin sıralaması hemen hemen değişmemektedir. Tek fark,

Saaty’nin 0,10 CR sayısı dikkate alındığında eldeki 41 gözlemin ortalamasına göre

birinci konumdaki kriter olan MesKaz kriteri iken, Wedley ve Dodd vd.’nin toleranslı

CR sayısı dikkate alındığında İşGüv kriteri daha önemli olmasıdır. Genel olarak,

meslek seçerken dikkate alınan kriter ağırlıklarında ise İşGüv önemli bir baskınlık

kurduğu görülmektedir. Bu ağırlıklara ait tanımlayıcı istatistikler detaylı olarak Ek


1’de verilmiştir. Ek 1’de görüldüğü üzere, ağırlıklar Jarque Bera (JB) istatistiğine göre

MesEl ve DDEtk serileri normal dağılmamaktadır. Bu serilerin ortalamaları

arasındaki farklar parametrik olmayan testlerden Friedman Ki kare (Χ2) testine göre

incelenmiştir. Test sonuçlarına göre 0,001 anlamlılık düzeyinde, kriter ağırlık

atamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark vardır. Parametrik olmayan

Kolmogorov‐Smirnov (K‐S) testi ile her üç grubun dağılımlarının normalliği

incelendiğinde, normal dağılım varsayımı hemen her seride reddedilememekte

olduğundan, tek yönlü bağımlı örnek ANOVA testi de yapılmış ve ANOVA testi

sonuçları da Tablo 9’daki Friedman testi sonuçlarıyla uyumlu bulunmuştur.

Tablo 9: Meslek Seçiminde Dikkate Alınan Kriterlerin Ağırlıkları

Görüş Karİm İşGüv MesKaz MesEl KişKon DDEtk Friedman

testi (Χ2)

Saaty (1980),

41 gözlem.

Ortalama 0,192908 0,199169 0,204552 0,148334 0,139373 0,115666 30,688

Önem sırası 3 2 1 4 5 6 (0,000)

Wedley (1993),

82 gözlem,

Ortalama 0,204662 0,216327 0,210280 0,139587 0,129237 0,099906 78,512

Önem sırası 3 1 2 4 5 6 (0,000)

Dodd vd. (1993),

209 gözlem.

Ortalama 0,190072 0,241825 0,211547 0,131688 0,126993 0,097875 207,071

Önem sırası 3 1 2 4 5 6 (0,000)

Tablo 9’daki kriter ağırlıkları genel olarak değerlendirildiğinde, meslek

seçerken en fazla dikkate alınan kriter, %19,92‐%24,18 seviyesi ile İşGüv kriteri

olduğu görülmektedir. Türkiye’de yaşanan krizler veya işsizlik korkusunun

üniversitede eğitim gören gençlerin üzerinde yoğun bir baskı gösterdiği, Türkiye’de

2000’li yıllarda basında çıkan haberlerden dahi bilinmektedir. Bu anlamda bu çalışma,

işteki istikrarın ve iş güvencesinin yüksek olduğu işleri tercih etme eğiliminin ağır

bastığını onaylamakta olan bu işsizlik korkusunu destekleyen sonuçları elde etmiştir.

İkinci sırada ise meslek seçiminde %20,46‐%21,16 ile MesKaz kriterinin dikkate

alındığını göstermektedir. Böylece, özellikle emeklilik programı ve maaş durumunun

meslek seçerken çok önemli bir kriter olarak dikkate alındığı görülmektedir. Karİm

kriteri ise %19,01‐%20,47 ile üçüncül olarak dikkate alınan kriterdir. Bu anlamda,

meslekte uzmanlaşma, meslekte ilerleme ve prestij sahibi olunan meslekler de

üniversite öğrencilerinin çok önem verdiği kriterler arasında yer almaktadır. Bu

sonuçlara göre söz konusu olan bu üç ana kriterin (İşGüv, MesKaz ve Karİm)

toplamda meslek seçiminde yaklaşık %64,35 gibi önemli bir ağırlığa sahip olduğu

görülmektedir.

