စာတမးျပစသ

Elliot Bulmer

@ ဒမကေရစႏင ေရြးေကာကပြဆငရာ အကအညေပးေရး နငငတကာ အဖြ႕ (International IDEA) ၂၀၁၉ ခႏစ မပငျဖစသည။

International IDEA အဖြ႕မ ထတေဝေသာ စာအပစာတမးမားသည နငငမား၏ အကးစးပြား သ႔မဟတ နငငေရးအကးစးပြားတ႔မ သးျခားလြတလပမႈ ရပါသည။ ဤစာအပတြင ေဖာျပထားေသာ ရႈျမငပမားမာ International IDEA အဖြ႕၊ ယငးအဖြ႕၏ ဘတအဖြ႕ သ႔မဟတ ေကာငစဝငမား၏ ရႈျမငပမားက ကယစားျပ သညဟ ယတျပတမဆနငပါ။

ဤစာအပက Creative Commons Attribute-NonCommercialShareAlike ၃.၀ (CC BY-NC-SA 3.0) လငစင ခြငျပခကအရ အလကထေရာနစဖငအေနျဖင ရယနငပါသည။ စးပြားေရးအကးအျမတအတြက မဟတပါက လြတလပစြာ ကးယျခငး၊ ျဖန႔ေဝျခငး၊ ပ႔လႊတျခငး၊ ေရာေႏာသးစြျခငး သ႔မဟတ လကေလာညေထြ ျဖစေစရန ျပနလညစစဥျပစျခငးမား လပေဆာငနငပါသည။ မရငးေရးသားျပစသအား ေလာကနစြာ အသ အမတျပရညညႊနးခကေဖာျပေပးၿပး အလားတတရားဝငလငစင ခြငျပခကျဖင ေဆာငရြကရမည ျဖစသည။

ဤလငစငႏင စပလဥး၍ ဆကလကသရလပါက Creative Commons ဝဘဆဒတြင အငတာနကလပစာ http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/ တြင သြားေရာကၾကညရႈနငသည။

အငတာေနရငနယ အငဒယာစတြနးစေဘာဂSE- ၁၀၃၃၄၊ စေတာဟမးၿမ႕ဆြဒငနငငဖနးနပါတ - +၄၆၈ ၆၉၈၃၇၀၀အးေမးလ - info@idea.int ဝဘဆဒ - www.idea.int

Cover design: International IDEAျမနမာဒဇငး - ျမငစးဥး

ISBN : 978-91-7671-288-7 (print)ISBN : 978-91-7671-289-4 (pdf)

၁။ နဒါနး ........................................................................................................ ၅

ဥပေဒျပလႊတေတာႏစရပထားရျခငး၏ အားသာခကမား ...................................... ၅

ျဖစလာႏငေခရေသာ ဆးကးမား .................................................................... ၅

၂။ မညသညက စဥးစားရမည ကစၥရပျဖစသနညး .................................................... ၆

၃။ အထကလႊတေတာတစရပ ထားရသငပါသလား .................................................. ၇

အထကလႊတေတာတစရပ ထားရရျခငး၏ ရညရြယခကမား .................................. ၇

အထကလႊတေတာတစရပ မထားရရျခငး၏ ရညရြယခကမား ................................ ၉

အထကလႊတေတာထားရမညအစား အျခားေရြးခယစရာမား .................................. ၁၀

အထကလႊတေတာတစရပ ထားရသင/မသင ဆးျဖတျခငး .................................... ၁၂

၄။ အထကလႊတေတာ အမးအစားမား ................................................................. ၁၄

ရညရြယခကမား၊ ေပါငးစပဖြ႕စညးပႏင အာဏာမားအၾကား သဟဇာတျဖစမႈ ............ ၁၄

နငငေရးစနစတစခလးႏင ဟနခကညျဖစေစျခငး ................................................ ၁၅

ဥပေဒျပလႊတေတာ ႏစရပစလး ခငမာအားေကာငးသညပစႏင အားေပာသညပစ ...... ၁၈

၅။ ေရြးခယႏငသည ပစမား - ေပါငးစပဖြ႕စညးပႏင တညေဆာကပ ............................ ၂၁

ေပါငးစပဖြ႕စညးပနညးလမး ........................................................................... ၂၁

ရာထးသကတမးကာလ................................................................................. ၂၅

လႊတေတာကယစားလယအေရအတြက ............................................................ ၂၆

ေနာကဆကတြ ထညသြငးစဥးစားရမညအခကမား (အထးသျဖင ျပညနယ/ ............. ၂၆

တငးေဒသႀကးလႊတေတာမားအတြက)

လႊတေတာတြငး ပါဝငဖြ႔စညးထားသည ပါတမား၏အခး ....................................... ၂၈

၆။ ေရြးခယႏငသည ပစမား - အခြငအာဏာမား ..................................................... ၂၉

လႊတေတာတ႔အၾကားရ ပဋပကၡမားက ေျဖရငးျခငးႏင ပဋပကၡမားမျဖစေစရန ........... ၂၉

တားဆးျခငး

အစးရအား အယအၾကညမရေၾကာငး အဆတငသြငးျခငးႏင စြပစြျပစတငျဖတချခငး .. ၃၃

အျပညျပညဆငရာ စာခပစာတမးမား .............................................................. ၃၄

ဥပေဒျပေရးမဟတေသာ အျခားအာဏာမား ...................................................... ၃၄

၇။ သာဓကမား ............................................................................................... ၃၅

၈။ ဆးျဖတခကခမတေရးႏင ပကသကသည ေမးခြနးမား ......................................... ၄၁

ကးကားခကမား ................................................................................................ ၄၃

ေနာကဆကတြ .................................................................................................. ၄၅

စာေရးသအေၾကာငး ..................................................................................... ၄၅

International IDEA အေၾကာငး ..................................................................... ၄၅

MyConstitution အေၾကာငး .......................................................................... ၄၅

ဤစာစဥနင စပလဥး၍ ................................................................................. ၄၆

လႊတေတာႏစရပျဖင ဥပေဒျပျခငးဟသည ဥပေဒျပေရးအာဏာက လႊတေတာႏစရပၾကား

ခြေဝအသးျပသည စနစျဖစသည။ ကမာၻတစဝမးရ ႏငငေပါငး ၈၀ ခန႔မာ လႊတေတာႏစရပျဖင

ဥပေဒျပေရးအာဏာက ကငသးၾကသည။ ဥပေဒျပလႊတေတာႏစရပ ထားရျခငးက ေယဘယ

အားျဖင ဖကဒရယစနစကငသးသည သမၼတႏငငႀကးမားတြင ပမကငသးေလရၿပး ပါလမနလႊတေတာ

စနစကငသးသည တစျပညေထာငႏငငငယမားတြင ဥပေဒျပလႊတေတာတစရပတညးျဖင ဥပေဒ

ျပျခငးက ပမေတြ ႔ရသည။

ဥပေဒျပလႊတေတာႏစရပထားရျခငးျဖင (က) ျပညနယႏင တငးေဒသႀကးအဆင အစးရမားက

ကယစားျပႏငသည၊ (ခ) စစစေရးႏင ျပနလညသးသပေရး ကၽြမးကငပညာရငအစအဖြ႕အျဖစ

လညး တာဝနယေဆာငရြကႏငသည၊ (ဂ) ေအာကလႊတေတာ၏အာဏာက ဒမကေရစနညးျဖင

ထပေဆာငးထနးေကာငး ႏငသည၊ (ဃ) လမႈစးပြားေရးဆငရာ အကးစးပြားအေထြေထြ သ႔မဟတ

လမးႏင ယဥေကးမႈဓေလ ထးတမးကြျပားေသာ လနညးစမားအတြက ကယစားျပမႈကလညး

ေဆာငကဥးေပးႏငသည။

ဥပေဒျပလႊတေတာတစရပတညးရပါက စရတစက ပမသကသာျခငး၊ ပမရးရငးျခငးႏင ပမ

ထေရာကႏငျခငး စသညအကးေကးဇးမားရသည။ အလပတစခတညးက အဖြ႕ႏစဖြ႕မ စငၿပင

ေဆာငရြကသည အေျခအေနမား၊ လပခတညးလညး အေျခအေနမား အစရသညတ႔ကလညး

ေရာငလႊႏငသည။ ဒမကေရစတာဝနကလညး ေရြးေကာကခကယစားလယ အစအဖြ႕တစရပတညး

ျဖငသာ စးစကလပေဆာငႏငသည။ အာဏာအျပနအလန ထနးေကာငးျခငးက ဥပေဒျပအထက

လႊတေတာတစရပဖြ႕စညးရနမလဘ အျခားအငစတကးရငးတစခမလညး ေဆာငရြကႏငသည။

မကေမာကေခတ ဒမကေရစစနစအားလးသည ဥပေဒျပေရးႏင ညႏႈငးေဆြးေႏြးေရးအတြက

လႊတေတာတစရပက အဓကေနရာတြင ထားရသည။ ထလႊတေတာကယစားလယမားမာ ကား/မ

လသမေရြး မေပးခြငရသတငး မေပးႏငသည လြတလပမတ၍ ပမနကငးပေသာ ေရြးေကာကပြ

မားမတဆင ေရြးခယခရသညပဂၢလမားျဖစသည။ သ႔ေသာျငားလညး ေရြးေကာကခလႊတေတာ

တစရပတညးျဖင လ႔အဖြ႕အစညးရ မတကြျပားေသာ အပစအသးသးတ႔က သာတညမကယစားျပ

ႏငပါမညေလာဆသည ေမးခြနးမားလညးရသည။ အထကလႊတေတာသည ေဒသ၊ လထႏင

အျခားလနညးစမား၏ အသက ပမထငဟပေစသညအတြက ပမျပညစၿပး ကယစားျပမႈပရသည

လႊတေတာတစရပက ေပၚေပါကေစႏငသည။

ေရြးေကာကခလႊတေတာ တစရပတညးရျခငးေၾကာင ျဖစေပၚလာသည သကေရာကမႈမား

အေပၚတြငလညး ေမးခြနးမားရသည။ တစရပတညးေသာလႊတေတာတြင အျပနအလန ထနး

ေကာငးမႈမရသညအတြက ဆးျဖတခကမားက ေကာငးစြာေဆြးေႏြးခနဆမထားဘ အလငစလ

ျပလပသည အေနအထားသ႔ ေရာကရႏငၿပး ျပ႒ာနးမညဥပေဒသညလညး အရညအေသြးျပညဝ

လမမညမဟတေပ။ လနညးစအပစမား ခငမာစြာလကကငထားသည ႐ႈေထာငမားအေပၚ စဥးစား

လကေလာလမမညမဟတေသာ တစဖကေစာငးနငးသည ဥပေဒျပ႒ာနးမႈမား ျပလပသည အေန

အထားသ႔ ေရာကရႏငသည။ ထအခကမားေၾကာင ေအာကလႊတေတာက ထနးေကာငးရနႏင

ျပညစမႈရေစရန ရညရြယ၍ ႏငငအမားအျပားတြင မတညသည ဖြ႔စညးပ၊ တာဝနႏင အခြငအာဏာ

မား ေပးအပထားသည ဥပေဒျပေရး အထကလႊတေတာတစရပက ထားရၾကသည။

သ႔ေသာ ျဖစရပေတာေတာမားမားတြင ရရမညအကးေကးဇးႏင မကာမေအာငပင ထပေလာငး

အ႐ႈပအေထြးမား၊ ေႏာငေႏးမႈမားႏင ကနကစရတမားမာ ပမမားျပားေနေလရၾကသည။ ယငး

အတြကေၾကာင လႊတေတာေဘာငျပငပမ အျပနအလနထပေစာငးထနးေကာငးမႈရ၍ ေကာငးစြာ

ဖြ႕စညးထားေသာ တစရပတညးေသာ လႊတေတာထားရျခငးက ပမသငေလာႏငသည။

ပညာရပဆငရာ ေဝါဟာရႏငစပလဥးေသာ မတခက

အထကလႊတေတာဆသည စကားရပက “upper house”၊ “upper chamber”၊ “second

house”၊ “second chamber” ဟ၍ ကမာၻတစဝမးတြင အကယတဝငအသးျပၾကသည။ မမ

တ႔၏ ရညရြယခကအလက ထေဝါဟာရမားက အနကတဖလယအသးျပၾကသည။ မတသား

ရမညခၽြငးခကမာ နယသာလနႏငင၌ သမငးေၾကာငးအရ လႊတေတာမား၏ အေခၚအေဝၚက

ထကေအာကေျပာငးျပန သးစြၾကသည။

ႏငငအေတာမားမားတြင အထကလႊတေတာထားရရျခငး ရညရြယခကေျမာကမားစြာရသည။

ဥပေဒျပလႊတေတာအမားစက မမႀကကႏစသကရာ ႏငငေရးပါတႏင (တစခါတစရတြင)

မဆႏၵနယအလက လထကယစားျပသည စနစမတဆင ေရြးေကာကတငေျမႇာကၾကသည။ ထသ႔

ေရြးေကာကရာတြင လတစဥးလင မတစမျဖင ေရြးေကာကတငေျမႇာကၾကသည။ ထသ႔ျပလပျခငး

ျဖင နငငေတာအတြငးရ ႏငငသားအားလး၏ တနးတညမမႈက ထငဟပေစသည။ အထက

လႊတေတာထားရျခငးသည ႏငငေတာ၏ မတကြျပားမႈမားအား ကယစားျပရာတြင အျခားေသာ

ကယစားျပမႈဆငရာ အေျခခမမားက ကငသးႏငဖြယရသည။ ဥပမာ အထကလႊတေတာသည

ကယစားျပမႈတစရပက နယေျမေဒသက အေျခခၿပး ဖြ႕စညးႏငသည (ဥပမာ ျပညနယမား၊ ေဒသ

မား၊ တငးေဒသႀကးမား)။ အထကလႊတေတာသည ကးကြယရာဘာသာ၊ တငးရငးသားလမး၊

ဘာသာစကား သ႔မဟတ ယဥေကးမႈစ႐ကလကၡဏာမား ကြျပားေသာ သးျခားလမႈအသငးအဝငး

မားက ကယစားျပႏငသလ အမးသမးမား၊ လမႈစးပြားနမကေသာအပစမားႏင အျခားအကး

သကဆငသမား၊ လငယမား သ႔မဟတ မသနစြမးသမားအတြက ကယစားျပမႈျမႇငတငရနအတြက

ဖြ႕စညးတညေထာငႏငသည။ အကယ၍ တက႐က ေရြးေကာကတငေျမႇာကျခငးနညးက ကငသး

ပါက မတညေသာ ေရြးေကာကပစနစက အသးျပႏငသည။ သ႔မဟတ မတညေသာ ရာထးသကတမး

က ေရြးခယႏငသည။

အထကလႊတေတာထားရျခငးသည အဆတငသြငးထားေသာ ဥပေဒျပရမည အေၾကာငးအရာ

က ဓမၼဓဌာနကက စစစမည ေနာကဆကတြေဆြးေႏြးပြမား ေပၚေပါကေစရန အေၾကာငးဖနေပး

သည။ သငေတာသည အရညအခငး၊ အေတြ႕အႀကႏင ကၽြမးကငမႈရသမားအား ခန႔အပတာဝန

ေပးျခငးျဖင ဒမကေရစေရြးေကာကပြမားအား ဟနခကညေစသည ေရာစပဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ

၏ တစစတတစေဒသအျဖစ အေျခအေနအရပရပ၌ ႐ႈျမငၾကသည။ မဝါဒဆးျဖတခကမားႏငသက

ဆငသည အေျခခမမားအေပၚ ေစာဒကတကျခငးမးမဟတဘ ဥပေဒမား၏ ပညာရပဆငရာ

အရညအေသြးႏင ႏႈငးယဥခနဆမႈအားနညးေသာ သ႔မဟတ အလငစလ ခမတထားေသာ

ဆးျဖတခကမားက ျပျပငႏငရနအတြက သငတငမတစြာ တစေကာျပနေဝဖနဆနးစစမႈ ျပလပ

ႏငေစရနရညရြယျခငး ျဖစသည။

အကယ၍ ဥပေဒျပေရးလႊတေတာ တစခတညးသာရပါက ထလႊတေတာတြင ေနရာအမားဆး

အႏငရသည ႏငငေရးပါတမ ဥပေဒျပေရးအာဏာက အထနးအကြပမ ရရလမမညျဖစသည။

အထကလႊတေတာ တစခသည ဥပေဒျပေရးလႊတေတာ ပထမတစခ (ေအာကလႊတေတာ) ၏

ေပါငးစပပါဝငပကသ႔ မဟတဘ ကြျပားျခားနားေသာ ေရြးေကာကပြျဖစစဥ စကဝနးျဖင ေရြးခယ

ထားပါက ေအာကလႊတေတာက႔သ႔ပင ဒမကေရစနညးအရ တရားဝငျဖစသညဟ ဆနငသည။

အထကလႊတေတာထားရျခငးေၾကာင ဥပေဒျပေရးဆငရာ ေျပာငးလမႈမား ျပလပရာတြင အမား

စမ ဗလကအနငကငျခငးက ဟန႔တားႏငသည အာဏာရေသာ ပဂၢလအေရအတြက (ဗတအေရ

အတြက) တးျမငလာမည ျဖစသည။ အမားစ၏ ဗလကမႈႏင ေသြးကြေစ၍ တစဖကေစာငးနငး

ကေသာေျပာငးလမႈမား မျဖစေပၚေစရနအေထာကအကျပမည ေနာကဆကတြ ထနးေကာငးမႈက

ပပးေပးမညျဖစသည။

အခ ႔ေသာ ႏငငမားမာ သမငးေၾကာငးအရ အထကလႊတေတာက ထားရၾကသည။ ႏငင၏

သမငးေၾကာငး တစေနရာတြင စတငကငသးခၿပး အစဥအလာ၏ ဖအားေၾကာငျဖစေစ သ႔မဟတ

လကရ အငစတကးရငးမားတြင အစဥအလာက ထနးသမးသည အာဏာရေသာေၾကာငျဖစေစ

ဆကလကတညၿမေနေသာ စနစျဖစသည။ အထကလႊတေတာက အမနတကယ လအပျခငးရ/

မရ အကးရ/ မရ ေသခာမစဥးစားဘ အမနးခငးႏငငတစခမ ပတယ၍ေသာလညးေကာငး ကလန

အမတလကၡဏာ လႊမးမးမႈမားေၾကာင လညးေကာငး ဖြ႕စညးထားရႏငသည။ ဖြ႕စညးပအေျခခ

ဥပေဒက ျပငဆငသည အခါသမယတြင ခငမာသညအေၾကာငးအခက တစစတစရာမရဘ ဥပေဒ

ျပ အထကလႊတေတာတစရပက ဆကလကထားရျခငး သ႔မဟတ ျပနလညအထေျမာကေစျခငး

တ႔က ျပလပရနမလေပ။ ဥပမာ ဒနးမတႏင ဆြဒငႏငငကသ႔ေသာ ႏငငမားသည မမတ႔၏ အထက

လႊတေတာက ဖကသမးခၾကၿပး ပမညမသည ကယစားျပမႈႏင အာဏာမေဝမႈက အျခားနညးလမး

ျဖငရရႏငရန ႀကးပမးလကရၾကသည။

အကယ၍ လႊတေတာႏစရပတြင အတကအချပသည လအမားစပါဝငၿပး ပါဝငေသာ နငငေရး

ပါတမား၏ အာဏာမားမာ သသသာသာကြျပားျခငးမရပါက ၎တ႔အၾကားရ ႏငငေရးပဋပကၡမာ

ဥပေဒျပေရးလပငနးစဥက အဟန႔အတားျဖစေစျခငး သ႔မဟတ မတးသာမဆတသာ ျဖစေစျခငးသ႔

ဥးတညႏငသည။ သေဘာထားျပငးထန တငးမာသည အထကလႊတေတာတစရပသည လအမား

လလားသည အဆျပခကမားက အထေျမာကေစမည မဟတေပ။ လအပေသာျပျပင ေျပာငးလမႈ

မားက အဟန႔အတားျဖစေစမညျဖစသည။ လထအတြက မဝါဒမားတြင ကေမာကကမျဖစမႈမားက

တာဝနယေျဖရငးေပးရာ၌ အခကအချဖစေစၿပး ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ေဘာငျပငပမ ျဖတလမး

