छहढाला - तीसरी ढाल, गाथा-१५ - Vitragvani

451

Jeerj mebJele 2492, ceeOe ke=À<CeHe#e 4, yegOeJeej

efo.9-2-1966, ieeLee 15 mes 17, ÒeJe®eve veb.-21

leermejer {eue keÀer HevênJeeR ieeLee ®eueer ve ? osKees ! Devle ceW GmeceW keÀne efkeÀ pees keÀesF& mec³ei¢efä peerJe, YeieJeeve meJe&%e Hejceséej Üeje keÀefLele ín êJ³eeW Deewj veeQ leÊJeeWceW mes DeHeveer Deelcee SkeÀ mJeªHe Devevle iegCe keÀe efHeC[, Gmes jeie mes efYeVe keÀjkesÀ, Devlej DevegYeJe ceW Òeleerefle keÀjvee, GmekeÀe veece mec³eioMe&ve-Oece& keÀer Henueer meer[er nw~ ³en DeYeer 17 (JeeR ieeLee ceW) Dee³esiee~ mecePe ceW Dee³ee ? Fme mec³eioMe&ve ÒeeHle (ngS peerJe keÀes) ®eeefj$eceesn kesÀ Go³e kesÀ JeMe nesvesJeeues efJe<e³eemeeqkeÌle-YeesieemeeqkeÌle DeejcYe kesÀ HeefjCeece nesves Hej Yeer, Gme mec³ei¢efä keÀes osJe kesÀ Fvê Yeer GmekeÀe Deeoj keÀjles nQ~ mecePe cesb Dee³ee ? yengle met#ce~ Ssmee efJe<e³e keÀ<ee³e, Ssmes leerve keÀ<ee³e kesÀ HeefjCeece mec³ei¢efä keÀes nesles nQ; FmeefueS GmekesÀ DeeOeerve efJe<e³e keÀer DeemeeqkeÌle nesleer nw Deewj DeejcYe-Heefjûen Yeer Devoj leerve keÀ<ee³e HeefjCeece yengle nesles nQ~ leerve keÀ<ee³e kesÀ (HeefjCeece nes) lees Yeer DevevleevegyevOeer ¬eÀesOe, ceeve, cee³ee, ueesYe keÀe YeeJe veneR nw; FmeefueS Gme efJekeÀej keÀe mJeeceerHevee veneR nw Deewj Devevle iegCeeW keÀe ®ewlev³e efHeC[, meJe&%e Hejceséej Üeje keÀne, osKee ngDee Ssmee Deelcee, Gme Deelcee keÀes Devoj ceW oMe&ve-Þe×e efveefJe&keÀuHe Òeleerefle ceW uesves mes DevevleevegyevOeer keÀe DeYeeJe nesves mes Gmes Deelcee keÀer Meeefvle Deewj Deevevo kesÀ DevegYeJe ceW, leerve keÀ<ee³e kesÀ JeMe nesves Hej Yeer, osJe Gmes Hetpeles nQ - Ssmee Fme mec³eioMe&ve keÀe ceenelc³e nw~

cegceg#eg ë- Henues ceW Henuee Oece& ³en~

GÊej ë- Henues ceW Henuee Oece& ³en~ ³en FmeceW DeYeer keÀnWies~ mec³eioMe&ve keÌ³ee nw ? Jen ®eerpe keÌ³ee keÀnueeleer nw ? pewve kesÀ DeueeJee Dev³eceefle ceW lees ³en yeele lees leerve keÀeue - leerve ueeskeÀ ceW keÀneR veneR nes mekeÀleer~

mec³ei¢efä, kegÀosJe-kegÀieg©-kegÀMeeðe keÀes lees DeY³evlej ceW efkeÀmeer ÒekeÀej veneR ceevelee, GvekeÀe

ín{euee - leermejer {eue, ieeLee-15

452 ín{euee He´Je®eve (Yeeie-1)

Deeoj veneR keÀjlee, GvekeÀe efJeve³e veneR keÀjlee, GvekeÀe yengceeve veneR keÀjlee~ ³en lees J³eJenej mec³eioMe&ve ceW (Ssmee neslee nw)~ efve½e³emec³eioMe&ve ceW lees Deelcee SkeÀ mJeªHe DeKeC[ Deevevo Devevle iegCemJeªHe SkeÀªHe, neB ! GmekeÀer Devlej ceW efveefJe&keÀuHe-jeiejefnle keÀer DevegYeJe neskeÀj Òeleerefle (ngF&, Jen efve½e³emec³eioMe&ve nw)~ GmekesÀ meeLe J³eJenej meceefkeÀle ceW kegÀosJe-kegÀieg©-kegÀMeeðe keÀe Deeoj veneR keÀjlee, mesJeve veneR keÀjlee, yengceeve veneR keÀjlee~ GvekeÀe yengceeve Gmes Devlej ceW veneR neslee~ mecePe ceW Dee³ee ? Ssmes peerJe keÀes...

³eneB lees Ssmee keÀne ve ?

oes<ejefnle iegCemeefnle megOeer pes, mec³eiojMe mepeQ nQ;

®eefjleceesnJeMe uesMe ve mebpece, Hew megjveeLe pepeQ nQ~

Hejvleg Dev³ee³e veneR neslee, neB ! Gmes Dev³ee³e kesÀ Ssmes keÀle&J³e veneR nesles~ ³en DevevleevegyevOeer ie³ee nw, Fme keÀejCe DeelceoMeea keÀes DevevleevegyevOeer kesÀ ³eesi³e pees Dev³ee³e kesÀ keÀe³e& (neW) - Ssmes keÀe³e& Gmes veneR nesles~ ̀ YeeJeoerefHekeÀe' ceW ̀ oerHe®evopeer'ves FmekeÀe yengle efJemleej efue³ee nw~ mecePe ceW Dee³ee ?

`®eefjleceesnJeMe uesMe...' pees meb³ece kesÀ mLeeve keÀnueeles nQ, meb³ece kesÀ mLeeve, neB ! otmejer keÀ<ee³e keÀe, leermejer keÀ<ee³e keÀe DeYeeJe neskeÀj pees meb³ece-mLeeve keÀnueeles nQ, Jen meb³ece-mLeeve Fmes veneR nw, Hejvleg mJeªHe ceW ¢efäHetJe&keÀ mJeªHee®ejCe nw, Jen ³eneB veneR efue³ee nQ, keÌ³eeWefkeÀ meb³ece keÀe Jepeve Deeies ueWies~ ®eeefj$e kesÀ Yeeie ceW meb³ece keÀe Jepeve oWies~ JeneB mJeªHee®ejCe DeLee&led meb³ece keÀe mJeªHee®ejCe kewÀmee neslee nw ? - GmekeÀer J³eeK³ee Deeies keÀjWies~ ³eneB meb³ece keÀe mLeeveªHeer meb³ece veneR nw, Gmes mJeªHee®ejCe veneR keÀne nw, Flevee ³eneB keÀne peelee nww~

cegceg#eg ë- meerleepeer keÀes Dev³ee³e veneR ngDee ?

GÊej ë- Jen Dev³ee³e veneR nw~ GvnW ueeskeÀ keÀer ueeF&ve ceW DeYeer Glevee jeie Lee~ Gme jeie kesÀ keÀejCe ueewefkeÀkeÀ Flevee neslee nw~ %eeve ceW Deevevo keÀe DevegYeJe Jele&lee nw~ Dejs...! Fme Deelcee keÀe Deleereqvê³e Deevevo... mec³eioMe&ve ceW neB ! Fme keÀejCe GvnW keÀneR Deevevo keÀe mevlees<e nes - Ssmeer

453

GvnW Òeerefle Deewj ©ef®e veneR nesleer~ ³en yeele nw peje~ mecePe ceW Dee³ee ?

keÀnles nQ, ̀ megjveeLe pepew nQ...' Hejvleg Fmemes keÀneR GmeceW Gme s iee= ×f n,w SkeÀekeÀej n,w Gmece s - efJe<e³e-Yeesie ceW (levce³e nw - Ssmee veneR nw)~ Ssmee ueesie keÀnles nQ ve efkeÀ nceejs ¬eÀce ceW Dee³ee nesJes lees ? YeeF& ! Ssmee veneR neslee ÒeYeg ! efpemes ¬eÀce cesb Dee³ee nes - Ssmeer efpemekeÀer ceev³elee nw, Gmes lees efceL³eelJe Deewj DevevleevegyevOeer efceì ie³es nesles nQ~ FmeceW mecePe ceW Dee³ee ? efpemes, ¬eÀce ceW Dee³eer ngF& yeele (nw) - Ssmee pees ceevelee nw, Gmes lees efceL³eelJe DeLee&led Ye´ce Deewj DevevleevegyevOeer efceì ie³ee nw~ mecePe ceW Dee³ee ? Gmes Deelcee keÀe DevegYeJe, Òeleerefle Deewj Deelcee keÀe Deevevo Dee³ee nw~ Gme Deevevo kesÀ mece#e ³en ¬eÀceye× DeeJes, Gmes peevelee nw - Ssmee keÀne peelee nw~

De%eeveer neskeÀj (Ssmee keÀns efkeÀ) nceejs ¬eÀce ceW Ssmee Deevee Lee (lees ³en þerkeÀ veneR nw)~ ³en osKees ! meceefkeÀleer keÀes meb³ece veneR nw, FmeefueS nceejs Yeer Ssmee leerJe´ Demeb³ece nesJes ³ee Ssmee nesJes lees keÌ³ee yeeOee ? Ssmee veneR neslee, Ssmee veneR neslee~ mec³eioMe&ve ceW lees Deelcee kesÀ Deleereqvê³e Deevevo keÀer ¢efä Jele&leer nw~ mecePe ceW Dee³ee ? ³en lees peje efJe®eej keÌ³ee Dee³ee ? efkeÀ uesMe meb³ece veneR nw, FmeefueS keÀesF& (Ssmee keÀns efkeÀ) Ssmee nceejs ¬eÀce ceW Ssmes Hejðeer kesÀ Yeesie Dee³es... mecePe ceW Dee³ee ? ceebme Keeves keÀer ef¬eÀ³ee ³ee Ssmeer nesJes lees (Jen keÀns) ¬eÀce ceW (nesleer nw), veneR mecePelee, Gme Jemleg keÀes veneR mecePelee~ mecePe ceW Dee³ee ?

efpemes ¬eÀceye×He³ee&³e keÀe efve½e³e ngDee nw... ³eneB lees ¬eÀceye× kesÀ veece mes mJe®ívo mesJeve keÀjlee nw, Fme yeneves (mesJeve keÀjs) Ssmee veneR neslee (- ³en keÀnvee nw)~ mecePeceW Dee³ee ? ¬eÀceye× ces b³en veneR neslee, ³en cesje (keÀnvee nw)~ DeYeer lees ³en efme× keÀjvee nw~ mec³eioMe&ve ceW, ¬eÀceye× ceW mec³eioMe&ve Dee peelee nw~ mecePe ceW Dee³ee ? pees osneefo keÀer ³ee mJe keÀer ¬eÀcemej He³ee&³e nesleer nw - Ssmee efpemes Devlece&gKe ceW DevegYeJe ceW efveCe&³e neslee nw, Gmes Deelcee kesÀ Deevevo keÀe DevegYeJe neslee nw~ Gmes ¬eÀce(mej) nes, GmekeÀe ³en peevevesJeeuee neslee nw~ GmekeÀer ce³ee&oe Ssmeer nesleer nw~ mecePe ceW Dee³ee ? Ssmeer yeele nw, YeeF& !

cegceg#eg ë- Deevevo keÀe DevegYeJe ngDee, Jener ¬eÀceye× keÀes ceevelee nw ve ?