MesEl, KişKon ve DDEtk kriterlerine daha az önem verildiği görülmektedir.

Bu anlamda, çalışma saatleri ve iş yerindeki esneklik, işin yaratıcı davranışa olanak

sağlaması, ailenin düşüncesi ve etkisi kısmen önemli görülürken, meslekle ilgili

sertifikaya sahip olmak, mezuniyet ortalaması, üniversite hocası ve akranların

etkisine ise yaklaşık %10 gibi çok az prim verildiği görülmektedir.


5.3. Kriterler Ağırlıklarının Demografik Yapılara Göre Değerlendirilmesi

Öğrencilerin meslek seçiminde önem verdiği kriterlerin demografik özelliklere

göre incelenmesi Ek 2‐6’daki tablolarda verilmiştir. Bu tablolarda bağımsız gruplar

arasındaki farklılıklar istatistiksel olarak incelenmiştir. Her bir kriterin kendi

içerisindeki grupların dağılımının normal dağılıma uygunluğu tek tek H0 hipotezi

“seri normal dağılıma uygundur” olan, K‐S testiyle incelenmiştir. Farklılıkları

incelenen seriler oran ölçeğinde olduğundan, bir seri içindeki grupların normallik

şartının sağlanması, o serinin parametrik testlerle değerlendirilebileceğini gösterir.

Normal dağılıma uygun seriler parametrik testlerden bağımsız iki örnek t‐testi veya

bağımsız örnek tek yönlü ANOVA testi ile değerlendirilirken, normal dağılıma

uymayan seriler parametrik olmayan testlerden Mann‐Whitney U veya Kruskal

Wallis testi ile değerlendirilmiştir. Bu tablolardaki bağımsız grup ortalamalarının

standart sapma değerleri yüksek olması, çoğu zaman gruplar arası belirgin farklar

olmasına rağmen, bağımsız gruplar arası farklılıkları incelmeye yönelik hipotez

testlerinin genellikle reddedilememesine neden olmuştur. Örneğin ikametgah yerine

göre hesaplanan hipotez testlerinde hiçbir fark istatistiksel olarak anlamlı

bulunmadığından, çalışmada tablo olarak raporlanmamış ve yorumlanmamıştır.

AHP yöntemiyle elde edilen sonuçlar oran ölçeğinde olduğundan, ortalamalar

arasındaki farklar bu çalışmada oransal fark ve oranlar arasındaki yüzdesel fark

olarak yorumlanmıştır.

Ek 2’deki cinsiyete göre meslek seçerken dikkate alınan kriterin ağırlıkları

incelendiğinde, erkek öğrencilerin MesKaz kriterlerine bayanlara göre %14,53

(=0,2294/0,2003‐1) daha çok önem verdikleri istatistiksel olarak 0,051 düzeyinde

anlamlıdır. Bayan öğrencilerin ise İşGüv kriterine erkeklere göre %19,54 daha fazla

önem verdiği istatistiksel olarak 0,030 düzeyinde anlamlıdır. Ayrıca erkeklerin Karİm

kriterine de %11,14 daha çok önem verdikleri görülmektedir, ancak bu fark

istatistiksel olarak anlamlı değildir. Diğer kriterlere verilen önem dereceleri

arasındaki farklılık %10’nu aşmayan düzeydedir ve istatistiksel olarak anlamlı

değildir.

Öğrencilerin yaşlarına göre meslek seçiminde dikkate alınan kriterler

incelendiğinde, 23 yaş ve üzeri bireylerin MesEl ve DDEtk kriterlerine daha çok önem

verdikleri istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur. Yaş aralığı 20‐22 olan bireyler ise

istatistiksel olarak anlamlı bulunmasa da İşGüv ve Karİm kriterlerine kısmen daha

çok önem verdikleri görülmektedir (Ek 3). Öğrencilerin okudukları sınıflara göre

hiçbir fark istatistiksel olarak anlamlı olmasa da, lisans öğrencilerinin İşGüv kriterine

ve lisansüstü öğrencilerin ise Karİm daha çok önem verdiği dikkate alınabilir (Ek 4).