မားက အသးျပရနႀကးစားၾကသျဖင စနစတစခလးအား ထခကပကစးေစမည ဆးကးလညး

ရႏငသည။

အကယ၍ လႊတေတာႏစရပရ လအမားစမာ တညေသာအပစ တစစထမျဖစေနလင လႊတေတာ

တစရပမ (ကြျပားရမညအစား) အျခားလႊတေတာတစရပ၏ ပစအတငး လကလေဆာငရြကႏငၿပး

အကးထးေသာ မဝါဒရလဒအနညးငယသာမအတြက အဖြ႕အစညးဆငရာ ႐ႈပေထြးသမေမႊ႔မႈမား

ထပေဆာငးျဖစေပၚလာမည။

ဥပေဒျပလႊတေတာ ေနာကထပတစခ ထပမထားရျခငး၏ အကးဆကမားအေနနင လႊတေတာ

အမတမား ပမမားျပားလာျခငး၊ စမခန႔ခြေရးဆငရာ ဝနထမးမား၊ အဘကဘကမပပးေပးရန အက

ဝနထမးမား ပမလအပလာျခငး၊ ခရးစရတမား၊ တညးခေရး စရတမား ပမမားျပားလာျခငးႏင

လႊတေတာ အစညးအေဝး အခမးအနားမားကငးပရာ ေနရာထငခငးအား ထနးသမးေရးဆငရာ

ကနကစရတမား ပမမားျပားလာျခငးတ႔ရသည။ ထ႔ေၾကာငပင ဖြ႕ျဖးဆႏငငတစခတြင လႊတေတာ

ႏစရပထားရျခငး ကနကစရတမားအစား အျခားေနရာမား၊ အျခားအခနးက႑မား၌ ပမအသး

တညမည ျပညသ႔ဘ႑ာမားအား သးစြသငေသာလအပခက ရႏငေပသည။

အထကလႊတေတာမ ေဆာငရြကရမည တာဝနဝတရားမားက အျခားေသာအဖြ႔အစညးမားမ

တာဝနယေဆာငရြကသညမာလညး ျဖစႏငေပသည။ ထ႔ေၾကာငပင ဤတာဝန ဝတရားမားအား

ေဆာငရြကရနလအပသညႏငပင အထကလႊတေတာတစရပအား ထားရရမညဟ မဆလႏငေပ။

ဒမကေရစစနစရ ထနးေကာငးမႈတစရပျဖစေသာ အထကလႊတေတာ၏ အခနးက႑အား

(ဒနးမတႏငငကသ႔) ပါလမန၏ လနညးစမ ေတာငးဆကငးပျခငးျဖငလညးေကာငး၊ (လကဒဗးယား

ႏငငကသ႔) သတမတထားေသာ မေပးပငခြငရသ အေရအတြကစစေပါငးမ ေတာငးဆကငးပျခငး

ျဖငလညးေကာငး၊ (အကစလနႏငငကသ႔) ေရြးေကာကတငေျမႇာကထားေသာ ႏငငေခါငးဆာငမ

ေတာငးဆကငးပႏငေသာ လထဆႏၵခယပြမားမလညး တာဝနလႊေျပာငး ေဆာငရြကေပးႏငေပ

သည။ ဤကသ႔ေသာ ဆႏၵခယပြမား ကငးပျခငး၏ အႏစသာရမာကား ျပညသလထအား အထက

လႊတေတာတစရပအေနျဖင သတမတထားျခငးျဖစသည။ ဤသညမာ လကရအာဏာရ ဥပေဒျပ

လႊတေတာတြင ဆႏၵမအမားစ လကဝယရ အဖြ႔မား၊ အာဏာရ အလစမား၏ အေရးၾကးေသာ

ကစၥမားအေပၚ ဆးျဖတခကခမတရာတြင ျပညသလထ၏ ဆႏၵႏင ဖလာျခငးမရေစရနအတြက

ေစာငၾကညထနးခပႏငသည အငအားၾကး အဟန႔အတားတစခအျဖစ ျပညသလထအား တာဝန

ေပးအပထားျခငး ျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင အကစလနႏငငတြင ျပညသလထက စးစဥးမလကမခ

သည လႊတေတာမ သေဘာတ ခမတလကေသာ ေခးေငြေပးဆပေရးဆငရာ ဥပေဒမၾကမး (၂) ခ

အေပၚ ျပညသမားမ ဆးျဖတႏငေစရနအတြက သမၼတမေန၍ ၎၏ အာဏာအားအသးချပး

ျပညသ႔ဆႏၵခယပြမားအား ေခၚယကငးပေပးခ႔သည။ ဤသ႔ လထဆႏၵခယပြမား၏ ဆးကးမာကား

ထပြမားအား ကငးပျခငးေၾကာင ဆႏၵခယပြလပငနးစဥမာ အလြနတရာ ေလးလနေႏးေကြးျခငး၊

ကနကစရတမား အလြနအမငးကနကျခငး၊ အေရးၾကးကစၥမားမလြ၍ အျခားေသာကစၥမားတြင

အလြနတရာ သေဘာထားကြျပားေနျခငးေၾကာင ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာငပင ဤသ႔ေသာ နညးလမး

မားမာ ဥပေဒျပေရးနညးလမးမား၏ အရညအေသြးျမႇငတငေရးဆငရာ ျပနာမားအား ေျဖရငး

ရာတြင အသးခရန မသငေလာေပ။ ထပမ၍ လနညးစဗတအာဏာ ဆႏၵခယပြႏင ျပ႒ာနးဥပေဒမား

အေပၚ လထဆႏၵခယပြႏင သကဆငေသာ အခကအလကမားအား သရလပါက International

IDEA ၏ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ တညေဆာကေရး စာတမး (၃) “တက႐က ဒမကေရစစနစ

(အဂၤလပ ဘာသာ)” တြင ဆကလကဖတ႐ႈ ေလလာႏငသည။

အထကလႊတေတာ မဟတေသာ အျခားအငစတကးရငးမား (အထကလႊတေတာသေဘာ

ေဆာငသည အငစတကးရငးမား) သည အထကလႊတေတာ၏ အခနးက႑ တာဝနမားအား

တာဝနယ ျဖညဆညးေဆာငရြကေပးႏငသည။ ၎အဖြ႔အစညးမားသည တရားဝငလႊတေတာ

တစရပမဟတေသာလညး ဥပေဒျပေရးႏင မဝါဒခမတေရးကသ႔ေသာ လပငနးစဥမားတြင အတင

ပငခ (သ႔) အၾကေပးအခနးက႑မ ပါဝငလပေဆာငႏငရန ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒတြင သတမတ

ျပ႒ာနးထားေလရသည။ ဥပမာအားျဖင “လပငနးပငဆငရာက ကယစားျပသည” (သ႔) “လမႈ

အသငးအဝငးမားက ကယစားျပသည” စနစမားတြင ကယစားလယမားအား လပသားမား၊

စးပြားေရး လပငနးရငမား၊ ပညာရငမားျဖင ေပါငးစပဖြ႔စညးထားသည လမႈစးပြားေကာငစမားမ

ေရြးခယ တငေျမာကၾကသည။ အဆပါ ေကာငစမားအား ျပငသစ၊ အတလႏင လဇငဘတႏငငမား

ႏင အျခားႏငငမားျဖစသည။ အခ ႔ႏငငမားတြင အစဥအလာအရထားရသည သ႔မဟတ လမးစ

ေခါငးေဆာငမားက အထးအၾကေပး လႊတေတာတြင ကယစားျပေစသည။ ဥပမာ ေဘာစဝါနာတြင

လႊတေတာအၾကေပးအဖြ႕ (House of Chiefs) သ႔မဟတ ဗနာဝါတးတြင လနညးစေခါငးေဆာငမား

ျဖင ဖြ႕စညးထားေသာ ႏငငေတာေကာငစ (National Council of Chiefs) တ႔ျဖစသည။

ေဒသအလက ကယစားျပျခငးက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးအစးရ ထပသးေခါငးေဆာငမားမ

(အနညးႏငအမား) စညးမဥးတက ကငးပျပလပသည အစညးအေဝးမားျဖင ျပလပႏငသည။

ဥပမာ ကေနဒါႏငငတြင (ဥပေဒျပလႊတေတာႏစရပျဖင ထားရေသာလညး အငမတနမ အားနညး

သည အထကလႊတေတာရသည) ထသ႔ ကယစားျပမႈမးက ဖကဒရယႏငင ေကာငစ (ကေနဒါႏငင

၏ ျပညနယမားႏင တငးေဒသႀကးဆငရာ ဝနႀကးခပအဖြ႕တစခ) (Council of the Federation)

ႏင ဝနႀကးခပမား၏ ညလာခ (ျပညေထာငစအဆင ဝနႀကးခပႏင တငးေဒသႀကး/ျပညနယဝန

ႀကးခပမားအၾကားရ အစညးအေဝး) တ႔တြင ကငသးၾကသည။ ထ အဖြ႕အစညးမားသည ဖြ႔စညးပ

အေျခခဥပေဒျဖင အသအမတျပသည တရားဝငသညအဆငတြင မရေသာျငားလညး ကေနဒါႏငင

၏ ေဆြးေႏြးညႇႏႈငးထားေသာ ဖကဒရယစနစတြင အေရးႀကးေသာ ႏငငေရး အခနးက႑တစခအျဖစ

ပါဝငသည။

ပညာရပဆငရာ ျပနလည စစစသးသပေရးလပငနးမားက နယသာလနႏငငရ ႏငငေတာ

ေကာငစ သ႔မဟတ ဆြဒငႏငငရ ဥပေဒ ပညာရငမားႏင႔ အပခပေရးပညာရငမားျဖင႔ ဖြ႕စညးထား

ေသာ ဥပေဒေကာငစ သ႔မဟတ ပမတကခငခေသာ ေကာမတမားမ လပေဆာငၾကေပသည။

တငးရငးသား၊ လမႈအသငးအဝငး၊ အစဥအလာအရ အခနလပခရသည အျခားအပစမားႏင

မတညေသာ ဘာသာစကားက အသးျပသည လနညးစကာကြယေပးေရးက သတမတထားေသာ

သာလြန လအမားစ၏ အပခပမႈမားအရေသာလညးေကာငး ထအပစမားက ဥပေဒျပလႊတေတာ

တစရပတညးျဖင ဥပေဒျပသည စနစတြင ဗတအာဏာေပး၍ ေသာလညးေကာငး ပပးေပးႏငသည။

(ဥပမာ ကဆဗႏငင၏ ၂၀၀၈ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ၊ ပဒမ ၈၁)

ႏငငေရး ဆးျဖတခကမား ခမတရာတြင အစဥအလာအားျဖင အခနလပခရေသာ အပစမား၏

ပါဝငမႈက ဥပေဒျပလႊတေတာတစရပျဖင ဥပေဒျပသည စနစ၌ အထးေရြးေကာကပြ အစအမ

မားျဖင အားေပးပပးႏငသည။ နယးဇလနႏငငသည Maroni (ေဒသခလမး) မားအတြက သး

သန႔ေရြးေကာကပြဆငကာက႑ျဖင မေပးျခငးႏင ေရြးခယပငခြငေပးျခငးနညးက သး၍ ၎၏

ဥပေဒျပလႊတေတာတစရပျဖင ဥပေဒျပသည စနစတြင ယငးလမးစအတြက ကယစားလယေနရာ

အမားအျပားက သးသန႔ထားရေပးသည။ လကဘႏြနႏငငသည လႊတေတာတစရပထတြင ခရစ

ယာနႏင မြတစလငမားက တနးတအခးကပါဝငေစသည။ လနညးစ၏ ထငျမငခကမားက

ထငဟပေစရန ဥပေဒျပလႊတေတာႏစရပထားရမညအစား လႊတေတာတစရပအတြငးပင ထကသ႔

အခးကပါဝငေစျခငးသညလညး ေရြးခယစရာတစရပျဖစသည။

ေယဘယအားျဖင အထကလႊတေတာထားရျခငးသည အကးရမည/မရမညက ကေသကမ

မေျပာႏငေပ။ ႏငငတစႏငငခငးစ၏ ေရခေျမခမာ ကြျပားျခားနားနငၿပး ႏငငေရးအေျခအေနအျပင

အထကလႊတေတာ၏ ဖြ႕စညးပ၊ အခြငအာဏာမားႏင လပငနးေဆာငတာမားအေပၚတြင အမား

ႀကး မတညသည။ အဆပါႏငငတစႏငင၏ အေျခအေန၊ လအပခကမားက ခြျခမးစတျဖာသးသပရန

အေရးႀကးသည။ ထညသြငးစဥးစားရမည ေမးခြန႔အခ႕မာ -

• ႏငငသည မတကြျပားမႈ မညမ ကယေျပာသနညး။ လေလာကစြာ ကယစားျပမထားေသာ

တငးရငးသားလနညးစမား ရသေလာ။

• ေဒသဆငရာ ဖြ႕စညးပမာ အဘယနညး။ ဗဟခပကငမႈစနစေလာ သ႔မဟတ လပပငခြင

အာဏာတ႔က လႊေျပာငးခြေဝကငသးသည စနစေလာ။ ဖကဒရယစနစေလာ သ႔မဟတ

တစျပညေထာငစနစေလာ။ ႏငငဥပေဒေရးဆြ ခမတေရးလပငနးစဥမားတြင တနးတညမ

ပါဝငမႈက ထငဟပရန လသေလာ။

• ယခငလကကငျပခသည ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ၏ အားနညးခကမားမာ အဘယနညး။

ဒမကေရစ၏ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒစနစအား ပမခငမာအားေကာငးေစရန သ႔မဟတ

ေပါငးစညးေစရန မညသည ျပျပငေျပာငးလမႈမား လအပသနညး။

• လကရ အာဏာရအစးရကအတကအချပသညအေနျဖင ေနာကတး အာဏာထနးေကာငး

မႈျပလပရန လအပသေလာ။

• ဥပေဒျပေရးလပငနးစဥ၏ ပညာရပဆငရာအရညအေသြးက ျမႇငတငရန လအပပါသေလာ။

• လ႔အဖြ႕အစညးအတြငးရ အပစမား၏ ႏငငေရးရာတြင ပါဝငမႈက တးခ႕ရန လအပပါ

သေလာ။ ထအပစမားက မညသ႔ေဖာထတသတမတၿပး ထညသြငးႏငမညနညး။

• တညၿငမထေရာက၍ တာဝနခမႈရေသာ အစးရတစရပျဖစေပၚေစေရးမာ အႀကးမားဆး

ဥးစားေပးမႈ ျဖစပါသေလာ။ ထသ႔ဆလင အျခားရညရြယခကမားႏင ထဥးစားေပးအရာတ႔

မညကသ ႔ ပဋပကၡျဖစႏင မညနညး။

စဥးစားစရာ အခက (၁)

အထကလႊတေတာတစရပ (ထားရေရး၊ မထားရေရး) က မညသညအတြကေၾကာင

ေဆြးေႏြးၾကသနညး။ မညသညလအပခကမားက ျဖညဆညးရန ရညရြယသနညး။ အထက

လႊတေတာသည ထလအပခကမားကျဖညဆညးရန သငေလာေသာ (ဝါ) အေကာငးဆးနညး

လမး ျဖစပါသေလာ။

အကယ၍ အထကလႊတေတာတစရပ ထားရမညဆလင ၎၏ ေပါငးစပဖြ႕စညးပႏင အခြင

အာဏာမားမာ ၎၏ ရညရြယခကမားႏင ကကညမႈ ရရမညျဖစသည။ အထကလႊတေတာမတဆင

ရငးလငးေျဖၾကားရန ျပနာရပမားက ေကာငးစြာသေဘာေပါကနားလညျခငးျဖင လႊတေတာက

မညသ႔ေရြးခယမညနညး၊ မညသညအာဏာမား ရသငသနညး အစရသည ေမးခြနးမားအတြက

အေျဖက ေကာကခကခႏငလမမညျဖစသည။

အထကလႊတေတာက ေအာကေဖာျပပါ အပစေလးမးခြကာ အကယတဝင စဥးစားႏငသည။

၁။ ျပနလညသးသပေရးႏင ႏႈငးဆဆငျခငရန ရညရြယသညလႊတေတာ - ဥပေဒျပလပငနး

စဥ၏ အရညအေသြးက ျမႇငတငရနႏင ခန႔အပခ ကၽြမးကငပညာရငမားႏင ဝါရငႏငငေရး

ေခါငးေဆာငမားမ ဥပေဒျပလပငနးစဥရ ပညာရပဆငရာ အေသးစတအခကအလက

မားက မဝါဒခမတေရးႏင စပလဥးၿပး ေအာကလႊတေတာ၏ အဓကကမႈက မစနေခၚဘ

အသေပး အေၾကာငးၾကားသညပစျဖင အေၾကအလည ေဆြးေႏြးရနအတြက ေဆြးေႏြးပြ

တစချပလပေပးရန ထားရျခငးျဖစသည။ ထလႊတေတာရ အဖြ႕ဝငမားမာ အဓကအားျဖင

ႏငငေရး၊ ဥပေဒႏင အပခပေရး စသည ထပသးလတနးစားမားမ ေရြးခယခန႔အပထားျခငး

ျဖစၿပး ၎တ႔၏အာဏာက ဥပေဒျပငဆငမႈ အဆျပျခငးႏင ဥပေဒျပျခငးလပငနးစဥက

ဆငးငျခငး ျပလပႏငသညအဆငတြငသာ ေပးအပေလရၾကသည။

၂။ ေဒသဆငရာ ကယစားျပမႈကပပးရန ရညရြယသညလႊတေတာ - ေဒသဆငရာ အစအဖြ႕

မား၏ အကးစးပြားႏင အခြငအေရးမားက ကာကြယေစာငေရာကရနႏင ဥပေဒျပလပငနး

စဥတြင ၎တ႔၏လလားခကမားက ထတေဖာေဆြးေႏြးႏငရနအတြက ဖကဒရယစနစမား

တြင အထကလႊတေတာတစရပကထားရသည။ အခ႕ေသာ လႊတေတာမားသည နယေျမ

အလက တက႐ကေရြးေကာကခႏငသည။ သ႔မဟတ ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဥပေဒျပ

လႊတေတာမေရြးခယၿပး ၎တ႔တြင ကယေျပာေသာ ဗတအာဏာမား အေတာအသငရ

ၾကသည။

၃။ ကယစားျပမႈ ကယျပန႔ေစေရးက ပပးကညရမည လႊတေတာ - အခ႕ေသာ လနညးစ

အသငးအဝငးမားက ထညသြငးျခငး သ႔မဟတ လမႈေရး၊ စးပြားေရးႏင ယဥေကးမႈဆငရာ

အကးစးပြားမားအတြက အထကလႊတေတာက႔သ႔ေသာ အငစတကးရငးမားအား ထတ

ေဖာေဆြးေႏြးခြငေပးျခငးမတဆင ကယစားျပမႈကယျပန႔ေစႏငသည။

၄။ ဒမကေရစနညးအရ အားၿပငမႈအေျခခမမားေပၚတြင အေျခခသည လႊတေတာ - ထကသ႔

ေသာ လႊတေတာမားမာ လကရအာဏာရ အစးရအေပၚတြင အာဏာထနးေကာငးမႈက

ပပးေပးသည။ ဤက႔သ႔ေသာ အထကလႊတေတာသည ပမနအားျဖင (ေအာကလႊတေတာရ

ေရြးေကာကပြပစႏင မတညေသာ ေရြးေကာကပြစနစ ႏင/သ႔ ေရြးေကာကပြစကဝနးက

ကငသး၍) တက႐ကေရြးေကာကသညပစျဖင ေရြးခယၿပး ကယေျပာသည ဗတအာဏာ

က ပငဆငသည။

အမနစငစစ၌ ထအပစမားမာ တစခႏငတစခ ကြျပားမေနဘ အထကလႊတေတာမားသည

လကေတြ ႔တြင ႏစခ သ႔မဟတ ႏစခထကပေသာ အခနးက႑မားကလညး တြစပတာဝနယၾက

သည (ဇယား ၄.၁ ကၾကညပါ)။ ဥပမာ ၾသစေၾတးလအထကလႊတေတာသည ေဒသကယစားျပ

လႊတေတာတစရပ ျဖစသည။ ျပညနယမား၏ တနးတအခးက ကယစားျပေရးအေျခခမမား

အရ ေရြးေကာကခေသာေၾကာငျဖစသည။ သ႔ေသာ တက႐ကေရြးေကာကခသည အတြကေၾကာင

ဒမကေရစစနစတြင လြတလပစြာသေဘာထားကြလြေရးဟေသာမ၏ အေရးႀကးေသာ အစတအပငး

တစရပအေနျဖငလညး ပပးေဆာငရြကသည။

အထကလႊတေတာတစရပသည ႏငငအတြက ထားရသင/မသင ဆးျဖတခကခရာတြင

လညးေကာငး၊ အကယ၍ သငေတာသညဟ ဆးျဖတခကခမတခလင မညသ႔ေသာ ပစျဖင

ျပလပသငသည ဆသညတ႔တြငလညးေကာငး ပမကယဝနးသည ႏငငေရးႏင အငစတကးရငး

ဆငရာ ေရခေျမခ ပကတအေျခအေနမားတြင ထအထကလႊတေတာအေနျဖင မညကသ႔ အဝင

ခြငကျဖစႏငမည ဆသညအခကက ထညသြငးစဥးစားရမညျဖစသည။ အထးသျဖင ႏငငေရးစနစ၊

နငင၏ ဖြ႕စညးတညေဆာကပႏင ေရြးေကာကပြစနစမားရ ဗတအာဏာရသ အားလးႏင

ပကသကၿပး စဥးစားေပးရမညျဖစသည။

အကယ၍ ဗတအာဏာရသအေရအတြက နညးပါးလြနးလင သေဘာထားကဥးေျမာငးသ

အမားစ၏ သေဘာထားသာ အသာစးရလာႏငသည ဆးကးရႏငသည။ သ႔မဟတ အာဏာက

အထနးအကြပမ႔ကငသးသည အေနအထားသ႔ေရာကရႏငသည။ အကယ၍ ဗတအာဏာရသအေရ

အတြက အငမတနမားျပားလြနးပါက နငငသည မဆတသာ မတးသာျဖစၿပး လထ၏ လလားခက

က အခနမတ႔ျပနေဆာငရြကေပးႏငမည မဟတေပ။ ထအစြနးႏစဖကသည ႏငငေရးစနစတစခလး

၏ စြမးေဆာငရညႏင တရားဝငျဖစမႈက ထခကေစမညျဖစသည။

ျပညေထာငစႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အဆငခြျခားသတမတထားေသာ ျပညနယမားတြင

အစအဖြ႕ခြမားက ကယစားျပသည အထကလႊတေတာတစရပရၿပး နငငေတာအဆင ဥပေဒျပရာ

တြင ၎တ႔အား ထတေဖာေဆြးေႏြးခြငေပးသည။

အထကလႊတေတာအတြက ေရြးေကာကတငေျမႇာကသညစနစမာ ေအာကလႊတေတာအတြက

အသးျပသည ေရြးေကာကတငေျမႇာကေရးစနစက ၿပးျပညစေစရနအတြက ေရးဆြျခငးမး ျဖစႏင

သည။ သ႔မသာ စနစတစခခငးစ၏ မတညေသာေကာငးကြကမားက ထနးသမးထားရႏငမည

ျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင ခကႏင ပလနႏငငမားတြင အခးက ကယစားျပေသာနညးလမးက

အသးျပ၍ အားလးပါဝငရနႏင ရရသညမေဝပကအေပၚမတည၍ ႏငငေရးပါတမားအၾကား မတ

ေသာ အာဏာခြေဝမႈ ရေစရနအတြက ေအာကလႊတေတာအား ေရြးခယတငေျမႇာကၾကသည။

သ႔ေသာ ေဒသအသးသးတ႔တြင အထကလႊတေတာအတြက ေရြးခယတငေျမႇာကရာ၌ အမား

ႏစသကလလားမႈ ကအေျခခသညစနစအား အသးျပၾကသည။ ၾသစေၾကးလႏငင၌ ထကေအာက

ေျပာငးျပနစနစက ကငသးသည။ ေအာကလႊတေတာတြင အႀကးဆးပါတႏစခ ကယစားျပမႈ

အမားဆးျဖစႏငသည အမားနစသကလလားမႈက ဥးစားေပးသည စနစ (အရနသင ထပေဆာငး

ကငးပေသာ ေရြးေကာကပြ) အရ ေရြးေကာကတငေျမႇာကေလရၿပး အထကလႊတေတာ၌ ႏငငေရး

ပါတငယမားမ လႊမးမးမႈပမရရေစရန အခးကကယစားျပသညပစက အသးျပၾကသည။

ျပနလညသးသပ ေရးႏင ႏႈငးဆ

ဆငျခငရန ရညရြယ သည လႊတေတာ

ေဒသဆငရာ ကယ စားျပမႈက ပပးရန

ရညရြယသည လႊတေတာ

လမႈေရးႏင ယဥ ေကးမႈဆငရာ ကယ စားျပမႈ ကယျပန႔ ေစေရး လႊတေတာ

ဒမကေရစနညး အရ အားၿပငမႈ

အေပၚတြငအေျခခ သည လႊတေတာ

မလ

ရညရြယခက

ေအာကလႊတေတာ

ထက ပဂၢလစြ ပါတစြ

ပမ ေလာနညးသည

အေနအထားျဖင ဥပေဒ

ျပရာတြင သးသပခက

ႏင စစစမႈတ႔က

ေဆာငရြကေပးရန

အထးသျဖင ဖကဒရယ

ျပည ေထာငစတစခ

တြင ျပညနယမား၊

ေဒသမား သ႔မဟတ

တငးေဒသႀကးတ႔၏

ကယစားျပမႈ ရေစရန

သသာကြျပားေသာ

လမႈအသငးအဝငး

အပစမား (ဥပမာ

ဘာသာစကား၊ လမး၊

ေဒသခ တငးရငးသား

မား၏ ကယပငအပခပ

ေရး ရရမႈ) သ႔မဟတ

အလပအကငႏင

အသကေမြးဝမးေကာငး

ဆငရာ အပစမား

(ဥပမာ အလပသမား

မား၊ လယသမားမား)

က ကယစားျပရန

ဒမကေရစစနစအရ

အျပနအလန ထပ

ေဆာငးထနးေကာငး

ေစာငၾကညမႈ ျပလပ

ရန သ႔မဟတ

အပခပ ေရးအာဏာ

ခြေဝမႈက ခငမာအား

ေကာငးေစရန

သမားရးက

ေပါငးစပ ဖြ႕စညး

မႈ

ပမနအားျဖင ႏငငေရး၊

ဥပေဒေရးရာႏင အပ

ခပေရးထပပငးအလႊာ

မားမ ခန႔အပခ၊ ေရြး

ေကာကတငေျမႇာကခ

သ႔မဟတ ရာထးရာခ

ရေသာ ပဂၢလမား။

ခန႔အပမႈမားသည

ေရခ ေျမခစညးမဥးမား

ေၾကာင ႏငငေရး

သေဘာပါဝငနငသည။

ျပညနယ/ေဒသအဆင

အစအဖြ႕မားမ

ေရြးေကာကတငေျမႇာက

သည ကယစားလယ

မား။ ထအစအဖြ႕ဝင

အသးသးမ တကရက

သ႔မဟတ ျပညနယ/

ေဒသ ဥပေဒျပ လႊတ

ေတာမားမ တဆငခ

ေရြးေကာကတငေျမႇာက

သည။ ထ႔ေၾကာင

ပမေသးငယေသာ အစ

အဖြ႕မားမ ပမမားျပား

ေသာ ကယစားျပမႈ

ပါဝငႏငသည။

အထးသးသန႔ အပစ

မားက ကယစားျပ

ေသာ အဖြ႕မားမ

ေရြးေကာကသည။

သ႔မဟတ အထးသး

သန႔အပစဝငမားမ

ကယတင တကရက

ေရြးေကာကတင

ေျမႇာကသည။ (ဥပမာ

အထးမေပးပငခြင

စာရငးျဖင)

ေအာကလႊတေတာ

အတြက အသးျပ

သည ေရြးေကာကပြ

ျပကၡဒန သ႔မဟတ

မဆႏၵနယ အလက

ေရြး ေကာကပြစနစ

ကအသးျပၿပး တက

ရက ေရြးေကာက

တငေျမႇာကသည။

သမားရးက

အာဏာမား

ဥပေဒ ျပငဆငျခငးႏင

ဆငးငျခငးတ႔က

ကန႔သတထားသည။

ဗတအာဏာမားက

ဥပေဒ သ႔မဟတ

ဓေလထးတမးမား၏

အဆးအျဖတျဖင ကန႔

သတထားၿပး ေအာက

လႊတေတာမ အလြယ

တက ပယဖကႏင

သည။

ျပညနယ/ေဒသ

ဆငရာ အစအဖြ႕မား၏

သးသန႔ထားရေသာ

အာဏာႏင စပလဥး

ေသာ ဥပေဒျပေရး

သ႔မဟတ ဥပေဒ

ျပ႒ာနးမႈ အားလး

အေပၚ၌ ဗတအာဏာ

အတငးအဆမားစြာ ရ

ႏငသည။

အာဏာ အနညးအမား

ေျပာငးလမႈ ရႏငသည။

အခ ႔မာ အႀကေပး

သည က႑ျဖစၿပး

အျခား ပစမားမာဥပေဒ

ျပ႒ာနးမႈအေပၚ အထး

သျဖင အခ႕အပစမား

၏ အကးစးပြားတ႔ႏင

သကဆငသည ဥပေဒ

မားႏင စပလဥးၿပး

ဗတအာဏာက အကန႔

အသတျဖင ရႏငသည။

ဥပေဒျပ႒ာနးမႈႏင

စပလဥးၿပး ေအာက

လႊတေတာမခကခက

ခခ ပယဖယမ ရႏင

မည သ႔မဟတ ပယ

ဖယႏငစြမး မရသည

ဥပေဒ ျပငဆငေရးႏင

ဗတအာဏာ အတငး

အဆမားစြာ ရသည။

သာဓကမား ၿဗတန အထကလႊတ

ေတာ၊ ဂေမကာ

အထကလႊတေတာ၊

ကေနဒါအထက

လႊတေတာ

အေမရကန အထက

လႊတေတာ၊ စပန

အထကလႊတေတာ၊

စလေဗးနးယနး အမး

သား ေကာငစ၊

ေဘာစြကနန အထက

လႊတေတာ

ဂပန အတငပငခ

လႊတေတာ၊

ၾသစေၾကးလႏငင၏

ဥပေဒျပေရး

ျပညနယေကာငစ

အခ ႔

ျဖစႏငေခရ

ေသာ အျခား

နညးလမးမား

ဥပေဒျပလႊတေတာ

တစရပျဖင ဥပေဒျပ

သည ပါလမနလႊတ

ေတာ/ပါလမနလႊတ

ေတာ၏ စစစေရးသ႔

ဆနးစစခငခနေရး

ထပတး လပငနးစဥ/

မေပးေရြးခယထားျခငး

မဟတေသာ ေနာက

ထပကၽြမးကငပညာရင

မားက ေရြးခယရာတြင

ပမခငမာအားေကာငး

သည ေကာမတစနစ

အျခားနညးလမးရာရန

ခကခသည။ ျဖစႏငေခ

ရသည ရားပါး

နညးလမးတစခမာ

တစရပတညးေသာ

လႊတေတာ၌ေဒသငယ

မားမ အသငးအဝငး

မားက ပမ၍ ကယစား

ျပသည နညးလမး

ျဖစသည။

တစရပတညးေသာ

ဥပေဒျပလႊတေတာရ

လမႈအသငးအဝငး

အပစအေထြေထြ

သ႔မဟတ လနညးစတ႔

အတြက ခြေဝသတမတ

ထားသည အပငး

သ႔မဟတ သးျခား

သတမတထားသည

ေနရာမား

လနညးစ ဗတ

အာဏာအတြက

ဆႏၵခယပြမား၊

အမားလလားသည

အစပး လပေဆာင

ခကမား သ႔မဟတ

ကယစားလယအျဖစ

မ ရပသမးပငခြင

အထကလႊတေတာ၏ အားသာခကမားက မအရ ေအာကပါအခကသးခကျဖင သတမတႏင

သည။

(က) တနးတညမျခငး (ဥပမာ - လႊတေတာမားအၾကားရ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒမ အပနငး

ထားသည အာဏာမား၏ ဟနခကညမႈ )

(ခ) အဝငခြငကျဖစမႈ (ဥပမာ အထကလႊတေတာမ ေအာကလႊတေတာ၏ အခးအစား

ကြျပားစြာ ေပါငးစပဖြ႕စညးထားပက ထငဟပႏငေခ သ႔မဟတ ထေပါငးစပဖြ႕စညးပႏင

ကြျပားျခားနားႏငေခ အတငးအတာ)

(ဂ) တရားဝငျဖစျခငး (ဥပမာ- အထကလႊတေတာသည မမ၏အာဏာမားက ကငသးရန

အတြက ဒမကေရစအရ တရားဝငအဆင၌ ရ၊ မရ)

တနးတညမမႈႏင အဝငခြငကျဖစမႈ စသည ယဆခကမားပါဝငသည လကရ အမးအစား

ခြျခားမႈက Meg Russell (၂၀၁၃) ၏ Arend Lijphart (၁၉၉၉) အေပၚ ျပနေျပာငးဆငျခင သးသပ

ခကကအေျခခ၍ လကေလာညေထြျဖစေစရန ျပငဆငထားသည။

တနးတညမျခငးသည လႊတေတာမားအၾကားရ ဥပေဒေရးရာအာဏာမားတြင တနးတညမမႈ

အတငးအတာက ရညညႊနးသည။ တနးတညမေသာ ဥပေဒျပလႊတေတာႏစရပျဖင ဥပေဒျပရာ

တြင လႊတေတာႏစရပလး၌ ညမေသာ (သ႔မဟတ) အေတာအသငညမေသာ အာဏာမားရၾက

သည။ ဥပေဒျပ႒ာနးရာတြင ပမနအားျဖင လႊတေတာႏစရပလး၏ သေဘာတညမႈ လအပၿပး

ေအာကလႊတေတာတစရပတညးမ တစဖကသတ ဆးျဖတခကျဖင အထကလႊတေတာ၏ ဥပေဒ

ျပငဆငခကမားက သ႔မဟတ အထကလႊတေတာ၏ ဗတအာဏာက ေကာလြနႏငျခငး မရေပ။

ရခလငလညး ခကခကခခ လပမရႏငသည (ဥပမာ သာလြနလမားစမ ျဖငသာ)။ ဥပေဒျပ

လႊတေတာႏစရပ ထားရရာတြင အထကလႊတေတာက အေျခခဥပေဒအရ ကန႔သတထားလင

တနးတညမမႈ ရသညဟ မဆနငေပ။ (ဥပမာ ဆငးငခြင အာဏာအဆငတြင ကန႔သတထားျခငး၊

အဆျပခြငရျခငး သ႔ေသာ ျပငဆငမႈမားျပလပရန အတငးအၾကပတကတြနးခြငမရျခငး) ေဒသ

အေျချပ အထကလႊတေတာမားသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရမားအား ျမႇငတငေရးႏင

အကာအကြယေပးေရးအတြက မမတ႔၏ ဥစားေပးအလက ဥပေဒျပေရး က႑အခ႕တြင အာဏာ

ရၿပး အျခားက႑အခ႕တြင အာဏာမရႏငေပ။ (ဥပမာ- ဂာမန၏ Bundesrat၊ ကငညာဆးနတ

လႊတေတာ သ႔မဟတ ေတာငအာဖရက ျပညနယ/တငးေဒသႀကးဆငရာ အမးသားေကာငစ)

အဝငခြငကျဖစမႈဆသညမာ လႊတေတာမားသည မမတ႔အားသနရာ ေပါငးစပဖြ႕စညးပမား

အရ ၎တ႔၏ တညေသာလကၡဏာက ေဖာျပရနသးႏႈနးသည ေဝါဟာရျဖစသည။ လႊတေတာမား

သည ႏငငေရးပါတတစခ သ႔မဟတ ႏငငေရးပါတညႊန႔ေပါငးအဖြ႕တစဖြ႕က လႊတေတာႏစရပလး၌

ေနရာ အမားစကပငဆငထားလင အဝငခြငကျဖစၿပး အကယ၍ မမတ႔ အားသနရာ ေပါငးစပ

ဖြ႕စညးပမား လႊတေတာႏစရပၾကား၌ ကြျပားျခားနားလင အဝငခြငကမျဖစေပ။ အဝငခြငကျဖစမႈ

သည တညေသာေရြးေကာကပြစနစ တစခကကငသး၍ လႊတေတာႏစရပလးအား တစၿပငနက

ေရြးေကာက တငေျမႇာကလငေသာလညးေကာငး သ႔မဟတ ေအာကလႊတေတာ၏ ေခါငးေဆာင

အမားစက အထကလႊတေတာအတြက ပဂၢလအမားစက ေရြးခယခန႔အပလင အဝငခြငက

ျဖစႏငေခ ရသည။ အကယ၍ လႊတေတာႏစရပသည မတညေသာ ကယစားျပျခငးဆငရာမမား

က အေျခခခလင (လႊတေတာႏစရပအား သးျခားစအခနခြ၍ ေရြးေကာကတငေျမႇာကၾကၿပး မေပး

သလညး မတခလင သ႔မဟတ ကြျပားျခားနားေသာ ေရြးေကာကပြစနစက ကငသးခလင) အဝင

ခြငက မျဖစႏငေခ။ ဥပမာ ႐ေမးနးယားႏင အတလႏငငမား၏ အထကလႊတေတာမားမာ ေအာက

လႊတေတာမားႏင အဝငခြငကရသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ထႏငငမားတြင လႊတေတာႏစရပ