GÊej ë- Jener ¬eÀceye× keÀes ceevelee nw, otmeje veneR ceevelee~ keÌ³eeW ? keÌ³eeWefkeÀ Gmes jeie Deewj



Hej keÀer ef¬eÀ³ee keÀer keÀlee&Heves keÀer yegef× ítì ie³eer nw~ Gmes Jen yegef× Iegmeer nw %eeve Deewj Deevevo ceW~ Deene..ne...! Jen Deleereqvê³e %eevemJeªHe YeieJeeve Deewj Deleereqvê³e Deevevo ÒeYeg Deelcee, GmekesÀ DevegYeJe ceW Jen ¬eÀceye× keÀe peevevesJeeuee jnlee nw~ Gmes Yeues uesMe meb³ece ve nes lees Yeer Gmes mec³eioMe&ve Deewj Deevevo keÀe Yeeve nw Deewj Demeb³ece ceW Jele&lee neslee nw, GmekesÀ ¬eÀce ceW Jen YeeJe Dee³ee nw~ mecePe cesb Dee³ee ? leLeeefHe Gmes osJe, osJees kesÀ Fvê Yeer efpemes meeOeceea kesÀ ªHe ceW yengceeve osles nQ~ Dees..nes...! nce osJeªHe mes Dee³es, Hejvleg ceveg<³eHeves ceW ÒeeHle Ssmes jesie keÀe Mejerj, cesuee, Ssmee Mejerj, GmekeÀs Devoj Ssmee keÀeue, GmeceW let ³en DeelceoMe&ve keÀes ÒeeHle ngDee~ Dees..nes...! Gmes yengceeve osles nQ, Ssmee keÀnles nQ~ mecePe ceW Dee³ee ? ³en ceneve keÀerceleer ®eeræpe keÀer yeele keÀjles nQ~ Deene..ne...!

keÀnles nQ, ie=nmLe ceW jnves Hej Yeer peue mes efYeVe keÀceue (pewmes neslee nw Jewmes) GmekeÀe Gmes uesHe veneR nw, uesHe vener nw~ Deene...! efpemeves Devlej ceW Deleereqvê³e Deevevo kesÀ ®ewlev³e kesÀ ojyeej Keesues nQ, Gmes Fme efJekeÀuHe ceW Òesce keÀneB nw ? mecePe ceW Dee³ee ? Demeb³ece nw, neB ! Hejvleg Gme Demeb³ece ceW Gmes jme, Òesce veneR nw~ keÌ³ee keÀjs, Dee peelee nw, efmLejlee veneR nw, FmeefueS menve keÀjlee nw, yesieej keÀer lejn (menve keÀjlee nw)~ mecePe ceW Dee³ee ?

keÀnles nw, `veiejveejer keÀe H³eej...~' pewmes yeenj JewM³ee keÀe H³eej efoKelee nw (Hejvleg) Devoj ceW veneR~ kegÀí veneR, kegÀí veneR; kesÀJeue Hewmes keÀe Òesce nw, GmekeÀe (Òesce) veneR~ Jewmes ner Oeceea keÀes Deelcee kesÀ Deevevo kesÀ Òesce kesÀ mece#e ie=nmLeeÞece cesb nesves Hej Yeer Hej ceW ©ef®e veneR nw~

`nsce Deceue~' pewmes keÀer®eæ[ ceW meesvee nw; Jewmes YeieJeeve Deelcee osn, JeeCeer.. osKees ! osn, JeeCeer keÀer Deefmle nw, neB ! osn nw, keÀce& nw, JeeCeer nw, HegC³e-HeeHe kesÀ efJekeÀuHe Yeer nQ, ³en meye Deefmle jKekeÀj, Gvemes jefnle ef®eoevevo kesÀ DevegYeJe keÀer ¢efä ngF&~ DekesÀuee Ssmee keÀns efkeÀ Deelcee SkeÀ ner nw Deewj otmeje kegÀí nw veneR - Jen lees cetæ{ efceL³ee¢efä nw~ Gmes J³eJenej mec³eioMe&ve keÀe Helee veneR nw~ mecePe ceW Dee³ee ? Deene..ne...! ³eneB lees keÀnles nQ efkeÀ Deelcee nw, GmekesÀ Devle iegCe nQ, GvekeÀer Devevle He³ee&³e nQ~ GmeceW efJekeÀej keÀer DeJemLee Yeer nw, Gmes meb³eesie ceW Mejerj, keÀce& Deeefo meye nw~ ³es nw, GmeceW DekesÀuee Deelcee efvekeÀeuee~ Dev³e (meb³eesiees keÀes) jKee nw, Gæ[e veneR efo³ee nw~

455

cegceg#eg ë- keÀer®eæ[ ceW meesvee ?

GÊej ë- neB, keÀer®eæ[ ceW keÀer®eæ[ nw, keÀer®eæ[ nw, meesvee Yeer nw - Ssmee keÀnles nQ~ Fmeer lejn mec³ei¢efä keÀes HegC³e-HeeHe kesÀ YeeJe nQ, Mejerjeefo nw, ðeer Deeefo nQ, Yeesieeefo keÀer Jeemevee nw~ Deene..ne...! Hejvleg Gme keÀer®eæ[ ceW pewmes meesvee ítlee veneR nw, meesves keÀes pebie veneR ueielee nw; Jewmes ner Devlej ¢efä ®ewlev³e Hej meJe&%emJeYeeJeer YeieJeeve Deelcee, meJe&%emJeYeeJeer YeieJeeve Deelcee kesÀ HetCe& %eeve Deewj HetCe& Deevevo Hej ¢efä nesves mes Gmes Fme efJe<e³e-Jeemeveeefo nesves Hej Yeer uesHe veneR nw~ nw DeJeM³e, neB ! nw, GmekeÀer yeele nw~ meye Gæ[ ie³ee, nes ie³ee peeDees, DekesÀuee Deelcee (nw- Ssmee veneR)~ mec³eioMe&ve ngDee lees efHeÀj DekesÀuee Deelcee (ner nw), otmeje kegÀí veneR - Ssmee veneR nw - Ssmeer yeele keÀjles nQ, YeeF& ! Jen Demeb³ece nw - Ssmee efme× keÀjkesÀ, mec³eioMe&ve-DeelceYeeve ngDee, FmeefueS Gmes Deye otmeje kegÀí veneR jne, Demeb³eceYeeJe veneR jne, efJe<e³eJeemevee veneR jner, efJekeÀuHe ceW DeejcYe keÀe YeeJe ner veneR, Mejerj kesÀ meb³eesie keÀe mecyevOe ner veneR, yee¿e Jemleg ner veneR - Ssmee veneR nw~ Deene..ne...! mecePe ceW Dee³ee ? meye ®eeræpe nes Deewj mJe³eb Yeer Devoj otmeje Deueie nw; Gme Deueie kesÀ Yeeve ceW Deueie ®eeræpe ceW Gmes SkeÀlJe veneR neslee - Ssmee keÀnles nQ~

veer®es Deefvlece ¢äevle efo³ee nw ve ? jesieer keÀes Deew<eefOe mesJeve~ mecePe ceW Deelee nw ? jesieer, Deew<eefOe mesJeve keÀjlee nw, Hejvleg Òesce nesiee ? jnes meoe Deew<eOe (Ssmee nesiee) ? jesie meoe jnvee Deewj Deew<eOe meoe (jnvee), ([eskeÌìj keÀes) yeejcyeej yegueevee, (ueesie) osKeves DeeJes - Ssmee nesiee ? Oeceea keÀes Gme jesie keÀer lejn pewmes jesieer Deew<eefOe ceevelee nw - Ssmes jeieeefo keÀer Jeemevee ceW, Jen meb³eesie ceW efoKelee nw~ Gmes Devoj ceW YeeJevee veneR nesleer~

kewÀoer keÀes keÀejeie=n - otmeje ¢äevle efo³ee nw ve ? veer®es nw ve ? YeeF& ! kewÀoer keÀes keÀejeie=n~ Deene..ne...! pewmes kewÀoer keÀejeie=n ceW Heæ[e nw, Jewmes Oeceea keÀes ³es HegC³e-HeeHe kesÀ efJekeÀuHe, Mejerj, JeeCeer - Fve meye keÀejeie=n ceW mJe³eb efYeVe kewÀoer nw~ GvekeÀe Gmes Glmeen veneR nw~ keÀejeie=n keÀe Glmeen nesiee efkeÀ FmeceW jntB ? uecyee keÀeue yeæ{s lees þerkeÀ ? iejerye ceveg<³e keÀes jesefì³eeB veneR efceueleer nes lees Ssmee neslee nesiee efkeÀ ³eneB jns, yeenj jesefì³eeB veneR efceueleer~ Ssmes kewÀoer keÀes keÀejeie=n ceW Òesce veneR neslee~ keÀejeie=n keÀne nw ve ? meeOeejCe pesue veneR~ mecePe ceW Dee³ee ? keÀþesj pesue, cepeotjer



keÀjekeÀj oce efvekeÀeue os~ ³en Gme keÀeefþ³ee keÀes yewþe os - Ssmee veneR nw JeneB~ yeboerKeeves vee cele keÀjes, pewmes kesÀoer keÀes Glmeen veneR nw Jewmes~ YeieJeeve Deelcee Meg×mJeªHe Devevle iegCe keÀe efHeC[, Devevle iegCe... Devevle iegCeªHe SkeÀ nw~ DekesÀuee SkeÀ nw - Ssmee veneR nw~ mecePe ceW Dee³ee ? Ssmes Deelcee kesÀ Yeeve ceW, Jen ie=nmLeeÞece ceW DeemekeÌle veneR neslee, keÌ³eeWefkeÀ Gmes keÀejeie=n meceeve, jesie keÀer Deew<eefOe meceeve ceevelee nw~

meceefkeÀle keÀer ceefncee, mec³ei¢efä kesÀ DeveglHeefÊe mLeeve leLee meJeexÊece megKe Deewj meJe& Oece& keÀe cetue