Bölümlere göre öğrencilerin dikkate aldıkları kriterler incelendiğinde, iktisat

ve ÇEEİ bölümleri öğrencileri, İşGüv kriterine, diğer bölüm öğrencilerine göre

belirgin şekilde daha çok önem verdiği istatistiksel olarak 0,05 düzeyinde anlamlıdır.


Bu durum, ankete katılan bayanların bu iki bölümde çok yoğunlukta olduğuna

bağlanabilir ve iktisat ve ÇEEİ bölümleri bayan öğrencilerinin yargısını temsil ettiği

düşünülebilir. İstatistiki olarak anlamlı olmasa da Karİm kriterine işletme ve UTİ

öğrencilerinin daha çok önem verdiği, iktisat bölümü öğrencilerinin ise en az önem

verdiği görülmektedir. Yine istatistiksel olarak anlamlı olmasa da, UTİ öğrencilerinin

MesEl ve ÇEEİ öğrencilerinin de DDEtk kriterine diğer bölümlere göre çok daha az

önem verdikleri görülmektedir (Ek 5).

Ailelerinin aylık gelirlerine göre öğrencilerin bakış açısı incelendiğinde, gelir

düzeyi yükseldikçe meslek seçiminde Karİm kriterinin önem derecesinin belirgin

şekilde artmakta olduğu istatiksel olarak 0,013 düzeyinde anlamlı olduğu

görülmektedir (Ek 6). Gelir düzeyi yükseldikçe, bireylerin meslek seçiminde kariyer

olanaklarını ön plana aldıkları görülmektedir. Gelir durumları dikkate alındığında,

diğer kriterlerdeki farklılıklar istatiksel olarak anlamlı olmasa da, düşük gelirlilerin

İşGüv ve DDEtk kriterlerine daha dikkate aldıkları görülmektedir.

6. Sonuç

Bireyin kendine ve topluma daha faydalı olabilmesi için kendine uygun

meslek seçmesi çok önemlidir. Meslek seçiminde çok sayıda kriterin varlığı, seçim

işlemini ÇKKV problemi yapmaktadır. Bu çalışmada, meslek seçiminde dikkate

alınan 6 ana kriter BEÜ İİBF bölümlerinde lisans ve lisansüstü öğrenim gören

öğrencilerin ikili kriter karşılaştırmalı anket sonuçları kullanılarak, ÇKKV

yöntemlerinden AHP ile meslek seçim kriterlerinin ağırlıkları hesaplanmıştır. Elde

edilen sonuçlara göre, BEU İİBF öğrencileri meslek seçerken sırasıyla İşGüv, MesKaz

ve Karİm kriterlerine çok önem vermekte, bu kriterler genç bireylerin kararında

yaklaşık %64,35 etkili olmaktadır. İşGüv kriterine verilen bu önemin, yakın

zamanlarda Türkiye’de yaşanan krizlerde, çoğu bireyin çevresinde gözlemlediği işsiz

kalma korkusundan kaynaklandığını söylenebilir.

Bu çalışmada, Saaty’nin AHP’nin tutarlılık sınırını sıkı tutması nedeniyle,

demografik özellikler için farklılıklara yönelik hipotez testlerinin uygulanması için

gözlem sayısının zayıf kaldığı gözlenmiştir. Bu güçlüğü aşmak için Dodd vd.

(1993)’nin AHP’deki ikili karşılaştırmalarda rastsallığa ait yaklaşımı dikkate alınmış

ve 209 örneğe ait değerlendirmeler yapılmıştır. Böylece, demografik özelliklere göre

öğrencilerin meslek seçerken dikkate aldığı kriterlerdeki farklılıklar Ek 2‐6’daki

tablolar üzerinden yorumlanmıştır. Bu tablolara göre önemli çıkarsamalar, erkeklerin

MesKaz kriterine bayanlardan daha çok önem vermesi, bayanların İşGüv kriterine

çarpıcı bir farkla erkeklerden çok daha fazla önem vermesi ve gelir düzeyi

yükseldikçe Karİm kriterinin önem derecesinin bireyler için daha yükseldiği şeklinde

özetlenebilir.

