Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia...

412
Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia Gordon B. Hinckley

Transcript of Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia...

Page 1: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te

’ĒkālesiaGordon B. Hinckley

Te mau H

a’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : G

ordon B. H

inckley

Page 2: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

TE MAU HA’API’IRA’A A TE MAU PERESIDENI O TE ’ĒKĀLESIA

GORDON B. HINCKLEY

Nene’ihia e Te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te Mau Mahana Hope’a nei

’Oire nō Roto Miti, Utaha

Page 3: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

Te mau buka i roto i Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia

Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : Iosepha Semita (’ohipa nūmera 36481)

Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : Brigham Young (35554)Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : John Taylor (35969)Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : Wilford Woodruff (36315)Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : Lorenzo Snow (36787)Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : Joseph F. Smith (35744)Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : Heber J. Grant (35970)Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : George Albert Smith (36786)Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : David O. McKay (36492)Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : Joseph Fielding Smith (36907)Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : Harold B. Lee (35892)Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : Spencer W. Kimball (36500)Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : Ezra Taft Benson (08860)Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : Howard W. Hunter (08861)Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : Gordon B. Hinckley (08862)

Nō te fārii i teie mau buka ’a haere atu i te hō’ē pū ’ōperera’a buka ’aore rā ’a haere atu i ni’a ia store. lds. org. E roa’a ato’a te mau buka rorouira i ni’a i te LDS.org e i ni’a i te fa’anahora’a Gospel Library.

E fāri’i- popou- hia tā ’outou mau fa’a’itera’a mana’o ’e tō ’outou mau mana’o tauturu nō ni’a i teie buka. ’A fa’atae mai i te reira i te :

Curriculum Development50 East North Temple StreetSalt Lake City, UT 84150- 0024 USAEmail: pth - development@ ldschurch. org

’A pāpa’i i tō ’outou i’oa, te vāhi fa’aeara’a, te pāroisa ’e te titi. ’Eiaha e ha’amo’e i te fa’a’ite mai i te i’oa o te buka. I muri iho ’a tu’u i tā ’outou mau fa’a’itera’a mana’o ’e tō ’outou mau mana’o tauturu nō ni’a i te mau vāhi maita’i o te buka ’e nō ni’a i te mau vāhi e ti’a ’ia ha’amaita’ihia.

2016 nā Intellectual Reserve Inc. Fatura’a pāruruhia.

Nene’ihia i te fenua MariteParau fa’ati’a nō te reo Peretāne : 3/11

Parau fa’ati’a nō te ’īritira’a : 3/11 ’Īritira’a nō Teachings of Presidents of the Church : Gordon B. Hinckley

Tahitian 08862 895

Page 4: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

Tābula

’Ōmuara’a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . viiHa’apotora’a ’ā’amu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xiTe orara’a ’e te tau tāvinira’a a Gordon B. Hinckley . . . . . . . . . . .11 Te fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai o te ’Evanelia—Te hitira’a

mai o te hō’ē mahana māramarama a’e . . . . . . . . . . . . . . . . 492 E reva nō te mau fenua, e māramarama nō tō te ao . . . . . . . 633 Fa’atupu i te hō’ē huru ’oa’oa ’e i te hō’ē Vārua

’ana’anatae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 774 Te faufa’a ’āi’a nō te fa’aro’o ’e te tusia a te mau pionie . . . . 915 E mau tamāhine nā te Atua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1076 ’Auē te pūai o te pure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1217 Te muhumuhura’a a te Vārua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1338 Tē hi’o nei tātou i ni’a i te Mesia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1439 Te hōro’a tao’a rahi o te ’itera’a pāpū . . . . . . . . . . . . . . . . . 157

10 Te utuutura’a i te auhoara’a mure ’ore o te fa’aipoipora’a. . . 17111 Te ’utuāfare—te niu nō te hō’ē orara’a parau ti’a . . . . . . . . 18512 Ha’apa’o ’A ora ’ōhie noa i te ’Evanelia . . . . . . . . . . . . . . . 19913 Te hau ’e te poupou nā roto i te fa’arava’ira’a iāna iho

i te pae tino . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21314 Te ha’amo’era’a ia tātou iho i roto i te tāvinira’a ia

vetahi ’ē . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22515 Te autahu’ara’a mo’a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23916 Te pūai o te Buka a Moromona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25117 Tāmau noa i roto i te fa’anahora’a fa’ahiahia nō te

ha’api’ira’a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26518 Te viretu—Hō’ē ’ōfa’i tihi nō te patu atu i tō tātou

orara’a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27919 Te fa’aterera’a autahu’ara’a i roto i te ’Ēkālesia a

Iesu Mesia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29120 Fa’ahoara’a i te mau ta’ata e ’ere nō tō tātou nei fa’aro’o . . . 30721 Te semeio nō te mau mahana hope’a o te ’ohipa

misiōnare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319

Page 5: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

iv

T ā b u l a

22 Fa’atoro i te rima ma te here i te mau melo fa’afāriu-’āpī-hia ’e i te mau melo paruparu . . . . . . . . . . . . 333

23 Te mau ha’amaita’ira’a o te hiero mo’a . . . . . . . . . . . . . . . . 34724 Te tāra’ehara a Iesu Mesia : Matara i te tā’āto’ara’a,

hope’a ’ōmo’e rā . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36125 ’A haere i mua ma te fa’aro’o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375Tāpura nō te mau hōho’a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387Fa’ahorora’a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389

Page 6: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o
Page 7: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o
Page 8: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

vii

’Ōmuara’a

’Ua fa’anaho te Peresidenira’a Mātāmua ’e te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo i teie mau buka, Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia nō te tauturu ia ’outou ’ia ha’afātata atu i tō ’outou Metua i te Ao ra, ’e ’ia fa’ahōhonu i tō ’outou ’ite nō te ’evanelia a Iesu Mesia tei fa’aho’i- fa’ahou- hia mai. ’A tu’u noa ai te ’Ēkālesia i te buka ’āpī i roto i teie mau buka e roa’a ïa ia ’outou te hō’ē ha’aputura’a buka ’evanelia nō tō ’outou ’utuāfare. ’Ua ’ōpua-hia teie mau buka nō te tuatāpapara’a a te ta’ata hō’ē ’e nō te mau ha’api’ira’a. E tauturu ato’a te reira ia ’outou ’ia fa’aineine i te mau ha’api’ira’a nō te purera’a pō ’utuāfare, fa’aineine i te tahi atu mau ha’api’ira’a ’e ’aore rā mau a’ora’a, ’e ’ia pāhono i te mau uira’a nō ni’a i te ha’api’ira’a tumu a te ’Ēkālesia.

Tē vauvau nei teie buka i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Gor-don B. Hinckley, tei tāvini ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te Mau Mahana Hope’a Nei mai te 12 nō mati 1995, ē tae atu i te 27 nō tenuare 2008.

Te tuatāpapara’a a te ta’ata hō’ē

’A tuatāpapa ai ’outou i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Gor-don B. Hinckley, ’a tītau i te fa’aurura’a a te Vārua Maita’i nā roto i te pure. E tauturu te mau uira’a i te pae hope’a o te pene tāta’itahi ia ’outou ’ia feruri, ’ia māramarama ’e ’ia fa’a’ohipa i te mau ha’a-pi’ira’a a te peresideni Hinckley. E tauturu ato’a teie mau mana’o i muri nei ia ’outou :

• ’A pāpa’i i te mau mana’o o te ferurira’a ’e o te ’ā’au e tae mai nā roto i te Vārua Maita’i, i roto i tā ’outou tuatāpapara’a.

• ’A rēni i te mau tuha’a tā ’outou e hina’aro e ha’amana’o. ’A ’ōpua ’ia tāmau ’ā’au i te tahi mau tuha’a ’e ’aore rā ’a tāpa’o i te reira i roto i tā ’outou mau pāpa’ira’a mo’a, i pīha’i iho i te ’īrava tū’ati.

Page 9: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

viii

’ Ō m u a r a ’ a

• ’A tai’o i te hō’ē pene ’e ’aore rā te hō’ē tuha’a hau i te hō’ē taime, ’ia māramarama hōhonu a’e ’outou i te reira.

• ’A ui ia ’outou iho i te mau uira’a mai teie te huru « nāhea te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley e fa’arahi ai i tō’u mārama-ramara’a i te mau parau tumu o te ’evanelia ? » ’e ’aore rā, « e aha tā te Fatu e hina’aro nei ’ia ha’api’i au mai roto mai i teie mau ha’api’ira’a ? E aha Tāna e hina’aro ’ia rave au ? »

• ’A ui ia ’outou iho nāhea te mau ha’api’ira’a i roto i teie buka e nehenehe ai e tauturu ia ’outou i roto i tō ’outou mau tāmatara’a ’e te mau māna’ona’ora’a.

• ’A fa’a’ite i tō ’outou ’utuāfare ’e i te mau hoa i te mau mea tā ’outou i ’apo mai.

Ha’api’ira’a mai roto atu i teie buka

Nā te mau arata’ira’a i raro nei e tauturu ia ’outou ’ia ha’api’i mai roto atu i teie buka, i te fare ānei ’e ’aore rā, i te fare purera’a.

’a fa’aineine nō te ha’api’i

’A tītau i te arata’ira’a a te Vārua Maita’i ’a fa’aineine ai ’outou nō te ha’api’i. ’A tuatāpapa i te pene ’ia ti’a ia ’outou ’ia pāpū maita’i i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley, ’e nā roto i te pure ’a mā’iti i te mau ha’api’ira’a tā ’outou e mana’o ra ē, e riro ’ei tauturura’a rahi.

E hina’aro paha ’outou e fa’aitoito i te feiā tā ’outou e ha’api’i ’ia tuatāpapa rātou iho i te pene ’e ’ia ha’apa’o ta’a ’ē i te tuha’a ra « Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a » i te pae hope’a o te pene.

’a fa’aitoito i te tau’ara’a parau nō ni’a i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley

’A ha’api’i ai ’outou i teie buka, ’a ani ia vetahi ē ’ia fa’a’ite mai i tō rātou mau mana’o, ’ia ui i te mau uira’a, ’ia fa’a’ite i te ’itera’a pāpū ’e ’ia ha’api’i i te tahi ’e te tahi. Mai te mea e ’āmui mai rātou i roto i te ’āparaura’a, e rahi atu ā tō rātou ineine nō te ’apo mai ’e nō te fāri’i i te heheura’a nō rātou iho.

’A vaiiho i te mau tau’ara’a parau maitata’i ’ia tere noa na, ’eiaha rā e tāmata i te ha’api’i i te tā’āto’ara’a o te mau ha’api’ira’a. ’A arata’i

Page 10: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

ix

’ Ō m u a r a ’ a

i te mau ’āparaura’a nō te tauturu i te mau ta’ata ’ia tai’o i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley ’e ’ia ’ite i te mau rāve’a nō te fa’a’ohipa i taua mau ha’api’ira’a ra i roto i tō rātou orara’a.

E rāve’a tauturu faufa’a rahi roa te mau uira’a i te pae hope’a o te pene tāta’itahi nō te fa’aitoito i te ’āparaura’a. E nehenehe ato’a tā ’outou e fa’aineine i tā ’outou iho mau uira’a ta’a ’ē nō te feiā tā ’outou e ha’api’i nei. Teie i raro nei te tahi atu mau mana’o nō te fa’aitoito i te ’āparaura’a :

• ’A ani i te mau pīahi ’ia fa’a’ite mai e aha tā rātou i ha’api’i mai nā roto mai i tā rātou iho tuatāpapara’a i te pene.

• ’A fa’aue i te tahi mau ta’ata ’e ’aore rā, te tahi mau pupu na’ina’i ’ia tai’o i te tahi o te mau uira’a i mā’itihia i te pae hope’a o te pene. ’A ani i te mau pīahi ’ia ’imi i te mau ha’api’ira’a i roto i te pene ’o te tū’ati i te mau uira’a. I muri iho ’a ani ia rātou ’ia fa’a’ite mai i tō rātou mau mana’o ’e tā rātou mau hi’ora’a.

• ’A tai’o ’āmui ’outou i te tahi o te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley i roto i te pene. ’A ani i te mau pīahi ’ia fa’a’ite mai i te tahi hi’ora’a i roto i te mau pāpa’ira’a mo’a ’e i roto i te mau ’ohipa tā rātou iho i ’ite ’o te tū’ati i taua mau ha’api’ira’a ra.

• ’A ani i te mau pīahi ’ia ma’iti i te hō’ē tufa’a ’e ’ia tai’o i te reira ma te māmū noa. ’A ani ia rātou ’ia ’āmui ’ei pupu ta’ipiti ’e ’aore rā ta’itoru ta’ata i roto o tei mā’iti i te hō’ē ā tuha’a ’e ’ia ’āparau i te mea tā rātou i ha’api’i mai.

’a fa’aitoito i te fa’a’ohipara’a ’e te fa’a’itera’a

E aura’a ta’a ’ē atu tō te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley mai te peu e fa’a’ohipa te mau ta’ata i te reira i roto i tō rātou orara’a, ’e e fa’a’ite ho’i ia vetahi ’ē. E nehenehe tā ’outou e fa’a’ohipa i te hō’ē ’e ’aore rā e rave rahi atu ā mana’o i muri nei :

• ’A ani i te mau pīahi nāhea rātou e nehenehe ai e fa’a’ohipa i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley i roto i tā rātou mau hōpoi’a i te ’utuāfare, i roto i te ’Ēkālesia ’e i te tahi atu mau vāhi.

• ’A ani i te mau pīahi ’ia fa’a’ite i te mau ’itera’a tei roa’a ia rātou nā roto i tō rātou ha’apa’ora’a i te parau a’o a te peresideni Hinckley.

Page 11: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

x

’ Ō m u a r a ’ a

• ’A fa’aitoito i te mau pīahi ’ia fa’a’ite i te tahi o te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley i te mau melo nō te ’utuāfare ’e i te mau hoa.

Fa’ahope i te ’āparaura’a

’A pū’ohu poto noa i te ha’api’ira’a ’e ’aore rā ’a ani i te hō’ē ’e ’aore rā e piti pīahi ’ia pū’ohu mai. ’A fa’a’ite i tō ’outou ’itera’a pāpū nō ni’a i te mau ha’api’ira’a tā ’outou i ’āparau, ’e ’a fa’aitoito i te mau pīahi ’ia fa’a’ohipa i te mau mea tā rātou i ’apo mai. E hina’aro ato’a paha ’outou e ani i te tahi pae ’ia fa’a’ite mai i tō rātou ’itera’a pāpū.

Hamāramaramara’a nō ni’a i te mau mātēria tauturu

Te mau ha’api’ira’a i roto i teie buka e mau fa’ahitira’a parau ïa nō roto mai i te mau a’ora’a, te mau pāpa’ira’a ’e te mau uiuira’a a te peresideni Gordon B. Hinckley. Nō te mau fa’ahitira’a parau nō roto mai i te mau parau i piahia, ’ua tāpe’ahia ïa te mau fa’a-tomara’a, te pāpa’ira’a, te mau reta rahi ’e te mau paratarafa o te mau pāpa’ira’a tumu maori rā ’ua taui te mau reta i te nene’ira’a nō te ha’amaita’i i te tai’ora’a. Nō te reira tumu, e ’ite paha ’outou i te tahi mau tū’ati- ’ore- ra’a i roto i te pāpa’ira’a. ’Ei hi’ora’a, te mau ta’o nō te fa’ahiti i te Atuara’a tē vai ra ’ua pāpa’i- na’ina’i- hia ’e tē vai ra ’ua pāpa’i- rarahi- hia.

’Ua fa’a’ohipa pinepine ato’a te peresideni Hinckley i te mau parau mai te mau tāne, te tāne ’e te ta’ata nei nō te parau i te mau ta’ata ato’a te tāne ’e te vahine. ’Ua fa’a’ohipa pinepine ato’a ’oia i te mau ta’o ’ōna, tāna ’e ’oia nō te parau i nā ’āpeni e piti. E mea mātarohia teie mau paraparaura’a i tōna ra ’anotau.

Page 12: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

xi

Ha’apotora’a ’ā’amu

Nā te pāpa’ara’a parau i muri nei e hōro’a mai i te hō’ē tuatāpa-para’a poto nō te mau ’ohipa rarahi tei tupu i roto i te orara’a o te peresideni Gordon B. Hinckley.

23 nō tiunu 1910

Fānauhia ia Bryant S. Hinckley ’e ia Ada Bitner Hinckley i te ’oire nō Roto Miti, Utaha.

1922 ’Ua haere atu i te hō’ē purera’a autahu’ara’a nā te titi ’e tōna metua tāne ’e ’ua noa’a te hō’ē ’itera’a pāpū nō te pi’ira’a peropheta o Iosepha Semita.

1932 ’Ua roa’a te parau tū’ite nō te fare ha’api’ira’a teitei nō Utaha, ’ua ha’api’i i te reo Peretāne, te ’ohipa pāpa’i ve’a ’e te mau reo tahito.

1933 tae atu 1935

’Ua tāvini ’ei misiōnare rave tāmau i roto i te misiōni nō ’Europa, i te tā’āto’ara’a o te taime i te fenua Peretāne.

1935 tae atu 1943

’Ua rave i te ’ohipa ’ei pāpa’i parau fa’atere nō te Tōmite nō te radio, te fa’atianira’a,’e te mau buka nō te misiōni a te ’Ēkālesia.

1937 Pi’ihia i roto i te tōmite fa’atere nō te Ha’api’ira’a Sābati.

29 nō ’ēperēra 1937

’Ua fa’aipoipo ia Marjorie Pay i roto i te hiero nō Roto Miti.

1943 tae atu 1945

’Ua rave i te ’ohipa ’ei tauturu i te fa’atere nō te taiete pereo’o auahi nō Denver ’e Rio Grande i te ’ōire nō Roto Miti, Utaha ’e Denver Colorado.

1945 tae atu 1958

’Ua ho’i i te ’ohipa nā te ’Ēkālesia ; i te matahiti 1951 ’ua ha’amata i te hi’opo’a i te terera’a ’ohipa i te mau mahana ato’a nō te piha ’ohipa misiōna-re tei ha’amau- ’āpī- hia.

Page 13: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

xii

H a ’ a p o t o r a ’ a ’ ā ’ a m u

1953 tae atu 1955

I raro a’e i te arata’ira’a a te peresideni David O. McKay, ’ua hōro’a i te mana’o ’e ’ua hi’opo’a i te hāmanira’a i te hōho’a teata nō ni’a i te ’ōro’a hiero nā roto i te mau reo e rave rahi.

28 nō ’ātopa 1956

Pi’ihia nō te tāvini ’ei peresideni titi nō East Mill Creek.

6 nō ’ēperēra 1958

Pāturuhia ’ei tauturu i te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo.

5 nō ’ātopa 1961

’Ua fa’atōro’ahia ’ei ’āpōsetolo ’e ’ua fa’ata’ahia ’ei melo nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo e te peresideni David O. McKay.

23 nō tiurai 1981

Pi’ihia nō te tāvini ’ei tauturu i roto i te Pere-sidenira’a Mātāmua, nō te tauturu i te peresi-deni Spencer W. Kimball ’e te mau peresideni Marion G. Romney ’e N. Eldon Tanner.

2 nō titema 1982

Pi’ihia nō te tāvini ’ei tauturu piti nō te pereside-ni Kimball.

10 nō novema 1985

Pi’ihia nō te tāvini ’ei tauturu mātāmua nō te peresideni Ezra Taft Benson.

5 nō tiunu 1994

Pi’ihia nō te tāvini ’ei tauturu mātāmua nō te peresideni Howard W. Hunter.

3 nō mati 1995

’Ua riro ’ei ’āpōsetolo pa’ari a’e i muri a’e i te pohera’a o te peresideni Hunter.

12 nō mati 1995

Fa’ata’ahia ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feia Mo’a i te Mau Mahana Hope’a Nei.

23 nō setepa 1995

Tai’o i « Te ’Utuāfare : E Poro’i i tō te Ao nei » i roto i te rurura’a rahi a te Sōtaiete Tauturu.

Fepuare 1996 ’Ua rahi a’e te rahira’a o te mau melo o te ’Ēkāle-sia i rāpae’au i te fenua Marite i te rahira’a o te mau melo i roto i te fenua Marite.

7 nō ’ēperēra 1996

’Ua fā mai i roto i te fa’anahora’a ’āfata teata i te fenua Marite 60 minuti.

26 nō mē 1996

’Ua ha’amoʻa i te hiero nō Hong Kong Taina, te hiero mātāmua o na 77 hiero tei ha’amo’ahia i raro a’e i tāna peresidenira’a, ’ua ha’amo’a oia iho e 63.

Page 14: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

xiii

H a ’ a p o t o r a ’ a ’ ā ’ a m u

5 nō ’ēperēra 1997

’Ua fa’anahonaho e toru pupu ’āpī nō te Hitu ’Ahuru.

4 nō ’ātopa 1997

’Ua fa’a’ite i te hō’ē ’ōpuara’a nō te patu i te mau hiero na’ina’i a’e nā te ao nei.

1 nō tēnuare 2000

’Ua pia ’e tōna mau hoa ’āpōsetolo i roto i te Peresidenira’a Mātāmua ’e te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo, « Te Mesia Ora : Te ’Itera’a Pāpū o te mau ’Āpōsetolo ».

1 nō ’ātopa 2000

’Ua ha’amo’a i te hiero nō Boston Massachusetts, te 100ra’a o te hiero e ’ohipa ra.

8 nō ’ātopa 2000

’Ua ha’amo’a i te Pū ’āmuira’a.

31 nō mati 2001

’Ua fa’a’ite i te parau ’āpī nō te ha’amaura’a i te ’Āfata tāmau nō te ha’api’ira’a.

8 nō fepuare 2002

’Ua fāri’i i te mau rātere nā te ao nei i te ’ōire nō Roto Miti nō te mau Ha’utira’a nā te Ao nei nō te Tau To’eto’e.

27 nō Tiunu 2002

’Ua ha’amo’a i te hiero nō Nauvoo Illinois i te 158ra’a o te mahana fa’ahanahanara’a nō te pohe maratiri o Iosepha ’e Hairamu Semita.

11 nō tēnuare 2003

’Ua peresideni i te ha’apurorora’a mātāmua nā te feiā fa’atere nā te ao nei.

8 nō fepuare 2003

’Ua paraparau i te hō’ē milioni mau tamari’i nō te Paraimere nā roto i te pe’e’utari nō te fa’ahanahana i te 125ra’a o te mahana fanaura’a o te Paraimere.

6 nō ’ēperēra 2004

’Ua ’oto nō te pohe o tāna vahine, ’o Marjorie.

23 nō tiunu 2004

’Ua ha’afeti’ahia ’oia i te Feti’a nō te Ti’amāra’a a te Peresideni, te feti’a tīvira teitei roa a’e ’o te hōro’ahia i te fenua Marite.

26 nō tiunu 2007

’Ua fa’a’ite ē ’ua hau te melora’a o te ’Ēkālesia i te 13 milioni ’e ’ua tāvini hō’ē milionira’a o te misiōnare mai te taime i fa’anahohia ai te ’Ēkālesia.

27 nō tēnuare 2008

’Ua pohe i tōna ra fare i te ’oire nō Roto Miti, i Utaha.

Page 15: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o
Page 16: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

1

Te orara’a ’e te tau tāvinira’a a Gordon B. Hinckley

I te 16 nō fepuare 1998, fātata e 6 700 Feiā Moʻa i te Mau Mahana Hopea Nei tei ta’iruru mai i Independence Square i Accra Ghana. ’Ua tae mai rātou nō te fāri’i poupou i tō rātou peropheta, te pere-sideni Gordon B. Hinckley.1 ’Ua ti’a atu ’oia i mua ia rātou, ma te mata ’ata’ata, ’e ’ua fa’a’ite i te parau ’āpī tīa’i- māoro- hia ē e patuhia te hō’ē hiero i tō rātou ra fenua ’āi’a. ’Ua parau ’o Elder Jeffrey R. Holland nō te pupu nō te Tino ’Ahuru ma Piti ’āpōsetolo ē ’a parau ai te peresideni Hinckley i teie parau fa’a’ite, « ’ua ti’a te nūna’a ’e ’ua tuō ma te ’oa’oa, ’ua heva ’e ’ua ’ori, ’ua haru te tahi i te tahi, ’e ’ua ta’i ». 2 Mau matahiti i muri mai, i muri a’e te patu ’e te ha’a-mo’ara’ahia te hiero, ’ua ha’amana’o te hō’ē vahine tei tae atu i taua mahana ra i te mana’o ’oa’oa ’e ’ua fa’a’ite mai e nāhea tō te hiero ha’amaita’ira’a iāna :

« Tē vai noa ra i roto i tō’u ferurira’a te hōho’a ’ū’ana nō te tere o te peropheta Gordon B. Hinckley i Ghana ’e tōna fa’a’itera’a i te parau ’āpī nō te hō’ē hiero i tō mātou nei fenua ’āi’a. Tē vai pāpū noa ra i roto i tō’u ferurira’a te ’ana’anatae i roto i te hōho’a mata o te mau ta’ata ato’a, te ’oa’oa, te mau hurōra’a ’oa’oa […]

« I teie mahana, nō te mea ho’i ē tē vai nei te hō’ē hiero i tō mātou nei fenua, ’ua fa’aipoipohia ’e ’ua tā’atihia vau i tā’u tāne fa’aipoipo nō teie nei ’e nō te tau mure ’ore. Tē hōro’a mai nei te ha’amaita’ira’a ’ia ora i pīha’i iho i tō’u ’utuāfare i muri a’e i teie orara’a tāhuti i te hō’ē ti’aturira’a rahi iā’u nei ’a tūtava ai au ’ia rave i te mau mea ato’a e nehenehe iā’u ’ia rave nō te pārahi i pīha’i iho i tō’u ’utuāfare ē a muri noa atu ».3

’Ua tauturu te peresideni Hinckley i te mau ta’ata nā te ao nei ’ia ’imi i teie « ti’aturira’a rahi » i te tūtavara’a ’ia ora i te ’evanelia a Iesu Mesia. Mai tei fa’ahōho’ahia mai e te ’ohipa tei tupu i Ghana, ’ua utuutu pinepine ’oia i te mau tauasini ta’ata i te hō’ē ā taime.

Page 17: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

2

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

’Ua haere atu ’oia e fārerei tāta’itahi i te mau ta’ata. ’Ua parau mai ’o Elder Adney Y. Komatsu nō te Hitu ’Ahuru i tōna mau mana’o ’ei peresideni misiōni ’a tere fa’a’ati ai te peresideni Hinckley i tāna misiōni.

« ’Aita roa atu ’oia i fa’ahapa noa a’e iā’u i te hō’ē taime i roto i tā’u nā toru matahiti tāvinira’a, noa atu tō’u mau paruparu… ’E nā te reira i ha’apūai fa’ahou atu iā’u… I te mau taime ato’a e pou mai ’oia nā te manureva, e haru mai ’oia i tō’u rima mai tē mea rā ē tē paumu ra ’oia i te pape mai roto atu i te hō’ē ’āpo’o pape ma te ’ana’anatae rahi. ’E te peresideni Kotmatsu, e aha tō ’oe huru ? … E mea fa’ahiahia roa tā ’oe ’ohipa.’ Mea nā reira ’oia i te fa’aitoitora’a iā’u…’e ’ia fa’aru’e mai ’oia, ’ua mana’o vau e ti’a iā’u ’ia hōro’a 105 i ni’a i te hanere, ’eiaha noa e 100 i ni’a i te hanere ».4

’Ua ’ite te mau ta’ata i te fa’aitoitora’a a te peresideni Hinckley ’eiaha noa ra i roto i tāna mau parau fa’aitoitora’a nā roto rā i te huru o tōna orara’a. ’Ua ha’amana’o te peresideni Russell M. Nelson nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo :

« ’A tere ai [te peresideni ’e te tuahine Hinckley] nō te haere atu mai te hō’ē fare purera’a i te hō’ē taura’a manureva i Amerika Rōpū, ’ua ro’ohia tō rāua pereo’o uira’a i te hō’ē ’ati purūmu. Tē tere ra māua te tuahine Nelson nā muri noa mai ia rātou ’e ’ua ’ite māua i te ’ati i te tupura’a. ’Ua tāpiri atu te hō’ē pereo’o uta tauiha’a tei tomo i te mau tāpū ’āuri tā’amu- ’ore- hia ia rātou i te hō’ē ’ōpaera’a purūmu. ’Ia ’ore rātou e ū atu, ’ua tāpe’a ihora te ta’ata fa’ahoro i te pereo’o uta tauiha’a, ma te ha’ape’e i taua mau tāpū ’āuri ra mai te mau pātia fā nō te pātia i te pereo’o ’o Hinckley mā. ’Ua pārari te mau hi’o ; ’ua po’opo’o te mau ’ōpani ’e te mau pāruru pereo’o. ’Aita te ’ati purūmu i ’ino rahi roa atu. ’A ’īritihia ai te hu’ahu’a hi’o i ni’a i tō rāua ’ahu ’e tō rāua ’īri, ’ua parau te peresideni Hinckley : ‘Māuruuru i te Fatu nō tāna ha’amaita’ira’a ; e haere ana’e tātou i teienei nā ni’a i te tahi atu pereo’o uira’ ».5

’Ua riro teie parau, tei fa’ahitihia i te reira iho ā taime i roto i te hō’ē taime ’ati, ’ei fa’ahōho’ara’a nō te orara’a ’e te tau tāvinira’a a te peresideni Hinckley ’ei pipi nā Iesu Mesia. Mai tā Elder Holland i parau, ’ua « ’ī noa ’oia i te mau taime ato’a i te fa’aro’o i te Atua ’e i te ananahi ».6

Page 18: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

3

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

Faufa’a ’āi’a ’utuāfare—Hō’ē niu nō te fa’aro’o ’e te tāpe’a- noa- ra’a ē tae noa atu i te hope’a

I tō Gordon Bitner Hinckley fānaura’ahia i te 23 nō tiunu 1910, ’o ’oia ïa te tamari’i mātāmua a tōna metua vahine, ’ua fāri’i- maita’i- hia rā ’oia i roto i te ’utuāfare e nā va’u tamari’i pa’ari a’e. ’Ua fa’aipoipo te metua tāne o Gordon, ’o Bryant Stringham Hinckley ia Ada Bitner i muri a’e i te pohera’a o tāna vahine fa’aipoipo mātāmua. ’Ua fānau Ada ’e Bryant e maha fa’ahou ā tamari’i i muri ia Gordon, ’e ’ua ’atu’atu rāua i tō rāua ’utuāfare rahi ma te here—’e ma te mā’iti’iti ’ore mai te mau ’āfa taea’e ’e te mau ’āfa tuahine. ’Ua ha’api’i Gordon i te here i tōna ’utuāfare mai tōna ’aru’arura’a.

’Ua riro te pa’era’a ’e te i’oa rōpū o Gordon ’ei mau fa’aha’ama-na’ora i tōna faufa’a ai’a hanahana. Tōna mau tupuna Hinckley e mau pererina mātāmua ïa i te fenua tei riro mai te fenua Marite. ’Ua ti’avaruhia te tahi o rātou i taua fenua ra i te mau matahiti 1600 nō tō rātou fa’aro’o keresetiano. ’Ua riro vetahi ’ei mau horopāte-te i te matahiti 1620 i ni’a i te Mayflower, te hō’ē o te mau pahī mātāmua tei fa’auta i te mau ta’ata mai ’Europa ē tae atu i Amerika Apato’erau. Hau atu i te piti tenetere i muri mai, ’ua riro te pāpā rū’au o Gordon, te papa ni’a, ’o Ira Nathaniel Hinckley, ’ei hō’ē o te mau pionie mātāmua feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei. I te matahiti 1843, ’ei tamari’i ’ōtare 14 matahiti, ’ua ’āmui atu Ira i te ’Ēkālesia i Nauvoo, Illinois, i muri a’e i tōna fa’aro’ora’a ia Iosepha ’e ia Hyrum Smith i te porora’a. E pionie ato’a te māmā rū’au tupuna o Gordon, ’o Anna Barr Musser Bitner Starr. ’Ua fa’aha’amana’o mai tāna tamaiti Breneman Barr Bitner, te pāpā rū’au o Gordon, te papa raro, i tō rātou tere i te ’āfa’a nō Roto Miti i te matahiti 1849 : « ’Ua fa’ahoro vau [e 11 matahiti tō’u] e piti pua’atoro ’e te hō’ē pereo’o tūra’i tei tomo roa nā roto i te ve’ave’a ’e te to’eto’e nā roto i te mau medebara ’e te mau ’ānāvai pape ’e te mau mou’a ē tae atu i teie ’āfa’a ».7

’Ua fa’aha’amana’o pinepine ’o Bryant Hinckley i tāna mau tamari’i ’e mau mo’otua i tā rātou faufa’a āi’a rahi. Nō ni’a i te tere ataata a te mau pererina nā ni’a i te Mayflower ’e te tau to’eto’e roa tā rātou i fa’aruru hou ’a tāpae ai rātou, ’ua parau ’oia i te hō’ē taime : « I te taime ’a ineine ai te Mayflower i te fano atu i te tau tupura’a rā’au,

Page 19: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

4

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

49 ana’e [nō nā 102] ta’ata tei ora mai. ’Aore roa te hō’ē ta’ata i ho’i atu i te [fenua Peretāne]. ’Ua fanauhia teie vārua i roto ia ’outou ’e te mau hoa—te vārua nō te ’ore e ho’i fa’ahou i muri ».8 ’A ha’apa’o noa ai Gordon i teie ha’api’ira’a, ’ua fāri’i ’oia i te mau rāve’a nō te ha’api’i ’e nō te tāvini ’e nō te fa’a’ite i tōna ’itera’a pāpū ’o te ’ore roa i mana’ohia e āna.

Te tau tamari’ira’a—Ha’api’ira’a ia ’ana’anatae, ’ia itoito ’e ’ia ha’apa’o noa

I tōna tamari’ira’a, e ’ere ’o Gordon Hinckley i te ta’ata itoito ’e te pāutuutu mai tā te mau ta’ata i ’ite i tōna mau matahiti i muri mai. E « tamāroa pārarai ’e te paruparu », ’o te ro’o- noa- hia i te ma’i.9 I tō Gordon « ro’ora’ahia i te ma’i hota pūai… ’ua parau te hō’ē taote ia Ada ē te hō’ē ana’e rā’au rapa’au ’o te mata’i ’āpī ïa nō te fenua. ’Ua pāhono ’o Bryant nā roto i te ho’ora’a mai i te hō’ē fa’a’apu e piti tā te rahi… ’e te patura’a i te hō’ē fare na’ina’i nō te tau ve’ave’a ».10 ’Ua riro teie fa’a’apu, tei roto i te hō’ē vāhi nō te ’āfa’a nō Roto Miti, tei pi’ihia East Mill Creek, ’ei hō’ē ha’amaita’ira’a nō te tā’āto’ara’a o te ’utuāfare, nā roto i te hōro’ara’a i te mau tamari’i te hō’ē vāhi nō te ’ori haere ’e nō te ha’uti ’e nō te ha’apii i te mau ha’api’ira’a faufa’a rahi ’a rave ’āmui ai rātou i te ’ohipa.

E mau metua ’ana’anatae ’e te itoito ’o Ada ’e ’o Bryant Hinckley tei fa’atupu i te mau rāve’a nō tā rāua mau tamari’i ’ia tupu ’e ’ia manuia. ’Ua fa’atupu rāua i te mau purera’a pō ’utuāfare a ha’amata-hia ai teie fa’anahora’a i te matahiti 1915. ’Ua fa’ati’a rātou i te mau ’ā’amu nō te hora ta’otora’a, e mea pinepine nō roto mai i te mau pāpa’ira’a mo’a. ’Ua fa’ata’a rāua i te hō’ē piha i roto i tō rāua fare ’ei vāhi vaira’a buka i reira te mau tamari’i e nehenehe ai e tai’o i te mau buka maita’i. ’Ua ha’api’i rāua i tā rāua mau tamari’i i te ha’a-vīra’a ia rātou iho nā roto i te fa’aitoitora’a ia rātou ’e te tītaura’a i te mea maita’i roa a’e i roto ia rātou.

’A pa’ari ai Gordon, ’ua tupu tōna fa’aro’o i te rahi, ma te fa’a’amu-hia e te mana tāmau o te fa’aro’o o tōna nā metua. ’E i te hō’ē mahana ’ua tupu iāna te hō’ē ’ohipa tei tauturu i te ha’amau i te niu nō tōna ’itera’a pāpū nō te peropheta Iosepha Semita :

Page 20: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

5

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

I tō’u ’āpīra’a i te ’ahuru- ma- piti- ra’a o tō’u matahiti, ’ua ’āfa’i tō’u metua tāne iā’u i te hō’ē purera’a autahu’ara’a nō te titi i reira mātou i te orara’a. ’Ua pārahi au i te ana’ira’a pārahira’a i muri ’a pārahi ai ’oia, ’ei peresideni titi, i mua. I te ’īritira’a o taua purera’a ra, te purera’a mātāmua i haerehia e au, e toru ’aore rā e maha hānere tāne tei ti’a mai. E mau ta’ata nō te mau huru orara’a ’e te mau huru tōro’a ato’a, ’e tē vai ra rā i roto ia rātou tāta’itahi te hō’ē ā ’ītera’a pāpū, ’a hīmene ’āmui ai rātou i teie mau parau fa’ahiahia :

’Auē te ta’ata i parau ia Iehova.Parauhia mai ’oia ’ei hi’o e Iesu.Mā’itihia ’oia nō te ’ohipa,Fa’aho’i mai i te ’evanelia.

’Ua tupu te tahi mea i roto iā’u nei ’a fa’aro’o ai au i taua mau ta’ata fa’aro’o ra ’ia hīmene. I reira i tae mai ai i roto i tō’u māfatu ’āpī te hō’ē ’ītera’a, tei tu’uhia i reira e te Vārua Mo’a, ’ua riro mau Iosepha Semita ’ei peropheta nā te Atua Mana Hope ».11

Te haerera’a i te ha’api’ira’a ’e te mau tau fifi

I tōna tamari’ira’a, ’aita Gordon i ’oa’oa i te ha’api’ira’a, mea au a’e nāna ’ia haere nā rāpae’au i te mau papa’i ’e te mau ’iri ’amura’a mā’a nō te hō’ē piha ha’api’ira’a. ’A pa’ari a’e rā ’oia ’ua ha’api’i ’oia i te au i te mau buka, te mau fare ha’api’ira’a ’e te vaira’a buka i te fare ’e te mau ’āua i reira ’oia e horo ’āvae noa ai mai te hō’ē tamaiti ’āpī. ’Ua noa’a iāna te parau tū’ite a te fare ha’api’ira’a tuarua ’e ’ua ha’amata ’oia i te haere i te fare ha’api’ira’a teitei nō Utaha i taua iho matahiti ra.

’Ua fa’aruru ’oia i roto i nā maha matahiti i te fare ha’api’ira’a teitei i te mau tītaura’a fifi roa. I te matahiti 1929, ’ua topatari te tapiho’ora’a i te fenua Marite ’e ’ua ro’ohia te fenua ’e te ao tā’āto’a i te Topatarira’a Rahi. Fātata e 35 i ni’a i te hanere o te feiā tei ’ere i te ’ohipa i te ’oire nō Roto Miti, ’aua’a a’e rā e ’ohipa ’atu’atu fare tā Gordon nō te ’aufau i tāna moni ha’api’ira’a ’e tāna mau tauiha’a ha’api’ira’a. ’Ua tāpū Bryant, ’o te rave ra i te ’ohipa ’ei fa’atere i te fare tū’aro Deseret a te ’Ēkālesia, i tāna iho moni ’ohipa ’ia nehenehe i te tahi atu feiā rave ’ohipa ’ia tāpe’a i tā rātou ’ohipa.12

Page 21: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

6

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

Nā te ’itera’a ē e māriri ’aita’ata tō te metua vahine o Gordon i ha’amo’e i te mau tāmatara’a i te pae faufa’a. ’Ua pohe ’oia i te matahiti 1930 i te fāito matahiti 50, e 20 matahiti tō Gordon. ’Ua parau Gordon ē e « mea hōhonu ’e te māuiui » te māmae nā roto i te pohera’a o tōna metua vahine.13 Nā teie tāmatara’a i ni’a iho iāna ma te ’āmuihia atu i te mana a te mau ha’api’ira’a a te ta’ata e te mana’o tāhitohito o te mau tau i arata’i iāna ’ia ui i te mau uira’a fifi. « E taime fa’ataiāra’a rahi », ’ua ha’amana’o Gordon, « ’e ’ua ’ite- pūai- hia te reira i ni’a i te ’āua nō te fare ha’api’ira’a. ’Ua ’ite ’o vau iho i te tahi o taua mana’o ra. ’Ua ha’amata vau i te ui i te mau mea, ’e penei a’e i te tahi fāito ha’iha’i i te fa’aro’o o tō’u mau metua. E ’ere i te mea māerehia nō te mau pīahi nō te fare ha’api’ira’a teitei, e mea pūai rā taua mana’o fa’ataiāra’a i taua taime ra ».14

Gordon B. Hinckley ’ei taure’are’a

Page 22: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

7

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

’Aita te mau uira’a ’āpī a Gordon i fa’a’āueue i tōna fa’aro’o noa atu e mea pe’ape’a. ’Ua ha’amana’o ’oia ē « tei iā’u nei te hō’ē niu nō te here nō roto mai i te mau tupuna ’e te hō’ē ’utuāfare maita’i, te hō’ē ’episekōpo maita’i, te mau ’orometua ha’api’i itoito ’e te ha’a-pa’o, ’e te mau pāpa’ira’a mo’a nō te tai’o ’e nō te feruri hōhonu ». Nō ni’a i te mau tāmatara’a nō taua mau tau ra nōna ’e nō vetahi ’ē o tōna fāito matahiti, ’ua parau ’oia : « Noa atu ē ’ua fifi mātou i tō mātou ’āpīra’a ’ia hāro’aro’a i te mau mea e rave rahi, tē vai ra rā i roto i tō mātou ’ā’au te tahi here nō te Atua ’e nō tāna ’ohipa rahi tei ’āfa’i ia mātou nā ni’a atu i te mau huru fē’a’a ’e te mata’u ato’a. ’Ua here mātou i te Fatu ’e ’ua here mātou i te mau hoa maita’i ’e te ro’o maita’i. Nā roto mai i taua huru here ra i noa’a ai ia mātou te pūai rahi ».15

Tāvinira’a misiōnare ’e te fa’afāriura’a iāna iho

’Ua roa’a ia Gordon te parau tū’ite tumu a te fare ha’apiira’a teitei nō Utaha i te ’āva’e tiunu 1932 nō ni’a i te reo Peretāne ’e te tahi parau tū’ite nō ni’a i te mau reo tahito. Hō’ē matahiti i muri iho, tē ti’a ra ’oia i te hō’ē ’ōpaera’a ara i roto i tōna orara’a. ’Ua hina’aro ’oia e fa’ahōhonu atu ā i tāna ha’api’ira’a ’ia nehenehe iāna ’ia riro mai ’ei pāpa’i ve’a. ’Ua noa’a iāna noa atu i rōpū i te tau Topatarira’a Rahi ’ia tu’u i te hiti te tahi tino moni ha’aputu nō te ’aufau i tāna ha’api’ira’a. ’Ua feruri ato’a ’oia i te parau nō te fa’aipoipora’a. Tē rahi noa atu ra tōna here ia Marjorie Pay, te hō’ē poti’i ’āpī tē ora ra i terā atu pae o te porōmu.

Nō reira, hou noa a’e i te 23ra’a o tōna mahana fānaura’a, ’ua fārerei atu Gordon i tōna ’episekōpo, ’o John C. Duncan, tei ani iāna mai te mea ’ua feruri ’oia i te tāvini i te hō’ē misiōni. ’Ua riro te reira « ’ei hō’ē mana’o hitimahuta roa » nō Gordon,16 nō te mea e mea iti roa te mau taure’are’a tāne tei pi’ihia i te misiōni i roto i te tau topa-tarira’a. ’Aita ho’i tō te mau ’utuāfare e rāve’a nō te pāturu ia rātou.

’Ua parau Gordon i te ’episekōpo Duncan ē e tāvini ’oia, ’ua pe’ape’a rā ’oia e nāhea ra tōna ’utuāfare e ’aufau i te reira. ’Ua rahi atu tōna pe’ape’a ’a fa’aro’o ai ’oia ē ’ua topatari te fare moni e ha’a-pa’o ra i tāna moni ha’aputu. ’Ua parau ’oia « noa atu rā te reira, tē ha’amana’o nei au i tō’u metua tāne i te paraura’a ē ‘e rave mātou i

Page 23: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

8

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

te mau mea ato’a e roa’a ia mātou nō te pe’e i tō ’oe hina’aro’, ’e ’ua fa’aoti ’oia ’e tō’u tu’āne ē ’ia fa’aoti au i ta’u misiōni. I taua taime ra tō mātou ’itera’a i te tahi moni ha’aputu tā tō’u metua vahine i vaiiho mai—e moni hu’ahu’a tei tāranihia mai roto mai i tāna mau ho’ora’a mā’a ’e te tahi atu mau ho’o. Ma taua tauturu ri’i ra tei ’āmuihia mai, e au ra e nehenehe iā’u ’ia haere i tā’u misiōni. ’Ua fa’arir’o ’oia i te mau tōtā a tōna metua vahine ’ei mea mo’a. ’Ua parau ’oia ē « ’ua fa’aherehere vau i teie mau tōtā ma te hanahana ».17 ’Ua pi’ihia ’oia ’ia tāvini i roto i te misiōni nō ’Europa.

Nō tōna ’itera’a ē tē vai ahoaho noa ra tāna tamaiti, ’ua fa’aineine Bryant Hinckley i te hō’ē fa’aha’amana’ora’a ’ōhie nō ni’a i te tumu mau o te pūai. ’Ua parau mai Gordon i muri mai « i tō’u fa’aru’era’a

elder Gordon B. Hinckley ’ei misiōnare rave tāmau, e poro ra i roto i te london’s Hyde park

Page 24: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

9

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

nō te misiōni, ’ua toro mai tō’u metua tāne maita’i iā’u te hō’ē tāreta ē ’ua pāpa’ihia e [hitu] ta’o i ni’a iho… : ’Eiaha e mata’u ; e fa’aro’o noa mai’ (Mareko 5:36) ».18 E riro teie mau parau i te fa’auru ia Elder Gordon B. Hinckley ’ia tāvini i te hō’ē misiōni itoito ’e te maita’i i te taime iho ā rā ’ua ’āpitihia atu te reira mau ta’o e ono fa’ahou ā ta’o nā roto mai i te pāpa’i a tōna metua tāne e rave rahi mau hepetoma i muri mai.

’Ua tae mai taua nā ta’o e ono ra i te hō’ē taime hepohepo rahi tei ha’amata i te 29 nō tiunu 1933, te mahana mātāmua a Elder Hinckley i Preston, i te fenua Peretāne. I tōna tāpaera’a i tōna fare fa’aeara’a, ’ua parau mai tōna hoa misiōnare ē e a’o rāua i te ’oire pū i taua pō ra. « Tei ia ’oe ra te ta’ata hape nō te haere atu nā muri ia ’oe », pāhono a’era Elder Hinckley, ma te ’ite atu iāna iho tau hora i muri mai i te hīmenera’a ’e te a’ora’a mai ni’a atu i te hō’ē pa’epa’e, i mua i te hō’ē naho’a ta’ata māta’ita’i tāu’a ’ore.19

’Ua ’ite a’era Elder Hinckley ē e rave rahi mau ta’ata ’o te ’ore e hina’aro i te fa’aro’o i te parau poro’i a te ’evanelia tei fa’aho’ihia mai. E au ra ē ’ua ha’aputapū te veve tei fa’atupuhia ’e te topatarira’a o te terera’a faufa’a o te ao nei i te ’ā’au o te ta’ata tei tūra’i haere iāna i roto i te mau pereo’o uta ta’ata e ’aita roa ’oia i ’ana’anatae i te haere atu e fārerei ia rātou. Ta’a ’ē noa atu i te reira, ’ua rohirohi roa tōna tino. ’Ua ha’amana’o ’oia ē, « i te fenua Peratāne e tiarehia te matie e riro mai ’ei huero i te hope’a tiunu ’e i te ’ōmuara’a nō te ’āva’e tiurai, ’o terā iho ā tei tupu i tō’u taera’a atu i reira ».20 Nā te reira i fa’atupu i tōna mau tatira’a, e au ra ē ’ua ’ino roa atu te mau mea ato’a. ’Ua mihi ’oia i tōna ’utuāfare. ’Ua mihi ’oia ia Marjorie. ’Ua mihi ’oia i te huru auhoara’a o tōna fenua ’āi’a. E mea fifi roa te ’ohipa. E mea iti roa te mau taime i noa’a iāna e tōna mau hoa misiōnare ’ia ha’api’i i te mau melo ’ore, noa atu ē ’ua ha’api’i ’e ’ua a’o rātou i roto i te mau ’āma’a na’ina’i i te mau sābati ato’a.

Nō tōna mana’ora’a ē tē ha’amāu’a nei ’oia i tōna taime ’e te moni a tōna ’utuāfare, ’ua pāpa’i ’o Elder Hinckley i te hō’ē rata i tōna metua tāne nō te fa’a’ite i teie huru ’oa’oa ’ore. ’Ua pāhono ’o Bryant Hinckley ma te hō’ē a’o tā tāna tamaiti i pe’e i roto i tōna orara’a tā’āto’a. ’Ua pāpa’i ’oia « E Gordon here ē, ’ua fāri’i iho nei au i tā ’oe nei rata. hō’ē noa iho tō’u mana’o ». E taua nā ta’o e [’ahuru mā hō’ē] ra tei ha’apūai i nā ta’o e [hitu] tāna i pāpa’i nā mua atu : « ’A

Page 25: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

10

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

ha’amo’e ia ’oe ’e ’a haere e rave i te ’ohipa ».21 ’Ua ha’atāvevo teie a’o i te hō’ē pāpa’ira’a mo’a tā Elder Hinckley i tai’o ’e tōna hoa misiōnare nā mua atu i taua mahana ra : « ’O tei hina’aro ho’i i te tāpe’a i tōna ora, e ’ere ïa i te ora ; E ’o tei ti’a iāna i te tu’u i tōna ora iā’u ’e te ’evanelia nei, e ora ïa tōna » (Mareko 8:35).

Ma te rata a tōna metua tāne i roto i tōna rima, ’ua tūturi te ’oro-metua ’āpī Elder Hinckley ’e ’ua fafau ē e horoʻa ’oia i tōna ora i te Fatu. ’Ua tupu te tauira’a fātata i te reira iho ā taime. ’Ua parau ’oia, « ’ua taui te ao tā’āto’a ». ’Ua pe’e te rūpehu. ’Ua ha’amata te mahana i te ’ana’ana i roto i tō’u nei orara’a. ’Ua ’ana’anatae fa’ahou vau. ’Ua ’ite au i te ’una’una o teie nei fenua. ’Ua ’ite au i te huru fa’ahiahia o te nūna’a. ’Ua ha’amata vau i te mana’o ē tei te fare au i roto i teie fenua nehenehe ».22

Ma te ha’amana’o i taua mau mahana ra, ’ua fa’a’ite Gordon ē ’ua fāri’i ato’a ’oia i te tauturu a tōna metua vahine. ’Ua ’ite ’oia i tōna vārua tāmahanahana i pīha’i iho iāna, i roto iho ā rā i te mau taime pōuri ’e te ahoaho. ’Ua parau ’oia, « ’ua tāmata vau i muri mai, mai tā’u i tāmata mai te reira atu taime, ’ia fa’atere i tō’u nei orara’a ’e ’ia rave i tā’u hōpoi’a nō te fa’ahanahana i tōna ra i’oa ». « E mea māuiui te mana’o ’ia ora i raro mai i te mau tītaura’a a tō’u metua vahine, ’e nā te reira i hōro’a mai i te hō’ē orara’a ha’avī ’o te ’ore paha e roa’a iā’u ’āhani ’aita taua mana’o ra ».23

’Ua riro mai ’oia ’ei hō’ē misiōnare ma te hō’ē fā ’e te itoito. Tē fa’a’ite nei te mau buka nō nā ’āva’e mātāmua e va’u nō tāna misiōni ē, noa atu ē ’aita ’oia i bāpetizo i te hō’ē noa a’e ta’ata, ’ua ’ōpere ’oia e 8 785 buka iti, ’ua hōro’a ’oia hau atu i te 440 hora nā muri i te mau melo, ’ua tae atu ’oia i roto e 191 rurura’a, ’ua fa’atere e 220 paraparaura’a ’evanelia, ’e ’ua ha’amau hō’ē noa ta’ata.24

I te ’āva’e māti 1934, ’ua fa’ahaerehia Elder Hinckley mai Preston i Lonedona nō te rave i te ’ohipa ’ei tauturu nō Elder Joseph F. Merrill nō te pupu nō te Tino ’Ahuru ma Piti ’āpōsetolo ’o te peresideni ra i ni’a i nā misiōni nō Peretāne ’e nō ’Europa.25 ’Ua fa’aea ’oia i te toe’a nō tāna misiōni i reira, i te ravera’a i te ’ohipa i roto i te piha tōro’a i te ao ’e te ha’api’ira’a i te ’evanelia i te mau pō. E mea iti te mau bāpetizora’a nō te feiā fa’afāriuhia, ’āre’a rā i roto i te ’ā’au o te tamaiti a Bryant ’e a Ada Hinckley, ’ua riro mai te pura nō te fa’afāriura’a ’ei hō’ē ura tāmau.

Page 26: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

11

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

Hō’ē rāve’a ’āpī nō te tāvini i te Fatu

I tō Gordon ho’ira’a mai nō tāna misiōni, ’ua parau ’oia, « E’ita roa atu vau e hina’aro e rātere fa’ahou. ’Ua rātere ātea vau mai tā’u i hina’aro i te rātere ».26 ’Ua tere fa’a’ati ’oia ’e e piti hoa misiōnare ia ’Europa ’e te fenua Marite i tō rātou tere ho’ira’a i te fare, e hō’ē peu mātauhia i taua mau mahana ra, ’e ’ua rohirohi roa ’oia. I te taime ’a tere ai tōna ’utuāfare i te tere fa’afa’aeara’a i muri mai i tōna ho’ira’a mai, ’ua fa’aea mai ’oia i te fare. Noa atu tōna rohirohi, ’ua ’oa’oa ’e ’ua māuruuru ri’i ’oia ’a feruri ai ’oia i tōna mau tere : ’ua mana’o ’oia ē ’ua ’ite ’oia i te tupura’a o te tahi tufa’a nō tōna ha’amaita’ira’a patereareha. E rave rahi mau matahiti i muri mai ’ua parau ’oia :

« ’Ua fāri’i au i te hō’ē ha’amaita’ira’a patereareha i tō’u ’āpīra’a. Ua parauhia i roto i taua ha’amaita’ira’a ra ē e fa’ateitei au i tō’u reo ’ei fa’a’ite- pāpū- ra’a i te parau mau i roto i te mau nūna’a o te fenua nei. ’Ua ha’a vau i Lonedona nō te hō’ē taime māoro ’e ’ua hōro’a i tō’u itera’a pāpū e rave rahi mau taime i reira. ’Ua [haere mātou i Amsterdam], ’e ’ua noa’a iā’u te rāve’a ’ia paraparau ri’i i roto i te hō’ē rurura’a ’e ’ia hōro’a i tō’u ’itera’a pāpū. I muri iho ’ua tere atu mātou i Berlin, ’ua nā reira ato’a vau i reira. I muri iho ’ua tere atu mātou i Paris, ’ua nā reira ato’a vau i reira. I muri iho ’ua tere atu mātou i te fenua Marite, i Washington D.C, i reira i te hō’ē sābati, ’ua nā reira ato’a vau. ’Ua rohirohi vau i tō’u taera’a atu i te fare… ’Ua parau vau… ’Ua hope iā’u [taua] tufa’a nō tā’u ha’amaita’ira’a. ’Ua fa’ateitei au i tō’u reo i roto i te mau ’oire pū rahi o te ao nei… ’E ’o terā mau iho ā tā’u i ’ite ».27

Hou ’a nehenehe ai ia Gordon ’ia parau ē ’ua hope tāna misiōni, ’ua tītauhia iāna ’ia rave i te hō’ē fa’ahou ’ohipa. ’Ua ani Elder Joseph F. Merrill iāna ’ia haere e fārerei i te Peresidenira’a Mātāmua o te ’Ēkālesia nō te fa’a’ite i te mau hina’aro i roto i te mau misiōni nō Peretāne ’e nō ’Europa. I te po’ipo’i nō te 20 nō ’ātete 1935, ’aita ā e hō’ē ’āva’e i muri i tōna ho’ira’a mai i te fare, ’ua fa’atomohia atu ’oia i roto i te piha ’āpo’ora’a i roto i te fare fa’aterera’a a te ’Ēkālesia. I tōna aroha- rima- ra’a i te melo tāta’itahi nō te Peresidenira’a Mātā-mua—te mau Peresideni Heber J. Grant, J. Reuben Clark Tamaiti, ’e ’o David O.Mckay—’ua mata’u ihora ’oia i te ’ohipa tei hōro’ahia atu iāna. ’Ua parau te peresideni Grant, « e te taea’e Hinckley, e hōro’a

Page 27: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

12

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

atu mātou ia ’oe e 15 minuti nō te fa’a’ite mai ia mātou e aha tā Elder Merrill e hina’aro ia mātou ’ia fa’aro’o » 28

I roto i te 15 minuti i muri mai, ’ua hōhora atu te misiōnare tei ho’i mai nei mai tāna misiōni i te mana’o tapitapi o Elder Merrill—’oia ho’i tē hina’aro nei te mau misiōnare i te mau buka nene’i maita’i a’e nō te tauturu ia rātou i roto i tā rātou ’ohipa. ’Ei pāhonora’a, ’ua ui te peresideni Grant ’e tōna nā tauturu i te uira’a i muri i te tahi uira’a, ’e ’ua hau atu i te hō’ē hora te māoro te fārereira’a tei fa’ata’ahia.

I tōna ho’ira’a atu i te fare i muri a’e i te fārereira’a, ’aita Gordon i mana’o ri’i a’e ē, e taui taua nā 75 minuti i tōna orara’a. E piti mahana i muri iho, ’ua fāri’i ’oia i te hō’ē niuniu a te peresideni McKay, tei pūpū iāna te hō’ē ’ohipa ’ei pāpa’i parau fa’atere nō te tōmite nō te radio, te fa’atianira’a, ’e te mau buka nō te misiōni a te ’Ēkalesia tei ha’amau- ’āpī- hia. E rave ïa teie tōmite, tei roto e ono melo nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo, i te ’ohipa nō te pāhono i te mau hina’aro tā Gordon i hōhora i roto i tāna fārereira’a e te Peresidenira’a Mātāmua.29

Gordon B. Hinckley ’ei ta’ata rave ’ohipa nō te tōmite nō te radio, te fa’atianira’a, ’e te mau buka nō te misiōni a te ’Ēkālesia.

Page 28: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

13

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

’Ua fa’ataime fa’ahou ā Gordon i tāna mau ’ōpuara’a nō te haere i te ha’api’ira’a teitei ’e nō te hō’ē tōro’a pāpa’i ve’a. ’Ua haere ’oia e rave i te ’ohipa nō te pāpa’i i te mau arata’ira’a nō te mau fa’anaho-ra’a radio ’e te mau hōho’a teata, te papa’ira’a i te mau buka iti nā te mau misiōnare, te fa’atupura’a i te mau aura’a tōro’a ’e te mau fatu ve’a, ’e te mā’imira’a ’e te pāpa’ira’a i te ’ā’amu nō te ’Ēkālesia. ’Ua tauturu ’oia i te pāpa’i i te mau parau poro’i tei ’ōpuahia nō te patu i te fa’aro’o o te mau melo nō te ’Ēkālesia ’e nō te tū’ati i te mau ta’ata i rāpae’au i te ’Ēkālesia. ’Ua hāpono te hō’ē hoa iāna i te hō’ē taime i te hō’ē rata nō te ha’apoupou iāna nō te hō’ē fa’anahora’a radio ’e ma te ani atu e mea nāhea tōna fa’atupura’a i taua huru tālēni ra nō te papa’i ’e nō te a’o. ’Ua pāhono Gordon :

« Mai te mea tē vai ra te hō’ē noa a’e tālēni tō’u nō te a’o ’aore rā nō te pāpa’i, te ha’amāuruuru rahi nei ïa vau i tō’u Metua i te Ao ra. Tē mana’o nei au e mea iti roa te ’aravihi ta’ata i roto i te reira ; te mana rā tei mauhia e au nei, nō roto mai ïa i te mau rāve’a tei ’īritihia mai i mua iā’u ».30

Na te ’ohipa a Gordon ’e te tōmite i ha’amaita’i atu ā i tōna ’ara-vihi ’ei ta’ata pāpa’i ve’a. ’Ua riro te reira ’ei rāve’a faufa’a rahi nō te ha’api’i i pīha’i iho i te mau ’āpōsetolo ’e te mau peropheta. ’A ’ite ai Gordon i nā melo nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo i te feruri hōhonura’a i te mau fa’aotira’a ’e te ha’api’ira’a i te tahi ’e te tahi, ’ua ta’a maita’i a’e iāna te pi’ira’a mo’a nō teie mau huru ta’ata ’e te fa’anahora’a nō te heheura’a o te tupu ’ia tāu’aparau ’āmui ana’e rātou.

’O Elder Stephen L Richards, tei tāvini i muri mai ’ei tauturu hō’ē i roto i te Peresidenira’a Mātāmua, te peresideni nō te tōmite. ’Ua parau ’o Gordon nōna mai te hō’ē ta’ata « feruri, mana’o pāpū, ha’a-pa’o maita’i ’e te pa’ari. E’ita roa atu ’oia e rū noa i te ’ohipa e hi’o māite rā ’oia hou ’a haere ai i mua. ’Ua ha’api’i mai au e mea maita’i a’e ē ’ia ha’apa’o maita’i ’oe i roto i teie ’ohipa, nō te mea, noa atu e aha te fa’aotira’a tā ’oe e rave, ’ua rahi ïa te mau hope’ara’a ’o te ha’ataui i te orara’a o te mau ta’ata e rave rahi ».31

Teie ïa te tahi atu mau melo nō te tōmite, ’o Elders Melvin J. Bal-lard, John A. Widtsoe, Charles A. Callis, Alonzo A. Hinckley (te feti’i nō Gordon), ’e o Albert E. Bowen. Teie tā Gordon i parau nō rātou :

Page 29: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

14

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

E mea ’āfaro maita’i au e taua mau ta’ata rahi ra, tei hāmani maita’i mai iā’u. ’Ua ha’api’i rā vau ē e mau ta’ata ato’a ana’e rātou. E mau paruparu ’e e mau fifi tō rātou, ’aita rā te reira i ha’ape’ape’a iā’u. ’Ua fa’arahi rā te reira i tō’u here nō rātou nō te mea ’ua ’ite au i te mara’ara’a i ni’a a’e i tō rātou huru tāhuti te hō’ē tufa’a nō te huru hanahana, ’aore rā te hō’ē tufa’a ha’iha’i nō tō rātou ha’amo’ara’a i tō rātou orara’a nō te hō’ē ’ohipa fa’ahiahia tei nā mua atu i roto i tō rātou orara’a. ’Ua ’ite au i te fa’aurura’a o teie ’ohipa i roto i tō rātou orara’a. ’Aita e fē’a’ara’a tō’u nō ni’a i tō rātou pi’ira’a peropheta ’aore rā nō te mea ’ua parau ’e ’ua’ ohipa te Fatu nā roto atu ia rātou. ’Ua ’ite au i tō rātou huru ta’ata, tō rātou mau paruparu—’e tē vai nei tō rātou pā’āto’a te tahi mau paruparu. ’Ua ’ite rā vau i te pūai rahi o tō rātou fa’aro’o ’e tō rātou here i te Fatu, ’e tō rātou ā’au māhorahora i te ’ohipa ’e te ti’aturira’a tei tu’uhia i ni’a iho ia rātou ».32

Fa’aipoipora’a, ’utuāfare ’e tāvinira’a i roto i te ’Ēkālesia

’Oia mau, ’aita ’o Gordon i mana’o noa i te ’ohipa. ’Ua tāmau noa ’oia i te haere pinepine nā muri ia Marjorie Pay i tōna ho’ira’a mai nā te fenua Peretāne. Mea fifi roa nō Marjorie ’e nōna ato’a tōna fa’aru’era’a mai. ’Ua parau Marjorie i muri mai, « noa atu tō’u hina’aro rahi ē ’ia tāvini ’oia i te hō’ē misiōni, e’ita roa atu rā e mo’ehia iā’u te mana’o pāinu ’e te mo’emo’e tā’u i fāri’i ’a fa’aru’e mai ai te pereo’o auahi i te vāhi tāpe’ara’a ».33

I te tau ’auhune nō te matahiti 1929, e maha matahiti hou Gordon ’a fa’aru’e ai nō te tere atu i te fenua Peretāne, ’ua tāpa’o Marjorie iāna nō te mau piha ha’api’ira’a i te fare ha’api’ira’a teitei nō Utaha, ’a ’ite ai ’oia ē ’ua ’ere tōna metua tāne i tāna ’ohipa nō te Topatarira’a Rahi. ’Ua fa’aea ’oia i te reira iho ā taime i tāna mau piha ha’apiira’a ’e ’ua ’imi i te hō’ē ’ohipa ’ei pāpa’i parau nō te tauturu i tōna nā metua ’e tōna mau teina e pae—te hō’ē tūtavara’a tei tāmau noa i muri a’e i tō Gordon ho’ira’a mai nā tāna misiōni i te matahiti 1935. ’Aita roa atu i roa’a fa’ahou iāna te rāve’a ’ia noa’a te hō’ē ha’api’ira’a teitei, ’ua fa’aoti rā ’oia i te tāmau noa i te ha’api’i, nō reira ’oia i ha’api’i ai iāna iho nā roto i te tai’ora’a.

Nō te huru ’oa’oa, te parau ti’a i ni’a i te ’ohipa, e te fa’aaura’a hōhonu o Marjorie i te ’evanelia i here rahi ai Gordon iāna, ’e ’ua

Page 30: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

15

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

putapū roa ’o Marjorie i te maita’i ’e te fa’aro’o o Gordon. ’Ua parau ’oia, « ’a fātata mai ai rāua i te fa’aipoipohia, ’ua ti’aturi rahi au ē ’ua here Gordon iā’u. Terā rā, ’ua ’ite ato’a vau ē, e’ita roa vau e riro i te nūmera hō’ē nōna. I ’ite na vau ē, e riro vau i te vai nūmera piti noa i roto i tōna orara’a ’e tei te Fatu ra te nūmera hō’ē. ’E ’aita te reira i riro e fifi nō’u ». ’Ua tāmau noa ’oia i te parau : « E au ra iā’u ē mai te mea ’ua ta’a ia ’oe te ’evanelia ’e te tumu nō tō tātou haerera’a mai i’ō nei, e hina’aro ïa ’oe i te hō’ē tāne fa’aipoipo ’o te tu’u i te Fatu nā mua roa. ’Ua topa tō’u hau i te ’itera’a ē ’o ’oia taua huru ta’ata ra ».34

’Ua fa’aipoipohia Gordon ’e ’o Marjorie i roto i te hiero nō Roto Miti i te 29 nō ’ēperēra 1937 ’e ’ua haere atu i te fare nō te tau ve’ave’a a te ’utuāfare Hinckley i East Mill Creek. ’Ua tāmau rāua i te hō’ē mātini ha’ave’ave’ara’a ’e fa’ato’eto’era’a, ’ua rave i te tahi atu

marjorie pay

Page 31: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

16

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

mau ha’amaita’ira’a e tītauhia nō te orara’a i te matahiti tā’āto’a, ’ua ’atu’atu i te mau ’āua mā’a hotu ’e te mau ’āua pota, ’e ’ua ha’amata i te patu i tō rāua iho fare i ni’a i te hō’ē tufa’a fenua tāpiri mai. ’E nō reira ’ua riro mai ïa te vāhi i te mata’eina’a tei herehia e Gordon i te mau tau māhanahana nō tōna tau tamari’i- ri’i- ra’a ’ei vāhi i reira ’oia ’e ’o Marjorie e fa’ariro ai ’ei fa’aeara’a nō rāua ’e nō te ’atu’atu i tā rāua mau tamari’i—Kathleen, Richard, Virginia, Clark ’e Jane.

’Ua ha’amau ’o Gordon ’e ’o Marjorie i te hō’ē ’utuāfare nō te here, te fa’aturara’a te tahi i te tahi, te rave- pūai- ra’a i te ’ohipa, ’e te orara’a i te ’evanelia. ’Ua hōro’a mai te pure ’utuāfare i te mau mahana ato’a i te hō’ē ha’amāramarama ’ia ’ite te mau tamari’i i te fa’aro’o ’e te here a tō rātou mau metua. ’Ia pure ’āmui ana’e te ’utuāfare, ’ua ’ite ato’a te mau tamari’i ē tei pīha’i iho noa tō rātou Metua i te Ao ra.

’Ua riro te fare o te ’utuāfare Hinckley ’ei vāhi nō te tahi noa mau ture ’e te mau tītaura’a rarahi ra. ’Ua paraparau Marjorie nō ni’a i te mau mea e’ita e ti’a ’ia tupu mai te tahi mārōra’a. Teie tāna i parau nō ni’a i te hō’ē arata’ira’a metua tāna i fa’a’ite atu i tāna tāne fa’aipoipo : « ’Ua ha’api’i au ē ’ua ti’a iā’u ’ia ti’aturi i tā’u mau tamari’i, nō reira vau i tāmata ai i te ’ore roa e parau ’aita mai te mea e nehenehe iā’u ’ia parau ’ē. ’Ia ’atu’atu ana’e tātou i te hō’ē ’utuāfare, te mea e tītauhia, ’o te orara’a ïa i te mau mahana ato’a ’e ’ia ’ārearea ri’i nā ni’a i te ’ē’a. ’A ’ite ai au ē e’ita e nehenehe tā’u e rave i te tā’āto’ara’a o te mau fa’aotira’a a tā’u mau tamari’i, ’ua tāmata ïa vau ’ia ’ore e ha’ape’ape’a nō te mau mea ha’iha’i ato’a ».35 ’Ei hope’ara’a nō te ti’aturira’a a tō rātou mau metua, ’ua ’ite te mau tamari’i ē tē fa’atu-rahia ra rātou ’e ’ua roa’a ia rātou te ’aravihi ’e te ti’aturira’a ia rātou iho. ’E mai te mea ē ’aita te pāhonora’a, ’ua ta’a ïa i te mau tamari’i e ’ere te reira ’ei ’ōpanira’a nā roto i te fa’ahepora’a.

’Ua ’ī ato’a te fare o te ’utuāfare Hinckley i te ’ata’ata. ’Ua parau Marjorie i te hō’ē taime : « Te hō’ē noa rāve’a nō te tere atu i roto i te orara’a ’o te ’atara’a ïa nā roto i te orara’a. E ti’a ia ’outou ’ia ’ata ’aore rā ’ia heva. Mea au a’e nā’u ’ia ’ata. E māuiui tō’u upo’o ’ia ta’i ana’e au ».36 Ma te mau metua ’o te nehenehe e ’ata ia rātou iho ’e ’ia ’imi i te parau ’ārearea i roto i te orara’a i te mau mahana ato’a, e ’ite ïa te mau tamari’i i tō rātou ’utuāfare ’ei vāhi ha’apūra’a ’oa’oa.

’Ua riro noa na te tāvinira’a i roto i te ’Ēkālesia ’ei tufa’a o te orara’a nō Gordon ’e nō Marjorie. ’Ua tāvini Gordon ’ei peresideni

Page 32: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

17

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

nō te ha’api’ira’a sābati, nō te titi ’e ’ua pi’ihia i muri iho i roto i te tōmite fa’atere rahi nō te ha’api’ira’a sābati i reira ’oia i tāvini ai e iva matahiti te māoro. ’Ua tāvini ’oia i muri mai ’ei tauturu i roto i te hō’ē peresidenira’a titi ’e ’ei peresideni titi ’a tāvini ai Marjorie i roto i te Paraimere, te Feia ’Āpī Tamāhine, ’e te Sōtaiete Tauturu. ’Ua ’ite mata te mau tamari’i i te tāvinira’a i roto i te ’Ēkālesia mai te hō’ē ha’amaita’ira’a ’oa’oa—Hō’ē hōho’a tā rātou i pe’e tāta’itahi i tō rātou pa’arira’a.

Fa’aineinera’a nā roto i te mau tauto’ora’a ’ohipa

I roto i nā matahiti mātāmua e ono nō te fa’aipoipora’a o Marjorie ’e o Gordon, ’ua tāmau noa Gordon i te rave i te ’ohipa i roto i te tōmite nō te radio, te fa’aati- ani- ra’a, ’e te mau buka nō te misiōni. ’Ua hōro’a ’oia iāna iho i roto i tāna ’ohipa, ’e ’ua tūra’i pinepine te mau ’ōpuara’a ’e te mau tītaura’a iāna i te hope’a o tōna mau ’aravihi ’e te ’ite—e hau atu. ’Ua pāpa’i ’oia i roto i te hō’ē rata i te hō’ē hoa :

« Rahi te ’ohipa. Tē rahi noa atu ra te ’ohipa a teie tōmite ma te hō’ē i’oa roa i te rahi ’e te fifi ’e te ’ana’anatae rahi […]

« Te radio, te mau hōho’a teata, ’e te mau huru buka ato’a… e mau rāve’a ana’e ïa ’ia tāmau vau i te pure, ’ia vai ha’eha’a, ’ia rahi te ’ohipa ’e ’ia rave au i te ’ohipa e rave rahi mau hora roa… Nā teie mau mea pā’āto’a i fa’arahi i tō’u fa’a’ohipara’a i te mau tīti’a mata… i rahi ri’i ai tō’u mau tāpono i te menemene, i pāpū rahi ri’i ai au, ’e i rahi ri’i ai tō’u māere i te vāhi tā teie mau mea ato’a e arata’i atu ».37

I te ’ōmuara’a o te mau matahiti 1940, ’ua ’āfa’i mai te Tama’i Rahi II i te hō’ē tauira’a nō Gordon i roto i te ’ohipa. ’Ua mau roa te ’ohipa misiōnare rave tāmau nō te tama’i, nō reira ’ua iti ri’i mai te tītaura’a i ni’a i tāna ’ohipa nō te fa’aineinera’a i te mau mātēria nā te mau misiōnare. Nō tōna ’itera’a i te hōpoi’a ’ia tauturu i te tauto’ora’a nō te tamaʻi, ’ua tāpa’o ’oia i tōna i’oa i te ha’api’ira’a ’ōfitie i roto i te nu’u moana a te Hau Marite. ’Aita rā tōna mau tatira’a (allergie) i fa’ati’a iāna ’ia haere atu. ’Ua fāri’i rā ’oia i muri mai ē « ’ua ’oto vau nō teie pāto’ira’a ». « Tē tāmau noa ra te tama’i, ’e tē rave ra te mau ta’ata ato’a i te tahi mea nō te tauturu. ’Ua mana’o vau ē ’ua ti’a iā’u ’ia rave i te tahi mea nō te tauturu ».38 ’Ua arata’i teie hina’aro iāna ’ia tāpa’o i tōna i’oa nō te hō’ē ’ohipa ’ei tauturu nō te fa’atere nō

Page 33: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

18

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

te taiete pereo’o auahi nō Denver ’e Rio Grande. Nō te mea ho’i ē e mea faufa’a rahi te mau pereo’o auahi nō te utara’a i te mau nu’u ’e te mau tauiha’a nō te tama’i, ’ua mana’o Gordon ē e tauturu ïa teie ’ohipa iāna ’ia tāvini i tōna fenua. ’Ua tihepu te taiete iāna i te matahiti 1943, ’e ’ua rave ’oia i te ’ohipa i tā rātou ra fare maeha’a i te ’oire nō Roto Miti ē tae noa atu i te taime ’ua fa’ahaerehia ’oia e tōna ’utuāfare i Denver, Colorado i te matahiti 1944.

’Ua fa’ahiahia te feiā fa’atere nō te taiete pereo’o auahi i te ’ohipa a Gordon, ’e ’ia hope te tama’i i te matahiti 1945, ’ua pūpū rātou iāna i te hō’ē ti’ara’a tāmau ma te hō’ē ti’ara’a tōro’a fa’ahiahia i mua. I te reira iho ā taime, ’ua niuniu ’e ’ua ani atu Elder Stephen L Richards ia Gordon ’ia ho’i mai e rave tāmau i te ’ohipa nā te ’Ekālesia. Noa atu ē ’ua nehenehe i te taiete pereo’o auahi ’ia hōro’a i te hō’ē tino

Gordon B. Hinckley, 1951

Page 34: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

19

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

moni ’ohipa teitei a’e i tā te ’Ēkālesia, ’ua pe’e Gordon i tōna māfatu ’e ’ua ho’i atu i te ’oire nō Roto Miti.39

’Aita i maoro roa ’ua rahi atu ā te ’ohipa a Gordon i te pū fa’atere a te ’Ēkālesia i tāna mau hōpoi’a nā mua atu. I te matahiti 1951, ’ua nominohia ’oia ’ei pāpa’i parau fa’atere nō te Tōmite rahi misiōnare a te ’Ēkālesia ’e ’ua fa’auehia ’oia ’ia hi’opo’a i te terera’a ’ohipa i te mau mahana ato’a a te tōmite misiōnare tei ha’amau- ’āpī- hia. E hi’opo’a teie pū ’ohipa i te mau mea ato’a nō ni’a i te ha’apararera’a i te ’evanelia, mai te hāmanira’a, te ’īritira’a, ’e te ’ōperera’a i te mau mātēria fa’a’ohipahia e te mau misiōnare ; te ha’api’ipi’ira’a i te mau misiōnare ’e te mau peresideni misiōni ; ’e te mau aura’a ’e te mau ve’a nō te ha’amau i te mau aura’a ’e te fa’aorera’a i te mau parau hape nō ni’a i te ’Ēkālesia.40

I te tau ’auhune nō te matahiti 1953, ’ua pi’i te peresideni David O. McKay ia Gordon i tōna piha tōro’a ’e ’ua ani iāna ’ia feruri i te hō’ē uira’a e’ita e tū’ati roa i te mau hōpoi’a i roto i te pū ’ohipa misiōnare. ’Ua ha’amata ’oia, « e te taea’e Hinckley, mai tā ’oe i ’ite, tē patu nei tātou i te hō’ē hiero i te fenua Helevetia, ’e e mea ta’a ’ē te reira i te tahi atu mau hiero nō te mea e ti’a i te reira hiero ’ia tāvini i te mau melo o te parau i te mau reo e rave rahi. Tē hina’aro nei au ē ’ia ’imi ’oe i te hō’ē rāve’a nō te hōhora i te ha’api’ira’a nō ni’a i te hiero nā roto i te mau reo huru rau nō ’Europa ma te fa’a’ohipa i te tahi noa feiā rave ’ohipa hiero ».41

’Ua hōro’a te peresideni McKay i te hō’ē vāhi i reira e nehenehe ai ia Gordon ’ia tūtava i te fa’aurura’a ’e ’ia fa’ata’a ’ē iāna i te mau tītaura’a nō tāna ’ohipa i te pū ’ohipa misiōnare. I te mau pō o te hopetoma, i te mau mahana mā’a, ’e i te tahi mau sābati, ’ua rave Gordon i te ’ohipa i roto i te hō’ē piha na’ina’i i te pae o te tahua nō te hiero nō Roto Miti. I te mau po’ipo’i sābati e rave rahi, e ’āmui atu te peresideni McKay iāna nō te tāu’aparau i te mau mana’o, nō te hi’opo’a māite i te hōhorara’a o te ’ōro’a hiero, ’e nō te pure nō te arata’ira’a.

I muri a’e i te feruri- hōhonu- ra’a, te purera’a, e te tūtavara’a i te heheura’a, ’ua ani Gordon ē ’ia tu’uhia te hōhorara’a nō ni’a i te ’ōro’a hiero i roto i te hōho’a teata, ma te mau parau o taua ha’api’ira’a mo’a ra ’ia auvahahia nā roto i te mau reo e rave rahi. ’Ua fāri’i te peresideni McKay ’e ’o vetahi ’ē i tāna anira’a ’e ’ua fa’auehia iāna

Page 35: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

20

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

’ia hāmani i te hōho’a teata. ’Ua ha’a Gordon ’e te hō’ē pupu ta’ata ’aravihi ’e te ha’apa’o maita’i tei fa’aoti i te ’ohipa i te ’āva’e setepa 1955. ’Ua ’āfa’i ’oia iho i muri mai te mau hōho’a teata i te hiero nō Bern Helevetia ’e ’ua hi’opo’a i te mau fa’aineinera’a mātēria nō te mau ’ōro’a hiero mātāmua.42

’Ua putapū te ’ā’au o Gordon i te ’itera’a ē ’ua ’āfa’i mai tāna ’ohipa i te ’oa’oa i te feiā mo’a i ’Europa : « ’A hi’o ai au i taua mau ta’ata nō roto mai i nā 10 nūna’a ’ia rave i te mau ’ōro’a hiero ; ’a hi’o ai au i te feiā pa’ari nō muri mai i te pāruru ’āuri tei ’ere i tō rātou mau ’utuāfare i roto i te mau tama’i tei mani’i mai i ni’a iho ia rātou, ’e ’a ’ite mata ai au i te mau fa’a’ite’itera’a nō te ’oa’oa ’e te mau roimata nō te ’oa’oa tei tae mai mai roto mai i tō rātou ’ā’au ’ei hotu nō te mau rāve’a tei hōro’ahia atu ia rātou ; ’a hi’o ai au i te mau tāne ’e te mau vahine ’āpī ’e tō rātou mau ’utuāfare—tā rātou mau tamari’i nehenehe ’e te māramarama—’e ’ua ’ite au i taua mau ’utuāfare ra tei tāhō’ēhia i roto i te hō’ē autā’atira’a mure ’ore, ’ua ’ite pāpū vau hau atu i te mea tā’u i ’ite nā mua atu ē ’ua fa’auruhia ’e ’ua arata’ihia [te peresideni McKay] e te Fatu nō te ’āfa’i mai i teie mau ha’amaita’ira’a faufa’a rahi i roto i te orara’a nō taua mau tāne ’e mau vahine fa’aro’o tei ha’aputuputuhia mai roto mai i te mau nūna’a nō ’Europa ».43

E piti ’ahuru matahiti tei ma’iri mai te taime i ho’i mai ai Gordon mai tāna misiōni, e ’aita ’oia i fa’atupu i tāna moemoe’a ’ia fāri’i i te hō’ē parau tū’ite teitei ’e ’ia riro ’ei hō’ē pāpa’i ve’a. ’Ua ha’api’i rā ’oia i te fa’a’ohipa i te mau tauiha’a ’āpī nō te ha’aparare i te parau a te Atua, ’ua fa’atupu i te mau aura’a maita’i ’e te mau ta’ata nō te tahi atu mau fa’aro’o, ’ua tuatāpapa ’e ’ua pāpa’i i te mau parau nō te ’ā’amu o te ’Ēkālesia, ’e ’ua tauturu i te fa’aineine i te rāve’a ’ia fāri’i te tauasini feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei i te mau ha’a-maita’ira’a o te hiero. E riro teie mau ’ohipa ’ei niu nō te tāvinira’a tāna e hōro’a i roto i te toe’a o tōna nei orara’a.

Tāvinira’a ’ei tauturu i te Tino ’Ahuru Ma Piti

I te mahana mā’a, 5 nō ’ēperēra 1958, ’ua pāhono ’o Richard, te tamaiti a Gordon ’e a Marjorie i te hō’ē pi’ira’a niuniu. ’Aita te ta’ata pi’i i parau ē ’o vai ’oia, ’ua ’ite rā Richard i te reo o te peresideni

Page 36: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

21

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

David O. McKay ’e ’ua horo nō te fa’a’ite i tōna metua tāne. I muri a’e i tōna paraparau- poto- noa- ra’a i te peresideni McKay, ’ua hopu ’oi’oi ’o Gordon i te pape, ’ua taui i tōna ’ahu ’e ’ua tere atu nā ni’a i te pereo’o i te piha tōro’a o te peresideni o te ’Ēkālesia. Nō te mea ho’i ē ’ua fāri’i ’oia i te mau fa’ata’ara’a ’ohipa a te peresideni McKay nā mua atu, ’ua mana’o ’oia e anihia ’oia ’ia tauturu i te tahi mea ’ei fa’aineinera’a nō te tufa’a purera’a nō te ’āmuira’a rahi i te mahana i muri. ’Ua hitimahuta ’oia i te ’itera’a ē e ’ohipa ’ē tō roto i te ferurira’a o te peresideni McKay. I muri a’e i te aroha hoara’a, ’ua ani te peresideni McKay ia Gordon ’ia tāvini ’ei tauturu i te Tino ’Ahuru Ma Piti. Te mau taea’e tei tāvini i ni’a i teie nei ti’ara’a, tei fa’a’orehia i te matahiti 1976, e mau hui mana fa’atere rahi ïa nō te ’Ēkālesia. Tē tāvini ra Gordon ’ei peresideni titi nō East Mill Creek i te taime ’a tu’u atu ai te peresideni McKay i teie pi’ira’a.

I te mahana i muri iho, ’ua fāri’i Elder Gordon B. Hinckley i te hō’ē pāturura’a i roto i te ’āmuira’a rahi. Noa atu ē ’ua parau ’oia i roto i tāna a’ora’a mātāmua i te ’āmuira’a « ē ’ua ’ī ’oia i te mana’o taiā », ’ua amo rā ’oia i tāna hōpoi’a ’āpī ma te fa’aro’o ’e te pūai ta’a ’ē.44

Te hō’ē ’ohipa rarahi tei ma’iri mai i ni’a iho ia Elder Hinckley ’ei tauturu i te Tino ’Ahuru Ma Piti ’o te hi’opo’ara’a ïa i te ’ohipa a te ’Ēkālesia i te tā’āto’ara’a o Asia. E mea iti roa tōna ’ite nō ni’a i te nūna’a ta’ata i reira ’e ’aita ’oia e paraparau i te hō’ē o tō rātou ra mau reo, ’ua vitiviti rā ’oia i te here ia rātou, ’e ’ua here ato’a rātou iāna. ’Ua fa’ati’a ’o Kenji Tanaka, te hō’ē feiā mo’a Tāpōnē i te mau mahana hope’a nei, i te rurura’a mātāmua a Elder Hinckley i te fenua Tāpōnē: « ’Ua nehenehe te ’ana’anatae rahi ’o Elder Hinckley i te ’itehia i roto i tōna mau mata ’ana’ana. Tāna parau mātāmua ia mātou ’o Subarashii! ïa. [‘Fa’ahiahia mau!’] ’Ua taui te vārua nō taua rurura’a ra mai te huru ’eta’eta ’e te fa’anaho- maita’i- hia i te hoara’a ’e te pirira’a atu iāna, ’e ’ua pārahi mai te hō’ē vārua māhanahana ».45

Teie ïa te vārua tāna i fa’a’ite’ite i te mau vāhi ato’a ’ua tere ’oia i Asia. ’Ua tauturu ’oia i te mau ta’ata ’ia ’ite ē nā roto i te fa’aro’o i te Fatu, e nehenehe tā rātou e fa’atupu i te mau mea rarahi ’e ’ia tau-turu i te ’Ēkālesia ’ia tupu i roto i tō rātou mau fenua ’āi’a. ’Ua fa’aea piri ato’a ’oia i te mau misiōnare rave tāmau, ma te ’itera’a e riro tō rātou itoito i te ha’amaita’i ti’a atu i te mau ta’ata tā rātou i tāvini.

Page 37: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

22

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

Te hō’ē ’ite ta’a ’ē nō te i’oa o te Mesia

’Ua tae mai te tahi atu niuniu tei taui i te orara’a i te hō’ē mahana mā’a—30 nō setepa 1961. I teie taime, ’o Marjorie ïa tei fa’aro’o i te reo mātauhia o te peresideni McKay i roto i te niuniu. ’Ua ha’avitiviti fa’ahou Gordon B. Hinckley i te haere i te piha tōro’a o te peresideni o te ’Ēkālesia. ’Ua hitimahuta fa’ahou ā ’oia ’e ’aita ’oia i ta’a fa’ahou i tōna ’itera’a i te tumu nō te fārereira’a. I tōna taera’a atu, ’ua parau te peresideni McKay iāna, « ’ua fa’auruhia vau ē ’ia nomino ia ’oe nō te fa’a’ī i te pārahira’a vata i roto i te pūpū nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo ’e ’ua hina’aro mātou ’ia pāturu ia ’oe i roto i te ’āmuira’a ».46 Ua haere fa’ahou ā Elder Hinckley i mua ma te fa’aro’o ’e te ’ana’anatae noa atu tōna mau mana’o taiā.

’Ei ’āpōsetolo, ’ua fāri’i Elder Hinckley i te tahi atu mau hōpoi’a. ’Ua fārerei ’oia i te tahi mau taime i te mau ti’a fa’atere nō te mau hau ’e te tahi atu hui mana fa’atere. ’Ua ani- pinepine- hia ’oia ’ia riro ’ei ’auvaha parau nō te ’Ēkālesia i mua i te ta’ata nō te pāhono atu i te mau fa’ahapara’a ’e te mau fa’ahuehuera’a ta’ere i roto i te fenua Marite. Tei mua ’oia i te mau tūtavara’a nō te ha’apūai i te mau rāve’a ha’apurorora’a a te ’Ēkālesia ’e nō te fa’a’ohipara’a i te rāve’a ’āpī nō te ha’aparare i te ’evanelia nā te ao tā’āto’a. Noa atu teie mau hōpoi’a ’o te rahi noa atu ra, ’aita roa atu i mo’ehia iāna tāna hōpoi’a ’ia ha’apūai i te fa’aro’o o te mau ta’ata ’e o te mau ’utuāfare. Nā roto ’ānei i te ’āparaura’a i te hō’ē noa ta’ata ’aore rā e ’ahuru tauasini ānei ta’ata, tāna ravera’a, te utuutu- tāta’itahi- ra’a ïa i te ta’ata, te hō’ē ravera’a tei riro ’ei tāpa’o nō tāna tāvinira’a : ’ia ’āfa’i tāta’itahi mai te ta’ata i te Mesia.

’Ua tāmau noa Elder Hinckley i te hi’opo’a i te ōhipa i Asia e hitu fa’ahou ā matahiti, ’e ’ua ’oa’oa ’oia i te ’itera’a i te tupura’a o tōna mau hoa i reira. ’Ua fa’a’ite ’oia ē « e ’ohipa nō te ha’aferuri… ’ia ’ite mata i te huru e fa’atupu ai te Fatu i te terera’a nō tāna ’ōpuara’a rarahi i roto i taua… mau tufa’a o te fenua ra ».47

E taui te mau ’ohipa i rotopū i te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo, ’ua fāri’i Elder Hinckley i te mau rāve’a nō te tāvini i roto i te tahi atu mau tufa’a o te ao nei. I te mau vāhi ato’a ’ua haere ’oia, ’ua fa’a’ite ’oia i tōna māna’ona’ora’a nō te ta’ata tāta’itahi. I te matahiti

Page 38: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

23

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

1970, ’a hi’opo’a ai i te ’ohipa a te ’Ēkālesia i Amerika Apatoʻa, ’ua tere atu ’oia i te fenua Tireni i muri a’e i te peresidenira’a i te hō’ē ’āmuira’a titi i te fenua Peru. E piti mahana i muri a’e i tōna taera’a i te fenua Tireni, ’ua fa’aro’o ’oia ē ’ua ta’iri te hō’ē ’āueuera’a fenua pūai i te fenua Peru ’e ’ua mo’e e maha misiōnare. ’Ua rave ’oi’oi a’era ’oia i te mau fa’anahora’a nō te ho’i atu i te fenua Peru noa atu e ha’atāere te reira i tōna ho’ira’a i te fare. ’Ua parau ’oia, « e’ita e nehenehe iā’u ’ia ho’i i te fare ma te hau ’e ’ua mo’e ho’i te mau misiōnare ».48

’Ua tae atu ’oia i Lima, Peru, i te po’ipo’i a’e. I tō te mau misiōna-re tei mo’e ’itera’a i te hō’ē ta’ata paraparau radio nā te ara, ’ua nehenehe ia rātou ’ia pi’i ia Lima, ’e ’ua paraparau Elder Hinckley ia rātou. Tei roto te mau misiōnare i te hō’ē piha na’ina’i tei ’ī i te tahi atu mau ta’ata tei ora mai, ’e ’ua ha’apurorohia tā rātou mau paraparaura’a nā roto i te hō’ē ’āfata paraparau. « ’A fa’aro’ohia ai te reo o Elder Hinckley nā roto i te āfata paraparau i roto i taua piha ra tei ’ī roa i te ta’ata e hina’aro ra e paraparau nā roto i te radio, ’ua māmū ihora te ta’ata ato’a i roto i te piha. Noa atu ’ua paraparau mai ’oia nā roto i te reo Marite, ’e e reo Paniora tō teie feiā ato’a, ’ua ha’amata vetahi o rātou i te paraparau ri’iri’i ’e te tahi ma te ui ē, ‘’O vai taua ta’ata ra ?’ E au ra, i rotopū i te hue- nane- ra’a, e ’ere taua reo ra nō te hō’ē ta’ata mai te mau ta’ata ato’a ».49

I roto i tāna nā matahiti mātāmua e piti i te hi’opo’ara’a i te ’Ēkālesia i Amerika Apato’a, ’ua tere fa’a’ati ’o Elder Hinckley i te mau misiōni ato’a ; ’ua ha’amau i te mau misiōni ’āpī i te mau fenua Colombia ’e Ecuadoria ; ’ua tauturu i te ha’amaura’a i te mau titi ’āpī i te mau fenua Lima, Peru, ’e i São Paulo, Beresiria ; ’ua tauturu i te tātara i te mau ha’afifira’a nō te parau tītiro mana nō te fa’aeara’a nā te mau misiōnare tei pi’ihia ’ia tāvini i te fenua Raparata. Tei rōpū ’oia i te ravera’a i te tahi atu ā mau ’ohipa ’a fa’ata’ahia ai ’oia i te ’āva’e mē 1971, ’ia hi’opo’a e va’u misiōni i ’Europa.50

’Ua ’ite pinepine Elder Hinckley i te rohirohi nō tāna tālena ’ohipa tāuiui ’ore. ’Ua ’oa’oa ’oia i te mau taime ato’a ’ia ho’i i te fare ’e ’ia fa’aea i pīha’i iho ia Marjorie ’e te mau tamari’i. ’Āre’a rā, e nehenehe ia Marjorie ’ia parau ē ’ia fa’aea maoro ātea ana’e ’oia i te ’ohipa, e’ita ’oia e fa’aea noa ma te ’ohipa ’ore. ’Aita roa atu tōna pi’ira’a ’ei ’āpōsetolo—te hō’ē o « te mau ’ite pāpū nō te i’oa nō te Mesia i roto i te ao pā’āto’a nei » (PH&PF 107:23)—i ātea roa i tōna ferurira’a.

Page 39: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

24

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

Mau hōpoi’a teimaha ’ei tauturu i roto i te Peresidenira’a Mātāmua

I te 15 nō tiurai 1981, i muri a’e i te tāvinira’a i roto i te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo fātata e 20 matahiti te maoro, ’ua fāri’i Elder Hinckley i te tahi atu pi’ira’a māere. ’Ua ani te peresi-deni Spencer W. Kimball, te peresideni o te ’Ēkālesia i taua taime ra, iāna ’ia tāvini ’ei hō’ē tauturu i roto i te Peresidenira’a Mātāmua, ta’a ’ē noa atu i te mau peresideni N. Eldon Tanner ’e ’o Marion G. Romney. E ’ere teie i te mea ta’a ’ē i te fa’anahora’a ’ia rave e piti nā tauturu e ’ere ato’a rā ’a tahi ra. E ’ere te peresideni Kimball ’e tōna nā tauturu i te mea maita’i roa i te pae tino ’e ’ua hina’aro rātou i te tahi atu ā tauturura’a i roto i te peresidenira’a.51

I roto i tāna ’āmuira’a mātāmua i roto i teie ti’ara’a ’āpī, ’ua parau te peresideni Hinckley : « Tā’u noa hina’aro ’o te tāvinira’a ïa ma tō’u here ato’a i te mau vāhi ato’a e pi’ihia vau… Nā teie pi’ira’a mo’a i fa’a’ite mai iā’u i tō’u mau paruparu. Mai te mea ’ua fa’atupu vau i te ’ino’ino i te hō’ē noa a’e taime, tē tātarahapa nei au ’e tē ti’aturi nei au ē e fa’a’ore mai outou i tā’u hapa. E mea roa ānei ’aore rā e mea poto ānei teie ’ohipa, tē fafau nei rā vau ’ia hōro’a i tō’u itoito maita’i roa a’e, ’o te hōro’ahia ma te here ’e te fa’aro’o ».52

’Ua hina’arohia tōna itoito maita’i roa a’e ’a paruparu ai te ea o te mau peresideni Kimball, Tanner ’e Romney. ’Ua ma’iri mai te terera’a ’ohipa i te mau mahana ato’a a te Peresidenira’a Mātāmua i ni’a i te peresideni Hinckley. ’Ua ’amo ato’a ’oia i te rahira’a o te mau tau-to’ora’a rarahi, mai te ha’amo’ara’a i te hiero nō Jordan River Utaha. Ta’a ’ē noa atu i te reira, ’ua fa’aruru ’oia i te tahi fa’ahapara’a a te huira’atira i te Ēkālesia ’e te feiā fa’atere, tō muta’a ihora ’e tō teie ’anotau. I te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ēperēra 1982, ’ua parau ’oia :

« Tē ora nei tātou i roto i te hō’ē sōtaiete e fa’a’amuhia nei e te fa’ahapara’a… Tē a’o nei au ia ’outou ē ’ia hi’o i te hi’ora’a ātea ’e ’ia fa’aea i te ha’apeʻapeʻa nō te mau paruparu ha’iha’i… E mau paruparu ānei teie nō te faufa’a rahi o te tāvinira’a a te [feiā fa’atere o te ’Ēkālesia’] ’e nō te fa’ahiahia o tā rātou tauto’ora’a ».53

’Ua pohe te peresideni Tanner i te 27 nō novema 1982, ’e nō te ’ino o te ea o te mau peresideni Kimball ’e Romney, ’ua pārahi te

Page 40: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

25

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

presideni Hinckley, tei pi’ihia i taua taime ra ’ei tauturu piti i roto i te Peresidenira’a Mātāmua, i mua i pīha’i iho i nā parahira’a e piti ta’ata ore, i te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ēperēra 1983. ’Ua ’ite ’oia i roto i te hōhonura’a o tōna ’ā’au « te huru mo’emo’e nō te fa’aterera’a ».54

’Ua rave māite te peresideni Hinckley i te ’ohipa ma te pure, ma te hina’aro ’ore i te mono i te peropheta. ’Ua ani ’oia i te mau melo pa’ari nō te Tino ’Ahuru ma Piti ’āpōsetolo—’o Elder Ezra Taft Benson iho ā ra, te peresideni nō te pupu—nō te tauturura’a i te fa’aterera’a i te ’ohipa a te ’Ēkālesia i te mau mahana ato’a. ’Ua rave ’āmui te peresideni Hinckley i te ’ohipa ’e te pupu nō te Tino ’Ahu-ru Ma Piti ’āpōsetolo, ma te arata’i- noa- hia e te a’o a te peresideni Kimball. ’Āre’a rā ’ua ’ite ’oia i te hō’ē hōpoi’a rahi i ni’a iho iāna.

Noa atu ē ’ua tāpe’a te mau hōpoi’a a te peresideni Hinckley i roto i te Peresidenira’a Mātāmua iāna i te ’oire nō Roto Miti i te rahira’a o te taime, ’ua tere ’oia i te tahi taime nō te utuutu i te mau melo ’e te mau misiōnare i te tahi atu mau tufa’a nō te ao nei. I te mata-hiti 1984, ’ua ho’i atu ’oia i te fenua Philipino. Hō’ē ’ahuru ma va’u

te peresideni Gordon B. Hinckley, i te hō’ē taime ’o ’oia ana’e te melo nō te peresidenira’a mātāmua e tino maita’i, tei tae atu i te ’āmuira’a rahi.

Page 41: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

26

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

matahiti nā mua atu, ’ua ha’amo’a ’oia i te fare purera’a mātāmua i reira ; i teienei e ha’amo’a ïa ’oia i te hiero mātāmua. I roto i te pure ha’amo’ara’a, ’ua parau ’oia :

« Teie nūna’a Philipino ’o te hō’ē ïa nūna’a e rave rahi mau motu ’o te here nei tōna mau ta’ata i te ti’amāra’a ’e te parau mau, ’ua fa’aro’o tō rātou ’ā’au i te ’itera’a pāpū a tō mau tāvini, ’e ’ua fāri’i i te poroʻi a te ’evanelia mure ’ore. Tē ha’amāuruuru nei mātou ia ’oe nō tō rātou fa’aro’o. Tē ha’amāuruuru nei mātou ia ’oe nō tō rātou vārua ha’atusia. Tē ha’amāuruuru nei mātou ia ’oe nō te semeio nō te tupura’a o tā ’oe ’ohipa i roto i teie nei fenua ».55

’Ua ’itehia te tupura’a tāmau o te ’Ēkālesia i te ’āva’e tiunu 1984 i te taime ’a fa’a’ite ai te peresideni Hinckley, i te i’oa o te Peresidenira’a Mātāmua, i te pi’ira’a nō te mau Peresidenira’a Ārea—e mau melo nō te Hitu ’Ahuru ’o te ora nei nā te ao nei ’e ’o te hi’opo’a nei i te ’ohipa a te ’Ēkālesia i roto i te mau tufa’a fenua tei fa’ata’ahia. Ma te rave i te ’ohipa i raro a’e i te arata’ira’a a te Peresidenira’a Mātāmua ’e te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo, e hōro’a ïa teie mau taea’e i te rahira’a o te fa’aterera’a ’e te ha’api’ipii’ra’a e hina’arohia i roto i tō rātou mau ārea. « E’ita e nehenehe ia mātou ’ia rave i te mau fa’aotira’a ato’a i Roto Miti nei », ’ua parau mai ’oia. « E ti’a ia mātou

peresideni ezra taft Benson (i rōpū) ’e tōna nā tauturu, peresideni Gordon B. Hinckley (i te ’aui) ’e peresideni

thomas S. monson (i te ’atau), i te ’āmuira’a rahi.

Page 42: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

27

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

’ia rave i te tahi mea nō te mono ātea atu i te mana ».56 Hō’ē matahiti i muri mai, ’ua parau te peresideni Hinckley i te feiā fa’atere nō te ’Ēkālesia nā te ao nei : « Tē ti’aturi nei au ē e ta’ahira’a fa’auruhia ’e te fa’ahiahia tā mātou i rave i teie mau ’āvaʻe i ma’iri a’enei. Tē ti’a-turi nei au ē e hōro’a mai te pārahi- pinepine- ra’a o teie mau taea’e maita’i i rotopū ia ’outou i te ti’aturira’a rahi i roto ia ’outou. Tē nati ’āmui nei teie mau taea’e i te tā’āto’ara’a o te tino o te ’Ēkālesia ».57

I muri a’e i te arata’ira’a i te ’Ēkālesia nā roto i nā 12 matahiti nō te tupura’a fa’ahiahia, ’ua pohe te peresideni Spencer W. Kimball i te 5 nō novema 1985. ’Ei ’āpōsetolo pa’ari a’e, ’ua fa’ata’ahia te peresideni Ezra Taft Benson ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia. ’Ua ani ’oia ia Gordon B. Hinckley ’ia tāvini ’ei tauturu hō’ē i roto i te Pere-sidenira’a Mātāmua ’e Thomas S. Monson ’ia tāvini ’ei tauturu piti. Mai nā melo tino maita’i e toru o te Peresidenira’a Mātāmua, ’ua ’ite te peresideni Hinckley i te māmāra’a mai tāna mau hōpoi’a ’e ’ua rahi atu tōna mau tere fārerei i te feiā mo’a nā te ao nei.

I roto tau matahiti i muri mai, ’ua ha’amata te ea o te peresideni Benson i te ’ino, ’e ’ua ma’iri fa’ahou mai te mau hōpoi’a i te mau mahana ato’a nō te fa’aterera’a i te ’Ēkālesia i ni’a i te peresideni Hinckley. E ’ere rā ’oia ana’e i teie taime i roto i te Peresidenira’a Mātāmua. Ma te pūai ’e te itoito, ’ua tāpe’a te mau peresideni Hin-ckley ’e Monson i ni’a i te hō’ē ’ē’a tāmau, ma te fa’atura noa i te pi’ira’a a te peresideni Benson ’ei peropheta, ’ei hi’o ’e ’ei heheu parau. ’Ua fa’atupu rātou i te hō’ē auhoara’a pūai ’e te mure ’ore.

’Ua pohe te peresideni Benson i te 30 nō mē 1994, ’e ’ua riro mai te peresideni Howard W. Hunter ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia. ’Ua tāvini fa’ahou ā te mau peresideni Hinckley ’e Monson ’ei tauturu. I te ’āva’e tiunu, ’ua ’āpe’e te peresideni ’e te tuahine Hinckley i te pere-sideni Hunter ’e tāna vahine fa’aipoipo ’o Inis ’e ’o Elder M. Russell Ballard ’e tāna vahine fa’aipoipo ’o Barbara, i Nauvoo, Illinois, nō te fa’ahanahana i te 150 o te matahiti nō te tāparahi- pohe- ra’a o Iose-pha ’e o Hairamu Semita. Teie ana’e te tere tā te peresideni Hunter ’e te peresideni Hinckley i rave ’āpipiti. E rave rahi mau matahiti tō te peresideni Hunter fa’arurura’a i te fifi ma’i, ’e ’ua ’ino vitiviti tōna ea i muri a’e i teie nei tere. I te 27 nō fepuare 1995, ’ua ani ’oia i te peresideni Hinckley nō te hō’ē ha’amaita’ira’a autahu’ara’a. I roto i te ha’amaita’ira’a, ’ua tāparu te peresideni Hinckley nō te ora o te

Page 43: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

28

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

peresideni Hunter, ’ua parau ato’a rā ’oia ē tei roto ’oia i te rima o te Fatu.58 Tau mahana i muri mai, i te 3 nō māti 1995, ’ua fa’aru’e mai te peresideni Hunter.

Peropheta, hi’o, ’e heheu parau e Peresideni nō te ’Ēkālesia

’Ua riro te pohera’a o te peresideni Hunter, noa atu e ’ere i te mea māerehia, ’ei hōpoi’a rahi i ni’a i te ’utuāfare Hinckley. ’Ei ’āpōsetolo pa’ari roa a’e, e riro mai ïa te peresideni Hinckley ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia. ’Ua ha’amana’o te tuahine Hinckley i te taime ’a fāri’i ai rāua i te parau ’āpī nō te pohera’a o te peresideni Hunter : « ’Ua reva te peresideni Hunter, ’e ’ua vaiihohia mai mātou nō te rave noa ā i te ’ohipa. ’Ua ’oto vau, ma te mo’emo’e rahi. ’O Gordon ato’a. ’Ua fa’aea noa ’oia ma te paraparau ’ore. ’E ’ua ’ite ’oia i tōna huru mo’emo’e. ’Aore roa e ta’ata tei toe mai ’o te nehenehe e ta’a i te mea tāna e fa’aruru ra ».59

I muri a’e i te hunara’a o te peresideni Hunter, ’ua roa’a i te pere-sideni Hinckley i te tāmāhanahanara’a i roto i te hiero. ’Ōna ana’e i roto i te piha rurura’a a te Peresidenira’a Mātāmua ’e a te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo i roto i te hiero nō Roto Miti, ’ua tuatāpapa ’oia i te mau pāpa’ira’a mo’a ’e ’ua feruri hōhonu i te mea tāna i tai’o. ’Ua feruri ’oia i ni’a i te orara’a, te tau tāvinira’a ’e te Tāra’ehara a Iesu Mesia. I muri iho ’ua hi’opo’a ’oia i te mau hōho’a pēni i ni’a i te papa’i o te mau peresideni ato’a o te ’Ēkālesia mai ia Iosepha Semita ē tae atu ia Howard W. Hunter. ’Ua pāpa’i ’oia i roto i tāna buka ’ā’amu teie ’ohipa tei tupu :

« ’Ua haere au nā mua i teie mau hōho’a ’e ’ua hi’o atu vau i roto i te mau mata o te mau ta’ata tei fa’a’itehia mai i reira. ’Ua ’ite au ē e au ra ’ua nehenehe iā’u ’ia paraparau atu ia rātou. ’Ua ’ite au e au ra tē parau mai nei rātou iā’u ’e te fa’aitoito mai nei rātou iā’u… ’Ua pārahi au i roto i te pārahira’a tā’u i pārahi ’ei tauturu mātāmua nō te peresideni. ’Ua fa’aea maoro vau i te māta’ita’ira’a i taua mau hōho’a pēni ra. E au ra ē ’ua ora fa’ahou mai te tā’āto’ara’a o rātou. E au ra tei ni’a tō rātou mata i ni’a iho iā’u. ’Ua ’ite au ē tē fa’aitoito mai ra rātou iā’u ’e tē fafau mai ra rātou i tā rātou pāturura’a. E au ra ē tē parau mai nei rātou iā’u ē ’ua paraparau rātou nō’u i roto i te hō’ē

Page 44: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

29

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

’āpo’ora’a tei tupu i te ra’i, ’e ’eiaha vau e mata’u ’e e ha’amaita’i ’e e turuhia ïa vau i roto i ta’u tāvinira’a.

« ’Ua tūturi au ’e ’ua tāparu vau i te Fatu. ’Ua paraparau maoro vau iāna nā roto i te pure… ’Ua pāpū iā’u ē nā roto i te mana o te Vārua, ’ua fa’aro’o vau i te reo o te Fatu, e ’ere nā roto i te parau, mai te hō’ē rā tāmāhanahanara’a tā’u i ’ite i roto i tō’u māfatu nō ni’a i te mau uira’a tā’u i fa’ahiti i roto i te pure ».60

peresideni Gordon B. Hinckley i te purupiti i te ’āmuira’a rahi

Page 45: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

30

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

I muri a’e i teie ’ohipa tei tupu, ’ua pāpa’i fa’ahou ’oia i tōna mau mana’o : « E mea maita’i a’e vau i teienei, e ha’apāpūra’a pa’ari a’e tō’u i roto i tō’u ’ā’au ē tē rave nei te Fatu i tōna hina’aro nō ni’a i tāna ’ohipa ’e te bāsileia, ē e pāturuhia ïa vau ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia ’e e peropheta, e hi’o ’e e heheu parau, nō te tāvini i te roara’a o te taime tā te Fatu e hina’aro. Ma te ha’apāpūra’a a te Vārua i roto i tō’u nei māfatu, ’ua ineine au i teie taime i te haere i mua nō te rave i te ’ohipa maita’i roa a’e tā’u i ’ite nāhea i te rave. E mea fifi nō’u ’ia ti’aturi ē tē tu’u nei te Fatu iā’u i ni’a i teie hōpoi’a hau roa i te teitei ’e te mo’a… Tē ti’aturi nei au ē ’ua ha’api’ipi’i te Fatu iā’u ’ia rave i te mea tāna e tīa’i nei iā’u ’ia rave. E hōro’a ïa vau i te tā’āto’ara’a o tō’u here Nōna, e mea pāpū roa ē e ’imi ïa vau i tāna arata’ira’a ».61

’Ua fa’ata’ahia te peresideni Gordon B. Hinckley ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia i te 12 nō māti 1995 ’e i te mahana i muri iho ’ua para-parau ’oia i roto i te hō’ē fārereira’a e te mau ve’a ’e ’ua pāhono i te mau uira’a a te mau pāpa’i ve’a. ’Ua fa’a’ite mai ’o Elder Jeffrey R. Holland ē « fātata i te hope’a nō te hō’ē tāu’ara’a parau oraora ’e te maita’i i ni’a i te mau uira’a e rave rahi tei tu’uhia mai i roto i teie fārereira’a e te mau ve’a, ’ua anihia te peresideni Hinckley e te hō’ē pāpa’i ve’a, ‘E aha ïa tā ’oe ha’apūaira’a ? E aha ïa te parau arata’ira’a nō tā ’oe fa’aterera’a ?’

« Ma te feruri ’ore ’ua pāhon’o ’oia, ‘’a rohi. ’Oia mau. Tā mātou parau tumu ’o te rohira’a ïa i te ’ohipa rahi tei fa’ahaerehia i mua e te feiā nā mua atu ia mātou’ ».62

’Ua ha’apa’o te peresideni Hinckley i taua fafaura’a ra. Ma te fa’a-tura i te mau peropheta nā mua atu iāna, ’ua rohi ’oia i te ’ohipa tā rātou i rave. ’E ma te fa’aro’o i te Atua te Metua ’e ia Iesu Mesia, ’ua pe’e ’oia i te heheura’a ’ia rave i te ’ohipa nā roto i te mau rāve’a ’āpī.

te ’īritiraa i te ’Ēkālesia « mai roto mai i te vāhi pōiri »(pH&pF 1:30)

I te ’ōmuara’a o te tau tāvinira’a a te peresideni Hinckley, ’ua parau ’o Elder Neal A. Maxwell : « Tē tauturu ra te peresideni Hinckley i te arata’i i te ’Ēkālesia mai roto mai i te vāhi pōiri. E’ita e nehenehe tā te ’Ēkālesia e haere i mua mai tei tītauhia, mai te mea ’ua tāpuni tātou i raro a’e i te hō’ē fāri’i. E ti’a i te hō’ē ta’ata ’ia ti’a mai, ’e ’ua

Page 46: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

31

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

ineine te peresideni Hinckley ’ia nā reira. E ta’ata ’oia nō te ’ā’amu ’e nō te tau ’āpī i te hō’ē ā taime, ’e e mau hōro’ara’a fa’ahiahia tōna nō te paraparau i nehenehe ai iāna ’ia hōhora i tā tātou parau poro’i nā roto i te hō’ē rāve’a ’o te fa’a’ana’anatae i te mau ta’ata i te mau vāhi ato’a ».63

Nā te ’ite rahi o te peresideni Hinckley i roto i te mau ve’a ’e te ’ohipa ha’apurorora’a i tauturu iāna ’ia fa’aineine nō teie tūtavara’a. ’Ei Peresideni nō te ’Ēkālesia, ’ua hōro’a pinepine ’oia i te mau uiuira’a i te mau pāpa’i ve’a nā te ao nei, te pāhonora’a i tā rātou mau uira’a nō ni’a i te ha’api’ira’a tumu ’e te ture a te ’Ēkālesia ’e te fa’a’itera’a i tōna ’itera’a pāpū nō ni’a i te Fa’aora ’e te ’evanelia tei fa’aho’ihia mai. I te mau taime ato’a, ’ua rahi te ta’ara’a ’e ’ua tupu te mau auhoara’a.

Te hō’ē nota ta’a ’ē ’o te hō’ē ïa uiuira’a i te matahiti 1996 ’e te ta’ata pāpa’i ve’a ’o Mike Wallace nō te fa’anahora’a radio teata 60 minuti. ’Ua mātauhia ’o Wallace tāne mai te hō’ē ta’ata uiui fa’ahue-hue, ’e ’ua fa’a’ite te peresideni Hinckley i te tahi taiāra’a mātāmua hou ’a ha’apurorohia ai te uiuira’a nā roto i te ’āfata teata i te fenua Marite. ’Ua parau ’oia ē « mai te mea e mea maita’i, e māuruuru ïa vau ». « ’Aita ana’e, tē fafau nei au e’ita roa atu vau e tu’u fa’ahou i tō’u ’āva’e i roto i taua huru herepata ra ».64

E mea maita’i te uiuira’a, ma te fa’a’itera’a i te mau huru maita’i e rave rahi o te ’Ēkālesia. Te tahi ato’a hotu, ’ua riro mai ïa ’o Mike Wallace ’e te peresideni Hinckley ’ei mau hoa.

I te matahiti 2002, ’ua fāri’i te ’oire nō Roto Miti i te mau Ha’uti nā te Ao nei nō te tau to’eto’e ma te tu’u i te ’Ēkālesia i mua i te aro o te ao tā’āto’a nei. ’Ua anihia te mana’o o te peresideni Hinckley ’e tōna nā tauturu nō ni’a i te fa’anahonahora’a. ’Ua parau ’oia, « ’ua fa’aoti pāpū mātou e’ita mātou e fa’a’ohipa i teie taime ’ei taime ’aore rā ’ei vāhi nō te porora’a, ’ua ti’aturi rā mātou ē nā roto mai i teie ’ōro’a faufa’a rahi e tae mai ïa te hō’ē mea fa’ahiahia nō te ’Ēkāle-sia ».65 ’Ua tano ’oia. ’Ahuru tauasini ta’ata tei māta’ita’i i te ’āfa’a nō Roto Miti ’e tei fāri’ihia e te mau ta’ata fāri’i maita’i—Te Feiā Mo’a i te Mau Mahana Hope’a nei ’e te tahi atu mau ta’ata tei ha’a ’āmui nō te fa’atupu i te hō’ē ha’utira’a manuia nā te ao nei. ’Ua haere te feiā rātere i Temple Square, ’ua fa’aro’o i te pupu hīmene a te Fare Menemene, ’e ’ua māta’ita’i i te fare vaira’a buka a te ’ā’amu ’utuāfare.

Page 47: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

32

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

E miria ta’ata tei ’ite i te hiero nō Roto Miti i roto i te ’āfata teata ’e tei ’ite i te ’Ēkālesia i te fa’a’ite- maita’i- ra’a- hia e te mau pāpa’i ve’a. ’Ua riro te reira mai tā te peresideni Hinckley i parau « e hō’ē ’ohipa fa’ahiahia nō te ’Ēkālesia ».

Ta’a ’ē noa atu i te fa’a’ohipara’a i te mau rāve’a ha’amau- maoro- hia nō te paraparaura’a, ’ua fāri’i ato’a te peresideni Hinckley i te mau rāve’a ’āpī. ’Ei hi’ora’a, ’ua ite ’oia i te itenati ’ei hō’ē rāve’a nō te ha’apirira’a atu te ’Ēkālesia i te mau melo ’e te fa’a’itera’a i te ’evanelia tei fa’aho’ihia mai i te mau ta’ata nō te tahi atu mau fa’a-ro’o. I raro a’e i tāna fa’aterera’a, ’ua ’āvari te ’Ēkālesia i te LDS.org, te FamilySearch.org, ’e te Mormon.org.

I te 23 nō tiunu 2004, te mahana i rae’ahia ai te peresideni Hin-ckley e 94 matahiti, ’ua ha’afeti’ahia ’oia i te Feti’a nō te Ti’amāra’a a te Peresideni, te feti’a tīvira teitei roa a’e ’o te hōro’ahia i te fenua Marite. Teie tāna i parau ’ei pāhonora’a  : «  ’Ua putapū roa tō’u ’ā’au i te fāri’ira’a i teie feti’a hanahana a te peresideni nō te fenua Marite. Tē māuruuru rahi nei au. Te aura’a hōhonu mau, tē ’ite nei ’e tē fa’ahanahana nei te reira i te ’Ēkālesia tei hōro’a mai iā’u e rave rahi mau ha’amaita’ira’a ’e ’o tā’u i tāmata i te tāvini ».66 ’Ua ’ite ’oia i roto i teie ha’amāuruurura’a i te taipe nō te ro’o maita’i o te ’Ēkālesia ’o te rahi noa atu ra ’e e tāpa’o fa’a’ite ’e te ’āfa’ihia ra te ’Ēkālesia mai roto mai i te pōiri.

te terera’a i rotopū i te Feiā mo’a i te mau mau mahana Hope’a nei

’Aita te peresideni Hinckley i au i te mau mea pa’ari nō te tere, ’ua hau atu rā tōna hina’aro ’ia tāvini i rotopū i te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei, i te pūai i tōna hina’aro ’ia fa’aea i te fare. ’Ua parau ’oia ē ’ua hina’aro ’oia i te « haere i rotopū i tō tātou nūna’a nō te fa’a’ite i te māuruuru ’e te fa’aitoitora’a, ’e nō te fa’a’ite i te ’itera’a pāpū nō ni’a i te hanahana o te ’ohipa a te Fatu ».67 Ua parau ’oia i te ’ōmuara’a o tāna fa’aterera’a, « ’ua fa’aoti au ē ’a vai noa ai tō’u pūai e haere au i rotopū i te ta’ata i te fare nei ’e nā te ara… Tē ’ōpua nei au i te haere noa ma te pūai ē tae noa atu e mara’a iā’u. Tē hina’aro nei au e ’āmui atu i te mau ta’ata tā’u i here ».68

I roto i tāna tāvinira’a ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia, ’ua tere rahi ’oia i roto i te fenua Marite ’e ’ua rave hau atu i te 90 tere i te mau

Page 48: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

33

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

fenua i rāpae’au i te fenua Marite. ’Ua tere ’oia i te tā’āto’ara’a hau atu i te 1,6 milioni kilometera ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia, fārereira’a i te feiā mo’a i te mau tufa’a ato’a o te ao nei.69

I te tahi mau ’ārea, ’ua ti’a i te mau ta’ata ’ia tauto’o atu ā nō te hi’o atu iāna hau atu i tāna tauto’ora’a nō te hi’o atu ia rātou. ’Ei hi’ora’a, i te matahiti 1996, ’ua tere ’oia ’e te tuahine Hinckley i te fenua Philipino, ’ua hau atu i te 375 000 melo o te ’Ēkālesia i reira. ’Ua tālenahia ē e a’o te peresideni ’e te tuahine Hinckley i te hō’ē pō i te hō’ē rurura’a i roto i te fare tū’aro Araneta nō Manille. I te avatea nō taua mahana ra, ’ua « hau roa te fare tuaro i te ’ī. ’Ua ha’amata te mau rēni i te fa’anahohia i te hora 7 i te po’ipo’i nō te hō’ē rurura’a tei ’ore i tālenahia e ha’amata i roto i te ārea ’ahuru ma piti hora. ’Ua fa’a’ite mai te tai’ora’a ti’a i muri iho ē ’ua fa’aō mai te tahi nā 35 000 melo i roto i te fare tū’aro e 25 000 parahira’a, i roto ato’a i te mau ārea ’e te mau vāhi fāri’ira’a ta’ata. E rave rahi feiā mo’a tei tere e piti ’ahuru hora nā ni’a i te mau poti ’e te mau pereo’o uta ta’ata nō te tāpae i Manille. Nō te tahi, ’ua ’aifāito te moni ha’amāu’ahia nō te tere i te moni ’ohipa nō te mau ’āvaʻe e rave rahi […]

’ua here te peresideni Hinckley « i te haere atu i rotopū i te mau ta’ata i te fenua marite ’e nā te ara ».

Page 49: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

34

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

« I tō te peresideni Hinckley fa’aro’ora’a ē ’ua ’ī te fare tū’aro ’e ’ua ani te fa’atere nō te fare tū’aro mai te mea tē vai nei te hō’ē rāve’a e nehenehe ia rātou ia ha’amata ’oi’oi i te rurura’a, ’ua parau ’oia i reira iho ‘Nā reira ana’e’. ’Ua tomo atu ’oia ’e te tuahine Hinckley i roto i te tahua tū’aro rahi… E au ra mai te hō’ē fa’a’itera’a, ’ua ti’a ’āmui mai te ’āmuira’a i ni’a, ’ua poupou, ’e ’ua ha’amata i te hīmene ma te rūrūta’ina ‘Mauruuru mātou, E te Atua’ ».70

Nō tōna ’e nō tō tōna mau taea’e ’itera’a e’ita e nehenehe ia rātou ’ia haere i te mau vāhi ato’a tā rātou e hina’aro e haere, ’ua tūra’i te peresideni Hinckley i te fa’a’ohipara’a i te rāve’a ’āpī nō te ha’api’i i te feiā fa’atere nā te ao nei. Nā roto i te fa’a’ohipara’a i te rāve’a pe’e’utari, ’ua peresideni ’oia i te mau ha’apurorora’a pe’e’utari nō te ha’api’ipi’ira’a a te feiā fa’atere nā te ao nei, ’ua tupu te ha’apu-rorora’a mātāmua i te ’āva’e tēnuare 2003.

te fa’atianira’a i te faufa’a rahi nō te ha’api’ira’a mai ’e te ha’api’ira’a atu i te mau parau mau

nō te pae vārua ’e nō te pae tino

’Ua parau te peresideni Hinckley : « ’Aore roa te hō’ē o tātou… i nava’i i te ’ite. Te ’ohipa tau maoro nō te ha’api’ira’a e ’ohipa hope’a ’ore ïa. E ti’a ia tātou ’ia tai’o, e ti’a ia tātou ’ia hi’opo’a, e ti’a ia tātou ’ia fāri’i, ’e e ti’a ia tātou ’ia feruri hōhonu i te mea tā tātou e fa’a’ite atu i tō tātou mau mana’o ».71 ’Ua parau ato’a ’oia : « Te ha’api’ira’a maita’i ’o te mā’a tumu ïa nō te fa’aterera’a i roto i te ’Ēkālesia. E tae mai ïa te ora mure ’ore mai te mea e ha’api’i- maita’i- ana’e- hia te mau tāne ’e te mau vahine ’e ’ia taui ’e ’ia ha’avī rātou i tō rātou mau orara’a. E’ita e nehenehe ia rātou ’ia fa’ahepohia i roto i te parau ti’a ’aore rā i te ra’i. E ti’a ia rātou ’ia arata’ihia, ’oia ho’i ’ia ha’api’ihia ».72

’Ua hina’aro te peresideni Hinckley ’ia hōro’a rahi atu ā i te mā’a vārua nā te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei nā te ao tā’āto’a. I te matahiti 1995, ’ua fāri’i ’ana’anatae ’oia i te hō’ē ’ōpuara’a ’ia nene’i i te mau buka ’āpī ’o te hōro’a i te mau melo nō te ’Ēkālesia i te hō’ē vaira’a buka nō te ’evanelia. ’Aita i maoro roa ’ua ha’amata te ’Ēkālesia i te nene’i i teie mau buka, tei pi’ihia Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia, tei riro ’ei tufa’a nō taua nene’ira’a ra.

E mea faufa’a rahi ato’a nā te peresideni Hinckley te ha’api’ira’a i te pae tino. ’Ua ha’ape’ape’a ’oia nō te mau melo o te ’Ēkālesia

Page 50: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

35

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

i roto i te mau ārea veve o te ao nei tei ’ore e nehenehe e ’aufau i te ha’api’ira’a teitei ’aore rā te ha’api’ipi’ira’a tōro’a. ’Ia ’ore taua ha’api’ira’a ra ’e taua ha’api’ipi’ira’a ra, e pārahi noa ïa te rahira’a o rātou i roto i te veve. I roto i te tuha’a autahu’ara’a nō te ’āmuira’a rahi 2001, ’ua parau te peresideni Hinckley :

« Nō te tūtavara’a i te tinai i teie huru orara’a tē tu’u atu nei mātou i mua ia ’outou te hō’ē ’ōpuara’a—te hō’ē ’ōpuara’a tā mātou e ti’aturi e mea fa’auruhia mai e te Fatu. Tē ha’amau nei te ’Ēkālesia i te hō’ē ’āfata moni nō roto mai i te rahira’a o te taime i te mau hōro’ara’a a te feia mo’a ha’apa’o i te mau mau mahana hope’a nei tei aufau ’e ’o tē aufau nei nō teie ’ōpuara’a. E māuruuru iti rahi mau tō mātou ia rātou… E pi’i ïa mātou te reira te ’Āfata tāmau nō te ha’api’ira’a ».73

’Ua ha’amāramarama mai te peresideni Hinckley ē te feiā ’o te fāna’o i teie fa’anahora’a e ’aitārahu ïa rātou i te moni nō roto mai i te mau moni hōro’ahia mai e te mau melo o te ’Ēkālesia, nō te ha’api’ira’a ānei ’aore rā nō te ha’api’ipi’ira’a tōro’a. I muri a’e i tō rātou fa’aotira’a i tā rātou ha’api’ira’a ’aore rā ha’api’ipi’ira’a, e tītauhia ïa ē ’ia fa’aho’i rātou i tā rātou ’aitārahura’a ’ia nehenehe i te mau moni ’ia fa’a’ohipahia nō te tauturu ia vetahi ’ē. ’Ua ha’amā-ramarama ato’a te peresideni Hinckley ē e « ha’amauhia ïa te ’Āfata tāmau nō te ha’api’ira’a i ni’a i te hō’ē ā mau ture tei fa’atere i te ’Āfata tāmau nō te fa’ahaera’a », tā te ’Ēkālesia i ha’amau i te mau matahiti 1800 nō te tauturu i te feiā mo’a veve i te mau mahana hope’a nei ’ia tere atu i Ziona.74

I roto i te ’ārea e ono ’āva’e, ’ua hōro’a te feiā mo’a i te mau mau mahana hope’a nei e mau milioni tara marite i te ’Āfata tāmau nō te ha’api’ira’a.75 E hō’ē matahiti i muri a’e i te fa’a’itera’a i te ’ōpuara’a, ’ua fa’a’ite te peresideni Hinckley : « Tei ni’a teie tūtavara’a i teienei i ni’a i te hō’ē niu pa’ari… E nehenehe ïa i teienei, te feiā ’āpī tāne ’e te feiā ’āpī tamāhine i roto i te mau tufa’a veve o te ao nei, te feiā ’āpī tāne ’e te feiā ’āpī tamāhine ’o tei ho’i mai te rahira’a o rātou nā te misiōni mai, e fāna’o i te mau ha’api’ira’a maita’i ’o te fa’ateitei ia rātou i rāpae’au i te orara’a veve tā tō rātou mau tupuna i ’aro na ».76 Tē tāmau nei teie fa’anahora’a i te ha’amaita’i i te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei, te feiā fāri’i ’e te feiā hōro’a.

Page 51: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

36

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

te fa’a’ite- pāpū- ra’a i te mo’ara’a o te fa’aipoipora’a ’e te ’utuāfare

I roto i te rurura’a rahi a te Sōtaiete Tauturu tei tupu i te 23 nō setepa 1995, ’ua parau te peresideni Hinckley :

« Nō te rahi o te ha’avare ’o te fa’arirohia ’ei parau mau, ’e nō te rahi o te ha’avarera’a nō ni’a i te mau ture ’e te mau faufa’a, ’e nō te rahi o te fa’atianira’a e te fa’ahemara’a ’o te ha’avi’ivi’i marū noa nei i te ao nei, ’ua mana’o mātou ’ia fa’aara ’e ’ia fa’aara ’ātea. Nō te fa’ahaerera’a i te reira, tē hōro’a nei mātou, te Peresidenira’a Mātāmua ’e te pupu nō te Tino ’Ahuru ma Piti ’āpōsetolo, i teienei i te hō’ē porora’a i tō te ’Ēkālesia ’e i tō te ao nei mai te hō’ē parau fa’a’ite ’e te ha’apāpūra’a nō ni’a i te mau ture, te mau parau ha’api’ira’a ’e te mau peu nō ni’a i te ’utuāfare tā te mau peropheta, mau hi’o ’e mau heheu parau nō teie ’Ēkālesia i tāmau noa na i te parau nā roto i tōna ’ā’amu ».77

Ma teie nei ’ōmuara’a, ’ua tai’o te peresideni Hinckley, nō te taime mātāmua roa i mua i te ta’ata, « Te ’Utuāfare : E Poro’i i tō te Ao nei ».

’Ua riro te mo’ara’a o te fa’aipoipora’a ’e te ’utuāfare e parau tumu tāmau i roto i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley. ’Ua fa’ahapa ’oia i te mau huru hāmani- ’ino- ra’a ato’a ’e ’ua fa’aitoito i te mau metua ’e te mau tamari’i ’ia fa’a’oroma’i te tahi i te tahi, ’ia here te tahi i te tahi, ’ia ha’api’i te tahi i te tahi, ’e ’ia tāvini te tahi i te tahi. I roto i te hō’ē rata nō te 11 nō fepuare 1999, ’ua parau ’oia e tōna nā tauturu i roto i te Peresidenira’a Mātāmua :

« Tē ani nei mātou i te mau metua ’ia fa’aitoito hope roa i te ha’api’i ’e i te aupuru i tā rātou mau tamari’i i roto i te mau parau tumu o te ’evanelia, ’o te tāpe’a ho’i ia rātou i roto i te ’Ēkālesia. Te ’utuāfare te niu o te hō’ē orara’a parau ti’a, e ’aita hō’ē mea ’ē atu e nehenehe e mono i te reira, ’e ’aore rā, e fa’aoti i te mau ’ohipa faufa’a nō te fa’atupu i teie hōpoi’a tā te Atua i hōro’a mai.

« Tē a’o nei mātou i te mau metua ’e i te mau tamari’i ’ia hōro’a i te ti’ara’a mātāmua i te pure ’utuāfare, te purera’a pō ’utuāfare, te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a i te ’evanelia, ’e te mau fa’a’oa’oara’a ’utuāfare maita’i. Noa atu te faufa’a ’e te maita’i o te tahi atu mau mea ’e ’aore rā, o te tahi mau fa’a’oa’oara’a, ’eiaha e vaiiho i te reira

Page 52: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

37

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

’ia ruri ’ē i te mau ’ohipa hanahana i fa’ata’ahia ’o tā te mau metua ’e te mau ’utuāfare ana’e e nehenehe e rave ».78

te utuutura’a i te feiā fa’afāriu ’āpī

E mea au nā te peresideni Hinckley ’ia hi’o i te mau rahira’a melo e ’āmui mai i te ’Ēkālesia, ’ua pe’ape’a rā ’oia nō teie rahira’a mau ta’ata. ’Ua parau ’oia i te ’ōmuara’a nō tāna fa’aterera’a :

« Nō te nūmera rahi e tāmau noa nei o te feiā fa’afāriu, e mea ti’a ato’a ia tātou ’ia fa’arahi i tā tātou tūtavara’a nō te tauturu ia rātou ’ia ite i tō rātou ’ē’a. E hina’aro te melo fa’afāriu ’āpī tāta’itahi i teie nā mea e toru : hō’ē hoa, hō’ē pi’ira’a, ’e ’ia fa’a’amuhia i te parau maita’i a te Atua’ (Moroni 6:4). E ’ohipa ’e e rāve’a nā tātou ’ia hōro’a i teie mau mea ».79

’Ua riro te ha’apūaira’a i te mau melo fa’afāriu- ’āpī- hia ’ei tumu parau tāmau nā te peresideni Hinckley. ’Ua fa’a’ite mai ’o Elder Jeffrey R. Holland i teie parau nō ni’a i tāna ha’apūaira’a i teie tumu parau : « Ma te hō’ē ’amora’a mata ’e te hō’ē rima e ta’iri ra i te ’iri ’amura’a mā’a i mua iāna, ’ua parau iho nei ’oia i te Tino Ahuru ma Piti ’āpōsetolo,‘te mau taea’e, ’ia hope ana’e tō’u orara’a ’e ’ia ’oti

« tē a’o nei mātou i te mau metua ’e i te mau tamari’i ’ia hōro’a i te ti’ara’a mātāmua roa i te purera’a ’utuāfare, te pō ’utuāfare, te tai’ora’a ’e te ha’api’ira’a i te ’evanelia, ’e te mau fa’a’oa’oara’a ’utuāfare maita’i.

Page 53: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

38

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

te ’ōro’a hope’a nō te hunara’a, e ti’a mai ïa vau ’a haere ai au, ma te hi’o ia ’outou tāta’itahi i roto i te mata, ma te parau ē, « e aha te huru nō tā tātou tāpe’ara’a ?’ » 80

te patura’a hiero

I te matahiti 1910, te matahiti i fānauhia ai Gordon B. Hinckley, tē vai ra ïa e 4 hiero e tere ra i te ao nei, ’e tei Utaha pā’āto’a teie mau hiero. I te matahiti 1961, i te taime ’a fa’atoro’ahia ai ’oia ’ei ’āpōse-tolo, ’ua roa’ahia te nūmera 12. E mea faufa’a rahi teie haerera’a i mua, ’ua fa’a’ite pinepine rā Elder Hinckley i tōna pe’ape’a nō te rahi o te mau ta’ata nā te ao nei e ’ore e fāri’i nei i te mau ha’amaita’ira’a nō te hiero. I te matahiti 1973, ’a tāvini ai ’oia ’ei peresideni nō te tōmite hiero a te ’Ēkālesia, ’ua pāpa’i ’oia i roto i tāna buka ’ā’amu : « E nehenehe tā te ’Ēkālesia e patu e [rave rahi mau hiero na’ina’i a’e] nō te moni nō te hiero nō Washington [’o te patuhia ra i taua taime ra]. Nā te reira ïa e fa’ahaere i te mau hiero i te mau ta’ata ’ia ’ore rātou ’ia tere ’ātea nō te haere atu i te mau hiero ».81

I tōna paturura’ahia ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia i te matahiti 1995, ’ua rae’ahia te fāito 47 o te rahira’a hiero e tere ra, ’ua vai pūai noa rā tōna hina’aro nō te tahi atu ā mau hiero. ’Ua parau ’oia, « ’o tō’u ïa hina’aro pūai ’ia ti’a mai te hō’ē hiero i te mau vāhi ato’a i hina’arohia, ’ia nehenehe i tō tātou mau ta’ata, i te mau vāhi ato’a i reira rātou, ma te ’ore e fa’atusia rahi ia rātou, ’ia haere i te fare o te Fatu nō tō rātou iho mau ’ōro’a ’e nō te ravera’a i te ’ohipa monora’a nō tei pohe ».82

I te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ātopa 1997, ’ua hōro’a te peresi-deni Hinckley i te hō’ē parau fa’a’ite faufa’a rahi roa : E ha’amata te ’Ēkālesia i te patu i te mau hiero na’ina’i a’e nā te ao nei.83 ’Ua parau ’oia i muri iho, « tē ti’aturi nei au ē ’ua tae mai te mana’o nō te mau hiero na’ina’i mai te hō’ē heheura’a mau ».84 I te matahiti 1998, ’ua fa’a’ite ’oia ē nā roto i nā 30 hiero na’ina’i ’āpī ’e te tahi atu mau hiero tei ’ōpua- a’ena- hia ’aore rā ’o te patuhia ra, e roa’ahia ïa e 47 hiero ’āpī, ta’a ’ē noa atu i nā 51 hiero e vai ra i teienei ». Nō te ’oa’oa o te feiā ato’a e fa’aro’o ra, ’ua parau fa’ahou mai te peresideni Hinckley, « tē mana’o nei au e ti’a roa ia tātou ’ia ’āmui e 2 fa’ahou ā ia 100 i te hope’a o teie nei tenetere, ’oia ho’i e 2000 matahiti ‘mai te taera’a mai o tō tātou Fatu ’e Fa’aora ’o Iesu Mesia

Page 54: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

39

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

i roto i te tino nei’ (PH&PF 20:1) ». I reira ’ua fafau mai ’oia, « e rave rahi ā ’o te ti’a mai ».85

I te 1 nō ’ātopa 2000, ’ua ha’amo’a te peresideni Hinckley i te hiero nō Boston Massachusetts, te 100ra’a o te hiero e tere ra. Hou te hope’a o te matahiti 2000, ’ua ha’amo’a ’oia e piti fa’ahou ā hiero. I tōna pohera’a i te matahiti 2008, tē vai ra tā te ’Ēkālesia e 124 hiero e tere ra, e 13 ā tei fa’a’itehia. ’Ua ha’a te peresideni Hinckley i roto i te fa’anahora’a ’e te patura’a i te rahira’a o rātou, ’e ’ua ha’amo’a ’oia iho e 85 ’e ’ua ha’amo’a fa’ahou 13 (8 o te mau ha’amo’ara’a e mau hiero ïa tāna i ha’amo’a nā mua atu).

te pū ’āmuira’a

I te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ātopa 1995, ’ua fa’ahiti ri’i te peresi-deni Hinckley i te hō’ē mana’o tei vai noa na i roto i tōna ferurira’a. I roto i tāna a’ora’a mai te fare menemene mai i Temple Square, ’ua parau ’oia: « E au ra tē tupu noa atu ra teie fare menehene fa’ahia-hia i te na’ina’i i te mau matahiti ato’a. Tē ruru nei tātou i teienei ’e te mau pupu ta’ata rarahi a’e i raro a’e i te hō’ē noa tāpo’i fare i

tē parai rā te peresideni Hinckley i te tīmā i te ’ōro’a nō te ’ōfa’i tihi hou te ha’amo’ara’a i te hiero nō nauvoo illinois i te matahiti 2002.

Page 55: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

40

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

roto i te tahi mau ’āmuira’a retioni ».86 I te āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ēperēra 1996, ’ua fa’ahiti te peresideni Hinckley i te tahi atu ā parau nō ni’a i tōna mana’o :

« Tē ’oto nei au e rave rahi tei hina’aro ’ia fārerei ia mātou i roto i te fare menemene i teie po’ipo’i ’o te ’ore e ō mai. E rave rahi roa tei rāpae’au i ni’a i te matie. E pārahi au maita’i fātata e 6 000 ta’ata i roto i teie fare ta’a ’ē e te fa’ahiahia, tei patuhia e tō tātou mau tupuna pionie ’e tei ha’amo’ahia nō te ha’amorira’a i te Fatu. Tē ui nei paha te tahi o ’outou tei pārahi i ni’a i taua mau pārahira’a pa’ari ra e piti hora te maoro te ta’o au maita’i.

« Tē haere nei tō’u ’ā’au i te feiā e hina’aro nei e tomo mai ’e ’aita rā i ō mai. Fātata hō’ē matahiti i teienei, ’ua parau vau i te mau taea’e ē penei a’e ’ua tae te taime e ti’a ia tātou ’ia tuatāpapa i te patura’a i te tahi atu fare huru rahi a’e ’o te ha’amo’ahia nō te ha’amorira’a ’e ’o te nehenehe e fāri’i e toru ’aore rā e maha taime te rahira’a ta’ata e nehenehe e pārahi i roto i teie fare ».87

te pū ’āmuira’a, tā te peresideni Hinckley i ha’amaita’i i te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ātopa 2000.