ÒeLej vejkeÀ efJeve <eìd Yet p³eesefle<e Jeeve Yeyeve <eb[ veejer;

LeeJej efJekeÀue$e³e HeMegceW veeEn, GHepele mec³ekedÀ Oeejer~

leerve ueeskeÀ eflentBkeÀeue ceeBefn veeEn, oMe&ve mees megKekeÀejer;

mekeÀue Oece&keÀes cetue ³ener, Fme efJeve keÀjveer ogKekeÀejer~~16~~

DevJe³eeLe& ë- (mec³ekedÀOeejer) mec³ei¢efä peerJe (ÒeLej vejkeÀefJeve) Henues vejkeÀ kesÀ DeefleefjkeÌle (<eìd Yet) Mes<e ín vejkeÀeW ceW - (p³eesle<e) p³eesefleef<e³eeW osJeeW ceW, (Jeeve) J³eblej osJeeW ces, (YeJeve) YeJeveJeemeer osJeeW ceW (<eb[) veHegbmekeÀes ceW, (veejer) eqðe³eeW ceW, (LeeJej) HeeB®e mLeeJejeW ceW, (efJekeÀue$e³e) Üereqvê³e, $eereqvê³e, Deewj ®elegefjeqvê³e peerJeeW ceW leLee (HeMeg ceW) keÀce&Yetefce kesÀ HeMegDeeW ceW (veefn GHepele) GlHeVe veneR nesles~ (leerveueeskeÀ) leerveueeskeÀ (eflengkeÀeue) leervekeÀeue ceW (oMe&ve mees) mec³eioMe&ve kesÀ meceeve (megKekeÀejer) megKeoe³ekeÀ (veeEn) Dev³e kegÀí veneR nw, (³ener) ³en mec³eioMe&ve ner (mekeÀue Oejce keÀes) mecemle OeceeX keÀe (cetue) cetue nw; (Fme efJeve) Fme mec³eioMe&ve kesÀ efyevee (keÀjveer) mecemle ef¬eÀ³eeSB (ogKekeÀejer) ogëKeoe³ekeÀ nQ~

YeeJee<e& ë- mec³ei¢efä peerJe Dee³eg HetCe& nesves Hej peye ce=l³eg ÒeeHle keÀjles nQ leye otmejs mes meeleJeW vejkeÀ kesÀ veejkeÀer, p³eesefle<eer J³evlej, YeJeveJeemeer, veHegbmekeÀ, meye ÒekeÀej keÀer ðeer,

457

SskesÀeqvê³e, Üereqvê³e, $eereqvê³e, ®elegefjeqvê³e Deewj keÀce&Yetefce kesÀ HeMeg veneR nesles; (veer®e HeÀueJeeues, efJeke=Àle DebieJeeues, DeuHee³egJeeues leLee oefjêer veneR nesles) efJeceeveJeemeer osJe, YeesieYetefce kesÀ ceveg<³e DeLeJee efle³e¥®e ner nesles nw~ keÀce&Yetefce kesÀ efle³e¥®e Yeer veneR nesles~ keÀoeef®eled *vejkeÀ ceW pee³eW lees Henues vejkeÀ mes veer®es veneR peeles~ leerveueeskeÀ Deewj leervekeÀeue ceW mec³eioMe&ve kesÀ meceeve megKeoe³ekeÀ Dev³e keÀesF& Jemleg veneR nw~ ³en mec³eioMe&ve ner meJe& OeceeX keÀe cetue nw~ FmekesÀ DeefleefjkeÌle efpeleves ef¬eÀ³eekeÀeC[ nQ Jes ogëKeoe³ekeÀ nQ~

* Ssmeer oMee ceW mec³ei¢efä ÒeLece vejkeÀ kesÀ veHegbmekeÀes ceW Yeer GlHeVe neslee nw; Gvemes efYeVe Dev³e veHegbmekeÀeW ceW GmekeÀer GlHeefÊe nesves keÀe efve<esOe nQ~

efìHHeCeer ë- efpeme ÒekeÀej ÞesefCekeÀ jepee meeleJeW vejkeÀ keÀer Dee³eg keÀe yevOe keÀjkesÀ efHeÀj meceefkeÀle keÀes ÒeeHle ngS Les, Gmemes ³eÐeefHe GvnW vejkeÀ ceW lees peevee ner Heæ[e efkeÀvleg Dee³eg meeleJeW vejkeÀ mes IeìkeÀj Henues vejkeÀ keÀer ner jner~ Fme ÒekeÀej pees peerJe mec³eioMe&ve ÒeeHle keÀjves mes HetJe& efle³e¥®e DeLeJee ceveg<³e Dee³eg keÀe yevOe keÀjles nQ Jes YeesieYetefce ceW peeles nQ efkeÀvleg keÀce&Yetefce ceW efle³e¥®e DeLeJee ceveg<³eªHe ceW GlHeVe veneR nesles~

Deye Fme meceefkeÀle keÀer ceefncee Deewj mec³ei¢efä kesÀ DeveglHeefÊe kesÀ mLeeve, mec³ei¢efä keÀneB-keÀneB veneR GlHeVe neslee, (Jen keÀnles nQ)~ ³eneB lees Ssmee nw Hejvleg Deye YeefJe<³e ceW Yeer keÀneB-keÀneB veneR GlHeVe neslee - Ssmeer yeele keÀjles nQ, YeeF& ! keÌ³ee keÀne? Deelcee keÀer Devlej¢efäJevle mec³ei¢efä keÀes DeYeer ³eneB Yeer Hej keÀer SkeÀlJeyegef× veneR nw~ Jemleg meye nw, Hejvleg Deye cejves kesÀ yeeo Deye YeefJe<³e ceW Yeer Gmes Ssmes mLeeve veneR nesles, GmekeÀe Ssmee HegC³e meeLe neslee nw, keÀnle snQ~ HeefJe$elee lees Ssmeer nw; Deye GmekesÀ meeLe mec³ei¢efä keÀes HegC³e Yeer Ssmee neslee nw efkeÀ YeefJe<³e ceW Jen DecegkeÀ mLeeve ceW GlHeVe veneR neslee~ Deene...! Deewj ̀ meJeexÊece megKe leLee meJe&Oece& keÀe cetue-' Fve ®eej keÀe FmeceW JeCe&ve keÀjles nwb~






mekeÀue Oece&keÀes cetue ³ener, Fme efJeve keÀjveer ogKekeÀejer~~16~~

osKees ! FmeceW efJeMes<e keÌ³ee keÀnles nQ ? ³es meye mLeeve nQ~ efkeÀleves ner Ssmee keÀnles nQ efkeÀ kegÀí veneR nw, ³en meye kegÀí veneR nw; SkeÀ ner Deelcee... SkeÀ ner Deelcee, meye kegÀí veneR nw - Ssmee veneR nw~ mecePe ceW Dee³ee ?



mec³ekedÀOeejer, DeYeer mec³eioMe&ve ngDee, efHeÀj Yeer DeYeer Gmes YeJe nesles nQ~ mec³eioMe&ve nes ie³ee, FmeefueS Deye YeJecegkeÌle nes ie³ee, DeelceevegYeJe ngDee FmeefueS nes ie³ee, FmeefueS peeDees, Devevle ceW Devevle efceue ie³ee - Ssmee veneR nw~ Gsmes (-Ssmee keÀnvesJeeues keÀes) kegÀí Yeeve veneR nw~ Gmes Yeeve ner veneR nw - Deelcee keÌ³ee ? mec³eioMe&ve keÌ³ee ? yeme ! nes ie³ee, Deelcee keÀe mee#eelkeÀej ngDee lees meyeceW efceue ie³ee, Gmes efHeÀj yeeo ceW oes keÌ³ee Deewj DevegYeJe keÌ³ee Deewj ³en keÌ³ee ?

³eneB lees JeneB lekeÀ keÀnles nQ efkeÀ DevegYeJe GHejevle Gmes Demeb³ece YeeJe nw Deewj Demeb³ece ceW Ssmee DeMegYe Demeb³ece nesves Hej Yeer, Gmes Ssmee DeMegYe Demeb³ece nesves Hej Yeer GmekeÀer Jeemevee ceW Ssmee MegYeYeeJe nesiee efkeÀ efpemeceW JewceeefvekeÀ mJeie& Deeefo ceW peeS - Ssmee efpemekeÀe HegC³e neslee nw~ mec³ei¢efä ngDee, FmeefueS Gmes Fme YeJe ceW cees#e nes peeS, efHeÀj otmeje kegÀí veneR, Gmes YeJe-yeJe kegÀí veneR - Ssmee veneR nw, ³en efme× keÀjles nQ~


mekeÀue Oece&keÀes cetue ³ener, Fme efJeve keÀjveer ogKekeÀejer~~

`(mec³ekedÀlJe Oeejer) mec³ei¢efä peerJe (ÒeLece vejkeÀ efyeve)' Ssmee keÀnkeÀj meele vejkeÀ efme× efkeÀ³es~ meele veejkeÀer (vejkeÀ) nQ, ieefle meele veejkeÀer nQ; veer®es veejkeÀer kesÀ meele mLeeve nQ~ DeOeesueeskeÀ nw; kegÀí veneR (nw) - Ssmee veneR nw~ GmeceW ̀ Henues vejkeÀ kesÀ DeefleefjkeÌle Mes<e ín vejkeÀeW ceW...' veneR GHepelee~ mecePe ceW Dee³ee ? Henueer vejkeÀ ceW peelee nw~ Dee³eg yeBOe ie³eer nes, mec³eioMe&ve kesÀ

459

Henues Dee³eg yebOe ie³eer nes (lees)~ mec³eioMe&ve (nesves kesÀ) yeeo (vejkeÀ keÀer) Dee³eg veneR yeBOeleer~ ³eneB lees meceg®®e³e yeele keÀer nw ve ? mec³ei¢efä keÀes Deelce¢efä ngF&, DevegYeJe ngDee, leLeeefHe Gmes Demeb³ece YeeJe Deeefo jne; Deye Gmes Demeb³ece nesves Hej Yeer Gmes HegC³e Ssmee yeBOesiee... mecePe ceW Dee³ee ? efkeÀ Jen ín vejkeÀes ceW lees veneR ner peeSiee~ Henueer vejkeÀ ceW (pee mekeÀlee nw, ³eefo HetJe& Dee³eg yeBOe ieF& nesJes lees~)

`p³eesefle<eer osJeeW ceW...' veneR peelee~ p³eesefle<e osJe efme× efkeÀ³es~ p³eesefle<e osJe nw~ mecePe ceW Dee³ee ? Jen p³eesefle<e ceW GlHeVe veneR neslee~ keÀesF& keÀns efkeÀ Jen lees meceefkeÀle nw, osJe ceW peeS~ osJe ceW peelee nw Hejvleg p³eesefle<e ceW veneR peelee~ `J³eblejosJeeW ceW...' veneR peelee~ veer®es J³evlejosJe keÀer Yetefce nw~ ³en p³eesefle<eosJe nw, GmeceW veneR peelee~ ̀ YeJeveJeemeer osJeeW ceW...' veneR peelee~ mecePe ceW Dee³ee ? `veHegbmekeÀeW ceW...' Henues vejkeÀ ceW veHegbmekeÀ neslee nw, FmekesÀ DeefleefjkeÌle ðeer-Heg©<e (ceveg<³e) veHegbmekeÀ ceW veneR peelee~

cegceg#eg ë- Henueer vejkeÀ ceW peelee nw...