လးအား အခးကကယစားျပေစ၍ တၿပငနကတညး တက႐ကေရြးေကာကတငေျမႇာကေသာ

ေၾကာငျဖစသည။ ၾသစေၾကးလ အထကလႊတေတာသည ေအာကလႊတေတာတြင ကငသးသည

ေရြးေကာကပြစနစႏင မတညေသာ ေရြးေကာကပြစနစက ကငသးသညအတြက အဝငခြငက

မျဖစေပ။ ရလဒမာ ၾသစေၾကးလ အထကလႊတေတာသည ပ၍သသာထငရားေသာ ႏငငေရး

ကစားသမားမား ျဖစလာသည။ ပတဝနးကငစမးလနးစေျပေရး ႏငငေရးပါတဝငမားႏင အျခား

ပါတငယမားအား လႊမးမးႏငသည အေျခအေနတစရပေပးထားသည အတြကေၾကာငျဖစသည။

အထကလႊတေတာသည ပ၍ ခငမာအားေကာငးေလေလ ၎၏အာဏာမားက အျပညအဝ

ကငသးႏငေခ ပရေလေလျဖစသည။ ဒမကေရစအရ တရားဝငအသအမတျပမႈက ပမနအားျဖင

အမားလလားသည ေရြးေကာကပြမတဆင အပႏငးျခငးျဖစေသာလညး တရားဝငျဖစေစမည

အျခားပစမား (ဥပမာ အစဥအလာအရ သ႔မဟတ ဘာသာေရးအရ လကခကငသးသည တရား

ဝငမႈ သ႔မဟတ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးကယစားျပအဖြ႕မ အပႏငးသည တရားဝငမႈကလညး

အခ႕အေျခအေနမားတြင) ကငသးႏငသည။ ေရြးေကာကတငေျမႇာကျခငး မဟတဘ ခန႔အပျခငး

ခရသည ကမာၻတဝမးရ အထကလႊတေတာ အမားအျပားသည တရားဝငမႈမရဟ သးသပယဆ

ၾကၿပး ေနာကဆကတြရလဒအေနျဖင မမတ႔တြငရရမည တရားဝငအာဏာမရဘ အသးတညမႈနညး

ေသာ အာဏာအခ႕သာ ရၾကသည။ ဥပမာ ကေနဒါႏငင၏ (ခန႔အပခ) အထကလႊတေတာမား၊

နယသာလနႏငင၏ (တဆငခ ေရြးေကာကတငေျမႇာကခရေသာ) အထကလႊတေတာမားသည

မမတ႔သကဆငရာ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒပါ ျပ႒ာနးခကမားအရ ဥပေဒျပေရးႏင စပလဥးၿပး

အၾကြငးမ ဗတအာဏာ ရၾကသည။ သ႔ေသာ လကေတြ႕၌ ၎တ႔အား ဒမကေရစ သေဘာအရ

တရားဝငမႈမရဟ ရႈျမငၾကသညအတြက ၎တ႔၏အာဏာက သတမတခကထက ေလာနညးကာ

ကငသးေလရၾကသည။ အျခားတစဖက၌ ၾသစေၾတးလႏငင၏ တကရကေရြးေကာကတငေျမႇာက

ေသာ အထကလႊတေတာသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အစးရအဖြ႕မားမ တရားဝငမႈက အပႏငး

ျခငးခရသည ဂာမန၏ Bundesrat ကသ႔ပင အပႏငးထားေသာအာဏာမားက ျပတျပတသားသား

ကငသးၾကသည။

အထကလႊတေတာ၏ အခနးက႑ႏင ထေရာကမႈအေပၚ ၎၏ကယစားလယမားအား မညသ႔

ေရြးခယသည၊ မညသကေရြးခယ၍ သကတမးမညမၾကာျမငသည စသညအခကမားမ လႊမးမး

သည။ ထစဥးစားခကမားက ဤအပငးတြင ေဆြးေႏြးထားသည။

အထကလႊတေတာက ေအာကေဖာျပပါ နညးလမးတစခ သ႔မဟတ တစခထကပေသာ

နညးလမးမားျဖင ေပါငးစပဖြ႕စညးႏငသည။

အထကလႊတေတာက လထမ တက႐ကေရြးေကာကတငေျမႇာကႏငသည။ ထနညးလမးသည

အထကလႊတေတာ၏ ဒမကေရစအရ တရားဝငျဖစမႈက ျမႇငတငႏငသည အလားအလာရသည။

အကယ၍ ေရြးေကာကပြစနစ၊ ေရြးေကာကပြ၊ အခနသတမတခကႏင ကယစားလယမားက

ခန႔အပသညပစတ႔မာ လႊတေတာႏစရပၾကား တညမႈရလင အထကလႊတေတာသည ေအာက

လႊတေတာႏင ထးမျခားနားျဖစေနႏငၿပး ေအာကလႊတေတာ၏ စဖြ႕မႈပစႏင တညေနသညအတြက

ဗတအာဏာသကေရာကမႈလညး နညးပါးမညျဖစသည။ အကယ၍လႊတေတာႏစရပၾကား အစညး

အေဝးကငးပသည အခန၊ လပထးလပနညး၊ ပစႏင စသတမတခကက ဆးျဖတေပးသည

စညးမဥးမား ကြျပားျခားနားလင အထကလႊတေတာသည ေအာကလႊတေတာႏင အဝငခြငက

ျဖစမညမဟတေပ။ အထကလႊတေတာႏင ေအာကလႊတေတာတ႔တြင ေပါငးစပပါဝငသည နငငေရး

ပါတမား မတနငသညအတြက အခ႕က႑မားတြင နငငေရးအရ ပမလႊမးမးနငသည။

ေဒသအေျချပ အထကလႊတေတာကယစားလယမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး အငစတ

ကးရငးမားမ ရဖနရခါ ေရြးခယေလရသည။ အႏၵယႏင ၾသစႀတးယားႏငငရ အထကလႊတေတာ

ကယစားလယမားက ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ဥပေဒျပလႊတေတာမားမ တဆငခ ေရြးေကာက

တငေျမႇာကၾကသည။ ဂာမန၏ အထကလႊတေတာက ျပညနယ ၁၆ ခမ ကယစားလယမားျဖင

ဖြ႕စညးထားသည ဥပေဒျပလႊတေတာ (Congress) အျဖစ သတမတၾကသည။ ထျပညနယ ၁၆ ခ

သည မမတ႔၏ အလပအမႈေဆာင အပခပေရးရးခြမ ကယစားလယအဖြ႕တစဖြ႕စက ေစလႊတ

သည။ ယငးအပခပေရးရးခြတြင ေဆြးေႏြးလကရသည ဥပေဒျပေရးဆငရာ အေၾကာငးအရာမား

အတြက တာဝနရေသာ ျပညနယဝနႀကးမား ပါဝငသည။ ေတာငအာဖရကႏငင၏ ျပညနယမား

ဆငရာ အမးသားေကာငစက အလႊာစျဖင ေပါငးစပဖြ႕စညးထားသည။ ျပညနယဆငရာ ကယစား

လယအဖြ႕အသးသးတြင ျပညနယဥပေဒျပလႊတေတာရ ႏငငေရးေရးပါတမားမ ေရြးခယသတမတ

ထားသည အၿမတမးအဖြ႔ဝင ၆ ဥး၊ ျပညနယဝနႀကးခပ၊ ေဆြးေႏြးသည အေၾကာငးအရာေပၚမတည၍

ဝနႀကးခပမ အလပတာဝနလႊအပသည ကယစားလယ ၃ ဥး ပါဝငသည။ ေဒသဆငရာ အစအဖြ႕

မားမ တဆငခေရြးေကာကတငေျမႇာကျခငးက တစျပညေထာငစနစကငသးေသာ ႏငငမားတြင

ကငသးၾကသည (ဥပမာ ျပငသစအထကလႊတေတာက စညပငႏင ဌာနဆငရာအတငပငခမားျဖင

အဓကေပါငးစပဖြ႔စညးထားသည အတတပညာရငမား အစအဖြ႕မ တစဆငခေရြးေကာက တင

ေျမႇာကသည။)။

ကယစားျပ လပငနးေရးရာ အပစ

ေရြးေကာကတင ေျမႇာကသည အဖြ ႔ဝငမား ေရြးေကာကတင ေျမႇာကခ အဖြ ႔ဝင အေရအတြက

လပငနးရငမား ကနသညမားႏင စကမႈလကမႈ လပငနးရငမား

အသငးခပ

၄

အလပသမားမား ကနသြယေရး သမဂၢမား ၄

လယသမားမား၊ လကမႈအတတ

ပညာရငမား၊ ကနသညမား

လယသမားအဖြ ႔အစညးမား၊

လကမႈအတတပညာႏင ကနသြယေရးအဖြ ႔မား၊

အျခားအသက ေမြးဝမးေၾကာငးဆငရာအဖြ႕

အစညးမား

၂

၁

၁

စးပြားေရးမဟတေသာ

အျခားက႑မား

တကသလႏင ေကာလပမား

ဆရာ/ဆရာမမား

သေတသနအဖြ ႔အစညးမား

ယဥေကးမႈႏင အားကစား

ေဆးပညာျဖင အသကေမြးဝမးေၾကာငးျပသမား

လမႈေရးအကးျပလပငနးမား

၁

၁

၁

၁

၁

၁

ေဒသဆငရာ ျပညသလထ ေဒသဆငရာ အတငပငခမား ၂၂

စစေပါငး ၄၀

ကးကားခက- Republic of Slovenia, ‘About the National Council’, [n.d.], <http://www.

ds-rs.si/?q=en/ about-national-council>, accessed 14 July 2017.

လပငနးပငးဆငရာ ကယစားျပျခငး ဆသညစကားလးသည လမႈေရးဆငရာ၊ စးပြားေရးဆငရာ၊

အတတပညာဆငရာ၊ အသကေမြးမႈဆငရာ အဖြ႕အစညးမားက ကယစားျပျခငးက ရညၫႊနးျခငး

ျဖစသည။ ဥပေဒျပလႊတေတာသည အမားျပညသဟဆရာ၌ ထသတ႔၏ စးပြားေရး၊ လမႈေရး၊

အတတပညာ၊ အသကေမြးမႈဆငရာ အေတြ႕အၾကမားအားလးက ထညသြငးစဥးစားရန ယခလ

ရညၫႊနးရျခငး ျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင ဆလေဗးနးယား ႏငငေတာေကာငစသည လမႈေရးႏင

စးပြားေရးဆငရာ အဖြ႕အစညးမားမ ေရြးခယထားသမားျဖင ဖြ႕စညးထားျခငးျဖစသည။ (ဇယား

၅.၁ က ၾကညရန) အငယာလနနငင အထကလႊတေတာ၏ အဖြ႕ဝငအမားစတ႔သညလညး မအား

ျဖင ဆလေဗးနးယား ႏငငေတာေကာငစ၏ ဖြ႔စညးပႏင ဆငသည။ (၁)ဘာသာစကား၊ ယဥေကးမႈ၊

စာေပ၊ အႏပညာႏငပညာေရး (၂) စကပးေရးႏင ေရလပငနး(၃) အလပသမား(၄) စကမႈလပငနး၊

ကနသြယေရးႏင (၅) အမားျပညသ အပခပေရး၊ ေစတနာလမႈဝနထမးလပငနးမား အပါအဝင

လမႈဝနထမးလပငနးမားဆငရာ စသညတ႔က ကယစားျပေသာအဖြ႕အစညး(၅)ခတ႔မ ေရြးေကာက

ထားျခငးျဖစသည။ ထအဖြ႕အစညးတ႔မ ေရြးေကာကခမားက အမညတငသြငးေသာလညး

ေနာကဆး ေရြးေကာကတငေျမႇာကရာ၌ တာဝနထမးေဆာငဆ ႏငငေရးသမားတ႔မ ဆးျဖတရျခငး

ျဖစေသာေၾကာင လကေတြ႕တြင အငယာလန အထကလႊတေတာသည ပါတႏငငေရး အရနအဝါ

ေအာကတြင ျပငးျပငးထနထန လႊမးမးခေနရဆ ျဖစသည။

လမႈအသငးအဝငးမားအားကယစားျပျခငးသည နယေျမအလက ကယစားျပျခငးႏင႔ လပငနး

ပငးဆငရာအလက ကယစားျပျခငးတ႔ႏင ေယဘယအားျဖင တညသည။ သ႔ေသာ ဤကယစားျပ

စနစသည နယေျမေပၚတြင မတည၍ေသာလညးေကာငး၊ လမႈစးပြား အခကအလကမားေပၚတြင

မတည၍ေသာလညးေကာငး ကယစားျပ အဖြ႕မားက ေရြးခယျခငးမရပ ဘာသာစကား၊ လမးစ၊

ယဥေကးမႈ ႏင႔ ဘာသာေရးတ႔ အေပၚတြင မတည၍ ေရြးခယတငေျမႇာကျခငး ျဖစသည။ သ႔ေသာ

ဤက႔သ႔ေသာစနစ ကင႔သးသည အထကလႊတေတာ (အမးသားလႊတေတာ) မားမာ အနညးစ

သာ ရေသးသည။ ဥပမာ တစခမာ ဘယလဂယႏငင၏ အထကလႊတေတာျဖစျပး ဖြ႕စညးရာတြင

တြင ဘာသာစကားကြျပားေသာ လမႈအသငးအဝငးမားမ ေရြးေကာကတငေျမႇာကေသာ အဖြ႕ဝင

မား အတြက အေရအတြက သးသန႔ သတမတထားေပသည။ ေဘာ႔စနးယားလမးမား၊ (Bosniak)၊

ခရေအးရား လမးမား (Croat) ႏင႔ ဆားဘးယား လမးမား (Serb) အေရအတြက အညအမျဖင

ဖြ႕စညးထားေသာ ေဘာ႔စနးယား (Bosnia) ႏင႔ ဟာဇကဂဗးနား (Herzegovina) ၏ အမးသား

လႊတေတာ (The House of Peoples of Bosnia and Herzegovina) သည အျခားဥပမာတစခ

ျဖစသည။ ဤက႔သ႔ေသာ ဖြ႕စညးပမာ အမားျပညသတ႔အား အာဏာခြေဝေပးအပရန ရညရြယ၍

အမားအားျဖင႔ မတေဖာေပါငးဖက သေဘာတညမႈ (Consociational Arrangements) မားႏင႔

ဖြ႕စညးထားၾကျခငး ျဖစသည။ ဤသ႔ေသာ ဖြ႕စညးမႈက လမးစအခငးအခငးအၾကား အၾကမးဖကမႈ

မားၿပးေနာက ျငမးခမးေရး သေဘာတညခက၏ အစတအပငးတစခအေနျဖင႔ လညးေကာငး၊

ဘာသာစကား ကြျပားမႈမား၊ ယဥေကးမႈကြျပားမႈမား အလြနမားျပားေသာ ႏငငမားတြင အဆပါ

ကြျပားမႈမားေၾကာင႔ ႏငငေတာျပကြမႈမ ကာကြယရာတြင လညးေကာငး အသးျပၾကသည။ ဤ

က႔သ႔ဖြ႕စညးရျခငး၏ အားနညးခကတစခမာကား ႏငငေရးအား ဤက႔သ႔ ခြျခားဖြ႕စညးလကျခငး

ျဖင ယခငကရႏငျပးေသာ ကြျပားခကမားအား ေျဖရငးႏငျခငးမရဘ ပ၍ပ၍ ကြျပားလာျပး အဆပါ

ကြျပားမႈမားအား ပမၾကာရည အျမစတြယလာေစႏငျခငး ျဖစသည။

အပခပေရးဆငရာ ရာထးခန႔အပမႈမားက မားေသာအားျဖင႔ ျပနလညစစစမႈ အားနညးေသာ

လႊတေတာမားအတြက အသးျပေလရၾကသည။ အဖြ႕ဝငမားသည ျပငပမဆႏၵနယတစခ အစား

၎တ႔၏ ကယပငအေတြ႕အၾကမား၊ အသပညာမားကတငျပ၍ အေရြးခၾကျခငးျဖစသည။ သ႔ေသာ

လညး လကေတြ႕တြင အခ႕ေသာအပစမားပါ ေသခာစြာပါဝငေစရန ကယစားျပမႈသေဘာ

သကေရာကေသာ ပစျဖင ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ သ႔မဟတ ဓေလထးတမးအရ ေရြးခယတင

ေျမႇာကမႈမား ျပလပႏငၾကပါသည။ ဤအေျခအေနမးမားတြင ခန႔အပထားေသာ လႊတေတာသည

လပငနးပငးဆငရာအရ ကယစားလယေရြးခယထားေသာ လႊတေတာ သ႔မဟတ လမႈအသငး

အဝငးအရ ကယစားလယေရြးခယထားေသာ လႊတေတာတ႔ႏင႔ အသြငတလာႏငသည။ ဥပမာ

ဘလဇႏငငရ ဥပေဒျပ အထကလႊတေတာ၏ ေလးပတစပသည ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒႏငအည

အသအမတျပခရေသာ လမႈေရး၊ စးပြားေရး အကးတအပစမား၏ အၾကျပခကမားအရ ခန႔အပ

ထားျခငးျဖစသည။ ကေနဒါႏငငတြငမ အထကလႊတေတာ၏ ပမာဏတစခက နယေျမတစခစ

တငးမ ခန႔အပရမညျဖစသည။ တစနညးအားျဖင အထကလႊတေတာတြင ေအာကလႊတေတာရ

ႏငငေရးပါတမား၏ အာဏာအခးအစားက ထငဟပေစရန ခန႔အပၾကျခငးျဖစသည။ ဤအေျခ

အေနမးမားတြင အထကလႊတေတာသည တစထပတညးက ေရြးေကာကထားေသာ လႊတေတာ

တစခနးနး အဆငတလာသည။ ဂေမကာႏငငတြင လႊတေတာ၏ သးပႏစပေနရာရပါက အစးရအဖြ႔

ဖြ႔ရန ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒႏငအည အာမခထားၿပးျဖစသည။ ဤရညညႊနးခကမား အားလးတြင

အဖြ႕ဝငမားသည အရညအခငးထက ဘကေတာသားမားအတြက ေရြးခယထားျခငး ျဖစသည

အတြက အခြငအေရးထးေပးျခငးမား၊ လာဘေပးလာဘယျခငးမား ျဖစလာနငပါသည။ အထက

လႊတေတာ၏ တရားဝငျဖစမႈ၊ ၎၏ အကးရမႈတ႔က ယတေလာေစမညျဖစသည။ ဤကသ႔ ကစၥ

ရပမားမကာကြယရန သးျခားေရြးေကာကမႈ ေကာမရငတစခအားဖြ႕စညးျပး ၎အား ကယစား

လယေလာငးမားက ေရြးေကာကခအျဖစ အမညတငသြငးရနႏင အဆျပခရသတ႔က ေစေစစပစပ

ၾကည႐စစေဆးရန အာဏာမားအပႏငးသင႔သည။

အထကလႊတေတာမားသည ဖြ႕စညးပ ပစႏစမး သ႔မဟတ ႏစမးထကပ၍ ေရာစပ၍ ဖြစညး

ထားျခငးသည သာမနျဖစေနက ကစၥရပျဖစသည။ ဥပမာအားျဖင တစကမာၻလး သတမတခကအရ

ရာႏႈနးျပည ခန႔အပျခငးျဖင႔ ေရြးခယတငေျမႇာကထားေသာ အထကလႊတေတာမာ ရားပါးေသာ

လညး ဥပေဒျပအာဏာပငအဖြ႕တြင အရညအခငးႏင အေတြ႕အၾကရေသာ၊ ဘကေတာသား

မဟတေသာ သမားအား ေရြးေကာကခအဖြ႔ဝငမားနငအတ ဥပေဒျပေရးတြင ပါဝငေစေရးသည

သာမနျဖစသည။ အတလႏငငတြင အထကလႊတေတာ၏ အမတအမားစမာ ေဒသအလက တက

႐ကေရြးေကာကတငေျမႇာကခထားရျခငး ျဖစေသာလညး အမတအနညးစမာ သမၼတမ လမႈေရး၊

သပၸပညာ၊ အႏပညာ၊ စာေပနယပယမားတြင ထးခၽြနေျပာငေျမာကသမား၊ ႏငငဂဏေဆာငသမား

အား ရာသကပနအမတမားအျဖစ ေရြးခယခန႔အပျခငး ခရသမားလညး ပါဝငသည။ (အတလႏငင

၏ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ၊ ပဒမ ၅၉) အလားတပင အႏၵယႏငငတြင သမၼတသည ျပညနယ