Anketlerdeki ikili karşılaştırmalar metrik olmayan sıralı ölçekte olmasına

karşın AHP yönteminden elde edilen çıktıların ağırlıkları oran ölçeğinde olmaktadır.

AHP ile üretilen bu ağırlıklar üzerinde çarpma, bölme, toplama ve fark alma


işlemlerinin yapılabilir olması AHP’yi önemli bir yöntem yapmaktadır. Örneğin Ek

6’daki tablodan, ailesinin geliri “2500 TL ve üstünde” olan öğrencilerin Karİm

kriterine verdiği önem ailesinin geliri “1500‐2499 TL” olan öğrencilere göre %14,64

(=0,2286/0,1994‐1) daha fazla ve aile geliri “1499 TL ve altı” olan öğrencilere göre

%38,97 (=0,2286/0,1645‐1) daha fazla olduğu ifade edilebilmektedir. Ayrıca bu

ağırlıklar, doğrudan kriter ağırlığı olarak herhangi bir ÇKKV yöntemleriyle yapılan

hesaplamalarda girdi olarak kullanılabilmektedir. Kısaca, AHP yöntemi kriter veya

faktörlerin önem derecelerinin göstergesi olan yorumlananabilir/kullanışlı çıktılar

vermekte ve bu çıktılar ayrıca ÇKKV gibi daha ileri analizler için önemli bir girdi

olarak kullanılabilir.

KAYNAKÇA

AHMADI, M, HELMS, M.M. ve NODOUSHANI, P. (1995). A Factor‐Analytic

Approach Profiling Job Selection Differences of Male and Female

Accountants. Managerial Auditing Journal, 10(7), 17‐24.

AKKAYA, G.C. ve DEMİRELİ, E. (2010). Finansal Kararların Verilmesinde

PROMETHEE Sıralama Yöntemi. Ege Akademik Bakış, 10(3), 845 – 854.

AKYÜZ, Y., BOZDOĞAN, T. ve HANTEKİN, E. (2011). TOPSIS Yöntemiyle Finansal

Performansın Değerlendirilmesi ve Bir Uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi

İ.İ.B.F. Dergisi, 13(1), 73‐92.

ANILAN, H., ÇEMREK, F. ve ANAGÜN, Ş.S. (2008). Ortaöğretim Öğrencilerinin

Meslek Seçimi ve Üniversite Tercihlerine İlişkin Görüşleri (Eskişehir Örneği).

e‐Journal of New World Sciences Academy Social Sciences, 3(2), 238‐249.

ARSLAN, K. (2002). Üniversiteli Gençlerde Mesleki Tercihler ve Girişimcilik

Eğilimleri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, (6), 1‐11.

AYTAÇ, S. ve BAYRAM, N. (2001). Üniversite Gençliğinin İş ve Eş Seçimindeki Etkin

Kriterlerinin Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) ile Analizi. İş Güç, Endüstri

İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, E‐Dergi, 3(1). www.isguc.org, (Erişim

tarihi: 30.11.2012).

CHAUHAN, K.A., SHAH, N.C. ve RAO, R.V. (2008). The Analytic Hierarchy Process

as a Decision‐Support System in the Housing Sector: A Case Study. World

Applied Sciences Journal, 3(4), 609‐613.

ÇİL, F. (2006), Meslek Seçimi Probleminde Çok Özellikli Karar Verme ve Çözüme

Yönelik Geliştirilen Bireysel Kariyer Planlama Programı, http://

www.ituemk.org/dosyalar/2006_3.pdf, (Erişim tarihi: 30.11.2012).

DODD, F. J., DONEGAN, H.A. ve MCMASTER, T.B.M. (1993). A Statistical Approach

to Consistency in AHP. Mathl. Comput. Modelling, 18(6), 19‐22.