GÊej ë- Henueer vejkeÀ keÀer Dee³eg yeBOe ie³eer~ keÀne ve ? Henues Dee³eg yeBOe ieF&~ Henues vejkeÀ Deewj efle³e&áe keÀer Dee³eg yeBOe ie³eer nes... mecePes ve ? efle³e&áe keÀer yeBOe ieF& nes lees YeesieYegefce ceW peelee nw~ vejkeÀ keÀer Dee³eg yeBOe ieF& nes lees Henueer vejkeÀ ceW peelee nw~ yeBOe ieF& nes, GmekeÀer yeele nw~ meceefkeÀle kesÀ Henues ceveg<³e keÀer Dee³eg yeBOe ie³eer nes lees Jen YeesieYetefce ceW pegieefue³ee ceW GlHeVe neslee nw~ ceveg<³e Deewj efle³e&áe meceefkeÀleer ves Henues Dee³eg ve yeeBOeer nes lees mJeie& ceW ner peeles nQ - ³en yeele DeYeer DeefOekeÀ efme× keÀjveer nw~ JewceeefvekeÀ ceW peelee nw~ ³eneB veHegbmekeÀ mes FvekeÀej keÀjles nQ lees Jes keÀewvemes veHegbmekeÀ ? ðeer-Heg©<e kesÀ veHegbmekeÀ, ceveg<³e Deewj efle³e&áe kesÀ veHegbmekeÀ~ mecePe ceW Dee³ee ? vejkeÀ keÀe veHegbmekeÀ neslee nw - ³en yeele lees Henues keÀner nw~ Deesnes..nes...! efkeÀleveer yeele efme× keÀjles nQ !

leerve Jeso nw, Fleves osJeeW kesÀ mLeeve nQ, Fleveer veejkeÀer kesÀ mLeeve nQ, GmeceW Jen Henues vejkeÀ ceW peelee nw, ín ceW veneR peelee~ osJe kesÀ Fleves mLeeve - p³eesefle<e, YeJeveHeefle Deewj J³eblej ceW veneR peelee~ ceveg<³e ceW leerve Jeso nw - ðeer, Heg©<e Deewj veHegbmekeÀ; lees Jen veHegbmekeÀ ceW DeJeleefjle veneR neslee~ mecePe



ceW Dee³ee ?

cegceg#eg ë- ðeer ceW veneR DeJeleefjle neslee ?

GÊej ë- Jen lees yeeo ceW keÀnWies~ ³eneB lees Henues ³en (keÀnles nQ)~

Deye `(veejer) eqðe³eeW ceW...' DeJeleefjle veneR neslee~ mecePe ceW Dee³ee ? mec³ei¢efä peerJe cejkeÀj ðeer veneR neslee~ JewceeefvekeÀ osJe ceW Yeer FvêeCeer veneR neslee~ ³en meye mLeeve nw, GvekesÀ ³eesi³e HeefjCeece meceefkeÀleer keÀes Ssmes ner nesles nQ~ GmekeÀer efJeefOe, jerefle keÀnles nQ~ mecePe ceW Dee³ee ? Gmes veJe leÊJe keÀe, pewmee nw Jewmee ³eLeeLe& %eeve neslee nw - Ssmee keÀnles nQ~ mecePe ceW Dee³ee ? Deene..ne...! ðeer ceW GlHeVe veneR neslee~ FvêeCeer Yeer ðeer nesleer nw, Jen efceL³ee¢efä nes, Jen nesleer nw, efHeÀj Yeues JeneB meceefkeÀle ÒeeHle keÀjs Deewj SkeÀeJeleejer nes~ meewOece& osJeueeskeÀ keÀer `Me®eer' FvêeCeer nw, Jen SkeÀeJeleejer nw, Hejvleg ³eneB mes GlHeVe nesleer nw, leye efceL³eelJe ueskeÀj GlHeVe ngF& nw~ ³en meye DeefmlelJe nw~ Fme DeefmlelJe ceW Flevee DeefmlelJe Hetje Deelcee HetCe& DeefmlelJe keÀes Devlej (ceW) mJeerkeÀeje, Gmes DeYeer Demeb³ece keÀe DeefmlelJe nesves Hej Yeer, Gmes Ssmes DecegkeÀ-DecegkeÀ DeefmlelJe ceW GHepevee veneR neslee - Ssmee ³eneB efme× keÀjles nQ~ Deene..ne...!

cetæ{ nw, cetæ{ nes peeSiee cetæ{~ efJekeÀuHe leesæ[es, efJekeÀuHe leesæ[es... keÌ³ee efJekeÀuHe leesæ[s ? Jemleg keÌ³ee nw ? Deefmle keÌ³ee Deefmle ? SkeÀ mece³e ceW Devevle iegCe keÀe efHeC[ YeieJeeve SkeÀ-SkeÀ Deelcee DeKeC[ nw keÀewve ? efJekeÀuHe leesæ[ [euees, efJekeÀuHe Ieìe [euees~ yeme ! efkeÀmekeÀe efJekeÀuHe Ieìs ? veeefmle nes peeSiee~ mecePe ceW Dee³ee ?

cegceg#eg ë- meceerHe ceW nw~

GÊej ë- meceerHe ceW nw ? ³en ̀ jpeveerMe' ve ? neB ! Jen ieHHesieHHe ceejlee nw~ yes®eejW pewve Ye´ce ceW Heæ[s nQ, efkeÀleves ner yes®eejeW keÀes Yeeve veneR neslee~ DekesÀues Jesoevle... Jesoevle Heæ{s ngS keÀes yes®eejeW keÀes yeeleW De®íer ueieleer nw~ Del³evle cetæ{lee keÀer yeele nw~ JeerlejeieoMe&ve mes SkeÀ-SkeÀ yeele SkeÀoce Guìer nww; meye SkeÀoce Guìer (yeele nw)~

³en lees meJe&%e Hejceséej ves pees meye osKee, meJe&%e ves meye osKee, GmeceW meJe&%emJeYeeJe Deelcee

461

keÀer ÒeleerefleJeeues keÀes Fve meye mLeeveeW ceW Ssmee mLeeve veneR neslee~ Gmes efveefJe&keÀuHe DeJemLee ÒekeÀìer nw FmeefueS~ Hejvleg efHeÀj Yeer DeYeer efJekeÀuHe nw~ Ssmee veneR nw efkeÀ meye SkeÀ nes ie³ee nw~ mecePe ceW Dee³ee ? Ssmee keÀnles nQ ve efkeÀ F&Meg, ceneJeerj, yeew× Deewj ieebOeer meye SkeÀ ner nw~ cene cetæ{ nw~ Deene..ne..! yengle nesles nQ, yengle osKes nQ ve ? JeneB Dee³ee Lee ve ? GmekeÀe J³eeqkeÌle nw~ `ceunejieæ{' HegmlekeÀ ueskeÀj Dee³ee Lee ve ? cenejepe ! ³en osKees ! nceves keÀne - ie=nerle (efceL³ee¢efä keÀe) nce veneR Heæ{les nQ~ Gmes peje De®íe veneR ueiee~ ³en meye efceL³eelJe keÀer HegmlekeWÀ nQ, meye efceL³eelJe keÀer HegmlekesÀ nQ, keÀne~ ̀ ceunejieæ{' uee³ee Lee~ GmekeÀe SkeÀ J³eeqkeÌle oeæ{erJeeuee Lee~ veneR Dee³ee Lee ? DeYeer pewve ceW jnvesJeeueeW keÀes pewve keÀe Helee veneR neslee~

cegceg#eg ë- ueewefkeÀkeÀ yeeles keÀjles nQ~

GÊej ë- ueewefkeÀkeÀ yeele veneR, Jes yeeles ueeskeÀesÊej keÀjsb, ueewefkeÀkeÀ legcnejs pewmeer veneR nesleer~ yes®eejs ueesie GmeceW GuePeles nQ ve ? Ssmee yeme ! ceneJeerj-keÀefLele efJe®eej íesæ[ osvee, yeew×-keÀefLele efJe®eej íesæ[ osvee, leye Jes keÀnW - Dees..nes...! DeHeves Yeer `keÀevepeermJeeceer' keÀnles nQ efkeÀ efJekeÀuHe íesæ[ osvee~ meye ueielee nw SkeÀ, neB ! ̀ Þeerceod' Yeer Ssmee keÀnles nQ efkeÀ efJekeÀuHe íesæ[ osvee~ mecePe ceW Dee³ee ? kegÀí Helee veneR~

³eneB lees meJe&%e Hejceséej ves Devevle êJ³e osKes nQ~ GveceW mes ³en SkeÀ YeieJeeve êJ³e Hetje-HetCe& DeKeC[ SkeÀ êJ³e nw~ Ssmes DeKeC[ Devevle Deelcee nQ~ Ssmes SkeÀ DeKeC[ Deelcee kesÀ Yeevemeefnle nesves Hej Yeer DeYeer GmekeÀe KeC[Hevee He³ee&³e ceW yeekeÀer nw~ Deene..ne...! Gme KeC[ ceW Yeer, Jen Demeb³ece kesÀ JeMe nesves Hej Yeer Gmes Ssmee MegYeYeeJe DeeJes, leye Dee³eg yeBOeleer nw; DeMegYeYeeJe kesÀ keÀeue ceW Dee³eg veneR yeBOeleer - Ssmeer GmekeÀer ce³ee&oe nw~ Deene..ne...! mecePe ceW Dee³ee ? mec³ei¢efä ³eg× ceW nes (-Ssmes) DeMegYeYeeJe kesÀ mece³e Dee³eg veneR yeBOeleer - Ssmeer GmekeÀer ce³ee&oe nw~ mecePe ceW Dee³ee ? Deene..ne...! ³en Jemleg keÀer efmLeefle keÀer ce³ee&oe ner Ssmeer nw~

keÀnles nQ, Jen ðeer ceW GlHeVe veneR neslee~ mecePe ceW Dee³ee ? ̀ HeeB®e mLeeJejeW ceW...' He=LJeer, peue, Deeqive, Jee³eg (JevemHeefle) Jemleg nw, neB ! HeeB®e mLeeJej peerJe nQ~ He=LJeer, peue, Deeqive, Jee³eg, JevemHeefle Devevle peerJe nQ~ Gve Devevle peerJeeW ceW mec³ei¢efä - jeie Deewj Hej mes efYeVe ngF& DeJemLee - GmeceW veneR GlHeVe neslee~ GlHeVe DeJeM³e nesiee, DeYeer YeJe yeekeÀer nw FmeefueS, Hejvleg keÀneB ?