လႊတေတာမ ေရြးေကာကထားေသာ သမားႏငအတ အဖြ႕ဝငအနညးငယက စာေပ၊ သပၸပညာ၊

အႏပညာႏင လမႈေရး.... အစရသည နယပယအတြငး ၎တ႔၏ အထးအသပညာ သ႔မဟတ

လကေတြ႕အေတြ႕အၾကမားအေပၚ အသအမတျပကာ ခန႔အပႏငသည။ (အႏၵယႏငင၏ ဖြ႕စညးပ

အေျခခဥပေဒ၊ ပဒမ ၈၀)

သာမနအားျဖင အထကလႊတေတာမားသည ေအာကလႊတေတာမားထက ပမရညလားေသာ

ရာထးသကတမးမား ရၾကသည။ (ဥပမာ ေအာကလႊတေတာအတြက ေလးႏစ သ႔မဟတ ငါးႏစ

ရာထးသကတမးရေသာလညး အထကလႊတေတာ၏ ရာထးသကတမးမာ ေျခာကႏစရျခငး။)

အစးရ အေျပာငးအလမားအၾကား ကြငးဆကမျပတေစရနအတြက ဥပေဒျပအထကလႊတေတာ

ကယစားလယတ႔၏ ရာထးသကတမးကနဆးမႈက တစဥးႏင႔ တစဥး မတညေအာင စစဥထားျခငး

ရႏငသည။ အကယ၍ အထကလႊတေတာက တက႐ကေရြးေကာကတငေျမႇာကလင အလငးသင

သလျပလပေသာ ေရြးေကာကပြမားေၾကာင လႊတေတာႏစရပအၾကား အဝငခြငၾက မျဖစသည

အေနအထား ျဖစေပၚေစႏငသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ အာဏာရ လအမားစက အတကအချပ

သည အကာအကြယမအျဖစ အထကလႊတေတာေရြးေကာကပြမားက အသးခႏငေသာေၾကာင

ျဖစ သည။

အပခပေရးမ႑င၏ သေဘာထားျဖင ဖကသမးႏငေသာ အထကလႊတေတာတစရပသည

(အျခား အာဏာမား တညေနေသာလညး) ပေသရာထးသကတမး သတမတထားေသာ သ႔မဟတ

ကန႔သတထားေသာ အေျခအေနမားအတြငးသာ ဖကသမးႏငေသာ လႊတေတာတစခထက ပ၍

အားနညးသည အေနအထားတစခ၌ ရလမမည။ အခ႕ေသာ အထကလႊတေတာမားတြင အျမတမး

အဖြ႕ဝငမား သ႔မဟတ အလညကအဖြ႕ဝငမားရျပး မညသညအခါမ ဖကသမး၍ မရေပ။ ဤနညး

အားျဖင အထကလႊတေတာမားသည အလပအမႈေဆာင သ႔မဟတ ေအာကလႊတေတာႏင ယဥ၍

၎၏ အာဏာအေနအထားက အားေကာငးလာေစႏငသည။

အထကလႊတေတာမားသည မားေသာအားျဖင ေအာကလႊတေတာႏင ႏႈငးစာလင အဖြ႕ဝင

အေရအတြက အနညးငယသာရၾကသည။ ဤသ႔ လႊတေတာမားတြင အထးသျဖင ျပနလညစစစ

ေရးလႊတေတာမား၌ အဖြ႕ဝငအေရအတြက နညးပါးရျခငးမာ ပြငပြငလငးလငး လြတလြတလပလပ

စကား အေခအတငေျပာဆမႈပစမး ျဖစေပၚေစႏငရန ျဖစသည။ သ႔ေသာလညး ေကာမတအားလး

အတြက အမႈထမးခန႔အပရန အဖြ႕ဝငအလအေလာက ရေရးႏင ေရြးေကာကထားေသာ ဥပေဒျပ

အထကလႊတေတာမားတြင အဖြ႕ဝင အလြနအမငးနညးပါးပါက အဖြ႕ဝငတစဥးစ၌ အလပတာဝန

ပမာဏအလြနအမငး မားျပားသြားေစႏငသညအတြက မဆႏၵရငျပညသပမာဏႏင အဖြ႕ဝငအေရ

အတြကအခးက ထညသြငးစဥးစားရန အေရးႀကးသည။

နယေျမတစခစအား ၎၏လဥးေရအလက ကယစားျပေဖာျပသငပါသေလာ။ သ႔မဟတ လဥးေရ

နညးေသာ နယေျမမားအား ပ၍ႀကးမားေသာ နယေျမမားႏငအတ အခြငအေရး တနးတညမရေစရန

လအပသည အေရအတြကထက ပ၍ကယစားျပ ေဖာျပသငပါသေလာ။ အာဂငတးနား၊ ၾသစေၾတး

လ၊ ေတာငအာဖ႐ကႏင အေမရကန ျပညေထာငစတ႔တြင နယေျမအသးသးအား လဥးေရ အေရ

အတြက ကြျပားျခားနားေသာလညး တနးတညမေသာ ထတေဖာဖြငဟခြင ေပးထားသည။ ဂာမန

ႏင အႏၵယႏငငမားတြငမ နယေျမငယမားအား အခးမညမေသာ ကယစားျပခြင႔ ေပးထားေသာ

လညး ႏႈနးထားေျပာငးသြားႏငပါသည။ လဥးေရ ၁၂.၅ သနးရေသာ လဥးေရ အသပသညးဆး

ဂာမနေဒသျဖစသည Bavaria သည မေပးခြင ၆ ခရၿပး လဥးေရ ၆ သနးရသည Bremen သည

မေပးခြင ၃ ခရသည။ (မအေရအတြကသည တစဝကျဖစေသာလညး လဥးေရသည ႏစဆယပ

တစပခန႔သာ ရသည) ဤကသ႔ အခးမညမေသာ ကယစားျပျခငးတြင လႊတေတာတစရပ၏

အခနးကဏၰက နယေျမတြငးရ ျပညသတစဥးခငးစအား ကယစားျပေစျခငးထက နယေျမတစခ

ခငးစအလက ကယစားျပေစျခငးအျဖစ အသားေပးထားျခငးျဖစသည။ လကေတြ႕တြင ဤသ႔

ကယစားမႈအခးသည ျပညသအခးထက ပလေနသညအခါတြင လမားစ၏ ေဆာငရြကခကမားက

လနညးစမ ဗတအာဏာျဖင ပယခႏငသည။ ဥပမာအားျဖင အေမရကနျပညေထာငစ အထက

လႊတေတာသည လဥးေရ၏ ၁၁ ရာခငႏႈနးသာသာကသာ ကယစားျပေသာ အဖြ႕ဝငမားအား

ဥပေဒျပ႒ာနးမႈက ဟန႔တားႏငခြငရေစရန စစဥေပးထားသညဟ ခန႔မနးရပါသည။ ဤသ႔ျပလပျခငး

သည ရရငးစြ အေျခအေနမ ပမတးတကေသာ၊ အမားလကခထားေသာ ျပျပငေျပာငးလမႈမား

အတြက အဟန႔အတားမားျဖစေစႏငျပး ဒမကေရစစနစႏင ေသြဖလာသည အကးသကေရာကမႈ

မား ရလာႏငပါသည။

နယေျမယနစတစခက ကယစားျပေသာ ကယစားလယအဖြ႕တစခ၏ အဖြ႕ဝငမားအားလးသည

အပစတစခအျဖစ မေပးရန လအပသငပါသလား။ (မတညေသာ တစဥးခငးစ သ႔မဟတ ပါတ

ဆးျဖတခကမားအေနျဖငမဟတဘ ထယနစ၏ ဆးျဖတခကက ကယစားျပျခငး) ဂာမန Bundesrat

အဖြ႕ဝငမား၏ ကယစားလယအဖြ႕တငးသည မမားအားလးက ဤပစအျဖစသေဘာထားၿပး အပစ

တစခအေနႏင မေပးၾကသည။ အကယ၍ ကယစားလယ အဖြ႕တစဖြ႕အတြငး သေဘာတညမႈ

မရပါက ထကယစားလယအဖြ႕အား လကရမေပးမႈတြင မပါဝငေတာ႔ဟ သတမတသည။ အႏၵယ

အထကလႊတေတာ Rajya Sabah သည အပစအေနျဖင မေပးျခငးမရေပ။ ဤကသ႔ ကြျပားေနေသာ

မေပးပစနစမားသည အထကလႊတေတာ၏ အခနးကဏၰအေပၚ မတညေသာ သေဘာထားႏစခႏင

ထအဖြ႕ဝငမား၏ အဆငအတနးအေပၚ မတညေသာအျမငႏစခက ထငဟပေနပါသည။ Bundesrat

ကယစားလယမားမာ အဓကအားျဖင ၎တ႔၏ သကဆငရာစရငစမား၏ ေျပာေရးဆခြငရသမား

ျဖစၿပး Rajya Sabha ၏ အဖြ႕ဝငမားမာမ ျပညနယလႊတေတာမ ေရြးေကာကခထားရျခငးျဖစေသာ

လညး နငငေရးပါတတ႔၏ ကယစားလယမားအျဖစ ေရးဥးစြာ သတမတၾကသည။ ဆကလကၿပး

လႊတေတာတြငး ခေနရာခထားမႈမားသညလညး နယေျမယနစမားအလက သ႔မဟတ ႏငငေရး

ပါတအလက စစဥထားၾကသည။ ဂာမန Bundesrat တြငနယေျမအလက ေရြးေကာကခရေသာ

ကယစားလယမားမာ သတမနမားႏင အလားတေသာေၾကာင အပစလကမေပးမႈမား လပေဆာင

ၾကၿပး အႏၵယနငင၏ Rajya Sabha တြင လႊတေတာကယစားလယမားသည ၎တ႔၏ ႏငငေရး

ပါတမားအား အေလးေပးေသာ အခနးကဏၰမားေၾကာင တစကယရည မေပးျခငးက လပေဆာင

ၾကသည။

ျပညေထာငစအဆင အထကလႊတေတာတြင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး လႊတေတာအတြငးရ

ႏငငေရးအပစမားအားလးက အခးကက ကယစားျပသငပါသလား သ႔မဟတ အငအားႀကးေသာ

လမားစကသာ ကယစားျပသငပါသလား။ အႏၵယႏငငတြင ဥပေဒျပလႊတေတာသ႔ တက႐က ေရြး

ေကာကပြမားသည ဗဟေရြးေကာကပြစနစတစခအရ ကငးပၾကေသာလညး အထကလႊတေတာ

ကယစားလယမားက ေရြးေကာကရာတြငမ လနညးစပါတမား ကယစားျပခြငရေစရနအတြက

လႊေျပာငးႏငသည လတစဥး တစမစနစျဖင ကငးပၾကသည။ အလားတပင ေတာငအာဖရက

အမးသားေကာငစ စရငစမား၏ ကယစားလယအဖြ႕မားက ဥပေဒျပစရငစလႊတေတာတြင ျပ႒ာနး

ထားေသာ ပါတအားလးတ႔အား အခးကက ကယစားျပႏငသညနညးျဖင ခန႔အပရမညျဖစသည။

ဂာမန Bundesrat သည စရငဆးျဖတခြင အာဏာရေသာ ကယစားလယမား အစညးအေဝးတစခ

ျဖစသညအတြက စရငစအဆင႔ရ ၎စရငစ၏ အပခပေရးတြင ပါဝငေနေသာ အဖြ႕မားကသာ

ကယစားျပႏငမည ျဖစသည။

လကေတြ႕တြင ပါတစနစမားဖြ႔ၿဖးတးတကၿပးသား ႏငငမားတြင နယေျမေဒသ အမႈကစၥမား

ထက ပါတႏငငေရး အမႈကစၥမားက အေလးသာသညမာ ပမနျဖစသည။ ဥပေဒျပ အထကလႊတေတာ

တြင ၎၏ဘကေတာသား ဟနခကညျခငးသည ထလႊတေတာ၏အာဏာႏင႔ လပေဆာငႏငစြမး

က အဓက အဆးအျဖတေပးႏငေသာအရာ ျဖစသည။ ဂာမနႏငငတြငပင အထကလႊတေတာ

(Bundesrat) အဖြ႕ဝငမားသည နယေျမေဒသအသးသး၏ ကယစားလယအဖြ႕မားအေနႏင

ေဆာငရြကေနေစကာမ ပါတ၏သေဘာထားမားျဖငသာ မေပးေလ႔ရၾကသည။ (ဥပမာအားျဖင

နငငေတာအဆငႏင ျပညနယ/တငးေဒသႀကး ေရြးေကာကပြရလဒမားမ ထြကေပၚလာသည)

လႊတေတာမား၏ စဖြ႔မႈပစ ကြျပားျခားနားခကတစခသည အာဏာရပါတက သသသာသာ တားဆး

ထနးေကာငးႏငသည။

အထကလႊတေတာမားသည ေအာကလႊတေတာႏင ပဋပကၡမားျဖစပြားႏငပါသည။ အခ႕ေသာ

အေျခခဥပေဒမားတြင မတမႈရေစရနႏင ဘကမေစရနအတြက ဥးစားေပးလအပခကအျဖစ

လႊတေတာတစရပစအား ဥပေဒျပေရးက လႊမးမးႏငသည အလးစဗတ (veto) အာဏာက အပႏငး

ထားပါသည။ ယခကသ႔ အာဏာအပႏငးထားသျဖင လႊတေတာႏစရပအတြငး အခငးခငး သေဘာ

တညမႈမရရ၍ မလြန႔မလးသာအေျခအေနတြင ဆးျဖတခကရရေစရန အေထာကအပျဖစေစႏင

ပါသည။ ဤသ႔ေသာ မလြန႔မလးသာ အေျခအေနမားမာ လႊတေတာႏစရပတြင ဒမကေရစစနစ

အရ ကြျပားျခားနားေသာလညး ညမေသာအခြင႔အာဏာမား ရေနေသာအခါတြင အမားဆးျဖစလာ

ႏငပါသည။ (ဥပမာအားျဖင႔ အေမရကန အထကလႊတေတာႏင ေအာကလႊတေတာႏစရပလးမာ

လထေထာကခမႈျဖင႔ ေရြးေကာကတငေျမာကထားျခငး ျဖစေသာလညး ေရြးေကာကသည သကတမး

ႏင ေရြးေကာကတငေျမာကလကသည ခရငအရြယအစား ကြျပားျခငးတ႔ေၾကာင လႊတေတာႏစရပရ

အမားသေဘာတ မေကာကခပြမား၏ရလဒတ႔ မတညသညမာ မဆနးျပားေခ။)

လႊတေတာႏစရပထားရသည ႏငငမား အေျမာကအမားတြငမ လႊတေတာမားအၾကား ပဋပကၡ

ျဖစမႈအား ေျဖရငးႏငေစရနအတြက လပထးလပနညးမားက ခမတထားၾကသည။ အဆပါ လပထး

လပနညးမား၏ သမား႐းကရညရြယခကမာ အစးရအပခပေရး တညျငမမႈရေစရန၊ ဆးျဖတခက

ခရာတြင မလြန႔မလးသာ အေျခအေနမား မေပၚေပါကလာေအာင တားဆးရန၊ ေအာကလႊတေတာ

ႏင႔ လထကယစားလယတ႔၏ အဓကကမႈက ကာကြယရနႏင အထကလႊတေတာ၏ အခနးက႑

အား ဥပေဒျပေရးတြင အလးစဗတအာဏာျဖင လႊမးမးႏငခြင႔ရေသာ လႊတေတာအျဖစမ ဥပေဒ

အားျပငဆငျခငး၊ ျပနလညစစစျခငးသာ တာဝနရေသာ လႊတေတာအျဖစ ကန႔သတထားႏငရန

ျဖစသည။

လႊတေတာႏစရပသည တညေသာ (သ႔မဟတ) တညလနးပါးရသည အာဏာမား ပငဆငၾက

သညႏငငမားတြင လြနးထးေဆာငရြကျခငး လပထးလပနညးက အသးျပေလ႔ရၾကသည။ ၎

နညးလမးမာ ဥပေဒၾကမးေပၚတြင သေဘာထားမတကဆငမႈမား ေျဖရငးျပးသညအခနႏင ႏစဘက

စလးမ ထပတနးပါးအတညျပထားသည အတညျပစာ ထြကရသညအခနအထ အဆျပ ျပငဆင

ခကမားက လႊတေတာမားအတြငး အျပနအလနေပးပ႔ ေစျခငးပင ျဖစပါသည။ လြနးထးေဆာငရြက

ျခငးလပထးလပနညးက သးျခငးျဖင႔ မလြန႔မလးသာ အေျခအေနတ႔ ျဖစပြားျခငးမ ေရာငရားႏငမည

ေကာလႊားႏငမည မဟတပါ။ ၎မာ သေဘာမတညမႈမားအား ႐းရငးစြာေျဖရငးႏငရန နညးလမး

တစခသာ ျဖစပါသည။ အျခားေသာ နညးလမးမားႏင တြစပအသးျပျခငး မရပါက လြနးထးေဆာင

ရြကျခငး လပထးလပနညးမာ ဥပေဒျပေရးအား ေႏာငေႏးၾကန႔ၾကာေစ ပါသည။ အထးသျဖင

လႊတေတာႏစရပတ႔တြင ပါဝငဖြ႔စညးထားသည ပါတအခးအစား တညမႈမရသည အခါမးတြင

ျဖစပါသည။

ေဆြးေႏြးမႈေကာမတတစခ (အခ႕ေသာ တရားစရငေရးနယပယမားတြင ညႏႈငးဖနေျဖေရး

ေကာမတဟ လသမားပါသည။) သည ေယဘယအားျဖင လႊတေတာတစရပစမ ကယစားလယ

အခ႕ျဖင ဖြ႔စညးထားျခငးျဖစျပး ၎သည လႊတေတာမားအခငးခငး သေဘာတညမႈမရသညအခါ

သေဘာတညျပး ပးတြသေဘာတညခက ရရေစရန အစညးအေဝးမားကငးပျခငး ျဖစသည။

ေဆြးေႏြးမႈေကာမတမားမ ထတျပနလကေသာ ဥပေဒၾကမးမားက လႊတေတာႏစရပက တဆင

မေပး ဆးျဖတပါသည။ လႊတေတာတ႔သည ဥပေဒၾကမးအား အတညျပျခငးႏင ပတသက၍ အျပး

သတေျပာၾကားခကမားက မကႏာစည အစညးအေဝးတြင ေဆာငရြကၾကသည။ သ႔ေသာ ညႏႈငး

ျခငးႏင သေဘာတညမႈရယျခငး အဆင႔မားအား ျမနဆနေခာေမြ႕ေစရနအတြက ေဆြးေႏြးမႈ ေကာ

မတတြင ျပညသလထေရ႕ေမာက၌ မကငးပျခငးမာ မဆနးေပ။ ထ႔အတပင သေဘာတညမႈ ရရျပး

သား ဥပေဒၾကမးမားအား ျပနလညျပငဆငမႈမရဘ တကရကမေပးဆးျဖတျခငးမာလညး မဆနး

ေပ။ ဤနညးစနစသည အနညးငယေသာ လႊတေတာအမတမားအား ထေရာကသည စစစ ေစာင

ၾကညမႈမရသညအခါ ဥပေဒၾကမးတ႔၏ အႏစသာရအေပၚတြင မတနမဆ လႊမးမးမႈရေစမည ျဖစ

သည။ အေမရကနႏငငတြင ဥပမာအားျဖင ေဆြးေႏြးမႈေကာမတမားမာ မမတ႔စတၾကက ဥပေဒ

မား ထတျပနေရးသာ အလရၾကေသာ အဖြ႕မား၏ အျပငးအထန ရငဆငယဥျပငရာေနရာမား ျဖစ

သည။ ဤသ႔ျဖင႔ပင မဝါဒဆးျဖတခကတ႔မာ ဒမကေရစစနစအရ စစစ ေစာငၾကပမႈ မရသေလာက

နညးပါးစြာျဖင လနညးစ၏ အကးကသာ ေဆာငကဥးသြားေလရသည။ (လႊတေတာ တစရပစ

တငးမ အဆပါသေဘာတညခက၊ ဆးျဖတခကတ႔က ပယခႏငေသာလညး ထကသ႔ ပယခရာတြင

ႏငငေရးအကး ဆးရႈးမႈမားပါဝငစျမ ျဖစသည။)