EVANS, M.W. (2008). Self‐monitoring as a Determinant of Job Selection in the Workplace.

UNF Master’s Thesis and Dissertations Paper 183.

http://digitalcommons.unf.edu/etd/183, (Erişim tarihi: 30.12.2012).

HAMZAÇEBİ, C. ve PEKKAYA, M. (2011), Determining of stock investments with

grey relational analysis, Expert Systems with Applications, 38(8), 9186–9195.

HWANG S.K. ve POLACHEK, S.W. (2004). Occupational Self‐Selection and the Gender

Wage Gap: Evidence From Korea and United States,

http://www2.binghamton.edu/ economics/wp04/WP0413.pdf, (Erişim tarihi:

30.12.2012).

KILIÇ, H.S. ve ÇEVİKCAN, E. (2011). Job Selection Based On Fuzzy AHP: An

Investigation Including The Students Of Istanbul Technical University

Management Faculty. International Journal of Business and Management

Studies, 3(1), 173‐182.

KIYAK, S. (2006). Genel Lise Öğrencilerinin Meslek Seçimi Yaparken Temel Aldığı Kriterler.

(Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü, İstanbul.

KNIVETON, B.H. (2004). The Influence and Motivations on Which Students Base

Their Choice of Career. Research in Education, 72, 47‐57.

KUZGUN, Y. (1988). Kendini Değerlendirme Envanterinin Geçerlik ve Güvenirliğine İlişkin

Çalışmalar. V. Ulusal Psikoloji Kongresi, İzmir.

NIEMIRAA, M.P. ve SAATY, T.L. (2004). An Analytic Network Process model for

financial‐crisis forecasting. International Journal of Forecasting, 20(4), 573– 587.

OGUNYEMI, O., IBIWOYE, A. ve OYATOYE, E.O. (2011). Analytic hierarchy process

for prioritizing production functions: Illustration with pharmaceutical data,

Journal of Economics and International Finance, 3(14), 749‐760.

ÖZYÜREK, R. ve ATICI, M. (2002). Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimi

Kararlarında Kendilerine Yardım Eden Kaynakların Belirlenmesi. Türk

Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(17), 33‐42.

PAPADOPOULOS, A. ve KARAGIANNIDIS, A. (2008). Application of the multi‐

criteria analysis method Electre III for the optimisation of decentralised

energy systems, Omega, 36(5), 766 – 776.

PİLAVCI, D. (2007). Bilgi Çağında Değişen Kariyer Anlayışı ve Üniversite Öğrencilerinin

Kariyer Tercihlerini Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Uygulama, (Yayınlanmamış

Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,

Adana.

ROE, A. (1957). Early Determinants of Vocational Choice. Journal of Counseling

Psychology, 4(3), 212‐217.

SAATY, T.L. (1980). The analytic hierarchy process. New York: McGraw‐Hill.


SAATY, T.L. (2008). Decision making with analytic hierarchy process. Int.J. Services

Sciences, 1(1), 83‐98.

SAATY, T.L. ve VARGAS, L.G. (2006). Decision making with analytic network

process. New York: Springer.

SAATY, T.L. (2012). Analytic network process. No: 115720080101, www.sid.ir, (Erişim

tarihi: 20.01.2012).

SARIKAYA, T. ve KHORSHID, L. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimini

Etkileyen Etmenlerin İncelenmesi: Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimi.

Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 393‐423.

SCHMOLDT, D.L., PETERSON, D.L. ve SMITH, R.L. (2001). The Analytic Hierarchy

Process And Participatory Decision making, Proceedings, Decision Support,

s. 129‐143, http://www.srs.fs.usda.gov/pubs/251, (Erişim Tarihi: 20.01.2012)

TDK (2012). Türk Dil Kurumu, http://tdkterim.gov.tr, (Erişim Tarihi: 20.12.2012).