Page 56: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

41

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

I te 24 nō tiurai 1997, i te 150ra’a o te mahana fa’ahanahanara’a i te taera’a mai o te mau pionie i te ’āfa’a nō Roto Miti, ’ua ’āvarihia te patura’a nō te fare ’āpī—’o te pi’ihia te Pū ’āmuira’a—i ni’a i te tufa’a fenua i te pae apato’erau nō Temple Square. Iti mai i te toru matahiti i muri mai, i te ’āva’e ’ēperēra 2000, ’ua fa’atupuhia te mau tufa’a mātāmua nō te ’āmuira’a rahi i reira, noa atu e ’aita te fare i oti roa i te patuhia. ’Ua ha’amo’a te peresideni Hinckley i te Pū ’āmuira’a i te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ātopa 2000. Hou ’a pūpū atu ai i te pure ha’amo’ara’a, ’ua ti’a ’oia i te purepiti, tei hāmanihia mai roto mai i te hō’ē tumu mā’a huero ’ere’ere tei tupu i roto i tōna iho ’āua, ma te parau ē :

« Teie nei mahana e ha’amo’a ïa tātou i teie fare ’ei fare nō te ha’amorira’a i te Atua te Metua Mure ’Ore ’e tāna Tamaiti Fanau Tahi, te Fatu ia Iesu Mesia. Tē ti’aturi ’e tē pure nei mātou ē e tāmau noa i te haere atu mai teie purepiti i tō te ao te mau fa’a’itera’a nō te ’itera’a pāpū ’e te ha’api’ira’a tumu, nō te fa’aro’o i te Atua Ora, ’e nō te māuruuru i te tusia tāra’ehara rahi a tō tātou Fa’aora ».88

’itera’a pāpū nō iesu mesia

I te 1 nō tēnuare 2000, ’ua pia te peresideni Hinckley, tōna nā tauturu i roto i te Peresidenira’a Mātāmua ’e te pupu nō te Tino ’Ahuru ma Piti ’āpōsetolo i te hō’ē parau poro’i tei topahia « Te Mesia Ora : Te ’Itera’a Pāpū o te Mau ’Āpōsetolo ». ’Ua parau rātou nō ni’a i te Fa’aora, « ’Aita atu e mana tei ha’aputapū hōhonu i ni’a i te mau ta’ata ato’a ’o tei ora a’ena ’e ’o te ora ā i ni’a i te fenua ».89

’E ’aita atu e mana tei ha’aputapū hōhonu i te orara’a ’o te pere-sideni Gordon B. Hinckley. ’Ua tāvini ’oia hau atu i te 46 matahiti te maoro ’ei tāvini ta’a ’ē nō te i’oa o Iesu Mesia. Te tahi noa ’āvaʻe i muri iho i tōna ’e tō tōna mau taea’e piara’a i « Te Mesia Ora », ’ua ti’a mai te peresideni Hinckley i mua i te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei ma te parau ē :ʻ « Nō te mau mea ato’a tā’u e māuruuru nei i teie po’ipo’i, tē vai nei te hō’ē ’o te ti’a ’ū’ana mai. ’O te hō’ē ïa ’itera’a pāpū ora nō ni’a ia Iesu Mesia, te Tamaiti a te Atua Mana Hope, te Hui Ari’i nō te Hau, Tei Mo’a ».90

te mau tamatara’a ’e te ti’aturira’a

I te hope’a nō te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ēperēra 2004, ’ua parau te peresideni Hinckley : « ’Aita vau i hina’aro rahi roa i te fa’a’ite atu

Page 57: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

42

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

i te tahi mana’o poto noa. ’Ua ’ite te tahi o ’outou ē ’aita te tuahine Hinckley i’ō nei. Nō te taime mātāmua i roto i te maorora’a e 46 matahiti, mai tō’u rirora’a mai ’ei hō’ē hui mana fa’atere, ’aita ’oia i tae mai i te ’āmuira’a rahi… Tē ho’i ra māua i te fare [mai Afirika i te ’āva’e tēnuare ra] i marua ai ’oia ma te rohirohi. E taime fifi nōna mai taua taime mai ā… Tē mana’o nei au ē tē pohe ra te hora, ’e ’aita mātou i ’ite nāhea i te tāviri fa’aho’i i te reira.

« E taime fifi teie nō’u. ’Ua fa’aipoipohia māua e 67 matahiti teienei i teie ’āva’e. ’O ’oia te metua vahine nō tā māua nā tamari’i e pae tei ’ī i te tālēni ’e te ’aravihi, te māmā rū’au nō nā 25 mo’otua ’e te hō’ē nūmera ’o te rahi noa atura o te mau hina. ’Ua haere ’āmui māua i pīha’i iho te tahi ’e te tahi nā roto i teie mau matahiti ato’a, ’aifāito ’e ’ei hoa nā roto i te tau vero ’e te mahana maita’i. ’Ua a’o ’oia i te mau vāhi ato’a nō te fa’a’ite i tōna ’itera’a pāpū nō ni’a i teie ’ohipa, ma te hōro’ara’a i te here, te fa’aitoitora’a, ’e te fa’aro’o i te mau vāhi ato’a i haerehia e āna ».91

E piti mahana i muri iho, i te 6 nō ’ēperēra, ’ua fa’aru’e mai ’o Marjorie Pay Hinckley. Milioni ta’ata, tei here iāna nō tōna ’ā’au mēhara, nō tōna ferurira’a vitiviti ’e te fa’aro’o tāmau, tei ’oto ’e te peresideni Hinckley. ’Ua māuruuru ’oia nō te mau rata pāturura’a ’e te here tei tae mai nā te ao tā’āto’a nei. ’Ua parau ’oia ē, « ’ua nīni’i mai taua mau fa’a’itera’a ra i te hō’ē vārua tāmāhanahana i roto i tō mātou taime ’oto ».92 E rave rahi mau ta’ata tei hōro’a i te moni nā ni’a i te i’oa o te tuahine Hinckley i te ’Āfata tāmau nō te ha’api’ira’a.

Noa atu te fifi tāna i fa’aruru nā roto i te pohera’a o Marjorie, ’ua tāmau noa te peresideni Hinckley i te ’ohipa a te ’Ēkālesia, noa atu ’ua ha’amata tōna iho ea i te topa ri’i. ’Ua ha’amata ’oia i te ’āfa’ifa’i i te hō’ē turu to’oto’o. I te tahi mau taime e fa’a’ohipa ’oia i te reira nō te turu iāna iho, e mea pinepine rā ’oia i te fa’a’ohipa rahi i te reira nō te tārape atu i te mau melo o te ’Ēkālesia. ’Ua ha’amana’o te peresideni Thomas S. Monson i te hō’ē ’āparaura’a ’e te taote a te peresideni Hinckley, tei ha’ape’ape’a nō te huru e fa’a’ohipa ai te peresideni Hinckley—’e te fa’a’ohipa- ’ore- ra’a—i tōna turu to’oto’o. ’Ua parau te taote : « Te ’ohipa hope’a roa tā mātou e hina’aro, ’ia marua mai ’oia ’e fati atu ai te hō’ē tau’upu ’aore rā te tahi ’ati ’ino roa atu. ’Aita ato’a rā, tē fa’a’ohipa nei ’oia nō te tārape haere ’e ’aita

Page 58: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

43

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

ho’i ’oia e fa’a’ohipa i te reira ’ia haere ana’e ’oia. ’A parau atu iāna ē ’ua hōro’ahia mai te turu to’oto’o e tōna taote, ’e e ti’a iāna ’ia fa’a’ohipa i te reira mai tei ’ōpuahia. ’Ua pāhono atu te peresideni Monson, « taote, e tauturu vau nō te peresideni Hinckley. ’O ’oe tōna taote. Nā ’oe e parau atu iāna ! » 93

I te ’ōmuara’a o te matahiti 2006, i te fāito matahiti 95, ’ua ’itehia ē e ma’i māriri ’aita’ata tō te peresideni Hinckley. I te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ātopa i taua matahiti ra, ’ua parau ’oia : ’Ua fa’ati’a te Fatu iā’u ’ia ora ; ’aita vau i ’ite e aha te maorora’a. Noa atu rā e aha te maorora’a, e tāmau noa ā vau i te hōro’a i tō’u pūai maita’i ato’a nō te rave i te ’ohipa… E mea maita’i au ; e mea huru maita’i tō’u ea. ’Āre’a rā mai te mea ’ua tae te taime nō te hō’ē mono, e tupu maita’i ïa te monora’a mai te au i te hina’aro o te ta’ata Nāna ho’i teie ’Ēkālesia ».94

Hō’ē matahiti i muri mai, i te ’āva’e ’ātopa 2007, ’ua ’ōpani te peresideni Hinckley i tāna ’āmuira’a rahi hope’a ma te parau ē : « E fārerei fa’ahou ā tātou i te ’āva’e ’ēperēra i muri. E 97 tō’u matahiti, tē ti’aturi nei rā vau e tāpae au. ’Ia tīa’i mai te mau ha’amaita’ira’a nō te ra’i ia ’outou mai teie atu taime o tā mātou ïa pure ha’eha’a ’e te hōhonu i te i’oa o tō tātou Fa’aora, ’oia ho’i te Fatu ra ia Iesu Mesia, ’āmene ».95

’Ua fa’a’ite mai ’o Virginia, te tamāhine a te peresideni ’e te tuahine Hinckley ē ’ua riro nā matahiti e maha i muri a’e i te pohera’a o te tuahine Hinckley ’ei « mau matahiti ’auhune » i roto i te orara’a o te peresideni Hinckley. ’Ua feruri ’oia i muri iho i te hō’ē pure tāna i pūpū i te 20 nō tēnuare 2008, hō’ē hepetoma hou tōna pohera’a, ’a ha’amo’a ai ’oia i te hō’ē fare purera’a fa’a’āpīhia i te ’oire nō Roto Miti:

« I roto i taua pure ra, nā roto i te hō’ē fa’anahora’a huru ’ē roa, ’ua tāparu ’oia i te Fatu nōna iho ’ei peropheta. ’Ua parau ’oia ma te māuruuru ē ‘mai te mau mahana nō Iosepha Semita ē tae mai i teie mahana, ’ua mā’iti ’e ’ua fa’ata’a ’Oe i te hō’ē peropheta nō teie nūna’a. Tē ha’amāuruuru nei mātou ia ’Oe ’e tē tāparu nei mātou ia ’Oe ’e ’ia tāmāhanahana, ’ia pāturu ’e ’ia ha’amaita’i mai ’Oe iāna mai te au i tōna mau hina’aro ’e tā ’Oe mau ’ōpuara’a rarahi’ ».96

Page 59: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

44

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

I te mahana maha 24 nō tēnuare 2008, ’ua ’ite te peresideni Hin-ckley, nō te taime mātāmua roa ē e’ita e nehenehe iāna ’ia haere atu nā muri i tōna mau taea’e i tā rātou rurura’a hepetoma i roto i te hiero. I te sābati i muri mai, 27 nō tēnuare, ’ua hōro’a te peresideni Monson iāna te hō’ē ha’amaita’ira’a autahu’ara’a, tauturuhia ’e te mau peresideni Henry B. Eyring ’e Boyd K. Packer. I muri mai i taua iho mahana ra, ’ua fa’aru’e hau noa mai te peresideni Gordon B. Hinckley i tōna fare, ma te ha’atihia e tāna nā tamari’i e pae ’e tō rātou mau hoa fa’aipoipo.

I te mau mahana i muri mai, e rave rahi mau tauasini ta’ata tei fa’a’ite i tō rātou tāpa’o fa’atura ’a haere ai rātou nā mua atu i te ’āfata ma’i o te peresideni Hinckley i roto i te hō’ē fa’a’itera’a nā te huira’atira i roto i te piha a te mau peropheta i roto i te Pū ’āmuira’a. ’Ua ha’apono ato’a mai te ti’a fa’atere nō te tahi atu mau ’ēkālesia ’e te mau ti’a fa’atere i roto i te hau fenua ’e te mau ’ohipa ’imira’a faufa’a i tō rātou tāpa’o aroha, ma te fa’a’ite i tō rātou māuruuru nō te maita’i ’e te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley.

’Ua fa’aterehia te ’ōro’a hunara’a i te Pū ’āmuira’a ’e ’ua ha’apuro-rohia i te mau fare purera’a a te ’Ēkālesia nā te ao nei. ’Ua hīmene te pupu hīmene a te Fare menemene i te hō’ē hīmene ’āpī ’ei tufa’a nō te purera’a, tei topahia « E aha teie mea tā te ta’ata e parau nei e pohe ? » ’Ua pāpa’ihia te mau parau nō te hīmene e te peresideni Hinckley—tōna ’itera’a pāpū hope’a nō ni’a ia Iesu Mesia i tōna mau hoa tei hi’o iāna ’ei hō’ē peropheta :

E aha teie mea tā te ta’ata e parau nei e pohe,Teie terera’a hau i roto i te pō ?E ’ere teie te hope’a, e ha’amatara’a rāNō te mau ao maita’i a’e ’e te māramarama rahi a’e.E te Atua, ’a tāpe’a nā ’Oe i tō’u ’ā’au māuiui,’E ’a tāmarū i tō’u mau horuhoru tāmau ’e te ahoaho. ’A vaiiho i te ti’aturira’a ’e te fa’aro’o, ’ū’ana ’e te ateate,’Ia hōro’a mai i te pūai ’e te hau nā ni’a atu i tō’u mau roimata.’Aore e pohe, e tauira’a noa rāMa te rē tei noa’ahia nā roto i te upo’oti’ara’a ;Te hōro’ara’a nō tei here i te mau ta’ata ato’a,Te Tamaiti ïa a te Atua, Tei Mo’a.97

Page 60: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

45

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

Te mau nota 1. Hi’o Steve Fidel, « A Temple to Be Built

in Ghana », Church News, 21 nō fepua-re 1998, 3.

2. Jeffrey R. Holland, « Emerging with Faith in Afric », mormonnewsroom.co.za/article/emerging- with- faith- in- africa ; roa’ahia i te 11 nō fepuare 2015.

3. Esther Korantemaa Abuyeh, i roto « Accra Ghana Temple : Commemoration of the Tenth Anniversary », africawest.lds.org/accra- ghana- temple- commemoration- of- the- tenth- anniversary ; roa’ahia i te 11 nō fepuare 2015.

4. Adney Y. Komatsu, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith : The Biography of Gordon B. Hinckley (1996), 288.

5. Russell M. Nelson, « Spiritual Capacity », Ensign, Novema 1997, 15–16.

6. Jeffrey R. Holland, « President Gordon B. Hinckley : Stalwart and Brave He Stands », Ensign, Tiunu 1995, 4.

7. I roto Benjamin F. Tibby, Biographical Sketch of Breneman Barr Bitner, Hinckley and Bitner family history collection, Fare Vaira’a Buka ’Ā’amu a te ’Ēkālesia, Salt Lake City ; hi’o ato’a Silas Richards Company schedule and reports, Setepa 1849, Fare Vaira’a Buka Ā’amu a te ’Ēkālesia.

8. Bryant S. Hinckley, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 193. Tē tu’u nei te rahira’a o te mau nūmera’a o te feia tei ora mai nō Mayflower hau ri’i noa atu i te 49.

9. Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 24. 10. Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 25. 11. Gordon B. Hinckley, « Joseph the

Seer », Ensign, Mē 1977, 66 ; ma te fa’ahiti i te « ’Auē te ta’ata i Parau ia Iehova », Te mau Hīmene, no.16.

12. Hi’o Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 45.

13. Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley (1997), 388.

14. Gordon B. Hinckley, i roto i Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 46–47.

15. Gordon B. Hinckley, « God Hath Not Given Us the Spirit of Fear », Ensign, ’Ātopa 1984, 4–5.

16. Gordon B. Hinckley, « The Question of a Mission », Ensign, Mē 1986, 40.

17. Gordon B. Hinckley, i roto Jeffrey R. Holland, « President Gordon B.

Hinckley : Stalwart and Brave He Stands », 7–8.

18. Gordon B. Hinckley, « Be Not Afraid, Only Believe », Ensign, Fepuare 1996, 2.

19. Gordon B. Hinckley, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 62.

20. Gordon B. Hinckley, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 64.

21. Hi’o Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 64.

22. Gordon B. Hinckley, i roto « His Mission to England Was a Life- Changing Experience », Deseret Morning News, 28 nō tēnuare 2008, 11.

23. Gordon B. Hinckley, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 75.

24. Buka ’ohipa nō te ’āmuira’a nō Liverpool nō te misiōni nō Peretāne a te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te Mau Mahana Hope’a Nei, Tiurai 1933 ē tae atu i te Fepuare 1934 ; Fare Vaira’a Buka ’Ā’amu a te ’Ēkālesia, Salt Lake City.

25. Hi’o Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 69.

26. Te mau A’ora’a a te peresideni Gor-don B. Hinckley, Buka 1: 1995–1999 (2005), 348.

27. Discourses of President Gordon B. Hinckley, Volume 1, 348.

28. Heber J. Grant, roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 84.

29. Nō te tahi atu ā mau ha’amarama-ramara’a nō ni’a i teie ’ohipa, ’a hi’o i te pene 2 i roto i teie buka.

30. Gordon B. Hinckley, rata ia Parley Giles, Dec. 7, 1936 ; Te Fare Vaira’a Buka Aamu a te Ekalesia, Salt Lake City.

31. Gordon B. Hinckley, i roto i Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 151–52.

32. Gordon B. Hinckley, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 104.

33. Marjorie Pay Hinckley, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 59.

34. Marjorie Pay Hinckley, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 114–15.

35. Marjorie Pay Hinckley, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 173–74.

36. Marjorie Pay Hinckley, i roto i Glimpses into the Life and Heart of Marjorie Pay Hinckley, ed. Virginia H. Pearce (1999), 107.

Page 61: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

46

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

37. Gordon B. Hinckley, rata ia G. Homer Durham,27 nō Māti 1939 ; Te Fare Vaira’a Buka Aamu a te Ekalesia, Salt Lake City.

38. Gordon B. Hinckley, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 126.

39. Hi’o Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 135–36.

40. Hi’o Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 143–44.

41. David O. McKay, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 176.

42. Hi’o Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 177–81.

43. Hi’o Gordon B. Hinckley, i roto C onference Report, ’Ātopa 1958, 123–124.

44. Hi’o Gordon B. Hinckley, i roto Conference Report, ’Ātopa 1958, 123.

45. Kenji Tanaka, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 220.

46. David O. McKay, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 234.

47. Hi’o Gordon B. Hinckley, i roto Conference Report, ’Ēperēra 1962, 71.

48. Hi’o Allen E Litster, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 313.

49. Allen E Litster, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 314.

50. Hi’o Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 315.

51. I roto i te mau matahiti hope’a e rave rahi nō tāna tau tāvinira’a ’ei Peresi-deni nō te ’Ēkālesia, ’ua pii ato’a te peresideni David O. McKay i te tahi atu mau tauturu i roto i te Peresidenira’a Mātāmua nō te tauturu iāna.

52. Gordon B. Hinckley, « Faith : The Essence of True Religion », Ensign, Novema 1981, 6.

53. Gordon B. Hinckley, « Five Million Members—A Milestone and Not a Summit », Ensign, Me 1982, 46.

54. Gordon B. Hinckley, « The Loneliness of Leadership » (Brigham Young University devotional, 4 nō novema 1969), speeches.byu.edu.

55. Gordon B. Hinckley, i roto Francis M. Orquiola, « Temple Dedication Rewards Faith of Philipino Saints », Ensign, Novema 1984, 106.

56. Gordon B. Hinckley, i roto « New Mission Presidents Receive Instruction from Church Leaders », Ensign, Setepa 1984, 76.

57. Gordon B. Hinckley, i roto « Leadership Meetings Focus on Missionary Work, Activation, and Strengthening Mem-bers », Ensign, Mē 1985, 96.

58. Hi’o Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 505.

59. Marjorie Pay Hinckley, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 505.

60. Gordon B. Hinckley, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 508.

61. Gordon B. Hinckley, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 508.

62. Jeffrey R. Holland, « President Gordon B. Hinckley: Stalwart and Brave He Stands », 72.

63. Neal A. Maxwell, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 536.

64. Gordon B. Hinckley, « Remember … Thy Church, O Lord », Ensign, Mē 1996, 83.

65. Gordon B. Hinckley, « The Church Goes Forward », Ensign, Mē 2002, 4.

66. Gordon B. Hinckley, i roto « ’Ua fa’afe-ti’ahia te peresideni Gordon B. Hinckley i te Feti’a nō te ti’amāra’a a te Peresi-deni », mormonnewsroom.org/article/president- gordon- b.- hinckley- awarded- presidential- medal- of- freedom ; roa’ahia i te 21 nō setepa 2015.

67. Gordon B. Hinckley, « Fa’aorera’a Hara », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema. 2005, 81.

68. Gordon B. Hinckley, « This Glorious Easter Morn », Ensign, Mē 1996, 65–66.

69. Hi’o « Milestones in the Presidency of Gordon B. Hinckley », In Memoriam: President Gordon B. Hinckley, 1910–2008 (ve’a ta’a ’ē i te Ensign, Māti 2008), 13.

70. Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 553–54.

71. Teachings of Gordon B. Hinckley, 298. 72. Gordon B. Hinckley, in Jeffrey R.

Holland, « A Teacher Come from God », Ensign, Mē 1998, 26.

73. Gordon B. Hinckley, « The Perpetual Education Fund », Ensign, Mē 2001, 52.

74. Gordon B. Hinckley, « The Perpetual Education Fund », 52.

75. Hi’o Gordon B. Hinckley, « Reaching Down to Lift Another », Ensign, Novema 2001, 52.

76. Gordon B. Hinckley, « The Church Goes Forward », 6.

Page 62: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

47

t e o r a r a ’ a ’ e t e t a u t ā v i n i r a ’ a a G o r d o n B . H i n c k l e y

77. Gordon B. Hinckley, « Stand Strong against the Wiles of the World » Ensign, Novema 1995, 100.

78. Rata nā te Peresidenira’a Mātāmua, 11 nō fepuare 1999, i roto « Policies, Announcements, and Appointments », Ensign, Tiunu 1999, 80. Nō te tahi atu ā ha’amāramaramara’a, ’a hi’o i te mau pene 10 ’e 11.

79. Gordon B. Hinckley, « Converts and Young Men », Ensign, Mē 1997, 47. Nō te tahi atu ā ha’amāramaramara’a, ’a hi’o i te pene 22.

80. Jeffrey R. Holland, « Abide in Me », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Mē 2004, 31.

81. Gordon B. Hinckley, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 325.

82. Te mau ha’apiira’a a Gordon B. Hinckley, 629.

83. Hi’o Gordon B. Hinckley, « Some Thoughts on Temples, Retention of Converts, and Missionary Service », Ensign, Novema 1997, 49–50.

84. Gordon B. Hinckley, « The Quorum of the First Presidency », Ensign, tītema 2005, 50.

85. Gordon B. Hinckley, « “ »« New Temples to Provide ‘Crowning Blessings’ of the Gospel », Ensign, Mē 1998, 88. Nō te tahi atu mau ha’amaramaramara’a nō ni’a i te patura’a i te mau hiero na’ina’i a’e, ’a hi’o i te pene 23.

86. Gordon B. Hinckley, « As We Gather Together », Ensign, Novema 1995, 4.

87. Gordon B. Hinckley, « This Glorious Easter Morn », 65.

88. Gordon B. Hinckley, « “ »« This Great Millennial Year », Ensign, Novema 2000, 68–69.

89. « Te Mesia Ora Te Itera’a Papû o te mau Aposetolo », Ensign, ’Ēperēra 2000, 2.

90. Gordon B. Hinckley, « Tō’u ’Itera’a Pāpū » Ensign, Mē 2000, 69. Nō te tahi atu ā ha’amaramaramara’a nō ni’a i teie tumu parau, ’a hi’o i te mau pene 8 ’e 24.

91. Gordon B. Hinckley, « Mau Mana’o ’Ōpani », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Mē 2004, 103–4.

92. Gordon B. Hinckley, « Te mau vahine i roto i to tatou mau orara’a », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2004, 82.

93. Thomas S. Monson, « God Be with You Till We Meet Again », In Memo-riam: Peresideni Gordon B. Hinckley, 1910–2008, 30.

94. Gordon B. Hinckley, « Te fa’aro’o ia fa’atea ’ē i te mau Mou’a », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2006, 82.

95. Gordon B. Hinckley, « Mau Mana’o ’Ōpani », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2007, 108.

96. Virginia H. Pearce, « A Daughter’s Tribute », In Memoriam: Peresideni Gordon B. Hinckley, 1910–2008, 18.

97. Gordon B. Hinckley, « What Is This Thing That Men Call Death? » ’Ei ha’amana’oara’a : Peresideni Gordon B. Hinckley, 1910–2008, 32.

Page 63: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

48

nā te ’Ōrama mātāmua i ha’amata i « te pene hope’a i roto i te ’ā’amu roa o te ’ohipara’a a te atua i te mau tāne ’e te mau vahine i ni’a i te fenua nei ».

Page 64: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

49

P E N E 1

Te fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai o te ’Evanelia—Te hitira’a mai o te hō’ē mahana māramarama a’e

« ’Ua ’ōmuahia mai teie ’evanelia hanahana nā roto i te fāra’a mai o te Metua ’e te Tamaiti i te tamaiti iti ra ia Iosepha ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

I roto i tōna orara’a tā’āto’a, ’ua fa’a’ite te peresideni Gordon B. Hinckley i te fa’atura rahi i te mau ta’ata ’e i te mau vāhi tei ō i roto i te parau nō te fa’aho’i- fa’ahou- ra’a- hia mai te ’evanelia. ’Ua tupu te ’ā’au mēhara ta’a ’ē i roto iāna nō Iosepha Semita ’e tāna ’ohipa i roto i te fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai, ’e ’ua parau ’oia nō ni’a i « te hō’ē tītaura’a haere noa i te rahi nō te fa’a’ite i te ’itera’a pāpū nō ni’a i te hanahana o te Fatu ’e nō ni’a i te misiōni a te peropheta Iosepha Semita ».1

I te matahiti 1935, ’a ho’i mai ai ’o Gordon nā tāna misiōni i Pere-tāne, ’ua haere ’oia ’e te tahi atu mau misiōnare e ho’i ato’a ra, e māta’ita’i i te uru rā’au mo’a ’e i te ’āivi nō Cumorah. ’Ua tāpe’a ato’a rātou i te fare tāpe’ara’a nō Carthage, i reira te peropheta Iosepha ’e ’o Hyrum Smith i pohe ai i te hāmani- ino- ra’a. ’Ua haere rātou nā ni’a i te purūmu repo nō Navu, i reira te Feiā Mo’a tei ti’avaruhia i fa’ariro ai i te hō’ē vāhi varivari ’ei ’oire nehenehe. E mea pāpū maita’i ē, ’ua tupu te mana’ona’ora’a rahi i roto ia Gordon nō ni’a i te mau tāmatara’a ’e te mau upo’oti’ara’a o te Feiā Mo’a mātāmua ’a ti’a ai ’oia i teie mau vāhi ’e ’a tāmau noa ai tōna tere i te pae tō’o’a o te rā nā ni’a i te ’ē’a o te mau pionie nō te haere i Roto Miti.

’Ua ho’i ā ’o Gordon B. Hinckley i te mau vāhi mo’a o te fa’aho’i- fa’ahou- ra’a e rave rahi taime i muri mai. I roto i te purera’a noela a

Page 65: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1

50

te Peresidenira’a Mātāmua i te 3 nō tītema 2000, ’ua fa’a’ite mai ’oia i teie ’itera’a nōna i roto i te hō’ē tere māta’ita’i i te uru rā’au mo’a :

« Tau matahiti i ma’iri a’enei ’ua tonohia vau i roto i te ’āmuira’a a te titi nō Rochester New York. I te mahana mā’a, ’ua parau atu vau i te mau taea’e tei ’āmui mai ē, ’ananahi po’ipo’i, e ti’a ’oi’oi tātou, po’ipo’i sābati, ’e e haere tātou i te uru rā’au mo’a hou te ’āmuira’a.’ ’Ua fāri’i pā’āto’a rātou. Mai tei parauhia, i te po’ipo’i roa nō taua sābati ra o te pu’e tau tupura’a rā’au, te peresideni misiōni, te pere-sideni titi, te ti’a retiōni ’e ’o vau nei, ’ua haere mātou i Palmyra ’e ’ua tomo atu i roto i te uru rā’au. ’Aita e ta’ata ’ē atu i reira. E mea hau ’e e mea nehenehe. ’Ua uahia i te pō. Tē vai ra te mau rao’ere ’āpī na’ina’i i ni’a i te mau tumu rā’au.

«  ’Ua paraparau noa mātou ma te marū i te tahi ’e te tahi. ’Ua tūturi mātou i ni’a i te repo haumi ’e ’ua pure. ’Aita mātou i fa’aro’o i te hō’ē reo. ’Aita mātou i ’ite i te hō’ē ’ōrama. Tera rā, nā roto i te hō’ē huru ’aita e nehenehe e parau, ’ua parauhia mai i roto i tō mātou ferurira’a, ’o mātou tāta’itahi ē, ’oia mau, ’ua tupu i’ō nei, mai tā Iosepha i parau ra. I ’ō nei tō te Atua tō tātou Metua i te Ao ra ’e Tāna Tamaiti here, te Fatu tei ti’afa’ahou ’o Iesu Mesia, i te fāra’a mai i te tamaiti iti ra e 14 matahiti ’e ’ua paraparau mai iāna. ’Ua pou mai ra tō rāua māramarama fāito ’ore i ni’a iāna, ’e ’ua ha’api’ihia mai ra ’oia i te mea tāna e ti’a ’ia rave.

« Nā taua ’ohipa nehenehe ra, te ’Ōrama Mātāmua, i ’īriti i te mau pāruru ’e nā roto i te reira, i tupu ai te fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai o te ’Ēkālesia a te Mesia i ni’a i te fenua nei. ’Ua haere mai i rāpae i te medebara o te pōiri, i rāpae i te ’oto o te mau tenetere i muta’a iho ra, ’e ’ua tae mai i roto i te hitira’a hanahana o te hō’ē mahana ’āpī. I muri iho ’ua tae mai te Buka a Moromona ’ei hō’ē fa’ahou ’ite nō te Fatu ra ’o Iesu Mesia. ’Ua fa’aho’ihia mai tōna autahu’ara’a hanahana mo’a i raro a’e i te rima o te feiā tei mau i te reira i muta’a iho ra. ’Ua tu’uhia mai ra te mau tāviri ’e te mau mana i ni’a i te peropheta ’e i tōna ra mau hoa. ’Ua vai fa’ahou te ’Ēkālesia i tahito ra i ni’a i te fenua nei ’e tae noa atu i te mau ha’amaita’ira’a ato’a, te mau mana, te mau ha’api’ira’a tumu, te mau tāviri ’e te mau parau tumu o te mau tau tu’ura’a i muta’a iho ra. E ’Ēkālesia nā te [Mesia]. ’Ua pi’ihia i Tōna i’oa. Nā Tōna autahu’ara’a e fa’atere nei. ’Aore e i’oa ’ē atu i raro a’e i te ra’i e fa’aorahia ai te ta’ata nei. ’Ua riro ’o Iosepha Semita ’ei ’ite rahi Nōna ».2

Page 66: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1

51

Te mau Ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

I muri a’e i te pohera’a o te Fa’aora, ’ua topa te ’Ēkālesia Tāna i fa’ati’a i roto i te tāivara’a.

’Ua riro na [Iesu Mesia] ’e te riro nei ā ’ei ta’ata faufa’a rahi i roto i te ’ā’amu o te ta’ata nei, te ’āfara’a o te mau tau ’e te mau pu’e tau o te mau ta’ata ato’a.

Nā mua a’e i Tōna pohera’a, ’ua fa’atōro’a ’Oia i tāna mau ’āpōseto-lo. ’Ua ha’a rātou nō te hō’ē pu’e tau. ’Ua ha’amauhia tāna ’Ēkālesia.3

I muri a’e i te pohera’a o te Fa’aora, ’ua topa te ’Ēkālesia Tāna i fa’ati’a i roto i te tāivara’a. ’Ua ’ite a’ena te peropheta Isaïa ē e tupu mau ā taua huru ra ’e ’ua tohu ’oia ē : « ’ua vi’ivi’i te fenua i raro a’e i te ta’ata ra ; ’ua pi’o rātou i te ture ra ; ’ua ruri- ’ē- hia e rātou tei ha’apa’o-hia ra ; ’ua pi’o rātou i te faufa’a ha’apa’o- tāmau- hia ra » (Isaïa 24:5).4

’Ua ani te mau rata a Paulo i te pūai i rotopū i te mau pipi a te Mesia, ’ia ’ore ho’i rātou ’ia topa i roto i te mau haere’a o te feiā ’ī’ino ra. Tera rā, ’ua upo’oti’a te vārua o te tāivara’a i te hope’a ra.5

’Ua tere noa te mau tenetere. ’Ua tāpo’i te hō’ē ata pōuri i te fenua nei. Tē parau ra ’o Isaïa ē : « Inaha, e ’ati ho’i te fenua nei i te pōuri, ’e te mau ’ētene i te pōuri ta’ota’o »(Isaïa 60:2).

’Ua riro ïa ’ei pu’e tau harura’a ’e te ’oto, i roto i te ’arora’a roa ’e te mani’ira’a toto… E ’anotau ïa nō te ti’aturi- ’ore- ra’a, e taime nō te mau fatu ’e te mau tāvini.

’Ua hope nā tauatini matahiti mātāmua, ’e ’ua hiti mai te piti o te mireniuma. ’Ua riro tōna nau tenetere mātāmua ’ei tū’atira’a nō te mau tenetere tahito ra. E taime nō te mata’u rahi ’e nō te māuiui.6

2’Ua tauturu te tau nō te Fānau- fa’ahou- ra’a ’e te Reforomatio i te fa’aineinera’a i te ’ē’a nō

te fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai i te ’evanelia.

E nehenehe e parau ē, i roto i taua pu’e tau pōuri ra, ’ua tū’amahia te hō’ē mōrī hinu. ’Ua hōpoi mai te ’anotau o te Fānau- fa’ahou- ra’a i te hotura’a o te ha’api’ira’a, te ano’ihi ’e te ’ihi. I muri iho, ’ua ’itehia te hō’ē ’ārepurepura’a o te mau tāne ’e te mau vahine mata’u ’ore

Page 67: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1

52

’e te itoito tei hi’o i ni’a i te ra’i nō te ’imi i te Atua ’e tāna Tamaiti hanahana. Tē parau nei tātou i te parau nō te Reforomatio.7

’Ua ha’a te mau ta’ata reforomatio nō te taui i te ’ēkālesia [kere-tetiano] mai ia Luther, Melanchthon, Hus, Zwingli ’e ’o Tyndale. E mau ta’ata itoito rahi teie, te tahi pae o rātou ’ua pohe nō tō rātou mau ti’aturira’a. ’Ua ti’a mai te porotetani nō tāna tītaura’a i te taui-ra’a. ’Aita rā taua tauira’a ra i tupu, nō reira, ’ua fa’atupu a’era te feiā taui i tā rātou iho mau ’ēkālesia. ’Ua rave rātou i te reira ma te mana autahu’ara’a ’ore. Tō rātou hina’aro hō’ē roa ’o te ’imira’a ïa i te hō’ē vāhi iti i reira e ti’a ai ia rātou ’ia ha’amori i te Atua mai tā rātou i mana’o ra.

’A ’ohu noa ai teie ārepurepura’a rahi i roto i te ao keretetiano, tē rave ato’a ra te mau pūai poritita i tā rātou ravera’a. ’E ’ua tupu mai ra te Tama’i Orurehau Marite, ’e nā roto i te reira, ’ua ti’a mai ra te hō’ē nūna’a ’e tāna Papa Ture Nui tei parau ē, ’eiaha te fa’aterera’a hau e tu’u i tōna ihu i roto i te mau ’ohipa o te fa’aro’o. ’Ua hiti mai te hō’ē mahana ’āpī, e mahana hanahana. E ’ere fa’ahou te hō’ē ’ēkālesia nā te hau i’ō nei. ’Aita i ha’afaufa’a- hau- hia te ha’apa’ora’a a te tahi i tā te tahi.

I muri a’e i te mau tenetere e rave rahi o te pōuri ’e o te māuiui ’e o te ’arora’a, ’ua tae i te taime nō te fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai i te ’evanelia. ’Ua tohu te mau peropheta i tahito ra i teie mahana tia’i- maoro- hia.

’Ua fa’atoro te tā’āto’ara’a o te ’ā’amu nō mūta’a iho ra i ni’a i teie pu’e tau. ’Ua haere mai ’e ’ua reva ’ē atu te mau tenetere ’e tō rātou māuiui ato’a ’e tō rātou ti’aturi tā’āto’a. ’Ua fa’aoti te Ha’avā Mana-hope o te mau nūna’a, te Atua Ora ē, ’ua tae mai te taime tā te mau peropheta i parau ra. ’Ua tohu ’o Daniela i te parau nō te hō’ē ’ōfa’i tei ’ō’otihia mai roto mai i te mou’a ma te rima ’ore ’e ’ua riro mai ’ei mou’a rahi ’e ’ua fa’a’ī i te fenua tā’āto’a [’a hi’o Daniela 2:35, 44].8

3’Ua riro te fāra’a mai te Metua ’e te Tamaiti ia Iosepha

Semita ’ei ’ōmuara’a nō te Fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai.

I muri a’e i te rahira’a tenetere tei ma’iri i ni’a i te fenua nei—e rave rahi i roto i te ’arora’a, te riri, te pōuri ’e te ’ino—teie mai nei te mahana rahi ’āpī o te Fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai. ’Ua riro te fāra’a

Page 68: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1

53

mai te Metua ’e te Tamaiti ia Iosepha Semita ’ei ’ōmuara’a nō teie ’evanelia hanahana.9

’Auē te fa’ahiahia taua ’ōrama ra i te matahiti 1820, ’a pure ai Iose-pha i roto i te uru rā’au, ’e i reira, ’ua fā mai ra te Metua ’e te Tamaiti i mua iāna. ’Ua parau mai ra te hō’ē o rāua iāna, ma te fa’ahiti i tōna i’oa, ’e, ma te fa’atoro atu i te tahi, nā ’ō mai ra ē, « ’O tā’u Tamaiti Here Teie. ’A Fa’aro’o iāna ! » (Iosepha Semita—’Ā’amu 1:17)

’Aore hō’ē mea mai te reira te huru i tupu nā mua a’e. E riro te ta’ata i te ui ē, nō te aha i riro ai ’ei ’ohipa faufa’a rahi ’ia fā mai te Metua ’e te Tamaiti. Tē mana’o nei au ē, tē ’īriti ra Rāua i te tau tu’ura’a o te ’īra’a o te mau tau, te tau tu’ura’a hope’a o te ’evanelia, i reira ho’i e ’āmui- tahi- hia ai te mau tuha’a o te mau tau tu’ura’a ato’a nō nā mua atu. ’Ua fa’ata’ahia teie pene ’ei pene hope’a i roto i te ā’amu roa o te ’ohipara’a a te Atua i pīha’i iho i te mau tāne ’e te mau vahine i ni’a i te fenua nei.10

Te mau anira’a ato’a tā tātou e ani nō ni’a i te mana hanahana, te mau parau mau ato’a tā tātou e pūpū nō ni’a i te ti’ara’a mau o teie ’ohipa, nō roto mai tō rātou a’a i te ’Ōrama Mātāmua a te tamaiti

’ua fa’aho’ihia mai te mana ’e te mau tāviri o te autahu’ara’a a melehizedeka i te fenua nei ’ei tuha’a nō te Fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai.

Page 69: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1

54

peropheta ra. ’Āhiri ’aita te reira, ’aore re’a e parau tā tātou. Teie te mea i tātara i te pāruru i ni’a i te tau tu’ura’a o te ’īra’a o te mau tau, i parau ai te Atua ē, e fa’aho’i mai ’Oia i te mana tā’āto’a, te mau hōro’a, te mau ha’amaita’ira’a, o te mau tau tu’ura’a ato’a i mua ra.11

4’Ua fa’aho’ihia mai te mana ’e te mau

tāviri o te autahu’ara’a.

I roto i te fa’aho’ira’a mai i te Autahu’ara’a a Aarona, ’ua tu’u ’o Ioane Bapetizo tei ti’afa’ahou i tōna nā rima i ni’a i te upo’o o Iose-pha Semita ’e o Olive Kaudere ’e nā ’ō a’era, « I ni’a iho ia ’ōrua e tau na tāvini taea’e nei, i te i’oa o te Mesia ra tē hōro’a atu nei au i te Autahu’ara’a a Aarona ra, ’o tei mau i te mau tāviri nō te utuutura’a o te mau melahi, ’e nō te ’evanelia nō te tātarahapa, ’e nō te bāpetizo nā roto i te utuhira’a nō te ha’amatarara’a i te hara » (PH&PF 13:1)12

’Ua ’āpe’ehia mai te reira nā roto i te fāra’a mai o Petero, Iakobo ’e Ioane, e mau ’āpōsetolo nā te Fatu ’o Iesu Mesia, tei hōro’a mai i te autahu’ara’a a Melehizedeka ia Iosepha ’e ia Olive Kaudere, tei fāri’ihia e teie nau ’āpōsetolo i raro a’e i te rima o te Fatu iho.13

E toru o te mau ’āpōsetolo a [te Fa’aora]—Petero, Iakobo ’e Ioane—tei fā mai ia Iosepha ’e ia Olive i te hō’ē vāhi « i roto i te medebara  » i pīha’i i te ’ānāvai nō Susquehanna (’a hi’o PH&PF 128:20). ’Ua tu’u rātou i tō rātou mau rima i ni’a i tō rāua upo’o ’e ’ua hōro’a mai ra ia rāua i teie mana mo’a […]

E nehenehe tā’u e fa’atoro i tō’u autahu’ara’a i roto i te hō’ē reni ’āfaro ē tae roa atu i taua ’ohipa ra. Teie tōna haerera’a: ’Ua fa’atōro’ahia vau e David O. McKay ; tei fa’atōro’ahia e Joseph F. Smith ; tei fa’atōro’ahia e Brigham Young ; tei fa’atōro’ahia e na ’Ite To’otoru ; tei fa’atōro’ahia e Joseph Smith Jr. ’e ’o Oliver Cowdery ; tei fa’atōro’ahia e Petero, Iakobo ’e Ioane ; tei fa’atōro’ahia e te Fatu ’o Iesu Mesia.

Mai te reira te huru i te hōro’ara’ahia mai i [te taea’e tāta’itahi tei mau i te autahu’ara’a a Melehizedeka]. ’Outou tāta’itahi ’e te mau taea’e tei mau i teie autahu’ara’a, ’ua fāri’i ato’a ’outou i te reira i roto i te hō’ē reni ’āfaro ti’a mai ’ō mai i te hōro’ara’a a Petero, Iakobo ’e Ioane.14

Page 70: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1

55

5Nā roto ia Iosepha Semita, ’ua heheu mai te Fatu i te mau

parau mau tei fa’ata’a ’ē ia tātou i te tahi atu mau ’ēkālesia.

Tē hina’aro nei au e fa’a’ite atu i te tahi o te mau ha’api’ira’a tumu e rave rahi o te fa’ata’a ’ē nei ia tātou i te tahi atu mau ’ēkālesia pā’ā-to’a, ’e ’ua hope pā’āto’a te reira i te tae mai nā roto i te heheura’a i te peropheta ’āpī roa ra. ’Ua mātaro maita’i ’outou i te reira, terā rā, e mea faufa’a ’ia fa’ahiti- noa- hia ’e ’ia feruri- noa- hia.

te atuara’a

Te mātāmua o te reira… ’o te fa’a’itera’a mai ïa te Atua Iāna iho ’e Tāna Tamaiti Here, te Fatu tei ti’afa’ahou, ’o Iesu Mesia. Teie fāra’a rahi hanahana, i tō’u ferurira’a, ’o te ’ohipa rahi a’e ïa mai te fānaura’a, te orara’a, te pohera’a ’e te ti’afa’ahoura’a mai o tō tātou Fatu i roto i te ’āfa ti’a o te mau tau ra.

’Aita tā tātou e pāpa’ira’a nō te tahi atu ’ohipa e ’aifāito i te reira.

I te roara’a o te mau tenetere ’ua ha’aputu ’e ’ua mārō te ta’ata i te parau nō te huru mau o te Atuara’a. ’Ua ha’aputuputu ’o Constantin i te mau ’aivāna’a e rave rahi i Nikaea i te matahiti 325. I muri a’e e piti ’āva’e te tāu’aparaura’a ma te ’eta’eta, ’ua hō’ē te mana’o nō ni’a i te hō’ē tātarara’a tei riro ’ei parau ha’api’ira’a tumu i rotopū i te mau keretetiano nō ni’a i te Atuara’a, nō te mau tenetere e rave rahi.

Tē ani atu nei au ia ’outou ’ia tai’o i te reira tātarara’a ’e ’ia fa’aau i te reira i ni’a i te parau a te tamaiti ra ’o Iosepha. Tāna noa i parau maori rā, ’ua ti’a mai te Atua i mua iāna ’e ’ua paraparau mai iāna. ’Ua ti’a ia Iosepha ’ia hi’o Iāna ’e ’ua ti’a ’ia fa’aro’o Iāna. E hōho’a tino ta’ata tōna, mai te au i tō te ta’ata nei te huru. I pīha’i iho Iāna ’o te Fatu tei ti’afa’ahou ïa, e ta’ata ta’a ’ē, tāna i fa’a’ite mai ē, e Tamaiti Here Nāna ’e tā Iosepha ato’a i paraparau atu.

Tē parau nei au ē, i roto i terā ārea taime poto o taua ’ōrama fa’ahiahia ra, ’ua hau atu tā Iosepha i ha’api’i mai nō ni’a i te huru Atua i tā te mau ’aivāna’a pā’āto’a ’e te mau pāpa’i parau i tahito ra.

I roto i teie heheura’a hanahana ’ua ha’apāpū- fa’ahou- hia mai ma te fē’a’a ’ore te ti’afa’ahoura’a mau o te Fatu ’o Iesu Mesia.

Page 71: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1

56

Teie ’itera’a nō ni’a i te huru Atua, tei hunahia i tō te ao e rave rahi tenetere, ’o te ’ohipa mātāmua ïa ’e te rahi tā te Atua i heheu mai i Tōna tāvini ma’itihia.15

te Buka a moromona ’ei ’ite ’āpiti ’e te Bībīlia

E parau atu vau i teie nei nō te tahi atu ’ohipa faufa’a roa tā te Atua i heheu mai.

Tē fari’i nei te ao keretetiano i te Bībīlia ’ei parau nā te Atua. Te rahira’a o te ta’ata ’aita i ’ite e mea nāhea tōna taera’a mai ia tātou nei.

Nō oti noa a’enei iā’u te tai’o i te hō’ē buka i nene’i- ’āpī- hia nā te hō’ē ta’ata ’imi tu’iro’o. ’Ia au i te ha’amāramaramara’a tāna i hōro’a, e mea pāpū maita’i ē, mai te huru ra ē, ’ua tāhō’ēhia te mau buka rau o te Bībīlia i roto i te hō’ē fa’anahora’a mātaro- ’ore- hia. I roto i te tahi mau huru, ’ua hāmanihia te mau pāpa’ira’a tau taime roa i muri a’e i te mau ’ohipa e fa’a’itehia ra. E riro te hō’ē ta’ata i te ui ē, « e parau mau ānei te Bībīlia ? Nā te Atua mau ānei te reira mau parau ? »

« tē parau mai nei te Buka a moromona… mai te hō’ē reo mai raro mai i te repo ’ei fa’a’ite- pāpū- ra’a nō ni’a i te tamaiti a te atua ».

Page 72: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1

57

E pāhono tātou ē, ’oia ïa, mai te mea ’ua tano te ’īritira’ahia. Tei roto te rima o te Fatu i tōna hāmanira’ahia. I teienei rā, e ’ere atu ra ōna ana’e. Tē vai ra te tahi fa’ahou ’ite nō te mau parau mau rahi ’e te faufa’a e ’itehia i roto.

’Ua ha’api’i Paulo ē « Tei te vaha o nā ’ite to’opiti ’e to’otoru ra e riro ai te mau parau ato’a na ’ei parau mau » (2 Korinetia 13:1).

« ’Ua tae mai te Buka a Moromona nā roto i te hōro’a ’e te mana o te Atua. Tē parau mai nei ’oia mai te hō’ē reo mai raro mai i te repo ’ei fa’a’ite- pāpū- ra’a nō ni’a i te Tamaiti a te Atua. Tē fa’ahiti nei te reira nō ni’a i Tōna fānaura’a, Tāna ’ohipa porora’a ’evanelia, Tōna fa’asātaurora’ahia ’e te ti’afa’ahoura’a, ’e Tōna fāra’a atu i te feiā parau- ti’a i te fenua nō Bounetifula i ni’a i te fenua Amerika.

« E mea mau e nehenehe e tāpe’ahia, e nehenehe e tai’ohia, ’e e nehenehe e tāmatahia. Tei roto i tōna mau ’api te hō’ē fafaura’a nō tōna tupura’a hanahana. E rave rahi milioni ta’ata tei tāmata i te reira ’e tei ’ite ē e buka mau ’e te mo’a te reira […]

Mai te Bībīlia tei riro ’ei faufa’a nō te ao tahito, ’ua riro te Buka a Moromona ’ei faufa’a nō te ao ’āpī. ’Ua hō’ē rāua i te fa’a’itera’a nō ni’a ia Iesu ’ei Tamaiti nā te Metua […]

’Ua riro teie buka mo’a tei ’itehia ’ei heheura’a nā te Manahope, ’ei hō’ē fa’ahou ’ite nō te huru atua o tō tātou Fatu.16

te mana autahu’ara’a ’e te fa’anahonahora’a o te ’Ēkālesia

Te autahu’ara’a ’o te mana ïa nō te ’ohipa nā roto i te i’oa o te Atua […] ’Aita i maoro a’enei ’ua tai’o vau i te [hō’ē] buka [nō ni’a iho] i te tāivara’a o te ’Ēkālesia mātāmua. Mai te mea ’ua mo’e te mana o taua ’Ēkālesia ra, e mea nāhea te reira i monohia ai ?

’Ua tae mai te mana autahu’ara’a nā te vāhi noa iho nō reira mai ’oia, ’oia ho’i, nō te ra’i mai. ’Ua hōro’ahia mai te reira i raro a’e i te rima o te feiā tei mau na i te reira ’a haere ai te Fa’aora nā ni’a i te fenua nei […]

E mea nehenehe mau te hōhorara’ahia mai te hōho’a o te fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai, ’a tupu atu ai te fa’ati’ara’a o te ’Ēkālesia i te matahiti 1830… ’Ua hōro’ahia mai te i’oa o te ’Ēkālesia nā roto i te heheura’a. Nā vai taua ’Ēkālesia ra ? E ’Ēkālesia ānei nā Iosepha Semita ? E

Page 73: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1

58

’Ēkālesia ānei nā Olive Kaudere ? E ’ere, e ’Ēkālesia nā Iesu Mesia tei fa’aho’i- fa’ahou- hia mai i te fenua nei i teie mau mahana hope’a nei.17

te ’utuāfare

Te tahi atu heheura’a rahi ’e te fa’ahiahia tei hōro’ahia mai i te peropheta maori rā, te fa’anahonahora’a nō te ora mure ’ore o te ’utuāfare.

Nā te Manahope i hāmani i te ’utuāfare. ’Ua riro te reira ’ei hi’ora’a mo’a roa a’e nō te mau autā’atira’a ato’a. ’Ua riro te reira ’ei hi’ora’a pāpū roa a’e nō te mau ’ohipa ato’a. ’O te fa’anahonahora’a tumu te reira nō te orara’a sōtaiete.

Nā roto i te mau heheura’a a te Atua i Tōna peropheta, ’ua tae mai te ha’api’ira’a tumu ’e te mana e tā’ati ai te mau ’utuāfare ’eiaha nō teie noa orara’a, nō tē orara’a ra ē a muri noa atu.18

te huru hara ’ore o te mau tamari’iri’i

Te huru hara ’ore o te mau tamari’iri’i, ’o te tahi atu ïa heheura’a tā te Atua i hōro’a mai nā roto i te peropheta Iosepha. Te ’ohipa tumu e ravehia nei ’o te bāpetizora’a ïa i te mau tamari’iri’i nō te ’īriti i tē mea e parauhia nei ē, te hara a Adamu ’e a Eva. I raro a’e i te ha’api’ira’a tumu o te fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai, ’ua riro te bāpeti-zora’a ’ei ha’amatarara’a i te mau hara a te ta’ata iho. E riro mai ’ei fafaura’a i rotopū i te Atua ’e te ta’ata. E ravehia te reira i te matahiti e ta’a ai tō tātou mana’o, ’ia rava’i te pa’ari o te ta’ata nō te ’ite i te maita’i ’e te ’ino. E ravehia nā roto i te utuhira’a, ’ei fa’ahōho’ara’a i te pohera’a ’e te hunara’a o Iesu Mesia ’e Tōna haerera’a mai nā roto i te ti’afa’ahoura’a.19

Fa’aorara’a nō tei pohe

E parau ā vau nō ni’a i te tahi atu ā parau mau i heheuhia mai. ’Ua parauhia ia tātou ē, e ’ore te Atua e ha’apa’o i te huru o te ta’ata, noa atu ra i te reira, ’aore e ’ēkālesia ’ē atu tā’u i mātau, i fa’a’ite ē, e fāri’i te feiā i’ō mai i te pāruru o te pohe i te mau ha’amaita’ira’a ato’a e ti’a i te feiā ora ’ia fāri’i. Tei roto ana’e i teie ’Ēkālesia te ha’api’ira’a tumu nō te fa’aorara’a o te feiā i pohe… Hō’ē ā rāve’a tei hōro’ahia i te feiā pohe ’e i te feiā ora. Fa’ahou ā, e hōro’ara’a hanahana ’e te nehenehe mau tā te Manahope i hōro’a mai i Tōna ra peropheta nā roto i tāna heheura’a.20

Page 74: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1

59

te nātura, te ’ōpuara’a ’e te pūai o te mau tamari’i a te atua

’Ua heheuhia mai te nātura mure ’ore o te ta’ata nei. E mau tamā-roa ’e e mau tamāhine tātou nā te Atua. Te Atua te Metua o tō tātou vārua. I ora na tātou hou ’a haere mai tātou i’ō nei. E huru ta’ata tō tātou. ’Ua fānauhia mai tātou i roto i teie orara’a i roto i te hō’ē fa’anahonahora’a a te Atua. Tei ’ō nei tātou ’ia tāmatahia tō tātou ha’apa’o maita’i, ma te fa’a’ohipa i te ti’amāra’a tā te Atua i hōro’a mai ia tātou. ’Ia pohe tātou e tāmau noa tātou i te ora. E toru tuha’a i roto i tō tātou orara’a mure ’ore : ’a tahi, tō tātou orara’a hou te orara’a tāhuti nei ; ’a piti, tō tātou orara’a tāhuti nei ; ’e ’a toru, tō tātou orara’a i muri a’e i te orara’a tāhuti nei. I roto i te pohera’a e pohe tātou i teie ao, ’e te ta’ahira’a nā roto i te pāruru, i roto i te ao i ha’apa’ohia nō tātou ia au i tō tātou ti’amā. ’Ua riro ā teie ’ei ha’api’ira’a hō’ē roa ’e te fa’ahiahia ’e te faufa’a rahi nā teie ’Ēkālesia tei tae mai nā roto i te heheura’a.21

Heheuraa nō teie ’anotau

Tē hōro’a atu nei au i teie pū’ohura’a poto o te nīni’ira’a fa’ahiahia o te ’ite ’e o te mana nō ’ō mai i te Atua ra i ni’a i te upo’o o Tāna peropheta… Tē toe nei ā hō’ē o te ti’a iā’u ’ia fa’a’ite atu. E parau tumu teie nō te heheura’a nō teie ’anotau. Tē nā ’ō nei te hīro’a fa’aro’o tā te peropheta i pāpa’i ē :

« Tē ti’aturi nei mātou i te mau mea ato’a i heheuhia mai ’e te Atua, te mau mea ato’a o tāna e heheu mai nei i teie nei, ’e tē ti’aturi nei ho’i mātou ē, e heheu mai ā ’Oia e rave rahi atu ā mau mea maita’i ’e te faufa’a rahi nō tōna ra bāsileia » (Te mau Hīro’a Fa’aro’o 1:9)

Hō’ē ’Ēkālesia e tupu i te rahi, hō’ē ’Ēkālesia e parare nā te ao nei i roto i teie ’anotau fifi, e tītau ’oia i te heheura’a tāmau nō ni’a mai i te terōno o te ra’i nō te arata’i ’e nō te fa’ahaere iāna i mua.

Nā roto i te pure ’e te ’imira’a tu’utu’u ’ore i te hina’aro o te Fatu, tē fa’a’ite pāpū nei tātou ē, ’ua fāri’ihia te arata’ira’a, tē tae mai nei te heheura’a, ’e tē ha’amaita’i nei te Fatu i tāna ’Ēkālesia ’a haere ai ’oia nā ni’a i te ’ē’a o tōna haere’a.

Tē haere nei tātou i mua i ni’a i te niu pa’ari o te pi’ira’a hana-hana o te peropheta Iosepha ’e te mau heheura’a a te Atua nā roto mai iāna.22

Page 75: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1

60

I roto i tō’u ti’ara’a 15 i ni’a i te rēni tei ha’amata mai nā ni’a ia Iosepha Semita, ’e ma te ’ahu i te pereue tei tae mai i ni’a iho iāna, tē fa’a’ite hanahana nei au i tō’u ’itera’a pāpū ē, e parau mau te ’ā’amu o te peropheta Iosepha nō ni’a i [te mau ’ohipa nō ni’a i te Fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai], ’ua fa’a’ite pāpū mai… te Metua i te huru atua o tāna Tamaiti, ’ua ha’api’i mai te Tamaiti i te tamaiti peropheta ra, ’e i muri iho ’ua tupu mai te tahi atu mau ’ohipa e rave rahi ē tae roa mai i te fa’ati’ara’a o te « ’Ēkālesia mau ’e te ora hō’ē roa i ni’a i te tino o te fenua tā’āto’a » [PH&PF 1:30].23

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• Nō te aha tō te ao nei e hina’aro ai ’ia fa’aho’i- fa’ahou- hia mai te

’Ēkālesia ’e te ’evanelia a Iesu Mesia ? (’A hi’o i te tuha’a 1). E mea nāhea tō te Fatu fa’aineinera’a i te ’ē’a nō te fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai i te ’evanelia ? (’A hi’o i te tuha’a 2).

• ’A feruri maite i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley nō ni’a i te ’Ōrama Mātāmua (’a hi’o i te tuha’a 3). Nāhea tō ’outou ’itera’a pāpū nō ni’a i te ’Ōrama Mātāmua i te fa’aurura’a ia ’outou ?

• Nō te aha i tītauhia ai ’ia fa’aho’ihia mai te autahu’ara’a nā te mau ve’a nō te ra’i mai ? (’A hi’o i te tuha’a 4). Nō te aha e mea faufa’a ’ia ti’a i te mau taea’e tei mau i te autahu’ara’a a Melehizedeka ’ia fa’atoro i tō rātou mana autahu’ara’a ē tae roa atu ia Iesu Mesia ra ?

• I roto i te tuha’a 5, ’a hi’o fa’ahou i te pū’ohura’a o te tahi mau parau mau tei tae mai nā roto i te heheura’a i te peropheta Iosepha Semita. Nāhea tō teie mau fafaura’a i te ha’amaita’ira’a i tō ’outou orara’a ? Nāhea e ti’a ai ia tātou ’ia tauturu i te mau tamari’i ’ia hāro’aro’a ’e ’ia au i teie mau parau mau ?

Te mau pāpa’ira’a mo’aIsaïa 2:1–3; Te mau ’Ohipa 3:19–21; Apokalupo 14:6–7; 2 Nephi

25:17–18; PH&PF 128:19–21

Tauturu ha’api’ira’a« E maita’i a’e tā ’oe tuatāpapara’a i te ’evanelia mai te mea ē,

nā te Vārua Maita’i ’oe e ha’api’i. ’A ha’amata i tā ’oe tuatāpapara’a

Page 76: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1

61

’evanelia i te mau taime ato’a nā roto i te pure ’ia tauturuhia ’oe ’e te Vārua Maita’i » (’Ia Poro Haere i Tā’u nei ’Evanelia [2004], 18).

Te mau nota 1. I roto Sheri L. Dew, Go Forward with

Faith: The Biography of Gordon B. Hinckley (1996), 326.

2. « My Redeemer Lives », Ensign, Fepuare 2001, 72.

3. « At the Summit of the Ages », Ensign, Novema 1999, 73.

4. « Te ’ōfa’i i ’ō’otihia nō roto mai i te mou’a », Ensign ’e a ’ore rā Liahona, Novema 2007, 84.

5. « Te hitira’a mai o te mahana mārama-rama a’e », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Mē 2004, 82.

6. « At the Summit of the Ages », 73. 7. « Te hitira’a mai o te mahana mārama-

rama a’e », 82–83. 8. « At the Summit of the Ages », 73. 9. « Te hitira’a mai o te mahana mārama-

rama a’e », 83. 10. « The Stone Cut Out of the Mountain », 84. 11. Teachings of Gordon B. Hinckley

(1997), 226. 12. « Te mau mea tā’u i ’ite », Ensign ’e

’aore rā Liahona, Mē 2007, 84.

13. « The Great Things Which God Has Revealed », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Mē 2005, 82.

14. Discourses of President Gordon B. Hinckley, Volume 2 : 2000–2004 (2005), 411.

15. « The Great Things Which God Has Revealed », 80–81.

16. « The Great Things Which God Has Revealed », 81–82.

17. « The Great Things Which God Has Revealed », 82.

18. « The Great Things Which God Has Revealed », 82.

19. « The Great Things Which God Has Revealed », 82.

20. « The Great Things Which God Has Revealed », 82.

21. « The Great Things Which God Has Revealed », 83.

22. « The Great Things Which God Has Revealed », 83.

23. « Special Witnesses of Christ », Ensign, ’Ēperēra 2001, 20–21.

Page 77: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

62

« e misiōni nā teie ’Ēkālesia ’ia ti’a ’ei reva nō te mau fenua e ’ei māramarama nō tō te ao ».

Page 78: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

63

P E N E 2

E reva nō te mau fenua, e māramarama nō tō te ao

« E pu’e tau teie i tītauhia ’ia pūai. E taime nō te haere i mua ma te fē’a’a ’ore, ma te ’ite maita’i i te aura’a,

te ’ā’anora’a ’e te faufa’a o tā tātou misiōni ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

I muri noa iho i tōna ho’ira’a mai nā tāna misiōni i Peretāne, ’ua rave ’o Gordon B. Hinckely i te hō’ē fa’auera’a ’ohipa mai roto mai i tōna peresideni misiōni ’o Joseph F. Merrill. E melo ato’a te peresideni Merrill nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōselo, ’e ’ua ani ’oia ia Gordon ’ia hāmani i te hō’ē parau fa’ata’ara’a i te Peresidenira’a Mātāmua : Te peresideni Heber J. Grant, J. Reuben Clark Jr. ’e ’o David O. McKay. ’Ua fārerei atu ra ’o Gordon i te pāpa’i parau o te Peresidenira’a Mātāmua ’e ’ua fa’anaho i te hō’ē fārereira’a.

I tō Gordon tomora’a i roto i te piha ’āpo’ora’a a te Peresidenira’a Mātāmua, ’ua fāri’i poupou mai ra te peresideni Grant ’e tōna nā tauturu iāna. ’Ua parau mai ra te peresideni Grant, « E te taea’e Hinckley, e hōro’a atu mātou 15 minuti nā ’oe nō te fa’a’ite mai e aha tā Elder Merrill e hina’aro nei ’ia fa’aro’o mātou ». Hō’ē hora e ’ahuru ma pae minuti i muri a’e i haere mai ai ’o Gordon i rāpae i te piha. I roto i nā minuti hō’ē ’ahuru ma pae i hōro’ahia nāna, ’ua vauvau ’oia i te māna’ona’ora’a o tōna peresideni misiōni—’oia ho’i, ’ua tītau te mau misiōnare i te mau mātēria nene’i- maita’i- hia a’e nō te tauturu ia rātou i roto i tā rātou ’ohipa. ’Ua fa’atupu tāna vauvaura’a poto i te mau uira’a i roto i te Peresidenira’a Mātāmua ’e i te hō’ē ’āparaura’a hō’ē hora te maoro.

I muri a’e i tōna ravera’a i teie fa’auera’a ’ohipa, ’ua feruri a’era ’o Gordon ē, « i teienei, ’ua hope mau roa tāna misiōni, ’e ’ua tae i te taime nō te haere i mua ’e nō te fa’aineine nō te ananahira’a ».

Page 79: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2

64

’Ua fāri’i a’ena ’oia i tāna parau tu’ite i te fare ha’api’ira’a tuatoru nō Utaha nō te reo peretāne, ’e ’ua hina’aro ’oia e tītau i te parau tu’ite nō te ’ohipa pāpa’i ve’a i roto i te fare ha’api’ira’a nō Colum-bia University i New York City. Terā rā, nā te hō’ē niuniu e piti mahana i muri mai i tāna fārereira’a i te Peresidenira’a Mātāmua i taui i tāna mau fa’anahora’a. Nō roto mai te niuniu i te peresideni McKay, tei parau mai ē  : «  ’E te taea’e Hinckley, ’ua tāu’aparau mātou i roto i te ’āpo’ora’a a te Peresidenira’a ’e te Tino ’Ahuru Ma Piti i nanahi ra i te mau mea tā tātou i paraparau i roto i tā ’oe uiuira’a ’e ’o mātou. E ’ua fa’anaho mātou i te hō’ē tōmite e ono melo nō te Tino Ahuru Ma Piti, ’e ’o Elder Stephen L Richards te peresideni, nō te pāhono i te mau hina’aro tā ’oe i vauvau mai. Tē hina’aro nei mātou ’ia ani ia ’oe ’ia haere mai e rave i te ’ohipa i pīha’i iho i te reira tōmite ».1

’Ua fāri’i ’o Gordon i taua anira’a ra ’e ’ua tihepuhia ’oia ’ei pāpa’i parau fa’atere nō te tōmite ha’amau- ’āpī- hia a te ’Ēkālesia nō te radio, te ha’apararera’a parau ’e te mau buka nō te misiōni. ’Aita ’oia i tae fa’ahou i te fare ha’api’ira’a tuatoru nō Columbia, ’e ’aita ’oia i rave fa’ahou i te ’ohipa ’ei pāpa’i ve’a nō te pūhara i te mau parau ’āpī o te ao nei. ’Ua ha’amata rā ’oia i te ’ohipa pūhara-ra’a i te mau parau ’āpī maita’i o te ’evanelia ’e hope noa atu tōna orara’a. ’Ua ’ā’ano atu ā teie mau hōpoi’a i muri a’e, ’a tāvini ai ’oia ’ei huimana fa’atere rahi.

’Ua fa’ananea ’o Gordon B. Hinckley i te ’aravihi ’ia paraparau ma te māramarama, noa atu ē, e mea fifi i te tahi mau taime, nō reira, ’ua fāri’i pinepine ’oia i te mau fa’auera’a ’ohipa ’ia uiuihia ’e te mau pāpa’i ve’a nō te mau parau ’āpī. ’Ei peresideni nō te ’Ēkālesia, ’ua tāmau noa ’oia i te fāri’i poupou i taua mau taime ra, ma te rave i tāna tuha’a nō te tauturu ’ia hōpoi mai i te ’Ēkālesia a Iesu Mesia « i rāpae i te pōuri » (PH&PF 1:30). ’Ua parau ’oia :

« Tē ti’aturi nei au ’e te fa’a’ite pāpū nei au ē, e misiōni nā teie ’Ēkālesia ’ia ti’a ’ei reva nō te mau fenua ’e ’ei māramarama nō tō te ao. ’Ua fa’autahia i ni’a iho ia tātou te hō’ē tonora’a rahi e ’ore ai e ti’a ia tātou ’ia ’ōtohe ’eiaha ato’a e tīpu’u. ’Ua fāri’i tātou i te reira tonora’a ’e ’ua fa’aoti tātou e rave i te reira, ’e nā roto i te tauturu a te Atua e rave tātou ».2

Page 80: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2

65

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

Mai te ’ōfa’i i roto i te ’ōrama a Daniela, tē ’ohu nei te ’Ēkālesia nō te fa’a’ī i te fenua tā’āto’a.

’Ua ha’amata teie ’Ēkālesia nā roto i te pure ha’eha’a a te tamaiti iti ra ’o Iosepha Semita i roto i te uru rā’au o te fenua fa’a’apu a tōna metua tāne. Mai roto mai i taua ’ohipa fa’ahiahia ra, tā tātou e parau nei ē, te ’Ōrama Mātāmua, ’ua tupu teie ’ohipa i te rahi… ’O te fa’ahōho’ara’a mau teie o te ’ōrama a Daniela nō te hō’ē ’ōfa’i i ’ō’otihia mai roto mai i te mou’a ma te rima ’ore ’e te ’ohu nei nō te fa’a’ī i te fenua tā’āto’a (’a hi’o Daniela 2:44–45).3

I te fa’ati’ara’ahia te ’Ēkālesia i te matahiti 1830 e ono ana’e melo [’e] te tahi noa tau ta’ata ti’aturi, tē ora ana’e ra i roto i te hō’ē mata’eina’a ’ite- ’ore- hia… I teie mahana tē hotu nei te mau titi nō Ziona i roto i te mau tuha’a ato’a o te mau hau ’āmui nō Marite, i roto i te mau mata’eina’a ato’a nō Canada, i roto i te mau tuha’a fenua nō Mehico, i roto i te mau fenua ato’a nō Amerika rōpū ’e ’ati a’e Amerika apato’a tā’āto’a.

Tē ’itehia nei te mau ’āmuira’a nā te mau fenua Peretāne ’e i ’Euro-pa, i reira i ’āmui mai ai te rahira’a tauatini ta’ata i te ’Ēkālesia i te roara’a o te mau matahiti. ’Ua tae teie ’ohipa i te mau fenua Baltique ’e tae atu i Bulugāria ’e i Alabania ’e i te tahi atu mau fenua i te reira pae o te ao nei. ’Ua tae ato’a i te fenua rahi nō Rūsia. ’Ua tae i Mongolia e haere ti’a atu i te pae i raro i te mau fenua Asia i roto i te mau motu nō Patifita, Auteraria, Niuterani ’e i Initia ’e i Initonetia. Tē hotu nei i roto i te mau fenua e rave rahi nō Afirita […]

E ha’amatara’a noa teie. E tāmau noa teie ’ohipa i te tupu i te rahi ’e i te ruperupe ’e i te haere e ’ati a’e te fenua nei.4

2’Ua roa’a i te mau ti’a fa’atere mātāmua o te ’Ēkālesia te hō’ē ’itera’a ātea nō ni’a i te hope’a o te ’ohipa a te Fatu.

I te 24 nō tiurai 1847, ’ua tae mai te pupu pionie o tō tātou mau ta’ata i roto i te ’āfa’a [nō Roto Miti]. ’Ua tae mai te tahi atu pupu hō’ē ’e ’aore rā e piti mahana nā mua atu. ’Ua tae mai ’o Brigham Young i te mahana mā’a. I te po’ipo’i a’e, ’ua fa’aterehia te mau purera’a nō

Page 81: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2

66

te sābati i te po’ipo’i ’e i te avatea. ’Aore hō’ē fare nō te putuputu. Tē mana’o nei au i roto i te ve’a rahi o taua sābati nō tiurai ra, ’ua pārahi noa rātou i roto i tō rātou mau pereo’o ma te tīpapa i ni’a i te huira ’a paraparau noa ai te mau taea’e. ’Ua ma’iri te pae rahi o te pu’e tau, ’e tei mua rātou i te hō’ē ’ohipa teimaha ’e te rū mai te mea ra ē, e hina’aro rātou e tanu i te mau huero nō te pu’e tau i muri iho. Terā rā ’ua tāparu te peresideni Young ia rātou ’eiaha e ha’apa’o ’ore i te sābati i te reira taime ’e ’aore rā a muri a’e.

I te po’ipo’i a’e ’ua tuha rātou ia rātou ’ei mau pupu nō te haere e hi’opo’a i te mau vahi tā rātou e noho ra. ’Ua ta’uma ’o Brigham Young, ’o Wilford Wo’odruff, ’e te tahi o tō rāua mau hoa i ni’a… ’Ua ta’uma rātou i ni’a i te hō’ē pu’u mou’a, ’ua fifi ri’i te peresideni Young nō te hō’ē ma’i tōna ’aita i maoro a’enei.

’A ti’a ai te mau taea’e i ni’a i te tupua’i mou’a, ’ua hi’o rātou i te ’āfa’a i tō rātou pae apato’a. E mea pa’urā te pae rahi, maori rā te mau tumu rā’au ’e te mau ’ōpaero e tupu ra nā te hiti i te mau ’ānāvai e fa’atahe ra i te pape nā ni’a mai i te mou’a haere atu i te roto. ’Aore hō’ē fare, terā rā ’ua parau ’o Brigham Young i te mahana mā’a nā mua atu ē, « ’O teie te vāhi ».

Te tupua’i mou’a tā rātou i ti’a ’ua parauhia ïa te Tupua’i o te Reva mai te au i te mau parau tohu rahi a Isaïa : « E fa’ati’a ’oia i te tahi reva nō te mau fenua i te ātea ’ē ra, e hi’ohi’o ’oia ia rātou i te hope’a mai o te fenua ra : e haere mai ho’i rātou ma te pe’epe’e rahi ». (Isaïa 5:26.)

« E nāna e hōpoi i te tahi tāpa’o nō te mau fenua i ni’a ra, e nāna e ha’aputu mai i tō ’Īseraela i fa’aru’ehia ra, e ’āmui mai ho’i i tō Iuda i ha’apurarahia ra, mai nā hope’a mai o te fenua e maha ato’a ra ». (Isaïa 11:12.) […]

Tē mana’o nei au ē, [taua mau taea’e ra], ’ua paraparau ato’a rātou i taua taime ra, i te parau nō te patura’a o te hiero… ’ei fa’ati’ara’a i te mau parau a Isaïa :

« E riro ’ia tae i te mau mahana hope’a ra, e fa’ati’ahia te mou’a ra o te fare o Iehova i ni’a i te tupua’i mou’a, e fa’ateiteihia ïa i ni’a a’e i te mau ’āivi ; e ta’iruru ato’a mai te mau ’ētene ato’a ra i reira.

« E rave rahi te ta’ata e haere ma te parau ē, e haere mai, e haere tātou i ni’a i te mou’a o Iehova, i te fare o te Atua o Iakoba ; e nāna

Page 82: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2

67

e ha’api’i mai i tāna ha’apa’ora’a, e haere tātou nā te ’ē’a tāna e fa’a’ite mai ra. I nā Ziona atu ho’i te ture i te revara’a atu, ’e te parau a Iehova, i nā Ierusalem atu ïa ». (Isaïa 2:2–3.)

E riro te hō’ē ta’ata i te parau ē, ’auē te ma’ama’a ē, ’āhiri ’oia i fa’aro’o i teie mau ta’ata i taua po’ipo’i ra nō te ’āva’e tiurai o te matahiti 1847. ’Aita rātou i au mai i te mau ti’a hau e tō rātou mau moemoeā rarahi. ’Aita rātou i au mai te mau ti’a fa’atere i te tīpa-para’a i ni’a a’e i te mau hōho’a fenua ’e i te fa’anahora’a i te hō’ē bāsileia. ’Ua ti’avaruhia rātou, ’ua tīahihia i rāpae i tō rātou ’oire nehenehe i ni’a i te [’ānāvai] Mississippi nō te haere i roto i te hō’ē fenua medebara i te pae Tō’o’a o te rā. Terā rā, tei ia rātou ra te hō’ē hi’ora’a ātea tei ravehia mai roto mai i te mau pāpa’ira’a mo’a ’e i te mau parau heheu.

Tē fa’ahiahia nei au i te ’itera’a māramarama o taua pupu iti ra. E ’ohipa itoito mau ’e te māta’u ’ore. Fātata ’aita e nehenehe e ti’aturi. Teie rātou, fātata hō’ē tauatini maile [1 600 km] i te ātea i te vāhi fa’aeara’a fātata a’e i te pae hiti’a o te rā ’e fātata e va’u hānere maile [1 300 Km] i te ātea i te hiti tahatai nō Patifita. Tei roto rātou i te hō’ē ’ahuāra’i (climat) mātau- ’ore- hia. E mea ta’a ’ē te repo i te repo

e piti mahana i muri mai i tō rātou taera’a atu i roto i te ’āfa’a nō roto miti, ’ua ta’uma ’o Brigham young ’e e rave rahi atu mau taea’e i ni’a i te hō’ē pu’u ’āivi, tei parauhia i muri mai ’o ensign

peak (mou’a reva) ’e ’ua hi’ohi’o i te fenua ’ati a’e ia rātou.

Page 83: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2

68

’ere’ere nō Illinois ’e nō Iowa, i reira tō rātou orara’a ’aita i maoro a’enei. ’Aitā rātou i fa’a’apu a’enei i’ō nei. ’Aitā rātou i ’ite a’enei i te pu’e tau to’eto’e. ’Aita rātou i patu i te hō’ē fare. Teie mau peropheta, tei ’ahuhia i te mau ’ahu tahito, ’ua pē i roto i te rāterera’a, ma te ti’a i roto i te mau tīa’a puiti ’ua pē i roto i te tere roa hau atu i te tauatini maile mai Navu tae mai i teie ’āfa’a, ’ua paraparau rātou nō ni’a i te hō’ē hi’ora’a ātea nō te mileniuma. ’Ua paraparau rātou nō ni’a i te hō’ē hi’ora’a tohu nō ni’a i te hope’ara’a nehenehe o teie ’ohipa. ’Ua pou mai rātou nā ni’a i te mou’a i taua mahana ra e ’ua haere ana’e e rave i te ’ohipa nō te fa’atupu- mau- ra’a i tō rātou moemoeā.5

3’Eiaha roa ’ia mo’ehia ia tātou te hope’ara’a hanahana o te ’ohipa a te Atua ’e tā tātou tuha’a i roto i te reira ’ohipa.

I te tahi taime i tō tātou nei ’anotau, ’a haere ai tātou nā ni’a i tō tātou ’ē’a piriha’o ’e ’a rave ai i tā tātou mau hōpoi’a, e mo’ehia ia tātou te hōho’a rahi. I te tau e tamaiti iti noa ai au, e mea mātarohia te mau hōho’a nō te pua’ahorofenua. Te tāvaha ’o te hō’ē ïa tuha’a faufa’a roa o te ha’ana o te pua’ahorofenua. I ni’a i te tāvaha tē vai ra nā pāruru mata, hō’ē i te tahi pae ’e hō’ē i te tahi pae. ’Ua tāmau-hia te reira ’ia ’ite ’āfaro noa te pua’ahorofenua i mua ’eiaha rā i te tahi pae ’e i te tahi pae. E rāve’a te reira nō te pāruru iāna ’eiaha ’ia ri’ari’a ’e ’aore rā ’ia nevaneva ’e ’ia vai noa tōna mata i ni’a i te ’ē’a i mua i tōna nau ’āvae.

Tē rave nei te tahi pae o tātou i tā tātou ’ohipa mai te huru ē, e pāruru mata tō ni’a i tō tātou mata. E ’ite noa tātou i tō tātou iho ’ē’a piriha’o. ’Aita tātou e haru mai i te hi’ora’a ’ā’ano a’e. E riro paha ē, e hōpoi’a na’ina’i tā tātou i roto i te ’Ēkālesia. E mea maita’i ’ia rave fa’aoti i te reira hōpoi’a ma te ha’apa’o maita’i. ’E e mea maita’i ato’a ’ia ’ite ē, nāhea te reira hōpoi’a i te pāhono i te fa’anahonahora’a rahi tā’āto’a o te bāsileia o te Atua e tupu tāmau nei i te rahi.

’Ua parau te peresideni Harold B. Lee i te hō’ē taime… ’a fa’ahiti ai ’oia i te parau a te hō’ē ta’ata pāpa’i ’ite- ’ore- hia, « ’a hi’opo’a i te mau fenua rarahi ’e ’a fa’a’apu i te mau fenua na’ina’i ».

Teie tā’u tātarara’a nō taua fa’ahitira’a parau ra, ’oia ho’i, tītauhia ia tātou ’ia ’ite i te hō’ē mea nō ni’a i te ’ā’ano ’e te hōhonu ’e te

Page 84: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2

69

teitei—te rahi ’e te nehenehe, te rahi ’e te hope roa—o te fa’anaho-nahora’a a te Fatu, ’e ’a rave ai ma te itoito nō te fa’aoti i tā tātou hōpoi’a nō ni’a i te tuha’a o taua fa’anahonahora’a ra i hōro’ahia mai nā tātou.

Hō’ē vāhi iti tā tātou tāta’itahi e fa’a’apu. ’A rave ai tātou i te reira, ’eiaha roa atu ’ia mo’ehia ia tātou i te hi’o i te hōho’a rahi a’e, te hōho’a rahi ’o te hope’ara’a hanahana o teie ’ohipa. Nā te Atua tō tātou Metua Mure ’Ore te reira i hōro’a mai ia tātou nei, ’e e tuha’a tā tātou tāta’itahi i roto i te fa’atupura’a i te hope’ara’a nehenehe. E riro tā tātou ’ohipa ’ei ’ohipa ha’iha’i roa, terā rā, e ’ere i te ’ohipa faufa’a ’ore […]

’A rave ai ’outou i te tuha’a i fa’auehia ia ’outou, ’eiaha roa atu e ha’amo’e i te hi’o i te hōho’a rahi fa’ahiahia ’e te nehenehe o te ’ōpuara’a o teie tau tu’ura’a, ’oia ho’i te tau tu’ura’a nō te ’īra’a o te mau tau. ’A rave i tā ’outou tuha’a na’ina’i ma te nehenehe i roto i te hōho’a rahi, te hōho’a i tu’uhia mai nō tātou e te Atua o te ra’i. ’A tāpe’a fa’ateitei i te reva tā tātou e ha’apa’o nei. ’Ia itoito ’outou, ’ia ora ma te ha’avare ’ore, ’ia vai mā, ’ia ha’apa’o maita’i, ’ia ’ore ’ia vai te hape i roto i taua reva ra.

Te hi’ora’a ātea o teie bāsileia e ’ere ïa i tē hō’ē moemoeā iti noa i te pō ’a morohi atu ai ’ia hiti mai te mahana. E fa’anahora’a ’e e ’ohipa mau ïa nā te Atua tō tātou Metua Mure ’Ore nō Tāna mau tamari’i tā’āto’a te reira.

’A tāmā ai rātou i te mau uru rā’au o teie mau ’āfa’a nō te tō’o’a o te rā [nō Utaha] nō te ha’amau i te mau niu o te hō’ē ’oire, ’a rave ai rātou i te mau ’ohipa mātarohia te ti’a ia rātou ’ia rave nō te ora ’e nō te tupu i te rahi, ’ua tāpe’a tāmau noa tō tātou mau [pionie] mātāmua i mua ia rātou i te faufa’a o te ’ohipa rahi tā rātou i fafau e rave. ’O te ’ohipa ïa tā tātou e ti’a e rave e taua ā hi’ora’a ātea tā rātou i tāpe’a noa. ’O te ’ohipa ’o te tāmau noa i muri a’e ’a fa’aru’e mai ai tātou i teie orara’a. E tauturu mai te Atua ia tātou ’ia rave maita’i roa ’ei mau tāvini, tei pi’ihia i raro a’e i Tōna hina’aro hanahana, nō te fa’ahaere i mua ’e nō te patu i te bāsileia i te mau rima ti’a ’ore, tāhō’ēhia nō te fa’aoti i te hō’ē haere’a maita’i roa.6

Page 85: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2

70

4E nehenehe tātou e riro mai te hō’ē reva nō te mau fenua i reira ho’i te mau ta’ata o te

fenua e ha’aputuputu ai ma te pūai.

E au mau taea’e ’e mau tuahine, ’ua tae i te taime e ti’a ai tātou i ni’a ma’a vāhi iti teitei a’e, ’ia hi’o tō tātou mata i ni’a ’e ’ia fa’a’ā’a-no i tō tātou vārua i te hō’ē ’itera’a rahi a’e ’e ’ia māramarama i te misiōni mileniuma rahi a teie ’Ēkālesia, te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei. E pu’e tau teie e tītauhia ’ia pūai. E taime nō te haere i mua ma te fē’a’a ’ore, ma te ’ite maita’i i te aura’a, te ’ā’anora’a, ’e te faufa’a o tā tātou misiōni. E taime teie nō te ravera’a i te maita’i noa atu te mau hope’ara’a e tupu mai. E taime teie ’ia ’itehia tātou tē ha’apa’o ra i te mau fa’auera’a. E pu’e tau teie e haere ai tātou ma te maita’i ’e te here i te feiā i roto i te ’ati ’e i te feiā e ’ōvere haere ra i roto i te pōuri ’e i te māuiui. E taime teie ’ia riro ’ei ta’ata ara ’e te maita’i, te au maite ’e te fa’atura i te tahi ’e te tahi i roto i tā tātou mau autā’atira’a ato’a. ’Ei parau ha’apoto noa, ’ia rahi atu te rirora’a mai te Mesia te huru.7

Mai te mea ē, e taui te ao i tōna huru (’eita rā ho’i te reira e tupu) ; e mai te mea ato’a ho’i ē, e tāmau noa tātou i te pe’e i te mau ha’a-pi’ira’a a te mau peropheta, e haere noa ïa tātou i te rirora’a ’ei mau ta’ata ta’a ’ē ’e te ’ōtahi o tā te ao e ’ite mai. ’Ei hi’ora’a, mai te mea ē, e perehū te parau ti’a o te ’utuāfare i raro a’e i te mau tūra’ira’a o te ao nei, ’ei reira ïa tō tātou ti’ara’a nō ni’a i te huru mo’a o te ’utuāfare e ’ite- rahi- hia ai, e rahi roa atu te ta’a- ’ē- ra’a mai te mea ē, e fa’aro’o tō tātou nō te tāpe’a i taua ti’ara’a ra.

’A parare tāmau noa ai te tupura’a rahi o te peu fa’ati’ati’a i te pae ta’otora’a te tāne ’e te vahine, e rahi atu ïa tō te ha’api’ira’a tumu a te ’Ēkālesia, tei ha’api’i- tāmau- hia ’ua hau atu i te hō’ē tenetere ’e te ’āfa, e riro te reira ’ei ha’api’ira’a fa’ahiahia ’e te māere nō te mau ta’ata e rave rahi.

’A tāmau noa ai te inura’a ’ava ’e te ravera’a i te rā’au taero i te mara’a i te matahiti ato’a i roto i te huru o tō tātou orara’a sōtiare, e riro tō tātou ti’ara’a, tei ha’amauhia e te Fatu hau atu i te hō’ē tenetere ’e te āfa i teie nei, i te mātaro- ’ore- hia i mua i tō te ao […]

Page 86: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2

71

’A rahi noa ai te rirora’a te mahana sābati ’ei mahana tapiho’ora’a ’e te fa’a’oa’oara’a, te feiā e ha’apa’o nei i te ha’api’ira’a o te ture, tei pāpa’ihia i te rima o te Fatu i Sinai ’e tei ha’apāpū- fa’ahou- hia mai nā roto i te heheura’a ’āpī, e itehia e peu varavara.

E ’ere i te mea ’ohie noa i te mau taime ato’a ’ia ora i roto i te ao ’e ’eiaha rā ’ia riro ’ei tuha’a nō te reira. ’Aita e ti’a ia tātou ’ia ora hope roa i tā tātou iho ’e ’aore rā e ora ’e o tātou ana’e. Tītauhia tātou ’ia ’āmui atu ia vetahi ’ē. ’Ia rave tātou te reira nā roto i te maita’i. E nehenehe tātou e riro ’ei feiā maita’i ! E nehenehe tā tātou e ha’apae i te vārua ’e ’aore rā i te peu fa’ati’ati’a ia tātou iho. Terā rā, e nehenehe tā tātou e tāpe’a noa i tā tātou mau ture […]

’A ha’apa’o ai tātou i teie ’e te tahi atu mau ture i ha’api’ihia ’e te ’Ēkālesia, e rave rahi o tō te ao nei e fa’atura mai ia tātou ’e ’o te ’imi pūai nō te pe’e i te mea tā rātou i ’ite ato’a ē, ’ua ti’a.

’E, ’ia au i te mau parau a Isaïa, « e rave rahi te ta’ata e haere ma te parau ē, e haere mai, e haere tātou i ni’a i te mou’a o Iehova, i te fare o te Atua o Iakoba ; e nāna e ha’api’i mai i tāna ha’apa’ora’a, e haere tātou nā te ’ē’a tāna e fa’a’ite mai ra ». (Isaïa 2:3.)

’Aita e tītauhia ia tātou ’ia taui i tā tātou mau ture. ’Eiaha tātou e taui i tā tātou mau ture. E nehenehe te mōrī hinu tā te Fatu i fa’a’ama i roto i teie tau tu’ura’a e riro mai ’ei māramarama nō tō te ao ato’a nei, e ’ite mai vetahi i tā tātou mau ’ohipa maita’i, penei a’e e arata’ihia ’ia fa’ahanahana i tō tātou Metua i te Ao ra ’e e nā reira ato’a i roto i tō rātou iho orara’a i te mau hi’ora’a tā rātou i ’ite i roto ia tātou.

Ha’amata ana’e nā ni’a ia ’outou ’e iā’u, nā roto i te huru o tō tātou orara’a i roto i tō tātou ’utuāfare, i ni’a i tā tātou vahi ’ohipara’a, i roto ato’a i tā tātou mau fa’a’oa’oara’a, e nehenehe te hō’ē nuna’a tā’āto’a e riro mai mai te hō’ē ’oire i ni’a i te ’āivi tā te ta’ata e hi’o ’e e ha’api’i mai, ’e ’ei reva nō te mau fenua i reira te mau ta’ata o te fenua nei e ha’aputuputu mai ai ma te pūai.8

Nō te fa’ateitei i teie ’Ēkālesia ’ei reva nō te mau fenua ’e ’ei māramarama nō tō te ao, tītauhia ïa ia tātou ’ia rave mai i te tahi ’ana’ana hau atu o te orara’a o te Mesia nō tātou tāta’itahi ’e i roto i tō tātou iho huru orara’a. ’Ia ti’a tātou nō te parau ti’a, tītauhia ia tātou ’eiaha e taiā i te mau hope’ara’a. ’Eiaha roa atu tātou e mata’u. Nā ’ō atu ra Paulo ia Timoteo :

Page 87: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2

72

« E ’ere ho’i te ’ā’au taiā tā te Atua i hōro’a mai nō tātou, i te ’ā’au itoito rā, ’e te aroha, ’e te ha’apa’o maita’i.

« ’Eiaha ’oe e ha’amā i te parau o tō tātou Fatu » (2 Timoteo 1:7–8).9

’Eita ’outou e nehenehe e fāri’i tāu’a ’ore noa i teie ’ohipa, ’oia ho’i te ’ohipa a te Mesia. ’Eita tā ’outou e nehenehe e ti’a noa i te hiti ’a māta’ita’i noa ai i te ha’utira’a i rotopū i te mau pūai o te maita’i ’e te ’ino […]

« mai te mea e fa’ateitei tātou i teie ’Ēkālesia ’ei reva nō te mau fenua ’e ’ei māramarama nō tō te ao nei, e mea ti’a ia tātou ’ia

rave mai i te ’ana’ana hau atu o te orara’a o te mesia ».

Page 88: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2

73

Tē a’o atu nei au ia ’outou ma tō’u pūai ato’a ’ia haere e rave i te ’ohipa nā ’ō ’ē atu i te mau tītaura’a o tō tātou orara’a i te mau mahana ato’a ; ’oia ho’i, ’ia ti’a pāpū, ’ia riro mai ’ei arata’i nō te parau nō taua mau tumu ra ’o te fa’a’ana’ana i tō tātou ’anotau ’e ’o te hōro’a mai i te tāmāhanahana ’e i te hau i tō tātou orara’a. E nehenehe ’outou e riro ’ei arata’i. E mea ti’a ia ’outou ’ia riro ’ei arata’i, ’ei melo nō teie ’Ēkālesia, i roto i taua mau tumu ra tā teie ’Ēkālesia e fa’a’ite nei. ’Eiaha e vaiiho i te taiā ’ia upo’otia i ni’a i tā ’outou mau tauto’ora’a.10

’Aore hō’ē mea tā tātou e taiā. Tei te hoe te Atua. E ’aro ’oia nō te maita’i o teie ’ohipa. E nīni’i mai ’oia i te mau ha’amaita’ira’a i ni’a iho i te feiā e ha’apa’o i tāna mau fa’auera’a. Terā Tāna fafaura’a. ’Aita e ti’a i te hō’ē o tātou ’ia fē’a’a i Tōna ti’ara’a ’ia ha’apa’o i te reira fafaura’a…

’Ua fafau mai tō tātou Fa’aora, ’oia ho’i tō tātou Tāra’ehara, te Iehova Rahi, te Mesia Pūai ē : « E haere au nā mua i tō ’outou mata. E vai ho’i au i tō ’outou pae ’atau ’e i tō ’outou pae ’aui, ’e ’ei roto ho’i tō’u Vārua i tō ’outou mau ’ā’au, ’e ta’u mau melahi ho’i e ’ati noa a’e ia ’outou na, ’ia ha’amara’a mai ia ’outou i ni’a » (PH&PF 84:88).

« Nō reira, ’eiaha e māta’u ’e te nana iti ē  ; ’a rave i te ’ohipa maita’i ; ’ia ’āmui noa atu tō te ao nei ’e tō te pō ho’i i te pāto’ira’a ia ’outou, nō te mea ’ua patuhia ’outou i ni’a i tā’u nei papa, e ’ore roa rātou e manuia […]

« ’A hi’o mai iā’u nei i tō mau mana’o ato’a na ; ’eiaha e fē’a’a, ’eiaha e māta’u.

« ’A hi’o na i te nā puta i ha’aputahia i roto i tō’u nei ’ao’ao, ’e i te tāpa’o o nā naero i roto i tō’u nā rima ’e i te ’āvae ho’i ; ’a fa’aitoito noa, ’a ha’apa’o i tau mau fa’auera’a, ’e e noa’a ia [’outou] te bāsileia o te ao ra » (PH&PF 6:34, 36–37).

Ma te tāhō’ē, ma te ’ohipa e rima i roto te rima, e haere tātou i mua ’ei mau tāvini nō te Atua ora, ma te rave i te ’ohipa a tāna Tamaiti Here, tō tātou Fatu, tā tātou e tāvini nei ’e tā tātou e ’imi nei ’ia fa’ahanahana i te i’oa.11

Tītauhia ia tātou ’ia ti’a pāpū. Tītauhia ia tātou ’ia tāpe’a i te ao. Mai te mea ē, e nā reira tātou, e riro te Manahope ’ei pūai nō tātou ’e ’ei pāruru nō tātou, ’ei arata’i nō tātou ’e ’ei heheu parau nō tātou.

Page 89: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2

74

E roa’a ia tātou te māhanahana o te ’itera’a ē, tē rave nei tātou i te mea Tāna e tītau mai nei ia tātou ’ia rave. E’ita paha vetahi ’ē e fāri’i i tō tātou mana’o, terā rā, tē ti’aturi nei au ē, e fa’atura mai rātou ia tātou. E’ita tātou e vaiiho- ’ōtare- noa- hia. E rave rahi e ’ere i tā tātou ha’apa’ora’a, terā rā tē feruri ato’a nei rātou mai ia tātou. E pāturu mai rātou ia tātou. E pāturu mai rātou ia tātou i roto i tā tātou mau tauto’ora’a.12

E fa’ahanahana ana’e tātou i roto i teie pu’e tau nehenehe nō te ’ohipa a te Fatu. ’Eiaha tātou ’ei ’ā’au te’ote’o ’e ’aore rā ’ei ta’ata fa’ateitei. ’Ei ’ā’au mēhara ha’eha’a rā. E fa’aoti ana’e tātou tāta’itahi ’ia ’āmui atu i te ’ana’ana o teie ’ohipa nehenehe a te Manahope, ’ia ’ana’ana te reira mai te hō’ē mōrī ’ati a’e te fenua nei i te pūai ’e i te maita’i, ’ia hi’o mai tō te ao ato’a nei.13

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• ’A tai’o ai ’outou i te tuha’a 1, e aha tō ’outou mana’o ’a hi’o ai

’outou i te tupura’a o te ’Ēkālesia mai te matahiti 1830 ē tae mai i teie mahana ?

• ’A tai’o fa’ahou i te ’ā’amu a te peresideni Hinckley nō ni’a i te mau pionie mātāmua i te taera’a atu i roto i te ’āfa’a nō Roto Miti (hi’o i te tuha’a 2). E aha tā tātou e nehenehe e ’apo mai i roto i teie ’ā’amu ? Nāhea tātou i te ha’amaita’ihia i te hi’ora’a ātea a te feiā fa’atere mātāmua o te ’Ēkālesia ? I tō ’outou mana’o, e aha te aura’a ’ia riro « ’ei reva nō te mau nuna’a » ? (Hi’o Isaïa 5:26 ; 11:12.)

• I roto i te tuha’a 3, ’ua fa’aitoito te peresideni Hinckley ia tātou ’ia hi’o i te « hōho’a rahi » ’e « te hi’ora’a ’ā’ano » nō te ’ohipa a te Atua. Nō te aha e tītauhia ai ia tātou ’ia hi’o i teie hōho’a rahi ? Nō te aha e mo’ehia ai ia tātou i te tahi taime ’ia hi’o i te reira ? Nāhea e ti’a ai i tā tātou mau tauto’ora’a ha’iha’i ’ia pāturu i te tupura’a o te bāsileia o te Atua ?

• ’A tai’o fa’ahou i te parau a te peresideni Hinckley nō ni’a i te huru ’a riro ai te Feiā Mo’a ’ei « mau ta’ata ta’a ’ē » (tuha’a 4). Nāhea e ti’a ai ia tātou ’ia fa’atupu i te hi’ora’a ātea rahi a’e ’e te itoito i te

Page 90: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2

75

fa’ahaerera’a i te ’ohipa a te Atua i mua ? Nāhea e ti’a ai ia tātou ’ia ora i roto i te ao ma te ’ore e riro nō tō te ao ? Nāhea e ti’a ai ia tātou « ’ia rave mai te ’ana’ana hau atu o te orara’a o te Mesia » ? Nō te aha e mea faufa’a nō tātou ’ia ti’a nō te maita’i ?

Te mau pāpa’ira’a mo’aMataio 5:14–16 ; 1 Nephi 14:14 ; PH&PF 1:1–6 ; 65:1–6 ; 88:81 ;

115:5–6

Tauturu ha’api’ira’a« Ha’apāpū ē, ’aita ’outou e ti’aturi nei ē, ’o ’outou te ‘’orometua

mau’. E hape rahi roa te reira… ’A ha’apa’o maita’i ’eiaha e fa’aapiapi i te ’ē’a. Te ’ohipa rahi a te hō’ē ’orometua ’o te fa’aineinera’a ïa i te ’ē’a ’ia roa’a i te mau ta’ata te hō’ē ’itera’a pae vārua ’e te Fatu » (Gene R. Co’ok, fa’ahitihia i roto Te ha’api’ira’a : ’Aita e pi’ira’a teitei a’e [1999], 41).

Te mau nota 1. Hi’o Sheri L. Dew, Go Forward with

Faith: The Biography of Gordon B. Hinckley (1996), 83–85.

2. « An Ensign to the Nations, a Light to the World », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2003, 82–83.

3. « ’Ia fa’a’una’una noa te tai’ata ’ore i tō ’outou mau ferurira’a i te mau taime ato’a », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Mē 2007, 115.

4. « Te ’ōfa’i i ’ō’otihia nō roto mai i te mou’a », Ensign ’e a ’ore rā Liahona, Novema 2007, 84.

5. « An Ensign to the Nations », Ensign, Novema 1989, 51–52.

6. « An Ensign to the Nations », 52–54. 7. « This Is the Work of the Master »,

Ensign, Mē 1995, 71. 8. « A City upon a Hill », Ensign, Tiurai

1990, 4–5. 9. « An Ensign to the Nations, a Light tō

the World », 84. 10. Teachings of Gordon B. Hinckley

(1997), 138. 11. « This Is the Work of the Master », 71. 12. « An Ensign to the Nations, a Light to

the World », 83. 13. « Condition of the Church », Ensign ’e

’aore rā Liahona, Novema. 2004, 6.

Page 91: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

76

« ’ua rau tā tātou mau tumu e roa’a ai te mana’o ’ana’anatae ».

Page 92: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

77

P E N E 3

Fa’atupu i te hō’ē huru ’oa’oa ’e i te hō’ē Vārua ’ana’anatae

« ’Ia ti’aturi. « ’Ia ’oa’oa. ’Eiaha e ha’aparuparu. E ’āfaro te mau ’ohipa ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

Pinepine te metua vahine o te peresideni Gordon B. Hinckley, ’o Ada Bitner Hinckley, i te parau ē « e nehenehe te huru ’oa’oa ’e te mata ’ata’ata e tauturu i te hō’ē ta’ata i ni’a fātata i te mau huru fifi ato’a, ’e tei te ta’ata tāta’itahi te hōpoi’a nō tōna iho ’oa’oa ».1 Tōna ato’a metua tāne, ’o Bryant S. Hinckley, e hi’ora’a « nātura maita’i tōna  ».2 Tē fa’aha’amana’o nei te peresideni Hinckley ē, «  I tō’u ’āpīra’a, ’ia hina’aro ana’e au e parau i te parau fa’ahapa, e parau mai tō’u metua tāne ē : E’ita te feiā ’ī’ino e hōro’a mai i te maita’i, e’ita te feiā mana’o tūtāperepere e fa’atupu, e’ita te feiā fē’a’a e fa’aoti ».3 Nā roto i te a’ora’a ’e te hi’ora’a maita’i a tōna nā metua, ’ua ha’api’i mai te tamaiti ’āpī ra ’o Gordon Hinckley ’ia ha’amata i te orara’a ma te mana’o ’ana’anatae ’e te fa’aro’o.

’Ei misiōnare i Peretāne, ’ua rave itoito ’o Elder Hinckley i te ’ohipa nō te pe’e i te parau a’o a tōna nā metua. E aroha rima ’oia i tōna mau hoa misiōnare i te mau po’ipo’i ato’a ma te parau i te tahi ’e te tahi ē, « E mea maita’i te orara’a ».4 fātata e 70 matahiti i muri mai, ’ua parau ’oia i te hō’ē pupu misiōnare i te fenua Philipino ’ia rave ato’a i te reira peu. ’Ua parau ’oia ia rātou, « e mahana maita’i roa te mahana nō ananahi ra i roto i tō’u orara’a  ». « E mahana maita’i te mau mahana ato’a i roto i tō’u orara’a. Tē ti’aturi nei au ē, e mahana maita’i te mau mahana ato’a i roto i tō ’outou orara’a—’outou tāta’itahi. Tē ti’aturi nei au ē, e nehenehe ’outou e fa’aineine ia ’outou i te po’ipo’i ’e ’ia aroha rima i tō ’outou hoa ’āpiti ’e ’ia parau ē, ‘’e te taea’e (te tuahine), e mea maita’i te orara’a. Haere

Page 93: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 3

78

ana’e, ’e ’ia maita’i teie mahana.’ ’E ’ia ho’i mai ’outou i te pō, tē ti’aturi nei au ē, e nehenehe tā ’outou e parau i te tahi ’e te tahi ē, ‘mea maita’i roa teie mahana. E mea maita’i roa. ’Ua tauturu tātou i te hō’ē ta’ata i roto i tō tātou tere… E ’āpe’e tātou ia rātou ’e e pure tātou ’e e ti’aturi tātou ē, e haere mai rātou i roto i te ’Ēkālesia.’ E mea ti’a i te mau mahana ato’a ’ia riro ’ei mahana maita’i i roto i te tau o te misiōni ».5

Teie te huru nō te parau a’o a te peresideni Hinckley nō ni’a i te orara’a. Teie tā te peresideni Russell M. Nelson nō te pupu nō te Tino ’Ahuru e Ma Piti ’āpōsetolo i parau nō ni’a i te peresideni Hinckley ’e tāna vahine ’o Marjorie : «  ’Aita rāua e ha’amāu’a i te taime i te feruri- noa- ra’a i ni’a i te tau ma’iri ’e ’aore rā i ni’a i te tau nō ananahi. ’E e rohi tāmau māite noa rāua noa atu te fifi ».6 ’Ua parau ato’a o Jeffrey R. Holland, nō te pupu Tino ’Ahuru Ma Piti ē : « ‘E riro mau te mau parau ra, e ’āfaro te mau ’ohipa’ ’ei mau parau ha’apāpūra’a tāmau nā te peresideni Hinckley i te ’utuāfare, i te mau hoa ’e i te feiā ’āpiti. ‘Tāmata noa ’eiaha e fa’aea’, tāna ïa e parau mai. ’A ti’aturi. ’A ’oa’oa. ’Eiaha e ha’aparuparu. E ’āfaro mai te mau ’ohipa ».7

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley.1

Noa atu ē, e mea rahi te ta’ata mana’o pāto’ito’i ’e te ti’aturi ’ore, e nehenehe tā tātou e fa’atupu

i te hō’ē vārua ’oa’oa ’e te ’ana’anatae.

Tē vai ra te ma’i ri’ari’a o te mana’o ti’aturi ’ore i roto i te fenua. Fātata roa e riro ’ei ma’i tāmau nō te tahi pupu ta’ata. Tē fa’a’amu- tāmau- hia nei tātou i te mā’a fa’a’ino ta’ata, te ’imira’a i te hape, ’e te fa’a’inora’a te tahi ’e te tahi. […]

Tē haere mai nei au… nō te tāparu ’ia fa’aea tātou i te ’imi i te mau vero ’e ’ia ’oa’oa hope hau atu i te māramarama o te mahana. Tē hina’aro nei au ’ia ha’apūai tātou i te mana’o maita’i. Tē ani nei au ia tātou ’ia ’imi hōhonu a’e ā tātou i te maita’i, ’ia tāmarū tātou i tō tātou reo fa’a’ino ’e te tāhitohito, ’ia ha’apoupou rahi a’e tātou i te maita’i ’e te ’ohipa.

Page 94: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 3

79

’Aita vau e ani nei ’ia māmū te mau fa’ahapara’a ato’a. E tae mai te tupura’a nā roto i te fa’atītī’aifarora’a. E tae mai te pūai nā roto i te tātarahapa. E pa’ari tō te tāne ’e ’aore rā tō te vahine, ’ia fa’a’ite mai vetahi ’ē i tāna ra mau hape i rave, e taui a’e ra i tōna ra haere’a. ’Aita vau e parau nei ē, ’ei paraparaura’a ha’avare ’e te fa’atietie ana’e tā tātou. Te parau māramarama ma te ha’avare ’ore ’e te parau ti’a, ’o te hō’ē ïa peu maita’i ’e ti’a ’ia ’imihia ’e ’ia fa’ahotuhia. Tā’u e parau nei ’e e ani nei maori rā, e taui tātou i te peu pāto’ito’i e vai nei i roto i tō tātou orara’a sōtiare ’e ’ia ’imi i te maita’i fa’ahiahia i roto i te fenua ’e i te tau tā tātou e ora nei, ’ia paraparau tātou nō te maita’i o te tahi ’e te tahi hau atu i te paraparaura’a i te mau hape o te tahi ’e te tahi, ’e ’ia mono te mana’o ti’aturi i te mana’o ti’aturi ’ore. E mono ana’e tō tātou fa’aro’o i tō tātou mau ri’ari’a.8

’Ua rau tā tātou mau tumu ’ia riro ’ei feiā mana’o ti’aturi i roto i teie ao. Hā’atihia tātou ’e te ’ati, ’oia ïa. Te mau fifi i te mau vahi ato’a, ’oia ïa. Terā rā… e’ita e nehenehe ia ’outou, ’eiaha ’outou e patu i te hō’ē mea i roto i te mana’o ti’aturi ’ore ’e ’aore rā, i roto i te ’ino. ’A hi’o ma te mana’o ’ana’anatae, ’a rave i te ’ohipa ma te fa’aro’o, ’ei reira te ’ohipa e tupu ai.9

’Eiaha e fa’atopa i te mōrare. ’Eiaha e ha’apae. ’A ’imi i te mārama-rama o te mahana i roto i te mau ata. E matara mai te mau rāve’a nō ’outou i te pae hope’a. ’Eiaha e vaiiho i te mau peropheta o te pōuri ’ia ha’afifi i te mau mea e ti’a ia ’outou ia rave.10

’A fa’atupu i te huru ’oa’oa. ’A fa’atupu i te hō’ē vārua ’ana’anatae. ’A haere ma te fa’aro’o, ma te ’oa’oa nā roto i te nehenehe o te nātu-ra, i roto i te maita’i o te feiā tei herehia e ’outou, i roto i te ’itera’a pāpū e vai ra i roto i tō ’outou ’ā’au nō ni’a i te mau mea hanahana.11

Te fa’anahora’a a te Metua i te Ao ra ’o te hō’ē ïa fa’anahora’a nō te ’oa’oa. E mea māmā a’e te haere’a, e iti a’e te ha’ape’ape’ara’a, e iti a’e te fifi o te mau ’arora’a mai te mea ē, e fa’atupu tātou i te vārua ’oa’oa.12

2’Eiaha e fa’aea noa i ni’a i tō tātou mau fifi, e vaiiho rā i te hō’ē vārua mēhara ’ia arata’i ’e ’ia ha’amaita’i ia tātou.

’Ua ha’amaita’ihia tātou ma te fa’ahiahia ! E ti’a ia tātou ’ia fa’a’ite i tō tātou māuruuru  ! ’A fa’atupu i te hō’ē vārua mēhara nō te

Page 95: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 3

80

ha’amaita’ira’a i te orara’a ’e nō te mau hōro’a ’e te mau ha’a-maita’ira’a nehenehe tā tātou tāta’itahi e fāna’o nei. ’Ua parau te Fatu ē, e riro te fenua i tei marū. (Hi’o Mataio 5:5.) ’Ua ’ite au ē, tā te marū e hōro’a mai ’o te hō’ē ïa vārua māuruuru, e ’ere rā te paraura’a ē, ’aita ’oe e hina’aro i te tauturu a vetahi ’ē, o te fāri’ira’a rā ē, te vai ra hō’ē mana rahi a’e i ni’a a’e ia ’oe, te ’itera’a ē, te vai ra te Atua, ’e te fāri’ira’a i tāna mau fa’auera’a. Teie te ’ōmuara’a o te pa’ari. ’A haere ma te ’ā’au mēhara i mua iāna tei hōro’a mai i te ora ’e i te mau hōro’a maita’i ato’a.13

’Aita ā i ’itehia a’enei te hō’ē taime fa’ahiahia i roto i te ’ā’amu o te ao nei nō te ora i ni’a i te fenua nei mai teie te huru. ’Auē te māuruuru rahi e ti’a ia tātou tāta’itahi ’ia fa’a’ite nō tō tātou orara’a i roto i teie tau fa’ahiahia ’e te mau ha’amaita’ira’a fa’ahiahia tei roa’a ia tātou.14

’Ia feruri ana’e au i te mau mea māere tei tupu i roto i tō’u orara’a—hau atu i tei tupu i roto i te toe’a o te ’ā’amu o te ta’ata nei—e tupu mai te fa’aturara’a ’e te ’ā’au mēhara. Tē feruri nei au i te pereo’o uira ’e te manureva, te rorouira, te mātini fax, te rata uira ’e te ’itenati. E mau semeio ana’e te reira ’e te fa’ahiahia. Tē feruri nei au i te ta’ahira’a rahi tei tupu i roto i te ’ohipa rapa’au ma’i ’e te maita’i o te ea… Ta’a ’ē noa atu teie mau mea ato’a, tē vai ra te fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai o te ’evanelia mau a Iesu Mesia. ’Ua riro ’outou ’e ’o vau nei ’ei tuha’a nō te semeio ’e nō te māere o teie ’ohipa rahi ’e o teie bāsileia ’o tē ’ohu nei nā te ao nei ma te ha’amaita’i i te orara’a o te ta’ata i te mau vāhi ato’a e tae’ahia atu te reira. E māuruuru rahi mau tō’u.15

Tē ora nei tātou i roto i te ’īra’a o te mau tau. ’A tāpa’o i teie parau. ’A tāpa’o i te ta’o ra te ’īra’a. Tē fa’a’ite ra te reira i [te] mau maita’i ato’a tei ha’aputuputuhia [mai] tahito [mai] ’e tei fa’aho’ihia mai i te fenua nei i roto i teie tau tu’ura’a hope’a.

’Ua ’ī roa… tō’u ’ā’au i te māuruuru i te Atua Manahope. Nā roto i te hōro’a o tāna Tamaiti, ’oia te Atua nō teie ao, ’ua ha’amaita’ihia tātou ma te nehenehe. I roto i tō’u ’ā’au tē ta’i nei te mau parau o tā tātou hīmene, « Tai’o mai na i tō mau maita’i ; ’a tai’o hō’ē hō’ē i te reira. ’A tai’o i tō ’outou mau ha’amaita’ira’a rau ; ’a hi’o e aha tā te Atua i rave » (Te mau hīmene, n°147).16

Page 96: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 3

81

Ma te ’ā’au mēhara, ’eiaha tātou e pārahi noa i roto i te tahi mau fifi ri’i tō tātou. E tai’o ana’e rā tātou i tō tātou mau ha’amaita’ira’a, ’e i roto i te hō’ē vārua ha’amaita’i rahi, pāturuhia ’e te hō’ē fa’aro’o rahi, haere ana’e i mua nō te patu i te bāsileia o te Atua i ni’a i te fenua nei. 17

’Ia arata’ihia tō ’outou mau ao ’e tō ’outou mau ’āru’i e te hō’ē vārua ha’amaita’i. ’A fa’a’ohipa i te reira. E ’ite ïa ’outou i te mau hotu fa’ahiahia.18

3E hōro’a mai te ’evanelia a Iesu Mesia i

te hō’ē tumu e ’oa’oa ai tātou.

’Ua parau te Fatu ē : « Nō reira, ’a fa’ate’itei mai na i tō ’oe ’ā’au ’e ’a ’oa’oa, ’e ’a ’ati atu i te mau fafau tā ’oe i fa’aau ra » [PH&PF 25:13]. Tē ti’aturi nei au ē, tē parau mai nei ’oia ia tātou tāta’itahi, ’ia ’oa’oa. Te ’evanelia e ’ohipa ïa nō te poupou. E hōro’a mai ’oia i te hō’ē tumu e ’oa’oa ai tātou.19

’Eiaha roa atu ’ia mo’ehia ia ’outou ē, ’o vai ’outou… E tamari’i mau ’outou nā te Atua… E Metua Mure ’Ore ’Oia nō ’outou. Tē here nei ’Oia ia ’outou… Tē hina’aro nei ’Oia i Tāna mau tamaiti ’e Tāna mau tamāhine ’ia ’oa’oa. ’Aore roa atu te hara i riro ’ei ’oa’oa. ’Aore roa atu te ’ōfatira’a ture i riro ’ei ’oa’oa. ’Aore roa atu te ha’apa’o ’ore i riro ’ei ’oa’oa. Te ’ē’a e tae atu ai i te ’oa’oa, e ’itehia ïa i roto i te fa’anahonahora’a a tō tātou Metua i te Ao ra ’e i roto i te ha’apa’ora’a i te mau fa’auera’a a Tāna Tamaiti Here, te Fatu ra ’o Iesu Mesia.20

Ta’a ’ē atu tā ’outou huru ravera’a i te mau ’ohipa i tahito ra, te pupu atu nei au ia ’outou i te hō’ē tītaura’a… nō te fa’atuea i tō ’outou orara’a i ni’a i te mau ha’api’ira’a o te ’evanelia, te hi’ora’a i teie ’Ēkālesia ma te here ’e te fa’atura ’e te māuruuru ’ei metua vahine nō tō ’outou fa’aro’o, ’ia ora i tō ’outou orara’a ’ei hi’ora’a nō te mea tā te ’evanelia a Iesu Mesia e rave nō te hōpoi mai i te ’oa’oa i te ta’ata.21

Te tātarahapa te hō’ē ïa o te mau parau tumu mātāmua o te ’evanelia. Te fa’aorera’a hara e tāpa’o ïa nō te huru atua. Tē vai ra te ti’aturira’a nō ’outou. Tei mua tō ’outou orara’a, ’e e nehenehe te reira e fa’a’īhia i te ’oa’oa, noa atu ē, ’ua pēpē ri’i te tau i muta’a ra i te hara. E ’ohipa fa’aora teie ’e te tauturura’a i te ta’ata i roto i tō rātou mau fifi. Teie te tumu o te ’evanelia.22

Page 97: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 3

82

E rave rahi te ta’ata tā’u e fārerei nei ’o te amuamu tāmau noa nei nō ni’a i te teimaha o tā rātou mau hōpoi’a. ’Oia mau, e mea pūai te fa’ahepora’a. ’Ua rau te ’ohipa e rave, ’ua rahi roa. Tē vai ra te mau fifi nō te pae faufa’a o te ’āmuihia i teie mau fa’ahepora’a, ’e ’ia ’āmuihia teie mau mea tā’āto’a, nā te reira e tūra’i ia tātou ’ia amuamu, ma te pinepine i te fare ’e i te vāhi ta’ata. ’A huri na i tō ’outou ferurira’a. E parau ’āpī maita’i te ’evanelia. Tē vai nei te ta’ata ’ia roa’a tōna ’oa’oa [hi’o 2 Nephi 2:25]. ’Ia ’oa’oa ! ’A vaiiho i te reira ’oa’oa ’ia ’ana’ana i ni’a i tō ’outou mata ’e ’ia paraparau nā roto i tō ’outou ’itera’a pāpū. E nehenehe ’outou e fārerei i te mau fifi. E tupu mai paha te mau ’ati rahi i te tahi taime. Terā rā, ’ia ’ana’ana noa i roto i teie mau mea tā’āto’a, ’o te tāparura’a ïa a te Fatu :

« E haere mai ’outou iā’u nei, ’e te feiā ato’a i ha’a rahi, ’e tei teiaha i te hōpoia, ’e nā’u ’outou e fa’aora.

« ’A rave mai i ta’u zugo i ni’a ia ’outou, ’e ’ia ha’api’ihia ’outou e au, tē marū nei ho’i au ’e te haeha’a o te ’ā’au, ’e e noa’a ho’i te ora i tō ’outou vārua.

« Tē marū nei ho’i ta’u zugo ’e te māmā nei ta’u hōpoi’a ». (Mataio 11:28–30.)

« i roto i te orara’a tā’āto’a, ’a fa’atupu i te ’ārearea ’e te ’ata’ata rahi. ’ei ’oa’oara’a nō te orara’a, ’eiaha ’ia riro ’ei fa’aoroma’ira’a noa ».

Page 98: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 3

83

E mea au roa nā’u teie mau parau na Jenkins Lloyd Jones tā’u i tāpū mai roto mai i te Deseret News tau matahiti i ma’iri a’enei. Tē hōro’a atu nei au i te reira ia ’outou… ’Ua parau ’oia ē :

« Te ta’ata e feruri ē, e ’ohipa mātarohia te ’oa’oa, e pau ïa tōna tai-me i te horo- haere- noa- ra’a ma te tuotuō haere noa ē, ’ua ’eiahia ’oia.

E’ita te rahira’a o te mau pōpō e huihia e topa i roto i te ’āpo’o. E mea pa’ari te rahira’a ’i’o pua’a. E tupu te rahira’a tamari’i ’ei ta’ata mātarohia. E tītau te rahira’a fa’aipoipora’a manuïa i te hō’ē fāito teitei o te fāri’ira’a te tahi ’e te tahi. Te rahira’a o te mau ’ohipa e mea pinepine a’e te reira i te au- ’ore- hia […]

« E au te orara’a nei mai te hō’ē rāterera’a nā ni’a i te hō’ē pereo’o ’auauahi tahito—te mau tāerera’a, te mau tīpu’ura’a, te ’auauahi, te repo puehu, te rehu auahi ’e te mau tūpa’ipa’ira’a tei mutumutuhia i te tahi taime e te tahi mau hi’ora’a nehenehe i rāpae, ’e te tahi tere vitiviti tā’ue i te tahi taime.

« Te ’ohipa e ti’a ’ia rave ’oia ho’i, e ha’amāuruuru i te Fatu i te vaiihora’a ia ’outou ’ia rātere ». (Deseret News, 12 nō tiunu 1973.)

Tē parau fa’ahou atu nei au, e te mau taea’e ’e te mau tuahine, te ’ohipa e ti’a ’ia rave ’oia ho’i, e ha’amāuruuru i te Fatu i te vaiihora’a ia ’outou ’ia rātere ; inaha ho’i, e ’ere ānei i te hō’ē tere nehenehe ? ’A ’oa’oa i te reira ! ’A ’ata nō te reira ! ’A hīmene nō te reira ! ’A ha’amana’o na i te mau parau a te pāpa’i Maseli :

« E maita’i tō te ’ā’au re’are’a mai te rā’au ma’i ato’a ra : e marō rā te ivi i te ’ā’au taiā » (Maseli 17:22.)23

’A fa’atupu na i te au māite i roto i tō ’outou orara’a. ’A fa’atupu na i te ’ārearea ’e te ’oa’oa, te huru ’ata’ata, te ti’ara’a ’ia ’ata i te tahi taime i te mau mea ’ārearea.24

I roto i te orara’a tā’āto’a, ’ia rahi te ’ārearea ’e te ’ata’ata. ’Ei ’oa’oa tō te orara’a e ti’a ai, ’eiaha ’ia rohi noa.25

4E parau poro’i nō te upo’oti’ara’a te ’evanelia ’o te ti’a ’ia

fāri’ihia ma te poupou rahi, te here ’e te ’ana’anatae.

Tē ti’a nei au i’ō nei i teie mahana ’ei ta’ata ’ana’anatae nō ni’a i te ’ohipa a te Fatu. E’ita tā’u e nehenehe e ti’aturi ē, ’ua ha’amau te

Page 99: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 3

84

Atua i tāna ’ohipa i ni’a i te fenua nei ’e ’ia manuia ’ore. E’ita tā’u e nehenehe e ti’aturi ē, tē paruparu atu ra te reira. ’Ua ’ite au ē, tē pūai atu ra te reira… E fa’aro’o ’ōhie ’e te hanahana tō’u e upo’oti’a te maita’i ’e e rē te parau mau. 26

’Ua riro te ’ā’amu o Kaleba ’e o Iosua ’e te tahi atu mau ta’ata mā’imi nō Īserā’ela ’ei māna’ona’ora’a tāmau nā’u. ’Ua arata’i ’o Mose i te mau tamari’i Īserā’ela i roto i te medebara. I te piti o te matahiti o tō rātou ori- haere- noa- ra’a, ’ua mā’iti a’era ’oia hō’ē ti’a nō roto mai i nā ’ahuru ma piti ’ōpu tāta’itahi nō te haere e mā’imi i te fenua Kana’ana ’e ’ia fa’aho’i mai i te parau fa’a’ite nō ni’a i tōna mau maita’i ’e tōna mau ta’ata. ’O Kaleba te ti’a nō te ’ōpū o Iuda, ’o Iosua te ti’a nō te ’ōpū o Epharaima. Haere ana’e atu ra nā ti’a hō’ē ’ahuru e ma piti i roto i te fenua Kana’ana. ’Ua ’ite a’era rātou ē, e fenua hotu teie. E maha ’ahuru mahana tō rātou haerera’a. ’Ua fa’aho’i mai ra rātou i te tahi o te mau « vine tiote ’ōhie » (vine mātā-mua) ’ei fa’a’itera’a i te hotu o te fenua (Numera 13:20).

’Ua haere mai ra rātou i mua ia Mose ’e ia Aarona ’e i te ’āmuira’a tā’āto’a o te mau tamari’i Īserā’ela ’e ’ua parau mai ra rātou nō ni’a i te fenua Kana’ana, « e fenua tahe pape mau ā te ū ’e te meli ; teie ho’i te mā’a nō taua fenua ra » (irava 27).

Terā rā, hō’ē ’ahuru o te mau ta’ata ’imi ’ua pohe rātou i tō rātou iho fē’a’a ’e te mata’u. ’Ua fa’a’ite mai rātou i te parau tano ’ore nō ni’a i te rahira’a ’e i te huru ta’ata o te ’āti Kana’ana. ’Ua parau mai ra rātou ē, « e pūai rahi tō rātou i tō tātou nei » (irava 31). ’Ua fa’aau rātou ia rātou iho mai te vīvī te huru i mua i te feiā rarahi tā rātou i ’ite i roto i te fenua. ’Ua pohe rātou i tō rātou iho huru māmahu.

’Ua ti’a a’era ’o Iosua ’e ’o Kaleba i mua i te ta’ata ’e nā ’ō mai ra, « ’o te fenua tā mātou i hi’o haere ra, e fenua maita’i rahi roa ïa.

« ’Ia au mai Iehova ia tātou nei, nāna tātou e arata’i i taua fenua ra e nāna e hōro’a mai nō tātou ; e fenua tahe pape noa ïa te ū ’e te meli.

« ’Eiaha rā e fa’arue ia Iehova, ’eiaha ho’i e mata’u i te ta’ata o taua fenua ra, e ta’ata ïa nā tātou : ’ua haere ’ē tō rātou ora, teie Iehova tei ia tātou nei : ’eiaha roa e mata’u atu ia rātou » (14:7- 9).

Terā rā, i rahi a’e to te ta’ata ti’aturi i nā ta’ata fē’a’a hō’ē ’ahuru i te ti’aturi ia Kaleba ’e ia Iosua.

Page 100: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 3

85

I reira tō te Fatu paraura’a ē, e ori- haere- noa te tamari’i Īserā’ela nā roto i te medebara e maha ’ahuru matahiti ē tae roa atu i te taime e hope pau roa ai i te pohe te u’i o te feiā tei haere ma te fē’a’a ’e te mata’u. Tē nā ’ō ra te mau pāpa’ira’a ē, « ’o taua mau ta’ata i hōpoi mai i te parau ’ino i taua fenua ra, pohe ihora ïa i taua ma’i pohe ra i mua i te ’aro o Iehova.

« ’Āre’a ’o Iosua… ’e ’o Kaleba… nō taua feiā ato’a i hi’o haere i taua fenua ra, ’ua ora ïa » (irava 37- 38). ’O rātou ana’e tō taua pupu ra tei ora mai i roto i taua nā maha ’ahuru matahiti ori- haere- ra’a, ’e ’o tei fāri’i i te ha’amaita’ira’a ’ia tomo i roto i te fenua i parauhia ra, ’o tā rātou ho’i i hōpoi mai i te parau fa’a’ite maita’i ra.

Tē ’ite nei tātou i te tahi mau ta’ata ’ati a’e ia tātou ’aita e tāu’a nei i te ananahi o teie ’ohipa, fa’aea ’ohipa ’ore noa, paraparau noa i tō rātou mau fifi, fa’a’ite noa i te mata’u, ha’amāu’a noa i tō rātou taime i te ’imira’a ’e i te pāpa’ira’a i te mea tā rātou e fa’ariro nei ’ei mau paruparu, ’aita rā ho’i tō te reira e faufa’ara’a. Tō rātou fē’a’a nō ni’a i te ’ohipa i muta’a ra, ’aita tō rātou hō’ē ’itera’a ātea nō ni’a i te ananahi o te reira ’ohipa.

’Ua tano maita’i te parau i tahito ra ē, « ’Aore e parau i fa’a’itehia mai, e tai’ata te ta’ata i reira » (Maseli 29:18). ’Aore e pārahira’a i roto i teie ’ohipa nō te feiā e ti’aturi noa i roto i te ’evanelia pe’ape’a. E parau ’āpī maita’i te ’evanelia. E parau poro’i ïa nō te upo’oti’ara’a. E ’ohipa ïa ’o te ti’a ’ia fāri’ihia ma te ’ana’anatae rahi.

’Aita roa atu te Fatu i parau ē, e’ita te mau pe’ape’a e tupu mai. ’Ua fārerei tō tātou mau ta’ata i te mau huru ’ati ato’a nā roto i te hāmani- ino- ra’a a te feiā pāto’i ia rātou. ’Ua ’itehia rā tō rātou fa’a-ro’o i roto i tō rātou mau pe’ape’a ato’a. ’Ua haere pāpū teie ’ohipa i mua ’e ’aore roa atu i ’ōtohe i te hō’ē noa a’e ta’ahira’a mai te tau ’a ti’a mai ai te reira […]

Teie te ’ohipa a te Manahope. Tei ia tātou noa te parau nō tō tātou haerera’a i mua. E’ita rā te ’Ēkālesia e topa i te haerera’a i mua […]

I tō te Fatu ravera’a ia Mose i roto iāna, nā ’ō atu ra ’Oia ia Iosua, « e fa’a’eta’eta, ’e ’ia itoito roa ; ’eiaha e mata’u, ’eiaha ho’i e amiami : tei pīha’i- ato’a- iho ho’i tō Atua ’o Iehova ia ’oe i tō mau haere’a ato’a ra » (Iosua 1:9). Nāna teie ’ohipa. ’Eiaha roa atu e ha’amo’e i te reira. ’A fāri’i i te reira ma te ’ana’anatae ’e te here.27

Page 101: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 3

86

5Ma te ’ite ē, e tamari’i tātou pā’āto’a nā te Atua,

e nehenehe ïa tā tātou e ti’a teitei ri’i a’e, ’ia fa’ateitei ri’i a’e, ’e ’ia maita’i roa atu.

Tē vai ra terā huru ’oto tō te ta’ata i roto i te ao nei i teie mahana ’ia tarai i te tahi ’e te tahi. ’Ua ’ite ānei ’outou ē, ’aita e tītau- rahi- hia te pūai o te roro nō te fa’ahiti i te mau parau e pēpē ai te tahi ta’a-ta ? ’A tāmata na i te tahi a’e pae. ’A tāmata na i te fa’ahiti i te mau parau ha’apoupou […]

Tē vai ato’a ra i roto i tō tātou orara’a sōtaiete te hō’ē peu au ’ore i roto ia tātou e rave rahi ’ia ta’ahi ia tātou iho i raro. ’Ia hi’o tātou i te tahi atu mau ta’ata mai tē mea ra ē, e huru pāpū tō rātou, tē ti’ara’a mau ra, te rahira’a o tātou te tu’u nei tātou ia tātou i raro roa. Te mea faufa’a, e ’ere ïa i te paraparaura’a ia tātou iho nō ni’a i te reira… Te mea faufa’a, ’o te fa’arirora’a ïa i te mau mea ato’a nō tātou ’ei mau mea maita’i roa a’e.

’Eiaha e ha’amāu’a i tō ’outou taime ’ia ’ino’ino ia ’outou iho. ’Eiaha e ta’ahi ia ’outou iho i raro. ’Eiaha roa ’ia mo’ehia ia ’outou ē, e mau tamari’i tamāroa ’e e mau tamāhine ’outou nā te Atua. E ti’ara’a matahiapo hanahana tō ’outou. Tei roto ia ’outou te hō’ē tuha’a o te nātura o te Atua.28

Tē hīmene nei tātou, « E tamari’i au nā te Atua ra  » Te mau himene n°185). E ’ere te reira i te hō’ē noa hotu, te hō’ē hotu pehepehe—e parau mau ora ra te reira. Tē vai ra te tahi tuha’a hanahana i roto ia tātou tāta’itahi ’o te tītauhia ’ia ’atu’atu, tītauhia ’ia tupu, tītauhia ’ia māhora. ’Outou ’e te mau metua tāne ’e te mau metua vahine, ’a ha’api’i i tā ’outou mau tamari’i ē, e mau tamaiti ’e e mau tamāhine mau rātou nā te Atua. ’Aita e parau mau rahi a’e i te reira i te ao ato’a nei—te ferurira’a ē, tē vai ra hō’ē tuha’a hanahana i roto ia tātou.29

’A ti’aturi ia ’outou iho. ’A ti’aturi i tō ’outou ’aravihi ’ia rave i te mau mea rarahi ’e te maita’i. ’A ti’aturi ē, ’aita e mou’a teitei e ’ore e ti’a ia ’outou e pa’uma. ’A ti’aturi ē, ’aita e vero pūai e ’ore e ti’a ia ’outou ’ia fa’aruru atu… E tamari’i ’outou nā te Atua, ma te ’aravihi hope’a ’ore.30

Page 102: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 3

87

’A ti’a teitei ri’i a’e, ’a fa’ateitei ri’i a’e, ’a ha’amaita’i ri’i a’e. ’A rave i te tauto’ora’a hau atu. E ’oa’oa a’e ’outou. E ’ite ’outou i te hō’ē ’oa’oa ’āpī, te hō’ē māuruuru ’āpī i roto i tō ’outou ’ā’au.31

’Oia mau, e vai mai ihoa te tahi mau fifi i ni’a i te ’ē’a. E vai mai te mau ’ati e tītauhia ’ia upo’oti’a. E’ita rā rātou e vai ē a muri noa atu. E ’ore te [Atua] e fa’aru’e ia ’outou […]

’A hi’o i te mau mea maita’i. ’Ia ’ite mai ’outou ē, tē ’ara noa mai ra ’Oia i ni’a iho ia ’outou, tē fa’aro’o mai ra ’Oia i tā ’outou mau pure ’e e pāhono ’Oia i te reira, tē here nei ’Oia ia ’outou ’e e fa’a’ite pāpū mai ’Oia i te reira here.32

’Ua rau te mau mea maita’i ’e te mā ’e te nehenehe e ti’a ’ia ha’apa’arihia. E tuha’a tā tātou i roto i te ’evanelia a Iesu Mesia. Te ’evanelia « te parau ’āpī maita’i » ïa ! Te parau poro’i a te Fatu e parau poro’i ïa nō te ti’aturira’a ’e nō te fa’aorara’a ! Te reo o te Fatu e reo ïa nō te parau maita’i ! Te ’ohipa a te Fatu e ’ohipa ïa nō te rave fa’aotira’a hanahana !

I roto i te hō’ē taime pōuri ’e te ahoaho nā ’ō atu ra te Fatu ia rātou tāna i here : « ’Eiaha e taiā tō ’outou ’ā’au, ’eiaha ho’i e mata’u » (Ioane 14:27).

E riro teie mau parau faufa’a nō te ti’aturira’a ’ei mōrī nō tātou tāta’itahi. ’Ia ti’aturi tātou iāna. E ’ore ho’i ’oia e tāna mau fafaura’a e hape.33

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• ’A feruri i te parau a’o a te peresideni Hinckley ’ia « ’imi hōhonu

atu » i te maita’i ’e ’ia « fa’atupu i te hō’ē huru ’oa’oa (’e) te hō’ē vārua ’ana’anatae » (tuha’a 1). Nō te aha tātou e hina’aro ai i teie parau a’o i teie mahana ? Nāhea e ti’a ai ia tātou ’ia fa’atupu i te hō’ē huru ’oa’oa ?

• ’Ua parau te peresideni Hinckley ē, e ’itehia « te mau hotu nehe-nehe » ’ia « vaiiho ana’e tātou i te hō’ē vārua ha’amaita’i ’ia arata’i ia [tātou] » (tuha’a 2). I tō ’outou mana’o, nō te aha teie « mau hotu

Page 103: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 3

88

nehenehe » i tupu mai ai ? E mea nāhea ’outou i te ha’amaita’ihia, mai te mea e vārua ha’amaita’i tō ’outou ?

• E aha tō ’outou mana’o nō ni’a i te fa’aaura’a i te orara’a « mai te hō’ē tere nā ni’a i te hō’ē pereo’o ’auauahi tahito » ? (Hi’o i te tuha’a 3). Nāhea te « parau ’āpī maita’i » o te ’evanelia i te fa’auru ia ’outou ’ia fa’aineine nō taua tere ra ?

• I tō ’outou mana’o, e nāhea te ’ā’amu o Kaleba ’e o Iosua e au ai ’ia fa’a’ohipahia i roto i tō ’outou orara’a ? (Hi’o te tuha’a 4). E aha te mau hi’ora’a tā ’outou i ’ite nō te mau ta’ata tei fāri’i i te ’evanelia ma te ’ana’anatae ? Mai te mea ē, e paruparu ri’i tātou, nāhea e roa’a fa’ahou ai ia tātou tō tātou mana’o ’ana’anatae ? E aha te mau ’itera’a tei ha’amara’a i tō ’outou ’ana’anataeraa i te ’ohipa a te Fatu ?

• I tō ’outou mana’o, nō te aha tē vai ra terā huru tō tātou ’ia fa’aha’eha’a ia vetahi ’ē ’e ia tātou iho ? Nāhea tātou i te ’aro i teie huru ? E aha te ti’a ia tātou ’ia rave, te ta’ata ’e te ’utuāfare, nō te tauturu ia vetahi ’ē « ’ia ti’a teitei ri’i a’e » ’e « ’ia fa’ate’itei ri’i a’e » ? (Hi’o te tuha’a 5).

Te mau pāpa’ira’a mo’aIoane 16:33 ; Philipi 4:13 ; Mosia 2:41 ; Alama 34:38 ; Etera 12:4 ;

PH&PF 19:38–39 ; 128:19–23

Tauturu Ha’api’ira’a« Te fa’a’ohipara’a i ni’a i te mea o tā ’oe i ha’api’i, e hōpoi mai te

reira i te fa’ahaura’a nō te māramarama e ti’a i te vaira’a (hi’o Ioane 7:17) » (’Ia Poro Haere i Tā’u nei ’Evanelia [2004], 19). ’A feruri i roto ia ’outou iho nāhea ’outou i te fa’a’ohipa i te mau ha’api’ira’a o te ’evanelia i te fare, i te ’ohipa ’e i roto i tā ’outou mau hōpoi’a i roto i te ’Ēkālesia.

Te mau nota 1. Sheri L. Dew, Go Forward with Faith:

The Biography of Gordon B. Hinckley (1996), 37.

2. Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 37. 3. « The Continuing Pursuit of Truth »,

Ensign, ’Ēperēra 1986, 4. 4. Hi’o Sheri L. Dew, Go Forward with

Faith, 76.

5. Discourses of President Gordon B. Hinckley, Volume 1: 1995–1999 (2005), 343.

6. Russell M. Nelson, « Spiritual Capacity », Ensign, Novema 1997, 15.

7. Jeffrey R. Holland, « Peresideni Gordon B. Hinckley : Stalwart and Brave He Stands », Ensign, Tiunu 1995, 4.

Page 104: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 3

89

8. « The Lord Is at the Helm » (Brigham Young University devotional, 6 nō māti 1994), 3–4, speeches.byu.edu.

9. Fa’ahitihia e Jeffrey R. Holland, «  President Gordon B. Hinckley: Stalwart and Brave He Stands », 4.

10. « The Continuing Pursuit of Truth », 4. 11. « If Thou Art Faithful », Ensign,

Novema 1984, 92. 12. « Each a Better Person », Ensign,

Novema 2002, 100. 13. « With All Thy Getting Get

Understanding », Ensign, ’Ātete 1988, 3–4.

14. « The Spirit of Optimism », New Era, Tiurai 2001, 4.

15. « Keep the Chain Unbroken » (Brigham Young University devotional, 30 nō novema 1999), 1–2, speeches.byu.edu.

16. « My Redeemer Lives », Ensign, Fepuare 2001, 70.

17. « The Lord Is at the Helm », 6. 18. « Prophet’s Counsel and Prayer for

Youth », Ensign, Tenuare 2001, 4. 19. « If Thou Art Faithful », 91–92. 20. « Stand True and Faithful », Ensign, Mē

1996, 93–94.

21. « True to the Faith », Ensign, Tiunu 1996, 4.

22. « Stand True and Faithful », 94. 23. « Four Imperatives for Religious

Educators » (a’oraa i mua i te mau ’orometua ha’apa’ora’a fa’aro’o, 15 nō tetepa 1978), 4.

24. « ’A Challenging Time—a Wonderful Time » (address tō religious educators, 7 nō fepuare 2003), 4.

25. « Stand True and Faithful », 94. 26. Teachings of Gordon B. Hinckley

(1997), 410. 27. « Stay the Course—Keep the Faith »,

Ensign, Novema 1995, 71–72. 28. « Strengthening Each Other », Ensign,

Fepuare 1985, 3–4. 29. One Bright Shining Hope: Messages

for Women from Gordon B. Hinckley (2006), 90–91.

30. Discourses of President Gordon B. Hinckley, Volume 2 : 2000–2004 (2005), 452.

31. « The Quest for Excellence » (Brigham Young University devotional, 10 nō novema 1998), 5, speeches.byu.edu.

32. « How Can I Become the Woman of Whom I Dream ? » Ensign, Mē 2001, 96

33. « The Continuing Pursuit of Truth », 6.

Page 105: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

90

« te mana tei fa’ahaere i tō tātou mau tupuna nō te ’evanelia ’o te mana ïa nō te fa’aro’o i te atua ».

Page 106: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

91

P E N E 4

Te faufa’a ’āi’a nō te fa’aro’o ’e te tusia a te mau pionie

« E mau tupuna pionie ānei tō ’outou ’aore rā ’ua tomo mai ānei ’outou i roto i te ’Ēkālesia inanahi ra, e tufa’a ïa ’outou nō teie hōho’a rahi tā taua mau tāne ’e mau vahine ra i moemoeā na… ’Ua ha’amau rātou i te niu.

Tā tātou ’ohipa ’o te patura’a ïa i ni’a i te reira niu.

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

I te ’ōro’a ha’amo’ara’a o te hiero nō Columbus Ohio, ’ua mana’o-na’o te peresideni Gordon B. Hinckley i tōna mau tupuna pionie. ’Ua ha’amana’o ’oia i muri mai :

« ’A pārahi ai au i roto i te piha tiretiera ra, ’ua mana’o vau i te pāpā o tō’u pāpā rū’au… Nō haere iho nei au e māta’ita’i i tōna vāhi hunara’a i Canada i te tufa’a apato’erau noa o te ’ōti’a fenua nō New York… ’Ua pohe ’oia i te fāito matahiti ’āpī e 38 ».

I te pohera’a o te pāpā o te pāpā rū’au o te peresideni Hinckley, ’aita ā ïa tāna tamaiti ’o Ira, ’o te riro mai ’ei pāpā rū’au nō te pere-sideni Hinckley, e toru noa ïa tōna matahiti. ’Aita i maoro mai ’ua fa’aipoipo fa’ahou te metua vahine o Ira ’e tau matahiti i muri mai ’ua haere atu i Ohio ’e i muri iho i Illinois. ’Ua pohe ’oia i te matahiti 1842, ma te vaiiho ’ōtare mai ia Ira i te 13ra’a o tōna matahiti. ’Ua parau te peresideni Hinckley nō te fa’aoti i teie ’ā’amu :

« ’Ua bāpetizohia tō’u pāpā rū’au [Ira Hinckley] i Nauvoo ’e… i muri iho ’ua haere nā ni’a i te mau fenua pāpū i roto i te tere o te [mau pionie] » I roto i taua tere ra i te matahiti 1850, ’ua « pohe te vahine ’āpī a Ira ’e tōna [taea’e, te tamaiti a tōna metua vahine nō te tahi ’ē atu tāne] i te hō’ē ā mahana. ’Ua hāmani rū ’oia i te mau ’āfata ma’i ’e ’ua huna ia rāua ’e ’ua rave i tāna ’aiū tamāhine ’e ’ua ’āfa’i atu iāna i te ’āfa’a nō [Roto Miti].

Page 107: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 4

92

« I te anira’a a Brigham Young ’ua patu ’oia i te Cove Fort, ’ua riro ’ei peresideni mātāmua nō te titi i Fillmore, [Utah], ’e ’ua rave tauasini atu mau ’ohipa nō te fa’ahaere i teie ’ohipa i mua.

« ’Ua tae mai tō’u metua tāne i muri iho… ’Ua riro mai ’oia ’ei peresideni nō te titi rahi roa a’e i roto i te ’Ēkālesia e hau atu i te 15 000 melo ».

’Aita i maoro roa ’ua huri te mau mana’o o te peresideni Hinckley mai tōna mau tupuna i ni’a i tōna huā’ai. ’Ua parau fa’ahou ’oia ē :

« ’A feruri noa ai au i te orara’a o teie nau ta’ata e toru i ni’a i tō’u pārahira’a i roto i te hiero, ’ua hi’o atu vau i tā’u nei tamāhine, i tāna tamāhine, ’o tā’u ho’i mo’otua tamāhine, ’e tāna mau tamari’i, ’o tā’u ho’i mau hina. ’Ite ihora vau ē ’ua ti’a vau i rōpū maita’i i teie nā u’i e hitu—e toru nā mua atu iā’u ’e e toru i muri mai iā’u.

