SAMARTLIS JURNALI 2013, #1press.tsu.ge/data/file_db/elzhurnalebi/sj1y2013.pdf · samarTlis Jurnali...

ivane javaxiSvilis saxelobis

Tbilisis saxelmwifo universiteti

iuridiuli fakulteti

samarTlis Jurnali

#1, 2013

UDC (uak) 34(051.2) s-216

mTavari redaqtori

irakli burduli (prof., Tsu)

saredaqcio kolegia:

levan aleqsiZe (prof., Tsu)

giorgi daviTaSvili (prof., Tsu)

avTandil demetraSvili (prof., Tsu)

besarion zoiZe (prof., Tsu)

mzia lekveiSvili (prof., Tsu)

guram naWyebia (prof., Tsu)

Tevdore niniZe (prof., Tsu)

nugzar surgulaZe (prof., Tsu)

paata turava (prof., Tsu)

lado Wanturia (prof., Tsu)

giorgi xubua (prof., Tsu)

laSa bregvaZe (T. wereTlis sax.

saxelmwifosa da samarTlis

institutis direqtori)

gunter toibneri (prof.,

frankfurtis universiteti)

lourens fridmani (prof.,

stenfordis universiteti)

bernd Sunemani (prof.,

miunxenis universiteti)

peter heberle (prof.,

bairoiTis universiteti)

© Tsu gamomcemloba, 2014

ISSN 1987-7668

S i n a a r s i

vaxtang baCiaSvili

xelSekrulebis ganmarteba evropuli saxelSekrulebo samarTlis principebis

mixedviT da saqarTvelos kanonmdeblobaSi misi implementaciis

mizanSewoniloba ................................................................................................................................. 5

mixeil biWia

samoqalaqosamarTlebrivi pasuxismgebloba saadvokato saidumloebis

xelyofisTvis .................................................................................................................................... 23

ilona gagua

samarTlis roli da funqcia mxareTa Soris mtkicebis tvirTis ganawilebisas ........... 47

ekaterine lafaCi

uZrav nivTebze qonebrivi uflebebis registraciis principebi qarTuli da

germanuli kanonmdeblobis mixedviT ........................................................................................ 61

TamTa mamaiaSvili

morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli ....................... 77

sofio maWavariani

pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis samarTlis mixedviT

da misi principebis integraciis perspeqtivebi saqarTveloSi ....................................... 107

giorgi maxarobliSvili

samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –

daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi ............................................................... 139

roin migriauli

gakotrebis mmarTvelis samarTlebrivi statusi 1996 wlis gakotrebis kanonisa

da 2007 wlis gadaxdisuunarobis kanonis SedarebiTi analizis safuZvelze .............. 178

levan mosaxliSvili

informaciis Tavisuflebis principebi................................................................................... 185

giorgi rusiaSvili

vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili ormxrivi

xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas ................................................................................... 192

lika sajaia

avtorobisa da saxelis ufleba – qarTuli saavtoro samarTali

da Tanamedrove samarTlebrivi tendenciebi ........................................................................ 229

laSa cercvaZe

direqtoratis (direqtoris) movaleobebi kompaniis marTvisas

(SedarebiTsamarTlebrivi analizi aSS-is, upiratesad delaveris Statis,

da qarTuli samarTlis magaliTze) .......................................................................................... 248

nino xunaSvili

xelSekrulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli da SezRudva

keTilsindisierebis principis safuZvelze .......................................................................... 270

maia kopaleiSvili

iwvevs Tu ara saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 42-e muxlis

me-51 nawilis moqmedeba mSoblis sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobas ................. 295

irakli kobaxiZe

samarTlebrivi saxelmwifos principi, rogorc uSualod

moqmedi samarTali ......................................................................................................................... 307

dimitri gegenava

undoblobis konstruqciuli votumis qarTuli modeli:

gordias kvanZi saqarTvelos konstituciaSi ........................................................................ 328

hans kelzeni

ZiriTadi normis Sesaxeb............................................................................................................... 345

saxelmZRvanelo principebi avtorTaTvis ............................................................................. 349

5

vaxtang baCiaSvili*

xelSekrulebis ganmarteba evropuli saxelSekrulebo samarTlis principebis mixedviT da saqarTvelos kanonmdeblobaSi

misi implementaciis mizanSewoniloba

I. Sesavali

xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis prin ci pi mar Tlwes ri gis mi er sa mar Tleb ri vi ur-

Ti er To bis mo na wi le TaT vis mi ce mu li Se saZ leb lo ba a, Ta vad uz run vel yon er Tma neTs

So ris war mo So bil ker Zo xa si a Tis ur Ti er To beb Si uf leb ri vi sar geb li sa Tu Se sas ru-

le be li val de bu le bis ro gorc Si na ar sis, ise gan xor ci e le bis sa Su a le bis gan sazR vra.

mar Tlwes ri gi, mxa re Ta ker Zo av to no mi is1 prin ci pis aRi a re bi sa da pa ti vis ce mi dan ga-

mom di na re, uars am bobs ro gorc ma re gu li reb lis, ise ar bit ris fun qci is Ses ru le ba ze

da mxa re Ta Ta vi su fa li mo la pa ra ke bis sag nad mi iC nevs sa xel Sek ru le bo ur Ti er To bis

dawy e bis, gan xor ci e le bi sa da das ru le bis erT mTli an pro cess.

ker Zo av to no mi is prin ci pis ar si vlin de ba cal ke u li in di vi dis Se saZ leb lo ba Si,

sa ku Ta ri sur vi liT gan sazR vros Ta vi si ker Zo cxov re bi se u li ur Ti er To bis Si na ar-

si.2 aR niS nu li miz nis mi saR we vad in di vids um rav les Sem Txve va Si ar yof nis mxo lod sa-

ku Ta ri Za lis xme va. sa sur ve li Se de gis mi saR we vad xSi rad mas sWir de ba sxva in di vid Ta

Ta na mo na wi le o bac. am Tval saz ri siT ga ri ge ba Tu ne bis ga mov le na moq me de bis Ta vi suf-

le bis Tu ker Zo av to no mi is re a li ze bis sa Su a le ba a.3

in di vi de bi saT vis mi ni We bu li xel Sek ru le bis Si na ar sis Ta vi su fa li gan sazR vris

Se saZ leb lo ba im Sem Txve va Si Se iZ le ba gax des mar Tlwes ri gis da sa re gu li re be li, Tu

ar se bobs kon kre tu li sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis mo na wi le Ta gan sxva ve bu li po zi-

ci e bi maT mi er na kisr val de bu le ba Ta Tu maT Tvis mi kuT vne bul uf le ba Ta Si na ar sTan

da kav Si re biT. am dros dRis wes rig Si dge ba ga mov le ni li ne bis gan mar te bis au ci leb-

lo bis sa kiTx i. mar Tlwes ri gi spe ci a lu rad ami saT vis qmnis nor ma ti ul ba zas, ro me lic

iT va lis wi nebs xel Sek ru le bis gan mar te bis ma re gu li re be li we se bis dad ge nas. sa qar-

Tve los sa mo qa la qo ko deq si4 (Sem dgom Si – ssk) Se i cavs spe ci a lur nor mebs xel Sek ru-

le bi sa da ne bis ga mov le nis gan mar te bis sa kiTx eb Tan da kav Si re biT, ro me lic am sta ti-

is kvle vis sa ga ni a.

glo ba li za ci is pro ce sis Tan mde via erov nu li ka non mdeb lo be bis in ter na ci o na-

li za ci is mcde lo ba, rac uni fi ci re bu li we se bis Se mu Sa ve ba Si ga mo i xa te ba. es we se bi

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti.

1 kerZo avtonomiis principTan dakavSirebiT ix. kereseliZe d., kerZo samarTlis uzoga-

desi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 8.2 Erman W., BGB, Handkommentar, 12. Aufl age, B. I, Köln, 2008, 344.3 Kereselidze D., AT des ZGB, 2005, 167, citirebulia: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzoga-

desi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 10.4 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi, parlamentis uwyebani, sakanonmdeblo damateba, 1997,

№31, 1.

samarTlis Jurnali #1, 2013

6

Se saZ loa gan xi lul iq nes ro gorc maT Se mu Sa ve ba Si mo na wi le sa xel mwi fo e bis Se je re-

bu li po zi ci a, ise re ko men da ci a, ro me lic mi zan Se wo ni li a, erov nul ka non mdeb lo ba-

Si im ple men ti re bul iq nes ara mxo lod mo na wi le sa xel mwi fo e bis mi er, ara med maT mi e-

rac, vinc am er Ti an sa mar Tleb riv siv rce Si Ses vlis da Ta vis dam kvid re bis gacx a de bul

sur vils am JRav nebs.

sa qar Tve los ev ro in teg ra ci is da ev ro pul struq tu reb Si wev ro bis dek la ri-

re bu li po li ti ki dan ga mom di na re, go niv ru lia Se fas des da ga a na liz des ev ro kav Si-

ris far gleb Si Se mu Sa ve bu li ise Ti mniS vne lo va ni uni fi ci re bu li we si, ro go ric aris

ev ro pu li sa xel Sek ru le bo sa mar Tlis prin ci pe bi5 (Sem dgom Si _ prin ci pe bi). sta ti is

mo cu lo bi dan ga mom di na re, kvle vis sa ga nia prin ci peb Si asa xu li xel Sek ru le bis gan-

mar te bis ma re gu li re be li nor me bi, ro me lic Se saZ le be lia gan xi lul iq nes, ro gorc

mniS vne lo va ni re ko men da cia qar Tve li ka non mdeb li saT vis ssk-is re for mis au ci leb-

lo bis Sem Txve va Si. ase ve, mi zan Se wo ni lia ga a na li ze bul iq nes ssk-Si mo wes ri ge bu li

xel Sek ru le bis gan mar te bis ma re gu li re be li nor me bi da mi si Tav se ba do bis sa kiTxi

prin ci pe bis sis te mur mo wes ri ge bas Tan.

II. xel Sek ru le bis gan mar te bis mo wes ri ge ba prin ci pe bis mi xed viT

xel Sek ru le bis gan mar te bis mo wes ri ge bi sas prin ci pe bi iT va lis wi ne ben ker Zo

sa mar Tal Si moq med cal ke ul Te o ri ebs. ga mo ye ne bu lia ro gorc bu neb ri vi,6 ise nor-

ma ti u li7 gan mar te bis me To de bi. ker Zo av to no mi i sa da xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis

prin ci pe bi dan ga mom di na re, prin ci pe bi cal sa xad aRi a rebs xel Sek ru le bis bu neb ri vi

gan mar te bis upi ra te so bas, Tum ca im daT qmiT, rom xel Sek ru le bis gan mar te bis yve la-

ze sa u ke Te so sa Su a le bad mxa re Ta sa er To gan zrax vis dad ge nas da, aqe dan ga mom di na re,

gan mar te bas mi iC nevs.8 aR niS nu li dan ga mom di na re, xel Sek ru le bis gan mar te bis au ci-

leb lo bis sa kiTxi wa mo iW re ba ara mxo lod ma Sin, ro de sac igi Se i cavs oraz ro van, bun-

do van an ga ur kve vel de bu le bebs,9 ara med ma Si nac, ro de sac me tis me tad mka fio da cxa-

di teq sti xel Sek ru le bis mxa re Ta sa er To ne bas ar Se e sa ba me ba.

5 Principles of European Contract Law, evropuli saxelSekrulebo samarTlis principebi aris

modeluri kanoni, e.w. „soft law“, romelic SemuSavebul iqna evropuli saxelSekrulebo

samarTlis komisiis mier. komisias Tavmjdomareobda danieli samarTlis profesori

ole lando, ris gamoc aRniSnuli principebis alternatiul saxelwodebad „landos

principebs“ miiCneven. 6 bunebrivi ganmartebis dros upiratesoba eniWeba nebis gamomvlenis namdvil nebas. mi-

Rebasavaldebulo nebis gamovlenis dros gaTvaliswinebul unda iqnes nebis mimRebis

interesebic, Tumca, dacvas ar eqvemdebareba iseTi SemTxveva, rodesac nebis mimRebma

zustad icoda, ra surda nebis gamomvlens, miuxedavad imisa, rom gamovlenili neba mis

Sinagan survils ar Seesabameboda. amasTan dakavSirebiT dawvrilebiT ix. Brox H., Walker W-D., Allgemeiner Teil des BGB, 32. Aufl age, 2008, 59.

7 normatiuli ganmartebis dros upiratesoba eniWeba gamovlenili nebis obieqtur mniSv-

nelobas. amasTan dakavSirebiT dawvrilebiT ix. Brox H., Walker W-D., Allgemeiner Teil des BGB, 32. Aufl age, 2008, 61-62.

8 PECL, Art. 5:101 (1). <http://frontpage.cbs.dk/law/commission_on_european_contract_law/PECL%20en-gelsk/ engelsk_partI_og_II.htm>, [16.12.2012].

9 Lando O., Beale H.G., Principles of European Contract Law, Parts I and II, Kluwer Law International, Lon-don/Boston, 2000, 287.

v. baCiaSvili, xelSekrulebis ganmarteba evropuli saxelSekrulebo samarTlis princi-

pebis mixedviT da saqarTvelos kanonmdeblobaSi misi implementaciis mizanSewoniloba

7

xel Sek ru le bis gan mar te bis nor ma ti u li me To di sa da vo de bu le bis Si na ar sis

gan sazR vri sas ika vebs e.w. „me o re ul“ ad gils. gan sa mar ti de bu le bi saT vis obi eq tu ri

mniS vne lo bis mi ni We ba mxo lod im Sem Txve va Si Se iZ le ba, Tu mxa re Ta sa er To gan zrax va

an er T-er Ti mxa ris gan sa kuT re bu li in te re si ver dad gin da.10

prin ci pe bis 5:102 mux li Ca moT vlis cal ke ul ga re mo e bebs, rom le bic Se saZ le be-

lia ga mo ye ne bul iq nes xel Sek ru le bis gan mar te bi saT vis. aR niS nu li ga re mo e be bi ar

aris amom wu ra vi, aqe dan ga mom di na re, sa sa mar Tlom mxed ve lo ba Si Se iZ le ba mi i Ros is

ga re mo e be bic, rom le bic am mux lSi Ca moT vli li ar aris.11 5:102 mux lSi mi Ti Te bul ga-

re mo e bebs Se uZ lia mniS vne lo va ni ro li Se as ru los ro gorc xel Sek ru le bis mo na wi le-

Ta sa er To ne bis dad ge na Si (mux li 5:101 (1), ise obi eq tu ri gan mar te bis me To dis ga mo ye-

ne bis dros (mux li 5:101 (3).12

prin ci pe bis 5:103-5:107 mux le bi exe ba xel Sek ru le bis gan mar te bis al ter na ti ul

ver si ebs. prin ci pe bi cal sa xad ad gens xel Sek ru le bis gan mar te bis sxva das xva ver si i-

dan er T-er Tis upi ra te so bas. Tum ca, ga saT va lis wi ne be lia is ga re mo e ba, rom am gvar ma

upi ra te so bam mxa re Ta sa er To gan zrax vis ig no ri re ba da mi si sa wi na aR mde go gan mar te-

ba ar un da ga mo iw vi os.

1. xel Sek ru le bis gan mar te bis Te o ri e bis asax va prin ci peb Si

ger ma nu li sa mar Tli saT vis mniS vne lo va ni „ne bis Te o ri a“ da „ga mo xat vis Te o-

ria“,13 mxa re Ta sa er To gan zrax vis mniS vne lo bis pri ma tis ga mo, prin ci pe bis mi xed viT,

Se viw ro e bu lad ga mo i yu re ba. „ne bis Te o ri a sa“ da „ga mo xat vis Te o ri as“ So ris kon ku-

ren cia mniS vne lo va nia mxo lod cal mxri vi Sec do mis doq tri ni saT vis da xel Sek ru le-

bis gan mar te bis arss ar da a zi a nebs14.

xel Sek ru le bis gan mar te bis Te o ri e bi aris mTa va ri Rer Zi, ris gar Se moc tri a-

lebs prin ci pe bi. is maT er Tgvar ran gi re bas ax dens da cdi lobs ipo vos ba lan si „su bi-

eq tur“ da „o bi eq tur“ Te o ri ebs So ris.15 prin ci pe bis 5:101 (1) mux li cal sa xad ad gens

mxa re Ta sa er To gan zrax vis mi xed viT xel Sek ru le bis in ter pre ta ci is au ci leb lo bas

im Sem Txve va Sic ki, Tun dac is gan sxvav de bo des sity vis zus ti mniS vne lo bi sa gan. aR niS-

10 amasTan dakavSirebiT ix. Antoniolli L., Veneziano A., Principles of European Contract Law and Italian Law, A Commentary, Kluwer Law International, Hague, 2005, 253.

11 Bush D., Hondius E.H., van Kooten H.J., Schelhaas H.N., Schrama W.M., The Principles of European Con-tract Law and Dutch Law, A Commentary, Kluwer Law International, 2002, 247.

12 von Bar C., Zimmermann R., Grundregeln des Europäischen Vertragsrechts, Teile I und II (Studienaufgabe), München, 2002, 347.

13 `nebis Teoriis“ mixedviT, xelSekrulebis Sinaarsi Semofarglulia xelSekrulebis

mxaris warmodgeniTa da ganzraxviT, xolo „gamoxatvis Teoriis“ mixedviT, xelSekru-

lebis Sinaarsi ganisazRvreba xelSekrulebis mxaris mier gamovlenili nebiT. amasTan

dakavSirebiT ix. Pawlowski H-M., Allgemeiner Teil des BGB, Grundlehren des buergerlichen Rechts, 7., neu bearbeitete Aufl age, Heidelberg, 2003, 203.

14 Canaris C-W., Grigoleit H.C., Interpretation of Contracts, Towards a European Civil Code, 3rd Edition, 2004, 451.

15 Beatson, 31; Treitel, 8-9; Ghestin, No. 390; Ghestin et al., 2001, nos. 9 et seq., Mazeaud H., et al. No. 123; Cian/Trabucchi, Art. 1362, sub X. Moreover Art. 4.1, 4.2 Unidroit Principles, citirebulia: Canaris C-W., Grigoleit H.C., Interpretation of Contracts, Towards a European Civil Code, 3rd ed., 2004, 452.


8

nu li Se saZ le be lia aix snas im ga re mo e biT, rom xel Sek ru le ba mxa re Ta Seq mni lia da mo-

sa mar Tlem pa ti vi un da sces maT aS ka ra an na gu lis xmev gan zrax vas, ma Si nac ki, Tu ma Ti

sur vi li bun dov nad an oraz rov nad iyo ga mo xa tu li.16 wi na aR mdeg Sem Txve va Si mxa re e bi

for ma liz mis msxver plni gax de bi an. am gva ri for ma liz mis Se de gi Se iZ le ba is iyos, rom

mxa re e bi Se i boW nen xel Sek ru le bis cal ke u li de bu le be biT ma Si nac ki, Tu maT is Sec-

do miT Ca mo a ya li bes, an amis Se de gad aR moC ndnen si tu a ci a Si, ro me lic arc er Ti mxa ris

mi er ar iva ra u de bo da.17

„su bi eq tu ri“ da „o bi eq tu ri“ Te o ri e bis ran gi re ba wyde ba „su bi eq tu ri“ Te o ri is

sa sar geb lod. sa sa mar Tlom pir ve lad un da sca dos mxa re Ta sa er To gan zrax vis dad ge-

na, xo lo Tu mi si dad ge na Se uZ le be li a, ma Sin Se saZ le be lia ga mo ye ne bu l iq nes obi eq tu-

ri gan mar te bis me To di.18

1.1. „su bi eq tu ri“ Te o ria

„su bi eq tu ri“ Te o ri is mi xed viT, xel Sek ru le bis gan mar te bis mi za nia im gan zrax-

vis dad ge na, ro me lic Ti To e ul mxa res hqon da xel Sek ru le bis da de bis dros.19 prin-

ci pe bis 5:101(1) mux li pri o ri te tu lad mi iC nevs mxa re Ta sa er To gan zrax vis mi xed viT

xel Sek ru le bis gan mar te bas. 5:101(2) mux lis mi xed viT, er T-er Ti mxa ris gan sa kuT re bu-

li in te re sis gaT va lis wi ne biT, gan mar te ba mxo lod im Sem Txve va Sia Se saZ le be li, ro-

de sac me o re mxa res ar Se eZ lo, rom ar scod no da xel Sek ru le bis da de bis dros pir ve-

li mxa ris gan sa kuT re bu li in te re sis Se sa xeb.

1.1.1. xel Sek ru le bis mo na wi le Ta sa er To gan zrax vis dad ge na

xel Sek ru le bis mo na wi le Ta sa er To gan zrax va aris mTa va ri ori en ti ri, ris mi-

xed vi Tac prin ci pe bi xel Sek ru le bis gan mar te bas mo iTx ovs. mxa re Ta sa er To gan zrax-

vis ar se bo bis Sem Txve va Si xel Sek ru le bis zus ti mniS vne lo ba ukan plan ze inac vlebs.

we ri lo bi Ti xel Sek ru le bis zust mniS vne lo ba sa da mxa re Ta sa er To gan zrax vas So ris

kon fliq tis ar se bo bis Sem Txve va Si upi ra te so ba uka nas knels eni We ba.20 xel Sek ru le bis

gan mar te ba mo sa mar Tlem un da da iwy os mxa re Ta sa er To gan zrax vis Se mow me biT, ro me-

lic ar se bob da xel Sek ru le bis da de bis dros.21 aR niS nu li dan ga mom di na re, xel Sek ru-

le bis da de bis Sem dgom er T-er Ti mxa ris gan zrax vis Sec vla gav le nas ver mo ax dens im

sa er To gan zrax vis mi xed viT boW va ze, ro me lic xel Sek ru le bis da de bis dros ar se bob-

da da ro me lic gan msazR vre lia sa da vo de bu le bis gan mar te bi saT vis.


17 Canaris C-W., Grigoleit H.C., Interpretation of Contracts, Towards a European Civil Code, 3rd ed., 2004, 450.18 Bush D., Hondius E.H., van Kooten H.J., Schelhaas H.N., Schrama W.M., The Principles of European Con-

tract Law and Dutch Law, A Commentary, Kluwer Law International, 2002, 244.19 Canaris C-W., Grigoleit H.C., Interpretation of Contracts, Towards a European Civil Code, 3rd ed., 2004, 452.20 Bush D., Hondius E.H., van Kooten H.J., Schelhaas H.N., Schrama W.M., The Principles of European Con-

tract Law and Dutch Law, A Commentary, Kluwer Law International, 2002, 244.21 Lando O., Beale H.G., Principles of European Contract Law, Parts I and II, Kluwer Law International, Lon-

don/Boston, 2000, 288.



9

mxa re Ta sa er To gan zrax vis ar se bo ba gan sa kuT re bul yu radR e bas im sa xu rebs e.w.

sa mom xma reb lo xel Sek ru le beb Si, sa dac xel Sek ru le bis Si na ar sSi mniS vne lo van ad gils

ika vebs xel Sek ru le bis stan dar tu li de bu le ba. un da aRi niS nos, rom mxa re Ta sa er To

gan zrax va Se saZ le be lia xel Sek ru le bis stan dar tu li de bu le bis dro sac ar se bob des,

ker Zod ma Sin, ro de sac mxa re, ro mel sac ar mi u Ria mo na wi le o ba xel Sek ru le bis teq-

stis Sed ge na Si, sak ma ris cod nas flob da da eTan xme bo da am de bu le bas.22 sak ma ris cod-

na Si Se saZ le be lia spe ci a lu ri cod na mo i az re bo des, ro me lic mom xma re bel Ta far To

wres ki ar aqvs, ara med kon kre tul ur Ti er To ba Ta spe ci fi ka Si kar gad gar kve ul pirs.

Se saZ lo a, es iyos me war me, ro me lic xel Sek ru le bis sag nis mi wo de biT an Se Ze niT aris

da ka ve bu li da am sfe ro Si xan grZli vi ga moc di le ba ga aC ni a. aqe dan ga mom di na re, xel Sek-

ru le bis stan dar tu li de bu le bis ar se bo bi sas sa er To gan zrax vis dad ge nis dros mo sa-

mar Tlem xel Sek ru le bis me o re mxa ris sta tu si un da ga iT va lis wi nos. ar Se iZ le ba ri giT

mom xma re bels stan dar tu li de bu le bis yve la de ta lis cod na mo eTx o vos.

mxa re Ta sa er To gan zrax vis mi xed viT, xel Sek ru le bis gan mar te bas Tan er Tgvar

wi na aR mde go ba Si mo dis mxa re Ta in di vi du a lu ri we ri lo bi Ti mo la pa ra ke ba, rom lis mi-

xed vi Tac isi ni Tan xmde bi an, rom we ri lo bi Ti xel Sek ru le ba mo i cavs Se Tan xme bas maT

So ris ar se bul yve la sa kiTx ze da ne bis mi e ri wi na sa xel Sek ru le bo mo la pa ra ke ba an Se-

Tan xme ba, rac ar aris Car Tu li we ri lo biT Sed ge nil xel Sek ru le ba Si, ver gax de ba mi-

si na wi li.23 cal ke u li mo saz re bis24 mi xed viT, sa er To gan zrax vis dad ge nis pro ce si Se-

Tav se ba dia wes Tan, ro me lic krZa lavs ise Ti ga mo sav lis pov nas, rac av sebs an ewi na aR-

mde ge ba we ri lo biT Se Tan xme buls, rad gan es we si exe ba mxo lod ga reg nul ele men tebs,

rom le bic de bu le bis mniS vne lo bas cxad yofs da ar ewi na aR mde ge ba mas.

mxa re Ta sa er To gan zrax vis dad ge ni sas mo sa mar Tlem gan sa kuT re bu li yu radR e-

ba un da mi aq ci os ga re mo e bebs, rom le bic prin ci pe bis 5:102 mux lSia Ca moT vli li.25 am

ga re mo e be bis nus xa ar aris amom wu ra vi.26 Se sa ba mi sad, is ar aris sa val de bu lo da ar

krZa lavs sxva ga re mo e be bis mxed ve lo ba Si mi Re ba sac.27 5:102 mux li xel Sek ru le bis gan-

mar te bi saT vis mniS vne lo bis mqo ne mxo lod yve la ze far Tod gav rce le bul da re le-

van tur Sem Txve vebs exe ba.

1.1.2. xel Sek ru le bis gan mar te ba er T-er Ti mxa ris gan sa kuT re bu li

in te re sis sa sar geb lod

prin ci pe bis 5:101 (2) mux li iT va lis wi nebs xel Sek ru le bis gan mar te bas er T-er Ti

mxa ris gan zrax vis Se sa ba mi sad, Tu dam tkic da, rom igi miz nad isa xav da xel Sek ru le-

22 von Bar C., Zimmermann R., Grundregeln des Europäischen Vertragsrechts, Teile I und II (Studienaufgabe), München, 2002, 342.

23 Sead. PECL, Art. 2:105: Merger Clause.24 Bush D., Hondius E.H., van Kooten H.J., Schelhaas H.N., Schrama W.M., The Principles of European Con-


don/Boston, 2000, 288.26 Bush D., Hondius E.H., van Kooten H.J., Schelhaas H.N., Schrama W.M., The Principles of European Con-

tract Law and Dutch Law, A Commentary, Kluwer Law International, 2002, 247.27 Antoniolli L., Veneziano A., Principles of European Contract Law and Italian Law, A Commentary, Kluwer

Law International, Hague, 2005, 257.


10

bi saT vis spe ci fi ku ri mniS vne lo bis mi ni We bas da xel Sek ru le bis da de bis dros me o re

mxa res ar Se eZ lo, rom ar scod no da pir ve li mxa ris gan zrax vis Se sa xeb.

aR niS nu li re gu li re ba ar xel yofs xel Sek ru le bis me o re mxa ris uf le bas, en dos

kon tra hen tis mi er ga mov le nil ne bas da mi a ni Wos mas is mniS vne lo ba, rac sa zo ga dod

ga aC ni a. sa u ba ria iseT ga re mo e ba ze, ro ca me o re mxa ri saT vis pir ve li mxa ris ne bis ga-

reg nul ga mo xat va sa da mis Si na gan gan zrax vas So ris kon fliq ti aS ka rad Sec no ba di a.

miC ne u li a, rom aR niS nul wess ga mo ye ne bis mxo lod viw ro speq tri Se iZ le ba hqon des,

vi na i dan mxa ris Tvis ad vi li ar iq ne ba da am tki cos mi si sity ve bis araC ve u leb ri vi, spe-

ci fi ku ri mniS vne lo bis Sec no ba do ba me o re mxa ris mi er.28

cal ke u li ko men ta to ri mux lis ga mo ye ne bas Se saZ leb lad mi iC nevs ara mar to im

Sem Txve va Si, ro de sac me o re mxa res ar Se eZ lo ar scod no da pir ve li mxa ris spe ci fi ku-

ri gan zrax vis Se sa xeb, ara med ma Si nac, ro de sac man es ico da.29 mis mi er aR niS nu lis uyu-

radR e bod da to ve bis Sem Txve va Si, igi pir ve li mxa ris spe ci fi ku ri gan zrax viT iq ne ba

Se bo Wi li.

er T-er Ti mo saz re bis Ta nax mad,30 aR niS nu li we sis mi xed viT, mxa ris spe ci fi kur ma

gan zrax vam Se iZ le ba ise ve Ca a nac vlos xel Sek ru le bis zus ti mniS vne lo ba, ro gorc es

5:101 (1) mux lSi a.

1.2. „o bi eq tu ri“ Te o ria

prin ci pe bis 5:101 (3) mux lis mi xed viT, Tu Se uZ le be lia mxa re Ta gan zrax vis dad-

ge na, xel Sek ru le ba un da ga ni mar tos im mniS vne lo bis Se sa ba mi sad, ro mel sac mxa re e bis

Ta na ba ri do nis go ni e ri pi rov ne ba mis cem da mas, ima ve ga re mo e beb Si rom aR mo Ce ni li yo.

gan zrax vis dek la ri re ba, ro gorc in di vi dis av to no mi is ema na ci a, so ci a lur va ku um-

Si ar ar se bobs. igi ga na pi ro bebs sxva Ta mxri dan go niv rul mo lo dins, rac ar Se iZ le ba

uyu radR e bod iq nes da to ve bu li.31

am gva ri in ter pre ta ci is mTa va ri prob le ma xel Sek ru le bis go niv ru li da sa mar-

Tli a ni ar sis ga mov le na a.32 Tu prin ci pe bis 5:101 (2) mux li upi ra te so bas xel Sek ru le-

bis im mxa res ani Webs, ro mel mac spe ci fi ku ri mniS vne lo ba mis ca mis mi er ga mov le nil

ne bas, 5:101 (3) mux li mxed ve lo ba Si iRebs ne bis ga mom vle ni mxa ris ara sa Ta na dod ga mo-

xa tul gan zrax vas, ris ga moc me o re mxa res pir ve li mxa ris mi er ga mov le ni li ne bis mxo-

lod go niv ru li Se fa se ba mo eTx o ve ba da am ga ge biT xel Sek ru le bis obi eq tu ri kri te-

ri u me biT gan mar te ba upi ra te sad me o re mxa ris in te re sebs Se e sa ba me ba. obi eq tu ri kri-

te ri u mis mi xed viT, gan mar te bam ar un da Se i wi ros mxa re Ta is in te re si, ris ga moc isi ni

Se vid nen am sa xel Sek ru le bo ur Ti er To ba Si. sa sa mar Tlom gan mar te bis sa ba biT ar un da

28 Antoniolli L., Veneziano A., Principles of European Contract Law and Italian Law, A Commentary, Kluwer Law International, Hague, 2005, 253.


30 iqve, 289.31 Zimmermann R., The Law of Obligations, Roman Foundations of the Civilian Traditon, Juta & Co, Ltd., Cape

Town, Wetton, Johannesburg, 1992, 636.32 Canaris C-W., Grigoleit H.C., Interpretation of contracts, Towards a European Civil Code, 3rd edition, 2004,

449.



11

ga da as xva fe ros xel Sek ru le ba da ar un da wa vi des mxa re Ta aS ka ra gan zrax vis wi na aR-

mdeg.33 aR niS nu lis Ta vi dan asa ci leb lad prin ci pe bi iT va lis wi nebs ara kon teq sti dan

amo var dnil obi eq tur gan mar te bas, ara med gan mar te bas, ro mel sac ga mo i ye neb dnen ima-

ve ga moc di le bi sa da ima ve klass mi kuT vne bu li go ni e ri pi rov ne be bi, ro go ric xel Sek-

ru le bis mxa re e bi ari an.34 aR niS nu lis gaT va lis wi ne biT er Tsa da ima ve ne bis ga mov le nas

xel Sek ru le ba Si sxva das xva pi ris mo na wi le o bis Sem Txve va Si gan sxva ve bu li sa mar Tleb-

ri vi mniS vne lo ba Se iZ le ba hqon des.35

2. xel Sek ru le bis gan mar te bi sas ga saT va lis wi ne be li ga re mo e be bi

prin ci pe bis 5:102 mux li Ca moT vlis xel Sek ru le bis gan mar te bi saT vis mniS vne lo-

bis mqo ne ga re mo e bebs. ro gorc ze moT aRi niS na, es ga re mo e be bi ar aris amom wu ra vi da

ne bis mi e ri sxva Se iZ le ba gax des ga dam wyve ti gan mar te bis dros. am Ca mo naT va lis mTa va-

ri ma xa si a Te be lia ma Ti Tan da Ta no bi Ti gra da cia im faq to re bi dan, rom le bic spe ci fi-

ku rad ma xa si a Te be lia xel Sek ru le bis mxa re TaT vis (ma Ti mo la pa ra ke be bi, ma Ti qce va,

msgavs de bu le ba Ta maT So ris uk ve mi Re bu li gan mar te ba, val de bu le bis Ses ru le bi sas

maT So ris Ca mo ya li be bu li praq ti ka), im faq to re bi sa ken, rom le bic ga re dam kvir veb-

lis Tva liT Se iZ le ba iyos mniS vne lo va ni (sa yo vel Ta od mi Re bu li mniS vne lo ba, Cve u-

le ba ni, ke Til sin di si e re bis prin ci pi).36 amis mi u xe da vad, Ti To e u li es ga re mo e ba Ta-

nab rad mniS vne lo va ni Se iZ le ba iyos ro gorc mxa re Ta sa er To gan zrax vis dad ge nis, ise

go niv ru li gan mar te bis dros.37

2.1. wi na sa xel Sek ru le bo mo la pa ra ke be bi

prin ci pe bis 5:102 (a) mux lis Se sa ba mi sad, xel Sek ru le bis gan mar te bis dros mxed-

ve lo ba Si mi i Re ba ga re mo e be bi, rom lis pi ro beb Sic da i do es xel Sek ru le ba, maT So ris,

wi na sa xel Sek ru le bo mo la pa ra ke be bic.

im Sem Txve va Si, Tu er Tma mxa rem me o re mxa ri saT vis mi we ril we ril Si gan sazR vru-

li mniS vne lo ba mi a ni Wa de bu le bas da me o re mxa rem sa da vod ar ga xa da is, ro ca amis Se-

saZ leb lo ba mi e ca,38 xel Sek ru le bis gan mar te ba mox de ba we ril Si da fiq si re bu li de fi-

ni ci is gaT va lis wi ne biT, mi u xe da vad imi sa, ai sa xa Tu ara is mxa re Ta So ris ga for me bul

xel Sek ru le ba Si.

wi na sa xel Sek ru le bo mo la pa ra ke be bis mi xed viT xel Sek ru le bis gan mar te bis

dros gaT va lis wi ne bul un da iq nes prin ci pe bis 2:105 mux lis daT qma we ri lo biT Se Tan-



35 AltKomm-BGB/Hart, &&133/153 Rz 38. citirebulia: Pawlowski H-M., Allgemeiner Teil des BGB, Grundlehren des buergerlichen Rechts, 7., neu bearbeitete Aufl age, Heidelberg, 2003, 209.



38 iqve, 291.


12

xme bu li de bu le be bis yov lis mom cve lo bis Ta o ba ze, rom lis mi xed vi Tac, ne bis mi e ri Se-

Tan xme ba an gan cxa de ba, ro me lic ar aris da fiq si re bu li we ri lo biT xel Sek ru le ba Si,

ar xde ba mi si Se mad ge ne li na wi li. am gva ri Se Tan xme ba sa sar geb lo Se iZ le ba iyos im Sem-

Txve va Si, ro de sac mo la pa ra ke be bis pro ces Si mxa re Ta mi er dek la ri re bu li gan cxa de-

be bi an da pi re be bi efuZ ne bo da va ra u debs, rom le bic mxa re eb ma Sem dgom Si uar yves.39

Tu am gva ri Se Tan xme ba xel Sek ru le ba Si da fiq si re bu li ar aris, prin ci pe bis 2:105

(2) mux lis Se sa ba mi sad, mxo lod imis va ra u di Se iZ le ba, rom mxa re e bis gan zrax va iyo,

ma Ti wi nas wa ri mo la pa ra ke be bi an Se Tan xme be bi ar gam xda ri yo xel Sek ru le bis Se mad-

ge ne li na wi li. zo ga dad ki prin ci pe bis 2:105 (3) mux li Se saZ leb lad mi iC nevs mxa re Ta

wi nas wa ri mo la pa ra ke be bis ga mo ye ne bas xel Sek ru le bis gan mar te bi saT vis da da uS veb-

lad mi iC nevs am zo ga di we sis ga mo ricx vas an SezR ud vas, gar da in di vi du a lu ri Se Tan-

xme bi sa. wi na sa xel Sek ru le bo mo la pa ra ke be bis mi xed viT, xel Sek ru le bis gan mar te ba

Se saZ le be lia gan sa kuT re biT sa sar geb lo iyos im ti pis xel Sek ru le bi saT vis, rom lis

da sa de bad xan grZli vi da gar Tu le bu li mo la pa ra ke be bia sa Wi ro.40

2.2. mxa re Ta xel Sek ru le bis da de bis Sem dgo mi moq me de be bi

prin ci pe bis 5:102 (b) mux lis Se sa ba mi sad, xel Sek ru le bis gan mar te bi sas mxed ve-

lo ba Si mi i Re ba mxa re Ta qce va, ro me lic Tan sdevs xel Sek ru le bis da de bas. aR niS nul ma

nor mam Se iZ le ba mniS vne lo va ni ro li Se as ru los grZel va di a ni val de bu le biT sa mar-

Tleb ri vi ur Ti er To be bis Sem Txve va Si. is, rac mxa re Ta So ris ur Ti er To bis gan sazR-

vrul etap ze miC ne u lia Se Tan xme bu lad, ar Se iZ le ba ur Ti er To bis Sem dgom etap ze gan-

sxva ve bu li in ter pre ta ci is sa ga ni gax des, Tu Tav da pir ve lad ar iq na gacx a de bu li ase-

Ti in te re sis Ta o ba ze.

aR niS nu li Sem Txve vis sa i lus tra cio cno bi li ma ga li Ti, ro me lic ger ma ne li sa-

o fi se teq ni kis da mam za deb li sa da Crdi lo eT saf ran geT Si mi si war mo mad gen lis sa xel-

Sek ru le bo ur Ti er To bas exe ba,41 Se saZ le be lia ase ve gan xi lul iq nes, ro gorc kon ku-

ren cia mxa re Ta xel Sek ru le bis da de bis Sem dgo mi moq me de be bis mi xed viT gan mar te ba sa

da mxa re Ta So ris Ca mo ya li be bu li praq ti kis mi xed viT gan mar te bas So ris.


40 iqve, 29241 am xelSekrulebis Sesabamisad, xelSekrulebis Setyobinebis gareSe moSlis winapiro-

ba iyo movalis mier nakisri valdebulebis mniSvnelovani Seusrulebloba. erT-erTi

aseTi valdebuleba iyo CrdiloeT safrangeTSi arsebul 20 universitetSi yovelTvi-

uri viziti. mewarmis warmomadgeneli miiCnevda, rom yovelTviuri viziti gulisxmobs

vizits mxolod saswavlo procesis ganmavlobaSi da ara ardadegebis dros. aRniSnulis

gaTvaliswinebiT, igi weliwadSi 11-jer stumrobda universitetebs da aRniSnulis Tao-

baze axdenda mewarmis informirebas. mewarmem 4 wlis gasvlis Semdeg Sewyvita xelSek-

ruleba mniSvnelovani Seusruleblobis motiviT. vinaidan xelSekrulebis dadebidan 4

wlis ganmavlobaSi kreditoris mier ar yofila gamoxatuli araviTari winaaRmdegoba,

gonivrulad CaiTvala „yovelTviuri vizitis“ ganmarteba momxdariyo mxolod im Tvee-

bis gaTvaliswinebiT, rodesac universitetSi mimdinareobda saswavlo procesi. ix. Lan-do O., Beale H.G., Principles of European Contract Law, Parts I and II, Kluwer Law International, London/Boston, 2000, 292.



13

2.3. xel Sek ru le bis ar si da mi za ni

prin ci pe bis 5:102 (g) mux lis Se sa ba mi sad, xel Sek ru le bis gan mar te bi sas mxed ve-

lo ba Si un da iq nes mi Re bu li xel Sek ru le bis ar si da mi za ni. xel Sek ru le bis ro gorc

ar sis, ise miz nis dad ge na Se saZ le be lia xel Sek ru le bis, ro gorc er Ti a ni do ku men tis,

sis te mu ri ana li ziT, rac ase ve mniS vne lo van rols as ru lebs xel Sek ru le bis mTli a no-

bis prin ci pi dan ga mom di na re gan mar te bis dros.42

2.4. mxa re Ta So ris Ca mo ya li be bu li praq ti ka

prin ci pe bis 5:102 (d) mux lis Se sa ba mi sad, xel Sek ru le bis gan mar te bi sas mxed ve lo-

ba Si un da iq nes mi Re bu li gan mar te be bi, rom le bic msgav si de bu le be bis Se fa se bi sas uk ve

ga mo i ye nes mxa re eb ma, da praq ti ka, ro me lic maT So ris iq na Ca mo ya li be bu li. ro gorc ze-

moT aRi niS na, am kri te ri u miT, gan mar te ba sa da xel Sek ru le bis da de bis Sem dgo mi moq me-

de be bis mi xed viT gan mar te bas So ris zRva ri pi ro bi Ti a. is, rac mxa re Ta So ris Ca mo ya li-

be bul praq ti kad Se iZ le ba iq nes miC ne u li, sav se biT go niv ru lia ga ni sazR vros, ro gorc

mxa ris xel Sek ru le bis da de bis Sem dgo mi qce vi dan ga mom di na re gan mar te ba.

2.5. sa yo vel Ta od mi Re bu li mniS vne lo ba

prin ci pe bis 5:102 (e) mux lis Se sa ba mi sad, xel Sek ru le bis gan mar te bi sas mxed ve lo-

ba Si un da iq nes mi Re bu li cne be bi sa da ga mo xat ve bis kon kre tul sfe ro Si sa yo vel Ta od

mi Re bu li mniS vne lo ba da is gan mar te be bi, rom le bic msgavs de bu le beb Tan da kav Si re-

biT uk ve ar se bobs. am kri te ri u miT, gan mar te ba Se iZ le ba sa sar geb lo iyos im de bu le-

beb Tan mi mar Te ba Si, rom leb sac spe ci fi kur seq tor Si teq ni ku ri mniS vne lo ba ga aC ni a,

rac gan sxvav de ba ma Ti Cve u leb ri vi mniS vne lo bi sa gan.43 xo lo msgav si de bu le be bis uk ve

ar se bu li gan mar te ba, pir vel rig Si, exe ba xel Sek ru le bis stan dar tul de bu le bebs.44

2.6. Cve u le ba ni

prin ci pe bis 5:102 (v) mux lis Se sa ba mi sad, xel Sek ru le bis gan mar te bi sas mxed ve lo-

ba Si un da iq nes mi Re bu li Cve u le be bi. Cve u le ba Se iZ le ba ga ni mar tos, ro gorc saq mi a ni

ur Ti er To be bis pro ce si an ara er Tje rad qce va Ta er Tob li o ba, rom le bic dro is gan-

sazR vru li pe ri o dis gan mav lo ba Si sa zo ga dod mi Re bu lia maT mi er, vinc Cab mu lia saq mi-

an ur Ti er To beb Si.45 prin ci pe bis es na wi li un da ga ni mar tos 1:105 mux lTan ur Ti er Tkav-

Sir Si, rom lis mi xed vi Tac mxa re e bi Se bo Wi li ari an im Cve u le be biT, rom leb zec isi ni

42 Sead. PECL, Art: 5:105.43 Bush D., Hondius E.H., van Kooten H.J., Schelhaas H.N., Schrama W.M., The Principles of European Con-

tract Law and Dutch Law, A Commentary, Kluwer Law International, 2002, 247.44 iqve.45 Lando O., Beale H.G., Principles of European Contract Law, Parts I and II, Kluwer Law International, Lon-



14

Se Tan xmde bi an. es Se Tan xme ba Se iZ le ba ga mo i xa tos ro gorc aS ka rad, ise kon klu den tu ri

moq me de biT.46 prin ci pe bis 1:105 (2) mux lis Se sa ba mi sad, mxa re e bi ibo We bi an ise Ti Cve u le-

be biT, rom le bic sa zo ga dod Se saZ le be lia miC ne ul iq nes mi sa Re bad msgavs ga re mo e beb Si

myo fi ise Ti ve pi rov ne be bi saT vis, ro go re bic mxa re e bi ari an, gar da im Sem Txve vi sa, ro-

de sac ase Ti Cve u le bis ga mo ye ne ba ara go niv ru li iq ne bo da. am Sem Txve va Si am Cve u le be-

biT boW va Se saZ le be lia mxa re Ta Se Tan xme bis arar se bo bis Sem Txve va Sic.47

Cve u le be bis mi xed viT, xel Sek ru le bis gan mar te bis dros saq me Se e xe ba Cve u le-

bebs, rom le bic ga ba to ne bu lia xel Sek ru le bis da de bis ad gil ze, ma Si nac ki, ro de sac

ase Ti ad gi lis gan sazR vra Zne li a.48

2.7 ke Til sin di si e re bis prin ci pi49

prin ci pe bis 5:102 (z) mux lis Se sa ba mi sad, xel Sek ru le bis gan mar te bi sas mxed ve-

lo ba Si un da iq nes mi Re bu li ke Til sin di si e re bis prin ci pi. es prin ci pi ga mo i ye ne ba ara

mxo lod xel Sek ru le bis gan mar te bis, ara med val de bu le bis Ses ru le bis, xel Sek ru le-

bis da de bi sa da mi si nam dvi lo bis Se mow me bis miz niT.50

ke Til sin di si e re bis prin ci pis in gli su re no va ni Se saty vi si or na wi lad aris ga-

yo fi li. pir ve li na wi li „go od fa ith“ ga ge bu lia ro gorc am prin ci pis su bi eq tu ri kon-

cef cia (pa ti os ne ba da si suf Ta ve go ne ba Si), xo lo me o re na wi li „fa ir de a ling“ prin ci pis

eTi kur kri te ri um ze ake Tebs aq cents da mi iC nevs, rom, saq mi an ur Ti er To ba Si Car Tu li

dam wye bi pi ris ga mo uc de lo bis gaT va lis wi ne biT, um jo be si a, ar Ce va ni mis Tvis sa sar-

geb lo gan mar te ba ze ga keT des.51

3. xel Sek ru le bis gan mar te bis al ter na ti ul ver si ebs So ris

ar Ce va nis ga ke Te ba

prin ci pe bis 5:103-5:107 mux le bi are gu li rebs xel Sek ru le bis gan mar te bis er Tze

me ti Se saZ lo ver si i dan er T-er Tis upi ra te so bis aRi a re bis sa kiTx ebs. Ti To e ul Sem-

Txve va Si prin ci pe bi cdi lobs upi ra te so ba mi a ni Wos gan mar te bis iseT al ter na ti vas,

ro me lic, go niv ru li va ra u dis sa fuZ vel ze, yve la ze me tad un da Se e sa ba me bo des mxa re-

Ta sa er To gan zrax vas an er T-er Ti mxa ris gan sa kuT re bul da pa tiv sa deb in te ress.


47 iqve.48 von Bar C., Zimmermann R., Grundregeln des Europischen Vertragsrechts, Teile I und II (Studienaufgabe),

München, 2002, 348.49 Good Faith and Fair Dealing.50 ioseliani a., keTilsindisierebis principi saxelSekrulebo samarTalSi (SedarebiT-

samarTlebrivi gamokvleva), qarTuli samarTlis mimoxilva – specialuri gamocema,

2007, 16.51 Antoniolli L., Veneziano A., Principles of European Contract Law and Italian Law, A Commentary, Kluwer

Law International, Hague, 2005, 258.



15

3.1. in di vi du a lu rad Se u Tan xme be li de bu le bis gan mar te ba

prin ci pe bis 5:103 mux lis Se sa ba mi sad, ro de sac in di vi du a lu rad Se u Tan xme be li

de bu le bis mniS vne lo ba bun do va ni a, upi ra te so ba Se iZ le ba mi e ni Wos gan mar te bas im mxa-

ris in te re se bis sa wi na aR mde god, ro mel mac es de bu le ba Car To xel Sek ru le ba Si.52

am de bu le bis So re u li ori gi na li iZeb ne ba ro ma ul tra di ci a Si, gan sa kuT re biT

an ti kur prin cip Si „am bi gu tas con tra sti pu la to rem“.53 dRes dRe o biT is aRi a re bu lia ro gorc

ka non mdeb lo ba Si, ise uam rav na ci o na lur da sa er Ta So ri so pre ce den tul sa mar Tal Si.54

am de bu le bis mTa va ri ar si ga mo xa tu lia im mxa ris po zi ci is dac va Si, ro me lic

xel Sek ru le bis uf ro „sust“ mo na wi led aRiq me ba. mi si mi za ni ar aris mxa re Ta sa er To

gan zrax vis dad ge na.55 is da fuZ ne bu lia im ide a ze, rom mxa re, ro mel mac Se ad gi na sa da-

vo de bu le ba an mTli a ni kon traq ti, ata rebs mi si ne bis mi e ri nak lo va ne bis risks.56 is

re ko men da ci as aZ levs im Ta na med ro ve mo sa mar Tle eb sa da mec ni e rebs, rom le bic sa so-

war kve Til ni eZe ben xel Sek ru le bis usa mar Tlo stan dar tul de bu le beb Tan brZo lis

me qa niz mebs.57 in di vi du a lu rad Se u Tan xme be li de bu le bis ini ci a to ris sa wi na aR mde-

god gan mar te bis mi za nia da ic vas sa mar Tleb ri vi sta tus -kvo, ro me lic iar se beb da, de-

bu le bis bun dov ne bis sa kiTxi rom ar dam dga ri yo dRis wes rig Si.58

prin ci pe bis am mux lis re gu li re bis sa ga nia ne bis mi e ri in di vi du a lu rad Se u Tan-

xme be li de bu le ba, gan sa kuT re biT ki xel Sek ru le bis stan dar tu li de bu le ba.59 sa mom-

xma reb lo xel Sek ru le bis stan dar tu li de bu le bis gan mar te bis dros yu radR e ba max-

vil de ba ima ze, rom is ara mxo lod xel Sek ru le bis er Ti mxa ris, ara med ga nu sazR vre li

wri sad mi mi mar Tu li Se Ta va ze ba a. aqe dan ga mom di na re, stan dar tu li de bu le bis Sem-

cve li xel Sek ru le bis gan mar te bi sas obi eq tu ri gan mar te bis prin ci pe biT un da vi xel-

mZRva ne loT.60 igu lis xme ba is mniS vne lo ba, ro me lic am de bu le bebs xel Sek ru le bis mo-

na wi le so ci a lu ri jgu fe bis Tvis aqvT.61

ga saT va lis wi ne be li a, rom de bu le bis Sem dge ni mxa ris sa wi na aR mde go gan mar te bis

we si sa re ko men da cio xa si a Ti sa a. igi ga id la i nis fun qci as as ru lebs.62 aR niS nu lis gaT-

52 e.w. Contra proferentem rule.53 Antoniolli L., Veneziano A., Principles of European Contract Law and Italian Law, A Commentary, Kluwer

Law International, Hague, 2005, 260.54 Lando O., Beale H.G., Principles of European Contract Law, Parts I and II, Kluwer Law International, Lon-

don/Boston, 2000, 294.55 Bush D., Hondius E.H., van Kooten H.J., Schelhaas H.N., Schrama W.M., The Principles of European Con-


don/Boston, 2000, 294.57 Zimmermann R., The Law of Obligations, Roman Foundations of the Civilian Traditon, Juta & Co, Ltd., Cape

Town, Wetton, Johannesburg, 1992, 641.58 Canaris C-W., Grigoleit H.C., Interpretation of contracts, Towards a European Civil Code, 3rd edition, 2004,

461.59 Bush D., Hondius E.H., van Kooten H.J., Schelhaas H.N., Schrama W.M., The Principles of European Con-

tract Law and Dutch Law, A Commentary, Kluwer Law International, 2002, 250.60 Pawlowski H-M., Allgemeiner Teil des BGB, Grundlehren des buergerlichen Rechts, 7., neu bearbeitete Auf-

lage, Heidelberg, 2003, 223.61 iqve.62 Bush D., Hondius E.H., van Kooten H. J., Schelhaas H.N., Schrama W.M., The Principles of European Con-

tract Law and Dutch Law, A Commentary, Kluwer Law International, 2002, 250.


16

va lis wi ne biT, mo sa mar Tles Se uZ li a, cal ke ul ga re mo e ba Ta mxed ve lo ba Si mi Re biT, in-

di vi du a lu rad Se u Tan xme be li de bu le ba im mxa ris sa sar geb lo dac gan mar tos, ro mel-

mac is xel Sek ru le ba Si Se i ta na.63

3.2. in di vi du a lu rad Se Tan xme bu li de bu le bis upi ra te so bis aRi a re ba

prin ci pe bis 5:104 mux lis Se sa ba mi sad, in di vi du a lu rad Se Tan xme bul de bu le bas

upi ra te so ba eni We ba in di vi du a lu rad Se u Tan xme bel de bu le bas Tan mi mar Te ba Si.

aR niS nu li mux li Se saZ le be lia er Tgvar sa xel Sek ru le bo ko li zi is mom wes ri ge-

bel we sad mi viC ni oT. aqe dan ga mom di na re, wi na pi ro bis sa xiT au ci le be lia ar se bob des

er Ti xel Sek ru le ba, ro mel Sic er Tsa da ima ve sa kiTx ze ur Ti er Tsa wi na aR mde go re gu-

li re baa mo ce mu li da aqe dan er Ti in di vi du alu rad iyo Se Tan xme bu li, me o re ki – ara.

am mux lis ga mo ye ne bi saT vis ar aris au ci le be li, ro me li me maT ga ni iyos bun do va ni an

oraz ro va ni. pi ri qiT, isi ni im de nad na Te li a, rom cal sa xad dgin de ba er Tma neT Tan ma Ti

Se u sa ba mo ba. in di vi du a lu rad Se Tan xme bu li de bu le bis upi ra te so bis aRi a re ba go niv-

ru lad aris miC ne u li im ga re mo e ba ze day rdno biT, rom is ga mo xa tavs mxa re Ta sa er To

gan zrax vas da ara cal mxri vad Sed ge ni li de bu le ba.64 am Sem Txve va Sic prin ci pe bi „su bi-

eq tu ri“ Te o ri is sa sar geb lod ix re ba.

es we si Se e xe ba ara mxo lod Tav da pir ve lad Sed ge nil xel Sek ru le ba Si ar se bul

Se u sa ba mo bebs, ara med ne bis mi er mo di fi ci re bas, ro me lic xel Sek ru le bis da de bis Sem-

dgom xde ba. amas Tan, mniS vne lo ba ar aqvs Se u sa ba mo ba na beWd da xe liT na wer xel Sek ru-

le bebs So ris aris, Tu ze pi rad iq na mxa re Ta So ris Se Tan xme ba miR we u li.65 in di vi du a-

lu rad Se Tan xme bul de bu le bas upi ra te so ba un da mi e ni Wos ne bis mi er Sem Txve va Si.

3.3. xel Sek ru le bis mTli a no bis prin ci pi dan ga mom di na re gan mar te ba

prin ci pe bis 5:105 mux lis Se sa ba mi sad, xel Sek ru le bis gan mar te bi sas de bu le be-

bi xel Sek ru le bis mTli a no bis prin ci pis gaT va lis wi ne biT un da ga ni mar tos. es mux li

upi ra te so bas sis te mur gan mar te bas ani Webs. ne bis mi e ri de bu le ba un da ga ni mar tos

mi si kon teq sti dan ga mom di na re, rad gan enob ri vi nor me bis ma Te ma ti ku ri si zus ti dan

ga dax ra dam kvir ve bels Se saZ leb lo bas aZ levs cne bis mniS vne lo ba izo li re bu lad ga i-

gos.66 ase ve, mxa re Ta sa er To gan zrax va Se saZ le be lia mxo lod Tan mim dev ru li da sis te-

mu ri cne be bis ar se bo ba iyos. er Ti da igi ve de bu le ba ar Se iZ le ba gan sxva ve bu li mniS-

vne lo biT iq nes ga ge bu li er Ti da ima ve xel Sek ru le bis sxva das xva na wil Si.67


64 iqve, 295.65 Bush D., Hondius E.H., van Kooten H.J., Schelhaas H.N., Schrama W.M., The Principles of European Con-

tract Law and Dutch Law, A Commentary, Kluwer Law International, 2002, 253.66 Antoniolli L., Veneziano A., Principles of European Contract Law and Italian Law, A Commentary, Kluwer

Law International, Hague, 2005, 265.67 Lando O., Beale H.G., Principles of European Contract Law, Parts I and II, Kluwer Law International, Lon-




17

es mux li mniS vne lo van rols Se as ru lebs e.w. Car Co xel Sek ru le bis da am xel Sek-

ru le bi dan ga mom di na re mra va li xel Sek ru le bis gan mar te bis Sem Txve va Si. „mTli a ni

xel Sek ru le bis“ cne ba Si un da mo i az re bo des „xel Sek ru le ba Ta mTe li jgu fi“,68 ro-

me lic am Car Co xel Sek ru le bi dan ga mom di na re ide ba. Tu Car Co xel Sek ru le bi dan ga-

mom di na re spe ci a lu ri xel Sek ru le ba uf ro kon kre tul re gu li re bas iT va lis wi nebs,

mxa re Ta sa er To gan zrax va Se saZ loa uf ro me tad am spe ci a lur xel Sek ru le ba Si iq nes

asa xu li. ami tom am dros prin ci pe bis 5:104 mux lis gaT va lis wi ne ba uf ro go niv ru li Se-

iZ le ba aR moC ndes.

3.4. xel Sek ru le bis Tvis mbo Wa vi Za lis mim ni We be li gan mar te bis

upi ra te so bis aRi a re ba

prin ci pe bis 5:106 mux lis Se sa ba mi sad, upi ra te so ba un da mi e ni Wos im gvar gan mar-

te bas, ro me lic xel Sek ru le bis de bu le bi saT vis mbo Wa vi Za lis mi ni We bas uz run vel-

yofs, nac vlad im gan mar te bi sa, ro me lic mis anu li re bas ax dens. aR niS nu li we si da-

fuZ ne bu lia sa zo ga dod aRi a re bul va ra ud ze, rom lis mi xed vi Tac mxa re ebs surT xel-

Sek ru le bis miz nebs mi aR wi on go niv ru li da sa mar Tli a ni sa Su a le be biT.69 go niv ru li a,

rom am gva ri miz nis miR we va Se saZ le be li iq ne ba xel Sek ru le bis nam dvi lo bis da ara mi si

ba Ti lo bis Sem Txve va Si.

prin ci pe bis am mux lis re gu li re ba ey rdno ba mxa re e bis, ro gorc go ni e ri pi rov-

ne be bis, aRi a re bis pre zum fci as, rom le bic miz nad isa xav dnen, rom maT So ris ga for me-

bu li xel Sek ru le ba sru li Za lis mqo ne yo fi li yo.70 aqe dan ga mom di na re, Tu bun do va ni

de bu le ba Se saZ le be li a, er Ti mxriv, ga ni mar tos ise, rom aman mi si ba Ti lo ba ga mo iw vi-

os, da me o re mxriv – ise, rom aman mi si nam dvi lo ba uz run vel yos da sicx a de Se i ta nos

bun do va ne ba Si, swo red am uka nas knels un da mi e ni Wos upi ra te so ba.71

es re gu la ci ac ga id la i nis xa si a Ti sa a.72 Se sa ba mi sad, mas ara sa val de bu lo, sa re-

ko men da cio mniS vne lo ba aqvs.

3.5. Tar gma ni sa da ori gi na lis Se u sa ba mo bis sa kiTx is ga dawy ve ta

prin ci pe bis 5:107 mux lis Se sa ba mi sad, im Sem Txve va Si, Tu xel Sek ru le ba Sed ge ni-

lia or an met ena ze, ise rom arc erT maT gans ar eni We ba upi ra te so ba, ver si ebs So ris

Se u sa ba mo bis ar se bo bis Sem Txve va Si, upi ra te so ba eni We ba gan mar te bas im ver si iT, ro-

me lic Tav da pir ve lad iq na Sed ge ni li.

es Se e xe ba ara bun do van, ara med me tis me tad cxad da ga sa geb de bu le bas, ro me lic


69 Cf. e.g. Ghestin et al. No. 33, citirebulia: Canaris C-W., Grigoleit H.C., Interpretation of contracts, Towards a European Civil Code, 3rd edition, 2004, 462.



72 iqve, 255.


18

sxva das xva ena ze Sed ge nil xel Sek ru le ba Si ur Ti er Tsa wi na aR mde go Si na ar si iT aris

gad mo ce mu li. Tav da pir ve lad Sed ge ni li ver si i saT vis upi ra te so bis mi ni We ba aix sne ba

im ga re mo e biT, rom vi na i dan pir ve lad am ena ze da i we ra xel Sek ru le ba, is sa u ke Te sod

ga mo xa tavs mxa re Ta sa er To gan zrax vas.73 zog Sem Txve va Si es mo saz re ba Se fa se bu li a,

ro gorc spe ku la ci u ri, gan sa kuT re biT im ga re mo e bis gaT va lis wi ne biT, rom mxa re e bi,

ro gorc we si, xel Sek ru le bas sxva das xva ena ze ad ge nen im miz niT, ra Ta Ti To e ul ma maT-

gan ma ukeT ga i gos mi si Si na ar si.74

cal ke u li av to ri75 aR niS nul mux lze msje lo bi sas yu radR e bas amax vi lebs mis er-

Tgvar wi na aR mde go ba ze prin ci pe bis 5:103 mux liT dad ge nil con tra pro fe ren tem ru le- Tan mi-

mar Te ba Si, gan sa kuT re biT ma Sin, Tu xel Sek ru le bis ori gi na lic da in di vi du a lu rad

Se u Tan xme be li de bu le be bic er Ti da ima ve mxa ris mi er aris Sed ge ni li. aR sa niS na vi a,

rom am gva ri kon ku ren cia iS vi aT Sem Txve va Si Se iZ le ba war mo iS vas, vi na i dan con tra pro fe-ren tem ru le bun do va ni de bu le bis Sem Ta va ze be li mxa ris sa wi na aR mde god gan mar te bis wess

ad gens, ro me lic uf ro spe ci a lu ri Sem Txve va a, vid re enob riv ver si ebs So ris ar se bu-

li Se u sa ba mo ba.

III. xel Sek ru le bis gan mar te bis mo wes ri ge ba ssk-is mi xed viT

ssk xel Sek ru le bis gan mar te bi saT vis mniS vne lo van de bu le bebs zo gad na wil sa da

val de bu le bi Ti sa mar Tlis zo gad na wil Si awes ri gebs. ssk-is zo ga di na wi li exe ba ne bis

ga mov le nis gan mar te bas, xo lo val de bu le bi Ti sa mar Tlis zo gad na wil Si sxva das xva

kri te ri u mis mi xed viT xel Sek ru le bis gan mar te ba zea sa u ba ri.

1. go niv ru li gan sja

ssk-is 52-e mux lis Se sa ba mi sad, ne bis ga mov le nis gan mar te bi sas ne ba un da dad gin-

des go niv ru li gan sjis Se de gad, da ara mar to o den ga moT qmis sity va sity vi Ti mniS vne-

lo bi dan. aR niS nu li for mu li re ba ar se bi Tad gsk-is76 for mu li re bas ey rdno ba.77 nor-

mis sity va sity vi Ti ana li zis Se de gad mniS vne lo va nia ne bis ga mom vle nis ne ba dad gin des

da am ne bis dad ge ni sas go niv ru li kri te ri u me biT iq nes msje lo ba war mar Tu li. a qe dan

ga mom di na re, igi mor ge bu lia ara mi Re ba sa val de bu lo ne bis ga mov le nas, ro mel Sic ar

dgas ad re sa tis ndo bis sa kiTx i.78 amis yve la ze sa u ke Te so ma ga li Tia an der Zi, ro me lic


74 Canaris C-W., Grigoleit H.C., Interpretation of contracts, Towards a European Civil Code, 3rd edition, 2004, 463.


76 Bürgerliches Gesetzbuch nebst Einführungsgesetz vom 18. 08. 1896, RGBl. № 21, 195; &133 - Bei der Aus-legung einer Willenserklärung ist der wirkliche Wille zu erforschen und nicht an dem buchstäblichen Sinne des Ausdrucks zu haften.

77 kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 252.78 iqve.



19

mam kvid reb lis nam dvi li ne bis Se sa ba mi sad ga ni mar te ba.79 ne bis dad ge na mi si ga mom vle-

nis in te re se bis dac vas em sa xu re ba, Tum ca gan mar te bis mi za ni Se iZ le ba ara mxo lod ne-

bis ga mom vle nis, ara med ne bis mim Re bis in te re se bis dac vac iyos, ise ve ro gorc ne bis

ga mov le nis obi eq tu ri ar sis dad ge na.80 ssk-is 52-e mux li ver Se as ru lebs mi Re ba sa val-

de bu lo ne bis ga mov le nis gan mar te bis dros mniS vne lo van rols. am Tval saz ri siT igi

da sa kon kre te be li a.81

zogi av to ri82 am mux lis ko men ti re bi sas yu radR e bas amax vi lebs xel Sek ru le bis

cal ke u li ga mo naT qva me bis ise ga ge ba ze, ro gorc es sa er Tod mi Re bu lia da ara ise, ro-

gorc es mxa re ebs, cal ke ul pi rebs es miT. es mo saz re ba aq cents gan mar te bis obi eq tur

kri te ri um ze ake Tebs, ra mac mniS vne lo va ni ro li Se iZ le ba ssk-is im pe ra ti u li nor me-

bis gan mar te bis Sem Txve va Si Se as ru los. xo lo ro de sac saq me dis po zi ci u ri nor mis Se-

sa ba mi sad Se Tan xme bul pi ro bebs exe ba, aq swo red mxa ris mi er sa da vo de bu le bi saT vis

mi ni We bu li mniS vne lo ba un da iyos pri o ri te tu li, rac ne bis go niv rul gan sja sac mo-

em sa xu re ba.

mi Re basa val de bu lo ne bis gan mar te bi sa da or mxri vad ma val de bu le be li xel-

Sek ru le bis gan mar te bis mo wes ri ge bis miz niT, mniS vne lo va nia ssk-ma ga iT va lis wi nos

prin ci pe bis 5:101 mux lis Si na ar si da aq cen ti ga a ke Tos mxa re Ta sa er To gan zrax vis mi-

xed viT xel Sek ru le bis gan mar te ba ze an er T-er Ti mxa ris gan sa kuT re bu li in te re sis

gaT va lis wi ne biT gan mar te ba ze, ra Ta uz run vel yo fil iq nes ker Zo av to no mi i sa da xel-

Sek ru le bis Ta vi suf le bis prin ci pe bis uti li ta ris tu li miz ne biT kon kre ti za ci a.

2. xel Sek ru le bis gan mar te ba mxa re Ta sacx ov re be li ad gi lis mi xed viT

ssk-is 337-e mux lis Se sa ba mi sad, Tu xel Sek ru le bis cal ke u li ga mo naT qva me bi Se-

iZ le ba ga ge bul iq nes sxva das xva na i rad, ma Sin upi ra te so ba un da mi e ni Wos imas, ro me-

lic, Cve u leb riv, mi Re bu lia xel Sek ru le bis dam de bi mxa re e bis sacx ov re bel ad gil ze.

Tu ki mxa re ebs sxva das xva sacx ov re be li ad gi li aqvT, ga dam wyve tia aq cep tan tis sacx-

ov re be li ad gi li.

mux lis ga mo ye ne bis au ci le be li wi na pi ro baa xel Sek ru le bis cal ke u li ga mo naT-

qva mis ara er Tgva ro va ni gan mar te bis Se saZ leb lo ba. is Se iZ le ba ar iyos bun do va ni,

Tum ca iZ le o des oraz ro va ni ga ge bis Se saZ leb lo bas. ssk am xar ve zis aR mof xvris sa-

u ke Te so sa Su a le bad mi iC nevs gan mar te bas xel Sek ru le bis dam de bi mxa re e bis sacx ov-

re be li ad gi lis mi xed viT. Tu mxa re e bi sxva das xva ad gi las cxov ro ben, mxo lod am Sem-

Txve va Si mi e ni We ba upi ra te so ba aq cep tan tis sacx ov re bel ad gils.

mxa re Ta sa er To gan zrax vis mi xed viT xel Sek ru le bis gan mar te bis ma re gu li re be-

li we sis ssk-Si asax vis Sem Txve va Si, mi zan Se wo ni lia am nor mam sub si di u ri, daq vem de ba-

79 BGHZ 80, 249; 86, 45 citirebulia: Pruetting H., Wegen G., Weinreich G., BGB Kommentar, Luchter-hand, 2006, 136.

80 ganmartebis miznebTan dakavSirebiT ix. Koehler H., BGB, Allgemeiner Teil, 31. Aufl age, München, 2007, 115 da Semdgomni.

81 Kereselidze D., AT des ZGB, 2005, 185 citirebulia: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzoga-

desi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 252.82 zoiZe b., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni I, Tb., 2002, 174.


20

re bu li mniS vne lo ba Se i Zi nos. Tu de bu le bis bun do va ne bis sa kiTxi dad ga, mi si gan mar-

te ba sacx ov re be li ad gi lis mi xed viT Se iZ le ba ar da em Txves mxa re Ta sa er To gan zrax-

vas. es we si Se saZ le be lia ge og ra fi u li kri te ri u mis mi xed viT obi eq tu ri gan mar te bis

er T-erT ga mov li ne bad Ca iT va los, ro mel mac un da aRi a ros su bi eq tu ri gan mar te bis

kri te ri u mis upi ra te so ba.

2.1. mxa re Ta er Tob liv sacx ov re bel ad gil ze

mi Re bu li gan mar te ba

ro gorc ze moT aRi niS na, mxa re Ta er Tob liv sacx ov re bel ad gil ze mi Re bul ma

gan mar te bam ar Se iZ le ba yo vel Tvis uz run vel yos mxa re Ta sa er To gan zxrax vis Se sa ba-

mi si Se de gis dad go ma. Tum ca am re gu li re bis um Tav re si mi za ni imis go niv ru li va ra u di

Se iZ le ba yo fi li yo, rom mxa re e bi sa da vo de bu le bas xel Sek ru le bis da de bis dros im

mniS vne lo biT aRiq vam dnen, rac maT sacx ov re bel ad gil ze aris mi Re bu li. msgav si de-

bu le be bi asa xu lia saf ran ge Tis sa mo qa la qo ko deq sis 1159-e da ita li is sa mo qa la qo

ko deq sis 1369-e mux leb Si.83 aR niS nu li re gu li re bis Zi ri Ta di kri ti ka ey rdno ba im ar-

gu ments, rom sa xel Sek ru le bo mo la pa ra ke be bi Se iZ le ba mim di na re ob des sxva ad gil ze

da xel Sek ru le ba sxva gan da i dos, da rom sa xel Sek ru le bo val de bu le bis Ses ru le bis

ad gi li uf ro mWid rod aris da kav Si re bu li xel Sek ru le bis Si na ar sTan.84

2.2. aq cep tan tis sacx ov re bel ad gil ze

mi Re bu li gan mar te ba

im Sem Txve va Si, ro de sac xel Sek ru le bis mxa re ebs sxva das xva sacx ov re be li ad gi-

li aqvT, upi ra te so ba mi e ni We ba aq cep tan tis sacx ov re bel ad gil ze mi Re bul gan mar te-

bas. aR niS nu li re gu li re ba re le van tu ria mi Re ba sa val de bu lo ne bis ga mov le nis Sem-

Txve va Si. aqe dan ga mom di na re, aq cep tan tis sacx ov re be li ad gi li un da ga ni mar tos, ro-

gorc ne bis ad re sa tis ad gil sam yo fe li.85

3. xel Sek ru le bis gan mar te ba xel Sek ru le bis Si na ar sTan

Se saty vi so bis gaT va lis wi ne biT

ssk-is 338-e mux lis Se sa ba mi sad, xel Sek ru le ba Si ur Ti er Tga mom ricx ve li an mra-

val mniS vne lo va ni ga mo naT qva me bis dros upi ra te so ba un da mi e ni Wos im ga mo naT qvams,

ro me lic yve la ze me tad Se e saty vi se ba xel Sek ru le bis Si na arss. es mux li xazs us vams

cal ke u li de bu le bis sis te mu ri, xel Sek ru le bis sxva de bu le be bis ur Ti er Tkav Sir Si

gan mar te bis au ci leb lo bas,86 vi na i dan kon teq stma Se saZ le be lia mniS vne lo va ni ro li

Se as ru los mxa re Ta sa va ra u do gan zrax vis dad ge nis Sem Txve va Si, vid re sa da vo de bu le-

83 kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 257.84 Antoniolli L., Veneziano A., Principles of European Contract Law and Italian Law, A Commentary, Kluwer

Law International, Hague, 2005, 270.85 kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 257.86 iqve, 258.



21

bis izo li re bu lad gan xil vam.87 ana lo gi u ri de bu le ba gaT va lis wi ne bu lia prin ci pe bis

5:105 mux lSi.

4. xel Sek ru le bis gan mar te ba sa vaW ro Cve u le be bi sa da

tra di ci e bis gaT va lis wi ne biT

ssk-is 339-e mux lis Se sa ba mi sad, xel Sek ru le bis mxa re Ta uf le be bi sa da mo va le-

o be bis gan sazR vri sas Se iZ le ba mxed ve lo ba Si iq nes mi Re bu li sa vaW ro Cve u le be bi da

tra di ci e bi.

imi saT vis, rom esa Tu is we si sa vaW ro Cve u le bad da tra di ci ad Ca iT va los, au ci-

le be li a, rom igi ga mo i ye ne bo des dro is gan sazR vrul pe ri od Si, aRi a re bu li iyos yve-

la mo na wi lis mi er da faq tob ri vad xor ci el de bo des ki dec88. sa vaW ro Cve u le beb sa da

tra di ci eb Si mo i az re ba mxa re Ta So ris Ca mo ya li be bu li „sa vaW ro Cve u le be bi da tra-

di ci e bi“ da ara Cve u le be bi, rom leb sac mxa re e bi ica ven, ro gorc moq med sa mar Tals.89

nor mis ana li zi dan ga mom di na re, igi ga mo sa ye neb lad sa val de bu lo ar aris. is

„Se iZ le ba mxed ve lo ba Si iq nes mi Re bu li“. igi ver Sec vlis im pe ra ti ul nor mebs, dis po-

zi ci u ri nor me bis Sem Txve va Si ki _ sa vaW ro Cve u le beb sa da tra di ci ebs upi ra te so ba

eni We baT.90 amas Tan, ar aris au ci le be li, rom ne bis ga mom vle nis an ne bis mim Re bi saT vis

sa vaW ro Cve u le bis an tra di ci is ar se bo bis Se sa xeb cno bi li iyos.91

5. xel Sek ru le bis stan dar tu li de bu le bis gan mar te ba

ssk-is 345-e mux lis Se sa ba mi sad, Tu xel Sek ru le bis stan dar tu li pi ro be bis teq-

sti bun do va ni a, ma Sin igi ga ni mar te ba me o re mxa ris sa sar geb lod.

aR niS nu li nor mis miz nad miC ne u lia stan dar tu li pi ro be bis Sem Ta va ze be lis

iZu le ba, rom man na Te li da ara o raz ro va ni de bu le be bi Se i ta nos stan dar tul pi ro-

beb Si, anu ise Ti pi ro be bi, rom le bic ga sa ge bi iq ne ba sa Su a lo do nis mom xma reb li saT-

vis.92 vi na i dan xel Sek ru le bis stan dar tu li de bu le be bi mra val je ra di ga mo ye ne bis-

Tvi saa ga miz nu li, ase ve mi mar Tu lia pir Ta ga nu sazR vre li wris mi marT, am gva ri ne bis

ga mov le nis dros ga dam wyve tia am ur Ti er To bis sa Su a lo mo na wi lis Se mec ne bis (aR qmis)

Se saZ leb lo ba ni an, Tu ne bis ga mov le na spe ci a lis tTa gan sazR vru li wri sad mi aris mi-

mar Tu li, ase ve ma Ti sa Su a lo Se saZ leb lo be bi.93

prin ci pe bis 5:103 mux li Se i cavs ana lo gi ur mo wes ri ge bas, Tum ca im gan sxva ve-

biT, rom is Se e xe ba ara mxo lod xel Sek ru le bis stan dar tul de bu le bebs, ara med yve-

87 TvalsaCinoebisaTvis ix. Wanturia l., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari,

wigni III, Tb., 2001, 163 da Semdgomni.88 Soergel/Wolf, &157, Rn. 63 citirebulia: Wanturia l., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis

komentari, wigni III, Tb., 2001, 166.89 kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 258.90 Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, Tb., 2011, 325.91 BGH LM Nr 1 zu &157 (B); Frankf NJW-RR 86, 912; citirebulia: Pruetting H., Wegen G., Weinreich

G., BGB Kommentar, Luchterhand, 2006, 194.92 Wanturia l., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, wigni III, Tb., 2001, 192.93 Larenz/Wolf, Allgemeiner Teil, &28 C II Rn. 81 ff.; citirebulia: Wanturia l., samoqalaqo sa-

marTlis zogadi nawili, Tb., 2011, 327.


22

la in di vi du a lu rad Se u Tan xme bel de bu le bas. ase ve ga saT va lis wi ne be lia prin ci pe bis

am mux lis sa re ko men da cio xa si a Ti, ma Sin ro de sac ssk-is 345-e mux li cal sa xad ad gens

xel Sek ru le bis stan dar tu li pi ro be bis gan mar te bas Sem Ta va zeb lis sa zi a nod.

mi zan Se wo ni li a, prin ci pe bis msgav sad, ssk-is Se sa ba mi si re gu li re ba ga far Tov-

des da Sem Ta va zeb lis sa wi na aR mde go gan mar te bis prin ci pi Se e xos xel Sek ru le bis ne-

bis mi er in di vi du a lu rad Se u Tan xme bel de bu le bas. aR niS nu li ga mar Tle bu li iq ne ba

ke Til sin di si e re bis prin ci pis fun qci i dan ga mom di na re, ro me lic con tra pro fe ren tem ru le-s

udevs sa fuZ vlad da im mxa ris in te re se bis dac vas em sa xu re ba, ro mel sac go niv ru li da

ke Til sin di si e ri ndo ba hqon da Sem Ta va zeb lis da mis mi er ga mov le ni li ne bis mi marT.

IV. das kvna

prin ci pe bi sa da ssk-is Se sa ba mi si mux le bis ana li zi dan mi zan Se wo ni lia ram de ni me

mniS vne lo va ni re ko men da cia iq nes Se mu Sa ve bu li, rom lis gaT va lis wi ne bis Sem Txve va Si

ssk ki dev uf ro srul yo fi li gax de ba xel Sek ru le bis gan mar te bis sa kiTx is mo wes ri ge-

bis Tval saz ri siT da me tad da u ax lov de ba ev ro pu li uni fi ka ci is pro cess, rac, Ta vis

mxriv, mniS vne lo van rols Se as ru lebs sa qar Tve los ka non mdeb lo bis sa er To -ev ro pul

sa mar Tleb riv siv rce Si in teg ra ci i saT vis:

1. xel Sek ru le bis gan mar te bis amo sa val kri te ri u mad un da ga ni sazR vros mxa re-

Ta sa er To gan zrax vis mi xed viT gan mar te ba, rac uz run vel yofs ker Zo av to no mi i sa da

xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis prin ci pe bis yve la ze op ti ma lur re a li za ci as. obi eq tu-

ri kri te ri u mis mi xed viT, gan mar te ba un da mox des uki du res Sem Txve va Si, ro de sac mxa-

re Ta sa er To gan zrax vis an er T-er Ti mxa ris gan sa kuT re bu li in te re sis dad ge nis yve-

la Se saZ lo mcde lo ba wa ru ma teb lad das rul de ba.

2. xel Sek ru le bis sa da vo de bu le bis mxa re Ta sacx ov re bel ad gil ze mi Re bu li

mniS vne lo bis mi xed viT gan mar te ba un da ga mo i ye ne bo des mxo lod im Sem Txve va Si, ro-

de sac mxa re Ta sa er To gan zrax vis dad ge na Se uZ le be li a. Se sa ba mi sad, ssk-is 337-e mux-

liT gan sazR vru li we sis ga mo ye ne bis wi na pi ro ba un da iyos ara mxo lod xel Sek ru le bis

cal ke u li ga mo naT qva me bis sxva das xvag va ri ga ge bis Se saZ leb lo ba, ase ve vi Ta re ba, ro-

de sac mxa re Ta sa er To gan zrax vis dad ge na Se uZ le be li a.

3. mi zan Se wo ni li a, prin ci pe bis msgav sad, ssk-ma ga a far To os con tra pro fe ren tem ru le-s

re gu li re bis sfe ro da Sem Ta va ze be li mxa ris sa wi na aR mde god xel Sek ru le bis gan mar-

te bis prin ci pi gav rcel des ara mxo lod xel Sek ru le bis stan da tul de bu le ba ze, ara-

med ne bis mi er in di vi du a lu rad Se u Tan xme bel de bu le ba ze.

4. xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis prin ci pis uni ver sa lu ri xa si a Ti dan ga mom di na-

re, go niv ru lia ssk-Si ai sa xos prin ci pe bis 5:106 mux lis Se sa ba mi si we si, ro me lic da ad-

gens sa da vo de bu le bi saT vis mbo Wa vi Za lis mim ni We be li gan mar te bis upi ra te so bas im

gan mar te bas Tan mi mar Te ba Si, ro me lic mis ba Ti lo bas iw vevs.