JewceeefvekeÀ mJeie& ceQ, Heg©<eJeso ceW, ceveg<³e-efle³e&áe keÀer Dee³eg yeBOe ie³eer nes lees YeesieYetefce ceW pegieefue³ee ceW GlHeVe nes, Jen Deueie yeele nw~ mecePe ceW Dee³ee ?

`Üereqvê³e, $eereqvê³e Deewj ®elegefjeqvê³e peerJeeW ceW...' GlHeVe veneR neslee~ ³en meye efkeÀlevee efJe®eej ceeBieles nQ ? `keÀce&Yetefce kesÀ HeMegDeeW ceW GlHeVe veneR neslee~' FmeefueS mHeäerkeÀjCe efkeÀ³ee~ keÌ³eeW ? mecePe ceW Dee³ee ? efkeÀ mec³ei¢efä kesÀ Henues ³eefo efle³e&áe keÀer Dee³eg yeBOe ie³eer nes lees YeesieYetefce ceW (GlHeVe neslee nw)~ ³en YeesieYetefce efme× keÀer~ pegieefue³ee nw, efkeÀleveeW keÀer leerve Heu³e keÀer uecyeer Dee³eg nw~ mecePe ceW Dee³ee ? leerve keÀes<e kesÀ... leerve keÀes<e kesÀ TB®es (uecyes) ve ? nw~ Fme mec³ei¢efä keÀes Henues mes HeMeg keÀer Dee³eg yeBOe ie³eer nes lees JeneB peelee nw~ keÀce&Yetefce kesÀ HeMeg ceW veneR peelee~ Deene..ne...! mecePe ceW Dee³ee ?

`leerve ueeskeÀ, leerve keÀeue ceW mec³eioMe&ve kesÀ meceeve otmeje keÀesF& megKeoe³ekeÀ veneR nw...' Deene..ne...! leerve ueeskeÀ Deewj leerve keÀeue ceW... efkeÀlevee Jepeve nw~


mekeÀue Oece&keÀes cetue ³ener, Fme efJeve keÀjveer ogKekeÀejer~

FmekesÀ efyevee ef¬eÀ³ee - Heb®e ceneJe´le, o³ee, oeve, Je´le, YeeqkeÌle, Meeðe keÀe %eeve, mec³eioMe&ve kesÀ efyevee Meeðe keÀe Heþve, ³en meye ef¬eÀ³eekeÀeC[ ogëKekeÀejer nw~ ³eneB keÀjveer ogëKekeÀejer Dee³eer nw, DeHeves leerveeW ogëKekeÀejer Dee³ee Lee, `HejceelceÒekeÀeMe' mecePe ceW Dee³ee ? Deene..ne...! YeieJeeve Deelcee HetCe& meJe&%emeJeYeeJeer nw - Ssmeer peneB Devlej ¢efä Deewj DevegYeJe ngDee, keÀnles nQ - Gme mec³eioMe&ve kesÀ meceeve megKekeÀejer peiele ceW keÀesF& veneR nw~ osKees ! megKekeÀejer (DeLee&led) efkeÀmekeÀe megKe ? Deelcee kesÀ Deevevo (pewmee) megKekeÀejer otmeje keÀesF& veneR nw~ keÀnes, mecePe ceW Dee³ee ?

cegceg#eg ë- meb³eesieer megKe nesiee ve GmeceW ?

GÊej ë- keÀne nw Oetue ceW ? ³en yeele lees keÀer (nw)~ meb³eesie keÀe megKe nw ³ee veneR Gmes ? ³en ðeer, Heg$e, Demeb³ece ceW Heæ[e nw Jen~ GmeceW megKe ceeves lees mec³eioMe&ve keÀneB nw ? ³en yeele lees Henues nes ie³eer~ neslee nw, efoKelee nw efkeÀ osKees, ðeer kesÀ meeLe yewþe nw~ Devoj ceW uesMe mHeMe&lee veneR nw~ Jen lees keÀer®eæ[ ceW meesvee keÀne ve ? Fve 96 npeej FvêeCeer kesÀ Je=vo ceW meceefkeÀleer yewþe nes, GvekesÀ meeLe

463

yeele keÀjlee nes, efKeueefKeueekeÀj nBmelee nes, ³en keÀjlee nes; Devoj ceW kegÀí uesvee-osvee veneR nw~ ³en Jen yeele~ mecePe ceW Dee³ee ?

efceL³ee¢efä l³eeieer, ye´ïe®eejer, yeeue ye´ïe®eejer nes Deewj Hetjer efpevoieer ðeer keÀe mesJeve (ve efkeÀ³ee nes)... mecePe ceW Dee³ee ? Heb®e ceneJe´le OeejCe efkeÀ³es neW, YeieJeeveves keÀne nes Jewmee J³eJenej, neB ! Heb®e ceneJe´le YeieJeeve ves keÀns Jes, Deewj veive efoiecyej ngDee nes... mecePe ceW Dee³ee ? Hejvleg Devlej ceW Yeso - jeie Deewj Hej mes Yeso%eeve veneR nQ, Fme keÀejCe oes Yeso veneR, Jes oes SkeÀ nw~ DeveskeÀ keÀes DeveskeÀ ªHe ve ceevekeÀj, DeveskeÀ keÀes SkeÀªHe Devlej Òeleerle ceW DevegYeJe keÀjlee nw~ cetæ{ nw, keÀnles nQ~ Gmes keÀesF& l³eeie veneR nw, keÀnles nQ~ þerkeÀ ! keÌ³ee nes ie³ee Hejvleg FmeceW ? Jen ef¬eÀ³ee lees osn keÀer nw~ Deene..ne...!

YeieJeeve Deelcee, jeie Deewj Hej keÀer He³ee&³e mes Del³evle efYeVe (nw)~ mecemle Jemleg³es nQ, nesves Hej Yeer GvekesÀ DeefmlelJe ceW ³en veneR Deewj FmekesÀ DeefmlelJe ceW Jes veneR~ Deene..ne...! mecePe ceW Dee³ee ? ueesieeW keÀes Yeer Jen yeenj keÀer ceefncee ueieleer nw, neB ! yee¿el³eeie nesJes, YeeF& ! (mec³ei¢efä keÀes) YeJe ner veneR nw~ ³en YeJe Deewj YeJe kesÀ YeeJe keÀe Deeoj veneR nw~ Deye ÒeMve keÀneB ? keÀnes, DekesÀuee YeJe jefnle mJeYeeJe keÀe Deeoj nw, keÀnes ! efHeÀj Yeer keÀcepeesjer kesÀ keÀejCe Ssmee keÀesF& jeie DeeJes lees Gmes YeJe jnlee DeJeM³e nw, FmeerefueS lees keÀne nw~ mecePe ceW Dee³ee ? keÀnWies, keÀesF& mJeie& ceW peelee nw, keÀesF& cees#e ceW peelee nw~ ³eneB lees mJeie& ceW ner peelee nw~ ³eneB lees Deeies yeæ{s ngS keÀer yeele veneR keÀjveer nw ve ? ®eewLes (iegCemLeeveJeeues) keÀer yeele keÀjveer nw~ mecePe ceW Dee³ee ?

`mec³eioMe&ve pewmee megKeoe³ekeÀ otmeje kegÀí veneR nw...' otmeje kegÀí veneR nw - FmekeÀe DeLe& keÌ³ee nw ? efkeÀ ®eeefj$e megKeoe³ekeÀ veneR ³ee mec³ei%eeve (megKeoe³ekeÀ veneR) - Ssmee veneR uesvee~ ³eneB lees mec³eioMe&ve kesÀ DeleefjkeÌle otmejer ®eeræpeeW (keÀer yeele nw)~ mec³ei%eeve Deewj mec³ekedÀ®eeefj$e megKeoe³ekeÀ nw ner~ Jes megKeoe³ekeÀ veneR nw - Ssmee veneR nw~ ³eneB lees leerve ceW Henueer ®eerææpe lees mec³eioMe&ve nw, GmekesÀ DeefleefjkeÌle otmejer keÀesF& Yeer ®eeræpe nes - o³ee, oeve, Je´le keÀe YeeJe MegYe ceneJe´le kesÀ HeefjCeece, yeeueye´ïe®eejer, yee¿e ef¬eÀ³eekeÀeC[, ueeKeeW eqðe³eeB íesæ[keÀj, npeejeW jeefve³eeB íesæ[keÀj, yee¿e l³eeieer ngDee nes lees Yeer Devoj DeelceoMe&ve keÌ³ee nw - GmekeÀe Yeeve veneR nw lees Jen



efceL³ee¢efä nw~ mec³eioMe&ve pewmee keÀesF& megKe veneR nw Deewj (efceL³eeoMe&ve) pewmee ogëKe veneR nw~ efceL³eeoMe&ve pewmee ogëKe veneR nw~ Jen ogëKeer nw~ Deene..ne...! DeveekegÀue YeieJeeve Deelcee DeekegÀuelee keÀer Deefmle mes efYeVe nw~ Ssmes DeveekegÀue leÊJe kesÀ Yeeve efyevee DekesÀueer DeekegÀuelee kesÀ meeLe SkeÀlee nw, Jen ogëKeer nw Deewj DeekegÀuelee leLee DeveekegÀuelee keÀe Yeso-Yeeve nw, GmekesÀ pewmee keÀesF& megKeer veneR nw - Ssmee keÀnles nQ~ Deene..ne...! mecePe ceW Dee³ee ?

cegceg#eg ë- megKe kesÀ efueS Hewmes keÀe Hetílee nw~

GÊejë- Hewmes keÀe Hetílee nw~ ogefve³ee ceW lees ³ener Hetís ve ? efkeÀleves Hewmes nQ ? Oetue nw ? ³en nw ? ³eneB lees keÀnles nQ efkeÀ YeeF& ! lesjs efJekeÀuHe GlHeVe nesles nQ, Jen ogëKeoe³ekeÀ nw~ mec³ei¢efä keÀes efJekeÀuHe lees Fme HegC³eyevOe kesÀ keÀejCe YeeJe Dee³es, Jen YeeJe ogëKeoe³ekeÀ nw~ Deeles nQ, nesles nQ Hejvleg ogëKeoe³ekeÀ nw~ mecePe ceW Dee³ee ? Dees..nes..nes...!