အခ႕ေသာ ႏငငမားတြငအထက လႊတေတာမားသည စစစမႈတာဝနမားကသာ အဓကထား

ေဆာငရြကေလရျပး ၎တ႔သည အာဏာသကေရာကႏငစြမး အနညးငယသာရပါသည။ အာဏာ

သကေရာကႏငစြမး အနညးငယဟဆရာတြင ဥပေဒျပေရးက ေခတဆငးငေစျခငး (ဗတ မဟတ

သည ေခတဆငးငေစျခငး)၊ သ႔မဟတ ျပငဆငမႈမားအဆျပတငသြငးျခငး (အၾကပကင ေတာငးဆ

ျခငးမဟတသည ေတာငးဆမႈ) တ႔ ျဖစပါသည။ ထကသ႔ကစၥရပမားတြင ေအာကလႊတေတာ၏

ပယခႏငစြမး အာဏာမားက အသးျပျခငးျဖငပင လႊတေတာမားအၾကား ျဖစပြားေနသည အျငငး

ပြားမႈမားက ရးရငးစြာ ေျဖရငးႏငပါလမမည။ အငယာလနႏငငတြင ဥပမာအားျဖင ေအာကလႊတ

ေတာမ ဥပေဒၾကမးကအတညျပေပးျပး အထကလႊတေတာမ ပယချခငးခရသည ဥပေဒၾကမးမား

(သ႔မဟတ) ေအာကလႊတေတာမ အတညျပခကက အထကလႊတေတာမ ရကေပါငး ၉၀ အတည

မျပဘထားရသည ဥပေဒၾကမးမားက အထကလႊတေတာ၏ အဆပါဥပေဒၾကမးက သးသပရန

အတြက ခမတထားသည ကာလအပငးအျခား ကနလြနျပးသြားသညေနာက ရကေပါငး ၁၈၀

ကာလအတြငး ေအာကလႊတေတာတြင သာမာနမအမားစ ပမာဏရရရျဖင႔ပင အတညျပႏငပါလမ

မည။ ယငးနညးလမးသည မလြန႔မလးသာအေျခအေနက လြနေျမာကႏငေစေသာလညး လႊတေတာ

ႏစရပအတြက အခးမတမႈက ဖယရားပစႏငေပသည။ ထ႔ေၾကာင႔လညး ထေရာကသည အာဏာ

မရသည လႊတေတာမာ မလအပေသာ ကနကမႈတစခ ျဖစလာႏငေပသည။

လႊတေတာမားအၾကား ျဖစေပၚသည မလြန႔မလးသာ အေျခအေနမားက ပးတြအစညးအေဝး

ကငးပေသာနညးလမးျဖင ေျဖရငးႏငပါသည။ ပးတြ အစညးအေဝးတြင ႏစရပေသာ လႊတေတာ၏

အမတမားသည လႊတေတာတစရပအေနျဖင ေဆာငရြကျခငး ပါဝငပါသည။ အထကလႊတေတာမား

မာ ေအာကလႊတေတာထက မားေသာအားျဖင႔ အရြယအစားေသးငယၾကေသာေၾကာင႔ ဤကသ႔

ေဆာငရြကမႈသည မေပးဆးျဖတရာတြင ေအာကလႊတေတာမ အသာစးရေလ႔ရပါသည။ အႏၵယ

တြင အကယ၍ ဥပေဒၾကမးအား လႊတေတာတစရပမ အတညျပျပး အျခားလႊတေတာမ ပယခ

သညအခါ (သ႔မဟတ) အျခားလႊတေတာမ ေျခာကလအတြငး အတညမျပသညအခါ သမၼတသည

အစးရ၏ စညးေႏာငအားရသည အၾကဥာဏက ရယ၍ လႊတေတာႏစရပအား ပးတြအစညးအေဝး

ေခၚယကာ ဥပေဒၾကမးအား သာမာန မအမားစစနစျဖင႔ ဆးျဖတေစပါလမမည။ လႊတေတာမား

အၾကား ျဖစေပၚသည မတညမႈမားက ညႏႈငးေစႏငရနအတြက ပးတြအစညးအေဝး၏ ဥပေဒၾကမး

အား ျပငဆငခြင႔အာဏာအား ကန႔သတထားေလ႔ ရသည။ (အႏၵယ အေျခခ ဥပေဒ၊ ပဒမ ၁၀၈)

လႊတေတာမား အခငးခငးၾကား မလြန႔မလးသာအေျခအေနက လထထသ႔ အသနားချခငးျဖင

ေျဖရငးႏငပါသည။ ၾသစေၾတးလတြင ဥပမာအားျဖင အထကလႊတေတာမ ခမတခသည ဗတ

အာဏာက ပယခႏငရနအတြက အစးရမ လႊတေတာႏစရပလးအား ဖကသမးခြင႔အာဏာရသည။

ၾသစေၾတးလ၏ ျပညနယတစချဖစေသာ နယးေဆာက(သ) ေဝး(လ)(စ) ျပညနယ၏ ျပညနယ

ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒတြင လႊတေတာႏစရပအၾကား သေဘာတညမႈ မရရသညအခါတြင လထ

ဆႏၵခယပြကငးပျခငးျဖင ေျဖရငးမႈရရေစရန သတမတျပ႒ာနးထားပါသည။

အထကလႊတေတာတစရပသည သတမတထားသည ဥပေဒျပေရးအမးအစားမား အေပၚ၌

အာဏာသကေရာကမႈ အားနညးေသာလညး အျခားေသာ ဆးျဖတခကမားအေပၚတြငကား အာဏာ

သကေရာကမႈ ကယျပန႔ႏငေပသည။ ဥပမာအားျဖင အထကလႊတေတာသည အေျခခဥပေဒ

စနစ၏ အဓကအခကမားအား ေအာကလႊတေတာ၏ မအေရအတြက အမားစထမ ကာကြယရန

အလ႔ငာ အေျခခဥပေဒဆငရာ ျပငဆငမႈမားအေပၚတြင အၾကြငးမဗတအာဏာ ခမတခြင ရေပလမ႔

မည။ သ႔မဟတ ဥပေဒျပေရးတြင ႏငငသး အဓက ဘာသာစကားခမတေရး အခြငအေရးမား၊ ႏငင

အတြငးရ လနညးစမား (သ႔မဟတ) ျပညနယမား၏ နယနမတဆငရာ သတမတခကႏင ပတ

သကသညကစၥရပမားတြင ဗတအာဏာ ခမတႏငပါလမမည။ ဘယလဂယန၊ ဂာမနႏင ေတာင

အာဖရက ႏငငတ႔တြင ဥပမာအားျဖင အထကလႊတေတာသည သာမနဥပေဒျပေရး အေပၚတြင

အာဏာသကေရာကႏငစြမး အားနညးျပး (သာမာနဥပေဒမား ျပ႒ာနးရာတြင ေအာကလႊတေတာ၏

ဆးျဖတခကသည လႊမးမးပါလမမည)၊ သ႔ေသာ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ ျပငဆငမႈမားႏင

ျပညနယမား၏ အခြငအာဏာမားႏင သကဆငသည ဥပေဒမား၊ ကစၥရပမားတြငမ အေရးပါေသာ

အထကလႊတေတာမ လႊမးမးနငေသာ အာဏာရေပသည။ ဤအျခငးအရာက ၾကညျခငးျဖင

အထကလႊတေတာသည ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား၏ ကယစားျပအျဖစ ရပတညသညဟ

ဆႏငသည။

အကယ၍ အပခပေရးမ႑ငသည ေငြေၾကးတးပြားေအာင မလပေဆာငႏငလင အစးရသည

လညး ဆကလကေဆာငရြကႏငလမမည မဟတပါ။ သမၼတစနစတစခတြင အသးစရတ ျပ႒ာနး

သတမတႏငျခငးမရပါက အပခပမႈယႏရားက ရပတန႔ေစႏငပါလမမည။ ထ႔ေၾကာင႔ အပခပေရး

မ႑ငမ အာဏာသမးနငေျခ (သ႔မဟတ) ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၏ ျပငပ ၾကားျဖတ ေႏာင႔ယကမႈ

မား ႏငငေတာတြင ေပၚေပါကလာႏငဖြယ ရသည။ ပါလမနစနစတြင အသးစရတ ပယခမႈသည

ပမနအားျဖင ယၾကညမႈက ပကယြငးေစႏငျပး (ခမတသည တကသညစညးမဥးမား အေပၚတြင

မတညပါသည) ထကသ႔ ယၾကညမႈ ပကယြငးျခငးသည အစးရအား ႏႈတထြကေစျခငး သ႔မဟတ

အေထြေထြေရြးေကာကပြ အသစတစရပ ေပၚေပါကလာေစရန ဥးတညပါသည။ တစခါတစရတြင

အေျခအေန ႏစရပစလးပင ေပၚေပါကလာေစတတသည။

တရားစရငေရး နယပယ အမားစတြင အသးစရတဆငရာ ဥပေဒၾကမးအား အထးက႑အျဖစ

သတမတျပး ၎ဥပေဒၾကမးမားသည အခြနမား၊ ေခးေငြမားႏင လာထားစရတမား (သးစြျခငး)

ႏင ဆကစပပါသည။ ႏငငေတာ၏ နစၥဓဝ ေဆာငရြကခကမႈ လပငနးစဥမားအတြက ဘ႑ာေရး

ဆငရာ ဥပေဒျပျခငး၏ အေရးပါမႈေၾကာင႔ ဘ႑ာေရးကစၥရပမားအေပၚ လႊတေတာမားအၾကား

အျငငးပြားမႈမ ကာကြယႏငရန အသးစရတဆငရာဥပေဒၾကမးမားအား အထးဥပေဒျပေရး လပထး

လပနညးျဖင႔ လကနာေဆာငရြကေလ႔ရၾကသည။ အငယာလနတြင ဥပမာအားျဖင အထကလႊတ

ေတာ သည အသးစရတ ဆငရာ ဥပေဒၾကမးမားက ၂၁ ရက အထသာ ဆငးငထားခြင ရပါသည

(အျခား ဥပေဒမားျပရာတြင ရကေပါငး ၉၀ အထ ဆငးငထားႏငပါသည)။ ေတာငအာဖရက တြင

ခရငမား၏ ႏငငေတာေကာငစသည အသးစရတဆငရာ ဥပေဒၾကမးက ျပငဆငႏငေသာလညး

၎ျပငဆငခကမားသည စညးေႏာငအား မရေပ။ အေၾကာငးမာ အမးသား ညလာခ (National

Assembly) (ေအာကလႊတေတာ) ၏ ဆးျဖတခက တစခတညးျဖငသာ လကချခငး (သ႔မဟတ)

ပယချခငး ျဖစေပၚေစႏငေသာေၾကာင ျဖစသည။ (ပဒမ ၇၅)

အထကလႊတေတာရ သေဘာထားတငးမာေသာ လအမားစမ အစးရအား ႏႈတထြကေစရန

ဖအားေပးႏငမႈက ေရာငရားႏငေစရနအတြက ပါလမနစနစရ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ အမားစသည

အထကလႊတေတာအား အယအၾကညမရအဆက လကခခမတႏငေစသည အာဏာက အပႏငး

ထားျခငး မရေပ။ ဤသ႔ေသာ အစးရဖကသမးပငခြင အာဏာအား ေအာကလႊတေတာဆသ႔သာ

အပႏငးထားျခငးသည ေအာကလႊတေတာအား လထတစရပလး၏ ကယစားျပ အစအဖြ႔အျဖစ

၎၏ အေရးပါမႈက အသအမတျပျခငးပင ျဖစပါသည။

ဥပမာေပးရမညဆပါလင ဂာမနအေျခခ ဥပေဒတြင ဝနၾကးခပသည ေအာကလႊတေတာ

(Bundestag) က ေရြးခယတငေျမႇာကေပးထားျခငးျဖစျပး ေအာကလႊတေတာ၏ တာဝနကသာ

ယမညျဖစေသာေၾကာင အထကလႊတေတာ (Bundersrat) အတြက မဟတေခ။ အငယာလနတြင

အထကလႊတေတာသည အစးရ၏ ဥပေဒၾကမးမားအား ရကေပါငး ၉၀ အထသာ ဆငးငထားႏငျပး

ထ႔ေနာက ေအာကလႊတေတာမာ ၎၏မအမားစ ဆးျဖတခကျဖင႔ အတညျဖစသြားႏငသည။

အျပညျပညဆငရာ စာခပစာတမးမားသည ဥပေဒ၏အေရးၾကးေသာ အရငးအျမစမားျဖစျပး

တရားစရငေရးဆငရာ သေဘာတ စာခပအမားစသည အာဏာသကေရာကမႈမရမ ဥပေဒျပေရး

မ႑င၏ အတညျပမႈကရရရန လအပပါသည။ ဥပမာ- ႏငင၏ အခ႕ေသာ ျပညတြငးဥပေဒမား၊

ျပညသ႔ဘ႑ာေရး သ႔မဟတ ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားသ႔ အာဏာခြေဝေပးျခငးကသ႔ သတမတ

ထားသည စာခပအမးအစားမား။ ထကသ႔အတညျပျခငးမာ ဥပေဒျပျခငးအားအတညျပ လက

မတေရးထးျခငး သ႔မဟတ ဥပေဒျပျခငးအား ျဖစေျမာကေစျခငး ပစမားျဖင ေဆာငရြကလမမည

ျဖစပါသည။ လႊတေတာႏစရပထားရေသာစနစတြင သေဘာတစာခပအား လႊတေတာႏစရပလးမ

ခြငျပေပးရန လအပပါသေလာ။ အကယ၍လအပပါက လႊတေတာမားအၾကား အျငငးပြားမႈ ေျဖရငး

ရနအတြက မညသညနညးလမးက အသးျပသငသနညး။ ဥပမာအားျဖင ဂပနတြင စာခပစာတမး

မားအား ဘ႑ာေရးဆငရာ ဥပေဒျပျခငးကသ႔ေသာ နညးလမးမားအတငး သေဘာတညမႈ ရယပါ

သည။ အဓပၸါယမာ ေအာကလႊတေတာ၏ ဆးျဖတခကသည ရကေပါငး ၃၀ ဆငးငျပးေနာက

အတညျဖစပါသည။

အထကလႊတေတာမားသည ႏငငေရးစနစတြင အမးမးေသာအာဏာမားက ခပကငႏငခြင႔

ရႏငေပသည။ ဥပမာအားျဖင စစမးစစေဆးေရး အရာရမားႏင တရားသၾကးမား ကသ႔ေသာ

အခရာကေသာ အစးရအရာရမားက ခန႔အပရာတြင အထကလႊတေတာ၏ သေဘာတညခက

လအပျခငး။ ေအာကလႊတေတာႏငအတ နငငေတာအၾကးအကကလညး ပးတြတငေျမာကျခငး။

အစးရအရာရၾကးမား စြပစြျပစတငျခငးအား ခသမာဓ႐းအျဖစေဆာငရြကျခငး (သ႔မဟတ) အပခပမႈ

ညဖငးေၾကာငး ျပညသလထမစြပစြသည ျဖစစဥမားတြင စစမးစစေဆးေမးျမနးမႈမားက ဥးေဆာင

ေဆာငရြကျခငး။ ယချပ႒ာနးခကမားက အျခားထတျပနမည စာတမးမားတြင ပမျပညစစြာ တငျပ

သြားမညျဖစသည။

တငးျပည အထကလႊတေတာ ဖြ႔စညးပ

အာဏာမား အကးသကေရာကမႈမား

ၾသစေၾတးလ

၁၉၀၄ ခႏစမစ၍ ကငသးခေသာ ဒမကေရစစနစ

ဘရငစနစ ပါလမန အပခပေရး

ဖကဒရယစနစ

လဥးေရ: ၂၃.၂ သနး

အထကလႊတေတာ

အဖြ႔ဝင ၇၆ ဥး - ျပညနယ တစခစ လင ၁၂ ဥးစႏင နယေျမတစခမ ၂ ဥး: ထအဖြ႔ဝငအားလးသည လတစဥးတစမ လႊေျပာငး မစနစပစျဖင တကရက ေရြးခယတငေျမႇာကခထား ရသမား ျဖစသည။

ေျခာကႏစသကတမးျဖစၿပး ႏစထပကြမး ဖကသမးျခငး လပထးလပနညးအရ လဥးေရ ထကဝကခန႔က သးႏစတစႀကမ ျပနလည ေရြးေကာကတငေျမႇာက သည။

အထကလႊတေတာ၏ သေဘာ တညခကသည အားလးေသာ တရားဥပေဒျပေရးအတြက လအပသည မနေသာလညး ဥပေဒျပအထကလႊတေတာ သည ေငြေၾကးဆငရာ ဥပေဒ ၾကမးမားအား ျပငဆငျခငး သ႔မဟတ ေရးဆြျခငး မျပရပါ။ အကယ၍ အထကလႊတေတာ သည ေအာကလႊတေတာမ သေဘာတညထားေသာ ဥပေဒ ၾကမးက ၃ လတာကာလအၾကာ တြင ဒတယအႀကမအျဖစ ပယခပါက သ႔မဟတ ျပငဆငမႈ ၂ ႀကမျပလပထားေသာ ဥပေဒ ၾကမးက ေအာကလႊတေတာ၏ သေဘာတညမႈမရပ ခြငျပလက ပါက (ဝနၾကးခပ၏အၾကျပခက ျဖင ေဆာငရြကရေသာ) အပခပေရးမးခပသည လႊတေတာ ႏစရပလးအား ဖက သမးရန အမန႔ခမတခြင႔ရသည။ ထအခါ လႊတေတာ ႏစရပလး ဖကသမး၍ ေရြးေကာကပြ အသစကငးပရသည။ လႊတေတာအသစသည အျငငး ပြားမႈျဖစေစေသာ ဥပေဒၾကမး က ျပနလညထညသြငးသးသပ ရသည။ အကယ၍ အထက