23

mixeil biWia*

samoqalaqosamarTlebrivi pasuxismgebloba saadvokato saidumloebis xelyofisTvis

1. Sesavali

sa ad vo ka to sa i dum lo e ba, er Ti Se xed viT, sa in te re soa mxo lod pro ce su a lu ri

Tval saz ri siT, mag ram siR rmi se u li kvle va cxad yofs, rom mas Se iZ le ba di di ma te ri-

a lur sa mar Tleb ri vi dat vir Tvac hqon des. amas Tan, sa ad vo ka to sa i dum lo e bis sa mo qa-

la qo sa mar Tleb ri vi dac va ar yo fi la qar Tul iu ri di ul li te ra tu ra Si spe ci a lu ri

kvle vis sa ga ni. am de nad, am naS ro mis far gleb Si swo red sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi na-

wi lia xaz ga sas me li, ris Tvi sac, cxa di a, sa ad vo ka to sa i dum lo e bis sap ro ce so as peq te-

bis Ses wav lac, gar kve ul wi lad, mniS vne lo va ni a. Se sa ba mi sad, sa ad vo ka to sa i dum lo e bis

dac vis sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi sa fuZ vle bis ga mo sak ve Tad, upir ve les yov li sa, ga-

sar kve vi a, Tu ro mel sfe ro ebs mo i cavs TviT sa ad vo ka to sa i dum lo e ba. ase ve sa ad vo ka-

to sa i dum lo e bis cne bis mo cu lo bis gan sazR vra mniS vne lo va nia imis da sad ge nad, Tu

ro gor Se iZ le ba is ker Zo sa mar Tleb riv ur Ti er To beb Si ga mov lin des. es ki dev uf ro aq-

tu a lu ria imis gaT va lis wi ne biT, rom ter mi niT `sa ad vo ka to sa i dum lo e ba~ ope ri rebs

sap ro ce so sa mar Tlis mec ni e re ba da yu radR e bis miR ma rCe ba mi si ma te ri a lur sa mar-

Tleb ri vi, ker Zod sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi as peq te bi. amas Tan, aR niS nul kon fi den-

ci a lur in for ma ci as Zi ri Ta dad icavs sa qar Tve los kon sti tu ci a, sis xlis sa mar Tlis

ko deq si, sa mo qa la qo ko deq si, ka no ni `ad vo kat Ta Se sa xeb~ da ad vo kat Ta pro fe si u li

eTi kis ko deq si. Tum ca sa qar Tve los ka non mdeb lo ba ar ic nobs ter mins `sa ad vo ka to sa-

i dum lo e ba~. ase ve ada mi a nis uf le ba Ta ev ro pu li kon ven cia icavs aR niS nul sa i dum lo-

e bas. Se sa ba mi sad, mi zan Se wo ni lia ev ro sa sa mar Tlos po zi ci is ga mok ve Ta sa ad vo ka to

sa i dum lo e bas Tan da kav Si re biT.

kvle vis mi za ni a, dad gin des sa ad vo ka to sa i dum lo e bis cne bis mo cu lo ba da vin

Se iZ le ba am ur Ti er To bis su bi eq te bi iy vnen, ra Ta ga mo ik ve Tos ad re sa te bi, vi sac mi e-

mar Te ba uSu a lod sa ad vo ka to sa i dum lo e bis dac va. gar da ami sa, gan sa kuT re biT aq tu-

a lu ria sa ad vo ka to sa i dum lo e bis sa fuZ vel ze war mo So bi li ur Ti er To bis Si na ar sis

(uf le ba- mo va le o be bi) Ses wav la. aR niS nu lis mi za ni a, ga ni sazR vros, Tu ram de na daa gan-

sxva ve bu li es ur Ti er To ba sxva sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis gan da ro me li Ta vi se bu-

re be biT xa si aT de ba is. amas Tan, ad vo kat sa da kli ents So ris war mo So bi li ur Ti er To-

bis ar sis gar kve va sa bo lo od sa ad vo ka to sa i dum lo e bis xel yo fis Tvis pa su xis mgeb lo-

bis sa fuZ vle bis (su bi eq te bi, zi a ni, mar Tlsa wi na aR mde go qme de ba, mi ze zob ri vi kav Si ri

da bra li) mok le gan xil va sac gu lis xmobs. es sa kiTxi ukav Sir de ba sa mar Tleb ri vi moTx-

ov nis da ye ne bis prob le mas da Se iZ le ba war moS vas moTx ov na Ta kon ku ren ci a.

* samarTlis doqtori, Tsu-is iuridiuli fakultetis mowveuli leqtori.


24

am de nad, ze mo aR niS nul as peq tebs ro gorc Te o ri u li, ise praq ti ku li mniS vne lo-

ba aqvs. isi ni gan xi lu lia Se da re biT sa mar Tleb ri vi, nor ma ti ul -dog ma tu ri, ana li zi-

sa da sin Te zis, so ci o lo gi u ri me To de bis ga mo ye ne biT, ra Ta prob le ma sru lad iyos

Ses wav li li. am de nad, wi nam de ba re naS ro mi aris mcde lo ba, ga ni sazR vros sa ad vo ka to

sa i dum lo e bis sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi dac vis sa fuZ vle bi, rom praq ti ka sa Tu Te o-

ri a Si ar se bu li xar ve ze bis aR mo if xvras.

2. sa ad vo ka to sa i dum lo e bis cne bis mo cu lo ba

sa qar Tve los ka non mdeb lo ba ar iye nebs ter mins `sa ad vo ka to sa i dum lo e ba~, mag-

ram Se i cavs mis dam cav nor mebs. ka no ni àd vo kat Ta Se sa xeb~, sis xlis sa mar Tlis ko deq-

si, sa mo qa la qo ko deq si ic nobs pro fe si ul sa i dum lo e bas an ki dev kon fi den ci a lur in-

for ma ci as, ro mel Sic er T-erT sfe rod mo i az re ba sa ad vo ka to sa i dum lo e ba.

aq mi zan Se wo ni lia da zus tdes, Tu ra mo i az re ba sa ad vo ka to saq mi a no ba Si, ra Ta ga-

ir kves, Tu ro mel sfe ro ebs un da exe bo des sa ad vo ka to sa i dum lo e ba. is xSi rad ga mo i-

ye ne ba pro fe si ul sa i dum lo e bas Tan mWid ro kav Sir Si. ara da sa ad vo ka to sa i dum lo e ba

ro di Se iZ le ba ga ni xi le bo des, ro gorc mxo lod kli en tis mo no po li u ri sfe ro; saq me

isa a, rom is yve la fers exe ba, rac ad vo kat ma sa ku Ta ri pro fe si u li saq mi a no bi sas mi i Ro.

am ur Ti er To bis wi na pi ro baa sa i dum los mflo be lis mi er ad vo ka tis Tvis man da tis mi-

ni We ba.1 Tum ca saq me isa a, rom sa ad vo ka to da pro fe si u li sa i dum lo e ba ori sxva das xva

sa i dum lo sfe ro a. pro fe si u li sa i dum lo e ba vrcel de ba ara mxo lod ad vo ka teb ze, ara-

med sxveb zec.2 Se sa ba mi sad, pro fe si u li sa i dum lo e ba ga ci le biT far To a, vid re sa ad-

vo ka to sa i dum lo e ba; sa ad vo ka to sa i dum lo e ba er T-er Ti pro fe si u li sa i dum lo e ba a.

àd vo kat Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis me-2 mux lis Ta nax mad, sa ad vo ka to saq-

mi a no ba Si igu lis xme ba ad vo ka tis mi er iu ri di u li rCe vis mi ce ma pi ris Tvis, ro mel mac

mas dax ma re bis Tvis mi mar Ta; kli en tis war mo mad gen lo ba sa kon sti tu cio da vis, sis-

xlis, sa mo qa la qo an ad mi nis tra ci u li sa mar Tlis saq me ze sa sa mar Tlo Si, ar bit raJ Si,

da ka ve bis, mok vle vi sa da ga mo Zi e bis or ga no eb Si, me sa me pi ris mi marT sa mar Tleb ri vi

do ku men te bis mom za de ba da kli en tis sa xe liT ne bis mi e ri do ku men ta ci is war dge na;

ise Ti iu ri di u li dax ma re bis ga we va, ro me lic me sa me pi ris wi na Se war mo mad gen lo bas ar

ukav Sir de ba. Se sa ba mi sad, sa ad vo ka to sa i dum lo e bac am sfe ro ebs exe ba.

sa ad vo ka to sa i dum lo e bis dac va Se iZ le ba Se e xos ko mu ni ka ci is sa Su a le beb sac

(el fos ta), vi na i dan swo red ma Ti dax ma re biT Se iZ le ba ga ig zav nos gar kve u li kon fi-

den ci a lu ri in for ma cia da xel yo fis saf rTxe Seq mnas.3 amas Tan, aR niS nul ma Se saZ loa

dRis wes rig Si da a ye nos ker Zo sfe ros dac vis au ci leb lo ba.4 ami to mac sa ad vo ka to sa-

1 Aufsichtsbehörde über die Rechtsanwälte 2001.06.12. (AR 01 3) Entscheidung.2 Niggli M. A., Unterstehen dem Berufsgeheimnis nach Art. 321 StGB auch Unternehmensjuristen? (Eine Ver-

teidigung des materiellen Strafrechts gegen die Freunde des Verfassungs rechts, zugleich eine Antwort auf Pfeifer), Ànwalts Revue Del’Avocat”, 8/2006, 279.

3 Hilgard M. C., Kein Anwaltsgeheimnis für den Schriftverkehr zwischen Unternehmen und Unternehmen-sjuristen, in: “CH-D Wirschaft”, 4/2008, 15-16.

4 Rioult J.-L., Vock M. B., Schumacher Gr. K., Jokl J., Sichere E-Mail Kommunikation bei Rioult & Partner Rechtsanwälte/ Anleitung zur Benutzung des Secure Messaging von PrivaSphere, 1-3, <http://www.anwalt-zh.ch/pdf/Securemail– infobrief.pdf>, [05.02.2013].

mixeil biWia, samoqalaqosamarTlebrivi pasuxismgebloba saadvokato

saidumloebis xelyofisTvis

25

i dum lo e ba ga ni xi le ba, ro gorc ker Zo cxov re bis dac vis uf le bis gar kve u li as peq ti.5

es uka nas kne li, Ta vis mxriv, ukav Sir de ba uf le bas TviT ga mor kve va ze, vi na i dan sa ad vo-

ka to sa i dum lo e ba Se iZ le ba mo i az reb des pi rov nu li cno be bis ga uv rce leb lo bis uf-

le bas. ami to mac aR niS nu li mov le na sa i dum lo e bis dac va ze gar kve u li ga mo xa tu le ba a,

ref leq su ri re aq ci a a.6 aq prob le ma or sfe ro ze vrcel de ba: a) ko res pon den ci e bis moZ-

ra o ba sa da b) ad vo kat Tan ur Ti er To bi sas mo na cem Ta (zo ga dad sa i dum lo e bis) dac vaze.7

Se sa ba mi sad, Se iZ le ba war mo iS vas in ter sTa kon fliq tic. Tum ca araa ga mo ricx u li, sa-

ad vo ka to sa i dum lo e ba Zal ze mgrZno bi a re sfe ro eb sac Se e xos. amas Tan, sa ad vo ka to sa-

i dum lo e ba ga ci le biT maR la mdgo mi a, vid re mo na cem Ta dac va.8 saq me isa a, rom ad vo ka ti

ver ga ni xi lavs sa ad vo ka to sa i dum lo e bas, ro gorc mxo lod mo na cem Ta dac vis `uZ li-

e res~ uf le bas. ad vo ka ti un da eri dos, rom mo na cem Ta dac vis uf le bis far To in ter-

pre ta ci iT Seq mnas kon fliq tu ri si tu a ci e bi, rom leb Sic ad vo kat ma un da ga dawy vi tos,

Se e sa ba me ba Tu ara kli en tis mo na cem Ta dac vis uf le biT uz run vel yo fil in te re sebs

mo na ce me bi, rom le bic me sa me pi rebs (da ara kli ents) Se e xe ba. Tum ca is mo na ce me bi, rom-

le bic sa ad vo ka to sa i dum lo e bis sa ga ni araa (ma ga li Tad, Ta nam Srom li sa da mim wo deb-

lis mo na ce me bi), ukav Sir de ba mo na cem Ta dac vis zo gad uf le bas. es ki ar qmnis mo na cem Ta

dac vis uf le ba mo si le bis dad ge nis au ci leb lo bas.9

Se sa ba mi sad, am pro fe si ul sa i dum lo e ba Si igu lis xme ba yve la fe ri (faq te bi, do-

ku men te bi), rac ad vo kats ga an des kli en tTan mi si saq mi a no bis sa fuZ vel ze. ami to mac da-

cu lia kli en tu ris mi er ad vo ka tis Tvis man da tis far gleb Si min do bi li sa i dum lo e ba.10

Tum ca ad vo ka tis mi er ax sna- gan mar te ba Si kli en tis mi marT Ca mo ya li be bu li Se fa se be-

bic, rac pro fe si u li saq mi a no bi sas mi Re bul in for ma ci as efuZ ne ba, kon fi den ci a lo bis

xel yo fa a, vi na i dan am sa xis Se fa se beb ma Se iZ le ba kli en tis sa i dum lo sfe ro Se la xos.11

ase ve sa gu lis xmo a, rom sa i dum los dac vis mo va le o ba far Toa da kli en tTa gar-

dac va le bis Sem de gac grZel de ba.12 sa ad vo ka to sa i dum lo e ba gan sa kuT re bul rols as-

ru lebs mem kvid re e bis Tvis cno be bis war dge nis mo va le o bas Tan da kav Si re biT. ro ca an-

der Zis aR mas ru leb lis Tvis mi si mim di na re saq mi a no bis ga mo mam kvid reb lis ad vo kat Tan

ur Ti er To bi sas cno bi lia gar kve u li faq te bi, ma Sin is val de bu li a, rom ar ga ax ma u ros

isi ni, vi na i dan mam kvid re bels un da Se eZ los kon fi den ci a lo bas da ey rdnos. Tum ca aqe-

5 Spielmann D., Das anwaltliche Berufsgeheimnis in der Rechtsprechung des EGMR, sterreichisches Anwalts-blatt 2010/07-08, 346-355.

6 Härtig N., Anwaltsgeheimnis: Schutz vor dem Datenschutz, Der Beschluss des Kammersgerichs vom 20.8.2010, in: AnwBl 1/2011, 50-51.

7 Hoffet F., Der Schutz des Anwaltsgeheimnisses im Verfahrensrecht des Bundes, Thema/Question Du Jour, Anwalts Revue Del’Avocat, 5/2012, 226.

8 KG: Anwaltsgeheimnis stärker als Datenschutz, in: “Anwaltsblatt”, Herausgeber Busse F., Jahrgang 60, 11/2010, 802-803.

9 BRAO-Novellierung, Vorschläge des DAV zur Änderung der Bundesrechtsanwaltsordnung (Stand: 30. August 2006), Entwurf einer Änderung der Bundesrechtsanwaltsordnung Textvorschlag, in: AnwBl 11/2006, 740.

10 Beschluss der Aufsichtskommission über die Rechtsanwälte vom 2. September 2004, 4.11 aR niS nul Tan da kav Si re biT ix. ssip ̀ sa qar Tve los ad vo kat Ta aso ci a ci is~ eTi kis ko mi si-

is 2011 wlis 9 iv li sis ga daw yve ti le ba (№029/11).12 Dorjee-Good A., Das Anwaltsgeheimnis ist auch gegenueber den Erben des Klienten zu wahren (BGE 135 III

597), Successio Heft Nr. 4/2010, 301.


26

dan pri o ri te tu li in te re sia mam kvid reb lis mkvle lo bis de liq tis gax sna an mem kvid-

re o bis sa mar Tli a nad ga na wi le ba (gan sa kuT re biT sa val de bu lo wi li).13

amas Tan, ad vo ka te bi zru na ven pro fe si u li sa i dum lo e bis dac va ze dam xma re pi re-

bis meSveobiTac.14 Se sa ba mi sad, sa ad vo ka to sa i dum lo e ba Si un da mo i az re bo des is cno-

be bic, rom le bic sa ad vo ka to saq mi a no bis gan xor ci e le bi sas am pi reb ma mi i Res.

am de nad, iu ri di u li dax ma re bis ze moT aR niS nu li sa xe e bi mo i cavs (gar da war mo-

mad gen lo bi sa) sxva sa xis iu ri di ul dax ma re ba sac. ami to mac lo gi ku ri a, rom sa ad vo-

ka to sa i dum lo e ba Si ga er Ti an des cno be bi, rom le bic ad vo kat ma mim ndo bis gan mi i Ro

(gar da war mo mad gen lo bi sa). sa ad vo ka to sa i dum lo e ba aris sxva das xva sa xis cno be bi,

ro mel Ta cod nac au ci le be lia ad vo ka tis mi er iu ri di u li dax ma re bis aR mo sa Ce nad.

ami to mac sa ad vo ka to sa i dum lo e bis da sa ca vad mi zan Se wo ni li a, rom sa ad vo ka to sa i-

dum lo e ba far Tod iyos in ter pre ti re bu li, ra Ta man mo ic vas kli en tis gan ad vo ka tis-

Tvis mi ce mu li cno be bi, ro mel Ta gav rce le ba kli en tis Tvis ara sa sur ve li a.15

saq me isa a, rom am ti pis cno be bi Se iZ le ba ne bis mi e ri pro fe si is war mo mad gen leb-

Tan da kav Si re biT ar se bob des da maT ze ver gav rcel de ba `ad vo kat Ta Se sa xeb~ ka no ni,

vi na i dan is mxo lod ad vo ka tebs exe ba. amas Tan, maT gan gan sxva ve bu lia zo ga dad war mo-

mad gen lis sa mar Tleb ri vi mdgo ma re o bac. ami tom mi zan Se wo ni li a, vi xel mZRva ne loT

ter mi niT `sa ad vo ka to sa i dum lo e ba~, ro me lic un da da ic vas sa qar Tve los ad vo kat Ta

aso ci a ci a Si da re gis tri re bul ma ad vo kat ma.

3. sa ad vo ka to sa i dum lo e ba, ro gorc sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi

ur Ti er To bis obi eq ti

ad vo ka tis sa pa su xis mgeb lo po zi cia sa mar Tleb ri va daa gam ya re bu li sa ad vo ka-

to sa i dum lo e ba Si. ad vo kat ma un da da ic vas sa ad vo ka to sa i dum lo e ba ne bis mi er pir Tan

da kav Si re biT,16 rac ab so lu tu ri uf le bis spe ci fi kas asa xavs, vi na i dan ab so lu tu ria

uf le be bi, `rom le bic Se iZ le ba Se i la xos ne bis mi e ri pi ris mi er da ami tom da cu lia ne-

bis mi e ri pi ris gan~.17 es uf le be bi war mo i So ba maT me sa kuT re su bi eq tTan er Tad sa mar-

Tleb ri vi ur Ti er To bis ga reT.18 aqe dan ga mom di na re obs sa ad vo ka to sa i dum lo e bis

dac vis mo va le o ba, ro me lic ga ni xi le ba ad vo ka tis saq mi a no bis zne ob riv sawy i sad.19

13 Künzle H. R., Interessenkollision im Erbrecht: Willensvollstrecker, Notar, Anwalt, SJZ 108/2012, 7-8.14 Hoffet F., Der Schutz des Anwaltsgeheimnisses im Verfahrensrecht des Bundes, Thema/Question Du Jour,

Anwalts Revue Del’Avocat, 5/2012, 224; saadvokato da sabanko saidumloebebis erTmaneTisgan

gamijvnis Sesaxeb ix. Müller T., Das Geheimnis um das Bankkundengeheimnis, in: Jusletter 3 Mai, 2010, 8.15 Красавчикова Л., Личная жизнь граждан под охраной закона, «Юрид. Лит-ра», М., 1983, 153-154.16 Rioult J.-L., Vock M. B., Schumacher Gr. K., Jokl J., Sichere E-Mail Kommunikation bei Rioult & Partner

Rechtsanwälte/ Anleitung zur Benutzung des Secure Messaging von PrivaSphere, 1-3, <http://www.anwalt-zh.ch/pdf/Securemail– infobrief.pdf>, [05.02.2013].

17 Братусь С., Иоффе О., Гражданское право, «Знание», М., 1967, 41; kobaxiZe a., samoqalaqo samar-

Tali, zogadi nawili, w. I, Tb., 2001, 100.18 Prediger E. J., Die Grun d la gen des Eigentumsrechts, <http://doctorate.ulbsibiu.ro/obj/documents/REZ-

GERM-PREDIGER.pdf>, [07.05.10]19 Красавчикова Л., Личная жизнь граждан под охраной закона, «Юрид. Лит-ра», М., 1983, 152. sa ad vo-

ka to eTi ka ze, ar ga av rce los mim ndo bis sa i dum lo e ba, ro me lic ad vo kats ga an des ndo-



27

amas Tan, pi ra di ara qo neb ri vi uf le be bis obi eq te bia ara ma te ri a lu ri si ke Te e bi,

Tu sxva ram ar ga mom di na re obs ma Ti ar si dan. iva ra u de ba, rom es ab so lu tu ri uf le be bi

sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis ga reT ar se bobs da is maT ki ar are gu li rebs, ara med ma-

Ti dar Rve vi sas uz run vel yofs maT dac viT.20 am de nad, iu ri di u li faq tis Za liT sa mar-

Tleb ri vi ur Ti er To bis miR ma ar se bu li ab so lu tu ri uf le ba sa mar Tleb riv `sa moss~

Se i Zens da gax de ba sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis obi eq ti. Se sa ba mi sad, ara ma te ri a lu ri

si ke Te e bi, rom le bic ga da u ce ma di da brun va u u na ro a, sa mo qa la qo sa mar Tleb riv ur Ti-

er To ba Si Cve u leb ri vi obi eq te bi a.

rac Se e xe ba Se far de biT uf le bas, mas upi ris pir de ba kon kre tu li pi ris mo va le o-

ba, ara Tu Ta vi Se i ka vos moq me de bis gan xor ci e le bis gan, ara med ga na xor ci e los gar kve-

u li po zi ti u ri moq me de ba uf le ba mo si li pi ris sa sar geb lod.21 Se sa ba mi sad, aq per so-

ni fi ci re bu li ari an su bi eq te bi22 da re la ti u ri uf le be bi war mo i So ba sa mar Tleb ri-

vi ur Ti er To bis gziT.23 am de nad, Se far de bi Ti uf le ba val de bu le bi Ti ur Ti er To bis

far gleb Si mo i az re ba da mi si obi eq tic iq ne ba TviT am sa mar Tleb riv ur Ti er To ba Si.

ami tom da cu lia is sa i dum lo e ba, ro me lic mim ndob ma ad vo kats ga an do man da tis

ur Ti er To bis far gleb Si.24 Se sa ba mi sad, Tu xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis prin ci pis25

sa fuZ vel ze obi eq tad ar Ce u lia sa ad vo ka to sa i dum lo e ba, mxa re e bi imoq me de ben val-

de bu le bi Ti ur Ti er To bis far gleb Si. Tum ca ase Ti xel Sek ru le bis obi eq tTan da kav-

Si re biT iZu le bi Ti dac vis apa ra tis Ca sar Tve lad au ci le be lia sa ad vo ka to sa i dum lo-

e ba da u kav Sir des im sa xel Sek ru le bo ur Ti er To bis obi eqts, ro me lic ka non Se sa ba mi si,

mo ra lu ri da brun va u na ri a ni a.26 ma ga li Tad, sa an do bis dac va, an ga ri Sis Ca ba re ba. wi na-

aR mdeg Sem Txve va Si mxed ve lo ba Si un da iyos mi Re bu li mxo lod ab so lu tu ri ur Ti er-

To bis spe ci fi ku ri niS ne bi.

4. sa ad vo ka to sa i dum lo e bi dan war mo So bi li uf le ba- mo va le o be bi

ro gorc cno bi li a, sa mo qa la qo uf le ba Si mo i az re ba sa mo qa la qo ka non mdeb lo biT

sa mo qa la qo ur Ti er To bis su bi eq tis Tvis mi ni We bu li sa mar Tleb ri vi Za la uf le ba, da-

ic vas sa ku Ta ri in te re se bi, maT So ris sa sa mar Tlos gziT. TviT sa mo qa la qo uf le be bi,

bis sa fuZ vel ze, ix. Бойков А., Этические нормы деятельности советского адвоката, «Советская

юстиция», №10, 1966, 16.20 Лапач В., Система объектов гражданских прав: теория и судебная прак тика, «Юри ди ческий центр

Пресс», Санкт- Петербург, 2002, 115, 106.21 Иоффе О., Советское гражданское право, общая часть. право собстве нности. общее учение об обяза-

тельствах, Изд. Ленинградского Ун-та, Л., 1958, 75.22 Малеин Н., Гражданский закон и права личности в СССР, «Юрид. лит-ра», М., 1981, 105.23 Prediger E. J., Die Grun d la gen des Eigentumsrechts, <http://doctorate.ulbsibiu.ro/obj/documents/REZ-

GERM-PREDIGER.pdf>, [07.05.10].24 Beschluss der Aufsichtskommission über die Rechtsanwälte vom 2. September 2004, 4.25 xelSekrulebis Tavisuflebis principis Sesaxeb ix. Chanturia L., Das neue Privatrecht, In: Geor-

gien – Postsowjetische Umbrüche und Hoffnungen auf Europa. Arbeits- und Diskussionspapier (Alexander von Humboldt Stiftung), 6/2006, 28.

26 niSnebis Sesaxeb, romlebic urTierTobis obieqts unda hqondes, ix. Осакве К., Сравнитель-ное правоведение, схематический комментарий, «Юристь», М., 2008, 93, 543-544, 82.


28

gar da sa mo qa la qo ko deq si sa, mo ce mu lia sxva ka no neb Sic.27 swo red am ga ge biT sa ad vo ka-

to sa i dum lo e bis dac vis uf le ba, ro gorc ab so lu tu ri uf le ba, da cu lia sa mo qa la qo

ko deq sSi. Tum ca uSu a lod sa ad vo ka to sa i dum lo e bis niS ne bis Se sa xeb mniS vne lo va nia

`ad vo kat Ta Se sa xeb~ ka no nic.

aR niS nu li ka no nis me-19 mux lis 1-li na wi lis mi xed viT, ad vo ka ti Ta vis saq mi a no-

bas axor ci e lebs xel Sek ru le bis sa fuZ vel ze, ro mel Sic yve la ar se bi Ti pi ro baa gaT-

va lis wi ne bu li. Tum ca mxed ve lo ba Sia mi sa Re bi ase ve is, rom ad vo kats gar kve ul Sem-

Txve veb Si un da hqon des sa Ta na do we siT ga for me bu li min do bi lo ba an or de ri (`ad vo-

kat Ta Se sa xeb~ ka no nis me-19 mux lis me-2 na wi li).

amas Tan, ad vo ka te bi ari an uf le ba mo si li pi re bi, rom le bic un da iy vnen Ta vi anT

uf le ba mo si le bis mim cem pi reb Tan ur Ti er To bi sas er Tgu li (san do). ami tom ad vo ka-

tis uf le ba mo si le ba Si Zi ri Ta dia uf le ba mo si le bis mim ce mi pi ris in te res Ta dac va

(ssk-is 709-e mux li).28 aR niS nu li ur Ti er To bi dan war mo i So ba spe ci fi ku ri mo va le o ba

ad vo ka tis mo va le o bis sa xiT, da ic vas kli en tis sa i dum lo (pro fe si u li sa i dum lo e ba).

es mo va le o ba un da ga ni xi le bo des sa ku Ta ri kli en te bi sad mi er Tgu le bis mo va le o bis

gan sa kuT re bul ga mov li ne bad.29 aR niS nu li ukav Sir de ba rwmu ne bu lis mo va le o bas, mi-

a wo dos mar wmu ne bels au ci le be li in for ma ci a, xo lo moTx ov nis Sem Txve va Si – mi a wo-

dos da va le bis Ses ru le bis Se sa xeb cno be bi da Ses ru le bis Sem deg – Ca a ba ros an ga ri Si

(ssk-is 713-e mux lis 1-li na wi li).

amas Tan, mi mo we ri sas ar se bobs sa ad vo ka to sa i dum lo e bis xel yo fis saf rTxe. es Se-

iZ le ba Se e xos mgrZno bi a re, de li ka tur Te mebs.30 ami tom ad vo kat ma maq si ma lu rad un da

da ic vas kon fi den ci a lo ba, ro me lic ssk-is 714-e mux lis 1-li na wi li Taa gam ya re bu li.

swo red sa i dum los Se nax vis miz niT un da zru nav des ad vo ka ti mim ndo bis imu ni te-

tis uz run vel yo fa sa da dac va ze. saq me exe ba kva li fi ci u ri iu ri di u li kon sul ta ci is-

Tvis mi mar Tvi sas mim ndo bis in te res Ta da uf le ba Ta xel Se u xeb lo bis gan sa kuT re bul

sa mar Tleb riv mdgo ma re o bas. amas Tan, sa ad vo ka to imu ni te ti gu lis xmobs ad vo ka tis,

sa ad vo ka to do ku men ta ci is da pro fe si u li saq mi a no bis Tvis au ci le be li Se no bis, kli-

en tTan ad vo ka tis ko mu ni ka ci is, ase ve kli en tis, ro gorc ad vo kat Tan ko mu ni ka ci is

Se sa xeb in for ma ci is po ten ci u ri wya ros, xel Se u xeb lo bas. Se sa ba mi sad, sa ad vo ka to

SezR ud ve bi in for ma ci is ga mo ye ne bi sas vrcel de ba ara mxo lod kli en tis ne ba sa da in-

te re seb ze, ara med mis imu ni tet ze, ro me lic sa ad vo ka to sa i dum lo e bi Taa uz run vel yo-

fi li. am de nad, uc xo pir Ta xel yo fi sa gan sa ad vo ka to sa i dum lo e bis dac vis prob le ma

or Zi ri Tad as peqts exe ba: a) sa ad vo ka to imu ni tet sa da b) me sa me pir TaT vis sa ad vo ka to

sa i dum lo e bis xel mi saw vdo mo bas sa mar Tleb ri vad da saS ve bi sa fuZ vle biT.31 amas Tan,

sa ad vo ka to bi u ro eb Si Se iZ le ba mar ti vad Seq mnil ma ked leb ma da xma ga um tar ma kar ma

ga yos sa ad vo ka to bi u ro mi sa Re bis gan an mo sac de li oTa xis gan. Se sa ba mi sad, iu ri di u-

27 Wanturia l., saqarTvelos samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, ̀ samarTali~, Tb., 2011,

98.28 Bundesgericht, II. zivilrechtliche Abteilung, Urteil vom 15. September 2009 (4A– 15/2009) (privatrecht), Das

Anwaltgeheimnis nach dem Tode des Klienten, mit Bemerkungen von Prof. Fargnoli I., 3.29 Aufsichtsbehörde über die Rechtsanwälte 2001.06.12. (AR 01 3) Entscheidung.30 Hilgard M. C., Kein Anwaltsgeheimnis für den Schriftverkehr zwischen Unternehmen und Unternehmen-

sjuristen, in: “CH-D Wirschaft”, 4/2008, 15-16.31 Пилипенко Ю., Основные направления исследования адвокатской тайни, Часопис Акаде мії адвокатури

України, №2, 2009, 22-24, <http://www.nbuv.gov.ua/e-journals/Chaau/2009-1/09pysiat.pdf>, [06.02.10 ].



29

li kon sul ta ci is dros sxva kli en te bi rom ar ga da iq cnen pro ce sis Ta na mo na wi le e bad,

ad vo kat ma gar kve u li pi ro be bi un da Seq mnas. ami tom un da iyos uz run vel yo fi li, er Ti

mxriv, sacx ov ris Si sak ma ri si xma ga um ta ro ba da, me o re mxriv, is, rom kli en te bi mo sac-

del oTax Si ar Sex vdnen er TurTs da sa ad vo ka to bi u ro Si stum ro bi sas sxva kli en teb-

Tan da kav Si re bu li saq me e bi ar iyos gar Se mo mi mo fan tu li.32 amas Tan, `mo wi na aR mde ge

mxa re Ta ad vo ka tebs ar un da mi uw vde bo deT er Tma ne Tis in for ma ci a ze xe li; is, rom isi-

ni mu Sa o ben erT Se no ba Si, ar ga ni xi le ba kon fi den ci a lo bis dar Rve vad~. am prin ci pis

xel yo fis da sam tki ceb lad au ci le be li a, mxa rem mi ni mum ma inc da a das tu ros am sa xis in-

for ma ci is ga da ce ma an gan do ba mi si ad vo ka tis Tvis. aq mniS vne lo va ni a, rom ad vo ka te-

bi mu Sa ob dnen sxva das xva oTax Si, ro mel Tac aqvT da mo u ki de be li Se sas vle le bi. isi ni

ki au ci leb lad un da ike te bo des da ad vo kat Ta sa mu Sao do ku men ta cia er Tma ne Ti sa gan

gan cal ke ve biT un da ina xe bo des.33 es pi ro be bic, sa bo loo jam Si, ssk-is 714-e mux liT

gan mtki ce bu li sa i dum los Se nax vis mo va le o bis uz run vel yo fas em sa xu re ba, rac ker-

Zo cxov re bis dac vis wi na pi ro ba ca a.

aq praq ti ku lad saq me Se iZ le ba in te res Ta kon fliq tsac Se e xos, ris Ta o ba zec ad-

vo kat ma un da Se aty o bi nos kli ents. in te res Ta kon fliq ti war mo i So ba, Tu ad vo ka tis

mi er gan xor ci e le bul war mo mad gen lo ba ze ar se biT da uar yo fiT gav le nas ax dens ad-

vo ka tis pi ra di in te re si an kli en tis, yo fi li kli en tis an me sa me pi ris in te re si. amas-

Tan, ad vo kat ma ar un da da am ya ros ise Ti ur Ti er To ba, ro me lic kli en tis in te res Ta

dac vas saf rTxes Se uq mnis. Tum ca Tu ase Ti ur Ti er To ba uk ve ar se bobs, ad vo kat ma Ta vi

un da aari dos in te res Ta kon fliq tis Sem Txve vebs.34 ad vo kat ma yo fi li kli en tis gan mi-

Re bu li kon fi den ci a lu ri in for ma cia Sem deg Si mis wi na aR mdeg ar un da ga mo i ye nos da

ai ci los kon fi den ci a lu ri in for ma ci is gam JRav ne bis saf rTxis Seq mna. esaa saf rTxe,

ro me lic Se iZ le ba uar yo fi Tad ai sa xos yo fi li kli en tis an ar se bu li kli en tis in te-

re seb ze. sa ad vo ka to saq mi a no bis gan xor ci e le bi sas ad vo kat ma Ta na ba ri xa ris xiT un da

da ic vas kon fi den ci a lo ba (ssk-is 714-e mux lis 1-li na wi li) da kli en tis in te re se bis

pri o ri te tu lo ba.35

am de nad, ad vo kat sa da kli ents So ris ndo ba ze age bu li ur Ti er To bi sa Tu sa ad vo-

ka to sa i dum lo e bis uz run vel yo fis wi na pi ro baa sa ad vo ka to saq mi a no bis je ro va ni Ses-

ru le ba da mar Tlwes ri gis dac va. amas Tan, vi na i dan xSi rad kli ents ar Se uZ lia bo lom de

Se a fa sos, ro me li in for ma ciaa mi si in te re se bis da sa ca vad re le van tu ri, mniS vne lo va-

ni a, kli en tma ad vo kats sru li in for ma cia mi a wo dos. swo red esaa imis wi na pi ro ba, rom

kli ents Se eZ los mi en dos sa ad vo ka to sa i dum lo e bas, ro me lic Se uzR u da vi xa si a Ti sa a.36

32 Meiss R. Von, Die persönliche Geheimsphäre und deren Schutz im prozessuallen Verfahren, Diesenhofen, Rüegger Verlag, 1975, 110-111.

33 ssip `sa qar Tve los ad vo kat Ta aso ci a ci is~ eTi kis ko mi si is 2010 wlis 15 de kem bris ga-

daw yve ti le ba (№086/10).34 ssip `sa qar Tve los ad vo kat Ta aso ci a ci is~ eTi kis ko mi si is 2011 wlis 3 iv ni sis ga daw yve-

ti le ba (№022/11); sa qar Tve los uze na es ma sa sa mar Tlom am sa kiT xis sa mar Tleb ri vad swo-

rad ga daw yve tis ga mo Za la Si da to va dis cip li nu ri pa su xis mgeb lo bis for mad gaf rTxi-

le bis ga mo ye ne bis Se sa xeb eTi kis ko mi si is ga daw yve ti le ba. ix. sa qar Tve los uze na e si

sa sa mar Tlos sa dis cip li no pa la tis 2011 wlis 22 iv li sis ga daw yve ti le ba (№ds-S/7-11).35 ssip `sa qar Tve los ad vo kat Ta aso ci a ci is~ eTi kis ko mi si is 2011 wlis 14 iv ni sis ga daw-

yve ti le ba (№092/10).36 Dorjee-Good A., Das Anwaltsgeheimnis ist auch gegenueber den Erben des Klienten zu wahren (BGE 135 III



30

rac Se e xe ba sa ad vo ka to sa i dum lo e bis dac vis xan grZli vo bas, ssk-is 714-e mux lis

me-2 na wi liT gan mtki ce bu li a, rom faq te bis ga ux ma u reb lo bis mo va le o ba grZel de ba

sa xel Sek ru le bo ur Ti er To bis dam Tav re bis Sem de gac. is ad vo kat ma un da da ic vas ga-

su li dro is mi u xe da vad (àd vo kat Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis me-7 mux lis 1-li na-

wi lis à~ da `b~ pun qte bi).37

5. sa ad vo ka to sa i dum lo e bis dac vi dan war mo So bi li

sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis su bi eq te bi

sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis Zi ri Ta di mo na wi le ada mi a ni a, mag ram

ase ve Se iZ le ba ga er Ti a ne be bi an zo ga dad iu ri di u li pi re bic, maT So ris sa xel mwi fo

iyos. am de nad, ssk-is me-11 mux lis mi xed viT, am mo men ti dan mas aqvs una ri, iyos sa mo qa-

la qo uf le be bi sa da mo va le o be bis ma ta re be li anu uf le ba u na ri a ni. uf le ba u na ri a no-

ba aris ab straq tu li, uf le ba – kon kre tu li.38 uf le ba u na ri a no bis ga mov le nis for mad

Se iZ le ba Ca iT va los pi rov nu li uf le be bis qo nis una ri.39 Se sa ba mi sad, pi ra di uf le be-

bis war mo So bis sa fuZ ve li Se iZ le ba iyos da ba de ba, Tum ca gar kve ul Sem Txve va Si ga ri-

ge ba, ma ga li Tad, sa ad vo ka to sa i dum lo e bis dros. amas Tan, ka non ma Se iZ le ba aR Wur vos

pi ri ara qo neb ri vi uf le be biT. ma ga li Tad, ko mer ci u li iu ri di u li pi ris uf le ba sa-

fir mo sa xel wo de bis dac va ze.40

sa ad vo ka to sa i dum lo e bas Tan da kav Si re biT war mo So bi li ker Zo sa mar Tleb ri vi

ur Ti er To bis er T-er Ti su bi eq ti Se iZ le ba iyos ad vo ka ti anu Ta vi su fa li pro fe si is

pi ri, ro me lic emor Ci le ba ka non sa da pro fe si u li eTi kis nor mebs da ga wev ri a ne bu lia

sa qar Tve los ad vo kat Ta aso ci a ci a Si (àd vo kat Ta Se sa xeb~ ka no nis 1-li mux. me-2 naw.).

kli en ti aris pi ri, rom lis in te re seb sac icavs ad vo ka ti. àd vo kat Ta Se sa xeb~ sa qar-

Tve los ka no nis me-3 mux lis `z~ pun qtiT sa ad vo ka to saq mi a no bis er T-erT uZi ri Ta des

prin ci pad aRi a re bu lia ad vo ka tis mi er pro fe si u li sa i dum lo e bis dac va. ami tom ka-

non mde bel ma mi zan Se wo ni lad CaT va la ama ve ka no nis me-5 mux lis à~, `b~ da `g~ pun qteb-

Si cal ke ga mo e yo ad vo ka tis mo va le o be bad pro fe si u li fun qci e bis ke Til sin di si e rad

Ses ru le ba, ase ve sa sa mar Tlos da pro ce sis sxva mo na wi le Ta uf le be bis Se u la xa vad

pro fe si u li sa i dum lo e bis dac va.41 amas Tan, dis cip li nu ri sa mar TliT uz run vel yo-

fi li es si ke Te ka non mde bel ma ker Zo sa mar Tleb ri vad ga nam tki ca ssk-is 713-e mux lSi

sa i dum lo e bis Se nax vis val de bu le bis sa xiT. am val de bu le bis Ses ru le ba ki da e fuZ na

ke Til sin di si e re bis prin cips (ssk-is me-8 mux lis me-3 na wi li). Se sa ba mi sad, ze moT moy-

37 ix.: <http://gba.ge/pdf/2010/kanoni– advokatta– shesaxeb.pdf>, [27.05.10]; ad vo ka tis Tvis gan do bi-

li in for ma ci is dac vis mo va le o bis Se sa xeb ix. Münch H., Der Schutz des Einzelnen vor Pres-severöffentlichungen durch den Deutschen Presserat und die britische Press Complaints Commision, Eine Untersuchung zur Spruchpraxis unter besonderer Berücksichtigung des zivilrechtlichen Rechtsschutzes der Privatsphäre (Dissertation), Konstanz, 2001, 51, <www.buskeismus.de/literatur/privatsphaere-muebcg.pdf>, [10.07.09]; ix. Boner W., Aktuelle Entwicklungen im Anwaltsrecht, Weiterbildungsveranstaltung des Aer-gauschen Anwaltsverbandes AAV vom 24, September 2009, 6.

38 Wan tu ria l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, Tb., 2011, 165-166, 246-251, 175-176.39 ke re se li Ze d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 135.40 Cik vaS vi li S., pa su xis mgeb lo ba mo ra lu ri zi a nis Tvis, Tb., 2003, 8-9.41 saqarTvelos kanoni àdvokatTa Sesaxeb~ ix.: <http://gba.ge/pdf/2010/kanoni–advokatta–shesaxeb.

pdf>, [27.05.10].



31

va ni li pi re bi Ta nas wo ro bi sa da ker Zo av to no mi is prin ci peb ze age bu li ur Ti er To bis

Cve u leb ri vi su bi eq te bi ari an (ssk-is 1-li mux li da me-10 mux lis me-2 na wi li), ro mel Ta

Ta vi suf le ba izR u de ba xel Sek ru le bi sa da ka no nis mi e ri ak rZal ve biT.42

am de nad, ad vo ka te bi eq vem de ba re bi an pro fe si ul sa i dum lo e bas yve la fe ris Se-

sa xeb, rac mas kli en tu ras Tan saq mi a no bis sa fuZ vel ze ga an des. ase ve ad vo ka te bi sa ad-

vo ka to sa i dum lo e bis dac va ze zru na ven dam xma re pi re bis meS ve o biT.43 aq Se iZ le ba saq-

me Se e xos ad vo ka tis Ta na Sem wes. Se sa ba mi sad, ma sac eva le ba pro fe si u li sa i dum lo e bis

dac va ga su li dro is mi u xe da vad. Ta na Sem wem kli en tis Tan xmo bis ga re Se ar un da ga av-

rce los sa ad vo ka to saq mi a no bis gan xor ci e le bi sas mis gan mi Re bu li in for ma cia (àd vo-

kat Ta Se sa xeb~ ka no nis me-17 mux lis me-2 da me-3 na wi le bi, me-7 mux lis 1-li na wi lis ̀ a~ da

`b~ pun qte bi). ima ve kon teq stSi ga ni xi le ba ad vo ka tis sta Ji o ri, ro me lic ad vo ka tis da-

va le biT mis uf le ba mo si le bebs as ru lebs. ad vo ka tis sta Ji o ri ar Se iZ le ba da i kiTx os

mow med im sa kiTx ze, ro me lic mis Tvis pro fe si u li saq mi a no bis gan xor ci e le bi sas gax da

cno bi li. mas ze vrcel de ba am ka no nis me-7 mux lis val de bu le be bi, maT So ris pro fe si u-

li sa i dum lo e ba (àd vo kat Ta Se sa xeb~ ka no nis me-16 mux lis 1-li, me-3 da me-4 na wi le bi).44

gar da aR niS nu li sa, sa ad vo ka to sa i dum lo e bis gav rce le bis saf rTxe ar se bobs

ase ve im pir Ta mxri dan, rom le bic ad vo kats ex ma re bi an sa ad vo ka to saq mi a no bis gan-

xor ci e le bi sas ara i u ri di ul sa kiTx eb Si, ma ga li Tad, mdi va ni. is cno bebs ad vo ka tis

kli en tu ris Se sa xeb iRebs te le fon Tan mu Sa o bi sas, ad vo ka tis kar na xiT we ri le bi sa da

gan cxa de be bis da fiq si re ba- Ca we ris dros. mdiv nis mi er saq me e bis gac no ba ad vo ka tis

mud mi vi sif rTxi lis Sem Txve va Si im faq te biT amo i wu re ba, ra sac ad vo ka ti kli en tebs

an me sa me pi rebs aty o bi nebs. igi ve Se iZ le ba iT qvas dam la ge bel zec.45 am de nad, kon fi-

den ci a lo bis dac vis mo va le o ba un da gav rcel des sa ad vo ka to bi u ro sa da iu ri di u li

kon sul ta ci is gam wev ne bis mi er Ta nam Sro mel ze (bu Ral te ri, mdi va ni da sxva).46 Se sa ba-

mi sad, sa ad vo ka to sa i dum lo e bis dac va am for miT ilu zo ru li iq ne bo da, Tu, ma ga li-

Tad, au ci le be li we ri Ti sa mu Sa os Sem sru le be li mdi va ni ar iq ne bo da val de bu li Se e-

na xa sa i dum lo.47

ase ve mi zan Se wo ni li a, ga i mij nos war mo mad ge ne li da ad vo ka ti, ra Ta, sa bo loo jam-

Si, maT mi marT moq me di nor me bi da lag des ma Ti moq me de bis sfe ros mi xed viT. saq me isa a,

rom sa mo qa la qo sap ro ce so ka non mdeb lo ba Si aris prin ci pi, rom lis mi xed viT, mxa re ebs

Se uZ li aT sa sa mar Tlo Si saq me awar mo on pi ra dad an war mo mad gen lis meS ve o biT (ssk-is

93-e mux li).48 amas Tan, àd vo kat Ta Se sa xeb~ ka no nis me-40 mux lis me-4 na wi lis mi xed viT,

42 Wan tu ria l., sa mo qa la qo sa mar Tlis zo ga di na wi li, `sa mar Ta li~, Tb., 2011, 85-89.43 Hoffet F., Der Schutz des Anwaltsgeheimnisses im Verfahrensrecht des Bundes, Thema/Question Du Jour,

Anwalts Revue Del’Avocat, 5/2012, 224.44 <http://gba.ge/pdf/2010/kanoni– advokatta– shesaxeb.pdf>, [27.05.10].45 Meiss R. Von, Die persönliche Geheimsphäre und deren Schutz im prozessuallen Verfahren, Diesenhofen,

Rüegger Verlag, 1975, 109-110.46 Дробышевская Т., Личные неимущественные права граждан и их гражданско-правовая защита,

Краснояр. гос. ун-т., Красноярск, 2001, 78.47 Meiss R. Von, Die persönliche Geheimsphäre und deren Schutz im prozessuallen Verfahren, Diesen hofen,

Rüegger Verlag, 1975, 177-178; Hlellwig H.-J., Non-legal Outsourcing und Anwaltsgeheimnis (Die Er-mächtigung in der BRAO nutzen: Satzungsversammlung kann es regeln), in: AnwBl, 7/2012, 591-592.

48 li lu aS vi li T., sa qar Tve los sa mo qa la qo sap ro ce so ko deq sis ko men ta ri, Tb., 2004, 176-

177.


32

pi rebs, ro mel Tac ad vo kat Ta tes ti re ba ar ga uv li aT da arc tes ti re bis gav lis da ma-

das tu re be li mow mo ba aqvT, Se uZ li aT mo na wi le o ba mi i Ron mxo lod pir ve li in stan ci is

sa sa mar Tlo eb Si (da ara sa a pe la cio da sa ka sa cio in stan ci e bis sa sa mar Tlo eb Si). Tum ca

aqe dan ga mo nak li sia ama ve nor miT gaT va lis wi ne bu li sa xel mwi fo xe li suf le bis, ad gi-

lob ri vi mmar Tve lo bis or ga no sa da or ga ni za ci e bis Ta nam Srom le bis mo na wi le o ba am

or ga no Ta da or ga ni za ci a Ta saq me eb ze. ami tom mi zan Se wo ni li a, maT ze gav rcel des kon-

fi den ci a lu ri in for ma ci is dac va, vi na i dan aqac war mo i So ba kli en tsa da war mo mad ge-

nels So ris fi du ci u ri ur Ti er To ba, xo lo mo ce mul Sem Txve va Si dis cip li nu ri pa su-

xis mgeb lo bis Tvis `ad vo kat Ta Se sa xeb~ ka no nis ga mo ye ne ba da uS ve be li a. maT, Cve u leb-

riv, un da da ic van sa mo qa la qo ka non mdeb lo ba, wi na aR mdeg Sem Txve va Si dad ge ba ssk-is

709-723-e mux le biT gaT va lis wi ne bu li Se de ge bi.

sa gu lis xmo a, rom ad vo ka teb ma da or ga no Ta iu ris teb ma (i u ris kon sul ti) un da

ga a ke Ton yve la fe ri, rac maT Za luZT, ra Ta dac vis Zli e ri me qa niz mi Se uq mnan sa ad vo-

ka to sa i dum lo e bas da ga a far To on is. ami tom iu ri di ul li te ra tu ra Si aRi niS na, rom

au ci le be lia sa war mos iu ris te bis Tvis (i u ris kon sul tis Tvis) sa ka non mdeb lo gziT

ma Ti pro fe si u li sa i dum lo e ba iyos mo wes ri ge bu li.49 saq me isa a, rom pro fe si u li sa-

i dum lo e ba vrcel de ba ara mxo lod ad vo ka teb ze, ara med sxva iu ris teb zec, ro mel Ta

sa mar Tleb ri vi mdgo ma re o bac gan sxva ve bu lia ad vo ka teb Tan Se da re biT. Se sa ba mi sad,

pro fe si ul sa i dum lo e bas eq vem de ba re bi an ase ve sa war mo Ta iu ris te bi.50 am de nad, `ad-

vo kat Ta Se sa xeb~ ka nons miR ma ar se bul iu rists un da da e va los kon fi den ci a lo bis

dac va ma Ti pro fe si u li eTi kis ko deq siT. amas Tan, maT ze vrcel de ba, Cve u leb riv, ssk-

is 709-723-e mux le bis we se bi.

rac Se e xe ba imas, Tu ro dis wyde ba ad vo ka tis mo va le o ba, imoq me dos sa ku Ta ri

kli en tis in te re si dan ga mom di na re, Zi ri Ta dad is kli en tis gar dac va le biT mTav rde-

ba. Tum ca gar dac va le bam de war mo So bi li gar kve u li uf le ba- mo va le o be bi ki ar qre ba,

ara med gar dac vli lis mem kvid re eb ze ga da dis.51 aq lo gi ku ri a, da is vas Se kiTx ve bi: ra

for miT srul de ba kli en tis gar dac va le biT sa i dum lo e bis dac vis uf le ba mo si le ba?

val de bu lia ad vo ka ti ar ga ax ma u ros sa i dum lo e ba mem kvid re eb Tan ur Ti er To bi sas,

ise ve ro gorc me sa me pi reb Tan ur Ti er To bi sas? ari an Tu ara mem kvid re e bi zo ga dad uf-

le ba mo nac vle e bi sa i dum lo e bis dac vis uf le ba mo si le bas Tan da kav Si re biT?52

49 Pfeifer M., Art. 321 StGB als Grundlage eines uneingeschränkten Anwaltsgeheimnisses – mit Ausführungen zu einem Berufgeheimnis von Unternehmensjuristen, eine Replik auf Niggli, “Anwalts Revue Del’Avocat”, 9/2006, 331-337; aseve ix. Pfeifer M., Gilt das Berufsgeheinis nach Art. 321 StGB auch für Unternehmens-juristen, “Anwalts Revue Del’Avocat”, 4/2006, 166-169.

50 Niggli M. A., Unterstehen dem Berufsgeheimnis nach Art. 321 StGB auch Unternehmensjuristen? (Eine Ver-teidigung des materiellen Strafrechts gegen die Freunde des Verfassungsrechts, zugleich eine Antwort auf Pfeifer), “Anwalts Revue Del’Avocat”, 8/2006, 279-280.

51 Bundesgericht, II. zivilrechtliche Abteilung, Urteil vom 15. September 2009 (4A– 15/2009) (privatrecht), Das Anwaltgeheimnis nach dem Tode des Klienten, mit Bemerkungen von Prof. Dr. iur. Fargnoli I., 3.

52 Dorjee-Good A., Das Anwaltsgeheimnis ist auch gegenueber den Erben des Klienten zu wahren (BGE 135 III 597), Successio Heft Nr. 4/2010, 303, sadavoa, aqvT Tu ara klientTa memkvidreebs uflebamo-

sileba, warmoadginon saadvokato profesiuli saidumloeba. aseve sagu lisxmoa banki-

ris movaleoba, daicvas da ar gaaxmauros uaRresad piradi informa cia. ix. Bundesgericht, II. zivilrechtliche Abteilung, Urteil vom 15. September 2009 (4A– 15/2009) (privat recht), Das Anwaltgeheim-nis nach dem Tode des Klienten, mit Bemerkungen von Prof. Fargnoli I., 2.



33

ssk-is 721-e mux lis 1-li na wi lis Ta nax mad, xel Sek ru le ba wyde ba mar wmu neb lis

gar dac va le biT, Tu sxva ram araa Se Tan xme bu li. Se sa ba mi sad, sxva Se Tan xme bi sas Se iZ le-

ba da va le bis xel Sek ru le ba ar mo i Sa los da ami tom arc min do bi lo ba uq mde ba. am Sem-

Txve va Si gar dac vli li da va le bis mim cems enac vle ba mi si mem kvid re, ro mel sac Se uZ lia

xel Sek ru le bis moS la, rac un da ac no bos rwmu ne buls. xel Sek ru le ba rwmu ne bu lis-

Tvis gag rZe le bu lad Ca iT vle ba, vid re rwmu ne buls ar ec no be ba xel Sek ru le bis Sewy-

ve tis sa fuZ vle bi (ssk-is 721-e mux lis me-3 na wi li). 721-e mux lis me-2 na wi lis mi xed viT,

Tu da va le bis xel Sek ru le ba wyde ba mar wmu neb lis gar dac va le bis ga mo, xel Sek ru le ba

gag rZe le bu lad Ca iT vle ba mxo lod im Sem Txve va Si, Tu xel Sek ru le bis aR sru le bis da-

yov ne ba mem kvid res zi a nis mi ye ne bis saf rTxes uq mnis, mem kvid re ki ar iRebs au ci le bel

zo mebs.53

sa gu lis xmo a, rom sa i dum los mflo be lis mem kvid re aris ara me sa me pi ri, ara med

mam kvid reb lis uf le ba mo nac vle, ro me lic sa i dum los mflo be lis ad gils ika vebs.54

ase ve prob le ma a, Tu ram de nad Se uZ li aT mem kvid re ebs uf le ba mo si le ba war mo ad gi non,

vi na i dan isi ni ar ari an sa i dum los mflo be le bi da uaR re sad per so na lu ri uf le be bi ar

Se iZ le ba mem kvid re o biT ga da vi des.55 Tum ca sa i dum los dac vis mo va le o ba far Toa da

kli en tTa gar dac va le bis Sem de gac grZel de ba.56 aR niS nul Tan da kav Si re biT un da iT-

qvas, rom sa ad vo ka to sa i dum lo e ba ase ve kli en tis mem kvid re eb Tan da kav Si re biT moq-

me debs da ad vo kats Se uZ lia (da ad vo ka ti mo va le a) maT Tan ur Ti er To ba Si sa i dum los

dac vis mo va le o ba da i mow mos. amas Tan, sa ad vo ka to sa i dum lo e ba me sa me pi reb Tan da kav-

Si re biT Se uzR u da va daa da sa ca vi, Se sa ba mi sad, mem kvid re eb Tan ur Ti er To bis dro sac.57

Tum ca sa mar Tli a nad aRi niS na, rom an ga ri Sis Ca ba re bis Se sa xeb sa xel Sek ru le bo uf-

le ba Zi ri Ta dad sa xel Sek ru le bo ur Ti er To bis Sem de gac ga nag rZobs ar se bo bas da ga-

da dis sru lad mem kvid re eb ze. Se sa ba mi sad, Ti To e u li uf le ba mo si li pi ri (dam cve li)

iq ne bo da da va le bis mim ce mis mi marT an ga riS val de bu li; amas Tan, dam cve li mo va le a,

da ic vas man da ti me sa me pi re bis gan, Tu mis Tvis min do bi li in for ma ci is gan sa ja ro e ba

uar yo fiT ze gav le nas mo ax den da Sem kveT ze. da va le bis xel Sek ru le bi dan war mo So bi li

es ori ve val de bu le ba vrcel de ba ase ve mem kvid re eb ze, ris ga moc uf le ba mo sil pi rebs

ar Se uZ li aT, in for ma cia ar mi a wo don am uka nas knelT sa xel Sek ru le bo ak rZal veb ze

day rdno biT.58

saq me isa a, rom Rir se bis dac vis gziT Se saZ le be lia gar dac vli lis sa ad vo ka to sa-

i dum lo e bis dac va. amas Tan, Rir se bis dac va kon sti tu ci ur ran gSi ay va ni li prin ci pi a,

ro mel sac ar Se iZ le ba ro me li me qvem dgo mi ka no niT (`sity vi sa da ga mo xat vis Se sa xeb~

ka no ni) gan sazR vru li de bu le ba ewi na aR mde ge bo des. ase ve mniS vne lo va nia gar dac vli-

53 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa

palatis 2006 wlis 8 seqtembris ganCineba (№as-39-486-06).54 Dorjee-Good A., Das Anwaltsgeheimnis ist auch gegenueber den Erben des Klienten zu wahren (BGE 135 III

597), Successio Heft Nr. 4/2010, 303.55 Künzle H. R., Interessenkollision im Erbrecht: Willensvollstrecker, Notar, Anwalt, SJZ 108/2012, 7-8.56 Dorjee-Good A., Das Anwaltsgeheimnis ist auch gegenüber den Erben des Klienten zu wahren (BGE 135 III

597), Successio Heft Nr. 4/2010, 301.57 Bundesgericht, II. zivilrechtliche Abteilung, Urteil vom 15. September 2009 (4A– 15/2009) (privatrecht), Das

Anwaltgeheimnis nach dem Tode des Klienten, mit Bemerkungen von Prof. Dr. iur. Fargnoli I., 6.58 Dorjee-Good A., Das Anwaltsgeheimnis ist auch gegenüber den Erben des Klienten zu wahren (BGE 135 III



34

lis xsov nis dac vac, ro me lic eso den or ga nu li da ima nen tu ria Cve ni re a lo bis Tvis.59

Se sa ba mi sad, ze moT war mod ge ni li as peq te bi iZ le va gar dac vli lis sa ad vo ka to sa i dum-

lo e bis efeq tu ri dac vis me qa niz mis Ca mo ya li be bis sa Su a le bas.

6. ad vo kat sa da kli ents So ris ar se bu li ur Ti er To bis Ta vi se bu re be bi

ad vo kat Ta pro fe si u li eTi kis ko deq si (1-li mux li) gan sa kuT re bul yu radR e-

bas fi du ci u ri ur Ti er To bis spe ci fi kas uT mobs da Ca moT vlis pro fe si u li saq mi a no-

bis prin ci pebs, ro mel Ta So ri sac da sa xe le bu lia kon fi den ci a lo ba, ndo ba, kli en tis

in te re se bis pri o ri te tu lo ba. kon fi den ci a lo bis val de bu le ba ar aris SezR u du li

dro Si.60 eTi kis ko deq sis me-3 mux lSi aRi a re bu lia ndo bis prin ci pi, rom lis Ta nax mad,

ad vo ka ti sad mi kli en tis ndo ba efuZ ne ba ad vo ka tis pi rad Rir se bas, pa ti os ne bas, Se u-

va lo bas, kom pe ten tu ro bas da mi u ker Zo eb lo bas. ad vo kat ma ar un da imoq me dos ise, rom

eW vqveS da a ye nos mis da mi kli en tis ndo ba. aR niS nu li Tvi se be bi ad vo ka tis pro fe si u li

val de bu le ba a. amas Tan, ar se bobs kon fi den ci a lo bis prin ci pi, rom li Tac in for ma ci a,

ro me lic ad vo ka tis Tvis cno bi li gax da mi si pro fe si u li saq mi a no bis gan xor ci e le bi-

sas, kon fi den ci a lu ri a.

amas Tan, `nor ma ti u li aq te bis Se sa xeb~ ka no nis me-7 mux lis 1-li pun qti Ta da `sa-

qar Tve los sa er Ta So ri so xel Sek ru le be bis Se sa xeb~ ka no nis me-6 mux lis 1-li pun-

qtiT, sa qar Tve los sa er Ta So ri so xel Sek ru le ba aRi a re bu lia sa qar Tve los ka non-

mdeb lo bis ga nu yo fe li na wi lad. ami tom ka non mdeb lo bis dax ve wi sa da uf le bis efeq-

tu ri dac vis Tval saz ri siT mniS vne lo va nia sa er Ta So ri so xel Sek ru le bis gan xil vac.

ase ve sa in te re soa ev ro pu li sa mar Tlis mid go mac. ger ma nul sa mar Tal Si ga nas xva ve ben

ad vo ka tis eTi kur mo va le o bas, Se i na xos sa i dum lo e ba, ker Zo sa i dum lo e bis sis xlis sa-

mar Tleb riv de liq tsa da ad vo ka tis sap ro ce so uf le bas, da ic vas sa i dum lo e ba. ma Ti

sa er To ni Sa ni a, uz run vel yos mim ndo bis mi er gan do bi li in for ma ci is (sa i dum lo e bis)

dac vis Wril Si kon fi den ci a lo ba.61

in glis Si ga mo yo fen sa ad vo ka to sa i dum lo e bas sa i dum los dac vis mo va le o bi sa

(Lewy ers Con fi den ce) da sa i dum lo e bis dac vis uf le bis gziT (Le gal Pro fes si o nal Pri vi le ge). aq sa-

ad vo ka to sa i dum lo e bis da cu li si ke Tea ad vo kat Tan kli en tis ko mu ni ka ci i sas mim ndo-

bis moTx ov na kon fi den ci a lo ba ze. ami tom uf le ba mo si li pi ria ara ad vo ka ti, ara med

mim ndo bi. amas Tan, ger ma nu li sa mar Tli sa gan gan sxva ve biT, in gli su ri sa i dum lo e bis

dac vis uf le ba mo i cavs ara mar to ko mu ni ka ci as ad vo kat Tan, ara med ad vo ka tis mi er

sa mar Tleb ri vi kon sul ta ci is ga we va sac, ro me lic Se iZ le ba ro gorc or ga no Ta iu ris-

teb ze, ase ve sazR var ga re Tis da, miT ume tes, in glis Si mo mu Sa ve ad vo ka teb ze gav rcel-

des. kon cep tu a lu ri Tval saz ri siT, sa ad vo ka to sa i dum lo e ba iyo fa or na wi lad: kon-

sul ta ci is dros mi Re bu li in for ma ci is ga ux ma u reb lo bis uf le bad da mxa re Ta sap ro-

ce so uf le bad (ma ga li Tad, Cve ne bis mi ce ma ze ua ris Tqmis uf le ba). Tum ca saf ran geT Si

59 dawvr. ix. biWia m., piradi cxovrebis dacva saqarTvelos samoqalaqo samarTlis mixed-

viT, Tb., 2012, 247-259.60 ad vo kat Ta pro fe si u li eTi kis ko deq si ix.: <https://docs.google.com/viewer?url=http://gba.ge/

pdf/2010/eTikis– kodexi.pdf>, [28.06.10].61 Wolf Chr., Hasenstab S., Die grenzübrschreitenden Schutz des Anwaltsgeheimnisses in Europa, Kollisions-

rechtliche Űberlegungen anlässlich der EuGH-Rechtssache Akzo Akcros, in: Brak-Mitt. 4/2010, 151.



35

sa ad vo ka to sa i dum lo e ba aso cir de ba ad vo ka tis saq mi a no bis gan xor ci e le bi sas sa ja-

ro in te re sis dac vas Tan. amas Tan, am uf le bis dac vas exe ba ada mi a nis uf le ba Ta ev ro pu-

li kon ven ci is me-6 mux lis 1-li ab za cis 1-li wi na da de ba da sa mo qa la qo da po li ti ku ri

uf le be bis Se sa xeb me-14 mux lis 1-li ab za cis 1-li wi na da de ba. ad vo ka tis uf le ba sa-

ad vo ka to sa i dum lo e ba ze, mo em sa xu ros uf le bis dac vis mTxov nel mo qa la qes, mo i cavs

ase ve ad vo kat sa da mim ndobs So ris we ri lo biT da ze pir Sety o bi ne bebs. aq ve sa gu lis-

xmoa ad vo ka tis uf le ba, ua ri Tqvas sa i dum lo e bis ga ce ma ze,62 rac sap ro ce so sa mar-

Tli Ta caa aRi a re bu li.

ase ve un da aRi niS nos, rom, ada mi a nis uf le ba Ta ev ro pu li sa sa mar Tlos praq ti kis

mi xed viT, sa ad vo ka to sa i dum lo e ba sa da ker Zo cxov re bas So ris Se iZ le ba mWid ro kav Si-

ri ar se bob des. mo ce mul Sem Txve va Si saq me Se iZ le ba Se e xos sacx ov reb lis, ko res pon den-

ci e bis dac vas, ad vo ka tis Sex ved ras kli en tTan wi na aR mde go be bis ga re Se. am de nad, araa

ga mo ricx u li, swo red ker Zo sfe ros in ter pre ta ci is (ev ro kon ven ci is me-8 mux li) sa-

fuZ vel ze sa ad vo ka to sa i dum lo e bis Se lax vam ga mo iw vi os ker Zo cxov re bis xel yo fa.63

Se sa ba mi sad, ze moT gan xi lu li mo men te bi Se iZ le ba ga er Ti an des sa er To niS ne-

bis mi xed viT da ga mo ik ve Tos, rom ad vo kat sa da kli ents So ris myar de ba spe ci fi ku ri

ur Ti er To ba, vi na i dan is ndo bas efuZ ne ba. amas Tan, imi saT vis, rom ad vo kat ma sar Ce li

da sa bu Te bu lad war mo ad gi nos, mniS vne lo va nia saq mis Se sa xeb sru li su ra Tis Seq mna.

swo red am Tval saz ri siT saq mis war ma te biT ga mo sak vle vad ad vo ka ti kli en tTan ur Ti-

er To bi sas me ti ndo bis mo sa po veb lad aR niS navs, rom kli en tis in for ma cia sa ad vo ka-

to sa i dum lo e bi Taa da cu li. zog jer Se iZ le ba ad vo ka tis Tvis, gan sa kuT re biT sis xlis

sa mar Tlis pro ces Si, Za li an rTu li iyos kli en tis ndo bis mo po ve ba; bral de bul ma Se-

iZ le ba da i fi cos, rom ac no bi e rebs Ta vi si da va le bis Sem sru leb lis (man da ta ris) Sec-

do ma Si Sey va nis Se de gebs. msgavs Sem Txve veb Si mas mu dam Se uZ lia man dat ze ua ri Tqvas.

sa mo qa la qo pro ces Si Zi ri Ta dad mim ndo bis ndo bis mi Re ba da kli en tis Se saZ lo ara sak-

ma ri si da in te re se bu lo ba zog jer iw vevs ad vo kat Tan kon fliqts. aq mim ndo bis gul-

wrfe lo ba da ko mu ni ka be lu ro ba zrdis ad vo ka tis ra ci o na lu ri saq mi a no bis Se saZ leb-

lo bas, vi na i dan mas ze bevrs am ya rebs ga moc di li ad vo ka ti.64 am de nad, iu ri di ul li te-

ra tu ra Si sa mar Tli a nad aRi niS na, rom sa ad vo ka to sa i dum lo e bis dac vis wi na pi ro baa

ad vo ka tis mi er sa ku Ta ri saq mis se ri o zu lad, we se bis zus ti, ga nux re li da mkac ri dac-

va, ase ve da mo u ki deb lo bis sa fuZ vel ze gan xor ci e le ba.65 am de nad, es ur Ti er To ba un da efuZ ne bo des ndo bas; ese igi, ndo bis ga re Se war mo-

So bi li ur Ti er To ba ad vo kat sa (sa i dum los dam cve li) da kli ents (sa i dum los mflo-

be li) So ris araa nam dvi li sa mar Tleb ri vi kon sul ta cia da arc uf le bis gan xor ci e le-

62 Wolf Chr., Hasenstab S., Die grenzübrschreitenden Schutz des Anwaltsgeheimnisses in Europa, Kollisions-rechtliche Űberlegungen anlässlich der EuGH-Rechtssache Akzo Akcros, in: Brak-Mitt. 4/2010,151-157.

63 Spielmann D., Das anwaltliche Berufsgeheimnis in der Rechstprechung des EGMR, in: AnwaltsBlatt, Jahr-gang 60, 6/2010, 373-380, am sakiTxebTan dakavSirebiT ix. Niemietz v. Germany, 16/12/1992, Wieser Bicos Beteiligungen GmbH v. Austria, 16/10/2007, Tamosius v. UK, 19/09/2002.

64 Meiss R. Von, Die persönliche Geheimsphäre und deren Schutz im prozessuallen Verfahren, Diesenhofen, Rügger Verlag, 1975, 106-107.

65 Boner W., Aktuelle Entwicklungen im Anwaltsrecht, Weiterbildungsveranstaltung des Aergauschen Anwalts-verbandes AAV vom 24, September 2009, 16.


36

ba. Se sa ba mi sad, sa ad vo ka to sa i dum lo e ba ukav Sir de ba pir da pir ga ran ti as, ara mxo lod

gqon des uf le ba, ara med mi i Ro uf le ba.66

ase ve kli en ti Zi ri Ta dad ac no bi e rebs au ci leb lo bas, ad vo kats mi an dos yve la Se-

saZ lo re le van tu ri de ta li ro gorc sa ku Ta ri, ise saq mis in te re si dan ga mom di na re. es

war mo Sobs ad vo kat sa da kli ents So ris ndo ba ze dam ya re bul ur Ti er To bas, ro me lic

saz ri a ni Ta nam Srom lo bis sa Su a le bas iZ le va. am for miT xSi rad saq me Se e xe ba sfe ro-

ebs, rom le bic TviT kli en te bis an me sa me pi re bis sa i dum lo sfe ro e bi a. kli en ti ki sa i-

dum los ma ta re be li a. rac me tad ukav Sir de ba saq mis ga re mo e bebs sa i dum los Sem cve li

in for ma ci a, ro me lic ad vo kat sa da kli ents So ris un da iq nes gac vli li, miT me tad Se-

i cavs in for ma cia sa ja rod gax ma u re bis saf rTxes. am de nad, sa i dum lo sfe ros da sa ca-

vad ad vo ka ti un da ga mo vi des iqi dan, rom kli en tis Ti To e u li in for ma cia sa i dum lo

sfe roa da is xde ba am in for ma ci is sa i dum lo e bis ma ta re be li. aqe dan ga mo nak li sia sa-

ja rod cno bi li faq te bi. amas Tan, kli en te bis sa i dum lo sfe ros ga ne kuT vne ba ad vo ka-

tis gan kon sul ta ci is mi Re ba.67

cal ke aR niS vnis Rir sia isic, rom mo ce mul Sem Txve va Si spe ci fi ku ria ad vo ka tis

saq mi a no bac. saq me isa a, rom ad vo ka ti, er Ti mxriv, mo sar Ce les un da ex ma re bo des, me-

o re mxriv, zo ga dad sa sa mar Tlo praq ti ki sa da WeS ma ri te bis dad ge nis sam sa xur Si un-

da iyos. cxa di a, ad vo ka ti araa val de bu li, Se aty o bi nos sa sa mar Tlos Ta vi si kli en tis

mdgo ma re o bis da mam Zi me be li ga re mo e be bi. ad vo kat ma un da mo ax se nos sa sa mar Tlos mxo-

lod is, rac Ta vi si kli en tis sa sar geb lod mety ve lebs. pir vel rig Si, ad vo ka ti icavs

kli en tis in te re sebs, rac ele men ta ru li pro fe si u li mo va le o ba a.68

am de nad, sa ad vo ka to sa i dum lo e bi dan war mo So bi li ur Ti er To bis Tvis da ma xa si-

a Te be li niS ne bi a: su bi eq tTa gan sa kuT re bu li sa mar Tleb ri vi mdgo ma re o ba; su bi eq tTa

So ris ndo ba ze age bu li ur Ti er To ba; eTi ku ri nor me bis sis te ma, ro mel Ta Si na ar si gan-

pi ro be bu lia ama Tu im pro fe si u li saq mi a no bis spe ci fi kiT; rTu li obi eq ti anu ker Zo

da sa ja ro in te res Ta an si ke Te Ta er Tob li o ba, ro mel Tac sa i dum lo e bis xel yo fis Sem-

Txve va Si Se iZ le ba zi a ni mi ad ges. amas Tan, am ur Ti er To bis obi eq tis gan xil vi sas mxed ve-

lo ba Si mi i Re ba uSu a lod sa ad vo ka to sa i dum lo e bis sa mar Tleb ri vi re Ji mic, ro gorc

sa mar Tleb ri vi re gu li re bis gan sa kuT re bu li wes ri gi. es uka nas kne li ki mi mar Tu lia

mim ndo bis imu ni te tis uz run vel yo fis ken im gziT, rom ak rZa los kva li fi ci u ri iu ri-

di u li kon sul ta ci is dros ad vo kat Tan ar se bu li ne bis mi e ri in for ma ci is une bar Tvo

mi Re ba, gav rce le ba, ga mo ye ne ba.69

7. pa su xis mgeb lo ba sa ad vo ka to sa i dum lo e bis xel yo fis Tvis

Tu ad vo ka ti ar icavs sa ad vo ka to sa i dum lo e bas da pro fe si u li eTi kis ko deqss,

ma Sin Se iZ le ba mis mi marT dad ges dis cip li nu ri pa su xis mgeb lo ba (`ad vo kat Ta Se sa xeb~

66 Hoffet F., Seckler D., Vom Anwaltsgeheimnis zum “Legal Privilege”, in: SJZ, 101 (2005), Nr. 14, 334.67 Meiss R. Von, Die persönliche Geheimsphäre und deren Schutz im prozessuallen Verfahren, Diesenhofen,

Rüegger Verlag, 1975, 107-109.68 iqve, 176-177, 211-212.69 Пилипенко Ю., Основные направления исследования адвокатской тайни, Часопис Акаде мії адвока-

тури України, №2, 2009, 1, 4, 10, 34, <http://www.nbuv.gov.ua/e-journals/Chaau/2009-1/09pysiat.pdf>, [06.02.10].



37

ka no nis 32-e mux li 1-li na wi lis à~ da `b~ pun qte bi). ad vo ka tis mi marT ga mo sa ye ne be-

li dis cip li nu ri sax de lis sa xe e bi a: gaf rTxi le ba, sa ad vo ka to saq mi a no bis uf le bis

Ca mor Tme va 6 Tvi dan 3 wlam de; sa qar Tve los ad vo kat Ta aso ci a ci is wev ro bis Sewy ve ta

(àd vo kat Ta Se sa xeb~ ka no nis 34-e mux li 1-li da me-2 na wi le bi). amas Tan, ad vo kat Ta aso-

ci a ci is wev ro bis Sewy ve tis er T-er Ti sa fuZ ve lia ad vo ka tis mi marT ka no ni er Za la Si

Se su li sa sa mar Tlos ga mam tyu ne be li ga na Ce ni gan zra xi da na Sa u lis Ca de nis Tvis (àd-

vo kat Ta Se sa xeb~ ka no nis 213-e mux lis 1-li na wi lis `d~ pun qti). ad vo kats sa mar Tal-

dar Rve vis Ca de nis Tvis ekis re ba pa su xis mgeb lo ba sa qar Tve los ka non mdeb lo biT dad-

ge ni li sa er To we siT (àd vo kat Ta Se sa xeb~ ka no nis 36-e mux li), Tu Ca de ni li qme de ba

da na Sa u lis niS nebs Se i cavs. amas Tan, we se bis dar Rve vis ga mo sis xlis sa mar Tleb ri vi da

dis cip li na ru li san qci e bi Se iZ le ba ku mu la ti u rad iyos ga mo ye ne bu li.70 Se sa ba mi sad,

ad vo ka tis mi er pro fe si u li sa i dum lo e bis dar Rve va iw vevs am ka no niT da ad vo kat Ta

pro fe si u li eTi kis ko deq siT dad ge nil pa su xis mgeb lo bas (àd vo kat Ta Se sa xeb~ sa qar-

Tve los ka no nis me-7 mux lis me-2 na wi li). Tum ca aR niS nu li ar ga mo ricx avs pi ris sa-

mo qa la qo pa su xis mgeb lo bas. ase ve Tu sa ad vo ka to sa i dum lo e bis xel yo fa ar Se i cavs

da na Sa u lis niS nebs, Se iZ le ba iyos de liq ti.

kvle vis miz ne bi dan ga mom di na re, gan sa kuT re biT mniS vne lo va nia sa ad vo ka to sa i-

dum lo e bis xel yo fis Tvis ad vo ka tis mi marT sa mo qa la qo pa su xis mgeb lo bis da kis re ba,

rac dis cip li nu ri pa su xis mgeb lo bis gan gan sxvav de ba. saq me isa a, rom sa ad vo ka to sa i-

dum lo e bis dac vis uf le bis, ro gorc ab so lu tu ri uf le bis, xel yo fiT axa li sa mar Tleb-

ri vi (de liq tu ri) ur Ti er To ba war mo i So ba (ssk-is 317-e mux lis 1-li na wi li da 992-1008-e

mux le bi). Se sa ba mi sad, am ur Ti er To bis su bi eq te bad gvev li ne ba da za ra le bu li – kre di-

to ri (ro gorc fi zi ku ri, ise iu ri di u li pi ri) da zi a nis mim ye ne be li – mo va le, ro me lic

Se iZ le ba iyos mxo lod de liq tu na ri a ni pi ri. Tum ca ssk-is 992-e mux liT zi a nis anazR a u-

re bis moTx ov na gu lis xmobs gar kve ul ga re mo e ba Ta struq tu ras, sa xel dobr, un da ar se-

bob des pa su xis mgeb lo bis ram de ni me wi na pi ro ba. maT ga ne kuT vne ba qme de bis Se mad gen lo ba,

mar Tlwi na aR mde go ba, sa mar Tal dar Rve vis Tvis pa su xis ge bis mo va le o ba/ bra le u lo ba, zi-

a ni, pa su xis mgeb lo bis ga mom wve vi mi ze zob ri o ba, sa mar Tleb ri vi Se de ge bi: zi a nis anazR a u-

re ba, pa su xis mgeb lo bis ga mo ricx va da Sem ci re ba.71

7.1. sa ad vo ka to sa i dum lo e bis xel yo fa

ssk-is 992-e mux liT dad ge ni li val de bu le bis war mo sa So bad, upir ve les yov li sa,

un da ar se bob des qme de bis Se mad gen lo ba, ro me lic sam kom po nents mo i cavs: sa mar Tleb-

ri vi si ke Tis xel yo fas, ada mi a nis moq me de biT qme de bis Se mad gen lo bis gan xor ci e le ba sa

da mi ze zob ri o bas, ro me lic val de bu le bis sa fuZ ve li a. aq saq me Se iZ le ba Se e xos ssk-is

me-18 da 992-e mux le biT da cu li sa mar Tleb ri vi si ke Tis an uf le bis xel yo fas, Tu pi rov-

70 Meiss R. Von, Die persönliche Geheimsphäre und deren Schutz im prozessuallen Verfahren, Diesenhofen, Rüegger Verlag, 1975, 176-188. sis xlis sap ro ce so sa mar Tal Si sa ad vo ka to sa i dum lo e bis

sa mar Tleb riv as peq teb ze ix. me fa riS vi li g., cxov re ba da ka no ni, me-2 Sev se bu li ga mo-

ce ma, Tb., 2008, 206-219.71 Schmidt R., Schuldrecht Besonderer Teil II – Gesetzliche Schuldverhältnisse, 1. Aufl ., Grasberg bei Bremen,

Rolf Schmidt GmbH, 2003, 190-192; ix. Schmidt R., Schuldrecht Besonderer Teil II – Gesetzliche Schuld-verhältnisse, 4. Aufl ., Grasberg bei Bremen, Rolf Schmidt GmbH, 2006, 203-205.


38

nu li uf le be bi Se i la xa. sa gu lis xmo a, rom ka no niT amom wu ra va daa war mod ge ni li sa mar-

Tleb ri vi si ke Te e bi (si cocx le, sxe u li, jan mrTe lo ba da Ta vi suf le ba). Se sa ba mi sad, ar

Se iZ le ba ma Ti ana lo gi iT ga far To e ba. Tum ca uf le be bi aR niS nul nor ma Si moq ni la daa mo-

ce mu li da araa amom wu ra vi, ker Zod, ka no niT da sa xe le bu lia sa kuT re ba da `da nar Ce ni uf-

le be bi~, rom le bic, msgav sad sa kuT re bi sa, ab so lu tu ri xa si a Ti sa a. `da nar Cen uf le bad~

mo ix se ni e ben zo gad pi rov nul uf le bas.72 is pi rov nul uf le bebs ukav Sir de ba da zo ga dad

sa ad vo ka to sa i dum lo e bis ga mov le nis for meb sac Se iZ le ba Se e xos. amas Tan, qo neb ri vi zi-

a ni anazR a ur de ba mxo lod im pi rov nu li si ke Te e bis Se lax vi sas, rom le bic ssk-is me-18

mux lSia Ca moT vli li.73 ase ve mniS vne lo va ni a, ga far Tov des sa qar Tve los kon sti tu ci-

iT gaT va lis wi ne bu li sa ku Ta ri pi rov ne bis gan vi Ta re bis Ta vi suf le ba (me-16 mux li),

ro mel Sic er T-erT uf le bad mo iz re ba zo ga di pi rov nu li uf le ba. mas ukav Sir de ba

ker Zo cxov re bis dac vis uf le bac, rom lis xel yo fac Se iZ le ba ga mo iw vi os sa ad vo ka to

sa i dum lo e bis Se lax vam. Se sa ba mi sad, aq Sem Txve ve bis mi xed viT Se saZ le be lia ssk-is me-

18 mux liT dad ge ni li moTx ov ne bis da ye ne ba. Tum ca ase ve mniS vne lo va nia ssk-is 992-e

mux li, ro me lic ssk-is me-18 mux liT pir da pir ga uT va lis wi ne bel si ke Te Ta dac vis sa-

Su a le bas iZ le va. zi a nis mi ye ne bis Tvis sa mo qa la qo pa su xis mgeb lo ba dge ba, Tu ku mu la-

ti u rad ar se bobs zi a ni, qme de bis mar Tlwi na aR mde go ba, am qme de ba sa da zi ans So ris mi-

ze zob ri vi kav Si ri da bra li (`ge ne ra lu ri de liq ti~).74

sa ad vo ka to sa i dum lo e bis Se lax va war mo Sobs zi ans anu fi zi ku ri Tu iu ri di u li pi-

ris uf le bis an ke Til dRe o bis Sem ci re bas, ga nad gu re bas. sa mar Tal dar Rve vis ma te ri a lu-

ri Se de gi, Tu mas aqvs Ri re bu le bi Ti for ma, ci vi lis ti ka Si qo neb ri vi zi a ni a,75 wi na aR mdeg

Sem Txve va Si Se saZ le be lia zi a ni iyos ara qo neb ri vi xa si a Tis.76 amas Tan, pi rov ne bis Tvis zi-

a nis mi ye ne ba sac Se iZ le ba hqon des qo neb ri vi xa si a Ti,77 an dro is gan sazR vrul mo nak-

veT Si zi ans mxo lod ara qo neb ri vi xa si a Ti hqon des da Sem deg Se i Zi nos man qo neb ri vi

sa xe. am de nad, zi a nis bu ne ba da mo ki de bu lia ima ze, mo e po ve ba Tu ara zi a nis Se degs fu-

la di ek vi va len ti.78 Se sa ba mi sad, ara ma te ri a lu ri zi a ni wmin da fi zi ku ri an fsi qi ku ri

tan jva a, Tum ca Se iZ le ba iyos ara mxo lod ara qo neb ri vi, ara med qo neb ri vi si ke Tis xel-

72 Schmidt R., Schuldrecht Besonderer Teil II – Gesetzliche Schuldverhältnisse, 1. Aufl ., Grasberg bei Bremen, Rolf Schmidt GmbH, 2003, 190, 193; ix. Schmidt R., Schuldrecht Besonderer Teil II – Gesetzliche Schuld-verhältnisse, 4. Aufl ., Grasberg bei Bremen, Rolf Schmidt GmbH, 2006, 203.