`mec³eioMe&ve kesÀ meceevemegKeoe³ekeÀ...' megKe keÀjvesJeeuee `Dev³e kegÀí veneR nw...' kegÀí veneR nw, FmeefueS mec³ei%eeve Deewj mec³ekedÀ®eeefj$e keÀer yeele keÀnWies~ ³en lees efJeMes<e nw, Jen lees cenemegKeoe³ekeÀ nw, Jen lees efJeMes<e keÀnWies~ mecePe ceW Dee³ee ? ³en lees mec³eioMe&ve kesÀ DeefleefjkeÌle keÀer ef¬eÀ³ee HegC³e-HeeHe kesÀ HeefjCeece, o³ee, oeve, Je´le, YeeqkeÌle kesÀ (HeefjCeece) ³ee yeenj kesÀ meb³eesie - ³es meye mec³eioMe&ve kesÀ DeefleefjkeÌle Dev³e ceW keÀneR megKe veneR nw - Ssmee keÀnvee nw, neB !

`³en mec³eioMe&ve ner mecemle OeceeX keÀe cetue nw...' mecemle Oece& DeLee&led ? De%eeefve³eeW kesÀ Üeje keÀefLele Oece&, Jen (veneR)~ Deelcee... YeieJeeve meJe&%e Hejceséej ves Devevle Deelcee osKes, GveceW mes ³en SkeÀ Deelcee, GmekeÀer pees Þe×e-%eeve, Meeefvle, Deevevo, #ecee Deeefo kesÀ Devevle Oece&, GveceW ³en meyekeÀe cetue nw~ mec³eioMe&ve Oece& keÀe cetue nw~ Deelcee keÀer mecemle efvece&ue He³ee&³eW, #ecee, Meeefvle, efvecee&velee, efveueexcelee, DeceeveHevee... mecePe ceW Deelee nw ? Fl³eeefo-Fl³eeefo efve½e³e meefceefle-iegeqHle Fl³eeefo pees peerJe keÀer Oece& He³ee&³eW GveceW meyekeÀe cetue ³en mec³eioMe&ve nw, keÌ³eeWefkeÀ Hetje Deelcee Òeleerefle ceW, DevegYeJe ceW efue³es efyevee GmeceW MeeqkeÌle keÀer J³eeqkeÌle keÀe keÀejCe lees ³en nw~ mecePe ceW Dee³ee kegÀí ?

`³en mec³eioMe&ve ner mecemle Oeceex keÀe cetue nw...' meJe&%e Hejceséej Üeje keÀefLele Deelcee,

465

GmekeÀe pees mec³eioMe&ve, GmekeÀer mecemle YeieJeeve kesÀ ÜejekeÀefLele efve½e³e Oece& keÀer He³ee&³eeW ceW cetue lees ³en nw~ FmekesÀ efyevee mec³ei%eeve veneR neslee; FmekesÀ efyevee ®eeefj$e veneR neslee, FmekesÀ efyevee #ecee Deeefo (veneR nesles)~ efvecee&ve, Ssmes Meeefvle efoKes, Òeke=Àefle Meevle... Meevle... ³en meye Meeefvle mec³eioMe&ve kesÀ efyevee Petþer nw~ mecePe ceW Dee³ee ? Deene..ne...! FmekesÀ efyevee... uees, ³en lees mJe³eb keÀnles nQ~

`Fme mec³eioMe&ve kesÀ efyevee mecemle ef¬eÀ³ee³eW ogëKeoe³ekeÀ nw...' mecePe ceW Dee³ee ? SkeÀ mec³eioMe&ve Deelcee keÀer efveefJe&keÀuHe DevegYeJe ¢efä kesÀ efyevee efpeleveer Meeðe kesÀ Heæ{ves keÀer ef¬eÀ³ee, o³ee, oeve, Je´le, YeeqkeÌle keÀer ef¬eÀ³ee, Hetpee keÀer ef¬eÀ³ee, Yeevejefnle Devlej O³eeve keÀer ef¬eÀ³ee, mec³eioMe&vejefnle O³eeve keÀer ef¬eÀ³ee ogëKeoe³ekeÀ nw~ mecePe ceW Dee³ee ? ³en Yeer Ssmee O³eeve lees keÀjs ve ? efkeÀmekeÀe O³eeve ? Jemleg kesÀ Yeeve efyevee O³eeve keÀneB Dee³ee lesje ?

cegceg#eg ë- cemleer (keÀe DeeveboevegYeJe) lees keÀjlee nw~

GÊej ë- cemleer keÀjlee nw De%eeve keÀer~ Deele&O³eeve nes, Deele&O³eeve, GmekeÀer cemleer nesleer nw~ Ssmes yengle yeeyee nesles nw cemle.. cemle Ssmes ceevees~ neW cetæ{ efceL³ee¢efä ! Deene..ne...!

`Fme mec³eioMe&ve kesÀ efyevee...' mecemle ef¬eÀ³eeDeeW ceW keÌ³ee yeekeÀer jne ? o³ee, oeve, Meeðe-mJeeO³ee³e, Oece&keÀLee, ceefvoj yeveeves keÀe YeeJe... ceefvoj lees Hej JeneB jn ie³ee, YeeF& ! keÌ³ee ngDee ³en ? Deene..ne...! YeeF& ! efpemekeÀe cetue veneR, GmekesÀ Je=#e HetÀues-HeÀues nw - Ssmee kewÀmes keÀnvee ? `cetueb veeefmle kegÀlees MeeKee' - peneB Henueer Jemleg ner keÌ³ee nw ? SkeÀ YeieJeeve HetCee&vevo SkeÀ-SkeÀ Deelcee efYeVe, GmekeÀe Devlej ceW Yeeve veneR - Ssmes Devevle Hejceelcee-Deelcee efYeVe-efYeVe meye mJelev$e nw~ mecemle Deelcee³eW Hejceelcee nes mekeÀles nQ~ SkeÀ veneR, neB ! SkeÀ nes mekesÀ veneR, leerve keÀeue ceW keÀYeer SkeÀ veneR nesles~ Deene..ne...! Ssmes Deelcee kesÀ Yeeve efyevee mecemle ef¬eÀ³ee³eW ogëKeoe³ekeÀ nw, ogëKe keÀer oelee nw~ HegC³e YeeJe keÀjs, Jen ogëKe keÀe oelee nw - Ssmee keÀne, uees ! Ssmee keÀne ³ee veneR FmeceW ? Je´le kesÀ HeefjCeece, Heb®e ceneJe´le kesÀ HeefjCeece ogëKe kesÀ osvesJeeues nw - Ssmee keÀnles nQ, uees !

cegceg#eg ë- Meeðe keÀe %eeve lees megKe osvesJeeuee nw ve ?



GÊej ë- meye ogëKe keÀe osvesJeeuee nw~ GmekesÀ keÀejCe Oece& neslee nesiee ? Dejs..! YeieJeeve ! Hetje Deelcee ÒeYeg Heæ[e jne, Hetjer Deefmle Heæ[er jner~ Deefmle - ceneleÊJe YeieJeeve Hetje DeelceleÊJe keÌ³ee nw ? Gme efyevee keÀer meye yeeleW ogëKeoe³ekeÀ nQ, keÀnles nw~

`mec³ei¢efä peerJe Dee³eg HetCe& nesves Hej peye ce=l³eg...' ce=l³eg DeLee&led mecePeevee keÌ³ee ? osn ítìs, GmekeÀe veece cejs~ Deelcee cejlee keÀneB nw ? mecePeeves keÀer Mewueer keÌ³ee nesieer ? Hejvleg Gmes DeYeer osn neslee nw, Jen osn ítìlee nw - Ssmee meye efme× keÀjvee nw~ `leye otmejs mes meeleJeW vejkeÀ keÀe veejkeÀer...' GmeceW veneR peelee~ `p³eesle<eer, J³eblej, YeJeveJeemeer, veHegbmekeÀ...' Henues vejkeÀ kesÀ veHegbmekeÀ kesÀ DeefleefjkeÌle ̀ mecemle ÒekeÀej keÀer ðeer...' mecemle ÒekeÀej keÀer ðeer ceW veneR peelee~

FmeceW ef®eÚ efkeÀ³ee nw, veneR ? osKees ! ³en meye efkeÀ³ee nw, neW ! osKees ! ieefle yevee³eer nw~ ín vejkeÀ efue³es nQ~ ³en efueKee nw, keÌ³ee keÀnueelee nw ? p³eesefle<eer~ ³en ®evê p³eesefle<eer (osJe) nw~ ³en J³eblej, mLeeJej meye Deueie-Deueie efue³es nQ~ ³en lees þerkeÀ, ³eneB osKees ! cees#e keÀe cenue e f u e ³ e e , o s K e e s ! meerefæ{³ee ! mec³eioMe&ve Henueer meer{er ueer nw~ Deewj ³eneB Gme veHegbmekeÀ keÀes keÀneB efue³ee nw ? ³en jne, o sKee s ! veHegbmekeÀ~ SkeÀ ves ðeer keÀe Jes<e Heefnvee nw, Hejvleg nw veHegbmekeÀ Jen {esue yepeelee nw~ Ssmes veHegbmekeÀ Yeer DeYeer nesles nQ~ mJe³eb (veHegbmekeÀ), nes Hejvleg efHeÀj ðeer kesÀ Jeðe Heefnvelee nw, Ssmes {esue yepeelee nw, osKees ! ³en yepeelee nw~ mecePes ve ? ceveg<³e kesÀ veHegbmekeÀ ceW GlHeVe veneR neslee - Ssmee yeleevee nw~ mecePe ceW Dee³ee ?