ကြျပားေသာ မခြဆးျဖတမႈစနစ ႏင ပထဝဝင အေနအထားအရ မလအတငး မဟတေသာ ရာထးခန႔အပျခငးမားေၾကာင အထကလႊတေတာ၏ လႊတေတာတြငး မေကာကခမႈ ရလဒသည ေအာကလႊတေတာ ၏ ရလဒႏင႔ ကြျပားႏငသည။ အေၾကာငးမာ အထက လႊတေတာ၏ အာဏာအမားစ သည တတယပါတအပစႏင လနညးစပါတမား၏ လကဝယ တြင ေရာကရေနေလ႔ရေသာ ေၾကာင ျဖစသည။

လႊတေတာ(၂)ရပ အား ဖကသမးမႈ တစခ၏ စရတမာ ၾကးလသည။ (လကရ ဝနၾကးခပ၏ ပါတပငလင လႊတေတာအဖြ႔ဝင ေနရာမား ဆးရႈးသြားႏငသည) ထ႔ေၾကာင႔ပင ဤသ႔ေသာ ဖကသမးမႈမာ ၾသစေၾတးလ ႏငင၏ သကတမးတစေလာက တြင (၇) ၾကမသာ ျဖစပြားခ႔ေပ သည (ေနာကဆးအၾကမမာ ၂၀၁၆ ခႏစတြင ျဖစသည။) ၾသစေၾတးလႏငင အထက လႊတေတာသည အျခားေသာ

လႊတေတာမ ဆကလကပယခ ပါက ဥပေဒၾကမးက ပးတြ အစညးအေဝးမားအား ကငးပ၍ ဆကလက စစမး ဆးျဖတၾက ရမည။ (ဤ အစညးအေဝးမား တြငမ ကယစားလယ အေရ အတြကသာလြနေသာ ေအာက လႊတေတာမ လႊမးမးေလ႔ရ သည။)

ႏငငမား၏ အထကလႊတေတာ မားႏင႔ယဥေသာ ၎အား အပႏငးထားျခငးခရသည အာဏာမာ မေသးလေၾကာငး သးသပႏငေပသည။

ဂာမန

၁၉၄၉ ခႏစမစ၍ ကငသးခေသာ ဒမကေရစစနစ

(၁၉၉၀ တြင ေပါငးစညးသည)ပါလမန-သမၼတ စနစ အပခပေရး

ဖကဒရယစနစ

ပါတစ စနစ

လဥးေရ: ၈၀.၂ သနး

အထကလႊတေတာ (BUNDESRAT)မနးေျခ အဖြ႔ဝင ၆၀ ဥးခန႔

ျပညနယ အစးရမား၏ ကယစားလယအဖြ႔မားမ အပစ (၁) ခတညးအျဖစ ပးေပါငး၍ မေပးဆးျဖတ ၾကသည။

ျပညနယငယ အခ႕မ ကယစားလယ အခးက ပါဝငမႈ ပေနတတသည

(ျပညနယအစးရ၏ သကတမး အေပၚတြင အေျခခထားေသာ) ဆကတက ျဖစေနေသာ လပသကခြင ကာလမား။ ဖကသမးျခငးမရရ

ဂာမနနငငတြင ဥပေဒျပလႊတ ေတာႏစရပ ထားရျခငးသည ျပညနယ အစးရမားက ျပညေထာငစအဆင ဥပေဒ ျပေရးတြငပါဝငေစၿပး ၄ငးတ႔မ စငၿပငဥပေဒျပျခငး သ႔မဟတ ပးတြဥပေဒျပနငေသာ အာဏာ မား၊ အပခပေရး နယပယမား တြငအထးဗတအာဏာေပးအပ ထားသည။ ပးတြဥပေဒျပအာဏာမားႏင ပတသကေသာ ဥပေဒမၾကမး မားႏင ျပညနယ အသးသးမ ပါဝင၍ အေကာငအထည ေဖာ ေဆာငရြကရန လအပေနေသာ ဥပေဒမၾကမးမားမာမလႊတေတာ (၂) ရပလး၏ ခြငျပခကရရရန လအပပါသည။ အျခားေသာ ဥပေဒျပေရးမား အတြက အထကလႊတေတာ (BUNDESRAT) ၏ မထကဝက ေကာ သေဘာတညခကျဖင႔ ခမတ ျပ႒ာနးထားေသာ ဗတ အာဏာက ေအာကလႊတေတာမ ၎၏ မထကဝကေကာ သေဘာတညခကျဖင႔ ပယဖက ႏငသည။ အထကလႊတေတာ (BUNDESRAT) ၏ မသးပ ႏစပ ရရ၍ ျပ႒ာနးျခငးခရေသာ ဗတ အာဏာကလညး ေအာကလႊတ ေတာ၏ မ သးပႏစပ သေဘာ တညခကျဖင႔ပယဖကႏငသည။ လကေတြ႔ကင သးရာတြင ဥပေဒျပေရး၏ ၆၀ ရာခငႏႈနးခန႔ သည အထကလႊတေတာ၏ သေဘာတညခကလအပသည။

လႊတေတာမားအၾကား ဆကႏြယမႈသည ပါဝငဖြ႔စညး ထားေသာ ပါတတ႔အေပၚတြင မားစြာမတညသည။ ၁၉၉၀ တြင ဂာမနႏငင ျပနလည ေပါငးစညးစဥကတညးက ပါတ သ႔မဟတ ေအာကလႊတေတာ တြင အသာစးရရေသာ အဖြ႔သည အထကလႊတေတာ (BUNDESRAT) တြငမ လနညးစ အေနျဖင႔သာ ပါဝင ႏငေလ႔ရသည။ အေၾကာငးမာ အခးအစား မတမႈမရဘ ကယစားလယမားအား ေရြး ေကာကမႈႏင တစကာလႏင႔ တစကာလ ၾကားအတြငး နးကပစြာ ေရြးေကာကပြမား ကငးပမႈတ႔ေၾကာင ျဖစေပ သည။ ထအခကသည အထကလႊတ ေတာက ႏငငေရးစနစတြင အာဏာေတာငတငးေစၿပး ရဖနရခါလင ဆန႔ကငဘက ပါတမားက အထကလႊတေတာ (BUNDESRAT) မတစဆင အစးရ၏ ဥပေဒျပေရး အစ အစဥ အမားအျပားအေပၚတြင ဗတအာဏာက အသးျပ၍ ရပတဆငးငျခငးမားက ျပလပ တတၾကသည။

နယသာလန

၁၉၁၇ ခႏစမစ၍ ကငသးခေသာ ဒမကေရစစနစ

ဘရငစနစ ပါလမန အပခပေရး

တစျပညေထာင စနစ

လဥးေရ: ၁၆.၈ သနး

အထကလႊတေတာ (EERSTE KAMER)

အဖြ႔ဝင (၇၅) ဥးပါဝငၿပး ျပညနယ ေကာငစ (၁၂) ခ မ မအေရအတြကႏင အခးက ေရြးေကာကမႈ စနစျဖင ေရြးခယတင ေျမာကျခငးျဖစသည။

(၄) ႏစကာလသကတမး တာဝနထမးေဆာငရသည။ ျပညနယ ေကာငစမားႏင႔ တနးတအာဏာရေပသည။ (ေအာကလႊတေတာ ႏင႔ကား မတညေပ။)

ေအာကလႊတေတာ (TWEEDE KAMER) မ အားလးေသာ ဥပေဒမၾကမးမားက စတင ေဆာငရြကခၿပး အထကလႊတ ေတာ (EERSTE KAMER) သည ဥပေဒျပေရးက ျပငဆငခြငမရ ပါ။ အဆပါ ဥပေဒမၾကမးက အျပညအဝ ေထာကခမေပးခြင သ႔မဟတ လးလးဆန႔ကင ပယခခြငသာ ရသည။ ထ႔အျပင အထကလႊတေတာ (EERSTE KAMER) ၏ ဥပေဒျပ အာဏာတြင အေျခခဥပေဒ ကန႔သတခကအရဆရေသာ ဥပေဒျပေရး ကစၥရပမားအေပၚ တြင ဗတအာဏာအသးျပခြင႔ မရ။ ေအာကလႊတေတာအေန ႏင႔လညး အဆပါ ဗတအမန႔က ပယဖကရန လပေဆာငမႈ အဆင႔ဆင႔က တရားဝင အေျခခဥပေဒတြင ျပ႒ာနးထား ျခငး မရ။ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒ ျပငဆငခကအား ဗတအာဏာ သး၍ ပယဖကႏငရနအတြကမ လႊတေတာ (၂) ရပလးမ သးပ ႏစပမ မေပး သေဘာတ ရေပမည။

သေဘာတရားအရ အငအား ၾကးမားလေသာ ဗတအာဏာ အမားစမာ လကေတြ႔တြငမ တစဆငခ ေရြးေကာကတင ေျမႇာကျခငး လပထးလပနညးမ အျမစတြယလာသည လ အမားလကခေသာ တရားဝင အဆင မရသညအေပၚ အေျခခၿပး ေအာကလႊတေတာ ၏ အာဏာေအာကတြင ကန႔သတတားဆးျခငး ခရစျမ ျဖစသည။ အခနပငး အဖြ႔ဝငျဖစျခငး ကသ႔ေသာ အျခားေသာ ေနာကကြယမ ကန႔သတခက မားမလညး ၎၏အာဏာက ကန႔သတေစသည။

႐ေမးနးယား

၁၉၉၁ ခႏစမစ၍ ကငသးခေသာ ဒမကေရစစနစ

သမၼတ တစပငးစနစက ကငသးသည ႏင င

လဥးေရ: ၂၀.၁ သနး

ဆးနတလႊတေတာ

အဖြ႔ဝင (၁၃၇) ဥး၊ (၄) ႏစ သကတမးကာလအတြက တကရက ေရြးခယခရ သည။

အခးက မြမးမေပါငးစပဖြ ႔ စညးထားေသာ စနစျဖင႔ အဖြ႔ဝငမားက ေရြးခယ သည။ (အဖြ႔ဝငအေရအတြကႏင အခ ႔ အေသးစတအခက မားမလြ၍ ဤေရြးခယပ ႏငဆငတသည။)

အားလးေသာ ဥပေဒျပေရး အတြက လႊတေတာ (၂) ရပလး ၏ သေဘာတညခကလအပ သည။ အေျခခဥပေဒ (organic laws) အတြက အၾကြငးမ မအမားဆး ရရရနႏင သာမာန ျပ႒ာနးဥပေဒမားအတြက မထကဝကေကာ ရရရန လအပသည။ လႊတေတာသည ဥပေဒၾကမး ႏင ပတသတ၍ ေနာကဆး ဆးျဖတခကက (၄၅) ရက အတြငး (သ႔မဟတ ကဓဥပေ ဒမားႏင သမေမႊ ႔ရႈပေထြးေသာ ဥပေဒမားအတြက ရက ၆၀ အတြငး) မခမတႏငပါက ဥပေဒမၾကမးအား သေဘာ တညသညဟ အလအေလာက

ရေမးနးယားသည တညေသာ သ႔မဟတ တညလနးပါးျဖစ ေသာ အာဏာရသည လႊတေတာ (၂) ရပအား ဥပမာ အျဖစေတြ႔ျမငႏငေသာ တငးျပည ျဖစသည။ သ႔ေသာ လညး လႊတေတာမားသည ဆငတေသာ ေရြးေကာကပြစနစ ႏင သကတမးကာလ ရၾက သျဖင ပါဝငေသာ နငငေရးပါတ မားမာ ဆငတေလ႔ ရၾကသည။ သ႔ျဖစပါ၍ အထကလႊတေတာ သည ေအာကလႊတေတာ၏ အလပတာဝနမားကပင မပြားေဆာငရြကရသည။

ခယေၾကာငး ေဖာျပထားသည။ဖြ ႔စညးပအေျခခဥပေဒ(organic laws) မားႏင ဖြ႔စညးပ အေျခခ ဥပေဒအား အေကာငအထည ေဖာ ေရးဆြျခငးအတြက ဥပေဒ မၾကမးမားက ေအာကလႊတ ေတာတြင စတငေဆာငရြကရၿပး အျခား ဥပေဒမၾကမးမား မားက အထကလႊတေတာတြင စတငေဆာငရြကရမည။ လႊတေတာမားသည ဥပေဒျပ ေရးႏင မသကဆငေသာ ဆးျဖတခက အခ႕အတြကမ ပးတြ အစညးအေဝးမားကငးပ ၍ ေဆြးေႏြးေျဖရငးၾကသည။

ေတာငအာဖရက

၁၉၉၃ ခႏစမစ၍ ကငသးခေသာ ဒမကေရစစနစ

ပါလမန-သမၼတ စနစ အပခပေရး

ဗဟခပကငမႈ ေလာခထားေသာ (ျပညနယ ၉ ခ)

လဥးေရ: ၅၃ သနး

ျပညနယဆငရာ အမးသားေကာငစ (NCOP)မထညသြငးႏငေသာ အဖြ႔ဝင (၉၀) ဥး၊ ေဒသတစခစမ အဖြ႔ဝင (၁၀) ဥး အဖြ႕မား ေရြးခယၾကသည။

ျပညနယ လႊတေတာမ အခ႕ကေရြးခယရၿပး အခ႕မာ ျပညနယဆငရာ အရာရမားက ေရြးခယၾကသည။ျပညနယ အတြငးရ ေဒသမား မ မေပးခြင႔မရေသာ အဖြ႔ဝင (၁၀) ဥး

ျပညနယဆငရာ အမးသား ေကာငစသည ျပညနယဆငရာ ဥပေဒၾကမးမားႏင ပတသကၿပး ႏငငေတာလႊတေတာ (ေအာက လႊတေတာ)ႏင ပးတြအာဏာ ရသည။ (ဇယား ၄ ႏင ပဒမ ၇၆ (၃) တြင သတမတထားေသာ အျခားေဒသမား)ျပညနယဆငရာ အမးသား ေကာငစ၏ ဗတအာဏာက ႏငငေတာလႊတေတာတြင အဖြ႔ဝင သးပ ႏစပတ႔၏သေဘာ တညခကျဖငသာ ပယခခြငရ သည။ (ပဒမ ၇၆ ဥပေဒမၾကမး မား) ဤကစၥရပမားႏင ပတသကေသာ ဆးျဖတခက မားက အပစ (၁)စ အေနျဖင႔ မျဖငခမတၿပး ခြငျပခကရရရန ျပညနယ ကယစားလယအဖြ႔ (၉) ဖြ႕ အနကမ (၅) ဖြ႕၏ မမား လအပသည။ ဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒ ျပငဆငေရးဆြရာတြင ကား (၆) ဖြ႕ ၏ မမားအတြက လအပသည။ အားလးေသာ ေငြေၾကးႏင႔ ပတ သကေသာ ဥပေဒၾကမးမားအပါ အဝင အျခားေသာ ဥပေဒျပေရး မားအား ေအာကလႊတေတာမ ေနာကဆးအေနျဖင႔ ဆးျဖတၿပး

အေရးႀကးဆး ကစၥရပမားတြင ျပညနယ အသးသးမာ မတစမစ ရရေသာေၾကာင အထကလႊတ ေတာသည ျပညနယ အသးသးအား တညေသာ ေျပာဆခြင႔ အာဏာအား ေပးအပထားသည။ လကဝယအာဏာရ ပါတသညျပညနယ (၉) ခအနက (၈) ခလးတြင လႊမးမးႏငေသာအခါ အထကလႊတေတာသည ေအာကလႊတေတာႏင႔ အသြင တျပဟ ဆႏငသည။ ဤကသ႔ ျဖစေသာ အထကလႊတေတာ အေနျဖင အစးရအား ထနးခပ ျခငးေသာလညးေကာငး၊ ျပညနယတ႔၏ လပပငခြငမားက ကာကြယျခငး တြငပငလညး ေကာငး ၎၏အာဏာအား ေလာ႔ၾကမည ျဖစသည။

ဤကစၥရပမားတြင ျပညနယ ဆငရာ အထကလႊတေတာမ အဆတငသြငးထားေသာ ျပငဆငခကမား သ႔မဟတ ကန႔ကြကခကမားအား ေအာက လႊတေတာမ တရားဝင မေပးႏင သ လအမားစ၏မအေရအတြက ျဖင႔ ပယခႏငသည။ အထကလႊတေတာသည ဤ ကစၥရပမားအေပၚတြငကယတင မေပးခြင႔စနစ ကငသးျပး အဖြ႔ဝငတစဥးလင မတစမ ရရသည။

စပန

၁၉၇၈ ခႏစမစ၍ ကငသးခေသာ ဒမကေရစစနစ

ဘရငစနစ ပါလမန အပခပေရး

တပငး ဖကဒရယ စနစ ကငသးေသာ (ကယပငအပခပ ခြငရ ေဒသမား)

လဥးေရ: ၄၆.၅ သနး

အထကလႊတေတာ

တကရက ေရြးေကာကျခငး ခရေသာ သ႔မဟတ နယေျမအရ (ျပညနယ တစေဒသလင အမာဆး ၄ ခႏႈနး) ကန႔သတမျဖင ေရြးခယျခငးခရေသာ အဖြ႔ဝင ၂၀၈ ဥး

ကယပငအပခပခြငရ လမႈ အသငးအဝငးမားမ ဥပေဒ ျပအာဏာအရ သြယဝက ေရြးခယျခငးခရေသာ အဖြ႔ဝင ၅၁ ဥး။ ေဒသငယ မားမ ကယစားလယအခး မားျပားေနျခငး။

ဝနႀကးခပ၏ အၾကျပခက အရ ႏငငဥးေသာငမ ေစာလငစြာ ဖကသမးျခငး အတြက ၄ ႏစကာလ သကတမး

အထကလႊတေတာသည ေအာကလႊတေတာမ မထက ဝကေကာ သေဘာတညခက ခြငျပလကေသာ ဥပေဒျပေရးက ျပငဆငျခငး သ႔မဟတ ဗတ အာဏာသး၍ ပယချခငးတ႔က ျပလပႏငသည။အထကလႊတေတာသည ဤ အာဏာကကငသးရန အခန (၂) လ ရၿပး ေအာကလႊတေတာ သ႔မဟတ အစးရမ အေဆာ တလငလအပသညဟ ေဖာျပ ေသာ ဥပေဒၾကမးမားအတြကမ သကတမးကာလက ရက (၂၀) အထ ေလာခရသည။အကယ၍ အထကလႊတေတာ သည ထကာလအတြငး ဗတ အာဏာသးျခငး သ႔မဟတ ျပင ဆငျခငးတ႔ မျပလပပါက ေအာကလႊတေတာမ ခြငျပ ေသာပစျဖင သေဘာတခြငျပခရ မည ျဖစသည။ အထကလႊတေတာမ ေရြးခယ ထားေသာ ဥပေဒျပျပငဆငေရးဆြျခငးမားအား ေအာကလႊတ ေတာမ ရးရငးေသာ မအမားစ မေပးစနစသး၍ မျဖင လကခ ျခငး သ႔မဟတ ပယဖကျခငး ခရသည။ အကယ၍ အထကလႊတေတာ သည ဥပေဒၾကမးအား ဗတ