VURUCU, F. (2010). Meslek Lisesi Öğrencilerinin Meslek Seçimi Yeterliliği ve Meslek

Seçimini Etkileyen Faktörler, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yeditepe

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

WEDLEY, W.C. (1993). Consistency Prediction for Incomplete AHP Matrices, Mathl.

Comput. Modelling, 17(415), 151‐161.

YARALIOĞLU, K. (2001). Performans Değerlendirmede Analitik Hiyerarşi Proses.

DEÜ İİBF Dergisi, 16(1); 129‐142.

YARALIOĞLU, K. (2010), Karar Verme Yöntemleri, Ankara: Detay Yayıncılık.

YELKEN, K. (2008). Orta Öğretim Son Sınıf Öğrencilerinin Üniversite Tercihlerini Ve

Meslek Seçimini Etkileyen Faktörler: Sakarya İl Merkezi Örneği, (Yayınlanmamış

Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.

YILMAZ, H., Ö. ÜRE ve A. SÜRÜCÜ (1996); Rehberlik Ders Notları, Konya.

YILMAZ, İ.A., DURSUN, B., PEKTAŞ, K. ve ALTAY, A. (2012). Üniversite

Öğrencilerinin Kariyer Seçimlerinin Demografik Özellikler Açısından

İncelenmesi: Pınarhisar MYO Örneği,” Electronic Journal of Vocational Colleges,

2(2), 9‐21.

YURDAKUL, M. ve İÇ, Y.T. (2003). Türk Otomotiv Firmalarının Performans Ölçümü

ve Analizine Yönelik TOPSİS Yöntemini Kullanan Bir Örnek Çalışma, Gazi

Üniv. Müh. Mim. Fak. Der., 18(1), 1‐18.


Ek 1: Öğrencilerin Görüşlerinin Tanımlayıcı İstatistiği

Karİm İşGüv MesKaz MesEl KişKon DDEtk

Saaty (1980)’nin 0,10

tutarlılık sınırına göre

Gözlem 41 41 41 41 41 41

Ortalama 0,192908 0,199169 0,204552 0,148334 0,139373 0,115666

Ortanca 0,166667 0,179622 0,193884 0,145503 0,146485 0,099647

Maksimum 0,430432 0,363389 0,416443 0,368451 0,371282 0,397077

Minimum 0,029440 0,041023 0,094246 0,025130 0,021739 0,021739

Std. Sapma 0,105812 0,077223 0,069249 0,063074 0,080013 0,075807

Çarpıklık 0,486907 0,180687 0,798057 0,850325 0,709656 1,345489

Basıklık 2,569707 2,532682 3,581527 5,214325 3,354682 5,646069

JB İstatistiği 1,936339 0,596169 4,929826 13,31722 3,656255 24,33188

(Anlamlılık) (0,37978) (0,74224) (0,08502) (0,00128) (0,16071) (0,00001)

Wed

ley (1993)’in tolerans

gösterilebilir tutarlılığa göre Gözlem 82 82 82 82 82 82

Ortalama 0,204662 0,216327 0,210280 0,139587 0,129237 0,099906

Ortanca 0,188021 0,185976 0,195652 0,134261 0,115378 0,072450

Maksimum 0,483174 0,470704 0,416443 0,369493 0,472922 0,397077

Minimum 0,029440 0,028155 0,061212 0,025130 0,021739 0,021739

Std. Sapma 0,110291 0,110374 0,086078 0,077146 0,087110 0,068394

Çarpıklık 0,416194 0,705325 0,504596 0,886442 1,414327 1,564494

Basıklık 2,514154 2,755795 2,584716 3,653253 5,549773 6,337798

JB İstatistiği 3,173802 7,002689 4,069006 12,19700 49,55066 71,51580

(Anlamlılık) (0,20456) (0,03016) (0,13075) (0,00225) (0,00000) (0,00000)