467

`SkesÀeqvê³e Üereqvê³e, $eereqvê³e, ®elegefjeqvê³e Deewj keÀce&Yetefce kesÀ HeMeg veneR nesles...' DeLee&led Henues (Dee³eg) yeBOe (ie³eer nesJes lees) YeesieYetefce kesÀ nesles nQ~ ̀ (veer®e HeÀueJeeues, efJeke=Àle DebieJeeues, DeuHee³egJeeues leLee oefjêer veneR nesles);...' mecePe ceW Dee³ee ? ̀ efJeceeveJeemeer osJe, YeesieYetefce kesÀ ceveg<³e DeLeJee efle³e&áe nesles nQ~' efJeceeveJeemeer osJe nesles nes ³ee Dee³eg yeBOe ie³eer nesJes lees YeesieYetefce kesÀ ceveg<³e DeLeJee efle³e&áe nesles nQ~ ̀ keÀce&Yetefce kesÀ efle³e&áe Yeer veneR nesles~ keÀoeef®eled vejkeÀ ceW peeSB lees Henues vejkeÀ mes veer®es veneR peeles~ leerve ueeskeÀ Deewj leerve keÀeue ceW mec³eioMe&ve kesÀ meceeve megKeoe³ekeÀ Dev³e keÀesF& Jemleg veneR nw~ ³en mec³eioMe&ve ner meJe& OeceeX keÀe cetue nw~' YeieJeeve meJe&%e Hejceséej Üeje keÀefLele mecemle Oece& DeLee&led mec³eioMe&ve-%eeve-®eeefj$e, GÊece #ecee Deeefo Hejceelcee kesÀ Üeje keÀefLele, neB ! Fve meyekeÀe cetue mec³eioMe&ve nw~ `FmekesÀ efyevee efpeleves ef¬eÀ³eekeÀeC[ nw, Jen meye ogëKeoe³ekeÀ nesles nQ~' veer®es mHeäerkeÀjCe efkeÀ³ee nw~ þerkeÀ, yeele nes ie³eer nw~ keÀnes, mecePe ceW Dee³ee ?

mec³eioMe&ve kesÀ efyevee %eeve ®eeefj$e keÀe efceL³eeHevee

cees#ecenuekeÀer HejLece meer{er, ³ee efyeve %eeve ®eefj$ee;

mec³ekedÀlee ve uenw, mees oMe&ve, Oeejes YeJ³e HeefJe$ee~

`oewue' mecePe megve ®esle me³eeves, keÀeueJe=Lee cele KeesJew;

³en vejYeJe efHeÀj efceueve keÀefþve nw, pees mec³ekedÀ veeEn nesJew~~17~~

DevJe³eeLe& ë- (³en mec³eioMe&ve) (cees#ecenuekeÀer) cees#eªHeer cenue keÀer (HejLece) ÒeLece (meer{er) meeræ{er nw; (³ee efyeve) Fme mec³eioMe&ve kesÀ efyevee (%eeve ®eefj$ee) %eeve Deewj ®eeefj$e (mec³ekedÀlee) me®®eeF& (ve uenw) ÒeeHle veneR keÀjles; Fmeefue³es (YeJ³e) nw YeJ³e peerJees ! (mees) Ssmes (HeefJe$ee) HeefJe$e (oMe&ve) mec³eioMe&ve keÀes (Oeeje) OeejCe keÀjes~ (me³eeves `oewue') ns mecePeoej oewuelejece ! (meg) megve, (mecePe) mecePe Deewj (®esle) meeJeOeeve nes, (keÀeue) mece³e



keÀes (Je=Lee) J³eLe& (cele KeesJew) ve ieBJee; (keÌ³eeWefkeÀ) (pees) ³eefo (mec³ekedÀ) mec³eioMe&ve (veeEn nesJew) veneR ngDee lees (³en) ³en (vej YeJe) ceveg<³e He³ee&³e (efHeÀj) Hegveë (efceueve) efceuevee (keÀefþve nw) ogue&Ye nw~

1YeeJeeLe& ë- ³en mec³eioMe&ve ner cees#eªHeer cenue ceW HengB®eves keÀer ÒeLece meeræ{er nw~ FmekesÀ efyevee %eeve Deewj ®eeefj$e mec³ekedÀHeves keÀes ÒeeHle veneR nesles DeLee&led peye lekeÀ mec³eioMe&ve ve nes leye lekeÀ %eeve Jen efceL³ee%eeve Deewj ®eeefj$e Jen efceL³ee®eeefj$e keÀnueelee nw~ mec³ei%eeve leLee mec³ekedÀ®eeefj$e veneR keÀnueeles~ Fmeefue³es Òel³eskeÀ DeelceeLeea keÀes Ssmee HeefJe$e mec³eioMe&ve DeJeM³e OeejCe keÀjvee ®eeefnS~ HeefC[le oewuelejecepeer DeHeves Deelcee keÀes mecyeesOekeÀj keÀnles nQ efkeÀ - nw efJeJeskeÀer Deelcee ! let Ssmes HeefJe$e mec³eioMe&ve kesÀ mJeªHe keÀes mJe³eb megvekeÀj Dev³e DevegYeJeer %eeefve³eeW mes ÒeeHle keÀjves ceW meeJeOeeve nes; DeHeves Decetu³e ceveg<³epeerJeve keÀes J³eLe& ve ieBJee~ Fme pevce ceW ner ³eefo meceefkeÀle ÒeeHle ve efkeÀ³ee lees efHeÀj ceveg<³eHe³ee&³e Deeefo De®ís ³eesie Hegveë Hegveë ÒeeHle veneR nesles~

1 mec³ei¢efä peerJekeÀer, efve½e³e keÀgÀieefle ve nes³e~ HetJe&yevOe leW nes³e lees mec³ekedÀ oes<e ve keÀes³e~~

leermejer {eue keÀe meejebMe

Deelcee keÀe keÀu³eeCe megKe ÒeeHle keÀjves ceW nQ~ DeekegÀuelee keÀe efceì peevee Jen me®®ee megKe nw; cees#e ner megKeªHe nw; Fmeefue³es Òel³eskeÀ DeelceeLeea keÀes cees#eceeie& ceW ÒeJe=efÊe keÀjvee ®eeefnS~

efve½e³emec³eioMe&ve-mec³ei%eeve-mec³ei®eeefj$e- Fve leerveeW keÀer SkeÀlee mees cees#eceeie& nw~ GmekeÀe keÀLeve oes ÒekeÀej mes nw~ efve½e³emec³eioMe&ve-%eeve-®eeefj$e lees JeemleJe ceW cees#eceeie& nw, Deewj J³eJenej mec³eioMe&ve-%eeve-®eeefj$e Jen cees#eceeie& veneR nw efkeÀvleg JeemleJe ceW yevOeceeie& nw; uesefkeÀve efve½e³ecees#eceeie& ceW men®ej nesves mes Gmes J³eJenejcees#eceeie& keÀne peelee nw~

Deelcee keÀer HejêJ³eeW mes efYeVelee keÀe ³eLeeLe& Þe×eve mees efve½e³emec³eioMe&ve nw Deewj HejêJ³ees

469

mes efYevvelee keÀe ³eLeeLe& %eeve mees efve½e³e mec³ei%eeve nw~ HejêJ³eeW keÀe Deeuecyeve íesæ[keÀj DeelcemJeªHe ceW ueerve nesvee mees efve½e³e mec³ekedÀ®eeefj$e nw~ leLee meeleeW leÊJeeW keÀe ³eLeeJeled YesoªHe Deìue Þe×eve keÀjvee mees J³eJenej-mec³eioMe&ve keÀnueelee nw~ ³eÐeefHe meele leÊJeeW kesÀ Yeso keÀer Deìue Þe×e MegYejeie nesves mes Jen JeemleJe ceW mec³eioMe&ve veneR nw, efkeÀvleg efvecve DeJemLee ceW (®eewLes, Heece®eJeW Deewj íÇs iegCemLeeve ceW) efve½e³e meceefkeÀle kesÀ meeLe men®ej nesves mes Jen J³eJenej mec³eioMe&ve keÀnueelee nw~

Deeþ ceo, leerve cetæ{lee, ín Devee³eleve Deewj MebkeÀeefo Deeþ-³en mec³ekedÀlJe kesÀ He®®eerme oes<e nQ, leLee efveëMebefkeÀleeefo Deeþ meceefkeÀle kesÀ Debie (iegCe) nQ; GvnW YeueerYeeBefle peevekeÀj oes<e keÀe l³eeie leLee iegCe keÀe ûenCe keÀjvee ®eeefnS~

pees efJeJeskeÀer peerJe efve½e³e mec³ekedÀlJe keÀes OeejCe keÀjlee nw Gmes peye lekeÀ efveye&uelee nw leye lekeÀ; Heg©<eeLe& keÀer cevolee kesÀ keÀejCe ³eÐeefHe eEkeÀef®eled meb³ece veneR neslee, leLeeefHe Jen Fvêeefo kesÀ Üeje Hetpee peelee nw~ leerve ueeskeÀ Deewj leerve keÀeue ceW efve½e³e meceefkeÀle kesÀ meceeve megKekeÀejer Dev³e keÀesF& Jemleg veneR nw~ meJe& OeceeX keÀe cetue, meej leLee cees#eceeie& keÀer ÒeLece meeræ{er ³en meceefkeÀle ner nw; GmekesÀ efyevee %eeve Deewj ®eeefj$e mec³ekedÀHeves keÀes ÒeeHle veneR nesles efkeÀvleg efceL³ee keÀnueeles nQ~

Dee³eg<³e keÀe yevOe nesves mes HetJe& meceefkeÀle OeejCe keÀjvesJeeuee peerJe ce=l³eg kesÀ He½eeled otmejs YeJe ceW veejkeÀer, p³eesefle<eer, J³eblej, YeJeveJeemeer, veHegbmekeÀ, ðeer, mLeeJej, efJekeÀue$e³e, HeMeg, nerveebie, veer®e iees$eJeeuee, DeuHee³eg leLee oefjêer veneR neslee~ ceveg<³e Deewj efle³e¥®e mec³ei¢efä cejkeÀj JewceeefvekeÀ osJe neslee nw osJe Deewj veejkeÀer mec³ei¢efä cejkeÀj keÀce&Yetefce ceW GÊece #es$e ceW ceveg<³e ner neslee nw~ ³eefo mec³eioMe&ve nesves mes HetJe&- 1 osJe, 2 ceveg<³e, 3 efle³e¥®e ³ee 4 vejkeÀe³eg keÀe yevOe nes ie³ee nes lees, Jen cejkeÀj 1 JewceeefvekeÀ osJe, 2 YeesieYetefce keÀe ceveg<³e; 3 YeesieYetefce keÀe efle³e¥®e DeLeJee 4 ÒeLece vejkeÀ keÀe veejkeÀer neslee nw~ Fmemes DeefOekeÀ veer®es kesÀ mLeeve ceW pevce veneR neslee~ - Fme ÒekeÀej efve½e³emec³eioMe&ve keÀer DeHeej ceefncee nw~

Fmeefue³es Òel³eskeÀ DeelceeLeea keÀes meledMeeðeeW keÀe mJeeO³ee³e, leÊJe®e®ee&, melmeceeiece leLee ³eLeeLe& leÊeJeefJe®eej Üeje efve½e³emec³eioMe&ve ÒeeHle keÀjvee ®eeefn³es; keÌ³eeWefkeÀ ³eefo Fme ceveg<³eYeJe ceW efve½e³e meceefkeÀle ÒeeHle veneR efkeÀ³ee lees Hegveë ceveg<³eHe³ee&³e ÒeeeqHle Deeefo keÀe meg³eesie efceuevee keÀefþve nw~



Deye, ̀ mec³eioMe&ve kesÀ efyevee %eeve Deewj ®eeefj$e keÀe efceL³eeHevee~'

cees#ecenuekeÀer HejLece meer{er, ³ee efyeve %eeve ®eefj$ee;

mec³ekedÀlee ve uenw, mees oMe&ve, Oeejes YeJ³e HeefJe$ee~

`oewue' mecePe megve ®esle me³eeves, keÀeueJe=Lee cele KeesJew;

³en vejYeJe efHeÀj efceueve keÀefþve nw, pees mec³ekedÀ veeEn nesJew~~17~~

`cees#ecenuekeÀer HejLece meer{er ³ee efyeve %eeve ®eefj$ee; ³ee efyeve %eeve ®eefj$ee~' veece lees efo³ee, neB ! cees#ecenue keÀer ÒeLece meeræ{er-meewHeeve-meeræ{er ³en nw~ Henues meesHeeve veneR nes lees otmeje meesHeeve veneR neslee - Ssmee keÀnles nQ~

cegceg#eg ë- ®eeefj$e nw, FmeefueS mec³eioMe&ve ner nesiee~

GÊej ë- Hejvleg ®eeefj$e keÀneB ? ®eeefj$e nes JeneB mec³eioMe&ve neslee ner nw (- Ssmee keÀnles nQ), Hejvleg Jen ®eeefj$e Lee keÀye ? Heb®e ceneJe´le kesÀ HeefjCeece, o³ee, oeve, DeeEnmee - ³en meye efJekeÀuHe lees MegYeYeeJe nw~ Jen ®eeefj$e kewÀmee ? mecePe ceW Dee³ee ?