73 sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis ko men ta ri (red. Wanturia l.), w. I, Tb., 2002, 70-71.74 Sen ge lia r., de liq tu ri val de bu le be bi sa mo qa la qo sa mar Tal Si, Tsu-is iu ri di u li

fa kul te tis 80 wlis Ta vi sad mi miZRvnil saiubileo kre bul Si: `sa xel mwi fo sa da sa mar-

Tlis aq tu a lu ri prob le me bi~ (red. Sengelia r.), Tb., 2003, 184.75 sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis ko men ta ri (red. Wanturia l.), w. IV, t. II, Tb., 2001, 378-

381.76 Schmidt R., Schuldrecht Besonderer Teil II – Gesetzliche Schuldverhältnisse, 1. Aufl age, Grasberg bei Bre-

men, Rolf Schmidt GmbH, 2003, 192; ix. Schmidt R., Schuldrecht Besonderer Teil II – Gesetzliche Schuld-verhältnisse, 4. Aufl age, Grasberg bei Bremen, Rolf Schmidt GmbH, 2006, 205.

77 Sen ge lia r., qo neb ri vi zi a ni da mi si anaz Ra u re bis val de bu le ba, Tb., 1991, 3; sa mo qa la-

qo sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis niSne bze ix. zo i Ze b., sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi

pa su xis mgeb lo bis cne bis Tvis, sa qar Tve los ssr mec ni e re ba Ta aka de mi is `mac ne~, eko no-

mi ki sa da sa mar Tlis se ria, №3, 1985, 85-95.78 ni ni Ze T., mo ra lu ri zi a ni sa mo qa la qo sa mar Tal Si, `sab Wo Ta sa mar Ta li~, №2, Tb., 1978,

45, 54-55.



39

yo fis Se de gic.79 am de nad, ko mer ci a li za ci is pi ro beb Si, pi rov nul uf le bas Tan da kav-

Si re biT, mu dam mtki ced fiq sir de ba ten den ci a, rom am uf le bis xel yo fa Se iZ le ba ase ve

qo neb ri vi zi a ni dan ga mom di na re ob des.80

7. 2. mar Tlwi na aR mde go ba

ssk-is 992-e mux liT sa ad vo ka to sa i dum lo e bis xel yo fis ga mo zi a nis anazR a u re bis

val de bu le bis war mo sa So bad un da ar se bob des qme de bis mar Tlwi na aR mde go ba.81 sa ad vo-

ka to sa i dum lo e ba Se iZ le ba Se i la xos gan sazR vru li qme de biT, ro me lic war mo Sobs val-

de bu le bas. qme de ba Si, iu ri di u li ga ge biT, Se iZ le ba mo i az re bo des ro gorc po zi ti u ri

qme de ba (=moq me de ba), ise umoq me do ba. Tum ca val de bu le bis war mo sa So bad Se iZ le ba mniS-

vne lo ba ar hqon des, qme de bis Se mad gen lo ba umoq me do biT gan xor ci el da Tu moq me de biT.82

amas Tan, qme de ba au ci leb lad un da ata reb des mar Tlsa wi na aR mde go xa si aTs, ra sac qmnis

ka no ni sa Tu xel Sek ru le bis we se bis Se u sa ba mo ba.

ara mar Tlzo mi er ma moq me de bam Se iZ le ba xel yos sxva dasx va nor miT da cu li pi-

ris kon kre tu li uf le ba,83 ker Zod sa ad vo ka to sa i dum lo e bis dac vis uf le ba. qmedebis

mar Tlsawi na aR mde go xasiaTi Se iZ le ba gamoixatos pi ra di sfe ro dan mo na ce me bisa da

pi rov nu li uf le be bis Se sa xeb faq tob ri vi ga re mo e be bis une bar Tvod (ara ka no ni e ri

gziT) miRebasa da am informaciis gav rce le baSi. Tum ca aq ve un da ga ir kves, aris Tu ara

ga re mo e be bi (Tan xmo ba, sa ja ro in te re si, sa zo ga do eb ri vi da in te re se ba), rom le bic sa-

mo qa la qo sa mar Tleb riv pa su xis mgeb lo bas ga mo ricx avs.84 amas Tan, pi ra di xa si a Tis cno-

be bi Se iZ le ba sa ad vo ka to sa i dum lo e bis far gleb Si ga ni xi le bo des. Se sa ba mi sad, araa

ga mo ricx u li, rom am cno ba Ta uka no no gav rce le bas moh yves sa ad vo ka to sa i dum lo e bis

xel yo fa.

ama ve dros, sa gu lis xmo a, rom ad vo kats (war mo mad ge nels) Se iZ le ba sa mo qa la qo

pa su xis mgeb lo ba da e kis ros ara sa Ta na do praq ti kis war mo e bis Tvis zi a nis mi ye ne bis

Sem Txve va Si. ma ga li Tad, ad vo ka ti da ax lo e biT aTi wlis gan mav lo ba Si ewe o da sa ad vo-

ka to saq mi a no bas da sa gul da gu lod icav da kli en tis in for ma ci as. Tum ca er Txel, ad-

79 Беляцкинь С., Возмещение морального (неимушественного) вреда, в Еженедельном юриди ческом га-зете «Право», воскресенье, 24 июля, 1911, №29, 1614-1615; ix. Зейц А., Возмещение морального вреда по советскому праву, в журнале «Еженедельник советской юстиции», 1927, №47, 1465; ase ve ix. Hütte F., Helborn M., Schuldrecht Allgemeiner Teil, 3. Aufl ., Bremsen, Verlag Rolf Schmidt GmbH, 2005, 342.

80 Joussen J., Schuldrecht I, Allgemeiner Teil, Stuttgart, W. Kohlhammer GmbH Stuttgart, 2008, 377.81 Schmidt R., Schuldrecht Besonderer Teil II – Gesetzliche Schuldverhältnisse, 1. Aufl age, Grasberg bei Bre-

men, Rolf Schmidt GmbH, 2003, 191; ix. Schmidt R., Schuldrecht Besonderer Teil II – Gesetzliche Schuld-verhältnisse, 4. Aufl ., Grasberg bei Bremen, Rolf Schmidt GmbH, 2006, 204; aseve ix. Perger T., Ehrenshutz von Soldaten in Deutschland und anderen Staaten, Köln, (TUP-Productions) (Dissertation), 2003, 84, <http://ub.unibw-muenchen.de/dissertationen/ediss/perger-tilmann/inhalt.pdf>, [10.09.10].

82 Schmidt R., Schuldrecht Besonderer Teil II – Gesetzliche Schuldverhältnisse, 1. Aufl age, Grasberg bei Bre-men, Rolf Schmidt GmbH, 2003, 190-191.

83 Sen ge lia r., qo neb ri vi zi a ni da mi si anaz Ra u re bis val de bu le ba, Tb.,1991, 4.84 aR niS nu lis Se sa xeb ix. Münch H., Der Schutz des Einzelnen vor Presseveröffentlichungen durch den

Deutschen Presserat und die britische Press Complaints Commision, Eine Untersuchung zur Spruchpraxis unter besonderer Berücksichtigung des zivilrechtlichen Rechtsschutzes der Privatsphäre (Dissertation), Kon-stanz, 2001, 124-126.


40

vo ka tis oTa xis ke Til mo uwy ob lo bis ga mo, ad vo kat ma kli en tis Se sa xeb mo na ce me bi (maT

So ris in ti mu ri in for ma ci is Sem cve li mtki ce bu le be bi) dro e biT Se i ta na sxva ad vo ka-

tis oTax Si, ro mel Sic sxva kli en te bic Se di od nen. ad vo ka tis sa mu Sao oTax Si ram de ni-

me jer mar to dar Ce ni li kli en te bi ga ec nen sa i dum lo in for ma ci as. es in for ma cia ga-

mo i ye nes TviT sa i dum los mflo be lis wi na aR mdeg, ris ga moc dam cvel ma es saq me wa a go.

aR niS nul ma Ta vis Ta vad ga mo iw via zi a ni, ro me lic Se iZ le ba qo neb ri vi an /da ara qo neb-

ri vi xa si a Tis iyos. am de nad, ad vo kat ma ver uz run vel yo kli en tis kon fi den ci a lu ri

in for ma ci is dac va da am in for ma ci is dac vis mo va le o bis Se sa xeb we se bi da ar Rvi a. aR-

niS nul ma mar Tlsa wi na aR mde go qme de bam ga mo iw via zi a ni.

ase ve kli en tis sa i dum lo sfe ro Se i la xe ba, Tu fi du ci u ri ur Ti er To bis sa fuZ-

vel ze kli en tis sa i dum lo e bis Se sa xeb ga ge bul cno bebs ad vo ka ti me sa me pi rebs ga das-

cems an maT Tvis xel mi saw vdoms gax dis. amiT ad vo ka ti ar Rvevs ase ve da va le bis xel Sek-

ru le ba Si gan sazR vrul san do o bis mo va le o bas (ssk-is 709-723-e mux le bi). ami tom da va-

le bis xel Sek ru le bis Se us ru leb lo bi sas kli ents Se uZ lia val de bu le bi Ti sa mar Tlis

nor me biT xel mZRva ne lo ba.85 Tum ca aq, al baT, uf ro qo neb ri vi in te re sis dak ma yo fi le-

ba un da mo i az re bo des.

ro gorc iT qva, sa ad vo ka to bi u ro eb Si un da iyos sa Ta na do pi ro be bi uz run vel-

yo fi li, ra Ta me sa me pi rebs ar hqon deT kli en tis sa i dum lo cno be bis gac no bis sa Su-

a le ba.86 aR niS nuls Se iZ le ba kon fi den ci a lo bis dar Rve va moh yves.87 ase ve `ad vo kat Ta

Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis me-8 mux lis 1-li na wi lis mi xed viT, ad vo kat ma ar un da

ga na xor ci e los ise Ti qme de ba, ro me lic saf rTxes uq mnis kli en tis in te re sebs, sa i dum-

lo e bis dac vas. amas Tan, ad vo ka ti un da zru nav des mim ndo bis imu ni te tis uz run vel yo-

fa sa da dac va ze.88 aR niS nu li we se bis dar Rve va mi u Ti Tebs ad vo ka tis mar Tlsa wi na aR-

mde go qme de ba ze, ro mel mac Se iZ le ba bra le u lad ga mo iw vi os zi a ni (ssk-is 992-e mux li).

7.3. sa ad vo ka to sa i dum lo e bis xel yo fa sa da mar Tlsa wi na aR mde go

qme de bas So ris mi ze zob ri vi kav Si ri

sa ad vo ka to sa i dum lo bis Se lax vis Tvis, ase ve ssk-is 992-e mux liT dad ge ni li pa su-

xis mgeb lo bis da sa kis reb lad au ci le be lia mi ze zob ri o bis Ses wav la, ese igi, swo red mar-

Tlsa wi na aR mde go qme de bis gan xor ci e le bis adek va tu ri Se de gi un da iyos mo ce mu li zi a ni.

am de nad, pa su xis mgeb lo bis war mo sa So bad sa ad vo ka to sa i dum lo e bis xel yo fa sa da zi ans

So ris adek va tu ri mi ze zob ri vi kav Si ri un da ar se bob des.89

85 Meiss R. Von, Die persönliche Geheimsphäre und deren Schutz im prozessuallen Verfahren, Diesenhofen, Rüegger Verlag, 1975, 188-189.

86 iqve, 110-111.87 ssip `sa qar Tve los ad vo kat Ta aso ci a ci is~ eTi kis ko mi si is 2010 wlis 15 de kem bris ga-

daw yve ti le ba (№086/10).88 aR niS nu lis Se sa xeb ix. Пилипенко Ю., Основные направления исследования адвокатской тайни,

Часопис Акаде мії адвокатури України, №2, 2009, 22-24, <http://www.nbuv.gov.ua/e-journals/Chaau/2009-1/09pysiat.pdf>, [06.02.10].

89 Schmidt R., Schuldrecht Besonderer Teil II – Gesetzliche Schuldverhältnisse, 1. Aufl ., Grasberg bei Bremen, Rolf Schmidt GmbH, 2003, 192.



41

praq ti kas Tan yve la ze ax los mdgo mi pir da pi ri da ara pir da pi ri mi ze zob ri vi kav-

Si ris Te o ri is mi xed viT, mi ze zob riv kav Si ri mov le na Ta So ris obi eq tu ri kav Si ri a,90

ro me lic ada mi a nis cno bi e re bi sa da ne bis gan da mo u ki deb lad ar se bobs. qme de ba sa da Se-

degs So ris mi ze zob ri vi kav Si ris sa kiTxi praq ti ku lad dge ba mxo lod im Sem Txve va Si,

Tu sa mar Tal dar Rve va mTav rde ba mar Tlsa wi na aR mde go Se de giT, an Tu am gva ri Se de gis

dad go mis kon kre tu li saf rTxe Se iq mna.91 amas Tan, Tu moq me de ba sa da sa ad vo ka to sa i-

dum lo e bis xel yo fas So ris kav Si ri mxo lod ara ar se bi Tia da zi a ni ga mow ve u lia sxva

mi ze ze biT, ma Sin mo ce mul Sem Txve va Si qo neb ri vi pa su xis mgeb lo ba ar dad ge ba.92

Tum ca sa ad vo ka to sa i dum lo e bis xel yo fis ga mo Se iZ le ba war mo iS vas ara qo neb-

ri vi zi a ni, ro mel Tan da kav Si re bi Tac ga mo i ye ne ba ara ma te ri a lu ri zi a nis ar se bo bis

pre zum fci ac. ese igi, mar Tlsa wi na aR mde go qme de bis Ca de niT iva ra u de ba, rom mas ara-

qo neb ri vi zi a ni mi ad ga (vid re amis sa wi na aR mde go dam tkic de ba). aqe dan ga mo nak li si Se-

iZ le ba Se e xos fsi qi ku rad da a va de bul pirs, vi na i dan mas ar Za luZs sa ku Ta ri uf le be-

bis Se lax vi sa da fi zi ku ri Tu su li e ri tan jvis arar se bo bis gac no bi e re ba.93

am de nad, Tu ad vo kat ma kli en tis kon fi den ci a lo bis dac vis mo va le o bis Se sa xeb

we se bi da ar Rvi a, xel yo fam Se iZ le ba war moS vas zi a nis anazR a u re bis mo va le o ba.

7. 4. bra li

sa ad vo ka to sa i dum lo e bis Se lax vis Tvis pa su xis mgeb lo bis da sa kis reb lad ase ve un-

da ga ni sazR vros bra le u lo bis sa fuZ vel ze pa su xis mgeb lo bis aRe bis mo va le o ba. saq-

me isa a, rom sa ad vo ka to sa i dum lo e bis dac vis uf le bis su bi eq teb ma, rom le bic bra le u-

lad zi ans aye ne ben mim ndob pirs, da za ra le buls un da au nazR a u ron es zi a ni. aR niS nu li

efuZ ne ba de liq tu na ri a no bi sa da bra le u lo bis gar kve vas. aq un da dad gin des, Ses wevs Tu

ara pirs una ri, agos pa su xi sa ku Ta ri qo ne biT. ese igi, un da ga ni sazR vros, sak ma ri sia Tu

ara pi ris qo ne ba zi a nis asa nazR a u reb lad, rac mis qo neb riv mdgo ma re o bas exe ba. es, Ta vis

mxriv, ukav Sir de ba pi ris bra le u lo bas, anu imas, pi ri gan zrax moq me deb da Tu ga uf rTxi-

leb lo biT.94

am de nad, zo ga di we sis mi xed viT, ci vi lis ti ka Si ga mo i ye ne ba zi a nis mim ye neb lis

bra le u lo bis pre zum fci is prin ci pi. am prin ci pis Ta nax mad, zi a nis mim ye ne be li mi iC ne-

va bra le u lad, Tu is bra lis arar se bo bis mo ments ar da am tki cebs. ami to ma a, rom mtki-

ce bis tvir Ti mxa re ebs So ris un da ga da na wil des.95

90 z. axvlediani, valdebulebiTi samarTali, Tb., 1999, 68-69.91 naW ye bia g., sis xlis sa mar Ta li, zo ga di na wi li, Tb., 2011, 264-265.92 Sen ge lia r., qo neb ri vi zi a ni da mi si anaz Ra u re bis val de bu le ba, Tb., 1991, 5.93 ba ra ba Ze n., mo ra lu ri zi a nis anaz Ra u re bis uf le bis war mo So bis sa fuZ vle bi, `ada mi a ni

da kon sti tu cia~, №3, 2005, 69-71.94 Schmidt R., Schuldrecht Besonderer Teil II – Gesetzliche Schuldverhältnisse, 1. Aufl ., Grasberg bei Bremen,

Rolf Schmidt GmbH, 2003, 192; bralis formebis (ganzraxva da gaufrTxileb loba) Sesaxeb

ix. Schlechtriem P., Schuldrecht Allgemeiner Teil, 5., neubearbeitete Aufl ., Tübingen, Mohr Siebeck, 2003,

169-173. gaufrTxileblobasTan dakavSirebiT ix. Hütte F., Helborn M., Schuldrecht Allgemeiner Teil, 3. Aufl ., Bremsen, Verlag Rolf Schmidt GmbH, 2005, 204, 206-207.

95 sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis ko men ta ri (red. Wanturia l.), w. IV, t. II, Tb., 2001, 378-

387.


42

amas Tan, ci vi lis ti ka Si ic no ben ga mo nak lis wes sac, ro de sac ara ma te ri a lu ri

zi a nis Tvis Se iZ le ba pa su xis mgeb lo ba dad ges bra lis ga re Sec. ad vo ka tis mi marT ara-

qo neb ri vi zi a nis Tvis bra lis ga re Se sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo ba dad-

ge ba, Tu zi a ni mi ad ga mim ndo bis si cocx les an jan mrTe lo bas mo me te bu li saf rTxis

wya ro Ti; ase ve sis xlis sa mar Tleb riv pa su xis ge ba Si uka no no mi ce mis, da ka ve bis an mis

mi marT ad mi nis tra ci u li sax de lis uka no no Se far de bis dros; pa ti vis, Rir se bis Tu sa-

xe lis xel myo fi cno be bis gav rce le bis da sxva Sem Txve veb Si.96 aq ara ma te ri a lu ri zi-

a nis Tvis pa su xis mgeb lo ba ekis re ba ara TviT zi a nis mim ye ne bels, ara med su bi eq tebs,

rom le bic, ka no nis Za liT, iRe ben sa ku Tar Tav ze ma te ri a lur pa su xis mgeb lo bas zi a nis

mim ye neb lis mi er ga mow ve u li za ra lis Tvis. ma ga li Tad, Tu sa xel mwi fo mo sam sa xu ris

uka no no qme de bas moh yva ara qo neb ri vi zi a ni, zi a nis Tvis pa suxs agebs sa xel mwi fo; Tu

si nam dvi les Tan Se u sa ba mo in for ma cia gav rcel da, ra mac ga mo iw via pi ra di cxov re bis

xel yo fa, ara ma te ri a lu ri zi a nis Tvis pa su xis mge be lia ma sob ri vi in for ma ci is sa Su a-

le be bi.97 Tum ca pi ra di cxov re bis bra le u li Se lax vis Sem Txve va Si sa ja ro mo sam sa xu-

re e bi sa xel mwi fos Tan er Tad so li da ru lad age ben pa suxs. amas Tan, sa xel mwi fo or ga-

nos (Ta nam de bo bis pi ris) bra le u lo bis pre zum fcia yo vel Tvis ar se bobs da sa xel mwi-

fo xe li suf le bis or ga no pa su xis mgeb lo bi sa gan gan Ta vi suf lde ba, Tu bra lis arar se-

bo bas da am tki cebs. aR niS nu li, Ta vis mxriv, ukav Sir de ba ssk-is 413-e muxls, ro me lic

ssk-is 1005-e mux lTan er Tad un da ga ni xi le bo des. am nor ma Ta ana li zi cxad yofs, rom

sa xel mwi fos pa su xis mgeb lo bis sa kiTxi de liq tu ri val de bu le be bis sa fuZ vel ze un da

ga dawy des. Tu ase Ti ma te ri a lu ri Se de gi ar dad ga da Sem Txve va ssk-is 992-e mux liT

gaT va lis wi ne bu li pa su xis mgeb lo bis wi na pi ro bebs ak ma yo fi lebs, da za ra le bu li mo-

iTx ovs qo neb ri vi zi a nis anazR a u re bas. Tum ca vi na i dan ara qo neb ri vi zi a nis anazR a u re-

bas ara aqvs sa mar Tleb ri vi sa fuZ ve li, mi zan Se wo ni lia ssk-is 1005-e mux lSi mi e Ti Tos

am sa xis zi a nis anazR a u re bis Se saZ leb lo bis Se sa xeb.98 ese igi, ara ma te ri a lu ri zi a ni

anazR a ur de ba sxe u lis da zi a ne bis an jan mrTe lo bis Tvis vne bis mi ye ne bis dros.99 am de-

nad, ara ma te ri a lu ri zi a nis kon sti tu ci u ri ga ge ba un da ai sa xos ssk-is me-18 mux lSic,

ra Ta ara qo neb ri vi zi a nis anazR a u re bis prin cip ma az ri ar da kar gos.100

Tum ca bra lis ga re Se pa su xis mgeb lo bis Sem Txve va Si ne ga ti u ri pa su xis mgeb lo-

ba mi si po zi ti u ri as peq tis gan mowy ve ti lia da igi sxva ra me a, vid re pa su xis mgeb lo-

ba. sa er Tod, zi a nis mi ye ne bi dan war mo So bil sa mo qa la qo sa mar Tleb riv ur Ti er To ba Si

upa su xis mgeb lo bis cne ba ga mod ge ba ab so lu tu ri uf le bis mi marT, rom lis dar Rve vac

war mo Sobs de liq tur val de bu le bas. Se sa ba mi sad, de liq tur val de bu le bas win us-

wrebs ab so lu tu ri sa mar Tleb ri vi ur Ti er To ba da aq dge ba zi a ni. mo ce mul Sem Txve-

96 ba ra ba Ze n., mo ra lu ri zi a nis anaz Ra u re bis uf le bis war mo So bis sa fuZ vle bi, `ada mi a ni

da kon sti tu cia~, №3, 2005, 72-73.97 ax vle di a ni z., val de bu le bi Ti sa mar Ta li, Tb., 1999, 73-74.98 ba ra ba Ze n., mo ra lu ri zi a ni da mi si anaz Ra u re bis prob le ma, Tb., 2012, 196, 210.99 Schmidt R., Schuldrecht Besonderer Teil II – Gesetzliche Schuldverhältnisse, 1. Aufl age, Grasberg bei Bre-

men, Rolf Schmidt GmbH, 2003, 167; ix. ase ve Medicus D., Schuldrecht I, Allgemeiner Teil, Ein Studien-buch, 13., neubearbeitete Aufl ., München, Verlag C. H. Beck, 2002, 271; ix. Hütte F., Helborn M., Schuldre-cht Allgemeiner Teil, 3. Aufl ., Bremsen, Verlag Rolf Schmidt GmbH, 2005, 371.

100 Cik vaS vi li S., pa su xis mgeb lo ba mo ra lu ri zi a nis Tvis, Tb., 2003, 190.



43

va Si war mo i So ba axa li val de bu le ba. Tum ca, ara sa xel Sek ru le bo val de bu le bi sa gan

gan sxva ve biT, sa xel Sek ru le bo ur Ti er To ba Si ar se bobs pa su xis mgeb lo bis po zi ti u ri

as peq ti, vi na i dan sa xel Sek ru le bo val de bu le bis dar Rve vi sas axa li sa xel Sek ru le bo

val de bu le ba ar war mo i So ba da mxa re un da mo e ki dos am val de bu le bis Ses ru le bas pa-

su xis mgeb lo biT.101

8. sa ad vo ka to sa i dum lo e bis xel yo fis le gi ti ma cia

kvle vi dan Cans, rom au ci le be lia gar kve u li we se bis dac va, ra Ta ar Se i la xos sa-

ad vo ka to sa i dum lo e ba. Tum ca am zo ga di we si dan ka non mdeb lo biT daS ve bu lia ga mo-

nak li sic, ker Zod, sa i dum los mflo be lis (kli en tis) an sa ad vo ka to saq mi a no ba ze sa-

meT val yu reo or ga nos we ri lo bi Ti Tan xmo bis ar se bo bi sas sa i dum lo e bis gam JRav ne ba

araa das ja di.102 amas Tan, Tu ad vo kat Ta pro fe si u li eTi kis ko deq siT ad vo ka tis mi er

in for ma ci is gam JRav ne ba au ci le be lia mis mi marT wa ye ne bu li bral de bi sa gan Ta vis da-

sa ca vad103 an ka no niT gaT va lis wi ne bul Sem Txve veb Si. Tum ca kli en tis in te re se bis pri-

o ri te tu lo bis prin ci pis mi xed viT, ad vo kat ma yo vel Tvis un da imoq me dos kli en tis

in te re se bi dan ga mom di na re da da a ye nos isi ni pi rad da sxva pi re bis in te re seb ze maR la

(ad vo kat Ta pro fe si u li eTi kis ko deq sis me-3, me-4 da me-5 mux le bi).104 ad vo kat Ta pro-

fe si u li eTi kis ko deq sSi ga zi a re bu lia swo red sa qar Tve los kon sti tu ci iT dad ge ni-

li we si, rom pirs Se uZ lia ua ri Tqvas Cve ne bis mi ce ma ze sa ku Ta ri Ta vis wi na aR mdeg.

9. sa ad vo ka to sa i dum lo e bis xel yo fi dan war mo So bil moTx ov nis

sa fuZ vel Ta kon ku ren cia

ad vo kats, ro gorc sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis er T-erT mo na wi les,

Se uZ lia ga na xor ci e los ka no niT auk rZa la vi, maT So ris ka no niT pir da pir ga uT va lis-

wi ne be li ne bis mi e ri moq me de ba (ssk-is me-10 mux lis me-2 na wi li). Tum ca esec gar kve ul

far gleb Sia moq ce u li. Tu ze moT da sa xe le bu li nor me bis Se lax vam ga mo iw via kli en tis

sa i dum lo e bis xel yo fa bra le u lad, ad vo ka ti pa suxs agebs sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi

we siT. es exe ba ad vo ka tis ker Zo av to no mi as, ro me lic SezR u du lia ka no ni Ta da xel Sek-

ru le biT.

ro gorc Cans, sa ad vo ka to sa i dum lo e bis sa fuZ ve li Se iZ le ba iyos ga ri ge ba. Se-

sa ba mi sad, val de bu le bi Ti ur Ti er To bis far gleb Si mi ye ne bu li zi a ni un da ga ni xi le-

101 naW ye bia g., bra li, ro gorc so ci a lu ri fi lo so fi is ka te go ria, Tb., 2001, 272-273, 173.102 Meiss R. Von, Die persönliche Geheimsphäre und deren Schutz im prozessuallen Verfahren, Diesenhofen,

Rüegger Verlag, 1975, 179, aseve ix. Beschluss der Aufsichtskommission über die Rechtsanwälte vom 2, September 2004, 4-5.

103 Tu mim ndo bis (an me sa me pi re bis) pi ra di (in ti mu ri) cxov re bis Se sa xeb cno be bi ad vo kat-

ma Se it yo ka no ni e ri gziT ara TviT kli en ti sa gan (an TviT kli en tis gan), ma Sin ad vo kats

Se uZ lia am cno be bis ga mo ye ne ba mi si dac vis qveS myo fi pi ris pa su xis mgeb lo bis Sem su bu-

qe bis miz niT. ix. Красавчикова Л., Личная жизнь граждан под охраной закона, «Юрид. Лит-ра», М., 1983, 155.

104 ad vo kat Ta pro fe si u li eTi kis ko deq si ix. <https://docs.google.com/viewer?url=http://gba.ge/pdf/2010/eTikis– kodexi.pdf>, [28.06.10 18:40].


44

bo des sa xel Sek ru le bo moTx ov nis wi na pi ro bad. Tum ca sa kiTxi un da dad ges TviT Se-

far de bi Ti ur Ti er To bis spe ci fi kis gaT va lis wi ne biT da xel Sek ru le bis pi ro be bis

mi xed viT. amas Tan, sa xel Sek ru le bo moTx ov na un da ukav Sir de bo des ara ab so lu tu ri

uf le bis, ara med Se far de bi Ti uf le bis Se lax vas. Tum ca vi na i dan Tvi Ton sa ad vo ka to

sa i dum lo e bis dac vis uf le ba ab so lu tu ri uf le ba a, mi si xel yo fiT war mo i So ba de-

liq tu ri val de bu le ba. Se sa ba mi sad, dge ba sa kiTxi imis Se sa xeb, Tu ro me li sa mar Tleb-

ri vi moTx ov nis sa fuZ vlis da ye ne biT da ic vas pir ma sa ku Ta ri uf le ba.

sa mar Tleb ri vi moTx ov ne bis dros ga saT va lis wi ne be lia mtki ce bis tvir Tis sa-

kiTx i. saq me isa a, rom sa xel Sek ru le bo moTx ov nis dros mo va lem un da am tki cos, rom

val de bu le bis Se us ru leb lo ba ga re faq to re bi Taa ga mow ve u li da bra li mas am zi a nis

dad go ma Si ar mi uZR vis. rac Se e xe ba ara sa xel Sek ru le bo moTx ov nas, aq da za ra le buls

ekis re ba mo pa su xis bra le u lo bis mtki ce bis tvir Ti.105

amas Tan, aq ga sar kve via moTx ov na Ta xan daz mu lo bis sa kiTx ic. sa xel Sek ru le bo

moTx ov na Se iZ le ba xan daz mu li iyos, vi na i dan ssk-is 130-e mux lis Ta nax mad, sa xel Sek-

ru le bo xan daz mu lo bis va dis aT vla iwy e ba im dro i dan, ro ca pir ma Se ityo an un da Se-

etyo uf le bis xel yo fis Se sa xeb. mo ce mul Sem Txve va Si Se iZ le ba de liq tu ri moTx ov na

iyos nam dvi li, rad gan zi a nis anazR a u re bis moTx ov nis uf le bis sam wli a ni va da aiT vle-

ba im mo men ti dan, ro ca da za ra le bul ma Se ityo zi a nis an zi a nis anazR a u re ba ze val de-

bu li pi ris Se sa xeb (ssk-is 1008-e mux li). Tum ca mxed ve lo ba Sia mi sa Re bi ase ve zo ga di

da spe ci a lu ri nor mis miz ne bi. amas Tan, er Ti mxa re ar un da aR moC ndes ga ci le biT cud

mdgo ma re o ba Si, vid re me o re mxa re. ase ve mxed ve lo ba Si un da iyos mi Re bu li sa mar Tal-

Se far de bis ga mar ti ve bis sa kiTx i.106 aq ve un da aRi niS nos, rom sa mar Tal Se far de bis

dros mo sa mar Tle ro dia Se bo Wi li sar Cel Si war mod ge ni li sa mar Tleb ri vi sa fuZ vliT;

aq, cxa di a, amo sa va li un da iyos moTx ov nis is sa fuZ ve li, rom lis wi na pi ro be bis gar kve-

vac yve la ze swra fad da io lad Se iZ le ba. ama ve dros, un da dad gin des, ro me li moTx ov-

nis sa fuZ vlis ga mo ye ne ba ukav Sir de ba yve la ze mci re sap ro ce so xar jebs.107 am de nad, am

kri te ri u me bis mi xed viT un da Se mow mdes moTx ov nis is sa mar Tleb ri vi sa fuZ ve li, rom-

lis Se de gic eko no mi ku ri da sa mar Tleb ri vi Tval saz ri siT yve la ze uf ro Se e sa ba me ba

moTx ov nis mi zans.108

105 dundua m., deliqturi pasuxismgeblobisa da saxelSekrulebo pasuxismgeb lobis

Tanafardoba, `samarTlis Jurnali~, №1, 2009, 56.106 CaCava s., moTxovnebisa da moTxovnis safuZvlebis konkurencia, Tb., 2011, 187; ix. Thost P.,

Die Anwendungs des § 477 BGB auf Mangelfogeschäden (Dissertation), Hamburg, 2000, 131-133.107 boelingi h., Wanturia l., samoqalaqo saqmeebze sasamarTlo gadawyveti lebaTa miRebis

meTodika, Tb., 2004, 44.108 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa

palatis 2005 wlis 4 martis ganCineba (№as-973-1208-04).



45

10. das kvna

ro gorc ga mo ik ve Ta, sa ad vo ka to sa i dum lo e ba far To cne ba a, mag ram Ta vi si Si na-

ar siT Se dis pro fe si ul sa i dum lo e ba Si; es uka nas kne li, Ta vis mxriv, vrcel de ba, gar da

ad vo ka te bi sa, sxva pi reb zec. rac Se e xe ba sa ad vo ka to sa i dum lo e bas, mas Si mo i az re ba

iu ri di u li kon sul ta ci is mi ce mi sas man da tis far gleb Si ad vo ka tis Tvis gan do bi li

cno be bi, ro mel Ta cod nac au ci le be lia ad vo ka tis mi er iu ri di u li dax ma re bis aR mo-

sa Ce nad. ami to mac sa ad vo ka to sa i dum lo e bis da sa ca vad mi zan Se wo ni li a, sa ad vo ka to

sa i dum lo e ba far Tod iyos in ter pre ti re bu li, ra Ta man mo ic vas mim ndo bis gan ad vo ka-

tis Tvis mi ce mu li cno be bi, ro mel Ta gav rce le ba kli en tis Tvis ara sa sur ve li a.

amas Tan, Tu xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis prin ci pis sa fuZ vel ze mxa re eb ma ur Ti-

er To bis obi eq tad gan sazR vres sa ad vo ka to sa i dum lo e ba, isi ni imoq me de ben val de bu-

le bi Ti ur Ti er To bis far gleb Si. Tum ca ase Ti xel Sek ru le bis obi eq tTan da kav Si re biT

iZu le bi Ti dac vis apa ra tis Ca sar Tve lad sa xel Sek ru le bo ur Ti er To bis obi eq ti un da

ak ma yo fi lebdes ka non Se sa ba mi so bis, mo ra lu ro bi sa da brun va u na ri a no bis moTx ov nebs.

sxva Sem Txve va Si ga saT va lis wi ne be lia mxo lod ab so lu tu ri ur Ti er To bis niS ne bi. amas-

Tan, am in for ma ci a Si Se iZ le ba ga mov lin des ker Zo sfe ro, rac kar ga daa ada mi a nis uf le-

ba Ta ev ro pu li sa sa mar Tlos praq ti ka Si war mod ge ni li. aq xaz gas maa ima ze, rom sa ad vo-

ka to sa i dum lo e bis xel yo fiT Se iZ le ba ker Zo cxov re ba Se i la xos. am de nad, pro fe si u-

li sa i dum lo e bis dac va pi ra di cxov re bis dac vis wi na pi ro ba ca a. aR niS nu li mniS vne lo-

va nia sa qar Tve lo Si uf le bis dac vis efeq tu ri me qa niz me bis Ca mo sa ya li beb lad.

rac Se e xe ba sa ad vo ka to sa i dum lo e bis su bi eq tebs, maT wre Si, upir ve les yov li sa,

Se di an ad vo ka te bi. Tum ca isi ni pro fe si u li sa i dum lo e bis dac va ze zru na ven sxva pi re-

bis meS ve o bi Tac. am pi rebs ga ne kuT vne bi an ad vo ka tis Ta na Sem we da sta Ji o ri, ro mel Tac

ka no niT ase ve eva le baT pro fe si u li sa i dum lo e bis dac va. rac Se e xe ba sxva dam xma re pi-

rebs, maT mi marT, sa ad vo ka to sa i dum lo e bis spe ci fi kis gaT va lis wi ne biT, mi zan Se wo-

ni lia ga mo vi ye noT ter mi ni `kon fi den ci a lo bis dac vis mo va le o ba~. msgavs kon teq stSi

un da ga ni xi le bo des dam la ge be lic, bu Ral te ri, mdi va ni da sxva. ase ve `ad vo kat Ta Se-

sa xeb~ ka no ni ar vrcel de ba pi reb ze, rom le bic ar ari an ad vo kat Ta aso ci a ci a Si re gis-

tri re bu li ad vo ka te bi, mag ram ari an iu ris te bi. maT Tvis mi zan Se wo ni li a, ma Ti pro fe-

si u li eTi kis ko deq si Se iq mnas. Tum ca, sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi ga ge biT, aR niS nul

pi reb ze vrcel de ba ssk-is 714-e mux lSi gan mtki ce bu li sa i dum lo e bis dac vis mo va le-

o ba, ro mel sac da va le bis xel Sek ru le ba war mo Sobs. ami tom da va le bis xel Sek ru le bis

Se us ru leb lo bi sas kli ents Se uZ lia val de bu le bi Ti sa mar Tlis nor me biT xel mZRva-

ne lo ba. amas Tan, mar Ta li a, per so na lu ri uf le be bi ar ga da dis mem kvid re o biT, mag ram

aq mem kvid re ebs un da Se eZ loT, da ic van mam kvid reb lis uf le be bi, mi u xe da vad val de bu-

le bis Sewy ve ti sa, vi na i dan sa ad vo ka to sa i dum lo e bis dac va dro Si Se uzR u da vi a.

ad vo kats (war mo mad ge nels) sa mo qa la qo pa su xis mgeb lo ba Se iZ le ba da e kis ros

ara sa Ta na do praq ti kis war mo e bis Tvis zi a nis mi ye ne bis Sem Txve va Si. ssk-is 992-e mux-

liT, zi a nis Tvis dad ge ba pa su xis mgeb lo ba, Tu ar se bobs zi a ni, mar Tlwi na aR mde go ba, mi-

ze zob ri vi kav Si ri da bra li ku mu la ti u ri we siT. amas Tan, xel yo fas le gi ti ma ci as sZens

sa i dum los mflo be lis (kli en tis) an sa ad vo ka to saq mi a no ba ze sa meT val yu reo or ga-


46

nos we ri lo bi Ti Tan xmo ba, sa ja ro in te re sis ar se bo ba, sa ku Ta ri Ta vis Tvis bral de bis

aci le bis mo men ti. Se sa ba mi sad, mo ce mu li ga re mo e be bis Sem Txve va Si ga mo i ricx e ba sa mo-

qa la qo pa su xis mgeb lo ba.

am de nad, kvle viT ga mo ik ve Ta am ur Ti er To bis Zi ri Ta di niS ne bi: sa ad vo ka to sa i-

dum lo e bis dac vis uf le bis su bi eq tTa gan sa kuT re bu li sa mar Tleb ri vi mdgo ma re o ba,

ur Ti er To bis fi du ci u ri xa si a Ti; eTi ku ri nor me bis spe ci fi ku ro ba; sa ad vo ka to sa i-

dum lo e bas Tan da kav Si re biT war mo So bi li ur Ti er To bis rTu li obi eq ti.

ro gorc Cans, sa ad vo ka to sa i dum lo e bis xel yo fam Se iZ le ba war moS vas moTx ov na-

Ta kon ku ren ci is sa kiTx i. mo ce mul Sem Txve va Si ga saT va lis wi ne be lia Se far de bi Ti da

ab so lu tu ri ur Ti er To bis Ta vi se bu re be bi, zi a nis xa si a Ti, mtki ce bis tvir Ti, xan daz-

mu lo bis sa kiTx i, mxa re Ta Ta nas wo ro ba da sa mar Tli a no ba, sa mar Tal Se far de bis ga mar-

ti ve ba, sap ro ce so xar je bi. swo red am kri te ri u me bis mi xed viT un da air Ces Sem Txve vis

Se saty vi si kon kre tu li sa mar Tleb ri vi moTx ov nis sa fuZ ve li.

47

ilona gagua*

samarTlis roli da funqcia mxareTa Soris mtkicebis tvirTis ganawilebisas

(SedarebiTsamarTlebrivi daxasiaTeba)

1. Sesavali

sa qar Tve lo Si sa sa mar Tlo re for mis Se de gad, ro me lic mim di na re obs ev ro pis

sab Wos mi nis trTa ko mi te tis re ko men da ci is Se sa ba mi sad, mar Tlmsa ju le ba sa mo qa la qo

saq me eb ze xor ci el de ba Se jib re bi To bi sa da dis po zi ci u ro bis prin ci pe bis sa fuZ vel-

ze, ro me lic, in kvi zi ci u ro bi sa gan1 gan sxva ve biT, ar mo iTx ovs sa sa mar Tlos mi er saq me-

ze obi eq tu ri WeS ma ri te bis dad ge nas: ara med da ve bis gan xil vi sas sa sa mar Tlo ey rdno-

ba mxa re Ta aq ti u ro ba sa da Tvi Ti ni ci a ti vas da mxo lod mxa re e bis mi er war mod ge ni li

mtki ce bu le be bis far gleb Si ixi lavs yo vel kon kre tul sa mo qa la qo saq mes da ga mo aqvs

ara ar se bi Tad swo ri ga dawy ve ti le ba, ro gorc es da ma xa si a Te be li iyo re for mam de

ar se bu li sa sa mar Tlo e bi saT vis, ara med ga mo aqvs da sa bu Te bu li ga dawy ve ti le ba, ro-

me lic em sa xu re ba pro ce sis sa mar Tli an das ru le bas. Se sa ba mi sad, Ta na med ro ve sa mo-

qa la qo sap ro ce so sa mar Tal Si dis po zi ci u ro bi sa da Se jib re bi To bis prin ci pis moq-

me de bis pi ro beb Si swo red mtki ce bis tvir Tis re a li ze ba zea da mo ki de bu li mxa re Ta

So ris war mo So bi li da vis (kon fliq tis) gan xil vis sap ro ce so Se de gi, mi si ma te ri a lur

-sa mar Tleb ri vi re zul ta ti. ase ve, mniS vne lo va nia mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis

swo ri ga da na wi le ba, ro gorc pro ce sis sa mar Tli a ni das ru le bis wi na pi ro ba.

2. mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis Ta vi se bu re ba

2. 1. mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis mniS vne lo ba

sa qar Tve los sa mo qa la qo sap ro ce so ko deq sSi2 ar ar se bobs mtki ce bis sa ka non-

mdeb lo gan mar te ba. sa mo qa la qo sap ro ce so sa mar Tal Si mtki ce bis tvir Tis ar sis ga-

ge ba Se uZ le be lia Ta na med ro ve sa mar Tal war mo e ba Si mi si praq ti ku li ga mo ye ne bis ga-

az re bis ga re Se. mtki ce bis tvir Ti un da ga ni mar tos imis mi xed viT, Tu ra mi mar Te ba Sia

igi sap ro ce so sa mar Ta lur Ti er To bis sa bo loo Se deg Tan, saq mis gan xil vis sap ro ce so

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti.1 laT. inquisitio – gamoZieba, dakiTxva. oficialobis an inkviziciis principi aris proce-

sualuri principi, romlis mixedviTac, sasamarTlos SeuZlia gamoikvlios faqtebi

sakuTari uflebamosilebis safuZvelze. ix. cipeliusi r., iuridiuli meTodebis moZ-

Rvreba, me-10 gadamuSavebuli gamocema, miunxeni, 2006 (Targmani qarTul enaze – ToT-

laZe l., samecniero redaqtori turava m., 2009, 119). 2 miRebis TariRi: 14.11.1997, gamoqveynebis wyaro, TariRi: parlamentis uwyebani №47-48,

31.12.1997.


48

re zul tat Tan. war mod ge nil kvle va Si mtki ce bis tvir Ti ga az re bul iq na Sem de gi kuTx-

iT: mtki ce bis tvir Ti es aris da vis mo na wi le mxa ris iu ri di u li mo va le o ba – Se as ru-

los gar kve u li pro ce su a lu ri moq me de ba; san qcia am mo va le o bis Se us ru leb lo bi saT-

vis mdgo ma re obs swo red ima Si, rom ara xel say re li ma te ri a lursa mar Tleb ri vi Se de ge-

bi gar da uv lad dad ge ba im mxa ris mi marT, ro mel mac ver uz run vel yo am pro ce su a lu ri

val de bu le bis je ro va ni Ses ru le ba.

mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis we si Se e xe ba mxo lod sa da vo iu ri-

di u li mniS vne lo bis mqo ne faq te bis dad ge nas. er Tma ne Ti sa gan ga nas xva ve ben im iu ri-

di u li mniS vne lo bis mqo ne faq tebs, rom le bic mtki ce bas ar sa Wi ro e ben da im faq tebs,

ro mel Ta da sa das tu reb lad sa val de bu loa mtki ce bu le ba Ta war dge na.3

amas Tan, mtki ce bis tvir Ti vrcel de ba ma te ri a lur faq teb ze.

yve la sa mo qa la qo da vis gan xil vi sas ar war mo ebs mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir-

Tis ga na wi le ba. mtki ce bis pro ce sis ini ci re ba xde ba im mo pa su xis mi er, ro me lic ar

cnobs sa sar Ce lo moTx ov nas. Tu mo pa su xe cnobs sar Cels, ma Sin mo sar Ce le ga Ta vi suf-

le bu lia sa sar Ce lo faq te bis dam tki ce bi sa gan. aseT Sem Txve va Si mo sar Ce le ar aris

val de bu li wa rad gi nos da ga mo aq vey nos mis xelT ar se bu li mtki ce bu le be bi.

saq mi saT vis mniS vne lo bis mqo ne faq tob ri vi ga re mo e be bis dad ge na ukav Sir de ba

saq me Si mo na wi le mxa re e bi sa da sa sa mar Tlos sap ro ce so moq me de be bis Ses ru le bas, ker-

Zod, mtki ce bu le ba Ta war dge nas, mtki ce bu le ba Ta Seg ro ve bas, mtki ce bu le ba Ta ga mok-

vle va sa da Sem dgom maT Se fa se bas. mxa re eb sa da sa sa mar Tlos So ris funq ci e bis da na wi-

le bis mi zans war mo ad gens saq mi saT vis mniS vne lo bis mqo ne sa da vo faq tob ri vi ga re mo e-

be bis dad ge na. mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis Za liT, er Ti mxa re, ro mel mac gar kve u li

sa xis faq te bi un da da am tki cos, Ta vi suf lde ba im faq te bis dam tki ce bi sa gan, ro me lic

mo pa su xe mxa rem un da da am tki cos da pi ri qiT, mo pa su xe Ta vi suf lde ba im faq te bis dam-

tki ce bi sa gan, ro me lic mo sar Ce lem un da da am tki cos. Se sa ba mi sad, mxa re Ta So ris mtki-

ce bis tvir Tis ga na wi le bis we si mi u Ti Tebs or Zi ri Tad faq tor ze, ker Zod, pro ce sis

mo na wi le ro mel ma mxa rem ra faq te bi un da da am tki cos da ro me li faq te bis dad ge nis

mo va le o bi sa gan Ta vi suf lde ba pro ce sis mo na wi le esa Tu is mxa re.

aR sa niS na via is ga re mo e bac, rom mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bas

aqvs ara mar to sap ro ce so sa mar Tleb ri vi, ara med mas ma te ri a lur sa mar Tleb ri vi mniS-

vne lo bac. aR niS nu li mdgo ma re obs swo red ima Si, rom mtki ce bis sap ro ce so val de bu-

le bis Se us ru leb lo biT dam dga ri ara sa sur ve li ma te ri a lur sa mar Tleb ri vi Se de gi

dad ge ba im mxa ris mi marT, ro me lic je rov nad ar Se as ru lebs mis Tvis da kis re bul iu-

ri di ul mo va le o bas.

am de nad, un da da vas kvnaT, rom mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi le ba sa-

mo qa la qo sa mar Tal war mo e ba Si mxa re Ta Tvi Ti ni ci a ti vi sa da aq ti u ro bis ga mov le nis

wi na pi ro ba a.

amas Tan, mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis mniS vne lo ba di dia im Tval saz ri si Tac,

rom igi sti muls aZ levs mxa re Ta aq ti u ro bas – mo i Zi on da wa rud gi non sa sa mar Tlos

3 Gottwald P., Beweislast und Beweisführung im Wettbewerbsprozeß, Rechtsvergleichende Untersuchung zum deutschen, amerikanischen und schwedischen Recht, GRUR Int 1982, 695, <http://beck-online.beck.de/?vpath=bibdata%5Czeits%5Cgrurint%5C1982%5Ccont%5Cgrurint.1982.695.1.htm&pos=19&hlwords=beweislastumkehr#xhlhit> [17.10.2010].

ilona gagua, samarTlis roli da funqcia mxareTa Soris mtkicebis tvirTis ganawilebisas

49

mtki ce bu le be bi im sa da vo faq tob ri vi ga re mo e be bis da sad ge nad, ro mel Ta dam tki ce-

bis mo va le o ba maT ekis re baT, rac, Ta vis mxriv, war mo ad gens saq me ze da sa bu Te bu li ga-

dawy ve ti le bis mi Re bis au ci le bel wi na pi ro bas.

ze mo aR niS nu li dan ga mom di na re, Se iZ le ba ga keT des me o re das kvna, rom lis Ta nax-

mad, swo red da sa bu Te bu li ga dawy ve ti le bis mi Re baa mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis

ga na wi le bis mi za ni.

2.2. Se jib re bi To bi sa da dis po zi ci u ro bis prin ci pe bi ro gorc

mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis sa fuZ vle bi

iu ri di ul li te ra tu ra Si mar Te bu lad aRi niS ne ba, rom mtki ce bis tvir Tis re-

a li ze bis da mi si ga na wi le bis we sis sa mar Tleb ri vi bu ne bis zus ti ax sna Se uZ le be lia

mo da ve mxa re Ta Ta nas wo ruf le bi a no bi sa da Se jib re bi To bis prin ci pe bis gaT va lis wi-

ne bis ga re Se.4 sa mar Tal war mo e ba Si mo da ve mxa re ebs So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi-

le ba war mo ad gens mxa re Ta Ta nas wo ruf le bi a no bis prin ci pis kon kre tul ga mov le nas.

`a da mi an Ta (pir Ta) ka no nis wi na Se Ta nas wo ro bis aRi a re bas sa fuZ ve li Ca u ya ra bu ne biT-

ma sa mar Tal ma.5 bu ne bi Ti mo va le o be bi, ise ve ro gorc bu ne bi Ti uf le be bi yve la ada mi a-

ni saT vis yo vel Tvis Ta nas wo ri un da iyos. es Ta nas wo ro ba sa zo ga do eb ri vi ur Ti er To-

be bis ne bis mi er sfe ro Si un da ai sa xos da gav rcel des~.6 maT So ris, sap ro ce so sa mar-

Tleb riv ur Ti er To beb Sic. uf le ba Ta Ta nas wo ro bas um niS vne lo va ne si ro li akis ria

sa mo qa la qo sap ro ce so sa mar Ta lur Ti er To bis gan vi Ta re ba Si.

sa mar Tal war mo e ba sa mo qa la qo saq me eb ze xor ci el de ba mxa re Ta Se jib re bi To bis

sa fuZ vel ze, rac gu lis xmobs, rom saq me Si mo na wi le mxa re e bi sar geb lo ben Ta na ba ri

uf le be bi Ta da Se saZ leb lo be biT, da a sa bu Ton Ta vi an Ti moTx ov ne bi, uar yon an ga a qar-

wylon me o re mxa ris moTx ov ne bi, mo saz re be bi an /da mtki ce bu le be bi. Se jib re bi To bis

prin ci pi mxa re Ta saq mi a no bas mxo lod saq mis faq tob ri vi ga re mo e be bis dad ge nis sfe-

ro Si mo i cavs. Se jib re bi To bis prin ci pis kon kre tu li ga mov le naa sa qar Tve los ssk-is

102-e mux lSi gan mtki ce bu li de bu le ba imis Ta o ba ze, rom Ti To e ul ma mxa rem un da da-

am tki cos ga re mo e ba ni, rom leb ze dac igi am ya rebs Ta vis moTx ov neb sa da Se sa ge bels.

Se jib re bi To bis prin ci pis kon kre tu li ga mov le naa sa qar Tve los ssk-is 2321 mux li,

rom lis Se sa ba mi sad, mo pa su xis mi er 201-e mux lis me-2 na wi liT dad ge ni l va da Si pa su xis

(Se sa ge be lis) war mo ud gen lo bi sas, Tu es ga mow ve lia ara sa pa tio mi ze ziT, mo sa mar Tles

ze pi ri mos me nis ga re Se ga mo aqvs da us wre be li ga dawy ve ti le ba.

dis po zi ci u ro bis prin ci pis moq me de bis far gleb Si sa sa mar Tlo SezR u du li a,

mxa re e bi Ta vad gan sazR vra ven, aR Zran Tu ara sar Ce li sa sa mar Tlo Si, ro gor war mar-

4 Todria T., faqtobrivi garemoebebis mniSvneloba sakasacio sasamarTloSi, Tb., 2011,

273.5 Gschnitzer F., Allgemeiner Teil des bürgerlichen Rechts, 2. neubearbeitete Auf. Springer-Verlag. Wien/New-

York 1992, 11, 12, miTiTebulia: burduli i., samewarmeo (savaWro) samarTlis ganviTareba

saqarTveloSi da germaniaSi (SedarebiTsamarTlebrivi kvleva), Tb., 2007, 21, mixedviT.6 Seelmann K., Rechtsphilosophie, 2 Auf., München 2001, 65. miTiTebulia: burduli i., samewarmeo

(savaWro) samarTlis ganviTareba saqarTveloSi da germaniaSi (SedarebiTsamarTlebri-

vi kvleva), Tb., 2007, 21 mixedviT.


50

Ton an ro gor da as ru lon igi. mxa re e bi Tvi Ton wyve ten sa kiTxs imis Se sa xeb, Tu saq mis

ro me li faq tob ri vi ga re mo e be bi mo ax se non da ro me li mtki ce bu le be bi wa rud gi non sa-

sa mar Tlos. mxa re Ta mi er mi Ti Te bu li faq te bi Se ad ge nen sa sa mar Tlos si lo gizms.7 ese-

ni kon kre tu li, dro sa da siv rce Si gan sazR vru li mov le ne bia, rom le bic sa mar Tleb ri-

vi qme de bis sa fuZ vlad qmni an obi eq tur sa marTls.8

am de nad, Seg viZ lia da vas kvnaT, rom swo red Se jib re bi To bi sa da dis po zi ci u ro-

bis prin ci pe bia mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis sap ro ce so sa mar Tleb-

ri vi sa fuZ vle bi.

eW vga re Se a, rom sa qar Tve los sa mo qa la qo sap ro ce so sa mar Ta li ga nic dis kon ti-

nen tu ri ev ro pis qvey ne bis sa mo qa la qo sap ro ce so sa mar Tlis gav le nas. ami tom, sa in-

te re soa kon ti nen tu ri ev ro pis qvey ne bis sa mar Tlis oja xe bis (ger ma ni a, saf ran ge Ti)

sap ro ce so sa mar Tlis cal ke u li sa kiTx e bis gan xil va sak vlev sa kiTx Tan mi mar Te biT.

sa qar Tve los sa mo qa la qo sap ro ce si sa mar Ta li yve la ze ax los dgas ger ma nul

sa mo qa la qo sap ro ce so sa mar Tal Tan. ori ve sa mar Tals axa si a Tebs dis po zi ci u ro-

bis prin ci pi dan daS ve bu li ga mo nak li se bi, sa u ba ria sa sa mar Tlos Ca re va ze ker Zo sa-

mar Tleb riv ur Ti er To beb Si. ger ma ni is sa mo qa la qo sap ro ce so sa mar Tal Si mtki ce bis

pro ce si Sed ge ba ori sta di i sa gan: 1. mtki ce bu le be bis war mod ge na mtki ce bis ka no niT

gan sazR vru li sa Su a le be biT; 2. mtki ce bu le be bis Seg ro ve ba, ga mok vle va da Se fa se-

ba. mtki ce bis pro ces Si ger ma ne li mo sa mar Tle uf le ba mo si lia Ta vi si ini ci a ti viT

da kiTx os mxa re e bi, da niS nos eq sper ti za, da a va los mxa re ebs war mo ad gi non maT xelT

ar se bu li do ku men te bi. sa sa mar Tlos uf le ba aqvs mxa re Ta Su am dgom lo bis ga re Se da

mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis ga re Se kon kre tu li faq tis ir gvliv da-

kiTx os pro ce sis mo na wi le er T-er Ti an ori ve mxa re.9 aR niS nu li uf le ba mo si le biT sa-

sa mar Tlo sar geb lobs im Sem Txve va Si, Tu mtki ce bu le bis Seg ro ve ba, ga mok vle va da Se-

fa se ba (Tu ki aseT sap ro ce so moq me de bas hqon da ad gi li) ar qmnis sak ma ris sa fuZ vels,

rom sa mar Tlis Sem far de be li or ga no dar wmun des da sad ge ni faq tob ri vi ga re mo e bis

nam dvi lo ba Si.10

qar Tu li sap ro ce so sa mar Tlis msgav sad, dis po zi ci u ro bi dan daS ve bul gar kve-

u l ga mo nak li sebs vxvde biT fran gul sap ro ce so sa mar Tal Sic. mxa re Ta So ris mtki-

ce bis tvir Tis ga da na wi le bis we si gan mtki ce bu lia saf ran ge Tis ssk-is me-9 mux lSi,

rom lis da na we siT, yo ve li mxa re val de bu lia ka no niT gaT va lis wi ne bu li we siT da am-

tki cos faq te bi mi si moTx ov nis da sak ma yo fi leb lad.11 mar Ta lia fran gul sap ro ce so

sa mar Tal Si pro ce su a lu ri ini ci a ti va mi ni We bu li aqvT mxa re ebs, Tum ca, saf ran geT Si

moq me di ka non mdeb lo biT mo sa mar Tle uf le ba mo si lia mxa re Ta mi er mi Ti Te bu li ga-

7 silogizmi (berZ. syllogismos) – deduqciuri daskvna, romelSic ori mocemuli msjelobi-

dan (wanamZRvridan) gamodis mesame (daskvna). ix. ucxo sityvaTa leqsikoni, Semdgeneli

WabaSvili m., Tb., 1964, 350. 8 Rosenbeg L., Schwab K., Gottwald P., Zivilprozessrecht, München, 2009, 638.9 Michalski L., Bayreuth, “Beweisvereitelung” durch beweisbelastete Partei und Nachholbarkeit in der Beru-

fungsinstanz, NJW 1991, 2069, <http://beckonline.beck.de/?vpath=bibdata%5Czeits%5Cnjw%5C1991%5Ccont%5Cnjw.1991.2069.1.htm&pos=5&hlwords=beweislastumkehr#xhlhit> [17.10.2010].

10 Гражданское процессуальное уложение Германии, первод с немецкого, M., 2006, 94.11 Vincent J., Gulnchard S., Proceеdure Civile, 27е ed, Paris, Dalloz, 2003, 57.


51

re mo e be bis da sad ge nad Se ag ro vos mtki ce bu le be bi Ta vi si ini ci a ti vi Tac. sa xel dobr,

mo sa mar Tle uf le ba mo si li a: 1. da niS nos eq sper ti za;12 2. ga mo i Za xos mxa re e bi ax sna- gan-

mar te bis mi sa ce mad;13 3. faq te bis aR qmis miz niT mo na wi le o ba mi i Ros daT va li e re ba Si;14

4. ga mo iTx o vos er T-erT mxa res Tan an me sa me pir Tan ar se bu li do ku men te bi;15 yu rad sa-

Re bia saf ran ge Tis ssk-is me-11 mux li, rom lis da na we siT, sa sa mar Tlo da pro ces Si mo-

na wi le mxa re e bi ur Ti er TTa nam Srom lo ben mtki ce bu le ba Ta Seg ro ve bi sa da mtki ce bis

pro ces Si. sa sa mar Tlo uf le ba mo si lia mxa ris Sum dgom lo bis sa fuZ vel ze mxa ri sa gan

an me sa me pi ri sa gan mo iTx o vos mtki ce bu le be bis war mod ge na. aR niS nu li mi Ti Te bis Se-

us ru leb lo bi saT vis sa sa mar Tlo uf le ba mo si lia ga mo i ye nos yo vel dRi u rad mzar di

ja ri ma.16 saf ran ge Tis ka non mdeb lo ba iT va lis wi nebs de bu le bas, rom lis Ta nax mad, yo-

ve li mxa re val de bu lia me o re mxa res wa rud gi nos ga sac no bad mtki ce bu le be bi. am val-

de bu le bis Se us ru leb lo ba iT va lis wi nebs ja ri mas.17

ger ma nu li da fran gu li sap ro ce so sa mar Tli saT vis da ma xa si a Te be li gar kve u li

Ta vi se bu re be bis Ses wav lis Se de gad Seg viZ lia Ca mo va ya li boT er Tgva ri xed va mtki ce-

bis pro ces Si mo sa mar Tlis aq ti u ro bis far gle bis ga far To e bis kuTx iT: qar Tul sa-

mo qa la qo sap ro ce so sa mar Tal Si dis po zi ci u ro bis prin ci pis zed me tad xis tma dac vam

rom ar ga mo iw vi os, yo vel kon kre tul Sem Txve va Si, usa mar Tlo ga dawy ve ti le be bis mi-

Re ba da ar Se izR u dos zo ga dad sa mar Tlis Sem dgo mi gan vi Ta re ba, sa sa mar Tlo ar un da

iyos mxo lod mxa re Ta pro ce su a lu ri Se jib ris pa si u ri ze dam xed ve li da mo na wi le o bis

ga re Se ar un da elo dos ma Ti Se jib ris sap ro ce so sa mar Tleb riv Se degs. obi eq tu ro bis

Se nar Cu ne biT sa sa mar Tlom aq ti u rad un da uxel mZRva ne los pro cess. mxa re Ta Se ji b-

re bi To bis xel mZRva ne lo bis pro ces Si sa sa mar Tlom ara mar to un da ga nu mar tos saq-

me Si mo na wi le pi rebs ma Ti uf le be bi da mo va le o be bi da ga af rTxi los isi ni sap ro ce so

moq me de be bis Ses ru le bi sa da Se us ru leb lo bis Se saZ lo Se de ge bis Se sa xeb, ara med Ta-

nam Srom lo ba un da ga u wi os maT uf le be bis re a li za ci a Si, Seq mnas saq mis ga re mo e be bis

da sad ge nad mtki ce bu le ba Ta yo vel mxri vi da sru li ga mok vle vi sa da ma te ri a lu ri ka-

non mdeb lo bis swo ri ga mo ye ne bis wi na pi ro be bi. miT uf ro, sar Cel Si mi Ti Te bu li faq-

tob ri vi ga re mo e be bis kon kre tul ma te ri a lur sa mar Tleb riv nor mas Tan Se sa ba mi so bis

dad ge na sa sa mar Tlos uf le ba caa da val de bu le bac. da vis sa mar Tleb ri vi Se fa se bi sas

mo sa mar Tle sru li ad da mo u ki de be li a, gan sxva ve biT pro ce sis faq tob riv sa fuZ vleb-

ze mu Sa o bi sa gan da ar aris Se bo Wi li dis po zi ci u ro bis an Se jib re bi To bis prin ci pe-

biT. mxa re Ta mi er war dge ni li moTx ov ne bi sa da mox se ne bu li faq tob ri vi ga re mo e be bis

sa mar Tleb ri vi Se fa se ba ki mxo lod mo sa mar Tlis pre ro ga ti va a. mo sa mar Tlis aq ti u-

ro bis far gle bis ga far To e bas sak ma od di di mniS vne lo ba eni We ba pro ce sis sa mar Tli-

a ni das ru le bi saT vis. Tum ca ar un da dag va viwy des isic, rom, am Tu im sa mo qa la qo da vis

spe ci fi ki dan ga mom di na re, mo sa mar Tlis aq ti u ro bis far gle bis gan sazR vra Se uZ le be-

lia saq me ze mniS vne lo va ni faq tob ri vi si tu a ci is ana li zis ga re Se.

12 Code de Procédure Civile. 100e ed., Dalloz, 2009, Art. 322. 13 iqve, Art. 84-198.14 iqve, Art. 295. 15 iqve, Art. 138-142. 16 iqve, Art. 11. 17 iqve, 132-137.


52

ze mo aR niS nu li mo saz re bis gam ya re bis miz niT, mo vix mob ev ro pis sab Wos mi nis-

trTa ko mi te tis 1994 wlis 13 oq tom bris re ko men da ci as mo sa mar Tle Ta efeq ti a no bi sa

da ro lis gaz rdis Se sa xeb, rom lis Ta nax mad, ̀ mo sa mar Tlem, mar Tlmsa ju le bis in te re-

se bis gaT va lis wi ne biT, un da mis ces mxa re ebs mi u ker Zo e be li ax sna- gan mar te ba sap ro-

ce so sa kiTx e bis Se sa xeb~.18 miT uf ro, qo neb riv -sa mar Tleb riv da veb Si mxa re ebs, rom-

le bic war mod ge ni li ar ari an ad vo ka te biT, xSi rad esa Wi ro e baT mtki ce bis tvir Tis

re a li ze bis xel Sewy o bis kuTx iT cal ke u li sa kiTx e bis gan mar te ba.19 aR niS nu li uf le-

ba mo si le bis re a li ze ba Se saZ le be lia Zi ri Ta dad pir ve li in stan ci is sa sa mar Tlo e bis

mi er, im Tval saz ri siT, rom saq mis mom za de bis etap ze sa sa mar Tlo pro ce du ru lad ar

aris SezR u du li, mo u wo dos mxa res, saq mi saT vis mniS vne lo bis mqo ne ro mel faq tob riv

ga re mo e ba ze ga a max vi los yu radR e ba da war mo ad gi nos sa Ta na do mtki ce bu le be bi mis

da sa das tu reb lad.

2. 3. sa sa mar Tlos ro li mxa re Ta So ris mtki ce bis

tvir Tis ga na wi le ba Si

mtki ce bis tvir Tis ga na wi le ba Si sa sa mar Tlos um niS vne lo va ne si ro li ekis re ba,

rac Zi ri Ta dad gan pi ro be bu lia im ga re mo e biT, rom ma te ri a lu ri sa mar Ta li de ta lu-

rad ar awes ri gebs mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis we sebs. am pi ro beb Si

ki, sa sa mar Tlo xel mZRva ne lobs sa qar Tve los ssk-is 102-e mux liT dad ge ni li mtki ce-

bis tvir Tis ga na wi le bis zo ga di re gu la ci iT, rom lis Ta nax mad, Ti To e ul ma mxa rem un-

da da am tki cos is ga re mo e be bi, rom leb ze dac am ya rebs Ta vis moTx ov neb sa da Se sa ge bels.

mtki ce bis pro ces Si, sa sa mar Tlos moq me de bis far gle bis ga far To e bis kuTx iT,

sa in te re soa sa er To sa mar Tlis qvey neb Si ar se bul ga moc di le ba. mar Ta lia am qvey neb Si

ar se bobs sru li ad gan sxva ve bu li sa mar Tleb ri vi sis te ma, Tum ca dRes dRe o biT kon ti-

nen tur -ev ro pul sa mar Tal Si Se i niS ne ba sa er To sa mar Tlis qvey ne bis ka non mdeb lo bis

re cef ci a. mi u xe da vad sap ro ce so ka non mdeb lo biT gaT va lis wi ne bu li da da cu li mxa-

re Ta Se jib re bi To bis prin ci pe bi sa, saf ran ge Tis,20 ger ma ni is, sa qar Tve los ka non mdeb-

lo ba Se i cavs ase ve nor mebs, rom le bic xazs us vams e.w. in kvi zi ci u ri sa mar Tal war mo e-

bis niS ne bis ar se bo ba sac. es ga sak vi ri ar aris, rad gan aS ka rad sa xe zea Se jib re bi To bi sa

da in kvi zi ci u ri pro ce se bis da ax lo e bis gze bi. sak vlev sa kiTx Tan mi mar Te biT gan xi-

lu lia in glis sa da aS S-Si moq me di sa mar Tleb ri vi aq te bi, rac sa in te re soa im kuTx iT,

rom maT Si asa xu lia mtki ce bis pro ces Si sa sa mar Tlo Ta aq ti u ro bis gan sazR vru li Ta-

vi se bu re be bi, rac xels Se uwy obs sa qar Tve los sa mo qa la qo sap ro ce so sa mar TliT gaT-

va lis wi ne bu li mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis ax le bur ga az re bas.

sa in te re soa aS S-is mo de li, sa dac kiTx va imis Se sa xeb, Tu ro mel ma mxa rem un da

da am tki cos esa Tu is ga re mo e ba, wyde ba sa sa mar Tlos mi er.21 dar wmu ne bis tvirTi, ro-

18 evropis sabWos ministrTa komitetis 1994 wlis 13 oqtombris rekomendacia №R (94) 12,

mosamarTle da marTlmsajuleba, saqarTvelos uzanaesi sasamarTlo, adamianis ufle-

baTa centri, Tb, 2001, 28.19 Gardley J., Foundation of Private Law, Property, Tort., Contract, Unjust Enrichment, Oxford, 2006, 116.20 Vincent J., Gunichard S., Procédure Civile, 27e ed., Paris, Dalloz, 2003, 231-232.21 Baicker-Mckee S., Janssen W. M., Corr J. B., A Student’s Guide to the Federal Rules of Civil Procedura, St.

Paul, Minn, 1997, 148.


53

mel sac xSi rad eZa xi an da ur wmu neb lo bis risks, gan sxva ve bul Se de gebs iw vevs.22 mxa re,

ro mel sac ekis re ba dar wmu ne bis tvir Ti, wa a gebs pro cess, Tu ki ver SeZ lebs mo sa mar-

Tli sa da msa ju le bis dar wmu ne bas faq tob riv ga re mo e beb Si sa Ta na do mtki ce bu le be-

bis war dge niT.23 mtki ce bu le ba Ta Se sa xeb fe de ra lur we seb Si ver Sev xvde biT mtki ce bis

tvir Tis ga na wi le bis ma re gu li re bel sa mar Tleb riv nor mebs.24 da sa xe le bu li nor me bi

for mu lir de ba Sta te bis pro ce su a lur ka non mdeb lo ba sa da doq tri na Si. sa mo qa la qo

pro ce sis fe de ra lu ri we se bis Ta nax mad, mxa rem sar Ce lis war dge ni sas un da mi u Ti Tos

moTx ov nis sa fuZ vleb ze, anu faq teb ze, ro mel Ta sa fuZ vel zec war mo iS va sa da vo sa mar-

Ta lur Ti er To ba. mo sar Ce lis mi er mi Ti Te bu li faq te bi Ta da mo pa su xis Se pa su xe biT ki,

sa sa mar Tlo sa bo lo od gan sazR vravs, Tu ro mel mxa res ekis re ba dar wmu ne bis tvir Ti.25

sa qar Tve lo Si Se jib re bi To bis prin ci pis moq me de bis far gleb Si sa sa mar Tlos

ro li mtki ce bu le ba Ta Seg ro ve ba Si sak ma od SezR u du li a, gan sxva ve biT sa er To sa mar-

Tlis qvey ne bis ga moc di le bi sa gan. aR niS nu li ima ze mi u Ti Tebs, rom mxo lod mxa re e bi

(mo sar Ce le, mo pa su xe, me sa me pi re bi da mo u ki de be li sa sar Ce lo moTx ov niT da me sa me

pi re bi da mo u ki de be li sa sar Ce lo moTx ov nis ga re Se) ari an val de bu li, wa rad gi non sa-

sa mar Tlo Si mtki ce bu le be bi. sa sa mar Tlos mxo lod ka no niT gan sazR vrul Sem Txve veb-

Si Se uZ lia ga mo iTx o vos mtki ce bu le ba ise Ti mxa ri sa gan, ro me lic araa val de bu li es

faq ti da am tki cos.

2.4. mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis we si

sa mo qa la qo sa mar Tal war mo e ba Si ar se bobs mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis spe ci-

a lu ri da zo ga di we se bi. zo gi erT Sem Txve va Si, mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis we se bi

Ca mo ya li be bu lia ma te ri a lur sa mar Tleb riv nor meb Si da ga mo xa tu lia im pe ra ti u li

for miT. es is Sem Txve va a, ro de sac zo gi er Ti nor ma, ma te ri a lur sa mar Tleb ri vi qce vis

we seb Tan er Tad, Se i cavs ase ve pro ce su a lur sa mar Tleb riv kom po nen teb sac. aseT nor-

mebs war mo ad ge nen ise Ti sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi nor me bi, rom le bic Si na ar sob ri-

vad mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi le ba ze mi u Ti Te ben.

mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis Zi ri Ta di we si er Tgva ro va nia sa-

qar Tve lo sa da ger ma ni is sa mo qa la qo sap ro ce so sa mar Tal Si. ori ve qvey nis sa mar Tal-

war mo e ba Si ad gi li aqvs dis po zi ci u ro bis prin ci pi dan ga dax ve vis ka no niT dad ge nil

ga mo nak li sebs. sa u ba ria sa sa mar Tlos Ca re va ze ker Zosa mar Tleb riv ur Ti er To beb Si.

ma ga li Tad, sa sa mar Tlos Se uZ lia Ta vi si ini ci a ti viT da kiTx os mxa re e bi, da niS nos eq-

sper ti za, da a va los mxa re ebs war ad gi non maT xelT ar se bu li do ku men te bi. Tum ca un-

22 Levin L., Shuchman A., Yablon P., Charles M., Cases and Materials in Civil Procedure, Westburg, New York, 1997, 83.

23 Federal Rules of Civil Procedurea, 1997-98, Educational Edition, St. Paul, Minn, 1997, 07. mtkicebule-

bebis Sesaxeb federaluri wesebi SeiZleba ganxilul iqnes, rogorc mtkicebulebiTi

samarTlis standarti rogorc federaciaSi, ise StatebSi. federaluri wesebis miRe-

bamde mxolod oTx StatSi moqmedebda mtkicebulebaTa kodeqsi – kaliforniaSi, niu

jersSi, kanzasSi, iutaSi. ix. Muller C., Kirkpatrick L. C., Evidence, Boston, New York, Toronto, Lon-don, 1995, 4, 5.

24 Joseph W., Glannon A., Student’s Guide to Understanding Civil Procedure, Boston, Toronto, 1987, 199-205.25 Kane M. K., Civil Procedure in a Nutshell, 3rd ed., St. Paul, Minn, 1991, 159-160.


54

da iT qvas, rom sa sa mar Tlos am uf le ba mo si le bas ga aC nia sap ro ce so ka non mdeb lo biT

mkac rad reg la men ti re bu li xa si a Ti. uf le ba mo si le bis reg la men ta cia ga mo i xa te ba

ima Si, rom sa sa mar Tlos am ini ci a ti vas esa Wi ro e ba sap ro ce so ko deq siT mkac rad dad-

ge ni li wi na pi ro be bis dac va. ker Zod, aR niS nu li uf le ba mo si le biT sa sa mar Tlo sar-

geb lobs im Sem Txve va Si, Tu: a) mtki ce bu le bis Seg ro ve ba, ga mok vle va da Se fa se ba ar

aris sak ma ri si imi saT vis, rom sa mar Tlis Sem far de be li or ga no dar wmun des da sad ge ni

faq tob ri vi ga re mo e bis ar se bo ba Si; b) mo sa mar Tle uf le ba mo si lia Se kiTx ve bi da us vas

mxa re ebs saq mis ga dawy ve ti saT vis mniS vne lo bis mqo ne ga re mo e be bis ga mo sar kve vad; g)

saq mis gan xil vas Tan da kav Si re bul mniS vne lo van sa kiTx ze sa sa mar Tlos Se uZ lia Ta vi si

ini ci a ti viT da niS nos eq sper ti za saq mis gan xil vis ne bis mi er sta di a ze.

qar Tu li da ger ma nu li sap ro ce so sa mar Tli sa gan gan sxva ve biT, mtki ce bis pro-

ce du ra ze de ta lu ri mi Ti Te be biT ga mo ir Ce va sa er To sa mar Tlis sis te mis qvey neb Si

moq me di mtki ce bi Ti sa mar Ta li, rac ga sak vi ri ar un da iyos, Tu ga viT va lis wi nebT im

ga re mo e bas, rom sa er To sa mar Tlis sis te mis qvey neb Si (in gli si, aSS) mtki ce bis pro ce-

du ras da zo ga dad mtki ce bu le bebs, kon ti nen tu ri ev ro pis sis te mis qvey ne bi sa gan (sa-

qar Tve lo, ger ma ni a, saf ran ge Ti) gan sxva ve biT, gan sa kuT re bu li yu radR e ba eT mo ba. aR-

niS nu li sa kiTx e bi cal ke sa mar Tlis dar giT – ̀ mtki ce bi Ti sa mar TliT~26 re gu lir de ba.

in gli sis mtki ce bi T sa mar Tal Si er Tma ne Ti sa gan ga nas xva ve ben mtki ce bis tvirTs

da mtki ce bu le ba Ta war mod ge nis tvirTs. pir ve li da kav Si re bu lia ma te ri a lu ri sa-

mar Tlis nor meb Tan, xo lo me o re – Zi ri Ta dad am sap ro ce so val de bu le bis mqo ne su bi-

eq teb Tan. mtki ce bu le ba Ta war mod ge nis tvir Ti un da Ses rul des sa mar Tal war mo e bis

sawy is etap ze da miz nad isa xavs pro ce sis da sawy e bad sak ma ri si mtki ce bu le bis war dge-

nas. mo sar Ce le am etap ze awy de ba ori sa xis ba ri ers. da sawy is Si man un da wa rad gi nos sak-

ma ri si mtki ce bu le be bi. wi na aR mdeg Sem Txve va Si, mo sa mar Tle Sewy vets saq me ze sa mar-

Tal war mo e bas. Tu ki mo sar Ce le ga da la xavs am ba ri ers, mas elo de ba Sem dgo mi ba ri e ri

– dam tki ce bis tvir Tis re a li ze ba. esaa sar Cel Si mi Ti Te bul faq tob riv ga re mo e beb Si

sa sa mar Tlos dar wmu ne ba Si.27

am de nad, mtki ce bu le ba Ta war mod ge nis tvir Tis amo ca na da vis ar sis dad ge na a,

sxva sity ve biT rom vTqvaT, da vis Se mad ge ne li Zi ri Ta di sa kiTx e bis ga mov le na. mo sam-

za de bel sta di a ze xde ba da vis sag nis dad ge na da Se jib re bi Ti qa Ral de bis gac vla, rac

xels uwy obs mxa re Ta in for mi re bu lo bas da sa sa mar Tlo sxdo ma ze mo u lod ne lo bis

efeq tis Ta vi dan aci le bas. ro gorc vxe davT, in gli sur sa mar Tal war mo e ba Si mtki ce bis

tvirTs emij ne ba mtki ce bu le be bis war mod ge nis val de bu le ba. ram de na dac mi si Ses ru-

le ba ar gu lis xmobs ra i me faq tis dam tki ce bas, au ci le be lia mxo lod mtki ce bu le ba-

Ta `mox mo ba~. 1995 wlis sa mo qa la qo sa mar Tal war mo e bis Se sa xeb we se biT, sa sa mar Tlo

xel mZRva ne lo ba da yo fi lia or jgu fad. pir vel jgufs mi e kuT vne ba sa sa mar Tlos val-

de bu le ba, mo u wo dos mxa re ebs er Tma neT Tan Ta nam Srom lo bi sa ken. me o re jgufs mi e-

kuT vne ba in gli sis sa sa mar Tlo e bis val de bu le ba pro ce sis xel mZRva ne lo bis Se sa xeb.

am miz niT, sa sa mar Tlom sar Ce lis war dge ni dan maq si ma lu rad swra fad un da mo ax di nos

sa da vo as peq te bis iden ti fi ci re ba; mo na wi le o ba mi i Ros mtki ce bu le ba Ta Sev se ba Si,

ker Zod, Ca a ta ros mos me na da Se ag ro vos mtki ce bu le be bi sa te le fo no Tu sxva ko mu-

26 ,,Evidence Law“. 27 Cross R., Wilkins N., Outline of the Law of Evidence, London, 1987, 27-28.