Dodd (1993)’a göre bilgi

taşıyan değerlendirmeler

Gözlem 209 209 209 209 209 209

Ortalama 0,190072 0,241825 0,211547 0,131688 0,126993 0,097875

Ortanca 0,166667 0,212388 0,199551 0,124317 0,100614 0,062356

Maksimum 0,503546 0,559682 0,485620 0,446210 0,531306 0,481644

Minimum 0,020486 0,027846 0,023111 0,020844 0,019659 0,020165

Std. Sapma 0,120717 0,137142 0,104961 0,077176 0,091243 0,093455

Çarpıklık 0,710701 0,489745 0,580392 1,234935 1,529379 2,163729

Basıklık 2,864515 2,100596 2,870874 5,076691 5,816276 7,567618

JB İstatistiği 17,75402 15,39920 11,87898 90,67904 150,5445 344,7631

(Anlamlılık) (0,00014) (0,00045) (0,00263) (0,00000) (0,00000) (0,00000)

Not: JB istatistiğinin H0 hipotezi, serinin normal dağılıma uyduğu üzerinedir.


Ek 2: Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Kriterlerin Ağırlıkları


Erkeklerin

görüşü,

81 gözlem

Ortalama ,2025 ,2160 ,2294 ,1290 ,1261 ,0971

Std. Sapma ,12613 ,13446 ,11418 ,08348 ,08290 ,0919

K‐S testi Z ,702 ,907 1,024 1,111 1,144 1,915

Anlamlılık ,708 ,383 ,245 ,169 ,146 ,001

Bayanların

görüşü,

128 gözlem

Ortalama ,1822 ,2582 ,2003 ,1334 ,1275 ,0983

Std. Sapma ,11699 ,13682 ,09747 ,07319 ,09646 ,0948

K‐S testi Z 1,312 1,353 ,852 ,921 1,627 2,538

Anlamlılık ,064 ,052 ,463 ,364 ,010 ,000

T testi istatistiği ‐1,181 2,197 ‐1,966 ,407

Anlamlılık ,239 ,030 ,051 ,684

Mann‐Whitney U Testi 4990,00 4945,00

Anlamlılık ,649 ,575

Ek 3: Öğrencilerin Yaşlarına Göre Kriterlerin Ağırlıkları


20‐22 yaşın

görüşü,

132 gözlem

Ortalama ,1928 ,2531 ,2116 ,1227 ,1268 ,0930

Std. Sapma ,11999 ,13975 ,10501 ,07129 ,09787 ,09393

K‐S testi Z 1,387 1,056 ,813 1,056 1,673 2,740

Anlamlılık ,043 ,215 ,523 ,215 ,007 ,000

23 ve üzeri

yaş görüşü,

68 gözlem

Ortalama ,1865 ,2144 ,2140 ,1496 ,1298 ,1057

Std. Sapma ,12687 ,12514 ,10842 ,08814 ,08123 ,09121

K‐S testi Z ,824 ,973 1,247 1,323 ,976 1,609

Anlamlılık ,506 ,300 ,089 ,060 ,296 ,011

T testi istatistiği ‐,915 ‐,150 ‐2,325

Anlamlılık ,361 ,881 ,021

Mann‐Whitney U Testi 4280,00 4157,00 3765,00


Ek 4: Öğrencilerin Sınıflarına Göre Kriterlerin Ağırlıkları


Lisans

3. sınıf,

89 gözlem

Ortalama ,1900 ,2615 ,2136 ,1204 ,1259 ,0886

K‐S testi Z 1,028 ,907 ,622 1,093 1,780 2,055

Anlamlılık ,241 ,383 ,833 ,183 ,004 ,000

Lisans

4. sınıf

85 gözlem

Ortalama ,1777 ,2411 ,2065 ,1420 ,1245 ,1082

K‐S testi Z 1,118 1,701 1,003 1,033 ,956 2,193

Anlamlılık ,164 ,006 ,267 ,236 ,321 ,000

Lisans

üstü,

35 gözlem

Ortalama ,2204 ,1937 ,2185 ,1353 ,1356 ,0964