« I roto i taua fare mo’a ra ’e te tura ’ua ō a’era i roto i tō’u ferurira’a te hō’ē ’itera’a nō te tītaura’a rahi i ni’a iho iā’u ’ia fa’ahaere atu i te mau mea ato’a tā’u i fāri’i ’ei faufa’a ’āi’a nō tō’u mau tupuna i te mau u’i tei nā muri mai iā’u ».1

Ta’a ’ē noa atu i te fa’a’itera’a i tōna māuruuru nō tōna iho mau tupuna pionie ’e te faufa’a ’āi’a a te feiā mo’a pionie mātāmua i te mau mahana hope’a nei, ’ua parau pinepine noa mai te peresideni Hinckley ē e mau pionie ana’e te mau melo ato’a o te ’Ēkālesia nā te ao ato’a nei i teie mahana. I te matahiti 1997, ’ua parau ’oia i te feiā mo’a i Guatemala : « Tē ha’amana’o nei tātou i teie matahiti nō te 150ra’a o te matahiti i tae mai ai te mau pionie mōmoni i roto i te ’āfa’a nō Roto Miti. ’Ua haere ātea mai rātou nā roto i te mau pereo’o huti ’e tūra’i. E mau pionie rātou. Tē tāmau noa ra rā te ’ohipa a te mau pionie. Tē vai nei tā tātou mau pionie nā te ao tā’āto’a, ’e tei roto ’outou i taua mau pionie ra ».2 I te feiā mo’a i te fenua Thailande, ’ua parau atu ’oia, « e mau pionie ’outou i te fa’ahaerera’a i te ’ohipa a te Fatu i mua i roto i teie nei nūna’a rahi ».3 ’A tere ai ’oia i Ukraine i te matahiti 2002, ’ua parau ’oia i te hō’ē ā mau parau : « E mau pionie tō te ’Ēkālesia i te mau mahana mātāmua ra, ’e ’o ’outou ïa i teienei te mau pionie i teienei tau ».4

’Ia a’o ana’e te peresideni Hinckely nō ni’a i te mau pionie mātā-mua, tāna ’ōpuara’a rahi e ’ere i te fa’atumu- noa- ra’a i ni’a i te mau ta’ata tei ora i muta’a ihora. ’Ua hi’o ’oia i mua, ma te ti’aturi e riro

Page 108: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 4

93

te fa’aro’o ’e te mau tusia a taua feiā mo’a ra « ’ei hō’ē tūra’ira’a pūai ia tātou pā’āto’a, nō te mea e pionie tātou tāta’itahi i roto i tōna iho orara’a, e mea pinepine i roto i tōna iho ’utuāfare ».5

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

Ma te ’ōrama, te ’ohipa, ’e te ti’aturira’a i roto i te mana o te Atua tei ’ohipa nā roto atu ia rātou, ’ua

fa’ariro te feiā mo’a pionie mātāmua nō te mau mahana hope’a nei i tō rātou fa’aro’o ei ’ohipa tei tupu mau.

Nō te fa’aro’o i haere ai te hō’ē pupu iti o te mau melo fa’afāriu mātāmua [i te tufa’a hiti’a o te rā o te fenua Marite] mai New York ē tae atu i Ohio ’e mai Ohio haere atu i Missouri ’e mai Missouri i Illinois nō te ’imira’a i te hau ’e te ti’amāra’a nō te ha’amori i te Atua mai te au i tō rātou iho hina’aro.

Nā roto i te mata o te fa’aro’o rātou i te hi’ora’a i te hō’ē ’oire nehenehe [Navu] ’a haere mātāmua ai rātou i teie vāhi fenua varivari nō Commerce, Illinois. Nō te ’itera’a ē, ’o te fa’aro’o ’aore e ’ohipa e mea pohe, ’ua ha’amarō rātou i te mau fenua varivari, ’ua fa’anaho i te hō’ē ’oire, ’ua patu i te mau fare maita’i nō te fa’aeara’a, te ha’a-morira’a ’e te ha’api’ira’a, ’e nā ni’a roa atu, te hō’ē hiero nehenehe, te fare nehenehe roa a’e i taua taime ra i roto ia Illinois tā’āto’a…

[’Aita i maoro roa ’ua tae mai] te hāmani- ’ino- ra’a a te mau ta’ata ’ī’ino ’e te mana’o tāparahi. ’Ua tāparahi- pohe- hia tō rātou peropheta. ’Ua vāvāhihia tō rātou mau moemoeā. E mea nā roto fa’ahou ā i te fa’aro’o i ha’apūai ai rātou ia rātou iho mai te au i te hōho’a tei fa’ana-hohia nā mua atu ’e ’ua fa’aineine ia rātou nō te tahi atu revara’a.

Ma te roimata ’e te ’ā’au ’oto ’ua fa’aru’e rātou i tō rātou mau fare maita’i ’e tā rātou vāhi ’ohipara’a. ’Ua hi’o atu tō rātou mata i muri i ni’a i tā rātou hiero mo’a ’e i muri iho ma te fa’aro’o ’ua fāriu atu i tō rātou mata i te tō’o’a o te rā, i te vāhi ’ite- ’ore- hia ’e te haere- ’ore- hia, ’e ’a topa mai ai te hiona nō te tau to’eto’e i ni’a iho ia rātou, ’ua haere atu rātou nā roto i te [’ānāvai] nō Mississipi i taua ’āva’e febuare ra 1846 ’e ’ua haere atu nā roto i te vari i te vāhi matie nō Iowa.

Ma te fa’aro’o ’ua ha’amau rātou ia Winter Quarters (ha’apūra’a nō te tau to’eto’e) i ni’a i te [’ānāvai] nō Missouri. E rave rahi hānere

Page 109: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 4

94

tei pohe ’a ta’iri- pohe- hia ai rātou i te ’ati rahi, te hī ’e te hota. ’Ua pāturu ra te fa’aro’o i te mau ta’ata tei ora mai. ’Ua huna rātou i tō rātou mau fēti’i i reira i ni’a i te hō’ē mato i ni’a i te ’ānāvai, ’e i te tau tupura’a rā’au nō te matahiti 1847, ’ua ha’amata rātou… i te haere atu i te mau mou’a i te tō’o’a o te rā.

E mea nā roto i te fa’aro’o tō Brigham Young hi’ora’a atu i te ’āfa’a [nō Roto Miti], te ve’ave’a ’e te tupu ’ore i taua taime ra, i te nā- ’ō- ra’a ē, « Teie te vahi ». Fa’ahou ā nā roto i te fa’aro’o, e maha mahana i muri iho, ’ua tūpa’ipa’i ’oia i tāna turuto’oto’o i ni’a i te repo… ’e ’ua parau, « i’ō nei te hiero o tō tātou Atua ». Te hiero nehenehe ’e te mo’a [nō Roto Miti] ’o te hō’ē fa’a’itera’a pāpū nō te fa’aro’o, ’eiaha noa nō te fa’aro’o o te feiā tei patu i te reira ’o te fa’aro’o rā o te feiā e fa’a’ohipa nei i te reira i teienei i roto i te hō’ē ’ohipa rahi nō te here ’o te ’ore e ’imi i tōna iho maita’i.

’Ua pāpa’i Paulo i tō Hebera ē, « ’E teienei, ’o te fa’aro’o nei, ’o te ti’aturi ïa i te mau mea e tīa’ihia nei, ’e te ’ite i te mau mea ’aore e hi’ohia nei ». (Hebera 11:1.) Te tā’āto’ara’a o te mau ’ohipa rarahi tā’u i fa’ahiti iho nei e « mau mea ana’e ïa e tīa’ihia nei, ’e te ’ite i te mau mea ’aore e hi’ohia nei ». Ma te ’ōrama rā, te ’ohipa, ’e te ti’aturira’a i roto i te mana o te Atua tei ’ohipa nā roto atu ia rātou, ’ua fa’ariro rātou i tō rātou fa’aro’o ei ’ohipa tei tupu mau.6

Te mana tei fa’ahaere i tō tātou mau tupuna nō te ’evanelia ’o te mana ïa o te fa’aro’o i te Atua. ’O taua iho mana ra tei fa’atupu i te fa’aru’era’a ia Aiphiti, te terera’a nā roto i te miti ’Ute’ute, te tere roa nā roto i te medebara, ’e te ha’amaura’a ’o ’Īserā’ela i roto i te Fenua fafauhia. […]

E hina’aro rahi tō tātou i te hō’ē ’amara’a pūai nō taua fa’aro’o ra i roto i te Atua ora ’e i tāna Tamaiti ora tei ti’afa’ahou, nō te mea ’o te reira te fa’aro’o pūai rahi o tō tātou mau tupuna nō te ’evanelia.

Tō rātou ’ōrama, e ’ōrama hau atu ïa i te faufa’a rahi i te tahi atu mau hi’ora’a. I tō rātou terera’a mai i te tō’o’a o te rā, e 1 600 kilome-tera ïa, e 1 600 kilometera rohirohi te ātea i te mau fa’aeara’a ta’ata piri roa a’e i te pae hiti’a o te rā e 1 300 kilometera te ātea i te feiā i te pae tō’o’a o te rā. Te ’itera’a tāta’itahi i te Atua tō rātou Metua Mure ’Ore ’o tā rātou ho’i e nehenehe e hi’o atu ma te fa’aro’o, ’o te tumu mau ïa nō tō rātou pūai. ’Ua ti’aturi rātou i taua fa’auera’a

Page 110: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 4

95

fa’ahiahia ra i roto i te pāpa’ira’a mo’a : « E hi’o i te Atua, e ora. » (Alama 37:47). ’Ua ’imi rātou ma te fa’aro’o i te rave i tōna hina’aro. ’Ua tai’o ’e ’ua fāri’i rātou ma te fa’aro’o i te ha’api’ira’a a te Atua. ’Ua ha’a rātou ma te fa’aro’o ē tae noa atu ē ’ua marua rātou, ma te ’itera’a i te mau taime ato’a ē tē vai ra te hō’ē fa’a’itera’a i tā rātou ti’a’aura’a i mua iāna ’oia ho’i tō rātou Metua ’e tō rātou Atua.7

Tei muri ia tātou te hō’ē ’ā’amu hanahana. ’Ua tāpa’ohia i te ’ohipa ’aito, te tāpe’a- māite- ra’a i te ture, ’e te ha’apa’ora’a ’āueue ’ore. E hotu te reira nō te fa’aro’o. Tei mua ia tātou te hō’ē ananahi fa’ahia-hia. E ha’amata te reira i teie mahana. E’ita e nehenehe ia tātou ’ia fa’afa’aea. E’ita e nehenehe ia tātou ’ia haere marū. E’ita e nehenehe ia tātou ’ia fa’aiti mai i tā tātou mau tauto’ora’a.8

2’Ua hi’o te feiā mo’a pionie mātāmua nō te mau mahana hope’a nei i mua ma te hō’ē moemoeāra’a rahi nō Ziona.

E mea tano ē ’ia fa’afa’aea ri’i tātou nō te fa’atura i taua mau ta’ata ra tei ha’amau i te niu nō teie ’ohipa rahi… Tā rātou fā rahi ’o Zio-na ïa [hi’o PH&PF 97:21 ; Mose 7:18]. ’Ua hīmene rātou nō te reira. ’Ua moemoeā rātou i te reira. ’Ua riro te reira ’ei ti’aturira’a rahi nā rātou. E ti’a i tō rātou tere fa’ahiahia ’ia ti’a mai ē a muri noa atu ’ei hō’ē tauto’ora’a fāito ’ore. ’Ua ’ī te tere o te mau ’ahuru tauasini ta’ata i te pae tō’o’a o te rā i te mau huru ’ati ato’a e’ita e nehenehe e mana’ohia, mai te pohe, tei mātau- maita’i- hia e te mau pupu pereo’o hutihia e te mau pua’atoro ’e te mau pupu pereo’o huti rima.

Tē ti’a nei au ma te fa’atura i mua ia Brigham Young. ’Ua ’ite ’oia i te ’āfa’a nō Roto Miti i roto i te ’ōrama nā mua roa ’oia i ’ite ai i te reira i tōna mata nātura. ’Āhiri ’aita, e’ita ïa vau e ti’aturi e fa’aea mai ’oia i’ō nei. Tē vai ra te mau fenua matie a’e i California ’e Oregon. Tē vai ra te fenua e repo hōhonu ’e te maita’i a’e i te tahi ’ē atu vāhi. Tē vai ra te mau uru rā’au rahi nō te hāmanira’a fare i te tahi ē atu mau vāhi, e mea rahi a’e te pape, e mea maita’i ’e e mea au a’e te reva.

E parau mau, tē vai ra te mau ’ānāvai mou’a i’ō nei, ’aita rā te hō’ē i te mea rarahi roa. ’Aita roa atu te repo fenua i fa’a’apuhia atu ra. ’Aita roa a’e te hō’ē ope i vāvāhi noa a’e i te tino o te fenua. Tē māere nei au, tē māere noa nei au ē ’ua arata’i te peresideni Young

Page 111: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 4

96

i te hō’ē pupu rahi… i te hō’ē vāhi ’e ’aore roa atu e ueuera’a ’e e ’ō’otira’a nā mua atu […]

’Ua rohirohi roa teie mau pionie i te haere- noa- ra’a. ’Ua tītauhia e 111 mahana no te fa’ahaere mai ia rātou mai Winter Quarters i te ’āfa’a nō Roto Miti. ’Ua rohirohi roa rātou. ’Ua mahae tō rātou mau ’ahu. ’Ua rohirohi tā rātou mau ’ānimara. E mea ve’ave’a ’e mea marō te reva—te reva ve’ave’a nō te ’āva’e tiurai. Teie rā rātou, i te hi’ora’a i mua ia rātou ’e te moemoeāra’a i te moemoeā mileniuma, te hō’ē moemoeā rahi nō Ziona.9

’Ua ti’a atu vau i te tahi mahana i te uāhu tahito nō Liverpool, i te fenua Peretāne. ’Aita roa atu e ’ohipa i taua po’ipo’i faraire ra i tō mātou haerera’a atu i reira. I riro na ho’i teie vāhi i te hō’ē taime ’ei vāhi ’ohipa roa mai te hō’ē ’ōfa’ara’a manu meri. I roto i te mau matahiti 1800, ’ahuru tauasini o tō tātou mau ta’ata tei haere nā ni’a i te hō’ē ā purumu ’ōfaʻi tā mātou i haere. ’Ua haere mai rātou nā te mau tufa’a ato’a o te mau motu Peretāne ’e te mau fenua nō Europa, te mau melo fa’afāriuhia i te ’Ēkālesia. ’Ua haere mai rātou ma te ’itera’a pāpū i ni’a i tō rātou ’utu ’e te fa’aro’o i roto i tō rātou ’ā’au. E mea fifi ānei ’ia fa’aru’e i tō rātou mau fare nō te ta’ahi atu i roto i te hō’ē ao ’āpī mātau- ’ore- hia ? ’Oia mau, e mea fifi roa. ’Ua nā reira rā rātou ma te ’oa’oa ’e te ’ana’anatae. ’Ua pa’uma atu rātou i ni’a i te mau pahī tā’ie. ’Ua ’ite rātou ē te tere nā ni’a i te moana Atelenitita e mea ’ataata ïa. ’Aita i maoro roa ’ua ’ite rātou e mea’ ino roa te rahira’a o te tere. ’Ua ora rātou i roto i te mau vāhi fa’aeara’a na’ina’i tei ’ī i te ta’ata e hepetoma e hepetoma atu. ’Ua fa’aruru rātou i te mau vero, te māuiui, te ma’i. E rave rahi tei pohe i tō rātou tere ’e ’ua hunahia i roto i te moana. E tere fifi ’e te ri’ari’a. ’Ua fē’a’a rātou, ’oia ïa. ’Ua rahi a’e rā tō rātou fa’aro’o i tō rātou mau fē’a’a. ’Ua rahi a’e tō rātou ’oa’oa i tō rātou mau mata’u. ’Ua moemoeā rātou ia Ziona, ’e tē haere ra rātou nō te fa’atupu i te reira.10

3Tē fa’aite mai nei te fa’aorara’ahia te mau pionie nō te mau pupu pereo’o huti rima a Willie ’e a Martin

i te tumu mau nō te ’evanelia a Iesu Mesia.

E fa’aho’i au ia ’outou i te… ’āva’e ’ātopa 1856. I te mahana mā’a [4 nō ’ātopa], ’ua tae mai ’o Franklin D. Richards ’e te tahi mau hoa i

Page 112: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 4

97

roto i te ’āfa’a nō Roto Miti. ’Ua tere mai rātou mai Winter Quarters ’e te mau pua’arehenua pūai ’e te mau pereo’o māmā ’e ’ua nehenehe ia rātou ’ia tae ’oi’oi mai. ’Ua ’imi vitiviti noa te taea’e Richards i te peresideni Young. ’Ua fa’a’ite ’oia ē tē vai nei ma’a hānere tāne, mau vahine ’e te mau tamari’i tei purara i ni’a i te roara’a o te purumu… ē tae atu i te ’āfa’a nō Roto Miti. Te rahira’a e mau pereo’o huti rima… I mua atu ia rātou ’o te hō’ē ïa arati’a teitei ē tae noa atu i te Mou’a Teitei fa’ata’a e rave rahi ïa mau kilometera i muri mai. Tei roto rātou i te fifi rahi… E pohe pā’āto’a rātou mai te mea e’ita rātou e fa’aorahia.

Tē mana’o nei au ē ’aita te peresideni Young i ta’oto i taua pō ra. Tē mana’o nei au ē ’ua tere noa te mau hōho’a o taua mau ta’ata ra tei ro’ohia i te ’ati… i roto i tōna ferurira’a.

I te po’ipo’i a’e ’ua parau ’oia… i te mau ta’ata :

i te taera’a atu te feiā fa’aora i te feiā mo’a tei ro’ohia i te ’ati, ’ua riro ïa rātou mai te mau melahi nō te ra’i mai.

Page 113: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 4

98

« E hōro’a vau i teie taime i teie nūna’a te tumu parau nā te mau peresibutero e a’o mai… ’O teie ïa… E rave rahi o tō tātou mau taea’e ’e tuahine tei roto i te mau ’āfa’a ’e te mau pereo’o huti, e rave rahi i teienei, tei te 1 100 kilometera te ’ātea i teie vāhi, ’e e ti’a ’ia ’āfa’ihia mai rātou i’ō nei, e ti’a ia tātou ’ia tono atu i te tauturu nō rātou. Teie ïa te pāpa’ira’a, ‘a ’āfa’i mai ia rātou i’ō nei.’

« Teie ïa tā’u ha’apa’ora’a ; terā te fa’auera’a a te Vārua Maita’i i mauhia e au nei. ’O te fa’aorara’a ïa i te nūna’a.

« E pi’i ïa vau i te mau ’episekōpo i teie mahana. E’ita ïa vau e tīa’i ē tae noa atu ananahi, ’aore rā te mahana i muri atu, e 60 ateni maita’i ’e 12 ’aore rā 15 pereo’o pūtō. E’ita vau e hina’aro i te tono i te mau pua’atoro. Tē hina’aro nei au i te mau pua’ahorofenua ’e te mau ateni maita’i. Tei roto teie mau animara i teie tuha’a fenua, ’e e ti’a ia tātou ’ia ti’i i te reira. ’Oia ato’a e 12 tane faraoa ota ’e e 40 ta’ata maita’i nō te tie, ta’a ’ē noa atu te feiā fa’ahoro i te mau ’ānimara.

« E parau ïa vau ia ’outou ē e’ita roa tō ’outou fa’aro’o, tā ’outou ha’apa’ora’a ’e tō ’outou ti’ara’a nō tā ’outou ha’apa’ora’a, e nehe-nehe e fa’aora i te hō’ē varua i rotopū ia ’outou i roto i te bāsileia tiretiera o tō tātou Atua, maori rā ’ia fa’a’ohipa ’outou i te mau parau ha’api’ira’a mai tā’u e ha’api’i atu nei ia ’outou. ’A haere ’e ’a ’āfa’i mai i taua mau ta’ata ra e vai nei i teie taime i roto i te mau ’āfa’a » (i roto LeRoy R. Hafen and Ann W. Hafen, Handcarts to Zion [1960], 120–21).

Taua avatea ra, ’ua ha’aputuputu- rahi- hia mai te mā’a, te ro’i, ’e te ’ahu e te mau vahine.

I te po’ipo’i a’e, ’ua tu’uhia te mau ’āuri i te ’āvae o te mau pua’ahoro-fenua ’e ’ua tātā’ihia ’e ’ua fa’atomohia te mau pereo’o pūtō.

I te po’ipoi a’e, te mahana piti, ’ua hutihia 16 ateni ’e ’ua tere ti’a atu i te hiti’a o te rā. I te hope’a nō te ’āva’e ’ātopa tē vai nei ïa e 250 pupu ’ānimara i ni’a i te purumu nō te haere e tauturu.11

I te taera’a atu te feiā fa’aora i te feiā mo’a tei ro’ohia i te ’ati, ’ua riro ïa rātou mai te mau melahi nō te ra’i mai. ’Ua heva te ta’ata nō te māuruuru rahi. ’Ua hurihia te feiā nō te mau pereo’o huti i roto i te mau pereo’o pūtō ’ia nehenehe ia rātou ’ia tae vitiviti atu i rotopū i te nūna’a nō Roto Miti.

Page 114: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 4

99

Tau piti hānere tei pohe, e hō’ē tauasini rā tei fa’aorahia mai.12

E fa’ati’a- fa’ahou- hia te mau ’ā’amu nō taua feiā mo’a ra tei ro’ohia i te ’ati ’e nō ni’a i tō rātou māuiui ’e tō rātou pohera’a… E ti’a ’ia fa’ati’a- noa- hia te mau ’ā’amu nō tō rātou fa’aorara’ahia. Tē fa’a’ite nei teie mau ’ā’amu i te niu mau nō te ’evanelia a Iesu Mesia…

Tē māuruuru nei au ē ’aita tō tātou e mau taea’e ’e mau tuahine tei mo’e i roto i te hiona, ma te to’eto’e ’e te pohe, ’a tāmata ai rātou i te haere atu… i tō rātou Ziona i roto i te mau mou’a. Tē vai ra rā te feiā, e rave rahi, tei roto i te hepohepo ’e tē tuō nei i te tauturu ’e te tāmarūra’a

E rave rahi roa tē pohe nei i te po’ia ’e te veve nā te ao nei ’o te hina’aro nei i te tauturu. Tē māuruuru nei au ē e nehenehe iā’u ’ia parau ē tē tauturu nei tātou i te mau ta’ata e rave rahi e ’ere nō tō tātou fa’aro’o e mea rahi ho’i tō rātou mau hina’aro ’e e mau rāve’a ho’i tā tātou nō te tauturu atu. ’Eiaha rā tātou e fa’aātea atu nō te ’imi. Tē vai nei te tahi i rotopū ia tātou iho te mau melo o te ’Ēkālesia i roto i te ’ati ’e te māuiui ’e te mo’emo’e ’e te ri’ari’a. E hōpoi’a rahi hanahana nā tātou ’ia haere atu e tauturu ia rātou, ’ia fa’ateitei ia rātou ’ia fa’a’amu ia rātou mai te mea tē po’ia nei rātou, ’ia fa’a’amu i tō rātou vārua mai te mea te po’ihā nei rātou i te parau mau ’e te parau ti’a.

E rave rahi te feiā ’āpī e ori haere noa nei ma te tumu ’ore ’e tei tomo atu i roto i te mau ’ohipa ’oto nō te mau rā’au ta’ero, te mau pupu ’āmui, te vi’ivi’i, ’e te mau huru fifi ato’a e ’āpe’e nei i teie mau mea. Tē vai nei te mau vahine ’ivi e hia’ai nei i te mau reo hoa ’e taua vārua ha’ape’ape’a ra ’o te fa’a’ite i te here. Tē vai ra te feiā tei māhanahana i te hō’ē taime i roto i te fa’aro’o ’e ’ua to’eto’e rā te fa’aro’o i muri mai. E rave rahi o rātou e hina’aro nei i te ho’i mai ’aita rā rātou i ’ite roa e nāhea rā. Tē hina’aro nei rātou i te mau rima hoa nō te toro atu ia rātou. Nā roto i te tahi ma’a fa’aitoitora’a, e rave rahi ’o te nehenehe e rave fa’ahou i te mau ’ōro’a ’e ’ia fāna’o i te hotu o te Vārua.

Tō’u mau taea’e ’e tuahine, tē ti’aturi nei au, tē pure nei au ē e fa’aoti tātou tāta’itahi… ’ia tauturu i te feiā hina’aro ’o te ora nei i te hō’ē orara’a fifi, ’e ’ia tauturu ia rātou ia ’amui mai i te ’Ēkālesia nā roto i te vārua nō te here, i reira ho’i te mau rima pūai ’e te mau māfatu

Page 115: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 4

100

here e tāmāhanahana ia rātou, e aupuru ia rātou, e pāturu ia rātou, ’e e arata’i ia rātou i ni’a i te ’ē’a nō te orara’a ’oa’oa ’e te maita’i.13

4E pionie tātou tāta’itahi.

E mea maita’i ’ia hi’o i tō muta’a ihora ’ia noa’a te mana’o māu-ruuru nō teie mahana ’e te hi’ora’a nō ananahi. E mea maita’i ’ia hi’o atu i te mau maita’i o te feiā tei reva atu nā mua ia tātou, ’ia noa’a te pūai nō te mau mea ato’a e vai nei i mua. E mea maita’i ’ia feruri i ni’a i te ’ohipa a te mau ta’ata tei ha’apūai mai ’e tei fāri’i iti noa i roto i teie ao, nā roto mai rā i tō rātou mau moemoeā ’e tā rātou mau ’ōpuara’a mātāmua, tei ’atu’atu- maita’i- hia, ’ua tae mai te hō’ē ’auhunera’a rahi tā tātou ho’i e fāna’o nei. E nehenehe tō rātou hi’ora’a fa’ahiahia e riro ’ei tūra’ira’a pūai nō tātou pā’āto’a, nō te mea e pionie ana’e tātou tāta’itahi, i te rahira’a o te taime i roto ïa i tō tātou iho ’utuāfare, ’e e rave rahi o tātou tei riro ’ei pionie i te tāmatara’a i te ha’amau i te hō’ē ha’amatara’a o te ’evanelia i roto i te mau vāhi ’ātea o te ao nei.14

Tē nā reira noa ra tātou. ’Aita roa atu tātou i fa’aea i te rirora’a ’ei pionie mai te taime… i fa’aru’e mai ai tō tātou nūna’a ia Navu ’e ’ua tae mai… i te pae hope’a i roto i te ’āfa’a nō Roto Miti. Tē vai ra te mana’o fa’ahiahia i roto i te reira. Tē tumu rā nō te reira ’o te ’imira’a ïa i te hō’ē vāhi i reira rātou e nehenehe ai e ha’amau ia rātou iho ’e ’ia ha’amori i te Atua mai te au i tō rātou hina’aro […]

I teienei, tē haere noa ra tātou nā te ao nei i te mau vāhi e ’ore roa i mana’ohia [i te hō’ē taime] i te tae atu… ’Ua ’ite mata vau iho i te tupura’a o te ’Ēkālesia i te fenua Philipino. E ha’amaita’ira’a nō’u i te ’īritira’a i te ’ohipa misiōnare i reira i te matahiti 1961, i te taime ’ua nehenehe ia mātou ’ia’ ite i te hō’ē melo tumu Philipino nō te ’Ēkālesia i roto i te hō’ē rurura’a tā mātou i fa’atupu i te ’āva’e mē 1961. [I te matahiti 1996] tei Manille mātou ’e ’ua tupu te hō’ē ’āmuira’a… ’e te tahi 35 000 ta’ata i roto i taua tahua tū’aro ra nō Araneta… Nō’u nei e semeio [mai] te taime i ’īriti ai mātou i te ’ohipa i roto i taua fenua rahi ra nō Philipino [hi’o i te mau ’api 29–30 nō ni’a i teie ’ohipa i tupu].

Tē haere nei tātou i te mau vāhi ato’a, ’e e tītauhia te vārua pionie. ’Aita tā tātou mau misiōnare e ora nei i roto i te orara’a maita’i roa

Page 116: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 4

101

a’e ’ia haere ana’e rātou i te tahi o teie mau vāhi, e haere rā rātou i mua nō te rave i te ’ohipa, ’e e manuia tā rātou tauto’ora’a. Nā mua roa a’e te tahi noa ïa mau melo, i muri mai e hānere melo, i muri iho e pae hānere melo, ’e i muri mai e tauasini melo.15

Tē vai noa ra ia tātou nei te mau mahana nō te ha’amatara’a i te ’ohipa i roto i te ’Ēkālesia ; ’aita taua mau mahana ra i hope i te mau pereo’o pūtō ’e te mau pereo’o huti tei tāpo’ihia… E ’itehia te mau pionie i rotopū i te mau misiōnare ’o te ha’api’i nei i te ’evanelia ’e ’ua itehia rātou i rotopū i te mau melo fa’afāriuhia ’o te tomo mai i roto i te ’Ēkālesia. I te rahira’a o te taime e mea fifi roa nō rātou tāta’itahi. ’Ua tītauhia i te mau taime ato’a te fa’atusiara’a. ’Ua tupu ato’a te hāmani- ’ino- ra’a. ’Ua fāri’ihia rā teie mau tītaura’a, ’e te fa’a-tusiara’a tei hōro’ahia e mea mau ïa mai te fa’atusiara’a a te feia tei haere nā ni’a i te mau ’āfa’a i roto i te tauto’ora’a a te mau pionie hau atu i te hō’ē tenetere i teie nei.16

« e mau tupuna pionie ’ānei tō ’outou ’aore rā ’ua tomo mai ānei ’outou i roto i te ’Ēkālesia inanahi ra, e tufa’a ïa ’outou nō teie hōho’a ».

Page 117: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 4

102

E mau tupuna pionie ānei tō ’outou ’aore rā ’ua tomo mai ānei ’outou i roto i te ’Ēkalesia inanahi ra, e tufa’a ïa ’outou nō teie hōho’a rahi tā taua mau tāne ’e mau vahine i moemoeā na. E ’ohipa rahi tā rātou i rave. Tē tāmau noa ra tā tātou hōpoi’a rahi. ’Ua ha’amau rātou i te niu. Tā tātou ’ohipa ’o te patura’a ïa i ni’a i te reira niu.

’Ua tāpa’o rātou i te arati’a ’e ’ua arata’i i te ’ē’a. Tā tātou hōpoi’a ’o te fa’arahi ïa ’e te fa’a’ā’ano ’e te ha’apūai i taua ’ē’a ra ē tae noa atu ’ua fa’a’ati te reira i te ao tā’āto’a… I riro na te fa’aro’o ’ei ture arata’i i taua mau mahana fifi ra. Te fa’aro’o ’o te ture arata’i ïa e ti’a ia tātou ’ia pe’e atu i teie mahana.17

5Tē fa’ahanahana nei tātou i te mau tusia ’e te faufa’a ’āi’a a te mau pionie nā roto i te pe’era’a i tō rātou

hi’ora’a ’e te patura’a i ni’a i tā rātou niu.

’Auē ïa mea fa’ahiahia ’ia fāri’i i te hō’ē faufa’a ’āi’a rahi, e tō’u mau taea’e ’e mau tuahine. ’Auē ïa mea rahi ’ia ’ite ē tē vai ra taua mau ta’ata ra tei reva atu nā mua ’e tei fa’ata’a mai i te ’ē’a e ti’a ia tātou ’ia haere atu, te ha’api’ira’a i taua mau ture ’evanelia mure ’ore ra ’e tei ti’a ’ia riro ’ei mau feti’a arata’i nō tō tātou orara’a ’e te orara’a o te mau ta’ata i muri mai ia tātou. E nehenehe ’outou e pe’e atu i teie mahana i tō rātou hi’ora’a. Te mau pionie e mau ta’ata fa’aro’o rahi ïa, te ha’apa’o ’ū’ana, te itoito i ni’a i te ’ohipa, ’e te parau ti’a pāpū maita’i ’e te ’āueue ’ore.18

Tē ti’a nei tātou ’ei feiā tei fāna’o i te tauto’ora’a rahi a [te mau pionie.] Tē ti’aturi nei au ē ’ua māuruuru tātou. Tē ti’aturi nei au ē tē ta’ita’i nei tātou i roto i tō tātou ’ā’au te hō’ē mana’o māuruuru nō te mea ato’a tā rātou i rave nō tātou…

Mai te mau mea rarahi tei tīa’ihia ia rātou, hō’ē ato’a huru te tīa’i- ato’a- hia nei te mau mea rarahi ia tātou. Tē ’ite nei tātou ē ’ua rave rātou i te mea tei ti’a ia rātou ’ia rave. E rahi atu ā te mea e ti’a ia tātou ’ia rave, ma te hō’ē tītaura’a ’ia haere i mua nō te patu i te bāsileia o te Atua. E rave rahi te mea e ti’a ’ia rave. E fa’auera’a hanahana tā tātou ’ia ’āfaʻi i teie poro‘i i te mau fenua ato’a, te mau nunaa ato’a, te mau reo ato’a ’e te mau ta’ata ato’a. E fa’auera’a tā tātou ’ia ha’api’i ’e ’ia bāpetizo i te i’oa o te Fatu ra ia Iesu Mesia.

Page 118: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 4

103

’Ua parau te Fa’aora tei ti’afa’ahou, « E haere ’outou e ’ati noa a’e te mau fenua ato’a e fa’a’ite haere i te ’evanelia i te ta’ata ato’a  » (Mareko 16:15) […]

’Ua ha’amau tō tātou mau tupuna i te hō’ē niu pa’ari ’e te fa’a-hiahia. Nā tātou i teienei te rāve’a rahi nō te patu i te hō’ē fa’anaho-nahora’a rahi, tei fa’ati’a- māite- hia e te Mesia mai te ’ōfa’i tihi.19

E mau hotu ’outou nō te tā’āto’ara’a o te ’ōpuara’a a te [mau pionie] ’e nō te tā’āto’ara’a o tā rātou mau ’ohipa… ’Auē ïa nūna’a fa’ahiahia. ’Aita e mea mai tā rātou tauto’ora’a rahi i roto i te tā’ā-to’ara’a o te ’ā’ai… ’Ia ha’amaita’i mai te Atua ia tātou ’ia ha’amana’o ia rātou nō tō tātou iho maita’i. Mai te peu e au ra e mea pa’ari te ’ē’a, ’ia rohirohi ana’e tātou i te feruri ē ’ua pau te mau mea ato’a, e nehenehe ïa tā tātou e fāriu atu i ni’a ia rātou ’e ’ia hi’o e mea ’ino roa atu tō rātou huru orara’a. ’Ia māna’ona’o ana’e tātou nō ananahi, e nehenehe ïa tātou e hi’o atu ia rātou ’e tō rātou hi’ora’a fa’ahiahia o tō rātou ra fa’aro’o […]

Ma taua huru faufa’a ’āi’a fa’ahiahia ra, e ti’a ïa ia tātou ’ia haere i mua. ’Eiaha roa atu tātou e fa’aru’e. E ti’a ia tātou ’ia haere i mua ma te fā ’e te fa’aotira’a pāpū. E ti’a ia tātou ’ia rave i te ’ohipa parau ti’a. E ti’a ia tātou ’ia « ha’apa’o noa atu te tupu » (« ’A ha’apa’o », Te mau Hīmene, 1985, no. 143).20

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• Nō te aha te fa’aro’o i riro ai ’ei mea faufa’a rahi nō te mau pionie

e hina’aro i te ha’aputuputu i roto i te ’āfa’a nō Roto Miti ? (Hi’o te tuha’a 1). Nāhea tō rātou fa’a’ohipara’a i tō rātou fa’aro’o ? Nāhea e nehenehe ai ia tātou ’ia fa’a’ohipa i tō tātou fa’aro’o nō te fa’atupu i te « ananahi » i mua ia tātou ?

• ’Ua ha’api’i te peresideni Hinckley ē ’ua hi’o te mau pionie mātā-mua i mua, ’o Ziona tā rātou « fā rahi », « te ti’aturira’a rahi », ’e « te moemoeā » (tuha’a 2). I tō ’outou mana’ora’a nō te aha teie i riro ai ’ei tūra’ira’a pūai nā te mau pionie mātāmua ? E aha te hō’ē ā mau ti’aturira’a e tūra’i nei ia tātou i teie mahana ?

Page 119: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 4

104

• E aha te mea tei fa’aputapū i tō ’outou ’ā’au nō ni’a i te ’ā’amu a te peresideni Hinckley nō te fa’aorara’a o te mau pionie o te mau pereo’o huti a Willie ’e a Martin ? (Hi’o te tuha’a 3). Nāhea te pi’ira’a e haere e fa’aora a Brigham Young i fa’a’ite mai e mea fa’auruhia ’oia ’ei peropheta ? E aha tā tātou e nehenehe e ha’api’i mai nā roto i te feiā tei pāhono i tāna pi’ira’a ? E aha tā tātou e nehenehe e rave nō te fa’aora ’e nō te fa’ateitei i te feiā i roto i te ’ati i teie mahana ?

• Nāhea te hi’ora’a i tō muta’a ihora e tauturu ia ’outou ’ia noa’a te « mana’o māuruuru nō teie mahana ’e te hi’ora’a nō ananahi » ? (Hi’o te tuha’a 4). Nāhea tātou tāta’itahi e riro mai ai e hō’ē pionie ?

• Nō te aha e mea maita’i nō tātou ’ia fa’ahanahana i te mau pio-nie mātāmua ? (Hi’o te tuha’a 5). Nāhea te mau melo pā’āto’a o te ’Ēkālesia i ha’amaita’ihia ai e te fa’aro’o ’e te mau fa’atusiara’a a taua mau pionie ra ? Nāhea te mau hi’ora’a o te mau pionie mātāmua e nehenehe ai e tauturu ia tātou ’ia fa’aruru ana’e tātou i te mau tāmatara’a ?

Te mau pāpa’ira’a mo’aMataio 25:40 ; Etera 12:6–9 ; PH&PF 64:33–34 ; 81:5 ; 97:8–9 ;

98:1–3

Tauturu ha’api’ira’a« E mea faufa’a rahi te mau tuatāpapara’a hōhonu nō te ha’api’ira’a

i te ’evanelia… Nā roto i te mau tuatāpapara’a arata’i- maita’i- hia e rahi atu ā ïa te ’ana’anatae ’e te ha’apa’o o te mau pīahi. E nehenehe i te mau pīahi ato’a tei tae mai e fa’aitoitohia i roto i te fa’anahora’a o te ha’api’ira’a… ’A ui i te mau uira’a nō te tūra’i i te mau pīahi ’ia feruri māite ’e nō te tauturu ’ia feruri māite i te ’evanelia » (Te Ha’api’ira’a : ’Aita e Pi’ira’a Teitei a’e [1999], 63).

Te mau nota 1. « Keep the Chain Unbroken » (Brigham

Young University devotional, 30 nō novema 1999), 2, speeches.byu.edu.

2. A’ora’a i hōro’ahia i ’āmuira’a ārea nō Guatemala City Apato’erau ’e Apato’a, 26 nō tēnuare 1997, 2 ; Church History Library, Salt Lake City.

3. A’ora’a i hōro’ahia i te hō’ē ’āmuira’a melo i Bangkok, Thailande, 13 nō tiunu 2000, 2 ; Church History Library, Salt Lake City.

4. Discourses of President Gordon B. Hinckley, Volume 2: 2000–2004 (2005), 360–61.

Page 120: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 4

105

5. « The Faith of the Pioneers », Ensign, Tiurai 1984, 3.

6. « God Grant Us Faith », Ensign, Novema 1983, 52–53.

7. « The Faith of the Pioneers », 5–6. 8. « God Grant Us Faith », 53. 9. « These Noble Pioneers » (Brigham

Young University devotional, 2 nō febuare 1997), 1–2, speeches.byu.edu.

10. « Stay the Course—Keep the Faith, » Ensign, Novema 1995, 72.

11. « Reach with a Rescuing Hand », Ensign, Novema 1996, 85–86.

12. « Te fa’aro’o nō te fa’anu’u i te mau mou’a », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2006, 84.

13. « Reach with a Rescuing Hand », 86. 14. « The Faith of the Pioneers », 3. 15. I roto Sheri L. Dew, Go Forward with

Faith : The Biography of Gordon B. Hinckley (1996), 592.

16. I roto Gerry Avant, « Present- Day Pioneers : Many Are Still Blazing Gospel Trails », Church News, 24 nō tiurai 1993, 6.

17. « These Noble Pioneers », 2, 4. 18. « These Noble Pioneers », 2, 4. 19. « True to the Faith », Ensign, Mē 1997,

66–67. 20. « These Noble Pioneers », 2, 6.

Page 121: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

106

« e tamāhine ’outou tāta’itahi nā te atua. ’a feruri i ni’a i te aura’a nehenehe o taua ’ohipa faufa’a rahi ra ».

Page 122: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

107

P E N E 5

E mau tamāhine nā te Atua

« E mea fa’ahiahia te mana o te mau vahine fa’aro’o ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

I roto i tōna orara’a tā’āto’a, ’ua fa’a’ite o Gordon B. Hinckley i te māuruuru nō te aravihi ’e nō te mau ’ohipa a te mau vahine. ’Ua fa’a’ite ato’a ’oia i tōna ’itera’a pa’ari i te faufa’a o te mau vahine i roto i te fa’anahora’a mure ’ore a te Atua. E mea ’oa’oa nāna te tupura’a i te rahi te mau ’ohipa i ravehia ’e te mau vahine, ē tae noa atu i tō rātou fa’aro’o i roto i te Fa’aora ’e tō rātou ha’apa’o i tō rātou ’utuafāre ’e i te ’Ēkālesia.

E vahine māramarama ’o Ada, te metua vahine o Gordon B. Hin-ckley  ; e mea au nāna te mau parau pāpa’ihia, te ’upa’upa ’e te ano’ite (art). I te 29 o te matahiti, ’ua fa’aipoipo ’oia i te tāne ’ivi ia Bryant Hinckley ’e ’ua rave i te hōpoi’a e ha’apa’o e va’u tamari’i e ’oto ra i te fa’aru’era’a mai tō rātou metua vahine. ’Ua aupuru ’oia ia rātou ma te here, ’ua hōro’a i te pāturura’a e tītauhia e rātou, ’e ’ua ha’api’i ’ia fa’atere i te hō’ē ’utuāfare rahi. ’O Gordon te tamari’i mātāmua i ni’a i te pae tei fānauhia mai e Ada rāua ’o Bryant. Noa atu e 20 matahiti tō Gordon ’a fa’aru’e mai ai o Ada, ’ua vai noa te mau ha’api’ira’a ’e te hi’ora’a o Ada ma te pāpū i roto i te orara’a tā’āto’a o Gordon. ’Ia paraparau ana’e ’oia nō ni’a ia Ada, e fa’ahiti ’oia i te mau taime ato’a i tōna maita’i rahi i ni’a iāna.

’O Marjorie Pay ato’a, te vahine a Gordon B. Hinckley, tei fa’atupu i te maita’i rahi i ni’a iāna. E vahine pūai ’oia, tei ti’aturi pāpū i te ’evanelia a Iesu Mesia. E fa’aro’o māere tōna, e huru ’oa’oa, ’e te here i te orara’a. I roto i te hō’ē rata here tā te peresideni Hinckley i pāpa’i i tāna vahine, ’ua fa’a’ite ’oia i tōna here ’e tōna fa’atura :

« ’Ua rātere tāua i terā ’e terā vāhi. ’Ua māta’ita’i tāua i terā fenua ’e terā fenua. ’Ua fa’atupu tāua i te mau rurura’a i roto i te mau ’oire rarahi o te ao nei ’e i roto i te mau ’oire na’ina’i a’e e rave rahi…

Page 123: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 5

108

’Ua paraparau tāua e hia rahira’a mirioni ta’ata tei māuruuru roa ia ’oe. Nā roto i tā ’oe mau parau ’ōhie ’ua roa’a ia ’oe te here o te feiā ato’a i fa’aro’o ia ’oe. Nō tō ’oe mau mana’o māramarama, tō ’oe vārua ’oa’oa ’e te fa’aitoito, tō ’oe pa’ari hau ’e te fati ’ore, ’e tō ’oe fa’aro’o fa’ahiahia ’e te tāmau māite i fāriu mai ai te ’ā’au o te feiā ato’a tei fa’aro’o ia ’oe… Nā tō ’oe hia’ai fāito ’ore nō te tai’ora’a ’e tā ’oe tītaura’a tu’utu’u ’ore i te ’ite, i fa’aara ’e i fa’aitoito noa ia ’oe i roto i te hō’ē orara’a roa ’e te hotu ».1

’Ua paraparau pinepine te peresideni Hinckley i te parau nō te nātura hanahana o te mau vahine ’e ’ua fa’aitoito ia rātou ’ia tītau i te manuïa ’e te fa’aro’o rahi a’e. Teie tāna parau i te feiā ’āpī tamā-hine : « E tamāhine mau ’outou nā te Manahope. ’Aita e ’ōti’a i tō ’outou pūai. Mai te mea e fa’atere maita’i ’outou i tō ’outou orara’a, e fa’a’īhia te ananahi i te rāve’a ’e te ’oa’oa. E’ita e ti’a ia ’outou ’ia ha’amāu’a i tō ’outou mau tāreni ’e ’aore rā i tō ’outou taime. E mau rāve’a rarahi teie i mua ia ’outou ».2 Nō te mau vahine pa’ari, ’ua parau ’oia ē : « E tītau te ao nei i te ’aravihi o te mau vahine ’e i tō rātou here, tā rātou tāmāhanahana, ’e tō rātou pūai. E hina’aro tō tātou orara’a fifi i tō rātou reo fa’aitoito, i te nehenehe e vai ra i roto i tō rātou nātura, i te vārua aroha tei riro ’ei faufa’a ’āi’a nō rātou ».3

I roto i te ’āmuira’a rahi i muri mai i te pohera’a o tōna hoa here, ’o Marjorie, ’ua ’ōpani te peresideni Hinckley i te hō’ē o tāna mau a’ora’a nā roto i teie parau ha’amaita’i nō roto mai i te ’ā’au : « E māuruuru rahi tō’u, e ti’a ia tātou pā’āto’a ’ia māuruuru nō te mau vahine i roto i tō tātou orara’a. ’Ia ha’amaita’i mai te Atua ia rātou. ’Ia nini’ihia mai tōna here rahi i ni’a iho ia rātou ’e ’ia fa’aheihia rātou i te ’una’una ’e te nehenehe, te aroha ’e te fa’aro’o ».4

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley.1

E ti’ara’a teitei ’e te mo’a tō te mau vahine i roto i te fa’anahonahora’a mure ’ore a te Atua.

E tamāhine ’outou tāta’itahi nā te Atua. ’A feruri i ni’a i te aura’a nehenehe o taua ’ohipa faufa’a rahi ra […]

Tē fa’aha’amana’o atu nei au ia ’outou i te mau parau i parauhia ’e te peropheta Iosepha i te mau vahine nō te Sōtaiete Tauturu i te

Page 124: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 5

109

’āva’e ’Ēperēra 1842. ’Ua parau ’oia ē : « Mai te mea e ha’apa’o ’outou i tā ’outou mau ha’amaita’ira’a, e’ita ïa te mau melahi e tāpe’ahia ’ia riro ’ei mau tauturu nō ’outou » [Te mau Ha’api’ira’a a te mau peresideni o te ’Ēkālesia : Iosepha Semita (2007), 509]. ’Auē te pūai fa’ahiahia e vai ra i roto ia ’outou.5

E tao’a rahi mau ’outou, ’outou tāta’itahi… E ti’ara’a teitei ’e te mo’a tā ’outou e mau nei i roto i te ’ōpuara’a mure ’ore a te Atua, tō tātou Metua i te Ao ra. E mau tamāhine ’outou Nāna, e tao’a rahi ’outou Nāna, ’outou Tāna i here, ’e e mea faufa’a ’outou Nōna. E’ita Tāna ’ōpuara’a rahi e manuïa mai te mea ’aita ’outou.6

E fa’a’ite atu vau ia ’outou e te mau tuahine ē, ’aita ’outou e mau nei i te ti’ara’a iti a’e i roto i te ’ōpuara’a a tō tātou Metua nō te ’oa’oara’a mure ’ore ’e te orara’a maita’i o Tāna mau tamari’i. E tufa’a faufa’a rahi mau ’outou nō taua ’ōpuara’a ra. ’Ia ’ore ’outou e’ita ïa te ’ōpuara’a e tere. ’Ia ’ore ’outou, e’ita ïa te tā’āto’ara’a o te fa’anahonahora’a e manuia.7

’Ua tae mai te reira i ni’a ia ’outou mai te hō’ē ti’ara’a matahiapo, hō’ē ’ohipa nehenehe ’e te mo’a ’e te hanahana. ’Eiaha roa atu e ha’amo’e i te reira. ’O tō ’outou Metua Mure ’Ore te Fatu rahi nō te ao nui. Nāna e fa’atere nei i ni’a i te mau mea ato’a, terā rā, e fa’a-ro’o ato’a mai ’oia i tā ’outou mau pure, ’outou Tāna tamāhine, ’e e fa’aro’o mai ’Oia ia ’outou ’ia paraparau atu Iāna. E pāhono mai ’Oia i tā ’outou mau pure. E’ita ’Oia e vaiiho ’ōtahi noa ia ’outou.8

2Te a’o a te Fatu ia Emma Semita, e

au ato’a ïa nō te tā’āto’ara’a.

Te tuha’a piti ’ahuru ma pae o te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau… e heheura’a ïa tei hōro’ahia mai nā roto ia Iosepha te Peropheta i tāna vahine ’o Emma… Tē parau ra te reira ia Emma, ’e ia tātou tāta’itahi :

« E heheura’a tā’u e hōro’a atu ia ’oe nō ni’a i tō’u hina’aro ; e mai te mea e ha’apa’o maita’i ’oe ’e e haere ’oe nā te mau ’ē’a o te parau ti’a i mua iā’u nei, e fa’aora vau ia ’oe, ’e e noa’a ia ’oe te hō’ē ’āi’a i Ziona ra » [PH&PF 25:2 ; hi’o ato’a te irava 16] […]

Page 125: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 5

110

Tē mau nei tātou tāta’itahi i te tāviri nō te fāri’i i te mau ha’a-maita’ira’a a te Manahope. Mai te mea e hina’aro tātou i te ha’a-maita’ira’a, tītauhia ia tātou ’ia ’aufau i te ho’o. Te hō’ē tuha’a o te reira ho’o, tei roto ïa i tō tātou ha’apa’o maita’i. Ha’apa’o maita’i i te aha ? Ha’apa’o maita’i ia tātou iho, i te mea maita’i hope roa i roto ia tātou. ’Aita roa e ti’a i te hō’ē vahine ’ia tu’u iāna iho i raro roa, ’ia fa’aiti i tōna faufa’a, ’ia fa’atopa i tōna mau ’aravihi ’e ’aore rā i tōna mau maita’i. ’A ha’apa’o na ’outou tāta’itahi i te mau huru teitei ’e te hanahana e vai ra i roto ia ’outou. ’A ha’apa’o maita’i i te ’evanelia. ’A ha’apa’o maita’i i te ’Ēkālesia. ’Ati a’e ia tātou tē vai nei te feiā e ’imi nei ’ia ha’amou, e ’imi nei i te hapa i roto i tōna mau ti’a fa’atere i tahito ra, e ’imi nei i te hape i roto i tāna mau fa’anahora’a, ’ia fa’aino i te reira. Tē hōro’a atu nei au ia ’outou i tō’u ’itera’a pāpū ē, nā te Atua teie ’ohipa, nō reira, te feiā e fa’ahapa i te reira, tē fa’ahapa ra ïa iāna.

’A ha’apa’o maita’i atu iāna. ’Oia ana’e te tumu mau o tō ’outou pūai. ’Oia tō ’outou Metua i te Ao ra. Tē ora nei ’Oia. Tē fa’aro’o nei ’e tē pāhono mai nei ’Oia i te mau pure. ’A ha’apa’o maita’i atu i te Atua.

’Ua parau ā te Fatu ia Emma, « Mai te mea… e ha’apa’o maita’i ’oe ’e e haere ’oe nā te mau ’ē’a o te parau ti’a (vi’ivi’i ’ore) ».

Tē mana’o nei au ē, tē māramarama nei… te mau vahine ato’a i te aura’a o teie parau. Tē feruri nei au ē, ’ua hōro’ahia teie mau parau ia Emma Semita, ’e nā roto i te reira, ia tātou pā’āto’a, ’ei tītaura’a ’o te ti’a ’ia ha’apa’ohia mai te mea ē, e hina’aro tātou ’ia fāri’i i te fatura’a ’āi’a i roto i te bāsileia o te Atua. E’ita te ’orera’a te vi’ivi’i ’ore e tū’ati i te parau nō te ha’apa’ora’a i te mau fa’auera’a a te Atua. ’Aore e mea hau atu i te nehenehe i te vi’ivi’i ’ore. ’Aore e pūai hau atu i te rahi i te pūai o te vi’ivi’i ’ore. ’Aore e hanahana ’ē atu e ’aifāito i te hanahana o te vi’ivi’i ’ore. ’Aita e maita’i nehenehe atu, ’aita e huru fa’ahiahia atu […]

’Ua parauhia o Emma « e vahine mā’itihia » [PH&PF 25:3]. ’Oia ho’i, i roto i te tahi atu pāpa’ira’a moa, ’ua riro ’oia ’ei « fa’ari’i mā’itihia e te Fatu ». (Hi’o Moroni 7:31.) E vahine mā’itihia ’outou tāta’itahi. ’Ua haere mai ’outou i rāpae i te ao nei nō te ’āmui i te ’evanelia a Iesu Mesia i fa’aho’i- fa’ahou- hia mai. ’Ua rave ’outou i tā ’outou mā’itira’a, ’e mai te mea e ha’apa’o ’outou i te reira, e fa’anahanaha te Fatu ia ’outou i roto i te reira ’e e fa’arahi ho’i ia ’outou […]

Page 126: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 5

111

’Ua tītauhia ’ia fa’atōro’ahia Emma 9 i raro a’e i te rima o Iosepha « ’ia a’o atu i te mau parau mo’a, ’e ’ia fa’aitoito i te ’Ēkālesia, mai te au i te hōro’ahia ia ’oe e tō’u nei Vārua » [PH&PF 25:7].

’Ua tītauhia iāna ’ia riro ’ei ’orometua ha’api’i. ’Ua tītauhia iāna ’ia riro ’ei ’orometua ha’api’i i te parau ti’a ’e te parau mau. Inaha ho’i, nā ’ō mai ra te Fatu iāna nō ni’a i teie pi’ira’a, « E fāri’i ’oe i te Vārua Maita’i, ’e e hōro’a ’oe i tō ’oe taime nō te pāpa’ira’a, ’e nō te ha’api’ira’a i te tahi mau mea e rave rahi ra » [PH&PF 25:8].

’Ua tītauhia iāna ’ia tuatāpapa i te ’evanelia. ’Ua tītau- ato’a- hia iāna ’ia tuatāpapa i te mau mea o te ao tāna e ora nei. ’Ua ha’amārama-ramahia mai te reira i roto i te mau heheura’a i muri mai nō tātou pā’āto’a. ’Ua tītauhia iāna ’ia hōro’a i tōna taime « nō te ha’api’ira’a i te tahi mau mea e rave rahi ra ». Tītauhia iāna ’ia pāpa’i, nō te hōro’a i tōna mau mana’o.

E ia ’outou na ’e te mau vahine nō teie ’anotau, tei ruhiruhia ’e ’aore rā tei ’āpī, tē hina’aro nei au e parau atu ia ’outou ’ia pāpa’i, ’ia tāpe’a i te mau buka ’ā’amu, ’ia fa’a’ite ’outou i tō ’outou mau mana’o i ni’a i te ’api parau. E ’ohipa maita’i roa te ’ohipa pāpa’i. E ’ohipa ha’api’ira’a fa’ahiahia roa te reira. E tauturu te reira ia ’outou i roto i te mau huru e rave rahi, ’e e ha’amaita’i ’outou i te orara’a o te mau ta’ata e rave rahi […]

Mai te au i te heheura’a, ’ua tītauhia ia [Emma] « ’ia a’o atu i te mau parau mo’a, ’e ’ia fa’aitoito i te ’Ēkālesia, mai te au i te hōro’ahia ia ’oe e tō’u nei Vārua ».

’Auē ïa fa’auera’a fa’ahiahia iāna ’e i te mau vahine pā’āto’a o teie ’Ēkālesia. ’Ei ha’api’ira’a, ’ei fa’aineinera’a, ’ei fa’anahonahora’a mana’o, ’ei a’ora’a i te mau pāpa’ira’a mo’a, ’ei fa’aitoitora’a i te ’ohipa maita’i mai te au i te arata’ira’a a te Vārua Maita’i.

Tē parau ra ā te Fatu ē, « ’E ’oia mau tā’u e parau atu nei ia ’oe na ’e e ha’apae ’oe i te mau mea nō teie nei ao, ’e e tītau ho’i i te mau mea nō tei maita’i a’e ra » [PH&PF 25:10].

Tē mana’o nei au ē, ’aita ’oia e parau nei ia Emma ē, ’eiaha ’oia e ha’ape’ape’a nō ni’a i te vāhi nohora’a, te mā’a i ni’a i tāna ’amura’a mā’a ’e te ’ahu. Tē parau nei ’Oia iāna ’eiaha tōna mana’o ’ia fa’atumu noa i roto i teie mau mea, mai ia tātou e rave rahi e nā reira nei. Tē parau nei ’Oia iāna ’ia tu’u i tōna mau mana’o i roto i te mau mea

Page 127: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 5

112

teitei a’e o te orara’a, te mau mea nō te parau ti’a ’e nō te maita’i, te mau mea nō te aroha ’e te here ia vetahi ’ē, te mau mea nō te tau a muri atu […]

’Ua parau ā te Fatu ē : « Nō reira, ’a fa’ateitei mai nā i tō ’oe ’ā’au ’e ’a ’oa’oa, ’e ’a ’ati atu i te mau fafau tā ’oe i fa’aau ra » [PH&PF 25:13].

Tē ti’aturi nei au ē, tē parau mai nei ’oia ia tātou tāta’itahi, ’ia ’oa’oa. Te ’evanelia e ’ohipa ïa nō te poupou. E hōro’a mai te reira ia tātou i te hō’ē tumu nō te ’oa’oara’a. ’Oia mau, tē vai ra te taime ’oto. ’Oia mau, tē vai ra te taime pe’ape’a ’e te horuhoru. E ha’ape’ape’a tātou pā’āto’a. Terā rā, ’ua parau mai te Fatu ia tātou ’ia fa’ateitei i tō tātou ā’au ’e ’ia ’oa’oa.10

3E pi’ira’a mo’a tō te mau metua vahine nō te fa’a’amu i tā rātou mau tamari’i i roto i te parau ti’a ’e te parau mau.

Te pūai mau o te hō’ē fenua, te hō’ē sōtaiete, ’e ’aore rā, te hō’ē ’utuāfare, tei roto ïa i te mau huru tei roa’a mai i te rahira’a o te mau tamari’i tei ha’api’ihia i te huru ha’api’ira’a marū ’e te ’ōhie a te mau metua vahine i te mau mahana ato’a.11

Nā te ’utuāfare e fa’ahotu mai i te ha’aputura’a o te mau u’i ’āpī. Tē ti’aturi nei au ē, e ’ite ’outou e te mau metua vahine ē, i te pae hope’a, ’aita e hōpoi’a hau atu i te teimaha, ’e te ’ī ato’a i te utu’a maita’i, i te ha’api’ira’a tā ’outou e hōro’a nei i tā ’outou mau tamari’i i roto i te hō’ē orara’a pāruruhia, te hau, ’e te auhoara’a, te here ’e te tūra’ira’a ’ia tupu i te rahi ’e ’ia rave i te maita’i.12

Tē fa’aha’amana’o nei au i te mau metua vahine i te mau vāhi ato’a i te mo’ara’a o tō ’outou pi’ira’a. ’Aita e ta’ata ’ē atu e nehenehe e rave ma te au māite i tō ’outou ti’ara’a. ’Aita e hōpoi’a rahi atu, ’aita e tītaura’a ’eta’eta atu i te hōpoi’a o te fa’a’amura’a i roto i te here ’e te hau ’e te ha’avare ’ore i te feiā tā ’outou i tu’u mai i roto i te ao nei.13

Fa’a’amu i tā ’outou mau tamari’i i roto i te māramarama ’e te parau mau. Ha’api’i ia rātou ’ia pure i tō rātou ’āpīra’a. ’A tai’o atu ia rātou i te mau pāpa’ira’a mo’a noa atu ’aita rātou e māramarama ra i te mau mea ato’a tā ’outou e tai’o ra. ’A ha’api’i ia rātou ’ia ’aufau i tā rātou tuha’a ’ahuru ’e te mau ō i te moni mātāmua tā rātou e fāri’i. ’A fa’ariro i teie peu ’ei peu mātarohia i roto i tō rātou orara’a.

Page 128: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 5

113

« ’ia ha’amaita’i mai te atua ia ’outou ’e te mau metua vahine ! e tae ’outou i reira, tītauhia ia ’outou ’ia tae i reira, ’ei pūai nō te hō’ē u’i ’āpī ».

’A ha’api’i i tā ’outou mau tamaiti ’ia fa’atura i te ti’ara’a vahine. ’A ha’api’i i tā ’outou mau tamāhine ’ia haere nā ni’a i te ’ē’a o te vi’ivi’i ’ore. ’A fāri’i i te hōpoi’a i roto i te ’Ēkālesia, ’e ’a ti’aturi i te Fatu nō te fa’atae ia ’outou i te fāito o te mau huru pi’ira’a ato’a tā ’outou e fāri’i. E riro tō ’outou hi’ora’a ’ei hōho’a nō tā ’outou mau tamari’i.14

’Ia ha’amaita’i mai te Atua ia ’outou, ’e te mau metua vahine ! ’Ia hope i te tai’ohia te mau upo’oti’ara’a ’e te mau paura’a o te mau rohira’a a te mau tāne, ’ia topa ri’i te fa’atumura’a te mana’o i ni’a te mau ’arora’a o te orara’a, ’ia mōrohi i mua i tō tātou mata te mau mea ato’a tā tātou i rohi ma te pūai i roto i teie ao ha’avī, tei reira ’outou, tītauhia ’outou ’ia pārahi mai, ’ei pūai nō te hō’ē u’i ’āpī, ’oia ho’i te nu’ura’a tāmau i mua o te horora’a. Tei ia ’outou te tumu nō tōna maita’i.15

4E mau hōpoi’a rarahi tā te mau vahine i

roto i te ’ohipa nō te fa’aorara’a.

Tē vai nei te pūai ’e te ’aravihi rahi i roto i te mau vahine o teie ’Ēkālesia. Tē vai nei te fa’aterera’a ’e te arata’ira’a, te tahi vārua ti’amā,

Page 129: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 5

114

’e te māuruurura’a rahi nō te rirora’a ’ei tufa’a nō teie bāsileia o te Fatu, ’e te rave- ’āmui- ra’a i te ’ohipa ’e te autahu’ara’a nō te fa’ahaere i te bāsileia i mua.16

’Ua hōro’a mai te Atua i te mau vahine o teie ’Ēkālesia i te hō’ē ’ohipa e rave i roto i te patura’a i tōna bāsileia. ’O te parau ïa nō te mau huru ato’a o nā tuha’a e toru o tā tātou hōpoi’a—’oia ho’i, ’a tahi, te ha’api’ira’a i te ’evanelia i tō te ao nei ; ’a piti, te ha’apūaira’a i te fa’aro’o ’e te patura’a i te ’oa’oa o te mau melo o te ’Ēkālesia ; ’e ’a toru, te fa’ahaerera’a i mua i te ’ohipa rahi o te fa’aorara’a o te feiā i pohe.17

’Ua riro te mau vahine i roto i te ’Ēkālesia ’ei mau ’āpiti nō tō rātou mau taea’e nō te fa’ahaere i mua i teie ’ohipa rahi a te Fatu… Tē amo nei te mau vahine i te mau hōpoi’a fa’ahiahia ’e e nehenehe e ti’aturi i ni’a iho ia rātou nō te fa’aoti i te reira mau hōpoi’a. Tē fa’atere nei rātou i tā rātou iho mau pupu, ’e e mea pūai te reira mau pupu ’e e mea pāpū, ’e ’ua riro ’ei mau pūai rahi nō te maita’i i roto i te ao nei. Tē ti’a nei rātou i roto i te hō’ē ’ohipa i ’āpitihia e te autahu’ara’a, ma te tauto’o ’āmui nō te patu i te bāsileia o te Atua i ni’a i te fenua nei. Tē fa’atura nei ’e tē auraro nei mātou ia ’outou nō tō ’outou ’aravihi. Tē tīa’i nei mātou i te fa’aterera’a, ’e te pūai ’e te mau hope’ara’a māere nā roto mai i tā ’outou fa’aterera’a i te mau pupu tā ’outou e ti’a’au nei. Tē pāturu nei mātou ia ’outou ’ei mau tamāhine nā te Atua, ma te rave ’āmui i te ’ohipa nō te tauturu iāna i te fa’atupura’a i te tāhuti ’ore ’e te ora mure ’ore o te mau tamaiti ’e te mau tamāhine pā’āto’a a te Atua.18

5Te Sōtaiete Tauturu, te puna ïa nō te

mau ha’amaita’ira’a fāito ’ore.

’Ua hā’atihia te mau vahine o te Sōtaiete Tauturu i roto i te rima o tō tātou Fatu ē a muri noa atu. I tō’u hi’ora’a, teie te pupu vahine rahi roa a’e i te ao ato’a nei. Nā te Atua i hōro’a mai i teie poietera’a. ’Ua parau ’e ’ua ha’a ’o Iosepha Semita ’ei peropheta i te taime ’a fa’anaho ai ’oia i te Sōtaiete Tauturu i te matahiti 1842.19

E mea faufa’a rahi mau ’ia ti’a te mau vahine o te ’Ēkālesia ma te pa’ari ’e te ’āueue ’ore nō te mau mea ti’a ’e te au maita’i i raro a’e i te ’ōpuara’a a te Fatu. ’Ua pāpū iā’u ē ’aita atu e fa’anahora’a i te

Page 130: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 5

115

mau vāhi ato’a o te nehenehe e tāpiri atu i te Sōtaiete Tauturu o teie ’Ēkālesia… Mai te mea e hō’ē [tōna mau melo] ’e e parau rātou i te reo hō’ē, e’ita ïa e nehenehe e parau tō rātou pūai.20

’Ua haere au i roto i te hō’ē ’āmuira’a titi i reira te hō’ē tamāhine ’āpī, peresideni nō te Sōtaiete Tauturu o te hō’ē pāroisa nā te feiā ’āpī pa’ari, paraparaura’a nō ni’a i te tāvinira’a ’e te rāve’a rahi i roa’a i te feiā ’āpī tamāhine i roto i tāna pāroisa. Tei ia ’outou teie mau mea tā’āto’a. Tē vai ra tā ’outou iho pupu. Tē vai ra tō ’outou mau ti’a fa’atere pāpū nō te a’o ia ’outou. Tē vai ra ’o te toro mai i te rima nō te tauturu ia ’outou i roto i tō ’outou mau taime pe’ape’a ’e te ’oto.21

’O vai te nehenehe e fāito i te ’ohipa semeio i ni’a i te orara’a o te rahira’a mirioni vahine tei fa’arahihia te ’itera’a, tei fa’aāteahia te hi’ora’a, tei fa’a’ā’anohia te orara’a, ’e tei ha’afaufa’ahia te ’ite i te mau mea a te Atua nā roto i te mau ha’api’ira’a e rave rahi tei ha’api’ihia mai ’e tei ’apohia mai i roto i te mau putuputura’a a te Sōtaiete Tauturu ?

’O vai te nehenehe e fāito i te ’oa’oa tei tae mai i roto i te orara’a o teie mau vahine nā roto i tō rātou ha’aputuputura’a, fārereira’a te tahi ’e te tahi i roto i te fa’anahora’a a te pāroisa ’e ’aore rā a te ’āma’a, ma te ha’afaufa’a i te orara’a o te tahi ’e te tahi nā roto i te auhoara’a au maita’i ’e tei fa’ahereherehia ?

’O vai, i roto i te ferurira’a ’ā’ano roa a’e, e nehenehe e tai’o i te rahira’a ’ohipa nō te aroha tei ravehia, te mā’a tei tu’uhia i ni’a i te mau ’iri ’amura’a mā’a, te fa’aro’o tei utuutuhia i roto i te mau hora hepohepo o te ma’i, te mau pēpē tei rapa’auhia, te mau māuiui tei ha’amaita’ihia ’e te mau rima here ’e te mau parau tāmāhanahana ’e te hau, te tāmāhanahanara’a tei fa’ataehia i te taime nō te pohe ’e te orara’a mo’emo’e i muri mai ? […]

’Aore e ta’ata e nehenehe e tai’o i te mau ’ohipa tei ravehia ’e tei fa’aotihia ’e te mau Sōtaiete Tauturu o te fenua iho. ’Aore e ta’ata e nehenehe e fa’a’ite i te maita’i tei tae mai i roto i te orara’a o te mau vahine nō teie mau pupu ’e nō te feiā tei fāna’o nā roto i tā rātou mau ’ohipa maita’i […]

’Ia ha’amaita’i mai te Atua i te Sōtaiete Tauturu a te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te Mau Mahana Hope’a Nei. ’Ia tāmau noa te vārua o te here tei fa’aitoito i tōna mau melo… i te tupu i te

Page 131: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 5

116

rahi ’e ’ia ’itehia i te ao ato’a nei. ’Ia ha’aputapū mai tā rātou mau ’ohipa nō te here i te orara’a o te mau ta’ata e rave rahi i te mau vāhi ato’a e fa’aro’ohia te reira. ’E ’ia fa’a’una’una mai te māramarama ’e te hāro’aro’a, te ha’api’ira’a ’e te ’ite ’e te parau mau mure ’ore i te orara’a o te mau u’i vahine i muri nei, i roto i te mau fenua o te ao nei, nā roto i teie pupu fa’ahiahia ’e tei ha’amauhia mai te ra’i mai.22

6’A tītau ’ia tae’ahia ia ’outou te fāito o

te huru atua i roto ia ’outou.

’Ua riro ’outou ’ei ’āmuira’a rahi nō te mau vahine o te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei… ’Aore e ta’ata e nehenehe e tai’o i te pūai rahi nō te maita’i e ti’a ia ’outou ’ia riro mai… Tē fa’aitoito atu nei au ia ’outou ’ia ti’aturi ’e ’ia vai pūai noa i te pārurura’a i teie mau maita’i rahi tei riro ’ei pūai nō te haerera’a i mua o tō tātou orara’a sōtiare. ’Ia hō’ē ana’e ’outou, ’aita e ’ōti’a nō tō ’outou pūai. E nehenehe tā ’outou e fa’aoti i te mau huru mea ato’a tā ’outou e hina’aro e fa’aoti. E mea hina’aro- rahi- hia

« tē ani nei au… i te mau vahine i te mau vāhi ato’a ’ia ti’a i ni’a i te pūai rahi e vai ra i roto ia ’outou ».

Page 132: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 5

117

’outou i roto i te hō’ē ao tē mōrohi atu ra te mau mea faufa’a, ’e mai te huru ra ē, nā te ’enemi e fa’atere nei i te reira.23

Tē mana’o nei au e ani manihini i te mau vahine i te mau vāhi ato’a ’ia tupu i te rahi ē tae atu i te fāito o te pūai rahi i roto ia ’outou. ’Aita vau e ani nei ’ia haere ’outou i’ō atu i tō ’outou fāito maita’i. Tē ti’aturi nei au ē, e’ita ’outou e ha’ape’ape’a ia ’outou iho i te mau ferurira’a o te manuia ’ore. Tē ti’aturi nei au ē, e’ita ’outou e tāmata i te fa’ata’a i te mau ’ōpuara’a nā ’ō roa atu i tō ’outou ’aravihi ’ia rave. Tē ti’aturi nei au ē, e rave noa ’outou i te ti’a ia ’outou ’ia rave ma te maita’i roa i tā ’outou i ’ite. Mai te mea ē, e nā reira ’outou, e ’ite ’outou i te mau semeio ’ia tupu.24

Tē fa’a’ite atu nei au i tō’u māuruuru rahi ia ’outou ’e te mau vahine ha’apa’o maita’i nō te Feiā Mo’a i te mau Mahana hope’a nei, ’outou e rave rahi mirioni e ’itehia ’ati a’e te fenua nei. E pūai rahi tō ’outou nō te maita’i. E mea nehenehe tō ’outou mau tālēni ’e tō ’outou itoito. E mea fa’ahiahia tō ’outou fa’aro’o ’e tō ’outou here i te Fatu, i Tāna ’ohipa, ’e i Tāna mau tamaiti ’e mau tamāhi-ne. ’A tāmau noa i te ora i te ’evanelia. ’A fa’arahi i te reira i mua i tō ’outou mau ’āpiti pā’āto’a. E hau atu i te rahi te fa’aurura’a tā tā ’outou mau ’ohipa maita’i e fa’atupu, i te mau huru parau ato’a tā ’outou e nehenehe e parau. ’A haere nā ni’a i te ’ē’a nō te te vi’ivi’i ’ore ’e te parau mau, ma te fa’aro’o ’e te ha’apa’o maita’i. E tuha’a ’outou nō te hō’ē ’ōpuara’a mure ’ore, e ’ōpuara’a i fa’ata’ahia ’e te Atua tō tātou Metua Mure ’Ore. E tuha’a te mahana tāta’itahi nō taua tau mure ’ore ra.

’Ua ’ite au ē, e rave rahi ’outou e ’amo nei i te mau hōpoi’a tei-maha. ’Ia tauturu mai tō ’outou mau ’āpiti i roto i te ’Ēkālesia, tō ’outou mau taea’e ’e te mau tuahine, ia ’outou i roto i te reira mau hōpoi’a. ’Ia tae atu tā ’outou mau pure Iāna ra, ’oia te pūai rahi, tei here ia ’outou, ’e ’o te nehenehe e fa’atupu i te mau pūai ’e i te mau mea e nehenehe e tauturu ia ’outou. E ’ohipa teie nō te mau semeio. ’Ua ’ite ’outou i te reira, ’e ’ua ’ite au i te reira. E mea ohie nā’u ’ia parau ia ’outou ’eiaha e ha’aparuparu te mana’o, e parau noa atu rā vau te reira, ’e tē fa’aitoito atu nei au ia ’outou ’ia haere i mua nā roto i te fa’aro’o.25

E mea fa’ahiahia te pūai o te mau vahine fa’aro’o. ’Ua fa’a’ite- tāmau- noa- hia te reira i roto i te ’ā’amu o teie ’ēkālesia. Tē haere

Page 133: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 5

118

noa ra te reira i rotopū ia tātou i teie mahana. Tē mana’o nei au ē, hō’ē tuha’a te reira o te hanahana i roto ia ’outou.

E te mau tuahine, ’a tītau ’ia tae’ahia te fāito o te reira hanahana. I roto i te reira tauto’ora’a, ’a fa’ariro i te ao tā ’outou e noho nei ’ei vāhi maita’i a’e nō ’outou iho ’e nō te feiā ato’a e ora i muri a’e ia ’outou.26

’Ia ha’amaita’ihia te Atua nō te mau vahine fa’ahiahia o teie ’Ēkāle-sia. ’Ia tanu mai ’Oia i roto i tō ’outou ’ā’au i te hō’ē mana’o ha’apeu i tō ’outou mau ’aravihi ’e i te hō’ē ’itera’a i te parau mau o te ti’a ’ia riro ’ei hoe nō te tāpe’a pāruru ia ’outou i te mau vero ato’a.27

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• E aha tā tātou e ha’api’i mai mai roto mai i te peresideni Hinckley

nō ni’a i te huru o te mau mana’o o te Metua i te Ao ra nō ni’a i tāna mau tamāhine ? (Hi’o te tuha’a 1). Nō te aha e mea faufa’a nō tātou ’ia hāro’aro’a i te « ti’ara’a teitei ’e te mo’a » o te mau vahine i roto i te ’ōpuara’a mure ’ore a te Atua ?

• E aha te tuha’a o te a’o a te Fatu ia Emma Semita ’o te riro ’ei maita’i nō ’outou ? (Hi’o te tuha’a 2). E aha te ti’a ia tātou ’ia ’apo mai i roto i te tuha’a 2 nō ni’a i te rirora’a ’ei mea ha’apa’o maita’i ? E aha te ti’a ia tātou ’ia ’apo mai nō ni’a i te rirora’a ’ei « vahine mā’itihia » ? E aha te ti’a ia tātou ’ia ’apo mai nō ni’a i te huru o te fa’a’ohipara’a i te mau pāpa’ira’a mo’a i ni’a ia tātou iho ?

• E aha tō ’outou mana’o ’a tai’o ai ’outou i te a’ora’a a te peresideni Hinckley i te mau metua vahine ? (Hi’o te tuha’a 3). E mea nāhea ’outou i ha’amaita’ihia ai i te fa’aurura’a a te hō’ē metua vahine ? Nō te mau metua, nō te aha « ’aita e tītaura’a hau atu i te teimaha » i te fa’a’amura’a i tā rātou mau tamari’i « i roto i te here ’e te hau ’e te parau ti’a » ?

• E aha te mau hi’ora’a tā ’outou i ’ite nō ni’a i te « pūai ’e te aravihi rahi » o te mau vahine i roto i te ’Ēkālesia ? (Hi’o te tuha’a 4). E aha te tahi mau huru tauturura’a a te mau vahine nō te fa’atupu i « te tahuti ’ore ’e te ora mure ’ore o te mau tamaiti ’e te mau tamāhine pā’āto’a a te Atua » ? Nō te aha e mea faufa’a ’ia rave

Page 134: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 5

119

’āmui te mau vahine ’e te mau tāne i te ’ohipa nō te fa’ahaere i te ’ohipa a te Fatu i mua ? E aha te tahi mau hi’ora’a tā ’outou i ’ite nō ni’a i te reira ?

• ’A hi’o fa’ahou i te mau ha’amaita’ira’a nō roto mai i te Sōtaiete Tauturu, mai tā te peresideni Hinckley i tātara mai i roto i te tuha’a 5. E aha te mau ha’amaita’ira’a tei roa’a ia ’outou nā roto i te mau ’ohipa a te mau tuahine o te Sōtaiete Tauturu, tae noa atu ia rātou ’o tē tāvini nei i roto i te Feiā ’Āpī Tamāhine ’e te Paraimere ? Nāhea e ti’a ai ia ’outou ’ia ha’apūai i te Sōtaiete Tauturu i roto i tā ’outou pāroisa ? Nāhea e ti’a ai i te Sōtaiete Tauturu ’ia tauturu i te mau vahine ’ia fa’arahi i tā rātou fa’aurura’a i te maita’i ?

• ’A feruri i te fa’aitoitora’a a te peresideni Hinckley ’ia « tītau ’ia tae’ahia te pūai rahi i roto ia ’outou » (tuha’a 6). Nāhea e roa’a ai ia tātou te hi’ora’a ātea maita’i a’e i te huru tā te Atua hi’ora’a i tō tātou pūai a muri a’e ? Nāhea e ti’a ai ia tātou ’ia haere i mua e tae’ahia ai tō tātou pūai ? I nāfea tō ’outou ’itera’a i te « pūai… fa’ahiahia o te mau vahine fa’aro’o » ?

Te mau pāpa’ira’a mo’aMaseli 31:10–31 ; Luka 10:38–42 ; Te mau Ohipa 9:36–40 ; Roma

16:1–2 ; 2 Timoteo 1:1–5 ; Alama 56:41–48

Tauturu ha’api’ira’a« ’A fa’aineine ai ’outou nō te ha’api’i i te ha’api’ira’a tāta’itahi, ’a

pure ’ia tauturu mai te Vārua ia ’outou ’ia ’ite e aha te taime e fa’a’ite ai ’outou i tō ’outou mau mana’o mo’a roa a’e. E fa’auruhia mai paha ’outou ’ia fa’a’ite i te ’itera’a pāpū e rave rahi taime i te roara’a o te ha’api’ira’a, ’eiaha rā i te pae hope’a noa » (Te Ha’api’ira’a, ’Aore e Pi’ira’a Te’itei a’e [1999], 44).

Te mau nota 1. I roto Glimpses into the Life and Heart

of Marjorie Pay Hinckley, ed. Virgi-nia H. Pearce (1999), 194–95.

2. « Let Virtue Garnish Thy Thoughts Unceasingly », Ensign ’e ’aore rā Liaho-na, Mē 2007, 115.

3. Discourses of President Gordon B. Hinckley, Volume 2: 2000–2004 (2005), 509–10.

4. « Te mau vahine i roto i tō tātou orara’a », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2004, 85.

5. « Stand Strong against the Wiles of the World », Ensign, Novema 1995, 98.

6. « Daughters of God », Ensign, Novema 1991, 97.

7. « Te mau vahine o te ’Ēkālesia », Ensign, Novema 1996, 67.

8. « ’Ia vai noa i ni’a i te ’ē’a te’itei », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Mē 2004, 112.

9. ’Ua tū’ati te fa’a’ohipara’a a te pere-sideni Hinckley i te parau ra fa’a-tōro’ahia i te fa’a’ohipara’a o te reira

Page 135: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 5

120

parau i roto i Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau fafau 25:7, tāna i fa’ahiti te hō’ē tuha’a i roto i teie pereota. I roto i te nene’ira’a reo peretāne o te mau pāpa’ira’a mo’a, tē fa’a’ite ra te parau ha’amāramaramara’a o te ta’o ra fa’atōro’ahia i roto i teie ’īrava ē, « ’e ’aore rā, fa’ata’ahia ». I te mau mahana mātāmua o te Fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai, teie nā ta’o fa’atōro’ahia ’e fa’ata’a-hia ’ua fa’a’ohipa- pinepine- hia ïa nō te hō’ē noa iho aura’a ; ’aita te ta’o ra fa’atōro’ahia i fa’a’ohipa- noa- hia nō te mau tōro’a ana’e o te autahu’ara’a (’ei hi’ora’a, a hi’o PH&PF 63:45).

10. « If Thou Art Faithful », Ensign, Novema 1984, 90–92.

11. Motherhood : ’A Heritage of Faith (pamphlet, 1995), 6.

12. « Stand Strong against the Wiles of the World », 99.

13. « Bring Up a Child in the Way He Should Go », Ensign, Novema 1993, 60.

14. « Stand Strong against the Wiles of the World », 99.

15. Motherhood: A Heritage of Faith, 13.

16. « Te mau vahine o te ’Ēkālesia », 68. 17. « Live Up to Your Inheritance », Ensign,

Novema 1983, 84. 18. « If Thou Art Faithful », 89. 19. « In the Arms of His Love », Ensign ’e

’aore rā Liahona, Novema 2006, 115. 20. « Standing Strong and Immovable »,

Worldwide Leadership Training Meeting, 10 nō tenuare 2004, 20.

21. « The BYU Experience » (Brigham Young University devotional, 4 nō novema 1997), 2, speeches.byu.edu.

22. « Ambitious to Do Good », Ensign, Māti 1992, 4–6.

23. « Your Greatest Challenge, Mother », Ensign, Novema 2000, 97.

24. Teachings of Gordon B. Hinckley (1997), 696.

25. « Daughters of God », 100. 26. « Rise to the Stature of the Divine

within You », Ensign, Novema 1989, 97–98.

27. « Live Up to Your Inheritance », 84.

Page 136: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

121

P E N E 6

’Auē te pūai o te pure

« E ani i te Fatu i te pa’ari i’ō atu i tō tātou iho, i te pūai nō te rave i te mea i tītauhia ia tātou ’ia rave, i te tāmāhanahana ’e te tāmarū, ’e i te parau ha’amāuruuru, ’ua riro ïa ’ei ’ohipa faufa’a ’e te nehenehe ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

« ’Aore hō’ē o tātou e nehenehe e rave ’o tātou ana’e », te parau ïa a te peresideni Gordon B. Hinckley. « E hina’aro tātou i te tau-turu, taua tauturu ra ’o te tae mai ’ei pāhonora’a nō te pure ».1 ’Ua fa’a’ohipa te peresideni Hinckley i teie parau tumu i roto i te mau fa’a’otira’a tāna i rave ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia. Teie te parau a Elder Robert D. Hales nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpō-setolo nō ni’a iho iāna : « E ta’ata māramarama ’oia, ’e te ferurira’a pa’ari, ’ia fārerei rā ’oia i te fifi e ’ore e matara, e tūturi ïa ’oia i raro ».2

’Ua fa’a’ohipa ato’a te peresideni Hinckley ’e tāna vahine ’o Marjo-rie i teie parau tumu i roto i tō rāua ’utuāfare. ’Ua parau tā rāua tamaiti ’o Richard ē : « ’Aita tā’u e nehenehe e ha’amana’o i te hō’ē mahana ’aita mātou i rave i tā mātou pure ’utuāfare. ’Ia tae ana’e i tōna taime, e pure o pāpā ma te ’ā’au tae, ’eiaha rā ma te ha’uti teata, ’e ’aore rā, ma te hōho’a ’āehuehu ? ’Ua ha’api’i pāpū mai mātou nō ni’a i te rahi o tōna fa’aro’o nā roto i te fa’aro’ora’a iāna ’ia pure. E paraparau ’oia i te Atua ma te auraro rahi, mai tāna paha e nā reira i te hō’ē ’orometua pa’ari ’e te fa’aturahia ’e ’aore rā, te hō’ē arata’i, ’e e paraparau ’oia nō ni’a i te Fa’aora ma te mana’o hōhonu. I tō’u tamari’iri’ira’a ’ua ’ite au ’ua riro rāua ’ei mau ta’ata mau nōna—’e ’ua here ’e ’ua auraro ’oia ia rāua ».3 ’ua parau ’o Marjorie ē : « Tē feruri nei au ē, ’ua riro te pure ’utuāfare ’ei tumu rahi nō te huru o te mau tamari’i i ni’a ia māua. Noa atu ē, ’aita o Gordon i poro ia

Page 137: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 6

122

« e ani, e hōro’ahia mai tā ’outou ; e ’imi, e ’itea ïa ’outou ; e pātōtō atu, e ’īritihia mai te ’ōpani ia ’outou » (mataio 7:7).

Page 138: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 6

123

rātou, ’ua fa’aro’o rātou i te mau mea ato’a tā māua i hina’aro ’ia fa’aro’o rātou i roto i te pure ’utuāfare ».4

I roto i te roara’a o tāna tāvinira’a ’ei hui mana fa’atere rahi, ’ua fa’aitoito te peresideni Hinckley i te mau melo o te ’Ēkālesia ’ia « ti’a-turi i te pure ’e i te mana o te pure ».5 ’Ua fa’a’ite pāpū ’oia ē, « e ’īriti te pure i te mau mana o te ra’i nō tātou ».6 ’Ua fafau ’oia ē, « ’a tāmau noa i te pure ’ei reira te Atua o te ao ra e ’ata’ata mai ai ia ’outou ’e e ha’amaita’i mai ai ia ’outou, ’e e hōro’a mai ai i te ’oa’oa i roto i tō ’outou ā’au ’e i te hō’ē mana’o hau i roto i tō ’outou orara’a ».7

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley.1

’O te Atua tō tātou Metua, ’e tē ani manihini mai nei ’Oia ia tātou ’ia pure te ta’ata hō’ē Iāna.

I roto i te mau fafaura’a rahi ’e te nehenehe ’e te fa’auru ato’a tā’u i tai’o, te fafaura’a pāpū a’e nō’u ’o te mau parau ïa a te Fa’aora : « E ani, e hōro’ahia mai tā ’outou ; e ’imi, e ’itea ïa ’outou ; e pātōtō atu, e ’īritihia mai te ’ōpani ia ’outou : (Mataio 7:7.)8

’Eiaha roa atu ’ia mo’ehia ia ’outou ’o vai ’outou… E tamari’i mau ’outou nā te Atua… E Metua Mure ’Ore ’Oia nō ’outou. Tē here nei ’Oia ia ’outou. E nehenehe tā ’outou e haere atu iāna ra nā roto i te pure. ’Ua ani manihini mai ’Oia ia ’outou ’ia nā reira… ’Auē ïa ’ohipa fa’ahiahia. ’Oia tei hau i te rahi i te mau mea ato’a. ’Oia te Rahu Nui ’e te Tāvana nō te ao nui. ’E noa atu rā i te reira e fa’aro’o mai ’Oia i tā ’outou pure ! 9

E nehenehe tā tātou e ha’afātata i te Fatu i roto i tā tātou mau pure. E nehenehe te reira e riro mai ’ei mau ’āparaura’a nō te ha’a-māuruuru. E’ita roa atu vau e ’ite hope roa e nāhea te Atua Rahi o te ao nui, te Manahope, i te ani manihini ia tātou tāna mau tamari’i ’ia paraparau te ta’ata hō’ē Iāna. ’Auē te tao’a rahi teie rāve’a. ’Auē te nehenehe i te mea ’e tē tupu nei te reira. Tē fa’a’ite pāpū nei au ē, tē fa’aro’ohia mai nei ’e tē pāhonohia mai nei tā tātou mau pure, tei pūpūhia ma te ha’eha’a ’e te ’ā’au tae. E ’ohipa semeio teie, terā rā, e ’ohipa mau.10

E te mau taea’e ’e te mau tuahine, ’ua ’ite au ē, e mau ta’ata pure ’outou. E ’ohipa fa’ahiahia te reira i teie mahana ’e i teie taime, i te

Page 139: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 6

124

mea ho’i ē, te mōrohi atu ra te peu o te pure mai roto mai i te mau orara’a. Te anira’a i te Fatu i te pa’ari i’ō atu i tō tātou iho, i te pūai nō te rave i te mea i tītauhia ia tātou ’ia rave, i te tāmāhanahana ’e te tāmarū, ’e i te parau ha’amāuruuru, ’ua riro ïa ’ei ’ohipa faufa’a ’e te nehenehe.11

Tē tāparu nei au ’ia ora fātata atu tātou tāta’itahi i te Fatu ’e ’ia paraparau pinepine atu iāna ’e ma te fa’aro’o rahi.

E te mau metua tāne ’e te mau metua vahine, ’a pure nō tā ’outou mau tamari’i. ’A pure ’ia pāruruhia rātou i te mau ’ino o te ao nei. ’A pure ’ia tupu rātou i te pa’ari i roto i te fa’aro’o ’e te ’ite. ’A pure ’ia arata’ihia rātou i te hō’ē orara’a faufa’a ’e te maita’i. E te mau tāne, ’a pure nō tā ’outou vahine. ’A fa’a’ite i te Fatu i tō ’outou māuruuru ia rātou ’e ’a tāparu iāna nō rātou. E te mau vahine, ’a pure nō tā ’outou tāne. E rave rahi o rātou tē haere nei nā ni’a i te hō’ē ’ē’a pa’ari ’e te mau fifi ’e te mau mea ahoaho e rave rahi. ’A tāparu i te Manahope ’ia arata’ihia, ’ia ha’amaita’ihia, ’ia pāruruhia, ’ia fa’auruhia rātou i roto i tā rātou mau ’ohipa parau ti’a.

’A pure nō te hau i roto i te fenua nei, ’ia hōhora mai te Mana-hope e arata’i nei i te ao nui, i tōna rima ’e ’ia vai mai tōna Vārua i ni’a iho i te ta’ata, ’eiaha te mau fenua ’ia ’aro te tahi ’e te tahi… ’A pure nō te pa’ari ’e te hāro’aro’a ’a haere ai ’outou nā ni’a i te mau ’ē’a fifi o tō ’outou orara’a.12

Te ’ohipa nehenehe nō ni’a i te pure maori rā, nō te ta’ata iho te reira, nō te ta’ata hō’ē, ’o te hō’ē ïa ’ohipa e ’ore roa te tahi ta’ata ’ē atu e fa’aō mai iāna, i roto i tā ’outou paraparaura’a i tō ’outou Metua i te Ao ra nā roto i te i’oa o te Fatu ’o Iesu Mesia. ’A pure tāmau noa. ’A ani i te Fatu ’ia fa’a’ore mai i tā ’outou hara. ’A ani i te Fatu i te tauturu. ’A ani i te Fatu ’ia ha’amaita’i mai ia ’outou. ’A ani i te Fatu ’ia tauturu mai ia ’outou ’ia fa’atupu i tō ’outou mau hia’ai parau ti’a… ’A ani i te Fatu i te mau mea faufa’a ato’a nō ’outou i roto i tō ’outou orara’a. ’Ua ineine ’Oia nō te tauturu. ’Eiaha roa atu e ha’amo’e i te reira.13

2E fa’atae mai te pure ’utuāfare i te mau semeio nō te mau ta’ata hō’ē, te mau ’utuāfare ’e te sōtaiete.

Tītauhia te hō’ē ha’apāpūra’a ’āpī i ni’a i te parau nō te ha’avare ’ore, nō te maita’i ’e nō te parau ti’a i tō tātou nei ’anotau. Mai te

Page 140: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 6

125

mea e ha’amau fa’ahou tātou i roto i tō tātou nātura te mau maita’i tei riro ’ei ora nō te orara’a mau, ’ei reira te hōho’a o tō tātou ’anotau e taui ai. Te uira’a e tupu mai i roto ia tātou maori rā, i hea tātou e ha’amata ai ?

Tē ’oa’oa nei au i te mea ē, e ti’a ’ia ha’amata nā roto i te ’itera’a e Metua Mure ’Ore te Atua nō tātou, te ’itera’a i tō tātou aura’a e ’Ōna ’ei mau tamari’i Nāna, nā roto i te ’āparaura’a iāna nō te fa’a’itera’a i Tōna ti’ara’a fa’atere, ’e nā roto i te tāparura’a i te mau mahana ato’a i Tāna arata’ira’a i roto i tā tātou mau ’ohipa.

Tē parau nei au ē, te ho’ira’a i roto i te ravera’a tahito o te pure, te pure ’utuāfare i roto i te mau fare o te ta’ata, ’o te hō’ē ïa o te mau rā’au tumu nō te ’aro i te peu vi’ivi’i o tō tātou nei orara’a sōtiare. ’Eiaha tātou e tīa’i i te hō’ē semeio i roto i te hō’ē mahana, i roto rā i te hō’ē u’i e tupu ïa te hō’ē semeio. […]

Tē vai ra hō’ē mea i roto i te parau nō te tūturira’a ’o te pāto’i i te mau ti’ara’a i fa’a’itehia mai e Paulo : « te’ote’o… ’e mārō, ’e fa’ateitei ».

Tē vai ra hō’ē mea i roto i te tūturi- ’āmui- ra’a te pāpā ’e te māmā ’e te mau tamari’i ’o te fa’a’ore i te tahi atu mau huru tāna i fa’a’ite mai : « e fa’aro’o ’ore i te metua… e aroha ’ore ».

Tē vai ra hō’ē mea i roto i te ’ohipa paraparaura’a i te Atua ’o te pato’i i te peu fa’aino ’e te au i te mau mea e navenave hau atu ai i te au i te Atua. [Hi’o 2 Timoteo 3:1–4.]

E tūmāhia te hina’aro i te mea vi’ivi’i, mai tā Paulo i fa’a’ite ra, te huru māuruuru ’ore, mai te mea ē, e ha’amāuruuru ’āmui te mau melo o te ’utuāfare i te Fatu nō te ora ’e te hau ’e nō te mau mea ato’a tā rātou e vai ra. E mai te mea ē, e ha’amāuruuru rātou i te Fatu nō te tahi ’e te tahi, e hotu mai ïa i roto i te ’utuāfare te hō’ē māuruuru ’āpī, hō’ē fa’atura ’āpī, hō’ē here ’āpī i te tahi ’e te tahi […]

Nā roto i te ha’amana’o- ’āmui- ra’a i mua i te Fatu i tei veve, tei nava’i ’ore ’e tei hāmani- ’ino- hia, e hotu mai, ma te ’ite- ore- hia, e hotu mau rā, te hō’ē here nō vetahi ’ē hau atu i te here nō ’oe iho, hō’ē fa’atura ia vetahi ’ē, hō’ē hina’aro ’ia tāvini i te mau hina’aro o vetahi ’ē. E’ita e ti’a i te hō’ē ta’ata ’ia ani i te Atua ’ia tauturu i te hō’ē ta’ata tupu i roto i te ’ati ma te tupu ’ore te mana’o hina’aro ’ia rave ’oia iho i te hō’ē mea nō te tauturu i taua ta’ata tupu ra. E aha te mau semeio e tupu mai i roto i te orara’a o te mau tamari’i o te

Page 141: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 6

126

ao nei mai te mea e vaiiho rātou i te hiti i tō rātou iho huru pipiri, ’e ’ia hōro’a ia rātou iho i roto i te tāvinira’a ia vetahi ’ē. Te huero ’o te hōro’a mai i te hō’ē rā’au rahi ’e te hotu, e mea maita’i a’e ’oia ’ia tanuhia ’e ’ia fa’a’amuhia i roto i te mau tāparura’a a te ’utuāfare i te mau mahana ato’a […]

’Aita vau i ’ite hō’ē mea ’o te tauturu rahi ’ia tāmarū i te mau pe’ape’a ’utuāfare, ’ia fa’atupu ma te ’ite- ’ore- hia te fa’atura i te mau metua ’ei reira e tae mai ai te ha’apa’o, te hō’ē mea ’o te fa’atupu mai i te vārua tātarahapa e ’ore pāpū ai te mau fifi o te mau ’utuāfare ’ati, maoti te pure- ’āmui- ra’a, te fa’i- ’āmui- ra’a i te mau paruparu i mua i te Fatu, ’e te ti’aorora’a i te mau ha’amaita’ira’a a te Fatu i ni’a iho i te ’utuāfare ’e ia rātou e noho ra i reira. […]

Te ’utuāfare te niu ïa o te sōtaiete. Te ’utuāfare pure ’o te tīa’ira’a ïa nō te hō’ē sōtaiete maita’i a’e. « E ’imi ’outou ia Iehova, ’oi ’itea a’e ’oia ». (Isaïa 55:6.)14

’Ua putapū roa vau i mua i te parau horuhoru a te hō’ē [misiōnare] ’āpī. ’Ua parau ’oia ē, « E rave rahi ’āva’e au i’ō nei i teie nei. ’Aita tā’u e nehenehe e ha’api’i te reo. E mea au ’ore roa nā’u te ta’ata. E pe’ape’a vau i te ao ’e e ta’i au i te pō. ’Ua hina’aro vau e pohe. ’Ua pāpa’i au i tō’u metua vahine ’e ’ua tāparu vau nō te ho’i i te fare. ’Ua fāri’i au i tāna pāhonora’a. ’Ua parau ’oia : ’Tē pure nei mātou nō ’oe. ’Aita e mahana ’aita mātou pā’ātoa e tūturi ’āmui i te po’ipo’i hou ’a tāmā’a ai mātou ’e i te pō hou ’a haere ai mātou e ta’oto ’e ’ia tāparu i te Fatu nō tāna ha’amaita’ira’a i ni’a ia ’oe. ’Ua ’āmui atu mātou i te ha’apaera’a mā’a i tā mātou pure, ’e ’ia pure ana’e tō ’oe nau teina tāne ’e te tuahine, teie tā rātou parau,« E te metua i te Ao ra, ’a ha’amaita’i ia Johnny ’e ’a tauturu iāna ’ia ’ite i te reo ’e ’ia rave i te ’ohipa tei pi’ihia ’oia e rave ».

’E ’ua parau mai teie taure’are’a ma te ta’i, « E tāmata vau. E ’āpiti au i tā’u mau pure i tā rātou ’e tā’u ha’apaera’a ma’a i tā rātou ha’a-paera’a ma’a ».

I teienei, e maha ’āva’e i muri iho, ’ua fāri’i au i te hō’ē rata nāna ’e tē parau ra ’oia ē, « ’ua tupu te hō’ē semeio. ’Ua tae mai te reo iā’u ra mai te hō’ē hōro’a nō ’ō mai i te Fatu ra. ’Ua ha’api’i au ’ia here i te ta’ata i roto i teie fenua nehenehe. ’Ia ha’amāuruuruhia te Atua nō te mau pure a tō’u ’utuāfare ».15

Page 142: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 6

127

e nehenehe tā tātou e ha’apūai i tō tātou ’utuāfare nā roto i te tūturi- ’āmui- ra’a i roto i te pure.

E nehenehe ānei tātou e fa’ariro i tō tātou mau ’utuāfare ’ei mau ’utuāfare nehenehe a’e ? ’Oia mau, nā roto i te paraparaura’a tātou iho ’ei mau ’utuāfare, i te tumu o te mau nehenehe mau ato’a. E nehenehe ānei tā tātou e ha’apūai i te orara’a sōtaiete ’e ’ia fa’ariro i te reira ’ei vāhi maita’i a’e i reira e ora ai ? ’Oia mau, nā roto i te ha’apūaira’a i te vi’ivi’i ’ore o tō tātou orara’a ’utuāfare nā roto i te tūturi- ’āmui- ra’a ’e te tāparura’a i te Manahope nā roto i te i’oa o tāna Tamaiti here.

Teie peu, ’oia ho’i, te ho’ira’a i roto i te ha’amorira’a ’utuāfare, ’ia parare ’oia nā roto i te fenua ’e nā te ao nei, e fa’aore ïa ’oia i te pae rahi o te ’ino e ha’amou nei ia tātou. Nāna e fa’aho’i mai i te parau ti’a, te fa’atura te tahi ’e te tahi, ’e te hō’ē vārua mēhara i roto i te ’ā’au o te ta’ata.16

E ’ohipa fifi ānei te pure ? E mea fifi mau ānei ’ia fa’aitoito i te mau metua tāne ’e te mau metua vahine ’ia tu’u i te turi i raro ’e tā rātou mau tamari’iri’i ’e ’ia pure i te Atua nō te fa’a’ite i te māuruuru nō te mau ha’amaita’ira’a, ’ia pure nō rātou tei roto i te ’ati ’e nō rātou ato’a iho, ’e ’a ani ai i te reira nā roto i te i’oa o te Fa’aora ’e te Tāra’ehara o te ao nei ? ’Auē te pūai o te pure. E nehenehe tā’u

Page 143: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 6

128

e fa’a’ite pāpū i te reira ’e e nehenehe tā ’outou e fa’a’ite pāpū i te reira. ’Auē te rahi o te pau o te hō’ē ’utuāfare ’o te ’ore e rave i te maita’i o teie peu tao’a rahi ’e te ohie.17

Mai te mea tē vai ra te tahi i rotopū ia ’outou ’aore e rave nei i te pure ’utuāfare, a ha’amata i te reira peu i teie nei, ’ia tūturi ’āmui ’outou, mai te mea e nehenehe, i te mau po’ipo’i ato’a ’e i te mau ahi-ahi ato’a, ’e ’ia paraparau iāna nō ni’a i tō ’outou iho orara’a maita’i.18

Tē hōro’a atu nei au ia ’outou i tō’u ’itera’a pāpū ē, mai te mea e fa’a’ohipa pāpū ’outou i te pure ’utuāfare, e’ita ïa ’outou e haere ’ē atu ma te ’ore e ha’amaita’ihia. E’ita paha te mau tauira’a e ’ite- ’oi’oi- hia. E nehenehe te reira e riro ’ei mea ’ite- pāpū- ’ore- hia. E tupu mau rā te reira, nō te mea, ’o te Atua, « te fa’autu’a i te feiā i ’imi pāpū iāna ra ». (Hebera 11:6.)

E mata nā tātou i te ha’apa’o maita’i i te fa’a’itera’a i te hō’ē hi’ora’a maita’i i mua i tō te ao i roto i teie peu ’e i roto i te fa’aitoitora’a ia vetahi ’ē ’ia nā reira ato’a.19

3Tītauhia ia tātou ’ia pure tāmau noa ’e ’ia fa’aro’o,

’ia pāhonohia mai tā tātou mau pure.

’Eiaha roa atu e mana’o ē, e ’oti noa ia ’outou ana’e. E tītau ’outou i te tauturu a te Fatu. ’Eiaha e fē’a’a te mana’o ’ia tūturi i te hō’ē vāhi ’ōmo’e ’e ’ia paraparau iāna. ’Auē te ’ūmere ’e te nehenehe te ’ohipa o te pure. ’A feruri i te reira. E nehenehe tā tātou e paraparau i tō tātou Metua i te Ao ra. E fa’aro’o mai ’e e pāhono mai ’oia, terā rā, tītauhia ia tātou ’ia fa’aro’o i taua pāhonora’a ra. ’Aore hō’ē mea i hau roa i te teimaha ’e ’aore hō’ē mea i hau roa i te faufa’a ’ore nō te fa’a’ite iāna.20

’A pure i te Fatu ma te tīa’i i te mau pāhonora’a… Te fifi nō te rahira’a o tā tātou mau pure mai te mea ra ē tē pure nei tātou mai tā tātou e rave nei i te niuniu nō te poro’i i te mā’a—e hōro’a atu tātou i tā tātou poro’ira’a ’e i muri iho, e tāpū atu ai i te niuniu. Tītauhia ia tātou ’ia feruri hōhonu, ’ia māna’ona’o, ’ia feruri i te mea tā tātou e pure nei, ’e i muri iho, e paraparau atu i te Fatu mai te hō’ē ta’ata e paraparau i te tahi atu ta’ata. « E tēnāna, e fa’ati’ati’a nā tātou i te parau, tē nā reira mai ra Iehova » (Isaïa 1:18).21

Page 144: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 6

129

’Aore hō’ē mea maita’i roa a’e ’o te tu’ura’a ïa i te hō’ē ’ohipa i roto i te rima o te Fatu… ’Aita vau e fē’a’a ’ia parau ē ’ua pāhonohia tā’u mau pure. ’Ua ’ite au i te reira. E’ita tā’u e nehenehe e huna i te reira. Tītauhia ia tātou ’ia pure nō te ani i te arata’ira’a i roto i teie ’anotau fifi… Te vāhi fa’ahiahia rā maori rā, ’aita e tītauhia ia ’outou ’ia riro ’ei ta’ata māramarama nō te pure. E fa’aro’o mai ’oia i te reo o te ta’ata ha’eha’a roa a’e… ’A ti’aoro i te Fatu. ’Ua fa’atae mai ’oia i te ani- manihini- ra’a, ’e e pāhono mai ’Oia.22

’A ti’aturi i te mana ’e i te hanahana o te pure. Tē pāhono mai nei te Fatu i tā tātou mau pure. ’Ua ’ite au i te reira. ’Ua ’ite au i te reira i te tupu- fa’ahou- ra’a, fa’ahou ’e fa’ahou ā. E fa’ariro te pure ia tātou ’ei ’āpiti nō te Atua. Nā te reira e hōro’a mai ia tātou i te rāve’a nō te paraparau iāna, nō te ha’amāuruuru Iāna nō Tāna mau ha’a-maita’ira’a nehenehe, ’e nō te ani Iāna i te arata’ira’a ’e te pārurura’a i roto i te orara’a nei. ’Ua ha’amata teie ’ohipa rahi, ’o tē parare nei i ni’a i te fenua nei, nā roto i te pure a te hō’ē tamaiti. ’Ua tai’o ’oia i roto i te Bībīlia ’utuāfare : « Tē ’ere ra rā te hō’ē o ’outou i te ’ite, e ani ’oia i te Atua ra, ’o tei hōro’a hua mai i te maita’i i te ta’ata ato’a ra, ma te pāto’i ’ore ; ’e e horo’ahia mai tāna. E ani rā ’oia ma te fa’aro’o, ’eiaha e fē’a’a, i tei fē’a’a ra, e au ïa i te ’aru miti i patuhia ’e te mata’i e fēto’ito’i a’e ra » (Iakobo 1:5–6). Terā ïa te fafaura’a. Tē vai ra ānei hō’ē fafaura’a i te tahi atu vāhi o te ao nei tei hau atu i te rahi i teie fafaura’a ? 23

’A pure tāmau noa, e au mau hoa, ’e ’a fa’aro’o. E’ita roa atu paha ’outou e fa’aro’o i te hō’ē reo. Pāpū ē, e’ita roa atu. Terā rā, nā roto i te hō’ē fa’anahora’a e’ita e ti’a ia ’outou ’ia tātara, e fa’auruhia ’e e ha’amaita’ihia ’outou. Nō te mea, ’ua fafau mai te Fatu, « E fa’a’ite au ia ’oe i roto i tō ’oe… ā’au na, nā roto i te Vārua Maita’i, ’o te tae i ni’a ia ’oe… » (PH&PF 8:2.)

’A pure tāmau noa, ’e e ’ite ïa ’outou ē tē fa’aro’o ’e tē pāhono mai nei te Atua. E ’ere i te mau taime ato’a mai tā tātou e hina’aro ’ia pāhono mai ’oia, i roto rā i te roara’a o te mau matahiti, i reira e tupu ai te hō’ē mea pāpū, mai te ti’ara’a mahana i pāpū ē, ’ua fa’aro’o ’oia ’e e pāhono ’oia.24

’A tāpe’a mā’ite i taua ha’eha’a ra ’o te tūra’i ia ’outou ’ia tūturi i raro i roto i te pure, ’ei fa’a’itera’a i Tōna mana ’e tōna maita’i. E ’ore roa ’Oia e fa’aru’e ia ’outou. E fa’aro’o ra ’Oia i tā ’outou mau pure.

Page 145: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 6

130

E pāhono mai ra ’Oia i tā ’outou mau pure. I roto i te māniania ’ore o te ’āru’i, e fa’aro’o ’outou i te mau muhumuhu o Tōna Vārua nō te arata’i ia ’outou i roto i tō ’outou mau taime ahoaho ’e te hina’aro. E tupu mai taua mau taime ra i ni’a ia ’outou mai tei tupu i te mau ta’ata ato’a. ’A tāpe’a māite i te fa’aro’o i te Atua, ’e e ’ore roa ’Oia e vaiiho ia ’outou ’ia hi’a. E ’ore roa ’Oia e huri tua mai ia ’outou.25

’A fa’ariro i tō ’outou Metua i te Ao ra ’ei hoa nō ’outou i te mau taime ato’a, ’ei Iāna ra ho’i ’outou e pure atu ai.26

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• Nāhea te pure i te tauturura’a ia ’outou ’ia ha’afātata i te Metua i

te Ao ra ? ’A hi’o fa’ahou i te parau a’o a te peresideni Hinckley nō ni’a i te mau mea e tu’u i roto i te pure (’a hi’o i te tuha’a 1). I nāhea te pure i te tauturura’a ia ’outou ’ia ’ite i te « pa’ari i’ō atu i tō [’outou] iho » ? I nāhea te pure i te hōpoira’a mai i te « tāmāhanahanara’a ’e te hau » ? Nō te aha i tītauhia ai ’ia riro te tahi mau pure ’ei « ’āparaura’a nō te ha’amāuruuru » ?

• ’A feruri māite i te mau ha’amaita’ira’a tā te peresideni Hinckley i parau e nehenehe e tae mai nā roto i te pure ’utuāfare (hi’o te tuha’a 2). E aha te tahi mau huru ha’amaita’ira’a tā tō ’outou ’utuāfare i fāri’i nā roto i tō ’outou pure- ’āmui- ra’a ? E aha te tahi mau ha’atāfifira’a nō te rave- tāmau- ra’a i te pure ’utuāfare ? Nāhea e ti’a ai i te mau melo o te ’utuāfare ’ia rave ’āmui i te ’ohipa nō te tinai i teie mau ha’atāfifira’a ?

• Nāhea te fa’a’ohipara’a i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hin-ckley i roto i te tuha’a 3 e nehenehe ai ’ia tauturu ia tātou ’ia rave i tō tātou mau pure ma te faufa’a rahi atu ? E aha tā ’outou i ’āpo mai nō ni’a i te mau huru tā te Metua i te Ao ra pāhonora’a i te mau pure ? Nō te aha e mana tō te pure nō te fa’ariro ia tātou « ’ei ’āpiti nō te Atua » ?

Te mau pāpa’ira’a mo’aMataio 6:5–15 ; Luka 18:9–18 ; 2 Nephi 32:8–9 ; Alama 34:17–28 ;

37:36–37 ; 3 Nephi 18:15–25 ; PH&PF 19:28

Page 146: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 6

131

Tauturu Ha’api’ira’a« ’A ’imi i te hō’ē hi’ora’a nā roto ānei i te tai’ora’a i te buka, te

pene ’e ’aore rā, te ’īrava ’e ’aore rā, nā roto i te hi’o- fa’ahou- ra’a i te mau upo’o parau. ’A ’imi ’ia māramarama i te ’ā’amu o te mau pāpa’ira’a » (’Ia Poro Haere i Tā’u nei ’Evanelia [2004], 26). ’A ’ōpua ’ia tai’o i te hō’ē pene ’e ’aore rā, i te hō’ē tuha’a hau atu i te hō’ē taime ’ei reira ’outou e māramarama maita’i atu ai. Mai te mea e nā reira ’outou, e riro te mau ’itera’a hōhonu i te ’itehia ia ’outou.

Te mau nota 1. « ’Ia vai parau mau noa ’e te ha’apa’o

maita’i », Ensign, Mē 1996, 94. 2. Robert D. Hales, i roto Sheri L. Dew, Go

Forward with Faith: The Biography of Gordon B. Hinckley (1996), 444.

3. Richard G. Hinckley, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 171.

4. Marjorie Pay Hinckley, i roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith, 171.

5. Teachings of Gordon B. Hinckley (1997), 469.

6. Teachings of Gordon B. Hinckley, 470. 7. « Dedication of Gordon B. Hinckley

Building » (Brigham Young Universi-ty–Idaho, 22 nō atopa 2002), byui.edu/Presentations/transcripts/devo-tionals/2002_10_22_hinckley.htm ; accessed .21 nō tetepa 2015.

8. « Pillars of Truth », Ensign, Tenuare 1994, 2.

9. « Stand True and Faithful », 93. 10. « An Humble and a Contr’ite Heart »,

Ensign, Novema 2000, 89. 11. « The Fabric of Faith and Testimony »,

Ensign, Novema 1995, 89. 12. « Benediction », Ensign ’e ’aore rā

Liahona, Mē 2003, 99–100.

13. Teachings of Gordon B. Hinckley, 468. 14. « The Blessings of Family Prayer »,

Ensign, Fepuare 1991, 2, 4–5. 15. I roto i te Conference Report, Eperera

1963, 128. 16. « The Blessings of Family Prayer », 5. 17. « Four Simple Things tō Help Our

Families and Our Nations », Ensign, Tetepa 1996, 8.

18. Teachings of Gordon B. Hinckley, 217. 19. « The Blessings of Family Prayer », 5. 20. « Stay on the High Road », Ensign ’e

’aore rā Liahona, Mē 2004, 114. 21. Teachings of Gordon B. Hinckley, 469. 22. Teachings of Gordon B. Hinckley, 469. 23. « Fear Not; Only Believe », New

Era, Tēnuare 2000, 6; ’ua ’īritihia te pāpa’ira’a fa’a’ere’ere ’e te fa’a’opa.

24. « Watch the Switches in Your Life », Ensign, Tēnuare 1973, 93.

25. Discourses of President Gordon B. Hinckley, Volume 2: 2000–2004 (2005), 346.

26. « Daughters of God », Ensign, Novema 1991, 100

Page 147: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

132

te hiero nō Hong kong taina

Page 148: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

133

P E N E 7

Te muhumuhura’a a te Vārua

« Tē ani nei au ē ’ia tāmau noa tātou i te ’imi i te fa’aurura’a a te Fatu ’e te auhoara’a a Tōna Vārua Mo’a nō te ha’amaita’i ia tātou i te tāpe’ara’a i tā tātou mau tauto’ora’a i te hō’ē fāito vārua teitei ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

I te 24 nō tiunu 1995, ’ua a’o te peresideni Gordon B. Hinckley i te hō’ē rurura’a nā te mau peresideni misiōni ’āpī ’e tā rātou mau vahine fa’aipoipo, nō te hōro’ara’a ia rātou i te mana’o tauturu nō te arata’i ia rātou i roto i tā rātou nā matahiti e toru nō te tāvinira’a. ’Ua parau ’oia i te ha’api’ira’a tāna i fāri’i ’a fa’ata’a ai te peresideni Harold B. Lee, e melo nō te pupu nō te Tino ’Ahuru ma Piti ’āpō-setolo i taua taime ra, iāna ’ei peresideni titi.

« Tē ha’amana’o nei au i te hō’ē noa iho mea tāna i parau : ’A fa’aro’o i te muhumuhura’a a te Vārua i te maorora’a pō, ’e ’a pāhono atu i taua muhumuhura’a ra.’ ’Aita vau i ’ite nō te aha te heheura’a e tae mai i te tahi taime i te pō, e tae mai iho ā rā te reira. ’Oia mau, e tae ato’a mai te reira i te ao. ’A fa’aro’o ra i te muhumuhura’a a te Vārua, te hōro’a nō te heheura’a, tei ti’a ho’i ia ’outou ’ia fāri’i ».1

’Ua parau ’oia nō ni’a i te mau mea tei tupu iāna ’a pe’e ai ’oia i teie ha’api’ira’a : « ’Ua parau mai te Fatu ma te hau… I te maorora’a pō, ’ua tae mai te mau mana’o i roto i tō’u nei upo’o, tei riro, i tō’u ferurira’a, ’ei mau tohura’a nā roto i tō rātou nātura ».2 ’Ei hi’ora’a, i te ’āva’e tiurai 1992 tei Hong Kong ’oia ’e te tahi atu feiā fa’atere nō te ’Ēkālesia, nō te ’imira’a i te hō’ē vāhi nō te patu i te hō’ē hiero. ’Ua haere ’oia e ta’oto i te hō’ē pō ma te pāpū ’ore i te fa’aotira’a e ti’a iāna ’ia rave. I reira ’ua fa’aara ’oi’oi mai te muhumuhura’a a te Vārua iāna i te po’ipo’i a’e.

Page 149: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 7

134

’Ua pāpa’i ’oia i roto i tāna buka ’ā’amu « ’ua tae mai te tahi mea fa’ahiahia i tō’u nei ferurira’a ». « ’Aita vau i fa’aro’o i te hō’ē reo i tō’u iho nei tari’a. ’Ua tae mai rā i roto i tō’u ferurira’a te reo o te Vārua. Tei parau ē, ‘nō te aha ’oe e ha’ape’ape’a ai nō teie ’ohipa ? E tuha’a fenua nehenehe tō ’outou i reira te fare misiōni ’e te fare purera’a na’ina’i te ti’ara’a. Tei rōpū maita’i te reira ia Kowloon, i te vāhi tē vai ra te faura’o maita’i roa a’e… ’A patu i te hō’ē fare e [rave rahi] mau tahua. E nehenehe e tu’u atu te hō’ē fare purera’a ’e te mau piha ha’api’ira’a i ni’a i nā tahua mātāmua e piti ’e te hō’ē hiero i ni’a atu i nā tahua e piti ’aore rā e toru ». I tōna fāri’ira’a i taua heheura’a ra, ’ua parau te peresideni Hinckley, « ’ua topa te hau ’e ’ua haere atu vau e ta’oto ».3

I teie mahana i Kowloon, te hō’ē tufa’a ta’ata- roa- hia nō Hong Kong, tē ti’a ra te hō’ē fare, i reira te hō’ē fare purera’a ’e te fare misiōni i te ti’ara’a i te hō’ē taime. ’Ua riro taua fare ra, tei roto te hō’ē fare purera’a, te hō’ē fare misiōni, te hō’ē piha tōro’a nō te misiōni, ’e te hō’ē hiero mo’a, ’ei hō’ē fa’a’itera’a nō te muhumuhura’a a te Vārua i te hō’ē peropheta a te Atua.

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

Te Vārua Maita’i, ’ei fa’aa’o ’e ’ei fa’a’ite pāpū o te parau mau.

Tē ’ohipa nei te Vārua Maita’i mai te toru o te melo nō te Toru- Tahi, te fa’aa’o tei fafauhia e te Fa’aora nō te ha’api’i i tāna mau pipi i te mau mea ato’a ’e nō te fa’a’ite fa’ahou mai ho’i ia rātou i te mau parau ato’a Tāna i parau atu ia rātou (hi’o Ioane 14:26).4

Tē fa’a’ite pāpū nei te Vārua Maita’i i roto i tō tātou ’ā’au nō ni’a i te Metua ’e te Tamaiti.5

’Ua tae mai [tō’u] itera’a pāpū nō [Iesu Mesia] nā roto i te mana o te Vārua Maita’i. E hōro’a mo’a ’e te fa’ahiahia tei fa’a’itehia nā roto i te heheura’a a te toru o te melo nō te Toru- Tahi.6

’Ua riro te Vārua Maita’i ’ei fa’a’ite i te parau mau, ’o te nehenehe e ha’api’i ia [tātou] i te mau mea e ’ore e nehenehe ia [tātou] e ha’a-pi’i atu ia vetahi ’ē. I roto i taua mau parau tītaura’a fa’ahiahia ra a Moroni, ’ua fafauhia mai te hō’ē ’itera’a nō te parau mau o te Buka

Page 150: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 7

135

a Moromona « nā roto i te mana o te Vārua Maita’i ». Nō reira Moroni i parau ai, « ’e nā roto i te mana o te Vārua Maita’i e ’ite ai ’outou i te parau mau i te mau mea ato’a ra » (Moroni 10:4–5).

Tē ti’aturi nei au ē tē vai ra teie mana, teie hōro’a i rotopū ia tātou i teie mahana.7

2Tē hina’aro nei tātou i te Vārua Maita’i nō te arata’i ia tātou

i roto i tā tātou tāvinira’a i te fare ’e i roto i te ’Ēkālesia.

’Aita e ha’amaita’ira’a rahi a’e e nehenehe e tae mai i roto i tō tātou orara’a maori rā te hōro’ara’a o te Vārua Maita’i—te auhoara’a o te Vārua Mo’a nō te arata’i ia tātou, nō te pāruru ia tātou, ’e nō te ha’amaita’i ia tātou, nō te haere, mai i muta’a ihora, mai te hō’ē pou i mua ia tātou ’e te hō’ē auahi nō te arata’i ia tātou i roto i te mau ’ē’a o te parau ti’a ’e te parau mau. E nehenehe taua mana arata’i ra nō te toru o te melo nō te Toru- Tahi e riro nō tātou mai te mea e ora parau ti’a tātou nō te fāri’ira’a iāna.8

E hina’aro tātou i te Vārua Mo’a i roto i tā tātou mau hōpoi’a fa’aterera’a e rave rahi. E hina’aro tātou iāna ’a ha’api’i ai tātou i te ’evanelia i roto i tā tātou piha ha’api’ira’a ’e i tō te ao. E hina’aro tātou iāna i roto i te fa’aterera’a ’e te ha’api’ira’a i tō tātou ’utuāfare.

’A arata’i ’e ’a ha’api’i ai tātou i raro a’e i te mana nō taua Vārua ra, e ’āfa’i mai ïa tātou i te fāito vārua i roto i te orara’a o te mau ta’ata tā tātou e ti’a’a’u ra […]

Mea marū te mau hotu nō te ha’api’ira’a tei ravehia i raro a’e i te fa’aurura’a a te Vārua Mo’a. E fa’a’amu te reira i te ferurira’a ’e e utuutu te reira i te vārua ta’ata.

E hōro’a atu vau i te hō’ē a’o i te mau metua e ti’a nei ’ei mau upo’o nō te mau ’utuāfare : E hina’aro tātou i te arata’ira’a a te Vārua Maita’i i roto i tā tātou ’ohipa rahi ’e te faufa’a rahi nō te ha’apūaira’a i te fāito vārua i roto i tō tātou ’utuāfare.9

’A fa’aro’o i te muhumuhura’a a te Vārua. ’Ia vai ha’eha’a. E ara-ta’ihia paha ’outou i te tahi ta’ata e te rima o te Fatu nō tō ’outou ho’i vārua, tō ’outou huru, tō ’outou mana’o, tō ’outou ha’eha’a.10

Page 151: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 7

136

3Fātata i te mau taime ato’a, e tae mai te

heheura’a ia tātou nei nā roto i te hō’ē reo iti ha’iha’i—te muhumuhura’a o te Vārua.

I te tahi taime, e uiuihia vau e te mau pāpa’i ve’a. Fātata i te mau taime ato’a e ui mai rātou, « Nāhea te heheura’a e tae mai nei i te peropheta o te ’Ēkālesia’? »

E pāhono vau, e tae mai te reira i teienei mai i muta’a ihora. Nō ni’a i te reira, e fa’ati’a vau i taua mau pāpa’i ve’a ra te ’ohipa tā Elia i rave i muri a’e i tōna mārōra’a ’e te mau tahu’a nō Ba’ala :

« ’E inaha, ’ua haere ihora Iehova nā reira iho, ’o te mata’i rahi ihora ’e te ’eta’eta, i te ha’apararīra’a i te mou’a, ’e te vāvāhira’a i te mato i mua i te aro o Iehova ; ’aita rā Iehova i roto i taua mata’i ra ; i muri a’era te mata’i, ’o te ’āueue fenua ihora ; ’aita rā Iehova i roto i taua ’āueuera’a fenua ra :

« ’E oti a’era te ’āueuera’a fenua, e auahi ; ’aita rā Iehova i roto i taua auahi ra : e oti a’era te auahi, e reo iti ha’iha’i mai ra » (1 Te mau Arii 19:11–12).

Terā ïa te huru o te ravera’a. Tē vai nei te hō’ē reo iti ha’iha’i. E tae mai ’ei pāhonora’a i te pure. E tae mai nā roto i te muhumuhura’a a te Vārua. E tae mai i roto i te muhu ’ore o te pō.

E uira’a ānei tā’u nō te reira ? ’Aita roa atu. ’Ua ’ite au i te reira e rave rahi mau taime.11

E tae mai te parau a te Atua ia tātou mai teie te huru fātata i te mau taime ato’a, e ’ere nā roto i te mau pū, e ’ere nō roto mai i te mau fare ’āpo’ora’a a te feiā māramarama, nā roto rā i te reo iti ha’i-ha’i o te heheura’a. ’Ia fa’aro’o ana’e tātou i te feiā e tūtava faufa’a ’ore nei i te ’imi i te pa’ari ’e ’o te parau hua nei ma te reo pūai i tā rātou rā’au nō te tinai i te mau ’ino o teie nei ao, e hina’aro ïa tātou e pāhono ’e te ta’ata pāpa’i Salamo, «  ’A fa’atupua na, ’ia ’ite mai ē, ’o vau te Atua… » (Salamo 46:10) ’e te Fa’aora, « E tari’a tōna ’ei fa’aro’ora’a ra, e fa’aro’o ’oia ». (Mataio 11:15.)12

Page 152: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 7

137

4E ha’amāramarama, ’e e patu ’e e fa’ateitei

te mau mea o te Vārua ia tātou.

Nāhea tātou e ’ite ai i te mau mea nō te Vārua ? Nāhea tātou e ’ite ai e nō ’ō mai te reira i te Atua ra ? Nā roto ïa i te mau hotu. Mai te mea e arata’i atu te reira i te tupura’a ’e te rahira’a, mai te mea e arata’i atu te reira i te fa’aro’o ’e te ’itera’a pāpū, mai te mea e arata’i atu te reira i te hō’ē rāve’a maita’i a’e nō te rave i te mau mea, mai te mea e arata’i atu te reira i te atuara’a, nō ’ō mai ïa te reira i te Atua. Mai te mea e ha’aparuparu te reira ia tātou, mai te mea e ’āfa’i te reira ia tātou i roto i te pōuri, mai te mea e fa’aturori ’e e ha’ape’ape’a te reira ia tātou, mai te mea e arata’i te reira i te fa’aro’o ’ore, nō te diabolo ïa te reira. 13

E ’ite ’outou i te mau muhumuhu a te Vārua nā roto i te mau hotu a te Vārua—te mea o te ha’amāramarama, ’o te fa’atupu mai i te au, ’o te ha’amaita’i ’e te ha’apāpū ’e te fa’ateitei ’e te arata’i ia tātou i te mau mana’o maita’i a’e ’e te mau parau maita’i ’e te mau ’ohipa maita’i nā te Vārua ïa o te Atua. Te mea ra ’o te ha’aparuparu, ’o te arata’i ia tātou i te mau ’ē’a au ’ore—nā te ’enemi ïa. Tē mana’o nei au e mea pāpū maita’i, e mea ’ōhie roa.14

’Ua parau te hō’ē ’aivāna’a i te hō’ē taime i te mana’o ē e ’enemi te ’Ēkālesia nō te ferurira’a māramarama o te ta’ata. Mai te mea tē parau nei ’oia i te ferurira’a māramarama o te ta’ata ’ei ’āma’a philosopho e ha’api’i nei « i te ha’api’ira’a tumu ē, nō roto mai te tā’āto’ara’a ’aore rā te pae rahi o te ’ite i te mana’o tumu », nā reira ato’a « ’o te mana’o tumu te parau hope nō te vai- mau- ra’a », i reira, e pāto’i ïa mātou i taua huru tātarara’a piriha’o ra ’ia au i te ha’apa’ora’a fa’aro’o. (Mau fa’ahitira’a nō roto mai i te Random House Dictionary of the English Language, ’api 738.) E ti’avaru taua huru tātarara’a ra i te mana o te Vārua Mo’a ’ia parau ia tātou ’e nā roto atu [ia tātou].

’Oia mau tē ti’aturi nei tātou i te ha’amaita’ira’a i te ferurira’a, e ’ere rā te ferurira’a ana’e te puna nō te ’ite. Tē vai nei te hō’ē fafaura’a, tei hōro’ahia mai i raro a’e i te fa’aurura’a a te Mana Hope, tei fa’ata’ahia mai i roto i teie mau parau nehenehe : « E hōro’a atu te Atua ia ’outou i te ’ite nā roto i tōna Vārua Mo’a, ’oia ïa, nā roto i te hōro’a- parau- ’ore- hia a te Vārua Maita’i ». (PH&PF 121:26).

Page 153: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 7

138

Terā pupu ta’ata fa’atietie i te nātura ta’ata e fa’ahapa nei i te ’ohi-pa a te Fatu, terā nau feiā tei parauhia e mau ta’ata ferurira’a rahi e tāhitohito noa nei, nō tō rātou noa ïa ma’ua i te mau fa’a’itera’a a te Vārua. ’Aita rātou i fa’aro’o i te reo o te Vārua. ’Aita rātou i fa’aro’o i te reira nō te mea ’aita rātou i ’imi i te reira ’e i fa’aineine ia rātou nō te fāri’i i te reira. Nō reira, nō tō rātou mana’ora’a e tae mai te ’ite nā roto ana’e i te ferurira’a ’e te ’ohipa a te ferurira’a, e huna ïa rātou i te mea e tae mai nā roto i te mana o te Vārua Maita’i.

E ’itehia te mau mea a te Atua nā roto i te Vārua o te Atua. E mea mau taua Vārua ra. Ia rātou ’o tei ’ite i tāna mau ravera’a, ’ua riro ïa te ’ite tei noa’ahia ’ei mea mau mai te mau mea i noa’ahia nā roto i te ’ohipara’a o nā rāve’a ’ite e pae o te tino nei. Tē fa’a’ite pāpū nei au i te reira. ’E ’ua pāpū iā’u e nehenehe tā te rahira’a o te mau melo o te ’Ēkālesia e fa’a’ite pāpū ato’a i te reira. Tē ani onoono nei au ia tātou tāta’itahi ’ia fa’atupu i te hō’ē ’ā’au e tū’ati au i te Vārua. Mai te mea e nā reira tātou, e ha’amaita’ihia ïa tō tātou orara’a. E piri atu ïa tātou i te Atua tō tātou Metua Mure ’Ore. E ’ite tātou i te maita’i o te ’oa’oa e ’ore e noa’a nā roto i te tahi ’ē atu rāve’a.

« e ’itehia te mau mea a te atua nā roto i te vārua o te atua. e mea mau taua vārua ra ».

Page 154: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 7

139

’Eiaha tātou e topa i roto i te herepata a te mau ferurira’a hape a tō te ao, tei riro ho’i i te rahira’a o te taime ’ei mea hape ’e ’o te fa’ahotu pinepine mai ho’i i te hotu ’ino. E haere ana’e tātou i mua ma te fa’aro’o, ma te parau pāpū ’e te fa’atupura’a i te hō’ē vārua ti’aturi. ’Ia nā reira ana’e tātou, e hōro’a atu ïa tō tātou pūai i te pūai ia vetahi ’ē.15

« Tē ani nei au ē ’ia tāmau noa tātou i te ’imi i te fa’aurura’a a te Fatu ’e te auhoara’a a Tōna Vārua Mo’a nō te ha’amaita’i ia tātou i te tāpe’ara’a i tā tātou mau tauto’ora’a i te hō’ē fāito vārua teitei ». E’ita ïa taua mau pure e haere pāhono- ’ore- hia.16

5E riro mai te Vārua Maita’i ’ei hoa tāmau nō tātou ’a ora ai tātou nō teie ha’amaita’ira’a.

Nā te Fatu i parau ē mai te mea e ha’apa’o tātou i te mau fa’aue-ra’a, « e riro te Vārua Maita’i ’ei ’āpiti nō [tātou] i te mau taime ato’a » (PH&PF 121:46) nō te fa’a’ana’anatae ia tātou, nō te ha’api’i ia tātou, nō te arata’i ia tātou, nō te tāmāhanahana ia tātou, ’e nō te pāturu ia tātou. Nō te noa’a teie auhoara’a, e ti’a ia tātou ’ia ani i te reira, ’ia ora nō te reira, ’ia vai māhorahora tō tātou ’ā’au i te Fatu.17

« Nāhea ’oe ’ia tāpe’a noa mai i te Vārua o te Fatu ia ’oe ra i te mau taime ato’a ? » ’Oia, ’ia ora parau ti’a ’oe nō te reira ; ’ia ora ti’amā ’oe nō te fāri’i i te Vārua o te Fatu. Terā ïa te mea tā ’oe e rave. ’E e fāri’i ïa ’oe i te reira… ’A ora parau ti’a noa. ’A fa’aātea ’ē roa i te mau ’ohipa ’ī’ino. ’A fa’aātea ’ē roa i te mau hōho’a fau-fau. ’A fa’aātea ’ē atu i teie mau mea ’o te huti ia ’outou i raro. Te mau buka tā ’outou e tai’o, te mau ve’a tā ’outou e tai’o, te mau video tā ’outou e māta’ita’i, te mau fa’anahora’a a te ’āfata teata tā ’outou e hi’o, te mau ha’utira’a tā ’outou e haere atu, e mana ïa tō teie mau mea pā’āto’a i ni’a iho ia ’outou ’e e nā reira rātou mai te mea e auraro ’outou i taua mau huru mea ra ’o tei ’ōpuahia nō te ha’aveve ia ’outou ’e nō te ha’amoni ia vetahi ’ē. ’A fa’aātea ’ē atu i te reira mau mea.18

E tu’u ’outou i ni’a ia ’outou iho i te mau sābati ato’a te hō’ē fa’a’āpīra’a nō tā ’outou tapura’a ’e te fafaura’a ’ia rave i ni’a iho ia ’outou te i’oa o te Fatu ’o Iesu Mesia. ’Ua feruri a’ena ’ānei ’outou i te reira, i te faufa’a rahi nō te reira, i te aura’a ’ia rave i ni’a iho ia

Page 155: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 7

140

’outou te i’oa o te Fatu ’o Iesu Mesia ma te hō’ē tapura’a ’e te hō’ē fafaura’a ’ia ha’apa’o i Tāna mau fa’auera’a ? ’E e rave ’Oia i te hō’ē tapura’a ’e te hō’ē fafaura’a ia ’outou ’e e hōro’a mai ’Oia ia ’outou i Tōna Vārua ’ia pārahi mai ia ’outou ra. ’Auē ïa mea fa’ahiahia ē.19

’Auē ïa ha’amaita’ira’a rahi ’ia fāri’i i te mana utuutura’a nō te hō’ē melo nō te Toru- Tahi, nō te fāri’ira’ahia taua hōro’ara’a ra i raro a’e i te rima o te feiā tei ’ohipa nā roto i te mana mo’a. Mai te mea e tāmau tātou i te haere nā roto i te vi’ivi’i ’ore, e ’oa’oa ïa tātou i te fafaura’a tei ravehia e te Fatu ’a parau ai ’Oia ē : « ’E e riro te Vārua Maita’i ei ’āpiti nō ’outou i te mau taime ato’a, ’e tō ’outou sepeta ’ei sepeta taui ’ore nō te parau ti’a ’e te parau mau ; ’e e riro tō ’outou mana ’ei mana mure ’ore, ’e e tahe mai te reira ia ’outou ma te fa’ahepo ’ore ē a muri ē a muri noa atu ». (PH&PF 121:46).20

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• Nō te aha tātou e hina’aro ai i te Vārua Maita’i  ? (Hi’o te mau

tuha’a 1 ’e te 2.) I nāfea tō ’outou ’itera’a i te Vārua Maita’i i te ha’api’ira’a ’e i te arata’ira’a ia ’outou ? E aha tā ’outou i ’apo mai i roto i taua mau hi’ora’a ra ?

• E aha tā tātou e nehenehe e ha’api’i mai roto mai i te tātarara’a a te peresideni Hinckley e nāhea te heheura’a e tae mai ai i te peropheta ? (Hi’o te tuha’a 3). Nō te aha e mea faufa’a roa ia ’ite ē tē paraparau mai nei te Vārua Maita’i nā roto i te « hō’ē reo iti ha’iha’i ? » E aha tā ’outou i ha’api’i mai nā roto i te mau ’ohipa tā ’outou iho i ’ite nō ni’a i te ’itera’a i te mau fa’a’itera’a a te Vārua Maita’i ?

• ’A tai’o fa’ahou i te mau « hotu a te Vārua  » tā te peresideni Hinckley i ha’apoto mai i roto i te tuha’a 4. Nāhea teie nei mau ha’api’ira’a e nehenehe ai e tauturu ia tātou ia ’ite i te mana o te Vārua ? E aha te mau ataatara’a ’ia ti’aturi ē « te ferurira’a ta’ata… ’o te puna ana’e nō te ’ite » ? E aha te mau ’itera’a tā ’outou i fāri’i e au i te tītaura’a i te ’ite Vārua ?

• E aha tō ’outou mana’o ’a feruri ai ’outou i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley i roto i te tuha’a 5 nō ni’a i te auhoara’a

Page 156: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 7

141

o te Vārua Maita’i  ? Nāhea ’outou i te ha’amaita’ira’ahia e te Vārua Maita’i ?

Te mau pāpa’ira’a mo’a1 Korinetia 2:9–14 ; 1 Nephi 10:17 ; 2 Nephi 31:17–18 ; Mosia

3:19 ; Moroni 8:25–26 ; PH&PF 11:12–14

Tauturu ha’api’ira’a«  ’Ia here ana’e tātou i te mau ta’ata tā tātou e ha’api’i ra, e

pure ïa tātou nō rātou tāta’itahi. E rave tātou i te mau mea ato’a e nehenehe ia tātou nō te ’ite i te mau mea e ’ana’anataehia e rātou, tā rātou mau ’ohipa i rave, tō rātou mau hina’aro ’e tō rātou mau ha’ape’ape’ara’a. E ’imi tātou i te rāve’a nō te pāhono i tō rātou mau hina’aro, noa atu e tītauhia te tahi atu ā taime ’e te tauto’ora’a. E ’ite tātou mai te mea ’aita rātou i tae mai ’e e ha’apoupou tātou ia rātou ’ia tae ana’e mai rātou i roto i te piha ha’api’ira’a. E hōro’a tātou i te tauturura’a ’ia hina’aro- ana’e- hia » (Te Ha’api’ira’a, ’Aita e Pi’ira’a Teitei a’e [1999], 32).

Te mau nota 1. Teachings of Gordon B. Hinckley

(1997), 556. 2. Discourses of President Gordon B.

Hinckley, Volume 1: 1995–1999 (2005), 441.

3. I roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith: The Biography of Gordon B. Hinckley (1996), 481.

4. « The Father, Son, and Holy Ghost », Ensign, Novema 1986, 51.

5. « Latter- day Counsel: Excerpts from Recent Addresses of President Gordon B. Hinckley », Ensign, Tiurai 1999, 72.

6. « The Father, Son, and Holy Ghost », 51. 7. « The Father, Son, and Holy Ghost », 51. 8. Teachings of Gordon B. Hinckley, 259. 9. « Feed the Spirit, Nourish the Soul »,

Ensign, ’Ātopa 1998, 2, 4–5. 10. Teachings of Gordon B. Hinckley,

Buka 1, 440.

11. « The Quorum of the First Presidency », Ensign, Titema 2005, 49.

12. I roto Conference Report, Eperera 1964, 38- 39.

13. « Inspirational Thoughts », Ensign, Tiurai 1998, 5.

14. Teachings of Gordon B. Hinckley, 261. 15. « The Continuing Pursuit of Truth »,

Ensign, ’Ēperēra 1986, 6. 16. « Feed the Spirit, Nourish the Soul »,

Ensign, 2. 17. « Living with Our Convictions »,

Ensign, Setepa 2001, 5. 18. Discourses of President Gordon B.

Hinckley, Volume 1, 377–78. 19. Discourses of President Gordon B.

Hinckley, Volume 1, 319. 20. « Priesthood Restoration », Ensign,

’Ātopa 1988, 72.

Page 157: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

142

« ’ei niu nō tō tātou fa’aro’o, ’o tō tātou ïa ’itera’a pāpū nō ni’a ia iesu mesia ’ei tamaiti nā te atua… ’o ’oia te

’ōfa’i tihi nō te ’ēkālesia tei mau i tōna ra i’oa ».

Page 158: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

143

P E N E 8

Tē hi’o nei tātou i ni’a i te Mesia

« Tē ti’aturi nei tātou i te Mesia. Tē ha’api’i nei tātou nō ni’a i te Mesia. Tē hi’o nei tātou i ni’a i te Mesia. ’O ’Oia tō tātou Tāra’ehara, tō tātou Fatu, ’e tō tātou Fa’aora »

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

I te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ēperēra 1975, ’ua fa’a’ite mai Elder Gordon B. Hinckley, e melo i taua taime ra nō te pupu nō te Tino ’Ahuru ma Piti ’āpōsetolo, i teie nei ’ā’amu :

« ’Ua fa’atupu iho nei mātou i te hō’ē ’ōro’a ’ōpani ’īriti i te hiero nō [Mesa] Arizona. I muri a’e i te hō’ē fa’a’āpīra’a rahi nō taua fare ra, fāfata e 250 000 ta’ata tei ’ite i te nehenehe i roto i teie fare. I te mahana mātāmua nō te matarara’a, ’ua ani- manihini- hia te feiā fa’atere nō te tahi ’ē atu mau fa’aro’o ’ei mau manihini ta’a ’ē, ’e e rave rahi hānere o rātou tei pāhono mai. E ha’amaita’ira’a nō’u i te paraparau atu ia rātou ’e nō te pāhono atu i tā rātou mau uira’a i te hope’ara’a o te tere māta’ita’i. ’Ua parau atu vau ia rātou ē e ’oa’oa ïa mātou i te pāhono i tā rātou mau uira’a ato’a. E rave rahi te mau uira’a. I roto i teie mau uira’a ’o te hō’ē ïa nā te hō’ē ’oro-metua porotetani.

« ’Ua parau mai ’oia ē : ’Ua haere au nā roto i te tā’āto’ara’a o teie fare, teie hiero tei mau i ni’a i te papa’i i mua te i’oa o Iesu Mesia, ’aita rā vau i ’ite i te hō’ē noa a’e vāhi te hōho’a nō te satauro, te tāpa’o nō te ao keresetiano. ’Ua ’ite au i tā ’outou mau fare i te tahi atu mau vāhi ’e ’aita ato’a e satauro. Nō te aha ho’i te reira ’a parau ai ’outou ē tē ti’aturi nei ’outou ia Iesu Mesia ?