55

ni ka ci is sa Su a le biT; ga ag rZe los an Se a mok los sap ro ce so moq me de bis Ses ru le bis va-

da; Se a Ce ros saq mis gan xil va ama Tu im mov le nam de an va dam de; mo u wo dos mxa res an mis

war mo mad ge nels, ga mocx ad des sa sa mar Tlo Si da a.S. uf ro me tic, bri ta ne Tis sa mo qa-

la qo sa sa mar Tlo uf le ba mo si lia ga a kon tro los mtki ce bu le ba Ta Seg ro ve bis pro ce-

si, amas Tan mi u Ti Tos sa da vo sa kiTx eb ze da ma Ti sa sa mar Tlo Si war dge nis xer xeb ze. am

kuTx iT in glis Si Se ic va la do mi ni re bu li dis po zi ci u ro bis prin ci pis Si na ar si da saq-

mis gan xil va uk ve ar aris da mo ki de bu li mxo lod da in ter se bul pir Ta ne bis ga mov le na-

ze da mxa re Ta da pi ris pi re bi sas, sa dac mo sa mar Tle mxo lod ar bit ris rols as ru lebs,

dgin de ba ara obi eq tu ri si mar Tle, ara med si mar Tle, ro me lic pro ce sis sa mar Tli an

das ru le bas emsa xu re ba.28

2.5. pre zum fci e bi ro gorc mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis sa fuZ ve li

mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis sa fuZ vlebs war mo ad gens ag reT ve sa mo qa la qo sa-

mar Tal Si gaT va lis wi ne bu li va ra u de bi (e.w. pre zum fci e bi). `pre zumf ci e bis ar se bo ba

sa Wi roa imi saT vis, rom ur Ti er To bis mo na wi le e bi ga ur kve vel, bun do van mdgo ma re o-

ba Si ar aR moC ndnen da ma Ti sa mar Tleb ri vi sta tu si ha er Si ar iyos ga mo ki de bu li~.29 sa-

mo qa la qo sa mar Tal Si ar aris pre zum fci e bis anu mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga-

na wi le bis das ru le bu li sis te ma. zo gi erT Sem Txve va Si, ka no ni ar Se i cavs pir da pir mi-

Ti Te bas ima ze, Tu ro mel ma mxa rem kon kre tu lad ra faq ti un da da am tki cos, an kon kre-

tu lad ro me li faq te bis dam tki ce bis sa fuZ vel ze war mo i So ba va ra u di sxva faq te bis

ar se bo ba -a rar se bo bis Se sa xeb. es bu neb ri vi ca a, rad gan `sa mar Tals ar Se uZ lia da arc

un da da a fiq si ros uf le be bi sa da mo va le o be bis Ta na far do bis yve la Se saZ lo va ri an-

ti. sa mar Tlis nor mas Se uZ lia ga na sa xi e ros mxo lod Zi ri Ta di niS ne bi. ami tom aris,

rom sa mar Tlis nor ma ur Ti er To bis mo na wi le e bis moq me de be bis Se de gebs gan sazR vravs

mxo lod ab straq tu li for miT. gar da ami sa, sa mar Ta li Ta vi si gan vi Ta re bis pro ces Si

Ca mor Ce ba sa zo ga do eb ri vi ur Ti er To be bis gan vi Ta re bas. sa mar Tlis es kon ser va tiz mi

obi eq tu rad sa Wi ro ebs kom pen sa ci as sa zo ga do eb riv ur Ti er To beb Tan mi si kon taq tis

pro ces Si. aseT kom pen sa ci ur fun qci as as ru lebs sa sa mar Tlo sa mar Tlis Se far de bis

pro ces Si~.30 im Sem Txve va Si, ro de sac ma te ri a lu ri sa mar Tli ar ad gens faq tis pre-

zum fci as, am sa kiTxs awes ri gebs sa sa mar Tlo. am Sem Txve va Si, sa mar Tlis Sem far de be li

xel mZRva ne lobs mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis zo ga di re gu la ci iT

(sa qar Tve los ssk-is 102-e mux li). gar da ami sa, mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na-

wi le bis zo gi er Ti we si dgin de ba sa sa mar Tlo praq ti kiT, rac, Ta vis mxriv, av sebs ka non-

mdeb lo ba Si ar se bul xar ve zebs. am Tval saz ri siT, swo red sa sa mar Tloa is uf le ba mo-

si li or ga no, ro mel sac Se uZ lia ma te ri a lu ri ka no ni Sem dgom Se av sos da ga na vi Ta ros.

va ra u de bi (e.w. pre zum fci e bi) ga mom di na re obs ma te ri a lu ri sa mar Tlis nor me bi-

dan, amas Tan, mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis sa fuZ vle bi a. sa mar Tal war mo e ba Si pre-

zum fci e bis moq me de bis gziT xde ba mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi le ba. ka no-

28 Baicker-Mckee S., Janssen W. M., Corr J. B., A Student’s Guide to the Federal Rules of Civil Procedura, St. Paul, Minn, 1997, 149-151.

29 Wanturia l., Sesavali samoqalaqo samarTlis zogad nawilSi, Tb., 1997, 160.30 xubua g., samarTlis Teoria, Tb., 2004, 132.


56

ne bi xSir Sem Txve va Si Se i cavs va ra u debs (e.w. pre zum fci ebs) faq te bis ar se bo bis Ta o ba-

ze. Tu ar se bobs ka no niT gaT va lis wi ne bu li saq mis ga re mo e be bi saT vis da ma xa si a Te be li

niS ne bi faq tis pre zum fci i saT vis, ma Sin na va ra u de vi faq ti mtki ce bas ar sa Wi ro ebs.

ma ga li Tad, pro cen te bis ga dax dis val de bu le ba Se iZ le ba war mo iS vas ise Ti sa fuZ vle-

bi dan, rom le bic sa er Tod ar war mo Sobs zi a nis anazR a u re bis val de bu le bas. ger ma ni is

sa mo qa la qo sjul de bis §288-es Ta nax mad, mo va lis mi er fu la di val de bu le bis Ses ru-

le bis va dis ga da ci le bis Sem Txve va Si kre di tors yo vel gva ri da ma te bi Ti mtki ce bu le-

be bis war mod ge nis ga re Se Se uZ lia mo iTx o vos pro cen te bis ga dax da.31 mtki ce bas sa Wi-

ro ebs is faq ti, ro me lic va ra uds asa bu Tebs da ase ve nor mis Se mad gen lo ba, ro me lic

pre zum fci as Se i cavs. amis sa pi ris pi rod, mo wi na aR mde ge mxa rem ka non mdeb lo biT daS ve-

bul far gleb Si un da am tki cos sa wi na aR mde go, ker Zod, man un da am tki cos, rom ar ar se-

bobs na va ra u de vi faq ti. nor mas, ro me lic pre zum fci as Se i cavs, xSi rad ma te ri a lu ri

sa mar Ta li iT va lis wi nebs da Se sa ba mi si pro ce si saT vi saa gan kuT vni li. pre zum fci e bis

ma te ri a lursa mar Tleb ri vi Tvi se ba gu lis xmobs gar kve u li ma te ri a lursa mar Tleb ri-

vi Se de gis dad go mas ma te ri a lur sa mar Ta lur Ti er To bis su bi eq te bi saT vis.

am de nad, da vis Sem Txve va Si, moq me debs ma te ri a lur sa mar Tleb ri vi pre zum fci e-

bis pro ce su a lur sa mar Tleb ri vi fun qci e bi. yo vel kon kre tul Sem Txve va Si mow mde ba

sa mo qa la qosa mar Tleb riv nor ma Si ar se bu li pre zum fcia ga ne kuT vne ba Tu ara in te-

re sis sfe ros da aris Tu ara Se saZ le be li mi si ga mo ye ne biT mxa re Ta So ris mtki ce bis

tvir Tis ga da na wi le ba.

3. sa qar Tve los sa mo qa la qo sap ro ce so ko deq siT gaT va lis wi ne bu li

mtki ce bis tvir Tis ino va ci u ri ga na wi le bis Ta vi se bu re ba ni

3.1. mtki ce bis tvir Tis ino va ci u ri ga na wi le bis Ta vi se bu re ba

sa o ja xo saq me Ta gan xil vi sas

ka non mdeb lo ba Si ino va ci a Ta da ner gva mis srul yo fas ukav Sir de ba. sa qar Tve-

los sa mo qa la qo sap ro ce so ko deq sSi Se ta ni li uax le si cvli le be bi mo i cavs sa mo qa la-

qo sap ro ce so sa mar Tli saT vis ad re uc nob in sti tuts. mas Si mo i az re ba axa li cne be bi,

ide e bi, ka te go ri e bi. si ax le e bi xels uwy obs sa mo qa la qo sa zo ga do e bis Ca mo ya li be bas

sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos far gleb Si, rac au ci le be lia qvey ni saT vis.

sa qar Tve los sa mo qa la qo sap ro ce so sa mar Ta li are gu li rebs gan sxva ve bu li uf-

le be bi sa da in te re se bis sa sa mar Tlo dac vis wess. am saq me e bis ma te ri a lursa mar Tleb-

ri vi bu ne ba bevr Sem Txve va Si gav le nas ax dens ma Ti gan xil vis pro ce du ra sa da for ma ze.

sa qar Tve los sa mo qa la qo sap ro ce so ko deq sis meS vi de kar Si vxvde biT sa mo qa la qo sa-

mar Tal war mo e bis im gvar in sti tu tebs, rom le bic gan sxvav de ba sa mo qa la qo sap ro ce so

sa mar TliT re gu li re bu li uf le be bis dac vis da nar Ce ni sa sar Ce lo for mi sa gan. sa qar-

Tve los sa mo qa la qo sap ro ce so ko deq sis meS vi de kar Si moq ce u li ka te go ri is saq me e bi

Se e xe ba sa o ja xosa mar Tleb ri vi ur Ti er To bi dan war mo So bil da veb sac, rom li saT vi sac

31 ZlieriSvili z., fuladi valdebulebis Sesrulebis Taviseburebani, Tb., 2005, 45-46.


57

da ma xa si a Te be li Ta vi se bu re be biT da in te re se ba ga mow ve u lia am ka te go ri is saq me eb ze

mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis arat ra di ci u li sa xiT, ro me lic war mod ge ni lia Se re-

u li for miT, rac sak van Zo ad gils ika vebs war mo e bul kvle va Si.

sa o ja xo sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bi dan war mo So bi li da ve bis gan xil vis Ta vi se-

bu re ba gan pi ro be bu lia imiT, rom sa o ja xo ur Ti er To be bi pi ra du li da grZel va di a ni

xa si a Ti saa da, imav dro u lad, mo i cavs aras rul wov ne bis in te re se bis dac va sac.

`er T-erT fun da men tur Ta vi se bu re bas, sxva ka te go ri is saq me Ta gan xil vi sa gan

gan sxva ve biT, war mo ad gens sam Zeb ro prin ci pis uf ro far Tod ga mo ye ne ba. sa sa mar Tlos,

ro me lic ixi lavs kon kre tul sa o ja xo sa mar Tleb riv da vas, mi ni We bu li aqvs uf le ba, ar

das jer des mxo lod mxa re Ta mi er war mod ge nil mtki ce bu le bebs da Ta vi si ini ci a ti viT

gan sazR vros im ga re mo e ba Ta wre, ro mel Ta dad ge nis ga re Se Se iZ le be lia saq mis swo rad

ga dawy ve ta (mtki ce bis sa ga ni), ase ve mxa re Ta ax sna- gan mar te bis mos me nis Sem deg Tvi Ton

ga mo iTx o vos mtki ce bu le be bi, ro mel ze dac mxa re ebs ar mi u Ti Te bi aT, mag ram am mtki-

ce bu le bebs mniS vne lo ba aqvs mtki ce bis sa gan Si Se ma val da sad gen ga re mo e ba Ta da sa-

das tu reb lad. ma Sa sa da me, sa qar Te los ssk-is 354-e mux lis pir ve li na wi liT gaT va lis-

wi ne bu li de bu le ba aris spe ci a lu ri nor ma da mas upi ra te so ba eni We ba 103-e mux liT

gaT va lis wi ne bul zo gad nor mas Tan Se da re biT~.32

sa o ja xo saq me Ta gan xil vis kuTx iT ger ma nul sa mar Tal war mo e ba sac axa si a Tebs

gar kve u li Ta vi se bu re be bi. sa qor wi no- sa o ja xo sa mar Ta lur Ti er To bi dan ga mom di na re

saq me Si mo na wi le obs pro ku ro ri ro gorc sa xel mwi fos war mo mad ge ne li (ger ma ni is sa-

mo qa la qo sap ro ce so ko deq sis §632, §636, §637). ma ga li Tad, qor wi ne bis ba Ti lad cno bis

Ta o ba ze sar Ce li sa sa mar Tlos wa red gi ne ba pro ku ro ris mi er ori ve me uR lis wi na aR-

mdeg; Tu ki er T-er Ti maT ga ni ga dac vli li a, ma Sin cocx lad dar Ce ni li me o re me uR lis

wi na aR mdeg.

ger ma nul sap ro ce so sa mar Tals sxva Ta vi se bu re be bic axa si a Tebs sa o ja xo saq-

me Ta gan xil vis kuTx iT, ker Zod, ger ma ne li mo sa mar Tle sa o ja xo saq me Ta gan xil vi sas,

pro ce sis ga Wi a nu re bis Ta vi dan aci le bis miz niT, aR Wur vi lia uf le ba mo si le biT, mar-

Tos sa mar Tal war mo e bis pro ce si da ar se bi Ti gav le na mo ax di nos saq mis gan xil vis daC-

qre ba ze da pro ce sis sa mar Tli a ni das ru le bis Se deg ze. sa sa mar Tlo saq mis war mo e bis

ne bis mi er etap ze uz run vel yofs, rom mxa re eb ma mo ax se non ax sna- gan mar te be bi da da a-

ye non Su am dgom lo be bi.33 sa sa mar Tlo ga nu mar tavs mxa re ebs, dis po zi ci u ro bi sa da Se-

jib re bi To bis prin ci pe bi dan ga mom di na re, siZ ne le e bis ga da lax vis au ci leb lo ba sac.34

am de nad, sa o ja xo sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bi dan war mo So bil da veb Si sa sa mar-

Tlos, Se jib re bi To bis prin ci pis pa ra le lu rad, ga da ce mu li aqvs pro ce sis ma te ri a-

lu ri xel mZRva ne lo bis uf le ba mo si le bac. Tum ca aq dge ba am ori prin ci pis, mxa re Ta Se-

jib re bi To bi sa da sa sa mar Tlos aq ti u ro bis prin ci pe bis, pro por ci is sa kiTx i. sa in te-

re so a, ra do ziT un da mox des am ori prin ci pis Ser wyma da ga mo ye ne ba saq mis gan xil vi sas.

am sa kiTx is ga da saW re lad pro ce si un da ai gos Se jib re bi To bis prin ci pis sa fuZ-

vel ze. Tum ca, sa sa mar Tlos Ca re va da saS ve bi un da iyos im do ziT, rac ar da ar Rvevs

32 ZlieriSvili z., samoqalaqo saproceso samarTlis calkeuli sakiTxebi, Tb., 2007, 97.33 Grunsky W., Zivilprozessrecht, 11 Aufl ., München, 2003, 36.34 Luke W., Zivilprozessrecht, , 8 Aufl ., München, 2003, 5.


58

dis po zi ci u ro bis prin cips, anu ar un da Se izR u dos mxa re e bi, uf le be bis au ci le be li

re a li za ci is mxriv, ar un da va i Zu loT mxa re e bi ga mo i ye non es Tu is sap ro ce so uf le-

ba da arc maT gan da mo u ki deb lad, TviT ne bu rad, mxa re Ta ne bis wi na aR mdeg ar un da iq-

nes ga mo ye ne bu li es Tu is sap ro ce so uf le ba. Se sa ba mi sad, sa o ja xo saq me Ta gan xil vis

dros mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis sa kiTxi un da ga dawy des Se jib re bi To bi sa da in-

kvi zi ci u ro bis prin ci pebs So ris zo mi e ri ba lan sis sa sar geb lod. Se sa ba mi sad, mxa re e bi

arc SezR u du li iq ne bi an sa sa mar Tlos aq ti u ro biT da arc da i Cag re bi an sa sa mar Tlos

pa si u ro bis Se de gad.

3.2. mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis Ta vi se bu re ba re ke tu li qo ne bis,

Ta nam de bo bis pi ris, qur du li sam ya ros wev ris, ada mi a niT

mo vaW ris, nar ko ti ku li sa Su a le bis gav rce le bis xel Sem wyo bis an

sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis ko deq sis 194-e mux lis me sa me na wi lis

`g” qve pun qtiT msjav rde bu li pi ris qo ne bis Ca mor Tme va sa da

sa xel mwi fo saT vis ga da ce mas Tan da kav Si re bu li

saq me e bis gan xil vis dros

XXI sa u ku nis da sawy is Sic ki sa qar Tve lo Si ko ruf ci am mo ic va ise Ti sfe ro e bi,

ro go ri caa ga naT le ba, eko no mi ka, xe lov ne ba da sxva, ra mac mo ax di na sa zo ga do eb ri vi

cxov re bis ama Tu im wam yva ni sfe ro s ara Tu gan vi Ta re ba, ara med ukan svla – reg re si.

ze mo aR niS nu li saq mi a no bi saT vis pa suxs ara vin ageb da, rac ga mow ve u li iyo sa Ta na do

nor ma ti u li aq te bis arar se bo biT. sa xel mwi fo Si uka no no Se mo sav le bis zrdam ga na pi-

ro ba mis wi na aR mdeg brZo lis nor ma ti u li aq tis mi Re ba. sa qar Tve los ka non mdeb lo bis

gan vi Ta re bu li qvey ne bis ka non mdeb lo bas Tan har mo ni za ci is Se uq ce vad ma pro ces ma

dRis wes rig Si da a ye na de mok ra ti u li xe li suf le bis mi er an ti ko ruf ci u li da an ti-

re ke tu li sa ka non mdeb lo ba zis Seq mna. 2004 wlis 24 iv niss sa qar Tve los par la men tma

mi i Ro `or ga ni ze bu li da na Sa u li sa da re ke tis Se sa xeb~ ka no ni.35

ze mo aR niS nu li ka no nis mi Re biT cvli le be bi da da ma te be bi Se vi da sa qar Tve los

sa mo qa la qo sap ro ce so ko deq sSi. sa qar Tve los sa mo qa la qo sap ro ce so ko deq sSi 2005

wlis 20 de kem bers Za la Si Se vi da XLIV1 Ta vi, rom li Tac mo wes rig da re ke tu li qo ne bis,

Ta nam de bo bis pi ris, qur du li sam ya ros wev ris, ada mi a niT mo vaW ris, nar ko ti ku li sa Su-

a le bis gav rce le bis xel Sem wyo bis an sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis ko deq sis 194-e

mux lis me sa me na wi lis `g~ qve pun qtiT msjav rde bu li pi ris qo ne bis Ca mor Tme va sa da sa-

xel mwi fo saT vis ga da ce mas Tan da kav Si re bu li war mo e ba.

am ka te go ri is saq me eb ze, sa mo qa la qo sa mar Tal war mo e bis we siT, sar Cels aR Zravs

pro ku ro ri, rac dRes moq me di qar Tu li ka non mdeb lo bi saT vis ino va ci a a. amas Tan, am

ka te go ri is saq me Ta gan xil vi sas pre zum fci e bi ar moq me de ben, rad gan pre zum fci is

mTa va ri da niS nu le ba – da u das tu re be li faq te bis mo wi na aR mde ge mxa ris sa sar geb lod

ga dawy ve ta – aR niS nul war mo e ba Si ga mo xa tu le bas ver po u lobs. mtki ce bis tvir Ti ga-

35 `organizebuli danaSaulisa da reketis Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni (parlamentis

uwyebani, №2354-rs, 2004).


59

da na wi le bu lia mo sar Ce lis sa sar geb lod, ker Zod, pre zu mir de ba, rom mo pa su xis qo ne-

ba aris da u sa bu Te be li, uka no no da mo pa su xes ekis re ba mtki ce bis tvir Ti sa da vo qo ne-

bis mar Tlzo mi e ri sa Su a le be biT Se Ze nis faq tis da sa das tu reb lad.

mo sar Ce lis mtki ce bis tvir Ti Se mo i far gle ba mxo lod sa fuZ vli a ni eW vis da das-

tu re biT, xo lo sa pi ris pi ros mtki ce bis tvir Ti sa da vo qo ne bis da sa bu Te bu lo bas Tan

da kav Si re biT ekis re ba mo pa su xe mxa res. yo ve li ve es gan pi ro be bu lia mxa re Ta So ris

mtki ce bis tvir Tis ara Ta na bar zo mi e ri ga da na wi le biT. ma ga li Tad, er T-erT sa mo qa-

la qo saq me ze sa sa mar Tlom gan mar ta, rom mo sar Ce les ekis re bo da mxo lod sa fuZ vli-

a ni eW vis ar se bo bis da das tu re bis tvir Ti, xo lo sa pi ris pi ro mtki ce bis tvir Ti sa da-

vo qo ne bis da sa bu Te bu lo bas Tan da kav Si re biT ekis re bo da mo pa su xe mxa res, ro mel mac

1800000 aS S-is do la rad Se fa se bu li qo ne bis mar Tlzo mi e ri sa Su a le biT Se Ze nis da ma-

das tu re be li do ku men ti ver wa rad gi na.36

sa qar Tve los jer je ro biT ar ga aC nia sa sa mar Tlo praq ti ka qo ne bis Ca mor Tme vis

im gva ri sa mar Ta lur Ti er To bis mo sa wes ri geb lad, ro de sac sa xe zea Sem Ze nis ke Til sin-

di si e re bis Se sa xeb zo ga di daT qma. ker Zo av to no mi is far gleb Si da de bu li ga ri ge be-

bis ar se bo bis pi ro beb Si, pi ris pir dga nan sa ja ro wes ri gi da ke Til sin di si e ri Sem Ze ni.37

niv Tis Sem Ze nis bed -iR ba li mTli a na daa da mo ki de bu li gam sxvi seb lis sa mar Tleb riv

mdgo ma re o ba ze da sa ku Tar win da xe du lo ba ze. sa qar Tve lo Si ar se bul Te o ri ul -praq-

ti ku li sa kiTx e bis ino va ci u ri, Tun dac dro e bi Ti xa si a Tis ga ur kvev lo ba sa in te re-

soa ev ro pe li ka non mdeb lis kuTx i Tac da, ra Tqma un da, sa in te re soa pos tsab Wo u ri da

pos tko mu nis tu ri blo kis qvey ne bi saT vis. amo sa va li aq ke Til sin di si e ri Sem Ze ni sa da

sa ja ro wes ri gis in te res Ta sa mar Tli a ni ba lan si re baa da uf ro me ti zi a nis mom ta ni

faq to ris gaT va lis wi ne ba da amiT xel mZRva ne lo ba, rac yo vel kon kre tul Sem Txve va Si

sa sa mar Tlos Se fa se bis sa ga ni un da iyos. imav dro u lad, `da cu li un da iq nes xel Sek-

ru le bis mo na wi le sus ti mxa ris in te re si Ta vad ga ri ge bis mi marT da ke Til sin di si e ri

Sem Ze nis ar se bo bis Sem Txve va Si, so ci a lu ri Ta nas wo ro bis aR dge ni sa ken swraf vi sas ar

un da dag va viwy des sus ti mxa ris in te re se bis dac va~.38

ze mo aR niS nu li dan ga mom di na re, Se iZ le ba da vas kvnaT, rom saq me gvaqvs sa qar Tve-

los sa mo qa la qo sap ro ce so ka non mdeb lo bi saT vis ucxo sa mar Tleb riv in sti tut Tan,

rom lis Ta vi se bu re bac mtki ce bis tvir Tis ara Ta na bar zo mi e ri ga na wi le ba a. mtki ce bis

tvir Tis am gva ri ga na wi le ba ki em sa xu re ba im sa ja ro wes ri gis aR dge nas, ro me lic da ir-

Rva ara sa mar Tleb ri vi gziT ma te ri a lu ri dov la Tis dag ro ve bi Ta da maT ze sa kuT re-

bis Se Ze niT.

36 Tbilisis saapelacio sasamarTlos 2009 wlis 25 ivnisis gadawyvetileba, samoqalaqo sa-

qme №2b/932-09. xelmisawvdomia sasamarTlos arqivSi.37 Palandt O., Bürgerliches Gesetzbuch, Verlag C.H.Beck, München, 2002, 61-62.38 Cherednychenko O., Fundamental Rights, Contract Law and the Protection of the Weaker Party, A Compara-

tive Analysis of the Constutionalisation of the Contract Law, with Emphasis on Risky Financial Transactions, Vol. 5, European Law Publishers, München, 2007, 4-5.


60

4. das kvna

kvle vis Se de gad ga mo ir kva, rom mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bas axa si a Tebs Se-

re u li bu ne ba. mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis mniS vne lo bis dad ge nis

miz niT, ga a na li ze bul iq na sa sar Ce lo da ara sa sar Ce lo war mo e bis sa xe e bi. ga mok vle ul

iq na mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis sa er To da gan mas xva ve be li niS ne bi,

ris sa fuZ vel zec ga mo ik ve Ta zo ga dad mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis

ara er Tgav ro va ni we si:

a) mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis ma re gu li re bel spe ci a lur we-

sebs zo gi erT Sem Txve va Si Se i cavs ma te ri a lur sa mar Tleb ri vi nor ma;

b) sxva Sem Txve va Si, sa sa mar Tlo xel mZRva ne lobs mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis

sa mo qa la qo sap ro ce so ko deq siT dad ge ni li zo ga di re gu la ci iT; am mxriv, mtki ce bis

tvir Tis mo da ve mxa re ebs So ris ga da na wi le ba war mog vid ge ba, ro gorc sa sa mar Tlos pa-

si u ri ro lis ga far To e bis wi na pi ro ba, rom lis dro sac sa mo qa la qo saq me ze dge ba ara

obi eq tu ri si mar Tle, ara med Se de gi, ro me lic em sa xu re ba sa mar Tal war mo e bis pro ce-

sis sa mar Tli an das ru le bas.

g) mxa re Ta So ris mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis kuTx iT sa mo qa la qo sap ro ce so

sa mar Tal Si gaT va lis wi ne bu lia ga mo nak li se bi, rac Zi ri Ta dad gan pi ro be bu lia da vis

ma te ri a lu ri Si na ar siT da gan sa xil ve li ur Ti er To be bis Ta vi se bu re biT.

61

ekaterine lafaCi*

uZrav nivTebze qonebrivi uflebebis registraciis principebi qarTuli da germanuli kanonmdeblobis mixedviT

1. Sesavali

da mo u ki de be li cxov re bis er T-er Ti au ci le be li ele men tia sa kuT re ba – niv Tis

me sa kuT res uf le ba aqvs da ic vas Ta vi si sa kuT re ba da ga mo ricx os ne bis mi e ri pi ris

mxri dan yo vel gva ri ze moq me de ba.1 gan vi Ta re bis do nis mi u xe da vad, ne bis mi er qve ya na-

Si aq tu a lu ria sa kuT re bis uf le bis war mo So bis sa kiTx i, Se sa ba mi sad, sa qar Tve lo Sic.

sa kuT re ba mo i cavs qo ne bas. qo ne ba sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis (Sem dgom –

ssk) mi xed viT aris yve la niv Ti da ara ma te ri a lu ri qo neb ri vi si ke Te.2 niv Ti ki Se iZ le ba

iyos uZ ra vi da moZ ra vi. uZ rav niv Tebs ki, upir ve les yov li sa, ga ne kuT vne ba mi wis nak ve-

Ti, rac war mo ad gens ne bis mi e ri eko no mi ku ri sis te mis sa fuZ vels.3

uZ rav niv Teb ze sa kuT re ba ada mi a nis kon sti tu ci iT aRi a re bul uf le ba Ta gan

erT-er Ti um niS vne lo va ne si uf le ba a. ami Taa gan pi ro be bu li, rom uZ rav niv Teb ze sa-

kuT re bis uf le bis mo sa po veb lad gan sa kuT re bu li re Ji mia dad ge ni li.

Ta na med ro ve qar Tu li ka non mdeb lo ba uZ rav niv Tze sa kuT re bis uf le bis war mo-

So bas sa ja ro re es trSi re gis tra ci as ukav Si rebs da mas kon sti tu ci ur mniS vne lo bas

ani Webs. Se sa ba mi sad, aq tu a lu ria uZ rav niv Teb ze uf le ba Ta re gis tra ci a, ras Ta nac

mWi rod aris da kav Si re bu li uf le ba Ta re gis tra ci is prin ci pe bis sa kiTx i. prin ci pe bia

is Zi ri Ta di wa nam ZRvre bi, ra sac efuZ ne ba uZ rav niv Teb ze qo neb ri vi uf le be bis re gis-

tra ci a.

sa ad gil ma mu lo wig ni sa da uZ rav niv Teb ze uf le ba Ta re gis tra ci is prin ci pe bi

iyo fa ma te ri a lur da for ma lu ri sa xis prin ci pe bad.4 Se sa ba mi sad, Ti To e ul prin cips

aqvs ro gorc ma te ri a lu ri, ise for ma lu ri ga ge ba. aR niS nu li gan sa kuT re biT mkveT-

rad war mo Cin de ba ger ma nul sa mar Tal Si.

2. sa ja ro re es trSi (sa ad gil ma mu lo wig nSi) Se ta nis prin ci pi

pir vel rig Si, un da ga mo ik ve Tos sa ad gil ma mu lo wig nSi Se ta nis prin ci pi. es prin-

ci pi aRi a re bu li da dam kvid re bu lia ger ma nul sa mar Tal Si. igi ve we si moq me debs sa-

qar Tve lo Sic sa ja ro re es trTan mi mar Te biT. am prin ci pis mi xed viT: mi wis nak veT ze sa-

kuT re bi sa da sxva uf le be bis war mo So ba, Sec vla da Sewy ve ta da mo ki de bu lia Se Tan xme-

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti, asistent-profesori.1 Schmidt R., Sachenrecht II, Recht der unbeweglichen Sachen, Br., 1. Aufl ., 2004, 26. 2 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsi, parlamentis uwyebani, №31, 1997 wlis 24 ivlisi, 147-e

muxli.3 Алексеев В., Недвижимое имущество: государственная регистрация и проблемы правового регулиро-

вания, М., 2007, 4.4 Winkler K., Das Grundbuch; DStR 1991, 284, <http://beck-online.beck.de/>.


62

bi sa da re gis tra ci is ma te ri a lur prin cip ze. xel Sek ru le bis da de bi sas mxa re ebs mi er

xde ba ne bis ga mov le na da, Se sa ba mi sad, re gis tra ci a. Tum ca aR sa niS na via is faq ti, rom

iZu le bi Ti aR sru le bis dros iu ri di u li Se Ze nac ase ve mo iTx ovs re gis tra ci as.5 uZ rav

niv Tze sar geb lo bi sa da SezR ud ve bis sa niv To uf le be bic ase ve eq vem de ba re ba sa val-

de bu lo re gis tra ci as.6 amas iT va lis wi nebs ger ma nu li ka non mdeb lo ba. rac Se e xe ba qar-

Tul ka non mdeb lo bas, uZ rav niv Teb ze sa niv To uf le be bis war mo So bi saT vis, maT So ris

sa kuT re bis uf le bis war mo So bi saT vis sa val de bu loa sa ja ro re es trSi re gis tra ci a,7

rac gax lavs am prin ci pis ma te ri a lu ri ga ge ba.

ger ma nu li ka non mdeb lo bis mi xed viT sa ad gil ma mu lo wig nSi re gu lir de ba for ma-

lu ri wi na pi ro be bi, ro mel Ta ar se bo bac aris sa ad gil ma mu lo wig nSi re gis tra ci is sa-

fuZ ve li. qar Tu li ka non mdeb lo bi Tac ana lo gi u ri we si moq me debs. `sa ja ro re es tris

Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis me-8 mux li iT va lis wi nebs im for ma lur wi na pi ro bebs, ro-

mel Ta ar se bo bis dro sac sa re gis tra cio or ga no axor ci e lebs uf le bis re gis tra ci as.

3. gan cxa de bis prin ci pi

sa ad gil ma mu lo wig nis war mo e bis pro ce si em ya re ba am prin cips. sa qar Tve los ka-

non mdeb lo biT sa ja ro re es trSi re gis tra cia xde ba, upir ve les yov li sa, gan cxa de bis

sa fuZ vel ze.8 Se sa ba mi sad, sa re gis tra cio war mo e bis dawy e bis sa fuZ ve lia gan cxa de-

ba an uf le ba mo si li qor ga nos mi er mi Re bu li ga dawy ve ti le ba. rac Se e xe ba for ma lur

prin cips, ro gorc sa kuT re bis an sxva uf le bis war mo So bis, ase ve mi to ve bis dros xde ba

gan cxa de bis Se ta na sa ja ro re es trSi amis Ta o ba ze.9 ger ma ni a Si moq me di ka non mdeb lo-

bis mi xed viT, mxo lod ga mo nak lis Sem Txve veb Si Se iZ le ba gan xor ci el des ase Ti gan cxa-

de bis ga re Se re gis tra ci a,10 `sa ja ro re es tris Se sa xeb~ ka no ni aseT ga mo nak liss ar iT-

va lis wi nebs.11

4. sa ja ro o bis anu saq vey no o bis prin ci pi

sa ja ro o bis prin ci pi icavs sa mar Tleb ri vi brun vis mo na wi le ebs. ga nam tki cebs

ndo bas re es tris Ca na we ri sad mi. aR sa niS na vi a, rom sa ja ro Ca na we ri sad mi san do o bis

prin ci pi ne bis mi e ri sa re gis tra cio sis te mi saT vis aris da ma xa si a Te be li. ro gorc sa-

aq to wig ni, ro me lic Se i cavs mo na ce mebs da de bu li ga ri ge be bis Se sa xeb, ise sa ad gil ma-

mu lo wig ni, ro mel Sic asa xu lia uZ rav niv Teb ze sa niv To uf le be bis ga das vlis Se sa xeb

mo na ce me bi, Se iZ le ba iyos me sa me pi re bi saT vis sa i me do sa in for ma cio wya ro. gan sxva-

ve ba aris mxo lod is, Tu ra das kvne bis ga mo ta na Se uZ li aT me sa me pi rebs mo ce mul Sem-

5 Schöner H., Stübe K., Grundbuchrecht, B.4, Handbuch der Rechtspraxis Verlag- C-H, Beck-Mün., 15. Aufl ., 2012, 14.

6 ssk-is 289-e, 247-e, 243-e, 237-e muxlebi.7 ssk-is 255-e, 257-e, 258-e I muxlebi. 8 `sajaro reestris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-8 I da me-9 II muxlebi. 9 ssk-is 184-e muxli.10 Grundbuchordnung[1], In der Fassung der Bekanntmachung vom 26., Mai 1994[2], §204. <http://beck-on-

line.beck.de/>.11 `sajaro reestris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-8 muxli.

ekaterine lafaCi, uZrav nivTebze qonebrivi uflebebis registraciis principebi qarTuli

da germanuli kanonmdeblobis mixedviT

63

Txve veb Si. sa aq to Ca na we ris Sem Txve va Si da in te re se bu li pi ri dar wmu ne bu li Se iZ le ba

iyos mxo lod im in for ma ci a Si, Tu ra sa xis ga ri ge ba da i do, da ro dis iyo am ga ri ge bis

Se sa xeb in for ma cia Se ta ni li re es trSi. xo lo rac Se e xe ba sa ad gil ma mu lo wig nis Ca na-

wers, da in te re se bu li pi ri Se iZ le ba iyos dar wmu ne bu li, rom sa ad gil ma mu lo wig nSi

(sa ja ro re es trSi) sa niv To uf le be bis Se sa xeb Ca na we ri aris nam dvi li da sa niv To uf-

le be bi ekuT vnis Ca na wer Si mi Ti Te bul pirs.12

sa ad gil ma mu lo wig ni, xo lo sa qar Tve lo Si sa ja ro re es tris Ca na we re bi as ru le-

ben uf le be bis ar se bo bis mtki ce bu le bis rols.13

ma te ri a lu ri ga ge biT, sa ja ro o bis prin ci pi wig nis Si na ar sis sis wo ri sa da si zus-

tis ndo bas um ya rebs sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis mo na wi le ebs. sa ad gil ma mu lo wig-

nis, sa ja ro re es tris sa ja ro o ba icavs ke Til sin di si er Sem Zens. qar Tu li ka non mdeb-

lo ba, ev ro pu li ka non mdeb lo bis msgav sad, awes ri gebs uZ ra vi niv Tis ke Til sin di si e ri

Sem Ze nis sa kiTxs. `im pi ris sa sar geb lod, ro me lic ga ri ge bis sa fuZ vel ze sxva pi ri sa-

gan iZens ro me li me uf le bas da es uf le ba gam sxvi seb lis sa xel ze iyo re es trSi re gis-

tri re bu li, re es tris Ca na we ri iT vle ba swo rad, gar da im Sem Txve vi sa, ro ca am Ca na we-

ris sa wi na aR mde god Se ta ni lia sa Ci va ri, an Sem Zen ma ico da, rom Ca na we ri uzus to a~.14

ke Til sin di si e ri Sem Ze nis ase Ti uf leb ri vi mdgo ma re o ba ga mow ve u lia sa ja ro re es-

tris spe ci fi ku ri da niS nu le biT sa mo qa la qo brun vis me qa niz mSi. ssk-is 312-e mux liT

gaT va lis wi ne bu li re es tris mo na cem Ta uty u a ro bi sa da sis ru lis pre zum fcia Ta vi si

bu ne biT war mo ad gens iu ri di ul fiq ci as, rom lis Ta nax mad iva ra u de ba, rom re es trSi

uf le bis re gis tra ci is faq ti sru lad da swo rad aris gan xor ci e le bu li. aR niS nu li

fiq cia niS navs imas, rom obi eq tu rad ar se bu li ne bis mi e ri faq ti, ro me lic mi u Ti Tebs

re gis tra ci is xar vez ze, ver ga mo ricx avs gan sa xil ve li nor miT da cul va ra uds re es-

trSi re gis tri re bu li uf le bis mar Te bu lo bas Tan da kav Si re biT.15 ke Til sin di si e re-

ba niS navs, rom mflo be li dar wmu ne bu lia sa ku Ta ri mflo be lo bis mar Tlzo mi e re ba Si,

e. i. mi aC ni a, rom mis mi er qo ne bis mo po ve bis sa fuZ ve li sak ma ri si a, rom ga aC ndes sa kuT-

re bis uf le ba.16 uZ ra vi qo ne bis Se Ze nis dros uZ ra vi niv Te bis san do o bis pre zum fcia

gvaqvs sa xe ze da moq me debs Se sa Ze ni uf le bis nam dvi lo bis va ra u di. sa mo qa la qo brun-

vis amo sa va lia ke Til sin di si e re ba, rac ga mom di na re obs sa mo qa la qo brun vis mo na wi-

le Ta ine te re se bi dan. re es tris Ca na we re bis mi marT moq me debs uty u a ro bi sa da sis ru-

lis pre zum fci a, e. i. re es tris Ca na we re bi iT vle ba swo rad, vid re ar dam tkic de ba ma Ti

uzus to ba.17 es nor me bi qmnis ka no nis mi er pre zum fci as, rom sa ja ro re es trSi re gis-

tri re bu li uf le ba nam dvi lad ar se bobs, an ar se bobs im mdgo ma re o ba Si, ro gor Sic igi

aris re gis tri re bu li da sa ja ro re es trSi uf le ba mo sil pi rad re gis tri re bu li pi ri

12 Алексеев В., Недвижемое имущество: государственная регистрация и проблемы правового регулирова-ния, М., 2007, 19-20.

13 Schöner H., Stüber K., Grundbuchrecht, Band 4, Handbuch der Rechtspraxis, Verlag-C-H, Beck, München, 2012, 4.

14 ssk-is 312-e II muxli. 15 uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis 2011 wlis 31 ianvris gadawyvetile-

ba №as-465-435-2010.16 Хвостов В. М., Система римского права, М., 1996, 253, miTiTebulia: qoCaSvili q., mflobelobisa

da sakuTrebis urTierTdamokidebuleba, `samarTlis Jurnali~, №1, 2011, 124.17 ssk-is 312-e I muxli.


64

si nam dvi le Sic aris uf le ba mo si li. msgav sad ami sa, Tu sa ja ro re es trSi re gis tri re-

bu li uf le ba amoS li li iq ne ba, iva ra u de ba, rom igi ga uq mda.18

sa ja ro re es tris uty u a ro bis pre zum fcia sa mar Tleb ri vad mar to sa ja ro re es-

trSi uf le ba mo sil pi rad re gis tri re bu li pi ris in te re sebs ro di icavs. mas me ti mniS-

vne lo ba eni We ba imiT, rom igi icavs ase ve sa mo qa la qo brun vis im mo na wi les, ro me lic

ke Til sin di si e rad en do ba sa ja ro re es tris Ca na we re bis uty u a ro bas. sa mar Tleb ri vi

dac va ki ga mo i xa te ba ima Si, rom uZ rav qo ne bas Tan da kav Si re bu li uf le be bis ke Til sin-

di si e ri Sem Ze ni pi re bi iZe nen sa ja ro re es trSi re gis tri re bul iseT uf le bebs, rom-

le bic si nam dvi le Si ar ar se bobs da, Se sa ba mi sad, Ca na we ri us wo ro a. amas Tan, sa ja ro re-

es trSi re gis tri re bu li, mag ram si nam dvi le Si arar se bu li uf le bis Se Ze na da saS ve bia

mxo lod gan sazR vru li, ka no niT dad ge ni li wi na pi ro be bis ar se bo bi sas.19 ke Til sin di-

si e re bis prin ci pi in di vi dis moq me de bas sa mar Tli a no bis kri te ri um Tan ur Ti er Tkav-

Sir Si ga ni xi lavs.20 swo red ke Til sin di si e re bis prin cips daq vem de ba re bu li moq me de-

bis Ta vi suf le bi dan ga mom di na re obs su bi eq tis mi er sxva pi ris in te re se bis gaT va lis-

wi ne bis val de bu le ba im mo cu lo biT, ro me lic ar iw vevs Ta vad mi si in te re se bis ara Ta-

na zo mi er SezR ud vas.21

sa qar Tve los uze na es ma sa sa mar Tlom Ta vis ga dawy ve ti le ba Si gan mar ta, rom sa-

ja ro re es tris da niS nu le baa sa mo qa la qo brun vis sta bi lu ro bis uz run vel yo fa. is

war mo ad gens ke Til sin di si e ri par tni o ris uf le bis dac vis ga rants. zus tad am prin-

ci pi dan ga mom di na re, ro de sac re es tris mo na cem Ta uty u a ro bi sa da sis ru lis pre zum-

fci as vi xi lavT ke Til sin di si e ri Sem Ze nis in sti tu tis far gleb Si, ssk-is 312-e mux lis

me-2 na wi liT da 185-e mux liT nax se neb ter min `gam sxvi se bel Si~ yo vel Tvis igu lis xme-

ba pi ri, ro me lic ar aris uf le ba mo si li, ga as xvi sos sa ja ro re es trSi mis sa xel ze re-

gis tri re bu li uf le ba da am de nad, is ar aris uf le ba mo si li, da dos es ga ri ge ba. zus-

tad im Sem Txve veb Si, ro de sac uZ rav nivTs as xvi sebs sa a mi sod ara uf le ba mo si li pi ri,

mag ram re gis tri re bu lia sa ja ro re es trSi, ro gorc am uf le bis me sa kuT re, sak ma od

di di mniS vne lo ba eni We ba ssk-is 185-e mux liT da cul Sem Ze nis uf le bas, ker Zod, gan-

sa xil ve li nor mis Ta nax mad, Sem Ze nis in te re seb dan ga mom di na re, gam sxvi se be li iT vle-

ba me sa kuT red, Tu igi ase Tad aris re gis tri re bu li sa ja ro re es trSi, gar da im Sem-

Txve ve bi sa, ro ca Sem Zen ma ico da, rom gam sxvi se be li ar iyo me sa kuT re. gan sa xil ve li

nor mis mi za nia sa mo qa la qo brun vis dac va da, Se sa ba mi sad, sa ja ro re es trSi uf le bis

re gis tra ci is faq ti sad mi ma Ra li ndo bis uz run vel yo fa. ar Se iZ le ba Sem Zens mo eTx o-

vos ima ze me ti cod na, rac ka no niT aris dad ge ni li. upir ve les yov li sa, mniS vne lo va nia

is, rom sa ja ro re es trSi re gis tri re bu li faq ti sad mi ndo ba gu lis xmobs, rom uf le ba,

ro me lic re gis tri re bu lia sa ja ro re es trSi, nam dvi lad ekuT vnis gam sxvi se bels, anu

im pirs, ro me lic ga mo xa tavs ne bas, ga as xvi sos mis sa xel ze re gis tri re bu li uf le ba.

am de nad, sa mo qa la qo brun vis sta bi lu ro ba niS navs sa mo qa la qo ur Ti er To be bis mo na-

wi le Ta mi marT ndo ba sa da ke Til sin di si e re bas, rac uz run vel yo fi lia sa ja ro re es-

tris Ca na we re bis sis wo ri sa da sis ru lis pre zum fci iT. am de nad, gan sa xil ve li nor mis

Ta nax mad, ke Til sin di si e ri Sem Ze nis uf le ba sa kuT re ba ze war mo i So ba ara imi tom, rom

18 WeWelaSvili z., sanivTo samarTali, Tb., 2009, 189. 19 iqve,190.20 kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 83. 21 iqve.



65

ara uf le ba mo si li gam sxvi se be li re gis tra ci is faq tiT gax da sa ja ro re es trSi re gis-

tri re bu li uZ ra vi qo ne bis me sa kuT re, ara med imi tom, rom sa mo qa la qo brun vis in te-

re se bis dac vis miz niT, ka no ni gan sa kuT re bul mniS vne lo bas ani Webs ga reg nu lad aR-

Tqmad faq tebs, rom lis mi marT ar se bobs da sa bu Te bu li ndo ba. kon kre tul Sem Txve va Si

am faq tebs ga ne kuT vne ba sa ja ro re es trSi uf le bis re gis tra ci a.22 sa ja ro re es tris

mo na cem Ta uty u a ro bi sa da si zus tis pre zum fcia mniS vne lo va ni ga ran tiaa sa mo qa la qo

brun va Si dam kvid re bu li ndo bi sa da ke Til sin di si e re bis prin ci pis dac vi saT vis. igi

xels uwy obs sa mo qa la qo brun vis sta bi lu ro bas.23

sa ja ro o bis for ma lu ri prin ci pi gu lis xmobs sa ad gil ma mu lo wig nis Ri a o bas ga-

sac no bad sa mar Tleb ri vi brun vis mo na wi le e bi saT vis.24 sa ad gil ma mu lo wig nis war mo-

e ba Si er T-er Ti Zi ri Ta di prin ci pi sa ja ro o bis prin ci pi a, rom lis ar sia is, rom mi wis

nak veT ze sa kuT re ba, ase ve uZ rav niv Teb ze sa kuT re ba ma Sin aris aRi a re bu li, Tu ki igi

kon kre tu li pi ris sa xel ze re gis tri re bu lia re es trSi, amas Tan, re gis tra cia em sa xu-

re ba mar Tlwes ri gis uz run vel yo fa sac.25

for ma lu ri prin ci pia is, rom sa ad gil ma mu lo wig nis, sa ja ro re es tris Ca na we-

re bi Riaa ne bis mi e ri da in te re se bu li pi ri saT vis.26 ssk-Si mi Ti Te bu li a, rom sa ja ro re es tris war mo e bi sa da xel mi saw vdo mo bis we se bi da pi ro be bi ga ni sazR vre ba ka no niT.

Se sa ba mi sad, `sa ja ro re es tris Se sa xeb~ ka no nis mi xed viT, sa ja ro re es trSi re gis tri-

re bu li mo na ce me bi da ma re gis tri re bel or ga no Si da cu li do ku men ta cia aris sa ja ro

da xel mi saw vdo mia ga sac no bad ne bis mi e ri pi ri saT vis. Tum ca ar se bobs am we si dan ga mo-

nak li si, vi na i dan `zo ga di ad mi nis tra ci u li ko deq si~ ase ve iT va lis wi nebs in for ma ci-

e bis dac vis sa i dum lo e bis sa kiTx ebs da swo red aseT ga mo nak li seb ze mi u Ti Tebs ze moT

aR niS nu li ka no ni.27

sa ja ro o ba war mo iS va ara Te o ri u li au ci leb lo biT, ara med re a lo biT, ar se bu li

praq ti kis Se de gad, ker Zod, im Sem Txve ve bis Ta vi dan aci le bis miz niT, ro de sac er Ti da

ima ve uZ ra vi niv Tis ga yid va xde bo da ram den jer me er Tdro u lad sxva das xva pir ze.28 sa-

ja ro xel mi saw vdo mo ba gvev li ne ba er T-erT au ci le bel pi ro bad, ro me lic uz run vel-

yofs ro gorc re gis tra ci is san do o bas, ase ve sa zo ga do e bis kon trols da re gis tri re-

bu li mo na ce me bis nam dvi lo bas Tan da kav Si re biT.29 sa ja ro o bis pron ci pi aris is Zi ri Ta-

di prin ci pi, rom lis sa fuZ vel zec sa mo qa la qosa mar Tleb ri vi brun vis mo na wi les unar-

22 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo palatis 2011 wlis 31 ianvris gadawyve-

tileba №as-465-435-2010.23 ganCineba №3k-932-02, 9 dekemberi, 2002 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos didi pa-

latis gadawyvetilebebSi gamoyenebul normaTa ganmartebani, Tb., 2009. ganmartebis sa-

gani reestris monacemTa utyuarobisa da sisrulis prezumfcia. 24 Schöner H., Stüber K., Grundbuchrecht, Band 4, Handbuch der Rechtspraxis, Verlag-C-H Beck, Mün., 15.

Aufl ., 22. 25 Das Grundbuch, DStR 1991, 284, <http://beck-online.beck.de/>.26 Grundbuchordnung[1], In der Fassung der Bekanntmachung vom 26., Mai 1994[2], §17, <http://beck-online.

beck.de/>.27 `sajaro reestris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-5 I muxli.28 Емильянова Е., Правовые проблемы государственной регистрации прав на недвижимое имущество и

сделок сним, С., 2003, 14.29 Лазаревский А. (ред.), Системы регистрации прав на недвижимое имущество. Опыт зарубежных стран,

М., 2000, 12.


66

Cun de ba sim Svi de, vi na i dan `re es tris sa ja ro o ba brun vis mo na wi les uad vi lebs, sru li

in for ma cia mi i Ros Ta vi si par tni o ris uf le ba Ta nam dvi li mdgo ma re o bis Se sa xeb.~30

sa ad gil ma mu lo wig nis gac no ba Se uZ lia ne bis mi er da in te re se bul pirs.31 in te re si

un da iyos go niv ru li da ga mar Tle bu li. cno bis moy va re o ba, ara kom pe ten tu ri an ara ke-

Til sin di si e ri miz ne bi un da ga mo i ricx os.32 ger ma nul sa mar Tal Si `sa ja ro o bis~ prin-

ci pi da `sa i me do o bis~ prin ci pi ga er Ti an da da Se de gad Ca mo ya lib da sa ad gil ma mu lo

wig nis sa ja ro o bis ndo bis prin ci pi, rac niS navs, rom sa ad gil ma mu lo wig nis Si na ar si

ka no ni e rad aris aRi a re bu li yve la saT vis, vinc mo i po va mi wa ze sa kuT re bis uf le ba.33 sa-

ad gil ma mu lo wig nis Se sa vals `ka no ni e re bis da sawy is sac~ uwo de ben.34 sa ja ro o bis prin-

ci pi gu lis xmobs, rom ne bis mi e ri aq ti, ro mel sac aqvs sa niv To sa mar Tleb ri vi xa si a Ti

(sa kuT re bis uf le bis ga da ce ma, ser vi tu tis dad ge na, ipo Te ka da a. S.), un da iyos sa ad-

gil ma mu lo wig nSi Ca we ri li da am mo men ti dan iZens iu ri di ul Za las me sa me pi re bi saT vis.

ro gorc aRi niS na, es prin ci pi ga mo i xa te ba sa ad gil ma mu lo wig ni sad mi sa ja ro ndo-

ba Si, mi si sis wo ris pre zum fci a Si. amis Ta nax mad, mi wis yo ve li ga ri ge ba Se i ta ne ba sa ad-

gil ma mu lo wig nSi da amiT cno bi li xde ba sa zo ga do e bi saT vis Ti To e u li mi wis nak ve Tis

be di (§§891, 892, 893, 894); uZ rav niv Teb ze sa niv To uf le be bi nam dvi lad Se sam Cne via yo-

ve li da in te re se bu li pi ri saT vis da Tu vin mes ain te re sebs Se a mow mos vin mes sa kuT re ba

uZ rav niv Tze, Se uZ lia Ca i xe dos sa ja ro re es tris mo na ce meb Si da iqi dan mi i Ros mis Tvis

sa in te re so in for ma ci a.35

5. uf le ba Ta amom wu ra vi Ca mo naT va lis prin ci pi

uf le ba Ta amom wu ra vi Ca mo naT va lis prin ci pi gu lis xmobs, rom ar se bobs im de ni

sa niv To uf le ba, ram de nic ga we ri lia ka non Si36 (nu me rus cla u sus), anu sa niv To uf le ba Ta

wre ka no niT amom wu ra va daa Ca moT vli li. ar se bobs im de ni sa niv To uf le ba, ram de nic ka-

no ni Taa aRi a re bu li. ese ni a: sa kuT re ba, aR na go ba, ser vi tu ti, uzuf ruq ti, gi rav no ba,

ipo Te ka.37 es prin ci pi uZ ra vi niv Te bis prin ci pebs ga ne kuT vne ba, Tum ca ama ve dros sa-

ja ro re es trSio re gis tra ci is prin ci pad Se iZ le ba Ca iT va los.

30 zoiZe b., qarTuli sanivTo samarTali, Tb., 2003, 365.31 Böhringer Rpfl eger 1987, 181; Böhringer Rpfl eger 1989, 309; Franz NJW 1999, 406; Melchers Rpfl eger

1993, 309; Schmidt-Räntsch VIZ 1993, 432, 433; Schreiner Rpfl eger 1980, 51. Vgl. RdNr. 14, 22, gamoyene-

bulia naSromSi: Säcker F., J., Rixecker R., Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gezetzbuch, 2009, 5. Aufl ., Rdnr. 21-23, <http://beck-online.beck.de/>.

32 KGJ 20 A 173, 175; Meikel/Böttcher § 12 GBO RdNr. 4 ff, gamoyenebulia naSromSi: Säcker F., J., Rixecker R., Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gezetzbuch, 2009, 5. Aufl ., Rdnr. 21-23,<http://beck-online.beck.de/>.

33 Емильянова Е., Правовые проблемы государственной регистрации прав на недвижимое имущество и сделок сним, С., 2003, 12-13.

34 Шершеневич Г., Учебник русского гражданского права (по изд., 1907), М., 1995, 149; miTiTebulia

naSromSi: Емильянова Е., Правовые проблемы государственной регистрации прав на недвижимое имущество и сделок сним, С., 2003, 12-13.

35 zoiZe b., qarTuli sanivTo samarTali, Tb., 2003, 7.36 Wilhelm J., Sachenrecht, 2. Aufl ., 2002, Rdnr. 10; Wolf M., Sachenrecht, 2. Aufl ., 2005, Rdnr. 22f.; Vieweg K.,

Werner A., Sachenrecht, 2. Aufl ., Köln-Berlin-Bonn-Mün., 2005, 4.37 zoiZe b., qarTuli sanivTo samarTali, Tb., 2003, 5.



67

`ur Ti er To bis mo na wi le ebs Se uZ li aT niv Tze ba to no bis mxo lod is for me bi (uf-

le be bi) ga mo i ye non, rom le bic dad ge ni lia ka no niT~.38 ar se bobs, er Ti mxriv, sa niv To

uf le be bis ka no niT gan sazR vru li ti pe bis amom wu ra vi Ca mo naT va li (ti pis iZu le ba da

ti pis SezR ud va)39 da, me o re mxriv, am uf le be bis Si na ar sis ka no niT gan sazR vru lo ba.40

mo di fi ci re bu li uf le be bis Si na ar sob ri vi ga for me ba da saS ve bia mxo lod ka no niT

gaT va lis wi ne bul far gleb Si (ti pis fiq sa ci a).41

sa Wi roa aRi niS nos, rom `sa ja ro re es tris Se sa xeb~ ka no ni iT va lis wi nebs re gis-

tra ci is sa val de bu lo bis am we si dan ga mo nak liss. ker Zod, im Sem Txve va Si, Tu ga ri ge bis

mo na wi le er Ti mxa re ker Zo sa mar Tlis iu ri di u li pi ria da ga ri ge ba da de bu lia erT

wel ze me ti va diT, ma Sin ija ris, qve i ja ris, qi rav no bis, qve qi rav no bis, Txo ve bis, li zin-

gis da uZ rav niv Tze sa kuT re bis uf le bas Tan da kav Si re bu li val de bu le be bi eq vem de ba-

re ba sa val de bu lo re gis tra ci as.42

Ti To e u li sa niv To uf le bis sa xe zus tad ga ni sazR vre ba ka no niT da mxo lod ka no-

niT gaT va lis wi ne bul far gleb Si eq vem de ba re ba in di vi dis ne bis sa fuZ vel ze gan sazR-

vras. Se sa ba mi sad, ur Ti er To bis mxa re e bi ver da ad ge nen ka no ni sa gan gan sxva ve bul sa-

niv To uf le bebs.43

sa sa mar Tlo e bis mxri dan iyo mcde lo ba am amom wu rav sa niv To uf le beb Si ko req-

ti re bis Se ta ni sa, ker Zod ki dev ori sa niv To iu ri di u li uf le bis da ma te ba. ese ni a: fi-

du ci u ri sa kuT re bis uf le bis ga da ce ma da sa mo mav lo uf le bis mi Re bis moTx ov nis uf-

le ba. vi na i dan es ini ci a ti va sa sa mar Tlo e bi dan mom di na re ob da da ara xel Sek ru le bis

ga for me bis Ta vi suf le bi dan, Se sa ba mi sad Nu me rus cla u ses prin ci pi ar iq na Sec vli li.44

6. gan sazR vru lo bis (spe ci a lu ro bis prin ci pi)

gan sazR vru lo bis prin ci pis Ta nax mad, mi wis nak ve Ti, ro mel zec dgin de ba sa mar-

Tleb ri vi uf le ba, ase ve im pi ris vi na o ba, rom lis uf le bac re gis trir de ba, da da sa re-

gis tri re be li uf le bis Si na ar si un da iyos gan sazR vru li uty u a rad da sru lad (uty u-

a ro ba da sis ru le).45

am prin ci pis Ta nax mad, sa niv To uf le be bi mxo lod cal ke ul niv Teb ze ar se bobs. es

niS navs, rom ga ri ge be bi Se iZ le ba mxo lod in di vi du a lu rad gan sazR vrul niv Tebs Se-

38 Wanturia l., uZravi nivTebis sakuTreba, Tb., 2001, 167. 39 Staudiger A.,Seiler Ch., Einladung zum Sachenrecht, Rdnr.38; Schwab K.H., Prütting H., Sachenrecht, 32.

Aufl ., 2005. Rdnr. 17, miTiTebulia naSromSi: Vieweg K., Werner A., Sachenrecht, 2. Aufl ., Köln-Berlin-Bonn-Mün., 2005, 4.

40 Bauer J.F., Stürner R., Sachenrecht, 17. aufl ., 1999, §1, Rdnr.7, miTiTebulia naSromSi: Vieweg K., Wer-ner A., Sachenrecht, 2. Aufl ., Köln-Berlin-Bonn-Mün., 2005, 4.

41 Schöner H., Stüber K., Grundbuchrecht, B. 4, Handbuch der Rechtspraxis, Verlag-C-H, Beck, Mün., 15. Aufl ., 2012, 19.

42 `sajaro reestris Sesaxeb~ saqarTvelos kanoniis me-11 muxli. 43 Erp S.V., Comparative Property Law, in: Reimann M., Zimmermann R., (eds), The Oxford Handbook of Com-

parative Law, 2006, 1053, miTiTebulia naSromSi: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzoga-

desi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 219.44 Vieweg K.,Werner A., Sachenrecht, 2. Aufl ., Köln-Berlin-Bonn-Mün., 2005, 4. 45 Schöner H., Stüber K., Grundbuchrecht, Band 4, Handbuch der Rechtspraxis, Verlag-C-H, Beck, Mün., 15.

Aufl ., 2012, 18.


68

e xe bods, rac gva re o biT gan sazR vrul niv Teb ze sa niv To ga ri ge be bis ar se bo bas ga mo-

ricx avs~.46

ger ma ni is ka non mdeb lo bis mi xed viT, sa ad gil ma mu lo wig ni dawy o bi lia gar kve u-

li mi wis nak ve Te bis mi xed viT. Ti To e u li saT vis sa ad gil ma mu lo wig nSi ga mo yo fi lia

cal ke u li `fur ce li~, rom elic Sed ge ba ram de ni me gver di sa gan da da yo fi lia xuT na-

wi lad: sa ti tu lo fur ce li; sa in ven ta ro Ca na we ri da sa mi gan yo fi le ba: gan yo fi le ba I;

gan yo fi le ba II; gan yo fi le ba III.

sa ti tu lo fur ce li em sa xu re ba mi wis nak ve Tis sa mar Tleb riv iden ti fi ka ci as.47

`sa ja ro re es tris Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis Ta nax mad, uZ rav niv Teb ze uf le ba Ta

re es trSi re gis tri re bu li uf le bis mo na ce me bis gar da ase ve Se i ta ne ba uf le bis su bi-

eq ti sa da obi eq tis sa i den ti fi ka cio mo na ce me bi, maT So ris, uZ ra vi niv Tis sa ka das tro

mo na ce me bi (me-11 II mux li).

dRe i saT vis kon ti nen tu ri ev ro pis bevr qve ya nas aqvs ro gorc Ta na med ro ve srul-

yo fi li umaR le si xa ris xis ka das tri, ase ve ima ve mi wis nak ve Te bis sa fuZ vel ze ti tu le-

bis re gis tra cia – ma ga li Tad, ger ma ni as, av stri a sa da Sve i ca ri as, im dros, ro de sac

ev ro pu li xmel Ta Sua zRvis qvey nebs da aR mo sav leT ev ro pis qvey nebs sa fuZ vlad aqvT

ka das tri, rom le bic ar aris sru li an ga nax le bu li, da, prin cip Si, aqvT uf ro da ba li

iu ri di u li Za lis ga ri ge be bis re gis tra ci is sis te me bi.48

sxva das xva qve ya na Si ar se bobs uZ ra vi niv Te bis obi eq teb ze Ca na we re bis gan sxa ve bu-

li sis te ma, mag ram um rav le so ba ar aris srul yo fi li. zo gi er Ti qvey nis sis te ma mxo lod

na wils mo i cavs, zo gi er Ti cu dad iwar mo e ba, zo gi er Ti da ba li xa ris xi sa a, zo gi erTs ar

aqvs sak ma ri si iu ri di u li Za la. ami tom bevr qve ya na Si, maT So ris aR mo sav leT ev ro pa Si

da zo gi erT gan vi Ta re bad qve ya na Si, ga ni xi le ba am sis te me bis ga um jo be se bis va ri an te bi.

Tum ca Ra ami saT vis sa Wi roa mniS vne lo va ni fon de bi da re sur se bi. vid re ma Ti re for mi-

re ba da iwy e ba, ma nam de kar gad un da iq nes Ses wav li li da Se mu Sa ve bu li me To de bi.49

sa re gis tra cio sis te mis ga um jo be se bi saT vis au ci le be lia rac Se iZ le ba mar ti-

vi me To de bis Se mu Sa ve ba. Tu ki ar se bobs gan sazR vru li si zus tis mqo ne Ca na we re bi da

ru ke bi, yve la ze kar gi ga mo sa va lia ma Ti Tan mim dev ru li ga um jo be se ba, ma ga li Tad, ro-

gorc es gan xor ci el da Sve deT Si. Tu ki sa Wi roa zo ga dad ga da xed va, an Zve li mo na ce-

me bi ar ar se bo ben, ma Sin um jo be sia sis te ma ti ze bu lad gan xor ci el des ga um jo be se ba,

um jo be sia, Tu ki er Tma ne Tis mi yo le biT Tan mim dev ru lad gan xor ci el de ba Ti To e u li

ra i o ni.50

gar da ze mo aR niS nu li sa, sa qar Tve los ka no ni `sa ja ro re es tris Se sa xeb~ iT va-

lis wi nebs re gis tra ci is zo gad prin ci pebs, ro mel Sic mo i az re ba, Tu ro gor war mo ebs

re gis tra ci a, ker Zod, ro gorc uSu a lod sa re gis tra cio Tu sxva do ku men te bis, ag reT-

ve am do ku men ta ci is sa Ta na do we siT Seq mni li eleq tro nu li as le bis sa fuZ vel ze, a se ve

46 Schwab H. K., Sachenreht, Aufl . 22, 6, miTiTebulia naSromSi: Wanturia l., uZravi nivTebis

sakuTreba, Tb., 2001, 167-168.47 Лазаревский А. (ред.), Системы регистрации прав на недвижимое имущество. Опыт зарубежных стран,

М., 2000, 19.48 Ларсон Г., Системы информации о земле и недвижимом имуществе, Королевский Технический Инсти-

тут, Стокгольм, 2003, <http://www.geo-garant.ru/cgi-bin/content.pl?p=50&nid=17>.49 iqve.50 iqve.



69

re gis tra ci a Si ga ta re bis Se sa xeb gan cxa de bis war dge nis wes sa da amo na we ris da sa ka-

das tro geg mis ga ce mis au ci leb lo bas.51 es nak le bad Se iZ le ba mi va kuT vnoT uSu a lod

re gis tra ci is zo gad prin ci pebs. aR niS nu li re gis tra ci is gan xor ci e le bis pro ce du-

ris prin ci pad uf ro Se iZ le ba Ca iT va lis. es nor ma uSu a lod da sa re gis ti ri re be li ma-

sa lis war dge nis wes sa da re gis tra ci is gan xor ci e le bis Sem deg do ku men te bis ga ce mis

wess mo i az rebs.

uZ rav niv Teb ze sa kuT re bis uf le bis war mo So bi saT vis ssk gan sazR vrul wi na pi ro-

bebs awe sebs. ami saT vis sa val de bu loa ga ri ge bis da de ba we ri lo bi Ti for miT da Sem Zen-

ze am ga ri ge biT gan sazR vru li sa kuT re bis uf le bis re gis tra cia sa ja ro re es trSi.52 am

prin ci pis Se sa ba mi sad, sa niv To uf le ba Ta mflo be li, am uf le ba Ta sa ga ni da Si na ar si,

ase ve, erT obi eq tze ram de ni me uf le bis ar se bo bis Sem Txve va Si, am uf le ba Ta ran gi zus-

tad un da iyos gan sazR vru li da me sa me pir TaT vis naT lad ga sa ge bi.53

7. ab straq ci is prin ci pi

ab straq ci is prin ci pi ger ma nul sa mar Tal Si moq me debs. am prin ci pis sa fuZ vel ze

sa niv Tosa mar Tleb ri vi ur Ti er To be bi da mo u ki de be lia sa niv To sa mar Tleb ri vi sa mi wo

ga ri ge be bis miz ne bi sa da mdgo ma re o bi sa gan;54 ger ma ni is sa mar Tlis mi xed viT, ma val de-

bu li da `gan kar gvis~55 ga ri ge be bi er Tma ne Ti sa gan da mo u ki deb lad, `ab straq tu lad~

ga ni xi le ba. `ga mij vnis prin ci pi aRi a re bu lia ger ma ni is sa mar Tal Sic, Tum ca ua ri iT-

qva ̀ ka u zas~56 au ci leb lo ba ze da Ca mo ya lib da ab straq ci is prin ci pi. ma val de bu le be li

ga ri ge bis ba Ti lo ba gav le nas ar ax dens gan kar gvis ga ri ge bis nam dvi lo ba ze.57 amas Tan,

am uka nas knel Si mo i az re ba sa niv To uf le bis ne bis mi e ri sa xec vli le ba, anu: war mo So ba,

Sec vla, Sewy ve ta.58 `moZ rav niv Teb ze sa kuT re ba ga da dis Sem Zen ze sa niv To xel Sek ru le-

bis (Tan xmo bis) da niv Tis ga da ce mis meS ve o biT. mi wis nak veT ze sa kuT re ba ki – sa niv To

xel Sek ru le bis (daT mo bis) sa fuZ vel ze da sa ad gil ma mu lo wig nSi Sem Ze nis re gis tra-

ci iT~.59 `sa qar Tve lo Si, kon ti nen tu ri ev ro pis ara er Ti sxva sa mar Tleb ri vi wes ri gis

51 `sajaro reestris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-9 muxli.52 ssk-is 183-e muxli.53 Wanturia l., uZravi nivTebis sakuTreba, Tb., 2001, 167.54 iqve, 168.55 `Verfügung~ miTiTebulia naSromSi: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemu-

ri cnebebi, Tb., 2009, 218. 56 `causa~, miTiTebulia naSromSi: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri

cnebebi, Tb., 2009, 218. 57 am zogadi wesidan (sanivTo uflebis warmoSobis valdebulebiT uflebaze damokide-

bulobis Ses.) germanul samarTalSi gamonaklisebic arsebobs (giravnoba, ipoTeka, wi-

naswari Canaweri), ix. Wolf M., Beständigkeit und Wandell im Sachenrecht, NJW, 1987, 2647, 2651,

miTiTebulia naSromSi: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi,

Tb., 2009, 218. 58 Palandt/Heinrichs/Ellenberger, BGB, 2008, Überblick vor §104, RdNr. 19 ff., Palandt/Bassenge, BGB, 2008,

Einleitung vor § 854, RsNr. 10, 13; Larenz/Wolf, AT des Bürgerlichen Rechts, 2004, § 23, RdNr. 63 ff., 78 ff., miTiTebulia naSromSi: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi,

Tb., 2009, 219.59 Wanturia l., uZravi nivTebis sakuTreba, Tb., 2001, 164-165.


70

(ma ga li Tad, ni der lan de bi sa60 da av stri is61) msgav sad, moq me debs ka u za lu ri sis te ma.

Se sa ba mi sad, imij ne ba uf le bis ga da ce mis sa fuZ ve li (`ka u za~) da niv Tis ga da ce ma Tu sa-

niv To ga ri ge ba.62 ka u za lu ri sis te mas pi ro beb Si sa niv To ga ri ge bis nam dvi lo ba uSu a-

lod aris da mo ki de bu li mi si sa fuZ vlis nam dvi lo ba ze.63

ab straq ci is prin ci pi aRi a re bu lia ro gorc mec ni e re ba Si, ase ve sa sa mar Tlo

praq ti ka Si. Ta na med ro ve ger ma nu li sa mar Tlis mi xed viT, sa kuT re bis Se sa Ze nad ar kma-

ra mxo lod val de bu le biT sa mar Tleb ri vi xel Sek ru le bis da de ba, ara med au ci le be lia

sa niv To xel Sek ru le bac, rac gu lis xmobs mxa re Ta Se Tan xme bas, ga das cen niv Ti. Zi ri Ta-

di xel Sek ru le bis ba Ti lad aRi a re bis Sem Txve va Si sa niv To xel Sek ru le bis Za liT me sa-

kuT red rCe ba niv Tis Sem Ze ni. yo fi li me sa kuT re mo iTx ovs niv Tis ukan dab ru ne bas ara

vin di ka ci is sa niv To uf le bis sa fuZ vel ze, ara med usa fuZ vlo gam did re biT mi Re bu li

qo ne bis vin di ka ci is val de bu le biT sa mar Tleb ri vi moTx ov nis sa fuZ vel ze.64

8. sag nob ri vi Se mow me bis prin ci pi (le ga li te tis prin ci pi)

sa niv To uf le bis Se sa xeb sa mar Tleb ri vi ga ri ge bis Si na ar si un da iyos naT lad

da kon kre tu lad gan sazR vru li, ise rom me sa me pirs, yo vel gva ri sxva wya ros ga re Se,

Se eZ los gar kve va, Tu ra sa niv To uf le bis ma ta re be lia kon kre tu li niv Ti da mas Tan

da kav Si re bu li ra sa xis sa mar Tleb ri vi cvli le ba xor ci el de ba.65 es am prin ci pis ma te-

ri a lu ri ga ge ba a.

for ma lu ri ga ge biT, es prin ci pi moq me debs mxo lod sa ad gil ma mu lo sa mar Tlis

(uf le be bis re gis tra ci is) Sem Txve va Si da niS navs am pro ce sis mwar mo e be li mo xe lis

mi er Ca na we ris ga ke Te bis pro ces Si for ma lu ri ka no ni e re bis Se mow me bas.66 es prin ci pi

vrcel de ba sa qar Tve los sa re gis tra cio sis te ma zec.

60 niderlandebis samoqalaqo kodeqsis 3:84-e I muxli: `Voor overdracht van een goed wordt vereist een levering krachtens geldige titel, verricht door hem die bevoegd is over het goed te beschikken.~ miTiTe-

bulia naSromSi: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009,

217. 61 avstriis zogadi samoqalaqo kodeqsis 380-e paragrafi (`Ohne Titel und ohne rechtliche Erwer-

bungsakt kann kein Eigentum erlangt werden~), aseve: Eccher in: Koziol/Bydlinski/Bollenberger, ABGB-Kom-mentar, 2007, § 380, RdNr. 1 ff; Koziol/Welser/Kletečka, Bürgerliches Recht I, 2006, 310f. miTiTebulia

naSromSi: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 217. 62 Drobnig, Transfer of Property, wignSi: Hartkamp A.S., Hesselink M., Hondius E.H., du Perron E., Joustra

C., Veldman M.(eds.), Towards a European Civil Code, 2004, 734 et seq., miTiTebulia naSromSi: kere-

seliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 218.63 qarTuli samarTlis arCevanTan dakavSirebiT ix. danelia e., gamijvnis principi Cuqe-

bis xelSekrulebis magaliTze, ̀ qarTuli samarTlis mimoxilva~ (specialuri gamocema),

2008, 42 da Semdgomni, miTiTebulia naSromSi: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogade-

si sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 218.64 Wanturia l., uZravi nivTebis sakuTreba, Tb., 2001, 185.65 BGHZ 21, 52 (56)=NJW 1956,1356; Wolf M., Sachenrecht, 21. Aufl . 2005, Rdnr. 26ff, miTiTebulia naS-

romSi: Vieweg/Werner, Sachenrecht, 2. Aufl ., Köln-Berlin-Bonn-Mün., 2005, 4.66 Schöner H., Stüber K., Grundbuchrecht, Band 4, Handbuch der Rechtspraxis, Verlag-C-H, Beck, Mün., 15

Aufl ., 2012, Rdnr. 20.



71

9. upi ra te so bis (pri o ri te tu lo bis) prin ci pi

pri o ri te tu lo bis ma te ri a lu ri prin ci pis Ta nax mad, uZ rav niv Teb ze uf le ba Ta

ri gi To ba ga ni sazR vre ba sa ad gil ma mu lo wig nSi re gis tra ci is Tan mim dev ro bis mi xed-

viT (gsk §879).67

for ma lu ri prin ci pis Ta nax mad, vinc uf ro ad re wa rad gi na uf le ba da sa re gis-

tri reb lad, mas ga ran ti e bis uf ro ma Ra li xa ris xi aqvs.68

qar Tu li ka non mdeb lo biT, Tu ki sa re gis tra cio obi eq tze moTx ov ni lia ram de-

ni me er Ti da ima ve Si na ar sis uf le bis re gis tra ci a, rom le bic ar ga mo ricx a ven er Tma-

neTs, ma Sin am uf le ba Ta re gis tra ci is ri gi To ba ga ni sazR vre ba ma Ti sa re gis tra ci od

war dge nis dro is Se sa ba mi sad.69 am sa kiTxs sa mar Tleb ri vi kon fliq tis war mo So bis Sem-

Txve va Si udi de si mniS vne lo ba eni We ba.

ma te ri a lu ri upi ra te so bis prin ci pis Ta nax mad, ram de ni me uf le bis ar se bo bi sas,

rom li Tac dat vir Tu lia mi wis nak ve Ti, ri gi To ba ga ni sazR vre ba re gis tra ci is mim dev-

ro bis mi xed viT, Tu uf le be bi re gis tri re bu lia sa ad gil ma mu lo re es tris er Tsa da

ima ve gan yo fi le ba Si. Tu uf le be bi re gis tri re bu lia sxva dax va gan yo fi le ba Si, ma Sin

upi ra te so ba eni We ba im uf le bas, ro me lic re gis tri re bu lia uf ro ad rin de li Ta ri-

RiT; er Tsa da ima ve dRes re gis tri re bul uf le bebs aqvs Ta na ba ri ri gi. gsk iTva lis-

wi nebs ase ve mxa re e bis Se Tan xme bis Sem Txve va Si ri gi To bis sxva das xva we sis dad ge nas,

mag ram imi saT vis, rom am wess iu ri di u li Za la hqon des, sa Wi roa am gan sxva ve bu li we sis

sa ad gil ma mu lo re es trSi re gis tra ci a.70 aR sa niS na vi a, rom upi ra te so ba eni We ba ad re

da re gis tri re bul uf le bas.

for ma lu ri prin ci pis Ta nax mad, sa re gis tra cio or ga no Si upi ra te so ba im pirs

eni We ba, ro me lic uf ro ad re Se i tans gan cxa de bas re gis tra ci is moTx ov nis Ta o ba ze.71

es pa ne Tis sa mo qa la qo ko deq sis mi xed viT, uZ rav niv Teb ze sa kuT re bis uf le ba eni-

We ba im myid vels, ro mel mac pir vel ma da a re gis tri ra Ta vi si uf le ba sa ja ro re es trSi.72

erT uZ rav obi eq tTan da kav Si re biT or sa niv To uf le bas So ris pre ten zi i sas upi ra te-

so ba eni We ba imas, ro me lic uf ro ad re iyo da re gis tri re bu li sa ad gil ma mu lo wig nSi.

10. re gis tra ci is prin ci pi

re gis tra ci is ma te ri a lu ri prin ci pis mi xed viT, uZ rav niv Teb ze sa kuT re bi sa da

sxva sa niv To uf le be bis war mo So ba, Sec vla, Sewy ve ta eq vem de ba re ba sa ja ro re es trSi

re gis tra ci as da amis Sem deg war mo i So ba es uf le be bi. sa ja ro re es trSi re gis tra ci-

67 Schöner H., Stüber K., Grundbuchrecht, Band 4, Handbuch der Rechtspraxis, Verlag-C-H, Beck, Mün., 15 Aufl ., 2012, Rdnr. 21.

68 iqve.69 `sajaro reestris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-13 II muxli. 70 Bürgerliches Gesetzbuch, Verkündungsstand: 23.01.2013, § 879, <http://beck-online.beck.de/>.71 Schöner H., Stüber K., Grundbuchrecht, Band 4, Handbuch der Rechtspraxis, Verlag-C-H, Beck, Mün., 15.

Aufl ., 2012, Rdnr. 21, <http://beck-online.beck.de/>.72 Лазаревский А. (ред.), Системы регистрации прав на недвижимое имущество. Опыт зарубежных стран,

М., 2000, 18.


72

iT wa mo i So ba ase ve SezR u du li sa niv To uf le be bi – aR na go ba, uzuf ruq ti, ser vi tu ti,

ase ve moTx ov nis uz run vel yo fis sa Su a le ba – ipo Te ka da re gis tri re bu li gi rav no ba.73

sa ad gil ma mu lo wig neb Si aRi ricx e ba in for ma cia uZ ra vi niv Te bis obi eq te bis sa-

mar Tleb ri vi mdgo ma re o bis Se sa xeb. am miz nis mi saR we vad dad ge ni li we sis mi xed viT,

uZ rav niv TTan da kav Si re bu li ne bis mi e ri aq ti, ro mel sac Se de gad moh yve ba uZ rav niv-

Teb ze uf le be bis ga da ce ma (sa kuT re bis uf le bis ga da ce ma, ipo Te kis an ser vi tu tis

dad ge na da a. S.), un da iyos Se ta ni li sa ad gil ma mu lo wig nSi, mxo lod amis Sem deg iZe nen

iu ri di ul Za las me sa me pi re bi saT vis.74

amas Tan, re gis tra ci is dros un da iyos da cu li is for ma lu ri wi na pi ro be bi, rac

au ci le be lia uZ ra vi niv Tis sa ja ro re es trSi da sa re gis tri reb lad.75 kanoni aval de-

bu lebs ur Ti er To bis mo na wi le ebs, rom mi wis nak veT Tan da kav Si re bu li yve la sa niv-

To uf le ba Se i ta non sa ad gil ma mu lo wig nSi;76 re es tris mo na ce me bis mi marT moq me debs

uty u a ro bi sa da sis ru lis pre zum fci a, re es tris mo na ce me bi iT vle ba swo rad, vid re ar

dam tkic de ba ma Ti uzus to ba.77

11. Se Tan xme bis (kon sen su sis) prin ci pi

sa niv To uf le bis ga da ce ma ma te ri a lu ri kon sen su sis prin ci pis Ta nax mad xdeba.

uflebis gadacemisaTvis, re gis tra ci is gar da, au ci le be lia Se Tan xme ba. gsk-is §873

iT va lis wi nebs, rom mi wis nak veT ze sa kuT re bis uf le bis ga da ce misaTvis, mi si uf le biT

dat vir Tvi saT vis, ase ve ase Ti uf le bis ga da ce mi sa Tu uf leb ri vi dat vir Tvi saT vis sa-

Wi roa uf le ba mo si li pi ri sa da me o re mxa ris Se Tan xme ba uf leb ri vi cvli le bis Se sa xeb

da mi si re gis tra cia sa ad gil ma mu lo re es trSi.78 es prin ci pi, upir ve les yov li sa, ga na-

sa xi e rebs mxa re Ta ker Zo av to no mi u ro bas.79

for ma lu ri Se Tan xme bis prin ci pis (Tan xmo bis sa fuZ ve li) Ta nax mad, sa ad gil ma-

mu lo wig nSi re gis tra ci i saT vis sak ma ri sia er Ti mxa ris Tan xmo ba. ma te ri a lursa mar-

Tleb ri vi ne bis ga mov le na da Se Tan xme ba sa Wi roa iu ri di u li uf le bis Sec vli saT vis,

xo lo Sem deg es Se Tan xme ba er T-er Ti mxa ris mi er wa red gi ne ba sa ad gil ma mu lo sam sa-

xurs, sa ja ro re estrs.80 sa qar Tve lo Si, im Sem Txve va Si, Tu ki no ta ri u sis meS ve o biT da-

73 rogorc ukve aRiniSna, `sajaro reestris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis Tanaxmad, ise-

Ti uflebebi, rogorebicaa uZravi nivTebis qiravnoba, qveqiravnoba, ijara, qve ijara,

Txoveba, lizingi, sajaro samarTliT gaTvaliswinebuli sargeblobasa da mflo-

belobasTan dakavSirebuli uflebebi, uZrav nivTebze sakuTrebis uflebasTan da-

kavSirebuli valdebulebebi, Tuki am garigebebSi monawileobs kerZo samarTlis iu-

ridiuli piri da garigebebi erT welze meti vadiT aris dadebuli, savaldebuloa am

uflebebis sajaro reestrSi registracia.74 Лазаревский А. (ред.), Системы регистрации прав на недвижимое имущество. Опыт зарубежных стран,

М., 2000, 16.75 `sajaro reestris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-8 muxli.76 Wanturia l., uZravi nivTebis sakuTreba, Tb., 2001, 167.77 ssk-is 312-e I muxli; ix. zoiZe b., qarTuli sanivTo samarTali, Tb., 2003, 7.78 WeWelaSvili z. (mTarg.da red.), germaniis samoqalaqo kodeqsi (2010 wlis 1 martis mdgo-

mareobiT), §873-1, Tb., 2010, 183.79 Wanturia l., uZravi nivTebis sakuTreba, Tb., 2001, 167.80 Schöner H., Stüber K., Grundbuchrecht, Band 4, Handbuch der Rechtspraxis, Verlag-C-H, Beck, München, 15

Aufl ., 2012, Rdnr. 15.