အထကလႊတေတာ၏ ေပါငးစပဖြ႔စညးပသည လဥးေရ ပမနညးပါးေသာ ျပညနယမား ႏင ကယပငအပခပခြငရ ေဒသမား၏ ကယစားလယ အခးသည လဥးေရအခးထက မားျပားေနျခငးမားက ျဖစေစၿပး ထ႔ေၾကာငပင အဆပါ ပါတမားတြင လကဝအပစမားလကတြငဗတအာဏာ အနညးငယ ရေနေပသည။ အထကလႊတေတာတြင ကန႔သတထားေသာ အာဏာမား ရသညအတြက သာမန ဥပေဒမားျပရာတြင ထးျခားမႈ မရေပ။ သ႔ေသာ ဤအခကမာ အထက လႊတေတာ၏ ဥပေဒျပေရး ဆငရာမဟတေသာ ေဆာငရြကခကမားအေပၚတြင သကေရာကမႈ ရႏငပါသည။ ဥပမာ ။ ။ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ ဆငရာ ခရး၏ အဖြ႔ဝငမား ခန႔အပျခငး။

အာဏာသးပါက ေအာက လႊတေတာသည ဗတအာဏာ က ေရႊ႕ဆငးျခငးမရပ ထက၀က ေကာ သေဘာတခကျဖင ခကခငးပငျဖင ပယခႏငေပ သည။ အခန (၂) လတာ ကနဆးသြားၿပေနာက ေအာက လႊတေတာသည မအမားစစနစ အားျဖင ဗတအာဏာက ပယခ ႏငသည။ ထ႔ေၾကာင အထကလႊတေတာ သည ဥပေဒၾကမးမားက (၄) လ တာ ကာလထ အခနဆငးထား ႏငသည။ ဤသ႔ ဆငးငထားႏင ရန ဥပေဒျပ အထကလႊတေတာ တြင အဆပါ ဥပေဒၾကမးအား ဆန႕ကငသမာ ထကဝက ေကာ၍ ေအာကလႊတေတာ တြင ဥပေဒၾကမးက ေထာကခသ မထကဝက မကရရရန လအပသည။

၁။ အထကလႊတေတာသည ျပညသလထမ အစးရအေပၚ ထနးခပႏငစြမးအာဏာက အား

ေကာငးေစရနအတြက ရညရြယပါသလား။ သ႔မဟတ ျပညသလထမ ေရြးခယတင

ေျမႇာကထားသည ေခါငးေဆာငမား၏ အာဏာအား ေစာငၾကညထနးခပႏငရန အတြက

ျဖစပါသလား။

၂။ အထကလႊတေတာအား မညသ႔ေသာ တတကကရညရြယခကက တာဝနထမးေဆာင

ေစမညနညး? အထကလႊတေတာအေနျဖင အျခားေသာ ရညရြယခကမားကလညး

မညကသ႔ ထေရာကစြာျဖညဆညးႏငမညနညး။ အမးမးေသာ ရညရြယခကမားတြင

မညသညက ဥးစားေပး၍ အထကလႊတေတာ၏ ပါဝငဖြ႕စညးပႏင အပႏငးမည အာဏာ

မားက ခမတသင႔သနညး။

၃။ အဆပါရညရြယခကမားက ထမးေဆာငရနအတြက အထကလႊတေတာအေနျဖင မညမ

ၾကခငရန၊ အခြငအာဏာရရန လအပပါသနညး။

၄။ အထကလႊတေတာ၏ဖြ႕စညးပႏင ပတသက၍ အဆတငသြငးထားေသာ စညးမဥးမား

သည လႊတေတာ၏ရညရြယခကမားကပပးရန မညကသ႔အေထာကအကျဖစသနညး။

၅။ အထကလႊတေတာ၏အာဏာမားႏငစပလဥး၍ အဆတငသြငးထားေသာ စညးမဥးမား

ႏင လႊတေတာမားအၾကားျဖစေသာ ဥပေဒျပေရးႏငဆငေသာ အျငငးပြားမႈအေပၚ ေျဖရငး

ေဆာငရြကေပးႏငျခငးသည အဆပါရညရြယခကက မညကသ႔ ပပးေပးသနညး။

၆။ ဥပေဒျပေရး နယပယအခ႕တြင အထကလႊတေတာက ပမအားေကာငးေစၿပး (အထက

လႊတေတာ၏ ဆးျဖတခကမားအေပၚ ေအာကလႊတေတာမားမ ေခပပယဖကႏငျခငးက

ခကခေစရနအတြက) အျခားေသာနယပယမားတြင အထကလႊတေတာအေနျဖင အာဏာ

အနညးငယသာရျခငးသည သငေတာပါသလား။

၇။ အထကလႊတေတာအေနျဖင အပခပေရးမ႑ငႏင မညသ႔ဆကစပသနညး။ အကယ၍

အပခပေရးမ႑ငသည ေအာကလႊတေတာကသာ အစရငခရန ရညရြယထားပါက

ဤအခကသည ဖြ႕စညးပအေျခခ ဥပေဒျပ႒ာနးခကတြင ရငးလငးစြာေဖာျပထား

ပါသလား။

၈။ အကယ၍ အထကလႊတေတာသည လနညးစ သ႔မဟတ ယခငက ဖယရားခထားရေသာ

အပစမားအတြက လအပသညထက ပမ၍ ကယစားလယမား ခန႕အပထားရန စစဥ

ထားပါက ၎တ႔အား အျခားေသာ ေနရာမားတြငလညး ပါဝငပတသကေစေရး (သ႔)

၎တ႔အား ေစာငေရာကကာကြယေရး (ဥပမာ- အမတတငေျမာကႏငမႈ ပမာဏ၊

တဆကတညး ျဖစေသာ မခြဆးျဖတျခငးမား) အစရသည တ႔က ထညသြငးစဥးစားထားၿပး

ျဖစပါသလား။

၉။ အဆတငသြငးထားေသာ အထကလႊတေတာသည တာဝနယမႈမရေသာ အာဏာရပါ

သလား? အထကလႊတေတာသည တညၿငမေနေသာ ထေရာကမႈရေသာ အပခပမႈက

ဟန႔တားပါသလား။ အစးရ၏ ျပညသလထအေပၚ တာဝနခမႈက ယတေလာေစပါသလား။

၁၀။ ေဆြးေႏြးညႏႈငးပြမားသည မညမ ေယဘယကသနညး? အထကလြႊတေတာသည

သကဆငရာ လပေဆာငသမား၏ ပပးမႈကရရပါသလား။

Bulmer, W. E., ‘Minority-Veto Referendums: An Alternative to Bicameralism?’, Politics,

31/3 (October 2011), pp 107–20. “လနညးစ-ဗတ ဆႏၵခယပြမား: ဥပေဒျပလႊတေတာ

ႏစရပျဖင ဥပေဒျပေရး ဝါဒအစား အျခားနညးလမးတစခ ဟတပါသေလာ”

Lijphart, A., Patterns of Democracy: Government Forms and Performance in Thirty-Six

Democracies (New Haven, CT: Yale University Press, 1999) “ဒမကေရစ၏ ပစမား:

ဒမကေရစစနစ ၃၆ ခတြင အစးရဖြ႔စညးမႈပစမား ႏင စြမးေဆာငခကမား”

Mill, J. S., ‘On Second Chambers’, in Mill, J. S., Considerations on Representative

Government (1861), <http://www.constitution.org/jsm/rep_gov.htm>, accessed

14 September 2016. ”ဒတယ လႊတေတာမား အေၾကာငး”

National Democratic Institute, ‘A Comparative Study of Second Chambers in Selected

Countries’, October 1996, <http://www.ndi.org/files/032_ww_comparative.pdf>,

accessed 14 September 2016. “ႏငင အသးသးရ ဒတယ လႊတေတာမားအေၾကာငး

ႏႈငးယဥျပစခက”

S. C. Patterson and A. Mughan (eds), Senates: Bicameralism in the Contemporary

World (Columbus, OH: Ohio State University Press, 1999). ) “ဥပေဒျပ အထက

လႊတေတာမား - မကေမာကေခတကာလတြင ဥပေဒျပ လႊတေတာႏစရပျဖင ဥပေဒျပေရး

ဝါဒ”

Russell, M., ‘Second Chambers Overseas: Lessons from Italy and Australia’, University

College London, The Constitution Unit, [n.d.], <http://www.ucl.ac.uk/constitution-

unit/publications/tabs/unit-publications/39.pdf>, accessed 14 September 2016.

“ႏငငရပျခားေဒသ ဒတယ လႊတေတာမား: အတလႏင ၾသစေၾတးလ၏ သငခနးစာမား”

စာတမးထတြင ရညၫႊနးထားေသာ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒမားက ႐ာေဖြရန

ဤစာစဥတြင ရညၫႊနးထားေသာ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ စာသားမားအား မညသည ရငးျမစမ ေကာကယသညဟ ေဖာျပမထားခလင Constitute Project ၏ Website ျဖစသည https://www.constituteproject.org/ မ ေကာကႏႈတေဖာျပထားသညဟ မတယႏငသည။

—, ‘A Directly Elected Upper House?’, University College London, The Constitution Unit,

[n.d.], <http://www.ucl.ac.uk/constitution-unit/publications/tabs/unit-publica-

tions/40.pdf>, accessed 9 December 2016. “တကရကမခြေရြးခယထားေသာ အထက

လႊတေတာဆသညမာ?”

Reidy, A. and Russell, M., ‘Second Chambers as Constitutional Guardians and Protectors

of Human Rights’, University College London, June 1999, <http://www.ucl.ac.uk/

spp/publications/unit-publications/44.pdf>, accessed 9 December 2016. “ဖြ႕စညးပ

အေျခခဥပေဒႏင႔ လ႔အခြငအေရးတ႕အားထနးသမးေစာင႔ေရာကသမားအျဖစ ဒတယ လႊတ

ေတာမား”

Waldron, J., ‘Bicameralism’, Public Law and Legal Theory Research Paper Series,

Working Paper No. 12-19, New York University School of Law, 15 March 2012,

<http://ssrn.com/abstract=2045646>, accessed 4 September 2016. “ဥပေဒျပ

လႊတေတာ ၂ ရပျဖင ဥပေဒျပေရးဝါဒ”

Elliot Bulmer သည International IDEA ၏ ဖြ႕စညးပ အေျခခဥပေဒ ဖြ႕စညးတညေဆာကျခငး

အစအစဥမ အႀကးတနးအစအစဥအရာရတစဥးျဖစသည။ University of Glasgow မ ပါရဂဘြ႕ရ

တစဥးျဖစၿပး University of Edinburgh မ မဟာဝဇၨာဘြ႕ ရရထားသည။ စာေရးသသည

International IDEA ၏ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ဖြ႕စညးတညေဆာကျခငး စာစဥ၏ အယဒတာ

တစဥးျဖစၿပး ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒဒဇငးပစ၊ အငစတကးရငး ဒဇငးပစတ႔က ႏငးယဥေလလာ

ေသာ ဘာသာရပက အထးျပေလလာသည။ ထ႔အျပင စာေရးသသည ကမၻာတစဝနးတြင ဖြ႕စညးပ

အေျခခဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလမႈျဖစစဥမားတြင နညးပညာအေထာကအပႏင စြမးရညျမႇငတငေရး

တ႔အား ကမးလမး ခတဆကေပးသျဖစၿပး ယခလကရတြင အာဖဂနနစၥတန၊ ျမနမာ၊ တဗာလႏင

ယကရနးနငငရ စမကနးမားတြင တာဝနထမးေဆာငလကရပါသည။

ဒမကေရစႏင ေရြးေကာကပြဆငရာ အကအညေပးေရး နငငတကာအဖြ႕အစညး (International

IDEA) သည အစးရခငး ခတဆကလပကငေသာ အဖြ႕အစညးတစချဖစၿပး ကမာၻတစခြင ေရရည

တညတေသာ ဒမကေရစရရေရးအတြက ပပးကညသည။ International IDEA သည အသပညာ

မား၊ ႏႈငးယဥေလလာမႈမား ပပးေပးျခငး၊ ဒမကေရစ ျပျပငေျပာငးလေရးတြင ပပးကညျခငး၊

မဝါဒမားႏင နငငေရး ျပျပငေျပာငးလရာတြင ကညေဆာငရြကေပးျခငးျဖင ေရရညတညတသည

ဒမကေရစစနစသ႔ ေျပာငးလမႈမားျဖစေပၚလာေစရန ရညရြယပါသည။

http://www.idea.int

International IDEA ၏ MyConstitution Programme သည လပေဖာေဆာငဖက

သကဆငသမား၏ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ တညေဆာကျခငးဆငရာ အသပညာမားက ျမႇငတင

ေပးျခငးျဖင အလးစျခင စဥးစားဆးျဖတနငေသာ၊ အမားပါ၀ငမႈရေသာ၊ ျပညတြငးျဖစ ဖြ႕စညးပ

အေျခခဥပေဒဆငရာ ယဥေကးမႈတစရပ ေဖာေဆာငနငရန ရညရြယပါသည။

International IDEA မ ထတေဝလက႐ေသာ “ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ တညေဆာကျခငး” စာတမးတငးသည ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒတညေဆာကသမား၏ လကေတြ႕ကက ၾကေတြ႕ ရေသာ ေ႐ြးခယမႈမားအေပၚတြင အေၾကာငးအရာအလက စနစတကခြျခားတငျပျခငးျဖင ႐ႈပေထြး ေပြလလေသာ အေျခခဥပေဒဆငရာ ျပနာမားက လြယက႐ငးလငးေသာ နညးလမးမားျဖင ႐ငးျပႏငရန ေ႐း႐ႈသည။

၁။ အေျခခဥပေဒဆသညမာ အဘယနညး။ အေျခခ သေဘာတရားမားႏင အယအဆမား။ *၂။ ဥပေဒျပလႊတေတာ ႏစရပထား႐ျခငး (သ႔) Bicameralism*၃။ တက႐က ဒမကေရစ စနစ။ *၄။ တရားေရးဆငရာ ရာထးေ႐ြးခယ ခန႔အပမႈမား။ *၅။ တရားေရးဆငရာ ရာထးမား၏ တညၿမပငခြင၊ ထတပယျခငး၊ အထးကငးလြတခြငမားႏင

တာဝနခမႈ။ *၆။ ပါလမနစနစသး ဒမကေရစႏငငမား႐ အပခပေရးအာဏာ မကငသးေသာ သမၼတမား။ *၇။ ပါလမနစနစသး ဒမကေရစ ႏငငမား႐ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒျဖင အာဏာကန႔သတထားေသာ

ဧကရာဇမား။ ၈။ ဘာသာေရးႏင ႏငငအၾကား ဆကစပမႈ။ ၉။ လမႈေရးႏင စးပြားေရးဆငရာ လပပငခြငမား။ ၁၀။ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပငဆငေရး လပထးလပနညးမား။၁၁။ ကန႔သတခက (ဥပေဒ) အပဒငယမား။ ၁၂။ ဖကဒရယ စနစ။ *၁၃။ ေဒသႏရ ဒမကေရစစနစ။ *၁၄။ သမၼတ လကဝယ႐ ဗတအာဏာမား။ ၁၅။ သမၼတ လကဝယ႐ ဥပေဒျပေရး အာဏာမား။၁၆။ ပါလမန ဖကသမးျခငး။၁၇။ အစးရ ဖြ႕စညးမႈႏင ဖယ႐ားေရး ယႏရားမား။၁၈။ အေရးေပၚအေျခအေနဆငရာ လပပငခြငအာဏာမား။ *၁၉။ ထနးညႇျခငးႏင ႀကးၾကပ ကြပကျခငးဆငရာ လြတလပေသာ အဖြ႕အစညးမား (စတတမ႑င

အငစတကး႐ငးမား)။*

*ျမနမာ ဘာသာျဖင ရ႐ႏငသည။

ဤ စာတမး မားက ကြၽႏပတ႔၏ ေအာကပါ ဝဘဆဒ <http://www.idea.int/publications> တြင ရယႏငပါသည။ ေနာကဆးအဆင ျပငဆငထားေသာစာတမးမားက ဤ ဝဘဆဒ <http://constitutionnet.org/primers> တြငလညး ရယႏငပါသည။

ISBN : 978-91-7671-288-7 (print)ISBN : 978-91-7671-289-4 (pdf)

International IDEAစတြနးစေဘာဂSE- ၁၀၃၃၄၊ စေတာဟမးၿမ႕ဆြဒငႏငငဖနးနပါတ - +၄၆၈ ၆၉၈၃၇၀၀အးေမးလ - info@idea.int ဝဘဆဒ - www.idea.int

International IDEA ျမနမာႏငငအေျခစက႐း၆၈(ဘ)၊ ဆရာစလမး၊ ဗဟနးၿမ႕နယ၊ ရနကန၊ ျမနမာႏငင။ဖနးနပါတ - +၉၅ ၉ ၂၆၃ ၁၂၈၁၀၄အးေမးလ - info-myanmar@idea.int my.constitution@idea.int ဝဘဆဒ - www.idea.int

International IDEA မ ထတေဝလက႐ေသာ “ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ တည ေဆာကျခငး” စာတမးမားက ႏငငတစဝမး ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ တညေဆာကေရး သ႔မဟတ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ ျပျပငေျပာငးလေရးအတြက ေကာငးမြနေသာ ဆးျဖတခကမား ခမတႏငေရးအတြက ရည႐ြယေရးသားထတေဝသည။ ႏငငေရး ပါတမား၊ အရပဖကအဖြ႕အစညးမား၊ အစးရ၀နထမးမား၊ လႊတေတာဥပေဒျပသမား၊ ႏငငသားမားအတြက အေထာကအပ ျဖစေစမည ျဖစသည။

ႏငငေရးဆငရာ၊ ဥပေဒျပေရးဆငရာ အထးကြၽမးကငသမား မဟတေသာ သာမန စာဖတသမားအတြက အေၾကာငးအရာ ေခါငးစဥမားအလက မတဆကစာအေနျဖင လညး ေရးသားထား သည။ ထ႔အတ ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒ တညေဆာကေရးနယပယ၌ ဗဟသတ၊ အေတြ႕အၾက႐ၿပးသတ႔ ျပနလညႏးေႏာ ဖတ႐ႈႏငရနအတြကလညး အသး ၀ငပါသည။

ဖြ႕စညးပအေျခခဥပေဒတညေဆာကသမား၏ လကေတြ႕ကက ၾကေတြ႕ရေသာ ေ႐ြးခယမႈမားအေပၚတြင အေၾကာငးအရာအလက စနစတက ခြျခားတငျပျခငးျဖင ႐ႈပေထြးေပြလလေသာ အေျခခဥပေဒဆငရာ ျပနာမားက လြယက႐ငးလငးေသာ နညးလမးမားျဖင ႐ငးျပႏငရန ေ႐း႐ႈသည။

ယခ စာတမးအား ဘာသာျပနဆျခငးနင ပနပျခငးက ေနာေဝးႏငင၏ ႏငငျခားေရးဝနႀကးဌာန၊ ဖငလနႏငင၊ ဆြဒငႏငငႏင လဇငဘာခႏငင အစးရတ႔မ ေထာကပကညသည။