« ’Ua pāhono atu vau : ’Aita vau e hina’aro i te fa’a’ino’ino i te hō’ē o tō’u mau taea’e keresetiano ’o tei fa’a’ohipa nei i te satauro i ni’a i te mau fare oe nō tā rātou mau tatetara ’e te mau fata nō tā rātou mau fare purera’a, ’o te ’ō’omo nei i te reira i ni’a i tō rātou ra mau ’ahu,

Page 159: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 8

144

’e te nene’i i ni’a i tā rātou mau buka ’e te tahi atu mau pāpa’ira’a. Nō mātou nei rā, ’ua riro ïa te satauro ’ei tāpa’o nō te Mesia pohe, ’e tā mātou parau poro’i ’o te hō’ē ïa fa’a’itera’a nō te Mesia ora.’

« ’Ua nā ’ō mai ’oia i muri iho : ’Mai te mea e’ita ’outou e fa’a’ohipa i te satauro, e aha ïa te tāpa’o nō tā ’outou ha’apa’ora’a ?’

« ’Ua pāhono atu vau ē, e ti’a i te orara’a o tō mātou nūna’a ’ia riro ’ei fa’a’itera’a pāpū hō’ē roa nō tō mātou fa’aro’o ’e, ’oia mau, nō reira, te tāpa’o nō tā mātou ha’amorira’a […]

« ’Aore e tāpa’o, ’aore e ’ohipa pēni, ’aore e fa’ahōho’ara’a e tano nō te fa’a’ite i te hanahana ’e te māere o te Mesia Ora. ’Ua parau mai ’Oia ia tātou e aha ïa taua tāpa’o ra e ti’a ai, ’ua hina’aro ’outou iā’u ra, e ha’apa’o i tā’u parau.’ (Ioane 14:15).

« ’Ei mau pipi Nāna, e’ita e nehenehe ia tātou ’ia rave i te hō’ē mea ’ino ’aore rā ti’a ’ore ’aore rā maita’i ’ore ma te ’ore e ha’avi’ivi’i i tōna ra hōho’a. E ’ore ato’a e nehenehe ia tātou ’ia rave i te hō’ē ’ohipa maita’i ’e te nehenehe ’e te aroha ma te ’ore e fa’a’ana’ana atu ā i te tāpa’o o te ta’ata nōna ho’i te i’oa tā tātou i rave i ni’a iho ia tātou.

« E nō reira e ti’a i tō tātou orara’a ’ia riro ’ei fa’a’itera’a faufa’a rahi, te tāpa’o nō tō tātou fa’a’itera’a i tō tātou ’itera’a pāpū nō te Mesia Ora, te Tamaiti Mure ’Ore a te Atua Ora.

« E mea ’ōhie roa, e tō’u mau taea’e ’e mau tuahine, ’e te hōhonu ’e e ti’a ia tātou ’eiaha roa atu e ha’amo’e i te reira ».1

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

’ O Iesu Mesia te Tamaiti Ora a te Atua Ora.

« ’Ei niu nō tō tātou fa’aro’o, ’o tō tātou ïa ’itera’a pāpū nō ni’a ia Iesu Mesia ’ei Tamaiti na te Atua… ’O ’Oia te ’ōfa’i tihi nō te ’ēkālesia tei mau i Tōna ra i’oa ».2

Tē ti’aturi nei tātou i te Mesia. Tē ha’api’i nei tātou nō ni’a i te Mesia. Tē hi’o nei tātou i ni’a i te Mesia. ’O ’Oia tō tātou Tāra’ehara, tō tātou Fatu, ’e tō tātou Fa’aora.3

Page 160: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 8

145

tāvinira’a i ni’a i te fenua nei

’Oia tei riro ’ei Tamaiti nā te Atua, te Tamaiti Fānau Tahi, ’ua fa’aru’e ’Oia i te aora’i tiretiera o Tōna ra Metua nō te rave i te tāhuti nei. I Tōna fānaura’a, ’ua hīmene te mau melahi ’e ’ua haere mai te feiā pa’ari nō te pūpū i te mau tao’a aroha. ’Ua pa’ari ’Oia mai te tahi atu mau tamāroa i Nazareta nō Galilea. « Tupu atu ra Iesu i te rahi ’e te pa’ari, ’e te herehia mai e te Atua ’e te ta’ata ato’a » (Luke 2:52).

Nā muri ia Maria ’e Iosepha, ’ua tere ’Oia i Ierusalema i te 12ra’a o Tōna matahiti. I tō rātou rā tere ho’i mai i te fare, ’ua mo’ehia ’Oia ia rāua. ’Ua ho’i mai rāua i Ierusalema ’e ’ua ’ite atu Iāna i roto i te hiero e ’āparau ra i te mau taote ’āivāna’a. I tō Maria tama’ira’a Iāna nō te ’orera’a e ho’i nā muri ia rāua, ’ua pāhono atu ’Oia, « ’Aita ’ōrua i ’ite ē ’ia ha’apa’o vau i tā ta’u Metua e ti a ai ? » (Luka 2:49). ’Ua riro Tāna mau parau ’ei tāpa’o fa’a’ite ātea nō Tāna tāvinira’a i muri mai.

’Ua ha’amata taua tāvinira’a ra i Tōna bāpetizora’a i roto i te ’ānāvai pape nō Ioridana i raro a’e i te rima a Tōna taea’e tāne ’o Ioane. I Tōna ti’ara’a mai mai raro mai i te pape, ’ua pou mai ra te Vārua Maita’i i ni’a iho iāna mai te ’ū’upa ra, ’e ’ua fa’aro’ohia te reo o Tōna ra Metua, i te nā-’ō-ra’a ē, « Ta’u Tamaiti here teie, ’ua māuruuru roa vau Iāna » (Mataio 3:17). ’Ua riro taua parau ra ’ei ha’apāpūra’a i Tōna ti’ara’a Atua.

’Ua ha’apae ’Oia i te mā’a e 40 mahana ’e ’ua fa’ahemahia ’e te diabolo, tei ’imi i te fa’aātea ’ē atu Iāna i Tāna misiōni tei fa’ata’ahia mai e te ra’i. I te anira’a a te ’enemi, ’ua pāhono atu ’Oia ē, « ’eiaha ’oe e ’a’a i tō Atua ra ia Iehova » (Mataio 4:7), ma te parau fa’ahou i Tōna ti’ara’a e tamaiti nā te Atua.

’Ua haere ’Oia nā ni’a i te mau purumu repo nō Paretetina. ’Aita Tōna e fare ’ua nehenehe Iāna e parau Nōna iho, ’aore e vāhi nō te tu’u i Tōna ra upo’o. Tāna parau poro’i ’o te ’evanelia ïa nō te hau. Tāna mau ha’api’ira’a nō ni’a ïa i te ’ā’au hōro’a ’e te aroha. « E ’ia ha’avā mai te hō’ē ta’ata ia ’oe i te ture ’e rave i tō ’ahu ’ō’omo ra, e tu’u ato’a atu i tō pereue » (Mataio 5:40).

’Ua ha’api’i ’Oia nā roto i te mau parabole. ’Ua rave ’Oia i te mau semeio ’o tei ’ore roa atu i ravehia nā mua atu ’aore rā mai taua taime atu. ’Ua fa’aora ’Oia i te mau ta’ata e ma’i maoro tō rātou. ’Ua hi’o te matapō, ’ua fa’aro’o te turi, ’ua haere te piri’o’i. ’Ua fa’ati’a mai ’Oia i

Page 161: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 8

146

tei pohe, ’e ’ua ora fa’ahou mai rātou nō te fa’ateniteni Iāna. E mea pāpū roa ’aita e ta’ata i rave i taua mau huru mea ra na mua atu.

’Aita re’a tei pe’e atu Iāna, ’ua au ’ore rā te rahira’a Iāna. ’Ua fa’ariro ’Oia i te mau pāpa’i parau ’e te mau Pharisea ’ei feiā ha’avare, mai te mau vaira’a tūpāpa’u i fa’ateateahia. ’Ua rave rātou i te mau ’ōpuara’a huna nō te ha’apohe Iāna. ’Ua ti’avaru atu ’Oia i te feiā taui moni i rāpae’au i te fare o te Fatu. E mea pāpū roa ē ’ua ’āmui atu rātou i te feiā tei ’ōpua i te tāparahi pohe Iāna. ’Aita rā ’Oia i taui i Tāna mau ravera’a. ’Ua « hāmani maita’i haere ’Oia » (Te mau ’Ohipa 10:38).

’Aita ānei teie mau mea pā’āto’a i nava’i ’e ’ia ha’amana’o tātou Iāna ē a muri noa atu ? ’Aita ānei i nava’i nō te tu’u atu i Tōna ra i’oa i rotopū, ’e i ni’a atu, i taua mau ta’ata tuiro’o ra tei ora i ni’a i te fenua nei ’e tei ha’amana’ohia nō te mea tā rātou i parau ’aore rā i rave ? E mea pāpū roa e tu’uhia ’Oia i rotopū i te mau peropheta rahi nō te mau tau ato’a.

’Aita rā teie mau mea ato’a i nava’i nō te Tamaiti a te Atua Mana Hope. E tāpa’o noa rā te reira nō te mau mea rarahi ’o te tae mai. ’Ua tae mai te reira mau mea nā roto i te hō’ē rāve’a huru ’ē ’e te ri’ari’a.4

tāpe’ara’a, fa’asataurora’a, ’e pohera’a

’Ua ha’avarehia ’Oia, ’ua tāpe’ahia, ’ua ha’avāhia ’ia pohe, ’ia pohe nā roto i te mamae rahi o te fa’asataurora’a. ’Ua pātitihia tōna tino ora i ni’a i te hō’ē satauro rā’au. I roto i te māuiui e’ita e nehenehe e parau, ’ua hope marū noa Tōna ora. ’A huti noa ai ’oia i te aho, ’ua tuō ’Oia « E ta’u Metua, e fa’aore mai i tā rātou hara, ’aore ho’i rātou i ’ite i tā rātou e rave nei » (Luka 23:34).

’Ua ’āueue te fenua ’a fa’aru’e mai ai Tōna ra vārua. Ma te hana-hana ’ua parau a’era te ra’atira hānere tei ’ite i te mau mea ato’a tei tupu,« ’o te Tamaiti mau ā teie nā te Atua » (Mataio 27:54).

’Ua tātara a’era te feiā tei here iāna i Tōna tino mai ni’a mai i te satauro. ’Ua fa’aineine ’e ’ua tu’u ihora i te reira i roto i te hō’ē mēnema ’āpī […]

’Ua heva Tōna mau hoa. ’Ua heva te mau ’āpōsetolo Tāna i here ’e Tāna ho’i i pi’i ’ei mau ’ite nō Tōna atuara’a. ’Ua heva te mau vahine tei here iāna. ’Aore roa e ta’ata i ta’a i te mea Tāna i parau nō ni’a i te ti’ara’a mai i te toru o te mahana. Nāhea ho’i e nehenehe

Page 162: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 8

147

ai ia rātou ’ia hāro’aro’a ? ’Aita roa atu teie mea i tupu nā mua atu’? ’Aore roa e mea mai teie te huru i tupu noa a’e. E’ita e nehenehe e ti’aturihia, nō rātou ato’a.

’Ua tupu mai paha te mana’o hepohepo ’e te ti’aturi ’ore ’e te ’ati ’a feruri ai rātou nō tō rātou Fatu tei ravehia atu i roto i te pohe.5

ti’afa’ahoura’a

E ’ere rā te reira te hope’ara’a. I te po’ipo’i o te toru o te mahana, ’ua ho’i atu ’o Maria Magadala ’e te tahi atu Maria i te mēnema. I tō rāua māere rahi, ’ua tūra’ihia te ’ōfa’i i te hiti ’e ’ua matara te mēne-ma. ’Ua hi’o atu rāua i roto. Tē pārahi ra nā ta’ata e piti i roto i te ’ahu ’uo’uo i nā hope’a e piti nō te vāhi hunara’a. ’Ua fā mai ra te hō’ē melahi ia rāua ma te parau ē : « E aha ’outou i ’imi ai i tei ora i te vaira’a o te pohe ?

« ’Aore ’Oia i’ō nei, ’ua ti’a ïa i ni’a : ’A ha’amana’o i tāna i parau mai ia ’outou iāna i pārahi i Galilea ra,

« I te nā- ’ō- ra’a mai : « E tu’uhia te Tamaiti a te ta’ata nei i te rima o te feiā rave hara, ’e e fa’asataurohia, ’e e ti’afa’ahou ’ia tae i te ru’i toru ra » (Luka 24:5–7).

« tāna parau poro’i ’o te ’evanelia ïa nō te hau. tāna mau ha’api’ira’a nō ni’a ïa i te ’ā’au hōro’a ’e te aroha ».

Page 163: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 8

148

’Ua riro teie nā parau ’ōhie—«  ’Aore ’Oia i’ō nei, ’ua ti’a ïa i ni’a »—’ei mau parau hōhonu roa a’e i roto i te mau pāpa’ira’a ato’a. E mau parau te reira nō te hō’ē mēnema ta’ata ’ore. E tupura’a ïa te reira nō te mau mea ato’a Tāna i parau nō ni’a i te ti’afa’ahoura’a. E pāhonora’a hanahana ïa te reira i te uira’a e fa’aruruhia e te mau tāne, te mau vahine ’e te mau tamari’i ato’a ’o te fānauhia i te fenua nei.

’Ua paraparau te Fatu tei ti’afa’ahou ia Maria, ’e ’ua pāhono ’Oia. E ’ere ’Oia i te hō’ē noa fāra’a. E ’ere teie e māna’ona’ora’a noa. E mea mau ’Oia, mai Tōna huru mau i roto i te orara’a tāhuti ra. ’Aita ’Oia i fa’ati’a iāna (Maria) ’ia tāpe’a mai Iāna. ’Aita ā ’Oia i haere atu ra i Tōna ra Metua i te Ao ra. E’ita e maoro e tupu ïa te reira. ’Auē ïa fārereira’a, ’ia tauahihia e te Metua, tei here Iāna ’e tei heva ato’a Nōna i roto i Tōna mau hora ’ati.

E fā mai ïa ’Oia i nā ta’ata e piti nā ni’a i te purūmu nō Emausa. ’E e paraparau ’Oia ia rāua ’e e tāmā’a ’Oia ’e rāua. E fārerei ’Oia i Tāna mau ’āpōsetolo ’o rātou ana’e ’e ’ua ha’api’i atu ia rātou. ’Aita ’o Toma i reira i te taime mātāmua. I te piti o te taime, ’ua ani te Fatu iāna ’ia fāfā i Tōna nā rima ’e Tōna ra ’ao’ao. Ma te māere rahi, nā ’ō atu ra ’oia, « E ta’u Fatu, e ta’u Atua » (Ioane 20:28. ’Ua paraparau ’Oia i nā 500 ta’ata i [te tahi atu] taime […]

’E tē vai nei te tahi atu ’ite. Tē fa’a’ite pāpū nei te hoa bībīlia, te Buka a Moromona ē, ’ua fā atu ’Oia ’eiaha noa i te mau ta’ata i te ao Tahito, i te feiā ato’a rā nō te ao ’Āpī. Nō te mea ’aita ānei ’Oia i parau i te hō’ē taime, « e māmoe ’ē atu ā ta’u, e ’ere i tō teie nei ’āua, e arata’i ato’a mai au ia rātou e ti’a ai, e fa’aro’o mai ho’i rātou i tō’u reo, ’ia hō’ē a’e nānā e hō’ē ho’i tīa’i » ? (Ioane 10:16).

’Ua fā atu ’Oia i te mau ta’ata nō teie ’āfara’a o te fenua i muri mai i Tōna Ti’afa’ahoura’a. I tōna poura’a mai nā roto i te mau ’ata o te ra’i, ’ua fa’aro’o- fa’ahou- hia te reo o te Atua te Metua Mure ’Ore ma te parau hanahana : « Inaha, ’o tau Tamaiti here, ’ua māuruuru roa vau Iāna, ’ua ha’amaita’i ho’i au i tō’u i’oa Iāna ; ’a fa’aro’o mai iāna » (3 Nephi 11:7) […]

E mai te mea e’ita teie mau mea ato’a e nava’i, tē vai nei ïa te ’itera’a, pāpū maita’i ’e te pūai ’e te māramarama, nō te peropheta rahi nō teie tau tu’ura’a ’evanelia, ’o Iosepha Semita. ’Ei hō’ē tamāroa ’āpī, ’ua haere atu ’oia i roto i te uru rā’au nō te pure nō te tūtavara’a

Page 164: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 8

149

i te māramarama ’e te ’ite. ’E i reira ’ua fā mai ra e piti ta’ata i mua iāna, ’e tō rāua teatea ’e te hanahana ’a ti’a noa ai rāua i ni’a a’e iā’u i roto i te reva ra, e ’ore roa ïa e ti’a ’ia fa’aauhia i te hō’ē noa atu mea. ’Ua parau mai ra te hō’ē o rāua iāna, ma te fa’atoro atu i tōna rima i ni’a i te tahi, ’e ma te fa’ahiti i tōna « i’oa, i te nā- ’ō- ra’a mai ē—’O Ta’u Tamaiti Here Teie. ’A fa’aro’o Iāna ! » (Iosepha Semita—’Ā’amu 1:17)

’Ua parau mai taua iho Iosepha ra i te hō’ē taime i muri mai : « ’E ’ua ’ite mata atu ra māua i te hanahana nō te Tamaiti, i te pae ’atau nō te Metua, ’e ’ua fāri’i ho’i i tā tōna ’īra’a…

« ’E i teienei, i muri mai i te mau parau fa’a’ite e rave rahi ’o tei hōro’ahia nōna ra, ’o teie ho’i te parau fa’a’itera’a hope’a roa ra, ’o tā māua e fa’a’ite atu nei nōna ra : ’Oia ho’i te ora nei ’oia ! (PH&PF 76:20, 22).6

I te feiā ato’a e fē’a’a ra, tē parau fa’ahou nei au i te mau parau tei hōro’ahia atu ia Toma ’a fāfā ai ’oia i te mau rima pēpē o te Fatu : « ’Eiaha e fa’aro’o tai’atā, e fa’aro’o rā » [Ioane 20:27]. ’A ti’aturi ia Iesu Mesia, te Tamaiti a te Atua, te ta’ata rahi roa a’e nō te taime ē a muri noa atu. ’A ti’aturi ē e ’itehia tōna orara’a fāito ’ore i muta’a roa hou te ao i hāmanihia ai. ’A ti’aturi ē ’o ’Oia tei hāmani i te fenua tā tātou e ora nei. ’A ti’aturi ē ’o ’Oia ’o Iehova nō te Faufa’a Tahito, ’e ’o ’Oia te Mesia nā te Faufa’a ’Āpī, ’e ’ua pohe ’e ’ua ti’afa’ahou mai Oia, ’e ’ua tere atu i te mau fenua i te tō’o’a o te rā ’e ’ua ha’api’i i te mau ta’ata i reira, ’e ’ua ha’amata i teie tau tu’ura’a hope’a nō te ’evanelia, ’e tē ora nei ’Oia, te Tamaiti ora a te Atua ora, tō tātou Fa’aora ’e tō tātou Tāra’ehara.7

2E nehenehe tā tātou tāta’itahi e ’ite ē ’o Iesu Mesia te Tamaiti a te Atua ’e te Tāra’ehara o

te ao, tei ti’afa’ahou mai te mēnema mai.

Tē vai nei te… hō’ē tama’i e ’arohia nei nō te fa’aro’o o te ta’ata nei, ’aita rā te mau rēni i… ha’apāpū- maita’i- hia, nō te mea tē vai ra i roto i te mau nu’u keresetiano te mau ta’ata e ha’amou nei i te ti’ara’a atua o te Mesia ’e tē a’o nei ho’i rātou nā ni’a i taua i’oa ra. E nehenehe rātou e tāu’a- ’ore- hia ’āhani e ’ere tō rātou reo i te mea

Page 165: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 8

150

au- roa- hia, ’āhani e’ita tō rātou mana e haere na te mau vāhi ato’a, ’āhani e’ita tō rātou tumu i te mea nehenehe…

E naho’a ta’ata ïa ’o te ha’aputuputu mai i ni’a i te tauasini mau ’āivi nō te fāri’ira’a i te ’ā’ahiata o te mahana Pāsa ’e nō te fa’aha’amana’o ia rātou iho i te ’ā’amu nō te Mesia, ’o tā rātou ho’i e fa’ahanahana ra te ti’afa’ahoura’a. Nā roto i te reo nehenehe ’e te ’ī i te ti’aturira’a, e fa’ati’a fa’ahou ïa te feiā a’o nō te mau fa’aro’o e rave rahi i te ’ā’amu nō te mēnema ta’ata ’ore. Ia rātou—’e ia ’outou—tē ani nei au i teie uira’a : « Tē ti’aturi mau ra ānei ’outou i te reira ? »

Tē ti’aturi mau ra ānei ’outou ē ’o Iesu te Tamaiti a te Atua, te tamari’i mau a te Metua ?

Tē ti’aturi ra ’ānei ’outou ē ’ua fa’aro’o- mau- hia te reo o te Atua, te Metua Mure ’Ore, i ni’a a’e i te mau pape nō Ioridana, i te paraura’a e, « Ta’u Tamaiti here teie, ’ua māuruuru roa vau iāna » ? (Mataio 3:17.)

tē haere ra te Fa’aora tei ti’afa’ahou mai ’e nā ta’ata e piti nā ni’a i te purūmu nō emausa.

Page 166: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 8

151

Tē ti’aturi ra ānei ’outou ē ’o teie iho Iesu te ta’ata tei fa’atupu i te mau semeio, tei fa’aora i te ma’i, tei fa’ati’a mai i te piri’o’i, ’e tei hōro’a i te ora i tei pohe ?

Tē ti’aturi ra ānei ’outou ē, i muri a’e i tōna pohera’a i ni’a i te ’āivi nō Kalavari ’e tōna hunara’ahia i roto i te mēnema o Iosepha, ’ua ti’a ora mai ’oia i te toru o te mahana ?

Tē ti’aturi mau ra ānei ’outou ē tē ora noa ra ’Oia—e mea mau, e mea oraora, ’e te ha’apa’o i te ta’ata—’e e ho’i fa’ahou mai ’Oia mai tei fafauhia e te mau melahi i tōna ma’uera’a ?

Tē ti’aturi mau ra ānei ’outou i teie mau mea ? Mai te mea e ti’aturi ’outou, ’ua riro ïa ’outou ’ei tuha’a nō te hō’ē pupu ta’ata ’o te iti noa ra ’o te ti’aturi mau i tei pāpa’ihia i roto i te Bībīlia ’e ’o te ’ata- rahi- hia nei e te mau ’āivāna’a, ’e ’o te fa’ao’ō’ohia ra e te tahi mau ’orometua ha’api’i ’e ’o te fa’arirohia ra ’ei feiā « tei rāpae’au mai » e te hō’ē pupu ’orometua nō te ha’apa’ora’a ’e te mau ’āivāna’a nō te fa’aro’o ’o te rahi noa atu ra…

I te mata o teie mau ’āivāna’a, e mau ’ā’ai ana’e ïa teie nō te tau tahito ra—te fānaura’a o Iesu ’ei Tamaiti nā te Atua tā te mau melahi ho’i i hīmene atu i te mau ’āfa’a nō Iudea, te ta’ata semeio tei fa’aora i te ma’i ’e tei fa’ati’a i tei pohe, te Mesia tei ti’afa’ahou mai te mēnema mai, te ma’uera’a ’e tei fafauhia te ho’ira’a mai.

Tē fa’a’ere nei teie mau ’āivāna’a ’ihi atua nō teie tau iāna i tōna ti’ara’a atua ’e tē ui nei rātou nō te aha te ta’ata e ’ore ai e ha’amori iāna.

’Ua rave ’ē atu teie mau ’āivāna’a māramarama i te ti’ara’a atua o Iesu ’e ’ua vaiiho mai iāna mai te hō’ē noa ta’ata. ’Ua tāmata rātou i te fa’aau iāna mai tō rātou iho ferurira’a piriha’o. ’Ua fa’a’ere rātou iāna i tōna ti’ara’a tamaiti atua ’e ’ua ’īriti ’ē atu i te Ari’i mau o tō te ao […]

Tē hōro’a atu nei au i tō’u itera’a hanahana ē ’aita te Atua i pohe, maori rā e fa’arirohia ’oia mai te hō’ē fa’ahōho’ara’a ora ’ore […]

Tē hina’arohia nei te tahi mea hau atu i te hō’ē ti’aturira’a maita’i noa. Tē hina’arohia nei te hō’ē ’itera’a nō ni’a i tōna ti’ara’a hō’ē roa ’e te ’aifāito ’ore ’ei Tāra’ehara hanahana ’e te hō’ē ’ana’anataera’a nōna ’e tāna poro’i ’ei Tamaiti nā te Atua.

Page 167: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 8

152

E noa’a taua ’itera’a ra ’e taua ’ana’anataera’a ra i te feiā ato’a ’o te tūtava mau. E’ita te reira e tū’ati atu i te ha’api’ira’a teitei, e’ita te reira e tae mai nā roto noa i te tai’ora’a i te mana’o ta’ata. ’Aita, e tae mai te reira nā roto i te hō’ē ravera’a ’ōhie a’e. E ’itehia te mau mea a te Atua nā roto ana’e i te Vārua o te Atua. (1 Korinetia 2:11.) ’O te parau ïa a te heheura’a.

Te noa’ara’a te ’ite ’e te ’ana’anatae nō te Fatu, e tae mai ïa nā roto i te pe’era’a i te mau ture ’ōhie i muri nei… Tē hina’aro nei au e hōro’a atu e toru ture, e mea ’ōhie roa i roto i tō rātou ha’amaura’a, fātata i te fa’a’ohipa- rahi- hia i roto i tō rātou tāpiti- noa- ra’a- hia, e mea faufa’a rahi rā i roto i tō rātou fa’a’ohipara’a ’e te hotu i te hope’ara’a […]

Te mātāmua ’o te tai’o ïa—te tai’ora’a i te parau a te Fatu… ’Ei hi’ora’a, ’a tai’o i te ’Evanelia a Ioane mai te ha’amatara’a ē tae atu i te hope’ara’a. ’A vaiiho i te Fatu ’ia parau nōna iho ia ’outou, ’e e tae mai ïa tāna mau parau ma te hō’ē ha’apāpūra’a hau ’o te ha’afaufa’a ’ore i te mau parau a te feiā e fa’ahapa nei iāna. ’A tai’o ato’a i te faufa’a nō te ao ’Āpī, te Buka a Moromona, tei fa’ati’ahia mai ’ei ’ite « ē ’o Iesu, ’o te Mesia ïa, te Atua Mure ’Ore, ’o tei fa’a’ite iāna iho i te mau fenua ato’a » (Te ’api upo’o parau o te Buka a Moromona.)

I muri mai ’o te tāvini ïa—te tāvinira’a i roto i te ’ohipa a te Fatu… ’Aita te ’ohipa a te Mesia e hina’aro i tō ’outou mau fē’a’ara’a ; tē hina’arohia ra tō ’outou pūai ’e tō ’outou taime ē tō ’outou mau tālē-ni ; ’e ’a fa’a’ohipa ai ’outou i te reira i roto i te tāvinira’a, e tupu ïa tō ’outou fa’aro’o i te rahi ’e e ’ore atu ïa tō ’outou mau fē’a’ara’a […]

Te toru, ’ia pure ïa. ’A paraparau i tō ’outou Metua i te Ao ra i te i’oa o Tāna Tamaiti Here. Tē nā ’ō ra ’Oia ē, « inaha, tē ti’a noa nei au i te ’ūputa, tē pātoto atu nei : ’ia fa’aro’o mai te hō’ē ta’ata i ta’u reo, ’e ’ua ’īriti i te ’ōpani ra, e haere atu vau i roto iāna ra ». (Apokalupo 3:20).

Teie tāna anira’a, e mea pāpū te fafaura’a. E’ita paha ’outou e fa’aro’o i te mau reo nō te ra’i mai, e tae mai ra te hō’ē ha’apāpūra’a hau nō te ra’i mai […]

E tae mai ïa ma te ’ana’ana nā roto i te ahoaho o te ferurira’a ta’ata, te fa’ahapara’a teitei mai tei parauhia, ’e te ha’api’ira’a hape, te ’itera’a o te Vārua Mo’a ’e ’ua riro mai Iesu te Tamaiti a te Atua, tei fānauhia i roto i te tino nei, te Tāra’ehara o te ao, tei ti’afa’ahou mai te mēnema

Page 168: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 8

153

mai, te Fatu ’o te haere mai e fa’atere ’ei Ari’i o te mau Ari’i. Tei ia ’outou ra te rāve’a nō te ’ite i te reira. E hōpoi’a nā ’outou ’ia ’imi.8

3E ti’a ia tātou ’ia tāmau noa i te ui ia tātou iho, « e aha

ho’i tātou ia Iesu i tei parauhia, ’o te Mesia nei ? »

Tē ani fa’ahou nei au i te uira’a tei hōro’ahia mai e Pilato e piti tauasini matahiti i teienei, « e aha ho’i iā’u ia Iesu i tei parauhia, ’o te Mesia nei ? » (Mataio 27:22.) ’Oia mau, e ti’a ia tātou ’ia ui tāmau noa ia tātou iho, e aha ho’i tātou ia Iesu i tei parauhia, ’o te Mesia nei ? E aha tā tātou e rave i tāna mau ha’api’ira’a, ’e nāhea tātou e fa’ariro i te reira ’ei tuha’a pāpū nō tō tātou orara’a ? […]

« ’A hi’o na i te ’Ārenio a te Atua, ’o tei hōpoi ’ē atu i te hara o te ao ». Ioane 1:29. ’Auē ïa te veve tō tātou mau orara’a ’āhani ’aita tāna mau ha’apira’a ’e tōna hi’ora’a fāito ’ore. Te mau ha’api’ira’a nō te huri- ’ē- ra’a atu i te tahi pāpāri’a, te ravera’a i te piti o te maile, te ho’ira’a mai o te tamaiti tei haere i te fenua roa, te tahi atu mau ha’api’ira’a e rave rahi ’ua nīni’i mai ïa te reira nā roto i te mau tau nō te riro ’ei tumu nō te ’āfa’i mai i te hāmani maita’i ’e te aroha i roto i te huru ’ino o te ta’ata i tōna ta’ata tupu.

E fa’atere te taehaera’a i te vāhi ’ua ti’avaruhia te Mesia. E fa’atere te hāmani maita’i ’e te fa’a’oroma’i i te vāhi ’ua ’itehia te Mesia ’e ’ua pe’ehia tāna mau ha’api’ira’a.

E aha ïa tātou ia Iesu i tei parauhia, ’o te Mesia nei ? « ’Ua fa’a’ite mai ’Oia ia ’oe, e te ta’ata na, i te mea maita’i ; ’e e aha tā Iehova hina’aro ia ’oe ra maori rā ’o te rave i te parau ti’a, ’e ’ia hina’aro ho’i i te aroha, ’e te haere ma te ha’eha’a i te aro o tō Atua ? » (Mika 6:8.)

« Nō reira, tē parau atu nei au ia ’outou ē, e mea ti’a roa ia ’outou ’ia fa’a’ore ’outou te tahi i tā te tahi ra hapa ; nō te mea ’o ’oia ’o tei ’ore i fa’a’ore i te hapa a tōna ra taea’e ’ua vai fa’ahapahia ’oia i mua i te Fatu ; nō te mea tei roto noa iāna te hara rahi a’e » (PH&PF 64:9) […]

E aha ïa tātou ia Iesu i tei parauhia, ’o te Mesia nei ? « I po’ia na ho’i au, ’e ’ua hōro’a mai ’outou i te mā’a nā’u : I po’ihā na vau ’e ’ua fa’ainu mai ’outou iā’u : E ta’ata ’ē au, ’e ’ua ’ite mai ’outou iā’u, i veve na vau, ’e ’ua fa’a’ahu mai ’outou iā’u : I pohe na vau i te ma’i,

Page 169: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 8

154

’e ’ua utuutu mai ’outou iā’u ; I roto vau i te tāpe’ara’a, ’e ’ua haere mai ’outou iā’u ra : (Mataio 25:35–36) …

E aha ïa tātou ia Iesu i tei parauhia, ’o te Mesia nei ?

’A ha’api’i mai nō ni’a Iā’u. ’A ’imi i te mau pāpa’ira’a mo’a nō te mea tē fa’a’ite nei rātou nōna. ’A feruri hōhonu i te semeio nō tōna orara’a ’e tāna misiōni. ’A tāmata itoito ri’i i te pe’e i tōna hi’ora’a ’e i te ha’apa’o i tāna mau ha’api’ira’a.9

4Tē hi’o nei tātou ia Iesu Mesia mai te ’ōfa’i nō

tō tātou ora, tō tātou pūai, tō tātou orara’a maita’i, ’e te ha’apūra’a nō tō tātou fa’aro’o.

’Aita tātou e ’ite i te mea e vai nei i mua ia tātou. ’Aita tātou e ’ite e aha tā te mau mahana i mua nei e ’āfa’i mai. Tē ora nei tātou i roto i te hō’ē ao ahoaho. Nō te tahi, tē vai nei ïa te ’ohipa rahi ’o te tupu mai. Nō te tahi, e ’otora’a ïa. Nō te tahi, e ’oa’oara’a rahi ’e te poupou, te ea maita’i, ’e te orara’a maita’i. Nō vetahi, e ma’i paha ’e te tahi fāito ’oto. ’Aita tātou i ’ite. Hō’ē rā mea tā tātou i ’ite. Mai te feti’a i te ra’i, noa atu e aha tā te ananahi e ’āfa’i mai, tē ti’a mai ra te Tāra’ehara o te ao, te Tamaiti a te Atua, pāpū maita’i mai te tūtau nō tō tātou orara’a mure ’ore. Tē hi’o nei tātou ia Iesu Mesia mai te ’ōfa’i nō tō tātou ora, tō tātou pūai, tō tātou orara’a maita’i, ’e te ha’apūra’a nō tō tātou fa’aro’o.

I te taime maita’i ’e te taime ’ino e hi’o tātou iāna, tei reira ’Oia nō te ha’apāpū ’e nō te ’ata i ni’a ia tātou.10

’Ua ’ite au tē ora nei tō’u Tāra’ehara,To’u fa’aora rahi, te Tamaiti a te Atua,.’Ua upo’oti’a ’Oia i te pohe ’e te mamae,Tō’u Ari’i, tō’u Arata’i, ’e tō’u Fatu.

Tē ora nei ’Oia, tō’u niu pāpū nō te fa’aro’o,Te ti’aturira’a māramarama o te ta’ata i ni’a i te fenua nei,Te ’ē’a maita’i roa a’e,Te māramarama i’ō atu i te pāruru o te pohe.

’A hōro’a mai na i tō ’Oe Vārua hau, Te hau nō ’ō mai ia ’Oe na,Te fa’aro’o nō te haere nā ni’a i te ’ē’a mo’emo’e

Page 170: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 8

155

E tae atu ai ia ’Oe na.11

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• ’A tai’o fa’ahou i te ’itera’a pāpū o te peresideni Hinckley i roto

i te tuha’a 1 ’e ’a rave i te taime nō te feruri hōhonu i ni’a i tō ’outou iho ’itera’a pāpū nō ni’a ia Iesu Mesia. Nō te aha tātou e māuruuru ai nō te tāvinira’a ’e te Tāra’ehara a te Fa’aora ? E aha te mau ’ā’amu ’e te mau ha’api’ira’a nō roto mai i te orara’a o te Fa’aora tei riro ’ei aura’a ta’a ’ē nō ’outou ?

• ’A ui ia ’outou iho i te mau uira’a ato’a i roto i te tuha’a 2. Nāhea tā ’outou mau pāhonora’a e ha’amaita’i ai i tō ’outou orara’a i te mau mahana ato’a ? I roto i taua iho tuha’a ra, ’a tai’o fa’ahou i « nā ture ’ōhie » e toru nō te noa’ara’a i te hō’ē ’itera’a nō te mau « mea a te Atua ». Nāhea teie mau ture i tauturu ai ia ’outou ’ia fa’ahōhonu atu i tō ’outou ’itera’a vārua ?

• ’Ua ani tāmau te peresideni Hinckley ē « e aha ho’i tātou ia Iesu i tei parauhia, ’o te Mesia nei ? » (tuha’a 3). E aha tā tātou e nehe-nehe e ’apo mai nā roto mai i tāna mau pāhonora’a ? ’A feruri e nāhea ra ’outou i te pāhono i teie uira’a. Nāhea tō ’outou orara’a e ta’a ’ē ai mai te mea ’aita ’outou i ’ite i te mau ha’api’ira’a ’e te hi’ora’a o te Fa’aora ?

• ’Ua ha’apūai mai te peresideni Hinckley i te parau ē ’o Iesu Mesia tō tātou tūtau i roto i te hō’ē ao ahoaho (hi’o te tuha’a 4). E aha te taime i ’ite ai ’outou i te pūai ’e te tāmāhanahanara’a a te Fa’aora i te hō’ē taime fifi ? ’A feruri hōhonu i te mau rēni ato’a nō te hīmene a te peresideni Hinckley i roto i te tuha’a 4. Nāhea te Mesia e riro ai ’ei « hō’ē ti’aturira’a ’ana’ana » ? Nāhea ’Oia e riro ai ’ei « mōrī nō tātou nō te arata’i i te hō’ē ’ē’a maita’i a’e » ?

Te mau pāpa’ira’a mo’aLuka 24:36–39 ; Ioane 1:1–14 ; Te mau ’Ohipa 4:10–12 ; 2 Nephi

2:8 ; 25:26 ; Alama 5:48 ; PH&PF110:3–4

Tauturu ha’api’ira’a«  ’A fa’anaho i te mau ’ohipa ha’api’ira’a ’o te patu i tō ’outou

fa’aro’o i roto i te Fa’aora  » (’Ia Poro Haere i Ta’u nei ’Evanelia

Page 171: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 8

156

[2004], 22) ’Ei hi’ora’a, ’a tuatāpapa ai ’outou, e nehenehe tā ’outou e ui ia ’outou iho i te mau uira’a mai teie i muri nei : Nāhea teie mau ha’api’ira’a e tauturu ai iā’u ’ia fa’arahi i tō’u ’itera’a nō ni’a i te Tāra’ehara a Iesu Mesia ? Nāhea teie mau ha’api’ira’a e nehenehe ai e tauturu iā’u ’ia riro rahi a’e mai te Fa’aora te huru ? »

Te mau nota 1. « The Symbol of Christ », Ensign, Mē

1975, 92, 94. 2. « Four Cornerstones of Faith », Ensign,

Fepuare 2004, 4. 3. Teachings of Gordon B. Hinckley

(1997), 280. 4. « He Is Not Here, but Is Risen », Ensign,

Mē 1999, 71. 5. « He Is Not Here, but Is Risen », 71. 6. « He Is Not Here, but Is Risen », 71–72.

7. « Be Not Faithless », Ensign, ’Ēperēra 1989, 2.

8. I roto Conference Report, ’Ēperēra 1966, 85- 87.

9. « What Shall I Do Then with Jesus Which Is Called Christ ? » Ensign, Titema 1983, 3- 5

10. « We Look to Christ », Ensign, Mē 2002, 90.

11. « Tē Ora nei Tō’u Fa’aora », Te mau Hīmene, no. 68 ; pāpa’ihia e Gordon B. Hinckley.

Page 172: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

157

P E N E 9

Te hōro’a tao’a rahi o te ’itera’a pāpū

« Tē paraparau nei tātou i te reo rau. ’Ua rau te huru o tō tātou orara’a. Terā rā, i roto i tō tātou ā’au

tāta’itahi, tē tūpa’ipa’i ra te hō’ē ’itera’a pāpū tāhō’ē ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

Tē parau ra te peresideni Gordon B. Hinckley ē « Te hi’ora’a mātā-mua tā’u e ha’amana’o nei nō ni’a ïa i te mau mana’o pae vārua, tei te fāito ïa e pae matahiti to’u, e tamari’iri’i roa vau. Tē ta’i ra vau nō te māuiui o tō’u tari’a… ’Ua fa’aineine tō’u māmā i te hō’ē pūtē miti papa’a ’e ’ua tu’u i ni’a i te umu nō te ha’amāhanahana. ’Ua tu’u marū a’era tō’u pāpā i tōna nā rima i ni’a i tō’u upo’o ’e ’ua hōro’a mai ra i te hō’ē ha’amaita’ira’a, ma te ’avau i te māuiui ’e i te ma’i nā roto i te mana o te autahu’ara’a mo’a ’e nā roto i te i’oa o Iesu Mesia. I muri iho, ’ua rave mai ra ’oia iā’u ma te marū i roto i tōna nā rima ’e ’ua tu’u a’era i te pūtē miti papa’a māhanahana i ni’a i tō’u tari’a. ’Ua marū te māuiui ’e ’ua ’ore. ’Ua ma’iri ihora vau i te ta’oto i roto i te rima hau o tō’u pāpā. ’A ha’amata ai au i te ta’oto, ’ua ha’amana’o a’era vau i te mau parau o tāna ha’amaita’ira’a. Terā ïa tā’u ha’amana’ora’a mātāmua nō ni’a i te fa’a’ohipara’a i te mana o te autahu’ara’a nā roto i te i’oa o te Fatu.

«  I muri a’e, i roto i tō’u taure’are’ara’a, ’ua ta’oto māua o tō’u taea’e i roto i te hō’ē piha ha’amāhanahana- ’ore- hia i roto i te pu’e tau to’eto’e… Hou ’a tārava ai māua i roto i te hō’ē ro’i māhanahana, ’ua tūturi māua nō te pure i tō māua pure. Tē vai ra te mau parau ha’amaita’i… Tē ha’amana’o ra vau i tō’u ’ōu’ara’a i roto i tō’u ro’i i muri a’e i tō’u paraura’a ē, ’āmene, ma te huti mai i te ’ahu ta’oto ē tae roa mai i ni’a i te ’arapo’a, ’e ma te feruri i te mea tā’u i rave ’a paraparau ai au i tō’u Metua i te Ao ra i roto i te i’oa o tāna Tamaiti.

Page 173: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 9

158

’ei feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei, ’ua hō’ē tātou i roto i tō tātou ’itera’a pāpū nō ni’a ia iesu mesia.

Page 174: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 9

159

’Aita tō’u e ’ite rahi nō ni’a i te ’evanelia. Terā rā, tē vai ra te tahi hau ’e te pārurura’a i te paraparaura’a i tō te ra’i i roto ’e nā roto i te Fatu ia Iesu. […]

« ’Ua tupu taua ’itera’a ra i roto i tō’u ’ā’au ’a riro ai au ’ei misiōnare ’a ta’io ai au i te Faufa’a ’Āpī ’e te Buka a Moromona, ’o tei fa’a’ite pāpū fa’ahou Iāna. ’Ua riro mai taua ’itera’a ra ’ei niu nō tō’u orara’a, tei roa’a mai iā’u nā roto mai i te mau pure tei pāhonohia i tō’u tamari’iri’ira’a. Mai taua taime ra, ’ua tupu atu ā tō’u fa’aro’o i te rahi. ’Ua riro mai au ’ei ’āpōsetolo Nāna, mā’itihia nō te rave i tōna hina’aro ’e nō te ha’api’i i Tāna parau. ’Ua riro mai au ’ei ’ite Nōna i tō te ao nei ».1

Te mau Ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

’Ua riro te ’itera’a pāpū ’ei pūai rahi nō te ’Ēkālesia ’e te tumu o te fa’aro’o ’e te ’ohipa.

’Ua riro mai tātou mai te hō’ē ’utuāfare rahi tei parare nā teie ao rahi. Tē paraparau nei tātou i te reo rau. ’Ua rau te huru o tō tātou orara’a. Terā rā, i roto i tō tātou ā’au tāta’itahi, tē tūpa’ipa’i ra te hō’ē ’itera’a pāpū tāhō’ē. ’Ua ’ite ’outou ’e ’o vau ato’a nei ē tē ora nei te Atua ’e Nāna e fa’atere nei i teie ’ohipa mo’a Tāna. ’Ua ’ite tātou ē, ’o Iesu tō tātou Tāra’ehara, ’o tē ti’a nei i te upo’o o teie ’Ēkālesia tei mau i Tōna i’oa. ’Ua ’ite tātou ē ’ua riro ’o Iosepha Semita ’ei peropheta, ’e ei peropheta ’o tē ti’a nei i te upo’o o teie tau tu’ura’a o te ’īra’a o te mau tau. ’Ua ’ite tātou ē, ’ua fa’aho’i- fa’ahou- hia mai te autahu’ara’a i ni’a i tōna upo’o ’e ’ua ma’iri mai i ni’a iho ia tātou i teie ’anotau i roto i te hō’ē rēni mutu ’ore. ’Ua ’ite tātou ē, te Buka a Moromona ’o te hō’ē ïa faufa’a parau mau nō te ti’ara’a mau ’e te huru atua o te Fatu ’o Iesu Mesia.2

Teie mea tā tātou e parau nei te ’itera’a pāpū, ’o te pūai rahi ïa o te ’Ēkālesia. ’O te tumu ïa o te fa’aro’o ’e te ’ohipa… E mea mau te ’itera’a pāpū ’e te pūai mai te mau huru pūai ato’a i ni’a i te fenua nei. ’Ua fa’ata’a mai te Fatu i te reira ’a paraparau ai ’Oia ia Niko-demo i te nā- ’ō- ra’a ē, « Tē farara nei te mata’i i tāna vāhi i hina’aro ra, ’e tē ’ite ra ’oe i tōna haruru, ’aita rā ’oe i ’ite i te vāhi nō reira mai ’oia ra, ’e te vāhi e haerehia atu e āna ra : ’oia ato’a te ta’ata tā

Page 175: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 9

160

te Vārua i fānau ra » (Ioane 3:8). Teie mea tā tātou e parau nei te ’itera’a pāpū, e ’ere ïa i te mea ’ōhie ’ia fa’ata’a, tōna rā mau hotu e mea pāpū maita’i ïa. ’O te Vārua Maita’i ïa ’o tē fa’a’ite pāpū nei nā roto ia tātou.3

2Te ’itera’a pāpū, ’o te hō’ē ïa reo fa’aitoito marū, ’o te pāturu ia tātou ’a haere ai tātou nā roto i

te fa’aro’o ’e ’o te tūra’i ia tātou ’ia ’ohipa.

Te ’itera’a pāpū o te ta’ata iho ’o te mea ïa e fa’ahuri i te ta’ata i roto i tō rātou orara’a ’a tomo mai ai rātou i roto i teie ’Ēkālesia. Teie te mea e tūra’i i te mau melo ’ia fa’aru’e i te mau mea ato’a nō te tomo i roto i te tāvinira’a i te Fatu. Teie te reo fa’aitoito marū ’o te pāturu ma te fa’aea ’ore i te feiā e haere nā roto i te fa’aro’o ē tae roa atu i te hope’a o tō rātou orara’a.

E ’ohipa māere ’e te nehenehe, hō’ē hōro’a nā te Atua i te ta’ata nei. E mono ’oia te tao’a rahi ’e ’aore rā, i te veve, ’ia pi’i- ana’e- hia te hō’ē ta’ata ’ia tāvini. Nā teie ’itera’a pāpū tei vai i roto i te ’ā’au o tō tātou mau ta’ata, e fa’aitoito i roto i te hō’ē ’ohipa faufa’a. E ’itehia te reira i roto i te feiā ’āpī ’e te ruhiruhia. E ’itehia te reira i roto i te pīahi nō te ha’api’ira’a ’evanelia, i roto i te misiōnare, i roto i te ’episekōpo ’e te peresideni titi, i roto i te peresideni misiōni, i roto i te tuahine nō te sōtaiete tauturu, i roto i te mau hui mana fa’atere rahi ato’a. E fa’aro’ohia te reira mai roto mai i te feiā ’aita e tōro’a, ta’a ’ē atu i te ti’ara’a melo. ’O te ora mau teie o teie ’ohipa. Nā teie e tūra’i nei i te ’ohipa a te Fatu i mua ’ati a’e te ao nei. Nā teie e tūra’i ’ia ravehia te ’ohipa. Nā teie e tītau ’ia rave tātou i te mea i anihia ia tātou ’ia rave. E hōro’a mai te reira i te ha’apāpūra’a ē, e ’ōpuara’a tō te orara’a, tē vai ra te tahi mau mea faufa’a rahi a’e i te tahi atu, tei roto tātou i te hō’ē tere mure ’ore, e hōpoi’a tā tātou i mua i te Atua […]

’O te mea ïa e tūra’i i te mau hoa pā’āto’a o te ’Ēkālesia, tei ’ino ’e tei paruparu i te ha’amatara’a, i roto i te haere’a o te fa’afāriura’a. E tūra’i te reira i te mau ta’ata fa’afāriu ato’a nā roto i te hau i roto i te fa’aro’o […]

I te mau vāhi ato’a e fa’ati’ahia te ’Ēkālesia, e ’itehia tōna mana. E parau tātou ma te taiā ’ore ē, ’ua ’ite tātou… E parau ti’a, maori

Page 176: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 9

161

rā, ’ua ’ite tātou ē, tē ora nei te Atua,’o Iesu te Mesia, ’e nā rāua teie ōpuara’a ’e teie bāsileia. E mea ’ōhie roa te mau parau : nō roto mai te parau i te ’ā’au. E ’ohipa ’oia i te mau vāhi ato’a e fa’ati’ahia te ’Ēkālesia, i te mau vāhi ato’a tei reira te mau misiōnare e ha’api’i ra i te ’evanelia, i te mau vāhi ato’a tē vai ra te mau melo e fa’a’ite ra i tō rātou fa’aro’o.

E ’ohipa teie e’ita e nehenehe e pāto’ihia. E nehenehe te feiā pāto’i e fa’a’ite mai i te pāpa’ira’a mo’a ’e e mārō mai i te ha’api’ira’a tumu ma te hope’a ’ore. E nehenehe rātou e riro ’ei feiā māramarama ’e te ’aravihi i te parau. Terā rā, ’ia parau te hō’ē ta’ata ē, « ’ua ’ite au », ’aita ïa e mārōra’a fa’ahou. ’Aita paha e fāri’ihia, terā rā, ’o vai te nehenehe e pāto’i ’e ’aore rā, e huna i te reo marū o te vārua i roto ’ia paraparau mai i te mana’o o te ta’ata iho ? 4

« te māramarama i roto i tō tātou orara’a »

Tē ora ra ’o [David Castaneda], tāna vahine, ’o Tomasa, ’e tā rāua mau tamari’i, i ni’a i te hō’ē fenua fa’a’apu ruperupe ’ore i pīha’i iho ia Torreon [i Mehico]. E 30 tā rātou moa, e 2 pua’a ’e 1 pua’ahorofe-nua pārarai. ’Ua hōro’a mai te mau moa i te tahi huero nō te tauturu ia rātou ’e ’ei rāve’a e roa’a mai ai te tahi moni ri’i. E orara’a veve tō rātou. E ’ua haere mai ra te mau misiōnare e fārerei ia rātou. Tē parau ra te tuahine Castaneda ē, «  ’ua ’īriti te mau ’orometua i te tāpo’i i tō mātou mata ’e ’ua hōpoi mai i te māramarama i roto i tō mātou orara’a. ’Aore hō’ē a’e ’itera’a tō mātou nō ni’a ia Iesu Mesia. ’Aore hō’ē a’e ’itera’a tō mātou nō ni’a i te Atua ē tae roa atu i taime ’a haere mai ai rāua ».

E piti matahiti ha’api’ira’a tāna, ’aore hō’ē a’e tā tāna tāne. ’Ua ha’api’i te mau ’orometua ia rātou, ’e ’ua bāpetizohia rātou i te pae hope’a… ’Ua fa’ati’a a’era rātou i te hō’ē ’ohipa putu faufa’a rupe-rupe i reira ho’i te metua tāne ’e tāna nā tamaiti e pae e rave ai i te ’ohipa. Ma te fa’aro’o ’ōhie, ’ua aufau rātou i tā rātou tuha’a ’ahuru. ’Ua ti’aturi rātou i te Fatu. ’Ua ha’apa’o rātou i te ’evanelia. ’Ua tāvini rātou i te vāhi i pi’ihia rātou ’ia tāvini. E maha o tā rāua mau tamāroa ’e e toru tamāhine tei rave i te tau misiōnare… ’Ua fa’ao’ō’ohia rātou e te mau ta’ata ti’aturi ’ore. ’Ua riro tā rātou pāhonora’a ’ei ’itera’a pāpū nō ni’a i te mana o te Fatu i roto i tō rātou orara’a.

Page 177: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 9

162

Fātata e 200 o tō rātou ’utuāfare ’e te mau hoa tei tomo mai i roto i te ’Ēkālesia nā roto mai i tō rātou huru. Hau i te 30 tamaiti ’e te tamāhine o te ’utuāfare ’e te mau hoa tei tāvini i te hō’ē misiōni. ’Ua hōro’a rātou i te fenua ma te tāmoni ’ore ’e tē ti’a ra te fare purera’a i ni’a iho i teienei.

’Ua pa’ari te mau tamari’i i teienei, ’e tē haere nei te mau metua i Mehico City i te ’āva’e tāta’itahi nō te rave i te ’ohipa i roto i te hiero. Tē ti’a nei rātou mai te hō’ē fa’a’itera’a ora o te mana rahi nō teie ’ohipa a te Fatu nō te fa’ati’a ’e nō te taui i te ta’ata. E rave rahi mirioni o rātou nā te ao ato’a nei e fāri’i nei i te semeio o te fa’aro’o Momoni ’a tomo mai ai te ’itera’a pāpū nō te hanahana o te ’ohipa i roto i tō rātou orara’a.5

« e parau mau, e ’ere ānei ? nō reira, e aha atu ā ïa ?

’Ua fārerei au i te hō’ē ’ōfitiē nō te nu’u moana nō te hō’ē fenua nā te ara, e taure’are’a māramarama, tei ’āfa’ihia mai i te fenua Marite nō te tahi ha’api’ipi’ira’a hau atu. ’Ua au ’oia i te huru o te tahi mau hoa tōna i roto i te nu’u moana nō te fenua Marite, ’e i roto i tāna anira’a, ’ua fa’a’ite mai teie mau hoa iāna i tō rātou mau ti’aturira’a i te pae fa’aro’o. E ’ere ’oia i te keretetiano, terā rā, ’ua ’ana’anatae ’oia. ’Ua paraparau rātou iāna nō ni’a i te Fa’aora o te ao nei, ’o Iesu Mesia, fānauhia i Betelehema, tei hōro’a i tōna ora nō te mau ta’ata ato’a. ’Ua paraparau rātou iāna i te fāra’a mai te Atua, te Metua Mure ’Ore, ’e te Fatu tei ti’afa’ahou, i te tamaiti iti ra ia Iosepha Semita. ’Ua paraparau rātou nō ni’a i te mau peropheta nō teie ’anotau. ’Ua ha’api’i rātou iāna i te ’evanelia a te Fatu. ’Ua ha’aputapū te Vārua i tōna ’ā’au, ’e ’ua bāpetizohia ’oia.

’Ua fa’a’itehia mai ’oia iā’u nā mua noa a’e ’a ho’i ai ’oia i tōna fenua ’āi’a. ’Ua paraparau māua i teie mau mea, ’e nā ’ō atu ra vau : « E ’ere tō ’oe nūna’a i te keretetiano. E aha te ’ohipa e tupu ’ia ho’i ’oe i tō ’oe fenua, e keretetiano, ’e, hau roa atu, e keretetiano momoni ? »

’Ua rumaruma tōna mata, ’e ’ua pāhono mai ra, « e au ’ore tō’u ’utuāfare. E riro rātou i te tīahi iā’u ’e ’ia fa’ariro iā’u ’ei ta’ata pohe. Nō ni’a i tō’u orara’a a muri a’e ’e tō’u tōro’a, e riro te mau ’ūputa i te ’ōpanihia i mua iā’u ».

’Ua ui atu ra vau, « ’ua hina’aro mau ānei ’oe e ’aufau i te hō’ē ho’o rahi nō te ’evanelia ? »

Page 178: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 9

163

’Ana’ana a’era tōna nā mata rumaruma, ’e te rarirari roimata i ni’a i tōna hōho’a mata ravarava nehenehe, ’a pāhono mai ai ’oia ē, « e parau mau, e ’ere ānei ? »

Ma te ha’amā, ’o vau i ui iāna i teie uira’a, ’ua pāhono atu ra vau, « ’oia e parau mau ».

Pāhono mai nei ’oia, « nō reira, e aha atu ā ïa » ?

Teie te mau uira’a tā’u e hina’aro e ui atu ia ’outou : « E parau mau, e ’ere ānei ? Nō reira, e aha atu ā ïa ? » 6

Hō’ē hi’ora’a ’āpī i ni’a i te orara’a

I te hō’ē taime, ’ua fa’aro’o vau i te mea tei tupu i ni’a i te hō’ē ’ī’ite (ingénieur) tei tomo mai i roto i te ’Ēkālesia ’aita i maoro a’enei. ’Ua haere atu te mau misiōnare i tōna fare, ’e ’ua fa’atomo mai tāna vahine ia rāua i roto. ’Ua pāhono tāna vahine i tā rāua parau poro’i ma te ’oa’oa, ’āre’a ōna rā, tē vai ra hō’ē mea i huti iāna, ma te tae ’ore tōna mana’o. I te hō’ē ahiahi ’ua fa’a’ite te vahine ē, ’ua hina’aro ’oia ’ia bāpetizohia ’oia. E riri rahi tōna. ’Aita ānei te vahine i ’ite ē, e aha te aura’a nō te reira ? Te aura’a nō te reira, ’o te taime. Te aura’a nō te reira ’o te ’aufaura’a i te tuha’a ’ahuru. Te aura’a nō te reira ’o te fa’aru’era’a i tō rātou mau hoa. Te aura’a nō te reira ’aita e puhipuhi fa’ahou i te ’ava’ava. ’Ua rave a’era ’oia i tōna perēue e ’ua haere atu ra i roto i te pōiri o te pō, ma te tā’iri i te ’ōpani i muri iāna. ’Ua haere ’oia nā ni’a i te purūmu ma te tuhi i tāna vahine, ma te tuhi i te mau misiōnare, ma te tuhi iāna iho i te fāri’ira’a i te mau misiōnare ’ia ha’api’i ia rāua. ’A ha’amata ai ’oia i te rohirohi ’ua marū a’era tōna riri, ’e ’ua tae mai ra te hō’ē vārua pure i roto i tōna ’ā’au. ’Ua pure ’oia ’a haere noa ai. ’Ua ani tāparu ’oia i te Atua i te hō’ē pāhonora’a i tāna mau uira’a. E i reira, ’ua tae mai ra te hō’ē mana’o māramarama ’e te tapitapi ’ore, fātata mai te huru ra, hō’ē reo e parau mai nei i teie mau parau ē, « e parau mau ».

« E parau mau », tāna ïa i parau iāna iho fa’ahou ’e fa’ahou ā. « E parau mau ». ’Ua tae mai ra te hō’ē hau i roto i tōna ’ā’au. ’A haere ai ’oia i te fare, te mau rahuira’a, te mau anira’a, te mau tītaura’a tei fa’atupu i te riri i roto iāna, ’ua ha’amata te reira i te riro mai ’ei mau rāve’a. I tōna ’īritira’a i te ’ōpani, tē ’ite nei ’oia i tāna vahine tei tūturi i raro ’e tē pure ra…

Page 179: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 9

164

I mua i te ’āmuira’a tāna i fa’a’ite atu i teie ’ohipa, ’ua parau ’oia nō ni’a i te ’oa’oa tei tae mai i roto i tō rāua orara’a. ’Aita te tuha’a ’ahuru i riro ’ei fifi. Te hōro’ara’a i tā rātou tao’a i te Atua ra, tei hōro’a mai i te mau mea ato’a ia rātou ra, e mea ha’iha’i roa ïa. ’Aita te taime tāvinira’a i riro ’ei fifi. Tītau- noa- hia te tahi tāpura tano maita’i nō te mau hora o te hepetoma. ’Aita te hōpoi’a i riro ’ei fifi. Nā roto mai i te reira, e tae mai te tupura’a i te rahi ’e te hō’ē hi’ora’a ’āpī i te orara’a. ’E i muri iho, teie ta’ata māramarama ’e te ’aravihi, teie ’ī’ite tei mātau i te ’ohipa i roto i te mau mea o te ao tā tātou e ora nei, ’ua fa’a’ite mai ra ’oia i te hō’ē ’itera’a pāpū hanahana, ma te mata rarirari i te roimata, nō ni’a i te semeio tei tupu i roto i tōna orara’a.7

« te tao’a faufa’a roa a’e i roto i tō’u orara’a »

E rave rahi matahiti i teienei, ’ua paraparau mai te hō’ē vahine ’āpī māramarama ’e te ’ite rahi i Berchtesgaden, i te fenua Helemani, i roto i te hō’ē ’āmuira’a nā te feiā rave ’ohipa o te nu’u fa’ehau, e mau melo nō te ’Ēkālesia. Tei reira vau ’e ’ua fa’aro’o vau iāna. E tōmānā tōna ti’ara’a i roto i te nu’u, e tōro’a taote, e vahine ’aravihi aurarohia i roto i te reira tōro’a. ’Ua parau ’oia :

« ’o vai te nehenehe e pāto’i ’e ’aore rā, e huna i te reo marū o te vārua ’ia paraparau mai ma te ’ite pāpū ? »

Page 180: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 9

165

« ’Ua hina’aro vau e tāvini i te Atua hau atu i te tahi atu mea i roto i te ao nei. Terā rā, noa atu tā’u mau tāmatara’a ’ia ’imi iāna, ’aita ’oia i ’itehia iā’u. Te semeio rā o te reira, maori rā, ’ua ’itehia vau e āna. I te hō’ē avatea mahana mā’a i te ’āva’e setepa 1969, tei te fare au i Berkeley, California, ’ua fa’aro’o a’era vau i te ta’i o te oe o te ’ūputa fare. E piti taure’are’a tē ti’a nei, ma te ’ahuhia i te perēue, te ’ahu ’uo’uo ’e te tā’amu ’arapo’a. E mea pāhere- maita’i- hia tō rāua rouru. ’Ua fa’ahiahia vau i te ’itera’a ia rāua ’e nā ō atu ra vau : ’Aita vau i ’ite e aha tā ’ōrua e ho’o nei, terā rā, e ho’o vau.’ Nā ’ō mai nei te hō’ē o teie nā taure’are’a ē : ’Aita māua e ho’o nei i te tahi mea. E misiōnare māua nō te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei, ’e tē hina’aro nei māua e paraparau ia ’oe.’ ’Ua ani manihini atu ra vau ia rāua ’ia tomo mai, ’e ’ua paraparau mai ra rāua nō ni’a i tō rāua fa’aro’o.

« Teie te ’ōmuara’a o tō’u ’itera’a pāpū. E’ita e nehenehe e parau i tō’u māuruuru nō te ha’amaita’ira’a ’e te hanahana nō tō’u rirora’a ’ei melo nō te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei. Te ’oa’oa ’e te hau tā teie ’evanelia poupou i hōpoi mai i roto i tō’u ’ā’au, e au ïa mai te ra’i i ni’a i te fenua nei. ’Ua riro tō’u ’itera’a pāpū nō teie ’ohipa ’ei tao’a faufa’a roa a’e i roto i tō’u orara’a, hō’ē hōro’a nō ’ō mai i tō’u Metua i te Ao ra ra, ’o tā’u ho’i e ha’amaita’i ē a muri noa’tu ».8

Mai te reira ato’a nō te rahira’a tauatini ta’ata i roto i te mau fenua e rave rahi—te tāne ’e te vahine tei ha’api’ihia ’e tei ’aravihi, nō te ’ohipa putu faufa’a ’e nō te tahi atu mau tōro’a, e mau ta’ata upo’o ’eta’eta, ’e te au i tā te tino, ’o te rave nei i te ’ohipa o te ao nei, i roto rā i tō rātou ’ā’au, tē ’ama ra ïa te hō’ē ’itera’a muhu ’ore ē tē ora nei te Atua, ’o Iesu te Mesia, e ’ohipa hanahana teie, ’ua fa’aho’ihia mai te reira i te fenua nei ’ei ha’amaita’ira’a nō te mau ta’ata ato’a ’o te fāri’i i tāna mau rāve’a.9

3E nehenehe tātou tāta’itahi e fāri’i i te hō’ē ’itera’a pāpū nō ni’a i te vai- mau- ra’a o te Atua ’e tāna Tamaiti Here

’e i te fa’aho’i- fa’ahou- ra’a- hia mai tā Rāua ’ohipa.

E nehenehe teie fa’a’itera’a, teie ’itera’a pāpū, e riro ’ei hōro’a tao’a rahi roa a’e i te mau hōro’a ato’a a te Atua. E hōro’a teie nō

Page 181: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 9

166

te ra’i mai mai te mea e rave te ta’ata i te ’ohipa ti’a. E rāve’a teie, e hōpoi’a teie nā te mau tāne ’e te mau vahine ato’a i roto i te ’Ēkāle-sia ’ia roa’a i roto iāna iho i te hō’ē ’itera’a nō ni’a i te parau mau o teie ’ohipa rahi nō te mahana hope’a nei, ’e nō ni’a i te feiā e ti’a nei i te upo’o o te reira, ’oia te Atua ora ’e te Fatu ra ’o Iesu Mesia.

’Ua fa’a’ite mai Iesu i te rāve’a e roa’a ai teie huru ’itera’a pāpū i te nā- ’ō- ra’a ē : «  ’Ere i tā’u e ha’api’i nei, nāna rā, nā tei tono mai iā’u nei.

« ’O tei hina’aro māite i te ha’apa’o i tōna ra hina’aro, e ’ite ïa i tā’u e ha’api’i nei e nā te Atua, e nā’u iho » (Ioane 7:16- 17).

E tupu tātou i te rahi i roto i te fa’aro’o ’e i te ’itera’a ’a tāvini ai tātou, ’a tuatāpapa ai tātou, ’a pure ai tātou.

’A fa’a’amu ai Iesu i te 5 000 ta’ata, ’ua ’ite ’e ’ua māere rātou i te semeio tāna i rave. ’Ua ho’i fa’ahou mai te tahi pae. ’Ua ha’api’i atu ra ’oia ia rātou i te ha’api’ira’a nō ni’a i tōna huru atua, nō ni’a Iāna Iho ’ei Pāne nō te Ora. ’Ua fa’ahapa ’Oia ia rātou nō tō rātou au ’ore i te ha’api’ira’a, ’ua au noa rā rātou i te mea e pāhono ai te po’ia o tō rātou tino. E rave rahi o rātou i fa’aro’o i taua parau nei Nāna ra, i nā ’ō ai, « e parau ri’ari’a teie, e ’itea ia vai ? » (Ioane 6:60). ’O vai te nehenehe e ti’aturi i te mea tā teie ta’ata e ha’api’i nei ?

« Mai taua taime ra, fa’aru’e mai ra te hō’ē pae rahi pipi āna i reira ra, ’aita mai ra i pe’e fa’ahou iāna.

« ’Ua parau mai ra Iesu i te ’ahuru ma piti ra [tē mana’o nei au ē, ma te tahi mana’o paruparu], e haere ato’a ānei ’outou ?

« ’Ua parau atu ra Simona Petero iāna, e te Fatu, e haere ti’a mātou ia vai ra ? Tei ia ’oe ho’i te parau o te ora mure ’ore ra.

« ’Ua fa’aro’o a’enei ho’i mātou, ’e ’ua ’ite ho’i mātou ē, ’o ’oe te Mesia, te Tamaiti a te Atua ora ra » (Ioane 6:66–69).

Teie te uira’a rahi, ’e teie ato’a te pāhonora’a, ’o tā tātou pā’ātoa e fa’aro’o. Mai te mea ē, e ’ere ia ’Oe na, « e te Fatu, e haere ti’a [ïa] mātou ia vai ra ? tei ia ’oe ho’i te parau o te ora mure ’ore ra. ’Ua fa’aro’o a’enei ho’i mātou, ’e ’ua ’ite ho’i mātou ē, ’o ’oe te Mesia, te Tamaiti a te Atua ora ra ».

Teie te ’itera’a, ’oia teie ha’apāpūra’a hōhonu hau nō te vai-ra’a mau o te Atua ora, o te huru atua o tāna Tamaiti Here, o te

Page 182: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 9

167

fa’aho’i- fa’ahou- ra’a- hia mai tā rāua ’ohipa i teie ’anotau, ’e o te mau fa’a’itera’a hanahana i muri mai, ’o te riro mai nō tātou tāta’itahi ’ei niu nō tō tātou fa’aro’o. E riro mai te reira ’ei ’itera’a pāpū nō tātou…

’Aita i maoro a’enei ’ua tae au i Palmyra, New York [piri atu i te vāhi i fāri’i ai Iosepha Semita i te ’Ōrama Mātāmua]. Nō ni’a i te mau ’ohipa tei tupu i taua vāhi ra, e ti’a i te hō’ē ta’ata ’ia parau : « ’Ua tupu ’e ’aore rā, ’aita i tupu. ’Aita hō’ē rāve’a e riro ai teie nā mana’o to’opiti ’ei parau mau.

’E i reira te reo o te fa’aro’o e muhumuhu mai ē : « ’Ua hope pā’ā-to’a i te tupu. ’Ua tupu mai tāna iho i parau ē, ’ua tupu ».

’Aita i ātea roa, tē vai ra te ’āivi nō Cumora. Nō taua vāhi ra i roa’a mai ai te pāpa’a parau tahito, nā roto ho’i i te reira i ’īritihia mai ai te Buka a Moromona. E ti’a i te hō’ē ta’ata ’ia fāri’i ’e ’aore rā ’ia pāto’i i tōna tumu hanahana. Mai te mea e hi’o- maita’i- hia te ha’apāpūra’a, ’ei reira te mau tāne ’e te mau vahine ato’a tei tai’o ma te fa’aro’o e parau ai ē, « e parau mau ».

E mai te reira ato’a nō te tahi atu mau tuha’a o teie ’ohipa semeio tā tātou e parau nei ē, te fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai o te ’evanelia mātāmua, te autahu’ara’a mātāmua, ’e te ’Ēkālesia mātāmua.

’Ua riro ïa teie ’itera’a pāpū i teienei, mai tei te mātāmua ra, ’ei fa’ahitira’a parau, ’ei fa’a’itera’a pāpū nō te parau mau, mai tā tātou i ’ite ra.10

4Tītauhia tātou ’ia ora mai te au i tō tātou ’itera’a

pāpū ’e ’ia fa’a’ite i te reira ia vetahi ’ē.

Nā ’ō atu ra Paulo ia Timoteo : « E ara ia ’oe » —’a fa’aro’o mai i teie—« ’e tā ’oe e ha’api’i ra ; e tāmau māite ā i te reira : tei te nā reira ho’i e ora ai ’oe, ’e te feiā ato’a e fa’aro’o mai ia ’oe ra » (1 Timoteo 4:16). ’Auē te nehenehe o te arata’ira’a tā Paulo i hōro’a atu i te tamaiti ra ia Timoteo.

Nā ’ō fa’ahou atu ra ’oia : « E ’ere ho’i i te ’ā’au taiā tā te Atua i hōro’a mai nō tātou ; i te ’ā’au itoito rā, ’e te aroha ’e te ha’apa’o maita’i » (2 Timoteo 1:7). E ’ere te ’ā’au taiā tā te Atua i hōro’a mai nō tātou, i te ’ā’au itoito rā—te itoito o te parau poro’i ; ’e te aroha—te aroha i te ta’ata, te aroha nō te mea tā tātou e hōro’a ; te ferurira’a

Page 183: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 9

168

māramarama—te mau parau tumu ’ōhie ’e te māramarama o te ’evanelia a Iesu Mesia i fa’aho’i- fa’ahou- hia mai.

« ’Eiaha ’oe e ha’amā i te parau o tō tātou Fatu » (2 Timoteo 1:8). ’Eiaha roa atu, e au mau taea’e ’e au mau tuahine, e ha’amā i te parau o tō tātou Fatu… Teie te hō’ē hōpoi’a rahi, hō’ē tītaura’a ’ohi-pa i fa’autahia mai i ni’a ia tātou : « E ’ere ho’i te ā’au taiā tā te Atua i hōro’a mai nō tātou ; i te ’ā’au itoito rā, ’e te aroha, ’e te mana’o māramarama. ’Eiaha ’oe e ha’amā i te parau o tō tātou Fatu ».11

Nā te Atua teie ’ohipa mo’a. Nāna teie ’Ēkālesia ’e teie bāsileia. Te ’ōrama tei tupu i roto i te uru rā’au mo’a ra, ’ua tupu mau ïa mai tā Iosepha i parau ra. Tē vai ra i roto i tō’u ’ā’au te hō’ē ’itera’a mau i te faufa’a o te ’ohipa tei tupu i reira. E parau mau te Buka a Moro-mona. Tē fa’a’ite pāpū nei au nō ni’a i te Fatu ra ’o Iesu Mesia. ’Ua fa’aho’i- fa’ahou- hia mai tōna autahu’ara’a ’e tei rotopū ia tātou nei. Te mau tāviri o te reira autahu’ara’a, tei tae mai nō ’ō mai i te mau ve’a nō te ra’i ra, ’o tē fa’a’ohipahia nei nō tō tātou ha’amaita’ira’a mure ’ore. Terā ïa tō tātou ’itera’a pāpū—tō ’outou ’e tō’u—e ’itera’a pāpū tei tītauhia ia tātou ’ia ora ’e ’ia fa’a’ite ia vetahi ’ē. Tē vaiiho atu nei au i teie ’itera’a pāpū, tā’u ha’amaita’ira’a, ’e tō’u here ia ’outou tāta’itahi ’e tā’u anira’a manihini ’ia tāmau noa ’outou i te riro ’ei tuha’a nō teie semeio rahi o te mau mahana hope’a nei, ’oia ho’i, te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei.12

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• Nāhea tō ’outou iho ’itera’a pāpū i te tauturu i te pūai o te ’Ēkāle-

sia ? (Hi’o te tuha’a 1).

• Tē ha’apāpū nei te peresideni Hinckley ē, e pāturu te ’itera’a pāpū ia tātou ’e « e tūra’i ia tātou ’ia ’ohipa » (tuha’a 2). E mea nāhea tō ’outou ’itera’a pāpū i te pāturura’a ia ’outou ? E mea nāhea tō ’outou ’itera’a pāpū i te fa’aurura’a i tā ’outou mau ’ohipa ? E aha te mau fa’a’ohipara’a tā ’outou e nehenehe e rave nō ’outou iho ’ia au i te mau ’ā’amu i roto i te tuha’a 2 ?

• E aha tā tātou e nehenehe e ha’api’i mai i roto i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley nō ni’a i te fāri’ira’a i te hō’ē ’itera’a pāpū ?

Page 184: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 9

169

(Hi’o te tuha’a 3). E aha te mau mea i tupu tei tauturu ia ’outou ’ia roa’a tō ’outou ’itera’a pāpū ? E aha tā tātou e nehenehe e rave nō te ha’apūai i tō tātou ’itera’a pāpū ?

• I tō ’outou mana’o, nō te aha tō tātou ’itera’a pāpū e tupu ai i te pūai ’ia fa’a’ite ana’e tātou i te reira ? E mea nāhea ’outou i te upo’oti’ara’a i ni’a i te mau mana’o taiā nō ni’a i te fa’a’itera’a i tō ’outou ’itera’a pāpū ? Nāhea te mau ’itera’a pāpū o vetahi ’ē i te ha’amaita’ira’a ia ’outou ? (Hi’o te tuha’a 4).

Te mau pāpa’ira’a mo’a1 Korinetia 12:3 ; 1 Petero 3:15 ; Alama 5:43–46 ; 32:26–30 ; Moroni

10:3–5 ; PH&PF 8:2–3 ; 80:3–5

Tauturu Ha’api’ira’a«  ’Ia ’ite maita’i ana’e ’outou ’e ’ia hāro’aro’a ana’e ’outou i te

ta’ata tāta’itahi, e ineine maita’i a’e ïa ’outou nō te ha’api’i i te mau ha’api’ira’a ’o tē parau ra i tō rātou iho orara’a. Nā te reira hāro’a-ro’ara’a e tauturu ia ’outou ’ia ’imi i te mau rāve’a nō te tauturu i te ta’ata tāta’itahi i roto i te mau ’āparaura’a ’e i te tahi atu mau ’ohipa ha’api’ira’a » (Te Ha’api’ira’a, ’Aore e Pi’ira’a Teitei a’e [1999], 34).

Te mau nota 1. « My Testimony », Ensign, Mē 2000,

70–71. 2. « Listen by the Power of the Spirit »,

Ensign, Novema 1996, 5. 3. « Testimony », Ensign, Mē 1998, 69. 4. « Testimony », 69–70. 5. « Testimony », 70. 6. « It’s True, Isn’t It? » Ensign, Setepa

1993, 2.

7. « It’s True, Isn’t It? » 5. 8. « It’s True, Isn’t It? » 6. 9. « It’s True, Isn’t It? » 5. 10. « Testimony », 70–71. 11. Discourses of President Gordon B.

Hinckley, Volume 2: 2000–2004 (2005), 369.

12. « A Perfect Brightness of Hope : To New Members of the Church », Ensign, ’Ātopa 2006, 5.

Page 185: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

170

’ua fāna’o te peresideni ’e te tuahine Hinckley i te hō’ē fa’aipoipora’a ’oa’oa e te here ’e ’ua ha’apūaihia rāua e te « ha’apāpūra’a hau

nō te fārerei- fa’ahou- ra’a ’e te auhoara’a mure ’ore ».

Page 186: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

171

P E N E 1 0

Te utuutura’a i te auhoara’a mure ’ore o te fa’aipoipora’a

« Te mau mana’o marū maita’i roa a’e nō te orara’a, te ’ā’au hōro’a roa a’e, te hiti ’ā’au au roa a’e i roto i te hō’ē ta’ata, e ’itehia ïa i roto i te hō’ē fa’aipoipora’a ’o te ti’a mā ma te vi’ivi’i ’ore i ni’a atu i te ’ino o te ao ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

I te hō’ē pō ’a pārahi hau noa ai te peresideni ’e te tuahine Hinckley, ’ua parau mai te tuahine Hinckley, « ’ua hōro’a noa mai ’oe iā’u te ti’amāra’a ’ia tupu ’e ’ia rave i te mea tā’u e hina’aro i te rave, ’e ’ua here au ia ’oe nō te reira ».1 ’Ei pāhonora’a i taua parau a tāna ra vahine fa’aipoipo, ’ua parau mai te peresideni Hinckley, « ’ua tāmata vau i te ’ite i [tōna] ti’ara’a, tōna huru ta’ata, tōna mau hina’aro, tōna orara’a, tāna mau ’ōpuara’a. ’A vaiiho iāna ’ia rere. ’Oia, ’a vaiiho iāna ’ia rere ! ’A vaiiho iāna ’ia fa’atupu i tōna iho mau tālēni. ’A vaiiho iāna ’ia rave i te mau mea mai te au i tōna iho mana’o. ’A fa’aātea atu ia ’outou i ni’a i tōna ’ē’a, ’e ’a māere i te mea tāna e rave ».2 ’Ua nā reira ato’a te tuahine i te pāturura’a i tāna tāne fa’aipoipo—’ei hō’ē metua tāne, i roto i tāna iho mau mea e ’ana’anatae ’oia, ’e i roto i tāna tāvinira’a rahi i roto i te ’Ēkālesia.

Nō te rahira’a o tō rāua mau matahiti i pa’ari ai rāua, ’ua ora na Gordon B. Hinckley ’e ’o Marjorie Pay i roto i te hō’ē ā pāroita, ’e nō te mau matahiti e rave rahi ’ua ora rāua i terā atu pae o te porōmu i te tahi ’e te tahi. ’Ua ha’amana’o te peresideni Hinckley i muri mai ē, « ’ua ’ite mātāmua vau iāna i roto i te Paraimere ». « Tē tai’o ra ’oia i te hō’ē pāpa’ira’a mo’a i mua i te tahi atu mau tamari’i. ’Aita vau i ’ite e aha tā te reira i fa’atupu i ni’a iho iā’u, e’ita roa atu rā e mo’ehia iā’u. ’Ua pa’ari mai ’oia ’ei hō’ē pōti’i nehenehe mau, ’e ’ua fāri’i au i te mana’o maita’i ē e fa’aipoipo vau iāna ».3

Page 187: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 0

172

’Ua haere rāua i tā rāua fārereira’a mātāmua—te hō’ē ’orira’a a te ’Ēkālesia—e 19 tōna matahiti ’e e 18 matahiti tō Marjorie. « E riro teie taure’are’a ’ei ta’ata manuia rahi », ’ua nā ’ō atu Marjorie i tōna metua vahine i muri mai.4 ’Ua tāmau noa tō rāua aura’a i te tupu ’a haere noa atu ai Gordon i te fare ha’api’ira’a teitei nō Utaha. I muri iho i te matahiti 1933, te matahiti i muri a’e i tōna fāri’ira’a i tāna parau tū’ite, ’ua pi’ihia ’oia ’ia tāvini i te hō’ē misiōni i te fenua Peretāne. I tōna ho’ira’a mai i te matahiti 1935, ’ua ha’amata fa’ahou rāua i tā rāua auhoara’a, ’e i te matahiti 1937 ’ua fa’aipoipo rāua i roto i te hiero nō Roto Miti. Ma te ha’amana’o i te tufa’a mātāmua o tō rāua fa’aipoipora’a, ’ua parau te tuahine Hinckley :

« E mea varavara roa te moni, ’ua ’ī ra māua i te ti’aturira’a ’e i te ’ana’anatae. ’Aita taua mau mahana mātāmua ra i te mea ’oa’oa roa, ’ua ’ī rā i te fa’aotira’a ’e i te hō’ē hina’aro rahi ’ia ha’amau i te hō’ē ’utuāfare ’oa’oa. ’Ua here māua te tahi i te tahi, ’e ’aita e fē’a’ara’a nō te reira. ’Ua ti’a ato’a rā ’ia ha’amātau māua te tahi i te tahi. Tē mana’o nei au ē ’ua ti’a roa i te mau tāne ’e i te mau vahine ’ia ha’a-mātau i te tahi ’e te tahi.

«  ’Ua ’ite au i te ha’amatara’a ē e mea maita’i a’e mai te mea e fa’aitoito a’e māua i te ha’amātau i te tahi ’e te tahi ’eiaha rā ’ia tāmata tāmau noa ’ia taui i te tahi—te mea tā’u i ’ite e’ita roa e nehenehe… E ti’a ’ia vai mai te tahi fa’aaura’a, ’ia rahi te fāri’ira’a ’e te fa’ati’ara’a i te mau mea, nō te fa’atupu i te hō’ē ’utuāfare ’oa’oa ».5

’Ua pi’ihia te peresideni Hinckley ’ei hui mana fa’atere rahi i te matahiti 1958, ’e i roto i te mau matahiti mātāmua nō tāna tāvinira’a, ’ua fa’aea mai te tuahine i te rahira’a o te taime i te fare nō te ha’a-pa’o i tā rāua nā tamari’i e pae ’a tere ai ’oia nō te mau ’ohipa a te ’Ēkālesia. ’Ia pa’ari tā rāua mau tamari’i, ’ua tere to’opiti pinepine ïa rāua—te tahi mea tei auhia e rāua. I te ’āva’e ’ēperēra 1977, ’ua tupu te 40ra’a o te matahiti nō tō rāua fa’aipoipora’a ’a tere ai rāua nō te hō’ē tere roa nō te fārerei i te feiā mo’a i Auteraria. Taua mahana ra, ’ua pāpa’i te peresideni Hinckley i roto i tāna buka ’ā’amu :

« Tei ’ō nei māua i teie mahana i Perth, Auteraria, ’ua riro tō māua taera’a mai i’ō nei ’ei fa’ahōho’ara’a nō te mea tā te mau matahiti i āfa’i ia māua. I teie mahana ’ua fārerei māua i te mau misiōnare nō te misiōni nō Auteraria Perth. ’Ua riro ’ei mahana fa’ahiahia ’e ’ua fa’aro’o mātou i te mau ’itera’a pāpū ’e te ha’api’ira’a. ’Ua hōro’a atu

Page 188: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 0

173

te mau misiōnare ia Marjorie te hō’ē pūpā tiare, te tahi mea ’aita i noa’a iā’u i te haere atu e ti’i.

« ’Ua nehenehe ’ia māua ’ia pāpa’i i te hō’ē buka roa nō ni’a i nā 40 matahiti i ma’iri… Tē vai rā tō māua mau ’arora’a ’e tō māua mau fifi. Tē rahira’a rā o te taime, e mea maita’i te orara’a. ’Ua ha’amaita’i- mau- hia māua. ’Ia tae i teie fāito matahiti, e ha’amata te ta’ata i te ’ite i te aura’a nō te orara’a mure ’ore ’e te faufa’a nō te auhoara’a mure ’ore. ’Āhani tei te fare māua i teie pō, tē fa’atupu ra ïa māua i te tahi tāmā’ara’a ’utuāfare. Teie rā, tei te ātea māua i te fare i te tāvinira’a i te Fatu, e ’ohipa maita’i ïa ».6

Piti ’ahuru ma piti matahiti i muri mai, ’a tāvini ai ’oia ’ei Peresi-deni nō te ’Ēkālesia, ’ua pāpa’i te peresideni Hinckley i te hō’ē rata i te tuahine Hinckley nō te fa’a’ite i tōna mau mana’o i muri a’e hau atu i te 60 matahiti fa’aipoipora’a. ’Ua parau ’oia « ’ua riro mau ’oe ’ei hoa herehia ». « Teie nei ’ua pa’ari ’e ’ua rū’au tāua to’opiti, ’e ’ua riro ïa te reira ’ei ’ohipa ’oa’oa… ’Ia tae ana’e i te mahana e tāpe’a marū noa mai te rima o te pohe i te hō’ē aore rā i te tahi o tāua e vai mai ïa te mau roimata, ’oia, e vai ato’a mai rā te hō’ē ha’apāpūra’a hau nō te fārereira’a ’e te auhoara’a mure ’ore ».7

I te ’ōmuara’a nō te matahiti 2004 tē ho’i mai ra ’o Hinckley mā i te fare mai te ’ōro’a ha’amo’ara’a o te hiero nō Accra Ghana ’a marua ai te tuahine Hinckley nō te rohirohi. ’Aita roa atu i noa’a fa’ahou mai iāna tōna pūai ’e ’ua fa’aru’e mai ’oia i te 6 nō ’ēperēra 2004. E ono ’āva’e i muri mai, i roto i te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ātopa, ’ua parau te peresideni Hinckley :

«  ’A tāpe’a ai au i tōna rima ’e ’a ’ite ai au i te ora tāhuti i te fa’aru’era’a i tōna mau manimani rima, te fā’i atu nei au ē ’ua ’oto roa vau. Hou vau ’a fa’aipoipo ai iāna, ’ua riro ’oia ’ei tamāhine o ta’u mau moemoeā… ’Ua riro ’oia ’ei hoa here nō’u hau atu i te piti i ni’a i te toru o te tenetere, tō’u ’aifāito i mua i te Fatu, tei ni’a atu rā tōna fāito iā’u. ’E i teie nei i tō’u matahiti pa’ari, ’ua riro fa’ahou mai ’oia ’ei tamāhine nō ta’u mau moemoeā ».8

I roto i tōna ’oto, ’ua pāturuhia te peresideni Hinckley i te ’itera’a ē ’ua tā’atihia rāua ’o Marjorie ē a muri noa atu. ’Ua parau ’oia, « ’ia mo’e tō ’oe hoa here rahi ’o tei pāturu maoro i te tahi ’e te tahi i roto i te mau tau maita’i ’e te mau tau ’ino, e mea ’oto roa ïa ». « Tē ’ite

Page 189: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 0

174

nei au i te mo’emo’e rahi. E mea māuiui mau te reira. I te maorora’a pō rā e fa’aro’ohia te hō’ē muhumuhu ’o te parau mai ē, e maita’i te mau mea ato’a. E maita’i te mau mea ato’a’. ’E e ’āfa’i mai taua reo ra nō te vāhi ’ite- ’ore- hia i te hau, te ha’apāpūra’a ’e te ’itera’a ’āueue ’ore, e ’ere te pohe i te hope’ara’a, e tāmau noa te orara’a, ma te ’ohipa e ti’a ’ia ravehia ’e te mau rē e ti’a ’ia noa’ahia. Ma te hau, e ma te fa’aro’o- ’ore- hia e te mau tari’a ta’ata, e ’āfa’i mai taua reo ra i te ha’apāpūra’a ē, mai te ta’a- ’ē- ra’a i tupu, tē vai nei ïa te hō’ē fārerei- fa’ahou- ra’a ’oa’oa ».9

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

’Ua ’ōpua te Metua i te Ao ra i te fa’aipoipora’a mai te ha’amatara’a mai.

’Auē ïa mea fa’ahiahia te fa’aipoipora’a i raro a’e i te ’ōpuara’a a tō tātou Metua Mure ’Ore, te hō’ē ’ōpuara’a tei hōro’ahia mai nā roto i tōna pa’ari hanahana nō te ’oa’oa ’e te orara’a pāpū nō tāna mau tamari’i ’e ’ia vai noa mai te ta’ata ma te hope’a ’ore.

’O ’Oia tei Hāmani ia tātou, ’e ’ua fa’anaho ’Oia i te fa’aipoipo-ra’a mai te ha’amatara’a mai. I te taime ’a hāmanihia ai Eva, « ’ua parau Adamu, i teienei, e ivi teie nō tō’u nei ivi, e ’i’o ho’i nō tō’u nei ’i’o… Nō reira e fa’aru’e ai te ta’ata i tāna metua tāne ’e tāna metua vahine, ’a ’ati atu ai i tāna vahine, ’e e riro ho’i rāua ’ei hō’ē ». (Genese 2:23–24.)

’Ua pāpa’i Paulo i te feiā mo’a nō Korinetia, « ’aita rā te tāne i ta’a ’ē i te vahine, ’aita ato’a te vahine i ta’a ’ē i te tāne i te Fatu nei ». (1 Korinetia 11:11.)

I roto i te heheura’a nō teie ’anotau, ’ua parau te Fatu, « ’E teie fa’ahou ā, ’oia mau tā’u e parau atu ia ’outou ē, ’o te fa’a’ore i te fa’aipoipora’a ’aita ho’i ’oia i fa’atōro’ahia e te Atua, nō te mea ’ua ha’apa’ohia te fa’aipoipora’a e te Atua nō te ta’ata nei  ». (PH&PF 49:15) […]

E mea pāpū maita’i ’aore roa e ta’ata ’o te tai’o i te mau pāpa’ira’a mo’a, te mea tahito ’e te mea ’āpī, e nehenehe e fē’a’a i te ’ōpuara’a hanahana o te fa’aipoipora’a. « Te mau mana’o marū maita’i roa a’e nō te orara’a, te ’ā’au hōro’a roa a’e, te hiti ’ā’au au roa a’e i roto i

Page 190: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 0

175

te hō’ē ta’ata, e ’itehia ïa i roto i te hō’ē fa’aipoipora’a ’o te ti’a mā ma te vi’ivi’i ’ore i ni’a atu i te ’ino o te ao ».

Tē ti’aturi nei au ē taua huru fa’aipoipora’a ra ’o te hina’aro ïa—tei tīa’ihia, tei hina’arohia, tei purehia nō te hina’aro—o te mau tāne ’e te mau vahine i te mau vāhi ato’a.10

2I roto i te hiero, e nehenehe te hō’ē tāne ’e te hō’ē

vahine fa’aipoipo e tā’ati- ’āmui- hia ē a muri noa atu.

Tē pūpū nei… te mau hiero i te mau ha’amaita’ira’a e ’ore roa e noa’a i te tahi ’ē atu vāhi. Te mau mea ato’a ’o te tupu i roto i teie mau fare mo’a e aura’a ïa tō rātou i te nātura mure ’ore o te ta’ata nei. I’ō nei, e tā’ati- ’āmui- hia ai te mau tāne ’e te mau vahine ’e te mau tamari’i ’ei mau ’utuāfare ē a muri noa atu. E ’ere te fa’aipoipora’a e « tae roa ē nā te pohe e fa’ata’a ’ē ». E mea mure ’ore, mai te mea e ora parau ti’a nā pae e piti nō te ha’amaita’ira’a.11

Tē vai rā ānei te hō’ē tāne ’o tei here maita’i i te hō’ē vahine ’e ’aore rā, te hō’ē vahine ’o tei here maita’i i te hō’ē tāne, ’o tei ’ore i pure ’ia ’ore tō rāua aura’a e tāmau noa i’ō atu i te mēnema ? ’Ua hunahia ānei te hō’ē tamari’i e nā metua ’o tei ’ore i ha’apāpū i tā rāua i here ē, e’ita rātou e riro nā rāua i roto i te ao e tae mai ? E nehenehe ānei te hō’ē i ti’aturi i te ora mure ’ore e fē’a’a ’e e hōro’a te Atua o te ra’i i tāna mau tamaiti ’e mau tamāhine i terā taipe faufa’a rahi o te orara’a, te here ’o te ’itehia tōna aura’a mau i roto i te fa’anahora’a ’utuāfare ? ’Aita, e titau te mana’o ti’a ’ia vai tāmau noa te mau aura’a ’utuāfare i muri mai i te pohera’a. E ’imi maoro te ta’ata i te reira, ’e ’ua heheu mai te Atua o te ra’i i te hō’ē rāve’a e nehenehe ai te reira e pāruruhia. E hōro’a mai te mau ’ōro’a mo’a o te fare o te Fatu i te reira.12

’Auē ïa te maita’i te ha’apāpūra’a, ’auē ïa te māhanahana te hau e tae mai nā roto i te ’ite ē mai te mea e fa’aipoipo ti’a ’e e ora ti’a tātou, e tāmau noa ā ïa tō tātou aura’a, noa atu e aha te pāpūra’a o te pohe ’e te tere o te tau. E pāpa’i paha te ta’ata i te mau hīmene nō ni’a i te here ’e e hīmene rātou i te reira. E hia’ai, ’e e ti’aturi ’e e moemoeā paha rātou. E riro ra teie mau mea ato’a ’ei hō’ē noa hina’aro moemoeā maori rā ’ia fa’a’ohipahia te mana ’o tei hau atu i te mana o te taime ’e o te pohe.13

Page 191: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 0

176

3E rave ’āmui te mau tāne ’e te mau vahine fa’aipoipo

i te ’ohipa i roto i te hō’ē tere mure ’ore.

I roto i tāna ’ōpuara’a hanahana, i te taime ’a hāmani mātāmua ai te Atua i te ta’ata, ’ua hāmani ’Oia i nā huru e piti, te tāne ’e te vahine. E ’itehia te fa’a’itera’a hanahana nā taua nā huru e piti ra i roto i te fa’aipoipora’a. ’Ua riro te hō’ē ’ei tauturura’a i te tahi.14

I roto i te auhoara’a nō te fa’aipoipora’a ’aita ïa te hō’ē i ha’eha’a a’e ’aore rā i teitei a’e i te tahi. E ’ere te vahine te fa’atere o te tāne, e’ita ato’a te tāne te fa’atere i te vahine. E rave ’āmui rāua i te ’ohipa ’ei tamaiti ’e ’ei tamāhine nā te Atua i roto i te hō’ē tere mure ’ore.15

I roto i te aura’a mau, te fa’aipoipora’a ’o te hō’ē ïa auhoara’a nō nā ta’ata ’aifāito e piti, ma te ’ore te hō’ē e ha’avī atu i te tahi, ma te fa’aitoito ’e te tauturu te tahi i te tahi i roto i te mau hōpoi’a ’e te mau hina’aro a te tāne ’e ’aore rā a te vahine.16

E te mau vahine fa’aipoipo, ’a fa’ariro i tā ’outou mau tāne fa’aipoipo mai tō ’outou mau hoa faufa’a rahi ’e ’a ora parau ti’a nō taua auhoara’a ra. E te mau tāne fa’aipoipo, ’a fa’ariro i tā ’outou mau vahine fa’aipoipo tā ’outou tao’a faufa’a rahi roa a’e i roto i te tau ’e ’aore rā e a muri atu, e tamāhine tāta’itahi rātou nā te Atua, te hō’ē hoa e nehenehe ia ’outou e haere ’āpipiti atu, nā roto i te mau mahana maita’i ’e te vero, nā roto i te mau ’ati ato’a ’e te mau upo’oti’ara’a o te orara’a nei.17

Tē mana’o nei au i nā [hoa] e piti tā’u i mātau… i te mau matahiti i te fare ha’api’ira’a tuarua ’e te fare ha’api’ira’a teitei. E tamaiti ’oia nō te hō’ē ’oire i te mata’eina’a, maita’i i te hi’ora’a, ’aore e moni ’e ’aore rā e orara’a manuia nō ananahi. ’Ua pa’ari ’oia i roto i te hō’ē fa’a’apu, e mai te mea tē vai ra te tahi maita’i i roto iāna ’o te ’ana’anataehia atu o tōna ïa ’aravihi i te rave i te ’ohipa… Noa atu rā tōna hi’ora’a ’ei tamari’i nō te fa’a’apu, e mata ’ata’ata ’e e huru ta’ata tōna ’o te fa’a’ite mai i tōna huru maita’i. E tamāhine ’oia nō te ’oire nō roto mai i te hō’ē ’utuāfare maita’i […]

’Ua tupu te tahi mea ta’a ’ē i rotopū ia rāua. ’Ua here rāua ia rāua… ’Ua ’ata’ata [rāua] ’e ’ua haere e ’ori ’e ’ua haere ’āmui i te ha’api’ira’a i roto i taua mau matahiti ra. ’Ua fa’aipoipo rāua i te taime ’a uiui ai te mau ta’ata nāfea rā rāua e ora ai ma te nava’i ’ore te moni.

Page 192: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 0

177

’Ua fa’aitoito ’oia i roto i tāna ha’api’ira’a tōro’a ’e ’ua riro mai ’oia ’ei hō’ē o te mau pīahi maita’i roa a’e nō tāna piha ha’api’ira’a. ’Ua tārani te vahine ’e ua ha’aputu ’e ’ua rave i te ’ohipa ’e ’ua pure. ’Ua fa’aitoito ’e ’ua pāturu ’oia i tāna tāne fa’aipoipo ’e ’ia fifi roa ana’e te orara’a e parau ïa ’oia ma te hau, « noa atu te huru, e rave tāua ». Ha’apūaihia e te ti’aturira’a a tāna vahine, ’ua tāmau noa ’oia i te haere i mua nā roto i taua mau matahiti fifi ra. ’Ua tae mai te mau tamari’i, ’e ’ua here ’e ’ua fa’a’amu rāua ia rātou ’e ’ua hōro’a ia rātou te orara’a pāruruhia tei tae mai nā roto i tō rāua iho hi’ora’a maita’i nō te here ’e te ha’apa’o i te tahi ’e te tahi. Teie nei e maha ’ahuru ma pae matahiti e hau atu tei ma’iri. ’Ua pa’ari te mau tamari’i ’e ’ua riro ’ei hanahanara’a nō rāua, nō te ’Ēkālesia, ’e nō te mau vāhi i reira rātou i te fa’aeara’a.

’Aita i maoro iho nei, ’a tere ai au nā ni’a i te manureva mai New York mai, ’ua haere atu vau nā roto i te pōuri o te manureva, ’e ’ua ’ite au i te hō’ē vahine, te rouru ’uo’uo, tōna upo’o i ni’a i te tāpono a tāna tāne fa’aipoipo ’e te tā’oto’oto ra ’oia ma te rima o te tāne e tāpe’a ra i tōna iho rima. ’Ua ara ’oia ’e ’ua ’ite mai iā’u. ’Ua ara mai te vahine i te taime ’a ha’amata ai māua i te paraparau. Tē ho’i mai ato’a ra rāua nā New York mai, i reira tōna hōro’ara’a i te hō’ē a’ora’a i mua i te hō’ē o te mau tā’atira’a ’aivāna’a tuiro’o o te fenua. ’Aita ’oia i parau rahi, ’ua parau mai rā te vahine ma te te’ote’o i te hanahana tei hōro’ahia atu i tāna ra tāne […]

’Ua feruri au i te reira ’a ho’i ’ai au i tō’u pārahira’a i ni’a i te manureva. ’E ’ua parau vau iā’u iho, ’ua ’ite noa tō rāua mau hoa i taua mau mahana ra i te hō’ē tamāroa nō te fa’a’apu nō te mata’eina’a mai ’e te hō’ē tamāhine ma te mata ’ata’ata ’e te tahi mau patapata i ni’a i tōna ihu. ’Ua ’ite rā teie na e piti i roto i te tahi ’e te tahi te here, te ha’apa’o, te hau, te fa’aro’o ’e te orara’a i mua. E parau paha te tahi mau ta’ata ē ’ua tano noa rāua rāua iho, tē vai ra paha te tahi o te reira, tē vai rā ra te tahi atu ā mau mea. Tē vai rā te ’ūa’ara’a o te tahi mea hanahana, tei tanuhia i reira e taua Metua ra, tō tātou ho’i Atua. I roto i tā rāua tau ha’api’ira’a ’ua ora rāua ’ia tupu mai taua ’ūa’ara’a ra. ’Ua ora rāua ma te viretu ’e te fa’aro’o, ma te ’ā’au mēhara ’e te fa’atura ia rāua iho ’e ia vetahi ’ē. I roto i tō rāua mau matahiti fifi i te pae ’ohipa ’e te pae faufa’a, ’ua ’ite rāua i tō rāua pūai ta’ata rahi roa a’e i roto i tō rāua auhoara’a. I teienei i tō rāua

Page 193: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 0

178

pa’arira’a, tē ’ite nei ïa rāua i tō rāua hau ’e tō rāua ’oa’oara’a ’āpipiti. ’E hau atu i te reira, ’ua ha’apāpūhia ia rāua te hō’ē orara’a mure ’ore nō te auhoara’a ’oa’oa i raro a’e i te mau fafaura’a tei ravehia e mea maoro i teienei ’e tei hōro’ahia mai i roto i te fare o te Fatu.18

4E’ita te Atua e tāpe’a i te mau ha’amaita’ira’a nō te

mau ta’ata parau ti’a tei ’ore i fa’aipoipohia.

E au ra ’ua tu’u tātou i te hō’ē pāpa’ira’a i ni’a i te hō’ē pupu ta’ata faufa’a rahi roa i roto i te ’Ēkalesia. Tē tai’ohia ra « fa’aipoipo- ’ore- hia ». ’Ua hina’aro vau ē ’ia ’ore tātou e nā reira. E mau ta’ata ’outou, e mau tāne ’e e mau vahine, mau tamāroa ’e mau tamāhine a te Atua, e ’ere te hō’ē naho’a ta’ata e « hō’ē ā hōho’a mata » ’e ’aore rā « hō’ē ā ravera’a ». E ’ere nō te mea ’aita ’outou i fa’aipoipohia i riro ai ’outou ’ei mea ta’a ’ē i te tahi atu mau ta’ata. Hō’ē ana’e tātou pā’āto’a i roto i te huru hi’ora’a ’e te mau ’āehuehura’a, i roto i tō tātou huru mana’ora’a, ferurira’a, ’ia ahoaho ānei, ’ia ’oa’oa ānei, ’ia here ānei ’e ’ia herehia.

E mea faufa’a rahi ’outou mai te tahi atu mau ta’ata i roto i te ’ōpuara’a a tō tātou Metua i te Ao ra, ’e i raro a’e i tōna ra aroha ’aore roa e ha’amaita’ira’a e ti’a ia ’outou ’ia fāri’i e tāpe’ahia ’ia ’ere ’outou i te reira ē a muri noa atu.19

’A fa’ati’a mai na i teie taime ’ia parau atu vau i te hō’ē parau ia rātou tei ’ore roa atu i fāri’i i te ha’amaita’ira’a nō te fa’aipoipora’a. Tē ha’apāpū atu nei au ē tē ’ite nei matou i te mana’o mo’emo’e tā ’outou e rave rahi e ’ite nei. Te mana’o mo’emo’e, e mea au ’ore ïa ’e te māuiui. Tē mana’o nei au ē ’ua ’ite te mau ta’ata ato’a i te reira i te tahi taime. ’Ua ’ī tō mātou ’ā’au i te hāro’aro’a ’e te here nō ’outou […]

E nehenehe teie taime nō tō ’outou orara’a e riro ’ei mea fa’ahia-hia. E ferurira’a pa’ari tō ’outou. E mana’o pa’ari tō ’outou. E ’ite ’e e ’aravihi tō te rahira’a o ’outou. E pūai tō ’outou i te pae tino, te pae ferurira’a, ’e te pae vārua nō te fa’ateitei ’e nō te tauturu ’e nō te fa’aitoito.

E rave rahi e vai nei i rāpae e hina’aro nei i tā ’outou tauturura’a… ’A tāpe’a māite noa i tō ’outou vāruara’a nō te tauturu ia vetahi ’ē ’ia ’ite i te mea e ti’a ia rātou ’ia rave.20

Page 194: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 0

179

Ia ’outou tei ’ore i fa’aipoipohia… ’ua hōro’a mai te Atua ia ’outou i te mau huru tālēni ato’a. ’Ua hōro’a mai ’Oia ia ’outou i te ’aravihi nō te tāvini i te mau hina’aro o vetahi ’ē ’e nō te ha’amaita’i i tō rātou orara’a nā roto i tā ’outou hāmani maita’i ’e tō ’outou ha’a-pe’ape’ara’a. ’A haere atu e tauturu i te tahi ta’ata i roto i te fifi […]

’A tāmau noa i te ha’api’i. ’A ha’amaita’i i tō ’outou ferurira’a ’e tō ’outou mau ’ite i roto i te hō’ē ’ohipa tā ’outou i mā’iti. Tē vai nei te mau rāve’a fa’ahiahia nō ’outou mai te mea ’ua ineine ’outou i te fāna’o i te reira… ’Eiaha e mana’o ē nō te mea ’aita ’outou i fa’aipoipohia, ’e ’ua fa’aru’e mai te Atua ia ’outou. Tē hina’aro nei tō te ao ia ’outou. Tē hina’aro nei te ’Ēkālesia ia ’outou. E rave rahi te mau ta’ata ’e te mau ’ohipa e hina’aro nei i tō ’outou pūai ’e tō ’outou pa’ari ’e tā ’outou mau tālēni.

’A pure ’e ’eiaha e fa’aru’e i te ti’aturira’a… ’A ora i te hō’ē orara’a maita’i roa a’e e mara’a ia ’outou, ’e e pāhono mai te Fatu i roto i tōna pa’ari rahi a’e ’e tōna tau mure ’ore i tā ’outou pure.21

« Ia ’outou tei fa’ata’a- ’ē- hia i tō ’outou mau hoa fa’aipoipo, ’ia ’ite mai ’outou ē ’aita roa mātou e hi’o ’ino nei ia ’outou nō te mea noa ho’i ’aita te hō’ē fa’aipoipora’a i manuia… E ’ere te tītaura’a nā mātou ’ia fa’ahapa, ’ia fa’a’ore rā te hapa ’e ’ia ha’amo’e, ’ia fa’ateitei ’e ’ia tauturu. I roto i tō ’outou mau taime fifi ’a fāriu atu i te Fatu tei parau mai ē : « E haere mai ’outou iā’u nei, e te feiā ato’a i ha’a rahi, ’e tei teiaha i te hōpoi’a, e nā’u ’outou e fa’aora. « Tē marū nei ho’i tā’u zugo ’e te māmā nei ta’u hōpoi’a »… Mataio 11:28, 30.)

E’ita te Fatu e mata ’ē ia ’outou na, ’aore rā e fāriu ’ē mai ia ’outou na. E’ita paha te mau pāhonora’a i tā ’outou mau pure i te mea fa’a-hiahia ; e’ita te reira e ta’a- vitiviti- hia ’aore rā e māuruuru- ato’a- hia. E tae mai rā te taime e ’ite ïa ’outou ē ’ua ha’amaita’ihia ’outou.22

5E tae mai te ’oa’oa i roto i te fa’aipoipora’a nā

roto i te fa’a’itera’a i te hō’ē mana’o ha’ape’ape’a nō te orara’a maita’i o te tahi hoa.

’A utuutu ’e ’a fa’atupu i tō ’outou fa’aipoipora’a. ’A pāruru i te reira ’e ’a ha’a nō te ha’apa’ari ’e nō te fa’anehenehe i te reira… Te fa’aipoipora’a, ’o te hō’ē ïa fa’aaura’a, te hō’ē fafaura’a, te hō’ē tā’atira’a i rotopū i te hō’ē tāne ’e te hō’ē vahine i roto i te ’ōpuara’a

Page 195: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 0

180

a te Atua Mana Hope. E nehenehe te reira e pararī. E tītau te reira i te ’atu’atura’a ’e te tauto’ora’a rahi.23

E hānere ’e hānere ’ohipa fa’ata’ara’a tā’u i tāmata i te fa’a’āfaro nā roto i te mau matahiti, ’e tē ti’aturi roa nei au ē nā te fa’a’ohipara’a i te hō’ē noa ’ohipa iti e tātara i teie fifi rahi hau atu i te tahi ’ē atu rāve’a.

’Āhani e rave tāmau te mau tāne ’e te mau vahine fa’aipoipo ato-’a i te mau mea ato’a e mara’a ia rātou nō te ha’apāpū i te orara’a maita’i ’e te ’oa’oa o tōna ra hoa fa’aipoipo, e iti mai ïa ’aore rā e ’ore roa te fa’ata’ara’a. E’ita roa ïa te mārōra’a e fa’aro’ohia. E’ita roa ïa te mau parira’a e tupu. E’ita te riri rahi e tupu. E monohia rā te hāmani- ’ino- ra’a ’e te ’ino i te here ’e te tāu’ara’a […]

E’ita te rā’au o te mau fifi o te fa’aipoipora’a e ’itehia i roto i te fa’ata’ara’a. E vai rā te reira i roto i te tātarahapa ’e i te fa’a’orera’a hapa, i roto i te fa’a’itera’a i te marū ’e i te tāu’ara’a. E ’itehia i roto i te fa’a’ohipara’a i te ture ’Auro.

E hi’ora’a nehenehe mau ’ia ’āpiti ana’e te hō’ē taure’are’a tāne ’e te hō’ē taure’are’a tamāhine i te rima i te fata i roto i te hō’ē fafaura’a i mua i te Atua ē, e fa’atura ’e e here rāua i te tahi ’e te tahi. ’Auē ïa te ’ino o te huru e ’itehia i te tahi mau ’āva’e i muri mai, ’aore rā i

« ’a utuutu ’e ’a fa’atupu i tō ’outou fa’aipoipora’a. ’a pāruru i te reira ’e ’a ha’a nō te ha’apa’ari ’e nō te fa’anehenehe i te reira ».

Page 196: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 0

181

te tahi mau matahiti i muri mai, e vai mai te mau parau ’ino’ino, te mau parau ’iriā ’e te tū’ino, te mau reo teitei, te mau parira’a ’ino.

E’ita e ti’a ’ia nā reira, e tō’u mau taea’e ’e mau tuahine. E nehe-nehe tā tātou e ha’apae i teie mau mea ’ino ’e te faufa’a ’ore i roto i tō tātou nei orara’a(hi’o Galatia 4:9). E nehenehe tā tātou e mā’imi ’e e ’ite i te nātura hanahana i roto i te tahi ’e te tahi, ’o tei tae mai ia tātou ’ei mau tamari’i na tō tātou Metua i te Ao ra. E nehenehe tā tātou e ora ’āmui i roto i te hōho’a o te fa’aipoipora’a tei hōro’ahia mai e te Atua nō te fa’atupura’a i te mea e nehenehe ia tātou ’ia rave mai te mea e fa’a’ohipa tātou i te ha’avīra’a ia tātou iho ’e e ha’apae tātou i te tāmata i te ha’avī i tō tātou hoa.24

E fa’aruru te mau fa’aipoipora’a ato’a i te tahi taime i te vero. Nā roto rā i te fa’a’oroma’i, te fa’atura i te tahi ’e te tahi, ’e te vārua fa’a’oroma’i, e nehenehe tā tātou e fa’aruru manuia atu i teie mau vero. ’Ia hape tātou, e nehenehe e tupu te tātarahapara’a i te mea i ravehia, te tātarahapara’a i te hara, ’e te fa’a’orera’a hapa. E ti’a rā ’ia vai te hina’aro ’ia nā reira i roto i nā pae e piti ato’a. […]

’Ua ha’api’i mai au ē te tumu mau nō te ’oa’oa i roto i te fa’aipoipora’a tei roto ïa… i te hō’ē ha’ape’ape’ara’a nō te orara’a maita’i o tōna iho hoa. E’ita te ha’apa’o- noa- ra’a iāna iho ’e te fa’a-ti’ara’a i tōna iho mau hina’aro e patu i te ti’aturira’a, te here ’aore rā te ’oa’oa. I te taime noa e tupu te piripiri ’ore, i reira te here ’e te mau maita’i ’āpiti e ’ūa’a mai ai.25

E ti’a ia tātou ’ia fa’aea i te ’imi i te mau hape ’e ’ia ha’amata i te ’imi i te mau maita’i… Terā rā, tē hina’aro nei te tahi mau vahine ’ia hāmani fa’ahou i tā rātou tāne fa’aipoipo mai tō rātou iho mana’o. Tē fa’ariro nei te tahi mau tāne ’ei mana nō rātou ’ia fa’ahepo i tā rātou vahine fa’aipoipo ’ia fa’atano atu i ni’a i tā rātou mau ture ’o tā rātou e mana’o ra e mea maita’i. E’ita roa atu te reira e manuia. E arata’i noa te reira i te mārōra’a, te ta’a- ’ore- ra’a ’e te ’oto.

E ti’a ’ia fa’aturahia te mau hina’aro o te tahi ’e te tahi. E ti’a ’ia vai mai te mau rāve’a ’e te fa’aitoitora’a nō te fa’atupura’a ’e te fa’a’itera’a i tō te tahi tālēni.26

’A vai parau ti’a ’e ’a here i te hoa fa’aipoipo tā ’outou i mā’iti. I roto i te tau ’e te orara’a a muri atu, e riro ïa tō ’outou hoa fa’aipoipo

Page 197: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 0

182

’ei tao’a faufa’a rahi roa a’e i mauhia e ’outou. E ti’a iāna ’ia fāna’o i te mea maita’i roa a’e i roto ia ’outou na.27

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• ’Ua ha’api’i te peresideni Hinckley ē ’ua ’ōpua te Metua i te Ao

ra i te fa’aipoipora’a i rotopū i te hō’ē tāne ’e te hō’ē vahine « nō te ’oa’oa ’e te orara’a pāruruhia nō tāna mau tamari’i » (tuha’a 1). Nāhea teie ’itera’a e nehenehe ai e ha’amaita’i i te aura’a i rotopū i te tāne ’e te vahine fa’aipoipo ? Nāhea e nehenehe ai i te hō’ē tāne ’e te hō’ē vahine fa’aipoipo e tāpe’a i tō rāua fa’aipoipora’a ’ei mea « mā ma te vi’ivi’i ’ore i ni’a atu i te ’ino o te ao » ?

• E aha te mau ha’amaita’ira’a o te fa’aipoipora’a mure ’ore i roto i teie orara’a ’e te orara’a a muri atu ? (Hi’o te tuha’a 2). E aha te mau ’itera’a tei hōro’a mai ia ’outou i te hō’ē māuruurura’a rahi nō te auhoara’a mure ’ore ? Nāhea tā tātou e nehenehe ai e ha’api’i i te mau tamari’i i te faufa’a rahi nō te fa’aipoipora’a mure ’ore ?

• Nō te aha e ti’a ai i te fa’aipoipora’a ’ia riro « ’ei hō’ē auhoara’a nō te feiā ’aifāito » ? (Hi’o te tuha’a 3). E aha te ha’api’ira’a tā tātou e ’apo mai nā roto i te mau ’ā’amu i roto i te tuha’a 3 ? Nāhea e nehenehe ai i te tāne ’e te vahine fa’aipoipo ’ia fa’atupu i teie huru pūai i roto i tō rāua fa’aipoipora’a ?

• Nāhea te mau parau fafau ’e te mau parau a’o a te peresideni Hinckley i roto i te tuha’a 4 e nehenehe ai e tauturu i te feiā tei ’ore ā i fa’aipoipohia ? Nāhea te mau ha’api’ira’a i roto i teie tuha’a e tano ai i te mau ta’ata ato’a ? Nō te aha e mea faufa’a rahi roa ’ia fa’a’ohipa i tā tātou mau tālēni ’e tō tātou mau ’ite nō te tāvini ia vetahi ’ē ?

• E aha te tahi mau rāve’a e nehenehe ai i te tāne ’e i te vahine fa’aipoipo ’ia « utuutu ’e ’ia fa’atupu » i tō rāua fa’aipoipora’a ? (Hi’o te tuha’a 5). E aha tā ’outou i ha’api’i mai nō ni’a i te huru e nehenehe ai i te tāne ’e te vahine fa’aipoipo e upo’oti’a i ni’a i te mau tāmatara’a ’e ia ’ite ’āmui i te ’oa’oa rahi a’e ? E aha te mau hi’ora’a tā ’outou i ’ite ?

Page 198: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 0

183

Te mau pāpa’ira’a mo’a1 Korinetia 11:11  ; Mataio 19:3–6 ; PH&PF 42:22 ; 132:18–19 ;

Mose 2:27–28 ; 3:18, 21–24

Tauturu ha’api’ira’a’Ia fa’ata’a ana’e ’outou iho ’e tō ’outou ’utuāfare i te taime i te

mau mahana ato’a, nō te tai’ora’a i te parau a te Atua, e vai mai ïa te hau i roto i tō ’outou orara’a. E’ita te reira e tae mai mai roto mai i te ao nō rāpae. E tae mai ïa te reira i roto i tō ’outou iho fare, nā roto mai i tō ’outou iho ’utuāfare, nā roto mai i tō ’outou iho ’ā’au » (Richard G. Scott, « Make the Exercise of Faith Your First Priority », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2014, 93).

Te mau nota 1. I roto « Te mau vahine i roto i tō tātou

orara’a », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2004, 85.

2. I roto « At Home with the Hinckleys », Ensign, ’Ātopa 2003, 22.

3. I roto Jeffrey R. Holland, « President Gordon B. Hinckley :« »Stalwart and Brave He Stands », Ensign, Tiunu 1995, 10–11.

4. I roto Glimpses into the Life and Heart of Marjorie Pay Hinckley, ed. Virginia H. Pearce (1999), x.

5. I roto Glimpses, 184. 6. Gordon B. Hinckley journal, 29 nō

’ēperēra 1977. 7. I roto Gerry Avant, « A Tender

Farewell to an Elect Lady », Church News, 17 nō ’ēperēra 2004, 4.

8. « Te mau vahine i roto i tō tātou orara’a », 82.

9. I roto Marjorie Pay Hinckley, Letters (2004), 264 ; hi’o ato’a R. Scott Lloyd, « Apostle’s Work Continues beyond Veil », Church News, 31 nō tiurai, 2004, 3.

10. « What God Hath Joined Together », Ensign, Mē 1991, 71.

11. « Te mau mea tā’u i ’ite », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Mē 2007, 85.

12. « Why These Temples » ? Ensign, ’Ātopa 2010, 24 ; hi’o ato’a Ensign, ’Ātete 1974, 39–40.

13. « The Marriage That Endures », Ensign, Tiurai 2003, 6–7 ; hi’o ato’a Ensign, Mē 1974, 24.

14. « Te mau vahine i roto i tō tātou orara’a », 84.

15. « Personal Worthiness to Exercise the Priesthood », Ensign, Mē 2002, 54.

16. « I Believe », Ensign, ’Ātete 1992, 6. 17. « What God Hath Joined Together », 74. 18. « And the Greatest of These Is Love »

(Brigham Young University devotional, 14 nō fepuare 1978), 2–3, speeches.byu.edu.

19. « To Single Adults », Ensign, Tiunu 1989, 72.

20. « To Single Adults », 72–73. 21. « Live Up to Your Inheritance », Ensign,

Novema 1983, 82–83. 22. « To Single Adults », 7374. 23. « Walking in the Light of the Lord »,

Ensign, Novema 1998, 99. 24. « Te mau Vahine i roto i to tātou mau

Orara’a », 84. 25. « I Believe », 5–6. 26. Cornerstones of a Happy Home (buka

iti, 1984), 5–6. 27. « Thou Shalt Not Covet », » Ensign,

Māti 1990, 6.

Page 199: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

184

tē ani nei mātou i te mau metua ’ia fa’aitoito hope roa i te ha’api’ira’a ’e i te aupurura’a i tā rātou mau tamari’i ».

Page 200: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

185

P E N E 1 1

Te ’utuāfare—te niu nō te hō’ē orara’a parau ti’a

« Rahi noa atu te pāpūra’a tō ’outou fa’a’amura’a i tā ’outou mau tamari’i i roto i te ’evanelia a Iesu Mesia,

ma te here ’e te tīa’ira’a teitei, rahi noa atoa atu te pāpūra’a o te tupura’a te hau i roto i tō rātou orara’a ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

I te pae hope’a nō te matahiti 1973, ’ua fa’aoti ’o Gordon ’e ’o Marjo-rie Hinckley ma te ’ā’au tae ’ore ’ia fa’aru’e i tō rāua vāhi nohora’a i East Mill Creek, Utaha, ’ia nehenehe ia rāua ’ia ora fātata ri’i atu i te pū fa’aterera’a a te ’Ēkālesia i Roto Miti. E melo te peresideni Hin-ckley nō te pupu nō teTino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo i taua taime ra, ’e ’ua rave ’oia i te hō’ē taime i te pō matahiti nō taua matahiti ra nō te pāpa’i i te tahi mau parau nō ni’a i tō rāua nohora’a. ’Ua fa’a’ite tāna mau parau i tōna mau mana’o nō ni’a i te vāhi, e hau atu rā i te reira, ’ua fa’a’ite tāna mau parau i tōna mau mana’o nō ni’a i te hō’ē ’utuāfare maita’i.

’Ua pāpa’i ’oia, « ’auē tō māua ’oto i te revara’a ». ’Ua ha’amana’o ’oia i te ’ohipa i ravehia e te ’utuāfare nō te patu i te fare ’e nō te ha’a-maita’i i te fenua e fa’aeahia ra e rātou. I muri iho, ’ua haere tōna mau mana’o nā ni’a i te mau autā’atira’a—i te tahi ’e te tahi ’e i te Atua :

« ’Ua ha’uti ’āmui mātou i’ō nei ’a tupu ai tā māua mau tamari’i i te pa’arira’a, ’e i’ō nei ’ua pure ’āmui mātou. I’ō nei māua ’e tā māua mau tamari’i i ’ite ai i tō tātou Metua i te Ao ra, i ’ite ai tē ora nei ’Oia, ’e tē fa’aro’o mai nei ’e tē pāhono mai nei.

« E nehenehe tā’u e pāpa’i i te hō’ē buka… ’eiaha nā tō te ao, nā terā rā nā tamari’i e pae, tō rātou hoa fa’aipoipo ’e te hua’ai. E mai te mea e nehenehe tā’u e fa’a’ohipa i te mau parau tano nō te ā’amu o taua fare ra, e ’itehia ïa te mau roimata ’e te ’ata, ’e te hō’ē vārua

Page 201: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 1

186

here rahi, te hau, te hōhonu, ’o te ha’aputapū i te ’ā’au o te feiā e tai’o, i te mea ē, te feiā tei ora ’e tei pa’ari i reira, ’ua here rātou te tahi ’e te tahi, ’ua here rātou i te mau ta’ata i te tahi a’e pae i’ō rātou, ’ua here rātou i tō rātou Atua ’e i te Fatu ia Iesu Mesia ».1

I te roara’a o tāna tau tāvinira’a, ’ua fa’a’ite pāpū te peresideni Hinckley i te faufa’a o te mau ’utuāfare here. I raro a’e i tāna ara-ta’ira’a, ’ua pia te Peresidenira’a Mātāmua ’e te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo i « Te ’Utuāfare : E Poro’i i tō te Ao nei », tā Elder M. Russell Ballard nō te Tino ’Ahuru Ma Piti i parau « E ta’i oe nō te pāruru ’e nō te ha’apūai i te mau ’utuāfare ».2 I muri a’e i tōna tai’ora’a i te poro’i i roto i te rurura’a rahi a te Sōtaiete Tauturu i te (āva’e setepa 1995, ’ua nā ’ō a’era te peresideni Hinckley : « ’Ua niuhia te pūai o te hō’ē fenua, i ni’a i te mau papa’i pūai o tōna mau ’utuāfare. Tē fa’aitoito nei mātou i tō tātou mau ta’ata nā te mau vāhi ato’a ’ia ha’apūai i tō rātou mau ’utuāfare mai te au i te mau faufa’a tumu i mātarohia ».3

Te mau Ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

E mea hau a’e i te mo’a te mau aura’a ’utuāfare i te mau aura’a ato’a.

E mea hanahana te ’utuāfare. Nā tō tātou Metua i te Ao ra i ha’a-mau i te reira. ’Ua riro ’oia ’ei aura’a mo’a roa a’e i te mau aura’a atoa. Nā roto ana’e i te reira fa’anahonahora’a e ti’a ai ’ia fa’atupuhia te mau ’ōpuara’a a te Fatu.4

E ’Ēkālesia tātou e fa’a’ite pāpū nei i te faufa’a rahi o te ’utuāfa-re—te metua tāne, te metua vahine, te mau tamari’i—’e i te parau ē, e mau tamari’i tātou pā’āto’a nā te Atua tō tātou Metua Mure ’Ore. Te mau metua e hōpoi mai i te mau tamari’i i te ao nei, e hōpoi’a ïa nā rātou ’ia here i te reira mau tamari’i, ’ia fa’a’amu ia rātou ’e ’ia ’atu’atu ia rātou, ’ia ha’api’i ia rātou i te mau faufa’a o te ha’amaita’i i tō rātou orara’a ’ia pa’ari mai rātou ’e ’ia riro mai ’ei mau tino huira’atira maita’i… Tē hina’aro nei au e ha’apāpū atu i te mea tei mātaro- ’ē- hia na e ’outou, ’oia ho’i, te faufa’a nō te nati- ’āmui- ra’a i tō tātou mau ’utuāfare ma te here ’e te maita’i, ma te māuruuru ’e te fa’atura, ’e ma te ha’api’i i te mau haere’a o te Fatu ’ia ti’a ho’i i

Page 202: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 1

187

tā ’outou mau tamari’i ia tupu rahi i roto i te parau ti’a ’e ’ia ’ape i te mau ’ati e iri nei i ni’a i te mau ’utuāfare e rave rahi nā te ao nei.5

’Eiaha roa ’outou e ha’apa’o ’ore i tō ’outou ’utuāfare. ’Aita atu e mea faufa’a a’e nō ’outou.6

2E ha’amaita’ira’a nō te mau metua tāne ’e te mau

metua vahine i te aupurura’a i tā rātou mau tamari’i ’e te ha’api’ira’a ia rātou i te ’evanelia a Iesu Mesia.

Tē ani nei mātou i te mau metua ’ia fa’aitoito hope roa i te ha’a-pi’ira’a ’e i te aupurura’a i tā rātou mau tamari’i i roto i te mau parau tumu o te ’evanelia, ’o te tāpe’a ho’i ia rātou i roto i te ’Ēkālesia. Te ’utuāfare ’o te niu ïa o te hō’ē orara’a parau ti’a, ’e ’aita hō’ē mea ’ē atu e nehenehe e mono i te reira, ’e ’aore rā, e fa’aoti i te mau ’ohipa faufa’a nō te fa’atupu i teie hōpoi’a tā te Atua i hōro’a mai.7

’Ua pāpū iā’u ē, ’aore hō’ē mea e hōro’a mai i te manuiara’a rahi i roto i te ’ohipa pāpū ’ore o te ti’ara’a metua, maori rā te hō’ē fa’anahonahora’a o te orara’a ’utuāfare tei matara mai roto mai i te ha’api’ira’a fa’ahiahia o te ’evanelia : ’oia ho’i, ’ia ’ahuhia te metua tāne o te ’utuāfare i te autahu’ara’a o te Atua ; tei iāna te ha’amaita’ira’a ’e te hōpoi’a, ’ei ti’a’au nō te mau tamari’i a tō tātou Metua i te Ao ra, ’ia ’imi i tō rātou ora ; tītauhia iāna ’ia fa’atere i roto i te ’utuāfare nā roto i te vārua o te autahu’ara’a « nā roto i te tāparura’a, nā roto i te fa’aoroma’i- noa- ra’a, nā roto i te marū ’e te ha’eha’a, ’e nā roto ho’i i te here mau ra » (PH&PF 121:41–42) ; te metua vahine i roto i te ’utuāfare, e tamāhine ïa nā te Atua, e vārua māramarama, te fa’aro’o ’e te here o tei ’ahuhia i te Vārua o te Atua ; e ha’amaita’ira’a ’e e hopoi’a nāna, ’ei ti’a’au nō te mau tamari’i a tō tātou Metua i te Ao ra, ’ia fa’a’amu i te reira mau tamari’i i roto i tō rātou mau hina’aro i te mau mahana ato’a ; ’e ’ei ’āpiti e tōna hoa fa’aipoipo, tītau- atoa- hia iāna ’ia ha’api’i i tāna mau tamari’i ’ia « ’ite pāpū roa i te parau nō te tātarahapa, te fa’aro’o i te Mesia te Tamaiti a te Atua ora, ’e nō te bāpetizora’a ’e te hōro’ara’a nō te Vārua Maita’i nā roto i te tu’ura’a rima… [’e] ’ia pure, ’e ’ia ’āfaro noa tō rātou haerera’a i mua i te Fatu ». (PH&PF 68:25, 28).

I roto i taua huru ’utuāfare ra, e mea herehia te mau metua e’ita rā e mata’uhia ; e mea auhia rātou e’ita rā e taiāhia. ’E e fa’arirohia te

Page 203: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 1

188

mau tamari’i ’ei mau hōro’a nā te Fatu, ’ia aupuruhia, ’ia fa’a’amuhia, ’ia fa’aitoitohia ’e ’ia arata’ihia.

E tupu mai paha te tahi hutihutira’a i te tahi taime ; e tupu mai paha te tahi tātama’ira’a. Mai te mea rā ē, tē vai ra te pure i roto i te ’utuāfare, ’e te here, ’e te fa’atura, e vai ïa te hō’ē niu nō te here ’o te nati ē a muri noa atu, ’e te ha’avare ’ore ’o te arata’i i te mau taime ato’a.8

I teienei, hō’ē parau i te mau metua ’ōtahi… Tē amo nei paha [’outou] i te mau hōpoi’a teimaha i roto i tā ’outou mau ’arora’a i te mau mahana ato’a nō te fa’a’amu i te tamari’i ’e nō te hi’o ē tē pāhonohia ra ānei tō rātou mau hina’aro. E ’ohipa ’ōtahi teie. ’Aita rā ’outou i tītauhia ’ia rave ’outou ana’e. E rave rahi te ta’ata i roto i teie ’Ēkālesia ’o te fa’atoro mai i te rima ma te here ’e te aroha. E’ita rātou e hina’aro e fa’aō mai ia rātou i te vāhi ’aita rātou e hina’arohia. Terā rā, tē nā reira nei rātou ma te ’ā’au tae, ’e ’a ha’amaita’i ai rātou i tō ’outou orara’a, e ha’amaita’i ato’a ïa rātou i tō rātou orara’a ’e i tō tā rātou mau tamari’i. ’A fāri’i poupou i tā rātou tauturu. Tītauhia ia rātou ’ia nā reira nō tō rātou iho maita’i ’e nō tō ’outou ato’a.

Tē vai nei e rave rahi tauatini ’episekōpo maita’i tō tātou i roto i teie ’Ēkālesia. Tē vai nei e rave rahi tauatini fa’atere pupu autahu’ara’a maita’i tō tātou. Tē vai nei tō tātou e rave rahi tauatini vahine fa’ahia-hia nō te Sōtaiete Tauturu. Tē vai nei tō tātou mau taea’e ’e te mau tuahine hāhaere ’utuāfare. E mau hoa rātou nō ’outou, tā te Fatu i tu’u i ni’a i te pārahira’a nō te hōro’a i tō rātou pūai nō te tauturu ia ’outou. ’E ’eiaha roa ’ia mo’ehia ia ’outou ē ’ua riro te Fatu Iho ’ei tumu nō te pūai hau atu i te rahi i te tahi atu. ’Ua putapū roa vau i te fa’aro’ora’a i te hō’ē ’itera’a tei fa’ati’ahia… ’e te hō’ē metua ’ōtahi e hitu tāna tamari’i e fa’a’amu ra, ’a tāparu ai ’oia i tōna Metua i te Ao ra ’ia ti’a iāna ’ia haere i pīha’i iho iāna, nō te hō’ē noa a’e pō, nō te fāri’i i te tāmāhanahana ’e te pūai nō te mau tāmatara’a nō ananahi. Te pāhonora’a tei tae mai, ’o te marū ïa, i roto i tōna ’ā’au fātata mai te hō’ē heheura’a: « E’ita tā ’oe e nehenehe e haere mai iā’u nei, nā’u rā e haere atu ia ’oe ra ».9

Rahi noa atu te pāpūra’a i tō ’outou fa’a’amura’a i tā ’outou mau tamari’i i roto i te parau nō te ’evanelia a Iesu Mesia, ma te here ’e te tīa’ira’a teitei, rahi noa atoa atu te pāpūra’a o te tupura’a te hau i roto i tō rātou orara’a.10

Page 204: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 1

189

3Nā roto i te pure ’utuāfare, e tupu te mau tamari’i

i te rahi i roto i te fa’aro’o i te Atua ora.

’A hi’o na i tā ’outou mau tamari’iri’i. ’A pure ’e ’o rātou. ’A pure nō rātou ’e ’a ha’amaita’i ia rātou. E ao māramarama ’ore ’e te fifi teie ao tā rātou e ora nei. E rātere rātou nā ni’a i te mau moana ’ati. E hina’aro rātou i te mau pūai ato’a ’e te mau fa’aro’o ato’a e ti’a ia ’outou ’ia hōro’a ia rātou ’a parahi noa ai rātou i pīha’i iho ia ’outou. E hina’aro ato’a rātou i te pūai rahi a’e nā roto mai i te pūai teitei a’e. Tītauhia ia rātou ’ia rave hau atu i te rave noa i te ’itehia ia rātou. Tītauhia ia rātou ’ia ha’amaita’i i te ao, ’e te mau rāve’a ana’e e roa’a ia rātou, ’o te hōho’a ïa o tō rātou iho orara’a ’e te mau mana nō te mana’o tāparu nō roto mai i tō rātou ’itera’a pāpū ’e tō rātou ’ite i te mau mea a te Atua. E hina’aro rātou i te tauturu a te Fatu. ’A vai ’āpī noa ai rātou, ’a pure i pīha’i iho ia rātou ’ia ti’a ia rātou ’ia ’ite i taua tumu ra o te pūai ’o te nehenehe e fāri’i i roto i te mau hora fifi, i te mau taime ato’a.11

’Aita vau i ’ite i te tahi atu peu maita’i roa nō tō ’outou orara’a, mai te peu ’o te tūturi- ’āmui- ra’a i roto i te pure. E mana rahi tō teie mau parau, tō tātou Metua i te Ao ra. E’ita tā ’outou e nehenehe e fa’ahiti i te reira mau parau ma te ’ā’au tae mau ’e te ’ite mau i te reira, ma te ’ore e tupu mai te tahi mana’o ti’a’au i mua i te Atua. […]

Nā roto i tā ’outou mau ’āparaura’a iāna i te mau mahana ato’a, e fa’atupu mai te reira i te hau i roto i tō ’outou ’ā’au ’e i te hō’ē ’oa’oa i roto i tō ’outou orara’a ’o te ’ore e roa’a i te tahi atu vāhi… E pūai mai tō ’outou here. E tupu tō ’outou au i te tahi ’e te tahi i te rahi.

E ha’amaita’ihia tā ’outou mau tamari’i i te pārurura’a, nā roto i te orara’a i roto i te hō’ē fare i reira te Vārua o te Atua e pārahi ai. E ’ite ’e e here rātou i te mau metua ’o te fa’atura i te tahi ’e te tahi, ’e i reira te hō’ē vārua fa’atura e tupu ai i te rahi i roto i tō rātou iho ’ā’au. ’Ei reira ïa rātou e fāri’i ai i te pārurura’a o te mau parau maita’i tei fa’ahitihia ma te marū. E poiherehia rātou e te hō’ē metua tāne ’e te hō’ē metua vāhine ’o te ora ma te ha’avare ’ore i mua i te Atua, te orara’a ma te ha’avare ’ore te tahi ’e te tahi, ’e i tō rāua mau ta’ata tupu. E tupu rātou i te pa’ari ma te ’ā’au māuruuru, nā roto i tō rātou fa’aro’ora’a i tō rātou nā metua i roto i te pure i te fa’ahitira’a

Page 205: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 1

190

i te māuruuru nō te mau ha’amaita’ira’a rarahi ’e te na’ina’i. E tupu ïa rātou i te pa’ari i roto i te fa’aro’o i te Atua ora.12

4E nehenehe te pō ’utuāfare e tāhō’ē i te mau metua ’e i te mau tamari’i nō te ha’api’i i te mau haere’a o te Fatu.

E nehenehe tā’u e ha’amana’o i tō’u tamari’iri’ira’a, e pae matahiti tō’u, ’a fa’aara ai te peresideni Joseph F. Smith i tō te ’Ēkālesia tā’ā-to’a e ti’a ia rātou ’ia ha’aputuputu i tō rātou ’utuāfare i roto i te pō ’utuāfare. Nā ’ō a’era tō’u metua tane, « ’ua ani mai te peresideni o te ’Ēkālesia ’ia rave tātou i te reira, ’e nō reira, e rave tātou ».

Nō reira, ’ua putuputu pā’āto’a mātou i roto i te pō ’utuāfare. E mea ’arearea roa. Nā ’ō mai ra ’oia, « E hīmene tātou i te hō’ē hīmene ». E ’ere mātou i te feiā hīmene… ’Ua tāmata noa mātou i te hīmene ’e ’ua ’ata te tahi i te tahi. ’E ’ua nā reira mātou i te ravera’a i te tahi atu mau ’ohipa e rave rahi. Terā rā, nā roto i taua ’ohipa ra, ’ua ha’amata a’era te hō’ē mea nehenehe i te tupu—hō’ē peu tei tauturu ia mātou, tei fa’atāhō’ē ia mātou ’ei ’utuāfare, tei ha’apūai ia mātou, ’e ’ua tupu a’era i roto i tō mātou ’ā’au te hō’ē ’itera’a pāpū nō ni’a i te faufa’a o te hō’ē pō ’utuāfare.13

Tē ’oa’oa nei au i te mea ē, tē vai nei i roto i tā tātou ’Ēkālesia, te hō’ē tuha’a niu o tā tātou fa’anahonahora’a, ’oia ho’i, te fa’anaho-ra’a o te hō’ē pō ’utuāfare i te mau hepetoma ato’a. E ’ohipa faufa’a rahi roa i te mea ē, i roto i teie mau tau ’ohipa, e rave rahi tauatini ’utuāfare nā te ao nei e fa’aitoito pāpū nei, nō te fa’ata’a hō’ē pō i te hepetoma nō te hīmene ’āmui, nō te ha’api’i te tahi ’e te tahi i te mau haere’a o te Fatu, nō te tūturi ’āmui i roto i te pure, ’e ’a ha’amāuruuru ai i te Fatu nō tōna mau maita’i ’e nō te ti’aoro i tāna mau ha’amaita’ira’a ’ia tae mai i roto i tō tātou orara’a, tō tātou mau ’utuāfare, tā tātou mau ’ohipa, tō tātou fenua. Tē mana’o nei au ē, ’aita tātou e fāito maita’i nei i te maita’i rahi e roa’a mai nā roto i teie fa’anahonahora’a.14

Mai te mea, tē vai nei te hō’ē iti a’e mana’o tāpetepete i roto ia ’outou nō ni’a i te maita’i o te pō ’utuāfare, ’a tāmata roa. ’A ha’a-putuputu i tā ’outou mau tamari’i i pīha’i iho ia ’outou, ’a ha’api’i ia rātou, ’a fa’a’ite ia rātou i te ’itera’a pāpū, ’a tai’o ’āmui i te mau pāpa’ira’a mo’a ’e ’a fa’atupu i te hō’ē taime ’oa’oa ’āmui.15

Page 206: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 1

191

5E ha’amata te mau metua i te ha’api’i i tā rātou

mau tamari’i i tō rātou ’āpī- roa- ra’a ra.

’Aita i maoro i muri a’e i tō māua fa’aipoipora’ahia, ’ua hāmani māua i tō māua fare mātāmua. E mea iti roa tā māua moni, e nā’u i rave i te rahira’a o te ’ohipa. Nā’u i ha’apa’o i te tā’āto’ara’a o te fa’anehenehera’a i te fenua. Te tumu rā’au mātāmua tā’u i tanu o te hō’ē ïa honey locust tara ’ore, ’e ’ua feruri au i te mahana e riro ai tōna marumaru ’ei tauturura’a i te fa’ahaumarūra’a i te fare i roto i te pu’e tau māhanahana. ’Ua tanu vau iāna i roto i te peho nā reira mai te mata’i nō roto mai i te ’āfa’a i te pūpuhi pūai a’e i te pae hiti’a o te rā. ’Ua heru vau i te hō’ē ’āpo’o, tu’u atu ra i te rā’au a’a ’ore i roto, ha’apo’i atu ra i te repo, pīpī atu ra i te pape, e ha’amo’e atu ra iāna i te rahira’a o te taime. E rā’au iti na’ina’i noa ïa, penei a’e e piti noa tenetimetera te ’ā’ano. E mea marū roa ’oia, e nehenehe tā’u e ha’afefe ’ōhie noa iāna i te tahi pae ’e i te tahi pae. ’Aita vau i ha’apa’o maita’i iāna i roto i te roara’a o te tau. ’E i te hō’ē mahana nō te pu’e tau to’eto’e, ’aita e rao’ere fa’ahou tō te tumu rā’au, mea hape noa atu tō’u hi’ora’a iāna nā roto i te ha’amāramarama. ’Ite a’era vau ē, ’ua ’opa ’oia i te pae tō’o’a o te rā, e ’ere te hōho’a nehenehe, ’e e ’ere i te mea ti’a pāpū. ’Ua māere roa vau. ’Ua haere atu ra vau i rāpae ’e ’ua ha’ati iāna mai tē huru ra, tē tura’i ra vau nō te fa’a’āfaro iāna. Terā rā, i teienei, fātata roa hō’ē ’āvae te ’ā’ano o te tumu. E mea faufa’a ’ore tō’u pūai i ni’a iāna. ’Ua rave mai ra vau i roto i te fare vaira’a tauha’a, i te porokata ’e te taura, tā’amu atu ra hō’ē pae i ni’a i te tumu rā’au ’e te tahi pae i ni’a i te hō’ē pou pa’ari. ’Ua huti a’era vau i te taura. ’Ua nu’u te mau porokata ma’a vāhi iti noa, ’e ’ua rūrū ri’i te tumu rā’au. Tīrārā atu ai. Mai te huru ra ē, tē parau mai ra ’oia iā’u, « e’ita tā ’oe e nehenehe e fa’a’āfaro iā’u. ’Ua tāere roa. ’Ua pa’ari au mai teie te huru nō tō ’oe ha’apa’o ’ore, ’e e’ita vau e fefe »

I te pae hope’a, ma te pe’ape’a, ’ua rave mai ra vau i tā’u ’ē’ē ’e ’ua tāpū a’era i te ’āma’a rahi teimaha i te pae tō’o’a o te rā. ’Ua ’ōtohe mai ra vau i muri ’e ’ua hi’ohi’o i te ’ohipa tā’u i rave. ’Ua tāpū vau i te tuha’a rahi o te tumu rā’au, ’e tē vai nei i teienei te hō’ē mutu rahi fātata e 20 tenetimētera te rahi, e hō’ē noa iho ’āma’a iti na’ina’i tei tupu ’āfaro noa i ni’a i te ra’i…

Page 207: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 1

192

’Aita i maoro a’enei, ’ua hi’o fa’ahou atu vau i te tumu rā’au. E rā’au rahi, mea hi’ora’a maita’i a’e, ’e ’ua riro ’ei maita’i rahi nō te fare. Terā rā, ’auē te rahi o te ’oto i tōna ’āpīra’a ’e te māuiui o te rāve’a tā’u i fa’a’ohipa nō te fa’a’āfaro iāna. I te taime ’a tanuhia ai taua tumu rā’au ra, e nava’i noa hō’ē taura iti na’ina’i nō te tāpe’a iāna i mua i te mau pūai o te mata’i. ’Ua nehenehe ’e ’ua ti’a ho’i iā’u ’ia tā’amu i taua taura iti ra ma te ’ohipa ’ore, ’aita rā vau i nā reira. ’E ’ua fefe ’oia i raro i te mau pūai tei pūpuhi mai i ni’a iāna.