73

i do ga ri ge ba, re gis tra ci i saT vis sak ma ri sia er Ti mxa ris mi er war dge ni li gan cxa de ba,

mag ram Tu ki sa ja ro re es tris meS ve o biT ide ba ga ri ge ba, ra sac iT va lis wi nebs ssk, ma Sin

au ci le be li a, gan cxa de ba ga ri ge bis mo na wi le mxa re e bis mi er iq nes war dge ni li.

da sas rul, un da aRi niS nos, rom sa qar Tve lo Si uZ rav niv Teb ze sa kuT re bi sa da

sxva sa niv To uf le be bis war mo So bi saT vis sa val de bu loa am uf le be bis sa ja ro re es-

trSi re gis tra cia da, Se sa ba mi sad, moq me debs re gis tra ci is prin ci pi.

12. sa ad gil ma mu lo wig nis Ca na we ri sad mi san do o bis prin ci pi

sa ja ro re es tris san do o bis prin ci pi yve la sa re gis tra cio sis te mi saT vis da-

ma xa si a Te be li um Tav re si prin ci pi a, vi na i dan ke Til sin di si e ri Sem Ze ni saT vis yve la

reg stri re bu li mo na ce mi iT vle ba swo rad, vid re ar dam tkic de ba ma Ti uzus to ba. es

niS navs im pir Ta upi ra te so bas, ro mel Ta uf le be bic Se ta ni lia sa ja ro re es trSi. aRi-

a re bu li prin ci pe bis mi marT ndo ba niS navs, rom sa ja ro re es tris war mo e bi sas sa xel-

mwi fos Ta vis xel Si aqvs aRe bu li Ca na we re bis Se ta nis war mo e ba da uz run vel yofs maT

sa i me do o bas.81 sa ja ro re es tris san do o bis va ra u di gu lis xmobs ro gorc mis Sem Zen ze

uf le bis re gist ra ci is sis wo res, ise am uf le bis ad rin del mflo bel ze re gis tra ci is

sis wo res.82

zo ga di we sis Ta nax mad, sa re gis tra cio Ca na we re bi iT vle ba swo rad. ssk-s 312-e

mux lis I pun qtis mi xed viT, `re es tris Ca na we re bi iT vle ba swo rad, vid re ar dam tkic-

de ba ma Ti uzus to ba~, ra sac, qar Tu li ka non mdeb lo bis mi xed viT, re es tris mo na cem Ta

uty u a ro bi sa da sis ru lis pre zum fcia ewo de ba. ama ve mux lis me o re pun qtis Ta nax mad,

`im pi ris sa sar geb lod, ro me lic ga ri ge bis sa fuZ vel ze sxva pi ri sa gan iZens ro me li me

uf le bas da es uf le ba gam sxvi seb lis sa xel ze iyo re es trSi re gis tri re bu li, re es tris

Ca na we ri iT vle ba swo rad, gar da im Sem Txve ve bi sa, ro ca am Ca na we ris sa wi na aR mde god

Se ta ni lia sa Ci va ri, an Sem Zen ma ico da, rom Ca na we ri uzus to a~.83 igi ve we si moq me debs

sa ad gil ma mu lo wig ne bis mi marT, mag ram, sa qar Tve lo sa gan gan sxva ve biT, am prin cips

san do o bis prin ci pi ewo de ba, Tum ca Si na ar siT igi ve a, rac qar Tu li ka non mdeb lo bis mi-

xed viT re es tris mo na cem Ta uty u a ro bi sa da sis ru lis pre zum fci a. `ger ma ni is sa mo qa-

la qo de bu le be bis mi xed vi Tac, Tu ki sa ad gil ma mu lo wig nSi Se ta ni lia vin mes uf le ba,

iT vle ba, rom es uf le ba ar se bobs~.84

sa ja ro re es tris mo na cem Ta uty u a ro bi sa da sis ru lis pre zum fcia sa mo qa la qo

brun va Si dam kvid re bu li ndo bi sa da ke Til sin di si e re bis prin ci pis ki dev er Ti mniS vne-

lo va ni ga mov li ne ba a. es sa mar Tleb ri vi fiq cia se ri o zu li ga ran tiaa ke Til sin di si e ri

par tni o ris uf le bis dac vi saT vis.85 es aris sa xel mwi fos se ri o zu li pa su xis mgeb lo ba

81 Лазаревский А. (ред.), Системы регистрации прав на недвижимое имущество. Опыт зарубежных стран, М., 2000, 12.

82 zoiZe b., qarTuli sanivTo samarTali, Tb., 2003, 368.83 `sajaro reestris Sesaxeb~ saqarTvelos kanonis me-8 muxli.84 Лазаревский А. (ред.), Системы регистрации прав на недвижимое имущество. Опыт зарубежных стран,

М., 2000, 16.85 axvlediani z., zoiZe b., xecuriani j., Wanturia l., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis

komentari, II, Tb., 1999, 325.


74

brun vis mo na wi le Ta mi marT. Tum ca, es prin ci pi ar aris sas wa ul moq me di da Se saZ le be-

li a, rom sru li ad ver uz run vel yof des me sa kuT re Ta in te re se bis dac vas.86

Sve deT Si re es tris mo na cem Ta uty u a ro ba ga ran ti re bu lia sa xel mwi fos mi er,

imis gaT va lis wi ne biT, rom ara zus ti Ca na we ris Se de gad pi ri saT vis zi a nis mi ye ne bis

Sem Txve va Si ga ran ti re bu lia kom pen sa ci a.87 is, vinc re es trSi are gis tri rebs Ta vis uf-

le bas, aRar aris val de bu li da am tki cos, rom Ca na we ri swo ri a. mtki ce bis mTe li sim Zi me

aw ve ba im pirs, vinc cdi lobs da re gis tri re bu li uf le bis uar yo fas.88

ke Til sin di si e ri Sem Ze nis in te re se bi dan ga mom di na re, yve la Ca na we ri iT vle ba

swo rad. sa i me do o bis prin ci pi niS navs im pi re bis upi ra te so bas, vi si uf le be bic Se ta-

ni lia sa ja ro re es trSi – sa ad gil ma mu lo wig nSi, im pi re bi sad mi, vi si uf le bac (Tun dac

uf ro ad re Se Zen li) ar aris da re gis tri re bu li re es trSi. re es trSi Se ta ni li uf le ba

ar sa Wi ro ebs mtki ce bu le bebs.89

13. Zi ri Ta di wig ni sa da mi wis ka das tris kav Si ris prin ci pi

esaa mi wis Se sa xeb Ca na we re bis er Tob li o ba, ro me lic Sed ge ba ori na wi li sa gan: ru-

ke bi sa da geg me bi sa gan, rom le bic aC ve nebs zo mebs, da mi wis nak ve Te bis ad gil mde ba re o-

bi sa gan, Ta vi si teq stu ri Ca na we re biT, rom le bic aR we ren mi wis nak ve Te bis Tvi se bebs.90

ar se bobs sak ma od far Tod gav rce le bu li Se xe du le ba imis Ta o ba ze, rom obi eq-

tis for mi re ba mWid rod aris da kav Si re bu li mas ze ar se bul ofi ci a lu rad aRi a re bul

uf le beb ze, da ma na m de, sa nam vin me ar ga nacx a debs Ta vi si uf le be bis Se sa xeb am obi eq-

teb ze, ara vis aqvs uf le ba es sazR vre bi da ad gi nos. mag ram es Se xe du le ba aras wo ri a.

ne bis mi e ri uZ ra vi obi eq ti war mo ad gens ga nu yo fel mo le ku las, ro me lic qa la qis mmar-

Tve lo bis do ne ze da na xul un da iq nes cal ke niv Tad, mi u xe da vad mas Tan da kav Si re bu li

sa mar Tleb ri vi ko li zi i sa. Se saZ le be lia obi eq tze uf le be bi sa er Tod ar iyos, mag., ad-

rin de li me sa kuT re gar da ic va la da mem kvid re ebs jer ki dev ar ga u for me bi aT, mag ram

uZ ra vi niv Tis ar se bo bis uar yo fa aras wo ri iq ne ba. sxva sity ve biT, obi eq tis mdgo ma re-

o ba ar aris da mo ki de bu li uf le be bis xa si aT ze, ra i me sa mar Tleb riv pre ten zi eb ze an

sxva su bi eq tur val de bu le beb ze.91

mi wis mar Tvis kar gi sis te ma ga ran ti as iZ le va ker Zo sa kuT re bis dac vi saT vis, ase-

ve xels uwy obs mi wis da beg vris ga mar Tu li sis te mis ar se bo bas da a. S.

86 zoiZe b., kerZo samarTlis recepcia saqarTveloSi, Tb., 2005, 261.87 lazaraSvili l., uZravi nivTebis registraciis Sveduri sistema, Jurn. ̀ adamiani da kon-

stitucia~, №2, 2001, 44. 88 Лазаревский А. (ред.), Системы регистрации прав на недвижимое имущество. Опыт зарубежных стран,

М., 2000, 16.89 iqve, 9.90 Управление земельными ресурсами в Европе, Организация Объеденных Нации, Нью-Йорк-Женева,

2005, 30.91 Никонов П., Журавский Н., Недвижимость, кадастр и мировые системы регистрации прав на недвижи-

мое имущество, Аналитический обзор, Санкт- Петербург, 2006,3.



75

14. uf le ba Ta ri gi To bis prin ci pi

am prin ci pis Ta nax mad, sa ad gil ma mu lo wig nSi re gis tri re bul mi wis nak veT ze ar-

se bu li uf le be bi, ma Ti sa mar Tleb ri vi mniS vne lo bis Se sa ba mi sad, gan sazR vru li ri giT

aris gan la ge bu li. uf le ba Ta am sis te ma Si pir vel ad gil ze dgas sa kuT re bis uf le ba.92

15. ab so lu tu ro bis prin ci pi

sa qar Tve lo Si sa ja ro re es trSi Zi ri Ta dad sa niv To uf le be bi re gis trir de ba,

am de nad, mi zan Se wo ni lia ase ve sa niv To uf le bis ab so lu tu ro bi sa da nu me ro us kla u sus

prin ci pe bis gan xil vac.93

àb so lu tu ri ur Ti er To ba myar de ba sa mar Tlis nor ma ti u li ne bis sa fuZ vel ze~.94

`yve la sa niv To uf le ba ab so lu tu ria da yve la maT ga ni qo ne ba ze in di vi dis Za la uf le-

bis, ba to no bis for mis ga mom xat ve li a~.95 yo ve li sa niv To uf le ba ga ni xi le ba, ro gorc

niv Tze (mi wis nak veT ze) pi ris ba to no bis uf le ba, ro me lic aRi a re bu lia da da cu lia

yve las mi er;96 un da ga mo ik ve Tos sa kuT re ba, ro me lic qo ne ba ze `sru li ba to no bis~ ga-

mom xat ve li ab so lu tu ri uf le ba a.97 àb sol tu ri uf le bis ma ta reb lis wi na Sea yve la

pi ri, ro gorc val de bu li pi ri~.98 ab so lu tu ri uf le ba anu `sa niv To uf le ba~ mi mar Tu-

lia da, mis gan ga mom di na re, `sa niv To moTx ov na~ gan xor ci e le ba dia ne bis mi e ri pi ris mi-

marT.99

16. nu me rus kla u sus-s prin ci pi

ur Ti er To bis mo na wi le ebs Se uZ li aT niv Tze ba to no bis mxo lod is for me bi ga mo-

i ye non, rom le bic dad ge ni lia ka no niT;100 àr se bobs im de ni sa niv To uf le ba, ram de nic

ka no ni Taa aRi a re bu li. ese ni a: sa kuT re ba, aR na go ba, ser vi tu ti, uzuf ruq ti, gi rav no-

ba, ipo Te ka.101 Ti Te u li sa niv To uf le bis sa xe zus tad ga ni sazR vre ba ka no niT,102 da mxo-

92 Wanturia l., uZravi nivTebis sakuTreba, Tb., 2001, 167.93 am wesidan gamonaklisis Sesaxeb ixileT qonebrivi uflebebis nawilSi.94 zoiZe b., qarTuli sanivTo samarTali, Tb., 2003, 4.95 Gierke O.F., Deutsches Pruvatrecht, Band II, 1905, 1, miTiTebulia naSromSi: kereseliZe d., kerZo

samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 217.96 Wanturia l., uZravi nivTebis sakuTreba, Tb., 2001, 167.97 Puchta G.F., Pandekten, 1877, §141, 210 f., §144, 216f., miTiTebulia naSromSi: kereseliZe d.,

kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 220.98 zoiZe b., qarTuli sanivTo samarTali, Tb., 2003, 4.99 Coing H., Europäisches Privatrecht II, 19. Jahrhundert, 1985, § 64 II, 368, miTiTebulia naSromSi: ke-

reseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 217. 100 Wanturia l., uZravi nivTebis sakuTreba, Tb., 2001, 167.101 zoiZe b., qarTuli sanivTo samarTali, Tb., 2003, 4.102 `numerus clausus~-is principi. Sead. am principis mniSvnelobasTan dakavSirebiT: Merrill T.

W., Smith H.E., Optimal Standardization in the Law of Property: The Numerus Clausus Principle, Yale Law Journal, 2000-2001 (110), 1, 6 et seq.; aseve am statiaze gamoxmaureba: Hansmann H., Kraakman R., Property, Contract, and Verifi cation: The Numerus Clausus Problem and the Divisibility of Rights, Journal of


76

lod ka no niT gaT va lis wi ne bul far gleb Si eq vem de ba re ba in di vi dis ne bis ga mov le nis

sa fuZ vel ze gan sazR vras. Se sa ba mi sad, ur Ti er To bis mxa re e bi ver da ad ge nen ka no ni sa-

gan gan sxva ve bul sa niv To uf le bebs.103

17. das kvna

ze mo aR niS nu li dan ga mom di na re, Se saZ le be lia Ca mo ya lib des uZ rav niv Teb ze qo-

neb ri vi uf le be bis re gis tra ci is prin ci pe bi, ese ni a: sa ja ro re es trSi (sa ad gil ma mu-

lo wig nSi) Se ta nis, gan cxa de bis, sa ja ro o bis (saq vey no o bis), uf le ba Ta amom wu ra vi Ca-

mo naT va lis, gan sazR vru lo bis (spe ci a lu ro bis), ab straq ci is, sag nob ri vi Se mow me bis

prin ci pi (le ga li te tis), upi ra te so bis (pri o ri te tu lo bis), re gis tra ci is, sa ad gil-

ma mu lo wig nis Ca na we ri sad mi san do o bis, Zi ri Ta di wig ni sa da mi wis ka das tris kav Si-

ris, uf le ba Ta ri gi To bis, ab so lu tu ro bis, nu me rus kla u sus-s prin ci pe bi. am prin ci pe bis

gan xil va sa da Ses wav las udi de si mniS vne lo ba aqvs ro gorc Te o ri u li, ise praq ti ku li

Tval saz ri siT.

Legal Studies, 2002 (31), 373, 374 et seq., miTiTebulia naSromSi: kereseliZe d., kerZo samarT-

lis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 219.103 Sead., SedarebiTsamarTlebrivi mimoxilvisTvis, mag. Erp S.V.,, Comparative Property Law, in:

Reimann M., Zimmerman R., (eds.), The Oxford Handbook of Comparative Law, 2006, 1053, miTiTebu-

lia naSromSi: kereseliZe d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009,

219.

77

TamTa mamaiaSvili*

morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli

1. Sesavali

sa mo qa la qo sap ro ce so sa mar Tlis er T-er Ti mniS vne lo va ni sa kiTxi sa mo qa la qo

saq miswar mo e bis mo ri ge biT dam Tav re ba a. mo ri ge ba sa zo ga do eb ri vi ur Ti er To be bis

sir Tu le e bis daZ le vi sa da mxa re Ta So ris ar se bu li kon fliq te bis mog va re bis efeq-

tur sa Su a le bas war mo ad gens.

sa mar Tleb ri vi ur Ti er To ba mra val mxri vi da mra val fe ro va ni a. mxa re Ta ne ba

mud mi vad axa li, maT Tvis sa sur ve li Se de gis mom ta ni ur Ti er To bis Ca mo ya li be bis Zi e-

ba Si a. isi ni awar mo e ben mo la pa ra ke bebs, de ben ga ri ge bebs, awy o ben saq mi an Sex ved rebs,

ra dro sac ar se bobs ara „wmin da“ sa mar Tleb ri vi ur Ti er To ba, ara med sa zo ga do eb ri-

vi ur Ti er To bis mxo lod sa mar Tleb ri vi re gu li re ba.1 am pro ces Si mxa re Ta ne ba cva-

le ba di a. maT xSi rad uWirT wi nas war gan sazR vron ur Ti er To bis da qce vis mas Sta be bi,

rac ara sa sur vel Se de geb Tan aris da kav Si re bu li. cvli le bebs zog Sem Txve va Si su bi-

eq tu ri, xo lo zog Sem Txve va Si obi eq tu ri faq to re bi ga na pi ro bebs. Ta vis mxriv, obi eq-

tu ri faq to ri, gar kve ul Sem Txve veb Si, ai Zu lebs mxa res Sec va los sa ku Ta ri po zi ci a.

aR niS nuls ori ve mxa ri saT vis sa sar geb lo, Tav da pir ve li da mi zan mi mar Tu li Se de gi

ar mo aqvs da ar se bul ur Ti er To beb Si kon fliq tis niS ne bi iCens Tavs. am mov le na Ta er-

Tob li o ba mxa re Ta So ris ar se bul da vad ya lib de ba. Tu mxa re e bi ver po u lo ben ga mo sa-

vals, ro gorc we si, da va sa sa mar Tlo we siT gan xil vis sa ga ni xde ba da saq miswar mo e bad

ya lib de ba. ur Ti er To be bis ase Ti sa xiT gan vi Ta re ba dRis wes rig Si mo ri ge bis sa kiTxs

aye nebs.

ada mi a ni, Ta vi si bu ne biT, na wi lob riv mom ri ge be lia da, Se sa ba mi sad, sa zo ga do e-

bis wev re bi, Se saZ loa ga uc no bi e reb lad, mag ram ga mud me biT mo ri ge bis pro ces Si ari an.

zog jer es pro ce si ga az re bu li da mi zan mi mar Tu li a, rad gan am dros gac no bi e re bu li a,

rom mo la pa ra ke ba sa ku Ta ri sur vi le bis gan xor ci e le bis da sa sur ve li Se de giT miz nis

miR we vis er Ta der Ti mar Te bu li sa Su a le ba a. mo ri ge bis mo ti va ci a, es aris ada mi a ne bis

sur vi li, icx ov ron sa ku Ta ri ga dawy ve ti le be biT da mi aR wi on sa sur vel miz nebs. sur-

vi lis mTa va ri wi na aR mde go ba mov le ne bi sad mi ada mi an Ta da mo ki de bu le bis ra di ka lu ri

gan sxva ve be bi a, mo la pa ra ke ba ki am gan sxva ve bis daZ le vis sa Su a le ba .

sa mar Tleb ri vi da va, ro gorc we si, xan grZliv da sa mar Tleb ri vad rTul pro cess

ukav Sir de ba, mo ri ge ba ki ise Ti sa mar Tleb ri vi mov le na a, ro me lic mar ti vad da mxa re-

Ta ne bis maq si ma lu ri gaT va lis wi ne biT, ka no ni e ri gziT wyvets ar se bul uTan xmo e bas.

sa sa mar Tlo Si da vis gan xil vac pro ce si a, ro mel sac kon kre tul sa mar Tleb riv mov le-

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti.1 biWia m., samoqalaqosamarTlebrivi urTierTobis meTodologiuri safuZvlebi, `samar-

Tlis Jurnali~, Tb., №1-2, 2010, 84.


78

neb ze da fuZ ne bu li da sawy i si da da sas ru li aqvs. ker Zod, ase Ti pro ce sis da sawy i si

sa sar Ce lo gan cxa de ba a, xo lo das ru le bis er T-er Ti sa Su a le ba – mo ri ge ba.

mec ni er Ta na wi li mi iC nevs, rom sa mom ri geb lo saq mis gar Ce va sa xel mwi fo mar-

Tlmsa ju le ba ze ad re war mo iS va. da vis mog va re bis al ter na ti u li sis te me bi sa qar-

Tve lo Si Zve li dro i dan iyo gan vi Ta re bu li da mo ri ge bac da vis ga dawy ve tis er T-erT

al ter na ti ul sa Su a le bad mi iC ne o da. sa sa mar Tlo sis te mis gver diT mniS vne lo va ni ad-

gi li eWi ra bWe- me di a tor Ta (Su a kac Ta) sa sa mar Tlos da igi iyo qme di Ti or ga no, ro me-

lic zog jer iseT da vebs wyvet da, ro mel sac sa xel mwi fo ver ag va reb da.2 prob le mur

sa kiTx Ta mo sag va reb lad iw vev dnen ga re Se pirs, ro me lic `gam ri ged~, `Su a ka cad~, `nem-

sga me za lad~ (sva neT Si) iwo de bo da.3

mo da ve ni da us ru le bel Su ris Zi e bas am jo bi neb dnen saq mis mSvi do bi an mog va re-

bas. me di a tor Ta mTa var mi zans swo red mxa re Ta mo ri ge ba war mo ad gen da. ami tom isi ni

cdi lo ben ori ve mxa ri saT vis mi sa Re bi ga dawy ve ti le bis mi Re bas. qar Tul ma sa mar Tleb-

riv ma az rov ne bam Su ris Zi e bas, sis xlis aRe bis adaTs, da u pi ris pi ra mxa re Ta mo ri ge bis,

ur Ti er Tmtro bis Sewy ve tis me tad qme di Ti sa Su a le ba sa me di a to ro sa sa mar Tlos sa-

xiT.4 „sa me di a to ro sa sa mar Tlos mTa va ri fun qcia mxa re Ta Se ri ge ba a“.5 is to ria adas-

tu rebs, rom qar Tu li sa mar Ta li uZ ve le si dro i dan ic nob da da mxars uWer da da vis ga-

dawy ve tis am gzas.

ilia Wav Wa vaZe, mom ri ge bel mo sa mar Tled mu Sa o bi sas (1864w.), aR niS nav da: `sa Wi-

ro a, rom ad gi lob ri vi mcxov reb ni en do bod nen mom ri ge bel mo sa mar Tles. am ndo bis mo-

sa po veb lad ise ka no ne bis cod nac ar aris sa Wi ro, ro gorc cod na xal xis az rov ne bi sa,

xal xis zni sa, Cve u le bi sa, er Ti sity viT yo ve li ve imi sa, ri Tac ga re mor Ce u lia ad gi-

lob ri vi cxov re ba sa zo ga dod da amas Tan sa Wi roa kac sa hqon des gam Wri a xi go ne ba, pa-

ti o sa ni xa si a Ti da uCir qo yo facx ov re ba~.6

„sa zo ga do e bis sta bi lu ro bis ga ran ti a am sa zo ga do e bis wev re bis uf le be bis gan-

xor ci e le ba Si mdgo ma re obs. imi saT vis, rom sa zo ga do e bis Ti To e ul ma wev rma mis Tvis

ka no niT mi ni We bu li uf le be bi ga na xor ci e los mis Tvis sa sur ve li Se de giT, au ci le be-

lia xel say re li ga re mo- pi ro be bis Seq mna, ro gorc sa zo ga do eb riv, ise sa ka non mdeb lo

do ne ze. am mi zans em sa xu re ba sa mo qa la qo sap ro ce so ko deq si, ro ca saq mis gan xil vis da

da vis mog va re bis sa Su a le bad iT va lis wi nebs mo ri ge bas“.7

naS ro mis mi zans war mo ad gens mo ri ge bis, ro gorc saq miswar mo e bis Sewy ve tis sa-

fuZ vlis, sa mar Tleb ri vi bu ne bis gan sazR vra.

2 daviTaSvili g., sasamarTlo organizacia da procesi qarTul CveulebiT samarTalSi,

Tb., 2004, 36.3 xoferia m., mediatoris roli ojaxis gayraSi qarTuli CveulebiTi samarTlis mixedviT,

`samarTlis Jurnali~, №1, Tb., 2011, 46.4 daviTaSvili g., samediatoro sasamarTlo svaneTSi, Tb., 2002, 3.5 daviTaSvili g., samediatoro sasamarTlo anu `rjuli~ xevsureTSi, Tb., 2000, 5.6 grigalaSvili n., Tanamdevi suli, gazeTi `24 saaTi~, 2010, <http://24saati.ge/index.php/catego-

ry/culture/2010-03-01/4013.html>, [05.02.2012]7 gogiSvili m., sulxaniSvili m., mesxiSvili q., jinoria x., gelaSvili r., urTierTobebi

sasamarTlo sxdomis darbazSi, sxdomis marTvis, mxareTa morigebis komunikaciuri da

samarTlebrivi aspeqtebi, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, Tb., 2010, 63.

79

TamTa mamaiaSvili, morigeba rogorc samoqalaqo saqmiswarmoebis damTavrebis safuZveli

2. mo ri ge bis sa mar Tleb ri vi as peq te bi

2.1. mo ri ge bis ad gi li da fun qcia

ma te ri a lur da sap ro ce so ka non mdeb lo ba Si mo ri ge bas Tan da kav Si re bu li nor-

me bi mxo lod gan zo ga de bu la daa war mod ge ni li da araa sis te mu rad gan sazR vru li.

sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sSi (Sem dgom Si – ssk) sa u ba ria Sec do ma ze mo ri ge bis

sa fuZ vleb Si. aq ga ni sazR vre ba mo ri ge bis, ur Ti er TdaT mo bis cne ba. ker Zod, „ba Ti-

lia xel Sek ru le ba, rom li Tac mxa re Ta So ris da va an da ur wmu neb lo ba aR mo if xvre ba

ur Ti er TdaT mo bis (mo ri ge bis) gziT, Tu, xel Sek ru le bis Si na ar si dan ga mom di na re, es

mo ri ge ba em ya re ba si nam dvi lis Se u sa ba mo ga re mo e bebs da da va an da ur wmu neb lo ba ar

war mo i So bo da, mxa re ebs rom saq mis nam dvi li mdgo ma re o ba scod no daT“.8 mo ce mul Sem-

Txve va Si, ad gi li aqvs mo ri ge bis cne bis ara pir da pir gan mar te bas, xo lo sa qar Tve los

sa mo qa la qo sap ro ce so ko deq siT (Sem dgom Si sssk) mo ri ge ba sa er Tod ar aris gan mar te-

bu li.

mo ri ge bis pro ces Tan da kav Si re bu li nor me bi sssk-is sxva das xva Tav Sia gaS li li.9

ase Ti sa xiT Se uZ le be lia mo ri ge bis, ro gorc da mo u ki de be li pro ce sis, sis te mur er-

Ti a no ba ze msje lo ba. aR niS nu li sfe ros re gu la ci is miz niT, mi zan Se wo ni lia sssk-Si

cal ke Ta vi da eT mos mo ri ge bis pro cess, mox des ar se bu li nor me bis sis te mu rad ga er-

Ti a ne ba da srul yo fa mo ri ge bis zo ga di da spe ci a lu ri nor me bis sa xiT, vi na i dan „mxo-

lod sta bi lu ri ka non mdeb lo bis dros Se uZ lia mo qa la qes imoq me dos ka no nis moTx ov-

na Ta dac viT“.10

mo ri ge ba kom pleq su ri xa si a Tis fun qci e bis er Tob li o baa da mo i cavs: so ci a lu-

ri mar Tvis, kon tro lis, sa mar Tleb ri vi wes ri gi sa da usaf rTxo e bis, sa mar Tleb ri vi

dac vi sa da mSvi do bis, ag reT ve, Ta vi suf le bi sa da eko no mi u ro bis fun qci as. mo ri ge bis

yve la sxva fun qcia sa er To mi zans em sa xu re ba – „sa mar Ta li xels uwy obs gan sxva ve bu li

in te re se bis Se ri ge bas da as ru lebs kon fliq tis mo wes ri ge bis fun qci as“.11

„kon fliq ti“ or an met pi rov ne bas So ris war mo So bi li uar yo fi Ti emo ci e biT

dat vir Tu li ur Ti er To ba a. sa mar Tlis leq si ko ni ter mins kon fliq ti (Dis pu te) gan mar-

tavs, ro gorc gan xeT qi le bas an uTan xmo bas, rac kon kre tu li saq mis war mo e bis dawy e bis

sa fuZ ve li a.12 „gan sa kuT re biT xSi ria kon fliq te bi rTu li struq tu ris mqo ne sa zo-

ga do eb riv ur Ti er To beb Si, ro ca da va exe ba or ze met su bi eq tTa So ris ur Ti er To bas,

sa da vo sa kiTx Ta er Tdo ul sim rav les, da vis sag nis Ri re bu le bis gan sa kuT re biT did

ode no bas da ro de sac mxa re Ta So ris ar se bu li da va uk ve xan grZli vi dro is gan mav lo-

ba Si mim di na re obs. pirs, ro mel sac kon fliq ti sad mi emo ci u rad ne it ra lu ri da mo ki-

de bu le ba aqvs, da in te re se bu lia mi si mog va re biT“.13 Tum ca, aR niS nu li ver iq ne ba kon-

8 ssk-is 360-e muxli.9 sssk-Si morigebasTan dakavSirebul urTierTobebs aregulirebs Semdegi muxlebi: me-3,

49-e, 54-e, 83-e, 91-e, 98-e, 186-e, 187-e, 199-e, 205-e, 208-e, 217-e, 218-e, 272-e.10 xubua g., samarTlis Teoria, Tb., 2004, 49. 11 iqve, 47.12 Garner B. A., Black’s Law Dictionary, USA, 2004, 505.13 cercvaZe g., mediacia, davis gadawyvetis alternatiuli forma, Tb., 2010, 32.


80

fliq tis mog va re bis ga ran ti, aseT Sem Txve va Si swo red mo ri ge bam un da ikis ros mi si

um Tav re si – da vis mog va re bis fun qci a. yo ve li ve ze mo aR niS nu li uz run vel yofs sa mar-

Tleb riv ur Ti er To ba Ta sta bi lur da Tan mim dev rul gan vi Ta re bas, ro me lic lo gi kur

da sas ru lam de uf ro mar ti vad mi dis mo ri ge bis sa Su a le biT.

mo ri ge bis so ci a lu ri da sa mar Tleb ri vi dac vis fun qcia swo ri sa mar Tleb ri vi

mi mar Tu le biT war mar Tavs ur Ti er To ba Si mo na wi le su bi eq te bis qce vas da amiT axor-

ci e lebs sa mar Tleb riv da so ci a lur kon trols. mo ri ge bis kon tro lis fun qcia saq-

miswar mo e bis sis te mis mo wes ri ge biT vlin de ba. mo ri ge bis gziT, er Ti mxriv, sa mar-

Tleb riv Car Co Si eq ce va sa sa mar Tlo sis te mis fun qci o ni re ba, xo lo me o re mxriv – mar-

tiv de ba sa mar Tleb ri vi ga re mos so ci a lu ri mar Tva. mo ri ge ba sa mar Tleb ri vi wes ri gi-

sa da usaf rTxo e bis uz run vel yo fis sa Su a le ba a, „ram de na dac sa zo ga do e bis wev rebs

uya li bebs er Ti a no bi sa da so ci a lu ri so li da ro bis gan cdas“.14 „wes ri gi war mo ad gens

we se bi sa da ka no ne bis Se sa ba mi sad struq tu rul mTels, ro me lic Sed ge ba ur Ti er Tda-

mo ki de bu li ele men te bi sa gan“.15 „wes ri gis Zi ri Ta di ele men tia ada mi a ni. wes ri gi aris

mxo lod iq, sa dac ada mi a ni moq me debs in di vi du a lu ri pa su xis mgeb lo biT. wes ri gi un da

em sa xu re bo des ada mi a ni saT vis Rir se bu li yo fis Ca mo ya li be bas“.16

Ta vi suf le ba mo ri ge bis um niS vne lo va ne si fun qci a a. ab so lu tu ri Ta vi suf le-

ba ar ar se bobs, mag ram mo ri ge ba swo red ka no nis far gleb Si mi ni We bu li Ta vi suf le bis

ga mov le nis um niS vne lo va ne si sa Su a le ba a. Se iZ le ba Ta ma mad iT qvas, rom ka non mde be li

hu ma nu ri iyo ma Sin, ro ca mo ri ge bas sa mar Tlis sis te ma Si ga nu sazR vra ad gi li. amiT man

Se saZ leb lo ba mis ca mxa re ebs, sa mar Tli sa da sa sa mar Tlo Se boW vis mi u xe da vad, ga mo-

ev li naT Ta vi su fa li ne ba, ri Tad da a das tu ra, rom ka no nic ki Se saZ loa uZ lu ri iyos

ada mi an Ta ne bis wi na Se.

sa qar Tve lo Si ne bis mi e ri fi zi ku ri da iu ri di u li pi ri saT vis uf le be bis re a li-

ze ba ga ran ti re bu lia imiT, rom am uf le be bis ne ba yof lo bi Ti gan xor ci e le bis Se uZ-

leb lo bis Sem Txve va Si, mi si iZu le bi Ti for miT gan xor ci e le ba da dac va uz run vel yo-

fi lia sa sa mar Tlo xe li suf le bis meS ve o biT. pi ris uf le bis re a li ze bis ga rants sa sa-

mar Tlo war mo ad gens.17 Ta na med ro ve sa xel mwi fo Si in di vi debs ek rZa le baT sa mar Tleb-

ri vi da ve bis ga dawy ve ta da das ru le ba TviT ne bu rad e.w. TviT ga sa mar Tle bis gziT,

vi na i dan mar Tlmsa ju le bis gan xor ci e le bis mo no po lia mi ni We bu li aqvs sa xel mwi fo

xe li suf le bas,18 mo ri ge ba ki is sa mar Tleb ri vi mov le na a, ro me lic „TviT ga sa mar Tle-

ba Si“ av lens Ta vis sa mar Tleb riv srul yo fi le bas.

2.2. mo ri ge bis cne ba

„sa mar Tlis nor mis gan mar te ba (in ter pre ta ci a) gu lis xmobs mi si Si na ar sis gar-

kve vas, e.i. imis dad ge nas, Tu ra az ri Ca aq so va mas Si ka non mde bel ma“.19 sa mar Tlis ga mo ye-

ne ba gu lis xmobs cxov re bi se u li ur Ti er To be bis sa mar Tleb riv Se fa se bas. es ki mi iR we-

14 xubua g., samarTlis Teoria, Tb., 2004, 46. 15 iqve, 47. 16 iqve.17 iuridiul profesiaTa eTikis sakiTxebi, Tb., 2009, 90-91.18 henSeli s., samoqalaqo kazusebis damuSavebis meTodika, Tb., 2009, 21.19 inwkirveli g., saxelmwifosa da samarTlis Teoria, Tb., 1998, 171.

81


va sa mar Tlis ab straq tul nor ma sa da kon kre tul cxov re bi se ul faqts So ris ga sa ge bi

kav Si ris dam ya re biT.20

ssk-Si mo ri ge bis cne bas or jer, pir ve lad „va lis ar se bo bis aRi a re bas Tan~ da-

kav Si re biT vxvde biT21, xo lo me o red – „Sec do ma mo ri ge bis sa fuZ vleb Si“.22 ssk, mo ri-

ge bas Tan er Tad, ima ve sa mar Tleb ri vi mniS vne lo bis ga mo sa xa ta vad ter mins „ur Ti er-

TdaT mo ba“ iye nebs. ker Zod, „ba Ti lia xel Sek ru le ba, rom li Tac mxa re Ta So ris da va

an da ur wmu neb lo ba aR mo if xvre ba ur Ti er TdaT mo bis (mo ri ge bis) gziT“.23 nor ma „ur-

Ti er TdaT mo bis“ cne bas sa ka non mde be li upi ra te so bas ani Webs da ter mins „mo ri ge ba“

frCxi le biT ga mo yofs. sa mar Tleb ri vi ar si mo ri ge bi sa da ur Ti er TdaT mo bis ter mi-

nebs So ris igi ve ob ri vi a. uf ro me tic, „ur Ti er TdaT mo ba“, sxva sa mar Tleb riv kom po-

nen teb Tan er Tad, mo ri ge bis miR we vis au ci le bel da upi ro bo sa Su a le bas war mo ad gens,

Tum ca, maT So ris zRva ris gav le ba ma inc Se saZ le be li a. ssk-is mi er aRi a re bu li ter mi ni

„ur Ti er TdaT mo ba“ Ta vad mo ri ge bis cne bis Se mad ge ne li na wi li a. ter mi ni „mo ri ge ba“

uni ver sa lu ri cne baa mi si re a lu ri Si na ar sob ri vi mniS vne lo bis ga mo sa xa ta vad da am-

de nad, igi yo vel Tvis far To ga ge biT un da ga mo vi ye noT.

is faq ti, rom ssk upi ra te so bas ter min „ur Ti er TdaT mo bas“ ani Webs sa mo qa la qo

sa mar Tlis ma te ri a lu ri xa si a Ti dan ga mom di na re obs. ssk gan sazR vravs sa zo ga do eb ri-

vi ur Ti er To bis mo na wi le Ta qce vis wess im etap ze, ro ca ur Ti er To ba jer ki dev araa

da vad qce u li. ter mi ni „ur Ti er TdaT mo ba“ mo ri ge bis sa mar Tleb ri vi mniS vne lo bis Se-

da re biT „msu bu qi“ ga mo xa tu le ba a. „ur Ti er TdaT mo biT“ da vis aR mof xvra Se saZ le be-

lia im Sem Txve va Si, ro ca da va sawy is etap zea da jer ki dev Se saZ le be lia igi sa sa mar-

Tlo gan xil vis ga re Se aR mo if xvras. am de nad, „ur Ti er TdaT mo bas“ Se saZ le be lia ad-

gi li hqon des da vis da sawy is etap ze (a ma ze ve mi u Ti Tebs ter mi ni „aR mof xvra“24), xo lo

„mo ri ge ba“, ro mel sac sssk mi mar Tavs, mxo lod da vis sa sa mar Tlo we siT ga dawy ve ti sas

aris Se saZ le be li.

mo ri ge bis pro ce sis Si na ar sob ri vi mniS vne lo bis ga mom xat ve li ter mi ne bi a: ga ri-

ge ba, Se Tan xme ba, Se ri ge ba, sa kiTx is ga daW ra, mog va re ba, da za ve ba, Tan xmo ba, kav Si ri,

daT mo ba. Tum ca, ter mi ni „mo ri ge ba“ yve la ze me tad ga mo xa tavs im pro cess, ro me lic

er Tob li o ba Si am cne be biT aRi niS ne ba. mas Za luZs yve la ze mox se ne bu li ter mi nis Ta-

vis Tav Si ga er Ti a ne ba, ise rom Ti To e uls sa ku Ta ri Si na ar sob ri vi da sa mar Tleb ri vi

dat vir Tva Se u nar Cu nos. sssk mo ri ge bis pro ce sis aR sa niS na vad mxo lod erT ter mins –

„mo ri ge bas“ iye nebs. sssk-Si pir ve lad, ter mi ni „mo ri ge ba“ dis po zi ci u ro bis prin cips

ukav Sir de ba. ker Zod, „mxa re ebs Se uZ li aT saq miswar mo e ba mo ri ge biT da am Tav ron“.25

sap ro ce so ka non mdeb lo ba mo ri ge bas Tan Si na ar sob ri vad da kav Si re bul sxva ter mi neb-

sac iT va lis wi nebs, ro go ri ca a: mo ri ge bis dam tki ce ba, mo ri ge bis pi ro be bi, saq mis mo-

ri ge biT dam Tav re bis Se Ta va ze ba, mo ri ge bis aq ti, mo ri ge bis mi za ni da a.S.26

20 henSeli s., samoqalaqo kazusebis damuSavebis meTodika, Tb., 2009, 39. 21 ssk-is 341-e muxli, me-2 nawili.22 ssk-is 360-e muxli, 1-li nawili.23 iqve, ssk ar ganmartavs termins „morigebis gza“.24 termini „aRmofxvra“ davis SedarebiT msubuq, arasasamarTlo wesiT gadaWris meTodze

miuTiTebs.25 sssk-is me-3 muxli, me-2 nawili.26 sssk-is 186-e, 208-e 217-e, 218-e, 83-e muxlebi.


82

mar ti vad, mo ri ge bis mi za ni da vis mog va re ba a. da va Se iZ le ba ga ni mar tos, ro gorc

spe ci fi ku ri xa si a Tis uTan xmo e ba, ro me lic da kav Si re bu lia faq teb Tan, ka non Tan an

po li ti kas Tan, sa dac er Ti mxa ris moTx ov na an gan cxa de ba me o re mxa ris au Ri a reb lo bas,

kon trmoTx ov nas an uar yo fas exe ba. in di vi debs So ris uTan xmo e ba gar da u va li Si da sa-

xel mwi fo eb ri vi uTan xmo e ba a. uTan xmo e bis ar se bo bis pi ro beb Si Se saZ loa mxa re eb ma

Sec va lon Ta vi si po zi ci a, ga mo na xon Se sa ba mi si re sur se bi da vis mog va re bis miz niT.

da ve bi sa xel mwi fo ebs, me zob lebs, da- Zmas So ris un da mi vi RoT, ro gorc ada mi a nu ri

ur Ti er To bis na wi li da prob le ma. mTa va ri moTx ov na a, rom da va mxo lod mSvi do bi a nad

iyos gan xi lu li da mog va re bu li (dis pu te will only be pur su ed by pe as ful me ans).27

`aSS-Si da ve bis al ter na ti u li ga dawy ve ta – ADR28 mo i cavs ne bis mi er for mas, sa-

sa mar Tlos pro ce sis gar da“.29 „Alter na ti ve Dis pu te Re so lu ti on“ – da vis ga dawy ve ta saq miswar-

mo e bis ga re Se, ar bit ra Jis an me di a ci is sa Su a le biT.30 da vis al ter na ti u li ga dawy ve tis

(ADR) pro ces Si pro fe si o na li me sa me pi ris mo na wi le o ba war mo ad gens kon sti tu ci ur

ni Sans, rac ADR-s ga nas xva vebs Cve u leb ri vi mo la pa ra ke be bis gan.31 „zo gi er Ti av to ri

ADR uf ro far To Si na arss ani Webs da mi iC nevs, rom is mo i cavs mo la pa ra ke be bis war mo-

e bas (Ne go ti a te), me di a ci as (Me di a ti on) da ar bit raJs (Arbit ra ti on). ase ve, xSi rad sa ub ro ben

Ca moT vli li for me bis sin Te zis sa fuZ vel ze Ca mo ya li be bul me To deb sa da teq no lo gi-

eb ze“.32 „Con ci li a ti on“ – mo ka ma Te mxa re e bis Tav moy ra ma Ti mo ri ge bis miz niT.33 „Me di a ti on“ – me di a ci a, Su a mav lo ba.34 me di a ci is gan gan sxva ve biT, mo ri ge ba Si me sa me pi ri ar ar se bobs.35

„me di a cia xSi rad mo i az re ba, ro gorc „mo sam za de be li“, sawy i si da sa sin ji sta dia sa sa-

mar Tlo an sa ar bit ra Jo pro ce sis win“.36 me di a cia da sa sa mar Tlo mo ri ge ba er Tma ne Tis-

gan imiT gan sxvav de ba, rom mo ri ge ba uSu a lod saq miswar mo e bis pro cess ukav Sir de ba da

igi sa sa mar Tlo Si xor ci el de ba, me di a cia ki dam xma re me sa me pi ris sa Su a le biT war mo-

e bu li mo la pa ra ke ba a. sa bo loo jam Si, ori ve da vis ga dawy ve tis al ter na ti ul sa Su a-

le bad gvev li ne ba.37 „Arbit ra ti on~ – sa me di a to ro sa sa mar Tlo, ar bit ra Ji da vis ga daW ra

ga re Se pi ris an pir Ta mi er, rom le bic ar Ce u li ari an ori ve mxa ris mi er.38 „Ne go ti a te~ –

27 Merrills J.G., International Dispute Settlement, New-York, 2005,1.28 Alternative Dispute Resolution.29 cercvaZe g., mediacia, davis gadawyvetis alternatiuli forma, Tb., 2010, 35. Semdgomi

miTiTebiT: Berger, K.P., Private Dispute Resolution in International Business, Negotiation, Mediation, Arbitration, volume I, Case Study, Kluwer Law International, Alphen aan den Rijn, 2006, 157.

30 Garner B.A.., Black’s Law Dictionary, USA, 2004, 86.31 cercvaZe g., mediacia, davis gadawyvetis alternatiuli forma, Tb., 2010, 39.32 iqve, 35. Semdgomi miTiTebiT: Fabian F.M., Das UNCITRAL – Medollgezetz über die internationale

Gandelsschlichtund, Ein Kommentar, `Shaker~, Aachen, 2006, 8.33 qolini p., inglisur-qarTuli iuridiuli ganmartebiTi leqsikoni, Tb., 2004, 130.34 iqve, 363.35 Tu ar CavTvliT mosamarTles (mosamarTle), romelic `pasiuri mesame piris~ statusiT

`damxamre~ rols asrulebs morigebis sasamarTlo wesiT damtkicebisas.36 cercvaZe g., mediacia, davis gadawyvetis alternatiuli forma, Tb., 2010, 34. Semdgomi

miTiTebiT: Guillemin J. F., Reasons for Choosing Alternative Dispute Resolution, in: Goldmith J.C., In-gen-Housz A., Pointon G. H. (eds.) ADR in Business, Practice and Issues Across Countries and Cultures, Kluwer Law International, New-York, 2006, 35.

37 arsebobs, aseve, sasamarTlosmieri mediaciis saxec e.w. court-annexed mediation, romelic

sssk-Si 2011 wlis 20 dekembridan Sevida damatebis saxiT.38 qolini p., inglisur-qarTuli iuridiuli ganmartebiTi leqsikoni, Tb., 2004, 41.

83


mo la pa ra ke bis war mo e ba, pi ro be bis gan xil va, gar Ce va, mo ri ge ba, Se Tan xme ba, ga ri ge ba,39

ase ve, me o re mxa res Tan ko mu ni ka cia Se Tan xme bis miR we vis miz niT.40 „Set tle ment“ – sa kiTx is

mo wes ri ge ba, mog va re ba, mowy o ba41. am uka nas knels ra mo de ni me mniS vne lo ba aqvs. yve la ze

gav rce le bu li ver si iT es aris pro ce si, ro ca mo da ve mxa re e bi (ro gorc sa sa mar Tlo we-

siT saq mis gan xil vi sas, ase ve mis ga re Se) aR we ven Se Tan xme bas.42 me o re mniS vne lo biT aR-

niS nu li ter mi ni gu lis xmobs mo da ve mxa re ebs So ris ar se bul kon traqts mo ri ge ba ze.43

ger ma ne li mec ni e ri h. pru tin gi da vis ga dawy ve tis sa Su a le bebs oTx Zi ri Tad jgu-

fad yofs: mo la pa ra ke ba – Das Ver han del (ne go ti a ti on); me di a cia – Das Ver mit teln (me di a ti on); Su a ma va li – Das Schlic hten (con si li a ti on, set tle ment); ker Zo da sa ja ro mar Tlmsa ju le ba – Das Ric hten (ar bit ra ti on, li ti ga ti on)“.44 „me di a ci is“ cne ba ger ma nu lad „mo ri ge bas /Se Tan xme bas“ gu-

lis xmobs (Der Veg riff der Me di a ti on Ve de u tet ei gen tlich nur „ver mit tlung“), mag ram me di a ci is cne ba

ger ma ne li iu ris te bis mety ve le ba Si dam kvid rda da aR niS navs zo ga dad ara sa sa mar Tlo

(al ter na ti u li) we siT da ve bis ga dawy ve tis me qa nizms“.45 ru se Tis sap ro ce so ka non-

mdeb lo ba iT va lis wi nebs sar Ce lis Sec vlis, sar Cel ze ua ris Tqmis, sar Ce lis cno bis

da mo ri ge bis pi ro bebs.46 ru sul sa mar Tal Si mo ri ge ba ga mo i xa te ba ter mi niT „мировое соглашение“ da mas sa fuZ vlad udevs ter mi ni „мировое“ anu `mSvi do bi a ni“, rac mo ri ge bis

„mSvi do bi an xa si aTs“ us vams xazs.

ka no nis nor ma ga sa ge bad da zus tad un da iyos Ca mo ya li be bu li, xo lo sa ka non-

mdeb lo mi za ni naT lad ga mo xa tu li. igi un da asa xav des mi si mo wes ri ge bis sfe ros maq si-

ma lur si nam dvi les, qce vis wess aya li beb des zus tad, ara o raz rov nad da ga sa ge bi eniT.

sa bo lo od, mo ri ge ba Se saZ le be lia ga ni mar tos, ro gorc sa sa mar Tlo Si ar se bu li

da vis das ru le bis miz niT mxa re Ta Se Tan xme ba, ro me lic ur Ti er TdaT mo bis da ga ri ge-

bis sa fuZ vel ze da vis ga dawy ve tis al ter na ti ul sa Su a le bas war mo ad gens.

2.3. mo ri ge bis sa mar Tleb ri vi mniS vne lo ba

sa mar Tleb riv ur Ti er To ba Si ga mo i yo fa ma te ri a lu ri da iu ri di u li Si na ar si.

pir ve li faq tob ri vi ur Ti er To baa da war mod ge ni lia wmin da faq te bis sa xiT, me o re

aris sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis for ma lu ri ele men ti, rom lis sa Su a le bi Tac for-

ma lu ri ur Ti er To ba sa mar Tleb riv for mas iZens.47 mo ri ge bis sa mar Tleb ri vi mniS vne-

39 <http://en.wikipedia.org/wiki/Negotiate>, [05.02.2014]40 Garner B. A.., Black’s Law Dictionary, USA, 2004, 1064.41 <http://en.wikipedia.org/wiki/Settlement(litigation)>, [05.02.2014]42 iqve.43 iqve. 44 cercvaZe g., mediacia, davis gadawyvetis alternatiuli forma, Tb., 2010, 125-126. Semd-

gomi miTiTebiT: Prütting H., Mediation im Arbeitsrecht, in: Fritjof H., von Schlieffen K.(Hrsg.), Handbu-ch Mediation, 2. Aufl age, `Beck”, München, 2009, 516-517.

45 cercvaZe g., mediacia, davis gadawyvetis alternatiuli forma, Tb., 2010. 41. Semdgomi

miTiTebiT: Martin A., Mediation in Family Disputs, Principles of Practice, 3rd Edition, “Ashgate”, Pad-stow, 2008, 7.

46 rfssk-is 39-e muxlis 1-li nawili.47 biWia m., samoqalaqosamarTlebrivi urTierTobis meTodologiuri safuZvlebi, `samar-

Tlis Jurnali~, №1-2, Tb., 2010, 92. Semdgomi miTiTebiT: v. Savigni F. C., System des heutigen


84

lo ba ori da mo u ki de be li niS niT ga ni sazR vre ba. pir ve li – ma te ri a lu ri anu Te o ri u-

li da me o re – pro ce su a lu ri anu praq ti ku li (i u ri di u li) niS niT.48

iu ri di ul leq si kon Si ar se bu li gan mar te biT, mo ri ge ba – es aris mxa re Ta uf le-

ba, mo ri ge biT da am Tav ron saq me.49 mag ram, mo ri ge ba uf le ba ar aris. re a lu rad, ara

mo ri ge ba, ara med mo ri ge biT sa mo qa la qo saq miswar mo e bis dam Tav re ba war mo ad gens mxa-

re Ta uf le ba sa da dis po zi ci u ro bis prin ci pis ga mov le nas. „dis po zi ci u ro bis prin ci-

pi sa mo qa la qo sa mar Tal war mo e ba Si esaa sa mo qa la qo sap ro ce so ka non mdeb lo biT gaT-

va lis wi ne bu li da ga ran ti re bu li mxa re Ta Se saZ leb lo ba, Ta vi suf lad isar geb lon an

gan kar gon Ta vi an Ti ma te ri a lu ri da sap ro ce so uf le be bi“.50 sa mo qa la qo uf le be bis

gan sxva ve bu lo ba isa a, rom isi ni ma Ti mflo be le bis gan kar gu le ba Si a. Ti To e u li uf le-

ba mo si li a, ga na xor ci e los an ar ga na xor ci e los Ta vi si uf le ba, Se i nar Cu nos an ua ri

Tqvas mas ze, mo iTx o vos mi si aRi a re ba an Se e gu os mis ga nu xor ci e leb lo bas, rac ga mo-

i xa te ba afo riz miT: „a ra vin Se iZ le ba iyos iZu le bu li wa rad gi nos sar Ce li mi si ne bis

wi na aR mdeg“ (ne mo in vi tus ag ree co gi tur) an `mo sar Ce lis ga re Se ar ar se bobs saq mis war mo e ba“ (e mo ju dex si ne ac to re).51 dis po zi ci u ro bis prin ci pi mi iC ne va saq miswar mo e bis uty u ar sawy-

i sad ara imi tom, rom mas ver da ar Rvev da ka no ni, ara med imi tom, rom mi si uar yo fa verc

erT Sem Txve va Si praq ti ka Si ver po vebs gan xor ci e le bas da in te re se bul pir Ta ne bis ga-

re Se.52

ma te ri a lu ri niS niT mo ri ge ba ga ri ge ba a. „ga ri ge ba aris cal mxri vi, or mxri vi da

mra val mxri vi ne bis ga mov le na, ro me lic mi mar Tu lia sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis

war mo So bis, Sec vlis an Sewy ve ti sa ken“.53 ga ri ge bis yve la ze gav rce le bu li sa xe xel Sek-

ru le ba a, ro me lic or an met su bi eqts So ris sa mar Tleb riv ur Ti er To bas war mo Sobs,

cvlis an wyvets.54

mo ri ge ba aris xel Sek ru le ba, rom li Tac mxa re Ta So ris da va an da ur wmu neb lo ba

or mxri vi daT mo bis gziT gvar de ba. `mo ri ge bis au ci leb lo ba war mo i So ba ma Sin, ro ca

mxa re ebs So ris ar se bobs da va an bun do va ne ba (da ur wmu neb lo ba) uf leb riv sa kiTx eb ze.

mo ri ge ba Se iZ le ba ga mo ye ne bul iq nes ne bis mi e ri val de bu le biT sa mar Tleb ri vi ur Ti-

er To bis mi marT, Tu ki am ur Ti er To bi dan da va an da ur wmu neb lo ba war mo i So ba“.55 mxa-

re e bi val de bu li ari an, yve la fe ri iRo non val de bu le bi Ti ur Ti er To bis ke Til sin-

di si e rad mog va re bi saT vis (sk-is 361-e mux lis me-2 na wi li). am mo va le o bebs Seg viZ lia

vu wo doT dam ca vi mo va le o ba ni.56

Römischen Rechts, I., 1840, 333, <http://ia301539.us.archive.org/2/items/systemdesheutige01saviuoft/sys-temdesheutige01saviuoft.pdf.> [05.02.2014].

48 morigebis arsSi SesaZloa arsebobdes iseTi samarTlebrivi maxasiaTeblebic, romle-

bic Teoriul da praqtikul niSnebSi erTdroulad erTiandeba.49 SuSanaSvili al., iuridiuli leqsikoni, 2000, 178.50 sus, ganCineba samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeze: №as-531-764-08, 2008,

<http://prg.supremecourt.ge/DetailViewCivil.aspx>, [05.02.2014]. 51 Хрестоматия по гражданскому процессу, M., 1996, 58.52 iqve, 59.53 ssk-is 50-e muxli.54 ssk-is me-3 wigni, 1-li kari.55 ssk-is komentari, me-3 wigni, Tb., 2001, 263-264.56 biolingi h., lutringhausi p., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis calkeuli moTxovnis

85


mo ri ge bis xel Sek ru le bad miC ne vas ori Zi ri Ta di da ar se bi Tad mniS vne lo va ni

faq to ri ga na pi ro bebs. mo ri ge ba or mxri vi an mra val mxri vi ne bis ga mov le nis faq ti a.

„xel Sek ru le bis da sa de bad ori (an me ti) pi ris ne bis Se Tan xme baa sa Wi ro, mag ram xel-

Sek ru le ba gu lis xmobs ori (an me ti) pi ris ara yo vel gvar Se Tan xme bas, ara med iseTs,

ro me lic mi si mo na wi le e bi saT vis iw vevs gan sazR vru li uf le be bi sa da val de bu le be-

bis war mo So bas, Sec vlas an Sewy ve tas“.57 Tum ca, mo ri ge ba, gar kve ul wi lad, gan sxvav de ba

ssk-is 50-e mux liT gaT va lis wi ne bu li ga ri ge bi sa gan. ker Zod, ga ri ge bi sa gan gan sxva ve-

biT, mo ri ge ba ar Se iZ le ba iyos cal mxri vi ne bis ga mov le nis Se de gi. mo ri ge ba Si cal-

mxri vi ne bis ga mov le na Se uZ le be li a. cal mxri vi ne ba sa mo qa la qo sap ro ce so ur Ti er-

To beb Si Se saZ loa ga mo i xa tos sar Ce lis cno biT (a Ri a re biT) an sar Cel ze ua ris TqmiT,

rac mo ri ge bas ar war mo ad gens, Tum ca ma inc iZ le va Se degs sa mo qa la qo saq miswar mo e bis

Sewy ve tis sa xiT. „mxa re ebs Se uZ li aT saq miswar mo e ba mo ri ge biT da am Tav ron. mo sar Ce-

les Se uZ lia ua ri Tqvas sar Cel ze, xo lo mo pa su xes – cnos sar Ce li“.58

mo ri ge bam ar un da war moS vas sa mar Tleb ri vi ur Ti er To ba. igi, ro gorc we si, or-

mxri vi an mra val mxri vi ne bis ga mov le nis Se de gi a, ro me lis mi za nia sa mar Tleb ri vi ur-

Ti er To bis Sec vla an Sewy ve ta~.59 `vi na i dan mo ri ge ba mxa re e bi saT vis axa li val de bu-

le be bis war mo So bas iw vevs, igi axa li sa sar Ce lo moTx ov nis war mo So bis sa fuZ ve li ca a.

ami tom mo ri ge ba ar iw vevs ar se bu li val de bu le bi Ti ur Ti er To bis Sewy ve tas an ax liT

mis Sec vlas, ara med ax le bu rad awes ri gebs mas. mo ri ge bis mi za ni ar aris no va ci a, ara-

med val de bu le bi Ti ur Ti er To bis Sec vla da ax le bu rad gan sazR vra, ro mel zec mxa re-

ebs surT mo ri ge ba“.60 mo ri ge ba war mo ad gens mxa re e bis mi er axal ga re mo e beb ze Se Tan-

xme bas. mxa re Ta mo ri ge bis Sem Txve va Si wyde ba sa mar Tal war mo e ba, uq mde ba saq me ze mi Re-

bu li yve la ga dawy ve ti le ba da mtkic de ba mo ri ge ba. ase Ti mo ri ge ba uk ve mxa re Ta So ris

ga mo xa tu li axa li ne ba a, rac axa li ga ri ge bis da de bas gu lis xmobs.

pro ce su a lu ri anu praq ti ku li niS niT, mo ri ge ba sa mar Tleb ri vi pro ce sia da igi

or kom po nents mo i az rebs: mo ri ge ba, ro gorc da mo u ki de be li pro ce si da mo ri ge ba, ro-

gorc saq miswar mo e bis pro ce sis Se mad ge ne li na wi li anu pro ce sis pro ce si.61 mo ri ge ba,

ro gorc da mo u ki de be li pro ce si, da mo u ki de be li sa mar Tleb ri vi mov le naa da sawy i-

siT, sa mar Tleb ri vi eta pe biT da da sas ru liT. mo ri ge bis dawy e bis sa fuZ ve li mxa re Ta

So ris ar se bu li da va a. igi mo i cavs mo da ve mxa re e bis sa mom ri geb lo mcde lo bebs, wi na-

da de bebs, mo la pa ra ke bebs, rac mi mar Tu lia saq miswar mo e bis mo ri ge biT das rul de bis-

ken.62 rac Se e xe ba mo ri ge bas, ro gorc saq miswar mo e bis pro ce sis Se mad ge nel na wils, aq

um niS vne lo va ne sia is, rom mo ri ge ba aq ce so ru li xa si a Tis sa mar Tleb ri vi mov le na a,

safuZvlebis sistemuri analizi, bremeni, Tb., 2004-2009, 32.57 axvlediani z., valdebulebiTi samarTali, Tb., 1999, 10.58 sssk-is me-3 muxli, 1-li nawili.59 gogiSvili m., sulxaniSvili m., mesxiSvili q., jinoria x., gelaSvili r., urTierTobebi


samarTlebrivi aspeqtebi, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, Tb., 2010, 27.60 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, me-3 wigni, Tb., 2001, 264. Semdgomi miTiTe-

biT: Larenz K., Schuldrecht, AT, 14. Aufl . 94.61 morigebis procesTan dakavSirebiT ix. statiis me-3 Tavi.62 ix. statiis me-3 Tavi, 3.2. da 3.3. qveTavebi.


86

ro me lic saq miswar mo e bis ga re Se ar ar se bobs. „aq ce so ru lia uf le ba, ro me lic isea da-

kav Si re bu li sxva uf le bas Tan, rom mis ga re Se ar Se iZ le ba ar se bob des“.63 aq ce so ru lia

ise Ti uf le ba, ro me lic mTa va ri uf le bis mi zans em sa xu re ba, ker Zod, mis ga far To e bas

an gan mtki ce bas. aq ce so ru li uf le bis miz ni dan Cans, rom igi ar war mo i So ba mTa va ri

uf le bis ga re Se.64 mo ri ge bis ar se bo ba da mi si sa mar Tleb ri vi gan xor ci e le ba sa mo qa la-

qo saq miswar mo e bis pro ces zea da mo ki de bu li da mis ga re Se ar ar se bobs.65

mo ri ge ba ar war mo i So ba mTa va ri sap ro ce so uf le bis – saq miswar mo e bis ga re Se.

Tu ar iq ne ba saq miswar mo e ba anu sa sa mar Tlo we siT gan sa xil ve li da va, mo ri ge bac ver

gan xor ci el de ba, anu „Tu ar iq ne ba da va, mo sa ri ge be li ara fe ri a“. mo ri ge ba saq miswar-

mo e bis pro ce sis Se mad ge ne li na wi lia da vi na i dan igi Ta va dac pro cess war mo ad gens,

kon kre tu li sa mar Tleb ri vi ter mi niT `procesis pro ce siT“ un da iq nes mox se ni e bu li.

am de nad, ma te ri a lu ri niS niT mo ri ge ba aris „ur Ti er TdaT mo ba“ da „ga ri ge ba“, xo lo

pro ce su a lu ri Tval saz ri siT, „pro ce si“ da „pro ce sis pro ce si“.

3. mo ri ge bis pro ce si

3.1. mo ri ge bis pro ce sis prin ci pe bi

mo ri ge ba gan sa kuT re biT aq tu a lu ri 2007 wlis Sem deg gax da, mas Sem deg, ro de sac

sssk-Si Se vi da cvli le be bi aR niS nu li in sti tu tis praq ti ka Si efeq tu rad ga mo ye ne bis

miz niT. mxa re ebs Se uZ li aT saq miswar mo e ba mo ri ge biT da am Tav ron.66 yo ve li sa sa mar-

Tlo sxdo mi sa da gan xil vis win sa sa mar Tlo ax se nebs mxa re ebs maT sap ro ce so uf le bas

saq miswar mo e bis mo ri ge biT das ru le bis Ta o ba ze da ekiTx e ba, xom ar surT saq me mo ri-

ge biT das rul des.67 mo ri ge bis ini ci a ti viT mxa re e bi er Tma neT Tan awar mo e ben mo la-

pa ra ke bebs da Se i mu Sa ve ben sa mom ri geb lo wi na da de bebs. mo ri ge bis aq ti dge ba mxa re Ta

ra o de no bi sa da sa sa mar Tlos Tvis gan kuT vni li da ma te bi Ti eg zam pla ris ode no biT da

ga da e ce ma sa sa mar Tlos Sem dgo mi gan xil vi saT vis da, Se sa ba mi sad, da er Tvis saq mis ma-

sa lebs. aR niS nu lis sa fuZ vel ze, sa sa mar Tlo ga dis sa TaT bi rod da ga mo aqvs gan Ci ne ba

mo ri ge bis aq tis dam tki ce bis an mi si uar yo fis Se sa xeb. Tu sa sa mar Tlo da ad gens, rom

mo ri ge bis aq tis pi ro be bi ewi na aR mde ge ba an ar Rvevs ka non mdeb lo bas an sxva pir Ta uf-

le beb sa da in te re sebs, ma Sin is uars am bobs mo ri ge bis aq tis dam tki ce ba ze, xo lo Tu

sa sa mar Tlo da ad gens, rom mo ri ge bis pi ro be bi ka no ni e ria da ar ar Rvevs sxva pir Ta uf-

le bebs, ma Sin igi ga mo i tans gan Ci ne bas, mo ri ge bis aq tis dam tki ce bi sa da saq miswar mo-

e bis Sewy ve tis Se sa xeb. aR niS nu li dad ge ni le bis er Ti as li rCe ba da da er Tvis saq mis

ma sa lebs, xo lo ori ga da e ce ma mxa re ebs. gan Ci ne ba, Se saZ loa ga sa Civ re bul iq nes ker Zo

sa Civ riT.68 Tu dad ge nil va da Si ar cer Ti mxa re ar ga a sa Civ rebs gan Ci ne bas, igi Se dis ka-

63 ssk-is 153-e muxli, 1-li nawili.64 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, me-2 wigni, Tb., 1999, 34-35.65 aRsaniSnavia, rom saqarTvelos saproceso kanonmdebloba mxolod sasamarTlos mier

morigebas aRiarebs, rac kidev erTxel adasturebs morigebisa da saqmiswarmoebis urT-

ierTkavSiris ganuyoflobas.66 sssk-is me-3 muxli.67 sssk-is 217-e muxli, 1-li nawili; 218-e muxli, 1-li nawili; 373-e muxli, me-2 nawili.68 sssk-is 274-e muxli.

87


no ni er Za la Si da iZens sa sa mar Tlo dad ge ni le bis Za las, rac mxa re TaT vis Se sas ru leb-

lad sa val de bu lo a. mo ri ge biT Sewy ve ti li saq miswar mo e ba ar aZ levs ar cerT mxa res

uf le bas xel me o red mi mar Tos sa sa mar Tlos ima ve da vis sa gan ze ima ve mxa re ebs So ris.

is prin ci pe bi, ro mel sac mo ri ge ba efuZ ne ba, Se saZ le be lia da i yos fu Zem deb lur

da dam xma re prin ci pe bad. mo ri ge bis fu Zem deb lu ri prin ci pe bi a: mo ri ge ba mxo lod sa-

sa mar Tlos pi ro beb Si xor ci el de ba ro gorc saq mis gan xil vis, ise aR sru le bis etap ze;

mo ri ge bis ka no ni e re bis uz run vel yo fa sa sa mar Tlos val de bu le ba a; mo ri ge bis aq ti

mtkic de ba sa sa mar Tlos gan Ci ne biT; Ta vad mo ri ge bis aq ti sa sa mar Tlo gan Ci ne bis teq-

stis Se mad ge ne li na wi li an da nar Ti xde ba; mo ri ge biT wyde ba saq miswar mo e ba. mo ri ge-

bis dam xma re prin ci pe bi a: mo ri ge ba es mxa re Ta sap ro ce so moq me de ba a; mo ri ge bis aq ti

iT va lis wi nebs da vis pi ro beb ze mo ri ge bas; Tu mo ri ge bis aq ti ar eq vem de ba re ba sa sa-

mar Tlos mxri dan dam tki ce bas, da vis ar se bi Ti gan xil va grZel de ba; mo ri ge biT das ru-

le bul saq me ze xe la xa li gan xil vi saT vis sa sa mar Tlos Tvis ma mar Tva da uS ve be li a; mo-

ri ge bis pi ro be bis Se us ru leb lo ba eq vem de ba re ba iZu le biT aR sru le bas.

3.2. kon fliq ti da sa mom ri geb lo mcde lo be bi

yve la sa xis sa zo ga do eb riv, da maT So ris sa mar Tleb riv, ur Ti er To bas sis te mu-

ro ba axa si a Tebs. mo ri ge bis pro ce si sis te mur er Ti a no bas da sa mar Tleb riv wes rigs

efuZ ne ba. sis te ma gar kve u li eta pe bis er Tob li o bas mo i cavs. eta pe bi sa mar Tleb rivi

mov le nis stuq tu rul er Ti a no bas uz run vel yo fen. mo ri ge bis pro ce sis sis te mur wes-

rigs swo red mo ri ge bis eta pe bi ga na pi ro be ben.

mo ri ge bis pro ce sis ara for ma lur sawy is eta pad mxa re Ta So ris ar se bu li kon-

fliq tis ar se bo ba mi iC ne va. kon fliqts, ro gorc mov le nas, ram de ni me fa za aqvs. sawy is

sta di a ze ar se bobs mxo lod ram de ni me faq ti, ro me lic mxa re ebs sxva das xvag va rad es-

miT, an sa er Tod ar es miT. me o re sta dia ma Sin iwy e ba, ro de sac mxa re e bi iRe ben qa o sur

da emo ci ur ga dawy ve ti le bebs ise, rom maT Tvi To nac ar es miT am ga dawy ve ti le bis mi-

za ni – mdgo ma re o ba kidv uf ro rTul de ba. me sa me etap ze xde ba „yve la da ma kav Si re be li

xi dis daw va“. mxa re e bi wyve ten ko mu ni ka ci as. vi Tar de ba Ria kon fliq tu ri mdgo ma re o-

ba. ro gorc we si, swo red am etap ze iwy e ba im pro ce du ris Zeb na, rom lis meS ve o bi Tac

da va un da ga dawy des. Se saZ lo Se de ge bi a: da mar cxe ba, ga mar jve ba da kom pro mi si.69

ro gorc we si, kon fliq ti ume te sad dam rRve vis dad ge na- gar kve viT iwy e ba da,

faq tob ri vad, sxva sta di a ze mxa re e bi ve Rar ga da di an. kon fliq tis ar se bo ba ar Tu-

lebs mxa re Ta ro gorc saq mi an, ase ve pi rov nul ur Ti er Tda mo ki de bu le bas, aR rma vebs

kon fliq tis sa fuZ vlebs da mxa re ebs sa bo lo od ga nawy obs ne ga ti u rad er Tma ne Tis mi-

marT. kon fliq tis aR mof xvris Zi e bis gza yo vel Tvis iu ri di u li ar aris. uf ro zus tad

ki pir da pir iu ri di u li sa fuZ vle biT ar iwy e ba. xSi rad mo la pa ra ke be bis mcde lo ba da

war mo e ba jer ki dev sa sa mar Tlo Si saq mis gan xil vam de mim di na re obs, Tum ca am mcde lo-

69 cercvaZe g., mediacia, davis gadawyvetis alternatiuli forma, Tb., 2010, 271-272. Semd-

gomi miTiTebiT: Benno H., Die Auswahl des richtigen Verfahrens-ein Erfahrundsbericht, in: Fritjof H., /von Schlieffe K., (Hrsg.) Handbuch Mediation, 2. Aufl age, „Beck“, München, 2009, 221.


88

bis uSe de god war mar Tvis Sem dgom er T-er Ti mxa re iRebs ga dawy ve ti le bas sa xel mwi fo

da sa ka non mdeb lo gziT eca dos me o re mxa ris „mor ju le bas“. dam rRve vis Zi e bas mxa re e-

bi sa sur vel Se de gam de ver mih yavs.

mo ri ge bis pro ce si mo ri ge bis mo sam za de be li sa mu Sa o e biT anu sa mom ri geb lo

mcde lo be biT iwy e ba. Ta vis mxriv, sa mom ri geb lo mcde lo be bis au ci le be li wi na pi ro ba

kon taq tis ar se bo ba a. kon taq tis na ir sa xe o baa mxa re Ta mud mi vi ko mu ni ka cia70, ro me lic

au ci le be lia swo ri for miT wa ri mar Tos, ra Ta ar da i kar gos is mci re di San si, ro mel-

mac mxa re mo ri ge bis ga dawy ve ti le bam de un da mi iy va nos.71 au ci le be lia ko mu ni ka cia maT

ke Til ne bas, pa su xis mgeb lo ba sa da da vis sag ni sad mi msgavs da mo ki de bu le bas efuZ ne-

bo des. az rTa gac vla- ga moc vla sa er To sa sar geb lo miz ni sa ken un da wa ri mar Tos. sxvag-

va rad, mcde lo ba re a lur mo la pa ra ke be bad ver ga da iq ce va. sa mom ri geb lo mcde lo bis

dros au ci le be lia mxa re eb ma er Tgva ri „oq ros Su a le di mo Zeb non“ ar se bul sa da vo ur-

Ti er To ba Si.

mo sa mar Tle sa mom ri geb lo mcde lo bis er T-er Ti ini ci a to ri a. „me di a tor ma un-

da da ar wmu nos mxa re e bi ara ima Si, rom is ara Ta vi si mo ra lu ri prin ci pe bis ga mo rCe-

ba ne it ra lu ri, ara med ima Si, rom mas ub ra lod ara fer Si sWir de ba ase Ti sim pa Tia an

an ti pa Tia im mar ti vi mi ze zis ga mo, rom mis da mo u ki deb lo bas ro me li me mxa ris mi marT

ar Se uZ lia me di a ci is pro ce sis am mxa ris sa sar geb lod das ru le ba“.72 es mo sa mar Tlis

mxri dan sa mom ri geb lo mcde lo bis er Tgva ri „mxar da We ra a“. xSi rad sa mom ri geb lo

mcde lo ba mo sa mar Tlis ara nak leb Sro ma te vad mu Sa o bas gu lis xmobs, vid re saq miswar-

mo e ba a. mo sa mar Tlem mo ri ge bis go niv ru li da efeq tu ri Se Ta va ze ba un da wa mo a ye nos,

rac da vis ga dawy ve tas un da em sa xu re bo des da aum jo be seb des mxa re ebs So ris mo la-

pa ra ke bas. sa sa mar Tlom „mxa re ebs mo ri ge bis sxva das xva ver sia un da Ses Ta va zos, da a na-

xos ma Ti po zi ci is sus ti da Zli e ri mxa re e bi, da ar wmu nos mo ri ge biT saq mis das ru le bis

upi ra te so ba Si da, rac mTa va ri a, wi nas war mi u Ti Tos mxa re ebs da vis ga dawy ve tis Se saZ-

lo Se de geb ze, rac, gar kve ul wi lad, no va ciaa sa mo qa la qo sa mar Tal war mo e ba Si da xels

uwy obs mo sa mar Tli sa da mxa re e bis uf ro uSu a lo ur Ti er To bas da maT da ax lo e bas ka-

no niT gan sazR vrul far gleb Si“.73

3.3. ko mu ni ka cia da kom pro mi sis miR we va

mec ni e re ba ko mu ni ka ci as xsnis, ro gorc in for ma ci e bis, faq te bis, Se mec ne be bis,

az re bis, Se fa se be bis, grZno be bis, Seg rZne be bis, mo lo di ni sa da sur vi le bis ur Ti er-

Tgac vlas.74 ko mu ni ka cia er Ti mTli a ni pro ce si a, rom lis er Ti a no bas gar kve u li ga re-

mo e be bis er Tob li o ba qmnis, sa dac mo i az re ba: ana li ti ku ri mos me na – sa sa mar Tlo pro-

ce sis er T-er Ti Zi ri Ta di wi na pi ro ba a, rom pro ce sis mo na wi le ebs es miT, ras am bo ben

70 statis me-3 Tavi, 3.3. qveTavi.71 molaparakebis warmoebis stadia calke ganixileba, Tumca, is SesaZloa samomrigeblo

mcdelobis erT-erT saxed da Semadgenel nawilad iqnes miCneuli.72 cercvaZe g., mediacia, davis gadawyvetis alternatiuli forma, Tb., 2010, 226. 73 gogiSvili m., sulxaniSvili m., mesxiSvili q., jinoria x., gelaSvili r., urTierTobebi


samarTlebrivi aspeqtebi, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, Tb., 2010, 39.74 iqve, 8.

89


da ri si Tqma un daT mo sar Ce les, mo pa su xes, ad vo ka tebs, mo sa mar Tle ebs; ver ba lu ri

ko mu ni ka cia – mar ti vi/ sa da sa u ba ri, nac no bi sity ve bi, mok le wi na da de be bi; geg ma da

wes ri gi/ Tan mim dev ru lo ba – sa ub ris ga sa ge bi struq tu ra da la it mo ti vi; mok le da

kon kre tu li sa u ba ri – kon cen tra cia kon kre tul in for ma ci a ze da mi si mi wo de ba ad re-

sa ti saT vis; Tval sa Ci no o ba da sa kiTx Ta sa in te re so war mod ge na – am dros um niS vne lo-

va ne sia, Tu ra sa fe xur zea ad re sa ti Ta vi si az re biT, az ri Ca mo a ya li bos SeZ le bis dag va-

rad naT lad, Ta vi si naT qva mi ga am drid ros ma ga li Te biT, su ra Te biT, Jes ti ku la ci iT;75

ara ver ba lu ri ko mu ni ka cia – sxe u lis ena gu lis xmobs ko mu ni ka ci is im na wil sa da ele-

ments, ro me lic mo ce mu lia war moT qmu li sity vis miR ma. a ra ver ba lu ri ko mu ni ka cia

gvex ma re ba Cve ni sa ub ris, par tni o ris ga mo naT qva me bis ukeT Se fa se ba Si; so ci a lu ri aR-

qma – mov le na Ta aR qma ar niS navs ga re mos fo tog ra fi ul asax vas, ara med es pro ce si da-

mo ki de bu lia cal ke ul ada mi a neb ze, mis pi rov ne ba ze. aq, pir vel rig Si, sa u ba ria ima ze,

Tu ro gor aRiq vams pi ri ama Tu im mov le nas da ro gor ga da a mu Sa vebs mas. aR qmis xa ris-

xi da mo ki de bu lia aR qmis Se saZ leb lo ba ze, aR qmis unar ze, aR qmi saT vis mzad yof na ze.76

emo ci e bis mar Tva – kon fliq tebs war mo i Sobs ara mxo lod da vis sa gan Tan da kav Si re bu-

li faq te bis gan sxva ve ba, ara med ase ve mo na wi le e bis sxva das xva mo saz re be bi gan wyo bi sa

da grZno be bis sa fuZ vel ze.77

gan sa kuT re bu lia mo sa mar Tlis ko mu ni ak ci is una ris Ta vi se bu re be bi mo ri ge bis

pro ces Si. mo sa mar Tle aR Wur vi li un da iyos ara mxo lod sap ro ce so nor me bis cod niT

da iu ris tis ma Ra li kva li fi ka ci iT, ara med im unar -Cve ve biT, ro me lic mas da ex ma re ba

mTe li pro ce sis swo rad war mar Tva Si sa mar Tli a ni ga dawy ve ti le bis mi Re bam de, anu, mas

un da hqon des pro fe si u li kom pe ten cia da mo ri ge bas Tan da kav Si re bu li mo la pa ra ke be-

bis war mar Tvis una ri, ko mu ni ka ci is una ri, per so na lu ri kom pe ten ci a. saq mis gan xil vi-

sas au ci le be lia mxa re Ta ur Ti er Tsa wi na aR mde go in te re se bis gar kve va da ma Ti da ba-

lan se bis gziT war ma te bu li ko mu ni ka ci is dam ya re ba.78

kom pro mi sis miR we vis au ci le be li wi na pi ro baa mxa re ebs So ris er Tgva ri ada mi a-

nu ri da sa mar Tleb ri vi ba lan sis ar se bo ba. aR niS nul ma ba lan sma saq miswar mo e bis gar-

kve ul etap ze in te res Ta Se je re bis wi na pi ro ba un da mog vces, rac gax de ba er Tgva ri

sa fuZ ve li saq miswar mo e bis mo ri ge biT das ru le bi saT vis. „cxa di a, rom mxa re, ro mel-

sac uf ro Zli e ri po zi ci e bi aqvs da Se uZ lia sa sa mar Tlos an sa ar bit ra Jo gan xil vis

dros war ma te bis ime di hqon des, nak le bad mo sa lod ne li a, mo la pa ra ke bis ma gi das mi-

uj de ba“.79 kom pro mi sis miR we vis Se mad ge ne li na wi lia si tu a ci is gan mux tva, yu radR e-

bis ga max vi le ba da vis sa mo mav lo mog va reb ze, frTxi lad sa u ba ri sa er To in te re seb ze.

„mo la pa ra ke bis dawy e bi sa da Ti To e u li sa kiTx is Se sa ba mi si Se saZ leb lo ba- stan dar tis

gan xil vis Sem deg, sa sur ve li a, kon se nsu sis miR we va, ro me lic mo la pa ra ke bi sas ga ke Te-

bul das kvnebs efuZ ne ba da SeZ le bis dag va rad, ori ve mxa ris in te re sebs ga mo xa tavs“.80

75 gogiSvili m., sulxaniSvili m., mesxiSvili q., jinoria x., gelaSvili r., urTierTobebi


samarTlebrivi aspeqtebi, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, Tb., 2010, 14. 76 iqve, 19.77 iqve, 21-22.78 iqve, 8.79 cercvaZe g., mediacia, davis gadawyvetis alternatiuli forma, Tb., 2010, 57.80 iqve, 92.