K‐S testi Z ,634 ,637 1,102 ,934 ,675 1,067

Anlamlılık ,817 ,812 ,177 ,347 ,752 ,205

F testi istatistiği 1,563 ,191 1,773


Kruskal Wallis Testi 1,794 ,041 ,307



Ek 5: Öğrencilerin Bölümlerine Göre Kriterlerin Ağırlıkları


İşletme,

66 gözlem

Ortalama ,2073 ,2271 ,2148 ,1371 ,1112 ,1026

Std. Sapma ,11634 ,13186 ,09946 ,07823 ,07714 ,09980

K‐S testi Z ,810 ,820 ,827 ,705 1,066 1,870

Anlamlılık ,529 ,512 ,501 ,702 ,206 ,002

İktisat,

42 gözlem

Ortalama ,1573 ,2772 ,2163 ,1234 ,1414 ,0843

Std. Sapma ,09763 ,15132 ,11039 ,07679 ,10974 ,08138

K‐S testi Z ,934 1,008 ,479 ,853 1,007 1,422

Anlamlılık ,348 ,262 ,976 ,460 ,262 ,035

Maliye,

55 gözlem

Ortalama ,1837 ,2111 ,2151 ,1379 ,1374 ,1147

Std. Sapma ,13408 ,12705 ,11227 ,08307 ,09182 ,10979

K‐S testi Z ,873 1,317 1,176 1,356 ,923 1,830

Anlamlılık ,432 ,062 ,126 ,051 ,362 ,002

UTİ,

20 gözlem

Ortalama ,2183 ,2343 ,2159 ,0993 ,1301 ,1021

Std. Sapma ,13711 ,14843 ,10111 ,06637 ,09040 ,09248

K‐S testi Z ,545 ,895 ,446 ,721 ,902 ,854

Anlamlılık ,928 ,399 ,989 ,676 ,390 ,459

ÇEEİ,

26 gözlem

Ortalama ,1909 ,2928 ,1847 ,1431 ,1195 ,0691

Std. Sapma ,11828 ,12093 ,10049 ,06690 ,09113 ,03874

K‐S testi Z ,427 ,933 ,588 ,515 1,000 ,696

Anlamlılık ,993 ,349 ,880 ,953 ,269 ,717

F testi istatistiği 1,433 2,563 ,483 1,317 ,988

Anlamlılık ,224 ,040 ,748 ,265 ,415

Kruskal Wallis Testi 3,794

Anlamlılık ,435

Ek 6: Öğrencilerin Aylık Aile Gelir Durumlarına Göre Kriterlerin Ağırlıkları


1499 TL

ve altı,

77 gözlem

Ortalama ,1645 ,2564 ,2104 ,1266 ,1284 ,1137

Std. Sapma ,11363 ,14442 ,10229 ,06682 ,09758 ,10828

K‐S testi Z 1,293 1,288 ,796 ,801 1,265 1,728

Anlamlılık ,070 ,073 ,551 ,542 ,081 ,005

1500‐2499

TL arası,

79 gözlem

Ortalama ,1994 ,2292 ,2187 ,1370 ,1282 ,0876

Std. Sapma ,11263 ,13806 ,10764 ,08601 ,09146 ,08911

K‐S testi Z ,593 1,078 ,715 ,919 1,439 2,053

Anlamlılık ,874 ,196 ,686 ,368 ,032 ,000

2500 TL

ve üstü,

47 gözlem

Ortalama ,2286 ,2291 ,2123 ,1226 ,1229 ,0845

Std. Sapma ,13575 ,11353 ,10556 ,07735 ,08583 ,05869

K‐S testi Z ,614 ,642 ,857 ,929 ,947 1,205

Anlamlılık ,846 ,804 ,455 ,354 ,331 ,109

F testi istatistiği 4,453 ,968 ,130 ,612

Anlamlılık ,013 ,382 ,878 ,543

Kruskal Wallis Testi ,232 2,584

Anlamlılık ,891 ,275

Determining The Priorities Of Ratings via AHP for the Factors That Effects In Choosing Professions...

Documents

Transcript of Determining The Priorities Of Ratings via AHP for the Factors That Effects In Choosing Professions...