E au ato’a te mau tamari’i mai te mau tumu rā’au. I tō rātou ’āpīra’a, e nehenehe e hāmani ’e e arata’i i tō rātou orara’a, e ma te ’ohipa ’ore i te rahira’a o te taime. I parau ai te pāpa’i Maseli ē, « e ha’api’i i te tamaiti i tāna ’ē’a ’ia haere ra : ’e ’ia pa’ari ’oia ra, e ’ore e fa’aru’e i taua ’ē’a ra » [Maseli 22:6]. E ha’amata te reira ha’api’ipi’ira’a i roto i te ’utuāfare.16

’Ua parau ’o Isaïa, « e te mau tamari’i ato’a nā ’oe ra, e ha’api’ihia ïa e te Fatu ; ’e e hau rahi tō te mau tamari’i nā ’oe ra » (Isaïa 54:13).

Nō reira, ’a fa’atere i tā ’outou mau tamaiti ’e tā ’outou mau tamā-hine, nō reira, ’a arata’i ’e ’a ha’api’i ia rātou mai tō rātou ’aru’arura’a

« ’a ha’aputuputu i tā ’outou mau tamari’i i pīha’i iho ia ’outou, ’a ha’api’i ia rātou, ’a fa’a’ite ia rātou i te ’itera’a pāpū, ’a tai’o ’āmui i te mau pāpa’ira’a mo’a ’e ’a fa’atupu i te hō’ē taime ’oa’oa ’āmui ».

Page 208: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 1

193

mai ā, nō reira, ’a ha’api’i ia rātou i te mau haere’a o te Fatu ra, ’ia riro ho’i te hau ’ei hoa nō rātou e hope noa atu te orara’a.17

6Mai te mea ē, e ’aro te mau tamari’i, e ti’a i te mau

metua ’ia tāmau noa i te pure nō rātou, te here ia rātou, ’e te fa’atoro i te rima ia rātou ra.

’Ua ’ite au ē, tē vai nei te mau metua, noa atu tō rātou here rahi ’e tā rātou tauto’ora’a itoito ’e te tu’utu’u ’ore nō te ha’api’i i tā rātou mau tamari’i, tē ’ite nei rātou i tā rātou mau tamari’i ’ia tupu i te pae ino ’e tē ’oto nei rātou nō tā rātou mau tamaiti ’e mau tamāhine ’ōrurehau ’o tē pe’e tāmau noa ra i te mau haere’a ē tae atu i te hope’a ’ino ra. E aroha rahi tō’u ia rātou, ’e tē hina’aro nei au e fa’ahiti nō rātou, i te mau parau a Ezekiela : « E ’ore e tu’uhia te hara a te metua i ni’a i te tamaiti : e ’ore ato’a ho’i e tu’uhia te hara a te tamaiti i ni’a i te metua » (Ezekiela 18:20).18

I terā ’e terā taime, noa atu te mau mea ato’a tā ’outou e tāmata i te rave, e ti’a mai hō’ē tamari’i ’ōrurehau. Terā rā, ’a tāmau noa i te ha’api’i maita’i iāna. ’Eiaha roa atu e fa’aru’e. ’Aita ’outou i pau mai te mea ē, e tāmata noa ’outou. ’A tāmau noa.19

Mai te mea tē vai ra hō’ē o ’outou e tamari’i tāna mai te reira te huru [’ōrurehau], ’eiaha e fa’aru’e. ’A pure nō rātou ’e ’a here ia rātou ’e ’a fa’atoro i te rima ia rātou ’e ’a tauturu ia rātou.20

I te tahi taime, mai te huru ra ē, ’ua tāere roa… Terā ra, ’a ha’ama-na’o i tā’u tumu rā’au [hi’o i te mau ’api 191–92]. Nā roto i te tāpūra’a ’e te māuiuira’a, ’ua roa’a mai hō’ē ’ohipa nehenehe, ’e i muri a’era, ’ua riro mai ’ei tāmarū i te ve’ave’a o te mahana.21

7E ha’apūai tātou i tō tātou ’utuāfare mai te mea e ’imi tātou i te tauturu nō te ra’i mai, ’e e fa’atupu tātou i

te hō’ē vārua here ’e te fa’atura te tahi ’e te tahi.

E ’ere i te mea ’ōhie te [fa’a’amura’a i te hō’ē ’utuāfare]. E riro i te teimaha i te ’oto ’e te tītaura’a. E tītau te reira i te itoito ’e te fa’a’oroma’i… E nehenehe te here e fa’atupu i te ta’a- ’ē- ra’a—te here e hōro’ahia ma te pipiri ’ore i te tamari’iri’ira’a ē tae roa atu i roto i

Page 209: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 1

194

te mau matahiti fifi o te taure’are’ara’a. E rave ’oia i ni’a i te tamari’i i te mea tā te moni e ha’amāu’a- rahi- hia e ’ore e rave.

—’E te fa’a’oroma’i, nā roto i te tāpe’ara’a i te arero ’e te ha’a-vīra’a i te riri. […]

—’E te fa’aitoitora’a vitiviti nō te ha’apoupou ’e te tāere nō te fa’ahapa.

’Ia ’āmuihia i te pure, e fa’atupu teie mau mea i te mau mea māere. E’ita tā ’outou e nehenehe e rave ’outou ana’e. E tītau ’outou i te tauturu nō te ra’i nō te fa’a’amu i te tamari’i nō te ra’i mai—tā ’outou tamari’i, ’e e tamari’i ato’a nā tōna Metua i te Ao ra.22

’Ua riro te mau tamari’i ato’a, ta’a ’ē atu te tahi tuha’a ha’iha’i roa, ’ei hotu nō te hō’ē ’utuāfare, mea maita’i ānei, mea ’ino ānei, ’e ’aore rā, ’aita e ta’a- ’ē- ra’a. ’A pa’ari ai te mau tamari’i, e riro mai te tuha’a rahi o tō rātou orara’a ’ei pū’oira’a ’e ’ei hi’ora’a nō te ha’api’ira’a ’utuāfare. Mai te mea tē vai ra te ’eta’eta, te hāmani ino, te riri ārai- ’ore- hia, te ha’apa’o ’ore, e ’ite- pāpū- hia ïa te mau hotu, ’e e mea pāpū maita’i ē, e rave- fa’ahou- hia te reira i roto i te u’i i muri mai. Mai te mea rā tē vai ra te fa’a’oroma’i, te fa’a’orera’a hapa, te fa’atura, te auraro, te maita’i, te aroha, e ’ite- pāpū- hia ïa te mau hotu, e riro ïa ’ei mau hotu faufa’a rahi ē a muri noa atu. E riro ïa ’ei mau hotu maita’i ’e te monamona ’e te nehenehe. ’E ’ia fa’a’ite ’e ’ia ha’api’i ho’i te mau metua i te aroha, e rave- fa’ahou- hia ïa te reira i roto i te orara’a ’e te mau ’ohipa o te u’i i muri iho.

Tē parau nei au i te mau metua tāne ’e te mau metua vāhine i te mau vāhi ato’a ma te reo tāparu, ’ia tu’u i te huru ’iriā i muri ia tātou, ’ia tāpe’a i tō tātou riri, ’ia fa’aiti i te pūai o tō tātou reo, ’e ’ia fa’a’ite i te aroha ’e te here ’e te fa’atura te tahi ’e te tahi i roto i tō tātou fare.23

I parauhia ho’i i tahito ra ē,« ’o te parau marū ra tei fa’aore i te riri ». (Maseli 15:1.) E mea varavara tātou i te fifi ’ia paraparau marū ana’e tātou. I te taime ana’e e fa’ate’itei ai tātou i tō tātou reo ’ei reira e pura ai te feti’a, ’e te mau pu’u ri’i na’ina’i ’e riro mai ai ’ei mau mou’a rahi o te mārōra’a… Te reo o te ra’i e reo iti ha’iha’i ïa [hi’o 1 Te mau Ari’i 19:11–12] ; ’Oia ato’a te reo o te hau e reo marū ïa.24

Page 210: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 1

195

’Oia mau, tītauhia te a’o i roto i te mau ’utuāfare. Terā rā, te a’o ma te ha’avī, te a’o ma te ’ino rahi, e arata’i pāpū ïa te reira i roto i te ’ino’ino ’e te ’oto, ’eiaha rā i te fa’atītī’aifarora’a. E’ita te reira e fa’aora i te hō’ē mea e fa’aino roa atu rā i te fifi. E fa’a’ino te reira i te ta’ata iho.25

’Aita e a’o i te ao ato’a nei mai te a’o o te here. Tē vai ra tōna iho pūai.26

E rohi tāmau ana’e tātou nō te ha’apūai i tō tātou mau ’utuāfare. E te mau tāne ’e te mau vahine fa’aipoipo, ’a fa’atupu na i te hō’ē vārua ha’apa’o hope roa te tahi ’e te tahi. ’Eiaha e fa’ariro i te tahi ’e te tahi ’ei ’ohipa oti noa, e rohi tāmau rā tātou nō te fa’atupu i te hō’ē vārua here ’e te fa’atura te tahi ’e te tahi.27

E te Atua, tō mātou Metua Mure ’Ore, ’a ha’amaita’i i te mau metua ’ia ha’api’i rātou ma te here ’e te fa’a’oroma’i ’e te fa’aitoito ia rātou tei riro ’ei faufa’a rahi, ’oia ho’i, te mau tamari’i nō ’ō na mai ia ’Oe na, ’ia pāruruhia ’e ia arata’i- āmui- hia rātou i te maita’i, ’e ’ia pa’ari a’e rātou, ’ia hōpoi mai rātou i te mau ha’amaita’ira’a i tō te ao tei reira rātou te parahira’a.28

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• ’Ua ha’api’i te peresideni Hinckley ē, « tei roto i te ’utuāfare te

aura’a mo’a roa a’e i te mau aura’a atoa » (tuha’a 1). Nāhea teie parau mau i te fa’atupu i te hō’ē mea i ni’a i tō tātou mau aura’a ’e te mau melo o te ’utuāfare ? Nāhea te reira i te fa’atupu i te hō’ē mea i roto i te huru nō tā tātou fa’anaho- māite- ra’a i tō tātou taime ’e tā tātou mau fa’a’oa’oara’a ?

• Nō te aha i tītauhia ai i te mau metua ’ia « hōro’a i tā rātou mau tauto’ora’a maita’i a’e i te ha’api’ira’a ’e te fa’a’amura’a i tā rātou mau tamari’i i roto i te mau parau tumu o te ’evanelia ? » (hi’o te tuha’a 2). Nāhea te ha’api’ira’a i te ’evanelia i roto i tō ’outou ’utuāfare i ha’amaita’i ai i tō ’outou ’utuāfare ? Nāhea e ti’a ai i te mau metua ’ia ha’amaita’i ia rātou i roto i tā rātou mau tauto’ora’a ’ia tauturu i tā rātou mau tamari’i ’ia ora i te ’evanelia ?

Page 211: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 1

196

• ’A hi’o fa’ahou i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley nō ni’a i te mau ha’amaita’ira’a o te pure ’utuāfare (hi’o te tuha’a 3). I tō ’outou mana’o, nō te aha te pure ’utuāfare e hōpoi mai ai i te mau ha’amaita’ira’a ? E aha te mau ha’amaita’ira’a tā ’outou i fāri’i nā roto i te fa’atupu- tāmau- ra’a i te pure ’utuāfare ? E aha tā tātou e ’ere mai te mea e ha’apa’o ’ore tātou i te pure ’utuāfare ?

• E aha te ti’a ia tātou ’ia ’apo mai nā roto mai i te ’itera’a o Gordon B. Hinckley nō ni’a i te pō ’utuāfare i tōna tamari’iri’ira’a ? (Hi’o te tuha’a 4). E aha te mau ha’amaita’ira’a tei fāri’ihia e tō ’outou ’utuāfare nā roto i te pō ’utuāfare ?

• ’A hi’o fa’ahou i te ’ā’amu o te peresideni Hinckley nō ni’a i te tumu rā’au honey Locust (hi’o te tuha’a 5). E aha te mau fa’a’ohipara’a o teie ’ā’amu e tano nō ’outou ?

• Nāhea e ti’a ai i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley i roto i te tuha’a 6 i te tauturu i te mau metua o te hō’ē tamari’i tei hahi ’ē ? E aha te tahi mau rāve’a e ti’a i te mau metua ’e vetahi ’ē, ’ia fa’atoro i te rima ma te here ?

• Nō te aha e mea faufa’a nō te mau metua ’ia a’o i tā rātou mau tamari’i nā roto i te here ’eiaha rā nā roto i te riri ? E aha te tahi mau mea e ti’a i te mau metua ’ia rave nō te a’o nā roto i te here ? Nāhea e ti’a ai i te mau melo o te ’utuāfare ’ia fa’atupu i te hō’ē vārua here ’e te fa’atura te tahi ’e te tahi ? (’A hi’o i te tuha’a 7).

Te mau pāpa’ira’a mo’aDeuteronomi 11:19 ; Enosa 1:1–5 ; Mosia 4:14–15 ; Alama 56:45–

48 ; 3 Nephi 18:21 ; hi’o ato’a « Te ’Utuāfare: « E Poro’i i tō te Ao nei », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2010, 129.

Tauturu Ha’api’ira’a« E riro ’outou i te mana’o ē, ’aita ’outou e māramarama ra i te

hō’ē parau tumu tā ’outou e fa’aineine ra e ha’api’i. ’Āre’a rā, ’a tuatāpapa ai ’outou i te reira nā roto i te pure, ’a tūtava ai ’outou i te ora i te reira, ’a fa’aineine ai ’outou i te ha’api’i i te reira, ’e i muri iho ’a fa’a’ite atu ai ’outou i te reira ia vetahi ’ē, e ha’apūaihia ’e e fa’ahōhonuhia ïa tō ’outou iho ’itera’a pāpū » (Te Ha’api’iraa, ’Aita e Pi’ira’a Teitei a’e [1999], 19).

Page 212: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 1

197

Te mau Nota 1. I roto Sheri L. Dew, Go Forward with

Faith: Teachings of Gordon B. Hinckley (1996), 333.

2. M. Russell Ballard, i roto « Today’s Family : Proclamation Still a Clarion Call », lds.org/prophets- and- apostles/unto- all- the- world/proclamation- on- family- is- still- a- clarion- call ; accessed 12 mē 2015.

3. « Stand Strong against the Wiles of the World », Ensign, Novema 1995, 101.

4. « Pillars of Truth » Ensign, Tēnuare 1994, 5.

5. Teachings of Gordon B. Hinckley (1997), 208.

6. Discourses of President Gordon B. Hinckley, Volume 2: 2000–2004 (2005), 387.

7. Rata nā te Peresidenira’a Mātāmua, 11 nō fepuare 1999, i roto « Policies, Announcements, and Appointments », Ensign, Tiunu 1999, 80.

8. « Pillars of Truth », 5. 9. « To Single Adults », Ensign, Tiunu

1989, 74. 10. « Stand Strong against the Wiles of the

World », 99. 11. « Behold Your Little Ones », Ensign,

Tiunu 2001, 5. 12. Cornerstones of a Happy Home (pam-

phlet, 1984), 10–11.

13. Discourses of President Gordon B. Hinckley, Volume 2, 402.

14. I roto i te Conference Report, Atopa 1965, 51.

15. Teachings of Gordon B. Hinckley, 212. 16. « Four Simple Things tō Help Our

Families and Our Nations », Ensign, Tetepa 1996, 6–7.

17. « Great Shall Be the Peace of Thy Children », Ensign, Novema 2000, 52.

18. « These, Our Little Ones », Ensign, Titema 2007, 8.

19. « Inspirational Thoughts », Ensign, ’Ātete 1997, 4.

20. Teachings of Gordon B. Hinckley, 54. 21. « Four Simple Things tō Help Our

Families and Our Nations », 8. 22. « Bring Up a Child in the Way He

Should Go », Ensign, Novema 1993, 60. 23. « Blessed Are the Merciful », Ensign,

Mē 1990, 70. 24. « Except the Lord Build the House… »

Ensign, Tiunu 1971, 72. 25. « Behold Your Little Ones », 4. 26. « The Environment of Our Homes »,

Ensign, Tiunu 1985, 6. 27. « Thanks tō the Lord for His Blessings »,

Ensign, Mē 1999, 88–89. 28. « Bring Up a Child in the Way He

Should Go », 60.

Page 213: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

198

’ua fa’auru te hi’ora’a o nephi nō te ha’apa’o i te tamaiti ’āpī ra ’o Gordon B. Hinckley.

Page 214: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

199

P E N E 1 2

Ha’apa’o ’A ora ’ōhie noa i te ’Evanelia

« E haere’a ’ōhie te haere’a o te ’evanelia… ’A fa’aha’eha’a ia ’outou iho ’e ’a haere ma te ha’apa’o ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

I te fāito 14 o te matahiti o Gordon B. Hinckley, ’ua fāri’i ’oia i te hō’ē ’itera’a i roto i te fare Menemene nō Roto Miti tei tūra’i iāna ’ia rave i te hō’ē fa’aotira’a faufa’a rahi. ’Ua fa’aha’amana’o ’oia i muri mai :

« ’Ua [fa’aro’o] vau i te peresideni Heber J. Grant i te fa’ati’ara’a i te ’ohipa tei tupu i ni’a iāna ’a tai’o ai ’oia i te Buka a Moromona i tōna tamari’iri’ira’a. ’Ua paraparau ’oia nō ni’a ia Nephi ’e te fa’au-rura’a rahi tāna i fa’atupu i ni’a i tōna orara’a. ’E i muri iho, ma te reo pūai ’e te ’ite pāpū ’o te ’ore roa e mo’ehia iā’u, ’ua fa’ahiti a’era ’oia i taua mau parau rahi ra a Nephi : ‘E haere atu vau, ’e e rave ho’i i te mau mea tā te Fatu i fa’aue mai ra, ’ua ’ite ho’i au ē, e ’ore te Fatu e tu’u mai i te hō’ē fa’aue i te mau tamari’i a te ta’ata, maori rā e fa’aineine ’oia i te hō’ē rāve’a nō rātou, e ti’a ai ia rātou i te rave i te mea tāna i fa’aue mai ia rātou ra’ (1 Ne. 3:7).

« Tupu mai ra i roto i tō’u ’ā’au ’āpī i taua taime ra, hō’ē fa’aotira’a ’ia tāmata ’ia rave i te mea tā te Fatu i fa’aue mai ».1

’Ua ta’ita’i tāmau noa ’o Gordon B. Hinckley i taua fa’aotira’a ra i roto i tōna ’ā’au. E rave rahi matahiti i muri mai, ’a riro ai ’oia ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia, ’ua ho’i mai tāna mau ha’api’ira’a i te parau poro’i tāna i fa’aro’o i tōna ’āpīra’a. ’A paraparau ai ’oia i te hō’ē pupu feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei i roto i te hō’ē ’āmuira’a retiōni, ’ua parau ’oia :

« E rave rahi mau pāpa’i [ve’a] tei uiui mai iā’u. Hō’ē mea tā rātou e parau ’oia ho’i, ‘i teie nei, e aha tā ’oe tumu parau i roto i tā ’oe peresidenira’a ?’ E pāhono ’ōhie noa vau, ’o te tumu parau ’ia ’o

Page 215: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 2

200

tā’u i fa’aro’o i te fa’ahiti- noa- ra’a- hia i roto i teie ’Ēkalesia e te mau peresideni o te ’Ēkālesia ’e te mau ’āpōsetolo i te āteara’a o tā’u e nehenehe e ha’amana’o : ’Oia ho’i, ’a ora ’ōhie noa i te ’evanelia, ’e te mau ta’ata ato’a e nā reira, e fāri’i ïa rātou i roto i tō rātou ’ā’au i te hō’ē ’itera’a o te parau mau nō te mea tāna e ha’apa’o ra’ ».2

I roto i tāna ’āmuira’a rahi mātāmua ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia, ’ua hōro’a mai te peresideni Hinckley i te hō’ē pi’ira’a i te mau ta’ata ato’a ’ia tāmata i te ora itoito a’e i te ’evanelia.

« I teienei, e au mau taea’e, e au mau tuahine, ’ua tae i te taime e tītauhia ia tātou ’ia ti’a fa’ateitei ri’i a’e, ’ia fa’ateitei a’e tō tātou mau mata i ni’a ’e ’ia fa’a’ā’ano i tō tātou mau mana’o i roto i te hō’ē hāro’aro’ara’a ’e te hō’ē ’itera’a i te misiōni o te mireniuma rahi o teie ’Ēkālesia, te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana hope’a nei. E pu’e tau teie e tītauhia ’ia pūai. E taime nō te haere i mua ma te fē’a’a ’ore, ma te ’ite maita’i i te aura’a, te ’ā’anora’a, ’e te faufa’a o tā tātou misiōni. E taime teie nō te ravera’a i te maita’i noa atu te mau hope’ara’a e tupu mai. E taime teie ’ia ’itehia tātou tē ha’apa’o ra i te mau fa’auera’a. E pu’e tau teie e haere ai tātou ma te maita’i ’e te here i te feiā i roto i te ’ati ’e i te feiā e ’ōvere haere ra i roto i te pōuri ’e i te māuiui. E taime teie ’ia riro ’ei ta’ata ara ’e te maita’i, te au māite ’e te fa’atura i te tahi ’e te tahi i roto i tō tātou mau aura’a ato’a. E nehenehe e parau ē, ’ia riro mai te Mesia te huru ».3

’Ua tāmau noa te peresideni Hinckley i te ha’apāpū i teie parau poro’i. ’Ahuru matahiti i muri a’e ’ua fa’ahiti fa’ahou ’oia i teie mau parau i roto i te ’āmuira’a rahi ma te parau ē, « ’O ’outou te ha’avā nō ni’a iho i te huru o tō tātou fa’atupura’a i taua anira’a manihini ra i hōro’ahia atu e 10 matahiti i ma’iri a’enei ».4

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

E nūna’a tātou nō te fafaura’a, ’e e mau tītaura’a rahi tō taua fafaura’a ra.

E nūna’a tātou nō te fafaura’a, ’e ’ua riro te reira ’ei ’ohipa fau-fa’a roa. I te taime ’a fa’aho’ihia mai ai teie ’ohipa, ’e ’a fa’ata’a ai te Fatu i te mau ’ōpuara’a nō taua fa’aho’ira’a mai, ’ua parau ’Oia ē, hō’ē tumu o te fa’aho’ira’a mai maori rā, ’ia fa’ati’a- fa’ahou- hia

Page 216: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 2

201

Tāna fafaura’a mure ’ore. ’Ua ravehia… taua fafaura’a ra i rotopū ia Aberahama ’e ’o Iehova i te taime ’a rave ai ’o Iehova Manahope i te hō’ē fafaura’a rahi ’e te hanahana ia Aberahama. ’Ua parau ’Oia ē, e riro mai tōna hua’ai mai te one tahatai, ’e e ha’amaita’ihia ho’i te mau fenua ato’a nā roto iāna. ’Ua rave ’Oia i teie fafaura’a iāna, ’ia riro ho’i ’Oia ’ei Atua nō rātou ’e ’ia riro rātou ’ei mau ta’ata Nōna… I reira, ha’amauhia ihora te hō’ē aura’a ’o te fa’atupu mai i te hope’ara’a mure ’ore nō te feiā ato’a e tomo i roto i te reira. E mea fa’ahiahia tōna mau hope’ara’a : Mai te mea ē, e ha’a tātou mai tei tītauhia i te mau tamari’i a te Atua ’ia nā reira, e riro ’Oia ’ei Atua nō tātou nō te ha’amaita’i ia tātou, nō te here ia tātou, nō te ha’api’i ia tātou, nō te tauturu ia tātou.

I teienei, i roto i teie tau tu’ura’a, ’ua ha’apāpū- fa’ahou- hia mai te reira fafaura’a mure ’ore. ’Ua rave tātou i te reira fafaura’a i te taime ’a bāpetizohia ai tātou. E nehenehe e parau ē, ’ua riro mai tātou ’ei tuha’a nō tōna ’utuāfare hanahana. Tei roto i Tōna ’utuāfare te mau tamari’i pā’ātoa a te Atua, terā rā, ’ia au i te hō’ē huru ta’a ’ē ’e te nehenehe, tē vai ra te hō’ē aura’a ta’a ’ē i rotopū i te Atua ’e te mau tamari’i o Tāna fafaura’a. E i tō tātou tomora’a mai i roto

« i te mau taime ato’a e rave tātou i te ’ōro’a mo’a… tē rave ra ïa tātou i ni’a ia tātou iho i te i’oa o iesu mesia ’e tē fafau ra tātou ’ia ha’apa’o i tāna mau fa’auera’a ».

Page 217: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 2

202

i te ’Ēkālesia… ’ua riro mai tātou ’ei tuha’a nō te hō’ē nūna’a o te fafaura’a ; ’e i te mau taime ato’a e rave tātou i te ’ōro’a mo’a, ’aita tātou e rave ra i te reira ’ei ha’amana’ora’a noa i te tusia a te Tamaiti a te Atua, tei hōro’a i tōna ora nō tātou tāta’itahi, terā rā, tē rave ato’a ra tātou i ni’a ia tātou iho i te i’oa o Iesu Mesia ’e tē fafau ra tātou ’ia ha’apa’o i tāna mau fa’auera’a, ’e tē fafau mai ra ’Oia ia tātou ē, e ha’amaita’i ’Oia ia tātou i tōna Vārua Mo’a.

E nūna’a tātou nō te fafaura’a, ’e e mau tītaura’a rahi tō taua fafaura’a ra. E’ita tātou e riro ’ei nūna’a mātaro- noa- hia. Tītauhia ia tātou ’ia ti’a atu i ni’a a’e i te naho’a ta’ata. Tītauhia ia tātou ’ia ti’a teitei ri’i a’e. Tītauhia ia tātou ’ia maita’i ri’i a’e, ’ia marū ri’i a’e, ia ’ā’au hōro’a hau ri’i a’e, ’ia fa’atura hau ri’i a’e, ’ia feruri hau ri’i a’e i te tahi, ’ia fa’atoro hau ri’i a’e i te rima ia vetahi ’ē.5

E nūna’a tātou tei rave i ni’a iho ia tātou i te hō’ē fafaura’a hana-hana ’e i te i’oa o te Fatu ’o Iesu Mesia. E fa’aitoito pūai ri’i a’e tātou nō te ha’apa’o i te mau fa’auera’a, nō te ora mai tā te Fatu i ani mai ia tātou.6

2Tē hina’aro nei te Fatu ’ia ora tātou i te

mau tuha’a ato’a o te ’evanelia.

Tē ora nei tātou i roto i te hō’ē tau fa’aaura’a ’e te fāri’i- noa- ra’a. I roto i te mau mea tā tātou e fa’aruru nei i te mau mahana ato’a, ’ua ’ite tātou ē, e aha te mea tano, terā rā, nā roto i te fa’ahepora’a a te mau hoa ’e te reo ’āminamina o te feiā e tāparu mai ia tātou, e fati tātou. E fa’aau tātou. E fāri’i tātou. E fati tātou, ’e e ha’amā tātou ia tātou iho… Tītauhia ia tātou ’ia fa’atupu i te pūai nō te pe’e i tō tātou mau ’itera’a hōhonu.7

E haere’a ’ōhie te haere’a o te ’evanelia. E riro te tahi mau tītaura’a ’ei mau tītaura’a ’ōhie roa ’e te faufa’a ’ore nō ’outou. ’Eiaha e vaha-vaha i te reira. ’A fa’aha’eha’a ia ’outou iho ’e ’a haere ma te ha’a-pa’o. Tē fafau atu nei au ē, te mau ’ohipa e tupu mai, e mau ’ohipa fa’ahiahia ïa ’ia hi’o e ’ia fa’a’ohipa.8

Tā’u tāparura’a rahi maori rā, ’ia tāmata tātou pā’āto’a ’ia fa’aito-ito ri’i a’e i te ora i te fāito o te hanahana e vai ra i roto ia tātou. E nehenehe tā tātou e rave hau a’e i te maita’i i tā tātou e rave nei. E nehenehe tātou e riro ’ei ta’ata maita’i a’e i tei tō tātou huru i teienei.

Page 218: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 2

203

Mai te mea ē, e tāpe’a tāmau noa tātou i te hōho’a o te fatura’a hana-hana i mua ia tātou, te ti’ara’a metua o te Atua ’e te autaea’era’a o te ta’ata ’ei parau mau, e riro ïa tātou ’ei ta’ata hau ri’i a’e i te fāri’i, hau ri’i a’e i te marū, hau ri’i a’e i te fa’atoro i te rima nō te fa’ati’a ’e nō te tauturu ’e nō te pāturu i te ta’ata i rotopū ia tātou. E iti ri’i ïa tō tātou hina’aro ’ia rave i te mau mea ’aore i au nō tātou.9

Te ha’apa’ora’a fa’aro’o tei roto ’outou, e hitu ïa mahana i te hepetoma, e ’ere i te sābati noa… I te mau taime ato’a—e piti ’ahu-ru ma maha hora i te mahana, e hitu mahana i te hepetoma, e 365 mahana i te matahiti. 10

Tē hina’aro nei te Fatu ’ia tāpe’a ’āfaro noa tātou i tō tātou orara’a, ’ia ora tātou i te mau tuha’a ato’a o te ’evanelia.11

3E nīni’i mai te Atua i te mau ha’amaita’ira’a i ni’a i te

feiā e haere ma te ha’apa’o i tāna mau fa’auera’a.

’Ua parau mai ra te Fatu ia Elia ’ia tāpuni ’oia i te pae pape o Keri-ta, i reira ho’i ’oia e inu ai i te pape, ’e nā te mau ’oreba e fa’a’amu iāna i reira. Tē fa’a’ite ra te mau pāpa’ira’a i te hō’ē fa’ahitira’a parau ’ōhie roa ’e te nehenehe nō ni’a ia Elia: « Haere atu ra ’oia, ’e ’ua nā reira i tā Iehova i parau mai ra ». (1 Te mau Ari’i 17:5).

’Aore e mārōra’a. ’Aore e ’ōtohera’a. Aore e fē’a’ara’a. « Haere atu ra [Elia], ’e ’ua nā reira i tā Iehova i parau mai ra ». E ’ua fa’aorahia ’oia i te mau ’ati ri’ari’a tei tā’iri i te feiā tei tāhitohito, tei mārō ’e tei uiui.12

Te ’ā’amu tā’ātoa o te Buka a Moromona e ’ā’amu ïa nō ni’a i te hō’ē nūna’a, i tō rātou vai- parau- ti’a- ra’a, i tō rātou ha’amorira’a ia Iesu Mesia, ’ua ruperupe rātou i roto i te fenua ’e ’ua ha’amaita’i rahi te Fatu ia rātou ; ’e ’ia rave a’era rātou i te hara ’e ’ua fa’aātea ’e ’ua ha’amo’e i tō rātou Atua, ’ua topa rātou i roto i te ’ati ’e te tāma’i ’e te pe’ape’a. Tō ’outou pārurura’a, tō ’outou hau, tō ’outou ruperupe, tei te huru ïa o tō ’outou ha’apa’o i te mau fa’auera’a a te Manahope.13

«  ’A ha’apa’o tāmau noa i tā’u mau fa’auera’a, e roa’a ho’i te torōna parau- ti’a ia ’oe na ». [PH&PF 25:15]. Te reira te fafaura’a a te Fatu ia Emma Hale Smith. ’O te reira te fafaura’a a te Fatu ia ’outou tāta’itahi. Tei roto te ’oa’oa i te ha’apa’ora’a i te mau fa’auera’a. Nō te hō’ē feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei… e tupu te ’ati i roto

Page 219: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 2

204

ana’e i te ’ōfatira’a i te reira mau fa’auera’a. ’E nō te ta’ata tāta’itahi e ha’apa’o i te reira, e fafauhia mai ia rātou te torōna… o te parau ti’a ’e te parau mau mure ’ore.14

Te ti’amāra’a mau, tei roto ïa i te ha’apa’ora’a i te mau a’o a te Atua. I parauhia i tahito ra, « e lamepa ho’i te ture ; e ti’arama ho’i te a’o ». (Maseli 6:23.)

E ’ere te ’evanelia i te hō’ē parau pa’ari nō te ha’avī, mai tā te ta’ata e rave rahi e feruri nei. E fa’anahora’a rā nō te ti’amāra’a ’o te hōro’a i te a’o nō te hia’ai ’e te arata’ira’a nō te huru o te ta’ata. E mea monamona tōna mau hotu ’e e mea ti’amā tāna mau utu’a. […]

« E tenāna, e tāpe’a tāmau māite na i te ti’amā tā te Mesia i fa’a-ti’amā mai ia tātou nei, ’e ’eiaha ’ia mau fa’ahou i te zugo tāvini ra ». (Galatia 5:1.)

« ’O tei iāna te Vārua o te Fatu ra, tei reira te ti’amā ». (2 Korinetia 3:17.)15

Tei roto tō tātou pārurura’a i te tātarahapa. Nō roto mai tō tātou pūai i te ha’apa’ora’a i te mau fa’auera’a a te Atua… ’A ti’a pāpū tātou i mua i te ’ino, i roto i te fare ’e i rāpae. ’A ora na tātou ’ia roa’a te mau ha’amaita’ira’a o te ra’i, ma te fa’atītī’aifaro i tō tātou orara’a i te vāhi e tītauhia ’e ma te hi’o Iāna, te Metua nō tātou pā’āto’a.16

’Aore hō’ē mea tā tātou e taiā. Tei te hoe te Atua. E ’aro ’oia nō te maita’i o teie ’ohipa. E nīni’i mai ’Oia i te mau ha’amaita’ira’a i ni’a iho i te feiā e ha’apa’o i Tāna mau fa’auera’a. Terā tāna fafaura’a. ’Aore hō’ē o tātou e nehenehe e fē’a’a te mana’o i tōna ti’ara’a ’ia tāpe’a i tāna parau.17

4E fa’a’ite te feiā fa’atere i te ’ē’a ’e e ani manihini

rātou i te mau melo ’ia ora i te ’evanelia.

Tē vai ra te feiā e parau ē, « e’ita te ’Ēkālesia e parau mai iā’u nāhea ’ia feruri nō teie, nō terā, ’e ’aore rā, nō te tahi atu, ’e ’aore rā, nāhea ’ia ora i tō’u orara’a ».

’Aita, tē pāhono nei au ē, e’ita te ’Ēkālesia e parau i te hō’ē ta’ata nāhea ’oia ’ia feruri ’e ’aore rā, e aha te ’ohipa tāna e rave. E fa’a’ite te ’Ēkālesia i te ’ē’a ’e e ani manihini ’oia i te mau melo ato’a ’ia ora i te ’evanelia ’e ’ia ’oa’oa i te mau ha’amaita’ira’a e roa’a mai nā roto

Page 220: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 2

205

i te reira huru orara’a. E’ita te ’Ēkālesia e fa’ahepo i te ta’ata, e a’o rā ’oia, e tāparu ’oia, e fa’aitoito ’oia, ’e e tītau ’oia i te huru ha’avare ’ore o te feiā e parau ra ē, e melo rātou.

I te tau e pīahi au nō te ha’api’ira’a tuatoru, i te hō’ē taime ’ua parau vau i tō’u metua tāne ē, tē feruri nei au ē, ’ua nā rāpae te mau hui mana fa’atere rahi i tō rātou ti’ara’a ’a a’o ai rātou i te tahi mau mea. E ta’ata ferurira’a pa’ari ’oia ’e te maita’i. Nā ’ō mai nei ’oia ē, « ’ua ha’api’i mai te peresideni o te ’Ēkālesia ia tātou, ’e tē pāturu nei au iāna ’ei peropheta, ’ei hi’o ’e ’ei heheu parau ’e ’ua fa’aoti au e pe’e i tāna a’o ».

’Ua tavini… au i roto i te mau ’āpo’ora’a rahi a teie ’Ēkālesia nō te mau matahiti [e rave rahi]… Tē hina’aro nei au e hōro’a atu ia ’oe i tō’u ’itera’a pāpū noa atu ē, ’ua pārahi au i roto e rave rahi tauatini putuputura’a i reira i paraparauhia ai te mau ture ’e te mau fa’anahora’a a te ’Ēkālesia, ’aita roa atu vau i pārahi i roto i te hō’ē o te reira mau putuputura’a ’aore i ’imihia i te arata’ira’a a te Fatu, ’e i reira i ’itehia ai te hina’aro o te hō’ē ta’ata e pāruru ’e ’aore rā e rave i te hō’ē mea fa’a’ino ’e ’aore rā, e ha’avī i te tahi atu ta’ata.18

Tē parau nei au nō te ta’ata tāta’itahi ’e nō te tā’āto’ara’a ē, ’o mātou [e pārahi nei i roto i te mau ’āpo’ora’a rahi a te ’Ēkālesia] ’aita tā mātou iho e tāpura ’ohipa. Nā te Fatu ana’e tā mātou tāpura ’ohipa. Tē vai ra te feiā e fa’a’ino ’ia hōro’a ana’e mātou i te hō’ē fa’ahitira’a parau a’o ’e ’aore rā, hō’ē fa’ahitira’a parau fa’aara. ’Ia ’ite mai ’outou ē, tā mātou mau ’anira’a e ’ere ïa nā roto i te hina’aro pipiri. ’Ia ’ite mai ’outou ē, tā mātou fa’aarara’a, e ’ere ïa ma te fau-fa’a ’ore ’e te tumu ’ore. ’Ia ’ite mai ’outou ē, te mau fa’aotira’a ’ia paraparau i ni’a i te mau ’ohipa rau, e’ita ïa e tupu ma te fa’aotira’a ’ore, ma te ’āparaura’a ’ore, ’e ma te pure ’ore. ’Ia ’ite mai ’outou ē, tō mātou hina’aro hō’ē roa ’o te tauturu ïa ia ’outou tāta’itahi i roto i tō ’outou mau fifi, tā ’outou mau ’arora’a, tō ’outou mau ’utuāfare, tō ’outou orara’a… ’Aore hō’ē hina’aro ’ia ha’api’i i tei ta’a ’ē atu i tā te Fatu e ha’api’i mai. […]

’Ua tātara mai Ezekiela i tā mātou hōpoi’a : « E te tamaiti a te ta’ata na, ’ua fa’ariro vau ia ’oe ’ei tīa’i i te ’utuāfare o ’Īserā’ela nei ; ’e teienei, e fa’aro’o mai ’oe i te parau i tō’u nei vaha, ’e nā ’ō nei atu ’oe i te a’o ia rātou ». (Ezekiela 3:17.)

Page 221: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 2

206

’Aore ’o mātou e hina’aro pipiri i roto i te hō’ē o teie mau mea, maori rā, ’ia ’oa’oa tō mātou mau taea’e ’e mau tuahine, ’ia ’itehia te hau ’e te here i roto i tō rātou ’utuāfare, ’ia ha’amaita’ihia rātou ’e te mana o te Manahope i roto i tā rātou mau ’ohipa rau parau ti’a.19

Tē fa’a’ite tāmau noa nei te Atua i tōna hina’aro nō ni’a i tōna mau ta’ata, mai te au i tāna fa’anahora’a. Tē hōro’a atu nei au i tō’u ’itera’a pāpū ē, e’ita roa te mau ti’a fa’atere o te ’ēkālesia e ’ani ia tātou ’ia rave i te hō’ē ’ohipa ’o te ’ore e oti ia tātou ’ia rave nā roto i te tauturu a te Fatu. E feruri paha tātou e’ita e mara’a ia tātou. ’Aita paha te mea e anihia mai nei ia tātou ’ia rave i au roa ia tātou ’e ’aore rā, i tū’ati i tō tātou mana’o. Terā rā, mai te peu e tāmata tātou ma te fa’aro’o ’e ma te pure ’e te hina’aro mau, e nehenehe tā tātou e rave i te reira.

Tē hōro’a atu nei au ia ’outou i tō’u ’itera’a pāpū, te ’oa’oa o te Feiā Mo’a i te Mau Mahana Hope’a Nei, te hau o te Feiā Mo’a i te Mau Mahana Hope’a Nei, te haerera’a i mua o te Feiā Mo’a i te mau Mahana hope’a nei, te ’auhune o te Feiā Mo’a i te Mau Mahana Hope’a Nei, ’e te fa’aorara’a mure ’ore ’e te fa’ateiteira’a o teie mau ta’ata, tei te huru ïa o tō rātou haerera’a ma te ha’apa’o i te mau parau a’o a te autahu’ara’a o te Atua.20

5E nehenehe te mau fa’aotira’a ha’iha’i e arata’i

atu i te mau hope’ara’a fa’ahiahia.

E nehenehe tā’u e tātara atu i te hō’ē parau tumu… e mai te mea e ha’apa’ohia, e fa’arahi pāpū te reira i te ti’ara’a ē, ’ua tano tā tātou mau fa’aotira’a, ’e nā roto i te reira, e mara’a ïa tō tātou haerera’a i mua ’e tō tātou ’oa’oa i te hō’ē fāito ’aita e nehenehe e fāito. Teie taua parau tumu rahi ra ’oia ho’i, a tāpe’a i te fa’aro’o. […]

’Aita e ti’a iā’u ’ia fa’ata’a hu’ahu’a atu ia ’outou e nāhea ’ia rave i te fa’aotira’a nō te mau mea ato’a. E nehenehe rā tā’u e fafau atu ia ’outou ē, mai te mea e rave ’outou i tā ’outou mau fa’aotira’a mai te au i te mau ture o te ’evanelia ’e i te mau ha’api’ira’a a te ’Ēkālesia, ’e mai te mea e tāpe’a ’outou i te fa’aro’o, e hōro’a mai tō ’outou orara’a i te mau hotu maita’i rahi, ’e e ’ite ïa ’outou i te ’oa’oa rahi ’e te fa’aotira’a.21

Page 222: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 2

207

E rave rahi matahiti i ma’iri a’enei ’ua ’ohipa vau nō te aroā tere-ra’a pereo’o auahi… I te reira tau, fātata te mau ta’ata ato’a e tere nā ni’a i te pereo’o auahi uta horopātete. I te hō’ē po’ipo’i ’ua fāri’i au i te hō’ē niuniu nō roto mai i te rave ’ohipa nō Newark, New Jersey, hō’ē ā tō māua ti’ara’a ’ohipa. Nā ’ō mai ra ’oia ē, « ’ua tae mai te pereo’o auahi numera mea ’e te numera mea, terā rā, ’aita e pereo’o uta tauiha’a. E 300 horopātete teie ’ua mo’e tō rātou tauiha’a i te tahi vāhi, ’e tē riri nei rātou ».

’Ua haere ’oi’oi au i te ’ohipa nō te ’imi, ’ua haere ti’a te reira pereo’o i hea. ’Ua ’itehia iā’u ē ’ua fa’auta- maita’i- hia te reira ’e ’ua tāvere- maita’i- hia i Oakland, California. ’Ua tūra’ihia te reira i ni’a i tō mātou purūmu i Roto Miti [’e ’ua tāpae i] St. Louis. I reira, nā te tahi atu aroā terera’a e ha’apa’o i te reira nō te fa’areva atu i Newark, New Jersey. Terā rā, te tahi ta’ata taui aroā ha’apa’o ’ore i te uāhu tāpaera’a i St. Louis, ’ua fa’anu’u ’oia i te hō’ē ’āuri iti na’ina’i e toru noa ’initi [7,5 tenetimetera], te vāhi tauira’a, ’e ’ua huti rātou i te tāpe’ara’a nō te tātara i te pereo’o. ’Ua ’ite a’era mātou ē, hō’ē pereo’o uta tauiha’a nō Newark, New Jersey, tei New Orleans, Loui-siana—1 500 maire [2 400 km] te ātea i tōna vāhi tāpaera’a. Nā terā noa e toru ’initi te fa’anu’ura’ahia te ’āuri i te tāpaera’a nō St Louis e te hō’ē rave ’ohipa ha’apa’o ’ore, i tura’i i te pereo’o i ni’a i te aroā hape, i ātea ’ino roa ai te pereo’o i tōna tāpaera’a mau. Mai terā te huru o tō tātou orara’a. ’Aita tātou i ha’apa’o māite i te hō’ē ’avei’a, ’ua hutihia tātou e te tahi mau mana’o hape i ni’a i te tahi atu ’avei’a. E mea na’ina’i roa te fa’anu’ura’ahia tō tātou ’avei’a mātāmua, terā rā, mai te mea e tāpe’a- noa- hia te reira, e riro mai taua fa’anu’ura’a na’ina’i roa ra ’ei ārea rahi, i reira tātou e ’ite ai ē tei te ātea ’ē roa tātou i te vāhi tā tātou i hina’aro e haere… Nā te mau ’ohipa ha’iha’i i ni’a iho ho’i i te orara’a i ha’amauhia e fa’atupu i te ta’a- ē- ra’a rahi i roto i tō tātou orara’a.22

I te hō’ē mahana, ’ua haere atu vau i mua i te hō’ē ’ūputa ’āua fa’a’apu. ’Ua huti au i ni’a i te ’āuri tāpe’a, ’e ’ua ’iriti i te ’ūputa ’āua. Fātata ’aita e fa’aro’ohia te māniania nō te na’ina’i o te ’ohura’a o te mau hīnere. Ārea te tahi hope’a o te ’ūputa ’āua ra, tē ’ohu ra ïa i te āteara’a ’ahuru ma ono ’āvae [5 metera] te menemenera’a. ’Ia hi’ohia te ’ohura’a o te mau hīnere ana’e, e’ita roa te hō’ē ta’ata e feruri i te ’ohura’a ’ā’ano tā te ’ohura’a ha’iha’i roa o te hīnere e hōro’a mai.

Page 223: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 2

208

Mai te reira ato’a nō te mau fa’aotira’a i roto i tō tātou orara’a. E nehenehe te tahi mau mana’o ha’iha’i, te tahi mau parau ha’iha’i, te tahi mau ’ohipa ha’iha’i e hōro’a mai i te mau hope’ara’a fa’ahiahia.23

6Nā roto i te orara’a i te ’evanelia, e ha’apūai tātou

i te ’Ēkālesia ’e e tauturu i te ’ohipa a te Atua ’ia tupu i te rahi nā te mau fenua ato’a.

E nehenehe tā ’outou e ha’apūai atu i [te ’Ēkālesia] nā roto i tō ’outou huru orara’a. ’A fa’ariro i te ’evanelia ’ei ’o’e ’e ’ei pāruru nō ’outou. […]

’Auē te nehenehe a muri a’e ’ia hōhora mai te Manahope i tāna ’ohipa hanahana, ma te ha’aputapū i te feiā ato’a e fāri’i ’e e ora i tāna ’evanelia.24

Tē ’ite nei au i te hō’ē ananahi nehenehe i roto i te hō’ē ao pāpū ’ore. Mai te mea e tāpe’a tātou i tā tātou mau faufa’a, mai te mea e patu tātou i ni’a iho i tā tātou faufa’a ’āi’a, mai te mea e haere tātou ma te ha’apa’o i mua i te Fatu, mai te mea e ora ’ōhie noa a’e tātou i te ’evanelia, e ha’amaita’ihia ïa tātou ma te nehenehe ’e te ’ūmerehia.

’ua fa’aau te peresideni Hinckley i tā tātou mau fa’aotira’a i te mau hīnere o te hō’ē ’ūputa ’āua fa’a’apu.

Page 224: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 2

209

E fa’arirohia tātou ’ei mau ta’ata ta’a ’ē tei ’itehia ia rātou te tāviri nō te hō’ē ’oa’oara’a ta’a ’ē.25

’Ia fa’aoti na te mau tāne, te mau vahine ’e te mau tamari’i ato’a e rave rātou i te ’ohipa a te Fatu i te fāito maita’i a’e ’e te pūai a’e ’e te rahi a’e i tei ’ore na i nā- reira- hia i mua ra. Nā te huru o tō tātou orara’a e fa’atupu i te ta’a- ’ē- ra’a. Nā tā tātou fa’aotira’a ’ia ora i te ’evanelia a Iesu Mesia e fa’atupu i te ta’a- ’ē- ra’a. E ’ohipa teie nā te ta’ata hō’ē. Mai te mea e pure tātou pā’āto’a, e rahi fa’ahou atu ïa te pūai o te ’Ēkālesia. Mai te reira ato’a nō te mau parau tumu ato’a o te ’evanelia. ’Ia riro na ho’i tātou ’ei tuha’a nō teie ’ohipa rahi e haere nei i mua e ti’a ai, ’o tē tupu nei i te rahi nā te mau fenua ato’a. E’ita e ti’a ia tātou ’ia fa’aea noa ; tītauhia ia tātou ’ia haere i mua. E mea faufa’a rahi roa e ’ia nā reira tātou. Te ’itera’a hōhonu e vai ra i roto i tō tātou ’ā’au tāta’itahi, ’o te pūai pāpū te reira o te ’Ēkālesia. ’Ia ’ore te reira, e mea iti roa ato’a tā tātou ; ’ia vai rā te reira, tei ia tātou ïa te mau mea ato’a.26

Tē ani manihini nei au ia ’outou tāta’itahi, i te mau vāhi ato’a tei reira ’outou ’ei mau melo nō teie ’Ēkālesia, ’ia ti’a i ni’a i tō ’outou ’āvae ’e te hō’ē hīmene i roto i tō ’outou ’ā’au ’ia haere i mua, ’ia ora i te ’evanelia, ’ia here i te Fatu, ’e ’ia patu i te bāsileia. Ma te ’āmuitahi, e vai noa tātou i ni’a i te ’avei’a mau ’e e tāpe’a noa tātou i te fa’aro’o, te Manahope ho’i tō tātou pūai.27

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• ’Ei nūna’a fafauhia nō te Fatu, nō te aha « e’ita tātou e riro ’ei

nūna’a mātaro- noa- hia » ? (Hi’o te tuha’a 1). Nāhea te mau fafaura’a tā ’outou i rave ’e te Atua i te fa’auru i tō ’outou orara’a i te mau mahana ato’a ?

• ’Ua ha’api’i mai te peresideni Hinckley ē, «  tītauhia ia tātou ’ia fa’atupu i te pūai nō te pe’e i tō tātou mau ’itera’a hōhonu » (tuha’a 2). Nāhea tātou i te fa’afifi i tō tātou mau ’itera’a hōhonu i te tahi taime ? Nāhea e ti’a ai ia tātou ’ia ha’apūai ia tātou iho nō te pāto’i i te fa’ahemara’a ?

Page 225: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 2

210

• E aha te mau fa’a’ohipara’a o te ’ā’amu o Elia, tā te pereside-ni Hinckley i fa’ati’a mai, e tano nō tātou ? (Hi’o te tuha’a 3). Nāhea ’outou i te pāhono i te hō’ē ta’ata ’o tē feruri ra ē, e mea ha’avī rahi roa te mau fa’auera’a ? Nāhea ’outou i te ’itera’a ē, tā te ha’apa’o i te mau fa’auera’a e hōro’a mai, ’o te ti’amā ïa, te pārurura’a ’e te hau ?

• ’A hi’o fa’ahou i te ha’amāramaramara’a a te peresideni Hinckley nō ni’a i te huru te hōro’ara’a te feiā fa’atere o te ’Ēkālesia i te parau a’o ’e te mau fa’aarara’a (hi’o te tuha’a 4). E mea nāhea ’outou i ha’amaita’ihia ai ’a ha’apa’o ai ’outou i te parau a’o a te feiā fa’atere o te ’Ēkālesia.

• E aha tā tātou e ha’api’i mai i roto i te ’ā’amu o te peresideni Hin-ckley nō ni’a i te mo’era’a te pereo’o uta tauiha’a ? (Hi’o te tuha’a 5). Nō te aha te mau fa’aotira’a ’e ’aore rā te mau ’ohipa ha’iha’i e fa’atupu ai i te ta’a- ’ē- ra’a rahi i roto i tō tātou orara’a ? E aha te hō’ē fa’aotira’a na’ina’i tei fa’atupu i te hō’ē ta’a- ’ē- ra’a rahi i roto i tō ’outou orara’a ? Nāhea tātou e ’ite maita’i a’e ai i te tauira’a na’ina’i o te nehenehe e fa’aātea ’ē roa ia tātou i te haere’a o te Atua ?

• Nāhea te orara’a i te ’evanelia i te tauturu ia tātou ’ia ti’a i mua i te mau mea pāpū ’ore i roto i te ao nei ? (Hi’o te tuha’a 6). Nāhea te orara’a i te ’evanelia i te fa’a’ōhie i tō tātou orara’a ? ’A feruri nāhea e ti’a ai ia ’outou ’ia ha’apūai itoito atu ā i te ’Ēkālesia ’e ’ia tauturu i te ’ohipa a te Atua ’ia tupu i te rahi nā te ao nei.

Te mau pāpa’ira’a mo’aDeuteronomi 4:39–40 ; Hebera 5:8–9 ; PH&PF 64:33–34 ; 93:26–

28 ; 98:22 ; Aberahama 3:24–26 ; Hīro’a Fa’aro’o 1:3

Tauturu ha’api’ira’a« E ’ere hō’ē ā huru te tai’ora’a, te tuatāpapara’a ’e te feruri- māite-

ra’a. E tai’o tātou i te mau parau ’e e roa’a mai paha te tahi mau mana’o ia tātou. E tuatāpapa tātou ’e e ’itehia paha ia tātou te tahi mau fa’ahorora’a ’e te mau tū’ati’atira’a i roto i te pāpa’ira’a mo’a. Terā rā, ’ia feruri māite ana’e tātou, tē ani ra ïa tātou i te heheura’a a te Vārua. Nō’u nei, te feruri- māite- ra’a, ’o te ferurira’a ïa ’e te purera’a tā’u e rave i muri a’e i te tai’ora’a ’e te tuatāpapa- māite- ra’a i te mau pāpa’ira’a mo’a » (Henry B. Eyring, « ’A tāvini nā roto i te Vārua », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2010, 60).

Page 226: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 2

211

Te mau nota 1. « If Ye Be Willing and Obedient »,

Ensign, Tiurai 1995, 2. 2. Teachings of Gordon B. Hinckley

(1997), 404. 3. « This Is the Work of the Master »,

Ensign, Mē 1995, 71. 4. « Mau parau ’ōmuara’a », Ensign ’e

’aore rā Liahona, Mē 2005, 4. 5. Teachings of Gordon B. Hinckley,

148–49. 6. Teachings of Gordon B. Hinckley, 146. 7. « Building Your Tabernacle », Ensign,

Novema 1992, 52. 8. « Everything tō Gain—Nothing tō

Lose », Ensign, Novema 1976, 96. 9. Teachings of Gordon B. Hinckley,

160–61. 10. Teachings of Gordon B. Hinckley, 404. 11. Discourses of President Gordon B.

Hinckley, Volume 2: 2000–2004 (2005), 412.

12. « If Ye Be Willing and Obedient », 4. 13. Teachings of Gordon B. Hinckley, 406–7. 14. « If Thou Art Faithful », Ensign, Novema

1984, 92.

15. I roto i te Conference Report, Ēperēra 1965, 78.

16. « The Times in Which We Live », Ensign, Novema 2001, 74.

17. « This Is the Work of the Master », 71. 18. « Ha’apa’o maita’i », Ensign ’e ’aore rā

Liahona, Mē 2003, 60. 19. « The Church Is on Course », Ensign,

Novema 1992, 59–60. 20. « If Ye Be Willing and Obedient »,

Ensign, Titema 1971, 125. 21. « Keep the Faith », Ensign, Tetepa

1985, 3, 6. 22. « A Prophet’s Counsel and Prayer for

Youth », Ensign, Tēnuare 2001, 5–7. 23. « Keep the Faith », 3. 24. « Stay the Course—Keep the Faith »,

Ensign, Novema 1995, 72. 25. « Lo’ok tō the Future », Ensign, Novema

1997, 69. 26. Teachings of Gordon B. Hinckley,

138–39. 27. « Stay the Course—Keep the Faith », 72.

Page 227: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

212

« ’aore hō’ē mea i raro a’e i teie ra’i e nehenehe e mono i te ’ohipa maita’i. te rāve’a te reira e riro mai ai te mau moemoeā ’ei ’ohipa mau ».

Page 228: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

213

P E N E 1 3

Te hau ’e te poupou nā roto i te fa’arava’ira’a iāna iho i te pae tino

« Tē ha’api’i nei tātou i te parau nō te fa’arava’ira’a iāna iho ’ei parau tumu nō te orara’a, ’oia ho’i, ’ua tītauhia ia tātou ’ia ’imi i te maita’i nō tātou

iho ’e ’ia ha’apa’o i tei tītauhia nō tātou iho ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

I te tamari’iri’ira’a, ’ua ha’api’i mai Gordon B. Hinckley i te mau parau tumu nō te fa’arava’ira’a iāna iho ’a rave ai ’oia i te ’ohipa i pīha’i iho i tōna nā metua ’e tōna mau taea’e ’e te mau tuahine. ’Ua fa’aha’amana’o ’oia i muri mai :

«  ’Ua ora mātou i roto i te hō’ē fare o tā’u i mana’o ē, e fare rahi… Tē vai ra hō’ē ’āua rahi, e rave rahi tumu rā’au ’e te rahira’a mirioni rao’ere tā rātou e hue mai i raro, ’e te rahira’a ’ohipa ’ e ti’a ’ia rave- tāmau- hia.

« … Hō’ē umu na’ina’i tā mātou i roto i te fare tūtu ’e hō’ē umu na’ina’i i roto i te piha tāmā’ara’a. I muri a’e ’ua tāmauhia hō’ē umu rahi, ’e ’ua riro ïa ’ei ’ohipa fa’ahiahia roa. Terā rā, e mea ’amu ’ārahu roa te reira umu, ’e ’aita e mātini uira nō te fa’a’ī i te ’ārahu. Tītauhia ’ia ope i te ’ārahu i roto i te umu ’e ’ia fa’a’ī maita’i pau roa te pō.

« ’Ua ’apo mai au i te hō’ē ha’api’ira’a rahi nā roto mai i taua umu rahi ra : mai te mea e hina’aro ’oe ’ia māhanahana noa, tītauhia ia ’oe ’ia ope noa.

« ’Ua ’itehia i tō’u metua tāne te hō’ē mana’o ’ia ti’a i tāna mau tamāroa ’ia ha’api’i i te rave i te ’ohipa, i te pu’e tau māhanahana ’e i te pu’e tau to’eto’e, ’e nō reira, ’ua ho’o mai ’oia i te hō’ē fenua fātata e piti tā te rahi, ’e i te fa’ahope’ara’a, ’ua tae’a- roa- hia e ’ahu-ru ma piti tā. ’Ua ora mātou i reira i te pu’e tau māhanahana, ’e ’ia ha’amata te ha’api’ira’a, e ho’i mātou i te ’oire.

Page 229: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 3

214

« E rave rahi tumu rā’au i ni’a i tō mātou fenua ’e ’ua tītauhia ’ia topetope i te mau tumu rā’au i te pu’e tau fa’atupura’a rā’au. E ’āfa’i tō mātou pāpā ia mātou i te mau vāhi fa’a’ite’itera’a topera’a rā’au fa’aterehia e te feiā ’aravhi nō te fare ha’api’ira’a tuarua nō te ’ohipa fa’a’apu. ’Ua ’apo mai mātou i te hō’ē parau mau rahi—’oia ho’i, e nehenehe tā ’oe e fa’ata’a i te huru o te hotu tā ’oe e pāfa’i i te ’āva’e setepa nā roto i te huru tā ’oe topera’a i te ’āva’e fepuare ».1

Nā roto i teie mau parau mau tei riro ’ei ’itera’a tumu nōna, e mea pinepine te peresideni Hinckley i te ha’api’i i te mau ha’api’ira’a ’ōhie nō te orara’a o te ’evanelia. ’Ua fa’a’ite pāpū ’oia i te mau ha’a-maita’ira’a e roa’a mai nā roto i te ’ohipa- itoito- ra’a, ’e ’ua fa’aitoito ’oia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei ’ia ora ’ia au i te fāito o tā rātou mau faufa’a ’e ’ia fa’aineine ia rātou nō te mau ’ati rahi e nehenehe e tupu mai a muri a’e.

Ta’a ’ē noa atu teie mau parau tumu, ’ua tauturu te peresideni Hinckley i te ’imira’a i te mau rāve’a e ti’a ai i te Feiā Mo’a ’ia ha’a-pa’o i te reira. ’Ei hi’ora’a, i te ’āva’e ’ēperēra 2001 ’ua ha’amau ’oia i te ’Āfata moni tāmau nō te ha’api’ira’a, tāna i parau ē, nā te Fatu te reira i fa’auru mai.2 Nā roto i teie fa’anahonahora’a, e nehenehe te ta’ata e hōro’a i te moni i roto i te hō’ē ’āfata ’ei moni tārahu nō te hō’ē taime poto nō te tauturu i te mau melo ti’amā o te ’Ēkālesia, te rahira’a e mau misiōnare ’ua ho’i mai nā te misioni, ’ia roa’a te ’ite ’e ’aore rā te ha’api’ira’a tōro’a ’o te arata’i ia rātou i roto i te hō’ē ’ohipa maita’i nō te orara’a. ’Ia fa’aho’i ana’e mai te reira mau ta’ata i taua moni tārahu ra, e tu’uhia te reira i roto i taua ’āfata ra nō te tauturu i te tahi atu mau ta’ata. ’Ua tauturu teie moni tāmau nō te ha’api’ira’a e rave rahi tauatini ta’ata ’ia fa’arava’i ia rātou iho. Mai tā te peresideni Hinckley i parau i te hō’ē taime, ’ua hōro’a mai te reira i te hō’ē « hihi māramarama o te ti’aturira’a ».3

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

Mai te mea e ’ohipa tātou ma te parau ti’a, e ha’amaita’ihia tō tātou orara’a ē a muri noa atu.

Tē ti’aturi nei au i te ’evanelia o te ’ohipa. ’Aore hō’ē mea i raro a’e i teie ra’i e nehenehe e mono i te ’ohipa maita’i. Te rāve’a te reira e

Page 230: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 3

215

riro mai ai te mau moemoeā ’ei ’ohipa mau. Te rāve’a te reira e riro ai te mau māna’ona’ora’a fa’a’ohipa- ’ore- hia ’ei mau ’ohipa pāutuutu.4

E mea maita’i te tahi ma’a ha’uti iti ’e te tahi ma’a fa’atau iti. Terā rā, nā te ’ohipa e fa’atupu i te ta’a- ’ē- ra’a i roto i te orara’a o te hō’ē tāne ’e ’aore rā o te hō’ē vahine. Nā te ’ohipa e hōro’a mai i te mā’a tā tātou e ’amu, te ’ahu tā tātou e ’ō’omo, te fare i reira tātou e ora ai. E’ita tā tātou e nehenehe e huna i te tītaura’a ’ia rave i te ’ohipa ma te rima ’aravihi ’e ma te ferurira’a māramarama mai te mea e hina’aro tātou ’ia tupu i te rahi ’e ’ia manuia te ta’ata hō’ē ’e te tā’āto’ara’a.5

« tītauhia ’ia rave te mau tamari’i i te ’ohipa ’e tō rātou mau metua… e ha’api’i mai rātou ē, te ’ohipa, ’o te ho’o

ïa o te mā, te haerera’a i mua ’e te manuia ».

Page 231: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 3

216

’Ua ’itehia iā’u e ’ere te orara’a i te hō’ē ’āna’ira’a ’ohipa rarahi ’e te ro’o rahi. Te orara’a maita’i, tei roto ïa i te fa’a’ite- tāmau- ra’a i te maita’i ’e i te tura, te ravera’a ma te fa’arahi ’ore i te mea i tītauhia ’ia rave i te taime i tītauhia ’ia rave. ’Ua hi’o vau e ’ere nā te feiā māramarama e fa’atupu i te ta’a- ’ē- ra’a i roto i teie ao. ’Ua hi’o vau te rahira’a o te ’ohipa i ravehia, ’ua ravehia ïa nā te mau tāne ’e te mau vahine e tāleni na’ina’i tō rātou tei ’ohipa ma te fa’ahiahia mau.6

Tītauhia ’ia rave te mau tamari’i i te ’ohipa ’e tō rātou mau metua—horoi i te ’āu’a ’e ’o rātou, tā’ahu i te tahua fare ’e ’o rātou, tāpū i te ’aihere, tope i te tumu rā’au ’e te mau rā’au ri’i, pēni, tātā’i, tāmā, ’e e rave rahi atu ā mau ’ohipa i reira rātou e ha’api’i ai i te ’ohipa, ’o te ho’o ïa nō te mā, te haerera’a i mua ’e te manuia.7

Te pūai rahi o teie ’Ēkālesia ’o te ’ohipa ïa. Tē rave nei te mau ta’ata ato’a i te ’ohipa. E’ita ’outou e tupu i te rahi ’ia ’ore ’outou ’ia rave i te ’ohipa. Te fa’aro’o, te ’itera’a pāpū o te parau mau, e au ïa mai te uaua o tō’u rima. Mai te mea e fa’a’ohipa ’outou i te reira, e pūai ïa te reira. Mai te mea e tu’u ’outou i te reira i roto i te tā’amu fa’atautau, e paruparu ’e e poria ’oia. Tē fa’a’ohipa nei tātou i te ta’ata. Tē tīa’i nei tātou i te mau ’ohipa rarahi nō roto mai ia rātou, ’e te ’ohipa nehenehe ’e te fa’ahiahia maori rā, ’ia fa’aoti iho ā rātou i tā rātou ’ohipa. E hōro’a mai rātou i te hotu.8

’Aore hō’ē ’ohipa e tupu i roto i teie ’Ēkālesia mai te mea ’aita ’outou e rave i te ’ohipa. E au mai te hō’ē pereo’o tūra’i (brouette). ’Aita ’oia e nu’u maori rā ’ia tāpe’a ’outou i nā tāpe’ara’a e piti ’e ’a tūra’i ai. Nā te ’ohipa itoito e tūra’i i te ’ohipa a te Fatu i mua, e mai te mea ’ua ha’api’i ’outou i te rave pāpū i te ’ohipa, e ha’amaita’i te reira i tō ’outou orara’a e a muri noa atu. Tē ti’aturi nei au i te reira ma tō’u ’ā’au ato’a. E ha’amaita’i te reira i tō ’outou orara’a ē a muri noa atu.9

2E hōpoi’a nā tātou ’ia tauturu ia vetahi ’ē ’ia fa’ateitei

ia rātou iho ’e ’ia fa’arava’i rātou ia rātou iho.

Tē nā ’ō ra te hō’ē parau pa’ari ē, mai te mea e hōro’a ’outou i te i’a nā te hō’ē ta’ata, e tāmā’a ’oia hō’ē mahana. ’Ia ha’api’i rā ’outou iāna i te tāi’a, e ’amu ïa ’oia ē hope noa atu tōna orara’a. […]

Page 232: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 3

217

’Ia hōro’a mai te Fatu i te hi’ora’a ātea ’e te hāro’aro’ara’a ia tātou nō te rave i te mau mea ’o te tauturu i tō tātou mau melo ’eiaha i te pae vārua noa, i te pae tino ato’a rā. Tei ni’a iho ia tātou te vaira’a te hō’ē tītaura’a rahi. ’Ua parau te peresideni Joseph F. Smith ē… hō’ē ha’apa’ora’a ’aita e tauturu i te hō’ē ta’ata i roto i teie orara’a, e mea pāpū ē, ’aore re’a ’ohipa tā te reira ha’apa’ora’a e rave nō taua ta’ata ra i roto i te orara’a a muri a’e (hi’o « The Truth about Mormonism », Out West magazine, Tetepa 1905, 242).

Mai te mea tē vai ra te veve rahi i rotopū i tō tātou mau ta’ata, tītauhia ia tātou ’ia rave i te mau mea ato’a e ti’a ia tātou ’ia rave nō te tauturu ia rātou ’ia fa’ateitei ia rātou iho, ’ia ha’amau i tō rātou orara’a i ni’a i te hō’ē niu o te fa’arava’ira’a iāna iho nā roto i te ha’api’ipi’ira’a. Te ha’api’ira’a ’o te tāviri ïa e ’itehia ai te rāve’a. […]

E hōpoi’a hanahana nā tātou… ’ia « aupuru i te feiā paruparu, [’ia] fa’ateitei mai i te rima tautau ra i ni’a, ’e [’ia]… fa’a’eta’eta i te mau turi ’āvae paruparu ra » (PH&PF 81:5). Tītauhia ia tātou ’ia tauturu ia rātou ’ia fa’arava’i ia rātou iho ’e ’ia manuia.

Tē ti’aturi nei au ē, ’aita te Fatu e hina’aro ’ia hi’o i tōna mau ta’ata ’ia fa’autu’ahia i te ora i roto i te veve. Tē ti’aturi nei au ē, e vaiiho ’Oia i te feiā ha’apa’o ’ia ’oa’oa i te mau mea maita’i o te fenua nei. E tītau ’Oia ia tātou ’ia rave i teie mau mea nō te tauturu ia rātou.10

Tītauhia te ta’ata tā tātou e ha’api’i, ’ia rave ’oia nōna iho i te mau mea ato’a e ti’a iāna ’ia rave. ’Ia pau ana’e tāna mau rāve’a, tītauhia iāna ’ia fāriu atu i ni’a i tōna feti’i nō te tauturu mai iāna. ’Ia ’ore e mara’a i te fēti’i, nā te ’Ēkālesia ïa e rave i muri iho. ’E ’ia rave ana’e te ’Ēkālesia, tō tātou hina’aro rahi maori rā, ’ia ha’apa’o i tōna mau hina’aro mātāmua ’e i muri iho, ’ia tauturu iāna i te roara’a e tītauhia, terā rā, ’ia tauturu iāna i roto i te ha’api’ira’a, te ha’apāpūra’a i te ’ohipa, te ’imira’a i te rāve’a nō te fa’ati’a fa’ahou iāna i ni’a i tōna nā ’āvae. Terā ïa te fā rahi o te fa’anahora’a tōtau-turu fa’ahiahia a [te ’Ēkālesia].11

Te feiā tei ō i roto i teie fa’anahora’a ’ua ora ïa rātou i «  te fa’ahapara’a o te fa’atau ’e i te mau ’ino o te ’ohipa ’ore ». ’Ua tāpe’a noa rātou i tō rātou tura ’e tō rātou ti’ara’a ta’ata. ’E te rahira’a tāne ’e te vahine ’aita i ō i roto i teie fa’anahora’a, ’o tei tauturu rā i roto i te mau taiete fa’atupura’a ’e te hāmanira’a mā’a, ’e e rave rahi atu

Page 233: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 3

218

ā mau taiete, ’ua fa’a’ite rātou i tō rātou ’itera’a pāpū nō te ’oa’oa i te tāvinira’a ia vetahi ’ē ma te ā’au hōro’a.

Te ta’ata o te ’ite i teie fa’anahonahora’a i roto i te mau ’ohipa ato’a e ravehia nei, ’e i roto i te mau hope’ara’a fa’ahiahia o te reira fa’anahonahora’a, e’ita ia tāna e nehenehe e fē’a’a i te vārua o te heheura’a tei fa’a’ite mai i te reira ’e ’o tei fa’a’ā’ano i tōna mana nō te maita’i.12

E tāmau noa tātou i te hōro’a i te tauturu i roto i teie ’ohipa. E vai noa te mau hina’aro i te mau taime ato’a. E vai noa mai te po’ia, te hina’aro ’e te ’ati rahi i rotopū ia tātou. ’E e vai noa ā i te mau taime ato’a te feiā tei putapū te ’ā’au i te māramarama o te ’evanelia o te hina’aro ’ia tāvini ’e ’ia rave i te ’ohipa ’e ’ia fa’ateitei i te feiā nava’i ’ore o te fenua nei.

Mai te reira ato’a tā tātou tauto’ora’a nō te ha’amau i te moni tāmau nō te ha’api’ira’a. ’Ua tupu te reira nā roto i tā ’outou mau hōro’ara’a ma te ā’au maita’i… Tē hōro’ahia nei te mau ’aitārahura’a i te feiā ’āpī tamāroa ’e te tamāhine ti’amā nō te ha’api’ira’a. ’Āhiri ’aita te reira, e mau ïa rātou i roto i taua veve nei ā i orahia mai e tō rātou mau metua ’e te mau tupuna mai te tau ’e te tau. […]

Nā te Vārua o te Fatu e arata’i nei i teie ’ohipa. E ’ere teie ’ohipa tōtauturu i te ’ohipa fa’aro’o, tōna parau, e raiti ’e te pipi, e ’ahu ta’oto ’e te fare ’ie, e ’ahu ’e te rā’au nō te ma’i, e ’ohipa ’e e ha’api’ira’a nō te hō’ē ’ohipa maita’i a’e. Terā rā, teie ’ohipa tei parauhia e ’ere i te ’ohipa fa’aro’o, e fa’a’itera’a ïa nō te hō’ē vārua i roto—te Vārua o te Fatu, inaha, i parauhia ho’i ’Oia ē, ’ua « hāmani maita’i haere » (Te Mau ’Ohipa 10:38).13

3’Ua fa’aitoito mai te mau peropheta ia tātou

’ia fa’aineine ia tātou iho i te pae vārua ’e i te pae tino nō te mau ’ati rahi e tupu mai.

Tē ha’api’i nei tātou i te parau nō te fa’arava’ira’a iāna iho ’ei parau tumu nō te orara’a, ’oia ho’i, ’ua tītauhia ia tātou ’ia ’imi i te maita’i nō tātou iho ’e ’ia ha’apa’o i tei tītauhia nō tātou iho. ’E nō reira, e fa’aitoito tātou i tō tātou mau ta’ata ’ia vai tā rātou te tahi mea, ’ia fa’anaho ātea, ’ia ha’aputu… i te mā’a, ’ia ha’amau i te hō’ē ’āfata moni ha’aputu, mai te mea e nehenehe, nō te mau mahana fifi. I te

Page 234: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 3

219

tahi mau taime e tupu mai te mau ’ati rahi i te taime mana’o- ’ore- hia—te ’ohipa ’ore, te ma’i, te mau ’ohipa mai te reira te huru.14

’Ua mātaro teie ao tahito i te mau ino ’e te mau ’ati rarahi. ’O tātou ’o tē tai’o nei ’e ’o tē ti’aturi nei i te mau pāpa’ira’a mo’a, ’ua ’ite tātou i te mau fa’aarara’a a te mau peropheta nō ni’a i te mau ’ati ’o tei tupu na ’e ’o te tupu ā […]

E mea pūai te mau parau o te heheura’a i roto i te tuha’a 88 o Te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau nō ni’a i te mau ’ino ’o te tupu i muri a’e i te mau fa’a’itera’a a te mau peresibutero. ’Ua parau te Fatu ē :

« I muri a’e i tā ’outou parau fa’a’ite ra e tae mai ai te fa’a’ite nō te ’āueuera’a fenua, ’o te fa’atupu mai i te ’ū’urura’a i roto iāna, ’e e topa atu te ta’ata nei i ni’a i te fenua ’e e ’ore roa e nehenehe ia rātou ’ia ti’a noa i ni’a.

« ’E e tae ato’a mai ho’i te fa’a’ite nō te reo o te pātiri, ’e te reo nō te uira, ’e te reo nō te vero rahi, ’e te reo nō te ’are miti i te ha’a-maeara’a ia rātou iho i ni’a roa a’e i tō rātou ra mau ’ōti’a.

« ’E e ’ārepurepu noa te mau mea ato’a ra ; ’e e ’āehuehu te māfatu o te ta’ata nei ; nō te mea ’ē e tae mai te mata’u rahi i ni’a i te mau nūna’a ta’ata ato’a » (PH&PF 88:89–91). […]

Mai te mau ’ati i tupu i muta’a iho ra, e rahi atu te tupu mai a muri a’e. E aha tā tātou e rave ?

’Ua parau te hō’ē ta’ata ē, ’aita te ua i topa i te taime ’a hāmani ai ’o Noa i te pahi. Noa atu rā i te reira, ’ua hāmani ’oia i te pahī, ’e ’ua topa mai ra te ua.

’Ua parau te Fatu ē, « mai te mea rā ’ua vai ineine noa ’outou e ’ore ’outou e mata’u » (PH&PF 38:30).

’Ua fa’a’ite- ato’a- hia te fa’aineinera’a mātāmua i roto i te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau, tei nā ’ō mai ē, « nō reira, ’a ti’a na ’outou i roto i te mau vāhi mo’a ra, ’e ’eiaha ’ia fa’anu’u- ’ē- hia atu, ē tae noa atu i te mahana o te Fatu e tae mai ai » (PH&PF 87:8). […]

E nehenehe tā tātou e ora i te hō’ē orara’a e ti’a ai ia tātou ’ia ti’aoro i te Fatu nō tāna pārurura’a ’e tāna arata’ira’a. E ’ohipa mātā-mua teie. E’ita tā tātou e nehenehe e tia’turi i tāna tauturu mai te mea ē, ’aita tātou e hina’aro e ha’apa’o i tāna mau fa’auera’a. Tātou

Page 235: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 3

220

i roto i teie ’Ēkālesia, ’ua ’ite pāpū i te mau utu’a o te ha’apa’o ’ore i roto i te hi’ora’a o te nūna’a ta’ata ’āti Iareda ’e te ’āti Nephi. Nō tō rātou ’ino, ’ua haere rātou tāta’itahi mai te huru hanahana ē tae atu i te ha’amoura’a hope.

’Oia mau, ’ua ’ite tātou ē, tē ma’iri nei te ua i ni’a i te parau ti’a ’e i ni’a i te parau ti’a ’ore (hi’o Mataio 5:45). Terā rā, pohe noa atu ā tei parau ti’a ra, e ’ore ïa e mo’e, e ora rā i te Tāra’ehara a te Fa’aora. ’Ua pāpa’i ’o Paulo i tō Roma, « Tē ora nei tātou, i ora ïa tātou ’ei fa’atupu i tā te Fatu ; ’e tē pohe nei tātou, i pohe ïa tātou ’ei fa’atupu i tā te Fatu » (Roma 14:8) […]

’Ua a’ohia ’e ’ua fa’aitoitohia… tō tātou mau ta’ata ’ia rave i teie fa’aineinera’a nō te pāruru i tō rātou ora ’ia tupu noa mai te hō’ē ’ati.

E nehenehe tā tātou e ha’aputu i te pape, te mau mā’a tumu, te rā’au nō te ma’i, ’e te ’ahu māhanahana. Tītauhia ia tātou ’ia ha’aputu i te tahi faufa’a moni ’ia tupu noa mai te mau mahana fifi.15

E fa’anahonahora’a tōtauturu fa’ahiahia roa tā tātou ē tae noa atu i te mau fare nō te ha’aputu i te tahi mau mea, mai te vaira’a huero i terā vāhi ’e terā vāhi. E mea faufa’a ’ia rave tātou i te reira. Terā rā, te vāhi maita’i a’e nō te ha’aputu i te mā’a tei roto ïa i tō tātou fare, ē tae noa atu i te tahi faufa’a moni ha’aputu. Te fa’anahonahora’a tōtauturu maita’i roa a’e ’o tā tātou iho ïa fa’anahonahora’a tōtauturu. E pae ’e ’aore rā e ono punu iti tītona i roto i te fare e mea maita’i a’e ïa i te hō’ē tura i te fare vaira’a tōtauturu […]

E nehenehe tā tātou e ha’amata ma te ha’iha’i roa. E nehenehe tā tātou e ha’amata nā ni’a i te hō’ē hepetoma mā’a ha’aputu e haere marū noa ai ē tae roa atu i te hō’ē ’āva’e, ’e i muri iho e toru ’āva’e. Tē parau nei au i teienei nō te mā’a nō te pāhono i te mau hina’aro tumu. Mai tā ’outou pā’āto’a e ’ite nei, e ’ere teie parau a’o i te parau ’āpī. Terā rā, tē taiā nei au, ’o te feruri te mau ta’ata e rave rahi ē, e mea teimaha roa nō rātou te ha’aputura’a roa i te mā’a, ’ore atu ra rātou e rave i te hō’ē noa a’e ’ohipa.

’A ha’amata ma te ha’iha’i roa… ’e ’a haere marū noa ai e tae’ahia atu i te hō’ē fāito maita’i. ’A ha’aputu tāmau noa ma’a vāhi iti i te moni, e māere ’outou i te rahira’a o te ha’aputuhia.16

Page 236: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 3

221

4E ’oa’oa tātou i te ti’amāra’a nā roto i te ha’apaera’a i te tārahu mai te mea e ti’ahia, ’e i te ha’aputura’a

i te moni nō te mau taime nava’i ’ore.

’Ua a’ohia tātou nā ni’a iho noa, nō ni’a i te fa’arava’ira’a iāna iho, nō ni’a i te tārahu, nō ni’a i te tāranira’a. E rave rahi o tō tātou mau ta’ata tei roto i te tārahu rahi nō te mau mea e ’ere roa i te mea hina’arohia… Tē fa’aitoito atu nei au ia ’outou te mau melo nō teie ’Ēkālesia ’ia fa’ati’amā ia ’outou i te tārahu, mai te mea e nehenehe, ’e ’ia fa’ata’a i te tahi faufa’a moni nō te mau mahana fifi.17

’Ua tae te taime e fa’anaho i tō tātou mau fare […]

’Ua parau te peresideni J. Reuben Clark Jr., i roto i te purera’a autahu’ara’a nō te ’āmuira’a i te matahiti 1938 ē : « ’Ia ō ana’e ’outou i roto i te tārahu, e riro mai te moni taime (intéret) ’ei hoa nō ’outou i te mau minuti ato’a i te ao ’e i te pō ; e’ita tā ’outou e nehenehe e ’ape iāna, ’e ’aore rā, e ha’apae iāna ; e’ita tā ’outou e nehenehe e pāto’i ; e’ita ’oia e fati i mua i te mau tītaura’a, te mau ’anira’a, ’e ’aore rā, te mau fa’auera’a ; ’e i te taime e tae ai ’outou i ni’a i tōna ’ē’a ’e ’aore rā, e fārerei ai iāna ’e ’aore rā e ’ore ai e pāhono i tāna ’anira’a, e ha’aperehu ’oia ia ’outou » (i roto i te Conference Report, Apr. 1938, 103).

’Ua ’ite au e tītauhia ’ia tārahu i te moni nō te ho’o mai i te hō’ē fare, ’oia mau. Terā rā, e ho’o tātou i te hō’ē fare e mara’a ia tātou ’ia ’aufau, ’e ’ia fa’a’ōhie i te mau ’aufaura’a ’o te vai tāmau noa i ni’a a’e i tō tātou upo’o ma te aroha ’ore ’e ’aore rā ma te fa’aea ’ore […]

Mai te ’ōmuara’a o te ’Ēkālesia, ’ua paraparau mai te Fatu i te parau nō te tārahu. Nā roto i te heheura’a, nā ’ō atu ra ’Oia ia Martin Harris : « ’A ’aufau na ’oe i te tārahu tā ’oe i fa’aau i te ta’ata nene’i parau ra. ’A ’īriti ’ē atu na ’oe ia ’oe iho i te tītīra’a ra » (PH&PF 19:35).

’Ua paraparau tāmau noa te peresideni Heber J. Grant i ni’a i teie tumu parau… Nā ’ō mai ra ’oia : « Mai te mea tē vai ra te hō’ē mea ’o te fa’atupu mai i te hau ’e te ’oa’oa i roto i te ’ā’au o te ta’ata, e i roto i te ’utuāfare, ’o te orara’a ïa ia au i tā tātou faufa’a. E mai te mea ē, tē vai ra hō’ē mea fa’ateimaha, fa’atupu paruparu ’e te fa’atopa mana’o, ’o te tārahu ïa ’e te mau tītaura’a ’o te ’ore e ti’a

Page 237: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 3

222

’ia pāhono » (Gospel Standards, ha’aputura’a G. Homer Durham [1941], 111).

Tē poro nei tātou i te hō’ē parau poro’i nō ni’a i te fa’arava’ira’a iāna iho i roto i te ’Ēkālesia tā’āto’a. E’ita e manuia te fa’arava’ira’a iāna iho mai te mea ē, tē vai noa ra te tārahu i ni’a i te hō’ē ’utuāfare. ’Aita hō’ē ta’ata e ti’amā i te fa’atītīra’a mai te mea e tārahu tāna i te tahi atu mau ta’ata.

Nō te fa’atere i te mau ’ohipa a te ’Ēkālesia, ’ua tāmata mātou i te fa’a’ite i te hō’ē hi’ora’a. ’Ia au i te ture, ’ua ha’apa’o pāpū mātou i te fa’anahora’a o te tu’ura’a i te hiti i te matahiti tāta’itahi hō’ē fāito i ni’a i te hānere o te ’āpī a te ’Ēkālesia nō te fa’aineine nō te tau fifi.

Tē ’oa’oa nei au ’ia parau atu ē, i roto i tāna mau terera’a ’ohipa ato’a, i roto i tāna mau ’ohipa ato’a e rave, i roto i tāna mau tuha’a ato’a, e nehenehe te ’Ēkālesia e tere noa ma te tārahu ’ore i te moni. Mai te mea ’aita tā mātou e nehenehe e fa’atere i tā tātou ’ohipa, e fa’aiti mātou i tā tātou mau fa’anahonahora’a. E fa’aiti ïa mātou i te mau ha’amāu’ara’a ’ia tū’ati i te ’āpī. E’ita rā mātou e tārahu […]

’Auē te hau te ferurira’a ’ia ’ore ana’e e tārahu, i te ha’aputura’a i te tahi moni iti nō te taime fifi ’e ’ia rave mai i te taime e tītauhia […]

Tē fa’aitoito atu nei au ia ’outou… ’ia hi’o i te huru o tā ’outou faufa’a moni. Tē a’o atu nei mātou ia ’outou ’ia fa’aiti i tā ’outou ha’amāu’ara’a ; ’ia ha’avī ia ’outou iho i roto i tā ’outou mau ho’ora’a mai nō te ’ape i te mau tārahu mai te mea ē, e nehenehe. ’A ’aufau vitiviti i tā ’outou mau tārahu mai te mea e ti’a ia ’outou, ’e ’a fa’a-ti’amā ia ’outou i taua tītīra’a ra.

Teie te hō’ē tuha’a o te ’evanelia pae tino ’o tā tātou e ti’aturi nei. ’Ia ha’amaita’i mai te Fatu ia ’outou… nō te fa’anaho i tō ’outou ’utuāfare. Mai te mea ’ua ’aufau ’outou i tā ’outou mau tārahu, mai te mea tē vai ra tā ’outou faufa’a ha’aputu, noa atu te iti, e nehenehe te vero e pūpuhi ’ati a’e ia ’outou, e roa’a tō ’outou fa’aeara’a nō tō ’outou [’utuāfare] ’e te hau i roto i tō ’outou ’ā’au.18

Page 238: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 3

223

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• ’Ua ha’api’i te peresideni Hinckley ē, « ’aore hō’ē mea… e nehe-

nehe e mono i te ’ohipa maita’i » (tuha’a 1). E mea nāhea te ’ohipa i riro ai ’ei ha’amaita’ira’a i roto i tō ’outou orara’a ? E aha tā ’outou i ha’api’i mai i roto i te ’ohipa itoito ? Nāhea e nehenehe ai i te mau metua ’ia tauturu i tā rātou mau tamari’i ’ia ha’api’i i te rave i te ’ohipa ?

• E aha tā tātou mau hopoi’a nō te feiā nava’i ’ore i te pae tino ? (Hi’o te tuha’a 2). Nāhea tātou ’ia tauturu ia vetahi ’ē ’ia fa’arava’i ia rātou iho ? E mea nāhea tō ’outou orara’a i ha’amaita’ihia ai nō te tāvinira’a tā ’outou i hōro’a ’e i fāri’i ?

• ’A hi’o fa’ahou i te mau fa’aineinera’a tā te peresideni Hinckley i a’o mai ia tātou ’ia rave nō te mau taime fifi (hi’o te tuha’a 3). I nāfea tō ’outou ’itera’a i te faufa’a o te fa’aineinera’a nō te mau taime fifi ? E aha te tahi mau ’ohipa na’ina’i, i haere marū noa i te rahi, tā tātou e nehenehe e rave nō te fa’aineine ia tātou iho ?

• ’A hi’o fa’ahou i te parau a’o a te peresideni Hinckley nō ni’a i te tārahu ’e te tāranira’a (hi’o te tuha’a 4). Nō te aha e mea faufa’a ’ia ha’apa’o maita’i i te huru nō tā tātou ha’amāu’ara’a i te moni ? Nāhea te tārahu i te ha’ape’ape’a ia tātou i te pae tino ’e i te pae vārua ? Nāhea e ti’a ai i te mau metua ’ia ha’api’i i tā rātou mau tamari’i ’ia fa’a’ohipa i te moni ma te pa’ari ?

Te mau pāpa’ira’a mo’a1 Tesalonia 4:11–12 ; PH&PF 1:11–13 ; 78:13–14 ; 104:13–18 ;

Mose 5:1

Tauturu ha’api’ira’a« ’A ara ’eiaha ’outou e tāpū ’oi’oi i te mau ’āparaura’a maita’i nō

te tāmata i te vauvau hope roa i te ha’api’ira’a tā ’outou i fa’aineine. Noa atu e mea faufa’a ’ia ha’api’i hope i te ha’api’ira’a, e mea faufa’a a’e rā ’ia tauturu i te mau pīahi ’ia fāri’i i te fa’aurura’a a te Vārua, ’ia tātara i tā rātou mau uira’a, ’ia fa’arahi i tō rātou māramarama i te ’evanelia, ’e ’ia fa’ahōhonu i tā rātou fafaura’a ’ia ha’apa’o i te mau fa’auera’a » (Te Ha’api’ira’a, ’Aita e Pi’ira’a Teitei A’e, [1999], 64).

Page 239: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 3

224

Te mau nota 1. « Some Lessons I Learned as a Boy »,

Ensign, Mē 1993, 52. 2. Hi’o « The Perpetual Education Fund »,

Ensign, Mē 2001, 52. 3. « Reaching Down tō Lift Another »,

Ensign, Novema 2001, 54. 4. « I Believe », New Era, Tetepa 1996, 6. 5. « I Believe », 6. 6. One Bright Shining Hope : Messages

for Women from Gordon B. Hinckley (2006), 24.

7. Teachings of Gordon B. Hinckley (1997), 707.

8. Discourses of President Gordon B. Hinckley, Volume 2: 2000–2004 (2005), 532.

9. « Inspirational Thoughts », Ensign, ’Ātete 2000, 5.

10. « The Perpetual Education Fund », 52–53.

11. « This Thing Was Not Done in a Corner », Ensign, Novema 1996, 50.

12. « President Harold B. Lee : An Appreciation », Ensign, Novema 1972, 8 ; hi’o ato’a Heber J. Grant, i roto Conference Report, ’Ātopa 1936, 3.

13. « I Was an Hungred, and Ye Gave Me Meat », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Mē 2004, 61.

14. « This Thing Was Not Done in a Corner », 50.

15. « If Ye Are Prepared Ye Shall Not Fear », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2005, 61–62.

16. « To Men of the Priestho’od », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2002, 58.

17. « The Times in Which We Live », Ensign, Novema 2001, 73.

18. « To the Boys and to the Men », Ensign, Novema 1998, 53–54.

Page 240: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

225

P E N E 1 4

Te ha’amo’era’a ia tātou iho i roto i te tāvinira’a ia vetahi ’ē

« ’Ia nīni’i mai te aura’a mau nō te ’evanelia i roto i tō tātou ’ā’au ’ia ’ite tātou ē e ti’a i tō tātou orara’a, tei hōro’ahia mai ia tātou e te Atua tō tātou Metua, ’ia fa’a’ohipahia i roto i te tāvinira’a ia vetahi ’ē ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

’Ua fifi te ’orometua ’āpī ’o Gordon B. Hinckley i roto i tāna mau hepetoma mātāmua ’ei misiōnare rave tāmau i te fenua Peretāne. ’Ua ma’ihia ’oia i tōna taera’a atu i reira, ’e ’ua pāto’i- pinepine- hia tāna mau tāmatara’a ’ia poro i te ’evanelia. I roto i taua taime fifi ra, ’ua ha’amaita’ihia ’oia i te mea tāna i pi’i i muri mai ē « tāna mahana fa’aotira’a »—te hō’ē ’ohipa tei tupu tei ha’amaita’i i tāna tāvinira’a nō te toe’a o tōna orara’a.

’Ua ha’amana’o ’oia ē « ’ua tō’aru’aru vau ». « ’Ua pāpa’i au i te hō’ē rata i te fare i tō’u metua tāne maita’i ’e ’ua parau vau ē ’ua mana’o vau ē tē ha’amāu’a ra vau i tō’u taime ’e tāna moni. ’O ’oia tō’u metua tāne ’e tō’u peresideni titi, ’e e ta’ata pa’ari ’oia ’e te fa’auruhia. ’Ua pāpa’i mai ’oia iā’u i te hō’ē rata poto roa tei parau ē, ‘e Gordon here ē, ’ua fāri’i iho nei au i tā ’oe rata. Hō’ē noa tō’u mana’o tauturu : ’A ha’amo’e ia ’oe iho ’e ’a haere e rave i te ’ohipa.’ Po’ipo’i roa i taua po’ipo’i ra i roto i tā mātou piha ha’api’ira’a pāpa’ira’a mo’a ’ua tai’o māua tō’u hoa misiōnare i teie mau parau a te Fatu : ’O tei hina’aro ho’i i te tāpe’a i tōna ora, e ’ere ïa i te ora ; ’E ’o tei ti’a iāna i te tu’u i tōna ora iā’u ’e te ’evanelia nei, e ora ïa tōna.’ (Mareko 8:35.)

« ’Ua putapū roa tō’u nei ’ā’au i taua mau parau ra a te Fatu, ma te pe’ehia mai e te rata a tō’u metua tāne ’e tāna a’o ’ia ha’amo’e iā’u ’e ’ia haere e rave i te ’ohipa. Ma te rata a tō’u metua tāne i roto i te rima, ’ua haere atu vau i tō mātou piha ta’otora’a i te fare i te

Page 241: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 4

226

« mai te mea tē parau nei tātou ē tē ha’amori nei ’e tē pe’e nei tātou i te Fatu, e’ita ānei tātou e tūtava i te pe’e i tōna orara’a tāvini ? »

Page 242: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 4

227

15 Wadham Road, i reira mātou i te orara’a, ’e ’ua tūturi i raro ’e ’ua rave i te hō’ē tapura’a ’e te Fatu. ’Ua fafau vau ē e tāmata ïa vau i te ha’amo’e iā’u iho ’e ’ia hōro’a iā’u i roto i tāna tāvinira’a.

« ’Ua riro taua mahana nō tiurai 1933 ra ’ei mahana nō’u nō te fa’aotira’a. ’Ua tae mai te hō’ē mori ’āpī i roto i tō’u nei orara’a ’e te hō’ē ’oa’oara’a ’āpī i roto i tō’u nei ’ā’au ».1

’Aita roa atu taua mori ra i fa’aru’e i te orara’a o Gordon B. Hin-ckley. Mai taua mahana ra, ’ua hōro’a ’oia iāna iho i te Fatu i roto i te tāvinira’a ia vetahi ’ē. I te ’ōro’a hunara’a o te peresideni Hinckley, ’ua tāpura mai te peresideni Henry B. Eyring i te tahi o te mau ’ohi-pa tā te peresideni Hinckley i rave : Patura’a i te mau hiero nā te fenua nei, ha’amaura’a i te mau hiero na’ina’i a’e nō te ha’avitiviti i te ’ohipa hiero, ha’amaura’a i te ’āfata tāmau nō te ha’api’ira’a, ’e patura’a i te pū ’āmuira’a. I muri iho ’ua parau mai ’oia :

« ’Ua hau atu tāna iho faufa’a ’āi’a i taua tāpura poto ra ’e tō’u mana nō te fa’a’ite atu. Tē vai ra rā i roto i te mau mea tāna i rave te hō’ē mea e nati ia rātou. I te mau taime ato’a, ’ua ravehia teie mau ’ohipa nō te ha’amaita’i i te mau ta’ata ma te hōro’a atu i te tahi rāve’a. ’Ua māna’ona’o noa ’oia i te feiā ’aita e rāve’a, te ta’ata e ’aro nei nō te fa’aruru i te mau fifi o te orara’a o te mau mahana ato’a ’e te tītaura’a ’ia ora i te ’evanelia a Iesu Mesia. Hau atu i te hō’ē taime, ’ua tūpa’ipa’i ’oia i tōna manimani rima i ni’a i tō’u ’ōuma ’ia hōro’a ana’e au i te hō’ē mana’o ma te parau mai, ‘Hal, ’ua ha’amana’o ’ānei ’oe i te ta’ata e fifi ra ?’ » 2

’Ua parau te peresideni Hinckley « ’ua hina’aro vau ’ia itoito noa ’e ’ia rave i te ’ohipa ». « Tē hina’aro nei au e fa’aruru i te mahana tāta’itahi ma te pāpū ’e te tumu. Tē hina’aro nei au e fa’a’ohipa i te mau hora ato’a nō te fa’aitoito, nō te ha’amaita’i i te mau ta’ata e mea teiaha tō rātou mau fifi, ’ia patu i te fa’aro’o ’e te pūai nō te ’itera’a pāpū » 3

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

Tō tātou orara’a e mau hōro’ara’a ïa a te Atua ’e e ti’a ’ia fa’a’ohipahia i roto i te tāvinira’a ia vetahi ’ē.

’Ua rahi… te vevera’a ’e te hina’arora’a nā te ao tā’āto’a nei, ’ua rahi te ’ōrurera’a hau ’e te ’iriā, ’ua rahi te peu vi’ivi’i ’e te faufau, ’ua

Page 243: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 4

228

rahi te mau nohora’a tei vāvāhihia ’e te mau ’utuāfare tei ha’amouhia, ’ua rahi te mau ta’ata o rātou ana’e ’o te ora nei i roto i te ’oto ma te ti’aturi ’ore, ’ua rahi te ’ati i te mau vāhi ato’a.

’E nō te reira tē fa’atae nei au i te hō’ē anira’a ia ’outou. Tē ani nei au ia ’outou ē ’a ’imi ai ’outou i te faufa’a nō teie ao ’a fa’ariro ato’a i te ao nei ’ei vāhi maita’i a’e.4

Mai te mea e ti’a i te ao ’ia ha’amaita’ihia, e ti’a ïa i te here ’ia fa’atupu i te hō’ē tauira’a i roto i te ’ā’au o te ta’ata nei. E nehenehe tā te ao e nā reira ’ia hi’o ana’e i rāpae atu ia tātou nō te hōro’a i tō tātou here i te Atua ’e ia vetahi ’ē, ’e ’ia nā reira tātou ma tō tātou ’ā’au ato’a, ma tō tātou vārua ato’a ’e ma tō tātou mana’o ato’a.

’Ua parau te Fatu i roto i te heheura’a ’āpī, « ’e mai te mea ’ua rōtahi tō ’outou mata i tō’u hanahana ra e fa’a’īhia tō ’outou mau tino pā’āto’a i te māramarama, ’e e ’ore roa ho’i te pōuri i roto ia ’outou na ». (PH&PF 88:67).

’A hi’o ai tātou i te Atua ma te here ’e te ’ā’au mēhara, ’a tāvini ai tātou ma te mata rōtahi i tōna ra hanahana, e ātea ’ē atu ïa ia tātou te pōuri nō te hara, te pōuri nō te nounou, te pōuri nō te te’ote’o. E tae mai ïa te hō’ē here rahi ’ē nō tō tātou Metua i te Ao ra ’e nō tāna Tamaiti Here, tō tātou Fa’aora ’e tō tātou Tāra’ehara. E tae mai ïa te hō’ē mana’o tāvinira’a rahi a’e i tō tātou mau ta’ata tupu, e iti mai ïa te ha’apa’ora’a iāna iho e rahi atu ïa te torora’a i te rima ia vetahi ’ē.

’Ua riro teie parau tumu nō te here ’ei niu mau nō te ’evanelia a Iesu Mesia.5

Mai te mea tē parau nei tātou ē tē ha’amori nei ’e tē pe’e nei tātou i te Fatu, e’ita ānei tātou e tūtava i te pe’e i tōna orara’a tāvini ? ’Aore roa e ti’a i te hō’ē o tātou ’ia parau ē, nōna iho tōna ora. E hōro’a tō tātou ora nā te Atua ra. ’Aita tātou i haere mai i roto i te ao nei nā roto i tō tātou iho hina’aro. ’Ia fa’aru’e mai tātou e ’ere nā roto i tō tātou iho hina’aro. E ’ere nā tātou iho e nūmera i to tātou mau mahana, mai te au rā i te hina’aro o te Atua.

E rave rahi o tātou e fa’a’ohipa nei i tō tātou orara’a mai te mea ra tei ia tātou te fa’aotira’a. Tā tātou ’o te ma’itira’a ïa i te ha’amāu’a i te reira mai te mea e hina’aro tātou. ’Ua riro ïa te reira ’ei ’ōfatira’a

Page 244: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 4

229

i te hō’ē ti’aturira’a rahi ’e te mo’a. Mai tā te Fatu i ha’amāramarama rahi mai, « ’o tei hina’aro ho’i i te tāpe’a i tōna ora, e ’ere ïa i te ora ; ’e ’o tei ti’a iāna i te tu’u i tōna ora iā’u ’e te ’evanelia nei, e ora ïa tōna ». (Mareko 8:35.)6

E tō’u mau taea’e ’e tō’u mau tuahine here, e mea rahi te tītaura’a. Tei ia tātou ra te mau rāve’a ato’a. ’Ua hina’aro te Atua ’ia rave tātou i tāna ra ’ohipa—’e ’ia rave i te reira ma te itoito ’e te ’oa’oa. Taua ’ohipa ra, mai tāna i fa’ata’a mai, ’o te « aupurura’a ïa i te feiā paru-paru, ia fa’ateitei mai i te rima tautau ra i ni’a ’e ’ia fa’a’eta’eta i te mau turi ’āvae paruparu ra ». (PH&PF 81:5).

’O te utuutu ïa i te feiā veve. ’O te tāmāhanahana ïa i tei ’oto. ’O te hāhaere ïa i te vahine ’ivi ’e te ’ōtare i roto i tō rātou ’ati. ’O te fa’a’amura’a ïa i tei po’ia, te ’ahura’a i tei vai taha’a, te fāri’ira’a i te feiā ’aore e tāpo’i fare i ni’a a’e i tō rātou ra upo’o. ’O te ravera’a ïa mai tā te Fatu i rave, tei « hāmani maita’i haere ra ». (Te mau Ohipa 10:38.)7

Ta’u poro’i ia ’outou i teie mahana… ’ia fa’aoti ïa ’outou e hōro’a i te hō’ē tufa’a o tō ’outou taime, ’a fa’anaho ai ’outou i te ’ohipa nō tō ’outou orara’a, i te feiā i roto i te hepohepo ’e te veve, ma te ’ore e tītau i te ha’amāuruurura’a. E hina’arohia tō ’outou mau ’aravihi, noa atu e aha taua mau ’aravihi ra. E fa’ateitei i tō ’outou rima tauturu i te hō’ē ta’ata i rāpae’au i te vari o te hepohepo. E fa’aitoito to ’outou reo tāmau i te tahi ta’ata ’o te hina’aro paha i te fa’aea. E nehenehe tō ’outou mau ’aravihi e taui i te orara’a o te mau ta’ata i roto i te fifi, nā roto i te hō’ē rāve’a fa’ahiahia ’e te māerehia. Mai te mea e ’ere i teienei, afea ïa ? Mai te mea e ’ere ’outou, ’o vai ïa ? 8

’Ia nīni’i mai te aura’a mau nō te ’evanelia i roto i tō tātou ’ā’au ’ia ’ite tātou ē e ti’a i tō tātou orara’a, tei hōro’ahia mai ia tātou e te Atua tō tātou Metua, ’ia fa’a’ohipahia i roto i te tāvinira’a ia vetahi ē.

Mai te mea e hōro’a tātou i taua tāvinira’a ra, e ’ī ïa tō tātou mau mahana i te ’oa’oa ’e te poupou. Hau atu i te faufa’a rahi, e ha’amo’a-hia ïa taua mau mahana ra i tō tātou Fatu ’e Fa’aora, ’o Iesu Mesia, ’e nō te ha’amaita’ira’a i te feiā ’o te orara’a ho’i tā tātou i ha’aputapū.9

Page 245: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 4

230

2Te tāvinira’a ’o te rā’au maita’i roa a’e ïa nō te tinai

i te mana’o tāhitohito iāna iho, te ha’apa’o noa iāna iho, te hepohepo ’e te mana’o mo’emo’e.

Tē ha’amana’o nei au i tō’u tere i te hō’ē ’āua fare ha’api’ira’a teitei i reira tō’u fa’aro’ora’a te amuamu mātauhia a te feiā ’āpī : amuamu i te mau tītaura’a a te fare ha’api’ira’a—mai te mea ra e hōpoi’a teiaha e ’ere ho’i ’o te hō’ē rāve’a nō te fāri’i i te ’ite nō te fenua—mau amuamura’a nō ni’a i te fa’aeara’a ’e te mā’a […]

’Ua a’o atu vau i taua feiā ’āpī ra ē mai te mea ’ua teiaha roa te mau tītaura’a a te fare ha’api’ira’a, mai te mea tē hina’aro ra rātou e amuamu nō tō rātou fa’aeara’a ’e tā rātou mā’a, e nehenehe ïa tā’u e hōro’a i te tahi rā’au rapa’aura’a i tō rātou mau fifi. ’Ua parau vau ia rātou ’ia tu’u i te hiti i tā rātou mau buka nō te tahi noa ma’a hora, ’ia vaiiho i tō rātou mau piha, ’e ’a haere e fārerei i te tahi ta’ata pa’ari ’e tē fa’aea ra ona ana’e, ’aore rā te tahi ta’ata tei ro’ohia i te ma’i ’e tei hepohepo. I te rahira’a o te taime, ’ua ite au ē mai te mea e amuamu tātou i te orara’a, nō te mea ïa ē tē mana’o noa nei tātou ia tātou iho.

E rave rahi matahiti tē vai ra te hō’ē tāpa’o i ni’a i te papa’i nō te hō’ē fare tātā’ira’a tīa’a ’o tā’u i haere. Tē tai’o ra, « ’ua amuamu vau nō te mea ’aita tō’u e tīa’a ē tae noa atu i te taime ’ua ’ite au i te hō’ē ta’ata ’aore e ’āvae ». Te rā’au maita’i roa a’e nō te ma’i tāhitohito iāna iho ’o te ha’amo’era’a ïa iāna iho i roto i te tāvinira’a ia vetahi ’ē.10

Tē ti’aturi nei au ē nō te rahira’a o tātou te rā’au maita’i roa a’e nō te mo’emo’e ’o te ’ohipara’a ïa ’e te tāvinira’a ia vetahi ’ē. ’Aita vau e fa’aiti nei i tō ’outou mau fifi, e’ita rā vau e fā’a’a i te parau atu ē tē vai ra e rave rahi atu ā te mau ta’ata e mea ’ino roa atu tō rātou mau fifi i tō ’outou. ’A haere atu e tāvini ia rātou, e tauturu ia rātou, e fa’aitoito ia rātou. ’Ua rahi roa te mau tamāroa ’e te mau tamāhine ’o te ’ore e manuia nei i te fare ha’api’ira’a ’o te ’ere nei i te tahi ma’a taime iti ’ia ha’apa’ohia rātou ’e i te tahi fa’aitoitora’a. ’Ua rahi roa te mau ta’ata rū’au e ora nei i roto i te ’ati ’e te mo’emo’e ’e te mata’u ’e nā te hō’ē noa paraparaura’a ’ōhie e ’āfa’i atu i te tahi ma’a ti’aturira’a ’e te ’oa’oa […]

Page 246: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 4

231

e rave rahi e vai nei i rāpae ē e nehenehe tā ’outou e ’amo i tā rātou mau hōpoi’a.

’Ua rahi roa tei pēpē e tei hina’aro i te hō’ē ta’ata maita’i nō Sama-ria nō te rapa’au i tō rātou mau māmae ’e nō te tauturu ia rātou i ni’a i tō rātou haere’a. E nehenehe tā te hō’ē ’ohipa maita’i ha’iha’i e ’āfa’i mai i te hō’ē ha’amaita’ira’a rahi i te tahi ta’ata i roto i te hepohepo ’e te hō’ē mana’o maita’i i te ta’ata ’o te fa’ahoa atu iāna.11

E rave rahi e vai nei i rāpae ’e e nehenehe tā ’outou e ’amo i tā rātou mau hōpoi’a. Tē vai ra te feiā nohora’a ’ore, tei po’ia, ’e tei veve e ora nei nā pīha’i iho ia tātou pā’āto’a. Tē vai nei te feiā rū’au ’o te fa’aea ’ōtare noa ra i roto i te mau fare rū’au. Tē vai nei te mau tamari’i hāpepa, te feiā āpī tei rave i te rā’au ta’ero, ’e tei ma’ihia ’e tei tāpe’ahia i te fare ’o te hina’aro nei i te hō’ē parau maita’i. Mai te mea e’ita tātou e rave i te reira, nā vai ïa e rave ?

Te rā’au maita’i roa a’e tā’u i ’ite nō te mana’o pe’ape’a ’o te ’ohi-pa ïa. Te rā’au maita’i roa a’e nō te hepohepo ’o te tāvinira’a ïa. Te rā’au maita’i roa a’e nō te rohirohi ’o te tītaura’a ïa ’ia tauturu i te tahi ta’ata tei hau atu i te rohirohi ia ’outou.12

Nō te aha te mau misiōnare e ’oa’oa ai ? Nō te mea tē ha’amo’e nei rātou i roto i te tāvinira’a ia vetahi ’ē.

Page 247: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 4

232

Nō te aha te feiā e ’ohipa nei i roto i te mau hiero e ’oa’oa ai ? Nō te mea ’ua tū’ati roa tā rātou ’ohipa nō te here i te ’ohipa monora’a a te Fa’aora nō te ta’ata nei. ’Aita rātou e ani nei ’aore rā e tīa’i nei ’ia ha’amāuruuruhia rātou nō tā rātou ’ohipa. Nō te rahira’a, ’aita rātou i ’ite i te i’oa o te tāne ’aore rā o te vahine tā rātou e rave ra i te ’ōro’a.13

’A vaiiho i te mau hia’ai hanahana e vai nei i roto i tō ’outou ’ā’au ’ia haere e tāmāhanahana, e pāturu ’e e fa’aitoito ia vetahi ’ē. ’A nā reira ai ’outou, e fa’aru’e mai ïa te ta’ero nō te ha’apa’o- noa- ra’a ia ’outou iho, ’e e monohia atu ïa te reira e te hō’ē mana’o maita’i e te fa’ahiahia ’o te ’ore e tae mai nā roto i te tahi atu rāve’a.14

3’Ia haere ana’e tātou e tauturu ia vetahi ’ē, e

’ite ïa tātou i tō tātou iho huru mau.

I te hō’ē sābati po’ipo’i e rave rahi mau matahiti i teienei, tei te fare au o te hō’ē peresideni titi i roto i te hō’ē ’oire na’ina’i nō Idaho. Hou te pure po’ipo’i, ’ua tai’o te ’utuāfare i te tahi mau ’īrava nō te pāpa’ira’a mo’a. I roto i teie mau ’īrava ’o te mau parau ïa a Iesu mai tei pāpa’ihia i roto i te Ioane 12:24: « ’Āmene, ’āmene, e parau atu vau ia ’outou, ’ia tu’uhia te hō’ē huero sitona i raro i te repo ’ia ’ore rā ’ia pohe ra, ’ua vaiiho hō’ē noa ïa, ’ia pohe rā, rahi roa atu ra ïa te hotu ».

E mea pāpū maita’i tē fa’ahiti ra te Fatu i tōna iho pohe e tae mai, ma te paraura’a ē ’ia ’ore ’oia e pohe e faufa’a rahi ’ore ïa tāna misiōni i roto i te orara’a nei. ’Ua ’ite rā vau i roto i teie mau parau te tahi atu ā aura’a. E au ra iā’u ē tē parau mai nei te Fatu ia tātou tāta’itahi ē ’ia ’ore tātou e ha’amo’e ia tātou i roto i te tāvinira’a ia vetahi ’ē, e ora- rahi- hia ïa tō tātou orara’a ma te tumu ’ore mau, nō te mea ’ua parau ’oia, « ’o te nounou i tōna ora ’ua ’ere ïa i te ora, ’e te ’ore e hina’aro i tōna ora i teie nei ao, ’ei ora mure ’ore ïa tōna i te ao a muri nei ». (Ioane 12:25) ’Aore rā, mai tei pāpa’ihia i roto ia Luka, « ’O tei tītau i tōna iho ora, e ’ere ïa i te ora ; ’o tei ha’apae rā i tōna ora, e ora ïa tōna ». (Luka 17:33). ’Oia ho’i, ’o ’oia ’o te ora nōna iho e ’ōriorio ’e e pohe ïa, e te ta’ata ’o te ha’amo’e iāna iho i roto i te tāvinira’a ia vetahi ’ē e tupu ’e e ’ūa’a ïa i roto i teie nei orara’a ē a muri noa atu.

Page 248: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 4

233

Taua po’ipo’i ra i roto i te ’āmuira’a titi, ’ua ha’amāuruuruhia teie peresideni tā’u i fa’aea i te fare, e ’ahuru ma toru matahiti tōna tāvini- itoito- ra’a. ’Ua rahi te fa’a’iteitera’a nō te here ’e te māuruuru, e ’ere nō tāna faufa’a, e ’ere nō tōna ti’ara’a i roto i te ’ohipa ’imira’a faufa’a, nō tāna rā tāvinira’a fa’ahiahia tāna i hōro’a ma te ha’apa’o ’ore iāna iho. Ma te ’ore e ’imi i tōna iho maita’i, ’ua tere ’oia e rave rahi ’ahuru tauasini kilometera noa atu te reva. ’Ua rave ’oia e rave rahi tauasini hora nō te maita’i o vetahi ’ē. ’Aita ’oia i ha’apa’o rahi i tāna iho ’ohipa nō te tauturura’a i te feiā tei hina’aro i tāna tauturu. ’E nō tōna nā- reira- ra’a, ’ua oraora mai ïa ’e ’ua riro ’oia ’ei ta’ata fa’ahiahia i te mata o te feiā tāna i tāvini.15

E rave rahi mau matahiti i ma’iri a’enei, ’ua tai’o vau i te ’ā’amu nō te hō’ē tamāhine ’āpī tei haere atu i te hō’ē vāhi i te mata’eina’a ’ei ’orometua ha’api’i tamari’i. I roto i tāna piha ha’api’ira’a tē vai ra te hō’ē tamāhine tei ’ore i manuia i tāna ha’api’ira’a ’e tei ’ore fa’ahou ā i manuia. ’Aita tā teie tamāhine e nehenehe e tai’o. Nō roto mai ’oia i te hō’ē ’utuāfare veve ’o te ’ore e mara’a i te āfa’i atu iāna i te hō’ē ’oire rahi a’e nō te hi’opo’a, e mai te mea tē vai nei tōna fifi e nehenehe e fa’a’āfarohia. Nō tōna ’itera’a ē, te fifi tei roto paha i te mata o teie tamāhine, ’ua fa’anaho teie ’orometua ha’api’i ’āpī ’ia ’āfa’i i teie pīahi, nāna iho te mau ha’amāu’ara’a,’ia hi’opo’ahia tōna nā mata. ’Ua itehia te hō’ē fifi ’o te nehenehe e fa’a’āfarohia nā roto i te mau tīti’a mata. ’Aita i maoro roa ’ua matara mai te hō’ē ao ’āpī i te pīahi. Nō te taime mātāmua i roto i tōna orara’a, ’ua ’ite mārama-rama ’oia i te mau parau i mua iāna. E mea iti roa te moni ’āva’e a taua ’orometua ha’api’i ra, nā roto rā i tāna moni iti, ’ua ha’amāu’a ’oia nō te hō’ē ’ohipa tei taui roa i te orara’a o te hō’ē pīahi manuia ’ore, ’e nā roto i te ravera’a i te reira ’ua noa’a iāna te hō’ē hi’ora’a ’āpī i roto i tōna iho orara’a.16

’Ia tāvini ana’e ’outou e ’āpitihia mai te hō’ē hi’ora’a āpī i roto i tō ’outou iho orara’a. E ’ite ïa ’outou i te mau aura’a āpī ’e te ’ana’anatae. E ’ite ïa ’outou i te auhoara’a ’e te aura’a ’e te tahi atu mau ta’ata. E tupu ïa ’outou i roto i te ’ite ’e te māramarama ’e te pa’ari, i roto i tō ’outou ’aravihi i te rave i te ’ohipa.17

Tē fa’a’ite pāpū nei au ē ’ia haere tāta’itahi ana’e ’outou e tauturu ia vetahi ’ē, e ’ite ïa ’outou i tō ’outou iho huru mau ’e e ha’amaita’i rahi ïa ’outou i te ao i reira ho’i ’outou i te orara’a.18

Page 249: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 4

234

4Tē hōro’a nei te ’Ēkālesia i te mau rāve’a e rave rahi

nō te tāvinira’a ma te ha’apa’o ’ore ia tātou iho.

Te mau taea’e ’e te mau tuahine, e ’ore roa atu ’outou e ’oa’oa mai te mea e haere ’outou nā roto i te orara’a ma te mana’o noa ia ’outou iho. ’A ha’amo’e ia ’outou i roto i te ’ohipa maita’i roa a’e i te ao nei—te ’ohipa a te Fatu. Te ’ohipa a te mau pupu autahu’ara’a, ’e te mau pupu tauturu, te ’ohipa hiero, te ’ohipa tāvinira’a tōtauturu,

« ’ia… tāvini ana’e ’outou e ’āpitihia mai te hō’ē hi’ora’a ’āpī i roto i tō ’outou iho orara’a ».

Page 250: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 4

235

te ’ohipa misiōnare. E ha’amaita’i ïa ’outou i tō ’outou iho orara’a ’a ha’amaita’i ai ’outou i te orara’a o vetahi ’ē.19

’Aita atu e ’ohipa i roto i te ao nei tei ’ī i te ’oa’oa mai teie ’ohipa. E mea ta’a ’ē taua ’oa’oa ra. E tae mai te reira ’oa’oa nā roto i te tāvinira’a ia vetahi ’ē. E mea mau te reira. E mea ta’a ’ē te reira. E mea fa’ahiahia mau te reira.20

’A vaiiho i te ’Ēkālesia ’ia riro ’ei hoa faufa’a rahi nō ’outou. ’A vaiiho i te ’Ēkālesia ’ia riro ’ei hoa rahi nō ’outou. ’A tāvini i te mau vāhi ato’a e pi’ihia ’outou ia tāvini. ’A rave i te mea ’ua anihia ’outou ’ia rave. E fa’arahi atu ïa te mau ti’ara’a ato’a tā ’outou e mau i tō ’outou ’aravihi. ’Ua tāvini au i roto i te mau hōpoi’a e rave rahi i roto i teie fa’anahonahora’a fa’ahiahia. E ’āfa’i mai te mau tāvinira’a i tā rātou iho ha’amāuruurura’a.

E tītau ïa te reira… i tō ’outou iho itoito, tō ’outou here ’e te fa’a-ro’o ’āueue ’ore. E tāvini ïa ’outou i roto i te mau ti’ara’a e rave rahi hou ’a hope ai tō ’outou orara’a. E au ra ē mea na’ina’i te tahi, ’aita rā e pi’ira’a na’ina’i ’aore rā faufa’a ’ore i roto i teie ’Ēkālesia. E mea faufa’a rahi te mau pi’ira’a ato’a. E mea hina’arohia te mau pi’ira’a ato’a nō te fa’ahaerera’a i te ’ohipa i mua. ’Eiaha roa atu e ha’afaufa’a ’ore i te hō’ē hōpoi’a i roto i te ’Ēkālesia […]

’A vaiiho i te tahi vāhi nō te ’Ēkālesia i roto i tō ’outou orara’a. ’Ia ’ana’ana mai tō ’outou ’ite nō ni’a i te ha’api’ira’a a te ’Ēkālesia. ’Ia rahi atu ā tō ’outou hāro’aro’ara’a nō ni’a i tōna fa’anahora’a. ’Ia pūai roa atu ā tō ’outou here i tāna mau parau mau mure ’ore.

E pi’i paha te ’Ēkālesia ia ’outou ’ia ha’atusia. E pi’i paha te ’Ēkāle-sia ia ’outou ’ia hōro’a i te mea maita’i roa a’e i roto ia ’outou. E’ita ’outou e ’ere i te hō’ē noa a’e mea nō te ravera’a i te reira, nō te mea e ’ite ïa ’outou ē e ’āfa’i mai te tāvinira’a tā ’outou i hōro’a i te mau ha’amaita’ira’a i ni’a ia ’outou i te roara’a o tō ’outou nei orara’a. ’Ua riro te ’Ēkālesia ’ei fāri’ira’a rahi roa a’e nō te parau mau mure ’ore. ’A ’āpiti atu ’e ’a tāpe’a māite i te reira.21

Hina’aro ānei ’outou ’ia ’oa’oa ? ’Eiaha ïa e ha’apa’o ia ’outou iho ’e ’a ha’amo’e ia ’outou i roto i teie ’ohipa rahi. ’A hōro’a i tā ’outou mau tūtavara’a nō te tauturu i te mau ta’ata. ’A fa’atupu i te hō’ē vārua fa’aorera’a hapa i roto i tō ’outou ’ā’au nō te mau ta’ata tei fa’a’ino ia ’outou. ’A hi’o i te Fatu ’e ’a ora ’e ’a ha’a nō te fa’ateitei ’e

Page 251: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 4

236

nō te tāvini i tāna mau tamāroa ’e mau tamāhine. E ’ite ïa ’outou i te hō’ē ’oa’oa tei ’ore roa atu i ’itehia e ’outou nā mua atu mai te mea e nā reira ’outou. E’ita vau e tāu’a roa e aha tō ’outou fāito matahiti, tō ’outou huru ’āpī, e aha atu. E nehenehe tā ’outou e fa’ateitei i te ta’ata ’e ’ia tauturu atu ia rātou. ’Ua’ ite te ra’i ē e rave rahi mau ta’ata i roto i teie ao e hina’aro nei i te tauturura’a. ’Oia, ’ua rahi ’ino roa. ’A tātara atu i te huru ’ino ’e te nounou i rāpae’au i tō tātou orara’a, e tō’u mau taea’e e mau tuahine, ’e ’ia ti’a ’āfaro ri’i a’e ’e ia fa’ateitei ri’i a’e i tā tātou ’ohipa tāvinira’a ia vetahi ’ē… ’A ti’a ’āfaro a’e, ’a fa’ateitei a’e, ’a fa’ateitei ia rātou tei paruparu te mau turi ’āvae, ’a fa’a’eta’eta i te mau rima e tārere ra. ’A ora i te ’evanelia a Iesu Mesia ’A ha’amo’e ia ’outou iho.22

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• ’Ua ha’api’i te peresideni Hinckley ē tō tātou orara’a e mau hōro’a

ïa nā te Atua, e ti’a ’ia fa’a’ohipahia i roto i te tāvinira’a ia vetahi ’ē (hi’o te tuha’a 1). Nāhea tātou i te fa’ariro i te tāvinira’a ia vetahi ’ē ’ei hō’ē huru nō te orara’a ? I tō ’outou mana’ora’a e aha ïa te aura’a ’ia tāvini ma te mata i rotahihia i ni’a i te hanahana o te Atua ? Nāhea te tāvinira’a a te tahi ’ē atu ta’ata i ha’amaita’i ai ia ’outou ?

• Nō te aha te tāvinira’a e tauturu ai ia ’outou ’ia fa’a’ore i te aroha ia ’outou iho, te mana’o ha’apa’o noa ia ’outou iho, ’e te mo’emo’e ? (Hi’o te tuha’a 2). Nāhea te tāvinira’a i te ha’aroa’a mai ia ’outou te ’oa’oa ? ’A tai’o ai ’outou i te mau fa’a’itera’a a te peresideni Hinckley nō ni’a i te mau ta’ata tei roto i te veve, ’a fa’aoti e nāhea ’outou ’e tō ’outou ūtuāfare e haere ai e tāvini ?

• Nō te aha te ha’amo’era’a ia tātou iho i roto i te tāvinira’a ia vetahi ’ē e tauturu ai ia tātou ’ia « ’ite i tō [tātou] iho huru mau » ? (Hi’o te tuha’a 3). E aha te ha’api’ira’a tā tātou e ’apo mai nā roto i te mau ’ā’amu i roto i te tuha’a 3 ?

• ’Ua a’o te peresideni Hinckley, « ’a ha’amo’e ia ’outou i roto i te ’ohipa maita’i roa a’e i te ao nei—te ’ohipa a te Fatu » (tuha’a 4). E aha te mau ha’amaita’ira’a tā te tāvinira’a i roto i te ’Ēkālesia i āfa’i mai i roto i tō ’outou nei orara’a ?

Page 252: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 4

237

Te mau pāpa’ira’a mo’aMataio 20:25–28 ; 25:34–40 ; Ioane 13:35 ; Mosia 2:16–18 ; 18:8–9 ;

PH&PH 64:33

Tauturu ha’api’ira’a« ’A [tuatāpapa] ai ’oe, ’a ’apo i te mau mana’o o te ō mai i roto i

tō ’oe ferurira’a ’e i tō ’oe ’itera’a ’o te tae mai i roto i tō ’oe ’ā’au » (’Ia Poro Haere i Ta’u nei ’Evanelia [2004], 18). ’A feruri ’ia pāpa’i i te mau mana‘o e tupu mai i roto ia ’outou, noa atu ē, ’aita te reira e tū’ati ra i te mau parau tā ’outou e tai’o ra. E riro ē, ’o te reira mau ïa te mau mea tā te Fatu e hina’aro ra e heheu mai ia ’outou.

Te mau nota 1. « Taking the Gospel to Britain: A

Declaration of Vision, Faith, Courage, and Truth » Ensign, Tiurai 1987, 7.

2. Henry B. Eyring, « Things Will Work Out », In Memoriam: President Gordon B. Hinckley, 1910–2008 (’api ta’a ’ē i roto i te Ensign, Māti 2008), 27 ; hi’o ato’a i te ’api 26.

3. « Testimony », Ensign, Mē 1998, 69. 4. Discourses of President Gordon B.

Hinckley, Volume 1: 1995–1999 (2005), 543.

5. « And the Greatest of These Is Love », Ensign, Māti 1984, 5.

6. « The Gift of Self », Tambuli, Tītema 1986, 3 ; hi’o ato’a lds.org/liahona/1986/12/the- gift- of- self.

7. « To Single Adults » Ensign, Tiunu 1989, 75.

8. Discourses of President Gordon B. Hinckley, Volume 1, 544–45.

9. « Giving Ourselves to the Service of the Lord », Ensign, Māti 1987, 5.

10. « Whosoever Will Save His Life », Ensign, ’Ātete 1982, 5.

11. « A Conversation with Single Adults », Ensign, Māti 1997, 61.

12. « To Single Adults », 73–74. 13. « Giving Ourselves to the Service of

the Lord », 5. 14. « “ »« To a Man Who Has Done What

This Church Expects of Each of Us » (Brigham Young University devotional, ’Ātopa 17, 1995), 6, speeches.byu.edu.

15. « Whosoever Will Save His Life », 3–4. 16. « And the Greatest of These Is Love », 4. 17. « Te mau Vahine o te Ekalesia », Ensign,

Novema 1996, 69. 18. « Whosoever Will Save His Life », 6. 19. « Pillars of Truth », Ensign, Tēnuare

1994, 7. 20. « Rejoicing in the Privilege to Serve »,

Worldwide Leadership Training Meeting, 21 nō tiunu 2003, 23.

21. « Life’s Obligations », Ensign, Febuare 1999, 4.

22. Teachings of Gordon B. Hinckley (1997), 597.

Page 253: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

238

« ma [te autahu’ara’a], ’aore e mea e’ita e nehenehe e fa’ahaerehia i mua te ’ohipa o te bāsileia o te atua ».

Page 254: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

239

P E N E 1 5

Te autahu’ara’a mo’a

« Tē here nei au i te autahu’ara’a i roto i teie ’Ēkālesia. E mea faufa’a, e mea ora. ’O te māfatu ’e te pūai iho o teie ’ohipa. ’O te pūai ’e te mana e fa’aoti ai te Atua, tō tātou Metua Mure ’Ore, i Tāna ’ohipa i te fenua nei ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

I te matahiti 1980, ’ua tere atu ’o Elder Gordon B. Hinckley ’e tāna vahine fa’aipoipo, ’o Marjorie, i te hō’ē tere fa’a’ati ia Asia, nō te a’o i roto i te mau ’āmuira’a ārea ’e te ha’amo’ara’a o te hiero nō Tokyo i te fenua Tāpone. Hou ’a ho’i ai i te fare, ’ua tere atu rāua i te misiōni nō Japan Sendai, i reira Elder Hinckley i te peresidenira’a i te fa’ati’ara’a i te titi mātāmua i roto i te misiōni. Nā mua noa a’e i te hō’ē rurura’a ’e te peresidenira’a ’āpī nō te titi, ’ua tāpiri atu Elder Hinckley i te peresideni misiōni, ’o Kiyoshi Sakai. « ’Ua ani ’oia i te peresideni Sakai tei hitimahuta ē, e hinu fa’atāhinura’a ānei tāna ’ei reira ’ua parau fa’ahou atu, ‘’ua rohirohi roa vau ; e nehenehe ānei tā ’oe e hōro’a mai iā’u i te hō’ē ha’amaita’ira’a ?’ Tē ha’amana’o ra te peresideni Sakai ē, ‘’ua ri’ari’a roa vau ’e ’ua mana’o ē e mea paruparu roa vau nō te ha’amaita’i i te hō’ē ’āpōsetolo a te Fatu. ’Ua parau vau iāna ē, e’ita e nehenehe iā’u ’ia hōro’a te ha’amaita’ira’a nā roto i te reo Peretāne. ’Ua parau mai Elder Hinckley e mea maita’i roa nā roto i te reo Tāpone. Nō reira, ’ua nā reira māua ’o Elder Hitoshi Kashikura, te ti’a retioni.’ I muri a’e i te ha’amaita’ira’a, ’ua parau noa mai ’o Elder Hinckley, ‘māuruuru, māuruuru. I teienei e nehenehe tā’u e ho’i i te fare ananahi.’

« I te po’ipo’i a’e e hi’ora’a pūai ’e te oraora tō Elder Hinckley, ’e i tō te peresideni Sakai anira’a e aha tōna huru ’ua pāhono atu ’oia, ‘Dai Jobu, hau atu i te maita’i. E mea maita’i au.’ Te tahi mau mahana i muri mai, ’ua fāri’i te peresideni Sakai i te hō’ē rata ha’a-māuruurura’a nā Elder Hinckley, tei pāpa’i ē : ‘’Ua māuruuru rahi

Page 255: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 5

240

roa vau i te ha’amaita’ira’a tā ’oe i hōro’a mai iā’u. ’Ua ha’amata vau i te reira ihoa taime i te maita’i a’e i muri a’e i te reira. ’Ua ora vitiviti ’e ’ua maita’i roa vau. Tē ha’amāuruuru hōhonu atu nei māua te tuahine Hinckley nō te ha’amaita’ira’a i te fa’aeara’a i roto i tō ’ōrua fare misiōni’ ».1

’Ua pinepine te peresideni Hinckley i te fa’a’ite i tōna ’itera’a pāpū nō ni’a i te mau ha’amaita’ira’a nō te autahu’ara’a, mai te mau ha’amaita’ira’a māere ’e te taime poto noa o te fa’aorara’a pae tino ē tae atu i te mau ha’amaita’ira’a mure ’ore o te mau ’ōro’a nō te hiero. ’Ua parau ’oia, « tē ti’aturi nei au e tē vai nei i roto i tāna ra auta-hu’ara’a te mana hanahana—te mana nō te ha’amaita’i, te mana nō te fa’aora, te mana nō te fa’atere i te mau ’ohipa a te Atua i te fenua nei, te mana ’ia tā’ati i te ra’i te mea tei tā’atihia i ni’a i te fenua nei ».2

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

’Ua fa’aho’i mai te Atua i te autahu’ara’a ’e te mau tāviri nō te bāsileia o te ra’i.

’Ua [hōro’ahia] na te pūai ’e te mana autahu’ara’a i te ta’ata i muta’a ihora. ’Ua hōro’ahia te autahu’ara’a iti a’e i te mau tamari’i a Aarona nō te fa’atere i roto i te mau mea pae tino ’e i roto ato’a i te tahi mau ’ōro’a mo’a nō te autahu’ara’a. ’Ua hōro’ahia atu te autahu’ara’a teitei a’e e te Fatu iho i tāna ra mau ’āpōsetolo, mai te au i tāna parau ia Petero : « ’E e hōro’a atu ho’i au i te mau tāviri o te bāsileia o te ao ra ia ’oe, e tā ’oe e ha’amau i raro nei, e ha’amau- ato’a- hia ïa i te ao ; e tā ’oe e tu’u i raro nei, e tu’u- ato’a- hia ïa i te ao » (Mataio 16:19).

Tei roto i te fa’aho’i- hope- ra’a- hia mai te autahu’ara’a te taera’a mai ’o Ioane Bāpetizo… ’e ’o Petero, Iakobo ’e Ioane… ’Ua tae ato’a mai ’o Mose, Elia, ’e ’o Eliaha, tei ’āfa’i tāta’itahi mai i te mau tāviri nō te autahu’ara’a nō te fa’ahope i te fa’aho’ira’a mai o te mau ’ohipa ’e te mau ’ōro’a ato’a nō te mau tau tu’ura’a ’evanelia tahito i roto i teie tau tu’ura’a ’evanelia hope’a ’e te fa’ahiahia nō te ’īra’a o te mau tau.

Tei ’ō nei te autahu’ara’a… ’Ua ’ite mātou, nō te mea ’ua ’ite mata mātou, i te mana o teie autahu’ara’a. ’Ua ite mātou i te feiā ma’i tei fa’aorahia, ’ua haere te piri’o’i, te taera’a mai o te māramarama ’e te ’ite ’e te hāro’aro’ra’a i te feiā tei roto na i te pōuri.3

Page 256: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 5

241

’Ua fa’a’ite mai te peropheta Iosepha Semita i te huru o [te auta-hu’ara’a] i te hō’ē taime nā roto i teie mau parau : « Te autahu’ara’a ’o te hō’ē ïa ture mure ’ore, tei vai na i te Atua mai te mātāmua mai ā, ’e e vai noa ē a muri noa atu, ma te ha’amatara’a ’ore o te mau mahana ’aore rā te hope’a- ’ore- ra’a o te mau matahiti » (History of the Church, 3:386.)

E mana mau teie nō te Atua Mana Hope tei hōro’ahia i te ta’ata ’ia rave i Tōna ra i’oa nō te mono atu Iāna. E hōro’ara’a teie nō te mana hanahana, ta’a ’ē atu i te tahi atu mau mana ato’a i ni’a i te tino o te fenua nei. E ’ere i te mea māere ē ’ua fa’aho’ihia mai te reira e te mau ta’ata tei ti’afa’ahou ’e tei mau i te reira i muta’a ihora, ’e ’aita ïa e uira’a nō ni’a i te mana ’e te ti’ara’a mau. ’Ia ’ore te reira ’aita ïa e ’Ēkālesia maori rā te i’oa noa, ’aore ho’i e mana nō te fa’atere i te mau mea a te Atua. « Ma [te autahu’ara’a], ’aore e mea e’ita e nehenehe e fa’ahaerehia i mua te ’ohipa a te bāsileia a te Atua ». E mea hanahana i roto i tōna nātura. Nō te pae tino ’e e mea mure ’ore i roto i tōna ra mana. Teie ana’e te mana i ni’a i te fenua nei ’o te haere atu i te tahi atu pae o te pāruru o te pohe.4

2Te autahu’ara’a ’o te pūai ïa ’e te mana e fa’aoti

ai te Atua i tāna ’ohipa i te fenua nei.

« Tē here nei au i te autahu’ara’a i roto i teie ’Ēkālesia. E mea fau-fa’a, e mea ora. ’O te māfatu ’e te pūai iho o teie ’ohipa. ’O te pūai ’e te mana e rave fa’aoti ai te Atua, tō tātou Metua Mure ’Ore i tāna ’ohipa i ni’a i te fenua nei.5

Tē mau nei te autahu’ara’a mo’a i te mana nō te fa’atere i te mau ’ohipa o te bāsileia o te Atua i ni’a i te fenua nei. I raro a’e i te mau heheura’a a te Fatu, e ti’a i te ’Ēkālesia ’ia peresidenihia e nā tahu’a rahi e toru. E tauturuhia rātou e te hō’ē pupu nō te Tino Ahuru ma Piti ’āpōsetolo, ’o te tauturu- ato’a- hia e… te Hitu ’Ahuru. E hōpoi’a nā te hō’ē ’episekōpora’a fa’atere e toru ta’ata nō te mau ’ohipa pae tino i raro a’e i te arata’ira’a a te Peresidenira’a. E feiā fa’atere autahu’ara’a pā’āto’a teie mau ta’ata. Taua mana i hōro’ahia mai e te ra’i ra e mana ïa e fa’atere ai rātou i te ’ohipa. E mea nā reira ato’a i roto i te mau titi ’e te mau pāroisa ’e te mau peresidenira’a e te mau ’episekōpora’a. ’Oia ato’a i roto i te mau pupu autahu’ara’a. Tē

Page 257: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 5

242

amo nei te feiā fa’atere no te mau pupu tauturu i tā rātou ’ohipa i raro a’e i te arata’ira’a ’e te mana o te autahu’ara’a. Mai te mea ’aore e autahu’ara’a e huru paha ïa te reira nō te hō’ē ’Ēkālesia, e ’ere rā te fa’anahora’a mau. Teie te ’Ēkālesia a Iesu Mesia, tei fa’aterehia e taua mana ra « mai te au i te ha’apa’ora’a a te Tamaiti a te Atua » (PH&PF 107:3).6

3E ti’a i te mau ha’amaita’ira’a o te autahu’ara’a

’ia fāna’ohia e te tā’āto’ara’a.

[Te autahu’ara’a]… e hō’ē ïa tuha’a nō te ’ōpuara’a a te Atua tō tātou Metua Mure ’Ore nō te ha’amaita’i i te orara’a o tāna mau tamāroa ’e mau tamāhine nō te mau u’i ato’a.7

Tei roto i te autahu’ara’a mo’a te mana ’ia ha’amaita’i. ’O rātou nō te autahu’ara’a a Aarona, tei roto ato’a ïa te mana nō te hōro’a i te ’āmuira’a te mau tāpa’o nō te tino ’e nō te toto o te Fatu, tei hōro’a i Tōna ra ora ’ei tusia nō te tā’āto’ara’a. Te ’ōro’a ’e te ’amura’a i teie mau tāpa’o ’o te māfatu mau ïa o tā tātou ha’amorira’a i te mahana sābati. Tei roto i te reira te hō’ē fa’a’āpīra’a i te mau fafaura’a ’e te Atua. Tei roto i te reira te hō’ē fafaura’a ē ’ia vai noa mai Tōna Vārua Mo’a ia tātou ra. E ha’amaita’ira’a ’aita tōna e fa’aaura’a e ti’a ’ia fāna’ohia e te tā’āto’ara’a, tei noa’a nā roto i te mana i hōro’ahia i te feiā ’āpī tāne parau ti’a […]

Tē mau nei te autahu’ara’a a Melehizedeka i te mana nō te hōro’a i te Vārua Maita’i. ’Auē ïa ha’amaita’ira’a rahi ’ia fāri’i i te mana utu-utura’a nō te hō’ē melo nō te Toru- Tahi, nō te fāri’ira’a ho’i i taua hōro’ara’a ra i raro a’e i te rima o te feiā tei ’ohipa i raro a’e i te mana mo’a. Mai te mea e tāmau tātou i te haere nā roto i te vi’ivi’i ’ore, e ’oa’oa ïa tātou i te fafaura’a tei ravehia e te Fatu ’a parau ai ’Oia ē : « E riro te Vārua Maita’i ’ei ’āpiti nō ’outou i te mau taime ato’a, ’e tō ’outou sepeta ’ei sepeta taui ’ore nō te parau ti’a ’e te parau mau ; ’e e riro tō ’outou mana ’ei mana mure ’ore, ’e e tahe mai te reira ia ’outou ma te fa’ahepo ’ore ē a muri ē a muri noa atu » (PH&PF 121:46).

Tei roto i te autahu’ara’a mo’a te mana ’ia ha’amaita’i i te feiā ma’i. Tē vai ra ānei te tahi ta’ata e fa’aroo mai nei iā’u ’e tei ’ore i fa’a’ohipa ’aore rā i ’ite i taua mana hanahana ra ? E nehenehe ānei i te hō’ē o

Page 258: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 5

243

tātou ’ia fē’a’a i te maita’i o teie autahu’ara’a ? E nehenehe tā tātou e parau nō ni’a i te mau semeio, te mea mo’a ’e te mea fa’ahiahia, ’o tā tātou i ’ite i roto i tō tātou iho orara’a […]

Tē mau nei teie autahu’ara’a mo’a a Melehizedeka i te mana nō te ha’amaita’i ma te tohu, nō te tāmāhanahana, nō te pāturu, nō te arata’i. Tē vai nei tō tātou mau patereareha i rotopū ia tātou, tei parau, nā roto i te mana tei mauhia e rātou, i te rēni he’era’a ’e tei fa’ahiti i te mau ha’amaita’ira’a nō te arata’ira’a ia tātou. E nehenehe teie mau ha’amaita’ira’a e riro ’ei hō’ē tūtau e nehenehe tā tātou e tāpe’a ia tātou ma te ’āueue ’ore i roto i te mau vero nō te orara’a nei.

Te fa’a’itera’a rahi roa ’ino e ’ite tātou i roto i te autahu’ara’a mo’a, ’o te mana ïa nō te tā’ati i ni’a i te fenua ’e ’ia vai noa taua tā’atira’a ra i te ra’i. E mea ta’a ’ē ’e e mea fa’ahiahia te reira. ’O te mana ïa e fa’a’ohipahia nei i roto i te mau hiero a te Atua. Nō te feiā ora ’e te feiā pohe ato’a. ’Ua riro te reira ’ei mā’a mau nō te orara’a a muri atu. E mana teie nō te ra’i mai tei hōro’ahia mai e te Atua Mana Hope ’ei tufa’a nō tāna ’ōpuara’a rahi nō te tāhuti ’ore ’e te ora mure ’ore o te ta’ata nei.