90

3.4. sa mom ri geb lo mo la pa ra ke be bi da wi na da de be bi

mo la pa ra ke bis mi za ni Se Tan xme bis miR we va a, Tum ca sa mom ri geb lo mo la pa ra ke-

be bis war mo e ba Cve u leb ri vi mo la pa ra ke be bis gan gan sxvav de ba. am dros au ci le be lia

Ta vi dan iq nes aci le bu li e.w. „mo la pa ra ke ba mo la pa ra ke bi saT vis~. kon kre tu li da vis

Sewy ve ti sa da sa er To sa sar geb lo miz nis mi saR we vad ga mar Tu li sa mom ri geb lo mo la pa-

ra ke be bi ey rdno ba iseT zo gad prin cips, ro go ri caa ada mi a nu ri gan wyo ba mo da ve mxa re-

Ta So ris. mo la pa ra ke bis war mar Tvi saT vis swo ri gzis ar Ce va Za li an bevr mniS vne lo van

faq tor zea da mo ki de bu li.

mo la pa ra ke be bis war mo e ba da saq miswar mo e ba mkveT rad gan sxvav de ba er Tma ne Tis-

gan. mo la pa ra ke be bis war mo e ba es aris pro ce si, ro ca mxa re e bi maq si ma lu rad inar Cu-

ne ben kon trols da va ze, ma Sin ro ca saq miswar mo e ba Ta vis gav le nis qveS aq cevs da vas da

sa bo lo od, da va ze iRebs sa sa mar Tlo ga dawy ve ti el bas.81

sa mom ri geb lo mo la pa ra ke be bis pro ces Si iba de ba er Tgva ri „WeS ma ri te ba“ da vis

sag nis mi marT,82 ra dro sac mo da ve mxa re e bi cdi lo ben ukeT ga i az ron sa da vo sa kiTx is

da de bi Ti da uar yo fi Ti mxa re e bi, sa ku Ta ri po zi ci is mom ge bi a ni Tu wam ge bi a ni xa si a Ti,

Se a fa son da vis sa mo mav lo gan vi Ta re bis ten den ci e bi da az rTa ur Ti er Tgac vlis ni a-

dag ze Ca mo a ya li bon mo ri ge bis pi ro be bis sa va ra u do „pro eq ti“.

sa mom ri geb lo mo la pa ra ke be bis war mo e ba Se saZ loa saq miswar mo e bis ne bis mi er

etap ze gan xor ci el des. mo la pa ra ke be bi sap ro ce so da vis far gleb Si mim di na re obs da

ver gas cde ba da vis sa gans. Tum ca, zog jer, mxa re e bi cdi lo ben mo ri ge bis aq tSi ga iT-

va lis wi non ima ze me ti, vid re es da vis sag ni Taa dad ge ni li, ra Ta Ta vi dan ai ci lon Sem-

dgo mi gar Tu le be bi83. Se saZ loa mox des pi ri qiT, sa mom ri geb lo mo la pa ra ke beb ma ver ga-

iT va lis wi nos da vis sa ga ni mTli a nad. Se sa ba mi sad, sa sa mar Tlom da va un da Sewy vi tos im

far gleb Si, ro me lic mo ri ge bis sa ga ni gax da, xo lo ra zec mo ri ge ba ver Sed ga, sa er To

we siT un da iq nes gan xi lu li.

sa mom ri geb lo mo la pa ra ke be bi saT vis ar ar se bobs dro is faq to ri, mTa va ri Se-

de gi a. Tum ca, mo la pa ra ke be bis war mo e bis dro da vis sag nis ar sze, mo da ve mxa re Ta sim-

rav le ze, sa sa mar Tlo Si ma nam de war mo e bul pro ces ze aris da mo ki de bu li. „praq ti ka

adas tu rebs, rom mxa re e bi Se iZ le ba Se Tan xmdnen ram de ni me dRe Si, maq si mum erT an or

kvi ra Si, mag ram Se Tan xme ba TiT qmis aras dros xde ba, Tu pro ce si Tve e bis gan mav lo ba Si

ga i we le ba“.84 dro is efeq tu rad ga mo ye ne bis miz niT, mxa re ebs Se uZ li aT gar kve u li va-

dis daT qmiT Se i mu Sa on sa ku Ta ri po zi ci e bi da Sem dgom sa sa mar Tlos meS ve o biT swo rad

Se a je ron da Ca mo a ya li bon isi ni mo ri ge bis aq tSi.85 dro is am mo nak veT Si war mo e bu li

81 Merrills J.G., International Dispute Settlement, New-York, 2005,18.82 igulisxmeba davis mimarT gaekveuli subieqturi da obieturi pozicis Camoyalibeba. 83 aseTi saxis sirTule ufro morigebis aRsrulebasTan aris dakavSirebuli.84 cercvaZe g., mediacia, davis gadawyvetis alternatiuli forma, Tb., 2010, 247. Semdgo-

mi miTiTebiT: Guillemin J. F., Reasons for Choosing Alternative Dispute Resolution, in: Goldmith J.C., Ingen-Housz A., Pointon G. H. (eds.) ADR in Business, Practice and Issues Across Countries and Cultures, Kluwer Law International, New-York, 2006, 31.

85 erT-erT sasamarTlo procesze, romelsac uSualod veswrebodi, mosamarTlem „dava-

leba“ misca mxareebs, SeemuSavebinaT samomrigeblo winadadebebi da erTi kviris vadaSi

waredginaT isini sasamarTlosTvis Sejerebis mizniT.

91


mo la pa ra ke be bi sas aq cen ti un da ga keT des Se saZ lo da ara gar da u val Se de geb ze. Se saZ-

lo Se de gi mxa re eb ma ise ar un da mi i Ron, rom maT da va uk ve ga dawy ve ti lad CaT va lon.

mo sa mar Tle uf le ba mo si lia ka no niT dad ge ni li we siT, ro gorc „me sa me pa si u ri

mxa re“, Ca er Tos mo ri ge bis pro ces Si „ke Ti li ne bis“ da mas ze ka no niT da kis re bu li val-

de bu le bis Se sas ru leb lad. saq mi sad mi da mo ki de bu le ba ze msje lo bi sas mniS vne lo va-

nia sa sa mar Tlos swo ri mid go ma Se saZ lo Se de ge bi sad mi, ra dro sac sa sa mar Tlom un da

mi u Ti Tos ka non ze, praq ti ka ze, iu ris tTa da sa zo ga do e bis az rze, mag ram amas Tan un da

aR niS nos rom yo ve li ve es Se iZ le ba Se ic va los saq mi sad mi mxa re Ta da mo ki de bu le bis

Se de gad.86 ase ve, mniS vne lo va nia mo da ve mxa re Ta men ta lo ba Si gar kve va, ro mel Ta So ris

sxva o bac swo red ga ur kvev lo bi sa da da vis war mo So bis sa fuZ ve li a. mo ri ge bis xe lov-

ne baa ase ve mxa re Ta emo ci e bis mar Tva, zog jer grZno bebs uf ro di di dat vir Tva aqvs,

vid re sa u bars.87

mo la pa ra ke bis gziT da vis ga da sawy ve tad au ci le be lia mxa re ebs sje ro deT, rom

Se Tan xme biT miR we u li sar ge be li aRe ma te ba da na kargs (the be ne fi ts of an ag re e ment ao ut we igh the los ses). Tu ma Ti in te re se bi ra di ka lu rad gan sxa ve vu li a, Se Tan xme ba, ro me lic er Ti

mxa ris gan mo iTx ovs daT mos yve la fe ri an po zi ci a Ta ume te so ba – mi uR we va di a. Tu da vis

Zi ri Tad sa kiTx eb ze mo la pa ra ke be bi Se fer xde ba, ma Sin Se saZ le be li iq ne ba mxa re e bi Se-

Tan xmdnen da vis sap ro ce so we siT ga dawy ve ta ze, rac ar aris ze mox se ne bu li prin ci pis

uar yo fa.88 ase ve, Se saZ le be li a, rom gan xil vis pro ces Si ar se bu li da va Sewy des ise Ti

gziT, rom ori ve mxa rem SeZ los sar geb lis mi Re ba. Tu Sewy ve ta Se uZ le be li a, Se saZ lo a,

sap ro ce so Se Tan xme ba iyos ga mo ye ne bu li, rom li Tac dam Tmo bi mxa re mi i Rebs kom pen sa-

ci as ma te ri a lur saq me ze.89

mo la pa ra ke be bis oTxi sa xe ar se bobs: msu bu qi – pirs surs pi rov nu li kon fliq te-

bis Ta vi dan aci le ba da xSi rad daT mo beb ze mi dis mSvi do bi a ni gziT sa sur ve li Se de gis

mi saR we vad;90 mZi me – mo ri ge bis pro ces Si pirs ra di ka lu ri po zi cia uka vi a, igi sa ku Tar

po zi ci ebs ar Tmobs da cdi lobs Ta vi si mo saz re be bis da sa bu Te bas;91 „Su a le du ri mo ri-

ge ba“ – sa kiTxi wyde ba ma Ra li stan dar te bi sa da prin ci pe bis Se sa ba mi sad, ka no ni sa da

mo ra lis sa fuZ vel ze da ara imis mi xed viT, Tu ra surT mxa re ebs;92 „prin ci pu li mo ri ge-

ba“ – miz nad isa xavs mxa re TaT vis Se de ge bis miR we vas dam sa xu re bis Se sa ba mi sad.93

Se saZ lo a, Ta vi dan ve ar ga mo ik ve Tos er TmniS vne lov nad mi sa Re bi po zi ci e bi, Tum ca

ga mo ik ve Tos da vis ga dawy ve tis ar si da ma Ti dax ve wa mxo lod dro i sa da Sem dgo mi mo la-

pa ra ke be bis Se de gi gax des. am dros mi zan Se wo ni lia Car Co xel Sek ru le bis wi nas wa ri mom-

za de ba. pro eq tis Se mu Sa ve ba xels uwy obs msje lo bis kon cen tri re bu lad war mar Tvas,



samarTlebrivi aspeqtebi, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, Tb., 2010, 35.87 iqve, 58-59. 88 ix. Merrills J.G., International Dispute Settlement, New-York, 2005,12.89 iqve., 13.90 gogiSvili m., sulxaniSvili m., mesxiSvili q., jinoria x., gelaSvili r., urTierTobebi


samarTlebrivi aspeqtebi, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, Tb., 2010, 52.91 iqve.92 iqve.93 iqve.


92

ag reT ve im sa kiTx e bis ga mov le nas, rom le bic sxva Sem Txve va Si Se iZ le bo da mxed ve lo bi-

dan ga mog vrCe no da, amas Tan xels uwy obs Sem dgo mi ga u geb ro bis Ta vi dan aci le bas.94

sa mom ri geb lo wi na da de be bis Ca mo ya li be bi sas au ci le be lia Ti To e ul ma mxa rem

swo rad da mka fi od ga mo xa tos sa ku Ta ri po zi ci a, ga a a na li zos da vis ar si, sa sur ve li Se-

de gi, ase ve is si ke Te, rom lis daT mo bac mas mo u wevs.95 sa mom ri geb lo wi na da de be bi upir-

ve le sad un da iyos sa mar Tli a ni, ar ewi na aR mde ge bo des ka nons, are gu li reb des ur Ti-

er To bebs, iyos Su a le du ri rgo li ar se bu li saq mis ga re mo e be bis Tvis da, rac mTa va ri a,

em sa xu re bo des ori ve mxa ri saT vis da vis sa sar geb lo for miT da Se de giT das ru le bas.

4. saq miswar mo e bis mxa re e bis da mo sa mar Tlis ro li

mo ri ge bis pro ces Si

4.1. saq miswar mo e bis mxa re e bis sta tu si da ro li mo ri ge bi sas

sa zo ga do eb ri vi ur Ti er To be bis sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi re gu li re bis pro-

ces Si mi si mo na wi le e bis aR Wur va gan sazR vru li su bi eq tu ri uf le be bi Ta da mo va le-

o be biT ga na pi ro bebs Sem dgom Si maT qce vas ar se bu li sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis

far gleb Si.96 saq miswar mo e ba da mo ri ge biT saq miswar mo e bis das ru le ba mxa re Ta uf le-

ba a. saq mis Se de giT ma te ri a lur sa mar Tleb ri vi da in te re se ba gu lis xmobs, rom saq mis

ga dawy ve tis Se de gad er T-er Tma mxa rem Se saZ loa Se i Zi nos ra i me ma te ri a lu ri si ke Te,

xo lo me o re mxa re – am si ke Tes kar gavs. mo ri ge bi sas mdgo ma re o ba gan sxva ve bu li a, aq

in te re si da sa mar Tleb ri vi si ke TiT sar geb lo ba er Tdro u li da or mxri vi a.

saq miswar mo e bis pro ces sa da mo ri ge bas ori mxa re aqvs, Ti To e ul mxa re ze Se saZ-

le be lia ad gi li hqon des pir Ta sxva das xva ra o de no bas. mag ram, ama Tu im mxa re ze mo na-

wi le Ta ra o de no bas ara vi Ta ri mniS vne lo ba ara aqvs, mxa re oria – mo sar Ce le da mo pa-

su xe.97

sa sa mar Tlo Si saq me aRiZ vre ba er T-er Ti mxa ris mi er me o re mxa ris wi na aR mdeg. Zve-

li ro mis sa mo qa la qo sa mar Tlis mi xed viT, sa mar Tlis su bi eq ti Se iZ le bo da yo fi li yo

ro gorc cal ke ada mi a ni, mo qa la qe, ase ve kor po ra ci a.98 sa mo qa la qo pro ces Si pro ce-

sis mo na wi le e bad iT vle bi an or ga no e bi da Ta nam de bo bis pi re bi, rom le bic awar mo e ben

saq mes, pi re bi, ro mel Tac aqvT pi ra di pro ce su a lu ri in te re si da pi re bi, rom leb sac

ara aqvT pir da pi ri pro ce su a lu ri in te re si.99 cne ba „pro ce si si mo na wi le“ uf ro far-



samarTlebrivi aspeqtebi, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, Tb., 2010, 92. 95 qonebriv (fulad) davebSi samomrigeblo winadadebebi SesaZloa iTvaliswinebdes yve-

laze moxerxebuli gadaxdis grafiks, rac, magaliTad, sakredito urTierTobebSi um-

Tavresia. am dros aucilebelia morigebis pirobebi saqmis arsTan axlos idges da saqmis

garemoebebidan gamomdinareobdes.96 Todua m., vilemsi h, valdebulebiTi samarTali, Tb., 2006, 7.97 qurdaZe S., samoqalaqo saqmeTa ganxilva pirveli instanciis sasamarTloSi, Tb., 2012,

118. 98 nadareiSvili g., romis samoqalaqo samarTali, Tb., 2001, 134-135.99 SuSanaSvili al., iuridiuli leqsikoni, Tb., 2000, 219.

93


Toa da igi mxa re sac gu lis xmobs. saq miswar mo e bas hyavs mo sar Ce le da mo pa su xe mxa re,

rom le bic saq miswar mo e bis ar se bi Tad gan xil vi sa da das ru le bi sas ic vli an sta tuss

da mo ge bul da wa ge bul mxa red gvev li ne bi an. sxvag va ri sta tu si eni We baT mxa re ebs saq-

miswar mo e bis mo ri ge biT dam Tav re bis Sem Txve va Si. mo ri ge ba Si ar ar se bobs wa ge bu li da

mo ge bu li mxa re, mxa re ebs eni We baT sta tu si, ro mel sac Se saZ loa „mxa re Ta Su a le du ri

sta tu si vu wo doT“, ro ca or mxri vi daT mo ba maT Ta na bar pi ro beb Si aye nebs.

da vis dros mxa re e bi ur Ti er Tda pi ris pi re bu li su bi eq te bi ari an, Tum ca, sar geb-

lo ben ra Ta nas wo ruf le bi a no biT, kon fliq ti ver iq ne ba Ta vi dan ari de bu li mxo lod

er Ti mxa ris da in te re se bi Ta da sur vi liT. mxo lod er Tob li vi Za lis xme viT aris Se-

saZ le be li mo ri ge bis miR we va. er Ti pi ris mi er sa sa mar Tlo Si saq miswar mo e ba Se saZ loa

ukav Sir de bo des uda vo war mo e bis faqts. Se sa ba mi sad, er Ti pi ri Ta vis Tavs ver mo u rig-

de ba. „sa mar Tleb ri vi ur Ti er To ba or an met su bi eqts So ris sa mar Tlis nor miT gan-

sazR vru li ur Ti er To ba a. sa mar Tleb ri vi ur Ti er To ba aris sa mar Tlis nor miT mo wes-

ri ge bu li ur Ti er To ba in di vi debs So ris (mag. sa o ja xo sa mar Ta li) an in di vi deb sa da

sag nebs So ris (mag., sa o ja xo sa mar Ta li, na wi lob riv mem kvid re o bis sa mar Ta li).100

pro ce sis war mar Tvis ini ci a to ri, ma moZ ra ve be li aris pro ce sis mo na wi le pir Ta

da ara sa sa mar Tlos ini ci a ti va. Ti To e u li mxa ris uf le ba da val de bu le ba Se e sa ba me ba

sa sa mar Tlos uf le ba sa da val de bu le bas da mxo lod ase Ti Tan xved riT ari an gan sazR-

vrul ur Ti er To ba Si da Se sa ba mi so ba Si.101 sa sa mar Tlo ar axor ci e lebs sa mar Tal war-

mo e bas da in te re se bu li pi re bis ini ci a ti vis ga re Se. sa sa mar Tlo mxo lod da in te re se-

bul pir Ta mi mar Tvis sa fuZ vel ze iwy ebs saq mis war mo e bas da is ar un da gas cdes mxa re Ta

moTx ov nebs, ar un da eZi os faq te bi da mtki ce bu le be bi, rac mxa re ebs ar wa rud ge ni aT

da ga nucx a de bi aT, is Ta vad araa uf le ba mo si li eZi os da mo i po vos mtki ce bu le be bi. sa-

sa mar Tlo ga dawy ve ti le bas afuZ nebs im mtki ce bu le beb ze, rom le bic mxa re Ta mi er aris

war dge ni li. sa sa mar Tlos esa Tu is moq me de ba ga mom di na re obs mxa re Ta moTx ov ne bi-

dan, ini ci a ti vi dan da sa da vo sa kiTx e bic ga ni xi le ba im faq te biT, ro mel sac sa sa mar-

Tlos wa rud ge bi an.102 sa sa mar Tlo, ro gorc sa zo ga do eb ri vi Za la uf le bis mqo ne or-

ga no, ar aris da in te re se bu li ro me li me mxa riT, igi da in te re se bu lia mxo lod da vis

swo rad ga dawy ve tis im sa fuZ vliT, rac mis xel Ta a. sa sa mar Tlos Tvis ori ve mxa re un da

iyos Ta na ba ri.103

„saq miswar mo e bis mo na wi le mxa re Ta sa mar Tleb ri vi in te re se bi ur Ti er Tsa pi ris-

pi ro a, ma Sin ro ca mo ri ge bis mxa re ebs ori ve maT ga ni saT vis uk ve sa er To sa sar geb lo

miz nis ken mi mar Tli iu ri di u li in te re se bi amoZ ra vebT. yo ve li ve ey rdno ba „...dis po zi-

ci u ro bis prin cips – mxa ris uf le bas, Ta vi si sur vi li sa mebr gan kar gos sa ku Ta ri ma te-

ri a lur sa mar Tleb ri vi Tu sap ro ce so sa mar Tleb ri vi uf le be bi, anu imoq me dos Ta vi si

ka no ni e ri sap ro ce so in te re sis Se sa ba mi sad“.104 mo ri ge ba Si Se saZ le be lia ga mov yoT mo-

ri ge bis ini ci a to ri mxa re, ro mel mac ga moT qva sur vi li da ga mo xa ta ini ci a ti va saq me

mo ri ge biT das ru le bu li yo. saq mis Se de giT iu ri di u li da in te re se ba gan sxva ve bu lia

100 xubua g., samarTlis Teoria, Tb., 2004, 200.101 Чечина Н. А., Избранные труди по гражданскому процессу, С-П.,2004, 44.102 Хрестоматия по гражданскому процессу, М.,1996, 63.103 iqve, 64.104 gabisonia i., nafic msajulTa, magistratTa da momrigebeli sasamrTloebi, Tb., 2008,

101.


94

mo ri ge bi sa da saq miswar mo e bis pro ces Si. „sap ro ce so da in te re se ba Si igu lis xme ba mxa-

ris Se saZ leb lo ba, da ic vas Ta vi si uf le be bi, ase ve igi gu lis xmobs mxa ris swraf vas, mi-

i Ros xel say re li ga dawy ve ti le ba da aRas ru los igi“.105

4.2. mo sa mar Tlis sta tu si da ro li mo ri ge bi sas

iu ri di ul en cik lo pe di a Si mo sa mar Tle ga ni mar te ba ro gorc pi ri, ro mel sac

kon sti tu ci u ri we siT ga aC nia uf le ba mo si le be bi, aRas ru los mar Tlmsa ju le ba da as-

ru lebs Ta vis val de bu le bebs pro fe si o na lur sa fuZ vel ze.106 „mo sa mar Tle o ba, pir vel

rig Si, uzar ma za ri pa su xis mgeb lo ba a. mo sa mar Tlis cno bi e re ba Si un da ar se bob des ori

gan msazR vre li faq to ri: mi si Si na ga ni sur vi li – iyos Rir se u li mo sa mar Tle da hqon-

des pa su xis mgeb lo bis ma Ra li Seg rZne ba. mo sa mar Tles un da hqon des sa mar Tli a no bis

gan cda da, rac mTa va ri a, ar un da da uS vas upa ti e be li Sec do ma“.107 sa sa mar Tlos da, Se-

sa ba mi sad, mo sa mar Tlis fun qcia da da niS nu le ba a, dro sa da siv rce Si moq me di ka no nis

swo rad ga mo ye ne biT aRas ru los mar Tlmsa ju le ba. am fun qci as sa sa mar Tlo axor ci e-

lebs ro gorc uf li sa gan mo ni We bul uf le bas – `qmnas mar Ta li sa mar Ta li~.108

ter mi ni „mom ri ge be li mo sa mar Tle“ Ta vi si Si na ar siT yve la ze ukeT mi e sa da ge ba

mo sa mar Tlis im sta tuss, ro me lic xels uwy obs mxa re ebs mo ri ge biT saq miswar mo e bis

das ru le ba Si. Tum ca, dRes gan sxva ve bu li vi Ta re baa am ter mi nis Si na ar sob riv da sa-

mar Tleb riv mniS vne lo bebs So ris. qar Tu li sa mar Tleb ri vi siv rce ar ic nobs mom ri-

ge be li mo sa mar Tlis sta tuss, Tum ca, mom ri ge be li mo sa mar Tlis fun qci e bis gan ma-

xor ci e le be li mo sa mar Tlis adek va tur ter mins „ma gis tra ti mo sa mar Tle“ sul sxva

sa mar Tleb riv siv ce Si da sxva mniS vne lo biT iye nebs.109 ma gis trat Ta anu mom ri ge bel

mo sa mar Tle Ta in sti tu ti in gli su ri sa mar Tleb ri vi kul tu ris mniS vnlo va ni na wi li a.

ma gis trat Ta (mom ri ge bel Ta) sa sa mar Tlo war mo iS va me-14 sa u ku nis in glis Si.110 „dRe-

van de li vi Ta re biT „ma gis tra ti“ („ma gis tra ti mo sa mar Tle“) da „mom ri ge be li (mom ri-

ge bel mo sa mar Tle Ta) sa sa mar Tlo“ met wi lad, an su lac iden tu ri, si no ni mu ri cne be-

bi a, an ki dev, sxva Sem Txve veb Si, „er Ti med lis ori mxa re a“.111 „Zne li ar aris Sev niS noT,

rom ter mi ni ma gis tar ti mo sa mar Tle „mom ri ge be li“, uwi na re sad, mig va niS nebs am gva ri

sa sa mar Tlos (mo sa mar Tlis) saq mi a no bis im upi ra tes mi zan sa da amo ca neb ze, gne bavT,

me Tod ze, ro me lic mi mar Tu lia mxa re Ta mo ri ge bi sa ken, rac, ro gorc we si, gu lis xmobs

maT Se ri ge bas da amiT kon fliq tis Cacx ro ma- mo wes ri ge bas“.112

105 qurdaZe S., samoqalaqo saqmeTa ganxilva pirveli instanciis sasamarTloSi, Tb., 2005,

120.106 TezeliSvili s, iuridiuli enciklopedia, Tb., 2008, 376.107 SavliaSvili g., saqalaqo sasamarTlo moqalaqisaTvis xelmisawvdomi da efeqturi gax-

deba, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, marTlmsajuleba, №1, Tb., 2006, 66.108 lazaraSvili l., sazogadoebas unda swamdes, rom sasamarTlos SeuZlia Seasrulos Ta-

visi namdvili funqcia aRasrulos marTlmsajuleba~, saqarTvelos uzenaesi sasamarT-

lo, marTlmsajuleba, №1, Tb., 2006, 58-59.109 sssk-is me-13 muxli, me-2 nawili da me-14 muxli.110 gabisonia i., nafic msajulTa, magistratTa da momrigebeli sasamarTloebi, Tb., 2008,

342.111 iqve, 98. 112 iqve, 100.

95


mom ri ge bel mo sa mar Tle Ta „u pi ra te si da um Tav re si amo ca naa mxa re Ta mo ri ge ba

da, Se sa ba mi sad, kon fliq tis maq si ma lu rad daC qa re bu lad, dro is, ener gi i sa da sax sre-

bis SeZ le bis dag va rad um ci re si da na xar je biT „mSvi do bi a nad“ ga dawy ve ta, anu maq si ma-

lu ri „sap ro ce so eko no mi is“ (!) vi Ta re ba Si maq si ma lu ri efeq tis (re zul ta tis) miR we-

va – um Tav re sad, cxa di a, ra o de nob ri vi (!) Tval saz ri siT“.113 aq ve aR sa niS na via am ori

sta tu sis Se da re bi Ti ana li zi, ro mel sac msje lo bis Se de gad miv ya varT das kvnam de,

rom zo gi erT qve ya na Si ar se bobs mxo lod ma gis trat Ta in sti tu ti da Se sa ba mi si sa sa-

mar Tlo e bi (ze lan di a, Sve de Ti, in do e Ti da a.S), qve ya na Ta uf ro met na wil Si mxo lod

mom ri ge be li sa sa mar Tlo e bia (mo sa mar Tle e bi) (ru se Ti, ita li a, sa ber Zne Ti, bel gi a,

is ra e li, Tur qe Ti da a.S.), xo lo zo gi erT qve ya na Si – ori ves „kom bi na ci is“ sa xiT (mal-

ta, ka na da, ma la i zi a, in gli si).114

ro desc al ter na ti u li we siT da vis ga dawy ve tam mkveT rad mo i ma ta, iu ris pru den-

ci am da iwyo spe ci fi ku ri we se bis mi Re ba, ro me lic mo i cavs da vis al ter na ti u li we siT

gan mxil ve li spe ci a lis te bis, gan sa kuT re biT me di a to re bis, xel mZRva ne lo bas /mar-

Tvas. xSi rad mo sa mar Tle e bi ix sni an man ti as da me di a to ris rols ir ge ben (Jud ges of ten re mo ve the ir ro bes and don the cap of me di a tor). sa nam iu ris pru den cia iwy ebs ad vo ka te bis sa-

me di a cio pro ce se bis uz run vel yo fas, re gu la ci e bi iS vi a Tad uz run vel yo fen spe ci-

a lur mi Ti Te bas – mo sa mar Tle eb ma im sa xu ron ro gorc me di a to reb ma. mo sa mar Tle e bi

sa u ku ne e bis gan mav lo ba Si aRi a re bu le bi ari an iu ris pru den ci is mcod ne e bad da sa mar-

Tlis ma kon tro leb le bad. pa ra doq si a, mag ram mo sa mar Tle ebs, me di a ci is pro ces Si, xSi-

rad aqvT sir Tu le e bi, ua ri Tqvan Ta vi anT far To Za la uf le ba ze, sa mar Tleb riv qce va-

ze, dip lo ma ti ur Cve va Ta er To ba ze da dar wmu ne bis unar ze. msgav si gav le nis qveS ari an

mo sa mar Tle e bi, ma Sin ro ca msof li os me di a tor Ta bev ri jgu fi da kom pleq te bu lia ga-

dam dga ri mo sa mar Tle e bis gan, es aris prob le ma, rac Rrmad aR wevs me di a ci is Zi ri Tad

mi mar Tu le ba Si.115 mar Ta lia mxa re e bi uf le ba mo si li ari an uf leb ri vad gan kar gon da-

vis sa ga ni da mi mar Tos brZo lis me To debs (dis po zi ci u ro bi dan ga mom di na re), mag ram,

mi u xe da vad ami sa, ga dam wyve ti sity va pro ces ze ekuT vnis sa sa mar Tlos, rad gan is sa-

xel mwi fo xe li suf le bis Sto a, ro mel sac mxa re e bi emor Ci le bi an. mxa re Ta moq me de be bi

mi mar Tu lia iqiT, rom sa sa mar Tlos saq mi a no bas mi e ces sawy i si da sa fuZ ve li sa Ta na do

ga dawy ve ti le bis ga mo sa ta nad.116

sa sa mar Tlos ka no ni aval de bu lebs Ses Ta va zos da xe li Se uwy os mxa re ebs mo ri ge-

ba Si. am dros mi ni ma lu ri Ro nis Zi e ba er Tgva rad mxa re e bis kon sul ti re ba a. kon sul ta-

cia gu lis xmobs sa sar geb lo in for ma ci is mi wo de bas yve la ze sa Wi ro dros moq me de bis

Ses ru le bam de. ma Sin ro ca ima ve moq me de bis mog vi a ne biT Ses ru le ba Se iZ le ba Ca iT va-

los ze wo lad.117 imav dro u lad, mo sa mar Tle da mo u ki de be li un da iyos, zo ga dad, sa zo-

ga do e bis gan da ga da sawy ve ti da vis mxa re eb Tan ur Ti er To bis gan.118

113 gabisonia i., nafic msajulTa, magistratTa da momrigebeli sasamarTloebi, Tb., 2008,

109. 114 iqve, 102.115 ix. Certilman S.A, Judges as Mediatiors: Retaining Neutrality and Avoiding the Trap of Social Engineering,

2007, 24.116 Хрестоматия по гражданскому процессу, M., 1996, 62.117 Merrills J.G., International Dispute Settlement, New-York, 2005,3.118 mosamarTleTa eTikis saerTaSoriso standartebi, samosamarTlo qcevis bangarolis

principebi, Tb., 2002, 6.


96

Tu mo sa mar Tle Ca erT ve ba mo la pa ra ke be bis pro ces Si, ro gorc we si, is uZR ve ba

da vis ga dawy ve tis kon fi den ci a lur pro cess (con fi den ti al set tle ment con fe ren ce), ra dro sac

mxa re ebs mo eTx o ve baT iy vnen sru li ad gul wrfel ni (“the par ti e, the ir rep re ten ta ti ves and at-tor neys are re qu i red to be com ple tely can did with the set tle ment con fe ren ce jud ge”). mo la pa ra ke be bis

saq mis war mo e ba ar iwe re ba da da xu ru li a. mo sa mar Tles Se uZ lia mos Txo vos mxa re ebs,

da es wron mo sa mar Tlis mi er or ga ni ze bul sa mom ri geb lo pro cess (at tend a set tle ment con-fe ren ce), ro me lic Se iZ le ba wa ri mar Tos ad vo ka te bis an me di a to re bis sa Su a le biT. ad-

vo ka te bis ume te so ba izi a rebs im azrs, rom mo sa mar Tlis Car Tu lo ba mo la pa ra ke be bis

pro ces Si adas tu rebs Se Tan xme bis miR we vis per speq ti vas, ma Si nac ki, ro ca ama ze Txov-

niT ar mi u mar TavT mxa re ebs.119

„mo ri ge bis Se Ta va ze bis wi na pi ro bas war mo ad gens saq mis sag ni sa da faq tob ri vi

ga re mo e be bis sa fuZ vli a ni ana li zi, rac Zi ri Ta dad ar gan sxvav de ba im pro ce si sa gan,

rac au ci le be lia mo sa mar Tlis mi er sa bo loo ga dawy ve ti le bis Ca mo ya li be bi sa vis“.120

„sa sa mar Tlom yo vel na i rad un da Se uwy os xe li da mi i Ros ka no niT gaT va lis wi ne bu li

yve la zo ma, ra Ta mxa re eb ma saq me mo ri ge biT da am Tav ron“.121 mo sa mar Tlem yo vel Ro-

nes un da mi mar Tos mo ri ge bi saT vis. „yo ve li Ro nis mi mar Tva“ gu lis xmobs mo sa mar Tlis

mcde lo bas, da ar wmu nos mxa re e bi mo ri ge biT saq mis dam Tav re bis upi ra te so ba Si. mo ri-

ge bas kar gi Su a ma va li sWir de ba, xo lo mo sa mar Tle ami saT vis sa u ke Te so pi ri da mrCe-

ve li a. „Zvel rom Si mo sa mar Tle e bi ara mar to sa mar Tlis nor me bis Sem far deb le bi, ara-

med sa mar Tlis nor me bis ax sna- gan mmar teb le bi da sa mar Tal Se moq med nic ki iy vnen ga mo-

nak lis Sem Txve veb Si“.122

mo sa mar Tlis mxri dan ze mo aR niS nu li Ro nis Zi e be bis gan xor ci e le bi sas au ci le-

be lia er Tma ne Ti sa gan ga i mij nos cne be bi „Car Tva“ da „Ca re va“. mo ri ge bis pro ces Si Car-

Tva mxa re Ta ne ba yof lo bi To bi sa da ka no nis ne ba dar Tu lo bis sa fuZ vel ze xor ci el-

de ba. ker Zod, sa sa mar Tlo yo vel mxriv un da eca dos mxa re Ta mo ri ge bas.123 ase Ti mcde-

lo bis sa xed un da mi viC ni oT mo sa mar Tlis ini ci a ti va, rom saq miswar mo e ba mo ri ge biT

das rul des. rac Se e xe ba „Ca re vas“, igi ara uf le ba mo si li pi ris mi er ara sa Ta na do for-

miT xor ci el de ba da ka nons ewi na aR mde ge ba. da uS ve be lia mo sa mar Tlem sa mo sa mar Tlo

mo va le o bis Ses ru le bi sas sity viT an qce viT war mo a Ci nos wi nas war Seq mni li az ri an mi-

ker Zo e ba ro me li me pi ris an pir Ta jgu fis mi marT ara re le van tu ri sa fuZ vliT.124

da vis ga dawy ve tis al ter na ti u li sa Su a le be bis ga mo ye ne bas mo sa mar Tle Ta na wi-

li skep ti ku rad uyu rebs. isi ni mi iC ne ven, rom sa sa mar Tlo pro ces ma uk ve da am tki ca Ta-

vi si efeq tu ro ba. ami tom sa Wi ro aRar aris am mi mar Tu le biT si ax le e bis Zi e ba. miT ume-

tes, rom sa sa mar Tlo ara so des ar aris mo ri ge bis wi na aR mde gi da Se uZ lia da am tki cos

119 Llevin A. L., Shuchman P., Yamnb C. M., Civil Procedure, Cases and Materials – successor edition New-York, 1992, 549.

120 Wanturia l., boelingi h., samoqalaqo saqmeze sasamarTlo gadawyvetilebaTa miRebis

meTodika, Tb., 2003, 92.121 ganCineba samoqalaqo saqmeTa palatis saqmeze: №as-1269-1527-09, 2010, <http://prg.suprem-

ecourt.ge/DetailViewCivil.aspx>, [05.02.2014].122 nadareiSvili g., romis samoqalaqo samarTali, Tb., 2001, 37.123 sssk-is 218-e muxli.124 mosamarTleTa eTikis saerTaSoriso standartebi, samosamarTlo qcevis bangarolis

principebi, Tb., 2002, 10.

97


mxa re Ta Se Tan xme biT miR we u li Se de ge bi.125 qar Tu li sa mar Tleb ri vi sis te ma uf ro me-

tad ake Tebs aq cents mxa re Ta mo ri ge ba ze, ra Sic xel Sem wyob ga re mo e bad isic gvev li ne-

ba, rom qar Tul sa mar Tleb riv siv rce Si gan sa kuT re bu lia dis po zi ci u ro bis prin ci pis

gan xor ci e le bis da mo sa mar Tlis ro li da mxa re Ta sa mar Tleb ri vi ne bis re gu li re bis

moq ni li me qa niz mi.

5. sa sa mar Tlos mi e ri mo ri ge ba da mi si sa mar Tleb ri vi Se de ge bi

5.1. saq mis war mo e bis das ru le ba sa sa mar Tlos mi e ri mo ri ge biT

ka no niT gaT va lis wi ne bu li we siT saq miswar mo e bis Sewy ve tis er T-er Ti sa fuZ ve li

mo ri ge ba a. mo ri ge ba, ro gorc we si, gu lis xmobs mxa re Ta Se ri ge bas da amiT kon fliq tis

mo wes ri ge bas. sa mo qa la qo saq me eb ze es Cve u leb ri vi, mi Re bu li praq ti ka a, da vis sa sur-

ve li ga dawy ve taa (Se de gi a), xo lo sis xlis sa mar Tlis saq me eb ze – uf ro sa ga mo nak li so,

„mok rZa le bu li“, ga ci le biT iS vi a Tad ga mo ye ne ba di me To di a, rad gan mo ri ge ba, me di a-

cia Tu ar bit ri re ba aq uf ro iS vi a Tad mi iR we va.126

ger ma ni is sa mo qa la qo sap ro ce so ko deq sis Ta nax mad, ro me lic sap ro ce so ka non-

Ta ka no nad iT vle ba (“mot her of pro ce du ral laws”), sa mo qa la qo saq miswar mo e ba iyo fa or

na wi lad: sa mar Tleb ri vi ga dawy ve ti le be bis mi Re ba (Erken ntnis ver fah ren) da sa sa mar Tlo

ga dawy ve ti le bis aR sru le ba (Vol lstrec kin gsver fah ren ). ger ma nu li saq miswar mo e ba ara erT

prin cips mo i cavs, ro mel Ta So ri saa dis po zi ci u ro bis prin ci pi.127 ker Zo sa mar Ta li

da fuZ ne bu lia in di vi dis TviT ga dawy ve tis prin cip ze (sel f-de ter mi na ti on), da a re gu li ros

Ta vi si sa mar Tleb ri vi ur Ti er To be bi. sa sa mar Tlo sad mi mi mar Tvis an armi mar Tvis uf-

le ba am prin ci pis sa fuZ ve li a. sa sa mar Tlo ver iq ne ba saq miswar mo e bis ini ci a to ri, rac

vlin de ba ga mo naT qvam Si: `Tu ar aris mo sar Ce le, araa saq miswar mo e ba~ (the re is no pla in tiff, the re is no jud ge).128

da vis mog va re bis pro ce du ris (dis pu te re so lu ti on pro ce du re) ga mo ye ne bi sa da gav rce-

le bis bev ri mi ze zi ar se bobs. ev ro pa Si ada mi a nis uf le ba Ta gan vi Ta re bam sa Ta ve da u do

ara er Ti ka no nis mi Re bas, ra sac moh yva sa sa mar Tlo in sti tu te bis Seq mna ada mi a nis uf-

le ba Ta da ve bis ga dawy ve tis miz niT. aman xe li Se uwyo da vis ga dawy ve tis me qa niz me bis

zrdas ara mxo lod ada mi a nis uf le ba Ta dac vis, ara med sa mar Tlis sxva sfe ro eb Sic.129 da vis al ter na ti u li we siT ga dawy ve ta gar kve u li me To de biT ufro xSi rad ag va rebs sa-

mar Tleb riv prob le mas, vid re zo ga dad sa sa mar Tlo pro ce si. es ki Se de gad uz run vel-

yofs saq mis war mo e bis Ta vi dan ari de bas. Tum ca, da vis al ter na ti u li ga dawy ve tis Tvis

mi mar Tva yve la Sem Txve va Si araa mi zan Se wo ni li. zo gi er Ti sa xis da vis da miz nis Tvis

sa sa mar Tlo saq miswar mo e ba sa u ke Te so pro ce si a, rad gan zog si tu a ci a Si mxo lod sa sa-

125 cercvaZe g., mediacia, davis gadawyvetis alternatiuli forma, Tb., 2010, 168.126 gabisonia i., nafic msajulTa, magistratTa da momrigebeli sasamarTloebi, Tb., 2008,

100-101.127 Werner F.Ebke., Matthew W. Finkin. C.H. Beck Kluver., Introduction to German Law, The Hague-London-

Boston., 1996, 357.128 iqve, 359.129 Buergenthal T., The Proliferation of Disputes, Dispute Settlement Procedures and Respect for the Rule of

Law, UK, 2006, 495.


98

mar Tlos ga dawy ve ti le ba uz run vel yofs swor sa mar Tleb riv mi Ti Te bas mxa re TaT vis,

xo lo iq, sa dac da vis al ter na ti u li gziT ga daW ra yve la ze ap ro bi re bu li me To di a, sa-

sur ve li a, igi op ti ma lu rad iq nes ga mo ye ne bu li sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le bis ga mo ye-

ne bis uar yo fis ga re Se.130

Se saZ loa saq mis sa sa mar Tlo we siT gan xil va ar das rul des ga dawy ve ti le bis ga-

mo ta niT. ga dawy ve ti le bis ga mo ta nis ga re Se saq miswar mo e bis dam Tav re bis er T-er Ti

for ma saq miswar mo e bis Sewy ve ta a.131 mxa re ebs Se uZ li aT mi aR wi on Se Tan xme bas, mo ri ge-

bas (re ach a set tle ment) sa sa mar Tlo Si da sa sa mar Tlos mi er mi si dam tki ce biT Sewy vi ton

saq miswar mo e ba. sa sa mar Tlos mi er dam tki ce bu li Se Tan xme bis upi ra te so ba (fsi qo lo-

gi u ri) isa a, rom ar cer Ti mxa re araa mo ge bu li an wa ge bu li (no par ti es wins or lo ses ga ce). amas Tan, mxa re ebs Se uZ li aT ukeT da a re gu li ron ma Ti yve la sa mar Tleb ri vi ur Ti er-

To ba, vid re es sa mar Tal war mo e bi Taa Se saZ le be li.132

„sa qar Tve los sa mo qa la qo sap ro ce so ko deq sis me-3 mux lis Ta nax mad, mxa re e bi

aR Wur vi li ari an Ta vi si uf le be bi sa da Ta vi suf le be bis gan kar gvis sru li uf le ba mo-

si le biT. am uf le ba mo si le bis re a li ze bi saT vis mxa re Ta Ta vi su fal gan kar gu le ba Sia

yve la pro ce su a lu ri sa Su a le ba: mo sar Ce lis ne ba zea da mo ki de bu li, da iwy os saq me,

ar da iwy os an Sewy vi tos ne bis mi er mo men tSi, mo pa su xis ga da sawy ve ti a, cnos an ar cnos

sar Ce li, mxa re Ta mi er go niv ru li kom pro mi sis miR we vis unar zea da mo ki de bu li saq mis

mo ri ge biT dam Tav re ba“.133 mo ri ge biT saq miswar mo e bis dam Tav re ba mxa re Ta ne ba yof lo-

bi Ti ar Ce va ni a. ker Zod, mxa re ebs Se uZ li aT saq miswar mo e ba mo ri ge biT da am Tav ron.134

sa sa mar Tlo saq miswar mo e bas Sewy vets, Tu mxa re e bi mo rig de bi an.135 amas Tan, mo ri ge bis

aq tis pi ro be bi ar un da ewi na aR mde ge bo des ka nons da sxva pir Ta uf le bebs.

saq mis mo ri ge biT dam Tav re bis miz niT, mo sa mar Tle uf le ba mo si li a, Ta vi si ini-

ci a ti viT an mxa ris Su am dgom lo biT ga mo acx a dos Ses ve ne ba sa sa mar Tlo sxdo mis mim-

di na re o bi sas da sxva pir Ta das wre bis ga re Se mo us mi nos mxo lod mxa re ebs an mxo lod

maT war mo mad gen lebs. mo sa mar Tles Se uZ lia mi u Ti Tos da vis ga dawy ve tis Se saZ lo Se-

de geb ze da mxa re ebs Ses Ta va zos mo ri ge bis pi ro be bi.136 Tu war mod ge ni li we ri lo bi Ti

ma sa le bi mo sa mar Tles aZ levs va ra u dis sa fuZ vels, rom Se iZ le ba mxa re eb ma saq me mo ri-

ge biT da am Tav ron, ag reT ve Tu, mo sa mar Tlis az riT, sa sa mar Tlo gan xil vis Tvis saq mis

sa Ta na dod mom za de bis in te re se bi amas mo iTx ovs, mo sa mar Tle uf le ba mo si lia mxa re-

Ta we ri lo bi Ti ma sa le bis mi Re bi dan xu Ti dRis gan mav lo ba Si da niS nos mo sam za de be li

sxdo ma.137 ker Zod, aux snas mxa re ebs mo ri ge bis we si, pi ro be bi, rom li Tac Se saZ le be lia

mo ri ge bis da de ba, da ar wmu nos mxa re, wa vi des gar kve ul daT mo ba ze, aux snas sa sa mar Tlo

130 Llevin A. L., Shuchman P., Yamnbon C.M., Civil Procedure, Cases and Materials – Successor Edition, New-York, 1992, 543.

131 sssk-is 272-e muxli .132 Werner F.E., Finkin M.W., Kluver C.H.B., Introduction to German Law, The Hague-London-Boston., 1996,

369.133 samoqalaqo saqmeTa palatis ganCineba saqmeze: №as-1232-1491-09, 2010, <http://prg.suprem-

ecourt.ge/DetailViewCivil.aspx>, [05.02.2014].134 sssk-is me-3 muxli, me-2 nawili, 1-li winadadeba.135 sssk-is 272-e muxli, `d~ qvepunqti.136 sssk-is 218-e muxli.137 sssk-is 205-e muxli.

99


pro ce sis msvle lo bis dros Se saZ lo sir Tu le e bi, mi u Ti Tos prob le ma Ta wa moW ris re-

a lur al ba To ba ze, rac mTa va ri a, mis ces va da mo ri ge bi saT vis da a.S. aR niS nu li mcde-

lo be bis mi u xe da vad, sa sa mar Tlo ver ai Zu lebs mxa re ebs saq me mo ri ge biT da am Tav ron.

Tu mxa re e bi ver Se Tan xmde bi an mo ri ge bis da de ba ze, sa sa mar Tlom pro ce sis msvle lo ba

Cve u li we siT un da ga ag rZe los.

sssk-is mi xed viT, mo ri ge ba sa sa mar Tlos mi er xor ci el de ba. am pro ce sis ter mi-

no lo gi ur ga mov li ne bad „sa sa mar Tlos mi e ri mo ri ge bis“ cne ba un da mi viC ni oT. „sa sa-

mar Tlos mi e ri mo ri ge ba“ gu lis xmobs mo ri ge bas, ro me lic sa sa mar Tlos dad ge ni le biT

srul de ba.138 mniS vne lo va ni da sa in te re soa pa ra le li „sa sa mar Tlos mi er mo ri ge bas“ da

„sa mom ri geb lo sa sa mar Tlos“ cne bebs So ris. „mom ri ge be li sa sa mar Tlo“ (in g. world co-urt. rus. Мировой суд) gan mar te bu li a, ro gorc zog sa xel mwi fo Si ar se bu li sa sa mar Tlo

sis te mis udab le si rgo li, ro me lic ga mar ti ve bu li pro ce du riT ga ni xi lavs wvril-

man sa mo qa la qo da sis xlis sa mar Tlis saq me ebs“.139 „sa mom ri geb lo sa sa mar Tlo zog sa-

xel mwi fo Si sa sa mar Tlo sis te mis qve da rgo li a, ro me lic pir ve li in stan ci iT ixi lavs

mci re mniS vne lo bis saq me ebs. sa mom ri geb lo sa sa mar Tlo Si saq mis gan xil va xde ba ga mar-

ti ve bu li we siT, mom ri ge be li mo sa mar Tlis mi er er Tpi rov nu lad. sa qar Tve lo Si am Ja-

mad ase Ti sa sa mar Tlo ar ar se bobs“.140

saq mis war mo e ba gu lis xmobs sa da vod qce u li sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis sa sa-

mar Tlo Si sap ro ce so we siT gan xil vas. Se sa ba mi sad, saq mis war mo e ba Se iZ le ba mxo lod

sa sa mar Tlos mi e ri mo ri ge biT das rul des. mo ri ge bis Ta o ba ze saq mis war mo e bi sas mi Re-

bu li ga dawy ve ti le ba ar scde ba sa sa mar Tlos far glebs da igi sa sa mar Tlos meS ve o-

biT xor ci el de ba. am faqts is ga re mo e bac am ya rebs, rom sa sa mar Tlos mi e ri mo ri ge bi sas

erT-er Ti gan sa kuT re bu li ro li mo sa mar Tles akis ri a. im Sem Txve va Si, Tu saq me sa sa-

mar Tlos far glebs scil de ba, igi saq mis war mo e bad ar gvev li ne ba. am de nad, saq miswar-

mo e bis das ru le ba mxo lod sa sa mar Tlos mi e ri mo ri ge biT Se iZ le ba mox des.

mo ri ge biT saq mis war mo e bis dam Tav re ba sa mar Tal war mo e bis ne bis mi er etap zea Se-

saZ le be li, maT So ris saq mis ar se bi Ti gan xil vis dawy e bam dec, rac uz run vel yofs Ta-

vi dan iyos aci le bu li rTu li da xan grZli vi sa sa mar Tlo pro ce se bi. mo ri ge bis dam-

tki ce ba Se saZ le be lia da us wre bel ga dawy ve ti le ba ze Se ta ni li sa Civ ris gan xil vis

etap ze. am dros au ci le be li a, sa sa mar Tlo ar Se mo i far glos kon kre tu li sap ro ce so

moq me de biT, rac ga mo ricx avs saq mis ar se bi Tad Ses wav las da Se saZ le be li xde ba uka-

no no mo ri ge bis dam tki ce bis al ba To ba, rac un da ga iT va lis wi nos da Ta vi dan ai ri dos

sa sa mar Tlom.141 am miz niT sa sa mar Tlo un da gas cdes sa Civ ri sa da ker Zo sa Civ ris moTx-

ov nis far glebs, un da Se is wav los saq me da mxo lod amis Sem deg da am tki cos mo ri ge ba.142

138 Marsh S. R., Current Issues in Court Annexed Mediation.<http://adrr.com/adr2/essayq.htm>, [05.02.2014].139 gabisonia i., nafic msajulTa, magistratTa da momrigebeli sasamarTloebi, Tb., 2008,

100.140 SuSanaSvili al., iuridiuli leqsikoni, Tb., 2000, 258-259.141 gogiSvili m., sulxaniSvili m., mesxiSvili q., jinoria x., gelaSvili r., urTierTobebi


samarTlebrivi aspeqtebi, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, Tb., 2010, 29.142 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarT-

lo praqtikis problemur sakiTxebze, XXX, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos erTgva-

rovani praqtika samoqalaqo saqmeebTan dakavSirebiT, Tb., 2007, 38-39.


100

mo ri ge bis da de ba Se saZ le be lia ase ve saq mis war mo e bis ga nax le bis etap ze, ax lad

aR mo Ce nil ga re mo e ba Ta ga mo saq mis war mo e bi sas, ra dro sac Sewy de ba ax lad aR mo Ce nil

ga re mo e ba Ta ga mo saq mis war mo e ba, ga uq mde ba saq me ze mi Re bu li yve la sa sa mar Tlo ga-

dawy ve ti le ba da dam tkic de ba mo ri ge ba. im Sem Txve va Si, Tu sa aR sru le bo fur ce li ga-

mo we ri li a, mo ri ge bis dam tki ce bis gan sxva ve bu li pro ce du raa gaT va lis wi ne bu li „sa-

aR sru le bo war mo e ba Ta Se sa xeb“ ka no niT.143 ker Zod, kre di to ri da mo va le aR sru le bis

pro ces Si mo ri ge bi sas sa sa mar Tlo aR mas ru le bels ga das ce men mo ri ge bis Se sa xeb we ri-

lo biT Se Tan xme bas, ro mel sac igi sa mi dRis va da Si ga da ug zav nis sa sa mar Tlos mxa re Ta

mo ri ge bis dam tki ce bis sa kiTx is ga da sawy ve tad.144

sa mar Tal war mo e bis im etap ze, ro ca xde ba uz run vel yo fis gan xil va da sar Ce li

jer ki dev ar aris aR Zru li, mo ri ge bis dam tki ce ba da uS ve be lia mxa re e bi sa da da vis

sag nis arar se bo bis ga mo.145 er Tma ne Ti sa gan gan sxvav de ba mo ri ge bis dam tki ce bis Se de-

gi imis mi xed viT, miq ce u lia Tu ara aR sas ru leb lad ka no ni er Za la Si Se su li ga dawy-

ve ti le ba. Tu saq me aR sas ru leb lad aris miq ce u li, ma Sin, aR mas ru leb lis Su am dgom-

lo bis sa fuZ vel ze, sa sa mar Tlo am tki cebs mo ri ge bas, mag ram ka no ni er Za la Si Se sul

sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le bas ar auq mebs. Tu saq me aR sas ru leb lad ar aris miq ce u li,

anu sa aR sru le bo fur ce li araa ga mo we ri li, aseT Sem Txve va Si sa sa mar Tlo uf le ba mo-

si lia da am tki cos mo ri ge ba da ga a uq mos saq me ze mi Re bu li yve la ga dawy ve ti le ba, ra Ta

aR srul des mxo lod er Ti ga dawy ve ti le ba.146

am de nad, yo ve li kon kre tu li saq me mo sa mar Tlem yu radR e biT, auC qa reb lad, udi-

de si pa su xis mgeb lo bis grZno biT un da ga ni xi los da mxa re e bis mi marT mom Tme ni, dak-

vir ve bu li da da ma je re be li un da iyos.147 „sa sa mar Tlom yo vel na i rad un da Se uwy os

xe li da un da mi i Ros ka no niT gaT va lis wi ne bu li yve la zo ma, ra Ta mxa re eb ma saq me mo-

ri ge biT da am Tav ron“.148 mo sa mar Tles aqvs Se saZ leb lo ba saq me dro e biT ga da dos da

mxa re ebs go niv ru li va da mis ces saq mis mo ri ge biT dam Tav re bi saT vis. ase ve Ses Ta va zos,

ga er kvnen da Ca uR rmav dnen Ta vi anT po zi ci ebs, saq mis Sem dgo mi gan vi Ta re bis per speq-

ti vebs da sa va ra u do Se de gebs. Se Ta va ze ba un da iyos ga sa ge bi for miT mi wo de bu li, yo-

ve li mxa re TaT vis mi mar Tu li wi na da de ba un da ga mo xa tav des mo ri ge bis mi zans da mo u-

ri geb lo bis Sem Txve va Si mo sa lod nel Se de gebs gan mar tav des.

5.2. mo ri ge biT sa mo qa la qo saq miswar mo e bis dam Tav re bis

sa mar Tleb ri vi Se de ge bi

mo ri ge bis „moq me de ba sa mar Tal Si“ ga mo i xa te ba imiT, Tu ra sa mar Tleb ri vi Se-

de ge bi mo aqvs saq mis war mo e bis mo ri ge biT das ru le bas. mo ri ge ba iZ le va kon kre tul

sa mar Tleb riv Se degs, rac, er Ti mxriv, da vis ga dawy ve ta Si, xo lo me o re mxriv, saq mis-

143 kanoni „saaRsrulebo warmoebaTa Sesaxeb“, 18-e muxli.144 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, rekomendaciebi samoqalaqo samarTlis sasamarT-

lo praqtikis problemur sakiTxebze, XXX, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos erTgva-

rovani praqtika samoqalaqo saqmeebTan dakavSirebiT, Tb., 2007, 39. 145 iqve, 41. 146 iqve, 40. 147 xurciZe n., maTiaSvili m., moliterno j., zambaxiZe T., ciskaZe m., joxaZe g., iuridiul

profesiaTa eTikis sakiTxebi, vaSingtoni, 2009, 94.148 sssk-is 218-e muxlis 1-li nawili.

101


war mo e bis dam Tav re ba Si ga mo i xa te ba. mas Sem deg, rac mxa re e bi wa rad ge nen mo ri ge bis

aqts, isi ni mi mar Ta ven sa sa mar Tlos Txov niT, dam tkic des aR niS nu li mo ri ge bis aq ti

da Sewy des saq mis war mo e ba.149 ase Ti sa xis Txov na ka no niT dad ge ni li we siT gan xor ci e-

le bu li Su am dgom lo ba a,150 ro me lic Se saZ loa da ak ma yo fi los sa sa mar Tlom, Se saZ loa

– ara. Tum ca, sa sa mar Tlo saq mis ma sa le bis Ses wav lis, mxa re Ta mi er war dge ni li mo ri-

ge bis aq tis Se mow me bis Se de gad mi iC nevs, rom mo ri ge bis aq ti un da dam tkic des da mo ce-

mul saq me ze war mo e ba Sewy des, ra sac gan Ci ne ba Si Ca mo ya li be bu li ga re mo e be bis sa fuZ-

vel ze ad gens.151

mo ri ge biT saq miswar mo e bis dam Tav re ba da vis ga dawy ve tis al ter na ti ul sa Su a-

le ba a, ra sac, saq mis war mo e bis pro ce sis gan gan sxva ve biT, ara er Ti upi ra te so ba ga aC ni a:

ga Wi a nu re bu li da xan grZli vi sa sa mar Tlo pro ce du re bis Ta vi dan aci le ba; da vis dro-

is im mo nak veT Si ga dawy ve ta, rac Ta vad mxa re ebs mo ri ge bis pi ro be bis Se mu Sa ve bi saT-

vis das Wir de baT; mo da ve mxa re e bi saT vis sa sur ve li Se de giT saq mis war mo e bis Sewy ve ta;

sa sa mar Tlo sis te mis gan tvir Tva saq me Ta ga dat vir Tu li gra fi ki sa gan; sa sa mar Tlo Si

ar se bu li da vis swra fad da sa bo lo od mog va re ba; mar ti vi aR sru le ba; mxa re e bis mi er

pi ro be bis Se mu Sa ve ba, rom le bic maT Tvis mi sa Re bi a, amas Tan, Se sas ru leb lad ad vi li a;

xar je bis Sem ci re ba, xo lo aR sru le bas Tan da kav Si re bu li xar je bis sa er Tod Ta vi dan

ari de ba.

mo ri ge bis upi ra te so ba da vis ga dawy ve tis er Tgvar eko no mi u ro ba Si vlin de ba –

ro gorc uSu a lod da na kar ge bis (fi nan su ri xar jis) Sem ci re ba Si, ase ve, dro is (gan sa kuT-

re biT sa me war me o, sa o ja xo, Sro miT ur Ti er To ba Si), ener gi is da zog va Si, a se ve, sa mar-

Tal war mo e bis swra fad das ru le ba sa da xan grZli vi pro ce se bi saT vis Ta vis ari deb Si,

rom le bic mud mi vad da kav Si re bu lia sa sa mar Tlo xar jeb Tan.152 „dRe van de li mar Tlmsa-

ju le bis er T-er Ti prob le maa saq me Ta sim rav le da mo sa mar Tlis um Zi me si dat vir Tva,

rac, bu neb ri vi a, mar Tlmsa ju le bis xa ris xzec ax dens gav le nas da imav dro u lad iw vevs

sa zo ga do e bis sa mar Tli an uk ma yo fi le bas saq me Ta gan xil vis ga xan grZli ve bis ga mo. es

yve la in stan ci is sa sa mar Tlos prob le ma a, mag ram uda vod ga saT va lis wi ne be li a, rom sa-

mo sa mar Tlo saq mi a no ba Se moq me de bi Ti saq mi a no ba a. mas siC qa re ar uy vars. mo sa mar Tle

ima ze ki ar un da fiq rob des, rom `Ca Zi ru li~ saq me e bis ga mo va de bi da er Rve va, ris Tvi sac

mas pa suxs mos Txovs ius ti ci is sab Wo, ara med mxo lod ima ze, rom swo rad gan mar tos ka-

no ni da samarTlianad ga dawy vi tos ama Tu im kon kre tu li saq mis be di“.153

mo ri ge bi sas da va mSvi do bi a ni da ara kon fliq tu ri gze biT wyde ba. es xels uwyobs

mxa re Ta So ris axa li ur Ti er To bis dam ya re bas da mSvi do bis aR dge nas. mo ri ge biT Se-

149 samoqalaqo saqmeTa palatis ganCineba saqmeze: №as-1003-1278-09, 2010, <http://prg.suprem-ecourt.ge/DetailViewCivil.aspx>, [05.02.2014].

150 samoqalaqo saqmeTa palatis ganCineba saqmeze: №as-1269-1527-09, 2010, <http://prg.suprem-ecourt.ge/DetailViewCivil.aspx>, [05.02.2014].

151 samoqalaqo saqmeTa palatis ganCineba saqmeze: №as-901-1187-09; 2010, <http://prg.suprem-ecourt.ge/DetailViewCivil.aspx>, [05.02.2014].


meTodika, Tb., 2003, 89.153 lazaraSvili l., sazogadoebas unda swamdes, rom sasamarTlos SeuZlia Seasrulos Ta-

visi namdvili funqcia – aRasrulos marTlmsajuleba, saqarTvelos uzenaesi sasamarT-

lo, marTlmsajuleba, №1, Tb., 2006, 56.


102

saZ le be lia par tni or mxa re Ta sa mo mav lo ur Ti er To be bis Se nar Cu ne ba ze fiq ri,154

rom lis dro sac Se saZ loa uf ro me tad da ix ve wos da da re gu lir des ma Ti ur Ti er To-

ba. ur Ti er To be bis ase Ti re gu li re bis Se de gad aRar ar se bobs wa ge bu li da mo ge bu-

li mxa re. miR we u li mo ri ge ba maT Ta na bar „Su a le du ri sta tuss“ ani Webs. Se sa ba mi sad,

mxa re e bi „dar bazs aRar to ve ben ro gorc mo ge bu li da „da mar cxe bu li mxa re bi“.155 Se-

iZ le ba iT qvas, rom mo ri ge bi sas ori ve mxa re mo ge bu li a, rad gan arc er Ti maT ga ni ar

mi dis „xel ca ri e li“ sxdo ma Ta dar ba zi dan. „...mo ri ge bis Se de gad uf ro mkveT rad aris

Se saZ le be li „sa mar Tli a no bis“ aR dge na, vid re sa da vo ga dawy ve ti le bis ga mo ta ni sas,

ro de sac es uka nas kne li xSi rad for ma lur kri te ri u meb zea ori en ti re bu li. am de nad,

mo ri ge biT Se saZ le be lia im Se de gis mi Re ba, ro mel sac ga dawy ve ti le bis mi Re biT ver mi-

vi Reb diT...“.156

sa sa mar Tlos wi na Se mxa re e bi Ta nas wo ruf le bi a ni ari an. mo sar Ce lec da mo pa su-

xec Ta na ba ri uf le be biT sar geb lobs sa sa mar Tlos wi na Se. saq miswar mo e bi sas mxa re Ta

in te re se bi ga Ta nab re bu li a, ma Ti uf le be bi da val de bu le be bi saq mis ar si dan, mxa re Ta

miz ne bi dan da sa sa mar Tlos val de bu le be bi dan ga mom di na re obs.

mo ri ge ba aris pro ce si, ro me lic mxa re Ta mi er mi i Re ba da aR srul de ba ne ba yof-

lo biT. mxa re Ta sur vi li saq miswar mo e bis mo ri ge biT das ru le ba ze, ma Ti ve ne bis Se Tan-

xme bis Se de gad mi iR we va, rac uz run vel yofs da vis sa bo loo ga dawy ve tas. mo ri ge biT

vi RebT „Ses ru le bad ga dawy ve ti le bas“ da imav dro u lad Ta vi dan vi ci lebT sa sa mar-

Tlos we siT dad ge nil ki dev erT „ga da uwy ve tel ga dawy ve ti le bas“.

„mo ri ge bis dros, ro gorc we si, uf ro me tad, vid re ga dawy ve ti le bis ga mo ta ni-

sas, Se saZ le be lia yu radR e ba ga max vil des im Se saZ leb lo ba ze, ro me lic pro ce sis far-

glebs scil de ba“157 da amiT aR dges sa mar Tli a no ba. sa mar Tli a no bis aR dge na mxo lod

ka no niT dad ge ni li we siT mi Re bul ga dawy ve ti le ba sa da zo ga dad mar Tlmsa ju le bis

gan xor ci e le ba Si ar ga mo i xa te ba, ara med mxa re Ta ne bis ga mov le na Sic, rom lis sa mar-

Tli a no bas isic adas tu rebs, rom mxa re Ta ne ba Se Tan xme bu li da mi sa Re bia da vis sru-

lad ga da sawy ve tad.

„saq mis dam Tav re ba mo ri ge biT sa mar Tal war mo e bis das ru le bis ara nak leb mniS vne-

lo va ni for ma a, vid re saq me ze ga dawy ve ti le bis ga mo ta na. zog jer ki mo ri ge ba uke Te si

al ter na ti va a, Tum ca mxo lod er Ti pi ro biT, Tu mo ri ge bis Se Ta va ze ba miz nad isa xavs

ara mxo lod mo sa mar Tlis gan tvir Tvas, mi si sa mu Sa os Sem su bu qe bas, ara med mxa re Ta So-

ris wa moW ril da vis sa gan ze war mo So bi li kon fliq tis sa mar Tli an mog va re bas~.158 mo-

ri ge biT saq miswar mo e bis dam Tav re bis gav le na sa mo qa la qo saq miswar mo e ba ze er TmniS-

vne lov nad da de bi Ti a ara mxo lod mo da ve mxa re TaT vis, ara med mTli a nad sa sa mar Tlo

sis te mi saT vis.

154 cercvaZe g., mediacia, davis gadawyvetis alternatiuli forma, Tb., 2010, 48, Semdgomi

miTiTebiT: Werner G., Mediation als auBergerichtliches Konfl iktlösungsmodell, Am Beispiel der Tren-nungs- und Scheidungsmediation in der Bundesrepublik Deutschland, `ibidem”, Stuttgart, 1999, 60-61.


meTodika, Tb., 2003, 90.156 iqve, 90.157 iqve, 89.158 iqve, 91.

103


6. mo ri ge bis aq ti

mo ri ge bis aq ti mxa re e bis sa mo qa la qo uf le be bi sa da val de bu le be bis gan kar gvis

Se sa xeb we ri lo bi Ti do ku men ti – kon se su a lu ri xel Sek ru le ba a. sa xel Sek ru le bo sa-

mar Tal Si dad ge ni li pi ro ba a, rom xel Sek ru le ba da de bu lad iT vle ba, Tu mxa re e bi mis

yve la ar se biT pi ro ba ze Se Tan xmde bi an. mo ri ge bis Ta o ba ze mxa re Ta Se Tan xme bis Sem deg

ma Ti uf le be bi da mo va le o be bi swo red am mo ri ge ba Si gan sazR vru li pi ro be bis mi xed-

viT ga ni sazR vre ba da ara mo ri ge bam de ar se bu li val de bu le bis mi xed viT.159

mo ri ge ba we ri lo bi Ti for miT un da Sed ges. ase ve Se saZ le be lia sa sa mar Tlom mi u-

Ti Tos, rom „mo da ve mxa re e bis mi er Sed ge ni li mo ri ge bis aq ti da er To saq mes“.160

mo ri ge bis aq ti anu xel Sek ru le ba mo ri ge bis Se sa xeb sa da vo sa kiTx is ga daW ris

yve la pi ro bas un da iT va lis wi nebs. mo ri ge bis aq tis Si na ar si, sa da vo saq mis faq tob ri vi

ga re mo e be bi dan un da ga mom di na re ob des da mi mar Tu li un da iyos da vis ga dawy ve ti sa-

ken. amas Tan, Ti To e u li mxa ris mi er wa mo ye ne bu li mo ri ge bis pi ro ba me o re mxa ris in te-

res sa da moTx ov nebs un da ak ma yo fi leb des. igi Sed ge ba Se Tan xme bis pi ro be bis, gan sa-

kuT re bu li pi ro be bis, pro ce sis xar je bi sa da das kvni Ti de bu le be bi sa gan.161

mo ri ge bis aq ti sa sa mar Tlo xe li suf le bis aq ti ara a, ma Sin ro ca sa sa mar Tlo xe-

li suf le bis aq tis mi Re ba, rom li Tac saq me ar se bi Tad wyde ba, iT vle ba mar Tlmsa ju le-

bis gan xor ci e le bad.162 „mar Tlmsa ju le bis gan xor ci e le bis cne ba ar mo i cavs im sa sa mar-

Tlo aq tebs, rom le bic Tum ca mi Re bu lia (an mi i Re ba) sa mo qa la qo sa mar Tal war mo e ba Si,

mag ram ar xde ba saq me Ta ar se bi Tad gan xil va da mxa re Ta ma te ri a lur sa mar Tleb ri vi

mdgo ma re o bis gan sazR vra (dad ge na)“.163 am lo gi kiT, mo ri ge biT saq miswar mo e bis das ru-

le ba ar mi e kuT vne ba mar Tlmsa ju le bis gan xor ci e le bas da igi mxo lod saq miswar mo e-

bis das ru le bis pro ce du ru li sa kiTx i a.

mo ri ge bis aq ti ar war mo ad gens iu ri di u li Za lis mqo ne do ku ments. mo ri ge bis

aq ti for mde ba mo ri ge bis Tvis, mo ri ge ba ki xor ci el de ba saq miswar mo e bis Sewy ve tis –

das ru le bis Ta vis. Ta vad mo ri ge bis aq tis cal ke ga sa Civ re ba Se uZ le be li a. u ze na e si sa-

sa mar Tlos praq ti kam dag va na xa, rom Tu ki mxa re ar eTan xme ba mo ri ge bis aq tis pi ro bebs,

un da ga sa Civ rdes ara uSu a lod mo ri ge bis aq ti, ara med gan Ci ne ba mo ri ge bis dam tki ce-

bis Ta o ba ze. aR niS nu liT das tur de ba is ga re mo e ba, rom swo red gan Ci ne bam mi a ni Wa mo-

ri ge bis aqts iu ri di u li Za la da mniS vne lo ba.164

159 saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari. me-3 wigni. Tb., 2001, 264-265.160 samoqalaqo palatis gadawyvetileba saqmeze: №as-1105-1369-09, 2010, <http://prg.supreme-

court.ge/CaseCivilResult.aspx>, [05.02.2014]. 161 samoqalaqo saqmeTa palatis gadawyvetileba saqmeze: №as-1269-1527-09, 2010, <http://prg.

supremecourt.ge/CaseCivilResult.aspx>, [05.02.2014]. 162 qurdaZe S., samoqalaqo saqmeTa ganxilva pirveli instanciis sasamarTloSi, Tb., 2005, 13.163 iqve.164 sus samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2008 wlis praqtikaSi

moipoveba ganCineba, romlis safuZvelia kasatori mxaris moTxovna axlad aRmoCenil

garemoebaTa gamo amave sasamarTlos 2004 wlis ganCinebis gauqmebis Taobaze. ganCinebis

teqstSi miTiTebulia: „gasaCivrebuli ganCinebiT damtkicda morigeba, erTis mxriv, ss

,,saqarTvelos safosto banks~, xolo, meore mxriv, ss ,,egrissa~ da Sps ,,axal qselebs~

Soris. ... ss `saqarTvelos safosto bankis~ mxridan morigebis aqts xeli moawera arau-

flebamosilma pirma“ da a.S.


104

au ci le be lia mo ri ge ba ka no nis far gleb Si gan xor ci el des. mo ri ge bis aq tis Si na-

ar si ka no nis moTx ov nebs sru lad un da ak ma yo fi leb des. ase Ti pi ro bis dak ma yo fi le bis

moTx ov na dRis wes rig Si dge ba iqi dan ga mom di na re, rom mo ri ge bis pi ro bebs mTli a nad

mxa re e bi gan sazR vra ven, ra dro sac Se saZ loa mxa re Ta mi er ar an ver iq nes gaT va lis-

wi ne bu li ka no nis moTx ov ne bi. mo ri ge bis pi ro be bi, Ta vi si Si na ar siT, ar un da ewi na aR-

mde ge bo des mo ral sa da sa zo ga do eb riv wes rigs. sa sa mar Tlos eva le ba mo ri ge bis aq tis

ka no ni e re bis kon tro li da Tu is exe ba sa xel mwi fos an im pi ris in te re sebs, ro me lic

pro ces Si ar mo na wi le obs, zRu davs mxa re Ta uf le bebs an ka no ni er in te re sebs, mo ri ge-

bis aq tis dam tki ce ba ar da iS ve ba.165

„sa sa mar Tlom mo ri ge bis pi ro be bis sa mar Tli a no bi sa da ka no ni e re bis Se fa se bi sas

mo ri ge bis aq tis Sem de gi ma te ri a lur -sa mar Tleb ri vi as peq te bi un da mi i Ros mxed ve lo-

ba Si: mo ri ge bis aq tiT gaT va lis wi ne bu li val de bu le be bi aR sru le ba di un da iyos, rac

au ci le be lia Sem dgom Si sa aR sru leb lo fur clis ga ce mi sa da mi si up rob le mod re a li-

ze bi saT vis; val de bu le bis mo cu lo ba, mi si Ses ru le bis va de bi da pi ro be bi de ta lu rad

un da iyos aR niS nu li ga u geb ro bis Ta vi dan aci le bis miz niT; mo ri ge bis pi ro be bi me sa-

me pir Ta in te re sebs ar un da la xav des; mo ri ge bis pi ro be bi ar un da ewi na aR mde ge bo des

ka no nis im pe ra ti ul moTx ov nebs;166 mo ri ge bis mo na wi le Ta su bi eq tu ri Se mad gen lo ba

sru lad un da iyos aR niS nu li, gan sa kuT re biT sap ro ce so Ta na mo na wi le o bis Sem Txve-

va Si.167 mo ri ge bis aq ti Se saZ loa iT va lis wi neb des san qci as mo ri ge bis aq tis dar Rve vi-

saT vis.168 mo ri ge bis aq tis dam tki ce bis Se sa xeb sa sa mar Tlos gan Ci ne ba Si zus tad un da

ai sa xos mo ri ge biT Se Tan xme bu li pi ro be bi, maT So ris Tan xis mo cu lo bi sa da im va de bis

mi Ti Te biT, ra va da Sic un da Ses rul des na kis ri val de bu le ba. mxa re Ta mi er ga mov le-

ni li ne bis dam tki ce ba sa sa mar Tlos pre ro ga ti va a. Se iZ le ba iT qvas, rom mo sa mar Tle

mo ri ge bis aq tis dam tki ce bi sas „sap ro ce so no ta ri u sad“, xo lo Ta vad mo ri ge bis aq ti

„sap ro ce so ga ri ge bad“ gvev li ne ba.169

7. das kvna

sa zo ga do eb riv ur Ti er To beb Si war mo So bi li kon fliq tis sa mar Tleb ri vi mo wes-

ri ge ba xan grZliv da rTul pro ces Tan aris da kav Si re bu li. mo ri ge ba, mxa re Ta ne bis

maq si ma lu ri gaT va lis wi ne biT, mar ti vad da sa mar Tleb ri vad wyvets ar se bul uTan xmo-

e bas, ag reT ve sa sa mar Tlo Si saq miswar mo e bas.

ma te ri a lur da sap ro ce so ka non mdeb lo ba Si mo ri ge bas Tan da kav Si re bu li sa-

mar Tleb ri vi nor me bi sis te mu rad ar aris dad ge ni li. ma te ri a lur sa mar Tal Si ad gi li

165 <http://divorces.ru/faq/osobennosti/mirovoe.htm>, [05.02.2014].166 igulisxmeba ara mxolod konkretul saqmiswarmoebaSi oficialur mesame pirebad Cab-

muli pirebi.167 gogiSvili m., sulxaniSvili m., mesxiSvili q., jinoria x., gelaSvili r., urTierTobebi


samarTlebrivi aspeqtebi, saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo, Tb., 2010, 39.168 saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos gadawyvetilebani samoqalaqo, samewarmeo da sxva

kategoriis saqmeebze, samoqalaqo procesi, saqmiswarmoebis Sewyveta mxareTa morigebis

gamo, №1, 2010, 20.169 termini `saproceso garigeba~ ar unda airios sisxlis samarTalSi arsebul saproceso

garigebasTan.

105


aqvs mo ri ge bis cne bis ara pir da pir gan mar te bas iq, sa dac sa u ba ria Sec do ma ze mo ri ge-

bis sa fuZ vleb Si. ssk-Si ga mo i ye ne ba mo ri ge bis igi ve ob ri vi ter mi ni „ur Ti er TdaT mo-

ba“. Ta vad ter mi ni „mo ri ge ba“ uni ver sa lu ri cne baa mi si re a lu ri Si na ar sob ri vi mniS-

vne lo bis ga mo sa xa ta vad. igi yo vel Tvis far To ga ge biT un da ga mo vi ye noT. faq tob ri-

vad, „ur Ti er TdaT mo ba“, sxva sa mar Tleb riv kom po nen teb Tan er Tad, mo ri ge bis cne bis

Se mad ge ne li na wi li da mo ri ge bis miR we vis au ci le be li sa Su a le ba a. sa yu radR e boa is

faq ti, rom ssk-Si ga mo ye ne bu li ter mi ni „ur Ti er TdaT mo ba“ ukav Sir de ba sa zo ga do eb-

ri vi ur Ti er To bis mo na wi le Ta qce vis mo wes ri ge bis im etaps, ro ca ur Ti er To ba jer

ki dev araa saq miswar mo e bad Ca mo ya li be bu li, xo lo ter mi ni „mo ri ge ba“, ro mel sac sssk

mi mar Tavs, mi mar Tu lia uSu a lod sa sa mar Tlo Si saq miswar mo e bad qce u li da vis ga da-

sawy ve tad.

saq miswar mo e bis mo ri ge biT das ru le bis pro ces Tan da kav Si re bu li nor me bi sssk-

is sxva das xva Tav Sia gaS li li, rac Se uZ le bels xdis mo ri ge bis, ro gorc da mo u ki de be li

pro ce sis sis te mur er Ti a no bas. amas Tan, sa mo qa la qo sap ro ce so sa mar Tal Si mo ri ge bis,

ro gorc saq miswar mo e bis Se mad ge ne li na wi lis, cne ba gan mar te bu li ar aris. mi zan Se-

wo ni lia sssk-Si cal ke Ta vi da eT mos „mo ri ge bis pro cess“, mox des ar se bu li nor me bis

sis te mu ri ga er Ti a ne ba da srul yo fa mo ri ge bis zo ga di da spe ci a lu ri nor me bis sa xiT,

rac uz run vel yofs sa ka non mdeb lo sis te mu ro bas da nor ma Ta praq ti kul efeq tu ro bas.

mo ri ge ba, ro gorc da mo u ki de be li pro ce si, fu Zem deb lur da dam xma re prin ci-

pebs efuZ ne ba. ara for ma lur sawy i sad mxa re Ta So ris ar se bu li kon fliq ti gvev li ne ba,

ro ca au ci le be lia sa mom ri geb lo mcde lo be bi, mxa re Ta So ris ko mu ni ka ci a, mo la pa ra-

ke be bis pro ce sis in ten si u ri war mo e ba. um niS vne lo va ne si a, Ta vi dan iq nes aci le bu li

e.w. „mo la pa ra ke ba mo la pa ra ke bi saT vis.“ mo sa mar Tle uf le ba mo si lia „me sa me pa si u ri

mxa ris“ sta tu siT Ca er Tos sa mom ri geb lo mcde lo beb Si da mas ze ka no niT da kis re bu li

val de bu le bis Ses ru le biT xe li Se uwy os mxa re Ta mo ri ge bas. mo ri ge ba, ro gorc da mo-

u ki de be li pro ce si, saq miswar mo e bis pro ce sis Se mad ge ne li na wi li a. es mo ri ge bis aq-

ce so rul xa si aT ze mi u Ti Tebs, sa i da nac Cans, rom mo ri ge ba ver as ru lebs Ta vis da niS-

nu le bas sa mo qa la qo saq miswar mo e bis ga re Se. am de nad, „Tu ar iq ne ba da va, mo sa ri ge be li

ara fe ri a“.

gan sa kuT re biT sa yu radR e boa mxa re Ta da mo sa mar Tlis sta tu si mo ri ge bis pro-

ces Si. saq miswar mo e bis dros mxa re e bi ur Ti er Tda pi ris pi re bu li su bi eq te bi ari an, xo-

lo mo ri ge bi sas maT sa er To miz nis ken mi mar Tli iu ri di u li in te re se bi amoZ ra vebT.

mo ri ge ba Si Se saZ le be lia ga mov yoT mo ri ge bis ini ci a to ri mxa re, ro mel mac ga moT qva

sur vi li saq me mo ri ge biT das ru le bu li yo. saq miswar mo e bas hyavs ori mxa re – mo sar-

Ce le da mo pa su xe. isi ni saq miswar mo e bis ar se bi Tad gan xil vi sa da das ru le bis Sem dgom

ic vli an sta tuss da mo ge bul da wa ge bul mxa red gvev li ne bi an. mo ri ge ba Si ki mxa re ebs

eni We baT sta tu si, ro mel sac Se saZ loa „mxa re Ta Su a le du ri sta tu si vu wo doT“.

mo sa mar Tles gan sa kuT re bu li ro li ekis re ba mo ri ge bis pro ces Si. mo sa mar-

Tlem yo vel Ro nes un da mi mar Tos mxa re Ta mo ri ge bi saT vis. „yo ve li Ro nis mi mar Tva“

gu lis xmobs mo sa mar Tlis mcde lo bas, da ar wmu nos mxa re e bi mo ri ge bis upi ra te so ba Si

da imoq me dos ka no niT mo ni We bu li uf le ba mo si le bis far gleb Si, ra dro sac au ci le-

be lia im Ta viT ve er Tma ne Ti sa gan ga i mij nos mo sa mar Tlis mxri dan mo ri ge bis pro ces Si

„Car Tva“ da „Ca re va“. Car Tva mxa re Ta ne ba yof lo bi To bi sa da ka no nis ne ba dar Tu lo bis


106

sa fuZ vel ze xor ci el de ba da ukav Sir de ba im ga re mo e bas, rom sa sa mar Tlom yo vel na i-

rad un da Se uwy os xe li da mi i Ros ka no niT gaT va lis wi ne bu li yve la zo ma, ra Ta mxa re eb-

ma saq me mo ri ge biT da am Tav ron. rac Se e xe ba „Ca re vas“, igi ara uf le ba mo si li pi ris mi er

ara sa Ta na do for miT xor ci el de ba da ka nons ewi na aR mde ge ba, rac mo ri ge bi sas mo sa-

mar Tlis mi marT ver iq ne ba ga mo ye ne bu li. mo ri ge bis Si na ar si sa sa mar Tlo gan Ci ne ba Si

ai sa xe ba, rac mo ri ge bis aq tis dam tki ce biT xor ci el de ba. am Sem Txve va Si mo sa mar Tle

mxa re Ta mi er ga mo xa tul ne bas amow mebs da mas iu ri di ul Za las sZens. mo sa mar Tle mo-

ri ge bis aq tis dam tki ce bas mi si ka no ni e re bis Se mow me bis Sem dgom axor ci e lebs.

mo ri ge biT saq miswar mo e bis dam Tav re ba mxa re Ta ne ba yof lo bi Ti ar Ce va nia da is

sa mar Tal war mo e bis ne bis mi er etap zea Se saZ le be li, maT So ris saq mis ar se bi Ti gan xil-

vis dawy e bam dec, rac uz run vel yofs Ta vi dan iq nes aci le bu li rTu li da xan grZli vi

sa sa mar Tlo pro ce si. ga mo nak li si ma inc ar se bobs sa mar Tal war mo e bis im etap ze, ro ca

ga ni xi le ba sar Ce lis uz run vel yo fa da sar Ce li jer ki dev ar aris aR Zru li. aseT dros

mo ri ge bis dam tki ce ba da uS ve be lia da vis arar se bo bis ga mo.

sa mo qa la qo saq me eb ze gan xor ci e le bu li mo ri ge bis pro ce si da mo ri ge bi Ti Se-

Tan xme ba, ma Ti da de bi sa da Ses ru le bis ad gi lis mi xed viT iyo fa sa sa mar Tlos mi e ri da

ara sa sa mar Tlo sa xis mo ri ge bad. sa qar Tve los ka non mdeb lo biT gaT va lis wi ne bu lia

mxo lod „sa sa mar Tlos mi e ri mo ri ge ba“. „sa sa mar Tlos mi e ri mo ri ge ba“ aris pro ce si,

ro ca mo ri ge ba sa sa mar Tlos dad ge ni le biT (gan Ci ne biT) srul de ba da xazs us vams im ga-

re mo e bas, rom mo ri ge ba sa sa mar Tlo Si mim di na re saq miswar mo e bis das ru le bis er T-er-

Ti sa fuZ ve li a.

um niS vne lo va ne sia mo ri ge bis aq ti, ro gorc sa mo qa la qo uf le be bi sa da val de-

bu le be bis gan kar gvis Se sa xeb kon se su a lu ri xel Sek ru le ba, ro me lic mxa re Ta So ris

we ri lo biT for mde ba imis mi xed viT, Tu ro mel val de bu le bas Tan da kav Si re biT ga mo-

i ye ne ba is. mo ri ge bis aq tis pi ro be bis mi za nia da vis or mxri vi in te re sis Se Tan xme ba da

sa sa mar Tlo Si saq miswar mo e bis das ru le ba. aR niS nu lis re a lu rad da srul yo fi lad

gan xor ci e le bis Tvis um niS vne lo va ne si a, rom mo ri ge bis aq ti efuZ ne bo des mxa re Ta Ta-

vi su fal da ga az re bul ne bas, ka non sa da mo rals. sa mi ve kom po nen tis er Tdro u li ar-

se bo ba mo ri ge bis aq tis dam tki ce bis au ci e le be li pi ro ba a. mxa re e bi ma Ti ne bis for mi-

re bi sas Ta vi su fa li ari an, xo lo ne bis ka no ni e re bi sa da mo ra lu ro bis kon tro li sa sa-

mar Tlos meS ve o biT xor ci el de ba.

sa mo qa la qo saq miswar mo e bis mo ri ge biT dam Tav re ba pro ce sis mo na wi le mxa re-

TaT vis ka no niT mi ni We bu li dis po zi ci u ri uf le ba mo si le ba a, ro me lic ma Ti ne bis Ta-

vi su fa li ga mov li ne bi sa da Se Tan xme bis sa fuZ vel ze ga ri ge bis sa xiT mi i Re ba da sa sa-

mar Tlos mxri dan ka no ni e re bis kon tro lis sa fuZ vel ze mtkic de ba. am sa mar Tleb ri vi

in sti tu tis sa Su a le biT saq miswar mo e ba wyde ba da srul de ba. mo ri ge bis gav le na sa mo-

qa la qo saq miswar mo e ba ze er TmniS vne lov nad da de bi Tia ro gorc mo da ve mxa re TaT vis,

ise sa sa mar Tlo saT vi sac, rad gan sa sa mar Tlo saT vis yve la ze ukeT aris cno bi li saq-

miswar mo e bis sir Tu le e bi, rom lis wi na Sec dga nan mxa re e bi da vis sa sa mar Tlo we siT

ga xil vi sas – ram de nad xan grZli vi gza un da gan vlos Ti To e ul ma maT gan ma sa sur ve li

ga mar jve bis mi saR we vad.