`cees#eªHeer cenue keÀer Henueer (meeræ{er) meesHeeve nw...' Henueer ner meeræ{er ³en nw~ DeYeer peneB Henueer meeræ{er ner neLe veneR Dee³eer, Jen cees#e ceW ®eæ{ves ueies (- Ssmee veneR nes mekeÀlee)~ mecePe ceW Dee³ee ? Henueer meeræ{er (Dee³eer ve nes Deewj) íueebie ueieekeÀj otmejer, leermejer (meeræ{er Hej) peeS lees ? Hejvleg (Ssmee) neslee ner veneR~ mec³eioMe&ve kesÀ efyevee keÀesF& %eeve Yeer me®®ee veneR neslee Deewj Je´le Yeer me®®es veneR nesles~ efceL³ee%eeve HegC³eyevOe keÀe keÀejCe ogëKeoe³ekeÀ nes mekeÀlee nw~ Deene..ne...!

cegceg#eg ë- íueebie ueieekeÀj ®e{s~

GÊej ë- ³en neslee ner veneR~ Jen ®e{ ner veneR mekeÀlee~ ³en K³eeue nw, efoceeie ceW lees

mec³ekedÀ®eeefj$emec³ei%eevemec³eioMe&ve

471

K³eeue Lee~

`Fme mec³eioMe&ve kesÀ efyevee %eeve Deewj ®eeefj$e... cees#eªHeer cenue keÀer Henueer meeræ{er nw...' ³eneB lees Ssmee efme× keÀjles nQ~ HetCee&vevo keÀer Deelcee keÀer ÒeeeqHleªHe cees#e; cees#e DeLee&led HetCe& Meg×lee~ DeJemLee-He³ee&³e nw~ cees#e, Jen He³ee&³e nw~

cegceg#eg ë- FmeceW yeæ[e cenue yelee³ee nw~

GÊej ë- neB keÀne ve~ yeæ[s cenue keÀer He³ee&³e nw, efvece&ue He³ee&³e nw~ cees#e, Jen keÀesF& iegCe veneR, êJ³e veneR; Deelcee keÀer HetCe& efvece&ue Meg× Deevevo DeJemLee nw, He³ee&³e nw, neuele nw - GmekeÀe veece cees#e nw~ Gme cees#ecenue keÀer Henueer meeræ{er mec³eioMe&ve mebJej-efvepe&jemJeªHe nw~ uees ! mecePe ceW Dee³ee ? GmekeÀe ue#³e þsþ nw~ mec³ei¢efä keÀe ue#³e HetCe& Meg× Deewj Deevevo ÒekeÀìves kesÀ efueS nw Deewj GmekesÀ efyevee HetCe& Meg× keÀer ÞesCeer keÀer Oeeje keÀneB mes ®euesieer ? mecePe ceW Dee³ee ? mec³ei¢efä keÀes yeer®e ceW jeie nes, DeeñeJe nes, HegC³e nes, íþJeW iegCemLeeve ceW cegefve keÀes, me®®es mec³eioMe&vemeefnle keÀes Je´le Yeer Deeles nQ, Hejvleg Jen DeeñeJe nw, GmeceW GmekeÀer yegef× efmLej veneR nesleer ! GmekeÀer lees Meg×lee... HetCe& Meg×lee Gme Meg×lee kesÀ DebMe yeæ{les peeles nw, Hejbleg Gme Meg×lee kesÀ DebMe He³ee&³e yeæ{s Deewj HetCe& Meg× nes GmekeÀer MegªDeele keÀer Meg×lee mec³eioMe&ve mes nesleer nw; GmekesÀ efyevee Meg×lee (HetCe& veneR nesleer)~ Jen Meg×lee, neB ! MegYeYeeJe keÀer Meg×lee veneR~ Deene..ne...!

cegceg#eg ë- MegYeYeeJe...

GÊej ë- veneR, veneR; MegYeYeeJe Henueer meeræ{er keÀe HeÀue veneR nw Deewj MegYeYeeJe keÀe ³en HeÀue veneR nQ~ keÀnes, mecePe ceW Dee³ee ?

³en ®ewlev³e ieesuee Devevle iegCeeW keÀe efHeC[ Meg× DeevevokeÀvo nw, efpemekeÀer MeeqkeÌle ceW Devevle Hejceelcee Heæ[s nQ, SkeÀ Deelcee ceW ! Ssmes Deveble Deelcee kesÀ Hejceelce mJeªHe keÀer ¢efä efyevee, keÀnles nQ, HetCe& Hejceelcee Ssmeer cees#eieefle keÀer ÞesCeer GmekesÀ efyevee FmekeÀe meye efceL³ee nw~ Henueer ÞesCeer ner ³en nw~

`Fme mec³eioMe&ve kesÀ efyevee %eeve Deewj ®eeefj$e...' keÌ³ee Yee<ee ueer nw ? osKees ! ̀ me®®eeF& ÒeeHle veneR keÀjles...' efceL³eeHevee Yeues HeeJeW~ Petþe %eeve Deewj ®eeefj$e~ mecePe cesb Dee³ee ? ®eens



efpelevee Heæ{e nes, i³eejn Debie Deewj veew HetJe& (Heæ{e nes) npeejeW-ueeKeeW ueesieeW keÀes jbpeve keÀjlee nes~ Dees..nes..nes...! keÌ³ee Heæ{eF& Deewj keÌ³ee FmekeÀe %eeve ! OeejeJeener ! efyevee HegmlekeÀ oes-oes, HeeB®e-HeeB®e IeCìs cegBn mes yeele keÀjs, Hejvleg mec³ekedÀ Yeeve, Devlej¢efä kesÀ Fme Yeeve efyevee Jen mecemle %eeve me®®esHeve keÀes ÒeeHle veneR neslee~ uees !

`Deewj ®eeefj$e...' mec³eioMe&ve kesÀ efyevee HeeB®e ceneJe´le Oeejs, veive efoiecyej nes peeS, cegefve, neB ! êJ³eeEueieer, êJ³e meceefkeÀle Deewj êJ³e ®eeefj$e~ êJ³e meceefkeÀle DeLee&led GmekeÀer J³eJenej Þe×e nes - osJe-Meeðe-ieg© keÀer (Þe×e nes) efve½e³e efyevee, neB ! ³en meye GmekesÀ me®®esHeves keÀes ÒeeHle veneR neslee~ mecePe ceW Dee³ee ? Deene..ne...! Ssmee keÀne efkeÀ mec³eioMe&ve nes lees efHeÀj %eeve-®eeefj$e Yeer neslee nw~ Ssmee meeLe keÀne ve ? Hejvleg GmekesÀ efyevee %eeve-®eeefj$e veneR nesles DeLee&led mel³e veece veneR Heeles, meye efceL³ee~

`FmeefueS ns YeJ³e peerJees ! Ssmes HeefJe$e mec³eioMe&ve keÀes OeejCe keÀjes...' osKees ! ÒeLece ceW ÒeLece YeieJeeve Deelcee veJe leÊJe ceW DepeerJe, DeeñeJe, yevOe, HegC³e-HeeHe mes efYeVe Ssmee HetCe& DeKeC[ Deelcee, SkeÀªHe DeHeves DeYeso êJ³e keÀer Þe×e ÒeLece ceW ÒeLece ÒekeÀì keÀjes~ Fme HeefJe$e Þe×e kesÀ efyevee Oece& keÀe SkeÀ keÀoce Yeer veneR nesiee~ mecePe ceW Dee³ee ? Deene..ne...! Leesæ[s ceW Yeer yengle Yej efo³ee nw~ `ns YeJ³epeerJeeW !' Yee<ee Ssmeer ueer nw ve ? DeYeJ³e veneR efue³es~ `Oeejes YeJ³e HeefJe$ee' DeYeJ³e keÀes veneR neslee, FmeefueS YeJ³e efue³ee nw~ osKees ! peiele ceW DeYeJ³e peerJe nQ - ³en efme× keÀjles nQ~ keÀYeer-Yeer cegeqkeÌle ÒeeeqHle veneR keÀjW - Ssmes DeYeJ³e peerJe peiele ceW Devevle nw~ DeveeefokeÀeue kesÀ nw Deewj (Devevle keÀeue) jnWies~ leye YeJ³e veece Dee³ee ve ? ns YeJ³e ! íeBìkeÀj keÀne, Gve DeYeJ³eesceW mes efvekeÀeuekeÀj keÀne~ mecePe ceW Dee³ee ? Deene..ne...! Deewj peerJe kesÀ oes Yeeie ? YeJ³e Deewj DeYeJ³e... (efHeÀj FmeceW) efJeJeeo~ De%eeveer keÀes lees #eCe ceW Deewj Heue ceW DeeHeefÊe (nesleer nw)~ oes YeeJe nw, oes YeeJe~

ns YeJ³e ! ̀ Ssmes HeefJe$e mec³eioMe&ve keÀes OeejCe keÀjes~' Ssmeer efmeHeÀeefjMe keÀer nw~ Deye, Jes SkeÀ efmeHeÀeefjMe mJe³eb keÀes keÀjWies Deewj otmejeW keÀes keÀjWies~ ³en SkeÀ Mewueer yeekeÀer nw~

(Þeeslee ë- ÒeceeCe Je®eve ieg©osJe !)

छहढाला - तीसरी ढाल, गाथा-१५ - Vitragvani

Documents

Transcript of छहढाला - तीसरी ढाल, गाथा-१५ - Vitragvani