E mea faufa’a rahi roa teie hōro’a nō ’ō mai i te Atua ra.8

4E ti’a i te mau tamāroa a te Atua tei mau i tōna mana hanahana ’ia vai parau ti’a

noa i te mea maita’i i roto ia rātou.

E nehenehe i te mau tāne parau ti’a ato’a, noa atu e aha tō rātou fenua ’āi’a, tō rātou ’iri, ’aore rā te tahi atu tumu, ’ia fāri’i i te auta-hu’ara’a. E riro tōna ha’apa’ora’a i te mau fa’auera’a a te Atua ’ei tumu faufa’a rahi. E hōro’ahia te autahu’ara’a mai te au i te parau ti’a o te ta’ata i mua i te Fatu […]

’O terā ïa te māerera’a nō teie autahu’ara’a. E ’ere te moni te tumu. E ’ere te ha’api’ira’a te tumu. E ’ere te mau hanahana o te ta’ata te tumu. Te tumu e fāri’ihia ai te autahu’ara’a, ’o te fāri’ira’ahia mai ïa e te Fatu.9

’Ua tae te taime nō tātou pā’āto’a tei fa’atōro’ahia i te autahu’ara’a a Aarona ’aore rā i te autahu’ara’a a Melehizedeka, ’e i te hō’ē o te mau tōro’a i roto, ’ia feruri hōhonu i tō tātou orara’a, ’ia hi’opo’a i

Page 259: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 5

244

tō tātou mau paruparu, ’e ’ia tātarahapa i taua mau ’ohipa tei ’ore i tū’ati i te fa’auera’a teitei ’e te mo’a tā tātou i fāri’i […]

’Aore roa e nehenehe i te hō’ē ta’ata, te ’āpī ’aore rā te pa’ari… tei fa’atōro’ahia, ’ia ha’afaufa’a ’ore i te mea tāna i mau. Tei roto ’oia i te hō’ē aura’a ’ohipa e te Atua ’e tei ni’a iho iāna te hō’ē tītaura’a pa’ari ’e te mo’a ’ia ora mai te hō’ē ta’ata parau ti’a nō te parau ’e nō te rave i te ’ohipa i te i’oa o te Atua mai tōna ti’ara’a ha’amanahia.10

Noa atu ē ’ua tu’u mai teie feiā mana i tō rātou rima i ni’a i tō tātou mau upo’o ’e ’ua fa’atōro’ahia tātou, e nehenehe tā tātou nā roto i tō tātou huru e fa’a’ore ’e e fa’aru’e i te fa’a’ohipa i teie nei mana hanahana…

« E ’ore roa e nehenehe ’e e ’ore roa ho’i e ti’a ’ia ha’amauhia te hō’ē mana ’e ’aore rā te hō’ē vāhi iti a’e nō te tura nā roto i te auta-hu’ara’a, maori rā nā roto i te tāparura’a, nā roto i te fa’a’oroma’i- noa- ra’a, nā roto i te marū ’e te ha’eha’a, ’e nā roto i te here mau ra ;

« Nā roto i te aroha, ’e te ’ite ateate ra, ’o te fa’arahi roa i te vārua ma te fa’ahua ’ore, ’e ma te ha’avare ’ore i roto i tōna ’ā’au » (PF&PF 121:41–42).

I teienei, e tō’u mau taea’e, ’o teie ïa te mau ’ōtia ’ia fa’a’ohipahia teie nei autahu’ara’a. E ’ere mai te hō’ē pereue tā tātou e ’ō’omo ’e e tātara mai te au i tō tātou hina’aro. ’Ia fa’a’ohipa- ana’e- hia ma te parau ti’a, e riro ïa mai te ivi mau o tō tātou mau tino, e tufa’a nō tātou i te mau taime ato’a ’e i te mau vāhi ato’a.11

E ti’a ia tātou ’ia tāpe’a māite i te mea maita’i roa a’e i roto ia tātou. E mau tamāroa tātou nā te Atua tei fāri’i i te hanahana nō te mau i tōna mana hanahana. Tē ora nei rā tātou i roto i te hō’ē ao tei ’ī i te ’ino. Tē vai nei te hō’ē mana tāmau, ’o te huti nei ia tātou i raro, ’o te ani nei ia tātou ’ia rave i te mau mea ’o tei ’ore e tano roa i te autahu’ara’a hanahana tei mauhia e tātou […]

Tē hōro’a atu nei au ia ’outou te mau tāne i te hō’ē tītaura’a. ’A horo ātea atu i te ’are nō te mau mea faufau ’oi paremo ’outou. ’A fa’aātea ’ē atu i te mau ino o teie nei ao. ’A tāpe’a noa i tō ’outou huru maita’i. ’A tāpe’a i te mea maita’i roa a’e i roto ia ’outou. ’A ha’apa’o ’e ’a tāpe’a i te mau fafaura’a tei ’āpitihia atu i te auta-hu’ara’a a te Atua.12

Page 260: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 5

245

I te feiā fa’atere ato’a, te mau ’orometua ha’api’i ato’a i roto i teie ’Ēkālesia ’o te rave nei i te ’ohipa i roto i te hō’ē tōro’a o te auta-hu’ara’a, tē tae mai nei te hōpoi’a mo’a nō te fa’arahi i taua pi’ira’a autahu’ara’a ra. E hōpoi’a nā tātou tāta’itahi te orara’a maita’i ’e te tupura’a ’e te haerera’a i mua o vetahi ’ē. E’ita tātou e ora nō tātou ana’e. Mai te mea e ti’a ia tātou ’ia fa’ananea i tō tātou mau pi’ira’a, e’ita ïa e nehenehe ia tātou ’ia ora nō tātou ana’e.13

E au ra e rave rahi mau ta’ata e mana’o nei ē nō te mea ho’i ē ’ua fa’atōro’ahia rātou, nō rātou ïa te autahu’ara’a ē a muri noa atu nō te fa’a’ohipa mai tā rātou e mā’iti. Tē mana’o nei rātou ē e nehenehe tā rātou e ’ōfati i te hō’ē fafaura’a ’e te hō’ē fa’auera’a i te tahi taime, ma te tāpe’a- noa- ra’a i roto ia rātou iho i te mana nō te autahu’ara’a ’e e ha’amana mai te Atua i te mea tā rātou e parau nā ni’a i tōna ra i’oa mo’a ’e i te i’oa o te Tara’ehara. ’Ua riro teie e fa’ao’ō’ora’a, ’e tē ti’aturi nei au i roto i taua ’ohipa ra, tē fa’ahiti faufa’a ’ore nei ïa rātou i te i’oa o te Atua. Tē fa’a’ino nei rātou i te i’oa o tāna Tamaiti Here. Tē ha’avi’ivi’i ra rātou i te hōro’ara’a mo’a tei tae mai nā roto i te fa’atōro’ara’a, ’e te mana tei ’erehia e rātou nā roto i te hara […]

Tē fa’ateitei nei au i te reo fa’aarara’a i te tā’āto’ara’a, te mau tamāroa ’e te mau tāne, ’ia ’ape i te hara. E’ita te hara e tū’ati i te mana nō te ra’i. ’A ’ape i te mau hōho’a faufau mai tā ’outou e ’ape i te ’ati. ’A ’ape i te hara mōrare i tō rātou mau huru ato’a. ’A ’ape i te parau ti’a ’ore ’e te ha’avare. Tē ani nei au ia ’outou ’ia ha’avī i te mau huru ’ohipa te’ote’o ’aore rā te hina’aro faufa’a ’ore. Tē ani nei au ia ’outou ’ia feruri i tō ’outou huru nō te hi’o ē ’aita e huru fa’atītī ’aore rā fa’ahepora’a i tā ’outou mau vahine fa’apoipo ’aore rā tā ’outou mau tamari’i […]

Tē ti’aturi roa nei au ē e’ita tō tātou Metua i te Ao ra e māuruuru i te hō’ē tāne ’aore rā i te hō’ē tamāroa ’o tei fāri’i i te fa’atōro’ara’a ’e ’o te rave i muri iho i te hara. I roto i te fāri’ira’a i te autahu’ara’a e tomo ’oia i roto i te hō’ē tāpūra’a ’e te hō’ē fafaura’a i rotopū iāna ’e tōna Atua.14

’Aore roa e ta’ata, te mea ’āpī ’aore rā te mea pa’ari, e ora mai te au i te mau ture nō te autahu’ara’a ’o te ha’afaufa’a ’ore ’aore rā e tū’ino i te ti’ara’a vahine, ’o tei ’ore e hōro’a i taua fāito fa’atura

Page 261: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 5

246

i te mau tamāhine a te Atua o tā tō tātou Metua i te ao ra e hōro’a nei ia rātou.15 

’Ia riro na tātou ’ei mau tāne fa’aipoipo ’e ’ei mau metua tāne maita’i. Te ta’ata ’o te riro ’ei hō’ē ta’ata fa’atītī i roto i tōna iho ’utuā-fare e ’ere ïa ’oia i te mea parau ti’a nō te fāri’i i te autahu’ara’a. E’ita ïa ’oia e ti’a ’ia riro ’ei mauha’a ti’amā i roto i te rima o te Fatu mai te mea ’aita ’oia e fa’a’ite i te fa’atura ’e te marū ’e te here i tōna hoa fa’aipoipo. ’Oia ato’a, te hō’ē ta’ata ’o te riro ’ei hi’ora’a ’ino nō tāna mau tamari’i, ’o tei ’ore e nehenehe e ha’avī i tōna huru ta’ata, ’aore rā tei rave i te mau peu parau ti’a ’ore aore rā te vi’ivi’i e ’ite ïa ’oia ē e ha’afaufa’a- ’ore- hia te mana nō tōna ra autahu’ara’a.16

Te vahine tā ’outou i mā’iti e riro ïa ’ei ’aifāito nō ’outou… E ’ere ’oia tō ’outou tāvini, tā ’outou tao’a, ’aore rā te tahi atu mea mai te reira te huru. « ’Auē te pe’ape’a ’e te au ’ore i te hāmani- ’ino- ra’a i te vahine. Te tāne ato’a i roto i teie ’Ēkālesia ’o tei hāmani ’ino i tāna vahine, ’o te ha’afaufa’a ’ore iāna, ’o te parau ’ino iāna, ’o te fa’a’ohipa i te fa’aterera’a fa’ahepo i ni’a iho iāna e’ita ïa ’oia e nehenehe ’ia mau i te autahu’ara’a. Noa atu ē ’ua fa’atōro’ahia ’oia, e ’īritihia te mau ra’i iāna ra, e ’oto te Vārua o te Fatu, ’e ’āmene te mana o te autahu’ara’a o terā taata. Te ta’ata ’o te rave i teie peu e ’ere ïa i te mea ti’a iāna ’ia mau i te hō’ē parau fa’ati’a nō te hiero […]

Mai te mea tē vai nei te tahi… tei rave i taua huru peu ra, tē pi’i nei au ia ’outou ’ia tātarahapa. ’A tūturi i raro ’e ’a ani i te Fatu ’ia fa’a’ore mai i tā ’outou hapa. ’A pure Iāna ’ia roaa ia ’outou te pūai nō te ha’avī i tō ’outou arero ’e tō ’outou rima teimaha. ’A ani i te tātarahapara’a i tā ’outou vahine ’e i tā ’outou mau tamari’i […]

’Ua pāpū iā’u ē ’ia ti’a ana’e tātou i mua i te ha’avāra’a a te Atua, ’aita re’a fa’ahitira’a nō ni’a i te rahira’a faufa’a tā tātou i ha’aputu i roto i te orara’a ’aore rā te mau hanahana tei noa’a paha ia tātou. E tītorotorora’a pāpū rā nō ni’a i te mea i ravehia i te fare. ’E ’ua pāpū iā’u ē, ’o rātou tei rātere nā roto i te orara’a ma te here ’e te fa’atura ’e te ha’afa’ahiahiara’a i tō rātou hoa ’e i te mau tamari’i, ’o rātou te fāri’i mai i te mau parau a te ha’avā mure ’ore, « ’ua ti’a roa, e teie nei tāvini maita’i ’e te ha’avare ’ore : … e haere ’oe i roto i te ’oa’oara’a a tō fatu » (Mataio 25:21).17

Page 262: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 5

247

5E nehenehe te hō’ē pūpū autahu’ara’a e riro ’ei

tūtau nō te pūai nō te mau melo o te pupu.

’Ua pāpū iā’u ē ’ua ’ōpua te Fatu ē ’ia riro te hō’ē pupu autahu’ara’a hau atu i te hō’ē noa piha ha’api’ira’a fa’aro’o i te mau po’ipo’i sābati. ’Oia mau, e hōpoi’a autahu’ara’a faufa’a rahi te patura’a i te vāruara’a ’e te ha’apūaira’a i te ’itera’a pāpū nā roto i te ha’api’ira’a maita’i i te ’evanelia. Teie noa rā te hō’ē tuha’a nō te ’ohipa a te pupu autahu’ara’a. E ti’a i te pupu autahu’ara’a tāta’itahi ’ia riro ’ei autaea’era’a nō te mau melo ato’a mai te mea e hina’arohia ē ’ia tupu te ’ōpuara’a nō te pupu […]

Te pupu autahu’ara’a ’o te fa’anahonahora’a ïa a te Fatu nō te mau tāne o te ’Ēkālesia, mai te Sōtaiete Tauturu i riro ’ei fa’anahonahora’a a te Fatu nā te mau vahine o te ’Ēkālesia. Tē vai nei i roto i te mau hōpoi’a a te mau melo tāta’itahi, nō reira ho’i te pupu i ha’amauhia ai, te tauturura’a i te mau ta’ata i roto i te fifi.

I te taime ’a ha’amauhia ai te Sōtaiete Tauturu ’ua parau te pero-pheta Iosepha Semita nō te mau vahine nō te sōtaiete : « E ma’ue atu ïa rātou nō te tauturu i te ta’ata ’e’ē ; e mani’i rātou i te hinu ’e te uaina i ni’a i te māfatu mamae o te ta’ata hepohepo ; ’e e tāmaro rātou i te mau roimata o te ’ōtare ’e e fa’a’oa’oa rātou i te ’ā’au o te vahine ’ivi » [Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : Iosepha Semita (2007), 514]. Tē ti’aturi nei au e nehenehe te reira e parau- ato’a- hia nō te mau tāne nō te autahu’ara’a.

E riro ïa ’ei mahana fa’ahiahia… ’ia riro ana’e tā tātou mau pupu autahu’ara’a ’ei hō’ē tūtau nō te pūai nō te mau ta’ata ato’a nō te pupu, ’ia nehenehe ana’e i taua huru ta’ata ra e parau maita’i mai, « e melo vau nō te hō’ē pupu autahu’ara’a a te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te Mau Mahana Hope’a nei. ’Ua ineine au i te tauturu i tō’u mau taea’e i roto i tō rātou ato’a mau hina’aro, mai tā’u i pāpū ē e ineine ato’a rātou nō te tauturu iā’u i roto i tō’u mau hina’aro. Ma te rave ’āmui i te ’ohipa, e tupu ïa tātou i te pae vārua ’ei mau tamāroa fafauhia a te Atua. Ma te rave ’āmui i te ’ohipa, e nehenehe ïa tātou e fa’aruru atu, ma te ha’amā ’ore ’e ma te mata’u ’ore, i te mau mata’i ato’a a te ’enemi e nehenehe e fārara mai, nō te pae faufa’a ānei, te pae sōtiare ānei, ’aore rā te pae vārua ».18

Page 263: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 5

248

6I roto i te mau ’utuāfare ’e i roto i te ’Ēkālesia, e

rave ’āmui te mau tāne ’e te mau vahine i te ’ohipa nō te fa’ahaere i te ’ohipa a te Fatu i mua.

’Ua mau te mau tāne i te autahu’ara’a, ’oia ïa. ’Ua riro rā ta’u vahine fa’aipoipo ’ei hoa nō’u. I roto i teie ’Ēkālesia e’ita te tāne e haere nā mua atu i tāna vahine fa’aipoipo ’aore rā i muri i tāna vahine fa’aipoipo i pīha’i iho rā iāna. ’Ua ’aifāito rāua i roto i teie nei orara’a i roto i te hō’ē ’ohipa fa’ahiahia.19

Tē vai nei te pūai ’e te ’aravihi rahi i roto i te mau vahine o teie ’Ēkālesia. Tē vai nei te fa’aterera’a ’e te arata’ira’a, te tahi vārua ti’amā, ’e te māuruurura’a rahi nō te rirora’a ’ei tufa’a nō teie, te bāsileia o te Fatu, ’e te ravera’a te rima i roto i te rima e te autahu’ara’a nō te fa’ahaere i te bāsileia i mua.20

Tē ha’amāuruuru nei au i tō’u Metua Mure ’Ore nō te fa’aho’ira’ahia mai te autahu’ara’a mo’a, « ’ia parau te mau ta’ata ato’a nā roto i te i’oa o te Atua te Fatu, ’oia ïa te Fa’aora o te ao » (PH&PF 1:20). ’Ua

e rave ’āmui te feiā fa’atere ’e te mau melo o te ’Ēkālesia—te mau tāne ’e te mau vahine—i te ’ohipa nō te « ’amora’a i tā rātou

’ohipa i raro a’e i te arata’ira’a e te mana o te autahu’ara’a ».

Page 264: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 5

249

’ite au i te nehenehe ’e te ’ūmerera’a nō taua autahu’ara’a ra i roto i te fa’aterera’a o teie ’Ēkālesia fa’ahiahia. ’Ua ’ite au i te mana nō taua autahu’ara’a ra te tahera’a mai i roto iā’u nei nō te ha’amaita’ira’a ’e nō te fa’aorara’a i te feiā ma’i. ’Ua ’ite au i te hanahana tei hōro’ahia i te mau tāne ha’eha’a tei pi’ihia i ni’a i te mau hōpoi’a rahi ’e te paari. ’Ua ’ite au i te reira ’a a’o mai ai rātou ma te pūai ’e te mana nō ni’a mai mai te mea ra tē parau mai nei te reo o te Atua nā roto mai ia rātou.

Tē ha’amāuruuru nei au i te Fatu nō te ’itera’a pāpū tāna i hōro’a iā’u nō te hō’ēra’a, te ’ā’anora’a, te āteara’a ’e te hōhonura’a o te ’evanelia. ’Ua ’ōpuahia te reira nō te ha’amaita’i i te mau tamāroa ’e te mau tamāhine nō te mau u’i ato’a o te tau—nō te feiā ora ’e te feiā pohe.21

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• ’A tai’o fa’ahou i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley i

roto i te tuha’a 1 nō ni’a i te fa’aho’ira’ahia mai te autahu’ara’a. E aha te mau mea tā ’outou i ’ite i te tauturura’a ia ’outou ’ia noa’a te hō’ē ’itera’a pāpū nō teie nei mau parau mau ?

• ’Ua ha’api’i te peresideni Hinckley ē « tē mau nei te autahu’ara’a mo’a i te mana nō te fa’atere i te mau ’ohipa o te bāsileia o te Atua i ni’a i te fenua nei » (tuha’a 2). Nāhea teie nei parau mau e tano ai i roto i te mau titi ’e te mau pāroisa ? I roto i te mau pupu auta-hu’ara’a ? I roto i te Sōtaiete Tauturu ? Nāhea te mana autahu’ara’a e ha’apūai ai i tā ’outou tāvinira’a i roto i te bāsileia a te Atua ?

• I roto i te tuha’a 3, ’a tai’o fa’ahou i te mau ha’amaita’ira’a tā tātou pā’āto’a e nehenehe e fāri’i nā roto i te autahu’ara’a. E mea nāhea tō ’outou ’itera’a i te mana ’e te mau ha’amaita’ira’a o te autahu’ara’a ?

• E aha tā tātou e nehenehe e ’apo mai nā roto i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley nō ni’a i te huru- ’ē- ra’a i rotopū i te mana o te autahu’ara’a ’e te pūai o te autahu’ara’a ? (Hi’o te tuha’a 4). I tō ’outou mana’ora’a e aha te aura’a nō te hō’ē taea’e tei mau i te autahu’ara’a « ’ia tāpe’a noa i te mea maita’i roa a’e i roto [iāna] » ?

Page 265: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 5

250

Nō te aha e’ita i te mea ti’a i te mau taea’e tei mau i te autahu’ara’a « ’ia ora nō rātou ana’e » ?

• I roto i te tuha’a 5, e aha tei ha’aputapū ia ’outou nō ni’a i te mau fa’a’itera’a a te peresideni Hinckley nō ni’a i te mau pupu autahu’ara’a ’e te Sōtaiete Tauturu ? E aha tā tātou e nehenehe e rave i roto i tā tātou pāroisa ’aore rā ’āmaa nō te pe’e i tāna a’o ?

• Nō te aha e ti’a ai i te mau tāne ’e i te mau vahine ’ia rave ’āmui i te ’ohipa ’ei « feiā ’aifāito » nō te rave fa’aoti i te ’ohipa a te Fatu ? (Hi’o te tuha’a 6).

Te mau pāpa’ira’a mo’aHebera 5:1–4 ; 1 Nephi 14:12–14 ; Alama 13:1–9 ; PH&PF 84:33–

44 ; 88:133 ; 112:30–32

Tauturu ha’api’ira’a« ’A ui i te mau uira’a e tūra’i nei i te mau pīahi ’ia ’imi i te mau

pāhonora’a i roto i te mau pāpa’ira’a mo’a ’e i roto i te mau ha’a-pi’ira’a a te mau peropheta o te tau hope’a nei ». (Te Ha’api’ira’a : ’Aita e Pi’ira’a Teitei a’e [1999], 62).

Te mau nota 1. I roto Sheri L. Dew, Go Forward

with Faith: Te Orara’a o Gordon B. Hinckley (1996), 377.

2. « The Father, Son, and Holy Ghost », Ensign, Māti 1998, 5.

3. « Four Cornerstones of Faith », Ensign, Fepuare 2004, 6–7.

4. « Priesthood Restoration », Ensign, ’Ātopa 1988, 71.

5. « Why We Do Some of the Things We Do », Ensign, Novema 1999, 54.

6. « Priesthood Restoration », 72. 7. Teachings of Gordon B. Hinckley

(1997), 475. 8. « Priesthood Restoration », 72. 9. « The Stake President », Ensign, Mē

2000, 49. 10. I roto « News of the Church :

Priesthood Restoration Honored », Ensign, Tiurai 1983, 76.

11. « Personal Worthiness to Exercise the Priesthood », Ensign, Mē 2002, 52.

12. « Ha’apa’o », Ensign ’aore rā Liahona, Mē 2003, 58–59.

13. « Magnify Your Calling », Ensign, Mē 1989, 47.

14. « Only upon Principles of Righteousness », Ensign, Setepa 1992, 70.

15. I roto « News of the Church : Priesthood Restoration Honored », 76.

16. « Reaching Down to Lift Another », Ensign, Novema 2001, 52.

17. « Personal Worthiness to Exercise the Priesthood », 53–54.

18. « Welfare Responsibilities of the Priesthood Quorums », Ensign, Novema 1977, 86.

19. « This Thing Was Not Done in a Corner », Ensign, Novema 1996, 49.

20. « Mau Vahine o te ’Ēkālesia », Ensign, Novema 1996, 68.

21. « My Testimony », Ensign, Novema 1993, 52.

Page 266: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

251

P E N E 1 6

Te pūai o te Buka a Moromona

« I te hō’ē ao e fē’a’a nei i roto i tōna fa’aro’o, ’ua riro te Buka a Moromona ’ei [hō’ē]

fa’a’itera’a pūai i te hanahana o te Fatu ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

I te taure’are’ara’a o Gordon B. Hinckley, ’ua ha’amau ’oia i te hō’ē hōho’a nō te tuatāpapara’a i te pāpa’ira’a mo’a. « ’Ei misiōnare, e tai’o vau i te tahi mau pene o te Buka a Moromona i te mau pō ato’a hou ’a haere ai au i ni’a i te ro’i », tē nā reira ra ’oia, « e i reira, ’ua tae mai ra i roto i tō’u ’ā’au te hō’ē ti’aturira’a tei ’ore roa i mo’e fa’ahou : ’oia ho’i, e parau teie nā te Atua, tei fa’aho’ihia mai i te fenua nei nā roto i te mana o te Manahope, hurihia nā roto i te hōro’a ’e i te mana o te Atua nō te fa’a’ite i tō te ’āti Iuda ’e te ’Ētene ē, ’o Iesu te Mesia».1

’Ua fa’auru tōna ’ite e tōna ’itera’a pāpū nō ni’a i te Buka a Moro-mona e rave rahi ta’ata i muri a’e i tāna misiōni, ’a rave ai ’oia i te ’ohipa nō te fa’anahora’a ratio a te ’Ēkālesia, te ha’apararera’a parau ’e te tōmite pāpa’ira’a nā te Misiōni. ’Ua anihia iāna ’ia pāpa’i i te tahi mau parau nā te ratio, tei parauhia E Hō’ē ’Ite ’Āpī nō te Mesia. Nā teie mau pāpa’ira’a e fa’ariro i te mau tuha’a parau o te Buka a Moromona ’ei mau parau auhia ’e te ana’anatae nō te feiā fa’aro’o ratio. I taua taime, ’ua parau ’oia i te hō’ē ’āpiti : « I te mau taime ato’a, ’ua feruri au ē, e ’ohipa maita’i roa tā tātou e rave mai te mea ē, e ’ana’anatae te ta’ata i te tai’o i te Buka a Moromona. I reira ïa e ti’a ai i te Vārua ’ia fa’a’ite pāpū i tōna hanahana ».2

I roto i te roara’a o tāna tau tavinira’a, ’ua ha’apāpū te peresideni Hinckley i te faufa’a o te Buka a Moromona. I te ’āva’e ’ātete 2005, ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia, ’ua tītau ’oia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana hope’a nei ’ia tai’o i te buka tā’āto’a nā mua a’e i te hope’a o te matahiti. I muri a’e, tē fa’ati’a ra ’oia ē : « E mea māere mau i te mea ē, e rave rahi tei fa’aoti i taua tītaura’a ra. Te mau ta’ata ato’a tei

Page 267: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 6

252

« te ha’apāpūra’a nō te parau mau ’e te ti’a mau o te Buka a moromona, tei rōpū ïa i nā ’api pāruru o te buka iho. te tāmatara’a

nō tōna parau mau, tei roto ïa i te ta’iora’a i te reira ».

Page 268: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 6

253

rave i te reira, ’ua ha’amaita’ihia rātou nō te reira ’ohipa. Nā roto i tō rātou tomora’a i roto i teie fa’a’itera’a ta’a ’ē atu o tō tātou Tāra’ehara, ’ua ’ara’ara tō rātou ’ā’au ’e ’ua putapū tō rātou vārua ».3

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

Ma te ’āpitihia i te Bībīlia, tē fa’a’ite pāpū nei te Buka a Moromona ia Iesu Mesia.

Tē vai ra hō’ē parau i tahito ra tei parauhia ’e te Fa’aora, ’oia ho’i, ’ia pāpū te mau mea ato’a i te vaha o nā ’ite to’opiti ’e ’aore rā, e hau atu.4

Mai te Bībīlia tei riro ’ei faufa’a nō te ao Tahito, ’ua riro te Buka a Moromona ’ei faufa’a nō te ao ’Āpī. ’Ua hō’ē rāua i te fa’a’itera’a ia Iesu ’ei Tamaiti nā te Metua.5

Tē fa’a’ite nei te Buka a Moromona… iāna ’o tei fānauhia i Bete-lehema i Iudea ’e ’o tei pohe i ni’a i te ’āivi nō Kalavaria. Nō te hō’ē ao fa’aro’o tāpetepete, te Buka a Moromona, te tahi fa’ahou ïa ’ite pūai nō te hanahana o te Fatu. Tōna parau ’ōmuara’a, tei pāpa’ihia ’e te hō’ē peropheta tei ora i Amerika hō’ē mileniuma ’e te ’āfa i teie nei, teie e parau pāpū nei ē, ’ua pāpa’ihia te reira « nō te fa’a’ite pāpū i te ’āti Iuda ’e te ’Ētene ē, ’o Iesu ’o te Mesia ïa, te Atua mure ’ore, ’o te fa’a’ite iāna iho i te mau fenua ato’a ».6

’Aita e ’ohipa ’o te ti’a ia tātou ia rave hau atu i te faufa’a i te ha’apūaira’a i roto i tō tātou iho orara’a i te hō’ē ’itera’a ’āueue ’ore ē, ’o Iesu ’o te Mesia ïa… ’E, e a’u mau taea’e e au mau tuahine, ’o terā te tumu ’o te fāra’a mai teie buka fa’ahiahia ’e te nehenehe.7

2Nā roto i te mana o te Vārua Maita’i, e nehenehe tā tātou e fāri’i i te hō’ē ’itera’a o te ha’amatara’a

hanahana o te Buka a Moromona.

’Ua tai’o vau i te Buka a Moromona, tā [Iosepha Semita] i huri nā roto i te hōro’a ’e i te mana o te Atua. Nā roto i te mana o te Vārua Maita’i ’ua fāri’i au i te hō’ē ’itera’a pāpū ’e te hō’ē fa’a’itera’a nō te ha’amatara’a hanahana o teie pāpa’ira’a mo’a.8

Page 269: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 6

254

E ’ohipa semeio tōna ha’amatara’a mai ; ’ia fa’a’ite- mātāmua- hia te ’ā’amu o taua ha’amatara’a ra i te hō’ē ta’ata mātau ’ore i te reira, fātata e’ita e nehenehe e ti’aturi. Terā rā, tei ’ō nei te buka ’ia ’itehia, ’ia tāpe’ahia ’e ’ia tai’ohia. E’ita hō’ē ta’ata e nehenehe e mārō i tōna ti’ara’a. Te mau tauto’ora’a ato’a nō te tātara i tōna ha’amatara’a, ta’a ’ē atu i te tātarara’a tei hōro’ahia mai e Iosepha Semita, ’ua ’itehia ē, ’aita e maita’i tō te reira.9

Te ha’apāpūra’a nō tōna parau mau e tōna ti’a mau, i roto i te hō’ē ao e tītau nei i te ha’apāpūra’a, e ’ere ïa tei roto i te ’ihipapa ’e te ’ihi tuatāpapa i te orara’a o te ta’ata, noa atu te maita’i o teie mau mea nō te tahi mau ta’ata. E ’ere tei roto i te tuatāpapara’a parau ’e ’aore rā, te tuatāpapara’a ’ā’amu, noa atu tā rātou ha’apāpūra’a. Te ha’apāpūra’a nō tōna parau mau e tōna ti’a mau tei rōpū ïa i nā ’api tāpo’i o te buka iho. Te tāmatara’a nō tōna parau mau, tei roto ïa i te ta’iora’a i te reira. Nā te Atua teie buka. E riro te tahi mau ta’ata i te uiui pāpū nō ni’a i tōna ha’amatara’a mai ; terā rā, te feiā tei ta’io i teie buka nā roto i te pure, ’ua roa’a ia rātou te ’itera’a ē, e parau mau te reira, tei roto i te reira te parau a te Atua, ’ua fa’a’itehia i roto te mau parau mau fa’aora o te ’evanelia mure ’ore, « tei tae mai nā roto i te hōro’a ’e i te mana o te Atua nō te fa’a’ite i tō te ’āti Iuda ’e te ’Ētene ē, ’o Iesu, ’o te Mesia ïa ».10

’Ua pāpa’i ’o [Moroni] i tāna parau tutu’u hope’a i roto i te buka i parauhia i tōna i’oa ’e tei ’ōpani i te pāpa’a parau nō te ’āti Nephi. ’Ua pāpa’i ’oia mai te hō’ē ta’ata tei ’ite ē, e vai mai tāna pāpa’ira’a i te vāhi māramarama […]

I roto i te pene hope’a o tāna pāpa’ira’a, ’ua fa’a’ite ’oia i te ’itera’a pāpū nō ni’a i te mau pāpa’ira’a o tōna nūna’a ta’ata ma te fafau pāpū ē, te feiā e ta’io i te reira, e ’ite ïa rātou nā roto i te mana o te Vārua Maita’i i tōna ti’ara’a mau [’a hi’o Moroni 10:3- 5].

’Aita e buka ’ē atu e ’itehia i roto te hō’ē fafaura’a mai teie te huru. ’Āhiri ’aita ’o Moroni i pāpa’i i te tahi atu mea, nā teie fafaura’a i roto i tōna ’itera’a pāpū ’ōpanira’a e fa’ariro iāna ē a muri noa atu ’ei ’ite ’aravihi nō te parau mau mure ’ore. Inaha, ’ua nā ’ō a’era ’oia, « ’E nā roto i te mana o te Vārua Maita’i e ’ite ai ’outou i te parau mau i te mau mea ato’a ra » (Moroni 10:5).11

Page 270: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 6

255

3E hōro’a mai te hō’ē ’itera’a pāpū nō ni’a i te Buka a Moromona i te hō’ē ’itera’a pāpū

nō ni’a i te tahi atu mau parau mau.

I te mau taime ato’a e fa’aitoito tātou ia vetahi ’ē ’ia tai’o i te Buka a Moromona, tē ha’amaita’i ra ïa tātou ia rātou. Mai te mea ē, e tai’o rātou i te reira nā roto i te pure ’e te hina’aro mau ’ia ’ite i te parau mau, e ’ite rātou nā roto i te mana o te Vārua Maita’i ē, e parau mau teie buka.

Nā roto mai i taua ’itera’a ra e matara mai ai te ’itera’a hōhonu i te parau mau o te tahi atu mau mea e rave rahi. Nō te mea, mai te peu ē, e parau mau te Buka a Moromona, tē ora nei ïa te Atua. E rave rahi ’itera’a pāpū e nehenehe e ’itehia i roto i teie buka nō ni’a i te parau hanahana ē, tē vai mau ra tō tātou Metua, e ta’ata ’Oia, tē here nei ’Oia i tāna mau tamari’i ’e te ’imi nei ’Oia i tō rātou ’oa’oa.

Mai te peu ē, e parau mau te Buka a Moromona, e Tamaiti ïa Iesu nā te Atua, te Fānau Tahi a te Metua i te tino nei, fānauhia ia Maria, « e pāretenia, nehenehe… i te mau pāretenia ato’a ra » (’a hi’o 1 Ne. 11:13–21), i te mea ē, nā te buka e fa’a’ite mai nei i te reira i roto i te hō’ē tātarara’a hau i te rahi i te tātarara’a e ’itehia i roto i mau pāpa’ira’a ato’a.

Mai te peu ē, e parau mau te Buka a Moromona, ’ua riro mau ïa ’o Iesu ’ei Tāra’ehara nō tātou, te Fa’aora o te ao nei […]

Mai te peu ē, e parau mau te Buka a Moromona, ’ua riro ïa ’o Iosepha Semita ’ei peropheta nā te Atua, inaha, ’ua riro ’oia ’ei mau-ha’a i roto i te rima o te Atua i te hōpoira’a mai i te māramarama i teie fa’a’itera’a pāpū i te hanahana o tō tātou Fatu.

Mai te peu ē, e parau mau teie buka, e peropheta ïa [te Peresideni o te ’Ēkālesia], nō te mea, tē mau nei ’oia i te mau tāviri ato’a, te mau hōro’a, te mau pūai, ’e te mana i mauhia ’e te peropheta Iosepha, tei fa’ati’a mai i teie ’ohipa nō te mau mahana hope’a nei.

Mai te peu ē, e parau mau te Buka a Moromona, e parau mau ïa te ’Ēkālesia, i te mea ē, tē vai ra i roto iāna taua mana ato’a ra tei hōpoi mai i teie pāpa’a parau mo’a i te māramarama ’e tē ’itehia nei te reira i rotopū ia tātou i teie mahana. E fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai o te ’Ēkālesia tei fa’anahohia ’e te Fa’aora i Paletetina ra. E

Page 271: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 6

256

fa’aho’i- fa’ahou- ra’a mai o te ’Ēkālesia tei fa’anahohia ’e te Fa’aora ’a haere atu ai ’Oia i te fenua [Amerika] mai tei fa’a’itehia i roto i teie pāpa’a parau mo’a.

Mai te mea ē, e parau mau te Buka a Moromona, e parau mau ïa te Bībīlia. Te Bībīlia ’o te parau tutu’u ïa o te Ao Tahito ; te Buka a Moromona ’o te parau tutu’u ïa o te Ao ’Āpī. E pāpa’a parau te tahi nō te ’āti Iuda ; ’āre’a te tahi rā, e pāpa’a parau ïa nō Iosepha, ’e ’ua ’āmuihia rāua to’opiti i roto i te rima o te Fatu ’ei fa’ati’ara’a i te parau tohu a Ezekiela. (’A hi’o Ezekiela 37:19.) Tē fa’a’ite nei rāua to’opiti i te ti’ara’a ari’i o te Tāra’ehara o te ao nei ’e i te vaira’a mau o tōna bāsileia.12

4Tē hōro’ara’a mai nei te Buka a Moromona i te mau

ha’api’ira’a ’o te nehenehe e tauturu ia tātou ’ia ’ite i te mau rāve’a nō te mau fifi o te orara’a sōtiare i teie mahana.

’Ua riro te ’ā’amu o te [Buka a Moromona] ’ei pāpa’a parau nō te mau nūna’a tei vai na erā ’ē te tau. Terā rā, i roto i tāna mau tātarara’a i te mau fifi o te sōtaiete i teie mahana, ’ua ’aifāito noa ïa te reira i te fa’a’itera’a a te ve’a o te po’ipo’i, ’e e mea huru pāpū a’e, e mea huru fa’auru a’e, ’e te fa’auru maita’i a’e nō ni’a i te mau rāve’a nō taua mau fifi ra.13

E ’īriti au i tōna mau ’api ’e e tai’o, e mea nehenehe ’e te fa’auru tōna mau parau. Te pāpa’a parau tahito nō reira mai ’oia i te hurira’a-hia mai, ’ua haere mai ’oia mai roto mai i te repo mai te hō’ē reo e paraparau mai ra nā raro mai i te repo. ’Ua tae mai ’oia ’ei fa’a’itera’a i te mau u’i tāne ’e te vāhine tei ora i tō rātou orara’a i ni’a i te fenua nei, tei ’aro i roto i te ’ati, tei mārō ’e tei tama’i, ’e tei ora i terā ’e terā taime i te ture hanahana ’e ’ua maita’i, ’e i te tahi atu taime, ’ua fa’aru’e i tō rātou Atua ’e ’ua ha’amouhia.14

’Aita vau i ’ite i te tahi atu pāpa’ira’a ’o te fa’a’ite mai nei ma te māramarama i te mau hope’ara’a ri’ari’a o te mau sōtaiete tei pe’e i te mau haere’a i au ’ore i te mau fa’auera’a a te Atua. Tē fa’ati’a nei tōna mau ’api i te mau ’ā’amu o nā nūna’a ta’ata e piti tei tupu rupe-rupe i te pae fenua tō’o’a o te rā. ’Ua ha’amata nā nūna’a tāta’itahi ’ei nūna’a na’ina’i, ma te haere tō rātou mau ta’ata i roto i te mata’u i te Fatu. ’Ua maita’i rāua tāta’itahi, terā rā, i pīha’i iho i te maita’i, ’ua

Page 272: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 6

257

tupu ato’a mai te ’ino i te rahi. ’Ua fati te nūna’a ta’ata i raro a’e i te mau fa’anahora’a pi’o a te mau ti’a fa’atere nounou ’e te peu pa’ari o tei hāmani ’ino ia rātou nā roto i te mau tute teimaha, tei parau ia rātou i te mau fafaura’a ha’avare, tei fa’ati’a ’e tei fa’aitoito roa i te orara’a ino ’e te vi’ivi’i, tei arata’i ia rātou i roto i te mau tama’i ri’ari’a i pohe ai e rave rahi mirioni ’e i mou roa ai nā nūna’a rahi e piti i roto i nā tau ta’a ’ē e piti.

’Aita e parau tutu’u pāpa’ihia ’o tē fa’a’ite māramarama nei mai teie te huru ē, ’ia haere ana’e te ta’ata ’e te nūna’a ta’ata i roto i te mata’u i te Atua ’e i te ha’apa’o i tāna mau fa’auera’a, e maita’i rātou ’e e tupu i te rahi, mai te mea rā ē, e fa’aru’e rātou iāna e tāna parau, ’ei reira te ’ati e tae mai ai ’e te ’ino ’e te pohe, mai te mea ē, ’aita e parau ti’a nō te tāpe’a i te reira. ’Ua riro te Buka a Moromona ’ei ha’apāpūra’a i te parabole nō te Faufa’a Tahito, « E teitei te fenua i te parau ti’a : tei te ’ino rā i fa’a’inohia ai te ta’ata nei ». (Maseli 14:34.)15

5E mana tō te Buka a Moromona nō te taui i tō tātou orara’a ’e tā tātou mau fa’anahora’a ātea.

I te ’āva’e ’ātete 1830, ’ua rātere te ’orometua Parley Parker Pratt mai Ohio haere atu i te pae hiti’a o te rā o New York. ’Aita tāna ha’apa’ora’a fa’aro’o. ’Ua pou ’oia i rāpae i te pahi i Newark, i ni’a i te ’ānāvai nō Erie ’e ’ua haere i te āteara’a hō’ē ’ahuru maire [16 kilometera] i roto i te fenua, i reira tōna fārereira’a i te hō’ē diakono nō te fa’aro’o Bāpetizo ’o Hamlin tōna i’oa, tei paraparau mai iāna « nō ni’a i te hō’ē buka, hō’ē BUKA MĀERE, hō’ē BUKA MĀERE ROA ! […] Nā ’ō a’era ’oia ē, tē parau nei teie buka ē, ’ua pāpa’ihia ’oia i te ha’amatara’a, i ni’a i te mau ’api auro ’e ’aore rā, te mau ’api veo, nā te hō’ē ’āma’a o te mau ’ōpu o ’Īserā’ela ; ’e tei ’itehia mai ’e tei ’īritihia e te hō’ē taure’are’a i pīha’i iho i Palmyra, i roto i te tuha’a fenua nō New York, nā roto i te tauturura’a a te mau ’ōrama, ’e ’aore rā, te utuutura’a a te mau melahi. ’Ua ani atu ra vau iāna ē, nāhea ’e ’aore rā, i hea e noa’a ai iā’u te reira buka. ’Ua fafau mai ra ’oia ē, e nehenehe au e hi’o i te reira i tōna fare i te po’ipo’i a’e… I te po’ipo’i a’e ’ua haere atu ra vau i tōna fare, i reira tō’u mata i te ’itera’a, nō te taime mātāmua, i te BUKA A MOROMONA’—taua

Page 273: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 6

258

buka faufa’a rahi ra… tei riro ’ei mauha’a tumu, i roto i te rima o te Atua, nō te arata’i i te haere’a tā’āto’a o tō’u orara’a i muri mai.

« ’Ua ’īriti vitiviti au i te reira ’e ’ua tai’o i tōna ’api upo’o parau. I muri iho ’ua tai’o vau i te fa’a’itera’a a te mau ’ite e rave rahi nō ni’a i te huru o tōna ’itera’ahia mai e tōna ’īritira’ahia. I muri iho, ’ua ha’amata vau i te tai’o i tōna tāpura ’ohipa mai te ha’amatara’a mai. ’Ua tai’o vau i taua mahana tā’āto’a ra ; ’ua riro te ’amura’a i te mā’a ’ei ’ohipa teimaha, ’aita vau i hina’aro i te mā’a ; ’ua riro te ta’otora’a ’ei ’ohipa teimaha ’ia tae mai te pō, i te mea ē, ’ua rahi a’e tō’u au i te tai’o i te ta’oto.

’ua fa’atupu te Buka a moromona i te hō’ē fa’aurura’a rahi i ni’a ia parley p. pratt, tei riro mai i muri a’e ’ei ’āpōsetolo.

Page 274: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 6

259

« I tō’u tai’ora’a, ’ua tae mai ra te vārua o te Fatu i ni’a iho iā’u, ’e ’ua ’ite ’e ’ua hāro’aro’a a’era vau ē, e parau mau teie buka, ma te māramarama ’e te pāpū mai te hō’ē ta’ata e hāro’aro’a ’e e ’ite ē, tē vai nei ’oia ». (Autobiography of Parley P. Pratt, 3rd ed., Salt Lake City: Deseret Bo’ok Co., 1938, pp. 36–37.)

E piti ’ahuru ma toru matahiti tō Parley P. Pratt i taua taime ra. Nō tōna putapū rahi i te tai’ora’a i te Buka a Moromona, ’ua bāpetizohia ihora ’oia i roto i te ’Ēkālesia ’e ’ua riro mai ’ei hō’ē o te mau ta’ata ti’aturi pūai ’e te pāpū i te Buka a Moromona […]

E ’ere ’o Parley P. Pratt ana’e tei fāri’i i te ’itera’a rahi nō ni’a i te Buka a Moromona. ’A ’ōpere- haere- hia ai ’e ’a ta’iohia ai te mau buka o te nene’ira’a mātāmua, e rave rahi hānere tāne ’e te vāhine pūai tei putapū hōhonu, ’e ’ua tae roa rātou i te fa’aru’e i te mau mea ato’a nā rātou ra, ’e i roto i te mau matahiti i muri mai, e rave rahi tei hōro’a i tō rātou ora nō te ’itera’a tei noa’a ia rātou nō ni’a i te parau mau o teie buka fa’ahiahia.

I teie mahana… ’ua rahi atu tōna tai’ora’ahia ’ia fa’aauhia i te mau huru tau ato’a o tōna ’ā’amu… Mai te parau mau ’aore tōna e tau, ’e tei au ho’i i te mau ta’ata ato’a, ’oia ato’a te ti’aorora’a a teie buka.16

’Ua ha’aputapū [te Buka a Moromona] ma te maita’i i te orara’a o te mau ta’ata e rave rahi mirioni tei tai’o ma te pure i te reira ’e ’ua feruri hōhonu i tāna mau parau. Tē hina’aro nei au e fa’ati’a atu ia ’outou i te hō’ē o te reira huru ta’ata […]

E ta’ata putufaufa’a ’oia, ’e te manuïa i roto i tāna mau ’ohipa. I roto i tōna mau rāterera’ara’a ’ua fārerei ’oia e piti o tā tātou mau misiōnare. ’Ua tāmata rātou i te fa’ata’a i te hō’ē taime fārereira’a nō te ha’api’i iāna. ’Ua tāmata ’oia i te ’ape i te fārerei ia rāua, terā rā, i te pae hope’a, ’ua fāri’i ’oia e fa’aro’o. ’Ua fāri’i ’oia i tā rāua mau parau, e ’ere rā i te mea ’ana’anatae roa. ’Ua roa’a te ’itera’a iāna ē, e parau mau tā raua, ’aita rā tōna ’ā’au i putapū.

’Ua fa’aoti a’era ’oia ē, e tai’o ’oia i te Buka a Moromona. Tē parau ra ’oia ē, e ta’ata ’oia nō te ao, e’ita e ta’i. Terā rā, i tōna tai’ora’a i te buka, ’ua tahe mai ra te pape mata nā ni’a i tōna nā pāpāri’a. ’Ua fa’atupu te reira i te hō’ē mea i ni’a iāna. ’Ua tai’o fa’ahou ’oia i te reira ’e ’ua tupu ā taua mau mana’o ’oto ra. ’Ua riro mai te fa’afāriu-ra’a o te mana’o ’ei fa’afāriura’a o te ’ā’au.

Page 275: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 6

260

’Ua fa’ahuru-’ē-hia tōna huru orara’a, ’ua taui tāna fa’anahora’a ātea. ’Ua tu’u ’oia i tōna pūai tā’āto’a i roto i te ’ohipa a te Fatu. I teie mahana, tē rave nei ’oia i te hō’ē pi’ira’a teitei ’e te mo’a i roto i te ’ohipa tāna i here.17

Tē hina’aro nei au e fa’ati’a atu ia ’outou i [te tahi atu] ’ā’amu nō ni’a i te Buka a Moromona. ’Ua fa’aro’o vau i te hō’ē ta’ata nō te fare moni i California i te fa’ati’ara’a i teie ’ā’amu. Tē parau ra ’oia ē, e puhipuhi ’ava’ava te ’ohipa a tōna pāpa’i parau, ’aita i fa’aea. ’Ua ro’ohia ’oia i te hia’ai fa’atītī i te puhipuhi ’ava’ava. ’Aita e ti’a iāna ’ia ha’apae i te reira. I te hō’ē mahana, ’ua parau mai te pāpa’i parau iāna ē, « Nāhea e ti’a ai iā’u ’ia fa’aea i te puhipuhi i te ’ava’ava ? »

’Ua rave mai ra ’oia i roto i tāna ’iri ’ohipara’a i te hō’ē Buka a Moromona ’e ’ua hōro’a atu ra iāna ra. Nā ’ō atu ra ’oia ē, « I teienei, e tai’o ’oe i teie ».

Nā ’ō mai ra te pāpa’i parau ē, « Nā reira, e tai’o vau i te reira ».

Tau mahana i muri mai, ’ua haere mai ra ’oia ’e nā ’ō mai ra ē, « ’Ua tai’o vau e 200 ’api, ’e ’aita vau i ’ite i te ta’o ra, puhipuhi i te ’ava’ava i te hō’ē noa a’e vāhi. ’Aita vau i ’ite i te ta’o ra ’ava’ava i te hō’ē noa a’e vāhi. ’Aita vau i ’ite i te hō’ē noa a’e mea nō ni’a i te reira ».

Nā ’ō atu ra ’oia ē, « ’A tamau noa i te tai’o ».

Nō reira, tau mahana fa’ahou i muri a’e, ’ua ho’i fa’ahou mai ra ’oia ’e ’ua nā ’ō mai ra ē, « ’Ua tai’o vau e 200 fa’ahou ’api—’aita hō’ē parau nō te puhipuhi ’ava’ava, ’aita hō’ē parau nō te nicotine, ’aita hō’ē noa a’e parau nō ni’a i te ’ava’ava ».

Nā ’ō atu ra ’oia ē, « ’A tamau noa i te tai’o ».

’Ua ho’i mai ’oia e toru ’e ’aore rā e maha mahana i muri a’e. Nā ’ō mai ra ’oia ē, « ’Ua tai’o vau i te buka tā’āto’a. ’Aita vau i ’ite i te ’ava’ava i te hō’ē noa a’e vāhi ; ’aita vau i ’ite i te puhipuhi ’ava’ava i te hō’ē noa a’e vāhi. Terā rā, ’ua tupu mai i roto i tō’u ’ā’au ’ei hope’ara’a nō te tai’ora’a i te reira buka, te tahi fa’aurura’a, te tahi mana, tei ’īriti ’ē i roto iā’u te hina’aro ’ia puhipuhi i te ’ava’ava, ’e e mea fa’ahiahia ïa »,18 tāna ïa parau.

Tē hina’aro nei au e fa’a’ite atu ia ’outou i te hō’ē rata tā mātou i fāri’i… ’Ua pāpa’i te hō’ē ta’ata i te nā-’ō-ra’a ē, « Tei roto vau i te

Page 276: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 6

261

fare tāpe’ara’a. ’Aita i maoro a’enei ’ua topa vau i ni’a i te hō’ē Buka a Moromona i roto i te piha vaira’a buka o te fare tāpe’ara’a. ’Ua tai’o vau i te reira, ’e i tō’u tai’ora’a i te ’otora’a a Moromona i ni’a i tōna nūna’a ta’ata tei hi’a—’Atae ho’i te mau ta’ata nehenehe ē, e aha ’outou i fa’aru’e ai i te mau ’ē’a o te Fatu ē ! ’Atae ho’i te mau ta’ata nehenehe ē, e aha ’outou i fa’aru’e ai i taua Iesu ra i ti’a ma te rima fa’atoro- noa- hia e ’ite mai ia ’outou ra ē ! Inaha, ’āhiri ’aita ’outou i nā reira, ’aita ’outou i ma’iri i raro. Inaha rā, ’ua ma’iri ’outou ’e tē ’oto nei au i tō ’outou pohe’ (Moromona 6:17–18)—’Ua mana’o ihora vau ē, tē paraparau mai nei ’o Moromona iā’u. E nehenehe ānei au e fāri’i i te hō’ē o te reira buka ? »

’Ua hāpono atu ra mātou hō’ē buka nāna. Tau taime i muri a’e, ’ua tomo mai ra ’oia i roto i tā’u piha ’ohipara’a ’ua taui tōna huru. ’Ua ha’aputapū te vārua o te Buka a Moromona iāna ’e i teie mahana, e ta’ata manuïa, ’ua fa’ati’amāhia, tē ’imi nei i te ora nōna iho ’e nō tōna ’utuāfare, ma te ’āfaro.

Terā ïa te huru o te mana o teie buka rahi i roto i te orara’a o te feiā e tai’o iāna ma te pure.

E te mau taea’e ’e te mau tuahine, ma te fē’a’a ’ore tē fafau atu nei au ia ’outou ē, mai te mea ē, e tai’o ’outou i te Buka a Moromona ma te pure, ma te hi’o ’ore i te rahira’a taime tō ’outou tai’ora’a iāna nā mua a’enei, e tae mai i roto i tō ’outou ’ā’au te hō’ē fāito hau atu o te Vārua o te Fatu. E tupu mai te hō’ē fa’aotira’a pūai ’ia haere i roto i te ha’apa’o i tāna mau fa’auera’a, ’e e fāri’i ’outou i te hō’ē ’itera’a pāpū pūai a’e ē, tē ora mau nei te Tamaiti a te Atua.19

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• Nō te aha tātou i hina’aro ai i te Buka a Moromona ? E aha te tahi

mau tuha’a i roto i te Buka a Moromona tei ha’apūai i tō ’outou ’itera’a pāpū nō ni’a ia Iesu Mesia ? E aha te mau hi’ora’a tā ’outou i ’ite i « te haere- ’āpipiti- ra’a » te Buka a Moromona ’e te Bībīlia nō te fa’a’ite pāpū i te Fa’aora ? (’A hi’o i te tuha’a 1).

• I tō ’outou mana’o nō te aha te fafaura’a i roto i te Moroni 10:3–5 i riro ai ’ei mea faufa’a a’e i te ha’apāpūra’a pae tino o te Buka a

Page 277: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 6

262

Moromona ? (’A hi’o i te tuha’a 2). E aha te mau mea tei tupu i ni’a ia ’outou nō ni’a i teie fafaura’a ?

• ’Ia hi’o fa’ahou ana’e ’outou i te tuha’a 3, ’a tāpa’o i te mau parau mau tā tātou e ’ite mai te mea ē, e ’itera’a pāpū tō tātou nō ni’a i te Buka a Moromona. E mea nāhea te Buka a Moromona ’ia fa’a’ite pāpū nō teie mau parau mau ?

• ’A feruri i te tahi mau « fifi o te sōtaiete o teie tau » (tuha’a 4). E mea nāhea e ti’a ai i te Buka a Moromona ’ia tauturu ia tātou ia ’itehia te mau rāve’a nō taua mau fifi ra ? E aha te tahi mau tuha’a i roto i te Buka a Moromona tei tauturu ia ’outou i roto i tō ’outou iho mau taime fifi ?

• ’A feruri i te mau ’ā’amu i roto i te tuha’a 5. Mai te mea ē, e ui mai te hō’ē ta’ata ia ’outou nō ni’a i te Buka a Moromona, nāhea e ti’a ai ia ’outou ’ia parau i te huru nō tōna fa’aurura’a i tō ’outou orara’a ?

Te mau pāpa’ira’a mo’aIsaïa 29:9–18  ; 1 Nephi 13:35–41  ; 2 Nephi 29:6–9  ; Moroni

10:27–29 ; PH&PF 20:8–12 ; 42:12–13

Tauturu ha’api’ira’a« Tē oaoa nei au nō te mau ha’apāpūra’a nō ni’a i te tai’ora’a i te

mau pāpa’ira’a mo’a. Tē ti’aturi nei au ē, e riro mai teie ’ohipa ’ei ’ohipa ’oa’oa nō ’outou hau atu i te hō’ē hōpoi’a ; e riro mai rā ’ei ’ohipa nō te here i te parau nā te Atua. Tē fafau atu nei au ia ’outou ē, mai te mea ē, e tai’o ’outou, e ha’amāramaramahia tō ’outou ferurira’a ’e e fa’ateiteihia tō ’outou vārua. I te ha’amatara’a e riro paha ’ei ’ohipa rohirohi, terā rā, e taui ’oia ’ei ’itera’a nehenehe ma te ferurira’a ’e te mau parau nō te mau mea hanahana » (Gordon B. Hinckley, « The Light within You », Ensign, Mē 1995, 99).

Te mau nota 1. « Gifts to Bring Home from the Mission

Field », New Era, Māti 2007, 2. 2. I roto Sheri L. Dew, Go Forward with

Faith: The Biography of Gordon B. Hinckley (1996), 100.

3. « Let Virtue Garnish Thy Thoughts Unceasingly », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Mē 2007, 116.

4. « Inspirational Thoughts », Ensign, Tiurai 1998, 2.

5. « The Great Things Which God Has Revealed », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Mē 2005, 82.

6. « The Symbol of Our Faith », Ensign, ’Ēperēra 2005, 4 ; e fa’ahiti ra i te ’api upo’o parau o te Buka a Moromona.

Page 278: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 6

263

7. « Excerpts from Recent Addresses by President Gordon B. Hinckley », Ensign, Tiurai 1997, 72.

8. « Believe His Prophets », Ensign, Mē 1992, 51.

9. « An Angel from on High, the Long, Long Silence Broke », Ensign, Novema 1979, 7.

10. « Four Cornerstones of Faith », Ensign, Fepuare 2004, 6 ; e fa’ahiti ra i te ’api upo’o parau o te Buka a Moromona.

11. I roto Heroes from the Book of Mormon (1995), 198.

12. « The Power of the Book of Mormon », Ensign, Tiunu 1988, 6.

13. « The Power of the Book of Mormon », 4. 14. « Four Cornerstones of Faith », 5. 15. « The Power of the Book of Mormon », 5. 16. « The Power of the Book of Mormon »,

2, 4. 17. « Mormon Should Mean ‘More Good’ »,

Ensign, Novema 1990, 52. 18. Discourses of President Gordon B.

Hinckley, Volume 2: 2000–2004 (2005), 402–3.

19. « The Power of the Book of Mormon », 6.

Page 279: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

264

« ’a ’imi ho’i i te ’ite, ’oia ïa nā roto ho’i i te ha’api’i ’e nā roto ato’a i te fa’aro’o » (pH&pF 88:118).

Page 280: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

265

P E N E 1 7

Tāmau noa i roto i te fa’anahora’a fa’ahiahia

nō te ha’api’ira’a

« E ti’a ia tātou ’ia tāmau noa i te tupu. E ti’a ia tātou ’ia tāmau noa i te ha’api’i mai. E fa’auera’a tei hōro’ahia e te Atua ē ’ia fa’arahi tātou i tō tātou ’ite ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

’Ua parau te peresideni Gordon B. Hinckley « mea au nā’u ’ia ha’api’i ». « Tē ’oa’oa nei au i te mau rāve’a ato’a ’ia noa’a te ’ite. ’Oia mau, tē ti’aturi nei au ē ’ua pāturu itoito vau, i roto i tō’u nei orara’a tā’āto’a, i te ’imira’a i te ha’api’ira’a—nō’u iho ’e nō vetahi ’ē… I tō’u nei hi’ora’a, te ha’api’ira’a ’o te hō’ē ïa ’ohipa e ti’a ’ia ravehia nō te orara’a ’e te hō’ē ’ohipa pae vārua ».1

’Ua māere te mau hoa tāvini o te peresideni Hinckley i roto i te fa’aterera’a o te ’Ēkālesia i tōna tālēni ’ia ha’aputu i te ’ite ’e te fa’a’ohipara’a i te reira i roto i tāna ra ’ohipa. ’Ua parau Elder Robert D. Hales nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo : « ’Aita roa atu vau i fārerei a’enei i te hō’ē ta’ata ’o te nehenehe e ’ite rahi nā roto i te tai’ora’a ’e te fārereira’a i te ta’ata. ’Ia rave ana’e ’oia i te pō nō te tāmā’a ’e te tahi ta’ata, e haere ’ē atu ’oia ma te ’itera’a i te tahi mea nō ni’a i te ’ite ’aravihi o taua ta’ata ra ». ’Ua parau Elder Neal A. Maxwell, nō te pupu ato’a nō te Tino Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo : « Te mea e fa’ata’a ’ē i te peresideni Hinckley ’o tōna ïa ha’amana’ora’a i te mea tāna i tai’o ’e e ’īriti mai ïa ’oia i te ha’amāramaramara’a tāna e hina’aro i te tāpe’a mai. Nō roto mai tōna ’ite i te mau vāhi ato’a. E nehenehe tāna e turu’i atu i ni’a i te mea tāna i ’ite nō te rave i te mau fa’aotira’a pa’ari ».2

I roto i tāna mau tūtavara’a i te roara’a o tōna orara’a nō te ha’a-pi’i ’e nō te ha’amaita’i iāna iho, ’ua pe’e te peresideni Hinckley i te

Page 281: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 7

266

hi’ora’a o tōna nā metua. ’Ua fa’ati’a ’oia i teie nei ’ā’amu e nāhea tōna metua tāne, Bryant S. Hinckley, i rave ai i te fa’aotira’a e ha’api’i noa :

« I te rae’ara’ahia iāna tō’u fāito matahiti i teie nei, ’ua fa’atufa’ahia ’oia. ’Aita rā ’oia i fa’aea noa ma te ’ohipa ’ore. ’Ua ora ’oia i roto i te hō’ē fare ’ōhie ’e te au maita’i rā i rāpae’au i te ’oire. E fa’a’apu mā’a hotu tāna i pīha’i iho i tōna fare ’e ’ua ’oa’oa ’oia i te ’ōpere haere i te m’ā’a hotu. I roto i te ’āua o tōna ra fare tē vai ra ïa te matie ’e te mau ’aihere ’e te mau tumu rā’au. Tē vai ra te hō’ē patu ’ōfa’i e 0,61 metera te teitei e fa’ata’a ra i te mau tahua. ’Ia maita’i ana’e te mahana e pārahi ïa ’oia i ni’a i te patu, te hō’ē tāupo’o tahito i ni’a i tōna upo’o nō te pāruru i tōna mau mata i te mahana ve’ave’a. ’Ia haere ana’e mātou e fārerei iāna, e haere atu ïa vau e pārahi i pīha’i iho iāna. Ma te tahi fa’aitoito, e paraparau ïa ’oia nō ni’a i tōna orara’a […]

« E ta’ata ha’api’i ’oia. E ta’ata ’imi faufa’a manuia ’oia. ’Ua peresi-deni ’oia i te titi rahi roa a’e i roto i te ’Ēkālesia e hau atu i te 15 000 melo ’Ua tāvini ’oia ’ei peresideni misiōni ’e i roto i te tahi atu mau ti’ara’a e rave rahi. ’E i teienei ’ua fa’atufa’ahia ’oia, ’e tē pārahi nei ’oia i ni’a i te patu. E ta’ata tai’o rahi ’oia ma te hō’ē vaira’a buka fa’ahiahia. E ta’ata maita’i ’oia i te a’o ’e te pāpa’i. Fātata i te taime roa ato’a i pohe ai ’oia, hou tōna 94 matahiti, ’ua tai’o ’e ’ua pāpa’i ’oia ’e ’ua feruri ’oia i te ’ite tei noa’a iāna.

« ’Ua ’ite au ē ’a parahi ai ’oia i ni’a i te patu, e rave rahi mau hora i te tahi taime i roto i te ve’ave’a o te mahana, e feruri ïa ’oia i ni’a i te mau mea tāna i tai’o i roto i tāna vaira’a buka.

« Tē mana’o nei au ē ’ua pa’ari ’oia ma te maita’i ’e te fa’ahiahia. Tē vai nei i roto i tāna mau buka te mau tao’a faufa’a nō te mau mana’o o te mau tāne ’e te mau vahine tu’iro’o nō te mau tau ato’a. ’Aita roa atu ’oia i fa’aea i te ha’api’i, ’a pārahi ai ’oia i ni’a i te patu ma te feruri hōhonu i te mea tāna i tai’o inapō ra […]

« Nō te aha vau e fa’ati’a’ atu ai ia ’outou i te parau nō te hō’ē ta’ata rū’au ’e te patu i ni’a i te reira ’oia i pārahi ai ? Tē parau atu nei au ia ’outou nō te mea tē mana’o nei au tē vai nei te hō’ē ha’api’ira’a nō tātou tāta’itahi. E’ita roa atu e ti’a ia tātou ’ia fa’aea i te ha’api’i. Tē ti’aturi nei tātou i te haerera’a mure ’ore i mua ’e ’ua riro teie nei orara’a ’ei tufa’a nō te orara’a a muri atu e ti’a ’ia ora- maita’i- hia ē tae noa atu i te hope’a.3

Page 282: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 7

267

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

Tē hina’aro nei te Fatu ia tātou ’ia ha’api’i ia tātou iho ’ia nehenehe ia tātou tāta’itahi ’ia

haere i mua ’e ’ia tauturu i te sōtaiete.

E melo ’outou nō te hō’ē ’Ēkālesia ’o te ha’api’i nei i te faufa’a rahi nō te ha’api’ira’a. E fa’auera’a tā ’outou nō ’ō mai i te Fatu ra ’ia ha’api’i i tō ’outou mau ferurira’a ’e tō ’outou mau ’ā’au ’e tō ’outou mau rima. ’Ua parau te Fatu, « ’a ha’api’i itoito atu ’outou… nō te mau mea ato’a i roto i te ra’i ’e i te fenua nei ; te mau mea ato’a ’o tei vai na, te mau mea ’o te vai nei, te mau mea ho’i ’o te fātata i te tupu mai ; te mau mea ’o te vai nei i’ō iho nei, te mau mea ’o te vai ra i te ātea ’ē ra ; te mau tama’i ’e te mau ’ārepurepura’a o te mau nūna’a, ’e te mau fa’autu’ara’a ’o te vai nei i ni’a i te fenua ; ’e te ’ite ho’i nō te mau fenua ’e nō te mau bāsileia—’ia ti’a ia ’outou ’ia fa’aineinehia i roto i te mau mea ato’a » (PH&PF 88:78–80).4

’Ua hōro’ahia mai ia tātou o teie ’Ēkālesia i te hō’ē fafaura’a fa’a-hiahia nā te Fatu. ’Ua parau ’oia ē : « ’O tei nō ’ō mai na i te Atua ra e māramarama ïa ; ’e ’o ’oia ’o te fāri’i i te māramarama, ’e e tāmau noa ho’i i tā te Atua ra, e fāri’i mai ā ’oia i te māramarama ; ’e e tupu te māramarama i te ’ana’anara’a ē tae noa atu i te mahana mau ra » (PH&PF 50:24).

’Auē ïa parau fa’ahiahia. ’O te hō’ē o ta’u mau ’īrava auhia i roto i te mau pāpa’ira’a mo’a. Tē parau ra i te parau nō te rahira’a, nō te tupura’a, nō te ta’ahira’a e arata’i i te atuara’a. E haere ’āpipiti ’e teie mau parau fa’ahiahia : « Te hanahana o te Atua ra ’o te ’ite ïa, ’oia ho’i, te māramarama ’e te parau mau » (PH&PF 93:36) ; « E mai te mea e hau a’e tō te hō’ē ta’ata noa’ara’a i te ’ite ’e i te māramarama i roto i teie orara’a nei nā roto i tōna itoito ’e tōna ha’apa’o i te tahi ra, e maita’i a’e ’oia i roto i te ao e tae mai ra » (PH&PF 130:19) […]

’Auē ïa tītaura’a hōhonu ’o te ’itehia i roto i teie mau fa’ahitira’a parau fa’ahiahia. E ti’a ia tātou ’ia tāmau noa i te tupu. E ti’a ia tātou ’ia tāmau noa i te ha’api’i mai. E fa’auera’a tei hōro’ahia e te Atua ē ’ia fa’arahi tātou i to tātou ’ite […]

Tē parau nei te Fatu ia ’outou ’e iā’u nei : « ’A ’imi na ’outou nā roto i te mau buka maita’i a’e i te mau parau nō te pa’ari ; ’a ’imi ho’i

Page 283: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 7

268

i te ’ite, ’oia ïa nā roto ho’i i te ha’api’i ’e nā roto ato’a i te fa’aro’o… ’A ha’amau nā ia ’outou iho… ’A fa’a’ore roa i te fa’aea noa ma te ’ohipa ’ore » (PH&PF 88:118–119, 124).5

Tē hina’aro nei te Fatu ia ’outou ’ia ha’api’i i tō ’outou ferurira’a ’e tō ’outou mau rima, noa atu e aha te tōro’a tā ’outou i mā’iti. I roto ānei te tātā’ira’a i te mau ’āfata fa’ato’eto’era’a, ’aore rā te ’ohipa a te hō’ē taote tāpā ’aravihi, e ti’a ia ’outou ’ia ha’api’ipi’i ia ’outou. ’A ’imi i te ha’api’ira’a maita’i roa a’e e vai nei. ’A riro ’ei ta’ata rave ’ohipa parau ti’a i roto i te ao e vai nei i mua ia ’outou… E ’āfa’i mai ïa ’outou i te hanahana i te ’Ēkālesia ’e e ha’amaita’i- rahi- hia ïa ’outou nō taua ha’api’ipi’ira’a ra.

’Aita ïa e fē’a’ara’a, ’aita roa atu, e ho’onahia te ha’api’ira’a. ’Eiaha e ha’amarirau i tō ’outou ’aravihi. ’Ia nā reira ana’e ’outou, e ’ite tāmau noa ïa ’outou i te hope’ara’a nō te ’ite ’ore.6

E’ita e nava’i i te ora noa, nō te fa’aora noa ia tātou. E ti’a ia tātou tāta’itahi ’ia fa’aineine ia tātou iho ’ia rave i te tahi ’ohipa maita’i i roto i te sōtaiete—’ia rahi atu ā tō tātou māramarama, ’ia nehe-nehe i tō tātou iho māramarama e tauturu i te tūrama i te hō’ē ao ha’apōurihia. E noa’a te reira nā roto i te ha’api’ira’a, nā roto i te ha’api’ira’a ia tātou iho, nā roto i te haerera’a i mua ’e te tupura’a i roto i te ferurira’a ’e te vārua.7

« ’a ha’amata ’oi’oi i te ha’amātau i te mau tamari’i i te mau buka ».

Page 284: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 7

269

2Nā roto i te fa’anahora’a ’e te ha’avīra’a ia rāua iho,

e nehenehe tā te mau metua e fa’atupu i te hō’ē vāhi nō te ha’api’ira’a i roto i tō rātou mau ’utuāfare.

’Auē ïa ’ohipa fa’ahiahia ’e te ’ana’anatae ’ia hi’o atu i te mau ferurira’a ’āpī ’ia fa’ananea ’e ’ia ha’apūai. E māuruuru rahi tō’u i te rāve’a rahi tā te ’āfata teata e fa’atupu i te maita’i. ’O vau ato’a rā ’o tei fa’ahapa i te ha’amāu’ara’a rahi o te taime ’e te rāve’a ’ia māta’ita’i te mau tamari’i i roto i te tahi mau ’utuāfare e rave rahi mau hora i te mau fa’anahora’a ’āfata teata ’o te ’ore e ha’amāramarama ’aore rā e ha’apūai.

I tō’u tamari’iri’ira’a, ’ua ora mātou i roto i te hō’ē fare rahi tahito. Hō’ē piha tei pi’ihia e vaira’a buka. Tē vai ra te hō’ē ’iri ’amura’a mā’a pa’ari ’e te hō’ē lamepa maita’i, e toru ’aore rā e maha pārahira’a maita’i ’e te mori maita’i ’e te mau buka i roto i te mau vaira’a e ’āpapa ra i ni’a i te mau papa’i. E rave rahi mau buka—te mau buka tā tō’u metua tāne ’e metua vahine i ho’o mai i roto i te mau matahiti e rave rahi.

’Aita roa atu mātou i fa’ahepohia ’ia tai’o i te reira mau buka, ’ua tu’uhia mai rā te reira i te vāhi e noa’a noa ’e i te vāhi e nehenehe tā mātou e tai’o i te mau taime ato’a ’ua hina’aro mātou.

E mea māniania ’ore i roto i taua piha ra. ’Ua ta’ahia ē e vāhi te reira nō te ha’api’ira’a.

Tē vai ato’a ra te mau ve’a—te mau ve’a a te ’Ēkālesia ’e e piti ’aore rā e toru atu mau ve’a maitata’i. Tē vai ra te mau buka ’ā’amu ’e tei pāpa’ihia, te mau buka nō ni’a i te mau tumu parau nō te mātini, te mau fa’atoro parau, ’e te tahi mau buka titionare rarahi ’e te hō’ē hōho’a rahi nō te ao. ’Aore e ’āfata teata, ’oia mau, i taua tau ra. ’Ua ha’amata mai te ratio ’a pa’ari ai au. Tē vai ra rā te hō’ē vāhi, hō’ē vāhi nō te ha’api’ira’a. ’Aita vau e hina’aro nei ē ’ia ti’aturi mai ’outou ē e mau ’aivāna’a mātou. ’Ua ha’amātauhia rā mātou i te mau pāpa’ira’a tu’iro’o, te mau mana’o o te feiā feruri tu’iro’o, ’e te reo o te mau tāne ’e te mau vahine tei feruri hōhonu ’e tei pāpa’i nehenehe mau.

I roto i tō tātou mau fare e rave rahi ’aita e vai nei teie huru vaira’a buka. ’Aita i navai te vāhi nō te vaira’a buka i roto i te rahira’a o te

Page 285: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 7

270

mau fare. Nā roto rā i te fa’anahonahora’a e nehenehe e vai mai te hō’ē poro, e nehenehe e vai mai te hō’ē vāhi ’o te riro mai ’ei vāhi mo’emo’e ’ātea atu i te mau māniania i reira te tahi e nehenehe ai e pārahi nō te tai’o ’e nō te feruri. E ’ohipa fa’ahiahia ’ia vai mai te hō’ē ’iri ’aore rā ’iri ’amura’a mā’a, ’ōhie noa, i ni’a i te reira e ’itehia ïa te mau pāpa’ira’a mo’a a te ’Ēkālesia, te tahi mau buka maita’i, te mau ve’a nene’ihia a te ’Ēkālesia, e te tahi atu mau mea maita’i nō tā tātou tai’ora’a.

’A ha’amata ’oi’oi i te ha’amātau i te mau tamari’i i te mau buka. Te metua vahine ’o tei ’ore e tai’o i tāna mau tamari’i na’ina’i, ’aita ïa ’oia e tauturu nei ia rātou ’e iāna ato’a. ’Oia mau e tītau te reira i te taime, e taime rahi. E tītauhia te ha’avīra’a iāna iho. E tītauhia te fa’anahora’a i te hō’ē tālena mahana. E’ita roa atu te reira e riro e ha’umanira’a ’a hi’o ai ’outou i te mau ferurira’a ’āpī ’ia ’ite i te mau reta, te mau parau ’e te mau mana’o. E nehenehe te hō’ē here rahi i te tai’ora’a maita’i e fa’atupuhia, ’o te hau atu ïa i te maita’i i te tahi atu mau ha’utira’a e fa’a’ohipa ra i te taime o te mau tamari’i […]

E te mau metua… ’a vaiiho i tā ’outou mau tamari’i ’ia ha’amātau ia ratou i te mau feiā ferurira’a tu’iro’o, te mau mana’o rarahi, te parau mau mure ’ore, ’e te mau mea ’o te patu ’e ’o te tūra’i ’ia rave i te maitai… ’A tāmata i te fa’atupu i roto i tō ’outou ’utuāfare te hō’ē vārua nō te ha’api’ira’a ’e nō te tupura’a ’o te noa’a mai nā roto i te reira.8

3E ’īriti te ha’api’ira’a i te ’ūputa nō te mau rāve’a i te feiā ’āpī ’e i te feiā ’āpī pa’ari.

Teie te mahana rahi nō te mau rāve’a nō ’outou te feiā ’āpī, teie tau fa’ahiahia i ni’a i te fenua nei. Tē ora nei ’outou i roto i te mau tau fa’ahiahia roa a’e. Tē ’ite nei ’outou i te tā’ātora’a ’o te ’ite o te feiā tei ora i ni’a i te fenua nei, taua ha’api’ira’a ra tei fa’ahaerehia i roto i te mau ha’api’ira’a i reira e nehenehe ai e noa’a ia ’outou te ’ite i roto i te hō’ē taime poto noa, taua ’ite ra tā te mau ta’ata i fifi i te ha’api’i nā roto i te mau tenetere tahito. ’Eiaha e ha’afaufa’a ’ore ia ’outou. ’Eiaha e ’ere i tā ’outou rāve’a fa’ahiahia. ’A ha’amata i te haere atu e ti’i, ’a rohi, ’e ’a ha’api’i itoito.9

Page 286: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 7

271

E mea faufa’a rahi roa ē ’ia noa’a ia ’outou te feiā ’āpī tāne ’e ’outou te feiā ’āpī vahine i te tā’āto’ara’a o te ha’api’ira’a e nehenehe e noa’a ia ’outou… Te ha’api’ira’a ’o te tāviri ïa ’o te ’īriti i te ’ōpani nō te mau rāve’a nō ’outou. E ho’onahia tā ’outou fa’atusiara’a. E ho’onahia te ha’ara’a nō te reira, ’e mai te mea e ha’api’i ’outou i tō ’outou ferurira’a ’e tō ’outou mau rima, e nehenehe ïa ia ’outou e tauturu i te sōtaiete e tufa’a ho’i ’outou nō te reira sōtaiete, e nehe-nehe ia ’outou ’ia riro ’ei hi’ora’a maita’i nō te ’Ēkālesia nō te mea e melo ho’i ’outou nō te ’Ēkālesia. E au mau taea’e ’e mau tuahine taure’are’a, ’a tāpe’a mai i te maita’i i roto i te mau taime ha’api’ira’a ato’a e roa’a ia ’outou, e ’outou e te mau metua tāne ’e te mau metua vahihe, ’a fa’aitoito i tā ’outou mau tamaiti ’e tā ’outou mau tamāhine ’ia roa’a te ’ite ’o te ha’amaita’i i tō rātou orara’a.10

Penei a’e ’aita tā ’outou e moni nō te tītau i te ha’api’ira’a tā ’outou e hina’aro nei. ’A haere i te hope’a roa o te ha’api’ira’a e pe’e i tā ’outou moni, ’e ’a ’imi atu ai i te fāna’o i te mau pūtē moni nō te fare ha’api’ira’a, te mau hōro’ara’a ’e te mau ’aitārahura’a e noa’a ia ’outou i te fa’aho’i.11

’Aita vau e tāu’a roa e aha tā ’outou tōro’a e hina’aro nei, ’ia riro rā ’ei mea tura. Te hō’ē ta’ata tātā’i pereo’o uira, te hō’ē tāmuta, te hō’ē tāmaumau i te tāhera’a pape, te hō’ē ta’ata uira, te hō’ē taote, te hō’ē ’auvaha ture, te hō’ē ho’o tao’a, ’eiaha rā te hō’ē ta’ata ’eiā. Noa atu rā ’o vai ’outou, ’a haru i te rāve’a nō te fa’aineine nō te reira ’e nō te fa’a’ohipa maita’i i taua rāve’a ra. E ha’amāuruuru ïa te sōtaiete ia ’outou mai te au i tō ’outou faufa’a, mai te au i te huru o tā rātou hi’ora’a i taua faufa’a ra. Teie nei te mahana rahi nō te fa’aineinera’a nō ’outou tāta’itahi. Mai te mea e tītauhia te fa’atusiara’a, ’a fa’atusia ïa. E riro mai ïa taua fa’atusiara’a ra ’ei ha’amāu’ara’a maita’i roa a’e ïa tā ’outou i rave, nō te mea e ’ō’oti ’outou i te mau hotu o te reira i te mau mahana ato’a o tō ’outou nei orara’a.12

Tē fa’aitoito nei au ia ’outou te feiā ’āpī tamāhine ’ia noa’a i te tā’āto’ara’a o te ha’api’ira’a e noa’a ia ’outou ’ia tītau. E hina’aro ïa ’outou i te reira i roto i te ao tā ’outou e tomo atu. Tē riro nei te orara’a ’ei hō’ē tata’ura’a ’ū’ana roa… Tē taui nei te ao, ’e e mea faufa’a rahi roa ē ’ia fa’aineine ’outou ia ’outou iho nō te haere atu e taua tauira’a ra. Tē vai ra rā te hō’ē pae maita’i i roto i teie mau mea ato’a. ’Aita atu e u’i ’ē atu i roto i te ’ā’ai ato’a tei hōro’a i te mau

Page 287: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 7

272

vahine teie rahira’a mau rāve’a. Tā ’outou fā mātāmua ’o te hō’ē ïa fa’aipoipora’a ’oa’oa, tā’atihia i roto i te hiero o te Fatu, ma te pe’ehia ’e te ’atu’atura’a i te hō’ē ’utuāfare maita’i. E nehenehe te ha’api’ira’a e fa’aineine maita’i a’e ia ’outou nō te fa’atupura’a i taua mau fā ra.13

Tē vai ra te mau hōpoi’a faufa’a rahi nā te mau vāhine i roto i te ’Ēkālesia, ’oia ato’a i roto i te ao nei ’o te tū’ati roa i te fa’aipoipora’a, te ti’ara’a metua vahine, ’e te fa’a’amura’a i te mau tamari’i maita’i ’e te ’aravihi.14

’Ua matara te mau huru ’ohipa ato’a i teienei i te mau vahine. ’Aita e ’ohipa e’ita tā ’outou e nehenehe e rave mai te mea ’ua fa’aoti ’outou i te rave. E nehenehe tā ’outou e tu’u atu i roto i tā ’outou moemoeā nō te vahine tā ’outou e hina’aro ’ia riro, te hōho’a nō te hō’ē vahine ’aravihi i te tāvinira’a i te sōtaiete ’e ’o te tauturu rahi i te ao tāna e ora nei.15

Tē māuruuru nei au ē ’ua hōro’ahia atu i te mau vahine i teie mahana te hō’ē ā rāve’a [mai te mau tāne] ’ia ha’api’i i te ’ite, te mau tōro’a, ’e te mau huru ato’a ’o te ’ite o te ta’ata. ’Ua ti’a ia ’outou ’ia fāri’i mai te mau tāne i te Vārua o te Mesia, ’o te ha’amāramarama i te mau tāne ’e te mau vahine ato’a ’o te haere mai i roto i te ao nei (Hi’o PH&PF 84:46). ’A ha’amau i te mau mea faufa’a rahi roa mai te fa’aipoipora’a ’e te ’utuāfare, ’a tītau ato’a rā i te mau fa’anahora’a ha’api’ira’a ’o te arata’i atu i te ’ohipa e ’oa’oa ’e e maita’i ’outou, mai te mea e’ita ’outou e fa’aipoipo, ’aore rā nō te hō’ē orara’a pāruruhia ’e te ’oa’oa mai te mea noa atu e fa’aipoipo ’outou.16

’O ’outou [te feiā ’āpī tāne] e fa’aruru ïa ’outou i te mau tāmatara’a rarahi i te mau mahana i mua. Tē tomo nei ’outou i roto i te hō’ē ao e tata’ura’a ’ū’ana. E ti’a ia ’outou ’ia tītau i te tā’āto’ara’a o te ha’a-pi’ira’a e mara’a ia ’outou. ’Ua ha’api’i mai te Fatu ia tātou i te faufa’a rahi nō te ha’api’ira’a. Nā te reira ïa e fa’ati’a ia ’outou ’ia tūtava i te mau rāve’a rahi a’e. E fa’aineine ïa te reira ia ’outou ’ia rave i te tahi mea faufa’a rahi i roto i te ao rahi e vai nei i mua ia ’outou. Mai te mea e nehenehe tā ’outou e haere atu i te fare ha’api’ira’a teitei ’e ’o te reira tō ’outou hina’aro, ’a nā reira ïa. Mai te mea e’ita ’outou e hina’aro i te haere i te fare ha’api’ira’a teitei, ’a haere ïa i te hō’ē ha’api’ira’a tōro’a ’aore rā ’imira’a faufa’a nō te fa’ananea atu i tō ’outou ’ite ’e nō te fa’arahi atu ā i tō ’outou ’aravihi.17

Page 288: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 7

273

Tē ti’aturi nei au ē ’outou [te feiā ’āpī tāne] e hi’o ’outou i te ha’a-pi’ira’a tā ’outou e fāri’i ra mai te hō’ē ha’amaita’ira’a rahi. ’Ua ’ite au ē e mea roa. ’Ua ’ite au ē e mea pa’ari. ’Ua ’ite au ē e paruparu ’outou i te tahi mau taime. ’Ua ’ite au ē tē uiui nei ’outou nō te aha ’outou e nā reira ai i te tahi mau taime. ’A tāmau noa rā, ’a tāpe’a noa, ’e ’a tāmau noa i te ha’api’i. E’ita roa atu ïa ’outou e tātarahapa ’a ora noa ai ’outou e tai’o rā ’outou i te reira mai te hō’ē ha’amaita’ira’a rahi.18

4Te ha’api’ira’a i te vārua e mea faufa’a rahi ato’a

ïa, hau atu, i te ha’api’ira’a i te ferurira’a.

Tē māere rahi nei au i mua i te mau pūai rahi o te ’ite fa’ahōho’a i tō tātou nei tau. ’Aita roa atu nā mua atu i rahi te feiā tei ha’api’ihia i roto i te ’ite o te ao. ’Auē ïa mea pūai—te ha’api’ira’a rahi nō te hō’ē rahira’a u’i ’āpī o te ao nei, tē ruru nei i te mau mahana ato’a i te ’āvae o te mau ’orometua ha’api’i nō te ’apo mai i te ’ite nō te mau tau ato’a o te ta’ata.

E mea huru māere te rahira’a o taua ’ite ra. Tei roto i taua ’ite ra te mau feti’a nō te aore, te repo o te fenua, te ’ā’ai o te mau fenua, te ta’ere ’e te reo o te mau nūna’a, te fa’aterera’a o te mau hau, te mau ture nō te tapiho’ora’a, te huru o te ’atōmī, te mau ’ohipa o te tino, e te mau ’ohipa māere o te ferurira’a.

Ma teie nei rahira’a ’ite e vai nei, e mana’o ïa te ta’ata ē ’ua fātata roa te ao nei i te maita’i roa. ’Ua ’ite rā tātou i te tahi atu pae o teie fa’ahitira’a parau—nō te ma’i o te sōtaiete, o te mau mārōra’a ’e te mau pe’ape’a ’o te ’āfa’i mai i te ’ati i roto i te orara’a o te tahi mirionira’a ta’ata.

Tē ’ite nei tātou i te mau mahana ato’a i te mea e ’ere te orara’a i te ’ite ’e te nūmerara’a noa, i te ’ā’ai ’e te pāpa’ira’a noa. Tē hina’a-rohia nei te tahi ’ē atu ha’api’ira’a, mai te mea ’aita te reira e riro ïa te ha’api’ira’a pae tino i te arata’i noa i te ha’amoura’a. Tē fa’ahiti nei au i te parau nō te ha’api’ira’a i te ’ā’au, i te ferurira’a, i te huru ta’ata, i te vārua—teie mau tufa’a e’ita e noa’a i te fa’ata’a mai nō tō tātou mau huru ta’ata ’o te fa’ata’a mai ē ’o vai mau rā tātou ’e e aha tā tātou e rave i roto i tā tātou mau aura’a ia vetahi ’ē…

’A tavini ai au ’ei misiōnare i te fenua Peretāne, ’ua haere atu vau i te YMCA i rōpū ia Lonedona. Tē mana’o nei au ē ’ua ’ore taua fare

Page 289: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 7

274

tahito ra i teienei, e’ita rā e mo’ehia iā’u te mau parau tā te mau ta’ata māta’ita’i e hi’o atu i te mau taime ato’a e tomo atu rātou. E mau parau teie a Solomona : « E te mau mea ato’a e noa’a ia ’oe ra e tītau ā i te ha’apa’o maita’i ». (Maseli 4:7.)

I te ha’apa’o maita’i i te aha ? I te ta’ara’a ia tātou iho, i te mau tumu nō te orara’a nei, i tō tātou aura’a e te Atua, ’oia tō tātou Metua, i te mau ture rahi hanahana tei hōro’a mai i te pūai i roto i te mau tenetere nō te haerera’a mau i mua o te ta’ata […]

’A tītau ai tātou i tā tātou mau ha’api’ira’a i te pae tino, e ’āpiti ato’a na tātou i roto i tō tātou orara’a te ha’api’ira’a o te Vārua. Mai te mea e nā reira ’outou, e ha’amaita’i mai ïa te Atua ia ’outou e taua hau ra ’e taua mau ha’amaitaira’a ra ’o te tae mai nā roto ana’e Iāna.19

’Ua parau Iesu : « ’Ia ha’api’ihia ’outou e au… Tē marū nei ho’i ta’u zugo ’e te māmā nei ta’u hōpoi’a ». (Mataio 11:29–30.)

Tē hina’aro nei au ē ’ia pe’e tātou i taua fa’auera’a ra tei hōro’ahia mai e te Tamaiti a te Atua. Nā roto i tā tātou mau ha’api’ira’a ato’a, e ha’api’i ato’a na tātou nō ni’a iāna. Nā roto i tā tātou mau ha’api’ira’a

« nā roto i tā tātou mau ha’api’ira’a ato’a, e ti’a ia tātou ’ia ’imi i te ’ite o te Fatu ».

Page 290: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 7

275

ato’a, e ti’a ia tātou ’ia ’imi i te ’ite o te Fatu. Nā taua ’ite ra e fa’a-hope roa nā roto i te hō’ē rāve’a fa’ahiahia i tā tātou ha’api’ipi’ira’a pae tino ’e e hōro’a mai ia tātou te huru ’e te hō’ē ’īra’a ’o te ’ore e nehenehe e tae mai nā roto i te tahi ’ē atu rāve’a.20

Tē tūra’i nei au ia ’outou ’ia ’ore roa atu ’outou e ha’amo’e ē te ha’api’ira’a i te vārua e mea faufa’a rahi ato’a ïa, e hau atu, i te ha’a-pi’ira’a i te ferurira’a.21

Tē haere nei tā tātou fa’anahora’a fa’ahiahia nō te ha’api’ira’a a te ’Ēkālesia i mua. Tē rahi tāmau noa atu ra te ’ohipa nō te ha’api’i-pi’ira’a i te mau pīahi nā roto i te fa’anahora’a ha’api’ira’a ’evanelia nā te feiā ’āpī ’e te feiā ’āpī pa’ari… ’Ua ’ite ’outou ’o tei fāri’i i teie fa’anahonahora’a i te faufa’a rahi o te reira. Tē ani nei mātou ia ’outou pā’āto’a ’ia fāna’o i te reira. E’ita mātou e taiā i te fafau atu ē e fa’arahihia ïa tō ’outou ’ite nō te ’evanelia, e ha’apūaihia ïa tō ’outou fa’aro’o, ’e e fa’atupu ïa ’outou i te mau aura’a fa’ahiahia.22

E rave nā tātou i ni’a iho ia tātou i te i’oa o te Fatu ’e ’a haere ana’e na tātou i muri iho e fa’a’ite ma te pūai i te mea ’o te ha’a-maita’i i te orara’a o te ta’ata ’e ’o te ’āfa’i i te hau ’e te ’oa’oa i tō te ao nei. Tē hina’aro nei tō te ao nei i te hō’ē u’i o te mau tāne ’e te mau vahine e ’ite ’e e mana tō rātou ’o te nehenehe ’e ’o te ti’a mai ’e ma te hina’aro mau ’e te fē’a’a ’ore ’ia parau ē tē ora nei te Atua ’e ’o Iesu te Mesia.23

5Noa atu e aha tō tātou fāito matahiti, e

nehenehe e noa’a ia tātou te ’ite, e ha’aputuputu i te pa’ari, ’e ’ia tāmau noa i te tupu.

’Ua riro te ha’api’ira’a ’ei ’ohipa fa’ahiahia, te rāve’a e ha’apotohia ai ’e e tīti’ahia ai te ’ite o te mau tenetere tei ha’aputuputuhia ’ia nehenehe ia tātou nā roto i te hō’ē taime poto ’ia ha’api’i mai i te mea tei ha’api’ihia nā roto i te mau mā’imira’a roa ’e te tāmatara’a ’e te hape.

Te ha’api’ira’a ’o te rāve’a fa’ahiahia ïa nō te tauira’a i te ’ite mana’o- noa- hia ’ei ’ohipara’a faufa’a ’e te maita’i. ’O te tahi ïa mea e ’ore roa e ti’a ’ia fa’aea. Noa atu e aha tō tātou fāito matahiti, e nehenehe e noa’a ia tātou te ’ite ’e ’ia fa’aohipa atu i te reira. E nehenehe tā tātou e ha’aputuputu i te pa’ari ’e ’ia fāna’o atu i te

Page 291: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 7

276

reira. E nehenehe tātou ’ia fa’a’ana’anataehia nā roto i te semeio nō te tai’ora’a ’e te ha’amātaura’a i te mau mea nehenehe e fa’arahi atu i te ha’amaita’ira’a ’e te fa’atupura’a o te orara’a nei. ’Ia rahi noa atu tō’u fāito matahiti, e rahi ato’a ïa tō’u ’oa’oa i te mau parau a te feiā pāpa’i, te mea tahito ’e te mea ’āpī, ’e te fāna’o- maita’i- ra’a i te mea tā rātou i pāpa’i.24

« ’Aore roa te hō’ē o tātou… i nava’i te ’ite. Te ravera’a nō te ha’a-pi’ira’a o te hō’ē ïa ravera’a hope’a ’ore. E ti’a ia tātou ’ia tai’o, e ti’a ia tātou ’ia hi’opo’a, e ti’a ia tātou ’ia fāri’i, ’e e ti’a ia tātou ’ia feruri hōhonu i te mea tā tātou e fa’a’ite atu i tō tātou mau mana’o… Tē ti’aturi nei au i roto i te ha’amaita’ira’a iāna iho. Tē ti’aturi nei au i roto i te tupura’a […]

’A tāmau noa i te tupu, e tō’u mau taea’e ’e tuahine, e toru ’ahu-ru ’aore rā e hitu ’ahuru tō ’outou matahiti. Nā tō ’outou itoito i te ravera’a i te reira e ha’avitiviti atu i te mau matahiti hau atu i tā ’outou i hina’aro, e ’ī rā te reira mau matahiti i te here rahi maita’i ’e te fa’ahiahia ’o te fa’ano’ano’a i tō ’outou orara’a ’e ’o te hōro’a i te mana i tā ’outou ha’api’ira’a.25

Tē vai nei i te hiti’a o te rā o te [fare ha’api’ira’a teitei nō Brigham Young i Provo, Utaha] te hō’ē mou’a. ’Ua pāpū iā’u, e [rave rahi] tei hi’o atu i taua mou’a ra e tei mana’o, « ’āhani e nehenehe iā’u ’ia pa’uma noa i ni’a i te tupūai mou’a e mea fa’ahiahia ïa ’ia hi’o atu i te ’āfa’a i te tahi atu pae ». ’Āre’a rā ’ua ’ite ’o ’outou tei rave i taua pa’umara’a ra e mea na’ina’i noa te ’āfa’a ’e e hō’ē noa ’āpo’o iti, ’e tē vai ra i mua atu e rave rahi atu mau mou’a teitei a’e e ti’a ’ia pa’umahia.

Nō reira tē ti’aturi nei au ē mai te reira ato’a nō ’outou… E ’ite ïa ’outou ē noa atu ē ’ua riro tā ’outou ha’api’ira’a ’ei mea fa’a-hiahia, tē vai nei rā te mau rāve’a ’e te mau tāmatara’a rahi atu ā i mua. ’A fa’a’ī i tā ’outou vāhi vaira’a nō te ha’amāramaramara’a, ’a fa’arahi i tō ’outou ’ite, ’e ’a tāmau noa i te ravera’a fa’ahiahia nō te ha’api’ira’a.26

Page 292: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 7

277

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• Nō te aha e mea faufa’a rahi ’ia « noa’a rahi atu ā te māramarama »

nā roto i te ha’api’ira’a ? (Hi’o te tuha’a 1). Nāhea te ha’api’ira’a e nehenehe ai e tauturu ia tātou ’ia haere tāta’itahi i mua ? Nāhea e nehenehe ai i te ha’api’ira’a ’ia tauturu ia tātou ’ia « tūrama i te hō’ē ao ha’apōurihia » ?

• ’A tai’o fa’ahou i te ’ā’amu o te peresideni Hinckley nō ni’a i te huru i fa’atupu ai tōna nā metua i te hō’ē vāhi ha’api’ira’a i roto i tō rātou fare (hi’o te tuha’a 2). Nāhea tātou e nehenehe ai e tauturu i te mau tamari’i ’ia fa’atupu i te hō’ē herera’a nō te ha’api’ira’a ? Nāhea tā tātou e nehenehe ai e tauturu i te mau tamari’i ’ia ’imi i te ’ite nā roto i te mau vāhi o te ha’amāramaramara’a ’e ’ia tūra’i i te rave i te maita’i ?

• Nāhea te ha’api’ira’a e « ’īriti ai i te ’ūputa nō te mau rāve’a » i te feiā ’āpī ’e te feiā ’āpī pa’ari ? (Hi’o te tuha’a 3). Nāhea e nehe-nehe ai i te feiā ’āpī ’e i te feiā ’āpī pa’ari ’ia ’imi i te mau rāve’a ’ia fāna’o i te mau rāve’a nō te tītau i te ha’api’ira’a ?

• Nāhea ’outou e tātara ai i te aura’a nō te parau « te ha’api’ira’a i te vārua » ? (Hi’o te tuha’a 4). Nāhea e nehenehe ai ia tātou ’ia ha’api’i i te ’ā’au, te huru ta’ata ’e te vārua ? I roto i tō ’outou orara’a, nāhea te ha’api’ira’a pae vārua ’e te ha’api’ira’a pae tino e tauturu hope ai te tahi ’e te tahi ?

• Nō te aha e ti’a’i ia tātou ’ia tāmau noa i te ha’api’i i te roara’a o tō tātou orara’a ? (Hi’o te tuha’a 5). Nāhea e nehenehe ai ia tātou ’ia tāpe’a noa i te here nō te ha’api’ira’a i te roara’a o tō tātou nei orara’a ? E aha tā ’outou i ha’api’i iho nei tei riro ’ei faufa’a ta’a ’ē nō ’outou ?

Te mau pāpa’ira’a mo’aMaseli 1:5 ; 2 Petero 1:1–8 ; 2 Nephi 9:28–29 ; 28:29–30 ; PH&PF

6:7 ; 90:15 ; 131:6 ; 136:32–33

Page 293: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 7

278

Tauturu ha’api’ira’aTe hō’ē mana’o nō te fa’aitoito i te tuatāpapara’a i te mau ha’a-

pi’ira’a a te peresideni Hinckley ’o te anira’a ïa i te mau pīahi ’ia fa’a’ite mai i te mea tā rātou i ’apo mai nā roto i tā rātou tai’ora’a i te pene (hi’o i te mau ’api viii–x i roto i teie buka nō te tahi atu ā mau mana’o).

Te mau nota 1. Standing for Something: Ten Neglected

Virtues That Will Heal Our Hearts and Homes (2000), 59.

2. I roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith : The Biography of Gordon B. Hinckley (1996), 449–50.

3. Discourses of President Gordon B. Hinckley, Volume 1: 1995–1999 (2005), 406–7.

4. « A Prophet’s Counsel and Prayer for Youth », Ensign, Tēnuare 2001, 4–5.

5. « A Conversation with Single Adults », Ensign, Māti 1997, 62.

6. « A Prophet’s Counsel and Prayer for Youth », 7.

7. Standing for Something, 67. 8. « The Environment of Our Homes »,

Ensign, Tiunu 1985, 4–5. 9. Teachings of Gordon B. Hinckley

(1997), 171–72. 10. « Inspirational Thoughts », Ensign,

Tiunu 1999, 4. 11. « ’A ti’a noa i ni’a i te purumu rahi »,

Ensign ’aore rā Liahona, Mē 2004, 113. 12. Teachings of Gordon B. Hinckley,

172–73. 13. « Stand True and Faithful », Ensign, Mē

1996, 92.

14. « Youth Is the Season », New Era, Setepa 1988, 47.

15. « How Can I Become the Woman of Whom I Dream ? » Ensign, Mē 2001, 95

16. « Ten Gifts from the Lord », Ensign, Novema 1985, 89.

17. « Converts and Young Men », Ensign, Me 1997, 49–50.

18. Discourses of President Gordon B. Hinckley, Volume 1, 370.

19. « With All Thy Getting Get Understanding », Ensign, ’Ātete 1988, 2, 5.

20. « With All Thy Getting Get Understanding », 5.

21. I roto « President Hinckley Visits New Zealand, Australia, and Mexico », Ensign, ’Ātete 1997, 77.

22. Gordon B. Hinckley, « The Miracle Made Possible by Faith », Ensign, Mē 1984, 47.

23. « With All Thy Getting Get Understanding », 5.

24. « I Believe » Ensign, ’Ātete 1992, 4. 25. Teachings of Gordon B. Hinckley,

298–99. 26. Teachings of Gordon B. Hinckley, 299.

Page 294: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

279

P E N E 1 8

Te viretu—Hō’ē ’ōfa’i tihi nō te patu atu i tō tātou orara’a

« E mau tamari’i tāta’itahi ’outou nā te hō’ē Metua hanahana i te Ao ra. ’Ua hāmanihia ’outou mai te au

i Tāna ōpuara’a ’ia au i te hōho’a o Tei Hāmani ia ’outou. E mea mo’a tō ’outou tino. E hiero te reira nō tō ’outou vārua. ’Eiaha e ha’avi’ivi’i i te reira i te hara ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

I roto i tāna a’ora’a i te mau pīahi i te fare ha’api’ira’a teitei nō Brigham Young i te matahiti 2007, ’ua parau te peresideni Gordon B. Hinckley :

« ’Ua hi’opo’a vau i te hō’ē ’ohipa māere i te tahi mahana. I te ’oire nō Roto Miti, i te hō’ē po’ipo’i mahana mā’a, ’ua ha’amaruahia te fare moni Key Bank nā roto i te tahi ha’apa’a’inara’a tūpita tei tu’u-maita’i-hia. ’Ua tupu te reira i roto e toru ’aore rā e maha tetoni, ma te hō’ē ata repo rahi tei pe’e atu i te pae apato’erau tō’o’a o te rā. ’Ua parauhia teie ravera’a hō’ē ha’amaruara’a, e ’ere te hō’ē harurura’a.

’Ua hāmanihia te fare fātata e 30 matahiti i teienei. Tē mana’o nei au e hō’ē matahiti e penei a’e e piti matahiti te hamanira’ahia teie fare. I teienei ’ua mo’e te reira i roto i nā tetoni noa.

« Terā ïa, e tō’u mau hoa, ’o te ’ā’amu ïa nō e rave rahi orara’a. Tē utuutu māite nei tātou i teie orara’a e rave rahi mau matahiti te maoro. ’E tē ite nei tātou ia tātou iho i roto i te mau huru orara’a fifi roa. E ravehia te mau hape. E ha’afifihia te vi’ivi’i ’ore. E tupu mai te ha’amaruara’a, ’e e repo noa ’o te toe mai.

Tē ha’amana’o nei au i te reira i te taime ’a ha’amana’o ai au i te hō’ē taure’are’a tāne ’e te hō’ē taure’are’a vahine tei haere mai i ta’u piha ’ohipara’a. E tamaiti hāviti ’oia ’e e tamāhine nehenehe ’oia. E nā

Page 295: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 8

280

’ua a’o te peresideni Gordon B. Hinckley, « ’ia riro te viretu ’ei hō’ē ’ōfa’i tihi nō te patu atu i tō tātou orara’a ».

Page 296: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 8

281

pīahi rāua nō te fare ha’api’ira’a teitei. E mea ’ana’ana ’e e mea nehe-nehe tō rāua ananahi. ’Ua topa rā rāua i roto i te fa’ahemara’a […]

«  ’Ua ’ī tō rāua mata i te roimata ’a paraparau ai rāua iā’u nei. ’Aita rā e horora’a i te ’ohipa ’o tei tupu ’o tā rāua e fa’aruru atu. ’Ua ro’ohia tō rāua orara’a i te hō’ē ha’amaruara’a, ’e ’ua marua tā rāua mau moemoeāra’a.

« ’Eiaha e fa’ati’a i te reira ’ia tupu ia ’outou. ’Eiaha e ha’amarirau i tō ’outou ananahi nā roto i te ’ōfatira’a i tā ’outou fa’aotira’a ’ia ha’apa’o i te ture nō te vi’ivi’i ’ore. E mau tamari’i tāta’itahi ’outou nā te hō’ē Metua hanahana i te Ao ra. ’Ua hāmanihia ’outou mai te au i tāna ’ōpuara’a ’ia au i te hōho’a o Tei Hāmani ia ’outou. E mea mo’a tō ’outou tino. E hiero te reira nō tō ’outou vārua. ’Eiaha e ha’avi’ivi’i i te reira i te hara ».

« Teienei, e ho’i tātou i ni’a i te patu tei marua, tē fa’aha’amana’o nei au ia ’outou ē i taua iho vāhi ra e hāmanihia ïa te hō’ē fare nehe-nehe ’āpī. ’Oia ato’a, e nehenehe tā te feiā tei hara e fāriu atu i tō rātou Tāra’ehara, tō tātou Fa’aora ’o Iesu Mesia, ’e nā roto i te mana o Tōna Tāra’ehara, ’ia riro fa’ahou mai ’ei mea mā ’e e mea ’āpī ».1

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

E ’āfa’i mai te orara’a vi’ivi’i ’ore i te mau ha’amaita’ira’a māere ’e te fa’ahiahia.

’Aita roa atu e mea nehenehe i roto i te tā’ātoara’a o teie nei ao mai te viretu. E ’ana’ana te reira ma te vi’ivi’i ’ore. E mea faufa’a rahi ’e te nehenehe. ’Aita tōna e moni ho’o. E’ita te reira e nehe-nehe e ho’ohia mai ’aore rā e ho’ohia atu. E hotu te reira nō te ha’avīra’a iāna iho…

’Ua hōro’a mai te Fatu i te hō’ē fa’auera’a nehenehe. ’Ua parau Oia, « ’ia fa’a’una’una noa te tai’ata ’ore i tō ’outou mau ferurira’a i te mau taime ato’a » (PH&PF 121:45). ’Ua riro teie ’ei fa’auera’a e ti’a ’ia ha’apa’ohia ma te itoito ’e te ha’avī. ’E tā’atihia atu i ni’a i te reira te fafaura’a ïa nō te mau ha’amaita’ira’a māere ’e te fa’ahiahia. ’Ua parau ’oia i te feiā o te ora ma te vi’ivi’i ’ore :

« ’Ei reira tō ’outou ti’aturira’a e pūai roa ai i mua i te aro o te Atua […]

Page 297: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 8

282

« E riro te Vārua Maita’i ’ei ’āpiti nō ’outou i te mau taime ato’a, ’e tō ’outou sepeta ’ei sepeta taui ’ore nō te parau ti’a ’e te parau mau ; ’e e riro tō ’outou mana ’ei mana mure ’ore, ’e e tahe mai te reira ia ’outou ma te fa’ahepo ’ore ē a muri ’e a muri noa atu » (PH&PF 121:45–46).

Tē vai ra ānei te hō’ē fafaura’a rahi a’e aore rā hau atu i te nehe-nehe i teie fafaura’a ? 2

Tē vai ra ānei te hō’ē tumu pāpū nō te viretu ? ’O te ’ē’a ana’e nō te ti’amāra’a i te ’oto. Te hau o te mana’o o te tahe mai nō roto mai i te reira o te hau ha’avare ’ore ïa o te ta’ata iho.

’E i ni’a atu i teie mau mea ato’a o te fafaura’a ’āueue ’ore ïa a te Atua i te feiā o te haere nā roto i te viretu. ’Ua parau ’o Iesu nō Nazareta i roto i tāna a’o i ni’a i te mou’a, « e ao tō tei mā te ’ā’au ; e ’ite ho’i rātou i te Atua » (Mataio 5:8). E fafaura’a teie, tei ravehia e Āna tei mau i te mana i te fa’atupura’a i te reira.3

E ti’a ia ’outou ’ia ite, e ti’a roa ia ’outou ’ia ’ite ē tē tītau mai nei te ’ite ’e te pa’ari hanahana i te viretu ’e te māra’a i te pae mōrare ’ei ’ē’a e arata’i i te pūai o te huru ta’ata, te hau i roto i te ’ā’au, ’e te ’oa’oa i roto i te orara’a nei.4

’Ia riro te viretu ’ei hō’ē ’ōfa’i tihi nō te patu atu i tō tātou orara’a.5

2’Ia ti’a ana’e tātou i ni’a atu i te vi’ivi’i ’e i te ’ohipa

faufau o te ao nei, e rahi a’e ïa tō tātou ’oa’oa, tō tātou orara’a pāruruhia, ’e te hau o tō tātou ferurira’a.

’Ia hi’o ana’e tātou i tō te ao, e au ra ē ’ua tu’uhia te orara’a mōrare i te hiti. ’Ua riro te ’ōfatira’a i te mau ture tahito ’ei peu mātauhia. Tē fa’a’ite mai nei te mau tuatāpapara’a e rave rahi, ē ’ua fa’aru’ehia te mau ture tei tāmatahia mai te tau ’e te tau. ’Ua ha’amo’ehia te ha’avīra’a iāna iho, ’e ’ua rahi roa atu te fa’ati’ara’a i te tai’atara’a.

Terā rā, e tō’u mau hoa here, e’ita e nehenehe ia tātou ’ia fāri’i i te mea tei fāri’i- noa- hia i roto i te ao nei. ’Ei mau melo nō teie ’Ēkālesia, e ti’ara’a teitei a’e ’e te tītau rahi a’e tō ’outou. Tē parau nei te reira mai te hō’ē reo nō Sinai mai ē e’ita roa ’oe e rave i te reira. E ti’a ia ’oe ’ia ha’avī i tō ’oe mau hina’aro.6

Page 298: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 8

283

’Ua tano te mau parau a Paulo i te feiā mo’a nō Korinetia ia tātou i teie mahana mai te mau ta’ata tāna i pāpa’i atu. ’Ua parau ’oia ē :

« ’Aita ’outou i ’ite ē, ’o te hiero ’outou o te Atua, ’e tē pārahi ra te Vārua o te Atua i roto ia ’outou na ?

« E ’ia ha’avi’ivi’i te hō’ē ta’ata i te hiero o te Atua ra, e pohe ’oia i te Atua, e taua hiero ra ’o ’outou ïa » (1 Korinetia 3:16–17).7

Fa’ahou ā te a’o a Paulo ia Timoteo, «  ’ia vai maita’i ā ’oe  » (1 Timoteo 5:22).

E mau parau ’ōhie taua mau parau ra. E mea faufa’a rahi roa rā. Tē parau nei ’o Paulo, ’oia mau, ’a fa’a’ātea ’ē atu i taua mau mea ra ’o te ha’aparuparu ia ’outou ’ē ’o te ha’amou ia ’outou i te pae vārua. ’A fa’a’ātea ’ē i te mau hōho’a nō te ’āfata teata ’o te arata’i atu i te mau mana’o mā ’ore ’e te parau ’ino. ’A fa’a’ātea ē atu i te mau video o te arata’i atu i te mau mana’o ’ino. E’ita te reira e tauturu ia ’outou. E hāmani ino rā te reira ia ’outou. ’A fa’a’ātea ’ē atu i te mau buka ’e te mau ve’a ’ino ’e te faufau i roto i te mau mea tā rātou e parau nei ’e e fa’ahōho’a nei. ’A tāpe’a mā noa ia ’outou.8

’Ua ha’apa’ohia te fa’aipoipora’a e te Atua, te fa’aipoipora’a i rotopū i te hō’ē tāne ’e te hō’ē vahine. ’O te fa’anahora’a ïa tāna i fa’ata’a e tae mai ai te mau tamari’i i roto i te ao nei. E riro te mau

te vi’ivi’i ’ore ’o te « ’ē’a ïa nō te ’oa’oa i roto i te orara’a ».

Page 299: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 8

284

’āpitira’a i roto i te mau huru ato’a ’ei ’ōfatira’a ture ’e te tū’ati- ’ore- ra’a i te mau ha’api’ira’a a te ’evanelia a Iesu Mesia.9

Tē ti’aturi nei tātou i roto i te vi’ivi’i ’ore nā mua i te fa’aipoipora’a ’e te tai’ata ’ore i muri a’e i te fa’aipoipora’a. Nā te reira e pū’ohu i tā tātou ture mōrare. Terā ïa te ’ē’a nō te ’oa’oa i roto i te orara’a. Terā ïa te ’ē’a nō te māuruurura’a. E ’āfa’i mai te reira i te hau i te ’ā’au ’e te hau i te ’utuāfare.10

E’ita e nehenehe i te ’utuafare ’ia fāri’i i te hau, e’ita e nehenehe i te orara’a ’ia fa’aorahia i te mau tāmatara’a fifi maori rā ’ia ha’a-mauhia taua ’utuāfare ra ’e taua fare ra i ni’a i te mau niu nō te orara’a mōrare, te parau ti’a ’e te fa’aturara’a te tahi i te tahi. E’ita e nehenehe ’ia vai mai te hau i te vāhi ’aore e ti’aturira’a ; e’ita e nehenehe e vai mai te ti’amāra’a i te vāhi ’aore e ’ā’au māhorahora. ’Eita e nehenehe ia ’outou ’ia ’ite i te here mai te mea e rave ’outou i te mau mā’itira’a vi’ivi’i.11

Tē ti’aturi nei au ē e ha’amaita’ira’a te reira i te mau tamari’i ato’a ’o te fānauhia mai i roto i te hō’ē ’utuāfare i reira taua tamari’i ra e fāri’i- poupou- hia mai ai, e atuatuhia ai, e herehia ai ’e e ha’amaita’ihia ai e te mau metua, te hō’ē metua tāne ’e te hō’ē metua vahine, ’o te ora ma te ’ā’au māhorahora nō te tahi ’e te tahi ’e nō tā rāua mau tamari’i… ’A ti’a pūai atu i mua i te mau fa’ahemara’a o te ao nei. Tē hina’aro nei te mau ta’ata tei hāmani i tā tātou mau fa’a’oa’oara’a, te mau ta’ata tei hōro’a mai i te rahira’a o tā tātou mau buka, ’eiaha tātou ’ia ti’aturi i te reira. Tē fa’a’ite māramarama mai nei ’e ma te pāpū, te pa’ari ’āmuihia i te mau tenetere ē, te ’oa’oa rahi a’e, te orara’a maita’i a’e, te hau rahi a’e o te ferurira’a, te mau vaira’a rahi a’e nō te here, ’ua ’itehia ïa e te feiā ana’e tei haere mai te au i te mau ture tei tāmata- maoro- hia nō te viretu hou te fa’aipoipora’a ’e te tai’ata ’ore i roto i te fa’aipoipora’a.12

Tē ora nei tātou i roto i te hō’ē ao nō te peu ’ino ’e te vi’ivi’i ’e te ahoaho. ’A ’ape i te reira, ’eiaha e rave i te reira, ’a ’ape i te mau ravera’a a tō te ao nei, ’e ’a rave i te mau mea tā te Fatu e hina’aro ia ’outou ’ia rave.13

Page 300: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 8

285

3E mea fa’atītī ’e e mea ha’amou te mau hōho’a

faufau, e nehenehe rā tā tātou e ha’avī i te reira.

Tē taiā nei au i te a’o i te hō’ē tumu parau tā’u i a’o a’ena. Tē nā reira nei rā vau mai tā Alama i parau : « ’O teie ïa tō’u ’oa’oara’a, penei a’e ’o te riro vau ’ei mauha’a i te rima o te Atua e arata’ihia ai te hō’ē ta’ata i te tātarahapa » (Alama 29:9)…

Tē parau nei au nō ni’a i te mau hōho’a faufau i roto i te mau huru fa’a’ite’itera’a ato’a… E ’ohipa diabolo. E ’ere roa i te mea tano i te vārua nō te ’evanelia, ’e i te ’itera’a pāpū nō ni’a i te mau mea a te Atua […]

’Ua riro mai te feiā ato’a tei rave i teie ’ohipa ’ei feiā tei ro’ohia i te ’ati. ’Ua fa’a’ohipa- ’ino- hia te mau tamari’i ’e ’ua tū’ino- roa- hia tō rātou orara’a. ’Ua ha’avi’ivi’ihia te ferurira’a o te feiā ’āpī i te mau mana’o hape. E arata’i te fa’a’ite’itera’a tāmau i te fa’atītīra’a e ’ore roa e noa’a i te ’ōfati… Nō reira e rave rahi roa… ’o te ’ite nei e’ita e nehenehe ia rātou ’ia fa’aru’e i te reira. ’Ua pau tō rātou pūai ’e tō rātou ’ana’anatae i roto i tā rātou tūtavara’a faufa’a ’ore nō teie ’ohipa faufau ’e te hā’iri’iri.

Te ’ōtohera’a e mea fifi ïa ’ia ’ape i te reira, tei raro a’e noa i tō tātou mau manimani rima e ’aita e horora’a.

’A mana’o nā ē tē pūai nei te hō’ē vero ’e tē hio nei te mau mata’i ’e te tāviriviri nei te hiona nā pīha’i iho ia ’outou. E’ita e noa’a ia ’outou i te tāpe’a i te reira. E ’ahu maita’i rā ’outou ’e e ’imi ’outou i te vāhi pārurura’a, ’e e’ita roa te vero e fa’a’ino mai ia ’outou

’Oia ato’a ïa, e noa atu ’ua ’ī roa te itenati i te mātēria faufau, ’eiaha ’outou e hi’o atu i te reira. E nehenehe tā ’outou e ’ōtohe atu i te vāhi pārurura’a nō te ’evanelia ’e te mau ha’api’ira’a nō ni’a i te māra’a ’e te viretu ’e te vi’ivi’i ’ore o te orara’a.

’Ua ’ite au ’e tē parau ’āfaro ti’a atu nei au ma te pāpū. Tē nā reira nei au nō te mea ’ua rahi roa te mau hōho’a faufau nā roto i te Itenati, ta’a ’ē noa atu i te mea e vai nei i roto i te mau rīpene uira ’e te mau video, ’e i roto i te ’āfata teata ’e te mau vāhi ho’ora’a ve’a. E arata’i te reira i te mau māna’ona’ora’a ’o te ha’amou i te fa’aturara’a iāna iho. E arata’i te reira i te mau aura’a vi’ivi’i, pinepine i te ma’i, ’e i te mau ’ohipa taparahira’a ta’ata.14

Page 301: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 8

286

Tē ora nei ’outou i roto i te hō’ē ao ma te mau fa’ahemara’a ri’ari’a. ’Ua riro te hōho’a faufau ’e tōna mau repo hā’iri’iri, mai te hō’ē ’are miti fa’a’ī ri’ari’a i te tāpo’ira’a i te fenua nei. ’Ua riro ’ei rā’au taero. ’Eiaha e māta’ita’i ’e ’aore rā, e tai’o i te reira. E ha’amou ïa te reira ia ’outou ’ia nā reira ’outou. E fa’a’ere te reira ia ’outou i tō ’outou tura. E fa’a’ere te reira i tō ’outou ’ite i te nehenehe o te orara’a. E tāumi roa te reira ia ’outou i raro roa ’e e huti roa ia ’outou i roto i te hō’ē ’āpo’o tei ’ī i te ferurira’a ’ī’ino ’e penei a’e te ’ohipa ’ī’ino. ’A fa’aātea ’ē ia ’outou i te reira. ’A horo ’ē atu mai tā ’outou e nā reira nō te hō’ē ma’i hā’iri’iri, nō te mea, e ma’i pohe te reira. ’Ia mā ’outou i roto i te ferurira’a ’e i roto i te ’ohipa.15

’Ua rahi roa te repo ’e te vi’ivi’i ’e te hōho’a faufau i roto i teie ao. ’Ei feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei e ti’a ia tātou ’ia ’ape i te reira ’e ’ia fa’a’oti ē ’eiaha roa e rave i te reira. E’ita e nehenehe ia ’outou ’ia fa’ati’a ’ia rave i te reira. E’ita e ti’a ia ’outou ’ia fa’ati’a ’ia rave i te reira. E ti’a ia ’outou ’ia tāpe’a i te reira i rāpae’au i tō ’outou ’ā’au. Mai te ’ava’ava, e mea fa’atītī te reira, ’e e ha’amou te reira i te feiā e rave i te reira. « ’Ia fa’a’una’una noa te tai’ata ’ore i tō ’outou mau ferurira’a i te mau taime ato’a » [PH&PF 121:45].16

4Nā roto i te ha’avīra’a ’e te tūtavara’a, e nehenehe tā tātou

e ha’avī i tō tātou mau mana’o ’e tā tātou mau ’ohipa.

’Ia mā tō ’outou mau mana’o, i reira ïa ’outou e ha’avī rahi ai i tō ’outou tino. ’Ua parauhia i muta’a ihora, « ’o tā [te ta’ata] mana’o i roto i tōna ’ā’au, ’o ’oia iho ïa » (Maseli 23:7). E arata’i te mau mana’o vi’ivi’i i te mau ’ohipa vi’ivi’i.17

’Ia fa’ahemahia tātou, e nehenehe tā tātou e mono i te mau mana’o ’ī’ino i te mau mana’o o [tō tātou Fa’aora] ’e Tāna mau ha’api’ira’a. ’Ua parau ’oia : « E mai te mea ’ua rōtahi tō ’outou mata i tō’u hanahana ra e fa’a’īhia tō ’outou mau tino pā’āto’a i te māramarama, ’e e ’ore roa ho’i te pōuri i roto ia ’outou na ; ’e ’o te tino ’o tei fa’a’īhia i te māramarama ra e ’ite ïa i te mau mea ato’a.

« Nō reira, ’a ha’amo’a na ’outou ia ’outou iho ’ia riro tō ’outou mana’o rōtahi i te Atua ra, ’e e tae mai ïa te mahana e ’ite ai ’outou iāna ra ; nō te mea e riro ’oia i te fa’aru’e i te pāruru o tōna mata ia ’outou na » (PH&PF 88:67–68).18

Page 302: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 8

287

’Ua hōro’a mai Iesu i te hō’ē fa’auera’a ’ia ha’avī i tō tātou mau mana’o ’e tae noa atu i tā tātou mau ’ohipa. ’Ua parau ’Oia, « ’o te hi’o noa atu i tā vetahi ’ē ra vahine ; ’ei fa’atupu i te hina’aro, ’ua fa’aturi ïa iāna i tōna ihora ’ā’au » (Mataio 5:28) […]

E ti’a i te ha’avīra’a i te mana’o ’ia pūai a’e i te mau hia’ai pae tino ’aore rā te mau hia’ai o te tino. ’Ia tū’ati- maita’i- ana’e- hia te mau mana’o i te parau mau tei heheuhia mai, e riro mai ïa tā tātou mau ’ohipa ’ei mea maita’i… E mana tō tātou tāta’itahi, nā roto i te ha’avīra’a ’e te tūtavara’a, ’ia ha’avī i tō tātou mau mana’o ’e tā tātou mau ’ohipa. E tufa’a teie nō te fa’atupura’a i te pa’ari i te pae vārua, te pae tino ’e te pae ferurira’a […]

Tē ani nei mātou i te mau ta’ata ato’a i te mau vāhi ato’a ’ia ora mai te au i te mau ha’api’ira’a a Tei Hāmani ia tātou ’e ’ia ’ape i te mau fa’atianira’a pae tino ’o te hope pinepine i roto i te mau ’ati ’o te pe’e atu i te mau ’ōfatira’a i te ture mōrare.19

5’O rātou tei rave i te ’ohipa tai’ata e nehenehe

tā rātou hara e fa’a’orehia ’e e nehenehe tā rātou e ha’amo’e i te mau mea tahito.

’Aita vau e hina’aro ’ia fa’ataupupū. E ta’ata nātura ’ana’anatae au. I roto rā i taua mau ’ohipa mai teie [hōho’a faufau ’e te tai’ata] e ta’ata ïa vau e ’ite nei i te mau mea e tupu nei. Mai te mea tei roto ’outou i teie huru ’ohipa, teie ïa te taime nō te taui. ’Ia riro teie ’ei hora e rave ai tātou i te hō’ē fa’a’otira’a pāpū ’e te tāuiui ’ore. E taui nā tātou nō te pe’e i te hō’ē ’ē’a maita’i a’e.20

Mai te mea te hahi ’ē atu ra ’outou i raro a’e i te tahi mau huru orara’a, ’a ha’avī ia ’outou iho. ’A fa’aea hou ’a tāere roa ai. E māu-ruuru ïa ’outou nō te ’ohipa tā ’outou i rave.

’Ia ha’apa’o ’outou ia ’outou iho ’e i te mea maita’i a’e e vai nei i roto ia ’outou.21

Tē ha’apāpū atu nei au… ia ’outou ē mai te mea ’ua rave ’outou i te hō’ē hape, mai te mea ’ua rave ’outou i te hō’ē hape mōrare, tē vai noa ra ā te ti’aturira’a. E vai noa mai paha te ha’amana’ora’a nō taua hape ra, e nehenehe rā te hape e fa’a’orehia, ’e e nehenehe tā ’outou e ha’amo’e i te ’ohipa tahito nō te ora i te hō’ē orara’a au

Page 303: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 8

288

maita’i i mua i te Fatu i muri a’e i te tātarahapara’a. ’Ua fafau mai ’Oia ē e fa’a’ore ’Oia i tā ’outou mau hara ’e e ’ore ho’i ’Oia e ha’amana’o fa’ahou i te reira (hi’o PH&PF 58:42)…

E [nehenehe] tā te feiā fa’atere nō te ’Ēkālesia e tauturu ia ’outou i roto i tō ’outou fifi. E nehenehe tā ’outou e vaiiho i muri te mau ’ohipa ’ino ato’a tā ’outou i rave. E nehenehe tā ’outou e haere i mua ma te ti’aturira’a ’āpī ’e te fāri’ira’a i te hō’ē ’ē’a maita’i atu i roto i te orara’a.22

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• ’Ua ha’api’i te peresideni Hinckley ē tē vai nei « te hō’ē tumu pāpū

nō te viretu » (tufa’a 1). Nāhea tā ’outou e nehenehe e pāhono i te hō’ē ta’ata ’o te mārō mai ē ’aita e tumu pāpū nō te viretu ?

• Nō te aha te vi’ivi’i ’ore i riro ai ’ei « ’ē’a nō te ’oa’oa i roto i te orara’a » ? Nō te aha te vi’ivi’i ’ore e ’āfa’i mai ai i « te hau i te ’ā’au ’e i te hau i te ’utuāfare » ? (Hi’o te mau tufa’a 1 ’e te 2).

• ’Ua parau te peresideni Hinckley, « ’ei feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei e ti’a ia tātou ’ia ’ape i te reira ’e ’ia fa’a’oti ē ’eiaha roa e rave i te reira » (tufa’a 3). E aha tā tātou e nehenehe e rave nō te ’ape i te reira ? E aha tā tātou e nehenehe e rave nō te tauturu ia vetahi ’ē ’ia ’ape i te reira ? I tō ’outou mana’o e aha te aura’a ’ia ha’avī i te reira ?

• Mai tā ’outou i tai’o i te a’o a te peresideni Hinckley i roto i te tufa’a 4, e aha ïa tā ’outou i ha’api’i mai nō ni’a i te ha’avīra’a i tō ’outou mau mana’o ? E aha te tahi o te mau mea ’ōhie tā tātou e nehenehe e rave nō te tāpe’a mā noa i tō tātou mau mana’o ?

Te mau pāpa’ira’a mo’aSalamo 24:3–4  ; Mataio 5:27–28  ; Philipi 4:6–8  ; Iakoba 3:2  ;

PH&PF 46:31–33 ; 59:6 ; Te mau Hīro’a Fa’aro’o 1:13

Tauturu ha’api’ira’a’Ia tai’o ana’e ’outou, ’a « rēni ’e ’a tāpa’o i te mau parau ’e aore rā

i te mau pereoda, [’ia fa’ata’a maita’i te mau mana’o e vai ra i roto i terā noa iho fa’ahitira’a]… I te hiti, ’a tāpa’o i te mau fa’ahorora’a o

Page 304: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 8

289

te pāpa’ira’a mo’a ’o te ha’amāramarama i te mau ’īrava ’o tā ’oe e tāmau ra » (’Ia Poro Haere i Ta’u nei ’Evanelia [2004], 26).

Te mau nota 1. « True to the Faith » (Brigham Young

University devotional, 18 nō setepa 2007), 2–3, speeches.byu.edu.

2. « How Can I Become the Woman of Whom I Dream » ? Ensign, Mē 2001, 95

3. « Words of the Prophet: Blessed Are the Pure in Heart », New Era, Tiurai 1999, 4.

4. « Reverence and Morality », Ensign, Mē 1987, 48.

5. I roto i te Conference Report, ’Ātopa 1964, 118.

6. « ’A ti’a noa i ni’a i te purumu rahi », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Mē 2004, 114.

7. « In These Three I Believe », Ensign, Tiurai 2006, 4.

8. « Converts and Young Men », Ensign, Mē 1997, 49.

9. « True to the Faith », Ensign, Tiunu 1996, 5.

10. « This Thing Was Not Done in a Corner », Ensign, Novema 1996, 49.

11. « In Search of Peace and Freedom », Ensign, ’Ātete 1989, 5.

12. « Stand Strong against the Wiles of the World » Ensign, Novema 1995, 99.

13. « Inspirational Thoughts », Ensign, Fepuare 2007, 7.

14. « A Tragic Evil among Us », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2004, 59–62.

15. « Some Thoughts on Temples, Retention of Converts, and Missionary Service », Ensign, Novema 1997, 51.

16. « Inspirational Thoughts », Ensign, ’Ātete 1997, 6.

17. « Be Ye Clean », Ensign, Mē 1996, 48. 18. « A Tragic Evil among Us », 62. 19. « Reverence and Morality », 47. 20. « Un mal tragique parmi nous », 62. 21. « Stand True and Faithful », Ensign, Mē

1996, 92. 22. « How Can I Become the Woman of

Whom I Dream ? » 95.

Page 305: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

290

te peresidenira’a mātāmua, 1995. peresideni Gordon B. Hinckley (rōpū) ; peresideni thomas S. monson, tauturu mātāmua (’aui) ; ’e peresideni James e. Faust, tauturu piti (’atau).

Page 306: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

291

P E N E 1 9

Te fa’aterera’a autahu’ara’a i roto i te ’Ēkālesia a Iesu Mesia

« Tē ara nei te Fatu i ni’a i teie ’ohipa. Nōna teie bāsileia. E ’ere tātou mai te māmoe ’aita e tīa’i. E ’ere tātou mai te hō’ē nu’u ’aita e ti’a fa’atere ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

’Ua fa’aha’amana’o mai te peresideni Gordon B. Hinckley ē  : « Tā’u hōpoi’a mātāmua i roto i te ’Ēkālesia, te tōro’a mātāmua roa tā’u i fāri’i, e tauturu ïa nō te tamaiti tei peresideni i tā mātou pupu diakono. ’Ua pi’i mai tō’u ’episekōpo maita’i iā’u ’e ’ua paraparau mai iā’u nō ni’a i teie pi’ira’a. ’Ua māere roa vau. ’Ua ha’ape’ape’a vau ’e ’ua māna’ona’o ho’i. E tamaiti māmahu vau ’e te paraparau ’ore, noa atu e mea fifi ’ia ti’aturi, tō’u terā huru, ’e tē mana’o nei au ē, teie pi’ira’a ’ei tauturu i roto i te pupu diakono, ’ua riro ïa ’ei ha’ape’ape’ara’a nā’u nō tō’u matahiti ’e tō’u ’itera’a, nā reira ato’a tā’u hōpoi’a i teienei, ’ia fa’aauhia i tō’u matahiti e tō’u ’itera’a ».1

’Ua fāri’i ā te peresideni Hinckely i te reira mau mana’o i te mata-hiti 1961, ’a pi’ihia ai ’oia ’ei melo nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo. I roto i tāna a’ora’a mātāmua nō te ’āmuira’a rahi ’ei ’āpōsetolo, ’ua parau ’oia ē :

« Tē mana’o nei au ē, tē ’ite nei au i te teimaha o teie hōpoi’a ’ia ti’a ’ei ’ite nō te Fatu ’o Iesu Mesia i mua i te hō’ē ao ’ōti’ati’a nō te fāri’i iāna. ’E māere rahi tō’u i te here tā Iesu e pūpū mai nei’. Tē ha’eha’a nei au i te ti’aturi o te peropheta a te Fatu i ni’a iā’u, ’e i te here o teie mau taea’e tō’u… Tē pure nei au nō te pūai ; te pure nei au nō te tauturu ; ’e tē pure nei au nō te fa’aro’o ’e te hina’aro ’ia ha’apa’o ».2

I te 1 nō ’ēperēra 1995, ’ua paraparau te peresideni Hinckley i roto i te tuha’a purera’a autahu’ara’a nō te ’āmuira’a rahi i muri a’e i tō te mau melo o te ’Ēkālesia pāturura’a iāna nō te taime mātāmua

Page 307: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 9

292

’ei peropheta ’e ’ei peresideni nō rātou. Nō nā matahiti 14 nā mua atu, ’ua tāvini ’oia ’ei tauturu nō nā peresideni e toru o te ’Ēkālesia. ’Ua fa’a’ite pāpū tāmau noa ’oia i tō rātou pi’ira’a hanahana ’e ’ua fa’aitoito i te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei ’ia pe’e i tā rātou parau a’o. I teienei, nō te mea tei roto ’oia i taua ti’ara’a ra, ’aita tōna mau mana’o hina’aro i te Fatu i iti mai te tau ’a riro ai ’oia ’ei diakono ’e ’aore rā, ’ei ’āpōsetolo pi’i- ’āpī- hia. ’Ua rahi atu rā tōna ’ite i tōna hina’aro i te pūai pāturu o te Fatu. ’Ua parau ’oia ē :

« ’Ua riro tō ’outou ’āfa’ira’a i te rima i ni’a i roto i te ’āmuira’a hanahana i teie po’ipo’i ’ei fa’a’itera’a i tō ’outou hina’aro ’ia pāturu ia mātou, tō ’outou mau taea’e ’e tō ’outou mau tāvini, nā roto i tō ’outou ti’aturi, tō ’outou fa’aro’o, ’e tā ’outou pure. E māuruuru rahi tō’u nō taua fa’a’itera’a ra. Tē ha’amāuruuru atu nei au ia ’outou, ’outou tāta’itahi. Tē ha’apāpū atu nei au ia ’outou, mai tā ’outou i ’ite a’ena, i roto i te ravera’a a te Fatu, ’aita e tītaura’a i te tōro’a. Mai tā te Fatu i parau atu i tāna ra mau pipi, ’e ’ere ’o ’outou tei hina’aro mai iā’u ; o vau rā tei hina’aro atu ia ’outou, ’e ’ua ha’apa’o ia ’outou’ (Ioane 15:16). E ’ere teie tōro’a i te hō’ē tōro’a e tītauhia. Tei te Fatu ra te mana nō te mā’iti. ’Oia te fatu nō te ora ’e nō te pohe. Tei Iāna te mana nō te pi’i. Tei Iāna te mana nō te ’īriti. Tei Iāna te mana nō te tāpe’a. Tei roto pau roa i Tōna nā rima.

«  ’Aita vau i ’ite, nō te aha i roto i tāna fa’anahora’a rahi, hō’ē ta’ata mai iā’u e ’itehia ai hō’ē pārahira’a. ’Ia tae mai rā teie perēue i ni’a iā’u, i teienei, tē pūpū fa’ahou nei au i tō’u pūai ’e ’aore rā, tō’u taime ’e ’aore rā, tō’u tāleni ’e ’aore rā, tō’u ora i roto i te ’ohipa a tō’u Fatu i roto i te tāvinira’a i tō’u mau taea’e ’e tō’u mau tuahi-ne. Tē ha’amāuruuru fa’ahou nei au ia ’outou… nō tā ’outou mau ’ohipa i teie mahana. Tē pure nei au ’ia ti’amā vau. Tē ti’aturi nei e ha’amana’ohia vau i roto i tā ’outou mau pure ».3

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley.1

E pi’i te Fatu i te peresideni tāta’itahi o te ’Ēkālesia i muri a’e i te tāmatara’a, te

ha’amaita’ira’a ’e te fa’ahinuhinura’a iāna.

’Ua ’ohipa vau i pīha’i iho i te mau Peresideni o te ’Ēkālesia mai te peresideni Heber J. Grant ’e ’o rātou i muri mai iāna… ’Ua ’ite au

Page 308: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 9

293

i te mau tauturu o teie mau ta’ata ato’a, ’e ’ua ’ite au i te ’āpo’ora’a a te Tino ’Ahuru ma Piti i te roara’a matahiti o te fa’aterera’a a teie mau peresideni. E ta’ata noa rātou pā’āto’a. E huru ta’ata tō rātou ’e penei a’e te tahi mau paruparu ta’ata. Terā rā, te vāhi faufa’a roa atu, i roto i tō rātou orara’a tāta’itahi ’ua ’itehia te hō’ē fa’a’itera’a rahi o te fa’aurura’a a te Atua. ’O rātou tei riro ’ei peresideni ’ua riro mau ïa ’ei mau peropheta. ’Ua ’ite roa vau i te vārua o te heheura’a i ni’a iho ia rātou. ’Ua ti’a mai te ta’ata tāta’itahi i roto i te peresidenira’a i muri a’e e rave rahi matahiti fāri’ira’a i te ’itera’a ’ei melo nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo ’e i roto i te tahi atu mau ti’ara’a. ’Ua ha’amaita’i ’e ’ua fa’ahinuhinu te Fatu ia rātou tāta’itahi, ma te vaiiho ia rātou ’ia ’ite i te mana’o paruparu ’e te manuia ’ore, ma te vaiiho ia rātou ’ia ’ite i te ma’i ’e i te tahi mau taime, i te ’oto rahi. ’Ua riro mai teie mau mea ato’a ’ei tuha’a nō te fa’anahora’a ha’amaita’ira’a rahi, ’e ’ua ’itehia te reira ma te nehenehe i roto i tō rātou orara’a.

E a’u mau hoa here i roto i te ’evanelia, nā te Atua teie ’ohipa. Nāna teie ’Ēkālesia ’e te ’Ēkālesia a Tāna Tamaiti Here i parauhia i tōna i’oa. E ’ore roa te Atua e vaiiho i te hō’ē ta’ata ’ohipa ’ino (’ūvavi) ’ei upo’o fa’atere. Nāna e mā’iti i tōna mau peropheta, ’e nāna e fa’auru ’e e arata’i ia rātou.4

Tē parau nei te tahi mau ta’ata ē, i te mau taime ato’a e ta’ata ruhiruhia te peresideni o te ’Ēkālesia, tā’u pāhonora’a ia rātou maori rā, « ’auē ïa ha’amaita’ira’a e » ! […] ’Aita e tītauhia ’ei ta’ata ’āpī. Tē vai ra ’e e vai tāmau noa te ta’ata ’āpī i pīha’i iho iāna nō te rātere nā te ao nei i roto i te ’ohipa o te fa’aterera’a. ’Ōna te tahu’a rahi fa’atere, tei mau i te mau tāviri ato’a o te autahu’ara’a mo’a, ’e te auvaha o te heheura’a nō ’ō mai i te Atua ra i tōna mau ta’ata […]

Tē feruri nei au, e tupu te hau rahi i roto i te mana’o ia ’ite ē… e peresideni tō tātou tei ’ite i te parau nō te ha’apa’o, tei ha’api’ihia, tei tāmatahia ; tei ha’apa’arihia nō te ha’apa’o i te ’ohipa ’e te parau ti’a i roto i teie ’ohipa, nā roto i te tāvinira’a, tei pa’ari te fa’aro’o, ’e tei rahi roa te maita’i o te fātatara’a i te Atua i roto i te roara’a o te mau matahiti.5

Tē paraparau nei au… ’ei tāpa’o māuruuru i te hō’ē peropheta nō te arata’i ia tātou i roto i teie mau mahana hope’a nei. Tē ani nei au ’ia fa’a’ite tātou i te ha’apa’o maita’i i mua iāna, ’oia tā te Fatu i pi’i ’e i fa’atāhinu. Tē ani nei au ’ia pāturu- māite- hia ’oia ’e ’ia ha’apa’ohia

Page 309: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 9

294

tāna mau ha’api’ira’a. ’Ua parau vau… mai te mea e peropheta tō tātou, ’ua roa’a ïa ia tātou te mau mea ato’a. Mai te mea ē, ’aita tō tātou e peropheta, ’aita ïa tā tātou hō’ē mea. E peropheta tō tātou. E peropheta tō tātou mai te taime ’a fa’ati’ahia ai teie ’Ēkālesia. E ’ore roa tātou e vai ma te peropheta ’ore mai te mea e ora parau- ti’a tātou nō te fāri’i i te hō’ē peropheta.

Tē ara nei te Fatu i ni’a i teie ’ohipa. Nōna teie bāsileia. E ’ere tātou mai te māmoe ’aita e tīa’i. E ’ere tātou mai te hō’ē nu’u ’aita e ra’atira.6

2’Ia pohe te hō’ē Peresideni nō te ’Ēkālesia, e riro

mai te ’āpōsetolo tahito roa a’e ’ei peresideni.

E mea nehenehe ’e te ’ōhie te hōro’ara’a o te mana autahu’ara’a [i te hō’ē peresideni ’āpī o te ’Ēkālesia], ’o tā’u i tae tino roa i roto e rave rahi taime. E tāpa’o fa’a’ite mau ïa nō te huru o tā te Fatu rave-ra’a i te mau ’ohipa. I raro a’e i tāna arata’ira’a, e mā’iti te peropheta i te hō’ē ta’ata ’ia riro ’ei melo nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo. E’ita ’oia e mā’iti i te reira ’ei tōro’a ’ohipa. E pi’ihia ’oia, mai tei te mau ’āpōsetolo i te ’anotau o Iesu, ’a nā ’ō atu ai ho’i te Fatu ia rātou ē, « E ’ere ’o ’outou tei hina’aro mai iā’u, ’o vau rā tei hina’aro atu ia ’outou, ’e ’ua ha’apa’o ia ’outou » (Ioane 15:16.) ’Ua ma’iri te mau matahiti. ’Ua ha’api’ihia ’oia ’e ’ua ’ite i te parau nō te ha’apa’o i roto i te mau ’ohipa o tōna tōro’a. ’Ua rātere ’oia ē ’ati a’e te ao nei nō te rave i tōna pi’ira’a ’āpōsetolo. E fa’aineinera’a roa teie, i reira ho’i ’oia e mātau ai i te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei i te mau fenua ato’a, ’e e mātau ai ho’i rātou iāna. E tāmata te Fatu i tōna ’ā’au ’e tōna pa’ari. I roto i te terera’a o te mau ’ohipa, e vata te tahi mau pārahira’a i roto i taua ’āpo’ora’a ra ’e e ravehia te mau pi’ira’a ’āpī. I raro a’e i teie arata’ira’a, e riro mai te hō’ē ta’ata ta’a ’ē ’ei ’āpōsetolo tahito roa a’e. ’Ua vai ’ohipa ’ore noa i roto iāna ’e i tōna mau taea’e ’ohipa, te mau tāviri o te autahu’ara’a tei hōro’ahia ia rātou tāta’itahi i te taime o tō rātou fa’atōro’ara’ahia. Terā rā, ’o te peresideni o te ’Ēkālesia ana’e te nehenehe e fa’a’ohipa i te reira mau tāviri. ’Ia pohe ana’e [te peropheta], e topa mai te fa’a’ohipara’a o te reira mana i ni’a i te ’āpōsetolo tahito roa a’e, ’o te mā’itihia i taua taime ra, ’o te fa’ata’ahia ’e ’o te fa’atōro’ahia ’ei peropheta ’e ’ei peresideni nā tōna mau ’āpiti i roto i te Tino ’Ahuru Ma Piti.