107

sofio maWavariani*

pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis samarTlis mixedviT da misi principebis integraciis

perspeqtivebi saqarTveloSi

1. Sesavali

sa er Ta So ri so eko no mi ku ri ur Ti er To be bis gan vi Ta re ba da sa qar Tve los eko no-

mi kis msof lio eko no mi kas Tan in teg ra ci is pro ce si qar Tul sa mar Tleb riv siv rce Si

Ta na med ro ve sa kor po ra cio sa mar Tlis miR we ve bis gaT va lis wi ne ba sa da da ner gvas ga na-

pi ro bebs. sa kor po ra cio sfe ros sa mar Tleb ri vi re gu la ci is gan vi Ta re ba ze msje lo bi-

sas er T-er T mniS vne lo van mi mar Tu le bas kor po ra ci u li mar Tvi sas pa su xis mgeb lo bis

sa kiTx e bi war mo ad gens.1

pa su xis mgeb lo ba mi iC ne va kor po ra ci u li mar Tvis in stru men tad, ro mel Sic mo i-

az re ba ro gorc xel mZRva nel Ta pa su xis mgeb lo ba sa zo ga do e bis wi na Se, ise kor po ra ci-

is par tni or Ta /aq ci o ner Ta ur Ti er Tpa su xis mgeb lo bis sa kiTx e bic.

sxva das xva qvey nis ka non mdeb lo ba Ta kor po ra ci u li jgu fe bis ma re gu li re be li

sa mar Ta li, mi u xe da vad Ti To e u li sa xel mwi fos sa mar Tlis kon ti nen tu ri Tu sa er To

sa mar Tlis sis te me bi sad mi kuT vni le bi sa, gan sxvav de ba er Tma ne Ti sa gan, mag ram gan sa-

kuT re biT ga mo yo fen ger ma nul da ame ri kul sis te mebs, swo red am ori qvey nis sa mar-

Tlis sawy i se bi udevs sa fuZ vlad TiT qmis yve la gan vi Ta re bu li qvey nis ka non mdeb lo-

bas. Se sa ba mi sad, pa su xis mgeb lo bis Te ma ti kac gan xi lu lia aS S-i sa da ger ma ni is ka non-

mdeb lo biT aRi a re bu li Zi ri Ta di prin ci pe bis Wril Si aS S-is kor po ra ci u li jgu fi sa

(aS S-Si mas hol din gad mo ix se ni e ben) da ger ma ni is kon cer nis (ger ma ni a Si sa war mo Ta ur-

Ti er Tkav Sirs kon cerns uwo de ben) ni u an se bis gaT va lis wi ne biT.2

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti.1 am Temaze vrclad ixileT: Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pa-

suxismgebloba sakorporacio samarTalSi, Tb., 2006; burduli i., saaqcio samarTlis

safuZvlebi, t. I, Tb., 2010; juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, 2010;

Dine J., The Governance of Corporate Groups, Cambridge University Press, Cambridge, 2003; Soderquis L. D., Smiddy L.O., Cunningham L. A., Corporations and other Business Organizations: Cases, Materials, Pro-blems, 6th ed., LexisNexis, 2005; Hopt K.J., Wymeersch E., Comparative Corporate Governance, Walter de Gruyter, 1997; Emanuel S., Emanuel L., Corporations, Aspen Publishers Online, New York, 2009; Schuk-A-mend A., Liability of Holding Companies, A CMS Corporate Publication, 2004; Zumbansen P., Liability Wi-thin Corporate Groups (Bremer Vulkan), Federal Court of Justice Attampts the Overhaul 3, German Law Journal,2002; Andenas M., Wooldridge F., European Comparative Company Law, Cambridge University Press, Cambridge, 2009; Schmidt K.. Lutter M. (Hrsg.), Aktiengesetz Kommentar (AKtG), II. B., Verlag, Dr. Schmidt O., Köln, 2008; Cahn A., Donald D.C., Comparative Company Law, Text and Cases on the Laws Governing Corporations in Germany, the Uk and the USA, Cambridge University Press, Cambridge, 2010.

2 Andenas M., Wooldridge F., European Comparative Company Law, Cambridge University Press, Cambridge, 2009, 17.


108

sa qar Tve los sa kor po ra cio sa mar Tal Si 2008 wels gan xor ci e le bul ma sa ka non-

mdeb lo cvli le beb ma da am kvid ra e.w Se re u li mo de li, ro me lic ori ve sis te mis (aS S-

is da ger ma ni is) spe ci fi kas iT va lis wi nebs. Se saZ le be lia am sfe ro Si aRi a re bul iq nes

ori ve mo de lis Se er Te bis Se de gad mi Re bu li sis te ma, ro me lic Se sa ba mi so ba Si iq ne ba

sa qar Tve los sa ka non mdeb lo siv rce sa da faq tob riv re a lo bas Tan. am de nad, sa in te re-

so a a na li zi msof li o Si ori yve la ze mya ri sa mar Tleb ri vi sis te mis mqo ne qvey nis, aSS-

i sa da ger ma ni is, sa mar Tleb ri vi nor me bi sa da praq ti kis, sa qar Tve los Se sa ba mi si sa-

mar Tleb ri vi siv rci sa da faq tob ri vi re a lo bis gaT va lis wi ne biT.

gan sxva ve bu li Te ma ti kiT xa si aT de ba kor po ra ci u li mar Tvis sis te ma kor po ra ci-

ul jguf Si in teg ri re bu li sa war mo e bi saT vis. sa qar Tve lo Si moq me di kor po ra ci e bis

di di na wi li3 kor po ra ci ul jgu feb Sia ga er Ti a ne bu li da er Ti kor po ra ci u li cen tris

mi er imar Te ba, Se sa ba mi sad, sa qar Tve lo saT vis aR niS nu li gan sa kuT re biT aq tu a lu ri a.

kor po ra ci u li jgu fis mar Tva Si, cal ke u li sa war mo sa gan gan sxva ve biT, bev rad uf ro

me ti su bi eq ti mo na wi le obs da me ti ur Ti er To ba iCens Tavs, ro mel Ta Ta na zo mi e ri da

Tan mim dev ru li re gu la cia un da mox des. aR niS nu li Si na ar sob ri vad cde ba praq ti ka Si

dam kvid re bu li kor po ra ci u li mar Tvis cne bas, ro mel Sic xSi rad mxo lod xel mZRva-

nel Ta mi er sa zo ga do e bis srul yo fi lad gaZR o las mo i az re ben.

msof li os mas Sta biT kor po ra ci u li mar Tvis sfe ro Si yve la di di re for ma gan-

xor ci el da kon kre tu li fi nan su ri skan da le bis Sem deg, rac cal ke u li qvey ne bis

eko no mi ka ze uar yo fi Tad ai sa xa.4 Se sa ba mi sad, sa qar Tve lo saT vis up ri a ni iq ne ba, yo-

vel gva ri Sec do me bi sa da prob le me bis ga re Se mo ax di nos am sfe ros dax ve wa da msof-

lio praq ti ka sa da prin ci peb Tan SeZ le bis dag va rad da ax lo e ba, ra Ta am re gu la ci e bis

srul yo fa sxva Ta uk ve daS ve bu li Sec do me bis ga az re biT mox des. es ki sa Su a le bas mis-

cems sa qar Tve lo Si ar se bul me war me su bi eq tebs, srul fa so va ni pre ten zia ga nacx a don

ucx o e li in ves to re bis mo zid va sa da msof lio eko no mi ka Si Car Tva zec.

2. Si da kor po ra ci u li pa su xis mgeb lo ba jgu fis mo na wi le ebs So ris

2.1. xel mZRva nel Ta fi du ci u ri val de bu le be bi

sa zo ga do e bis xel mZRva ne le bi da sa meT val yu reo sab Wos wev re bi val de bu li ari-

an, sa zo ga do e bis saq me ebs ga uZR vnen ke Til sin di si e rad da im rwme niT, rom ma Ti es qme-

de ba yve la ze xel say re lia sa zo ga do e bis in te re se bi saT vis. aR niS nul val de bu le bebs

aS S-is sa mar Tal Si fi du ci ur mo va le o bebs5 uwo de ben, Tum ca dRe i saT vis igi uk ve sa-

mar Tlis mec ni e re ba Si dam kvid re bul ter mi nad iq ca.6

3 mag., ss `saqarTvelos banki~, ss `liberTi banki~, ss `viTibi banki~, ss `Tibisi banki~, ss

`privat banki~, ss `banki republika~, Sps `jiemsi jgufi~ da a.S. 4 Rajak H., Corporate Groups and Cross-Border Bankruptcy, Texas International Law Journal [Vol.44:521],

5/01/2009, 541.5 Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio

samarTalSi, Tb., 2006, 199.6 Andenas M., Wooldridge F., European Comparative Company Law, Cambridge University Press, Cambridge,

2009, 486-487.

sofio maWavariani, pasuxismgebloba korporaciul jgufSi aSS-isa da germaniis

samarTlis mixedviT da misi principebis integraciis perspeqtivebi saqarTveloSi

109

fi du ci u ri mo va le o be bis kon cef cia aS S-is sa mar Tal Si gan vi Ta re bu li t ras tis

in sti tu ti dan (Law of Trusts) mom di na re obs. sa kor po ra cio sa mar Tlis kuTx iT mi si mo-

di fi ci re ba gan xor ci el da, Tum ca tras tis in sti tu ti ma inc xse ne bu lis wi na mor be dad

mi iC ne va.7 aRi a re bu li a, rom kor po ra ci is in te re sebs mmar Tve li un da mo epy ras ise, ro-

gorc ndo biT aR Wur vi li pi ri (fi du ci a ri).8 fi du ci a rad mi iC ne va pi rov ne ba, ro mel sac

aRe bu li aqvs val de bu le ba, imoq me dos sxvis in te re seb Si ise Ti ga re mo e be bis dros, ro-

me lic war mo Sobs ndo ba ze dam ya re bul ur Ti er To bebs.9

aS S-is sa mar Tal Si kor po ra ci u li mar Tvis dros war mo So bi li pa su xis mgeb lo-

bis sa kiTx e bi, gar da pre cen den tu li sa mar Tli sa, wes rig de ba The Sar ba nes Oxley-s10 aq-

tiT, xo lo mi si ax le bu ri re gu la cia mo ce mu lia The Dod d-Frank Act11-Sic. ger ma ni a Si ki

xse ne bu li sa kiTx e bi Zi ri Ta dad `sa aq cio ka no niT~ ga ni sazR vre ba.

kor po ra ci e bis xel mZRva ne lo bi sa da kon tro lis fun qci e bi ga da na wi le bu lia

aq ci o ner Ta sa er To kre bas, di req tor Ta sab Wo sa da me ne je rebs So ris. di req tor Ta

sab Wos, e.w. bords, SeT vi se bu li aqvs sa meT val yu reo sab Wos fun qci e bic. ger ma nul sis-

te ma Si ki bords sa meT val yu reo sab Wos uwo de ben. bor dis pa su xis geb lo bis Zi ri Ta di

mo men te bi, praq ti ku lad, iden tu ria ger ma ni i sa da aSS-is sis te meb Si.12

kom pa ni is xel mZRva nel Ta mi er fi du ci u ri val de bu le be bis dac vas aqvs ad gi li,

ro de sac sa xe zea ma Ti mxri dan ke Til sin di si e rad moq me de ba da Se sa ba mi si ga dawy ve ti-

le be bis mi Re ba, sa zo ga do e bis miz ne bis sa sar geb lo da mi sa Re bi qme de be bis gan xor ci e-

le ba, sa zo ga do e bi saT vis sa sar geb lo miz neb Si `Ca u rev lo ba~ (aR niS nul Si igu lis xme ba

in te res Ta kon fliq ti sas sa zo ga do e bis in te re se bis upi ra te sad miC ne vis val de bu le-

ba); kom pa ni is Ta vi su fa li gan vi Ta re bis Se saZ leb lo bis uz run vel yo fa da aS.13

xel mZRva nel Ta pa su xis mgeb lo ba dge ba ara ma Sin, ro de sac man ver mi aR wia war ma-

te bas, ara med pa su xis mgeb lo bas iw vevs xel mZRva ne lis mxri dan da kis re bu li val de bu-

le be bis dar Rve vis Se de gad sa zo ga do e bi saT vis zi a nis mi ye ne ba.14

ger ma ni a Si ka pi ta lu ri sa zo ga do e be bis xel mZRva nel Ta pa su xis mgeb lo ba ka no niT

aris mo wes ri ge bu li da igi araa da mo ki de bu li sa zo ga do e ba sa da xel mZRva nels So ris

da de bu li xel Sek ru le bis pi ro beb ze.15 Se sa ba mi sad, am pa su xis mgeb lo bas ka no nis mi er pa-

su xis mgeb lo bas uwo de ben, aS S-Si ki, mi u xe da vad am sfe ros sak ma od srul yo fi lad re gu-

la ci i sa, Zi ri Ta dad ma inc sa xel Sek ru le bo (Zi ri Ta dad, wes de biT) pa su xis mgeb lo ba zea

sa u ba ri. ma ga li Tad, aS S-is ka non mdeb lo biT, di req to re bi pa suxs age ben sa zo ga do e bis

wi na Se, Tu ga da a War be ben war mo mad gen lo biT uf le ba mo si le bas an ka no nis mi er val de-

7 Baums Th., Scott K. E., Taking Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States ans Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 4.

8 juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 178.9 Dine J., The Governance of Corporate Groups, Cambridge University Press, 2003, 190.10 The Sarbanes-Oxley Act (SOX), Congress of USA, 2002.11 Dodd-Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act (Dodd-Frank Act), Congress of USA, 5/01/2010.12 Baums T., Scott K. E., Taking Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States

ans Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 10.13 Sheikh S., Rees W., Corporate Governance & Corporate Control, Routledge, 1995, 25.14 Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio

samarTalSi, Tb., 2006, 65.15 iqve, 66.


110

bu le bebs.16 Tum ca ger ma nu li sis te mi sa gan gan sxva ve biT, aS S-Si Se saZ le be li a, rom wes-

de biT ga mo i ricx os di req tor Ta pa su xis mgeb lo ba gul mod gi ne xel mZRva ne lo bis mo-

va le o bis dar Rve vis ga mo. ana lo gi u ri ga mo ricx u lia er Tgu le bis mo va le o bis an sxva

ka no nis mi e ri val de bu le bis dar Rve vis an /da gan zra xi bra liT mi ye ne bu li zi a ni saT vis.17

`Sar ba nes -Oxley~ di req to re bis mi er kon kre tu li de bu le be bis dar Rve vi saT vis so-

li dur ja ri mebs iT va lis wi nebs, ker Zod, sa bu Ral tro an ga riS ge bis aras rul yo fi lad

da ara zus tad asax vis Sem Txve va Si, di req tors ekis re ba ja ri ma 5 mi li o ni aS S-is do la-

ris ode no biT an 20 wlam de Ta vi suf le bis aR kve Ta.18 ama ve aq tiT me nej men ti sa da bor dis

wev re bis da mo u ki deb lo bis uz run vel sa yo fad ak rZa lu lia kor po ra ci is mi er maT Tvis

kre di te bis mi ce ma.19 in te res Ta kon fliq tis Ta vi dan asa ci leb lad au ci leb lad iq na

miC ne u li bor dis wev re bi sa da au di tis ko mi te te bis mow ve ul di req tor Ta gan ar Ce va da

jgu fis wev rebs So ris ga ri ge ba Ta Cve u leb riv ko mer ci ul fa sad da ara xel mZRva nel Ta

an /da do mi nan ti aq ci o ne re bis in te re se bis sa sar geb lod da de ba.20 aR niS nu li mow mobs

ke Til sin di si e ri mar Tvis mi marT did sa xel mwi fo eb riv in te ress, ris ga moc am sfe ro Si

sa xel Sek ru le bo de bu le beb ma im pe ra ti ul ka no nis mi er re gu la ci eb s da uT mo ad gi li.

aS S-is sa mar Tal Si, ro de sac sa u ba ria kor po ra ci is xel mZRva nel Ta pa su xis mgeb-

lo ba ze, bor dis wev reb Tan er Tad igu lis xme ba me ne je re bis (aR mas ru le be li di req-

to ri) pa su xis mgeb lo bac.21 aS S-is sa kor po ra cio praq ti ka Si da xu rul kor po ra ci eb Si,

sa dac aq ci o ner Ta ra o de no ba mci re a, sa zo ga do e bas, praq ti ku lad, aq ci o ne re bi mar Ta-

ven, isi ni ari an bor dis wev re bic da me ne je re bic, xo lo Ria sa zo ga do e beb Si, sa dac bev-

ri aq ci o ne ri a, Za la uf le ba re a lu rad me ne je re bis xel Si a.22 Se sa ba mi sad, pa su xis mgeb-

lo bis su bi eq tebs isi nic cal sa xad war mo ad ge nen.

fi du ci u ri val de bu le bis prin ci pi, ger ma nu li sis te mis mi xed viT, vrcel de ba

sa meT val yu reo sab Wo zec. mas aqvs sa zo ga do e bis saq me e bis gaZR o li sas di req to re bis

ke Til sin di si e rad ga kon tro le bis val de bu le ba da, amas Tan, da vis ar se bo bi sas mtki-

ce bis tvir Tic mas ze a.23

16 Cioffi J. W., Corporate Governance Reform, Regulatory Politics and the Foundations of Finance Capitalism in the United States and Germany, German Law Journal [Vol.07 No.06], Volume 7(2006), 547-549; Wanturia

l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio samar-

TalSi, samarTali, Tb., 2006, 32-35.17 Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio

samarTalSi, Tb., 2006, 66-67, 124-126. 18 Kost S., DBA Guide to Understanding Sarbanes-Oxley wignSi: Wanturia l., korporaciuli marTva

da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio samarTalSi, Tb., 2006, 33.19 Kenny P., Corporate Governance in the U.S: Post-Enron, German Law Journal [vol.04 No.01, 2003], 53-59, 56.20 Baums T., Feddersen D., Corporate Governance Rules for Quoted German Companies – Code of Best Practice

for German Corporate Governance, German Panel on Corporate Governance, 2000, 7; Baums T., Scott K. E., Taking Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States ans Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 5.

21 Soderquist L. D., Smiddy L.O., Cunningham L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases, Materials, Problems, 6th, LexisNexis, 2005, 517.

22 Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio

samarTalSi, Tb., 2006, 32-33, 118-121.

23 Klaus H. J., Wymeersch E., Comparative Corporate Governance, Walter de Gruyter, 1997, 18.



111

ger ma ni is ka non mdeb lo bis Se sa ba mi sad, fi du ci u ri val de bu le be bi, gar da xel-

mZRva ne le bi sa da sab Wos wev re bi sa, ase ve vrcel de ba ne bis mi er msxvil Tu mci re aq ci o-

ner sa Tu par tni or ze.24 aS S-is sa mar Ta li ki ro gorc sa zo ga do e bis ise sxva par tni or Ta

mi marT fi du ci ur val de bu le bebs mxo lod do mi nant par tni or ze av rce lebs da am tki-

cebs, rom swo red amiT gan sxvav de ba do mi nan ti sxva mci re par tni o re bi sa gan.25

aS S-Si bor dis wev rTa zrun vi sa da er Tgu le bis mo va le o bis fun da men tu ri prin-

ci pe bi a: go niv ru lo ba da ke Til sin di si e re ba. zrun vis mo va le o ba Si mo i az re ba is, rom

man uf le ba mo si le ba un da ga mo i ye nos ke Til sin di si e rad, sif rTxi liT da pro fe si o-

na lu ri mid go miT, yve la ga dawy ve ti le ba mi Re bul un da iq nes sru lad mo po ve bu li in-

for ma ci is sa fuZ vel ze. er Tgu le bis mo va le o bis dac va mi si mxri dan ki ga mo i xa te ba

da kav Si re bul pi reb Tan da de bu li an da sa de bi ga ri ge be bis mo ni to rin gSi.26 aS S-Si rad-

gan ar aris sa meT val yu reo sab Wo, ar aris mkveT rad ga mij nu li kon tro li sa da mar Tvis

fun qci e bi. aq bor dis sis te ma Si Se di an Si da me ne je re bi da e.w mow ve u li di req to re bi.

zo ga dad me ne je re bi em sgav se bi an ger ma nu li sis te mis di req to rebs, mow ve u le bi – sab-

Wos wev rebs. aS S-is mo de li sa gan gan sxva ve biT, ger ma nu li mo de li yu radR e bas mcda ri

ga dawy ve ti le bis pre ven ci a ze a max vi lebs.27

sab Wos wev ris mi er er Tgu le bis mo va le o bis dar Rve vad mi iC ne va, Tu sab Wos wev-

ri in te res Ta kon fliq tis war mo So bi sas ar ac no bebs amis Se sa xeb sa er To kre bas an sab-

Wos. ase ve, sab Wos wev re bi pa suxs age ben zi a nis ga mo, mi u xe da vad imi sa, igi war mo So bi lia

kon kre tu li qme de bi dan Tu umoq me do bi dan an /da war mo ad gens Sec do mis Se degs, Tum ca

sab Wos wev ris pa su xis mgeb lo ba ar dad ge ba, Tu man xma ar mis ca zi a nis mim ye ne bel moq me-

de bas, an mis gan xil vas sa er Tod ar es wre bo da.28

kor po ra ci u li mar Tvi sas bor dis pa su xis mgeb lo bis sa kiTxs Se e xe ba OECD Prin cip-les of Cor po ra te Go ver nan ce,29 rom lis mi xed vi Tac bor dis wev re bi un da moq me deb dnen kom-

pa ni i sa da par tni o re bis sa u ke Te so in te re seb Si. mmar Tve li or ga nos wev ris ke Til sin-

di si e re ba sa eW vod iq ce va, Tu mas hqon da an eva le bo da, rom hqo no da ise Ti in for ma ci a,

ro me lic ga u mar Tle bels gax di da aR niS nul das kvna ze day rdno bas.30 Tu bor dis ga dawy-

ve ti le ba Se e xe ba par tni or Ta uf le bebs, yve la par tni o ris mi marT sa mar Tli an moq me de-

bas un da hqon des ad gi li. bor di ma Ra le Ti ku ri nor me biT un da xel mZRva ne lob des, rom-

lis dro sac sa zo ga do e bis ste ik hol de re bis (kom pa ni is Ta nam Sro me li, mom xma re be li,

mom wo de be li, kre di to ri da sa zo ga do e ba ) in te re se bic un da iq nes gaT va lis wi ne bu li.31

24 Stefan G., Florian M., European Corporate Law Study Group Germany, 2008, 36; O’Kelley R.T., Thompson B., Corporations and other Business Associations/Cases and Materials, 3rd ed., Aspen Law&Business, New York, 1999, 260.

25 Dine J., The Governance of Corporate Groups, Cambridge University Press, qalaqi, 2003, 60; l. Wantu-

riasgan gansxvavebul terminebs amkvidrebs g. juReli wignSi: kapitalis dacva saaqcio

sazogadoebaSi, Tb., 2010, 246.26 adamia n., sameTvalyureo sabWos struqtura: erT da ordoniani sameTvalyureo sabWo,

IFC, yovelkvartaluri biuleteni, Tb., 2010, 30-35.27 Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio

samarTalSi, Tb., 2006, 143, 71-72.28 janjalia b., korporaciuli marTvis kvleva kompaniebSi, IFC, Tbilisi 2008, 78.29 igi vrceldeba rogorc germaniis, ise aSS-is korporaciul marTvazec.30 jibuti m., yoranaSvili q., fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb saqarTvelos kanonis ko-

mentari, saqarTvelos fasiani qaRaldebis industriis asociacia, Tb., 2004, 215.31 OECD Principles of Corporate Governance, OECD, Paris, 2004, 24-25, 58-62.


112

kor po ra ci u li mar Tvi sas xel mZRva nel Ta mo va le o ba or jgu fad iyo fa: gul-

mod gi ne xel mZRva ne lo bis mo va le o ba32 (Duty of Ca re,33 Duty of Di li gen ce, Sor gfal tspfl icht) da er-

Tgu le bis mo va le o ba (Duty of Lo yalty, Tre u ep fl icht).34

2.2. er Tgu le bis mo va le o ba

er Tgu le bis mo va le o ba (Duty of Lo yalty, Tre u ep fl icht) aS S-is sa mar Tli dan mom di na re-

obs.35 mi si le ga lur de fi ni ci as ger ma nu li sa mar Ta li sa er To d ar ic nobs da mas ger ma-

nel mec ni er Ta na wi li e.w da u we rel kom pe ten ci a Ta ka te go ri as mi a wers, na wi li cal ke

ga ni xi lavs, sxve bi ki gul mod gi ne bis an /da du mi lis mo va le o bis na wi lad aRiq va men ,Tum-

ca faq ti a, rom igi sa mar Tleb ri vi prin ci pis do ne ze ma inc moq me debs da kor po ra ci u li

mar Tvis sa kiTx eb ze ar se biT gav le nas ax dens.36

aS S-is sa mar Tal Si er Tgu le bi sa da gul mod gi ne xel mZRva ne lo bis mo va le o be bis

de fi ni ci is Zi ri Ta di de bu le be bi mo ce mu lia `kor po ra ci e bis Se sa xeb mo de lur ka non-

Si~ (Mo del Bu si ness Cor po ra ti on Act (M.B.C.A) 2002), ro me lic em ya re ba am sfe ro Si sa sa mar Tlo

praq ti kas37 da er Tgu le bis mo va le o bis Se fa se bis mas Sta bad mi iC nevs ke Til sin di si e re-

ba sa da kor po ra ci is sa u ke Te so in te re seb Si msa xu re bas, ro me lic sa zo ga do e bis in te-

re se bis mi marT gan sa kuT re bul lo i a lo bas mo iTx ovs.38

er Tgu le bis mo va le o bis da vas sa war mos sa er To miz ni sa ken swraf va, xo lo dar-

Rve vad sa er To miz ni sa ken mi mar Tu li qme de be bis ugu le bel yo fa war mo ad gens. sa zo ga-

do e bis xel mZRva ne le bis gar da, er Tgu le bis mo va le o ba vrcel de ba aq ci o ne ris /par-

tni o ris mi mar Tac. er Tgu le bis mo va le o bis sa zo mia is, Tu ra qme de bas axor ci e lebs

aq ci o ne ri, igi mxo lod sa ku Tar in te re sebs icavs da amiT zi ans aye nebs Ta na par tni o-

rebs an sa zo ga do e bas, Tu mis Tvis upi ra te si sa war mos in te re si a.39

32 aRniSnulis aRmniSvnel alternatiul terminad gamoiyeneba gulisxmierebis valdebu-

leba wignSi: juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010.33 Emanuel S., Lazar E., Corporations, Aspen Publishers Online, New York, 2009, 25-31.34 juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 249; Carney W. J., Mergers and

Acquisitions/Cases and Materials, Foundation Press, New York, 2000, 66-229.35 iqve, 304.36 Baums T., Scott K. E., Taking Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States

ans Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 4.37 miRebulia aSS-is advokatTa asociaciis (ABA) mier da misi principebi gaiziara 24 Stat-

ma; Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorpora-

cio samarTalSi, Tb., 2006, 302.38 Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio

samarTalSi, Tb., 2006, 404.39 burduli i., saaqcio samarTlis safuZvlebi, t. I, Tb., 2010, 371 wignidan: Jannot D./Hagemann

M,. Hdb. Des Aktienrechts, 2009, 81; koncernis marTvisas erTgulebis valdebulebis dacvas

Seexeba Emmerich V.,/Habersack M.,, Konzernrecht, Verlag C.H. Beck, 2005, München, 98-99;Baums T., Scott K.E., Taking Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States ans Ger-many, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 5; am sakiTxze ger-

maniis umaRlesi sasamarTlos mier miRebulia gadawyvetilebebi: BGHZ 103, 184 ff; BGHZ 14, 25 (38) wignidan: burduli i., saaqcio samarTlis safuZvlebi, t. I, Tb., 2010, 372; Baums T., Scott K.E., Taking Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States ans Ger-many, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 4.



113

er Tgu le bis mo va le o bis dar Rve vis sa xed yve la ze xSi rad asa xe le ben sa ku Tar

Tav Tan ga ri ge bis (Sel f-De a ling) da de bas,40 in for ma ci is gax sni lo bis Se sa xeb mo va le o bis

dar Rve vas, Ta nam de bo bis pi ra di ga mor Ce nis miz niT ga mo ye ne bas, e.w. in sa i de ru li in-

for ma ci iT vaW ro bas da a.S.41 sa ku Tar Tav Tan ga ri ge bis (Sel f-De a ling) da de bis sa kiTx ze

mniS vne lo van gan mar te bas ake Tebs de la ve ris sa sa mar Tlo Sin cla ir Oil Corp. v. Le vi en (Sup re-me Co urt of De la wa re, 280 A. a. 2d 717 (1971)) saq me ze da ad gens, rom ga ri ge ba sa ku Tar Tav Tan

iT vle ba da de bu lad, Tu ga ri ge bis ori ve mxa res do mi nan tia mi si Svi lo bi lis mo na wi le-

o ba (sa u ba ri a, rom ori ve mxa re ze do mi nan tis in te re si a), Tum ca ga ri ge baS vi lo bil ze

gav le nis Se de gad da i do.42

er Tgu le bis mo va le o bis dar Rve vis er T-erT sa xed, ro gorc aR vniS neT, mi iC ne va

Ta nam de bo bis ga mo ye ne ba pi ra di ga mor Ce nis miz niT, rom lis ma ga li Ti caa e.w. `pep si-

ko las saq me~, rom lis di req tor mac pep sis re cep ti Tvi Ton iyi da da da a fuZ na axa li

fir ma. sa sa mar Tlom mi iC ni a, rom da ir Rva er Tgu le bis mo va le o ba da mas da e va la sa-

zo ga do e bi saT vis ga da e ca ax lad Seq mni li sa war mos aq ci e bi.43 aR niS nu li mow mobs, rom

aS S-Si im de nad di di mniS vne lo ba eni We ba er Tgu le bis mo va le o bis dac vas, rom sa sa mar-

Tlos mi er mi zan Se wo ni lad iq na miC ne u li pi ris sa kuT re bis uf le bis xel yo fa – axa li

fir mis aq ci e bis (mo pa su xe pi ris sa kuT re bis obi eq ti) ga da ce mis da val de bu le ba sa kuT-

re bis uf le bis Ca mor Tme vas war mo ad gens.

iu ri du li li te ra tu ra Si cal ke ga mo yo fen `a ra pir da pir in te res Ta kon fliq-

tsac~, ro mel sac ma Sin aqvs ad gi li Tu, ma ga li Tad, ga ri ge ba da de bu lia ara uSu a lod

da in te re se bul mxa re ebs, ara med er Ti Se xed viT da mo u ki de bel kom pa ni ebs So ris, rom-

leb Sic par tni o rebs war mo ad ge nen ga ri ge bis mxa re Ta di req to re bi an maT Tan da kav Si-

40 Baums T., Scott K. E., Taking Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States ans Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 4-5; Gillooly M., The Law Relating to Corporate Groups, Centre for Commercial and Resources Law, The Federation Press, 1993, 21-22; Emmerich V.,/Habersack M.,, Konzernrecht, Verlag C.H. Beck, 2005, München, 418-419; Mai-sto G., International and EC Tax Aspects of Groups of Companies, IBFD, 2008, 7.


samarTalSi, Tb., 2006, 320-359; Balotti J., Finkelstein A., The Delaware Law of Corporations & Bu-siness Organizations Statutory Deskbook 2011, Aspen Publishers, 2010, 8-3-98; Baums T., Scott K.E., Ta-king Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States ans Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 5. Baums T., Scott K.E., Taking Sha-reholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States ans Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 4-5; Gillooly M., The Law Relating to Corporate Groups, Centre for Commercial and Resources Law, The Federation Press, 1993, 21-22; Emmerich V., Haber-sack M.,, Konzernrecht, Verlag C.H. Beck, 2005, München, 418-419; Maisto G., International and EC Tax Aspects of Groups of Companies, IBFD, 2008, 7.

42 Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases, Ma-terials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 626, case: Sinclair Oil Corp. v. Levien (Supreme Court of Delawa-re, 280 A. a. 2d 717 (1971); Cahn A., Donald D.C., Comparative Company Law, Text and Cases on the Laws Governing Corporations in Germany, the Uk and the USA, Cambridge University Press, Cambridge, 2010, 360 – case: Robert F. Broz and RFB Cellular, Inc. v. Cellular Information Systems, Inc., Delaware Supreme Court, 673 A 2d 148 (1996); O’Kelley R.T., Thompson B., Corporations and other Business Associations/Ca-ses and Materials, 3rd ed., Aspen Law&Business, New York, 1999, 342-345.

43 Schuk-Amend A., Liability of Holding Companies, 2004, 35; Zumbansen P., Liability Within Corporate Groups (Bremer Vulkan), Federal Court of Justice Attampts the Overhaul 3 German Law Journal, 2002, 42.


114

re bu li pi re bi.44 Se sa ba mi sad, praq ti ka Si dam kvid re bu lia e.w `di req to ris sxvag va ri

da in te re se bis cne bac~.45

sa war mo Ta ur Ti er Tkav Si ris (kor po ra ci u li jgu fis) dros de da da Svi lo bil sa-

zo ga do e beb Tan ur Ti er To ba Si, ro de sac di req to ri sar geb lobs mra val je ra di man da-

tiT (er Ti da igi ve pi ri aris ro gorc de da sa zo ga do e bis, ise Svi lo bi li sa zo ga do e bis

bor dis wev ric), uf ro xSi rad war mo i So ba da uf ro Tval sa Ci no xde ba er Tgu le bis mo-

va le o ba Ta kon fliq te bi.

,,ger ma ni is sa aq cio ka no nis~ 309-e mux lis Ta nax mad, Svi lo bi li kom pa ni is di req-

to re bic val de bu li ari an, ua ri ga nacx a don mSo be li kom pa ni is mi Ti Te be bis gan xor ci-

e le ba ze, Tu aR niS nu lis Ses ru le ba ga mo iw vevs Svi lo bi li kom pa ni is Tvis mud mi vi za ra-

lis mi ye ne bas.46 am de nad, ger ma nu li sis te ma kor po ra ci ul jguf Si war mo So bi li in te-

res Ta kon fliq ti sas Ti To e u li su bi eq tis (Svi lo bi lis) xel mZRva nels aval de bu lebs

mi si kon kre tu li kom pa ni is in te re sebs mi a ni Wos upi ra te so ba.

aS S-is sa mo sa mar Tleo sa mar Tlis mi xed viT, Tu de da- kor po ra cia flobs Svi lo-

bi li kor po ra ci is aq ci a Ta 100%-s, ma Sin Svi lo bi li kor po ra ci is di req to re bi kor-

po ra ci as un da ga uZR vnen de da- kor po ra ci i sa da mi si aq ci o ne re bis in te re se bi dan ga-

mom di na re.47 faq ti a, rom amiT Ta vad Svi lo bi li kom pa ni is sta tu si maq si ma lu rad dak-

ni ne bu li a. swo red aR niS nu lia imis ga mov li ne ba, rom aS S-is sis te mi saT vis upi ra te sia

aq ci o ner Ta in te re si, kom pa nia ki Se iZ le ba Ca iT va los mxo lod am in te re sis gan xor ci e-

le bis sa Su a le bad. aq ve aR sa niS na via aS S-is ze moq mu li sa gan gan sxva ve bu li sa sa mar Tlo

praq ti ka, rom li Tac dad ge ni li a, rom di req tors eni We ba ori ve kor po ra ci is mi marT

Ta na ba ri er Tgu le bis mo va le o ba da er Ti kor po ra ci is mi marT mo va le o bis ar se bo ba da

mi si dac va ar Se iZ le ba gax des sxva kor po ra ci is wi na Se ar se bu li val de bu le bis uar-

yo fis sa fuZ ve li. ase ve, Tu in te res Ta kon fliq ti gar da u va li a, sa sa mar Tlos rCe va a,

di req tor ma sa er Tod ar mi i Ros mo na wi le o ba am ga ri ge ba Si. amis au ci leb lo ba ik ve Te ba

ma Sin, ro de sac Se uZ le be lia ori ve kor po ra ci is sa u ke Te so in te re se bis dac va.48 am de-

nad, faq ti a, rom aS S-is praq ti kac gan sxva ve bul mid go mas aya li bebs am sa kiTx ze.

aS S-is sa mar Tal ma, de la ve ris sa sa mar Tlos er T-er Ti ga dawy ve ti le bis sa fuZ-

vel ze, da am kvid ra prin ci pi, rom er Tgu le bis mo va le o ba ar Se mo i far gle ba mxo lod

fi nan su ri in te re se biT, ara med er Tgu le bis mo va le o ba vrcel de ba di req to ris zo-

gad da mo ki de bu le ba ze mTli a ni kor po ra ci is mi marT, mi u xe da vad imi sa, Tu ra sa xis in-

te re si amoZ ra vebs di req tors. amas Tan, er Tgu le bis mo va le o bis dar Rve vi sas Se de gi,

dam rRve vis mi er mi ye ne bu li zi a nis anazR a u re bas Tan er Tad, aris im sar geb lis ukan

dab ru ne bac, rac man mi i Ro sa ku Tar Tav Tan ga ri ge bis da de biT an ko mer ci u li San se bis

44 Emanuel S., Emanuel L.,Corporations, Aspen Publishers Online,New York, 2009, 29. 45 Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio

samarTalSi, Tb., 2006, 314.46 Andenas M., Wooldridge F., European Comparative Company Law, Cambridge University Press, 2009, 455,

Schmidt K., Lutter M. (Hrsg.), Aktiengesetz Kommentar (AKtG), II. Band, Verlag, Dr. O. Schmidt, Köln, 2008, 2867-2877.

47 iqve, 333-334.48 Baums T., Scott K. E., Taking Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States

ans Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 56;



115

ga mo ye ne biT.49 gar da ze mo aR niS nu li sa, er Tgu le bis mo va le o bis sa kiTx ze aS S-Si mi Re-

bu lia ara er Ti ga dawy ve ti le ba,50 rom le bi da nac ga mom di na re obs das kvna imis Se sa xeb,

rom er Tgu le bis mo va le o bis dar Rve vis sam tki ceb lad un da ga mo ik ve Tos, xel mZRva-

ne lis mi er ga dawy ve ti le bis mi Re bi sas mox da Tu ara sa ku Tar in te re seb ze upi ra te sad

kor po ra ci is in te re se bis dac va, amas Tan, mar Tvis prin ci pe bis mi xed vi T a Ri a re bu li a,

rom mtki ce bis tvir Ti xel mZRva ne leb zea da swo red maT un da am tki con, rom ma Ti qme-

de ba sa zo ga do e bi saT vis xel say re li i yo.51 Oberly v. Kirby, De la wa re Sup re me Co urt, 592 A.2d 445 (1991) saq me ze mi Re bu li ga dawy ve ti le biT ki dad gin da xel mZRva nel Ta val de bu le-

ba, ga dawy ve ti le be bi mi Re bu li yo srul yo fi li in for ma ci is da mu Sa ve bis sa fuZ vel ze.

sa war mos xel mZRva ne lo bi sa da sa meT val yu reo sab Wos wev rTa pa su xis mgeb lo bis sa-

kiTx is dad ge nis miz niT, mxed ve lo ba Si mi i Re ba is ga re mo e bac, Si da kor po ra ci u li do-

ku men te biT (wes de biT, Se Tan xme biT a.S) ro me li me wevrs per so na lu rad hqon da Tu ara

da va le bu li im val de bu le bis Ses ru le ba. es we si ar ga mo i ye ne ba, Tu er Ti mo va le o ba

so li da ru lad ram de ni me xel mZRva nel pirs aqvs da kis re bu li.52

2.3. gul mod gi ne bis mo va le o ba

kor po ra ci u li mar Tvi sas xel mZRva nel Ta mo va le o bis da mo u ki de bel sa xes gul-

mod gi ne bis mo va le o ba (Duty of Ca re, Duty of Di li gen ce, Sor gfal tspfl icht) war mo ad gens.53

gul mod gi ne bis mo va le o bis mi xed viT, di req tors an me ne jers kor po ra ci is wi-

na Se a kis ria mo va le o ba, rom fun qci e bi ga na xor ci e los ke Til sin di si e rad, im gva rad,

rom mas go niv ru lad swam des, rom moq me debs kor po ra ci is sa u ke Te so in te re se bi dan

ga mom di na re da ise Ti gul mod gi ne biT, ro gor sac go niv ru lad mo e li an ana lo gi ur Ta-

nam de bo ba ze da ana lo gi ur pi ro beb Si myo fi Cve u leb ri vi win da xe du li pi ri sa gan. sa-

mar Tlis mec ni e re ba Si mi iC ne va, rom gul mod gi ne bis mo va le o ba xel mZRva nel Ta qce vis

stan darts ad gens, er Tgu le bis mo va le o ba ki mij navs sa zo ga do e bi sa da mi si or ga no e-

bis in te res Ta sfe ro ebs.54

aS S-Si gul mod gi ne bis mo va le o bis sa kiTx ebs vrclad Se e xe ba sar bans oq slis aq ti

(The Sar ba nes -Oxley Act (SOX), Con gress of USA, 2002). xse ne bu li ka no niT, rad gan ga i zar da di-

req tor Ta mo va le o be bi, Se sa ba mi sad, ma Ti Se us ru leb lo bac fas de ba ro gorc gul mod-


samarTalSi, Tb., 2006, 353, case: Brophy v. Cities Co., 70 A2d 5 (Del. Ch. 1949).50 Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases,

Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 578, cases: Lewis v. S.L. & E., Inc.,United States Court of Appeals, second Circuit 629 F. 2d 764 (1980); In re The Walt Disney Co., Delaware Court of Chancery, 825 A. 2d 275 (2003).

51 Principles of Corporate Governance, May 13, 1992, wignSi: Soderquist L. D., Smiddy L.O., Cunningham L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases, Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 621.

52 O’Kelley R.T., Thompson B., Corporations and other Business Associations/Cases and Materials, 3rd edition – Aspen Law&Business, New York, 1999, 360-373.

53 Emanuel S., Emanuel L., Corporations, Aspen Publishers Online, New York, 2009, 25-31.54 Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio

samarTalSi, Tb., 2006, 319.


116

gi ne xel mZRva ne lo bis mo va le o bis (Duty of Ca re) dar Rve va. xse ne bu li ter mi ni sityva-

sity viT iTar gmne ba mzrun ve lo bis, sif rTxi lis ga mo Ce nis mo va le o bad.55 gul mod gi-

ne bis mo va le o bis cne ba asa xu lia aS S-is sa war mo Ta mar Tvis prin ci peb Sic (Prin cip les of Cor po ra te Go ver nan ce May 13, 1992) da `kor po ra ci e bis Se sa xeb mo de lur ka non Sic~ (Mo del Bu si ness Cor po ra ti on Act (M.B.C.A) 2002.56

gul mod gi ne xel mZRva ne lo bis mo va le o ba Si aer Ti a ne ben `biz nes gul mod gi ne bas~

(Bu si ness Due Di li gen ce) da `sa mar Tleb riv gul mod gi ne bas~ (Le gal Due Di li gen ce).57 maT gan

pir vel Si mo i az re ba gul mod gi ne bis for ma tis dac va eko no mi kur -fi nan su ri Si na ar sis

ga dawy ve ti le be bis mi Re bi sas, xo lo me o re Sem Txve va Se e xe ba ga dawy ve ti le ba Ta sa mar-

Tleb ri vi re gu la ci is au ci leb lo bas.

sa zo ga do e bis xel mZRva ne le bi val de bul ni ari an da ic van ze mox se ne bu li mo va le-

o be bi sa zo ga do e bis da ara aq ci o ner Ta in te re se bi saT vis, mag ram ise, rom ga iT va lis wi-

non aq ci o ner Ta da sxva e.w ste ik hol de re bis in te re se bic.58 uu na ro ba da kva li fi ka ci-

is ar qo na ar aTa vi suf lebs xel mZRva nels pa su xis mgeb lo bi sa gan.59

ger ma ni a Si sa meT val yu reo sab Wos wev reb ze vrcel de ba `Cve u leb ri vi meT val yu-

ris~ gul mod gi ne ba da pa su xis mgeb lo ba da ara sa war mos xel mZRva ne lis gul mod gi ne ba,

ro gorc es gam ge o bis wev ris mi marT ga mo i ye ne ba.60 am de nad, ger ma ni a Si sa meT val yu reo

wev rTan mi mar Te ba Si mid go ma uf ro lmo bi e ri a, di req to rebs ki gul mod gi ne bis uf ro

mkac ri moTx ov ne bi aqvT da we se bu li.

aS S-is sa kor po ra cio sa mar Tal Si xel mZRva nel Ta pa su xis mgeb lo bis sa kiTx is Se-

sa xeb er T-er Ti Tval sa Ci no ma ga li Tia de la ve ris umaR le si sa sa mar Tlos ga dawy ve ti-

le ba Smith v. Van Gor kom, De la wa re Sup re me Co urt, 1985 488 A.2d 858 saq me ze,61 ro me lic Se e xe-

bo da sa war mo Ta Ser wymi sas xel mZRva nel Ta win da xe du lo bis ga mo Ce na sa da gul mod gi-

ne bis val de bu le bis dac vas.62 aR niS nul ma ga dawy ve ti le bam da u do sa fuZ ve li imas, rom

55 juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 168.56 Principles of Corporate Governance, May 13, 1992, wignSi: Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham

L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases, Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 620-621.

57 Kubota D., Due Diligence and Commercial Transaction - Advanced Corporate Business Transactions, Onta-rio, 2009, 28.

58 Plessis J., Jacques H., Anil B.M., Principles of Contemporary Corporate Governance, 2nd ed., Cambridge Uni-versity Press, Cambridge, 2011, 50; Baums T., Scott K.E., Taking Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States ans Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 49-53.


samarTalSi, Tb., 2006, 205; Andenas M., Wooldridge F., European Comparative Company Law, Cam-bridge University Press, Cambridge, 2009, 301.

60 iqve, 211.61 Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases,

Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 536, case: Smith v. Van Gorkom, Supreme Court of DElaware 488 A. 2d 858 (1985); Holland, Delaware Director’s Fiduciary Duties: The Focus on Loyalty, 11 University of Pennsylvania Journal of Business Law, 675, 691, 2009, wignSi: juReli g., kapitalis dacva saaqcio

sazogadoebaSi, Tb., 2010, 189.62 O’Kelley R.T., Thompson B., Corporations and other Business Associations/Cases and Materials, 3rd ed. –

Aspen Law&Business, New York, 1999, 287.



117

aS S-is kor po ra ci e bis mar Tva Si ga i zar da e.w mow ve u li di req to re bis ro li da isi ni

mxo lod Si da me ne je re bis mi er mi wo de bul in for ma ci as ar ey rdno bi an.63

gul mod gi ne mo va le o be bad asa xe le be n aq ci o ne ri saT vis sa wes de bo ka pi ta lis

dab ru ne bis da uS veb lo bas; aq ci o ne ri saT vis pro cen te bi sa da di vi den de bis Se pi re bis

da uS veb lo bas; aq ci e bis ga ce mis da uS veb lo bas ma Ti Ri re bu le bis srul ga dax dam de, sa-

zo ga do e bis qo ne bis ga na wi le bis da uS veb lo bas; ga dax de bis da uS veb lo bas ga dax di su u-

na ro bis dros; da u sa bu Te be li da ga u mar Tleb lad ma Ra li so ci a lu ri xar je bis ga we vas

an Se wi ru lo be bis ga ke Te bas; me sa me pi ris mi marT sa zo ga do e bis moTx ov nis wa rud gen-

lo bas da a. S.gul mod gi ne bis mo va le o bis dar Rve vis Se degs dam rRve vis mi er mi ye ne bu li

zi a nis anazR a u re ba war mo ad gens, gan sxva ve biT er Tgu le bis mo va le o be bis dar Rve vis

Se de gi sa, ro de sac zi an Tan er Tad dam rRvevs ekis re ba im sar geb lis ukan dab ru ne bac,

rac man mi i Ro sa ku Tar Tav Tan ga ri ge bis da de biT an ko mer ci u li San se bis ga mo ye ne biT.64

aS S-is sa mar Tli saT vis da ma xa si a Te be lia xel mZRva nel Ta mo va le o be bis sa xiT ki-

dev er Ti jgu fis – mar Tlzo mi e ri moq me de bis mo va le o bis (Duty of Obe di en ce) ar se bo ba,

Tum ca igi praq ti ku lad gul mod gi ne mo va le o bis ar sSia moq ce u li. ger ma nul sa mar-

Tal Sic cal ke sa xed aris ga mo yo fi li du mi lis mo va le o ba (Ver schwi e gen he it spfl icht).65

ger ma ni a sa da aS S-Si ar se bu li did Za li sa sa mar Tlo praq ti ki sa mi u xe da vad, gul-

mod gi ne bis mo va le o bis dar Rve vi sas sa zo ga do e bis wi na Se xel mZRva nel Ta pa su xis mgeb-

lo bis Se sa xeb ar ar se bobs er Ti a ni pre ce den te bi, ris ga moc am sa kiTx ze da vis war mo e ba

rTu li a.66 amis Zi ri Ta di sa fuZ ve lia xel mZRva nel Ta mo va le o be bis sa kiTx ze msof li o-

Si dam kvid re bu li da xel mZRva nel Ta uf le be bis dam ca vi Bu si ness Jud ge ment Ru le-s prin-

ci pi.67

2.4. Bu si ness Jud ge ment Ru le -is prin ci pi

fi du ci u ri val de bu le be bis dar Rve vis ga mo pa su xis mgeb lo bi sa gan ga Ta vi suf-

le bis sa fuZ ve lad wo de bu li Bu si ness Jud ge ment Ru le -is prin ci pi aS S-is sa mar Tal Si di-

req tor Ta fi du ci u ri pa su xis mgeb lo bi sa gan dac vis sa Su a le bad sa xel de ba,68 Tum ca

63 Cahn A., Donald D.C., Comparative Company Law, Text and Cases on the Laws Governing Corporations in Germany, the Uk and the USA, Cambridge University Press, Cambridge, 2010, 360-410.


samarTalSi, Tb., 2006, 199.65 iqve.66 Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases,

Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 508, cases: Francias v. United Jersey Bank, Supreme Court of New Jersey, 432 A.2d 814 (1981); Joy v. North, United States Court of Appeals, second Circuit, 692 F.2d 880 (1982); Shlensky v. Wrigley, Appellate Court of Illinois, 237 N.E.2d 776 (1968); Dodge v. Ford Motor Co., 170 N.W. 668 (Mich. 1919); Arnold v. Society for Savings Bancorp, Inc., Supreme Court of Delaware, 650 A.2d 1270 (1994); Malpiede v. Towson, Supreme Court of Delaware, 780 A.2d 1075 (2001); WlR Foods, Inc. v. Tyson Foods, inc., United States Court of Appeals, Fourth Circuit 65 F.3d 1172 (1995).

67 Emanuel S., Emanuel L., Corporations, Aspen Publishers Online, New York, 2009, 25-31.68 Cahn A., Donald D. C., Comparative Company Law, Text and Cases on the Laws Governing Corporations in

Germany, the UK and the USA, Cambridge University Press, Cambridge, 2010, 369-415; Balotti R.F., Finkel-stein J. A., The Delaware Law of Corporations & Business Organizations Statutory Deskbook 2011, Aspen Publishers, 2010,135; O’Kelley R.T., Thompson B., Corporations and other Business Associations/Cases and Materials, 3rd ed., Aspen Law&Business, New York, 1999, 261.


118

rad gan Bu si ness jud ge ment ru le sa mo sa mar Tleo sa mar Tlis qmni le ba a, mi si er Ti a ni de fi ni-

cia ar ar se bobs.69

es in sti tu ti, rom lis sa fuZ vlad 1829 wels70 lu i zi a nas Sta tis umaR le si sa sa-

mar Tlos ga dawy ve ti le bas mi iC ne ven, XIX sa u ku nis da sawy i si dan war mo iS va. man da sa ba mi

mis ca sa kor po ra cio sa mar Tal Si dam kvid re bul prin cips imis Se sa xeb, rom di req tors

ar Se iZ le ba da e kis ros pa su xis mgeb lo ba im zi a ni saT vis, ro me lic iseT ma Sec do mam ga-

mo iw vi a, romelic ne bis mi er gul mod gi ne di req tor sac Se iZ le bo da mos vlo da. pa su xis-

mgeb lo ba dge ba ise Ti uxe Si Sec do mi saT vis, ro me lic jan sa Ri go ne bis mqo ne da Cve u-

leb riv gul mod gi ne ada mi ans ar un da mos vlo da. pa su xis mgeb lo ba dge ba mxo lod bra-

le u li mcda ri ga dawy ve ti le bi saT vis.71

mar Ta li a, sa ka non mdeb lo nor me bi sa Tu mec ni e ru li das kvne bis sa fuZ veli Ta vis-

Ta vad uk ve ar se bob da, Tum ca ma inc iT vle ba, rom ger ma ni a Si aS S-is e.w. Bu si ness Jud ge ment Ru le72 Se mo i Res 2005 wlis `sa war mos Se u va lo bi sa da ga sa Civ re bis uf le bis mo der ni ze-

bis Ta o ba ze ka no niT”.73

Bu si ness Jud ge mens Ru le ai sa xa sa aq cio ka no nis 93-e mux lSic,74 Tum ca igi iT vle ba aSS-

is sis te mis gar kve ul mo di fi ci re bul va ri an tad. aS S-is prin ci pis ger ma nul Si pir da-

pir gad mo Re ba Se uZ le be li a, rad gan ger ma nu li sis te mi saT vis ucxoa e.w sa sa mar Tlo

kon tro li sa gan Ta vi su fa li siv rce, ro mel sac aS S-Si `u saf rTxo nav sad gurs~ uwo de-

ben. am de nad, am or sis te mas So ris ma inc ar se bobs gar kve u li s xva o ba, rac ga mo i xa te ba

sa sa mar Tlos mi er biz nes ga dawy ve ti le ba Ta Si na ar sis ga da mow me bis far gle biT.

fi du ci u ri val de bu le be bis dar Rve vis ga mo ini ci re bul sar Cel ze sa sa mar Tlos

mi er mow mde ba sa mi Zi ri Ta di ele men ti: di req to ris pi ra di da u in te re seb lo ba/ mi u ker-

Zo eb lo ba, sak ma ri si in for ma ci is ar se bo ba da ke Til sin di si e ri qme de ba kor po ra ci is

sa u ke Te so in te re se bi saT vis.75Tu e.w for ma lu ri gan xil vis Se de gad dam tkic da, rom

ik ve Te ba xse ne bu li wi na pi ro be bis ar se bo ba, sa sa mar Tlos kon tro li mkac rde ba da Se-

mow me ba Se e xe ba Si na ar ssac, Se sa ba mi sad, am mo men ti dan mtki ce bis tvir Ti xel mZRva ne-

leb ze ga da dis.76


samarTalSi, Tb., 2006, 65, 216-218.

70 imave faqts 1827 wlis gadawyvetilebas ukavSirebs g. juReli, wignSi: kapitalis dacva

saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 187.

71 Andenas M., Wooldridge F., European Comparative Company Law, Cambridge University PressCambridge 2009, 486- 487.

72 aRniSnuli princips germaniaSi ̀ samewarmeo alRos~ cnebasac adareben – luTeri m., kor-

poraciuli marTva (Corporate Governance) germaniasa da aSS-Si wignSi: Wanturia l., kniperi

r., zemleri i., sakorporacio samarTlis ganviTarebis problemebi saqarTveloSi, ger-

manul-qarTuli simpoziumi, Tb., 2000 wlis 7-8 marti, GTZ, 21-32.


samarTalSi, Tb., 2006, 42-43.

74 Schmidt K., Lutter M. (Hrsg.), Aktiengesetz Kommentar (AKtG), II. Band, Verlag, Dr. Schmidt O., Köln, 2008, 56.

75 Cahn A., Donald D. C.,Comparative Company Law, Text and Cases on the Laws Governing Corporations in Germany, the Uk and the USA, Cambridge University Press, Cambridge, 2010, 370-375.

76 Baums T., Scott K. E., Taking Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States ans Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 13.



119

Bu si ness Jud ge ment Ru le-s prin ci pis ga mo ye ne ba ze aS S-i sa da ger ma ni is sis te mebs So-

ris Zi ri Ta di gan mas xva ve be li ga re mo e ba aris is, rom aS S-Si, ro gorc we si ,ar mow mde ba

biz nes ga dawy ve ti le bis Si na ar si, Tum ca es ar niS navs, rom aR niS nu li prin ci piT aS ka-

rad ga u ge ba ri da ara go niv ru li ga dawy ve ti le be bis dac vac xde ba. es prin ci pi ger ma ni-

a Si dam kvid re bu lia im gva rad, rom mo va le o bis dar Rve va ze ver iq ne ba msje lo ba, ro ca

gam ge o bis wevrs sa me war meo ga dawy ve ti le bis mi Re bi sas go niv ru lad Se eZ lo eva ra u da,

rom igi sa Ta na do in for ma ci is sa fuZ vel ze sa zo ga do e bis sa ke Til dRe od moq me deb da.

aS ka ra uka no no ga dawy ve ti le bebs arc ger ma nia icavs77 da Se saZ lo va ra u dis su bi eq tu-

rad Se sa fa se be li far gle bi obi eq tu ri Se saZ leb lo bis prin ci pis gaT va lis wi ne biT iz-

rde ba.

val de bu le bi sa gan ga Ta vi suf le bis es prin ci pi moq me debs mar to di req to re bis

ga dawy ve ti le ba ze, sa meT val yu re o, sa kon tro lo ga dawy ve ti le bebs igi ar Se e xe ba.78 aR-

niS nu lis mo ti vad un da da sa xel des is faq to ri, rom e.w biz nes ga dawy ve ti le ba, ro me-

lic gar kve ul ko mer ci ul ris keb zea da mo ki de bu li da ro mel sac xse ne bu li prin ci pi

icavs, mxo lod xel mZRva ne lis mi er mi i Re ba.

ger ma ni a Si Bu si ness Jud ge mens Ru le -is79 prin ci pis aRi a re bas sa fuZ vlad da e do ger-

ma nul sa aq cio sa mar Tal Si yve la ze gav le ni an sa mar Tleb riv pre cen den tad cno bi li,

ger ma ni is umaR le si sa sa mar Tlos 1997 wlis 21 ap ri lis ga dawy ve ti le ba ARAG v. Ger men-bec k-is (BGHZ 135, 244) saq me ze, rom li Tac ki dev er Txel ga ni mar ta yo ve li ga dawy ve ti-

le bis mi Re bi sas xel mZRva nel Ta su bi eq tu ri da obi eq tu ri da mo ki de bu le bis far gle-

bis dad ge nis au ci leb lo ba.80

Bu si ness Jud ge ment Ru le -is mi xed viT, sa sa mar Tlo Si da vi sas, mtki ce bis tvir Ti mo-

sar Ce le ze a.81 aR niS nu lis er T-er Ti ma ga li Tia de la ve ris sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le ba Cra ne Co v. Har sco Corp. 511 FSupp 294 (D Del 1981)82 saq me ze.83


samarTalSi, Tbilisi, 2006, 205.78 Andenas M., Wooldridge F., European Comparative Company Law, Cambridge University Press, Cambridge,

2009,312-314.79 aRniSnul princips marTebuli samewarmeo gadawyvetilebis prezumfcias uwodebs g. ju-

Reli wignSi: kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 185.80 Cahn A., Donald D.C., Comparative Company Law, Text and Cases on the Laws Governing Corporations

in Germany, the UK and the USA, Cambridge University Press, Cambridge, 2010, 373-381; juReli g.,

kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 113.81 Wanturia l., korporaciuli marTva da xelmZRvanelTa pasuxismgebloba sakorporacio

samarTalSi, Tb., 2006, 219.82 Balotti J.A. Finkelstein R.i,The Delaware Law of Corporations & Business Organizations Statutory Deskbook

2011, Aspen Publishers, New York, 2010, 4-15-10. 83 O’Kelley R.T., Thompson B., Corporations and other Business Associations/Cases and Materials, 3rd ed., Aspen

Law&Business, New York, 1999, 398-407, 417-425; Cahn A., Donald D.C., Comparative Company Law, Text and Cases on the Laws Governing Corporations in Germany, the Uk and the USA, Cambridge University Press, Tb., 2010, 373-381, cases: ARAG v. Garmenbeck, High Federal Court, Second Civil Division, April 21, 1997/ BGHZ 135 244; Aronson, et al. v. Lewis, Supreme Court of Delaware, 473 A 2d 805 (1984); Unocal Corp. v. Mesa Petrleum Co., Supreme Court of Delaware, 493 A 2d 946 (1985); O’Kelley R.T., Thompson B., Corporations and other Business Associations/Cases and Materials, 3rd ed.– Aspen Law&Business, New York, 1999, 828; Balotti J.A. Finkelstein R., The Delaware Law of Corporations & Business Organizations Statutory Deskbook 2011, Aspen Publishers, 2010, 4-15-10; Rosenblatt v Getty Oil Co 493 A2d 929 (1985) da Moran


120

2.5. mmar Tve li kom pa ni is pa su xis mgeb lo ba

sa mar Tlis mec ni e re ba Si yu radR e ba eT mo ba kor po ra ci u li jgu fis sis te ma Si

mmar Tve li kom pa ni is Seq mnas mas Tan ga for me bu li xel Sek ru le bis sa fuZ vel ze. mmar-

Tve li kom pa nia iq mne ba gan sazR vru li Svi lo bi li sa war mo e bis sa er To kre be bis ga dawy-

ve ti le be biT, ro gorc ma Ti er Tpi rov nu li aR mas ru le be li or ga no. am saq mi a no bas li-

cen zia an ra i me ne bar Tva ar sWir de ba.84

mmar Tve li or ga ni za ci is mi er mar Tvis mo ce mu li for ma mi iC ne va Svi lo bi li sa-

war mo e bis sa mar Ta vad adek va tur da xel say rel sa Su a le bad. igi aris praq ti ka Si gav-

rce le bu li, mag ram sa mar Tleb ri vi re gu li re bis mxriv mar Tvis yve la ze rTu li for-

ma,85rom lis um niS vne lo va nes as peq tad mmar Tve li sa zo ga do e bis, ro gorc kom pa ni a Ta

xel mZRva ne lis, pa su xis mgeb lo bis sa kiTxs ga ni xi la ven. aseT Sem Txve va Si pa suxs un da

ageb des kom pa ni a, ro gorc mmar Tve li rgo li, xo lo me re mmar Tvel kom pa ni as Se eZ le-

ba reg re siT moTx ov na mi mar Tos mi si kon kre tu li Ta nam de bo bis pi ri sa ken, rom lis mi-

e rac iq na mmar Tve li kom pa ni is sa xe liT re a lu rad mi Re bu li Svi lo bi li sa zo ga do e bis

mi marT zi a nis ga mom wve vi mmar Tve lo bi Ti ga dawy ve ti le ba.

mmar Tvel kom pa ni as Tan ga for me bul xel Sek ru le bas zog jer am sgav se ben agen tis

xel Sek ru le bas, rom lis dro sac agen ti moq me debs prin ci pa lis sa xe li Ta da xar jiT.

aris sa u ba ri qo ne bis min do bis Se sa xeb xel Sek ru le bas Tan msgav se ba ze, Tum ca da uS ve be-

lia sa mo qa la qo ur Ti er To bis war mo mad gen lo bis sa me war meo war mo mad ge nel Tan Se da-

re ba, rad gan sa kor po ra cio war mo mad gen lo ba sul sxva spe ci fi kiT xa si aT de ba da mi si

Ses ru le bis far gle bi ca da pa su xis mgeb lo bac mxo lod spe ci a lu ri sa me war meo ka non-

mdeb lo biT un da da re gu lir des.86

iu ri di ul li te ra tu ra Si `mmar Tve li kom pa ni i sa~ da `sa Ta vo kom pa ni is~ cne be bi

iden tu ri mniS vne lo biT ga mo i ye ne ba, rac araa mar Te bu li, rad gan kor po ra ci u li jgu-

fis sa Ta vo kom pa ni am war ma te bu li me nej men ti saT vis Se iZ le ba Seq mnas da mo u ki de be li

iu ri di u li pi ri – mmar Tve li kom pa nia da hol din gu ri sa Ta vo kom pa nia cal ke iyos, an

Ta vad sa Tavo kom pa nia axor ci e leb des er Ti an mar Tvas. sa Ta vo kom pa ni is mi er mar Tva

sa mar Tleb ri vad araa mmar Tve li kom pa ni is mi er mar Tvis iden tu ri, rad gan sa Ta vo kom-

pa nia mar Tvas axor ci e lebs ara pir da pi ri sa xiT, mis mi er mi Re bu li ga dawy ve ti le be bis

Ta vad Svi lo bi li kom pa ni e bis mar Tvis or ga no Ta ga dawy ve ti le beb Si in teg ra ci is gziT.

Se sa ba mi sad, gan sxva ve bu lia mmar Tve li kom pa ni i sa da sa Ta vo kom pa ni is pa sux smgeb lo-

bac ara e feq tu ri mar Tvi saT vis. mmar Tve li kom pa nia e.w fi du ci u ri val de bu le be bis

v. Household International Inc., 500 A2d 1346 (1985); Scattered Corporation v. Chicago Stock Exchange, Inc., Delaware Supreme Court, 1997 701 A.2d 70.

84 Шиткина И.С., Правовое регулирование и корпоративное управление: научно-практ. Издание, Вол-терс Клувер, М., 2008, 303.

85 Осипенко О.В., Управляющая компания в системе корпоративного руководства акционерным обще-ством//журнал для акционеров, 2003#6(7); Dine J., The Governance of Corporate Groups, Cambridge University Press, Cambridge, 2003, 190.

86 Schuk-Amend A., Liability of Holding Companies, A CMS Corporate Publication, 2004, 35; Zumbansen P., Liability Within Corporate Groups (Bremer Vulkan), Federal Court of Justice Attampts the Overhaul 3 Ger-man Law Journal, 2002, 42; Dine J., The Governance of Corporate Groups, Cambridge University Press, Cambridge, 2003, 190.



121

dar Rve vi sas zi a ni saT vis pa su xis mge be lia iu ri di u li pi ris pa su xis mgeb lo bis ni u an-

se bis gaT va lis wi ne biT, xo lo sa Ta vo kom pa ni is mar Tvis pi ro beb Si, Svi lo bi li kom pa-

ni e bis ga dawy ve ti le be bi mi Re bu lia Ta vad am kom pa ni a Ta xel mZRva ne le bis mi er, Se sa ba-

mi sad, kor po ra ci u li pa su xis mgeb lo bis su bi eq tic sxva pi ria da ara sa Ta vo kom pa ni a.

am uka nas kne lis mi marT Se saZ le be lia wa mo iS vas do mi nan tu ri mdgo ma re o bis bo ro tad

ga mo ye ne bis prob le ma.

2.6. aq ci o ner Ta uf le be bis dac va

aq ci o ner Ta uf le be bis dac va, mar Ta li a, sa er To da zo gad prin cips war mo ad gens

ne bis mi e ri sa mar Tlis sis te mis mqo ne ka non mdeb lo bi sa Tu sa sa mar Tlo praq ti ki saT vis,

mag ram kon kre tu li qvey nis ama Tu im sa mar Tlis oja xi sad mi (Com mon Law -Ci vil Law) kuT-

vni le ba war mo Sobs gar kve ul gan sxva ve bas aq ci o ner Ta uf le be bis dac vis sa kiTx eb Sic.87

aq ci o ner Ta uf le be bis Te ma mu dam gan sa kuT re bu li kvle vis sa ga nia mec ni e re ba Si,

Se sa ba mi sad, jer ki dev 1850-1933 wleb Si moR va we karl fi u er sten ber gma (Carl Fu er sten-berg) ga nacx a da, rom `aq ci o ne re bi ari an su le le bi da Tav xe de bi: su le le bi imi tom, rom

yi du lo ben aq ci ebs da Tav xe de bi, rad gan iTx o ven Se sa ba mis anazR a u re bas~.88

doq tri na Si ar se bobs mo saz re ba, rom aq ci o ner Ta uf le be bis dac vis sfe ro Si

ger ma nu li sa mar Ta li aris yve la ze srul yo fi lad re gu li re bu li, xo lo aS S-is sa mar-

Ta li am sfe ro Si im sa xu rebs yve la ze ori gi na lu ri sa da ara or di na lu ris sta tuss.89

gan sxva ve biT aS S-is kon cef ci i sa gan, ger ma ni is kor po ra ci ul sa mar Tal Si kor po ra ci-

u li mar Tvi sas xel mZRva nel Ta saq mi a no bis gan xor ci e le bi sas mTa va ri mi za ni aris ara

aq ci o ne re bis, ara med Ta vad sa zo ga do e bis in te re se bis dac va. aR niS nu li gan sxva ve bis

Tval sa Ci no e bi saT vis un da aRi niS nos, rom 6-qu li a ni sis te miT aS S-Si aq ci o ner Ta uf-

le be bis dac va 5 qu liT iq na Se fa se bu li, ger ma ni a Si ki – 1 qu liT.90

kor po ra ci ul jguf Si Svi lo bi li sa zo ga do e bis mci re aq ci o ner Ta uf le be bis

dac vis prin ci pi sa mar Tlis zo gad de bu le beb zea da fuZ ne bu li, maT So ri sa a: aq ci o ner-

Ta Ta nas wo ruf le bi a no bis dac va (Gle ic hbe han dlung der Akti o na re),91 sa zo ga do e bis sxva aq ci-

o ne re bis mi marT fi du ci u ri val de bu le be bis ar se bo ba92 da sa zo ga do e bis kon tro lis

87 Braendle U. C., Shareholder Protection in the USA and Germany, Law and Finance Revisted, German Law Journal [vol.07 No.03], 1/03/2006 260.

88 Baums T., Scott K. E., Taking Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States ans Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 1.

89 Siems M.M., Shareholder Protection around the World (Leximetric II), Centre for Business Research, Univer-sity of Cambridge, Working Paper No. 359, 2007, 42.

90 iqve, 2.91 aRniSnulis gamoxatulebad miiCneven `erTi aqcia – erTi xmis~ princips - Cahn A., Donald

D.C., Comparative Company Law, Text and Cases on the Laws Governing Corporations in Germany, the UK and the USA, Cambridge University Press, Cambridge, 2010, 564; Payne J., Takeovers in English and Ger-man Law, Hart Publishing Oxford and Portland, 2002, 30; burduli i., saaqcio samarTlis safuZv-

lebi, t. I, Tb., 2010, 330-331.92 fiduciur valdebulebebze vrclad ixileT: O’Kelley R.T., Thompson B., Corporations and other

Business Associations/Cases and Materials, 3rd ed., Aspen Law&Business, New York, 1999, 259-453; Butcher B., Directors’ Duties: A New Millennium, A New Approach? Fiduciary Duties, Kluwer, 2000, 155.


122

uf le ba.93 swo red am prin ci pe bis ga mov li ne baa kor po ra ci is val de bu le ba, aq ci o ne-

reb Tan hqon des gax sni li ur Ti er To be bi, rac niS navs, rom sa zo ga do e ba un da da ex ma ros

aq ci o ne rebs `ga i gon, aRiq van~ biz ne si, sa va ra u do ris ki, fi nan su ri pi ro be bi, kor po-

ra ci is mim di na re saq me e bis mdgo ma re o ba da sa zo ga do e bis gan vi Ta re bis ten den ci e bi.94

doq tri na Si wle bis gan mav lo ba Si mi dis msje lo ba imis Se sa xeb, rom aq ci o ne rebs

un da mi e ceT kom pa ni is mar Tva Si mo na wi le o bis re a lu ri Se saZ leb lo ba.95 aq ci o ner Ta

uf le be bis dac vis sa kiTx ebs Se e xe ba 2003 wlis 21 ma iss ev ro pis Ta na me gob ro ba Ta ko-

mi si is mi er mi Re bu li `ev ro pis kav Sir Si sa kor po ra cio sa mar Tlis mo der ni za ci i sa da

kor po ra ci u li mar Tvis ga um jo be se bis moq me de ba Ta geg mac~ (EU Acti on Plan: (21.05.2003).96 mas Si aris mcde lo ba, aq ci o ner Ta uf le be bi gan xor ci el des kon kre tu li me qa niz me bis

sa Su le biT, ro mel Ta So ri sac asa xe le ben: di req to ris mo va le o be bis mis nac vlad aq ci-

o ne ris mi er pi ra dad Ses ru le bas (de ri va ci u li sar Ce li),97 msxvi li aq ci o ne ris vi na o-

bis cod nas, di req to ris ga da ye ne bis Se saZ leb lo bis mo po ve bas da a.S.98

aS S-is sa sa mar Tlo praq ti ka Si aq ci o ner Ta uf le be bis dac vis prin cips jer ki dev

1919 wels sa Ta ve da u do Dod ge v. Ford Mo tor Co., Mic hi gan Sup re me Co urt, 1919, 204 Mich. 459,170 N.W. 668 saq mem, ro me lic am tki ceb da, rom kor po ra cia iq mne ba da saq mi a nobs upi ra te sad

aq ci o ner Ta mo ge bi saT vis, xo lo xel mZRva nel Ta uf le ba mo si le ba a, am Se de gi saT vis sa-

Wi ro saq mi a no ba ga na xor ci e lon.99

de da sa zo ga do e bis mi er mci re aq ci o ne re bis – Svi lo bi li sa zo ga do e be bis uf le-

be bis dac vas Se e xe ba ger ma ni is fe de ra lu ri umaR le si sa sa mar Tlos 1982 wlis ga dawy ve-

ti le ba In Re Hol zmul ler -is saq me ze. da vis sa ga nia qo ne bis ga da ce ma aq ci o ner Ta Tan xmo bis

ga re Se, Tum ca aR niS nu li ar iq na miC ne u li ba Ti lad, rad gan ar ga mo ik ve Ta xel mZRva-

nel Ta mxri dan val de bu le bis dar Rve va.100 ase ve kor po ra ci ul jguf Si aq ci o ner Ta uf-

le be bis dac vis sa kiTx zea mi Re bu li ger ma ni is fe de ra ci is umaR le si sa sa mar Tlos 2004

93 Andenas M., Wooldridge F., European Comparative Company Law, Cambridge University Press, Cambridge, 2009, 487.

94 Principles of Corporate Governance, May 2002, The Business Roundtable, an Association of Chief Executive Offi cers Committed to Improving Public Policy, 25.

95 Siems M. M., Shareholder Protection around the World (Leximetric II), Centre for Business Research, Univer-sity of Cambridge, Working Paper No. 359, 2007, 2.

96 korporaciuli marTvis ganviTareba saqarTveloSi, IFC, 2008, 12.97 derivaciul sarCelze ixileT vrclad Emanuel S., Emanuel L., Corporations, Aspen Publishers

Online, Tb., 2009, 46-78; Modern Company Law for a Competitive Economy Final Report (London: DTI, 2001), paras. 6.19-6.40, Shareholder Litigation: Common Law, 212-249.

98 Siems M.M., Shareholder Protection around the World (Leximetric II), Centre for Business Research, Univer-sity of Cambridge, Working Paper No. 359, 2007, 5-6; kuWava k., korporaciul marTvasTan dakav-

Sirebuli problemebi saqarTveloSi, IFC, 2009, 3.99 O’Kelley R.T., Thompson B., Corporations and other Business Associations/Cases and Materials, third edition

– Aspen Law&Business, New York, 1999, 267-269; Baums T., Scott K.E., Taking Shareholder Protection Seri-ously? Corporate Governance in the United States and Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 1.

100 Cahn A., Donald D. C., Comparative Company Law, Text and Cases on the Laws Governing Corporations in Germany, the Uk and the USA, Cambridge University Press, 2010, 695-709 – case: In Re Holzmuller, Fe-bruary 25, 1982, BGHZ 83,122.



123

wlis ga dawy ve ti le be bi In Re Ge la ti ne -is saq me ze da Tvli an, rom man ze mox sne bu li In Re Hol zmul ler -is saq me ga na ax la da ima ve prin ci pebs da u Wi ra mxa ri.101

do mi nan ti aq ci o ne ris uf le ba, ne bis mi er Sem Txve va Si ga da i ta nos Svi lo bi li sa-

zo ga do e be bis qo ne be bi er Ti dan me o re Si, mci re aq ci o ne re bi saT vis se ri o zu li saf-

rTxis mom cve li a, ris asa ci leb la dac kor po ra ci u li mar Tvis Te ma ti ka Si ara er Ti

sa Su a le baa war mo Ce ni li, ro me lic gan sxvav de ba val de bu li su bi eq tis mi xed viT, Se sa-

ba mi sad, asa xe le ben de ri va ci u li sar Ce li sa da do mi nan tis pa su xis mgeb lo bis in sti-

tu tebs.102

2.6.1. e.w. `de ri va ci u li sar Ce li~

sa mar Tlis mec ni e re ba Si de ri va ci ul (a ra pir da pir) sar Cels103 uwo de be n aq ci o ne-

ris mi er ini ci re bul moTx ov nas, ro mel sac igi wa rad gens kor po ra ci is sa sar geb lod

da kor po ra ci is xel mZRva nel Ta wi na aR mdeg.104 aR niS nu li da saS ve ba daa miC ne u li aS S-is

cal ke ul Sta teb Si jer ki dev me-19 sa u ku nis Sua wle bi dan.105 igi dam kvid rda ger ma ni is

ka non mdeb lo ba Sic, Tum ca ase Ti sar Ce lis war dge nis uf le ba aqvs mxo lod sa wes de bo

ka pi ta lis 1%-is an 100 000 ev ros mflo bel aq ci o ners.106

ger ma ni is ka non mdeb lo ba 2005 wlam de, sa nam mi Re bu li iq ne bo da `sa war mos Se u va-

lo bi sa da ga sa Civ re bis uf le bis mo der ni ze bis Se sa xeb ka no ni~, aq ci o ne ru li sar Ce lis

kon kre tul re gu la ci as ar ic nob da. am drom de gam ge o bis wi na aR mdeg sar Ce lis Se ta nis

uf le ba hqon da mxo lod sa meT val yu reo sab Wos da isic sa er To kre bis ga dawy ve ti le bis

sa fuZ vel ze.107 aq ci o ne rebs mi e ni WaT uf le ba sa sa mar Tlo Si wa rad gi non sar Ce li mxo-

lod im moTx ov ne bis Ta o ba ze, ro me lic sa zo ga do e bas aqvs gam ge o bi sa da sa meT val yu-

reo sab Wos wev re bis mi marT (am de nad, ne bis mi e ri me sa me pi ris mi marT moTx ov nis war-

dge nis Se saZ leb lo ba ze, rac aS S-is ka non mdeb lo biT daS ve bu li a, ger ma nul ma sa mar-

Tal ma ua ri ga nacx a da).108

101 iqve, 710-721 – case: In Re Gelatine, April 26, 2004, Doc.No II ZR 154/02, Der Konzern 2004, 421.102 Cahn A., Donald D. C., Comparative Company Law, Text and Cases on the Laws Governing Corporations in

Germany, the Uk and the USA, Cambridge University Press, Cambridge, 2010, 680.103 juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 175-177; Breeden R.C., Resto-

ring Trust, Corporate Governance For the Future, New York, 2003, 10.104 Andenas M., Wooldridge F., European Comparative Company Law, Cambridge University Press, Tb., 2009,

318-319.105 Baums T., Scott K. E., Taking Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States

ans Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 9; Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases, Materials, Prob-lems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 751-784.


samarTalSi, samarTali, Tb., 2006, 424; Andenas M., Wooldridge F., European Comparative Company Law, Cambridge University Press, Cambridge, 2009, 318-319.

107 Andenas M., Wooldridge F., European Comparative Company Law, Cambridge University Press, Tb., 2009, 318; Braendle U. C., Shareholder Protection in the USA da Germany, Law and Finance Revisted, German Law Journal [vol.07 No.03], 272-273, 468.

108 Закон об Акционерных Обшествах Германии, параллельные русский и немецкий тексты, Волтерс Клувер, М., 2009; Emanue, S., Emanue, L.,, Corporations, Aspen Publishers Online, 2009, 46.