Page 310: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 9

295

’Aita e tītaura’a ’ia roa’a taua ti’ara’a ra. ’Aita e taime paraparaura’a i te ta’ata. E rave- noa- hia rā te hō’ē ’ohipa marū ’e te ’ōhie o te hō’ē fa’anahora’a hanahana ’o te hōro’a mai i te fa’aterera’a fa’auruhia ’e te tāmatamatahia.

’Ua riro vau ’ei ’ite, ’e e ’itera’a pāpū tō’u iho nō teie fa’anaho-ra’a māere. Tē fa’a’ite pāpū atu nei au ē, nā te Fatu e [mā’iti i te peropheta].7

Nā roto i te pohera’a te peresideni [Howard W. Hunter], ’ua ha’a-pararīhia te Peresidenira’a Mātāmua. Tē tāvini ra māua ’o te taea’e Monson ’ei nā tauturu nōna, nō reira, ’ua ho’i mai māua i ni’a i tō māua pārahira’a i roto i te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti, ’o tei riro mai i taua taime ra ’ei mana fa’atere nō te ’Ēkālesia…

’Ua ha’aputuputu a’era te tā’āto’ara’a o te mau ’āpōsetolo ora i roto i te hō’ē vārua ha’apaera’a mā’a ’e te pure i roto i te piha teitei o te hiero. I ’ō nei ’ua hīmene mātou i te hō’ē hīmene mo’a ’e ’ua pure ’āmui. ’Ua rave mātou i te ’ōro’a mo’a o te tāmā’ara’a a te Fatu, ma te fa’a’āpī i roto i taua tutu’ura’a mo’a ra, i tā mātou fafaura’a ’e tō mātou autā’atira’a Iāna, ’oia tō tātou Tāra’ehara hanahana.

I muri iho, ’ua fa’ati’a- fa’ahou- hia te peresidenira’a, mai te au i te hō’ē ravera’a tei ha’amau- māite- hia i terā u’i ’e terā u’i.

’Aita e taime paraparaura’a i te ta’ata, ’aita e tāta’ura’a, ’aita e fa’ahina’arora’a i te tōro’a. E mea marū, e mea hau, e mea ’ōhie ’e e mea mo’a. ’Ua ravehia ia au i te hōho’a tā te Fatu iho i ha’amau.8

3’Ua hōro’a mai te Fatu i te mau parau tumu ’e te mau arata’ira’a nō te fa’atere i Tāna ’Ēkālesia mai te mea ē,

’aita e ti’a i te peresideni ’ia fa’atere hope roa i te ’ohipa.

Teie tā te peresideni Hinckley i parau i te matahiti 1992, ’a tāvini ai ’oia ’ei tauturu mātāmua i roto i te Peresidenira’a Mātāmua : Te upo’o fa’atere o te ’Ēkālesia ’o te Fatu ïa ’o Iesu Mesia. Nāna teie ’Ēkālesia. Terā rā, te upo’o fa’atere i te fenua nei, ’o tō tātou ïa peropheta. Te mau peropheta e mau ta’ata ïa tei hōro’ahia te hō’ē pi’ira’a hanahana. Noa atu te hanahana o taua pi’ira’a ra, e ta’ata noa rātou. E fāri’i ato’a rātou i te mau fifi o te orara’a tāhuti nei.

Page 311: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 9

296

Tē here nei ’e tē fa’atura nei ’e tē fa’ahanahana nei ’e tē hi’o nei tātou i te peropheta o teie mahana, te peresideni Ezra Taft Benson. ’Ua riro ’oia ’ei ti’a fa’atere rahi ’e te ’aravihi, hō’ē ta’ata tei fa’a’ite i tōna ’itera’a pāpū nā te ao ato’a nei, nō ni’a i teie ’ohipa. ’Ua mau ’oia i te mau tāviri ato’a o te autahu’ara’a i ni’a i te fenua nei i teie mahana. Terā rā, ’ua tae’ahia iāna te hō’ē fāito matahiti ’aita e nehe-nehe fa’ahou iāna ’ia rave i te mau ’ohipa e rave rahi tāna i rave na i muta’a ra. ’Aita te reira e fa’aiti i tōna pi’ira’a ’ei peropheta. Nā te reira rā e ta’oti’a ra i tāna mau ha’ara’a i te pae tino.9

I te matahiti 1994 ’ua parau te peresideni Hinckley i teie parau i muri nei, ’a tāvini ai ’oia ’ei tauturu mātāmua i roto i te Peresi-denira’a Mātāmua : Tē hina’aro nei te mau ta’ata o te ’Ēkālesia ’ia ’ite i te huru o te peresideni. Tei roto te peresideni Benson i te iva- ’ahuru- ma- pae- ra’a o tōna matahiti… Tē ’ati mau nei ’oia i te mau fifi o te matahiti rahi ’e o te ma’i e ’aita i ti’a fa’ahou iāna ’ia fa’aoti i te mau ’ohipa faufa’a o tōna tōro’a mo’a. E ’ere teie huru i te ’ohipa

te pupu nō te tino ’ahuru ma piti ’āpōsetolo, 1965. Tei pārahi mai te ’aui haere atu i te ’atau : ezra taft Benson, mark e. petersen (i ni’a i te turu’ira’a

rima o te pārahira’a), Joseph Fielding Smith (peresideni nō te pupu), ’e ’o leGrand richards. Tei ti’a mai te ’aui haere atu i te ’atau : Gordon B. Hinckley,

delbert l. Stapley, thomas S. monson, Spencer W. kimball, Harold B. lee, marion G. romney, richard l. evans, ’e ’o Howard W. Hunter.

Page 312: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 9

297

’āpī. ’Ua ma’i- ato’a- hia te tahi atu mau peresideni o te ’Ēkālesia ’e ’aore rā, ’aita e nehenehe e rave pāpū maita’i i te ’ohipa i roto i te mau ’āva’e ’e ’aore rā i te mau matahiti hope’a o tō rātou orara’a. E nehenehe te reira e tupu fa’ahou i te mau tau i muri nei.

Te mau ture ’e te mau terera’a ’ohipa tā te Fatu i fa’anaho nō te fa’aterera’a i tāna ’ēkālesia, e fa’aineine ïa te reira nō te mau huru ’ohipa ato’a e tupu mai. E mea faufa’a roa… ’eiaha roa ’ia tupu te fē’a’ara’a ’e ’aore rā te ha’ape’ape’ara’a nō ni’a i te fa’aterera’a o te ’Ēkālesia ’e te fa’a’ohipara’a i te mau hōro’ara’a a te peropheta, mai te ti’ara’a ’ia fāri’i i te fa’aurura’a ’e te heheura’a i roto i te fa’aterera’a i te mau ’ohipa ’e te mau fa’anahora’a a te ’Ēkālesia, ’ia ma’ihia ’aore rā ’ia ’ore e mara’a i te peresideni ’ia fa’atere māite.

E mana ’e e hōpoi’a nā te Peresidenira’a Mātāmua ’e te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo, tei pi’ihia ’e tei fa’atōro’ahia nō te mau i te mau tāviri nō te autahu’ara’a, ’ia fa’atere i te ’Ēkālesia, ’ia fa’atere i tō te reira mau ’ōro’a, ’ia hōhora i tō te reira ha’api’ira’a tumu ’e ’ia ha’amau ’e ’ia tāmau i tō te reira mau fa’a’ohipara’a. Te ta’ata ato’a tei fa’atōro’ahia ’ei āpōsetolo ’e tei fa’ata’ahia ’ei melo nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo, ’ua pāturuhia ïa rātou ’ei peropheta, ’ei hi’o ’e ’ei heheu parau. Mai ia rātou tei nā mua atu iāna, ’o te peresideni Benson te ’āpōsetolo tahito roa a’e i te taime ’a pi’ihia ai ’oia ’ei peresideni nō te ’Ēkālesia. ’Ua ravehia mai tōna nā tauturu mai roto mai i te Tino ’Ahuru Ma Piti. Nō reira, ’ua fāri’i te mau melo ato’a o te pupu o te Peresidenira’a Mātāmua ’e o te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo, i te mau tāviri, te mau ti’ara’a, ’e te mana nō te reira ti’ara’a āpōsetolo mo’a.

Tē fa’ahiti atu nei au i te parau i roto i te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau :

« Nō te autahu’ara’a a Melehizedeka, e toru ïa Tahu’a Teitei Fa’a-tere, ’o tei mā’itihia e te tino ’ēkālesia pā’āto’a, i fa’ata’ahia ’e i fa’atōro’ahia ho’i i te reira tōro’a, ’e i turuhia ho’i e te ti’aturira’a, te fa’aro’o, ’e te pure ato’a o te ’ēkālesia, tei riro ’ei pupu nō te Pere-sidenira’a nō te ’Ēkālesia » (PH&PF 107:22).

’Ia ma’ihia te peresideni ’e ’aore rā ’ia ’ore e mara’a iāna ’ia fa’atere māite i roto i tāna mau ’ohipa ato’a nō tōna tōro’a, ’ua riro ïa tōna nā tauturu e piti ’ei pupu nō te Peresidenira’a Mātāmua. E

Page 313: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 9

298

tāmau noa rāua i te fa’atere i te ’ohipa a te peresidenira’a i te mau mahana ato’a. ’Ia tupu noa atu te tahi mau ’ohipa ta’a ’ē, mai te mea ē, hō’ē ana’e ’o te nehenehe e rave i te ’ohipa, e nehenehe tāna e ha’a i roto i te mana o te tōro’a o te Peresidenira’a mai tei fa’a’itehia i roto i te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau i te tuha’a 102, irava10–11. […]

E tāmau noa nā tauturu i roto i te Peresidenira’a Mātāmua i te rave i te ’ohipa o teie tōro’a mai tei mātarohia. Te mau uira’a rahi rā nō ni’a i te mau fa’aturera’a, te mau terera’a ’ohipa, te mau fa’anahora’a, ’aore rā te ha’api’ira’a tumu, e tuatāpapa- hu’ahu’a- ’āmui- hia ïa te reira nā roto i te pure e te Peresidenira’a Mātāmua ’e te Tino ’Ahuru Ma Piti. Nā teie nā pupu e piti, te pupu nō te Peresidenira’a Mātāmua ’e te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo, nā rāua e feruri i te mau uira’a rarahi ato’a, ma te putuputu ’āmui ’e ma te fa’a’ite ti’amā i te ta’ata i tōna iho mana’o.

E i teienei, e fa’ahiti ā vau i te mau parau a te Fatu : « E te mau ferurira’a ’ohipa ato’a ’o te fa’aotihia ’e te hō’ē o teie nā pupu ra ’ia ravehia nā roto i te tāhō’ēra’a i te reo o te pā’āto’ara’a nō taua pupu ra e ti’a ai, ’oia ho’i ’ia tāhō’ē mau te mana’o nō te mau melo ato’a e teie nā pupu tāta’itahi i tō te reira pupu mau fa’aotira’a, ’ia fa’afāitohia te mana ’e te ti’ara’a o tā rātou mau fa’aotira’a te tahi i te tahi ra » (PH&PF 107:27) […]

’Ia māramarama maita’i te mau ta’ata ato’a ē, ’o Iesu Mesia te ti’a nei i te upo’o o teie ’ēkālesia tei parauhia i tōna ra i’oa mo’a. Tē ara nei ’Oia i ni’a i te reira. Nāna e arata’i nei i te reira. Nāna e arata’i nei i teie ’ohipa, ma te ti’a i te rima ’atau o Tōna Metua. Tei Iāna te ti’ara’a, te mana, te fa’aotira’a ’ia pi’i i te ta’ata i roto i Tōna haere’a i roto i te mau tōro’a teitei ’e te mo’a ’e ’ia vaiiho ia rātou ia au i Tōna hina’aro nā roto i te pi’ira’a ia rātou ’ia ho’i Iāna ra. ’Oia te Fatu ’o te ora ’e ’o te pohe. ’Aita vau e ha’ape’ape’a i te mau mea e tupu mai i ni’a ia mātou. Tē fāri’i nei au i te reira mau mea ’ei fa’a’itera’a nō Tōna hina’aro. Tē fāri’i ato’a nei au i te hōpoi’a, ma te ’ohipa i pīha’i iho i tō’u mau taea’e, ’ia ’imi i te mau rāve’a ato’a nō te fa’ahaere i teie ’ohipa i roto i te hō’ē vārua ha’amo’a, te here, te ha’eha’a, te ’ohipa ’e te ha’apa’o.10

Page 314: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 9

299

4E mau ’ite ta’a ’ē te mau ’āpōsetolo nō te

i’oa o te Mesia nā te ao ato’a nei.

’Ia oti rātou i te fa’atōro’ahia i te ti’ara’a ’āpōsetolo mo’a ’e… i te fa’ata’ahia ’ei mau melo nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti, ’ua tītauhia i te mau [’āpōsetolo] ’ia hōro’a ia rātou iho nā mua roa i roto i te ’ohipa utuutura’a. E tu’u rātou… nā mua roa i roto i tō rātou orara’a, nā ni’a a’e i te tā’āto’ara’a o te tahi atu mau mea, i te hōpoi’a o te ti’ara’a ’ei ’ite ta’a ’ē nō te i’oa o te Mesia i te ao ato’a nei […]

E mau ta’ata noa ato’a rātou mai ia tātou pā’āto’a nei te huru. Tē vai ra tō rātou mau pūai ’e tō rātou mau paruparu. Terā rā, mai taua taime ra e hope noa atu tō rātou orara’a, mai te mea e vai ha’apa’o noa rātou, tā rātou māna’ona’ora’a rahi ’o te fa’ahaerera’a ïa i te ’ohipa a te Atua i mua i ni’a i te fenua nei. Tītauhia ia rātou ’ia feruri i te ora maita’i o te mau tamari’i a tō tātou Metua, ’o rātou tei rāpae i te ’Ēkālesia ’e ’o rātou tei roto i te ’Ēkālesia. Tītauhia ia rātou ’ia ’imi i te mau rāve’a ato’a nō te tāmāhanahana ia rātou tei ’oto, ’ia ha’apūai ia rātou tei paruparu, ’ia fa’aitoito ia rātou tei paruparu, ’ia fa’ahoa ia rātou ’aita e hoa, ’ia fa’a’amu i tei ’ere, ’ia ha’amaita’i i tei ma’ihia, ’ia fa’a’ite i te ’itera’a pāpū, ’eiaha nō tō rātou ti’aturira’a, nō tō rātou rā ’ite i te Tamaiti a te Atua, tō rātou Hoa ’e tō rātou Fatu, ’o rātou ’ei tāvini Nōna […]

Tē fa’a’ite nei au i tō’u ’itera’a pāpū nō tō rātou autaea’era’a, tō rātou ha’apa’o, tō rātou fa’aro’o, tō rātou itoito i roto i te ’ohipa, ’e tā rātou tāvinira’a fa’ahiahia nō te fa’ahaere i te bāsileia o te Atua i mua.11

5E ’imi te Peresidenira’a Mātāmua ’e te Tino ’Ahuru Ma Piti i te fa’aurura’a ’e te au māite

hope hou ’a rave ai i te mau fa’aotira’a.

’Aita hō’ē fa’aotira’a mai roto mai i te Peresidenira’a Mātāmua ’e te Tino ’Ahuru Ma Piti e ravehia maori rā nā roto i te reo hō’ē roa o te mau melo o te ’āpo’ora’a. I te ha’amatara’a ’a feruri ai rātou i ni’a i te mau ’ohipa, e riro te mau mana’o i te ta’a ’ē te tahi ’e te tahi. E ti’a ’ia ha’amana’o i te reira mau ta’a- ’ē- ra’a te mana’o. ’Ua rau te huru orara’a o teie mau ta’ata i muta’a ra. E mau ta’ata teie tē vai

Page 315: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 9

300

ra tō rātou iho mana’o. Terā rā, hou ’a ’itehia ai te hō’ē fa’aotira’a hope’a, i reira te mana’o ’e te reo hō’ē e tae mai ai.

E tupu mau te reira mai te mea e ha’apa’ohia te parau heheu a te Fatu [hi’o PH&PF 107:27, 30–31] […]

[I te taime] ’a tāvini ai au ’ei melo nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti, e [i te taime] ’a tāvini ai au i roto i te Peresidenira’a Mātāmua, ’aita roa hō’ē ’ohipa faufa’a i ravehia ma te ’ore teie huru fa’anaho-ra’a i ha’apa’ohia… Nā roto i teie fa’anahora’a ’ia paraparau te mau ta’ata i tō rātou mana’o, ’ua riro ïa ’ei tīti’ara’a ’e ’ei mātutura’a i te mau ferurira’a ’e i te mau mana’o tumu. Terā rā, ’aita roa atu vau i ’ite i te hutihutira’a mana’o teimaha ’e ’aore rā, te mana’o ’ino’ino i rotopū i tō’u mau taea’e. ’Ua ’ite rā vau i te hō’ē mea nehenehe ’e te fa’ahiahia—te hō’ēra’a te mau hi’ora’a ta’a ’ē ’e tupu roa atu te au māite ’e te fāri’ira’a hope, i raro a’e i te fa’aurura’a arata’i a te Vārua Maita’i ’e i raro a’e i te mana o te heheura’a […]

’Aita vau i ’ite i te tahi atu huru tino fa’atere e nehenehe e parau-hia mai teie te huru.12

6E pi’ihia te hō’ē peresideni titi nā roto i te

fa’aurura’a ’ei tauturu ha’amāramarama nō te mau ’episekōpo, ’e ’ei fa’atere nō te mau ta’ata.

E pi’ihia te peresideni titi i raro a’e i te fa’aurura’a nō te ti’a i rotopū i te mau ’episekōpo o te mau pāroisa ’e te mau hui mana fa’atere rahi o te ’Ēkālesia. ’O te hō’ē ïa hōpoi’a faufa’a roa. Nā te mau hui mana fa’atere rahi e ha’api’i iāna, ’e i muri iho, nāna e ha’api’i i te mau ’episekōpo […]

E tāvini te peresideni titi ’ei tauturu ha’amāramarama nō te mau ’episekōpo. ’Ua ’ite te mau ’episekōpo ato’a ē, ’ia fārerei ’oia i te hō’ē fifi rahi, tē vai ra hō’ē ta’ata tāna e nehenehe e haere e fārerei nō te fa’a’ite i tōna teimaha ’e nō te fāri’i i te parau a’o.

E hōro’a ’oia i te piti o te pārurura’a nō te fa’ata’a i te feiā tei ti’a-mā nō te haere i roto i te fare o te Fatu… E riro ato’a te peresideni ’ei pāruru piti nō te fa’ata’a i te ti’amāra’a o te feiā e haere ’ei ti’a nō te ’Ēkālesia i roto i te misiōni. E uiui ato’a ’oia i te ta’ata tītau, e mai te mea ’ua māuruuru ’oia i tōna ti’amā, ’ei reira ’oia e tārima ai

Page 316: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 9

301

i te parau fa’ati’a. ’Ua hōro’a- ato’a- hia iāna te mana nō te fa’ata’a ia rātou ’o tei pi’ihia i roto i te misiōni ’e nō te vaiiho ia rātou ’ia hope ana’e tā rātou tāvinira’a.

Te mea faufa’a roa atu, ’oia te ti’a fa’atere rahi nō te ’ohipa fa’a-tītī’aifarora’a i roto i te titi… Tē amo nei ’oia i te hōpoi’a teimaha o te hi’ora’a e mea mā ’e te tāfetafeta ’ore te ha’api’ira’a tumu e ha’api’ihia ra i roto i te titi. E ’ohipa nāna i te hi’ora’a ē, ’aita e ha’api’ihia ra te mau ha’api’ira’a tumu hape e ’aita e peu hape e tupu ra. Mai te mea ē, tē vai ra hō’ē melo tei mau i te autahu’ara’a a Melehizede-ka ’aita i tano te peu, ’e ’aore rā, te tahi atu ta’ata nō te reira ato’a tumu, tītauhia i te peresideni ’ia paraparau ia rātou, e mai te mea e onoono noa te ta’ata i roto i tāna peu, tītauhia ïa i te peresideni ’ia rave i te hō’ē fa’aotira’a. E tītau ’oia i te ta’ata rave hara ’ia ti’a mai i mua i te ’āpo’ora’a fa’atītī’aifarora’a, i reira e ravehia ai te fa’aotira’a nō te hō’ē tau hi’opo’ara’a, ’e ’aore rā, te tāpe’ara’a i te mau ’ohipa ’e ’aore rā, e huri iāna i rāpae i te ’Ēkālesia.

E ’ohipa fifi teie ’e te au ’ore, terā rā, tītauhia i te peresideni ’ia rave i te reira ma te mata’u ’ore ’e ’aore rā, ma te hi’o pae hō’ē ’ore. E ravehia teie mau mea ato’a mai te au i te arata’ira’a a te Vārua ’e mai te au i tei fa’a’itehia i roto i te tuha’a 102 o te Parau Ha’api’ira’a ’e te mau Parau Fafau.

I muri iho, tītauhia iāna ’ia ’imi i te mau rāve’a ato’a nō te fa’aho’i mai i te taime au i te ta’ata tei fa’ahapahia.

Teie mau mea ato’a ’e e rave rahi atu ā, ’o tāna ïa mau hōpoi’a. Nō reira, ’ua tītauhia ïa ’ia riro tōna iho orara’a ’ei hi’ora’a maita’i i mua i tōna mau ta’ata […]

Nō te mea ho’i e ti’aturi rahi tō mātou i te mau [peresideni titi], tē fa’aitoito atu nei mātou i te mau melo ’eiaha e tītau i te mau Hui Mana Fa’atere Rahi nō te a’o ’e nō te ha’amaita’i ia rātou. ’Ua pi’ihia tō rātou mau peresideni titi i raro a’e i te hō’ē ā fa’aurura’a i pi’ihia ai te mau hui mana fa’atere rahi.13

7E mau tīa’i nānā te mau ’episekōpo.

E nehenehe te [’Ēkālesia] e tupu i te rahi ’e ’ia rahi roa, e mea pāpū te reira. Tītauhia ’ia hōpoi i teie ’evanelia i te mau nūna’a

Page 317: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 9

302

ato’a, i te mau ’ōpū ato’a, i te mau reo ato’a ’e i te mau ta’ata ato’a. E’ita roa atu e tupu i roto i te hō’ē tau fātata te hō’ē maura’a o te tupura’a ’e ’aore rā, te hō’ē topara’a te fa’atōrora’a i te rima, nō te fa’ahaere i mua, nō te patu, nō te fa’a’ā’ano ia Ziona nā te ao ato’a nei. E tupu rā te auta’atira’a tīa’i here i rotopū i te mau melo ato’a ’e te hō’ē ’episekōpo ’e ’aore rā, hō’ē peresideni ’āma’a pa’ari ’e te poihere. E mau tīa’i nānā teie, ’e tā rātou hōpoi’a, ’o te ha’apa’ora’a ïa i te ta’ata i te hō’ē fāito numera iti ’ia ’ore ho’i te hō’ē ’ia mo’ehia, ’ia ’ore e ha’apa’o- ore- hia, ’e ’aore rā, ’ia ’ore e tāu’a- ore- hia. ’Ua riro ’o Iesu ’ei tia’i māmoe mau tei fa’atoro i te rima i tei vai i roto i te ’ati, hō’ē i te taime hō’ē, ma te hōro’a i te hō’ē ha’amaita’ira’a nō te ta’ata hō’ē i ni’a iho ia rātou.14

’Ua riro ato’a… te mau ’episekōpo o te ’Ēkālesia ’ei mau tia’i nō ’Īserā’ela. E hōpoi’a tā te mau ta’ata ato’a [i roto i te ’Ēkālesia] i mua i te ’episekōpo ’e ’aore rā, te peresideni ’āma’a. E hōpoi’a rahi tā rātou e ’amo nei, ’e tē ani manihini nei au i te mau melo ato’a o te ’Ēkālesia ’ia ’imi rātou i te mau rāve’a ato’a nō te ’amo i taua hōpoi’a ra e ’amohia ra e tō tātou mau ’episekōpo ’e tō tātou mau peresideni ’āma’a.

E pure tātou nō rātou. E hina’aro rātou i te tauturu nō te ’amo i tā rātou hōpoi’a teimaha. E nehenehe tā tātou e pāturu rahi atu ’e e fa’aiti i te fa’ateimaha i ni’a ia rātou. E nehenehe tā tātou e tauturu ia rātou nā roto i te mau huru rāve’a ato’a e vai ra. E nehenehe tā tātou e ha’amāuruuru ia rātou nō te mau mea ato’a tā rātou e rave nei nō tātou. Tē ha’afifi ra tātou ia rātou nō te hō’ē taime poto nā roto i te hōpoi’a tā tātou e fa’auta atu i ni’a iho ia rātou…

E ta’ata te mau [’episekōpo ato’a] tei pi’ihia nā roto i te vārua tohu ’e te heheura’a ’e tei fa’ata’ahia ’e tei fa’atōro’ahia nā roto i te tu’ura’a rima. Tē mau nei rātou tāta’itahi i te mau tāviri o te peresidenira’a o tāna pāroisa. E tahu’a rahi rātou tāta’itahi, te tahu’a rahi fa’atere nō tāna pāroisa. Tē ’amo tāta’itahi nei rātou i te mau hōpoi’a rahi o te ti’a’aura’a. Tē ti’a nei rātou tāta’itahi ’ei metua tāne nō tōna mau ta’ata.

’Aore hō’ē e fāri’i i te moni nō tāna tāvinira’a. ’Aore te taime o te hō’ē ’episekōpo pāroisa e fa’aho’ihia nā te ’Ēkālesia nō tāna ’ohipa ’ei ’episekōpo.

Page 318: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 9

303

’Ua tū’ati te mau tītaura’a nō te hō’ē ’episekōpo i teie mahana i tō tei te mau mahana o Paulo, tei pāpa’i atu ia Timoteo [hi’o 1 Timoteo 3:2–6]. […]

I roto i tāna rata ia Tito, tē parau fa’ahou ra ’o Paulo ē, « ’ei ta’ata hapa ’ore ho’i te ’episekōpo e ti’a ai i te ti’a’au i te Atua ra…

« E te tāpe’a māite ho’i i te parau mau i ha’api’ihia atu iāna ra, ’ia ti’a iāna ’ia ha’api’i i te parau ora ’e ’ia fa’a’ite atu i te hapa a te feiā e pāto’i mai ra » (Tito 1:7, 9).

Nā teie mau parau e fa’a’ite maita’i nei i te hō’ē ’episekōpo i teie mahana i roto i te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei.15

Tē fa’aitoito nei au i te mau ta’ata o te ’Ēkālesia, noa atu te vāhi tei reira ’outou, ’ia fārerei ana’e ’outou i te mau fifi, nā mua roa, ’a tāmata ’outou iho i te fa’atītī’aifaro i te reira mau fifi. ’A feruri i ni’a i te reira, ’a tuatāpapa i te mau rāve’a e roa’a ia ’outou, ’a pure nō te reira, ’e ’a ’imi i te arata’ira’a i pīha’i iho i te Fatu. Mai te mea ē, ’aita e ti’a ia ’outou iho ’ia fa’a’āfaro i te reira, ’a paraparau atu i tō ’outou ’episekōpo ’e ’aore rā, te peresideni ’āma’a. E ta’ata ’oia nō te Atua, tei pi’ihia i raro a’e i te mana o te autahu’ara’a mo’a, ’ei tīa’i nō te nānā.16

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• Nō te aha tātou e hina’aro ai i te mau peropheta ora ? E aha te

mea tā ’outou i fa’ahiahia i roto i « te fa’anahora’a ha’amaita’ira’a » a te Fatu nō te fa’aineine ’e nō te pi’i i te hō’ē Peresideni o te ’Ēkālesia ? (Hi’o te tuha’a 1).

• E aha tō ’outou mana’o ’ia hi’o fa’ahou ana’e ’outou i te fa’a’itera’a a te peresideni Hinckley i te huru o te mā’itira’a i te hō’ē peresideni ’āpī o te ’Ēkālesia ? (Hi’o te tuha’a 2). Nō te aha e mea faufa’a ia ’ite ē, e mā’itihia te peresideni ia au i te « hō’ē fa’anahora’a hanahana ’o te hōro’a mai i te fa’aterera’a fa’auruhia ’e te tāmatamatahia » ?

• E aha te mau parau tumu ’e te mau fa’anahora’a tā te Fatu i ha’a-mau nō te fa’aterera’a i te ’Ēkālesia mai te mea ē, ’aita e ti’a i te

Page 319: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 9

304

peresideni ’ia ’ohipa hope roa i roto i tāna mau hōpoi’a ? (Hi’o te tuha’a 3).

• E mea nāhea tā te mau ’āpōsetolo o te mau mahana hope’a nei ’ia fa’a’ite i te māna’ona’ora’a i te mau tamari’i pā’āto’a a te Atua, « ’o rātou tei rāpae i te ’Ēkālesia ’e ’o rātou tei roto i te ’Ēkālesia » ? (Hi’o te tuha’a 4). E mea nāhea te mau a’ora’a o te ’āmuira’a i te fa’a’itera’a i teie māna’ona’ora’a ? E mea nāhea tō ’outou fāna’ora’a i te mau ha’api’ira’a a te mau peropheta ’e te mau ’āpōsetolo ora ?

• ’A tuatāpapa i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley nō ni’a i te huru nō tō te Peresidenira’a Mātāmua ’e te pupu nō te Tino ’Ahuru ma Piti ravera’a i te mau fa’aotira’a (hi’o te tuha’a 5). E aha tā tātou e nehenehe e ’apo mai i roto i te huru nō tā rātou ravera’a i te mau fa’aotira’a ? Nāhea e ti’a ai ia tātou ’ia fa’a’ohipa i teie mau parau tumu i roto i tō tātou mau ’utuāfare ’e i roto i te ’Ēkālesia ?

• ’Ia hi’o fa’ahou ana’e ’outou i te mau tuha’a 6 ’e te 7, e aha tā ’outou e ’apo mai nō ni’a i te mau pi’ira’a o te peresideni titi ’e te ’episekōpo ? Nāhea e ti’a ai ia tātou ’ia pāturu maita’i a’e i tō tātou mau ti’a fa’atere o te ’Ēkālesia ?

Te mau pāpa’ira’a mo’aEphesia 2:19–20 ; 4:11–14 ; PH&PF 1:38  ; 21:1–6 ; Aberahama

3:22–23 ; Hīro’a Fa’aro’o 1:5–6

Tauturu ha’api’ira’a« ’A fa’a’ite i te ’itera’a pāpū ’ia fa’auru te Vārua ia ’outou ia nā

reira, ’eiaha noa i te hope’ara’a o te ha’api’ira’a. ’A hōro’a ato’a i te taime i te feiā ’o tā ’outou e ha’api’i ra ’ia fa’a’ite ato’a i tō rātou ’itera’a pāpū » (Te Ha’api’ira’a : ’Aita e Pi’ira’a Teitei A’e,[1999], 45).

Te mau nota 1. « In … Counsellors There Is Safety »,

Ensign, Novema 1990, 49. 2. I roto i te Conference Report, ’Ātopa

1961, 115–16 ; fa’ahitira’a « Te māere nei au », Hīmene, n°111.

3. « This Work Is Concerned with Peo-ple », Ensign, Mē 1995, 51.

4. « Strengthening Each Other », Ensign, Fepuare 1985, 5.

5. « He Slumbers Not, nor Sleeps », Ensign, Mē 1983, 6–7.

6. « Believe His Prophets », Ensign, Mē 1992, 53.

7. « Come and Partake », Ensign, Mē 1986, 46–47.

8. « This Is the Work of the Master », Ensign, Mē 1995, 69.

Page 320: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 1 9

305

9. « The Church Is on Course », Ensign, Novema 1992, 53–54.

10. « God Is at the Helm », Ensign, Mē 1994, 54, 59.

11. « Special Witnesses for Christ », Ensign, Mē 1984, 49–51.

12. « God Is at the Helm », 54, 59.

13. « The Stake President », Ensign, Mē 2000, 50–51.

14. « This Work Is Concerned with People », 52–53.

15. « The Shepherds of Israel », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2003, 60.

16. « Live the Gospel », Ensign, Novema 1984, 86.

Page 321: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

306

’ua fa’aitoito te peresideni Hinckley ia tātou ’ia ’āmui atu i te feiā e ’ere nō tō tātou fa’aro’o « i roto i te mau ’ohipa maita’i nō te huira’atira ».

Page 322: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

307

P E N E 2 0

Fa’ahoara’a i te mau ta’ata e ’ere nō tō tātou nei fa’aro’o

« E haere nā tātou e tauturu i te mau tāne ’e te mau vahine e mana’o maita’i, noa atu e aha

tā rātou fa’aro’o ’e te vāhi e ora ra rātou ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

’Ua parau te peresideni Gordon B. Hinckley i roto i te hō’ē rurura’a a te feiā fa’atere nō te mau ’Ekālesia i te ’āva’e novema 1994 ē :

« Nō te mau ha’api’ira’a fa’aro’o huru rau tātou. Noa atu te ta’a- ’ē- ra’a i roto i tā tātou mau fa’aro’o, tē mana’o nei au ē ’ua hō’ē tō tātou mana’o i roto i tō tātou ’itera’a i te mau ’ino ’e te mau fifi o te ao nei ’e o te sōtaiete tei reira ho’i tātou i te orara’a, ’e tā tātou hōpoi’a rahi ’e te rāve’a nō te ti’a ’āmui nō taua mau maita’i ra i mua i te ta’ata ’e i roto i tō tātou iho nei orara’a, ’o te fa’a’ite nei i te parau nō te viretu ’e te orara’a mōrare, nō te fa’aturara’a i te mau tāne ’e te mau vahine ato’a ’ei mau tamari’i nā te Atua, nō te hina’arora’a i te peu maita’i ’e te au maita’i i roto i tō tātou mau aura’a, ’e te fa’ahereherera’a i te ’utuāfare ’ei tufa’a tumu nō te sōtaiete tei ha’apa’ohia e te Atua…

« Tei roto ia tātou tāta’itahi te hina’aro ’ia tauturu i te feiā veve, ’ia fa’ate’itei i tei hepohepo, ’ia hōro’a i te tāmāhanahanara’a, te ti’aturira’a, ’e te tauturura’a i te feiā ato’a i roto i te fifi ’e te māuiui noa atu e aha te tumu.

Tē ’ite nei tātou i te hina’aro ’ia tinai i te mau fifi nō te sōtaiete ’e ’ia mono atu i te mana’o tāhitohito e vai nei i teie mahana nā roto i te ’ana’anatae ’e te fa’aro’o. E ti’a ia tātou ’ia ’ite ē ’aita e hina’a-rohia te riri ’aore rā te fa’ahapara’a i te tahi ’e te tahi. E ti’a ia tātou ’ia fa’a’ohipa i tō tātou mana nō te tāmarū i te mau reo riri ’e te mārōra’a tāho’o…

Page 323: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 0

308

« Nō roto mai tō tātou pūai i tō tātou ti’amāra’a ’ia mā’iti. Tē vai nei te pūai i roto ato’a i tō tātou huru rau. Tē vai ra rā te pūai rahi a’e i roto i te fa’auera’a a te Atua ia tātou tāta’itahi ’ia ha’a nō te fa’ateiteira’a ’e te ha’amaita’ira’a i te tā’āto’ara’a o Tāna mau tamāroa ’e mau tamāhine, noa atu e aha te huru o tō rātou nūna’a ’aore rā fenua ’aore rā te tahi atu mau ta’a- ’ē- ra’a […]

« ’Ia ha’amaita’i mai te Fatu ia tātou ’ia ’īriti mai roto mai i tō tātou ’ā’au ’e ’ia ti’avaru atu i rāpae’au i tō tātou sōtaiete te mau tufa’a ato’a nō te au ’ore, te fa’a’oroma’i ’ore, te tati nūna’a ’ē (raciste), ’e te tahi atu mau parau ’e mau ’ohipa fa’a’āmahamaha. Te parau ’ino, te fa’a’ino tati nūna’a ’ore, te mau i’oa pi’i au ’ore, te ’āfa’ifa’i parau tāho’o, ’e te tihotiho parau ’ino ’e te ’iriā, e’ita ïa e ti’a ’ia vai mai i rotopū ia tātou nei.

« ’Ia ha’amaita’i mai te Atua ia tātou pā’āto’a i te hau nō ō mai Iāna ra. ’Ia ha’amaita’i mai ’Oia ia tātou i te ’ā’au mēhara ’e te hina’aro ’ia ora ’āmui tātou ma te fa’atura te tahi i te tahi, te tāhō’ēra’a i tā tātou mau tauto’ora’a nō te ha’amaita’i i te mau nūna’a ta’ata i reira ho’i tātou e fāna’o ai i te ora ».1

Hō’ē matahiti i muri a’e i te hōro’ara’a i teie parau poro’i, ’ua a’o te peresideni Hinckley i te hō’ē pupu nō te feiā fa’atere nō te fenua nei. E pupu na’ina’i—e 30 ana’e ta’ata—e pupu ma te mana rahi rā : e mau peresideni, e mau pāpa’i ve’a fa’atere, e mau ta’ata fatu, ’e e mau pāpa’i ve’a tei ti’a nō te mau taiete ve’a rarahi i te fenua Marite. I roto i te hō’ē « tāu’ara’a parau au maita’i ’e te ’are’area i te tahi mau taime », ’ua hōro’a ’oia i te « hō’ē hi’ora’a rarahi nō te ti’ara’a o te ’Ekālesia nā te ao nei, ’ua fa’a’ite ’oia i tōna mau mana’o nō ni’a i te mau ’ōpuara’a misiōnare, te tōtauturu ’e te ha’api’ira’a ’e ’ua fa’ati’a i te pāhono atu i te mau uira’a… ’Ua pāhono ’oia i te mau uira’a ato’a ma te huna ’ore ’aore rā ma te taiā ’ore ’e ’aore rā ma te hō’ē noa a’e fa’a’itera’a nō tōna ha’amā ’ore ». ’Ua fa’a’ite te feiā tei tae atu i tō rātou māere i tōna ’orera’a i tāpe’a i tōna mau mana’o, ’e ’ua pāhono atu ’oia ē te hō’ē noa mea tāna i ’ore i tuatāpapa o te mau fa’anahora’a ïa nō te mau ’ōro’a mo’a nō te hiero. ’Ua parau ’oia ē « e nehenehe te tahi ’ē atu mau mea e paraparauhia ».

I te hō’ē taime nō teie tāu’ara’a parau, ’ua parau ’o Mike Wallace, te pāpa’i ve’a pa’ari a’e nō te fa’anahora’a ’āfata teata 60 Minuti ē, ’ua hina’aro ’oia ’ia rave i te hō’ē fa’anahora’a ta’a ’ē nō ni’a i te

Page 324: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 0

309

peresideni Hinckley. ’Ua fa’aea ri’i te peresideni Hinckley ’e ’ua pāhono i muri iho, « māuruuru. E haru ïa vau i teie anira’a ».2

’Ua parau te peresideni Hinckley i muri iho ’ē ’ua fē’a’a ri’i ’oia ’ia uiuihia ’oia e Mike Wallace, tei mau i te ro’o nō te hō’ē pāpa’i ve’a fa’ahuehue. ’Ua fa’a’ite ’oia nō te aha ’oia i fāri’i ai ’ia uiuihia noa atu teie fē’a’ara’a :

« ’Ua mana’o vau e riro ïa teie ’ei rāve’a nō te fa’a’ite’ite i te tahi mau huru maita’i nō tō tātou ta’ere ’e tā tātou parau poro’i i nā milioni ta’ata e rave rahi. ’Ua fa’aoti au ē e mea maita’i a’e ’ia fa’aitoito noa atu te mau fifi ’eiaha rā e ’ape i te mau fifi ma te fa’aea noa ma te ’ohipa ’ore ».3

Teie te mau mea i parauhia i roto i taua tāu’ara’a parau ra :

Wallace tāne : « E aha tō ’oe hi’ora’a i te mau ta’ata e ’ere i te mōmoni ? »

Peresideni Hinckley : « Ma te here ’e te fa’atura. E rave rahi tō’u mau hoa e ’ere i te mōmoni. Tē fa’atura nei au ia rātou. Tē ha’apou-pou rahi nei au ia rātou ».

Wallace Tane : « Noa atu ē ’aita ā rātou i ’āmui atu ra i te ’Ekālesia ? »

Peresideni Hinckley  : «  ’Ē. I te mau ta’ata ato’a e ’ere nō teie ’Ekālesia, tē parau nei au ē tē ’ite nei mātou i te mau viretu ato’a ’e te maita’i i roto ia ’outou. ’A ’āfa’i mai te reira nā muri ia ’outou ’e e hi’o ïa mātou e aha te ’āpiti atu ».4

I te taime ’ua hope te uiuira’a, ’ua riro te peresideni Hinckley ’e ’o Mike Wallace ’ei mau hoa. ’Ua parau ’o Wallace tāne nō ni’a i te peresideni Hinckley mai te hō’ē « ta’ata fa’atere auhia, ’e te fa’atura, te maita’i ’e te ’ana’anatae » ’o tei « ti’a roa ’ia fāri’i i te here a tō te ao mai tāna e fāri’i ra ».5

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

’Ia ha’amana’o ana’e tātou ē e mau tamari’i te mau ta’ata ato’a nā te Atua, e haere rahi atu ïa tātou e fa’ateitei ’e e tauturu ia rātou i rotopū ia tātou.

’Eiaha roa atu tātou e ha’amo’e ē tē ora nei tātou i roto i te hō’ē ao ’ua rau te huru o te ta’ata. Te mau ta’ata o te fenua e mau tama-ri’i pā’āto’a ana’e ïa nā tō tātou Metua ’e e rave rahi ’e ’ua rau ho’i

Page 325: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 0

310

tā rātou mau ha’apa’ora’a fa’aro’o. E ti’a ia tātou ’ia fa’atupu i te fa’a’oroma’ira’a ’e te ’ā’au mēhara ’e te fa’atura i te tahi ’e te tahi.6

’Aita e hina’arohia i roto i te mau fenua ato’a te tama’i i rotopū i te mau huru pupu ta’ata ato’a. ’Ia ha’api’ihia i roto i te mau fare ato’a o te ta’ata ē e mau tamari’i pā’āto’a tātou nā te Atua, tō tātou Metua Mure ’Ore, e mai te mea tē vai ra te ti’ara’a metua, e ti’a ïa ia vai mai te autaea’era’a.7 

Mai te mea e tāpe’a tāmau tātou i mua ia tātou taua hōho’a ra nō te fatura’a ’āi’a hanahana, nō te ti’ara’a metua o te Atua ’e te autaea’era’a o te ta’ata ’ei mau mea mau, e rahi atu ïa tō tātou fa’a’oroma’ira’a, te hāmani- maita’i- ra’a, te haerera’a e fa’ateitei ’e e tauturu e paturu i taua mau ta’ata ra i rotopū ia tātou. E’ita ïa tātou e hina’aro i te rave i taua mau mea ra ’o te ’ore e ti’a ia tātou ’ia rave. E mau tamari’i tātou nā te Atua ’e tē here nei tātou Iāna. Ia rahi atu ā tō tātou nā- reira- ra’a.8

2E ti’a ia tātou ’ia ora ma te fa’atura, te ’ā’au mēhara, ’e te auhoara’a i te mau ta’ata e ’ere nō tā tātou fa’aro’o.

« Tē ti’aturi nei mātou e ti’ara’a tō mātou ’ia ha’amori i te Atua Mana Hope mai te au i tō mātou iho hina’aro, ’e e ti’ara’a ho’i tō te mau ta’ata ato’a ’ia ha’amori rātou noa atu te huru, te vāhi ’e te mea tā rātou i hina’aro » (Te mau Hīro’a Fa’aro’o 1:11).

E mea faufa’a rahi roa ē—’a ti’aturi ai tātou i te ha’amori i te Atua mai te au i tā tātou ha’api’ira’a, ’eiaha tātou e fa’a’oru ’aore rā e fa’ahua parau ti’a ’aore rā e te’ote’o, ’ia fa’ati’a rā tātou ia vetahi ’ē i te ha’amaita’ira’a ’ia ha’amori mai te au i tō rātou mau hina’aro. Te rahira’a o te pe’ape’a i roto i te ao, nō roto mai ïa i te tama’i i rotopū i te mau fa’aro’o. Tē ’oa’oa nei au e nehenehe iā’u ’ia parau ē e nehenehe tā’u e pārahi i pīha’i iho i tō’u mau hoa katolita ’e ’ia paraparau ia rātou ē, e nehenehe tā’u e pārahi i pīha’i iho i tō’u mau hoa porotetani ’e e paraparau ia rātou. E ti’a mai ïa vau nō te pāruru ia rātou, mai tā teie ’Ekālesia i rave ’e e tāmau ā i te rave, nō te pāruru ia rātou i roto i teie nei ao.9

Tē ani nei au i tō tātou mau ta’ata i te mau vāhi ato’a ’ia ora ma te fa’atura ’e te ’ā’au mēhara nō rātou e ’ere nō tā tātou fa’aro’o. Tē vai nei te hō’ē hina’aro rahi nō te peu maita’i ’e te fa’aturara’a te tahi i

Page 326: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 0

311

te tahi i rotopū i te mau ta’ata e mau ti’aturira’a ’e e mau ha’api’ira’a ta’a ’ē tā rātou. E’ita e ti’a ia tātou ’ia turu i te hō’ē noa a’e ha’api’ira’a nō ni’a i te maita’i a’e te hō’ē nūna’a i te tahi atu nūna’a. Tē ora nei tātou i roto i te hō’ē ao ’e ’ua rau te huru o te ta’ata. E nehenehe ’e e ti’a ia tātou ’ia fa’atura i te mau ta’ata e ’aita tātou e fāri’i ra i tā rātou mau ha’api’ira’a. E ti’a ia tātou ’ia ineine ’ia pāruru i te mau ti’ara’a o vetahi ’ē ’o te nehenehe e riro ’ei mau ta’ata hāmani- ’ino- hia ’e te huru fa’a’oroma’i ’ore.

Tē hina’aro nei au ē ’ia ’ite ’outou i teie mau parau pūai a Iosepha Semita tei fa’ahitihia i te matahiti 1843 :

« Mai te mea ’ua fa’a’itehia ē ’ua ineine au i te pohe nō te hō’ē ‘mōmoni,’ tē parau hua nei ’oia i mua i te Ra’i ē ’ua ineine ato’a vau nō te pohe nō te pārurura’a i te ti’ara’a nō te hō’ē peresebi-teriana, te hō’ē bāpetizo, ’aore rā te hō’ē ta’ata maita’i nō te tahi atu fa’aro’o ; nō te mea te ture o te tāta’ahi i te ti’ara’a nō te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei e tāta’ahi ato’a ïa i te ti’ara’a nō te mau katolita nō Roma ’aore rā te tahi ’ē atu fa’aro’o » (History of the Church, 5:498).10

’Eiaha tātou e mā’iti’iti i te hō’ē noa pupu ta’ata. ’Eiaha roa atu tātou e rave i te ti’ara’a e mea maita’i a’e mātou. ’Eiaha roa tātou ’ia riro ’ei feiā parau ti’a a’e tātou. ’Ia riro tātou ’ei mau ta’ata maita’i, ’ei fāri’i i te mau ta’ata ato’a ’e te mau hoa. E nehenehe tā tātou e tāpe’a i tō tātou fa’aro’o. E nehenehe tā tātou e fa’a’ohipa i tā tātou ha’apa’ora’a. E nehenehe tā tātou e here i tā tātou huru ha’amorira’a ma te ’ore e fa’a’ino ia vetahi ’ē. Tē rave nei au i teie taime nō te ani i te hō’ē vārua fa’a’oroma’ira’a ’e te herera’a i te ta’ata tupu, nō te auhoara’a ’e te here i te feiā nō te tahi atu mau fa’aro’o.11

’Eiaha tātou ’ia riro ’ei feiā mārō ’ia paraparau ana’e tātou nō ni’a i te mau ta’a- ’ē- ra’a i te pae ha’api’ira’a. ’Aita e vāhi nō te ’ino’inora’a. ’Eiaha roa atu rā tātou e fa’aru’e ’aore rā e ha’afaufa’a ’ore i te ’itera’a tei tae mai ia tātou nā roto i te heheura’a ’e te hōro’ara’ahia mai te mau tāviri ’e te mana i raro a’e i te rima o te mau ta’ata tei mau i te reira i muta’a ihora. ’Eiaha roa atu tātou e ha’amo’e ē, e fa’aho’ira’a mai teie i te mau mea tei ha’amauhia e te Fa’aora o te ao nei […]

E nehenehe tā tātou e fa’atura i te tahi atu mau fa’aro’o, ’e e ti’a ia tātou ’ia nā reira. E ti’a ia tātou ’ia ’ite i te maita’i rahi tā rātou

Page 327: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 0

312

e fa’atupu nei. E ti’a ia tātou ’ia ha’api’i i tā tātou mau tamari’i ’ia fa’a’oroma’i ’e ’ia fa’ahoa i te mau ta’ata e ’ere nō tā tātou fa’aro’o.12

’Eiaha tātou e hāmani ’ino i te tahi atu mau ’ēkālesia. ’Eiaha tātou e fa’a’ino i te tahi atu mau ’ēkālesia. ’Eiaha tātou e mārō ’e te tahi atu mau ’ēkālesia. ’Eiaha tātou e mārō parau ’e te tahi atu mau ’ēkālesia. E parau noa tātou i te feiā e ’ere paha nō te tahi atu mau fa’aro’o ’aore rā ’aita e fa’aro’o, « e ’āfa’i mai ’outou i tā ’outou parau mau ’e e hi’o ïa mātou mai te mea e nehenehe tā mātou e fa’arahi atu i te reira ».13

3Ma te ’ore e ha’afifi i tā tātou ha’api’ira’a tumu, e nehenehe

tā tātou e ha’a e vetahi ’ē i roto i te mau ’ohipa maita’i.

E nehenehe tā tātou e rave i te ’ohipa ’e te mau ta’ata nō te tahi atu mau fa’aro’o i roto i te mau ’ōpuara’a huru rau i roto i te ’arora’a tāmau i te mau ’ino nō te sōtaiete ’o te ha’afifi nei i te mau faufa’a herehia tei riro ’ei mea faufa’a rahi nō tātou pā’āto’a. E ’ere teie nei mau ta’ata nō tā tātou fa’aro’o, e mau hoa, e mau ta’ata tupu, e mau hoa ’ohipa rā rātou nā tātou i roto i te mau ’ohipa huru rau. Tē ’oa’oa nei tātou i te hōro’a i tō tātou pūai i roto i tā rātou mau tauto’ora’a.

Terā rā i roto i teie mau mea ato’a ’aita ïa e parau fa’aau nō ni’a i te ha’api’ira’a tumu. ’Aita e ti’a ’ia vai mai taua parau fa’aau ra i roto ia tātou. ’Ia vai mai rā te hō’ē fāito nō te auhoara’a ’a rave ’āmui ai tātou i te ’ohipa.14

’Eiaha tātou e ha’amo’e ē tē ti’aturi nei tātou ’ia riro ’ei mau ta’ata ha’apa’o maita’i ’e te hāmani maita’i i te mau ta’ata ato’a. ’Ua pāpū iā’u ē e nehenehe tā tātou e ha’api’i maita’i i tā tātou mau tamari’i ’ia ’ore tātou e mata’u ē e ’ere rātou i tō rātou fa’aro’o ’a fa’ahoa ai ’e ’a hāmani maita’i ai rātou i te mau ta’ata ’o te ’ore e ti’aturi nei i te ha’api’ira’a a teie nei ’Ekālesia… E ’ohipa ana’e tātou i roto i te mau ’ohipa maita’i nō te huira’atira. Tē vai ra paha te mau taime, tē vai ra te mau fifi mōrare, e’ita ïa tātou e fa’ahuru ’ē i tā tātou mau ha’api’ira’a. I roto rā i taua mau huru ’ohipa ra, e nehenehe ïa ia tātou e fa’a’ite au noa i tō tātou mana’o fāri’i ’ore ma te ’ino’ino ’ore. E nehenehe tā tātou e fa’a’ite i te huru ha’avare ’ore o te mau ta’ata ’aita tātou e fāri’i ra i tō rātou mau mana’o. E nehenehe tātou e para-parau nō ni’a i te mau ture ’eiaha rā nō ni’a i te huru o te mau ta’ata.

Page 328: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 0

313

« ’ia riro tō tātou huru hāmani maita’i ’ei fa’a’ite’itera’a maita’i roa a’e nō te mea tā tātou e ti’aturi nei ».

I roto i taua mau ’ohipa ra ’o te ha’amaita’i i te orara’a o te ta’ata, ’e ’o tei fa’anahohia nō te ha’amaita’i i te tā’āto’ara’a o te huira’atira, e ti’a ana’e ïa tātou nō te tauturu […]

’A ha’api’i i te mau ta’ata tā ’outou e ti’a’au ra i te faufa’a rahi nō te mau peu maita’i i mua i te ta’ata. ’A fa’aitoito ia rātou ’ia tauturu, ma te fa’aha’amana’o ia rātou ē i roto i te mau tāu’ara’a parau i mua i te ta’ata, e mea manuia a’e te reo hau nō te ferurira’a pa’ari i te reo māniania ’e te tuōra’a nō te pāto’ira’a. Nā roto i te fāri’ira’a i taua mau hōpoi’a ra e ha’amaita’i ïa tō tātou nūna’a i tō rātou mau vāhi nohora’a, tō rātou mau ’utuāfare ’e te ’Ekālesia.15

’Eiaha roa atu tātou e riro atu i te mau pūai nō te ’ino. E nehe-nehe ’e e ti’a ia tātou ’ia tāpe’a i te mau ture tā teie ’Ekālesia i ti’a atu mai tōna ha’amaura’ahia mai. Tē vai ra te hō’ē ’ē’a maita’i a’e i te ’ē’a o tō te ao. Mai te mea terā te aura’a ’ia ti’a tātou ana’e, e nā reira ïa tātou e ti’a ai.

E’ita rā tātou e ti’a ’o tātou ana’e. ’Ua papū iā’u ē tē vai ra e mau milioni ta’ata nā te ao nei ’o te ’oto nei nō te ’ino tā rātou e ’ite nei nā pīha’i iho ia rātou. Tē here nei rātou i te mea vi’ivi’i ’ore, te mea maita’i ’e te mea e fa’a’oa’oa. E fa’ateitei ato’a rātou i tō rātou reo

Page 329: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 0

314

’e e hōro’a ato’a rātou i tō rātou pūai nō te fa’ahereherera’a i taua mau maita’i ra tei ti’a ’ia tāpe’ahia ’e ’ia fa’atupuhia.16

E pure ana’e tātou nō te mau pūai nō te maita’i. E haere nā tātou e tauturu i te mau tāne ’e te mau vahine e mana’o maita’i, noa atu e aha tō rātou fa’aro’o ’e te vāhi tā rātou e ora ra. E ti’a pāpū atu nā tātou i mua i te ’ino, i te fare ’e nā te ara… E nehenehe tā tātou e riro ’ei mana nō te maita’i i roto i teie nei ao, tātou pā’āto’a.17

4’Ia here, ’ia fa’atura ’e ’ia hāmani maita’i

ana’e tātou ia vetahi ’ē, tē fa’a’ite ra ïa tātou ē e mau pipi mau tātou nā Iesu Mesia.

’A rave fa’aoti ai tātou i tā tātou misiōni ta’a ’ē, tē ha’a nei ïa tātou i raro a’e i te hō’ē fa’auera’a tei hōro’ahia mai ia tātou e te Fatu tei ti’afa’ahou, ’o te paraparau mai nei i roto i teie tau tu’ura’a hope’a nō te ’evanelia. Teie ïa Tāna ’ohipa ta’a ’ē ’e te fa’ahiahia. Tē fa’a’ite pāpū nei tātou i tō tātou ’itera’a nō ni’a Iāna. ’Eiaha rā tātou ’ia nā reira nā roto i te fa’a’oru ’aore rā ma te mana’ora’a ē e mea maita’i a’e tātou ia vetahi ’ē.

Mai tā Petero i parau, « e u’i mā’itihia tātou, e autahu’ara’a ari’i, e nūna’a mo’a, e feiā ho’ohia ». Nō te aha ? ’Ia nehenehe ia tātou ’ia « fa’a’ite hua i tōna maita’i, tei parau ia [tātou] i tō roto i te pōuri, ’ia tae i tōna ra māramarama ’ūmerehia » (1 Petero 2:9) […]

’Ia riro na tātou ’ei mau pipi mau nā te Mesia, ma te ha’apa’ora’a i te ture Auro, ma te ravera’a nō vetahi ’ē te mau mea ato’a tā tātou e hina’aro ia rātou ’ia rave nō tātou. E ha’apūai na tātou i tō tātou iho fa’aro’o ’e te fa’aro’o a tō tātou mau tamari’i ’a hāmani maita’i noa ai i te mau ta’ata e ’ere nō tā tātou fa’aro’o. E upo’oti’a te here ’e te fa’atura i te mau tufa’a ato’a nō te au ’ore. «  ’Ia riro tō tātou huru hāmani maita’i ’ei fa’a’ite’itera’a maita’i roa a’e nō te mea tā tātou e ti’aturi nei ».18

Tē hina’aro nei au e parau ē ’ia fa’atupu tātou i te hō’ē mana’o nō te haere e tauturu i te mau ta’ata e ’ere nō tātou, ’ia fa’aitoito ia rātou, ’ia arata’i ia rātou ma te maita’i ’e te marū i roto i taua mau ’āmuira’a ra ’o te nehenehe e fa’a’ite’ite ia rātou i te mau fa’anaho-nahora’a fa’ahiahia a te ’Ekālesia.

Page 330: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 0

315

Tē mana’o nei au i te pehepehe a Edwin Markham :

’Ua fa’ariro ’oia iā’u mai te hō’ē ta’ata e ’ere nō tāna pupu—’Ōrurehau, pāto’i, te hō’ē mea i tāu’a- ’ore- hia.’Ua noa’a rā iā’u te pūai nō te here :’Ua fāri’i mātou iāna i roto i tā mātou pupu ! 19

E mea pāpū roa e’ita e ti’a ia tātou ’ia fa’ateniteni i [tā tātou fa’a-ro’o] ’aore rā ’ia fa’a’oru i roto i te mau mea ato’a. E riro ïa te reira ’ei pāto’ira’a i te Vārua o te Mesia tā tātou e tāmata i te pe’e. E ’itehia taua Vārua ra i roto i te ’ā’au ’e te vārua, i roto i te huru hau ’e te ha’eha’a nō tō tātou orara’a.

’Ua ’ite pā’āto’a tātou i taua mau ta’ata ra tā tātou i fātata e hina’aro ’ia riro mai ia rātou nō te mea ’ua fa’atupu rātou i te hō’ē huru, ma te fa’ahiti ’ore i te reira, ’o tei riro ’ei hōho’a o te nehenehe o te ’evanelia tā rātou i fa’a’ohipa i roto i tō rātou orara’a.

E nehenehe tā tātou e parau marū ri’i. E nehenehe tā tātou e hāmani maita’i atu i te feiā e hāmani ’ino nei ia tātou. E nehenehe tā tātou e ’ata ’ia ’ōhie roa ana’e te riri. E nehenehe tā tātou e fa’a’ohipa i te tāpe’ara’a ia tātou iho ’e te ha’avīra’a ia tātou iho ’e ’ia tau’a ’ore i te mau fa’a’inora’a e parauhia i ni’a ia tātou.20

’Ua hāro’aro’a mau ānei tātou, ’ua ta’a ānei ia tātou te aura’a faufa’a rahi o te mea tei mauhia e tātou ? E hope’ara’a teie nō te mau u’i ta’ata ato’a, te pene hope’a i roto i te hi’ora’a rahi o te orara’a o te ta’ata.

E’ita rā te reira e tu’u ia tātou i ni’a i te hō’ē ti’ara’a teitei a’e. E fa’aha’eha’a rā te reira ia tātou. E tu’u mai te reira i ni’a iho ia tātou i te hō’ē hōpoi’a rahi nō te haere atu ma te ha’ape’ape’a i te mau ta’ata ato’a i roto i te Vārua o te Fatu tei ha’api’i mai ē, « e aroha atu i tō ta’ata tupu mai tō aroha ia ’oe iho na » (Mataio 19:19). E ti’a ia tātou ’ia ti’avaru ’ē atu i te fa’arirora’a ia tātou ’ei mea parau ti’a a’e ’e ’ia ti’a atu i ni’a atu i te ha’apa’ora’a iāna iho […]

’O tātou nō teie u’i e hotu hope’a ïa tātou nō te mau mea ato’a tei nā mua atu. E’ita e nava’i i te ’ite- ’ōhie- noa- hia tātou ’ei melo nō teie ’Ekālesia. Tē vai nei te hō’ē tītaura’a hanahana i ni’a ia tātou. E fāri’i na tātou i teie tītaura’a hanahana ’e e tūtava na tātou i te rave fa’aoti i te reira.

Page 331: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 0

316

E ti’a ia tātou ’ia ora mai te mau pipi mau a te Mesia, ma te aroha i te ta’ata ato’a, hāmani- maita’i- ra’a i te feiā i hāmani ’ino mai ia tātou, ha’api’ira’a nā roto i te hi’ora’a maita’i i te mau ’ē’a o te Fatu, ’e te rave- fa’aoti- ra’a i te tāvinira’a rahi Tāna i fa’ata’a mai nā tātou.21

Nō roto mai i te pure ha’amo’ara’a nō te Pū ’āmuira’a i te ’oire nō Roto Miti, i Utaha : ’Ia riro mātou nō tā ’oe nei ’Ekālesia ’ei feiā fāri’i ta’ata ’e te maita’i. ’Ia tāpe’a noa mātou i te mau ture ’e te mau peu i mātauhia ai mātou ’e ’a hōro’a ia vetahi ’ē te ha’amaita’ira’a ’ia ha’amori « te huru, te vāhi ’e te mea tā rātou e hina’aro » [Te mau Hīroa Fa’aro’o 1:11]. Ha’amaita’i mai ia mātou ’ia haere atu mātou mai te mau ta’ata tupu maita’i ’e ’ia tauturu i te ta’ata ato’a. ’Ia fa’a-teitei tātou i te mau rima ’e ’ia fa’a’eta’eta tātou i te mau turi ’āvae paruparu nō te mau ta’ata ato’a i roto i te hepohepo [hi’o PH&PF 81:5]. ’Ia ora ’āmui pā’āto’a tātou i roto i te hau ma te ’ā’au mēhara ’e te fa’atura te tahi i te tahi.22

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• I roto i tō tātou mau aura’a ’e vetahi ’ē, nō te aha e riro ai ’ei

tauturura’a ’ia ha’amana’o ē e mau tamari’i pā’āto’a tātou nā te Atua ? (Hi’o te tuha’a 1). Nāhea e nehenehe ai ia tātou e fa’atupu rahi atu ā i te ’ā’au mēhara ’e te fa’aturara’a ia vetahi ’ē ? Nāhea te feiā pa’ari e nehenehe ai e ha’api’i i te mau tamari’i ’ia māuruuru ’e ’ia fa’atura ia vetahi ’ē ?

• ’A tai’o fa’ahou ā i te a’o a te peresideni Hinckley nō ni’a i tō tātou aura’a ’e te mau ta’ata e ’ere nō tā tātou fa’aro’o (hi’o te tufa’a 2). Nāhea tātou e nehenehe ai e ’ite ē tē fa’a’ite ra ’ānei tātou i te huru fa’a’oru ’aore rā tō tātou huru maita’i a’e i te tahi atu mau ta’ata i roto i teie mau aura’a ? Nāhea e nehenehe ai ia tātou ’ia fa’a’ite rahi atu ā i te auhoara’a ’e te here nō te feiā e ti’aturira’a ’ē tō rātou ?

• Nō te aha e mea faufa’a rahi roa ’ia ha’a ’āmui atu te mau melo nō te ’Ekālesia ’e te tahi atu mau ta’ata i roto i te mau ’ohipa maita’i ? (Hi’o te tuha’a 3). E aha te tahi mau hi’ora’a nō taua mau tauto’ora’a ra ? Nāhea e nehenehe ai ia tātou ’ia riro ’ei mana rahi a’e nō te fa’atupu i te maita’i i roto i tō tātou ’āmuira’a ta’ata ?

Page 332: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 0

317

• E aha tā tātou e nehenehe e ha’api’i mai nō ni’a i te ti’ara’a pipi i roto i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley i roto i te tufa’a 4 ? Nāhea tō ’outou ’itera’a i te here ’e te fa’atura i te fa’a’orera’a i te mau mana’o au ’ore ? Nō te aha tō tātou huru i ni’a ia vetahi ’ē e riro ai « ’ei fa’a’itera’a hau atu i te maita’i nō te mea tā tātou e ti’aturi nei » ? ’A feruri i te mau rāve’a ta’a ’ē e nehenehe ai ia ’outou ’ia tauturu atu ia vetahi ’ē.

Te mau pāpa’ira’a mo’aMataio 7:12  ; Luka 9:49–50 ; Ioane 13:34–35 ; 1 Ioane 4:7–8 ;

PH&PF 1:30 ; 123:12–14 ; Te mau Hīro’a Fa’aro’o 1:13

Tauturu ha’api’ira’a« ’A ’ite ai ’oe i te ’oa’oa ’o te tae mai nā roto i tō ’oe māramarama

i te ’evanelia, e mea pāpū ē e hina’aro ’oe i te fa’a’ohipa i te mea ’o tā ’oe i ha’api’i. ’A tūtava i te ora mai te au i tō ’oe ’ite. ’Ia nā reira ’oe, e pūai ïa tō ’oe fa’aro’o, tō ’oe ’ite, ’e tō ’oe ’itera’a pāpū » (’Ia Poro Haere i Tā’u nei ’Evanelia [2004], 19).

Te mau nota 1. Te mau ha’api’ira a Gordon B.

Hinckley (1997), 663- 64. 2. I roto Sheri L. Dew, Go Forward with

Faith : The Biography of Gordon B. Hinckley (1996), 537–38.

3. « Remember … Thy Church, ’O Lord », Ensign, Mē 1996, 83.

4. « This Thing Was Not Done in a Corner », Ensign, Novema 1996, 51.

5. Mike Wallace, i roto Gordon B. Hinckley, Standing for Something : Ten Neglected Virtues That Will Heal Our Hearts and Homes (2000), viii.

6. « The Work Moves Forward », Ensign, Mē 1999, 5.

7. « Four Simple Things to Help Our Families and Our Nations », Ensign, Setepa 1996, 7.

8. « Messages of Inspiration from President Hinckley », Church News, 5 ’Ātopa 1996.

9. Discourses of President Gordon B. Hinckley, Volume 2: 2000–2004 (2005), 417.

10. « This Is the Work of the Master », Ensign, Mē 1995, 71 ; hi’o ato’a Te mau ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ekālesia : Iosepha Semita (2007), 393.

11. « Remarks at Pioneer Day Commemoration Concert », Ensign, ’Ātopa 2001, 70.

12. « We Bear Witness of Him », Ensign, Mē 1998, 4.

13. Discourses of President Gordon B. Hinckley, Volume 2, 350.

14. « We Bear Witness of Him », 4, - 5. 15. Teachings of Gordon B. Hinckley, 131. 16. « Ti’a pāpū ’e te ’āueue ’ore », Apo’ora’a

ha’api’ipi’ira’a nā te feiā fa’atere nā te ao ato’a nei, 10 nō tenuare 2004, 20.

17. « The Times in Which We Live », Ensign, Novema 2001, 74.

18. « We Bear Witness of Him », 5. 19. « Four B’s for Boys », Ensign, Novema

1981, 41 ; fa’ahitira’a a Edwin Markham, « Outwitted », i roto The Best Loved Poems of the American People, sel. Hazel Felleman (1936), 67.

20. « Each a Better Person », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2002, 100.

21. « Te hitira’a mai o te mahana māramarama a’e», Ensign ’e ’aore rā Liahona, Mē 2004, 83–84.

22. Pure ha’amo’ara’a nō te Pū ’āmuira’a, i roto « This Great Millennial Year », Ensign, Novema 2000, 71.

Page 333: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

318

« e haere ana’e tātou e fārerei i tō te ao nā roto i tā tātou tāvinira’a misiōnare, ma te ha’api’ira’a i te mau ta’ata ato’a

o te fa’aro’o i te fa’aho’ira’ahia mai te ’evanelia ».

Page 334: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

319

P E N E 2 1

Te semeio nō te mau mahana hope’a o te ’ohipa misiōnare

« Tē ani mānihini nei au ia ’outou ’ia riro ’ei hō’ē nu’u rahi ma te ’ana’anatae nō teie ’ohipa ’e ma te hō’ē hina’aro rahi pūai ’ia tauturu i te mau misiōnare i roto i tā rātou hōpoi’a rahi ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

’Ei taure’are’a, ’ua riro Gordon B. Hinckley ’ei hō’ē taea’e itoito tei mau i te autahu’ara’a, ’aita rā ’oia i mana’o e pi’ihia ’oia ’ia tāvini i te hō’ē misiōni rave tāmau. ’Ua fa’a’ite mai ’oia i muri mai ē, « e tau nō te topatarira’a ’ino roa a’e i te pae terera’a faufa’a i roto i te ’ā’amu o te ao nei ». ’Ua fātata i te 35 i ni’a i te hānere o te feiā ’aore e ’ohipa i [te ’oire nō Roto Miti], ’e te rahira’a o te feiā ’ohipa ’ore e mau tāne fa’aipoipo ’e e mau metua tāne ïa, nō te mea e mea iti roa te mau vahine e rave ra i te ’ohipa. E mea iti roa te mau misiōnare e haere i te misiōni i taua taime ra… ’Ua fāri’i au i ta’u parau tū’ite a te fare ha’api’ira’a teitei ’e ’ua ’ōpua vau i te haere atu ā nō te tītau i te tahi parau tū’ite teitei a’e. I reira tō te ’episekōpo haerera’a mai ma te hō’ē mea, e au ra iā’u ē, i te hō’ē mana’o hitimahuta. ’Ua paraparau ’oia nō te hō’ē misiōni ».1

’Ua fāri’i Gordon i te « mana’o hitimahuta » o tōna ’episekōpo, ’e i te matahiti 1933, ’ua pi’ihia ’oia ’ia tāvini i te fenua Peretāne—te hō’ē noa o nā 525 misiōnare tei pi’ihia i taua matahiti ra.2 ’Ua fa’aruru ’oia e rave rahi mau tāmatara’a i roto i tāna misiōni, ’ua ha’atūtau rā tāna tāvinira’a i tōna fa’aro’o :

« E ’ere te ’ohipa i roto i te misiōni i te mea ’ōhie. E mea fifi ’e te hepohepo. ’Auē rā ïa ’ohipa fa’ahiahia ē ! I tō’u hi’ora’a i muri, ’ua ’ite au e taure’are’a paha vau e hi’o noa iāna iho i tō’u taera’a atu i

Page 335: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 1

320

te fenua Peretāne. ’Auē ïa ha’amaita’ira’a i tō’u tu’ura’a i te hiti i tō’u iho mau mana’o nō ni’a iā’u nō te maita’i o te ’ohipa a te Fatu […]

’Auē ïa vau i te māuruuru nō te ’ohipa tā’u i ’ite i roto i taua misiōni ra. ’Ua ha’aputapū vau i te ’ā’au o te tahi mau ta’ata tei fa’a’ite nā roto i te mau matahiti i muri mai i tō rātou māuruuru. E mea faufa’a rahi te reira. ’Aita roa atu rā vau i ha’ape’ape’a rahi nō ni’a i te rahira’a bāpetizora’a tā’u ’e ’aore rā tā te tahi atu mau misiōnare i rave. ’Ua tae mai tō’u māuruuru nā roto i te ha’apāpūra’a ’ē ’ua rave au i te mea tā te Fatu i hina’aro iā’u ’ia rave ’e ’ua riro vau ’ei mauha’a i roto i Tōna rima nō te fa’atupura’a i Tāna mau ’ōpuara’a. I roto i taua ’ohipa ra, ’ua niu- roa- hia i roto iā’u nei te hō’ē ha’apāpūra’a ’e te ’itera’a ē teie mau te ’ohipa mau ’e te ora a te Atua, tei fa’aho’ihia mai nā roto i te hō’ē peropheta nō te ha’amaita’ira’a i te mau ta’ata ato’a ’o te fāri’i i te reira ’e ’o te ora i te mau ture o te reira ’ohipa ».3

Nā te misiōni a te peresideni Hinckley i ha’amau i te ’ē’a nō te hō’ē orara’a tei ha’amo’ahia nō te ’ohipa a te Fatu. I roto i tāna tāvinira’a ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia, ’ua tere ’oia e hau atu i te 1,6 milioni kilometera e hau atu i te 70 fenua nō te fa’a’ite i tōna ’itera’a pāpū nō Iesu Mesia ’e Tāna ’evanelia tei fa’aho’ihia mai.4

’Ua ani pinepine te peresideni Hinckley i te mau melo nō te ’Ēkālesia ’ia ’āmui atu iāna nō te fa’a’itera’a i te ’evanelia. Hau atu i te 400 000 misiōnare rave tāmau tei pāhono i taua pi’ira’a ra i roto i tōna tau ’ei Peresideni. Tauturuhia nā roto i tā rātou tāvinira’a ’e te ’ohipa a te mau melo misiōnare, hau atu i te 3 500 000 melo fa’afāriu tei bāpetizohia i te roara’a o taua tau ra.5

Ma te ’ana’anatae noa, ’ua fa’a’ite te peresideni Hinckley i te hō’ē hi’ora’a ’ā’ano e nāhea te ’ohipa a te Fatu e tāmau ai i te tupu :

« Mai te mea e haere tātou i mua, ma te ’ore roa e ha’amo’e i te hi’o atu i tā tātou fā, ma te ’ore e fa’a’ino i te ta’ata, ma te orara’a i te mau ha’api’ira’a fa’ahiahia tā tātou i ’ite ē e mea mau, e tere ïa teie ’ohipa ma te hanahana ’e te pūai nō te fa’a’ī i te fenua nei. E matara ïa te mau ’ōpani tei piri i teienei i te porora’a o te ’evanelia ».6

« E mea rahi tō tātou ti’aturira’a i te ananahi ’e e mea pūai tō tātou fa’aro’o. ’Ua ’ite tātou ē ’ua ha’amatara na’ina’i tātou i te mea ’o te tupu mai i te mau matahiti e vai nei i mua… E mea ’ū’ana tā tātou hōpoi’a ’ia haere i mua. E mea hanahana rā tā tātou rāve’a ».7

Page 336: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 1

321

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

E ti’a ia tātou ’ia haere atu e fārerei i tō te ao nā roto i te tāvinira’a misiōnare, ma te ha’api’ira’a

i te mau ta’ata ato’a ’o te fa’aro’o mai.

’Oia mau, e fa’auera’a hanahana tā tātou ’ia ’ia ’āfa’i i teie poro’i i te mau fenua ato’a, i te mau nūna’a ato’a, i te mau reo ato’a ’e i te mau ta’ata ato’a. E fa’auera’a tā tātou ’ia ha’api’i ’e ’ia bāpetizo i te i’oa o te Fatu ra ia Iesu Mesia. ’Ua parau te Fa’aora tei ti’afa’ahou, « e haere ’outou e ’ati noa a’e te mau fenua ato’a e fa’a’ite haere i te ’evanelia i te ta’ata ato’a » (Mareko 16:15). Tei roto tātou i te hō’ē tūtavara’a fa’ahiahia ’e te rohirohi nō te parau mau ’e te maita’i.8

Hou te ’Ēkālesia i fa’anahonahohia ai, tē vai ra te ’ohipa misiōnare. ’Ua tāmau noa mai taua taime mai ā, noa atu te mau fifi o te mau tau e rave rahi tā tō tātou nūna’a ta’ata i fa’aruru. E fa’aoti ana’e tātou pā’āto’a i roto ia tātou iho ’ia ti’a atu nō te hō’ē rāve’a ’āpī, te hō’ē aura’a ’āpī nō te hōpoi’a, te hō’ē fafaura’a ’āpī nō te tītaura’a ’ia tauturu i tō tātou Metua i te Ao ra i roto i Tāna ’ohipa hanahana i te fa’atupura’a i te tāhuti ’ore ’e te ora mure ’ore o Tāna mau tamaiti ’e mau tamāhine nā te ao ato’a nei.9

Haere ana’e tātou te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei ’ia vetahi ’ē e ’ere nō tō tātou nei fa’aro’o. ’Eiaha roa atu tātou e rave i te ’ohipa nā roto i te hō’ē vārua fa’a’oru ’aore rā mai te huru ra e mea maita’i a’e tātou i te tahi atu mau ta’ata. E fa’a’ite rā tātou i te aroha ’e te fa’atura ’e te tauturura’a ia rātou. ’Aita tātou e ta’a- maita’i- hia ra, ’e tē mata’u nei au ē, te tumu rahi, nō tā tātou iho ïa mau ’ohipa. E nehenehe tātou ’ia rahi atu ā te fa’a’oroma’i, ’ia rahi atu ā te here i tō tātou ta’ata tupu, ’ia rahi atu ā te auhoara’a, ’ia rahi atu ā te hi’ora’a maita’i i nā mua atu. Ha’api’i ana’e i tā tātou mau tamari’i ’ia fa’ahoa i te tahi atu mau ta’ata, ma te fa’atura, te here ’e te fa’ahiahiara’a. Nā te reira huru e fa’atupu mai i te hotu maita’i a’e ’eiaha rā nā roto i te te’ote’o […]

E haere ana’e tātou e fārerei i tō te ao nā roto i tā tātou tāvinira’a misiōnare, ma te ha’api’ira’a i te mau ta’ata ato’a ’o te fa’aro’o i te fa’aho’ira’ahia mai te ’evanelia, ma te parau ma te ri’ari’a ’ore, ma te ’ore ato’a rā e fa’ahua, i te ’ōrama mātāmua, te fa’a’itera’a i tō tātou

Page 337: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 1

322

’itera’a pāpū nō ni’a i te Buka a Moromona ’e te fa’aho’ira’ahia mai te autahu’ara’a. E tūturi ana’e tātou, e tō’u mau taea’e ’e mau tua-hine, ’e e pure ana’e nō te rāve’a ’ia ’āfa’i mai ia vetahi ’ē i roto i te ’oa’oara’a o te ’evanelia.10

E ’ohipa māere ’e te fa’ahiahia ’e ’ua putapū e rave rahi tauasini ta’ata i te semeio o te Vārua Mo’a, ē ’ua ti’aturi rātou ’e ’ua fāri’i ’e ’ua riro mai ’ei melo. ’Ua bāpetizohia rātou. ’Ua taui roa tō rātou orara’a nō te maita’i ē a muri noa atu. Tē tupu nei te mau semeio. ’Ua tae mai te hō’ē huero nō te fa’aro’o i roto i tō rātou ’ā’au. ’Ua tupu te reira i te rahi ’a ha’api’i ai rātou. ’E ’ua fāri’i rātou i te mau ha’api’ira’a i ni’a i te mau ha’api’ira’a, ē tae noa atu ’ua fāri’i rātou pā’āto’a i te mau ha’amaita’ira’a fa’ahiahia ’o te tae mai i te feiā tei haere ma te fa’aro’o i roto i teie, Te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei.11

2E ti’a ia tātou ’ia tauturu i te mau misiōnare rave tāmau

’ia ’āfa’i ia vetahi ’ē i te hō’ē ’itera’a o te parau mau.

’Ua fārerei au i te hō’ē vahine i Amerika Apato’a tei ’āmui iho nei i te ’Ēkālesia. Ma te tūra’i- pūai- hia e te hō’ē here rahi nō te mea tāna i ’ite, ’ua haere ’oia ma te ’ana’anatae e parau i te tahi atu mau ta’ata. I roto i te hō’ē ’ārea e hitu noa ’āva’e mai tōna bāpetizora’ahia, ’ua fa’ahaere mai ’oia e toru hānere ta’ata mātauhia e āna i te mau misiōnare ’ia nehenehe i te mau misiōnare ’ia ha’amāramarama i te ’evanelia ia rātou. I te hō’ē taime, ’ua haere mai e ono ’ahuru i te purera’a. E mea pāpū e rave rahi tei haere mai. I Sao Paolo, Beresiria, ’ua fārerei au i te hō’ē misiōnare ’āpī tei ha’api’i mātāmua iāna i te ’evanelia. E ta’ata fa’afāriu- ato’a- hia ’oia, ’e ’ua haere ’oia i te misiōni nō te ti’a nō te ’Ēkālesia ma te tusia moni huru rahi. Te vahine tā’u i fa’ahiti ’o te hō’ē ïa o nā maha ’ahuru ma toru ta’ata tāna i tauturu i te ’āfa’i mai i roto i te ’Ēkālesia ē tae roa mai i taua taime ra. ’Ua fa’arahi teie taure’are’a nō Beresiria iāna iho hau atu i te hō’ē hānere taime—maha ’ahuru ma toru melo fa’afāriu nāna iho ’e e ono ’ahuru nā roto i te hō’ē o te mau ta’ata tāna i fa’afāriu mai, e hau atu nō roto mai i te tahi o tāna mau ta’ata fa’afāriuhia ’o te haere mai ā.12

E rave rahi o tātou e fa’ariro nei i te ’ohipa misiōnare mai te haere noa e ’ōpere i te mau buka. ’Ua ’ite te ta’ata ato’a ’o tei mātau i teie

Page 338: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 1

323

’ohipa ē tē vai nei te hō’ē rāve’a maita’i a’e. Taua rāve’a ra e mea nā roto ïa i te mau melo nō te ’Ēkālesia. I te mau taime ato’a e fa’a’ite mai te hō’ē melo i te hō’ē melo ’ore, tē vai ra i te reira iho ā taime te hō’ē fa’anahora’a nō te pāturura’a i taua melo ’ore ra. E fa’a’ite te melo i tōna ’itera’a pāpū nō ni’a i te parau mau o te ’ohipa. E māna’ona’o ’oia i te ’oa’oa o tōna hoa melo ’ore. E ’ana’anatae rahi ’oia ’a haere ai taua hoa ra i mua i roto i tāna ha’api’ira’a i te ’evanelia.

Nā te mau misiōnare rave tāmau e fa’atere i te ha’api’ira’a, nā te melo rā, i te mau taime ato’a e nehenehe iāna, e pāturu i taua ha’api’ira’a ra nā roto i te pūpūra’a i tōna fare nō te fa’ahaere i teie tāvinira’a misiōnare. E fa’a’ite te melo i tōna ’itera’a pāpū nō ni’a i te hanahana o te ’ohipa. Tei reira ïa ’oia nō te pāhono i te mau uira’a mai te mea ’aita te mau misiōnare i reira. E riro ïa ’oia ’ei hō’ē hoa nō te melo fa’afāriuhia ’o te rave i te hō’ē tauira’a rahi roa ’e te fifi i te mau taime ato’a.

E ’ere te ’evanelia te tahi mea e ha’amāhia. Te tahi rā mea e ti’a ’ia te’ote’ohia. « ’Eiaha ’oe e ha’amā i te parau o tō tātou Fatu », tā Paulo ïa i pāpa’i atu ia Timoteo (2 Timoteo 1:8). Tei te mau vāhi ato’a te mau rāve’a nō te fa’a’ite i te ’evanelia […]

Te ravera’a nō te fa’ahaere mai i te mau ta’ata ’āpī i roto i te ’Ēkālesia e ’ere ïa i te hōpoi’a nā te mau misiōnare ana’e. E manuia maita’i rātou ’ia riro ana’e te mau melo ’ei puna i reira te mau melo ’ore ’āpī e ’itehia ai […]

’Ia fa’atupuhia te hō’ē ’itera’a i roto i te ’ā’au o te melo tāta’itahi nō tōna ’aravihi ’ia fa’ahaere mai ia vetahi ’ē i te hō’ē ’itera’a nō ni’a i te parau mau. ’Ia ha’a ’oia i ni’a i te reira. ’Ia pure ’oia ma te hina’aro rahi nō ni’a i te reira […]

Tō’u mau taea’e ’e mau tuahine, e nehenehe tā tātou e vaiiho i te mau misiōnare ’ia tāmata i te rave i te reira rātou ana’e, ’aore rā e nehenehe tā tātou e tauturu ia rātou. Mai te mea e rave rātou i te reira ’o rātou ana’e, e pātoto atu ïa rātou i te mau ’ōpani i te mau mahana ato’a e iti mai ïa te ’ō’otira’a. ’Aore rā ’ei mau melo, e nehenehe tā tātou e tauturu ia rātou ’ia ’imi ’e ’ia ha’api’i i te mau melo ’ore […]

’Ia fa’atupuhia i roto i te mau titi ato’a te hō’ē ’itera’a i te rāve’a ’ia ’imi i te mau ta’ata ’o te fa’aro’o i te parau poro’i o te ’evanelia. ’Eiaha rā tātou e fa’a’ino’ino… ’Eiaha tātou ’ia fa’arahi ia tātou. Te

Page 339: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 1

324

mauha’a hau atu i te maita’i tā tātou e ’āfa’i ’o te maita’i ïa o tō tātou iho mau orara’a ’e tō tātou hi’ora’a maita’i. ’A rave ai tātou i teie tāvinira’a, e maita’i ïa tō tātou orara’a, nō te mea e ara tātou ’ia ’ore e rave ’aore rā e parau i te tahi mea ’o te fa’ataupupū i te terera’a i mua o te feiā tā tātou e tāmata nei i te arata’i atu i te parau mau […]

E ti’a ’ia rahi mai te ’ana’anataera’a i te mau tuha’a ato’a i roto i te ’Ēkālesia. ’Ia paraparauhia te parau nō te [’ohipa misiōnare] i te tahi mau taime i roto i te purera’a ’ōro’a. ’Ia tuatāpapahia te reira i roto i te autahu’ara’a ’e te Sōtaiete Tauturu i roto i tā rātou mau apo’ora’a hepetoma. ’Ia paraparau te feiā ’āpī tāne ’e te feiā ’āpī vahine i te reira ’e ’ia fa’anaho rātou i te mau rāve’a nō te tauturu i roto i teie ’ohipa faufa’a rahi roa. ’Ia feruri ato’a te mau tamari’i Paraimere i te mau rāve’a nō te tauturu. E rave rahi mau metua tei haere mai i roto i te ’Ēkālesia nō te mea ’ua ani mānihini te hō’ē tamari’i ia rātou ’ia haere i te Paraimere […]

Te mau taea’e ’e te mau tuahine, ’o ’outou pā’āto’a i roto i te mau pāroita ’e te mau titi ’e i roto i te mau mata’eina’a ’e te ’āma’a, tē ani mānihini nei au ia ’outou ’ia riro mai ’ei hō’ē nu’u ’ana’anatae rahi nō teie ’ohipa ’e te hō’ē hina’aro pūai rahi ’ia tauturu i te mau misiōnare i roto i tā rātou hōpoi’a rahi ’ia ’āfa’i i te ’evanelia i te mau

« tei te mau vāhi ato’a te mau rāve’a nō te fa’a’ite i te ’evanelia ».

Page 340: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 1

325

nūna’a ato’a, te mau ’ōpu ato’a, te mau reo ato’a ’e te mau fenua ato’a. « ’Ua teatea ato’a te ’āua ’e ’ua [ineine ho’i] nō te tau ’auhune » (PH&PF 4:4). ’Ua parau tāmau te Fatu i te reira. E’ita ānei ïa tātou e ti’aturi i Tāna ra parau ? 13

I te i’oa o te mau misiōnare… tē hina’aro nei au e ani i te feiā mo’a ato’a ’ia rave i te mau mea ato’a e nehenehe ia ’outou ’ia rave nō te hōro’a i te i’oa o te mau [ta’ata] tā rātou e nehenehe e ha’a-pi’i. E ’oa’oa ïa ’outou ’ia nā reira ana’e ’outou. Te mau ta’ata ato’a tā ’outou e ’ite ’ia tomo mai i roto i te ’Ēkālesia nā roro i tā ’outou tauto’ora’a, e ’āfa’i mai ïa rātou i te ’oa’oa i roto i tō ’outou orara’a. Tē fafau atu nei au i te reira ia ’outou tāta’itahi.14

3E ’āfa’i mai te ’ohipa misiōnare rave tāmau i

te ’oa’oa maoro i roto i te feiā e tāvini ra.

E ti’a ia tātou ’ia fa’arahi i te fāito o te parau ti’a ’e te mau tītaura’a o te mau ta’ata e haere nā te ao nei ’ei mau ti’a nō te Fatu ra ia Iesu Mesia.15

Tē hina’aro nei tō te ao i teie mahana i te mana nō te ’itera’a pāpū vi’ivi’i ’ore. Tē hina’aro nei tō te ao i te ’evanelia a Iesu Mesia, e mai te mea e ti’a i tō te ao ’ia fa’aro’o i taua ’evanelia ra, e ti’a ’ia vai mai te mau ve’a nō te ha’api’i atu i te reira.

Tē ani nei mātou i te mau metua ’ia ha’amata ’oi’oi i te ha’api’i i tā rātou mau tamari’i [nō te tāvinira’a misiōnare]. I roto i te pure ’utuā-fare ānei, i roto i te mau pō ’utuāfare ānei, i te taime nō te tai’ora’a i te mau pāpa’ira’a mo’a ānei, i reira e mea itoito te metua tāne ’e te metua vahine i roto i te ’Ēkālesia ē ’ia paraparau ma te ’ana’anatae rahi nō ni’a i te ’Ēkālesia ’e te ’evanelia, e ’ī noa ïa te mau tamari’i i roto i taua mau ’utuāfare ra i te hina’aro ’ia ha’api’i i te ’evanelia ia vetahi ’ē. I te rahira’a o te taime tē vai nei te hō’ē peu tumu nō te ’ohipa misiōnare i roto i taua mau huru ’utuāfare ra. E ha’amauhia te moni ha’aputu i te na’ina’ira’a o te mau tamari’i. E pa’ari te mau tamāroa ma te hō’ē ti’aturira’a ē e pi’ihia ïa rātou ’ia tāvini ’ei mau misiōnare nō te ’Ēkālesia. E riro mai ïa te hō’ē misiōni mai te hō’ē tufa’a nō te orara’a o te hō’ē tamāroa mai te ha’api’ira’a.16

Page 341: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 1

326

Te ’ohipa misiōnare e hōpoi’a tumu ïa nā te autahu’ara’a. Nō reira, e ti’a ai i tō tātou feiā ’āpī tāne ’ia ’amo i te rahira’a o te hōpoi’a. Nā rātou teie hōpoi’a ’e teie tītaura’a.17

E te feiā ’āpī tāne, tē ti’aturi nei au ē tē fa’aineine nei ’outou pā’ā-to’a nō te tāvinira’a misiōnare. E’ita tā’u e nehenehe e fafau atu ia ’outou i te ’ārearea. E’ita tā’u e nehenehe e fafau atu ia ’outou i te orara’a maita’i ’e te au. E’ita tā’u e nehenehe e fafau atu ia ’outou ē e’ita ’outou e fa’aruru i te hepohepo, i te ri’ari’a, te ’ati rahi i te tahi mau taime. E nehenehe rā tā’u e fafau atu ia ’outou ē e tupu ’outou e ’ere rā mai te reira te huru i roto i te hō’ē ā taime, i roto i te tā’āto’ara’a o tō ’outou nei orara’a. E nehenehe tā’u e fafau atu ia ’outou te hō’ē ’oa’oa ta’a ’ē roa ’e te fa’ahiahia ’e te vai maoro mai. E nehenehe tā’u e fafau atu ia ’outou ē e hi’opo’a fa’ahou ’outou i tō ’outou orara’a, ē e ha’amau ’outou i te mau mea faufa’a rahi ’āpī, e ora piri atu ’outou i te Fatu, ’e e riro te pure ’ei ’ohipa mau ’e te fa’ahiahia, ’e e haere ’outou ma te fa’aroo i roto i te hope’ara’a o te mau mea maita’i tā ’outou e rave.18

Tē hina’aro nei mātou i te tahi feiā ’āpī tamāhine [nō te tāvini i te misiōni]. Tē rave nei rātou i te hō’ē ’ohipa fa’ahiahia. E nehenehe ia rātou ’ia tomo atu i roto i te mau fare e’ita e nehenehe i te mau taea’e e haere atu […]

[’Āre’a rā]… ’eiaha te feiā ’āpī tamāhine e mana’o ē e hō’ē ā tā rātou ’ohipa i tā te feiā ’āpī tāne. Tē hina’aro rahi nei te tahi o rātou ’ia haere. Mai te mea e hina’aro rātou, e ti’a ïa ia rātou ’ia paraparau atu i tō rātou mau ’episekōpo ’e tō rātou ato’a mau metua… I te mau tuahine, tē parau atu nei au ia ’outou ’ē e fa’atura- rahi- hia ’outou, e hi’ohia ’outou mai te mea ra ē ’ua fa’auehia ’outou, e fāri’ihia tā ’outou mau tauto’ora’a ’e te Fatu ’e e te ’Ēkālesia ’ia haere ’outou ’aore rā ’ia ’ore ’outou e haere i te misiōni.19

Ta’a ’ē noa atu ē tē hina’arohia ra te mau misiōnare tāne ’e te misiōnare vahine, tē vai nei te hō’ē hina’aro rahi nō te mau tāne ’e te mau vahine fa’aipoipo i roto i te misiōni. Tē rave nei te mau tāne pa’ari ’e tā rātou mau vahine fa’aipoipo i te hō’ē ’ohipa fa’a-hiahia i roto i te mau misiōni. E rave rahi atu ā ’o te hina’arohia. Tē hina’aro nei mātou i te feiā iho ā rā e mea ’aravihi rātou i roto i te mau reo ’e’ē. E nehenehe tā rātou e tāvini i roto i te mau ti’ara’a

Page 342: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 1

327

e rave rahi i raro a’e i te arata’ira’a a te mau peresideni misiōni maita’i ’e te here.

Tē rahi noa atu ra te feiā e haere nei i roto i te fa’atufa’ara’a ma te tino maita’i ’e te pūai, e rave rahi ho’i ’o te nehenehe e fa’a’ohipahia i roto i te ’ohipa a te Fatu.20

Tē [vai nei ] tā tātou mau tāne ’e mau vahine tei fa’atufa’ahia ’o te tāvini manuia maita’i nei ’ei misiōnare nā te ’Ēkālesia nā te ao nei. Tē rahi nei tō rātou nūmera. Tē haere nei rātou i te vāhi i pi’ihia’ ai rātou. Tē tāvini nei rātou i te vāhi i hina’arohia ai rātou. E ha’a-mauhia te mau auhoara’a ; e ’ōperehia te mau ’ite ; e matara te mau rāve’a nō te mau taata ’o te ’ore roa atu e ha’amo’e i te mau tāne ’e te mau vahine tei haere mai i rotopū ia rātou ma te vārua nounou ’ore nō te ha’api’i ’e nō te hāmani maita’i. ’Aita rātou e fāri’i nei i te moni. Nā rātou iho tā rātou mau ha’amāu’ara’a ’ia haere rātou. ’Aita e ’ōti’a te fāito nō tō rātou itoito. E’ita e noa’a i te nūmerahia te mau ha’amaita’ira’a nō tā rātou mau tauto’ora’a.21

« tē hina’aro nei tō te ao i te ’evanelia a iesu mesia, e mai te mea e ti’a i tō te ao ’ia fa’aro’o i taua ’evanelia ra, e ti’a

’ia vai mai te mau ve’a nō te ha’api’i atu i te reira ».

Page 343: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 1

328

4’A fa’a’ite ai tātou i te ’evanelia ia vetahi ’ē, e tauturu mai ïa te Vārua o te Fatu ’ia fa’a’ore

i te mau ta’a- ’ē- ra’a i rotopū ia tātou.

Nō te mea ho’i ē nō roto mai tātou i te hō’ē ā mau metua [’ei mau tamari’i a te Atua], e pāhono atu ïa tātou i te hō’ē ā parau mau. Te mea ra ē e huru ’ē ri’i te ’iri o te hō’ē ta’ata, e mea huru ’ē ri’i te huru o te mata o te tahi, e mea huru ’ē ri’i te ’ahu e ’ō’omohia ra ’e te hō’ē ta’ata, e’ita ïa te reira e fa’ariro iāna ’ei ta’ata ta’a ’ē. E pāhono te mau tāne ’e te mau vahine nā te ao ato’a nei i te hō’ē ā fa’atianira’a nā roto i te hō’ē ā huru. Tē ’imi nei rātou i te māhanahana ’ia to’eto’e rātou ; e ’ite rātou i te hō’ē huru māuiui ; tē ’ite nei rātou i te ’oto, ’e te ’oa’oa […]

’Ia ti’a ana’e mai te mau huru- ’ē- ra’a—te mau ta’ata tupu ānei aore rā i roto i te tahi atu mau ta’ere—’ei mau ha’afifira’a ’a tūtava ai tātou i te fa’a’ite i te ’evanelia, i te rahira’a o te taime nā te peu maita’i e ’īriti i teie mau ha’afifira’a. ’Ia ha’apa’o ana’e tātou i te fa’auera’a a te Fatu ’ia fa’a’ite i te ’evanelia ia vetahi ’ē, tē fa’a’ite pāpū nei au ē e tauturu te Vārua o te Fatu ’ia fa’aore i te mau huru- ’ē- ra’a i rotopū i te ta’ata ’o te ha’api’i atu ’e te ta’ata ’o te ha’api’ihia ra. ’Ua ha’amāramarama mai te Fatu i te rāve’a ’a parau ai ’Oia ē, « nō reira, ’o ’oia ’o te a’o atu ’e ’o te fāri’i mai, ’ua ’ite ïa rāua te tahi ’e tahi, ’e e ha’amaita’ihia rāua to’opiti ’e e ’oa’oa ’āpipiti ho’i rāua » (PH&PF 50:22).

Tē māuruuru nei au ē te rāve’a maita’i roa a’e ia tātou tāta’itahi ra i roto i tā tātou pi’ira’a ’ia fa’a’ite i te ’evanelia, ’o te Vārua ïa o te Fatu. ’Ua ’ite pā’āto’a tātou i te reira i roto ia vetahi ’ē. ’Ia rave ana’e tātou i te ’ohipa a te Fatu, ’ua ’ite ato’a ïa tātou i te reira i roto ia tātou iho. I taua mau taime ra, e au ra ē e marua mai te mau huru- ’ē- ra’a i rotopū ia tātou ’e te mau ta’ata tā tātou e ha’api’i atu mai te mau poa mai roto mai i tō tātou mau mata. (Hi’o 2 Nephi 30:6). E hiti mai te hō’ē vārua māhanahana ’e te auhoara’a ’e te fa’ahiahia ’ia hi’o atu. E ’ite māite tātou te tahi i te tahi, ’e e ha’amaita’i ’e e ’oa’oa tātou pā’āto’a.22

Page 344: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 1

329

5’A haere ai tātou ma te fa’aro’o, e ha’amaita’i mai ïa te Fatu i tā tātou mau tauto’ora’a nō

te fa’a’ite ia vetahi ’ē i te ’evanelia.

Tei roto mau tātou i te hō’ē ’ohipa māere ’e te ’ūmerehia… ’Ua fa’atupu te Atua nō te ra’i i teie semeio nō te mau mahana hope’a nei, ’e te mea tā tātou i ’ite ’o te hō’ē ïa tāmata- noa- ra’a o te mau mea rarahi a’e ’o te tae mai. E ravehia te ’ohipa ’e te mau tāne ’e te mau vahine ha’eha’a, te mea ’āpī ’e te mea pa’ari.23

E manuia te ’ohipa nō te mea ’ua fafau mai te Fatu :

« E ’o ’oia o te fāri’i mai ia ’outou na, ’ei reira ato’a ia vau, nō te mea e haere au nā mua i tō ’outou mata. E vai ho’i au i tō ’outou pae ’atau ’e i tā ’outou pae ’aui, ’e ’ei roto ho’i tō’u Vārua i tō ’outou ’ā’au, e ta’u mau melahi ho’i e ’ati noa a’e ia ’outou na, ’ia ha’amara’a mai ia ’outou i ni’a ». (PH&PF 84:88).

Ma te fa’auera’a tei hōro’ahia mai ia tātou e te Atua, ’e te mau ha’amaita’ira’a tei fafauhia mai e te Atua, e haere ana’e na tātou ma te fa’aro’o. ’Ia nā reira tātou, e ha’amaita’i mai ïa te Fatu i tā tātou mau tauto’ora’a. E rave ana’e tātou i tā tātou tufa’a nō te fa’a’itera’a i te ’evanelia i te feiā nā pīha’i iho ia tātou, nā roto, nā mua, i te hi’ora’a maita’i ’e i muri iho nā roto i te ha’api’ira’a fa’auruhia.

E tāmau ïa te ’ōfa’i tei ’ō’otihia mai ’aita rā e rima i te ’ōhu ē tae noa atu e ’ī te fenua tā’āto’a. (Hi’o Daniela 2). Tē hōro’a nei au ia ’outou i tō’u ’itera’a pāpū nō teie parau mau ’e nō te parau mau tā ’outou tāta’itahi e nehenehe e tauturu nā roto i te mau rāve’a ’o te tano i tō tātou mau huru orara’a mai te mea e ’imi tātou i te arata’ira’a ’e te fa’aurura’a a tō tātou Metua i te Ao ra. Teie te ’ohipa a te Atua tā tātou e rave nei, ’e nā roto i tāna ha’amaita’ira’a e manuïa ïa tātou.24

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• Nō te aha tātou e mata’u ai i te tahi mau taime ’ia fa’a’ite i te

’evanelia ? E aha te tahi mau rāve’a e nehenehe ai ia tātou ’ia ha’avī i taua mata’u ra ’e ’ia haere atu e fārerei ia vetahi ’ē ? (Hi’o

Page 345: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 1

330

te tuha’a 1). E aha te tahi mau semeio nō te ’ohipa misiōnare tā ’outou i ’ite mata ?

• Nō te aha te mau misiōnare e « manuia maita’i ’ia riro ana’e te mau melo te puna i reira te mau melo ’ore ’āpī e ’itehia ai »? (Hi’o te tuha’a 2). E aha te tahi mau rāve’a ’ē atu e nehenehe te mau melo e tauturu i te mau misiōnare rave tāmau ?

• Nō te aha te mau misiōni rave tāmau i riro ai ’ei mea faufa’a rahi roa i roto i te orara’a o te mau ta’ata tei tāvini ? Nāhea e nehenehe ai i te mau metua ’ia tauturu i tā rātou mau tamari’i ’ia fa’aineine i te tāvini i te mau misiōni rave tamau ? (Hi’o te tuha’a 3). Nāhea tā te mau ’utuāfare e nehenehe ai e tauturu i te mau tāne ’e te mau vahine pa’ari ’ia tāvini ?

• ’A hi’o fa’ahou i te tuha’a 4. E aha te tahi o te mau tāpa’o mātau-hia e ’itehia nei i roto i te mau ta’ata ato’a ? Nāhea e nehenehe ai ia tātou ’ia fa’a’ore i te mau huru- ’ē- ra’a ’o te riro ’ei mau ha’afi-fira’a nō te fa’a’itera’a i te ’evanelia ? Nāhea tō ’outou ’itera’a i te Vārua o te Fatu i te tauturura’a i te mau ta’ata ’ia fa’a’ore i te mau huru- ’ē- ra’a ?

• ’Ua ha’apūai te peresideni Hinckley ē e ha’amaita’i mai te Fatu i tā tātou mau tauto’ora’a ’ia fa’a’ite i te ’evanelia mai te mea e « haere tātou i mua ma te fa’aro’o » (tuha’a 5). Nāhea tā ’outou e nehenehe ai e fa’arahi i tō ’outou hina’aro ’e tō ’outou fa’aro’o ’ia fa’a’ite i te ’evanelia ?

Te mau pāpa’ira’a mo’aIsaia 52:7 ; Mataio 28:19–20 ; Alama 26:1–5 ; PH&PF 1:20–23 ; 4 ;

18:15–16 ; 38:40–41

Tauturu ha’api’ira’a« ’Eiaha e taiā i te taime māniania ’ore. E mea pinepine te mau

ta’ata i te rave i te taime nō te feruri hou ’a pāhono ai i te mau uira’a ’e ’aore rā ’a fa’a’ite ’ai i tō rātou mau mana’o. E nehenehe ’outou e rave i te hō’ē taime fa’aeara’a i muri a’e i tā ’outou uira’a, i muri a’e i te fa’ati’ara’ahia te hō’ē ’ā’amu pae vārua ’e ’aore rā i te taime e fifi ai te hō’ē ta’ata i te fa’a’ite i tōna iho mau mana’o » (Te Ha’api’ira’a : ’Aita e Pi’ira’a Te’itei A’e [1999], 67).

Page 346: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 1

331

Te mau Nota 1. « The Question of a Mission », Ensign,

Mē 1986, 40. 2. ’A hi’o Sheri L. Dew, Go Forward with

Faith : Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley (1996), 58.

3. « The Question of a Mission », 40. 4. Hi’o « Te mau parau ’ōmuara’a », Ensign

’e ’aore rā Liahona, Mē 2005, 5. 5. Hi’o « E mea mā vau », Ensign ’e ’aore

rā Liahona, Mē 2007, 60. 6. « Look to the Future », Ensign, Novema

1997, 68. 7. « Te mau parau ’ōmuara’a », 6. 8. « True to the Faith », Ensign, Mē 1997, 67. 9. « Find the Lambs, Feed the Sheep »,

Ensign, Mē 1999, 110. 10. « A Time of New Beginnings », Ensign,

Mē 2000, 87. 11. « The Miracle of Faith », Ensign, Mē

2001, 68. 12. « Be Not Afraid, Only Believe », Ensign,

Fepuare1996, 5.

13. « Find the Lambs, Feed the Sheep », 105–7, 110.

14. Teachings of Gordon B. Hinckley (1997), 374.

15. « Nā te mau tāne o te autahu’ara’a », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2002, 57.

16. « There Must Be Messengers », Ensign, ’Ātopa 1987, 2.

17. « Some Thoughts on Temples, Retention of Converts, and Missionary Service », Ensign, Novema 1997, 52.

18. « To the Boys and to the Men », Ensign, Novema 1998, 52.

19. « Some Thoughts on Temples, Retention of Converts, and Missionary Service », 52.

20. « There Must Be Messengers », 4. 21. Discourses of President Gordon B.

Hinckley, Volume 2: 2000–2004 (2005), 517–18.

22. « We Have a Work to Do », Ensign, Fepuare 1988, 5- - 6.

23. « We Have a Work to Do », 6. 24. « We Have a Work to Do », 6.

Page 347: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

332

« ’ua vaiiho te Fatu i te iva ’ahuru ’e ma iva nō te haere e ’imi i te māmoe mo’e ».

Page 348: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

333

P E N E 2 2

Fa’atoro i te rima ma te here i te mau melo fa’afāriu-’āpī-hia

’e i te mau melo paruparu

« E ti’a ia tātou ’ia ’ite tāmau noa i te tītaura’a rahi ’ia fa’ahoa… ia rātou ’o te tomo mai i roto i te ’Ēkālesia ’ei mau ta’ata fa’afāriuhia, ’e ia fa’atoro

i te rima ma te here ia rātou tei… paruparu ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

Hō’ē o te parau tumu tā te peresideni Hinckley i ha’apāpū i roto i te roara’a o tāna tāvinira’a ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia maori rā, te faufa’a nō te fa’atorora’a i te rima i te feiā fa’afāriu- ’āpī- hia ’e ia rātou e ’ere i te mea itoito roa i roto i te ’Ēkālesia. ’Ua fa’a’ite mai ’oia e rave rahi mau hi’ora’a nō tāna mau tauto’ora’a i roto i teie tumu parau, e hō’ē o te reira, tē parau ra ’oia ma te ā’au ’oto ē, ’ua riro ïa « ’ei hō’ē o tō’u mau manuia- ’ore- ra’a ». ’Ua fa’ata’a mai ’oia ē :

« ’A tāvini ai au ’ei misiōnare i roto i te mau motu Peretāne, ’ua ha’api’i māua ’o tō’u hoa i te hō’ē taure’are’a ’e ’ua ’oa’oa roa vau i te bāpetizora’a iāna. E mea maita’i roa ’oia. E mea ’ite ’oia i te peu. E mea ha’apa’o ’oia i te ha’api’ira’a. ’Ua fa’ahiahia roa vau i teie tau-re’are’a ’aravihi tei tomo mai i roto i te ’Ēkālesia. ’Ua tupu te mana’o i roto iā’u ē, tei roto iāna te mau ti’ara’a ato’a nō te riro mai i te hō’ē mahana ’ei ti’a fa’atere i rotopū i tō tātou mau ta’ata.

« Tei roto ’oia i te taime fa’atanotanora’a i tōna huru ta’ata fa’afāriu-hia i ni’a i te huru ta’ata melo. E taime poto roa hou ’a hope ai tā’u misiōni, ’ua fāna’o vau ’ia riro ’ei hoa nōna. ’E i muri iho ’ua hope tā’u tau misiōni ’e ’ua ho’i i te fare. ’Ua hōro’ahia te hō’ē hōpoi’a na’ina’i nāna i roto i te ’āma’a i Lonedona. ’Aita ’oia i ’ite i te hō’ē noa a’e mea i tītauhia iāna. ’Ua hape ’oia. Te upo’o fa’atere nō te

Page 349: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 2

334

pupu tei reira ’oia i te tāvinira’a, e ta’ata ïa tā’u e nehenehe e parau pāpū ē, e aroha ’ore tō roto iāna ’e te pūai te fa’ahapa. ’Ua fa’ahapa ’ū’ana ’oia i tō’u hoa tei rave i te tahi ma’a hape iti noa.

« ’Ua haere tō’u hoa taure’are’a i rāpae i tā mātou piha i taua pō ra ma te ’ino’ino ’e te pe’ape’a… ’Ua parau ’oia iāna iho ē, ‘mai te mea ē, terā te huru o terā mau ta’ata, e’ita ïa vau e ho’i fa’ahou mai.’

« ’Ua fa’aea ’oia i te haere mai i te mau ’ohipa a te ’Ēkālesia. ’Ua ma’iri te mau matahiti… I tō’u ho’i- fa’ahou- ra’a i Petetāne, ’ua ’imi noa vau iāna… ’Ua ho’i mai au i te fenua ’e i te pae hope’a, i muri a’e i te hō’ē ’imira’a roa, ’ua ’itehia ’oia iā’u.

« ’Ua pāpa’i au iāna. ’Ua pāhono mai ’oia, ’aita rā hō’ē noa a’e fa’ahitira’a nō te ’evanelia.

« ’A tae fa’ahou ai au i Lonedona, ’ua ’imi fa’ahou vau iāna. I te mahana e reva ai au, ’ua ’itehia ’oia iā’u. ’Ua niuniu vau iāna, ’e ’ua fārerei māua i te tāpe’ara’a pereo’o nā raro a’e i te fenua. ’Ua hāharu māua te tahi ’e te tahi. E taime poto roa e toe ra e ta’uma ai au i ni’a i te manureva, terā rā, ’ua paraparau poto noa māua ’e ma te ’oa’oa nō te tahi ’e te tahi. ’Ua ’āpā fa’ahou mai ra ’oia iā’u hou ’a haere atu ai au. ’Ua fa’aoti a’era vau ē, e’ita roa ’oia e mo’e- fa’ahou- hia iā’u […]

« Ma’iri a’era e rave rahi matahiti. ’Ua pa’ari au e ōna ato’a. ’Ua fa’atūha’ahia ’oia ’e ’ua reva i te fenua Herevetia. I te hō’ē taime tei te fenua Herevetia au, ’ua haere atu ra vau e ’imi i te mata’eina’a tei reira ’oia i te orara’a. ’Ua ’oa’oa roa mātou i te reira mahana—’ōna, tāna vahine, tā’u vahine ’e ’o vau iho. ’Ua riro taua taime ra ’ei taime fa’ahiahia roa nō mātou, terā rā, e mea pāpū maita’i ē, e mea maoro te pohera’a te auahi o te fa’aro’o. ’Ua tāmata vau i te mau rāve’a ato’a i ’itehia iā’u, ’aita rā i ’itehia iā’u te hō’ē rāve’a nō te fa’a’ama fa’ahou i te reira. ’Ua tāmau noa vau i te pāpa’i iāna. ’Ua hāpono vau i te tahi mau buka nāna, te mau ve’a, te rīpene hīmene nō te pupu hīmene a te Fare Menemene, ’e te tahi atu mau mea tāna i māuruuru.

« ’Ua pohe ’oia tau ’āva’e i ma’iri a’enei. ’Ua pāpa’i mai tāna vahine nō te fa’a’ite mai iā’u. Tē parau ra ’oia ē, ’o ’oe tōna hoa maita’i roa a’e i te mau hoa ato’a.’

« ’Ua ta’i roa vau i tō’u tai’ora’a i taua rata ra. ’Ua ’ite a’era vau ē, ’aita vau i manuia. Penei a’e ’āhiri tei reira vau nō te rave mai iāna i te taime mātāmua ’a pēpē ai ’oia, e riro paha ’oia i te ora i te hō’ē

Page 350: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 2

335

orara’a ta’a ’ē atu. Tē mana’o nei au ē, ’ua ti’a ïa iā’u ’ia tauturu iāna i taua taime ra. Tē mana’o nei au ē, ’ua ti’a ïa iā’u ’ia rapa’au i te puta i ha’amāuiui iāna. Hō’ē noa mea tei tāmarū nei iā’u : ’Ua tāmata vau. Hō’ē noa iho mea tā’u e ’oto nei : ’Aita vau i manuia.

« Tei mua atu te teimaha o te tītaura’a i teienei i te mea ē, ’ua rahi atu te feiā fa’afāriuhia mai i tei muta’a iho ra… E mea faufa’a rahi te mau ta’ata fa’afāriu ato’a. E tamaiti ’e ’aore rā, e tamāhine nā te Atua te ta’ata fa’afāriu tāta’itahi. ’Ua riro te ta’ata fa’afāriu tāta’itahi ’ei hōpoi’a rahi ’e te pāpū ».1

’Ua riro te māna’ona’ora’a o te peresideni Hinckley nō te feiā fa’afāriuhia ’e nō te mau melo paruparu ’ei hope’ara’a nō tōna ’itera’a ē, e mea nāhea te ’evanelia i te ha’amaita’i i te orara’a. I te hō’ē taime ’ua ui te hō’ē pāpa’i ve’a iāna ē, « e aha te mea ’o te hōro’a mai ia ’oe i te māuruuru rahi a’e ’a hi’o ai ’oe i te ’ohipa a te ’Ēkālesia i teie mahana ? ’Ua pāhono atu ra te peresideni Hinckley ē :

« Te ’itera’a māuruuru roa a’e tei roa’a iā’u maori rā, ’o te ’itera’a ïa i te mea tā teie ’evanelia e rave nei nō te mau ta’ata. Tē hōro’a nei ho’i te reira ia rātou i te hō’ē hi’ora’a ’āpī i ni’a i te orara’a. Tē hōro’a nei te reira i te hō’ē hi’ora’a ātea ’aita i ’itehia a’enei ia rātou. Tē fa’ateitei nei te reira i tā rātou mau hi’ora’a i te mau mea teitei ’e te hanahaha. ’Ua tupu te hō’ē mea i ni’a ia rātou mai te hō’ē semeio ’ia hi’ohia. Tē hi’o nei rātou i te Mesia ’e tē ora nei ».2

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley.1

E hōpoi’a rahi tā tātou i te utuutura’a i te ta’ata hō’ē.

Tītauhia ia tātou ’ia ha’apa’o i te ta’ata hō’ē. ’Ua parau te Mesia i te parau nō te mau ta’ata hō’ē i te mau taime ato’a. ’Ua fa’aora ’Oia i te ta’ata ma’i tāta’i hō’ē. I roto i Tāna mau parabole, ’ua paraparau ’Oia nō te mau ta’ata hō’ē. Tē māna’ona’o nei teie ’Ēkālesia i te mau ta’ata hō’ē, noa atu tō tātou rahira’a. Noa atu e 6 ’e ’aore rā 10 ’e ’aore rā, 12 ’e ’aore rā, e 50 milioni, ’eiaha roa atu ’ia mo’ehia ia tātou ē, te ta’ata hō’ē te ’ohipa faufa’a roa.3

Tē riro nei tātou ’ei naho’a rahi i te ao nei. Tā tātou rā ti’aturira’a ’e tā tātou māna’ona’ora’a o te ta’ata hō’ē ïa. E tāne ’e ’aore rā e vahine, e tamāroa ’e ’aore rā, e tamāhine, e ta’ata hō’ē te melo tāta’itahi o teie

Page 351: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 2

336

’ēkālesia. Tā tātou hōpoi’a rahi ’o te hi’ora’a ïa ē, « tē ha’amana’ohia nei ’e tē fa’a’amuhia nei te ta’ata tāta’itahi i te parau maita’i a te Atua » (Moroni 6:4), te hi’ora’a e rāve’a tā te ta’ata tāta’itahi nō te tupu i te rahi, nō te parau ’e nō te ha’api’i i te ’ohipa ’e i te mau haere’a o te Fatu, te hi’ora’a ’eiaha te hō’ē ’ia ’ere i te mau mea e hina’arohia nō te orara’a, te hi’ora’a ’ē, tē pāhonohia ra te mau hina’aro o te feiā veve, te hi’ora’a ’ia fa’aitoitohia te melo tāta’itahi, ’ia ha’api’ihia ’e ’ia fāri’i i te rāve’a nō te haere i mua i ni’a i te ’ē’a o te tāhuti ’e te ora mure ’ore […]

’O te ta’ata te māna’ona’ora’a o teie ’ohipa, e tamaiti ’e ’aore rā, e tamāhine tāta’itahi ho’i nā te Atua. Nō te fa’a’ite i tōna mau fa’aotira’a, tē fa’ahiti nei tātou i te mau nūmera, terā rā, ’ua tītauhia i tā tātou mau tauto’ora’a ato’a ’ia fa’atumuhia i ni’a i te fa’ahotura’a o te ta’ata hō’ē.4

Tē hina’aro nei au e ha’apāpū ē, ’ua ’itehia te hō’ē tupura’a pāpū ’e te nehenehe i roto i te ’Ēkālesia… ’Ua rau te mau tumu e nehenehe ai tātou e fa’atupu i te mana’o itoito. Terā rā, ’ia to’eto’e ana’e te fa’aro’o o te hō’ē ta’ata fa’afāriuhia, e riro ïa te reira ’ei fifi rahi. ’Ia riro ana’e te hō’ē melo ’ei melo paruparu, e riro ïa te reira ’ei ha’ape’ape’ara’a. ’Ua vaiiho te Fatu i te iva ’ahuru ’e ma iva nō te haere e ’imi i te māmoe mo’e. Nō te pūai o Tōna māna’ona’o i [te hō’ē] i fa’ariro ai ’oia i te reira ’ei tumu parau nō te hō’ē o tāna mau ha’api’ira’a rarahi [hi’o Luka 15:1–7]. E’ita e ti’a ia tātou ’ia ha’aparuparu. Tītauhia ia tātou ’ia fa’aha’amana’o tāmau noa i te feiā fa’atere o te ’Ēkālesia ’e i te mau melo i te tītaura’a rahi ’ia fa’ahoa pāpū ma te māhanahana ’e te nehenehe i te feiā fa’afāriuhia e tomo mai i roto i te ’Ēkālesia, ’e ’ia fa’atoro i te rima ma te here ia rātou ’o tei hāhi ’ē atu i roto i te mau marumaru o te tāivara’a nō terā ’e terā tumu. Tē vai ra te fa’a’itera’a pāpū e nehenehe e nā reira mai te mea ē, tē vai ra te hina’aro ’ia rave.5

2E mea faufa’a rahi te ta’ata fa’afāriu tāta’itahi

’e e hōpoi’a rahi ’e te pāpū ho’i.

Tē mana’o nei au ē, te fifi rahi i roto i te ’Ēkālesia ’o te mo’era’a ïa te feiā ’o te tomo mai i roto i te ’Ēkālesia ’e i muri iho, ’ua topa. Ta’a ’ē noa atu te tahi mau huru ta’a ’ē, e’ita te reira e ti’a ’ia tupu mai. ’Ua pāpū roa iā’u ē, fātata i te ao ato’a nei, te feiā tei bāpetizohia e

Page 352: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 2

337

te mau misiōnare, ’ua ha’api’i- maita’i- hia rātou nō te fāri’i i te ’ite ’e i te ’itera’a pāpū nō te ha’apāpū i tō rātou bāpetizora’a. Terā rā e ’ere ïa i te ’ohipa ’ōhie te ravera’a i te tauira’a nō te tomora’a mai i roto i te ’Ēkālesia. Tōna aura’a ’o te tāpūra’a ïa i te mau tā’amura’a tahito. Tōna aura’a ’o te fa’aru’era’a ïa i te mau hoa. Te tahi ato’a aura’a, ’o te vaiihora’a ïa i te mau ti’aturira’a herehia. E tītau ato’a te reira i te hō’ē tauira’a i te mau peu ’e te fa’a’orera’a i te mau hia’ai. I roto i te mau huru e rave rahi, ’o te vai- ’ōtahi- ra’a ïa ’e te mata’u ato’a i te huru ta’a ’ore. Tītauhia te aupurura’a ’e te fa’aitoitora’a i roto i teie pu’e tau fifi o te orara’a o te hō’ē ta’ata fa’afāriuhia. E ho’o fa’ahiahia tei ’aufauhia nō tōna taera’a mai i roto i te ’Ēkālesia. ’Ia hi’o- ana’e- hia te mau tauto’ora’a roa a te mau misiōnare ’e tō rātou taime tāvinira’a, te fa’ata’a- ’ē- ra’a i te mau aura’a tahito ’e te pe’ape’a ’o te tupu i muri a’e i teie mau mea tā’āto’a, e mea ti’a mau ’ia fāri’i- poupou- hia teie mau vārua tao’a rahi, ’ia tāmāhanahanahia, ’ia tauturuhia rātou i roto i tō rātou mau taime paruparu, ’ia hōro’ahia te hōpoi’a, nā roto ho’i i te reira e tupu ai rātou i te pūai, ’e ’ia fa’aitoitohia ’e ’ia ha’amāuruuruhia nō te mau mea ato’a tā rātou e rave nei.6

’Aita roa atu e faufa’a nō te ravera’a i te ’ohipa misiōnare mai te mea ē, ’aita tā tātou e nehenehe e tāpe’a mai i te hotu o te reira tauto’ora’a. E’ita e ti’a ’ia fa’ata’a ’ē i nā mea e piti nei. E faufa’a rahi tō teie mau ta’ata fa’afāriuhia mai… Hōpoi’a rahi ’e te pāpū te ta’ata fa’afāriu tāta’itahi. E titaura’a pāpū nō tātou te ha’apa’ora’a i te feiā tei ’āpiti mai ia tātou […]

I te tahi a’enei mahana ’ua fāri’i au i te hō’ē rata fa’ahiahia roa. ’Ua pāpa’ihia te reira rata ’e te hō’ē vahine tei tomo mai i roto i te ’Ēkālesia hō’ē matahiti i teienei. Tē pāpa’i ra ’oia :

« E mea ta’a ’ē roa ’e te fifi ho’i tō’u orara’a i roto i te ’Ēkālesia nei. ’Ua riro teie matahiti i ma’iri iho nei ’ei mau matahiti teimaha roa ’aita vau i fārerei a’enei i roto i tō’u orara’a. ’Ua riro ato’a rā ’ei matahiti faufa’a roa a’e. ’Ei melo ’āpī, tē tāmau noa nei ā te mau tītaura’a i te mau mahana ato’a » […]

Tē parau nei ’oia ē, « ’aita te mau melo i ’ite i te huru o te rirora’a ’ei melo ’āpī nō te ’Ēkālesia. Nō reira, fātata e’ita e ti’a ia rātou ’ia ’ite e nāhea ’ia pāturu ia mātou ».

Page 353: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 2

338

Tē tītau nei au ia ’outou ’e te mau taea’e ’e te mau tuahine, mai te mea ē, ’aita ’outou i ’ite ē, mai te aha te huru, ’a tāmata i te feruri mai te aha te huru. E nehenehe e riro ’ei ’ohipa mo’emo’e rahi. E nehenehe e riro ’ei ’ohipa e ’ino’ino ai. E nehenehe e riro ’ei ’ohipa ri’ari’a. Tātou tō teie ’Ēkālesia, e mea ta’a ’ē roa tātou i tō te ao, i te huru o tā tātou e mana’o nei. Tē parau fa’ahou nei teie vahine ē :

« Mātou te mau hoa o te ’Ēkālesia, ’ia riro ana’e mai mātou ’ei melo nō te ’Ēkālesia, tē māere nei mātou i te ’itera’a ē, ’ua tomo mātou i roto i te hō’ē ao ta’a ’ē roa, hō’ē ao e tāna iho mau peu tumu, tōna hīro’a, tōna reo. Tē ’ite nei mātou ē, ’aita hō’ē ta’ata ’e ’aore rā, ’aita hō’ē vāhi ha’amāramaramara’a e nehenehe ia mātou ’ia ani i te ara-ta’ira’a nō tō mātou tere i roto i teie ao ’āpī. I te ha’amatara’a, e mea au roa te rāterera’a, e mea ’ārearea ato’a tō mātou mau hape, i muri iho, ’ua ha’amata i te au ’ore, i te hope’a, ’ua huri te au ’ore i roto i te riri. I roto i teie mau taime au- ’ore- ra’a ’e te riri, i reira tātou te fa’aru’era’a. ’Ua ho’i fa’ahou mātou i roto i te ao nō reira mai mātou, i reira, ’ua ’ite mātou ē, o vai mātou, i reira mātou i te tauturura’a, ’e i reira mātou i paraparau ai i te reo ».7

« tē ani manihini nei au i te mau melo ato’a ’ia fa’atoro i te rima fa’ahoa ’e te aroha i te feiā fa’afāriuhia e tomo mai i roto i te ’Ēkālesia ».

Page 354: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 2

339

’Ua bāpetizo- noa- hia te tahi mau ta’ata, ’aita rātou i fa’ahoahia, ’e e piti ’e ’aore rā, e toru ’āva’e i muri iho, e parau mai rātou ē, ’a pārahi ana’e. E mea faufa’a rahi roa, e au mau taea’e ’e au mau tuahine, ’ia hi’o ē, ’ua fa’afāriuhia [te mau melo bāpetizo- ’āpī- hia], ’ua vai i roto i tō rātou ’ā’au te hō’ē ’itera’a nō ni’a i teie ’ohipa rahi. E ’ere tei roto noa i te upo’o. Tei roto ato’a rā i te ’ā’au ’ia fa’auruhia ’e te Vārua Maita’i ’ei reira rātou e ’ite ai e parau mau teie ’ohipa, e peropheta mau ’o Iosepha Semita nā te Atua, tē ora nei te Atua ’e tē ora nei Iesu Mesia ’e ’ua fā mai rāua i te tamaiti ra ia Iosepha Semita, e parau mau te Buka a Moromona, tei ’ō nei te autahu’ara’a ’e tōna mau hōro’a ’e te mau ha’amaita’ira’a ato’a. E aha atu tā’u e nehenehe e parau.8

3E hina’aro te mau ta’ata fa’afāriu i te auhoara’a, te hō’ē

hōpoi’a, ’e i’a fa’a’amuhia rātou i te parau a te Atua.

Nō te mara’a- tāmau- ra’a te fāito o te feiā fa’afāriu, tītauhia ia tātou ’ia fa’arahi i tā tātou tauto’ora’a nō te tauturu ia rātou ’ia ’ite i tō rātou ’ē’a. E toru ’ohipa tā rātou e hina’aro : hō’ē hoa, hō’ē hōpoi’a, ’e ’ia fa’a’amuhia i te parau maita’i a te Atua’ (Moroni 6:4). E hōpoi’a ’e e rāve’a nā tātou ’ia hōro’a i teie mau mea.9

auhoara’a

Tē tomo mai nei te feiā fa’afāriuhia i roto i te ’Ēkālesia ma te ’ana’anatae rahi i te mea i ’iteahia ia rātou. Tītauhia ia tātou ’ia ha’a-mau ’oi’oi i ni’a i taua ’oa’oa ra… ’A fa’aro’o ia rātou, ’a arata’i ia rātou, ’a pāhono i tā rātou mau uira’a, ’e ’ia vai i reira nō te tauturu i roto i te mau mea ato’a e tupu mai ’e i te mau huru ato’a e ’itehia… Tē ani manihini nei au i te mau melo ato’a ’ia fa’atoro i te rima ma te auhoa ’e te here i te feiā fa’afāriu e tomo mai i roto i te ’Ēkālesia.10

E hōpoi’a faufa’a roa tā tātou nō te feiā e bāpetizohia i roto i te ’Ēkālesia. E’ita tā tātou e nehenehe e tāu’a ’ore ia rātou. E’ita tā tātou e nehenehe e vaiiho ia rātou ’o rātou ana’e. E hina’aro rātou i te tauturu nō te ha’amātau ia rātou i te mau huru ’e i te hīro’a o teie ’Ēkālesia. ’E e riro te reira ’ei ha’amaita’ira’a rahi ’e ’ei rāve’a nā tātou nō te pūpū i te reira tauturu… Hō’ē mata ’ata’ata nō te here, hō’ē aroha rima hoa, hō’ē parau fa’aitoito, e fa’atupu te reira i te ’ohipa māere.11

Page 355: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 2

340

Fa’atoro ana’e i te rima i teie mau ta’ata ! Fa’ahoa ana’e tātou ia rātou ! Fa’ariro ana’e ia tātou ’ei mau ta’ata maita’i i ni’a ia rātou ! Fa’aitoito ana’e tātou ia rātou ! Fa’arahi ana’e i tō rātou fa’aro’o ’e i tō rātou ’ite i teie ’ohipa a te Fatu.12

Tē tāparu nei au ia ’outou… ’ia tauahi tō ’outou rima i te feiā e tomo mai i roto i te ’Ēkālesia ’e ’ia riro ’ei hoa nō rātou ’e ’ia ’ite rātou ē, tē fāri’i- poupou- hia nei rātou, ’e e tāmāhanahana ia rātou, i reira tātou e ’ite ai i te mau hotu nehenehe. E ha’amaita’i mai te Fatu ia ’outou i roto i teie fa’anahora’a rahi o te tāpe’ara’a mai i te feiā fa’afāriuhia.13

Hōpoi’a

Tē tīa’i nei teie ’Ēkālesia i te hō’ē mea nō roto mai i te ta’ata. E mau ture teitei tāna. E mau ha’api’ira’a tumu pa’ari tāna. Tē tīa’i nei ’oia i te tāvinira’a rahi nō roto mai i te ta’ata. E’ita rātou e haere noa ma te ’ohipa ’ore. E tīa’i tātou ia rātou ’ia rave i te ’ohipa. E pāhono te ta’ata i te reira. E fāri’i poupou rātou i te rāve’a ’ia tāvini, ’e ’ia nā reira ho’i rātou, e tupu rātou i te maita’i, i te māramarama, ’e i te ’ite i te rave i te mau ’ohipa ’e i te rave maita’i i te reira.14

’ua ha’api’i te peresideni Hinckley ē, e ti’a i te feiā fa’afāriu ’āpī ’ia fāri’i i te mau rāve’a ; ’ia tāvini i roto i te ’Ēkālesia.

Page 356: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 2

341

’A hōro’a i te [mau melo ’āpī] i te hō’ē ’ohipa e rave. E’ita rātou e tupu i te pa’ari i roto i te fa’aro’o ma te ’ohipa ’ore. E au te fa’aro’o ’e te ’itera’a pāpū mai te mau uaua o tō’u rima. Mai te mea ē, e fa’a’ohipa vau i te reira mau uaua ’e e fa’a’amu ho’i ia rātou, e pa’ari a’e ia rātou. Mai te mea ē, e tu’u vau i tō’u rima i roto i te tā’amu fa’atārere, ’e ’a vaiiho noa ai i reira, e paruparu ’e e faufa’a ’ore ’oia, mai te reira ato’a te ’itera’a pāpū.

I teienei, tē parau nei te tahi pae ’o ’outou ē, ’aita rātou i ineine nō te rave i te hōpoi’a. Terā rā, ’aita hō’ē o tātou i ineine i te taera’a mai te pi’ira’a. E nehenehe tā’u e parau i te reira nō’u iho. I tō ’outou mana’ora’a, ’ua ineine ānei au nō teie pi’ira’a rahi ’e te mo’a ? ’Ua tupu te mana’o pe’ape’a. ’Ua tupu te mana’o ’aravihi ’ore. Tē pe’ape’a noa nei ā vau. Tē vai noa nei ā te mana’o ’aravihi ’ore. Terā rā, tē tāmata nei au ’ia haere i mua, ma te ’imi i te ha’amaita’ira’a a te Fatu ’e ma te tāmata i te ha’apa’o i Tōna hina’aro ’e ma te ti’aturi ’e ma te pure ’ia fāri’i ’Oia i tā’u tavinira’a. Ta’u hōpoi’a mātāmua i roto i teie ’Ēkālesia e tauturu ïa nō te peresideni nō te hō’ē pupu diakono i te ’ahuru- ma- piti- ra’a o tō’u matahiti. ’Ua tupu te mana’o ’aravihi ’ore i roto iā’u. ’Ua tupu te mana’o pe’ape’a. Terā rā, ’ua tāmata vau, mai ia ’outou ato’a, ’e i muri iho i te reira, ’ua tae fa’ahou mai te tahi atu mau hōpoi’a. ’Aita e mana’o nava’i, e mana’o māuruuru rā i te mau taime ato’a ’e te hina’aro ’ia tāmata.15

E ti’a i te mau ta’ata fa’afāriu ato’a e tomo mai i roto i teie ’Ēkāle-sia ’ia fāri’i ’oi’oi i te hō’ē hōpoi’a. E hōpoi’a na’ina’i roa paha, terā rā, e fa’atupu te reira i te hō’ē ta’a- ’ē- ra’a rahi i roto i tōna orara’a.16

’Oia mau, e’ita te ta’ata fa’afāriu ’āpī e ’ite i te mau mea ato’a. E hape paha ’oia. E aha ïa ? Tē hape nei tātou pā’āto’a. Te ’ohipa fau-fa’a, ’o te tupura’a ïa e roa’a mai nā roto i te ’ohipa.17

’ia fa’a’amuhia i te parau maita’i a te atua

Tē ti’aturi nei au ē… e ’itera’a pāpū tō teie mau ta’ata fa’afāriu nō ni’a i te ’evanelia. Tē ti’aturi nei au ē, e fa’aro’o tō rātou i roto i te Fatu ia Iesu Mesia ’e ’ua ’ite rātou i Tōna huru hanahana. Tē ti’aturi nei au ē, ’ua tātarahapa mau rātou i tā rātou mau hara ’e e hina’aro mau tō rātou ’ia tāvini i te Fatu.

Tē [parau nei] Moroni nō ni’a ia rātou i muri a’e i tō rātou bāpeti-zora’ahia : « ’E oti rātou i te fāri’ihia i roto i te bāpetizo, ’e i te ravehia

Page 357: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 2

342

’e te tāmāhia ho’i nā roto i te mana o te Vārua Maita’i, ’ua ’āmuihia ïa rātou i te feiā o te ’ēkālesia a te Mesia, ’e ’ua pāpa’ihia tō rātou mau i’oa, ’ia ha’amana’ohia ’e ’a fa’a’amuhia rātou i te parau maita’i a te Atua ra, e tāpe’ahia ai rātou i ni’a i te ’ē’a ti’a, ’e e vai noa ai rātou ’ei feiā ara i te pure ma te ti’aturi ana’e i te maita’i o te Mesia, ’o te tumu ’e te fa’aotira’a o tō rātou fa’aro’o ra » (Moroni 6:4).

I teie ’anotau mai te ’anotau i muta’a iho ra, « ’ua ’āmuihia [te feiā fa’afāriuhia] i te feiā o te ’ēkālesia… ’ia ha’amana’ohia ’e ’ia fa’a’amu-hia rātou i te parau maita’i a te Atua ra, e tāpe’ahia ai rātou i ni’a i te ’ē’a ti’a, ’e e vai noa ai rātou ’ei feiā ara i te pure ». E tauturu ana’e tātou ia rātou ’a rave ai rātou i tō rātou ta’ahira’a mātāmua ’ei melo.18

E mea tītauhia i [te mau ta’ata fa’afāriu- ’āpī- hia] ’ia fa’aōhia i roto i te hō’ē pupu autahu’ara’a ’e ’aore rā, te Sōtaiete Tauturu, te Feiā ’āpī tamāhine, te Feiā ’Āpī Tamāroa, te Ha’api’ira’a Sābati, ’e ’aore rā te Paraimere. E ti’a ’ia fa’aitoitohia ’oia ’ia haere mai i te purera’a ’ōro’a nō te rave i te ’ōro’a mo’a, nō te fa’a’āpī i te fafaura’a i ravehia i te taime o te bāpetizora’a.19

4E mau mea fa’ahiahia te roa’a mai ’e ’aita hō’ē mea e

pau nā roto i te ho’ira’a mai i roto i te ’Ēkālesia.

E rave rahi tauatini ta’ata nā te ao nei… e melo nō te ’Ēkālesia i te i’oa noa, ’ua fa’aru’e rā, ’e i teienei, tē hina’aro nei ’ia ho’i mai, ’aita rā i ’ite nāhea, ’e e ha’amā rahi tō rātou ’ia tāmata. […]

’Ei ia ’outou na e au mau taea’e, e au mau tuahine, tei mau na i tō ’outou fatura’a ’āi’a vārua ’e ’ua fa’aru’e, ’e i teienei, tē ’ite nei ’outou i te pau i roto i tō ’outou orara’a, ’ua matara te ’ē’a nō tō ’outou ho’ira’a mai… Mai te mea e rave ’outou i te ta’ahira’a hepohepo mātāmua nō te ho’i mai, e ’ite atu ’outou i te mau rima māhora nō te aroha ia ’outou ’e te mau hoa maita’i nō te fāri’i poupou ia ’outou.

Tē mana’o nei au ē, ’ua ’ite au nō te aha te tahi pae o ’outou i fa’aru’e ai. ’Ua ’ino’ino ’outou nā roto i te hō’ē ta’ata feruri ’ore tei ha’apēpē ia ’outou, ’e ’ua fa’ariro ’outou i tāna mau ’ohipa ’ei ti’ara’a nō te ’Ēkālesia. ’E ’aore rā, ’ua haere atu ’outou mai te hō’ē vāhi ’ua mātau- maita’i- hia e ’outou, i te hō’ē vāhi ’o ’outou ana’e, ’e ’ua pa’ari ’outou i reira ma te iti tō ’outou ’itera’a i te parau nō te ’Ēkālesia.

Page 358: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 2

343

’E ’aore rā, ’ua hutihia atu ’outou i roto i te tahi atu pupu ’e ’aore rā, te tahi atu mau peu ’o tā ’outou i feruri ē, e’ita e au i tā te ’Ēkāle-sia. ’E ’aore rā, ’ua feruri ’outou ē, e mea pa’ari a’e ’outou i te pa’ari o te ao i te tahi atu o tō ’outou mau hoa i roto i te ’Ēkālesia, ’e ma te vahavaha, ’ua fa’aātea ’ē atu ’outou ia rātou.

’Aita vau i haere mai nō te fa’aea noa i ni’a i te reira mau tumu. Maita’i ē, e’ita ato’a ’outou e nā reira. ’A tu’u i te ’ohipa tahito i muri ia ’outou… E mau mea fa’ahiahia te roa’a mai ’e ’aita hō’ē mea e pau. ’A ho’i mai e tō’u mau hoa. ’Ua hau atu te hau e ’iteahia i roto i te ’Ēkālesia i tā ’outou i ’ore i ’ite nō te hō’ē tau roa. E rave rahi o rātou ’o tā ’outou e ’oa’oa i tō rātou auhoara’a.20

E au mau taea’e ’e au mau tuahine here ’o tei… hahi ē, tē hina’aro nei te ’Ēkālesia ia ’outou, ’e e hina’aro ’outou i te ’Ēkālesia. E ’ite ’outou e rave rahi tāri’a e fa’aro’o mai ia ’outou ma te hāro’aro’a. Tē vai ra te mau rima e rave rahi nō te tauturu ia ’outou i te ’imira’a i tō ’outou ’ē’a nō te ho’i mai. Tē vai ra te mau māfatu nō te tāmāhana-hana i tō ’outou māfatu. Tē vai ra te roimata, e ’ere te roimata ’oto, e roimata ’oa’oa rā.21

5Nō te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei ’o tei ho’i mai i te ’Ēkālesia, e tupu te au māite ’ia ho’i fa’ahou mai i te fare.

I te hō’ē sābati tei Kalifonia vau nō te hō’ē ’āmuira’a titi. ’Ua piahia tō’u i’oa ’e tō’u hōho’a i roto i te ve’a nō te reira ’oire. ’Ua ta’i mai ra te niuniu i te fare titi i te taime ’a tomo ai te peresideni titi ’e ’o vau iho nei i roto i te fare i taua po’ipo’i ra. Nā’u terā niuniu, ’e ’ua fa’a’ite mai ra te ta’ata e niuniu mai ra i tōna i’oa. Tē hina’aro ra ’oia e fārerei iā’u. ’Ua ani atu ra vau ’ia vaiiho mai iā’u, e’ita vau e tae i te putuputura’a tā’u i fa’anaho nō te reira po’ipo’i roa, ’e ’ua ani atu vau i te pereside-ni titi ’ia fa’atere atu i te reira. E ’ohipa faufa’a atu tā’u e ti’a ’ia rave.

’Ua haere mai ra teie hoa tō’u, ma te ha’amā ’e te mata’u ato’a. E taime roa tōna mo’era’a. ’Ua tauahi a’era māua mai te au i nā taea’e tei ta’a ’ē maoro. I te ha’amatara’a, e mea huru ’ē ri’i tā māua ’āparaura’a, terā rā, ’aita i maoro ’ua huru au mai ’a paraparau ai māua nō ni’a i te tau ’a pārahi ai māua i Peretāne e rave rahi matahiti i ma’iri. ’Ua tahe te roimata o teie ta’ata pūai ’a paraparau ai ’oia nō ni’a i te ’Ēkālesia o tāna i tāvini ma te pāpū, ’e i muri iho, ’ua

Page 359: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 2

344

paraparau mai ra ’oia nō ni’a i te mau matahiti roa ’e te pau rahi i muri mai. ’Ua fa’atumu ’oia i ni’a i te reira mau matahiti mai te hō’ē ta’ata e paraparau nō ni’a i te mau moemoeā ri’ari’a. I te hopera’a tōna fa’a’itera’a i taua mau matahiti māu’a ra, ’ua paraparau mai ra ’oia nō tōna ho’ira’a mai. ’Ua feruri ’oia e mea fifi roa, inaha, e mea ha’amā, terā rā, ’ua fāri’i ’oia e tāmata.

’Ua [fāri’i] au i te hō’ē rata nāna ’aita i maoro a’enei. Tē parau ra ’oia ē, « ’ua ho’i mai au. ’Ua ho’i mai au, ’e ’auē te nehenehe ’ia ho’i fa’ahou mai i te fare ».

’E nō reira, ia ’outou na ’e tō’u mau hoa, ’o tē hina’aro nei, mai iāna, ’ia ho’i fa’ahou mai, terā rā, tē fifi ra ’outou nō te rave i te ta’ahira’a mātāmua, ’a tāmata. ’A vaiiho na ia mātou ’ia fārerei ia ’outou i te vāhi tei reira ’outou i teienei, ’e ’ia tāpe’a i tō ’outou rima ’e ’ia tauturu ia ’outou. Tē fafau atu nei au ia ’outou ē, e mea maita’i roa ’ia ho’i fa’ahou mai i te fare.22

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• Nō te aha « tā tātou ti’aturira’a ’e tā tātou māna’ona’ora’a… nō te

ta’ata hō’ē i te mau taime ato’a », i roto ato’a i te hō’ē ’ēkālesia i te ao ato’a nei ? (Hi’o te tuha’a 1). I nāfea ’outou i ha’amaita’ihia ai nā te hō’ē ta’ata tei ti’aturi ia ’outou ? E aha te tahi mau rāve’a e ti’a ai ia tātou ’ia rahi atu te ha’apa’ora’a i te ta’ata hō’ē tāta’itahi ?

• I roto i te rata tā te peresideni Hinckley i fa’a’ite mai i roto i te tuha’a 2, e aha te mea e ti’a ia tātou ’ia ’apo mai ’e ’ia fa’a’ohipa ? ’A feruri e aha te mea e ti’a ia ’outou ’ia rave nō te ha’apūai i te feiā e ha’a nei nō te patu i tō rātou fa’aro’o.

• Nō te aha te mau ta’ata fa’afāriuhia e hina’aro ai i te hoa, te hōpoi’a ’e ’ia fa’a’amuhia i te parau a te Atua ? (Hi’o te tuha’a 3). E aha te tahi mau rāve’a e nehenehe ai tātou e fa’ahoa i te mau ta’ata fa’afāriu- ’āpī- hia ? Nāhea e ti’a ai ia tātou ’ia pāturu i te feiā fa’afāriu- ’āpī- hia i roto i tā rātou mau hōpoi’a ? Nāhea e ti’a ai ia tātou ’ia tauturu i te feiā fa’afāriu- ’āpī- hia ’ia « fa’a’amuhia i te parau maita’i a te Atua » ?

Page 360: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 2

345

• Nō te aha i te tahi mau taime e mea fifi nō te mau melo ’ia ho’i fa’ahou mai i roto i te ’ohipa a te ’Ēkālesia ? (Hi’o te tuha’a 4). Nāhea tātou ’ia tauturu i te ta’ata ’ia ho’i mai ? I nāfea tō ’outou fāri’ira’a ’e ’aore rā, tō ’outou ’itera’a i te ’oa’oa e ’āpe’e mai i te ho’ira’a mai i roto i te ’ohipa a te ’Ēkālesia ?

• E aha tā ’outou e ’apo mai i roto i te ’ā’amu tā te peresideni Hin-ckley e fa’a’ite nei i roto i te tuha’a 5 ? ’A feruri na e nāhea e ti’a ai ia ’outou ’ia fa’atoro i te rima nō te tauturu i te hō’ē ta’ata e ’ere i te mea itoito i roto i te ’Ēkālesia « ’ia ho’i fa’ahou mai i te fare ».

Te mau pāpa’ira’a mo’aLuka 15 ; Ioane 10:1–16, 26–28 ; 13:34–35 ; Mosia 18:8–10 ; Hela-

mana 6:3 ; 3 Nephi 18:32 ; Moroni 6:4–6 ; PH&PF 38:24

Tauturu ha’api’ira’a« E rave rahi ’o te feruri nei ē, te taime maita’i a’e nō te tuatāpa-

para’a, tei te po’ipo’i ïa i muri a’e i te hō’ē ’āru’i fa’afa’aeara’a… E mea au a’e nā te tahi atu mau ta’ata e tuatāpapa i roto i te mau hora hau maita’i, ’ia oti te ’ohipa ’e te mau ha’ape’ape’ara’a o te ao… Penei a’e, te mea faufa’a a’e i te hora o te mahana, ’o te fa’ata’ara’a ïa i te hō’ē taime nō te tuatāpapara’a » (Howard W. Hunter, « Reading the Scriptures », Ensign, Novema 1979, 64).

Te mau Nota 1. « Converts and Young Men », Ensign,

Mē 1997, 47–48. 2. « Converts and Young Men », 48. 3. « Inspirational Thoughts », Ensign,

’Ātopa 2003, 5. 4. « This Work Is Concerned with

People », Ensign, Mē 1995, 52–53. 5. Teachings of Gordon B. Hinckley

(1997), 537–38. 6. « There Must Be Messengers », Ensign,

’Ātopa 1987, 5. 7. « Find the Lambs, Feed the Sheep »,

Ensign, Mē 1999, 108. 8. « Messages of Inspiration from President

Hinckley », Church News, 5 nō ’ēperēra 1997, 2 ; hi’o ato’a « Inspirational Thoughts », 3.

9. « Converts and Young Men », 47. 10. « Some Thoughts on Temples, Retention

of Converts, and Missionary Service », Ensign, Novema 1997, 51.

11. « Inspirational Thoughts », 4. 12. « Latter- day Counsel: Excerpts from

Recent Addresses of President Gordon B. Hinckley », Ensign, Tiurai 1999, 73.

13. « Words of the Prophet: Reach Out », New Era, Fepuare 2003, 7.

14. « Inspirational Thoughts », 3–4. 15. Teachings of Gordon B. Hinckley, 538. 16. « Inspirational Thoughts », Ensign,

Tiurai 1998, 4. 17. « Find the Lambs, Feed the Sheep », 108. 18. « Converts and Young Men », 48. 19. « Find the Lambs, Feed the Sheep », 108. 20. « Everything to Gain—Nothing to

Lose », Ensign, Novema 1976, 95–96. 21. « And Peter Went Out and Wept

Bitterly », Ensign, Mē 1979, 67. 22. « Everything to Gain—Nothing to

Lose », 97.

Page 361: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

346

te hiero nō colonia Juárez chihuahua mehiko

Page 362: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

347

P E N E 2 3

Te mau ha’amaita’ira’a o te hiero mo’a

« E riro te mau ’ōro’a hiero ’ei mau ha’amaita’ira’a teitei roa tā te ’Ēkālesia e hōro’a ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

« Tē ti’aturi nei au ē, ’aita te melo o te ’Ēkālesia e fāri’i i te mea teitei roa a’e tā te ’Ēkālesia e hōro’a maori rā ’ua fāri’i ’oia i tōna mau ha’amaita’ira’a nō te hiero i roto i te fare o te Fatu », te parau ïa a te peresideni Gordon B. Hinckley i roto i te tuha’a purera’a autahu’ara’a o te ’āmuira’a rahi nō ’ātopa 1997. « Nō reira, tē ’imi nei tātou i te mau rāve’a ato’a nō te fa’a’oi’oi i te patura’a i teie mau fare mo’a ’e ’ia fāri’ihia te mau ha’amaita’ira’a e vai ra i reira ».1 ’Ua fa’a’ite ’oia e rave rahi hiero e fa’anahohia ra ’e ’o tē patuhia ra, ’e i muri iho, ’ua hōro’a ’oia i te hō’ē parau fa’a’ite ’o te taui i te orara’a o te ta’ata nā te ao ato’a nei :

« E rave rahi mau vāhi o te ’Ēkālesia e mea ātea roa, e mea iti roa te melo, ’e e’ita e tupu rahi i teie mau taime i muri nei. E ti’a ānei i te mau ta’ata e pārahi nei i teie mau vāhi ’ia fa’a’erehia rātou ē a muri noa atu i te mau ha’amaita’ira’a o te mau ’ōro’a o te hiero ? ’A rātere ai mātou nā te hō’ē o te reira huru vāhi tau ’āva’e i ma’iri a’enei, ’ua feruri hōhonu mātou nā roto i te pure i teie uira’a. Tē ti’aturi nei mātou ē, ’ua tae mai te pāhonora’a ma te māramarama ’e te pāpū.

« E patu tātou i te mau hiero na’ina’i i roto i te tahi o teie mau fenua… E patuhia te reira ’ia au i te fāito o te mau hiero, e fāito teitei a’e i tō te mau fare purera’a. E tupu ïa i reira te mau bāpetizora’a nō te feiā i pohe, te ’ohipa nō te ’ōro’a hiero, te mau tā’atira’a, ’e te tā’āto’ara’a o te tahi atu mau ’ōro’a e ravehia i roto i te fare o te Fatu nō tei ora ’e nō tei pohe ».2

Page 363: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 3

348

’Ua ha’amata te fa’aurura’a nō teie fa’anahora’a hau atu i te 20 matahiti i teienei, i te taime ’a tāvini ai te peresideni Hinckley ’ei fa’atere nō te tōmite hiero a te ’Ēkālesia. Nō tōna māna’ona’o i te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei e rave rahi e ’ere i te mea ’ōhie nō rātou ’ia haere i te hiero nō te fāri’i i te mau ha’amaita’ira’a hiero, ’ua pāpa’i ’oia i roto i tāna buka ’ā’amu, « e nehenehe te ’Ēkālesia e patu [e rave rahi hiero huru na’ina’i a’e] i te fāito moni o te hiero nō Washington [’o tē patuhia ra i taua taime ra]. Nā te reira e hōpoi atu i te hiero i te mau ta’ata ra, ’eiaha rā nā te ta’ata e tere i te mau tere ātea nō te haere i reira ».3

Nā te hō’ē heheura’a nō ’ō mai i te Fatu ra i te matahiti 1997 i fa’atupu i teie mana’o. ’Ua fa’a’ite mai te peresideni Hinckley i te tahi parau nō ni’a i taua heheura’a ra i te taime ’a hōro’a ai ’oia i te pure ha’amo’ara’a nō te hiero nō Colonia Juárez Chihuahua i Mehi-ko. ’Ua pure ’oia, « I’ō nei i Mehiko Apato’erau nei tō ’Oe heheura’a mai i te mana’o ’e i te hōho’a nō te hō’ē hiero huru na’ina’i a’e, tei hope te mau tuha’a ato’a, terā rā, tei tano i te hina’aro ’e i te huru o te mau melo o te ’Ēkālesia i roto i teie vāhi o tā ’Oe ’ō vine. ’Ua tupu mai teie heheura’a mai roto mai i te hō’ē hina’aro ’e te hō’ē pure nō te tauturu i tō ’Oe mau ta’ata o teie mau tuha’a fenua tei ha’apa’o maita’i ».4

E ono ’āva’e i muri a’e i tōna fa’a’itera’a i te ’ōpuara’a nō te patu i te mau hiero na’ina’i a’e, ’ua fa’a’ite fa’ahou te peresideni Hinckley i te tahi atu fa’aarara’a faufa’a :

«  ’Ua rātere ātea mātou i rotopū i te mau melo o te ’Ēkālesia. ’Ua pārahi au i rotopū e rave rahi o rātou tei iti roa tā rātou tao’a nō te orara’a nei. Terā rā, i roto i tō rātou ’ā’au, tē ’ama ra te hō’ē fa’aro’o rahi nō ni’a i teie ’ohipa o te mahana hope’a nei. Tē here nei rātou i te ’Ēkālesia. Tē here nei rātou i te ’evanelia. Tē here nei rātou i te Fatu ’e tē hina’aro nei e ha’apa’o i Tōna hina’aro. Tē ’aufau nei rātou i tā rātou tuha’a ’ahuru, noa atu e mea ha’eha’a roa. E rave rātou i te mau fa’atusiara’a rahi nō te haere i te hiero. E tere rātou e rave rahi mahana te maoro nā ni’a i te mau pereo’o uta ta’ata moni raro roa ’e te mau poti tahito. E ha’aputu rātou i tā rātou moni ’e e fa’atusia rātou i te mau mea tā rātou e hina’aro nō te fa’atupu i te ’ōpuara’a.

Page 364: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 3

349

« E tano te mau hiero fātata nō rātou—hiero na’ina’i, nehenehe ’e te au māite ’ia fa’a’ohipa. Nō reira, tē hina’aro nei au e fa’aara i tō te ’Ēkālesia tā’āto’a i te hō’ē fa’anahora’a nō te patu ’oi’oi fātata e 30 hiero na’ina’i […]

« E riro teie ’ei ’ohipa rahi. ’Aita hō’ē ’ohipa mai teie te huru i ravehia a’enei… E tae’ahia ïa e 47 hiero ’āpī ’o te ’āmuihia atu i te 51 e ’ohipa nei i teienei. Tē mana’o nei au e ’āmui atu tātou e 2 a’e e toe ra nō te fa’ati’a roa 100 i te hope’a o teie tenetere, ’oia te 2 000 matahiti ’mai te taera’a mai o tō tātou Fatu ’e te Fa’aora ’o Iesu Mesia i roto i te tino nei’ (PH&PF 20:1). I roto i teie fa’anahonahora’a tē tere nei tātou i te hō’ē fāito ’aita i ’itehia a’enei i mua ra ».5

I te 1 nō atopa 2000, ’ua ha’amo’a te peresideni Hinckley i te hiero nō Boston Massachussetts, te 100ra’a o te hiero e ’ohipa nei. Hou te hope’a o te matahiti, ’ua ha’amo’a ’oia e piti hiero i Beresilia. ’E i tōna pohera’a i te 27 nō tēnuare 2008, e 124 hiero tā te ’Ēkālesia e ’ohipa ra, ’e e 13 tei fa’aarahia. I roto i terā 124 hiero e ’ohipa nei, ’ua ’āmui atu te peresideni Hinckley i roto i te fa’aineinera’a ’e te patura’a o te rahira’a o te reira mau hiero e nāna roa iho i ha’amo’a e 85 o te reira mau hiero.

I te fa’aarara’a te peresideni Hinckley e rave rahi hiero ’āpī, e tōna ha’afa’ahiahiara’a i tō rātou nehenehe, ’ua fa’aha’amana’o ’oia i te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei i te ’ōpuara’a o taua mau fare mo’a ra : Nō te ha’amaita’i i te ta’ata hō’ē ’e i te mau ’utuāfare, tāta’ihō’ē. Nō ni’a i te hiero nō San Diego Kalifonia, ’ua parau ’oia ē : « E fare nehenehe mau teie. Terā rā, ta’a ’ē noa atu te nehenehe o teie fare, ’ua riro teie fare ’ei rāve’a noa e noa’a ai te mea tā tātou e hina’aro, e ’ere rā te hope’ara’a. ’Ua fa’ati’ahia ’e ’ua ha’amo’ahia teie fare nō te ravera’a i te mau ’ōro’a mo’a tā te Fatu i heheu mai i teie ’anotau ».6

I te tahi atu taime ’ua parau ’oia ē : « ’Aita hō’ē ta’ata i mau i te tā’āto’ara’a o te ’evanelia ē tae roa atu i te taime ’ua ti’a iāna ’ia fāri’i [i te mau ’ōro’a o te hiero]. ’E tei ia tātou te hōpoi’a nō te hi’ora’a ’ia vai taua mau fare ra. ’Aita vau i ’ite e aha te maorora’a e toe ra o tō’u orara’a, tē ti’aturi nei rā vau ē, e hope tō’u orara’a i roto i te patura’a i te mau hiero o te Fatu, ma te hōpoi i te mau hiero i te mau ta’ata ra ’ia ti’a ia rātou ’ia fāri’i i te mau ha’amaita’ira’a fa’ahiahia e tītauhia ’ia roa’a i [reira] ».7

Page 365: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 3

350

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

E fa’a’itera’a te mau hiero nō tō tātou ’itera’a pāpū, ’e ’o te reira te fāito hope’a nō tā tātou ha’amorira’a.

’Ua riro te hiero tāta’itahi i patuhia ’e te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana Hope’a nei ’ei fa’a’itera’a nō te ’itera’a pāpū o teie mau ta’ata ē, tē ora nei te Atua tō tātou Metua Mure ’Ore, e fa’anahora’a Tāna nō te ha’amaita’i i Tāna mau tamaiti ’e Tāna mau tamāhine ’o te mau u’i ato’a, ’e Tāna Tamaiti Here, ’o Iesu Mesia, tei fānauhia i Betelehema i Iudea ’e ’ua pātitihia i ni’a i te satauro i Golatoga, ’o te Fa’aora ïa o tō te ao nei, ’e nā roto ho’i i tōna tusia tāra’ehara e ti’a ai i taua fa’anahora’a ra ’ia tupu i roto i te ora mure ’ore o te ta’ata tāta’itahi e fāri’i ’e e ora i te ’evanelia.8

Te mau mea ato’a e tupu i roto i [te] hiero e mau mea ïa nō te ha’amaita’i ’e nō te fa’ahanahana ia tātou. E paraparauhia te parau nō te orara’a i’ō nei ’e te orara’a i’ō mai i te mēnema. E paraparauhia te faufa’a o te ta’ata hō’ē ’ei tamari’i nā te Atua. E paraparauhia te faufa’a o te ’utuāfare ’ei poietera’a nā te Manahope. E paraparauhia te ti’ara’a mure ’ore o te autā’atira’a o te fa’aipoipora’a. E paraparau-hia te haerera’a i mua i roto i te hanahana rahi atu ā. E vāhi nō te māramarama, e vāhi nō te hau, e vāhi nō te here i reira tātou e rave ai i te mau mea nō te ao a muri atu.9

’Ua riro te mau hiero ato’a… ’ei ’ōfa’i tāpa’o nō tō tātou ti’atu-rira’a i roto i te tāhuti ’ore o te vārua ta’ata, teie tuha’a o te orara’a tāhuti nei tā tātou e ora nei, e nehenehe e parau ē, e tuha’a ïa nō te hō’ē pa’umara’a tāmau, e mai te orara’a e vai nei i’ō nei, e mea pāpū maita’i ē, tē vai ato’a ra hō’ē orara’a i’ō mai. Terā tō tātou ti’aturira’a pāpū. E tupu te reira maoti te Tāra’ehara a te Fa’aora, ’e e riro mai te hiero, mai tā’u i fa’a’ite atu, ’ei ara turu mai teie orara’a haere atu i te orara’a a muri a’e. Nō te mau ’ohipa nō te tāhuti ’ore te hiero.10

Teie mau fare ta’a ’ē roa ’e te hāviti, ’e te mau oro’a e fa’aterehia ra i roto, ’ua riro ïa ’ei ’ohipa teitei i roto i tā tātou ha’amorira’a. ’Ua riro teie mau ’ōro’a ’ei mau fa’a’itera’a hōhonu roa a’e nō tō tātou ’ite i te parau a te Atua.11

Page 366: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 3

351

E tītauhia te fa’aturara’a mo’a nō te mau mea mo’a… ’Ia fa’aru’e ana’e ’outou i te mau ’ūputa o te fare o te Fatu, ’a ha’apa’o i te ti’a-turira’a mo’a ’eiaha e paraparau i te mea mo’a ’e tei ha’amo’ahia.

Nā ’ō mai ra te Fatu, «  ’A ha’amana’o ’e ’o tei nō ni’a mai ra e mea mo’a ïa, ’e ’ia parauhia te reira mai te ara e tīa’i, ’e nā roto ho’i i te tāpe’ara’a o te Vārua. » (PH&PF 63:64). ’E teie ā, « ’Eiaha e rave tāpetepete noa i te mau mea mo’a ». (PH&PF 6:12).12

2Nā roto i te mau ’ōro’a o te hiero, e fāri’i tātou i te

mau ha’amaita’ira’a teitei roa o te ’evanelia.

Teie mau hiero ’o tē vai nei i te mau vāhi e rave rahi o te fenua nei, e mea faufa’a ïa nō te tupura’a hope roa o te Tāra’ehara o te Fa’aora. I raro a’e i te mana o te autahu’ara’a mo’a, i’ō nei e fa’ate-rehia ai taua mau ’ōro’a ra ’o te arata’i atu ’eiaha i te fa’aorara’a noa, i te fa’ateiteira’a mure ’ore ato’a rā.13

’Ua hōro’a ’o Iesu Mesia, te Tamaiti a te Atua, i Tōna ora i ni’a i te sātauro nō Karavaria ’ei tāra’ehara nō te mau hara a te ta’ata nei. E tusia mono Tōna nō tātou tāta’itahi. Nā roto i taua tusia ra, tae mai ra te fafaura’a o te ti’afa’ahoura’a nō te mau ta’ata ato’a. ’Ua tupu te reira nā roto i te aroha mau o te Atua, ma te ’ohipa ’ore nō te ta’ata nei. ’E i’ō atu i teie, nā roto i te mau tāviri o te autahu’ara’a mo’a i hōro’ahia mai e te Fatu i te Tino ’Ahuru Ma Piti ’ haere ai ’Oia i rotopū ia rātou, teie mau tāviri tei fa’aho’ihia mai i roto i teie tau tu’ura’a e te feiā tei mau i te reira i tahito ra—nā roto ho’i i te reira ’ua tae mai te tahi atu mau ha’amaita’ira’a rarahi, mai teie mau ’ōro’a ta’a ’ē ’e te fa’ahiahia e ravehia i roto i te fare o te Fatu. I roto ana’e i te reira mau ’ōro’a e tupu ai « te ’īra’a o te autahu’ara’a ». (PH&PF 124:28).14

E riro te mau ’ōro’a hiero ’ei mau ha’amaita’ira’a teitei roa tā te ’Ēkālesia e hōro’a.15

Tei roto i teie te mau ha’amaita’ira’a o te hiero nō te mau tāne ’e te mau vahine tei ti’amā nō te tomo i reira… tō tātou mau hōroira’a ’e te mau fa’atāhinura’a ’ia mā tātou i mua i te Fatu. Tē vai ato’a ra te taime ha’api’ira’a i reira e hōro’ahia mai ai ia tātou te hō’ē hōro’ara’a o te mau tītaura’a ’e te mau ha’amaita’ira’a ’o te fa’aitoito ia tātou ’ia ha’apa’o i te mau parau tumu o te ’evanelia. I roto i te reira tē vai ra te mau ’ōro’a tā’atira’a, ’oia ho’i, ’o tei tā’atihia i te

Page 367: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 3

352

fenua nei e tā’ati- ato’a- hia ïa i te ra’i ra, i reira e ti’a ai i te ’utuāfare ’ia vai tāmau noa.16

I te [hō’ē taime] ’ua pi’ihia mai au ’ia haere i te fare ma’i i pīha’i iho i te hō’ē metua vahine i roto i te mau taime hope’a o te hō’ē ma’i teimaha. ’Ua fa’aru’e mai ’oia tau taime i muri mai, ma te vaiiho mai i tāna tāne ’e e maha tamari’i, i roto i te reira, hō’ē tamaiti e ono matahiti. Tē vai ra te ’oto, e ’oto rahi, te māuiui ’e te fifi. Terā rā, noa atu tō rātou mau roimata, ’ua ’itehia te hō’ē fa’aro’o nehenehe, ’e e mea pāpū i teienei ’ua tupu teie ta’a- ’ē- ra’a ’oto rahi, tē vai ra te mahana e tupu ato’a te hō’ē fārereira’a ’oa’oa, i te mea ē, ’ua ha’a-mata taua fa’aipoipora’a ra nā roto i te hō’ē tā’atira’a nō teie nei ’e nō te tau mure ’ore i roto i te fare o te Fatu, i raro a’e i te mana o te autahu’ara’a mo’a […]

E rave rahi tei rātere [ātea] nō te fāri’i i te mau ha’amaita’ira’a o te fa’aipoipora’a hiero. ’Ua ’ite au i te hō’ē pupu feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei nō te fenua Tāpōnē mai—hou te patura’a o te hō’ē hiero i roto i tō rātou fenua ’āi’a—’ua ha’apae rātou i te mā’a ’ia ti’a ia rātou ’ia haere i tō rātou tere roa i te hiero nō Laie Hawai’i. Hou ’a ti’a ai te hō’ē hiero nō tātou i Johannesburg, ’ua fārerei mātou i te feiā tei ha’apae i te mau mea e hina’arohia ’ia ti’a ia rātou ’ia rātere nā ni’a i te manureva 11 000 km nā ’Āfirita Apato’a haere atu i te hiero i Surrey, i Peretāne. ’Ua ’itehia te ’oa’oa i roto ia rātou ’e te ’ata’ata i ni’a i te hōho’a mata ’e te fa’a’itera’a i te ’itera’a pāpū ē, ’ua hau roa atu te reira i te faufa’a i tei te moni i pau.

’E tē ha’amana’o nei au i tō’u fa’aro’ora’a i Niuterani e rave rahi matahiti i ma’iri, i te ’itera’a pāpū o te hō’ē tāne nō te pae ātea roa o Auteraria, tei fa’aipoipohia i te pae tīvira ’e i muri iho ’ua tomo mai i roto i te ’Ēkālesia e tāna vahine ’e te mau tamari’i, e ’ua rātere i te ’ā’anora’a o taua fenua ra, ’e i muri iho, nā ni’a i te moana Tasman ē tae roa atu i Auckland, i te hiero i roto i te ’āfa’a nehenehe nō Waikato. Tē ha’amana’o ra vau i tāna mau parau, i te nā ’ōra’a ē, « ’aita tā mātou e rāve’a nō te haere mai. Tā mātou faufa’a i te ao nei, hō’ē ïa pereo’o uira tahito, tō mātou tauiha’a fare, ’e tā mātou mau ’āu’a. ’Ua parau vau i tō’u ’utuāfare ē, ‘e’ita e ti’a ia tātou ’ia haere.’ I muri iho, ’ua hi’o vau i te hōho’a mata o tā’u vahine nehenehe ’e tā māua mau tamari’i nehenehe, ’e nā ’ō atu ra vau ē, ‘e’ita e ti’a ia tātou ’eiaha e haere. Mai te mea e hōro’a mai te Fatu i te pūai iā’u,

Page 368: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 3

353

e nehenehe tā’u e rave i te ’ohipa ’ia roa’a mai te moni e nava’i nō te tahi atu pereo’o uira ’e te tauiha’a fare ’e te mau ’āu’a, terā rā, mai te mea e mo’e tei herehia e au, e veve ïa vau i roto i nā orara’a to’opiti, teie ’e te ao a muri atu’ ».17

’Eiaha e māere, e au mau taea’e e au mau tuahine ē, nā roto i te ’īritira’a o te… mau hiero ’ua ’ite au i te roimata o te mau tāne pa’ari tei tauahi i tā rātou vahine i mua i te fata i roto i teie mau fare mo’a. ’Ua ’ite au i te roimata o te mau metua tāne ’e te mau metua vahine ’a tauahi ai rātou i tā rātou mau tamari’i i mua i teie ā mau fata. Nā roto i te mana i fa’a’ohipahia i’ō nei, ’ua roa’a te ’itera’a ia rātou e ’ore roa e ti’a i te tau ’e te pohe ’ia ha’amou i te mau tā’amura’a o te tā’amu nei ia rātou.18

3’Ua riro te hiero ’ei fare mo’a nō te tāvinira’a i reira

tātou e fāri’i ai i te mau ’ōro’a nō te fa’aorara’a ’ei maita’i nō te feiā tei pohe ma te ’ore e fāri’i i te ’evanelia.

E rave rahi mirioni e’ita e ti’a ’ia tai’ohia ’o tei ora i te fenua nei ’e ’o tei ’ore roa i fāri’i i te rāve’a nō te fa’aro’o i te ’evanelia. E fa’a’ere-hia ānei rātou i teie mau ha’amaita’ira’a mai tei pūpūhia i roto i te mau hiero o te Fatu ?

Nā roto i te mau mono ’o te ti’a ’ei maita’i nō tei pohe, e roa’a ato’a taua mau ’ōro’a ra i te feiā ’o tei fa’aru’e mai i te orara’a tāhuti nei. I roto i te ao vārua e ti’amāra’a tō rātou ’ia fāri’i ’e ’aore rā, ’ia pāto’i i terā mau ’ōro’a i ravehia i te fenua nei nō rātou, ’oia ho’i te bāpetizora’a, te fa’aipoipora’a ’e te tā’atira’a i te mau aura’a ’utuāfare. ’Aita e fa’ahepora’a i roto i te ’ohipa a te Fatu, ’āre’a rā, e mea ti’a ’ia vai te rāve’a.19

E fare mo’a teie nō te tāvinira’a. Te rahira’a o te ’ohipa e ravehia i roto i teie fare mo’a e ravehia ïa nā roto i te monora’a nō te feiā tei reva i’ō mai i te pāruru o te pohe. ’Aita vau i ’ite i te hō’ē ’ohipa ’ē atu e fa’aauhia i te reira. E mea fātata a’e te reira i te tusia mono a te Tamaiti a te Atua ’ei maita’i nō te mau ta’ata ato’a i te tahi atu ’ohipa tā’u i ’ite. ’Aita e tīa’ihia nei te ha’amāuruurura’a a te feiā i roto i te ao i’ō mai ’o te fāna’o i teie ’ohipa ha’amo’ara’a. E ’ohipa tāvinira’a teie nā te feiā ora ’ei maita’i nō tei pohe. E ’ohipa tāvinira’a tei riro mau ’ei ’ohipa pipiri ’ore.20

Page 369: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 3

354

E rave rahi tamāroa ’e te tamāhine tei… fa’aha’amana’ohia e ’ere teie mau hiero nō tō rātou ana’e mau metua, nō rātou ato’a rā. ’Ia tae’ahia tō rātou matahiti i te 12, e ti’a ia rātou ’ia tomo i roto i te fare o te Fatu ’e ’ia ti’a ’ei mono i roto i te mau bāpetizora’a nō te feiā i’ō mai i te pāruru o te pohe. E ’ohipa tāvinira’a pipiri ’ore mau teie. E ’ohipa nehenehe mau nō tō tātou feiā ’āpī ’ia ō atu i roto i teie ’ohipa pipiri ’ore ’ei maita’i nō vetahi ’ē ’aore tō rātou e mana nō te tauturu ia rātou iho.

Te tahi atu… tupura’a i te rahi o te mau ’ohipa o te hiero, ’o te mara’ara’a ïa o tā tātou ’ohipa nō te ’ā’amu ’utuāfare. Tē ha’avitiviti nei te rorouira i te ’ohipa, nā roto i te raura’a o tōna fa’a’ohipara’a, ’e tē fāna’o nei te ta’ata i te mau rāve’a ’aravihi ’āpī e pūpūhia mai nei ia rātou. Nāhea e ti’a ai i te hō’ē ta’ata ’ia pāto’i i te ’itera’a ē, tē fa’auru nei te Fatu i teie mau mea tā’āto’a ? ’A haere noa ai te rorouira i te maita’ira’a, tē tupu ato’a nei i te rahi te mau hiero nō te pāhono i te tupura’a vitiviti o te ’ohipa o te ’ā’amu ’utuāfare.21

Tei ia tātou te hōpoi’a nō te ha’amaita’ira’a, te ha’amaita’ira’a mure ’ore, o te feiā ato’a tei ora i ni’a i te fenua nei, te mau u’i e rave rahi o te mau tāne ’e te mau vahine tei ora na i ni’a i te fenua nei, tē ora nei i ni’a i te fenua nei i teie mahana, ’e ’o rātou ato’a e ora a muri a’e i ni’a i te fenua nei. E hōpoi’a rahi mau tā tātou. Tītauhia ia tātou ’ia ti’a teitei ri’i a’e ’e ’ia ’ohipa pūai ri’i a’e nō te fa’aoti i te reira.22

’O rātou i te tahi atu pae, tei ’ore i pohe, tē ora nei rā i te vārua, e ’oa’oa ïa rātou ’ia ara mai rātou ’e ’ia haere i mua ē tae roa atu i « te tāhuti ’ore ’e i te ora mure ’ore » (Mose 1:39).23

4E mau ha’amaita’ira’a rarahi te tīa’i mai ra ia tātou mai te mea e vai ti’amā noa tātou

’e e haere pinepine tātou i te hiero.

Tē ani… nei au ia ’outou tāta’itahi i teie mahana ’ia fa’atītī’aifa-ro i tō ’outou orara’a, ’ia fa’ati’amā ia ’outou nō te haere i te fare o te Fatu ’e ’ia fāri’i i reira i te mau ha’amaita’ira’a i fa’ata’ahia nō ’outou… E mea rahi te mau tītaura’a, terā rā, e mea rahi atu ā te mau ha’amaita’ira’a.24

Tē ti’aoro nei au i tō tātou mau melo nā te mau vāhi ato’a, nā roto i te pūai o te mana’o tāparu e vai ra i roto iā’u, ’ia ora parau

Page 370: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 3

355

ti’a noa nō te fāri’i i te hō’ē parau fa’ati’a nō te hiero, ’ia fāri’i i te reira, ’e ’ia fa’ariro ’ei faufa’a herehia, ’e ’ia fa’aitoito rahi atu nō te haere i te fare o te Fatu ’e ’ia fāri’i i te vārua ’e te mau ha’amaita’ira’a e ’itehia i roto.25

Noa atu e nehenehe tā ’outou e haere pinepine [i te hiero] ’e ’aore rā e’ita, ’a fa’ati’amā ia ’outou nō te fāri’i i te hō’ē parau fa’ati’a nō te hiero ’e ’a tāpe’a noa i te hō’ē parau fa’ati’a i roto i tō ’outou pūtē. E riro te reira ’ei fa’ahamana’ora’a ia ’outou i te mea i tītauhia ia ’outou ’ei feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei.26

’Ua pāpū iā’u ē te mau tāne ’e ’aore rā, te mau vahine ato’a ’o te haere i te hiero ma te hō’ē vārua parau ti’a ’e te fa’aro’o, e haere mai rātou i rāpae i te fare o te Fatu mai te hō’ē ta’ata ’e ’aore rā, mai te hō’ē vahine maita’i atu ā. E tītauhia te hō’ē ha’amaita’ira’a tāmau i roto i te tā’āto’ara’a o tō tātou orara’a. E tītauhia i te tahi taime ’ia ha’apae i te māniania ’e te tāhutura’a o te ao nei ’e’ ia ta’ahi i roto i te hō’ē fare mo’a o te Atua, ’e ’ia fāri’i i reira i tōna Vārua i roto i te hō’ē vāhi mo’a ’e te hau.27

« ’a haere i te fare o te Fatu ’e ’a fāri’i i tōna vārua i reira, ’e ’a paraparau iāna, i reira ’outou e ’ite ai i te hō’ē hau

’o te ’ore e ’itehia ia ’outou i te tahi atu vāhi ».

Page 371: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 3

356

E riro mai teie fare mo’a ’ei fare nō te ha’api’ira’a i te mau mea au ’e te mo’a a te Atua. I’ō nei ’ua hāmani tātou i te hō’ē fa’anahora’a a te hō’ē Metua ’ei maita’i nō Tāna mau tamaiti ’e Tāna mau tamāhine nō te mau u’i ato’a. I’ō nei ’ua fa’anaho tātou i mua ia tātou i te tere mure ’ore o te ta’ata mai roto mai i te ao hou te tāhuti nei, tae mai i roto i teie orara’a, e haere atu i roto i te orara’a i’ō mai. Tē ha’api’ihia nei te mau parau mau faufa’a rahi ma te māramarama ’e te ’ōhie ’o te māramaramahia ’e te feiā ato’a e fa’aro’o. […]

’Ua riro ato’a te hiero ’ei vāhi nō te fa’aurura’a ’e te heheura’a nō te ta’ata iho. E rave rahi o rātou, i roto i te mau taime fifi, ’ua tītauhia ’ia rave i te mau fa’aotira’a fifi, ’e ’ua tītauhia ’ia fa’atītī’aifa-ro i te tahi mau fifi teimaha, e haere mai rātou i te hiero i roto i te vārua ha’apae ’e te pure nō te ’imi i te arata’ira’a nō te ra’i mai. E rave rahi tei fa’a’ite pāpū ē, noa atu e ’aita i fa’aro’o- tari’a- hia te reo o te heheura’a, ’ua tupu rā te mau mana’o nō ni’a i te hō’ē haere’a e tītauhia ; ia pe’e i taua taime ra ’e ’aore rā, i muri a’e, tei riro mai ’ei pāhonora’a i tā rātou mau pure.

Teie hiero, e pape piha’a ïa nō te parau mau mure ’ore. « ’Āre’a te inu i te pape e hōro’ahia atu e au nei, e ’ore roa ïa ’oia e po’ihā fa’ahou. » (Ioane 4:14). I’ō nei e ha’api’ihia ai te mau parau mau hanahana i roto i tō rātou fāito mau, ’e te mure ’ore i roto i tō rātou fa’a’ohipara’a.

Nō rātou tei tomo i roto, e riro mai teie fare ’ei fare nō te mau fafaura’a. I’ō nei tātou e fafau ai, ma te hanahana ’e te mo’a, ’ia ora i te ’evanelia a Iesu Mesia ma te maita’i hope roa. E fafau tātou i te Atua tō tātou Metua Mure ’Ore ’ia ora i taua mau parau tumu ra tei riro ’ei niu pāpū nō te mau ha’apa’ora’a mau ato’a.28

’Ua ’ī ānei tō ’outou orara’a i te hepohepo ? Tē vai ra ānei tō ’outou mau fifi ’e te mau māna’ona’ora’a ’e te mau pe’ape’a ? E hina’aro ānei ’outou i te hau i roto i tō ’outou ’ā’au ’e i te hō’ē rāve’a nō te paraparau i te Fatu ’e ’ia feruri hōhonu i ni’a i tōna mau haere’a ? ’A haere i te fare o te Fatu ’e ’a fāri’i i tōna Vārua i reira ’e ’a paraparau iāna, i reira ’outou e ’ite ai i te hō’ē hau ’o te ’ore e ’itehia ia ’outou i te tahi atu vāhi.29

I te mau taime hepohepo rahi, ’a tāmata i te haere i te fare o te Fatu, ’e i reira, ’a ’ōpani i te ao nei. ’A fāri’i i tāna mau ’ōro’a mo’a,

Page 372: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 3

357

’e ’a hōro’a i te reira i tō ’outou mau tupuna. ’Ia tae i te hope’a o te hō’ē ’ōro’a i roto i te hiero, ’a pārahi hau noa i roto i te piha tiretiera ’e ’a feruri hōhonu i te mau ha’amaita’ira’a tā ’outou i fāri’i nō ’outou iho ’e ’aore rā, tā ’outou i hōro’a nō te feiā tei reva atu i’ō mai. ’Ei reira tō ’outou ’ā’au e ’ī ai i te māuruuru, ’ei reira te mau mana’o o te mau parau mau mure ’ore o te fa’anahora’a rahi nō te ’oa’oa a te Fatu e fa’auru ai i tō ’outou vārua.30

I roto i teie ao māniania, te ’āehuehu ’e te ’aro, ’auē te ha’a-maita’ira’a rahi i te vaira’a te hō’ē fare mo’a i reira tātou e nehenehe ai e fāri’i i te fa’aurura’a mo’a o te Vārua o te Fatu. Tē tāmata tāmau nei te mana’o pipiri i te fa’auru ia tātou. Tītauhia ia tātou ’ia upo’oti’a i ni’a i te reira, ’e ’aita e rāve’a maita’i a’e maoti rā te haerera’a i te fare o te Fatu ’e ’ia tāvini i reira ’ei mono ’e ’ei maita’i nō te feiā i’ō mai i te pāruru o te pohe […]

Tē fa’aitoito atu nei au ia ’outou ’ia fāna’o i teie maita’i ha’amaita’i-hia. E fa’anehenehe te reira i tō ’outou huru. E ’īriti te reira i te ’apu o te huru pipiri i reira te rahira’a o tātou e ora ai. E hōpoi mai te reira i te hō’ē huru ha’amo’ahia i roto i tō tātou orara’a ’e e fa’ariro ho’i ia tātou ’ei mau tāne maita’i a’e ’e ’ei mau vahine maita’i a’e.31

’Ua ’ite au e orara’a ’ohipa roa tō ’outou. ’Ua ’ite au e mea rahi tā ’outou ’ohipa. Terā rā, tē fafau atu nei au ia ’outou, mai te mea e haere ’outou i te fare o te Fatu, e ha’amaita’ihia ïa ’outou ; e maita’i a’e ïa tō ’outou orara’a. I teienei, e au mau taea’e e au mau tuahine here ē, ’a ha’afāna’o ia ’outou iho i te rāve’a rahi o te haerera’a i te fare o te Fatu, ’e nā roto i te reira, ’a fāri’i i te mau ha’amaita’ira’a nehenehe ato’a ’o tā ’outou e fāri’i i reira.32

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• ’Ua parau te peresideni Hinckley ē, te mau ’ōro’a hiero « e mau

fa’a’itera’a hōhonu roa a’e ïa nō tō tātou ’ite i te parau a te Atua » (tuha’a 1) ’e « ’ei mau ha’amaita’ira’a teitei roa tā te ’Ēkālesia e hōro’a » (tuha’a 2). E aha te tahi mau ha’amaita’ira’a tā ’outou i fāri’i nā roto i teie mau ’ōro’a ?

Page 373: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 3

358

• ’Ua paraparau te peresideni Hinckley nō ni’a i te mau tāne ’e te mau vahine tei mani’i te roimata ’oa’oa i roto i te hiero (tuha’a 2). Mai roto mai i tō ’outou ’itera’a, nō te aha te mau ’ōro’a o te hiero e fa’atupu ai i te mau mana’o hōhonu mai te reira te huru ?

• Nō ni’a i te ’ohipa fa’aorara’a i te feiā pohe, ’ua parau te peresi-deni Hinckley ē, « e ’ohipa nehenehe mau nō tō tātou feiā ’āpī ia ō atu i roto i teie ’ohipa pipiri ’ore » (tuha’a 3). E aha te ti’a i te mau metua ’e i te feiā ’āpī ’ia rave nō te ’ohipa ’āmui i roto i teie ’ohipa tāvinira’a ?

• E aha te ti’a ia tātou ’ia rave nō te fa’ata’a i te taime nō te tāvini ’e nō te ha’amori i roto i te hiero ? Nāhea tā tātou ’ohipa tāvinira’a i roto i te hiero i te ha’amaita’i i tō tātou orara’a i rāpae i te hiero ? (Nō te tahi mau hi’ora’a, ’a hi’o te tuha’a 4). E mea nāhea te haerera’a i te hiero i te ha’amaita’ira’a ia ’outou ?

Te mau pāpa’ira’a mo’aExodo 25:8 ; 1 Te mau Ari’i 6:11–13 ; PH&PF 88:119–20 ; 109:12–

13, 24–28 ; 110:1–10 ; 128:22–24

Tauturu ha’api’ira’a« ’A fa’a’ite i te mea o tā ’outou i ’apo mai. ’A rave ai ’outou i te

reira, e māramarama mai tō ’outou ferurira’a ’e e rahi atu tō ’outou pūai nō te tāpe’ara’a mai » (Te Ha’api’ira’a : ’Aita e pi’ira’a teitei a’e [1999], 17).

Te mau nota 1. « Some Thoughts on Temples, Retention

of Converts, and Missionary Service » Ensign, Novema 1997, 49.

2. « Some Thoughts on Temples, Retention of Converts, and Missionary Service », 49.

3. I roto Sheri L. Dew, Go Forward with Faith : The Biography of Gordon B. Hinckley (1996), 325.

4. « This Is a Day Long Looked Forward To » (te mau parau nō te pure ha’a-mo’ara’a i te hiero nō Colonia Juárez Chihuahua Mehico, 6 nō māti 1999), Church News, 13 nō māti 1999, 7.

5. « New Temples to Provide ‘Crowning Blessings’ of the Gospel », Ensign, Mē 1998, 87–88.

6. Discourses of President Gordon B. Hinckley, Volume 1 : 1995–1999 (2005), 311–12.

7. Teachings of Gordon B. Hinckley (1997), 641.

8. « This Peaceful House of God », Ensign, Mē 1993, 74.

9. Teachings of Gordon B. Hinckley, 623–24.

10. « Inspirational Thoughts », Ensign, ’Ēperēra 2002, 4.

11. « Of Missions, Temples, and Stewardship », Ensign, Novema 1995, 53.

12. « Keeping the Temple Holy », Ensign, Mē 1990, 52.

13. « Shining Star in a World Oppressed with Darkness » (te mau parau nō te pure ha’amo’ara’a nō te hiero nō Man-hattan New York, 13 nō tiunu 2004), Church News, 19 nō tiunu 2004, 5.

Page 374: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 3

359

14. « Rejoice in This Great Era of Temple Building », Ensign, Novema 1985, 59.

15. « New Temples to Provide ‘Crowning Blessings’ of the Gospel », 88.

16. « Temples and Temple Work », Ensign, Fepuare 1982, 3.

17. « The Marriage That Endures », Ensign, Tiurai 2003, 4–6.

18. « Rejoice in This Great Era of Temple Building », 60.

19. « Why These Temples ? » Ensign, ’Ātete 1974, 40

20. « The Salt Lake Temple », Ensign, Māti 1993, 5.

21. « Welcome to Conference », Ensign, Novema 1999, 4–5.

22. Teachings of Gordon B. Hinckley, 640. 23. Discourses of President Gordon B.

Hinckley, Volume 1, 154.

24. Discourses of President Gordon B. Hinckley, Volume 1, 362.

25. « Of Missions, Temples, and Stewardship », 53.

26. « Inspirational Thoughts », 4. 27. « Of Missions, Temples, and

Stewardship », 52. 28. « The Salt Lake Temple », 5–6. 29. « Excerpts from Recent Addresses

of President Gordon B. Hinckley », Ensign, ’Ēperēra 1996, 72.

30. One Bright Shining Hope: Messages for Women from Gordon B. Hinckley (2006), 103.

31. « Closing Remarks », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2004, 104–5.

32. Teachings of Gordon B. Hinckley, 624.

Page 375: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

360

« tei ni’a iāna te mau mea ato’a—tāna tusia tāra’ehara… ’o te ’ōfa’i fana ïa i roto i te ’ōpuara’a rahi [a] te metua ».

Page 376: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

361

P E N E 2 4

Te tāra’ehara a Iesu Mesia : Matara i te tā’āto’ara’a,

hope’a ’ōmo’e rā

« Tē fa’a’ite nei au i tō’u ’itera’a pāpū [nō] ni’a i te tāra’ehara o te Fatu ia Iesu Mesia. ’Aita

ana’e te reira, e mea faufa’a ’ore ïa te orara’a. ’O te ’ōfa’i fana ïa nō tō tātou nei orara’a ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

I te 1 nō tēnuare 2000, ’ua arata’i te peresideni Hinckley i te Pere-sidenira’a Mātāmua ’e te pupu nō te Tino ’Ahuru ma Piti ’āpōsetolo i te piara’a i tō rātou ’itera’a pāpū ’āmui nō ni’a i te Fa’aora. I roto i teie parau poro’i tei pi’ihia « Te Mesia Ora », ’ua parau rātou : « Tē pūpū atu nei mātou i tō mātou ’itera’a pāpū nō ni’a i te huru mau o Tōna orara’a fāito ’ore ’e te mā ’e te mana mure ’ore o Tāna tusia tāra’ehara rahi. ’Aita atu e mana tei ha’aputapū hōhonu i ni’a i te mau ta’ata ato’a ’o tei ora a’ena ’e ’o te ora ā i ni’a i te fenua ».1

I roto i te hō’ē a’ora’a i te ’āmuira’a rahi e toru ’āva’e i muri mai, ’ua fa’a’ite te peresideni Hinckley nō te mana rahi o te Fa’aora i roto i tōna iho orara’a. ’Ua paraparau mai ’oia ma te here ’e nōna iho, i te tahi taime ma te rūrūta’ina :

« Nō te mau mea ato’a tā’u e māuruuru nei i teie po’ipo’i, tē vai nei ïa te hō’ē ’o te ti’a ’ū’ana mai. ’O te hō’ē ïa ’itera’a pāpū ora nō ni’a ia Iesu Mesia, te Tamaiti a te Atua Mana Hope, te Ari’i nō te Hau, Tei Mo’a […]

« ’O Iesu tō’u hoa. ’Aita atu e ta’ata tei hōro’a rahi mai nō’u. ‘’Ia hōro’a te ta’ata i tōna iho ora nō tōna ra mau tau’a, ’aita roa e ta’ata aroha ’ē atu i tei reira’ (Ioane15:13). ’Ua hōro’a ’Oia i Tōna ora nō’u. ’Ua ’īriti ’Oia i te ’ē’a nō te ora mure ’ore. ’O te hō’ē ana’e Atua e

Page 377: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 4

362

nehenehe e rave i te reira. Tē ti’aturi nei au ē e mea parau ti’a vau nō te rirora’a ’ei hoa Nōna.

’O ’Oia tō’u hi’ora’a maita’i. Tōna huru orara’a, Tōna huru ’orera’a e ha’apa’o noa iāna iho, Tōna tauturu i te feiā i roto i te ’ati, Tāna tusia hope’a, ’ua riro ïa teie mau mea ato’a ’ei hi’ora’a nō’u. E’ita e noa’a iā’u e tāpiri atu i Tōna huru, e nehenehe rā tā’u e tāmata […]

’O ’Oia tō’u fa’aora. Tē māere nei au i Tāna mau semeio fa’ahiahia. ’E ’ua ’ite rā vau ē ’ua tupu mau te reira. Tē fāri’i nei au i te parau mau o teie mau mea nō te mea ’ua ’ite au ē ’o ’Oia te Fatu nō te ora ’e nō te pohe. Tē fa’a’ite mai nei te mau semeio nō Tāna tāvinira’a i te here, te aroha, ’e te huru ta’ata e mea fa’ahiahia ’ia hi’o atu.

’O ’Oia tō’u fa’atere. Tē ’oa’oa nei au ’ia riro ’ei hō’ē i roto i teie naho’a ta’ata ’o te here nei Iāna ’e tei pe’e Iāna i roto i nā piti tauasini matahiti mai Tōna fānaura’ahia […]

’O ’Oia tō’u Fa’aora ’e tō’u Tāra’ehara. Noa atu ē ’ua hōro’a ’Oia i Tōna ora nā roto i te māuiui ’e te ’ati rahi, ’ua pou mai rā ’Oia i raro roa nō te fa’ateitei iā’u ’e ia tātou tāta’itahi ’e te mau tamāroa ’e te mau tamāhine ato’a a te Atua mai roto mai i te ’āpo’o nō te pōuri mure ’ore i muri a’e i te pohera’a. ’Ua hōro’a mai ’Oia i te tahi mea maita’i a’e—te hō’ē vāhi nō te māramarama ’e te ’ite, te tupura’a ’e te nehenehe i reira tātou e nehenehe ai e haere nā ni’a i te purūmu e arata’i atu i te ora mure ’ore. ’Aita e ’ōti’a tō tō’u māuruuru. ’Aita e hope’ara’a tō tō’u māuruuru i tō’u Fatu.

’O ’Oia tō’u Atua ’e tō’u Ari’i. Mai tahito mai ā ē a muri noa atu, e fa’atere ari’i ’Oia ’ei Ari’i nō te mau Ari’i, ’e te Fatu nō te mau Fatu ra. ’Aita ïa e hope’ara’a i Tāna fa’aterera’a. ’Aita ïa e ru’i i Tōna ra hanahana.

« ’Aore roa e ta’ata ’ē atu e nehenehe e mono Iāna. E ’ore roa te tahi atu ta’ata e nā reira. Ma te vi’ivi’i ’ore ’e te hapa ’ore, ’o ’Oia te Arenio a te Atua, e pi’o atu vau i mua Iāna ’e nā roto atu Iāna e ha’afātata atu ai au i tō’u Metua i te Ao ra […]

« Ma te māuruuru, ’e te here fa’aiti- ’ore- hia, tē fa’a’ite nei au i tō’u ’itera’a pāpū nō teie mau mea nā roto i Tōna ra i’oa Mo’a ».2

Page 378: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 4

363

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley1

’Ua fa’a’itehia mai te here o tō tātou Metua i te Ao ra nā roto i te hōro’ara’a i Tāna Tamaiti Fānau Tahi.

E putapū tō’u ’ā’au ’ia feruri au i te here rahi o tō’u Metua i te Ao ra. ’Auē ïa tō’u māuruuru i te ’itera’a ē ’ua here te Atua ia tātou. E ’itehia te hōhonura’a ta’a- ’ore- hia nō taua here ra i roto i te hōro’ara’a a Tāna Tamaiti Fānau Tahi i haere mai i roto i te ao nei nō te ’āfa’i mai i te ti’aturira’a i roto i tō tātou ’ā’au, nō te ’āfa’i mai te marū ’e te maita’i i roto i tō tātou mau aura’a, ’e i ni’a atu i te mau mea ato’a nō te fa’aora ia tātou i tā tātou mau hara ’e nō te arata’i ia tātou nā ni’a i te ’ē’a ē tae atu ai i te ora mure ’ore ra.3

te tāvinira’a a te Fa’aora i roto i te orara’a mātāmua

’Ua pūpū mai te Metua nō tātou pā’āto’a, nō tōna here ia tātou, Tāna mau tamari’i, i te hō’ē… ’ōpuara’a e fāri’i ai tātou i te ti’amāra’a ’ia mā’iti i te ’ē’a nō tō tātou orara’a. ’O Tāna Tamaiti Fānau Tahi, tō tātou Tua’ana, te tāviri nō taua ’ōpuara’a ra. E fāri’i ïa te ta’ata i tōna ti’amāra’a, ’e e ’āpitihia atu te hōpoi’a i taua ti’amāra’a ra. E haere ïa te ta’ata nā ni’a i te mau ’ē’a o te ao nei ’e e hara ’e e marua ’oia. E rave rā te Tamaiti a te Atua i ni’a iho Iāna i te ’i’o ’e e pūpū ’Oia Iāna iho ’ei tusia nō te ’aufau i te mau hara a te mau ta’ata ato’a. Nā roto i te māuiui e ’ore e noa’a i te fa’ahitihia, e riro mai ïa ’Oia te Tāra’ehara rahi, te Fa’aora nō te mau ta’ata ato’a.4

te tāvinira’a a te Fa’aora i ni’a i te fenua nei

I roto i te tā’āto’ara’a o te ’ā’amu o te ao nei ’aore hanahana mai Tōna ra hanahana. ’Ua fāri’i ’Oia, ’o Iehova Mana Hope, ’ia fānauhia i roto i te orara’a tāhuti nei i roto i te hō’ē fare ’ānimara nō Betele-hema. ’Ua pa’ari ’Oia mai te hō’ē tamāroa i Nazareta ’e ’ua « tupu atu ra i te rahi ’e te pa’ari, ’e te herehia mai e te Atua ’e te ta’ata ato’a » (Luka 2:52).

’Ua bāpetizohia ’Oia e Ioane i roto i te pape nō Ioridana, « e vētea a’era te ra’i iāna, hi’o a’era ’oia i te Vārua o te Atua i te poura’a mai mai te ’ū’upa ra, ’e i te taura’a mai i ni’a iho iāna :

« E inaha, ’o te reo mai ra nō te ra’i mai, i te nā- ’ō- ra’a mai ē, Ta’u Tamaiti here teie, ’ua māuruuru roa vau Iāna » (Mataio 3:16–17).

Page 379: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 4

364

I roto i nā matahiti e toru nō Tāna tāvinira’a i ni’a i te fenua nei, ’ua rave ’Oia i te mea tei ’ore roa atu i ravehia e te tahi ta’ata nā mua atu ; ’ua ha’api’i ’Oia i te mea tei ’ore roa atu i ha’api’ihia e te tahi ta’ata nā mua atu.

I muri iho ’ua tae mai Tōna taime ’ia pūpūhia atu ’Oia. Tē vai ra te tāmā’ara’a i te piha teitei, Tāna tāmā’ara’a hope’a ’e nā Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo i roto i te orara’a tāhuti nei. ’A horoi ai ’Oia i tō rātou mau ’āvae, ’ua ha’api’i ’Oia i te hō’ē ha’api’ira’a nō ni’a i te ha’eha’a ’e te tāvinira’a e ’ore roa atu e mo’ehia ia rātou.5

te mamae i te ’ō nō Getesemane

I muri mai ’o te mamae ïa i Getesemane, « nā te reira mamae rahi », mai Tāna i parau, « i fa’atupu i roto iā’u, ’oia ’o te Atua ’o tei hau a’e i te mau mea ato’a ra, i te rūrūta’ina nō te māuiui, ’e ’ua tahe mai ra te toto nā te mau poa ato’a, ’e ’ua māuiui i te tino ’e te vārua ato’a ho’i » (PH&PF 19:18).6

I te ’ō nō Getesemane, nō Tōna mamae rahi ’ua tahe rahi mai te toto ’a tāparu ai ’Oia i Tōna ra Metua. ’Ua riro rā te reira ’ei tufa’a nō Tāna tusia tāra’ehara rahi.7

[’Ua pārahi au i te hō’ē taime] i pīha’i iho i te hō’ē tumu ’ōlive pa’ari [i roto i te ’ō nō Getesemane] ’e ’ua tai’o vau i taua ’arora’a ri’ari’a ra a te Tamaiti a te Atua ’a fa’aruru ai ’Oia i te ’ohipa pāpū i mua iāna, ma te toto e tahe rahi mai ’e te purera’a i Tōna ra Metua ē ’ia hōpoi ’ē i te ’āu’a mai te mea e ti’a—ma te paraura’a rā, ’ia tupu rā tō ’Oe hina’aro, ’eiaha tō’u… ’Ua ’ite a’era vau i te mana’o pūai ē ’aita ’Oia e tāparu ra, ’aita Oia e fa’aruru ra i taua ’ati ra i te pae tino, ’ua fātata ra ’Oia i te fa’aruru atu i te fa’asataurora’a ri’ari’a ’e te taehae i ni’a i te satauro. E mea pāpū iā’u e tufa’a noa te reira. I tō’u mana’ora’a, ’ua riro te reira ’ei fa’a’itera’a Nāna nō Tāna ’ohipa i roto i te orara’a maita’i mure ’ore o te mau tamāroa ’e te mau tamāhine ato’a a te Atua, nō te mau u’i ato’a o te mau tau.

« Tei ni’a Iāna te mau mea ato’a—Tāna tusia tāra’ehara. ’O terā ïa te tāviri. ’O terā ïa te tufa’a faufa’a rahi o te ’ōpuara’a rahi tā te Metua i fa’atupu nō te ora mure ’ore o Tāna mau tamāroa ’e tamāhine. Nō te ri’ari’a i te fa’aruru atu, ’e te teiaha i te ’itera’a atu, ’ua fa’aruru ’Oia i te reira, ’ua rave fa’aoti i te reira, ’e ’ua riro ’ei mea māere ’e te ’ūmerehia. Tē ti’aturi nei au ē e’ita e noa’a ia tātou i te ta’a maita’i i

Page 380: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 4

365

te reira. ’Āre’a rā, ’ua ta’a ia tātou i te tahi tufa’a iti noa e ti’a ia tātou ’ia ha’api’i i te ’oa’oa fa’ahou atu ā i te reira.8

tāpe’ara’a, fa’asataurora’a, ’e te pohera’a

’Ua haruhia ’Oia e te mau rima repo ’e te ’iriā, ’e i te pō, ma te fa’ahapa i te ture, ’ua ’āfa’ihia atu ’Oia i mua ia Ana ’e i muri iho i mua ia Kaiapha, te fa’atere rave rāma ’e te ’ino nō te Sunederi. I muri mai, i te po’ipo’i roa, te pitira’a ïa o Tōna fāra’a i mua i teie nei ta’ata ha’avare ’e te ino. I muri iho, ’ua ’āfa’ihia atu ’Oia ia Pilato ra, te tāvana rahi nō Roma mai, te ta’ata tā Tāna iho vahine fa’aipoipo i parau atu nō te fa’aara ē, « ’eiaha roa ’oe e rave iti noa atu i tēnēna ta’ata parau ti’a » (Mataio 27:19). Ma te mana’o ē e ’ape ’oia i te hōpoi’a, ’ua tono atu teie ta’ata Roma Iāna ia Heroda ra, te tāvana ha’avare, tai’ata ’e te ’ino nō Galilea. ’Ua hāmani- ’ino- hia ’e ’ua tāparahihia te Mesia. ’Ua fa’akoronahia Tōna upo’o e te hei rā’au tāratara tei natihia ; ’ua tu’uhia atu te hō’ē ’ahu ’ura i ni’a i Tōna tua ma te toto e tahe ra. ’Ua ’āfa’i- fa’ahou- hia ’Oia i mua ia Pilato i reira te mau ta’ata i te pi’i- hua- ra’a atu ē, « e fa’asatauro atu i tenā, te fa’asatauro » (Luka 23:21).

Ma te marua i te mau ta’ahira’a ’ua haere ’āvae ’Oia nā ni’a i te purūmu nō Golagota, i reira Tōna tino puta te pātitira’ahia i ni’a i te satauro nā roto i te ravera’a tāparahira’a ta’ata ’e te fa’a’orera’a māuiui ’ino roa a’e tā te ferurira’a ta’ata e nehenehe e fa’anaho mai.

’E ’ua pi’i ’Oia « e ta’u Metua, e fa’a’ore mai i tā rātou hara, ’aore ho’i rātou i ’ite i tā rātou e rave nei » (Luka 23:34).9

’Aita atu e ’ohipa hau atu i te māuiui i roto i te ’ā’ai maori rā te ’ohipa tei tupu i ni’a ia Iesu i Getesemane ’e i ni’a i te satauro, ’ōna ana’e : te Tāra’ehara o te ta’ata, te Fa’aora o tō te ao, i te fa’atupura’a i te Tāra’ehara.

Tē ha’amana’o nei au i tō’u haerera’a nā muri i te peresideni Harold B. Lee… i te ’ō nō Gesetemane i Ierusalema. ’Ua nehenehe ’ia māua ’ia ’ite, noa atu e mea iti roa, te ’arora’a ri’ari’a tei tupu i reira, te hō’ē ’arora’a ’ū’ana, ’a ’aro ai Iesu ’ōna ana’e i roto i te vārua, ’e ’a tahe mai ai te toto nā te mau poa ato’a. (hi’o Luka 22:44 ; PH&PF 19:18). ’Ua ha’amana’o māua i te ha’avare a te hō’ē tei pi’ihia i te hō’ē ti’ara’a ti’aturihia. ’Ua ha’amana’o māua ’e ’ua tu’u te mau ta’ata ’ī’ino i tō rātou rima ’iriā i ni’a i te Tamaiti a te Atua. ’Ua ha’amana’o

Page 381: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 4

366

māua i te ta’ata ’ōtare i ni’a i te satauro, ’o tei tuō ma te horuhoru, « e ta’u Atua, e ta’u Atua, e aha ’oe i fa’aru’e mai ai iā’u ? » (Mataio 27:46). E ma te itoito, ’ua nu’u te Fa’aora o te ao i mua nō te fa’atupu i te tāra’ehara nō tātou.10

’Ua tere te mau hora ’a hope ai Tōna ora i roto i te māuiui. ’Ua ’āueue te fenua ; ’ua vētea te pāruru o te hiero. Mai Tōna ra ’utu marō ’ua matara mai te mau parau,« e ta’u Metua, tē tu’u atu nei au i ta’u vārua i tō rima na ; e oti a’era taua parau ra, pohe ihora » (Luka 23:46).

’Ua oti. ’Ua hope Tōna orara’a tāhuti nei. ’Ua pūpū ’Oia i te reira ’ei tāra’ehara nō te tā’āto’ara’a. ’Ua ’ore te ti’aturira’a o te mau ta’ata tei here Iāna. ’Ua mo’e ia rātou te mau fafaura’a Tāna i fafau. Ma te here ’ua tu’u- rū- hia Tōna tino i roto i te hō’ē mēnema tārahuhia nā mua noa a’e i te sābati ’āti Iuda.11

« ’aore ’oia i’ō nei : ’ua ti’afa’ahou a’enei ïa » (mataio 28:6)

Page 382: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 4

367

ti’a- fa’ahou- ra’a

I te po’ipo’i roa nō te mahana sābati, ’ua tae atu ’o Maria Magadala ’e te tahi atu mau vahine i te mēnema. ’Ua uiui rātou ’a rū ai rātou, e nāhea rā te ’ōfa’i i te tūra’ira’ahia i mua i te ’ūputa o te mēnema. I tō rātou taera’a atu, ’ite a’era rātou i te hō’ē melahi tei parau mai ia rātou : « ’Ua ’ite ho’i au ē tē ’imi nei ’ōrua ia Iesu i fa’asataurohia nei.

« ’Aore ’oia i’ō nei, ’ua ti’afa’ahou a’enei ïa, Tāna i fa’a’ite ātea mai ra »(Mataio 28:5–6).

’Aita roa atu te reira i tupu noa a’e nā mua atu. ’Ua riro te mēnema ’aore e ta’ata ’ei pāhonora’a i te uira’a o te mau tau. Nō reira Paulo i parau maita’i ai : « E te pohe ē, teihea tō ’oe tara ? E hade ē, teihea tō ’oe rē ? » (1 Korinetia 15:55.)12

2Nā roto i te tusia tāra’ehara a te Fa’aora, e ti’afa’ahou

mai te mau ta’ata ato’a mai te mēnema mai.

Te semeio nō taua po’ipo’i ra nō te ti’afa’ahoura’a… e semeio ïa nō te mau ta’ata ato’a. E semeio nō te mana o te Atua, ’e ’ua hōro’a Tāna Tamaiti Here i Tōna ora nō te ’aufau i te mau hara a te tā’ā-to’ara’a, te hō’ē tusia aroha nō te mau tamāroa ’e te mau tamāhine ato’a a te Atua. Nā roto i te ravera’a i te reira, ’ua ha’amatara ’Oia i te mau tā’amu nō te pohe.13

’Aita atu e mea e fāri’ihia e te tā’āto’ara’a maori rā te pohe, e ’aore e mea ’ana’ana a’e ma te ti’aturira’a ’e te fa’aro’o maori rā te ha’apāpūra’a nō te tāhuti ’ore. E tae mai te ’oto ’ū’ana i te pohera’a, nā roto e tāmarūhia te ’auēra’a e ’ape’e i te pohera’a o te hō’ē ta’ata tei herehia ana’e i te pāpūra’a o te ti’afa’ahoura’a o te Tamaiti a te Atua […]

I te mau taime ato’a e tā’iri te rima to’eto’e o te pohe, e ’ana’ana mai nā roto mai i te rumaruma ’e te pōuri o taua hora ra te hōho’a hanahana o te Fatu ra ’o Iesu Mesia, ’o ’Oia, te Tamaiti a te Atua, tei upo’oti’a i ni’a i te pohe nā roto i Tōna ra mana mure ’ore fāito ’ore. ’O ’Oia te tāra’ehara o te ao. ’Ua hōro’a ’Oia i Tōna ora nō tātou tāta’itahi. ’Ua rave fa’ahou ’Oia i te reira ’e ’ua riro ’ei mātāmeha’i nō te feiā tei ta’oto. ’Ei Ari’i nō te mau Ari’i, e ti’a hanahana mai ’Oia i ni’a i te mau ari’i ato’a. E ti’a mai ’Oia, mai te Mana Hope, i ni’a i te

Page 383: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 4

368

mau fa’atere ato’a. ’O ’Oia tō tātou tāmāhanahanara’a, tō tātou ana’e tāmāhanahanara’a, ’ia tae ana’e mai te pohe.

E ti’a mai Iesu te Mesia i ni’a a’e i te ta’ata ato’a.14

Tē ha’amana’o nei au i tō’u paraparaura’a i roto i te hō’ē ’ōro’a hunara’a o te hō’ē ta’ata maita’i, te maita’i o te hō’ē hoa tei tūra’i iā’u ’ia maita’i ri’i a’e. ’Ua ’ite au i tōna mau mata ’ata’ata nā roto i te mau matahiti e rave rahi, Tāna mau parau marū, te ravera’a a tōna ferurira’a māramarama, te rahira’a o tāna tāvinira’a ia vetahi ’ē. ’E i muri iho, ’o ’oia tei māramarama maita’i ’e tei hāmani maita’i i te ta’ata ’ua pohe tā’ue noa ’oia. ’Ua hi’o vau i tōna tino ’aore e ora. ’Aita e ’itera’a ’aore rā e ha’utira’a aore rā te tahi parau […]

’Ua hi’o vau i Tāna vahine ’ivi ’e Tāna mau tamari’i e heva ra. ’Ua ’ite rātou, mai tā’u i ’ite ē e’ita rātou e fa’aro’o fa’ahou i tōna reo i roto i te orara’a tāhuti nei. ’Ua ’āfa’i mai rā te hō’ē mana’o marū, e’ita e nehenehe e tātara, i te hau ’e te ha’apāpūra’a. E au ra tē parau mai nei, « ’a fa’atupua na, ’ia ’ite mai ē, ’o vau te Atua » (Salamo 46:10).

E au ē tē parau fa’ahou mai ra, « ’Eiaha e ha’ape’ape’a. E tufa’a ana’e teie mau mea nō ta’u ’ōpuara’a. ’Aore roa e ta’ata e nehenehe ’ia ’ape i te pohe. ’Ua pohe ato’a ta’u Tamaiti Here i ni’a i te satauro. Nā roto rā i te ravera’a i te reira, ’ua riro ’Oia ’ei mātāmeha’i hana-hana nō te ti’afa’ahoura’a. ’Ua fa’a’ere ’Oia i te pohe tōna tara ’e i te hade Tāna rē.

’Ua nehenehe iā’u ’ia fa’aro’o i roto i tō’u ferurira’a i te Fatu i te paraura’a ia Mareta ’o te heva nei : « Tei iā’u te ti’afa’ahoura’a ’e te ora, ’o te fa’aro’o mai iā’u ra, pohe noa ā ’oia e ora ā ïa : E te ta’a-ta ora ato’a nei e fa’aro’o iā’u ra, e ’ore roa atu ïa e pohe » (Ioane 11:25–26).15

3Nā roto i te tusia tāra’ehara a te Fa’aora, ’ua pūpūhia ia

tātou te rave’a nō te fa’ateiteira’a ’e te ora mure ’ore.

Māuruuru i te Atua Mana Hope. ’Ua ha’amatara Tāna Tamaiti fa’ahanahanahia i te mau tā’amu nō te pohe, te rē rahi roa a’e o te mau rē ato’a… ’O ’Oia tō tātou Fatu hanahana. ’O ’Oia tō tātou Tāra’ehara, tei ’aufau nō tā tātou mau hara. Nā roto i Tāna tusia tāra’ehara, e ti’afa’ahou mai ïa te mau ta’ata ato’a mai te mēnema

Page 384: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 4

369

mai. ’Ua ’īriti ’oia i te ’ē’a e nehenehe ai ia tātou ’ia noa’a ’eiaha noa te tāhuti ’ore, te ora mure ato’a rā.16

Tē ’ite ri’i nei au i te aura’a nō Tāna Tāra’ehara. E’ita e nehenehe iā’u ’ia ta’a i te tā’āto’ara’a. Noa atu ē e noa’a te reira i te mau ta’ata ato’a, Tāna rā mau maita’i tei ni’a ïa ia tātou tāta’itahi e ’ore roa te reira e noa’a ia tātou i te hāro’aro’a.17

E’ita e noa’a ia tātou ’ia hāro’aro’a maita’i i te hanahana o te tāra’ehara. ’Ua ’ite au ē ’ua tupu te reira, nō’u ’e nō ’outou. Nō te rahi o te māuiui, te ’ū’ana o te mamae, e ’ore ai e nehenehe ia tātou ’ia hāro’aro’a i te reira ’a pūpū ai te Fa’aora Iāna iho nō te ’aufau i te mau hara a te ta’ata ato’a.

Nā roto atu Iāna e noa’a ai ia tātou te fa’a’orera’a hara. Nā roto atu Iāna e tae mai ai te fafaura’a pāpū ē e hōro’ahia ai i te ta’ata ato’a te mau ha’amaita’ira’a nō te fa’aorara’a, ’e te ti’afa’ahoura’a mai te pohe mai. E mea nā roto Iāna ’e Tāna tusia nō te tā’āto’ara’a i pūpūhia ai ia tātou te rāve’a nō te fa’ateiteira’a ’e te ora mure ’ore nā roto i te ha’apa’ora’a.18

E ’ere ānei tātou pā’āto’a e mau tamāroa ’e e mau tamāhine tei haere i te fenua roa ’o te hina’aro nei ’ia tātarahapa ’e ’ia fana’o i te aroha a tō tātou Metua i te Ao ra ’e ’ia pe’e i muri iho i Tōna ra hi’ora’a maita’i ?

’Ua aroha mai Tāna Tamaiti Here, tō tātou Tāra’ehara, ia tātou nā roto i te fa’a’orera’a hapa ’e te aroha, nō Tōna rā nā- reira- ra’a ’ua fa’aue ’Oia ’ia tātarahapa tātou.… ’Ua parau mai te Fatu—’e tē fa’a-hiti nei au i te hō’ē heheura’a tei hōro’ahia i te peropheta Iosepha :

« Nō reira tē fa’aue atu nei au ia ’oe ’ia tātarahapa—’a tātarahapa, ’oi tā’iri atu vau ia ’oe i te rā’au o tō’u nei vaha, ’e i tō’u riri ’ū’ana, ’e i tō’u ’iriā ho’i, ’ia rahi ā tō ’oe mau mamae ra—te rahira’a o te reira mamae ’aore roa i ’itea ia ’oe, te huru mau o te reira mamae ’aore roa ho’i i ’itea ia ’oe, ’oia ïa, tā ’oe rāve’a fifi rahi nō te fa’a’oroma’i i te reira ’aore roa ho’i i ’iteā ia ’oe na.

« Nō te mea inaha, ’ua fa’a’oroma’i au, ’o te Atua, i teie nei mau mea nō te ta’ata atoa, ’ia ’ore rātou ’ia ro’ohia i te mamae mai te mea ē e tātarahapa rātou ;

Page 385: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 4

370

« Terā rā, mai te mea ē ’aita rātou e tātarahapa ’ia ro’ohia rātou i te mamae rahi e ti’a ai ’ia au i tā’u i fa’a’oroma’i ra ;

« Nā te reira mamae rahi i fa’atupu i roto iā’u, ’oia o te Atua, ’o tei hau a’e i te mau mea ato’a ra, i te rūrūta’ina nō te māuiui, ’e ’ua tahe mai ra te toto nā te mau poa atoa, ’e ’ua māuiui i te tino ’e te vārua ato’a ho’i » […]

’Ua parau ’Oia  : «  ’A ha’api’i mai i te mau mea nō’u nei, ’e ’a fa’aro’o mai na i ta’u mau parau ; ’a hāhaere ho’i i roto i te marū o tō’u nei Vārua, ’e e noa’a ïa ia ’oe te hau i roto iā’u nei » (PH&PF 19:15–18, 23.)19

I te pae hope’a, ’ia hi’opo’a- ana’e- hia te tā’āto’ara’a o te ’ā’ai, ’ia oti ana’e te mau mana’o ta’ata i te hi’ohia, ’aita ïa e mea fa’ahiahia atu, te hanahana atu, te pūai atu mai teie ’ohipa aroha ’a hōro’a ai te Tamaiti a te Atua Mana Hope, te Tamaiti hui ari’i nō te ’utuāfare ari’i a Tōna Metua, ’o ’Oia tei parau i muta’a ihora mai ia Iehova, ’o ’Oia tei fāri’i i te pou mai i te fenua nei mai te hō’ē ’aiū i fānauhia i Betelehema, tei hōro’a i Tōna ora nā roto i te hō’ē rāve’a ha’amā ’e te māuiui ’ia nehenehe i te mau tamāroa ’e te mau tamāhine ato’a a te Atua nō te mau u’i ato’a o te mau tau, e pohe pā’āto’a ho’i rātou, ’ia haere fa’ahou ’e ’ia ora ē a muri noa atu. ’Ua rave ’Oia nō tātou i te mea e’ita e noa’a ia tātou ’ia rave nō tātou iho […]

’Ua parau te peropheta Isaia :

« ’Ua rave mau rā ’Oia i tō tātou paruparu, ’e ’ua hōpoi ’ē ’oia i tō tātou ’oto : […]

« I paruparu rā ’oia i tā tātou nei hara, i tā’irihia ’oia i tō tātou nei ’ino ; e te a’o i hauhia ai tō tātou, tei ni’a ïa iāna, ’e nō tōna paruparu e ora ai tātou ». (Isaia 53:4–5).

Teie te ’ā’amu mau ’e te māere nō te Noera. Te fānaura’a o Iesu i Betelehema nō Iudea e ’ōmuara’a ïa. Te toru matahiti tāvinira’a a te Fatu e ’ōpanira’a ïa. Te mea ’o te fa’atupu i te ’ā’amu nō Tāna tusia, ’o te hōro’ara’a ïa Iāna ’ia pohe i roto i te māuiui i ni’a i te satauro nō Kalavaria nō te ’aufau i tā tātou ato’a mau hara.

Te tuha’a hope’a ’o te semeio ïa nō te ti’afa’ahoura’a, ma te ’āfa’i mai i te ha’apāpūra’a ē « mai te ta’ata i hope i te pohe ia Adamu, e hope ato’a i te fa’aorahia i te Mesia » (1 Korinetia 15:22).

Page 386: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 4

371

’Aore ïa e Noera mai te mea ’aore e Pāta. ’Ua riro ïa te ’aiū Iesu nō Betelehema mai te tahi atu ïa ’aiū e ’ere rā te Mesia fa’aora nō Gesetemane e Kalavaria, ’e te ’ohipa hanahana nō te ti’afa’ahoura’a.

Tē ti’aturi nei au i te Fatu ia Iesu Mesia, te Tamaiti a te Atua Mure ’Ore ’e te Ora. ’Aore roa e ta’ata rahi mai iāna i ora i ni’a i te fenua nei. ’Aore roa e ta’ata ’ē atu tei rave i teie huru tusia ’aore rā tei hōro’a mai i teie huru ha’amaita’ira’a. ’O ’Oia te Fa’aora ’e te Tāra’ehara nō te ao nei. Tē ti’aturi nei au Iāna. Tē parau nei au i Tōna hanahana ma te ha’avare ’ore ’aore rā te fa’aaura’a ’ore. Tē here nei au iāna. Tē fa’ahiti nei au i Tōna i’oa ma te tura ’e te māere. Tē ha’amori nei au Iāna mai tā’u e ha’amori i Tōna Metua, ma te vārua ’e te parau mau. Tē ha’amāuruuru nei au Iāna ’e tē tūturi nei au i mua i Tāna Tamaiti Here, tei aroha mai ’e tei parau mai ia tātou tāta’itahi, « e haere mai ’outou iā’u nei, e te feiā ato’a i ha’a rahi, ’e tei teiaha i te hōpoi’a, ’e nā’u ’outou e fa’aora » (Mataio 11:28)…

Tē hina’aro nei au nō ’outou tāta’itahi te hō’ē taime, penei a’e te hō’ē noa hora, ’o te ravehia i roto i te ferurira’a māniania ’ore ’e te hau nō ni’a i te ’ūmere ’e te hanahana o teie Tamaiti a te Atua.20

Tē fa’a’ite nei au i tō’u ’itera’a pāpū nō ni’a i te Tāra’ehara a te Fatu ia Iesu Mesia. ’Aita ana’e te reira, e mea faufa’a ’ore ïa te orara’a. ’O te ’ōfa’i fana ïa nō tō tātou nei orara’a. Tē ha’apāpū nei te reira ē i ora na tātou hou ’a fānauhia mai ai tātou i roto i te orara’a tāhuti. Te orara’a tāhuti ’o te hō’ē ïa ta’ahira’a nō te hō’ē orara’a mure ’ore hau atu i te hanahana i te mau tau i mua. E tāmarūhia te ’oto o te pohe ’e te fafaura’a nō te ti’afa’ahoura’a.21

’O Iesu te Mesia, te Tamaiti fa’atōro’a- ’ātea- hia a te Atua tei fāri’i i te haere mai i te fenua nei, tei fānauhia i roto i te hō’ē vaira’a mā’a, i roto i te hō’ē nūna’a tei haruhia i rotopū i te hō’ē nūna’a fa’atītīhia, te Tamaiti a te Atua, te Tamaiti Fānau Tahi a te Metua i te tino nei, te Matahiapo a te Metua ’e te Tumu nō tō tātou ora. ’O ’Oia tō tātou Tāra’ehara, tō tātou Fa’aora, nā roto i Tōna tāra’ehara e noa’a ai te ora mure ’ore i te mau ta’ata ato’a ’o te ha’apa’o i Tāna mau ha’api’ira’a.22

Page 387: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 4

372

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• Nō te aha tō tātou Metua i te Ao ra i hōro’a mai ai ia tātou te

« hōro’ara’a o Tāna Tamaiti Fānau Tahi » ? (Hi’o te tuha’a 1). E aha tā tātou e nehenehe e rave nō te fa’a’ite i tō tātou māuruuru nō teie hōro’ara’a ? E aha tō ’outou mana’o ’a tai’o ai ’outou i te parau ha’apotora’a a te peresideni Hinckley nō te ’ohipa tā te Fa’aora i rave nō tātou ?

• I roto i te tuha’a 2, ’a fa’aau i te mau parau tā te peresideni Hin-ckley i fa’a’ohipa nō te fa’a’ite i te pohe ’e te mau parau Tāna i fa’a’ohipa nō te fa’a’ite i te ti’afa’ahoura’a. E aha tā ’outou i ’apo mai nā roto i te mau huru- ’ē- ra’a i roto i teie mau parau ? Nāhea tō ’outou ’itera’a pāpū nō ni’a i te ti’afa’ahoura’a o te Fa’aora i ha’amaita’i ai i tō ’outou nei orara’a ?

• E aha tā ’outou i ha’api’i mai mai roto mai i te ’itera’a pāpū o te peresideni Hinckley nō ni’a i te Tāra’ehara a Iesu Mesia ? (Hi’o te tuha’a 3). Nāhea tō te tāra’ehara ha’amaita’ira’a ia ’outou iho ? E aha tō ’outou mana’o ’a feruri hōhonu ai ’outou i te tusia o te Fa’aora nō ’outou ? ’A fa’anaho i te hō’ē taime nō te « feruri ma te māniania ’ore ; e ma te hau » nō ni’a i te Fa’aora.

Te mau pāpa’ira’a mo’aIsaia 53 ; Ioane 3:16 ; 11:25 ; 2 Nephi 9:6–13 ; Alama 7:11–13 ;

34:8–10 ; Helamana 14:13–19 ; PH&PF 18:10–12

Tauturu ha’api’ira’a« ’A fa’aineine ai ’outou nā roto i te pure nō te ha’api’i e riro paha

’outou i te ha’apāpū i te tahi mau parau tumu. E ’itehia ia ’outou te rāve’a maita’i nō te vauvau atu i te tahi mau mana’o. E ’itehia ia ’outou te tahi mau fa’ahi’ora’a, te tumu parau o te mau ha’api’ira’a ’e te mau ’ā’amu maita’i i roto i te mau ’ohipa ’ōhie o te orara’a. E riro paha ’outou i te tūra’ihia e te vārua ’ia ani i terā ’e ’aore rā i terā ta’ata ’ia haere mai i te taime ha’api’ira’a. E nehenehe ’outou e fa’ati’a i te hō’ē ’ā’amu i orahia e ’outou i roto i tō ’outou orara’a » (Te Ha’api’ira’a : ’Aita e Pi’ira’a Teitei A’e [1999], 47–48).

Page 388: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 4

373

Te mau Nota 1. « Te Mesia Ora : Te ’Itera’a Pāpū o te

mau ’Āpōsetolo », Ensign, ’Ēperēra 2000, 2.

2. « My Testimony », Ensign, Mē 2000, 69, 71.

3. « The Wondrous and True Story of Christmas », Ensign, Titema 2000, 2.

4. « We Look to Christ », Ensign, Mē 2002, 90.

5. « The Victory over Death », Ensign, ’Ēperēra 1997, 2.

6. « The Victory over Death », 2. 7. « Te mau mea tā’u i ’ite », Ensign ’e

’aore rā Liahona, Mē 2007, 83–84. 8. Teachings of Gordon B. Hinckley

(1997), 29–30. 9. « The Victory over Death », 2, 4. 10. « Living with Our Convictions »,

Ensign, Setepa 2001, 2. 11. « The Victory over Death », 4.

12. « The Victory over Death », 4. 13. « The Victory over Death », 4. 14. « This Glorious Easter Morn », Ensign,

Mē 1996, 67. 15. « The Wondrous and True Story of

Christmas », 2, 4. 16. « He Is Not Here, but Is Risen »,

Ensign, Mē 1999, 72. 17. « The Wondrous and True Story of

Christmas », 2. 18. « Te fa’a’orera’a hara », Ensign ’e ’aore

rā Liahona, Novema 2005, 84. 19. « Of You It Is Required to Forgive »,

Ensign, Tiunu 1991, 5. 20. « The Wondrous and True Story of

Christmas », 4- - 5. 21. « The Things of Which I Know », 84. 22. I roto Sheri L. Dew, Go Forward with

Faith : The Biography of Gordon B. Hinckley (1996), 560.

Page 389: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

374

« te fa’aro’o ra, ’o tō tātou ïa ti’aturira’a mau ’e te vai maoro, ’ia hope te mau mea ato’a i te parauhia ’e i te ravehia ».

Page 390: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

375

P E N E 2 5

’A haere i mua ma te fa’aro’o

« Mai te mea tē vai nei te hō’ē mea e ti’a ia ’outou e vau nei ’ia fāri’i… ’o te huru fa’aro’o ïa ’o te tūra’i

ia tātou ’ia tūturi i raro ’e ’ia ani i te Atua i te arata’ira’a, ’e i muri iho, ma te ti’aturi hanahana,

’ia ti’a i ni’a ’e ’ia haere e rave i te ’ohipa nō te fa’atupu i te mau ’ohipa i hina’arohia ra. »

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

Tē ha’amana’o nei te peresideni Gordon B. Hinckley ē, « i tō’u haerera’a i te misiōni [’ei taure’are’a], ’ua hōro’a mai tō’u metua tāne maita’i i te hō’ē tāreta ’e ’ua pāpa’ihia e [hitu] ta’o i ni’a iho. E mau parau ïa a te Fatu i te tāvana o te sunago tei fāri’i i te parau ’āpī nō te pohera’a o tāna tamāhine : ‘’Eiaha e mata’u, e fa’aro’o noa mai.’ (Mareko 5:36.) » 1 ’A tāvini ai te ’orometua ’āpī ’o Elder Hinckley i Peretāne, ’ua fa’aruru ’oia e rave rahi mau fifi ’o tei tītau iāna ’ia ha’amana’o i taua nā ta’o e [hitu] ra. I muri a’e ’ua tātara mai ’oia i te hō’ē ’itera’a :

« I te hō’ē mahana e toru ’e ’aore rā, e maha ve’a tei ha’apuroro i te tahi mau parau nō ni’a i te nene’ira’a o te hō’ē buka tahito, e mea fa’a’ino ’e te au ’ore, ma te parau ē, teie buka, e ’ā’amu ïa nō te mau Momoni. ’Ua parau mai ra te peresideni Merrill [tō’u peresi-deni misiōni] iā’u, ‘tē hina’aro nei au ’ia haere ’oe e fārerei i te ta’ata nene’i nō te pāto’i i teie mau parau.’ ’Ua hi’o atu ra vau iāna ’e ’ua fātata roa vau i te parau ē, ’eiaha vau.’ Terā rā ’ua parau atu vau ma te ha’eha’a, ’nā reira.’

« ’Aita vau e fē’a’a i te parau ē ’ua ri’ari’a roa vau. ’Ua haere au i roto i tō’u piha ’e ’ua tupu te hō’ē mea i roto iā’u, ’e ’o tā’u e feruri nei ē, ’ua tupu ato’a i roto ia Mose i te taime ’a ani ai te Fatu iāna ’ia haere e hi’o ia Pharao. ’Ua pure au. ’Ua tāviriviri noa tō’u ’ōpu

Page 391: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 5

376

’a haere ai au i te vāhi tāpe’ara’a pereo’o auahi nō te ta’uma i ni’a i te pereo’o auahi nō te haere i Fleet Street. ’Ua ’itehia iā’u te piha ’ohipara’a a te peresideni ’e ’ua fa’a’ite atu vau i tā’u tāreta i te ta’ata tīa’i. ’Ua rave ’oia i te tāreta ’e ’ua haere atu ra i roto mai i te piha ’ohipara’a, e ’aita i maoro tē ho’i fa’ahou mai nei ma te parau mai ē, e mea ’ohipa roa te peresideni ’aita tōna e taime nō te fārerei iā’u. ’Ua pāhono atu ra vau, ’ua rātere mai au e pae tauatini maire [8 000 km] te ātea, ’e e tīa’i au. I roto i te roara’a hō’ē hora, e piti ’e ’aore rā, e toru taime tōna haerera’a i roto i te piha tōro’a o te pereside-ni ; ’e i te pae hope’a, ’ua fa’atomo atu ra ’oia iā’u i roto. E’ita roa e mo’ehia iā’u te mea tā’u i ’ite i tō’u tomora’a i roto. Tē puhipuhi ra ’oia i te hō’ē ’ava’ava roa ma te hi’o huru ’ē mai, mai te huru ē, te nā ’ō mai ra ē, ‘’Eiaha e ha’ape’ape’a mai iā’u.’

Tei roto i tō’u rima te mau ve’a. ’Aita vau e ha’amana’o fa’ahou ra e aha tā’u i parau i muri a’e. Mai te huru ra ē, tē vai ra te tahi atu mana e paraparau ra nā roto atu iā’u. I te ha’amatara’a e mea ’ōtohetohe ri’i ’oia ’e te huru pāto’ito’i ato’a. I muri iho, ’ua ha’a-mata ’oia i te marū. I te pae hope’a ’ua fafau mai ’oia e ’imi ’oia i te hō’ē rāve’a. Hō’ē hora i muri a’e, ’ua tae te parau i te mau fare ho’o buka ato’a i Peretāne ’ia fa’aho’i mai i te mau buka i te fare nene’ira’a. Ma te ha’amāu’ara’a rahi ’ua nene’i ’e ’ua pāpa’i ’oia i mua i te buka tāta’itahi i te hō’ē fa’ahitira’a parau nō te parau ē, ’eiaha e fa’ariro i teie buka ’ei ’ā’amu, ’ei ’ohipa feruri- mana’o- noa- hia rā, ’e e ’ere te reira ’ei fa’a’inora’a i te mau ta’ata Momoni tura. E rave rahi matahiti i muri mai, ’ua hōro’a fa’ahou ā ’oia i te tahi atu tauturura’a pāpū i te ’Ēkālesia, ’e i te matahiti tāta’itahi ē tae noa atu i tōna pohera’a, ’ua fari’i au i te hō’ē tāreta Noela nō ’ō mai iāna ra ».2

I tōna fari’ira’a i te fa’auera’a ’ia haere e fārerei i te piha ’ohi-para’a o te ta’ata nene’i parau, ’ua fa’a’ohipa ’o Elder Hinckley i te mea tei riro mai ’ei hōho’a nō te orara’a tā’āto’a  : fāri’i i te tītaura’a ma te fa’aro’o ; tītau i te tauturu a te Fatu  ’e i reira, ’a rave i te ’ohipa.

Page 392: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 5

377

Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley.1

E nehenehe te fa’aro’o i te Metua i te Ao ra ’e ia Iesu Mesia e riro mai ’ei tumu nō te orara’a faufa’a.

Mai te mea tē vai ra hō’ē mea e tītauhia e au ’e e ’outou ato’a nō te tauturu ia tātou ’ia ’itehia te manuia ’e te rave- fa’aoti- ra’a i roto i teie orara’a, o te fa’aro’o ïa—taua mea pāutuutu ra, te pūai, te nehe-nehe, nā roto ho’i i te reira, mai tā Paulo i parau ra, i hāmanihia ai te mau ao (hi’o Hebera 11:3). ’Aita vau e parau nei nō te tahi huru fa’anahora’a iti noa, tē parau nei rā vau nō te hō’ē fa’aro’o pāpū, te fa’aro’o parau mau ’e te fa’aro’o ’ohipa—te huru fa’aro’o e tūra’i ia tātou ’ia tūturi i raro ’e ’ia ani i te Fatu i te arata’ira’a, ’e i muri iho, ma te ti’aturi hanahana, ’ia ti’a i ni’a ’e ’ia haere e rave i te ’ohipa nō te tauturu i te fa’atupura’a i te mau mea e hina’arohia ra. ’Aita e fa’aaura’a te faufa’a o taua huru fa’aro’o ra. I te pae hope’a, taua huru fa’aro’o ra, ’o tō tātou ïa ti’aturira’a mau ’e te vai maoro…

E nehenehe te fa’aro’o e riro mai ’ei tumu nō te orara’a faufa’a. ’Aita e fa’aitoitora’a nō te ’ohipa maita’i hau atu i te pūai i te ’itera’a ē, e mau tamari’i tātou nā te Atua, ’e te tīa’i nei te Atua ’ia rave tātou i te hō’ē ’ohipa nō tō tātou orara’a, ’e e hōro’a mai ’Oia ia tātou i te tauturu mai te mea ē, e ’imihia te reira […]

’Ia paraparau ana’e au i te parau nō te fa’aro’o, ’aita vau e parau ra i te hō’ē mea vaimana’o noa. Tē parau nei rā vau nō te hō’ē pūai ora ’e te faufa’a ’o te tae mai ma te fāri’i i te Atua ’ei Metua nō tātou ’e ia Iesu Mesia ’ei Fa’aora nō tātou […]

Te fa’aro’o i roto i te hō’ē Ta’ata hanahana, i roto i te Manahope, ’o te pūai rahi ïa e nehenehe e taui i tō tātou orara’a.3

Erā ’ē te tau, ’ua rave au i te ’ohipa nō te hō’ē o tā tātou mau pereo’o auahi o te tere nā roto i te mau mou’a. Pinepine au i te tere nā ni’a i te mau pereo’o auahi. Tei te ’anotau ïa o te mau pereo’o fa’aterehia i te auahi. Taua mau tūpāpa’u auauahi ra, e mau tūpāpa’u rarahi mau ’e te tere ’e te ataata ato’a. Pinepine au i te uiui ē, nāhea i ti’a ai i te ra’atira mātini ’ia haere i te terera’a roa i te pō. I muri iho ’ua ’ite a’era vau ē, e ’ere te hō’ē tere roa, e tere poto tāmau rā. E mōrī tūrama pūai tō te mātini o te tūrama i te ’ē’a i te āteara’a e 400 ’e ’aore rā, e 500 metera. Terā noa te āteara’a tā te ra’atira mātini e

Page 393: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 5

378

’ite, ’e ’ua nava’i te reira, nō te mea, tei mua noa te reira iāna i te pō tā’āto’a ē tae noa atu i te po’ipo’i o te hō’ē mahana ’āpī […]

’E ’oia ato’a tō tātou tere mure ’ore. E rave tātou hō’ē ta’ahira’a i te taime hō’ē. ’Ia nā reira tātou, e tae tātou i te vāhi ’ite- ’ore- hia, terā rā, nā te fa’aro’o e tūrama i te ’ē’a. Mai te mea e aupuru māite tātou i te reira fa’aro’o, e ’ore roa tātou e haere nā roto i te ’ite ’ore […]

Te tītaura’a tā te mau melo o te ’Ēkālesia e fārerei nei, ’o te rave-ra’a ïa i te ta’ahira’a i muri iho, ’oia ho’i, te fāri’ira’a i taua hōpoi’a ra i pi’ihia ’oia, noa atu ē, tē mana’o ra ’oia, e’ita te reira e mara’a iāna, ’e ’aita ho’i tōna e fa’aro’o nō te rave i te reira ma te ti’aturi ē, e tūrama te Fatu i te ’ē’a i mua iāna.4

2Te fa’aro’o ’o te niu ïa o te ’itera’a pāpū ’e te pūai

o te ’ohipa a te Fatu i ni’a i te fenua nei.

Tei roto te faufa’a hō’ē roa a te ’Ēkālesia i te fa’aro’o o tōna mau ta’ata.5

E mea fa’ahiahia mau ’e te nehenehe ho’i ’o te rahira’a tauatini ta’ata tei putapū te ’ā’au i te semeio o te Vārua Maita’i, tei ti’aturi ’e tei fāri’i ’e tei riro mai ’ei melo [nō te ’Ēkālesia]. ’Ua bāpetizohia rātou. ’Ua putapū tō rātou orara’a i te maita’i ē a muri noa atu. ’Ua tupu te semeio. ’Ua tae mai te hō’ē huero o te fa’aro’o i roto i tō rātou ’ā’au. ’Ua tupu i te rahi ’a ha’api’i mai ai rātou. ’E ’ua fari’i rātou i te parau tumu i ni’a i te parau tumu, ē tae roa atu ’ua roa’a ia rātou te mau ha’amaita’ira’a fa’ahiahia ato’a ’o te tae mai i te feiā e haere ma te fa’aro’o i roto i Te ’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te mau Mahana hope’a nei…

Teie hōro’a tao’a rahi ’e te fa’ahiahia o te fa’aro’o, teie hōro’a nō ’ō mai i te Atua ra tō tātou Metua Mure ’ore, ’o te pūai ā ïa o teie ’ohipa ’e te pūai hau o tāna parau poro’i. ’O te fa’aro’o te niu o te mau mea ato’a. Nō roto mai te mau mea ato’a i te fa’aro’o. Nō te haere ānei i te misiōni, nō te ha’apa’o ānei i te Parau pa’ari, nō te ’aufau ānei i te tuha’a ’ahuru, hō’ē ā ïa huru. ’O te fa’aro’o i roto ia tātou ’o te fa’a’itehia nei i roto i te mau mea ato’a tā tātou e rave nei…

E’ita te pūai o teie ’ohipa ’e teie bāsileia e ’itehia i roto i tāna mau fa’anahora’a i te pae tino nei, noa atu te fa’ahiahia o te reira.

Page 394: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 5

379

E ’itehia rā te reira i roto i te ’ā’au o tōna mau ta’ata. Nō reira te reira e manuia ai. Nō reira te pūai e tupu ai i te rahi. Nō reira e ti’a ai iāna ’ia rave i te mau ’ohipa nehenehe tāna e rave nei. Nō roto ana’e mai te reira i te hōro’a o te fa’aro’o, tā te Manahope i hōro’a mai i tāna mau tamari’i ’o te ’ore e fē’a’a ’e ’o te ’ore e mata’u, ’o te haere rā i mua […]

Te fa’aro’o, ’o te niu ïa o te ’itera’a pāpū. Te fa’aro’o, ’o te niu ïa o te ha’apa’o i te ’Ēkālesia. Te fa’aro’o, ’o te fa’atusiara’a ïa, te hōro’ara’a ïa ma te ’oa’oa nō te fa’ahaere i te ’ohipa a te Fatu i mua.6

E parau ’āpī maita’i te ’evanelia. E parau poro’i ïa nō te upo’oti’ara’a. E ’ohipa ïa ’o te ti’a ’ia fāri’ihia ma te ’ana’anatae rahi […]

’Eiaha tātou e mata’u. ’O Iesu tō tātou arata’i, tō tātou pūai ’e tō tātou ari’i.

E ’anotau mana’o tapitapi teie. E ’ohipa nō te fa’aro’o tā tātou. I tō’u mau taea’e ’e tō’u mau tuahine i te mau vāhi ato’a, tē ani nei au ia ’outou ’ia ha’apāpū fa’ahou i tō ’outou fa’aro’o, ’ia tūra’i i teie ’ohipa i mua nā te ao ato’a nei […]

« E au mau taea’e ē, e ’ere ānei i te mea ti’a ia tātou ’ia haere ā i roto i te hō’ē ’ohipa rahi roa mai teie te huru ? ’A haere i mua e ’eiaha rā ia haere i muri. ’A rohi, e a’u mau taea’e ; ’a haere ā, ’a haere ā ē tae noa atu i te taime e upo’oti’a ai ra ! » (PH&PF 128:22). Terā ïa tā te peropheta Iosepha i pāpa’i i roto i te hō’ē salamo o te fa’aro’o.

’Auē te hanahana te ’anotau tahito o teie ’ohipa rahi. ’Ua ’ī ïa i te feiā ’aito, te itoito, te mata’u ’ore ’e te fa’aro’o. E mea nehenehe teie ’anotau ’a haere ai tātou i mua nō te ha’amaita’i i te orara’a o te mau ta’ata i te mau huru vāhi ato’a i te fa’aro’ora’a i te parau poro’i a te mau tāvini o te Fatu. E riro te tau i muri nei ’ei tau nehenehe, ’a tāmau noa ai te Manahope i tāna ’ohipa hanahana, ma te fa’auru i te feiā ato’a e fāri’i ’e e ha’apa’o i tāna ’evanelia, ’e ma te tītau ato’a i te ha’amaita’ira’a mure ’ore o tāna mau tamaiti ’e tāna mau tamāhine o te mau u’i ato’a nā roto i te ’ohipa pipiri ’ore a te feiā ato’a tei ’ī te ’ā’au i te here i te Fa’aora o tō te ao nei […]

Tē ani manihini nei au ia ’outou tāta’itahi, i te mau vāhi ato’a tei reira ’outou ’ei mau melo nō teie ’Ēkālesia, ’ia ti’a i ni’a i tō ’outou ’āvae ’e te hō’ē hīmene i roto i tō ’outou ’ā’au ’ia haere i mua, ’ia ora i te ’evanelia, ’ia here i te Fatu, ’e ’ia patu i te bāsileia. E pe’e

Page 395: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 5

380

tāmau ’e e pe’e ’āmui ana’e tātou i tō tātou haere’a ’e ’ia tāpe’a noa i te fa’aro’o, te Manahope ho’i tō tātou pūai.7

3Nā roto i te fa’aro’o, e nehenehe tā tātou e upo’oti’a i ni’a i te mata’u ’e i te mau huru fifi ato’a ’e ’aore rā te mau tītaura’a ato’a i roto i tō tātou orara’a.

’O vai i rotopū ia tātou e nehenehe e parau ē, ’aita ’oia i fāri’i i te mata’u ? ’Aita vau i ’ite i te hō’ē ta’ata ’aita ’oia i mata’u noa a’e. ’Oia mau, te tahi pae, ’ua fārerei rātou i te mata’u rahi a’e i tō te tahi atu. E ti’a i te tahi pae ’ia upo’oti’a ’oi’oi noa i ni’a i te reira, ’āre’a te tahi atu rā, e mau roa ïa i roto ’e e huti- roa- hia i raro, ’e e mou roa i te tahi taime. Tē māuiui nei tātou i te mata’u o te ha’ama’aura’a, te mata’u o te manuia ’ore, te mata’u o te vai- ’ōtahi- ra’a, te mata’u o te ’ite ’ore. Tē mata’u nei te tahi pae i teie tau, te tahi pae i te tau a muri a’e. Tē ’amo nei te tahi pae i te hōpoi’a o te hara, ’e e hōro’a mau rātou fātata i te mau huru mea ato’a nō te tātara i taua mau hōpoi’a ra i ni’a ia rātou terā rā, te mata’u nei rātou i te taui i tō rātou orara’a. ’Ia ’ite ho’i tātou ē, e ’ere te mata’u i tā te Atua, nō roto mai rā teie ’ohipa au ’ore ’e te ha’amou i te ’enemi o te parau mau ’e te parau ti’a. Te mata’u ra ’o te pāto’i ïa o te fa’aro’o. E ha’amou tāna e fa’atupu, ē tae roa atu i te pohe.8

’Ua pāpa’i atu ra ’o Paulo ia Timoteo : « E ’ere ho’i i te ’ā’au taiā tā te Atua i hōro’a mai nō tātou, i te ’ā’au itoito rā, ’e te aroha, ’e te ha’apa’o maita’i.

« ’Eiaha ’oe e ha’amā i te parau o tō tātou Fatu » (2 Timoteo 1:7–8).

Tē hina’aro nei au i te mau melo ato’a o teie ’ēkālesia ’ia pia i teie mau parau i te vāhi e ti’a ia rātou ’ia ’ite atu i te mau po’ipo’i ato’a ’a ha’amata ai rātou i tō rātou mahana. E hōro’a mai rātou i te itoito ia tātou nō te parau, e hōro’a mai rātou i te fa’aro’o ia tātou nō te tāmata, e ha’apūai rātou i tō tātou ’itera’a i te Fatu ia Iesu Mesia. Tē ti’aturi nei au ē, e rahi atu te semeio i te tupu i ni’a i te fenua nei.9

I te hō’ē mahana ’ua paraparau vau i te hō’ē hoa tei horo ’ē i tōna fenua ’āi’a. Nā roto i te maruara’a te fa’aterera’a o tōna fenua, ’ua haruhia ’oia e ’ua tu’uhia i roto i te fare ’āuri. ’Ua ti’a i tāna vahine ’e tāna mau tamari’i ’ia horo ’ē, terā rā, hau i te toru matahiti ’ua vai noa ’oia ’ei mau ’āuri ma te rāve’a ’ore nō te paraparau i te feiā tei

Page 396: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 5

381

« ’eiaha… e ha’amā i te parau o tō tātou Fatu » (2 timoteo 1:8).

herehia e āna. E mea ’ino roa te mā’a, e mea ’eta’eta te orara’a, ’e ’aita roa hō’ē rāve’a nō te ha’amaita’i i te reira.

« E aha te mea tei tauturu ia ’oe ’ia fa’a’oroma’i i te roara’a o taua mau mahana ’ati ra ? » Tā’u ïa anira’a.

’Ua pāhono mai ’oia ē : « Tō’u fa’aro’o ; tō’u fa’aro’o i te Fatu ia Iesu Mesia. ’Ua fa’auta vau i tā’u mau hōpoi’a i ni’a iho iāna, e mai te huru ra ē, ’ua māmā a’e te reira ».10

E tupu iho ā te reira. ’Eiaha e ha’ape’ape’a. E parau vau i te reira iā’u iho i te mau po’ipo’i ato’a. E tupu iho ā te reira. Mai te mea e rave maita’i roa ’outou, e tupu iho ā te reira. ’A tu’u i tō ’outou ti’a-turira’a i roto i te Atua, ’e ’a haere i mua ma te fa’aro’o ’e te ti’aturi i roto i te tau a muri a’e. E ’ore roa te Fatu e fa’aru’e ia tātou. E ’ore roa ’Oia e fa’aru’e ia tātou.11

E’ita ānei te hō’ē o tātou e nehenehe e parau ē, ’āhiri e fa’aro’o rahi a’e tō tātou i te Atua e nehenehe ïa tā tātou e rave hau atu i te maita’i i tā tātou e rave nei i teie nei ? ’Aita e patu rahi roa, ’aita e

Page 397: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 5

382

tītaura’a fifi roa, mai te mea e fa’aro’o tō tātou. Nā roto i te fa’aro’o e nehenehe tā tātou e upo’oti’a i ni’a i taua mau mea ’ino ra i roto i tō tātou orara’a ’o tē huti tāmau noa nei ia tātou i raro. Nā roto i te tauto’ora’a e nehenehe tā tātou e fa’atupu i te mau ’aravihi nō te ha’avī i te mau mana’o ’o te arata’i atu ia tātou i roto i te mau ’ohipa vi’ivi’i ’e te ’ino. Nā roto i te fa’aro’o e nehenehe tā tātou e ārai i tō tātou mau hia’ai. E nehenehe tā tātou e fa’atoro i te rima i te feiā tei paruparu te mana’o ’e tei pau, ’e e nehenehe tā tātou e tāmāhana-hana ia rātou nā roto i te pūai ’e te mana o tō tātou iho fa’aro’o.12

4Mai te mea e fa’a’ohipa tātou i tō tātou fa’aro’o,

e tauturu te Fatu ’ia fa’arahi i te reira.

Mai te mea e fa’a’ohipa ’outou i tō ’outou taime ’e te tārēni i roto i te tāvinira’a, e tupu tō ’outou fa’aro’o i te rahi ’e e morohi atu tō ’outou mau mana’o fē’a’a.13

E ani te ’Ēkālesia ia ’outou ’ia rave e rave rahi ’ohipa. E ani ’oia ia ’outou ’ia tāvini i roto i te mau ’aravihi rau. E ’ere tā tātou tāvinira’a i te tāvinira’a tāmoni. E riro ’outou ’ei tāvini nō teie ’Ēkālesia, ’e ’ia pi’i- noa- hia atu ’outou ’ia tāvini, tē hina’aro nei au e fa’aitoito atu ia ’outou ’ia pāhono, e mai te mea e nā reira ’outou, e pūai ’e e rahi atu ïa tō ’outou fa’aro’o. ’Ua riro te fa’aro’o mai te ponapona o tō’u rima. Mai te mea e fa’a’ohipa vau iāna, mai te mea e fa’a’amu vau iāna, e tupu ’oia i te pūai ; e rave ’oia e rave rahi ’ohipa. Mai te mea rā ē, e tu’u vau i te reira i roto i te pata ’e ’a vaiiho noa ai, e tupu ’oia i te ’ino ’e te faufa’a ’ore, mai te reira ato’a ïa ’outou. Mai te mea e fāri’i ’outou i te mau rāve’a atoa, mai te mea e fāri’i ’outou i te mau pi’ira’a ato’a, e tauturu ïa te Fatu ia ’outou i te ravera’a i te reira. E’ita te ’Ēkālesia e ani ia ’outou ’ia rave i te hō’ē mea e’ita e ti’a ia ’outou ’ia rave ma te tauturu a te Fatu.14

Teie tā’u pure nō tātou pā’āto’a—« E te Fatu, ’a fa’arahi mai i tō mātou fa’aro’o » [hi’o Luka 17:5]. ’A fa’arahi i tō tātou fa’aro’o nō te upo’oti’a i ni’a i te pāpū ’ore ’e te fē’a’a […]

’E te Fatu, ’a fa’arahi mai i tō mātou fa’aro’o nō te upo’oti’a i ni’a i te mau ta’ata hāmani ’ino i tā ’Oe ’ohipa rahi ’e te mo’a. ’A ha’apūai i tō mātou hina’aro. ’A tauturu mai ia mātou ’ia patu ’e ’ia ha’aparare

Page 398: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 5

383

i tō ’Oe bāsileia mai te au i tā ’Oe fa’auera’a, ’ia ti’a ho’i i teie ’eva-nelia ’ia porohia i te ao ato’a nei ’ei ’ite nō te mau fenua ato’a […]

’A hōro’a mai ia mātou i te fa’aro’o nō te hi’o i’ō atu i te mau fifi o teie taime, i te mau semeio o te tau a muri a’e. ’A hōro’a mai ia mātou i te fa’aro’o nō te ’aufau i tā mātou mau tuha’a ’ahuru ’e te mau ō ’e ’ia tu’u i tō mātou ti’aturira’a i roto ia ’Oe, te Manahope, nō te ’īriti i te mau ha’amāramarama o te ra’i mai tā ’oe i fafau mai ra. ’A hōro’a mai ia mātou i te fa’aro’o nō te rave i mea ti’a, ’e ’a tupu noa atu ai te fa’ahope’ara’a o te reira.

’A hōro’a mai ia mātou i te fa’aro’o ’ia farara ana’e mai te mau vero o te ’ati ’e ’ia tā’ue ia mātou i ni’a i te repo. I roto i te mau taime o te ma’i, ’ia vai pa’ari noa tō mātou ti’aturira’a i roto i te mau mana o te autahu’ara’a. ’Ia pe’e mātou i te a’o a Iakobo :

« Tē pohe ra ānei te hō’ē o ’outou i te ma’i ? E ti’i ’oia i te mau peresibutero o te ’ēkālesia ra, ’e nā rātou e pure iāna, ma te fa’atā-hinu iāna i te mono’i i te i’oa o te Fatu ra :

E ora taua ma’i ra i te pure fa’aro’o, ’e nā te Fatu ’oia e fa’ati’a i ni’a » (Iakobo 5:14–15 ; pāpa’ira’a ’opa i ’āpitihia atu) […]

E te Fatu, ’ia hahaere mātou nā te peho o te marū o te pohe, ’a hōro’a mai ia mātou i te fa’aro’o nō te ’ata’ata noa atu tō mātou ’oto, ma te ’ite ē, e tuha’a ana’e te reira nō te hō’ē fa’anahora’a mure ’ore a te hō’ē Metua here, ’e ’ia fa’aru’e mai mātou i teie orara’a e tomo atu mātou i roto i te hō’ē orara’a hanahana a’e, ’e nā roto ho’i i te tāra’ehara a te Tamaiti a te Atua, e ti’a mai te mau ta’ata ato’a mai te pohe mai, ’e e haere atu tei ha’apa’o maita’i i te fa’ateiteira’a ra.

’A hōro’a mai ia mātou i te fa’aro’o nō te rave tāmau noa i te ’ohipa fa’aorara’a o te feiā pohe, ’ia tupu ho’i tā ’Oe mau ’ōpuara’a mure ’ore ’ei maita’i nō tā ’Oe mau tamaiti ’e tā ’Oe mau tamāhine nō te mau u’i ato’a ra.

E te Metua, ’a hōro’a mai ia mātou i te fa’aro’o nō te ha’apa’o i te parau a’o i roto i te mau mea ha’iha’i ’o te nehenehe e riro ’ei mau mea rarahi […]

E te Fatu, ’a fa’arahi i tō mātou fa’aro’o i te tahi ’e te tahi, ’e i roto ia mātou iho, ’e i roto i tō mātou ’aravihi ’ia rave i te mau mea maita’i ’e te rahi […]

Page 399: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 5

384

E te Metua, ’a fa’arahi mai i tō mātou fa’aro’o. Tē feruri nei au, te hina’aro rahi a’e o tō mātou mau hina’aro ato’a, ’o te hō’ē ïa fa’a-rahira’a o te fa’aro’o. E nō reira, e te Metua here ē, ’a fa’arahi mai i tō mātou fa’aro’o ia ’Oe, ’e i tā ’Oe Tamaiti Here, i tā ’Oe ’ohipa rahi mure ’ore, ia mātou iho ’ei mau tamari’i na ’Oe, ’e i tō mātou ’aravihi ’ia haere ’e ’ia rave mai te au i tō ’Oe hina’aro, ’e tā ’Oe mau ture, ’o tā’u ïa pure ha’eha’a nā roto i te i’oa o Iesu Mesia ra, ’āmene.15

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a• ’Ua ha’api’i mai te peresideni Hinckley ē, te fa’aro’o i roto i te Atua,

« ’o te pūai rahi ïa e nehenehe e taui i tō tātou orara’a » (tuha’a 1). E aha te mau ’ohipa i tupu tei tauturu ia ’outou ’ia ha’api’i mai nō ni’a i te pūai o te fa’aro’o ? E mea nāhea tō ’outou ’itera’a ē, ’ia « tae ana’e tātou i te vāhi ’ite- ’ore- hia… nā te fa’aro’o e tūrama i te ’ē’a ?

• E aha te ti’a ia tātou ’ia ’apo mai nā roto mai i te tuha’a 2 nō ni’a i te tumu o te pūai o te ’Ēkālesia ? E mea nāhea te fa’aro’o ’e te tusia i te tū’ati te tahi i te tahi ? ’A feruri e nāhea e ti’a ai ia ’outou ’ia ha’apa’o i te pi’ira’a a te peresideni Hinckley « ’ia tūra’i i teie ’ohipa i mua nā te ao ato’a nei ».

• I tō ’outou mana’ora’a nō te aha e mana tō te fa’aro’o nō te tauturu ia tātou i roto i te mau taime tāmatara’a ? (Hi’o te tuha’a 3). I nāfea te fa’aro’o i tauturu ai ia ’outou ’ia upo’oti’a i ni’a i te mata’u ? I nāfea te fa’aro’o i tauturu ai ia ’outou ’ia upo’oti’a i ni’a i te tahi atu mau fifi ?

• ’A hi’o fa’ahou i te pure a te peresideni Hinckley i roto i te tuha’a 4. E aha te mau parau i roto i teie pure e aura’a ta’a ’ē tō rātou nō ’outou ? Nāhea e ti’a ai i te fa’aro’o ’ia tauturu ia tātou ’ia upo’oti’a i ni’a i te pāpū ’ore ’e te fē’a’a ? Nāhea e ti’a ai i te fa’aro’o ’ia tauturu ia tātou ’ia hi’o i’ō atu i te mau fifi nō te ’ite i te mau semeio ?

Te mau pāpa’ira’a mo’aIoane 14:12–14 ; Roma 5:1–5 ; 2 Nephi 26:12–13 ; Moroni 7:33–38 ;

PH&PF 27:16–18

Page 400: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

p e n e 2 5

385

Tauturu ha’api’ira’a« ’Ia tuatāpapa tāmau ana’e tātou i te mau pāpa’ira’a mo’a ma te

itoito, ma te ’imi itoito i te arata’ira’a a te Vārua, e fāri’i ïa tātou i te māramarama nō te fa’aineine i te mau ha’api’ira’a. E ineine ato’a ïa tātou nō te fāri’i ’e nō te pe’e i te fa’aurura’a a te Vārua i te taime ’a ha’api’i ai tātou » (Te Ha’api’ira’a : ’Aore e Pi’ira’a Teitei a’e [1999], 14).

Te mau nota 1. I roto Conference Report, ’Ātopa

1969, 114. 2. « If Ye Be Willing and Obedient »,

Ensign, Tiurai 1995, 5. 3. Standing for Something: Ten Neglected

Virtues That Will Heal Our Hearts and Homes (2000), 109–10.

4. « We Walk by Faith », Ensign, Mē 2002, 72–73.

5. « The State of the Church », Ensign, Mē 1991, 54.

6. « The Miracle of Faith », Ensign, Mē 2001, 68–69.

7. « Stay the Course—Keep the Faith », Ensign, Novema 1995, 71–72.

8. « God Hath Not Given Us the Spirit of Fear », Ensign, ’Ātopa 1984, 2.

9. « Be Not Afraid, Only Believe », Ensign, Fepuare 1996, 5.

10. « Be Not Faithless », Ensign, ’Ēperēra 1989, 4.

11. « Latter- Day Counsel : Excerpts from Addresses of President Gordon B. Hinckley », Ensign, ’Ātopa 2000, 73.

12. Standing for Something, 109–10. 13. « He Is Risen, As He Said », Ensign,

’Ēperēra 1983, 7. 14. « Inspirational Thoughts », Ensign,

Tiunu 1999, 2. 15. « Lord, Increase Our Faith », Ensign,

Novema 1987, 52–54.

Page 401: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o
Page 402: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

387

Tāpura nō te mau hōho’a

’Api 48: Tufa’a hōho’a nō roto mai i Te ’ōrama mātāmua a Iosepha Semita, nā Greg K. Olsen

’Api 56: Hō’ē tīa’i māmoe, nā Howard Lyon

’Api 67: Brigham Young i ni’a i te mou’a nō te Reva, nā A. Valoy Eaton

’Api 72 : Tufa’a hōho’a nō roto mai i Te Mesia ’e te ha’apa’o ture tao’a rahi, nā Heinrich Hofmann, fa’ati’ara’a nā C. Harrison Conroy Co., Inc.

’Api 90: Te hope’ara’a o te porōmu Parley, nā Glen S. Hopkinson

’Api 97: Fa’aorara’a i te mau pere’o’o huti, nā Glen S. Hopkinson

’Api 142: Tufa’a hōho’a nō roto mai i Te A’ora’a i ni’a i te mou’a, nā Harry Anderson

’Api 147: Te ha’api’ira’a a te Fa’aora nō ni’a i te ti’ara’a pipi, nā Justin Kunz

’Api 150: Te Porōmu nō Emausa, nā Jon McNaughton

’Api 158: Te Fatu Iesu Mesia, nā Del Parson

’Api 198: Te fana fati a Nephi, nā Michael Jarvis Nelson

’Api 226: Tufa’a hōho’a nō roto mai i Te Mesia e fa’aora ra i te ma’i i Beteseda, nā Carl Heinrich Bloch

’Api 258: Parley P. Pratt e tai’o ra i te Buka a Moromona, nā Jeff Hein

’Api 274: Tufa’a hōho’a nō roto mai i Te hōho’a o te Mesia, nā Heinrich Hofmann, fa’ati’ara’a a C. Harrison Conroy Co., Inc.

’Api 332: ’Aita fa’ahou i mo’e, nā Greg K. Olsen

’Api 355: Hōho’a © Deseret Morning News

’Api 360: Te Mesia i Getesemane, nā Harry Anderson

’Api 381: Tufa’a hōho’a nō roto mai i Te Mesia ’e te hō’ē tamaiti, nā Carl Heinrich Bloch

Page 403: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o
Page 404: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

389

Fa’ahorora’a

Ā A

’Ā’au mēhara, 79–81’Āfata moni tāmau nō te ha’api’ira’a,

34–35, 214, 217’Āpōsetolo (te mau), 51, 294, 296–98’Ati

E tauturu te fa’aro’o ia tātou ia fa’a’oroma’i, 380–81

fa’aineine nō te, 218–20fa’a’ohipahia e te mau pionie, 3,

91, 93, 96–99i roto i te Buka a Moromona, 256tāpe’a-noa-ra’a noa atu te, 78

Atuara’a, 55–56Autahuara’a

E fa’atupu te Atua i Tāna ’ohipa nā roto, 241

E nehenehe e ha’amaita’i i te mau tamari’i ato’a a te Atua, 242–43

e nehenehe i te mau tāne parau ti’a ato’a ’ia mau, 243

’e te fa’anahora’a a te ’Ēkālesia, 57–58, 291–301

mana ’e te mau ha’amataira’a nō, 239–49

mana e te mau tāviri nō, tei fa’aho’ihia mai, 50, 54, 159, 240–41

mau pupu autahu’ara’a nō, e nehenehe e hōro’a mai i te hō’ē tūtau nō te pūai, 247

Melehisedeka, 242–43parau-ti’a-ra’a ’ia mau, 243–47

B

Buka a Moromona’ā’amu nō, 203, 256-57’ei ’ite ’āpiti i te Bībīlia, 56–57e nehenehe e taui i tō tātou mau

orara’a ’e tō tātou hi’ora’a, 257–61

e tauturu ia tātou ’ia ’ite i te mau rāve’a nō te mau fifi nō teie tau, 256–57

fa’a’ite pāpū nō ni’a ia Iesu Mesia, 56–57, 253

fāri’ira’a i te hō’ē ’itera’a nō, 253–54

’itera’a pāpū nō, e arata’i i te ’itera’a nō te tahi atu mau parau mau, 255–56

tei ’īritihia e Iosepha Semita, 253, 256

te mana o te, 251–61Te tītaura’a a Gordon B. Hinckley

’ia tai’o, 251

Ē E

’Ēkālesia a Iesu Mesia i te Feiā Mo’a i te Mau Mahana Hope’a nei, Te

e reva nō te mau fenua, 63–74fa’aho’i-fa’ahou-hia mai nā roto ia

Iosepha Semita, 49–50, 52–54fa’a’ī i te fenua, 52, 65, 329fa’ati’ara’a i te, 57–58, 291–303feiā fa’atere mātāmua nō, ’ua ’ite

ātea i te hope’ara’a, 65–68, 95hōro’a i te mau rāve’a nō te tāvi-

ni, 233–36mau ha’api’ira’a nā, te fa’ata’a ’ē

atu i te tahi atu mau ’ēkālesia, 55–60

Page 405: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

F a ’ a H o r o r a ’ a

390

melo tāta’itahi nō, e tufa’a faufa’a rahi nō te rave, 68–69

’Episekōpo, 301–03’Evanelia

e hō’ē poro’i nō te upo’oti’ara’a, 83–85

e hōro’a ia tātou te tumu nō te ’oa’oa, 81–83, 112

fa’aho’i-fa’ahou-hia mai nā roto ia Iosepha Semita, 49–50, 52–53

F

Fa’ahoara’a’e rātou e ’ere nō tō tātou fa’a-

ro’o, 307–16e te mau melo ’āpī ’e te mau

melo paruparu, 333–44Fa’aho’i-fa’ahou-ra’a mai

mau tāviri ’e te mana nō te auta-hu’ara’a, 50, 54, 240–41

nā-mua-hia atu e te Fānau-fa’ahou-ra’a ’e te Reforomatio, 51–52

nā roto ia Iosepha Semita, 49–50, 46–53

’ōmuahia e te ’Ōrama Mātāmua, 50, 52–54, 65

o te ’evanelia, 49–60Fa’aineinera’a i te tau rū, 218–20Fa’aipoipora’a

’ei auhoara’a nō te feiā ’aifāito, 176’ei hō’ē auhoara’a mure ’ore,

172–82nō Gordon B. Hinckley ia Marjo-

rie Pay, 14–16, 107–08, 171–74’oa’oara’a i roto, e tae mai nā

roto i te fa’a’itera’a i te māna’o-na’ora’a here, 179–82

’ōpuahia e te Metua i te Ao ra, 174–75

vai-ha’apa’o-ra’a ’e te itoito i roto i, 181-82

Fa’anahora’a nō te fa’aorara’a, 59, 354Fa’aoroma’i i te tahi, 309–12,

314–16, 321Fa’aotira’a (te mau), 206–08Fa’arava’ira’a iāna iho

e ’āfa’i mai i te hau, 213–22nā roto i te ’āfata moni tāmau nō

te ha’api’ira’a, 34–35, 214, 218tauturu ia vetahi ’ē ’ia manuïa,

216–18Fa’aro’o

a te mau pionie, 93–95a te mau vahine parau ti’a ’o te

’āfa’i mai i te pūai, 117e rahi ia fa’a’ohipahia, 382–84e tauturu ia tātou ’ia ti’a atu i ni’a

atu i te mata’u ’e te tāmatara’a, 380–82

haerera’a i mua e, 375–84’o te tumu o te orara’a maita’i,

335–36te niu ïa o te ’itera’a pāpū, 378–80

Fa’aturara’ae ha’apūai i te mau aura’a ’utuā-

fare, 193–95nō rātou e ’ere nō tō tātou fa’a-

ro’o, 310–12, 314–16Fafaura’a (te mau), 139, 200–02, 356Faufa’a moni, 218–22Feiā ’Āpī Pa’ari, 178–79

H

Ha’apa’oe ha’apūai i te ’Ēkālesia, 208–09e tae mai te mau ha’amaita’ira’a

nā roto, 73, 203–04’oia ho’i te orara’a i te ’evanelia,

199–209’o te ’ē’a i te ’oa’oa, 81tītauhia ia tātou i roto i te mau

tufa’a ato’a, 202-03

Page 406: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

F a ’ a H o r o r a ’ a

391

Ha’api’ira’ae fa’ahaere mai i te mau rāve’a,

268, 270–73i te roara’a o te orara’a, 265–76nā Gordon B. Hinckley, 5–7nā roto i te ’āfata moni tāmau nō

te ha’api’ira’a, 34–35, 214, 217pae vārua, e mea faufa’a rahi nō

te pae tino, 273–75Hāmani-’ino-ra’a, 246Hau

e nehenehe e ’itehia i roto i te hiero, 354–57

e pure nō, 124nā roto i te fa’arava’ira’a iāna

iho, 213–22nā roto i te orara’a vi’ivi’i ’ore,

282–84Heheura’a

nō te patu i te hiero nō Hong Kong Taina, 133–34

nō te patu i te mau hiero na’ina’i, 38–39, 347–49

tau ’āpī, 59–60’ua tae mai nā roto i te hō’ē reo

iti ha’iha’i, 136Here, aroha

e ha’apūaihia te ’utuāfare nā roto i te, 193–95

e nehenehe e taui i te ’ā’au, 227i roto i te fa’aipoipora’a, 174–82nō rātou e ’ere nō tō tātou fa’a-

ro’o, 314–16’o te parau tumu ïa o te ’evanelia,

228torora’a i te rima, i te mau melo

paruparu, 337Hiero (te mau)

e mau fa’a’itera’a nō tō tātou ’itera’a pāpū, 350–51

e mau vāhi nō te hau ’e te heheura’a, 354–57

e nehenehe te mau ’utuāfare e tā’ati-’āmui-hia i roto, 175, 352–53

e ravehia te mau ’ōro’a nō te feiā pohe i roto, 353–54

heheura’a ’ia patu i te mau hiero na’ina’i, 38–39, 347–48

te mau ha’amaita’ira’a nō te, 347–57

Hinckley, Ada Bitner (metua vahine), 3–9, 10, 77, 107, 157

Hinckley, Bryant Stringham (metua tāne), 3–10, 77, 103, 107, 157, 213, 225, 265–66

Hinckley, Gordon B.arapae ia Marjorie Pay, 7, 14–15,

171’ei hō’ē metua tāne, 15–16, 137,

185’ei tāne fa’aipoipo, 17, 171–74fa’aipoipora’a, ia Marjorie Pay,

15–16, 107–08, 171–74fa’a’ite i te ’āfata moni tāmau nō

te ha’api’ira’a, 34–35, 214, 218fa’a’ite i te pi’ira’a o te mau pere-

sidenira’a ārea, 26fa’a’ite i « Te ’Utuāfare: E Poro’i i

tō te Ao Nei »., 36, 186fa’anaho i te hōho’a teata nō te

’ōro’a hiero nō te hiero nō Bern Helevetia, 19–20

fa’aruru i te mau tāmatara’a o te fa’aro’o ’ei taure’are’a, 6–7

fānaura’a o, 3fāri’i i te feti’a nō te ti’amāra’a a

te Peresideni, 32fāri’i i te heheura’a nō te patu i

te mau hiero na’ina’i, 38–39, 347–49

fāri’i i te mau tata’ura’a nō te tau to’eto’e a te ao i Roto Miti, 30–32

faufa’a ai’a ’utuāfare nō, 3–4, 91–93

Page 407: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

F a ’ a H o r o r a ’ a

392

ha’amo’a i te 100ra’a o te hiero e tere ra, 39, 348

ha’amo’a i te pū ’āmuira’a, 40ha’api’ira’a a, 5–7ha’apūai i te tāpe’ara’a i te mau

melo fa’afāriuhia, 37–38, 333–44’itera’a pāpū o, 5, 7, 41, 157–59,

361–62, 371mā’itihia ’ei pāpa’i parau fa’atere

nō te tōmite a te ’Ēkālesia nō te ratio, fa’atianira’a ’e te Buka a te misiōni, 11–14, 17, 64, 251

mā’itihia ’ei pāpa’i parau fa’atere nō te tōmite rahi a te misiōna-re, 19

mau metua nō, 3–10, 77, 107, 157, 265

mau tere o, 11–12, 32–34, 49, 107, 172, 320

misiōni rave tāmau a, 7–10, 77, 225, 319–20, 375–76

’ōro’a hunāra’a nō, 43–44pohera’a o, 43–44rave i te ’ohipa nā te taiete

pere’o’o auahi nō Denver ’e Rio Grande, 17

Tāvinira’a, i roto i te Pereside-nira’a Mātāmua, 24–28, 291–92

tāvinira’a, i roto i te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti, 20–23, 291

te vai-tamari’i-ra’a o, 4–5tūra’i i te ha’api’ira’a pae vārua ’e

te pae tino, 34–35, 265–76’ua fāri’i i te parau tū’ite a te fare

ha’api’ira’a teitei University of Utah, 7, 65

’ua ’itehia e māriri ’aita’ata, 43’ua ’oto nō te pohe o tāna vahine,

’o Marjorie, 41, 174’ua riro ’ei Peresideni nō te

’Ēkālesia, 28–30, 291–92uiuihia i roto i te fa’anahora’a 60

Minutes, 30, 308–09

Hinckley, Marjorie Pay (vahine fa’aipoipo)

arapaehia e Gordon B. Hinckley, 7, 14–15, 171

fa’aipoipora’a o, ia Gordon B. Hinckley, 14–16, 107–08, 171–74

pohera’a o, 41, 173Ho’ēra’a

’e ’o rātou nō te tahi atu mau fa’aro’o, 307–08

i roto i te mau melo o te ’Ēkāle-sia, 73

i rotopū i te Peresidenira’a Mātā-mua ’e te Tino ’Ahuru ma Piti, 299–300

Hōho’a faufau, 139, 245, 282–87

I

Iesu Mesiae fafau e pārahi mai ia tātou nei,

73, 329e te Metua i te Ao ra ’ei nā ta’ata

ta’a ’ē, 55–56Fa’asataurora’a o, 146, 364–66’ohipa tāhuti a, 144–46, 363roa’ara’a te hō’ē ’itera’a pāpū nō,

149–52, 165–67Tāra’ehara’a a, 146, 361–71tāvinira’a hou teie nei orara’a a, 363tē hi’o nei tātou ia, 143–54« Te Mesia ora : Te ’itera’a pāpū o

te mau ’āpōsetolo »,, 41, 361tē pāto’i nei te tahi i te ti’ara’a

atua o, 149–51te ta’ata tumu i roto i te ’ā’amu o

te ta’ata nei, 50Ti’a-fa’ahou-ra’a, 146–49, 367’ua fā ia Iosepha Semita, 50,

52–56Iosepha Semita. Hi’o Semita, Iosepha

Page 408: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

F a ’ a H o r o r a ’ a

393

’Itera’a pāpūe pāturu ia tātou ’ia haere tātou

ma te fa’aro’o, 159–65e ti’a ia tātou ’ia fa’a’ite ’e ’ia ora

mai te au, 167–68e ti’a i tō tātou mau orara’a ’ia

riro ’ei taipe nō tō tātou, 144nā Gordon B. Hinckley, 5, 7, 41,

157–59, 361–62, 371nō te Buka a Moromona, 253–54’o te pūai ïa o te ’Ēkālesia, 159,

209, 378–80te hōro’a nō te, 157–68

M

Mahana sābati, 71, 139Mata’u, 83–85, 167, 380mau melo fa’afāriuhia i te ’Ēkālesia

e mea faufa’a rahi, 335–39hina’aro i te fa’a’amuhia i te parau

a te Atua, 335, 339, 341–42hina’aro i te fa’ahoara’a, 339–40hina’aro i te hōpoi’a, 335–36,

339–42melo paruparu (te mau)

tei anihia ’ia ho’i mai i roto i te ’Ēkālesia, 342- 44

torora’a i te rima ma te here ia, 337Metua (te mau)

’eiaha e fa’aru’e i tā rātou mau tamari’i ha’apa’o ’ore, 193

e ti’a ’ia fa’aineine ’oi’oihia i te mau tamari’i nō te ’ohipa misiōnare, 325–26

e ti’a ’ia fa’atupu i te hō’ē vārua ha’api’i i roto i tō rātou mau ’utuāfare, 269–70

e ti’a ’ia ha’avī i te riri, 193–94e ti’a ’ia pure nō tā rātou mau

tamari’i, 123, 189, 193

hōpoi’a nā rātou ’ia ha’api’i ’e ’ia aupuru i tā rātou mau tamari’i, 186–88

’ōtahi, 187–88Metua i te Ao ra

e ani manihini ia tātou ’ia ti’aoro atu Iāna, 123–24

e ha’amaita’i i te feiā ’o te ha’a-pa’o i Tāna mau fa’auera’a, 73

’e Iesu Mesia ’ei nā ta’ata ta’a ’ē, 55–56

e Metua nō tō tātou vārua, 59, 86, 123–24

e tino tāhuti, 55–56ha’amau i te ’utuāfare, 186here ia tātou, 363–64’o te tumu mau nō te pūai, 110roa’ara’a te hō’ē ’itera’a pāpū nō,

165–67tei te upo’o o teie ’Ēkālesia, 73, 204’ua fā ia Iosepha Semita, 50, 52–56

Metua tāne, mau’ia maita’i te feiā tei mau i te auta-

hu’ara’a e ti’a ai, 244–46te mau hōpoi’a a, 187Hi’o ato’a Metua, te mau; ’Utuāfare

Metua vahine (te mau)pi’ira’a mure ’ore a, 112–13te mau hōpoi’a a, 187Hi’o ato’a Metua (te mau);

’UtuāfareMisiōnare matahiti pa’ari (te mau),

326–27

O Ō

’Oa’oae tae mai i roto i te fa’aipoipo-

ra’a nā roto i te fa’a’itera’a i te māna’ona’ora’a here, 179–82

e tae mai nā roto i te ’itera’a i te ’evanelia, 81–83, 111

fa’atupura’a, 77–87

Page 409: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

F a ’ a H o r o r a ’ a

394

nā roto i te ’ohipa misiōnare, 325–27

nā roto i te pure, 121–23nā roto i te tāvinira’a, 230–32Te ’ōpuara’a a te Metua i te Ao ra

’o te hō’ē ïa ’ōpuara’a nō te, 79’Ohipa

mau ha’api’ira’a ’apohia mai nā roto, 213

te hina’aro i te, 214–16te māramarama o te ’Ēkālesia, 216

’Ohipa misiōnareE ha’amaita’i mai te Fatu i tā

tātou mau tauto’ora’a i roto i, 328–29

e hō’ē ïa hōpoi’a autahu’ara’a, 325-26

e hōpoi mai i te ’oa’oa, 325–27fa’aineine i te mau tamari’i nō

te, 325–26haerera’a i roto i te ao nā roto,

321–22i te mau mahana hope’a nei,

319–29nā Gordon B. Hinckley, 7–11,

77, 225, 319–20, 375–76tauturuhia e te pure ’utuāfare,

126–28tauturura’a i te mau misiōnare

rave tāmau i roto i, 322–25’Ōrama Mātāmua, 50, 52–56, 64’Ōro’a (te mau)

nō te feiā pohe, 58, 353–54nō te hiero e mau ha’amaita’ira’a

teitei ïa nō te ’Ēkālesia, 351–53

P

Parau poro’i nō ni’a i te ’utuāfare, 36, 186

Peresideni o te ’Ēkālesiae riro mai te ’āpōsetolo tahito

roa a’e te peresideni i muri mai, 294–95

’ia nehenehe ’ia ’ohipa maita’i, 295–98

pi’ihia e te Fatu, 292–94Peresideni titi, 300–01Peropheta (te mau)

e a’o ia tātou ’ia vai ineine noa i te pae tino ’e te pae vārua, 218–20

e mau ta’ata pa’ari ana’e, 293pi’ihia e te Fatu, 292–94

Pionie (te mau)faufa’a ’āi’a, 91–103nō te ’Ēkālesia mātāmua, 3,

65–69, 91–99nō te mau pupu pere’o’o huti a

Willie ’e Martin, 96–99tau ’āpī, 92, 100–02te mau melo pā’āto’a o te ’Ēkāle-

sia, 100–02’ua fa’atupu mau i tō rātou fa’a-

ro’o, 93–95Pratt, Parley P., 257–59Pure

e fa’atae mai i te hau ’e te ’oa’oa, 121-23

’imira’a i te mau pāhonora’a i, 128–30

te mana o te, 121–30’utuāfare, e arata’i i te mau

semeio, 124–28’utuāfare, e tauturu i te mau

tamari’i ’ia pa’ari i roto i te fa’a-ro’o, 189–90

’utuāfare, i roto i te ’utuāfare o Gordon B. Hinckley, 121

Purera’a pō ’utuāfare, 190Pure ’utuāfare

e arata’i i te mau semeio, 124–28e tauturu i te mau tamari’i ia pa’a-

ri i roto i te fa’aro’o, 189–90i roto i te ’utuāfare o Gordon B.

Hinckley, 121

Page 410: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

F a ’ a H o r o r a ’ a

395

S

Semita, Emma, 109–12, 203Semita, Iosepha

fa’aho’ihia mai te ’Ēkālesia nā roto, 49–50, 52–60, 159-60

’īriti i te Buka a Moromona, 253, 256

’itera’a pāpū o, 145’Ōrama Mātāmua a, 50, 52–56

Sōtaiete Tauturu, 113–16

T

Tāivara’a, 51, 57Tāmatara’a (te mau). Hi’o ’AtiTāpe’ara’a mai te mau melo

fa’afāriuhia, 37–38, 333–44Tāra’ehara. Hi’o Iesu Mesia,

Tāra’ehara oTārahu, 221–22Tāvinira’a

E arata’i te Vārua Maita’i ia tātou i roto, 134-20

e hōro’a mai te ’Ēkālesia i te mau rāve’a nō te tāvini, 233–36

i roto i te mau hiero, 353–54I roto i te Sōtaiete Tauturu, 113-16’o te rā’au maita’i roa a’e ïa nō te

’oa’oa ’ore, 204–6te ha’amo’era’a ia tātou iho i

roto, 230–36te ’itera’a i tō tātou huru mau i

roto, 232–33Te Atua te Metua. Hi’o Metua i te

Ao raTe mana’o ’ana’anatae, 77–87Te mau tamari’i

e mau hōro’a a te Fatu, 187e ti’a ’ia aupuruhia i roto i te

māramarama ’e te parau mau, 112

e ti’a ’ia fa’aineine-’oi’oi-hia nō te ’ohipa misiōnare, 325–26

e ti’a ’ia ha’api’ihia i tō rātou ’āpīra’a ra, 191–93

hara ’ore o, 58mau orara’a nō, e fa’a’ite mai i te

ha’api’ira’a a te ’utuāfare, 194–95’ōrurehau, hina’aro i te here ’e te

mau pure, 193Te Mesia. Hi’o Iesu MesiaTe tātarahapara’a

e noa’a nā roto i te Tāra’ehara a te Fa’aora, 368–70

nō te peu vi’ivi’i, 287–88’o te hō’ē o te mau parau tumu

mātāmua o te ’evanelia, 81Ti’a-fa’ahou-ra’a

e noa’ahia nā roto i te Tāra’ehara a te Fa’aora, 367–71

nō Iesu Mesia, 147–49, 367Ti’a teitei a’e, 86–87, 200–02, 235-

36, 285Tōtauturu, 216–18, 220Tumu rā’au e tupu pāpū ’ore ra,

191–93

U

’Utuāfaree ha’apūaihia nā roto i te here ’e

te fa’atura, 193–95e nehenehe e tā’atihia ē a muri

noa atu, 58ha’amauhia e te Metua i te Ao

ra, 186’o te niu ïa o te sōtaiete, 58, 125poro’i nō ni’a i te, 36, 186te ti’ara’a o te ’Ēkālesia nō ni’a i

te, 70’ua riro te mau autā’atira’a te mau

aura’a hau atu i te mo’a, 186

Page 411: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

F a ’ a H o r o r a ’ a

396

’Utuāfarefa’atupura’a i te hō’ē vārua ha’a-

pi’i i roto i te, 269–70nā Gordon B. Hinckley, 185te niu o te hō’ē orara’a parau ti’a,

185–95Hi’o ato’a ’Utuāfare

V

Vahine (te mau)’ei mau tamahine nā te Atua,

107–118ha’a ’āmui ’e te mau taea’e tei mau

i te autahu’ara’a, 114, 248–49Mana o te feiā ha’apa’o, 116–18mau hōpoi’a nō, i roto i te

’Ēkālesia, 114mau rāve’a nō, 271–73vāhi mo’a nō, i roto i te ’ōpuara’a

a te Atua, 108–09Vārua. Hi’o Vārua Maita’iVārua Maita’i

e arata’i ia tātou i roto i tā tātou tāvinira’a i roto i te ’utuāfare ’e i roto i te ’ēkalesia, 134–35

e fa’a’ite i te parau mau, 134, 253–54

e nehenehe e riro ’ei hoa tāmau nō tātou, 134–35, 139–40

e parau ri’i ri’i mai i te heheura’a ia tātou, 133–40

e tauturu ia tātou ’ia ha’avī i te mau ta’a-’ē-ra’a e vetahi ’ē, 327–28

ha’amāramarama, ha’apūai ’e fa’ateitei ia tātou, 137–39

Vi’ivi’i ’oree fa’atae mai i te mau ha’a-

maita’ira’a, 281–82i roto i tō tātou mau mana’o,

286–87patura’a i tō tātou orara’a i ni’a ia,

279–88te faufa’a o te, 111, 281

Page 412: Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia ...media.ldscdn.org/pdf/scripture-and-lesson-support/teachings-of-presidents-of-the... · fa’a’itera’a mana’o

Te mau H

a’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia : G

ordon B. H

inckley