124

de ri va ci u li sar Ce lis Se ta ni saT vis sar Ce lis Sem ta ni pi ri un da war mo ad gen des

aq ci o ners im dro i saT vis, ro ca kom pa ni as mi ad ga zi a ni da igi aq ci o ne ri un da iyos sar-

Ce lis Se ta nis dro i saT vi sac.109 amas Tan, sar Ce lis Se ta nam de aq ci o ner ma bords un da

wa rud gi nos moTx ov na sar Ce lis Se ta nis Se sa xeb. sar Ce lis da saS ve bo bis rTu li pro ce-

du raa ga we ri li ka no niT ro gorc ger ma ni a Si,110 ise aS S-Sic.111 Se saZ le be lia de ri va ci u-

li pro ce si ar iq nes Se nar Cu ne bu li da Sewy des sa sa mar Tlos mi er, Tu aR moC nde ba, rom

mo sar Ce le ara sa mar Tli a nad an ara a dek va tu rad icavs sa zo ga do e bis an /da mi si par tni-

o re bis in te re sebs.112

mec ni e re bi cal sa xad aRi a re ben de ri va ci u li sar Ce lis ar se bo bis au ci leb lo bas

da, amas Tan, gan sazR vra ven mi si da saS ve bo bis rTuli pro ce du ris au ci leb lo bas. ar se-

bobs mo saz re ba, rom Tu aq ci o ne ri bords mi mar Tavs da mi i Rebs uars sar Ce lis war dge-

na ze, es aq ci o ners sar Ce lis war dge nis uf le bas Se iZ le ba sa er Tod ar Tmev des.113 zo gi-

er Ti mec ni e ris az riT ki, sa er To kre bi saT vis mi mar Tva ar un da war mo ad gen des sar Ce-

lis da saS ve bo bis wi na pi ro bas, Tu mis Tvis wi nas war sa va ra u do iyo, rom mas Se de gi ar

moh yve ba.114

aS S-is mec ni e re ba Si msje lo ben ima zec, rom de ri va ci u li sar Ce lis war dge na Se-

saZ le be lia ara mxo lod dam dga ri zi a nis sa fuZ vel ze, ara med mo sa lod ne li zi a nis Ta-

vi dan asa ci leb la dac, Tum ca aS S-is sa sa mar Tlo eb Si de ri va ci u li sar Ce lis kla si kur

da war ma te bul for mad ma inc dam dga ri zi a ni dan ga mom di na re sar Ce le bi aRiq me va, vid-

re sa mo mav lo zi an Tan da kav Si re biT aR Zru li da ve bi.115 sa sa mar Tlo e bi, pir vel rig Si,

aR niS nu lis gar kve vas ax de nen, re a lu rad ra sa xi saa sar Ce li (de ri va ci u li Tu pir da-

pi ri) da mis sa fuZ vel ze iTx o ven da saS ve bo bis pi ro be bis dac va sac.116

aS S-is sa mar Tal Si aT wle u le bis gan mav lo ba Si gan vi Ta re bul ma praq ti kam de ri va-

ci u l sar Cel Tan mi mar Te biT da am kvid ra mi si gan msazR vre li faq to re bi, am ti pis sar-

Ce lis da saS ve bo bis wi na pi ro be bi, ga dawy ve tis op ti ma lu ri gze bi, rac mniS vne lo va nia

sa mar Tlis gan vi Ta re bis etap ze myo fi ne bis mi e ri qvey ni saT vis.

109 Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases, Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 753.

110 juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 175-179.111 Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham L. A., Corporations and other Business Organizations: Cases,

Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 755-756.112 iqve, 753.113 iqve.114 juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 175-179.115 Soderquist L. D., Smiddy L. O., Cunningham L. A., Corporations and other Business Organizations: Cases,

Materials, Problems, 6th ed, LexisNexis, 2005, 755.116 Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases,

Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 754-784, cases: Grimes v. Donald, Delaware Supreme Court, 673 A.2d 1207 (1996); Aronson v. Lewis, Delaware Supreme Court, 473 A.2d 805 (1984); In re The Limited, Inc., Delaware Court of Chancery, 2002 Del. Ch. Lexis 28 (March 27, 2002). O’Kelley R.T., Thompson B., Corporations and other Business Associations/Cases and Materials, 3rd edition, Aspen Law&Business, New York, 1999, 262, case: Shlensky v. Wrigley, Illinois Appellate Court, 95 Ill. APP. 2d 173, 237 N.E. 2d 776 (1968).



125

2.6.2. do mi nan tis pa su xis mgeb lo ba

kor po ra ci u li mar Tvi sas aq ci o ner Ta uf le be bis dac vis ki dev erT efeq tur sa-

Su a le bad ro gorc ger ma ni a Si, ise aS S-Si do mi nan te bis pa su xis mgeb lo bis prin ci pis ga-

mo ye ne ba sa xel de ba.117

do mi nan tu ri mdgo ma re o bis ga mo ye ne bis Se de gad kor po ra ci is kon tro li gan-

mar te bu li a, ro gorc pi ris Se saZ leb lo ba, xel Sek ru le bis sa fuZ vel ze an sxvag va rad,

sa war mos me nej men ti da stra te gia pir da pir an ara pir da pir war mar Tos ro gorc xmis

uf le bis mqo ne aq ci e bis me sa kuT rem.118 do mi nan tad Se iZ le ba miC ne ul iq nes aq ci o ner Ta

ise Ti jgu fic, ro me lic, mar Ta li a, aq ci a Ta um rav le so bas ar flobs, mag ram aqvs sxvag-

va ri praq ti ku li Se saZ leb lo ba, gav le na mo ax di nos ken Wis yris Se de geb ze. aq ci o ne ri

do mi nan tad da ga dam wyve ti gav le nis mqo ned Se iZ le ba Ca iT va los ma Si nac, ro de sac igi

ga ba to ne bul eko no mi kur mdgo ma re o ba Si a. am de nad, gar kve ul Sem Txve veb Si do mi nan-

tad Se iZ le ba Ca iT va los aq ci o ne ri, ro me lic sa war mos mniS vne lo van mses xe bels, pro-

duq ci is mTa var mim wo de bels an mom xma re bels war mo ad gens.119

do mi nan ti par tni o ris uf le ba- mo va le o ba Ta da pa su xis mgeb lo bis Te ma ti ka Si ga-

er Ti a ne bu lia ro gorc Si da kor po ra ci u li val de bu le be bi mi si Svi lo bi lis mi marT,

ise e.w gam Wo li pa su xis mgeb lo bis Te ma ti kac, ro de sac do mi nan ti pa su xis mge be lia ga-

re Se me sa me pi ris – kre di to ris wi na Se.

do mi nan te bis pa su xis mgeb lo bis sa kiTxi gan sa kuT re biT aq tu a lu ria kor po ra ci-

ul jgu feb Si, sa dac hol din gu ri kom pa nia ga ni xi le ba Svi lo bi li kom pa ni is do mi nan-

tad. de da sa zo ga do e bis mi er sa ku Ta ri in te re se bis sa sar geb lo qme de be bi, ase ve Svi-

lo bi lis sa zi a no qme de be bi Se iZ le ba ga mo i xa te bo des kor po ra ci u li jgu fis qo ne bis,

de da sa zo ga do e bis mi er po zi ci is (sta tu sis) an in for ma ci is ga mo ye ne bis an /da Svi lo-

bi li saT vis kuT vni li upi ra te so bis miT vi se bis, de da sa zo ga do e bis mi er Svi lo bil Tan

`ga jib re bis~ sa xiT.120 amas Tan, ro de sac sa Ta vo kom pa nia er Ti a ni eko no mi ku ri ber ke tiT

mar Tavs mTli an jgufs, rTul de ba mi si do mi nan tu ri in te re sis fon ze mci re aq ci o ner-

Ta uf le be bis dac vis re a lu ri me qa niz me bis Seq mna.

do mi nan ti aq ci o ne ri, ro mel sac Se uZ lia gan sazR vros Svi lo bi li sa zo ga do e bis

ga dawy ve ti le ba, kre di to ris wi na Se pa suxs agebs mxo lod se ri o zu li bra le u lo bis

Sem Txve va Si. Cve u leb ri vi saq mi a ni da u dev ro ba aq ar igu lis xme ba da es kre di to re bis

ris ki a. se ri o zul bra le u lo bad ra mi iC ne va, es yo vel kon kre tul Sem Txve va Sia Se sa fa-

se be li.121

117 Закон об Акционерных Обшествах Германии, параллельные русский и немецкий тексты, Вол терс Клувер, М., 2009; Dine J., The Governance of Corporate Groups, Cambridge University Press, 2003, 61.

118 Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases, Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 626-639.

119 juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 248.120 Gillooly M., The Law Relating to Corporate Groups, Centre for Commercial and Resources Law, The Federa-

tion Press, Sydney, 1993, 22.121 Nestor S.,The Journal of Corporation Law, Vol. 24, number 2, 1999, 225; Hamilton R. W., The Law of Cor-

porations, St. Paul: Minn, West publishing co., 1991, 93.


126

de la ve ris sa sa mar Tlo praq ti ka Si am mxriv ori mTa va ri ten den ciaa ga mo yo fi li.

sa sa mar Tlo Sin cla ir Oil Corp. v. Le vi en, De la wa re Sup re me Co urt, 280 A.2d 717 (1971)122 saq me ze mo-

sar Ce le am tki ceb da, rom hol din gu ri kom pa ni is gan (do mi nan tis) da mo u ki de be li ar iy-

vnen Svi lo bi lis xel mZRva ne le bi da igi axor ci e leb da mis kon trols, swo red amis ga mo

Svi lo bi li kom pa ni is mi marT do mi nan tis fi du ci u ri val de bu le be bi mas zec vrcel de-

bo da da mtki ce bis tvir Tic mas ze iyo, Tum ca ga dawy ve ti le biT do mi nan ti kom pa ni is mi-

marT Bu si ness Jud ge ment Ru le -is prin ci pi iq na ga mo ye ne bu li da mtki ce bis tvir Ti mo sar-

Ce le – Svi lo bil sa zo ga do e ba ze iq na ga da ta ni li, Se sa ba mi sad, mas un da em tki ce bi na,

rom ara sa mar Tli a ni qme de biT de da sa zo ga do e bam sar ge be li mi i Ro.123 de la ve ris sa-

sa mar Tlom We in ber ger v. UOP, Inc-is saq me ze124 gan sxva ve bul mid go mas da u Wi ra mxa ri da

gan mar ta, rom araa au ci le be li do mi nan tis mi er sar geb lis mi Re ba da sa da vo ga ri ge bis

sa mar Tli a no bis dam tki ce ba Ta vi dan ve do mi nants un da da e kis ros.125 am de nad, xse ne bu-

li im de nad rTu li da spe ci fi ku ri sa kiTx i a, rom sa sa mar Tlo ebs er Ti a ni praq ti kis Ca-

mo ya li be ba uWirT.

do mi nan tu ri pa su xis mgeb lo bis sa kiTx ze mniS vne lo va nia ger ma ni is fe de ra lu-

ri sa sa mar Tlos 2001 wlis ga dawy ve ti le ba Bre mer Vul kan -is saq me ze, ro mel mac pa su xis-

mgeb lo ba ga av rce la kor po ra ci u li jgu fis Sig niT do mi nan tze ise, rom am saq mes Tan

kor po ra ci u li jgu fis pa su xis mgeb lo bis sa fuZ vle bi ar ik ve Te bo da. ga dawy ve ti le bis

mo ti via is, rom, kor po ra ci u li jgu fis mo na wi le Ta da mo ki de bu le bi dan ga mom di na re,

pa su xis mgeb lo bis sa mar Ta li mi mar Tu lia imis ken, rom me nej men tis pa su xis mgeb lo ba

da a fuZ nos upi ra te sad e.w. `kor po ra ci ul ar qi teq tu ra ze~ /wyo ba ze, vid re xel mZRva-

ne lis kon kre tul qme de ba ze. mo ce mul saq me Si ga dam wyve tad iq na miC ne u li is ga re mo-

e ba, rom de da sa zo ga do e ba iyo Svi lo bi lis 100%-is mflo be li da mas ze Se uzR u da vi

Za la uf le ba hqon da.126 aR niS nu li kri ti kis sa ga ni gax da ger ma ni is mec ni e re bis mxri dan

da bev ri mo wi na aR mde ge ga uC nda.

sa sa mar Tlos zo ga di praq ti kis Ta nax mad, ro de sac xde ba hol din gu ri kom pa ni is

mi er Ta vi si Svi lo bi lis kon tro li – sa val de bu lod Se sas ru le be li mi Ti Te be bis mi-

ce ma, da vi sas (do mi nan tu ri mdgo ma re o bis bo ro tad ga mo ye ne bis Te ma ze) mas zea (hol-

din gur kom pa ni a ze a) mtki ce bis tvir Ti, anu man un da am tki cos, rom mis moq me de bas ar

moh yo lia zi a ni. Bu si ness Jud ge ment Ru le -is mi xed viT, Cve u leb ri vi go niv ru li win da xe du-

lo baa sak ma ri si, ma Sin ro de sac hol din gu ri kom pa ni is (do mi nan tis) mi Ti Te bi sas mas ze

uf ro mkac ri moTx ov ne bi vrcel de ba.127

122 aRniSnuli miCneulia Svilobili sazogadoebis mcire aqcionerebis uflebebis dacvis

sferoSi erT-erT mniSvnelovan gadawyvetilebad, ix. vrclad wignSi: Soderquist L.D., Smid-dy L.O., Cunningham L. A., Corporations and other Business Organizations: Cases, Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 626.

123 Cahn A., Donald D.C., Comparative Company Law, Text and Cases on the Laws Governing Corporations in Germany, the Uk and the USA, Cambridge University Press, 2010, 691-695 – case: Sinclair Oil Corporation v. Francis S. Levien, 280 A. 2d 717 (Del. 1971).

124 Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases, Ma-terials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 639, case: Weinberger v. UOP, Inc., Supreme Court of Delaware, 457 A.2d 701 (1983).

125 juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 247.126 Zumbansen P., Liability Within Corporate Groups (Bremer Vulkan) - Federal Court of Justice Attampts the

Overhaul, 3 German Law Journal,2002, 45.127 Hurst T. R., Gregory W. A., Cases and Materials on Corporations, Anderson Publishing Co. 1999, 442 (Sin-

clair Oil Corp. V. Levien 280 A. 2d 717 (1971).



127

Ta na med ro ve mec ni e re ba Si gan sa kuT re bu li aq tu a lo biT ga mo ir Ce va ga re Se me sa-

me pi ris – kre di to re bis wi na Se do mi nan ti par tni o ris gam Wo li (pir da pi ri) pa su xis-

mgeb lo bis sa kiTx i.

3. kor po ra ci u li jgu fis wev rTa pa su xis mgeb lo ba

me sa me pi re bis wi na Se

3.1. kre di tor Ta uf le be bis dac va, gam Wo li pa su xis mgeb lo ba

Pi er cing the Cor po ra te Ve il (germ. – Dur chgrif fshaf tung) sity va sity viT niS navs SeR we vad,

gam Wol pa su xis mgeb lo bas.128 aR niS nu li aS S-is sa mo sa mar Tleo sa mar Tlis qmni le ba a,

ro me lic Zi ri Ta dad Sps-Si ga mo i ye ne ba da igi e.w Ria sa zo ga do e ba ze ar vrcel de ba.129

mas Si igu lis xme ba pir da pi ri pa su xis mgeb lo bis prin ci pi im gva rad, rom par tni ors, mi si

SezR u du li pa su xis mgeb lo bis mi u xe da vad, Se iZ le ba da e kis ros in di vi du a lu ri pa su-

xis mgeb lo ba kre di to re bis wi na Se war mo So bi li zi a ni saT vis.130

aS S-is Ca se Law131 Ta nax mad, gam Wo li pa su xis mgeb lo ba sa kor po ra cio sa mar Tal Si

me sa me pi re bis – kre di to re bis Sec do ma Si Sey va ni sa gan dac vas uz run vel yofs.132 swo-

red am sa mar Tli a no bis prin ci pis dac vi saT vis sa sa mar Tlo e bi gar kve ul si tu a ci a Si

da saS ve bad mi iC ne ven kre di tor ma Se aR wi os e.w `kor po ra ci ul mo sas xam Si~.133

gam Wo li pa su xis mgeb lo bis prin ci pis asa moq me deb lad au ci le be li a, e.w `sam sa-

fe xu ri a ni tes tis~134 far gleb Si mox des Sem de gi faq tob ri vi ga re mo e be bis ga mok vle va:

1) de da sa zo ga do e ba mTli a nad akon tro leb des da do mi ni reb des Svi lo bil kom pa ni as,

2) do mi nan tis qme de ba Svi lo bi lis mi marT iyos ara sa mar Tli a ni, TaR li Tu ri (tyu il ze

da fuZ ne bu li) da 3) do mi nan tis qme de bas moh yves zi a ni mo sar Ce lis mi marT.135 de la ve ris

sa kor po ra cio sa mar Tlis Ta nax mad, de da sa zo ga do e bi saT vis Svi lo bi lis kre di to ris

wi na Se pa su xis mgeb lo bis da kis re ba e.w gam Wo li pa su xis mgeb lo bis sa xiT da saS ve bia im

128 burduli i., sawesdebo kapitali da misi funqciebi wignSi: Tanamedrove sakorporacio

samarTlis Teoriuli da praqtikuli sakiTxebi, Tb., 2009, 236; burduli i., saaqcio sa-

marTlis safuZvlebi, t. I, Tb., 2010, 165; O’Kelley R.T., Thompson B,. Corporations and other Busi-ness Associations/Cases and Materials, 3rd ed., Aspen Law&Business, New York, 1999, 584-635; Hamilton R.W., The Law of Corporations, 5th ed.,, St.Paul, 2000, 134-163.

129 burduli i., sawesdebo kapitali da misi funqciebi wignSi: Tanamedrove sakorporacio

samarTlis Teoriuli da praqtikuli sakiTxebi, Tb., 2009, 241.130 Pfeiffer G., Timmerbeil S., US-American Company Law-An Overview, 598, www.zjs-online.com.131 precedentuli samarTali.132 Miller S. K., Piercing the Corporate veil among Affi liated Companies in the European Community and in the

U.S: A comparative analysis of U.S., German and U.K. Veil-Piercing Approaches, 36 Am. Bus. L.J., 1998, 117-118; ix: burduli i., sawesdebo kapitali da misi funqciebi, krebulSi: Tanamedrove

sakorporacio samarTlis Teoriuli da praqtikuli sakiTxebi, Tb., 2009, 237-240.133 burduli i., sawesdebo kapitali da misi funqciebi wignSi: Tanamedrove sakorporacio

samarTlis Teoriuli da praqtikuli sakiTxebi, Tb., 2009, 242.134 burduli i., saaqcio samarTlis safuZvlebi, t. I, Tb., 2010, 165.135 O’Kelley R.T., Thompson B., Corporations and other Business Associations/Cases and Materials, 3rd – Aspen

Law&Business, New York, 1999, 584.


128

Sem Txve va Si, Tu de da da Svi lo bi li kom pa ni e bi saq mi a nob dnen sa er To me nej men tiT da

ina wi leb dnen ro gorc Se mo sa vals, ise pa su xis mgeb lo bas.136

mi u xe da vad imi sa, rom e.w gam Wo li pa su xis mgeb lo bis prin ci pi me tad far Tod ga-

mo i ye ne ba sa sa mar Tlo praq ti ka Si, es ar niS navs, rom zo ga dad Se ic va la ka pi ta lu ri

sa zo ga do e be bis SezR u du li pa su xis mgeb lo bis prin ci pi. es uka nas kne li kvlav uc vle-

li a. gam Wo li pa su xis mgeb lo bis Te ma ga mo nak li sia da igi bev ri ni u an sis dad ge na zea da-

mo ki de bu li.137

gam Wo li pa su xis mgeb lo bis prin ci pi ger ma nul sa sa mar Tlo praq ti ka Sic gvxvde-

ba, rom lis Ta nax ma dac, mSo bel (ger ma ni a Si – de da) sa zo ga do e bas pir da pi ri (gam Wo li)

pa su xis mgeb lo ba Svi lo bi li kom pa ni is kre di to re bis wi na Se Se iZ le ba da e kis ros im Sem-

Txve va Si, Tu de da sa zo ga do e bis Ca re ve bi Se de gi a nad Zirs uTx ris Svi lo bi lis Sem dgom

da mo u ki de bel ar se bo bas da mi si qme de be bi Svi lo bi li saT vis ga kot re bis ga mom wve vi

xde ba.138

aR niS nu li, er Ti Se xed viT, ewi na aR mde ge ba sa kor po ra cio sa mar Tlis prin cips

iu ri di u li pi ris SezR u du li pa su xis mgeb lo bis Se sa xeb, mag ram sa sa mar Tlo praq ti kis

Tval Ta xed viT, igi mi iC ne va mar Tlzo mi er qme de bad, ro me lic sa sa mar Tlom Se iZ le ba

ga mo i ye nos imi saT vis, rom Ta vi dan iq nes aci le bu li usa mar Tlo ba.139

sa mar Tlis mec ni e re ba Si ga nas xva ve ben gam Wo li pa su xis mgeb lo bis sa kiTx ebs sa-

xel Sek ru le bo da de liq tu ri sa fuZ vle bis mi xed viT. sa xel Sek ru le bo Pi er cin g-is dros

uTan xmo ebs iw vevs is ga re mo e ba, rom kre di tor ma mo va le (i u ri di u li pi ri, kor po ra-

ci a) Ta vad Se ar Cia da mis Tvis ar un da iq nes daS ve bu li gam Wo li pa su xis mgeb lo bis prin-

cip ze mi Ti Te ba, Tum ca kon kre tu li ga re mo e be bis ar se bo bi sas sa sa mar Tlo e bis mi er igi

sa xel Sek ru le bo ur Ti er To beb Si ma inc aris da saS ve bad miC ne u li im dros , Tu ik ve Te ba

wi nas wa ri gan zrax viT kre di to ris moty u e bis faq ti: ma ga li Tad, ro de sac de da sa zo ga-

do e bis xel mZRva ne lo bam aras wo ri war mod ge na Se uq mna kre di tors sa zo ga do e bis qo-

neb riv mdgo ma re o bas Tan da kav Si re biT da Sec do ma Si Se iy va na igi.140

de liq ti dan war mo So bi li gam Wo li pa su xis mgeb lo bis sa kiTx Si uf ro lo i a lu ri

mid go ma Cans mo sar Ce lis mi marT, rad gan kre di tors Ta vad ar Se ur Ce via mxa re da mas

ver da e va le ba win da xe du lo bis ga mo Ce nis prin ci pis dac va.141

136 Balotti J.A., Finkelstein R., The Delaware Law of Corporations & Business Organizations Statutory Desk-book 2011, Aspen Publishers, New York, 2010, 4-17-00; burduli i., sawesdebo kapitali da misi

funqciebi, krebulSi: Tanamedrove sakorporacio samarTlis Teoriuli da praqtikuli

sakiTxebi, Tb., 2009, 254.137 iqve, 38. 138 Reich-Graffe R., Changing Paradigms: The Liability of Corporate Groups in Germany, Connecticut Law Re-

view, [Vol. 37, 801]. 139 DeWitt Truck Brokers v. W., Flumming fruit Company, 540 F. 2d 681 (Cir 1976) ix.: burduli i., sawesde-

bo kapitali da misi funqciebi, krebulSi: Tanamedrove sakorporacio samarTlis Teo-

riuli da praqtikuli sakiTxebi, Tb., 2009, 246; Emmerich V.,Habersack M., Konzernrecht, Verlag C.H. Beck, 2005, München, 144-147, 419.

140 Emmerich V.,HabersackM., `Konzernrecht, Verlag C.H. Beck, 2005, München, 255-256.141 ix. burduli i., sawesdebo kapitali da misi funqciebi, krebulSi: Tanamedrove sakorpo-

racio samarTlis Teoriuli da praqtikuli sakiTxebi, Tb., 2009, 259; Merkt H.,Gothel S.R., US-amerikenisches Gesellschaftsrecht, 242; Soderquist L. D., Smiddy L.O., Cunningham L.A., Corporations and other Business Organizations: Cases, Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, 517, case: Baatz v. Arrow Bar, Supreme Court of South Dakota, 452 N.W. 2d 138 (1990).



129

kor po ra ci u li jgu fis SezR u du li pa su xis mgeb lo bis prin cip sa da am kuTx iT

kre di tor Ta uf le be bis dac vis sa kiTxs Se e xe ba sa sa mar Tlo Ta ara er Ti ga dawy ve ti-

le ba,142 rom le bic gam Wo li pa su xis mgeb lo bis da kis re bi saT vis sxva das xva sa fuZ vlebs

mi iC ne ven sak ma ri sad da sxva das xvag var in ter pre ta ci as ake Te ben, aR niS nu li ki cxad-

yofs, rom xse ne bu li in sti tu ti ara mxo lod mec ni er Ta, ara med sa sa mar Tlo praq ti ka-

Sic ki jer ki dev msje lo bis sa ga nia da er Ti a ni mid go ma Ca mo ya li be bu li ar aris. gan-

mar te bis sa xiT Se iZ le ba aRi niS nos Zi ri Ta di prin ci pi imis Se sa xeb, rom igi da saS ve bi a,

Tu mSo be li (aS S-Si hol din gu ri) kom pa nia sru lad akon tro lebs Svi lo bils da es kon-

tro li xde ba zi a nis uSu a lo mi ze zi, Tum ca gan sxva ve bu li mid go me bia swo red am faq-

tob ri vi ga re mo e be bis dad ge nis sa kiTx Si.

3.2. jgu fis wev rTa so li da ru li pa su xis mgeb lo ba k re di tor Ta wi na Se,

pa su xis mgeb lo ba ga kot re bi sas

hol din gu ri ga er Ti a ne bis er T-er Ti sa fuZ ve li kre di tor Ta wi na Se jgu fis wev-

rTa so li da ru li val de bu le bis ar se bo ba a.

hol din gu ri kom pa nia Svi lo bi li sa war mos va le bi saT vis pa su xis mge be lia or Sem-

Txve va Si: pir ve li, so li da ru li val de bu le ba im Sem Txve va Si war mo i So ba, Tu Svi lo bi-

li sa war mo moq me deb da hol din gis sa val de bu lod Se sas ru le be li mi Ti Te bis Se sa ba mi-

sad (Tu dek la ri re bu lia am hol din gu ri kom pa ni is Se saZ leb lo ba, Svi lo bils mi Ti Te-

be bi mis ces) da, me o re, sub si di u ri pa su xis mgeb lo ba dge ba, Tu Zi ri Ta di sa war mos bra-

liT dad ga Svi lo bi li sa war mos ga dax di su u na ro ba.143

so li da ru li val de bu le bis war mo So bis er T-erT sa fuZ vlad iT vle ba xel Sek-

ru le ba sa an /da Svi lo bi li sa war mos wes de ba Si gan mtki ce bu li pi ro ba Se sas ru leb lad

sa val de bu lo mi Ti Te be bis mi ce mis Se sa xeb, ami tom hol din gu ri kom pa ni e bi cdi lo ben

da ma lon Ta vi an Ti sa kon tro lo mo na wi le o ba sxva Svi lo bil sa war mo Si da we ri lo biT

142 Cahn A., Donald D. C., Comparative Company Law, Text and Cases on the Laws Governing Corporations in Germany, the Uk and the USA, Cambridge University Press, 2010, 732-737 – case: In Re Rave Communica-tions, Inc. v. Entertainment Equities, Inc.- United States Bankruptcy Court, Southern District of New York, 138 BR 390 (1992); cases: In Re Oil Spill by the “Amoco Cadiz” of the Coast of France, US District Court, Northern District of Illinois Eastern Division, 1984 US Dist, LEXIS 17480; 20 ERC (BNA) 2041 da case: Re Polly Peck International plc (in administration), Chancery Division (Companies Court), [1996] 2 All ER 433; [1996] 1 BCLC 428; [1996] BCC 486; O’Kelley R.T., Thompson B., Corporations and other Business Associations/Cases and Materials, 3rd – Aspen Law&Business, New York, 1999, 623-639, case: Consumer’s Co-op v. Olsen, Wiscosin Supreme Court, 1988 142 Wis. 2d 465,419 N.W. 2d 211; case: K.C. Roofi ng Center v. On Top Roofi ng, Inc., Missouri Court of Appeals, 1991, 807 S.W. 2d 545; case: United States v. Bestfoods, Supreme court of the United States, 1998 118 S. Ct. 1876; Soderquist L.D., Smiddy L.O., Cunningham L. A., Corporations and other Business Organizations: Cases, Materials, Problems, 6th ed., LexisNexis, 2005, cases: Baatz v. Arrow Bar, Supreme Court of South Dakota, 452 N.W. 2D 138, 1990; Walkovszky v. Carlton, Court of Appeals of New York, 233 N.E. 2d 6 (1966); Sea-Land Services, Inc. v. Pepper Source, United States Court of Appeals, 7th Circuit, 941 F. 2d 519 (1991); Gregory W.A., Hurst T.R., Agency and Patnership and other Forms of Business Associations/Cases and Materials, West Publishing Co., 1994, 636.

143 Andenas M., Wooldridge F., European Comparative Company Law, Cambridge University Press, Cambridge, 2009, 457; Шиткина И.С., Холдинг и правoвые и управленческиe аспекты, М., 2003, 63.


130

ar aRi a re ben mi Ti Te be bis mi ce mis uf le bas, ra Ta sa Wi ro e bis Sem Txve va Si so li da rul

pa su xis mgeb lo bas Ta vi aa ri don.144

so li da ru li pa su xis mgeb lo bis kon kre tu li sa fuZ vle bi a sa xu lia `ger ma ni is sa-

aq cio ka no nis~ me-15 mux lSi, rom lis mi xed vi Tac, de da sa zo ga do e ba pa suxs agebs Svi-

lo bi li an sxva jgu fis wev ri kom pa ni is va le bi saT vis, Tu ga for me bu lia mo ge bi sa da

za ra lis ga na wi le bis Se sa xeb an do mi ni re bis xel Sek ru le be bi, dar Rve ul iq na sa zo ga-

do e bis qo ne bis dac vis we se bi, zi a nis mim ye ne be li mi Ti Te be bi iq na mi ce mu li Svi lo bi li

kom pa ni i saT vis Se sa ba mi si kom pen sa ci is ga re Se, an ar se bi Tad `dam Rup ve li, da man gre-

ve li~ in ter ven cia gan xor ci el da de da sa zo ga do e bis mxri dan.145 aseT dros pa su xis-

mgeb lo ba Se iZ le ba da e kis ros hol din gur kom pa ni as, ma kon tro le bel su bi eqts da ase-

ve ma kon tro le be li su bi eq tis an Svi lo bi li kom pa ni is kon kre tul xel mZRva nel pirs,

sa meT val yu reo sab Wos wevrs an ma kon tro le be li su bi eq tis par tni or s/aq ci o ners.146

ase ve, zo ga di prin ci pis Ta nax mad, jgu fis er T-er Ti kom pa ni is mi marT zi a nis anazR a-

u re ba Se iZ le ba da e kis ros kor po ra ci u li jgu fis ne bis mi er sxva wev rsac, vinc sxvis-

Tvis zi a nis mim ye ne be li qme de bis Se de gad sar ge be li mi i Ro.147

ger ma ni is da aS S-is sa sa mar Tlo praq ti kis mi xed viT, de da sa zo ga do e ba148 mi iC ne-

va pa su xis mgeb lad sa war mos va leb ze: 1) Tu ga ri ge bis pi ro be bi Ca mo ya li be bu lia im gva-

rad, rom Se mo sa vals iRebs de da sa zo ga do e ba, xo lo za ra li ekis re ba da mo ki de bul sa-

war mos; 2) ro de sac da mo ki de bu li sa war mo war mod ge ni lia ro gorc de da sa zo ga do e bis

na wi li; 3) Tu da mo ki de bu li sa war mos cal ke u li kor po ra ci u li for ma lo be bi araa da-

cu li; 4) ro de sac da mo ki de bu li da de da sa zo ga do e ba praq ti ku lad erT biz ness awar-

mo e ben; 5) Tu ar ir kve va, ro me li ga ri ge ba aris ga for me bu li de da sa zo ga do e bas Tan da

ro me li da mo ki de bul Tan.149

Ta na med ro ve mec ni e re ba cal ke msje lo bis sag nad aq cevs kor po ra ci ul jguf Si

mi si wev ris ga kot re bi sas Si da kor po ra ci u li pa su xis mgeb lo bis sa kiTx ebs, ker Zod, Tu

iu ri di u li pi ris ga kot re ba ga mo iw vi es mis ma dam fuZ neb leb ma an `sxva pi reb ma~, rom-

leb sac uf le ba aqvT mis cen sa val de bu lod Se sas ru le be li mi Ti Te be bi am (ga kot re-

bul) iu ri di ul pirs, an ga aC ni aT sxva sa Su a le be bi gan sazR vron am iu ri di u li pi ris

moq me de be bi, ma Sin iu ri di u li pi ris ga kot re bis ga mo ar se bu li va le bi saT vis, Tu mas ar

ga aC nia sak ma ri si qo ne ba, sub si di u ri pa su xis mgeb lo ba ekis re ba am pi rebs. am pi reb Si mo-

i az re bi an: dam fuZ ne be li an `sxva pi ri~, ro mel sac uf le ba aqvs mis ces iu ri di ul pirs

sa val de bu lod Se sas ru le be li mi Ti Te be bi, an ga aC nia sxva sa Su a le be bi gan sazR vros am

iu ri di u li pi ris moq me de be bi.150

144 Шиткина И.С., Правовое регулирование и корпоративное управление, Волтерс Клувер, М., 2008, 240.145 Schmidt K., Lutter M. (Hrsg.),Aktiengesetz Kommentar (AKtG), II. Band, Verlag, Dr. Otto Schmidt Koln,

2008, 2631-2650.146 Schuk-Amend A., Liability of Holding Companies, A CMS Corporate Publication, 33.147 Baums T., Scott K. E., Taking Shareholder Protection Seriously? Corporate Governance in the United States ans

Germany, European Corporate Governance Institute (ecgi), Law Working Paper #17/2003, 45; Andenas M., Wooldridge F., European Comparative Company Law, Cambridge University Press, Cambridge, 2009, 470.

148 inglisurenovani mecnieruli kvlevebi parent corporation-s uwodebs holdingur kompa-

nias, romelsac germaniaSi deda sazogadoebis saxeliT moixsenieben. 149 Hamilton R. W., The Law of Corporations, St. Paul, Minn., West publishing co., 1991, 93.150 Шиткина И.С., Холдинг и прававые и управленческиe аспекты, М. Городец-издат, 2003, 221; Zumban-

sen P., Liability Within Corporate Groups (Bremer Vulkan), Federal Court of Justice Attampts the Overhaul, 3 German Law Journal, 2002.



131

xse ne bul Te ma ze ger ma ni is sa sa mar Tlos mi er 2004 wels mi Re bul iq na ga dawy ve ti-

le ba Au to han dler -is saq me ze, ro mel Sic sa sa mar Tlom ga dawy vi ta, rom ara pir da pi ri aq ci-

o ne ri, ro me lic Ta vad flob da aq ci ebs ga kot re bul ker Zo kom pa ni a Si, Se saZ loa pa su-

xis mge be li yo fi li yo ga kot re bis ga mow ve va ze, Tu man am uka nas kne li kom pa ni is yve la

aq ti vi ga das ca sa ku Tar Tavs an sxva kom pa ni as, rom lis aq ci o ne ric is iyo, kom pa ni is-

Tvis adek va tu ri anazR a u re bis ga re Se. gar da ami sa, sa sa mar Tlom ga dawy vi ta, rom aq ci-

o ners Se eZ lo Se ezR u da sa ku Ta ri val de bu le ba, Tu Se saZ le be li iq ne bo da imis mtki ce-

ba, rom kom pa ni am mxo lod mci re za ra li ga ni ca da. sa sa mar Tlom ase ve da ad gi na, rom im

Sem Txve va Si, Tu sa sa mar Tlo ga dawy vet da, rom ga kot re bis ga mow ve vis Tvis pa su xis mgeb-

lo bis ar si ar efuZ ne bo da aras wor me nej ments, aq ci o ne ris mi marT pa su xis mgeb lo ba ar

dad ge bo da.151

4. kor po ra ci u li pa su xis mgeb lo bis prin ci pe bis in teg ra cia

qar Tul sa mar Tal Si

kor po ra ci u li pa su xis mgeb lo ba mra val faq tors mo i cavs, ro mel Ta Zi re u li

prin ci pe bi sa qar Tve los moq med ka non mdeb lo ba Sic gvxvde ba, Tum ca mTli a no ba Si igi

gab ne u li, ara sis te ma ti ze bu lia da er Ti an nor ma ti ul ba za d ar aRiq me ba. mniS vne lo-

va nia isic, rom zo gi er Ti nor ma, ro me lic cno bi li iyo qar Tu li ka non mdeb lo bi saT vis

(da dRes ga uq me bu li a, ma ga li Tad, me war me Ta Se sa xeb ka no nis me-17 mux li), ger ma ni i sa da

aS S-is sa mar Tal Si kvlav ar se bobs da kor po ra ci u li jgu fe bis re gu la ci i saT vis ar se-

bi Ti mniS vne lo ba eni We ba.

1994 wlis mdgo ma re o biT, `me war me Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis me-17 mux li

Se e xe bo da sa war mo Ta ur Ti er Tkav Si ris (kor po ra ci u li jgu fis) Se sa xeb Zi ri Tad re-

gu la ci ebs. ker Zod, 17.3-17.4 mux le biT, gaT va lis wi ne bu li iyo, rom Tu sa war mos xel-

Si aR moC nde bo da sa qar Tve lo Si ar se bu li sxva sa war mos wil Ta sul co ta or moc da a Ti

pro cen ti, ma Sin Zi ri Tad sa war mos ekis re bo da: a) ara Zi ri Ta di sa war mos wli u ri za ra-

lis anazR a u re bis val de bu le ba; b) ara Zi ri Ta di sa war mos im qo neb ri vi da nak li se bis

anazR a u re ba, rom le bic war mo i So ba Zi ri Ta di sa war mos ga ri ge be bi dan an sxva Ro nis Zi-

e bi dan, da ga re Se par tni o re bi saT vis Se sa ba mi si kom pen sa ci is ga dax dis val de bu le ba;

d) ara Zi ri Tad sa war mo Si mo na wi le o bis Se sa xeb gan cxa de bis ga ke Te ba da a.S. aR ni Su li

mux li Se e sa ba me bo da kor po ra ci u li jgu fis so li da ru li val de bu le bis sa fuZ vlebs,

rac dRe i saT vis ga uq me bu lia da arc erT sxva nor ma Si ga we ri li ara a. vi na i dan so li-

da ru li val de bu le bis prin ci pi kor po ra ci u li jgu fe bis pa su xis mgeb lo bis er T-erT

spe ci fi kur sa kiTxs war mo ad gens, mi si re gu la cia sa ka non mdeb lo do ne ze kvlav un da

mox des, ra Ta igi mxo lod mxa re Ta sa xel Sek ru le bo sawy i seb ze ar iyos da mo ki de bu li

da kor po ra ci u li jgu fis kre di to re bi saT vis uf le ba Ta dac vis sa Ta na do uz run vel-

yo fis sa Su a le bas war mo ad gen des.

ama ve mux liT dad ge ni li iyo, rom Tu er Ti sa war mos xel Si aR moC nde bo da sa qar-

Tve lo Si ar se bu li kom pa ni is sul mci re 75%, Zi ri Ta di sa war mo pa suxs ageb da ara Zi ri-

Ta di sa war mos an ga re Se me sa me pi ris wi na Se im za ra li saT vis, ro me lic ga mow ve u li iyo

ga ri ge be biT an sxva Ro nis Zi e be biT. am Sem Txve va Si sa war mos Tan er Tad pa suxs ageb dnen

151 Cahn A., Donald D.C., Comparative Company Law, Text and Cases on the Laws Governing Corporations in Germany, the Uk and the USA, Cambridge University Press, Cambridge, 2010, 737-751.


132

9.1 mux lSi da sa xe le bu li pi re bi, ro gorc so li da ru li mo va le ni. pa su xis mgeb lo ba ar

dad ge bo da, Tu da mo u ki de be li sa war mos ke Til sin di si e ri xel mZRva ne lic am gva rad ve

imoq me deb da. am de nad, `me war me Ta Se sa xeb~ ka non Si mi Re bis Ta na ve (1994 w.) iyo gaT va lis-

wi ne bu li e.w. Bu si ness Jud ge ment Ru le -is prin ci pi. ana lo gi u rad, Bu si ness Jud ge ment Ru le -is

prin cips Se i cav da `me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis 9.7 mux lic, ro mel Sic mi Ti Te bu li iyo,

rom 9.1 mux lSi mi Ti Te bu li pi re bi sa zo ga do e bis saq me ebs un da ga uZR vnen nam dvi li ko-

mer san tis gu lis xmi e re bi Ta da ke Til sin di si e re biT. Tu isi ni ar Se as ru le ben am mo va-

le o bas, war mo So bi li za ra li saT vis par tni o re bis wi na Se so li da ru lad age ben pa suxs.

sa zo ga do e bis xel mZRva ne leb ma un da da am tki con, rom maT ar da ur Rve vi aT Ta vi an Ti

mo va le o ba. am dro i saT vis sa meT val yu reo sab Wos mi marT fi du ci u ri val de bu le be bi

ar vrcel de bo da.

dRes moq med `me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis 9.6 mux lSi mi Ti Te bu li a, rom `sa zo ga do-

e bis xel mZRva ne le bi da sa meT val yu reo sab Wos wev re bi sa zo ga do e bas un da ga uZR vnen

ke Til sin di si e rad, ker Zod, zru nav dnen ise, ro gorc zru navs ana lo gi ur Ta nam de bo ba-

ze da ana lo gi ur pi ro beb Si myo fi Cve u leb ri vi sa Rad mo az rov ne pi ri da moq me deb dnen

im rwme niT, rom ma Ti es moq me de ba yve la ze xel say re lia sa zo ga do e bi saT vis~. am de nad,

Tval sa Ci noa is mid go ma, rom sa war mos wi na Se pa su xis mge bel pi rad, ad re moq me di ka non-

mdeb lo bi sa gan gan sxva ve biT, mi Ti Te bu lia ase ve sa meT val yu reo sab Wos wev ric. me o re

ar se bi Ti gan sxva ve baa is, rom Tu ad re moq me di ka no niT xel mZRva nels mo eTx o ve bo da

`nam dvi li ko mer san tis~ gu lis xmi e re ba, dRes sa u ba ria `Cve u leb riv sa Rad mo az rov ne

pir ze~. amas Tan, Zve li ka no niT zo gad na wil Si gan sazR vru li iyo mtki ce bis tvir Tis sa-

kiTx ic. Cve u leb ri vi pi ris gu lis xmi e re ba ar aris sak ma ri si sa war mos mmar Tve li saT vis

da ro de sac mas sxva pir Ta (aq ci o ner Ta/ par tni or Ta) qo neb ri vi in te re se bi aqvs Ca ba-

re bu li, gan sa kuT re bu li/ nam dvi li ko mer san tis gu lis xmi e re ba un da mo eTx o vos. mar-

Ta li a, war mo mad gen lo bi Ti prin ci pi dan ga mom di na re, qo ne bis me sa kuT ris /par tni o ris

ris ki a, vis mi an dobs sa ku Ta ri qo ne bis mar Tvas, mag ram rad gan Ti To e u li kom pa ni is war-

ma te ba Tu wa ru ma teb lo ba zo ga dad eko no mi kur amin dze ax dens gav le nas da sa ja ro in-

te re sic iCens Tavs, xel mZRva nel Ta kva li fi ka ci is mi marT Ta vad ka no ni un da awe seb des

mkacr moTx ov nebs.

dRes moq me di `me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis 56.4 mux li Se e xe ba ss-is di req tor Ta pa-

su xis mgeb lo bis sa kiTxs da mtki ce bis tvirTs xel mZRva ne lebs da sab Wos wev rebs akis-

rebs. am de nad, mar Ta li a, mtki ce bis tvir Tis sa kiTxi ss-is ma re gu li re bel nor ma Si ar-

se bobs, igi un da aR dges zo gad de bu le ba Sic, ro me lic sa Wi ro e bi sas gav rcel de ba Sps-

is Sem Txve veb zec, rad gan amis ka no nis mi e ri re gu la cia Sps-s praq ti ku lad aRar ga aC ni a.

xel mZRva nel Ta er Tgu le bis val de bu le bis dar Rve vis yve la ze xSir ma ga li Tad

sa ku Tar Tav Tan ga for me bul ga ri ge beb sa da mis Se sa xeb Se uty o bi neb lo bas asa xe le ben,

rom lis pre ven ci is sa fuZ vlad ar se bob da ka no nis mi e ri Ca na we ri `me war me Ta Se sa xeb~ ka-

no nis me-17 mux lSi, rom li Tac dad ge ni li iyo ur Ti er TSety o bi ne bis val de bu le ba (a mis

ana lo gi dRe sa caa `ger ma ni is sa aq cio ka non Si~), rac ga uq me bu li a. mo ce mu li Se saZ le be-

li a, eko no mi ku ri Tval saz ri siT ar iyos au ci le be li, rad gan igi hol din gu ri ur Ti er-

To bis war mo So bis an ar se bo bi saT vis ar aris gan msazR vre li, Tum ca kon tro li saT vis

sa Wi ro a, rad gan war mo ad gens sa ku Tar Tav Tan da de bu li ga ri ge be bis Ta vi dan aci le bis



133

er T-erT ber kets. aR niS nu li gan sa kuT re biT mniS vne lo va nia ara pir da pi ri wi lob ri vi

mo na wi le o bi sas, ro de sac pir da pi ri da in te re se ba ar Cans.

2008 wlis 14 marts, mas Sem deg, rac `me war me Ta Se sa xeb~ ka non ma aS ka rad Se ic va la

Zi ri Ta di prin ci pe bi da igi ar se bi Tad kor po ra ci e bis Se sa xeb aS S-is sis te mas da u ax-

lov da, ka no nis me-17 mux li sa er Tod amo Re bul iq na. Tum ca ni San dob li via is, rom aS S-

Si cne be bis do ne ze Se saZ le be li a, ger ma nu lis msgav sad, ar iyos da we ri li kon kre tu li

de bu le be bi, mag ram kor po ra ci u li jgu fis mar Tvi sa da pa su xis mgeb lo bis Se sa xeb nor-

me bi ara er Ti nor ma ti u li aq ti sa Tu sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le bis kvle vis sa ga nia da

igi yo vel dRi u rad ix ve we ba. sa qar Tve lom ki sa er Tod amo i Ro ka non Si ar se bu li kon-

kre tu li re gu la ci e bi (ma ga li Tad, Sps-s Ta vi da sa war mo Ta ur Ti er Tkav Si ris mux li)

da es sfe ro e bi ab so lu tu rad qa o sur mdgo ma re o ba Si da to va, rac sa mar Tleb ri vi re-

gu la ci is mxriv se ri o zu li prob le mis sa fuZ ve li a.

kor po ra ci u li pa su xis mgeb lo bis er T-erT in stru men tad doq tri na Si e.w de ri va-

ci u li sar Ce lis war dge nis Se saZ leb lo bas asa xe le ben. mas Se e xe ba `me war me Ta Se sa xeb~

sa qar Tve los ka no nis 53.5 mux li, ro mel Sic ami saT vis gar kve u li wi na pi ro be bia dad ge-

ni li, Tum ca aR sa niS na vi a, rom ana lo gi u ris Se saZ leb lo bas ka no ni Sps-sTan mi mar Te ba-

Si sa er Tod ar iT va lis wi nebs. ro gorc sa mar Tlis mec ni e re ba, ise aS S-i sa da ger ma ni is

sa sa mar Tlo praq ti ka aR niS nuls da saS ve bad mi iC nevs Sps-is Sem Txve va Sic. sa qar Tve los

si nam dvi le Si aR niS nul sa kiTx ze praq ti ka ar ar se bobs da am Ja mad mim di na re obs sa a pe-

la cio sa sa mar Tlo Si da va, ro me lic war mog vid ge ba am sfe ro Si sa sa mar Tlo praq ti kis

dam kvid re bis er T-erT pir vel na bi jad (sa u ba ria Sps `ji em sis~ saq me ze, sa dac par tni o-

ru li sar Ce li war dge ni lia kom pa ni is xel mZRva ne le bi sa da do mi nan te bis mi marT kom-

pa ni i sa da par tni o ri saT vis mi ye ne bu li zi a nis moTx ov nis sa xiT. da vis sag ni sa da faq-

tob ri vi ga re mo e be bis sim rav lis ga mo, mo ce mul da va Si ga er Ti a ne bu lia praq ti ku lad

yve la is in sti tu ti, rom le bic kor po ra ci u li pa su xis mgeb lo bis Te ma ti kas Se e xe ba:

mtki ce bis tvir Ti, xel mZRva nel Ta, sa meT val yu reo sab Wos wev rTa da do mi nan te bis pa-

su xis mgeb lo bis sa kiTx e bi, de ri va ci u li sar Ce lis da saS ve bo ba Sps-is Sem Txve va Si da

a.S).152 Tbi li sis sa qa la qo sa sa mar Tlom mo ce mul da va ze mi iC ni a, rom sar Ce lis war dge-

nis uf le ba mxo lod sa zo ga do e bas hqon da da ara mis cal ke ul par tni ors, ri Tic praq-

ti ku lad de ri va ci u li sar Ce lis ar se bo ba ga mo ricx a. aR niS nu li po zi cia mcda ria da

ar Se e sa ba me ba msof li os sa mar Tleb riv doq tri na Si dad ge nil Te ma ti kas imis Se sa xeb,

rom de ri va ci u li sar Ce li da saS ve bi un da iq nes Sps-is Sem Txve va Sic da ase ve ar un da

iq nes moTx ov ni li im for ma lu ri wi na pi ro be bis dac va, rac ss-is re gu la ci a Sia mo ce mu-

li, Tu sa xe ze a, rom mas Se de gi ar moh yve ba.153 sa qar Tve los Tvis war mod ge nil mo ce mul

si ax les sa sa mar Tlo me ti sif rTxi liT un da mo eq ces da sa Ta na dod mo ax di nos par tni-

o ru li uf le be bis dac va kor po ra ci u li mar Tvis sfe ro Si aRi a re bu li Ta na med ro ve

prin ci pe bis uz run vel yo fiT, rac sa qar Tve los si nam dvi le Si sak ma od prob le ma tu ri a.

de ri va ci u li sar Ce lis ar si a, rom sar Ce li war dge ni lia par tni o ris mi er, sa zo-

ga do e bis in te re seb Si da mis sa sar geb lod, Tum ca da va Si mo sar Ce le mxa red (sa mo mav lo

kre di to rad) Ta vad kom pa nia ar mo na wi le obs. sa qar Tve los sap ro ce so ka non mdeb lo-

biT, da vis /aR sru le bis mxa re e bi ari an uSu a lod ga dawy ve ti le ba Si da sa xe le bu li pi re-

152 Tbilisis saqalaqo sasamarTlo, saqmeebi: №2/952-10, №2/951-10.153 juReli g., saaqcio kapitalis dacva, Tb., 2010, 210-211.


134

bi (kre di to ri da mo va le), mag ram rad gan de ri va ci u li sar Ce li ara pir da pi ri sar Ce lis

sa xea da in te re sis mim Re bi pi ri aris ara par tni o ri, ara med sa zo ga do e ba, Se sa ba mi sad,

sap ro ce so ka non mdeb lo biT an /da sa sa mar Tlo praq ti kiT, Se sa ba mi si re gu la cia un-

da iq nes Se mo Ta va ze bu li: ro gor un da mox des ga dawy ve ti le bis aR sru le ba da vin un-

da iyos ga dawy ve ti le biT mi kuT vne bu li `in te re sis~ moTx ov na ze uf le ba mo si li pi ri

– kre di to ri.

kor po ra ci u li pa su xis mgeb lo bis Te ma ti ka Si er T-er Ti sa in te re so sa kiTxia do-

mi nan tis pa su xis mgeb lo ba, ro me lic re gu li re bu lia `me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis 3.8 da

53.4 mux le biT. do mi nan tis pa su xis mgeb lo bis kuTx iT sa qar Tve lo Si sa sa mar Tlo praq-

ti ka ar ar se bobs. am Te ma ze er T-er Ti pir ve li mcde lo baa ze mo aR niS nu li Sps `ji em si

jgu fis~ do mi nan ti par tni o re bis mi marT zi a nis anazR a u re bis Se sa xeb moTx ov na (saq me

№2/952-10),154 rac sa qa la qo sa sa mar Tlos mi er ara mar Te bu lad Ca iT va la ara pir da pi ri

sar Ce lis sa xed da mis aR Zvra ze uf le ba mo sil pi rad sa zo ga do e ba da sa xel da. kor po ra-

ci u li mar Tva da am pro ces Si pa su xis mgeb lo ba mxo lod iu ri di u li in sti tu ti araa da

mas Si eko no mi ku ri Te o ri is sa kiTx e bi caa ga er Ti a ne bu li. swo red amis ga mo sa kiTx i sad-

mi mid go ma ka no nis sity va sity vi Ti gan mar te bis fon ze an /da viw ro gan mar te be bi saq me-

ze re a lur Se degs ver mo i tans.

`me war me Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los ka non Si mo ce mu li de bu le ba do mi nan tu ri mdgo-

ma re o bis bo ro tad ga mo ye ne bis Se sa xeb mec ni e re ba Si aR qmu lia im gva rad, rom mi si gan-

xor ci e le ba da kav Si re bu lia sa er To kre bis mi er mi Re bul ga dawy ve ti le ba ze, Tum ca es

nor ma bev rad uf ro far To speqtrs Se e xe ba da mas Si do mi nan tu ri ze moq me de bis yve la

for ma Tu sa Su a le ba mo i az re ba, rad gan do mi nan tis mi er am `mdgo ma re o bis ga mo ye ne ba~

bev ri sxva sa Su a le bi Tac aris Se saZ le be li, vid re sa er To kre ba ze ga dawy ve ti le bis mi-

Re ba a. miT uf ro im pi ro beb Si, ro de sac mas Si ga er Ti a ne bu lia yve la sa xis hol din gis

ni San -Tvi se ba, anu xse ne bu li zo ga di gan sazR vre ba a, rad gan praq ti ku li gav le nis mox-

de nis Se saZ leb lo bis sa fuZ ve li Se iZ le ba sa mi ve sa xis hol din gu ri ur Ti er To ba (wil-

ze dam ya re bu li, sa xel Sek ru le bo da faq tob ri vi hol din gi) iyos. am de nad, gav le nis

mox de nis kon kre tu li ga mov li ne bac cal ke u li ga re mo e be bis mi xed viT un da iq nes dad-

ge ni li.

do mi nan tis pa su xis mgeb lo bis sfe ro Si er T-erT mniS vne lo van in sti tuts e.w gam-

Wo li (pir da pi ri) pa su xis mgeb lo bac war mo ad gens. ucx o eT Si mi si gav rce le bis sa fuZ-

ve li swo red sa sa mar Tlo praq ti ka gax da. sa qar Tve los si nam dvi le Si am sfe ro Si arc

praq ti ka ar se bobs da mec ni e ru li kvle vac mwi ri a. am sa kiTx ze er T-er Ti pir ve li pre-

ce den tia ss `en tu ris~ mi marT sa mo qa la qo saq me, ro me lic ixi le bo da Tbi li sis sa qa-

la qo sa sa mar Tlo Si ss `vi Ti bi ban ki jor ji as~ sar Ce lis sa fuZ vel ze. sar Ce lis sa mar-

Tleb ri vi sa fuZ ve li iyo `me war me Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis 3.6 mux li, rom lis

mi xed vi Tac sa zo ga do e bis par tni o re bi sa zo ga do e bis kre di to re bis wi na Se pa suxs age-

ben pi ra dad, Tu isi ni bo ro tad ga mo i ye ne ben pa su xis mgeb lo bis SezR ud vis sa mar Tleb-

riv for mebs. mi u xe da vad imi sa, rom ka non Si mo ce mu li gan mar te ba sru lad Se e sa ba me ba

sa er Ta So ri so praq ti kiT gam Wo li pa su xis mgeb lo bis Se sa xeb re gu la ci as, Tbi li sis sa-

154 Tbilisis saqalaqo sasamarTlo, saqmeebi: №2/952-10, №2/951-10.



135

qa la qo sa sa mar Tlos 2012 wlis 21 ma i sis №2/9095-11 ga dawy ve ti le bi Ta da sa a pe la cio

sa sa mar Tlos sa mo qa la qo saq me Ta pa la tis 2013 wlis 22 ian vris №2b-2822-12 ga dawy ve-

ti le biT sar Ce li/ sa a pe la cio sa Ci va ri ar dak ma yo fil da im mo ti viT, rom ar ga mo ik ve-

Ta mi si dak ma yo fi le bis faq tob ri vi sa fuZ vle bi.155 Ta vis Ta vad aR niS nu li da va war mo-

ad gens mcde lo bas ka no nis mi e ri wi na pi ro be bis ar se bo bi sas am kuTx iT qar Tul sa mo sa-

mar Tleo siv rce Sic dam kvid rdes e.w gam Wo li pa su xis mgeb lo bis prin ci pis ga ta re bis

Se saZ leb lo be bi, rac uzo mod mniS vne lo va ni a. mo ce mul etap ze da va ixi le ba sa ka sa cio

sa sa mar Tlos mi er.

sa qar Tve los ka non mdeb lo ba iT va lis wi nebs (`me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis 55.9 mux-

li) e.w fi du ci u ri val de bu le be bis gav rce le bas sa meT val yu reo sab Wos wev reb zec,

Tum ca mi zan Se wo ni li iq ne bo da, moTx ov nis sxva das xva mas Sta bi iyos dad ge ni li sa meT-

val yu reo sab Wos wev ri sa da di req to re bis mi marT. rad gan sab Wos wev ri re a lu rad ma-

kon tro le bel rgols war mo ad gens, Se saZ le be lia mis mi marT ar se bob des uf ro me ti

kva li fi ka ci is moTx ov na, vid re di req to ris mi marT, ro me lic, ro gorc we si, sa meT val-

yu reo sab Wos an aq ci o ner Ta Tan xmo bis ga re Se mxo lod Cve u leb riv mim di na re saq mi a no-

bas axor ci e lebs. Tu xel mZRva ne li an sa meT val yu reo sab Wos wev ri da Tan xmde bi an sa-

zo ga do e bis xel mZRva ne lo bas ise, rom ar ga aC ni aT sa Ta na do kva li fi ka cia da amas uar-

yo fi Ti Se de gi moh yve ba, aR niS nu li uk ve mi iC ne va fi du ci u ri val de bu le bis dar Rve vad

da Se saZ le be lia zi a nis anazR a u re bis sa fuZ ve li gax des.

sa qar Tve lo Si xel mZRva nel Ta fi du ci u ri val de bu le be bis dar Rve vi saT vis mwi-

ri sa sa mar Tlo praq ti ka ar se bobs. maT gan aR sa niS na via er T-er Ti sa sa mar Tlos ga dawy-

ve ti le ba, rom li Tac, sa zo ga do e bis di req to ris mi er sa war mos gaZR o lis val de bu le-

bis Se us ru leb lo bis ga mo, sa qar Tve los sa sa mar Tlom Sps `3 m jor jia av to ser vi sis~

saq me ze mi i Ro ga dawy ve ti le ba, rom li Tac sa zo ga do e bis 50%-is mflo bel par tni ors

mis ca uf le ba me o re 50%-is mqo ne par tni o ris (i gi imav dro u lad iyo di req to ric) ne bis

ga mov le nis ga re Se mo ex sna moq me di di req to ri kom pa ni is xel mZRva ne li Ta nam de bo bi-

dan da da e niS na axa li di req to ri. am de nad, am Sem Txve va Si fi du ci u ri val de bu le bis

dar Rve vis Se de gad mox da ara stan dar tu li zi a nis da kis re ba dam rRve vis mi marT, ara-

med sxvag va ri, ati pu rad sa mar Tleb ri vi ga mo sav lis Zi e ba. ze mo aR niS nu li ga na pi ro-

ba im ga re mo e bam, rom sa zo ga do e bis moq me di di req to ri aRar axor ci e leb da kom pa ni-

is xel mZRva ne lo bas, ga su li iyo sa qar Tve lo dan da mi to ve bu li hqon da sa zo ga do e bis

mar Tva. igi ar ax den da arc bi u jet Tan an ga riS swo re bas, ra sac, sa va ra u dod, sa ga da sa-

xa do san qci e bi moh yve bo da.156

fi du ci u ri val de bu le be bis dar Rve vis Se de gad zi a nis anazR a u re bis Te mas Se e-

xe ba Tbi li sis sa qa la qo sa sa mar Tlos 2009 wlis 18 de kem bris №2/4877-08 ga dawy ve ti-

le bac, rom li Tac sa sa mar Tlos mi er dad ge nil iq na zo ga di prin ci pi imis Se sa xeb, rom

sa zo ga do e bis xel mZRva ne le bi da sa meT val yu reo sab Wos wev re bi zi a nis anazR a u re ba-

ze so li da ru lad iy vnen pa su xis mge bel ni sa zo ga do e bis wi na Se sa ga da sa xa do or ga nos

155 Tbilisis saqalaqo sasamarTlos 21.05.2012 wlis gadawyvetileba №2/9005-11, Tbilisis

saapelacio sasamarTlos 2013 wlis 22 ianvris №2b-2822-12 gadawyvetileba. 156 Tbilisis saqalaqo sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa kolegiisa da Tbilisis saapela-

cio sasamarTlos samoqalaqo saqmeTa palatis gadawyvetilebebi Sps `3 m jorjia avto-

servisis~ saqmeze.


136

mi er da kis re bu li ja ri mis ode no biT, ris sa fuZ vel sac war mo ad gen da sa ga da sa xa do

or ga nos Tan an ga riS swo re bis we se bis dar Rve va, Tum ca kon kre tul mo pa su xe Ta mi marT

sar Ce lis dak ma yo fi le ba ver mox da im mo ti viT, rom im dro i saT vis, ro de sac sa zo ga-

do e bas war mo eS va an ga riS swo re bis val de bu le ba, mo pa su xe e bi xel mZRva ne lebs ar war-

mo ad gen dnen, sa Ta na do mo pa su xe Ta mi marT ki mo sar Ce lem moTx ov na ze ua ri ga nacx a da.157

sa sa mar Tlom zo ga dad aRi a ra, rom aseT da va ze gav rcel de bo da sa meT val yu reo sab Wos

wev rTa so li da ru li val de bu le ba, Tum ca ga dawy ve ti le bis mi Re bi sas gaT va lis wi ne-

be li un da yo fi li yo i sic, xel mZRva ne lis ra qme de bas moh yva zi a ni: iseTs, ro me lic sa-

war mos Cve u leb riv saq mi a no bas war mo ad gens da di req to ri yo vel dRi ur saq mi a no ba Si

axor ci e lebs, Tu sa xe zea gan sa kuT re bu li uf le ba mo si le ba, rom lis kon tro li saT vis

aris Seq mni li sa meT val yu reo sab Wo.

doq tri na Si kor po ra ci u li jgu fis so li da ru li pa su xis mgeb lo bis prin ci pi

kor po ra ci ul jgu fad ga er Ti a ne bis er T-erT Zi ri Tad sa fuZ vlad mi iC ne va, Tum ca, sa-

qar Tve los ka non mdeb lo bis Ta nax mad, gar kve ul ga u geb ro bebs iw vevs.

hol din gis Se sa xeb Te o ri e bis Se sa ba mi sad, Se iZ le ba Svi lo bil ma sa war mom da sa-

Ta vo or ga ni za ci am pa su xi agon so li da ru lad, Tu pir ve la di xel Sek ru le ba ga for me-

bu li iq na Svi lo bi li sa war mos mi er, mag ram sa Ta vo kom pa ni is mi Ti Te bis sa fuZ vel ze.

aR sa niS na vi a, rom ro de sac so li da rul val de bu le ba zea sa u ba ri, yve la Sem Txve va Si

igi un da mo vi az roT qvey nis Si da ka non mdeb lo bis sxva nor meb Tan Se sa ba mi so ba Si, rad-

gan da vis Sem Txve va Si mxo lod hol din gis mo na wi le Ta So ris xel Sek ru le ba am sa kiTx is

ma re gu li reb lad ver ga mod ge ba. sa qar Tve los moq me di ka non mdeb lo bis Ta nax mad, so-

li da ru li val de bu le bis war mo So bi saT vis au ci le be lia kon kre tu li xel Sek ru le-

bis mxa red ga mo di o des Zi ri Ta di sa zo ga do e ba, an so li da rul mo va les Tan ga for mdes

cal ke xel Sek ru le ba, Zi ri Tad mo va led ki dar Ce ba Svi lo bi li kom pa ni a. mo ce mu li Se-

saZ le be lia im Sem Txve va Sic, Tu es gaT va lis wi ne bu li iq ne ba ka no niT. hol din gis so li-

da ru li val de bu le be bis wi na pi ro bebs exe bo da `me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis 17.3 da 17.4

mux le bi, rom le bic dRe i saT vis ga uq me bu li a. Se sa ba mi sad, ka no nis mi e ri daT qma am Te ma-

ze aRar ar se bobs.

hol din gSi jgu fu ri pa su xis mgeb lo bis kon cef ci as Tan mi mar Te ba Si mniS vne lo va-

nia ase ve sa mec ni e ro li te ra tu ra Si asa xu li Svi lo bi li kom pa ni is va leb ze hol din gu-

ri kom pa ni is sub si di u ri pa su xis mgeb lo bis Te mac, ro me lic da saS ve bi un da iyos kon-

kre tu li qvey nis ka non mdeb lo biT su bi eq tis ga kot re bi sas. ga dax di su u na ro bis saq mis

war mo e bis Se sa xeb sa qar Tve los ka no nis zo ga di prin ci pi ki isa a, rom yve la Sem Txve va Si

mo va lea is, vi sac hyavs kre di to re bi da ga dax di su u na roa (Svi lo bi li kom pa nia un da iq-

nes miC ne u li ase Tad). Tu mi si qo ne ba ar hyof nis kre di tor Ta moTx ov ne bis dak ma yo fi-

le bas, va le bi rCe ba ga us tum re be li. er Ta der Ti sa mar Tleb ri vi sa Su a le baa am pro ces-

Si sub si di u ri pa su xis mgeb lo bi saT vis hol din gu ri kom pa nia Ca er Tos pro ce sis re a bi-

li ta ci is re Jim ze ga das vli sas.

157 Tbilisis saqalaqo sasamarTlos 2009 wlis 18 dekembris №2/4877-08 gadawyvetileba.



137

5. das kvna

sa qar Tve los moq me di ka non mdeb lo ba kor po ra ci u li pa su xis mgeb lo bis cal ke ul

sa kiTx ebs, ele men tebs Se i cavs, Tum ca mTli a no ba Si igi qa o su ri sa xi Taa war mo Ce ni li da

er Ti a ni sa ka non mdeb lo siv rcis gan cdas ar to vebs.

mo ce mu lis gaT va lis wi ne biT, mar Te bu li iq ne bo da ze moT gan xi lu li kor po ra-

ci u li mar Tvis Zi ri Ta di prin ci pe bis da ner gva, maT So ris, mar Tvis or ga no Ta uf le ba-

mo si le ba Ta mkveT ri ga na wi le ba, rac ga na pi ro bebs efeq tu ri mar Tvis sis te mis Ca mo ya-

li be bas. amas Tan, mniS vne lo va nia sa qar Tve lo Sic daw vri le biT ai sa xos kor po ra ci u li

jgu fe bi saT vis da ma xa si a Te be li pa su xis mgeb lo bis sa kiTx e bi, ro gorc Si da kor po ra-

ci u li val de bu le be bis sa xiT, ise ga re Se me sa me pir Ta wi na Se pa su xis mgeb lo bis kuTx-

i Tac. aR niS nuls xe li un da Se uwy os am sfe ro Si sa sa mar Tlo praq ti kis Seq mna mac, ri si

pir ve li pre ce den te bi sa qar Tve los sa sa mar Tlo Si uk ve gaC nda.

aR sa niS na via isic, rom kor po ra ci u li mar Tvis mo de li mi iC ne va efeq tu rad, Tu

Se saZ le be li a mox des zi a nis wi nas war pre ven ci a, rac sa kor po ra cio sa mar Tal Si er T-

erT yve la ze rTul prob le mad sa xel de ba. am mi mar Tu le biT ka non mdeb lo bis dax ve was-

Tan er Tad mniS vne lo va nia Se iq mnas sa sa mar Tlo praq ti kac, rac dRe is mdgo ma re o biT

mwi ria da aR niS nu li sa kiTx e bis ma re gu li re bel fun qci as ver as ru lebs. zi a nis pre-

ven ci is gan sa vi Ta reb lad gan sa kuT re bu li mniS vne lo ba eni We ba uf le ba mo si le ba Ta

ga na wi le bis Se de gad kor po ra ci a Si mar Tvi sa da kon tro lis fun qci e bis ga mij vna sa da

re a lur gan xor ci e le bas da ma Ti Se us ru leb lo bi sas Se sa ba mis val de bul pi reb ze pa su-

xis mgeb lo bis da kis re bis prin ci pe bis dax ve was.

kor po ra ci u li mar Tvis Te ma ti ka Si gan sa kuT re bu li ad gi li uWi ravs mci re aq ci-

o ner Ta uf le be bis dac vas do mi nan tu ri mdgo ma ro e bis bo ro tad ga mo ye ne bis pi ro beb-

Si, rac Se saZ le be lia mra va li sa mar Tleb ri vi sa Su a le biT gan xor ci el des, Tum ca mi si

re a lu ri ber ke te bis Seq mna da aR sru le ba kvlav ar se biT prob le mad rCe ba, rad gan doq-

tri na Si aRi a re bu li prin ci pe bis cxov re bi se ul si nam dvi le Si ga ta re ba mra val faq-

tob riv ga re mo e ba zea da mo ki de bu li, ris dam tki ce ba sac dRe van de li praq ti ka kvlav

mci re aq ci o ne re bis tvir Tad asa xe lebs.

ze mox se ne bu li in sti tu te bis Se sa xeb ka non mdeb lo bis srul yo fi sa da praq ti kis

swo ri mi mar Tu le biT gan vi Ta re bi saT vis mniS vne lo va nia aR niS nu li sa mar Tleb ri vi in-

sti tu te bis siR mi se u li kvle va mec ni e ru li doq tri ni sa da gan vi Ta re bu li qvey ne bis

ka non mdeb lo bi sa da praq ti kis gaT va lis wi ne biT, rac xels Se uwy obs sa qar Tve lo Si ar-

se bul kom pa ni ebs da am kvid ron kor po ra ci u li mar Tvis msof lio do ne ze aRi a re bu li

prin ci pe bi.

aR niS nu li sa kiTx e bi gan sa kuT re biT aq tu a lu ri a, vi na i dan sa qar Tve lo Si mra va-

li sa war mo a, ro me lic e.w tran sna ci o na lu ri kor po ra ci u li jgu fis wev ri a,158 rom lis

mar Tvi sa da pa su xis mgeb lo bis sa kiTx e bi mxo lod sa qar Tve los moq me di ka non mdeb lo-

biT aRar ga ni sazR vre ba da er Ti an kor po ra ci ul siv rce Si Se mo iW re ba msof lio praq-

ti ka Si dam kvid re bu li pa su xis mgeb lo bis in sti tu te bic. am uka nas knels ki sa qar Tve-

158 saqarTvelos bankebis umravlesoba ucxouri kapitaliT Seqmnili sazogadoebaa.


138

los kom pa ni e bi un da dax vdnen mzad, ro gorc Si da kor po ra ci u li do ku men ta ci iT, ise

moq me di sa ka non mdeb lo ba zi Tac, sxvag va rad sa qar Tve lo Si ucx o u ri in ves ti ci e bis

mzar di in te re sis Se nar Cu ne ba rTu li iq ne ba, rac sa bo lo od er Ti an eko no mi kur maC-

ve ne bel zec uar yo fi Tad ai sa xe ba. kor po ra ci u li pa su xis mgeb lo bis sa mar Tleb ri vi

mo wes ri ge ba sa er Ta So ri so stan dar te bis do ne ze ki mniS vne lo va nia ne bis mi e ri qvey nis

da Ta vis Ta vad sa qar Tve los eko no mi ku ri gan vi Ta re bi saT vi sac. swo red aR niS nu li sa-

ja ro in te re si sZens kor po ra ci u li pa su xis mgeb lo bis sa kiTxs gan sa kuT re bul aq tu a-

lo bas.

139

giorgi maxarobliSvili*

samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze – daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi

I. Sesavali

sa kor po ra ci o sa mar Tleb ri vi we se bi TviT myo fa di xa si a TiT ga mo ir Ce va. mi si re-

gu la to ru li speq tri me war me su bi eq tTa or ga ni za ci u li mowy o bis Te zi sur are al Sia

moq ce u li da kor po ra ci u li mar Tvis sis te mur pre fe ren ci ebs uz run vel yofs. kor po-

ra ci u li wyo bis praq ti ci re ba msxvi li ka pi ta lis aku mu li re bis ber ke tad aRiq me ba. sa-

kor po ra cio sa mar Tlis ar si or ga ni za ci u lad mowy o bi li su bi eq tis eg zis ten ci a lu-

ro bas da me ga ka pi ta lis mar Tvis sa mar Tleb ri vi for miT uz run vel yo fa a. mar Tvis te-

le o lo gi u ri da miz nob ri vi gan mar te ba amo sa va li wer ti lia wi nam de ba re naS ro mis Tvis.

mar Tvis stra te gia or gan sxva ve bul ab straq ci a Si un da ga ni mar tos. pir ve li, sa kor po-

ra cio sa mar Ta li mar Tvas di le ris mi er in ves ti re bu li ka pi ta lis Si da or ga ni za ci ul

speq trsa da prin ci pal -a gen tis re la ti ur bu ne bas in te raq ci ul gan zo mi le ba Si are gu-

li rebs. mar Tvis me o re stig ma ka pi ta lis baz ris, anu fa si a ni qa Ral de bis or ga ni ze bu-

li me o ra di baz ris sa mar Tlis nor ma- de bu le beb Si ai sa xe ba. er Tia msxvi li ka pi ta lis

kon cen tri re bi sa da mar Tvis sa mar Tleb ri vi for ma da me o re – ka pi ta lis mo zid vis gan-

zo mi le ba Si am sa mar Tleb ri vi for miT ope ri re ba. uka nas kne li fa si a ni qa Ral de bis sa-

mar Tlis re gu la to rul are al Sia moq ce u li. is ga mo i ye ne ba or ga ni za ci u li for mis im

upi ra te so ba Ta maq si ma lu ri uti li zi re bis Tvis, ro me lic ka pi ta lu ri ti pis me war me

su bi eqts axa si a Tebs. upi ra te so bis pa ra le lu rad, igi ka pi ta lis kon cen tri re bis pro-

ce du rul ga na wes Ta ma ni pu li re bi sa da ara ke Til sin di si e ri kon ku ren ci is Seq mnis mo-

me te bul saf rTxes qmnis. Se sa ba mi sad, Se saZ lo di so nan si pre ven ci u li Tu rep re si u li

qme de biT un da iq nes aR mof xvri li.

naS ro mis struq tu ra ka pi ta lis or ga ni ze bul ba zar ze ope ri re ba di an ga riS val-

de bu li sa war mos Se Ze nis gan sa ja ro e bul me qa nizms, ker Zod, sa ten de ro Se Ta va ze bas

ga nav rcobs. sa ten de ro Se Ta va ze ba tran zaq ci a Si mo na wi le yve la su bi eq tis ka pi ta lis

ga da na wi le ba sa da axa li `wyo bis~ Seq mnas ukav Sir de ba. ami tom, is fa si a ni qa Ral de bis

sa mar Tlis gan sa kuT re bu li ze dam xed ve lo bis qveS aris moq ce u li. ka pi ta lis ba zar ze

dam kvid re bu li we se bis pa ra le lu rad, qo neb ri vi ma ni pu la ci e bi sa da Tun dac am we se bis

dar Rve vas pre ven ci u li kor po ra ci ul sa mar Tleb ri vi taq ti ku ri svle bi upi ris pir de-

ba, ro me lic ba zar ze fun qci o ni re bad su bi eq tTa So ris in te res Ta ba lan sis miR we vas

uwy obs xels. ba lan si re bul in te res Ta ar se bo bis pre kon di cia ka pi ta lis baz ris mo na-

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti, asistent-profesori, sakorporacio, sa-

banko da ekonomikuri samarTlis institutis wevri.


140

wi le Ta da, Se sa ba mi sad, eko no mi kur sta bi lu ro ba sa da di na mi kas ga na pi ro bebs. kvle vis

an To lo gia in te res Ta dis ba lan sis eg zis ten ci a lu ri ga mov li ne be bi sa da ma Ti pre ven-

ci re bis Zi ri Tad taq ti kur -sa mar Tleb riv (u pi ra te sad kor po ra ci u li xa si a Tis) ber-

ke tebs mo i cavs.

II. da uf le bis ar sis gan mar te bis Tvis

ar se bobs kor po ra ci a Ta Se Ze nis gan xor ci e le bis Tvis ori, er Tma ne Tis gan gas-

xva ve bu li, me qa niz mu ri moq me de bis are a li: ker Zo mo la pa ra ke bis war mo e ba dro i sa da

ad gi lis Se uzR u da vad da aq ci a Ta or ga ni ze bul re gu li re bad ba zar ze1 sa Ta na do pro-

ce du rul moTx ov na Ta2 dac viT.3 baz ris `or ga ni ze bu lo ba~ ori mi mar Tu le biT un da

ga ni mar tos. pir ve li, fa si a ni qa Ral de bis brun vis sa ka non mdeb lo re gu la to ru li mo-

wes ri ge ba, ro me lic sa er Toa or ga ni ze bul me o rad ba zar ze ope ri re ba di ne bis mi e ri

an ga riS val de bu li sa zo ga do e bis Tvis. me o re, or ga ni ze bu li baz ris sub tip Ta So ris

re gu la ci u rad mWid ro mo wes ri ge ba sa fon do bir Jis or ga ni za to ri me war me su bi eq-

tis sa wes de bo da Si da de bu le be biT moTx ov ni li stan dar tu li kri te ri u me biT. ori ve

mi mar Tu le bis ko nun qcia ka pi ta lis or ga ni ze bu li baz ris sa xe o ba Si xde ba. ka pi ta lis

or ga ni ze bu li baz ris sa xe o ba Ta sub ti pu ri ga mov li ne ba or ga ni ze bu li me o ra di ba-

za ri a, rom lis qve sa xe o ba Ta CaS la sa fon do bir Jad (stock market) da arasabirJo bazrad

(over-the-counter market) iyo fa. am kuTx iT, ka pi ta lis ba za ri kor po ra ci a ze kon tro lis

mo po ve bis um niS vne lo va ne si seg men ti a.4 kon tro lis mo po ve ba sa miz ne sa zo ga do e bis sa-

kon tro lo aq ci a Ta ra o de no bis Se Ze nis tran zaq ci iT ga mo i xa te ba. fa si a ni qa Ral de bis

ba za ri kon tro lis mo po ve bas sa war mo Si xme bis 10%-ze me tis Se Ze nad gan mar tavs.5 di-

lers kon tro lis mo po ve ba, anu Se Ze na ori ve, ker Zo mo la pa ra ke bi sa Tu sa ten de ro Se-

Ta va ze bis gziT xe le wi fe ba.6

tran zaq ci a Ta Ses ru le bis moq me de bis sfe rod or ga ni ze bu li ba za ri sa ten de ro

Se Ta va ze biT kor po ra ci u li da uf le bis gan msazR vre li sub stan ci u ri ni Sa ni a. mi si wi-

na pi ro ba er Tma ne Tis gan gan sxva ve bu li mo ti ve bi a. kor po ra ci a Ta da pat ro ne ba7 ag re ga-

1 Hazen T. L., Broker-Dealer Regulation, USA, 2011, 3-13.2 Steinberg M., Understanding Securities Law, 5th ed., USA, 2009, 115-143.3 wina TavSi gaanalizebul iqna wilobrivi SeZenis saxeebi rogorc kerZo molaparakebis

warmoebis egzistencialuri SemTxveva. misi vizavi, sajaro satendero SeTavazeba, SeZe-

nis Tematurad igive, Tumca gansxvavebuli proceduruli meqanizmia. SeZenis gansaja-

roebuli saxis analizi warmodgenilia winamdebare Tavsa da momdevno paragrafebSi.4 Betton S., Eckbo B., Torbun K., Corporate Takeovers, Tuck School of Business Working Paper No. 2008-47,

1. <http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract–id=1131033>.5 `fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb~ kanonis me-2 muxlis me-20 punqti.6 `fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb~ kanonis me-15 muxlis pirveli punqti kontrolis

mopovebas SesaZleblad miiCnevs (`... SeuZlia gaakeTos~) satendero SeTavazebiT, xolo

me-18 muxlis pirveli punqti meoradi garigebis dadebas safondo birJaze da mis gareT

Cveulebriv saqmianobaTa kategoriaSi moiazrebs.7 inglisurenovani “takeover~-is qarTul Sesatyvisad SesaZlebelia gamoyenebul iqnes

daufleba, dapatroneba. rac Seexeba “hostiletakeover”-s, mis Sesatyvisad, ufro mizanSe-

wonili iqneba `STanTqmis~ gamoyeneba.

giorgi maxarobliSvili, samizne sazogadoebis SeZena kapitalis organizebul bazarze –

daufleba satendero SeTavazebiT da misi saxeebi

141

tis8 Ri re bu le bis mo ma te bas un da uz run vel yof des.9 Ri re bu le bis stag na ci a, ro me lic

in for ma ci u li va ku u mis, anu asi met ri u lo bis, tran zaq ci a Ta Ri re bu le bis, teq no lo-

gi u ri gan vi Ta re bis sa Ta na do do nis ar qo nis Tu sxva mi ze ze biT aris ga mow ve u li, biZ gis

mim ce mia kor po ra ci is Se sas yi dad an ga sa yi dad.10 ne bis mi er Sem Txve va Si, Se Ta va ze bis wi-

na da de ba uk ve mom ge bi a nia sa miz ne sa zo ga do e bis aq ci o ner TaT vis.11 Se saZ lo a, kor po ra-

ci is da uf le bis sxva das xva mo ti vi ar se bob des, mag ram yo vel kon kre tul da pat ro ne bas

er Ti kon kre tu li mo ti vi da e dos sa fuZ vlad. da uf le bis fa si li ta tor pre kon di ci-

a Ta So ris mo no po li u ri Tu oli go po lu ri mdgo ma re o bis mo po ve bis mi za ni, in for ma-

ci u li upi ra te so ba, anu ro ca fun qci o ni re ba di baz ris yve la mo na wi lis Tvis ar aris

sa miz ne sa zo ga do e bis Ri re bu le bi sa da per speq ti ve bis Se sa xeb in for ma cia xel mi saw-

vdo mi,12 si ner gi u li efeq tis miR we va, me nej men tis Sec vla, fi nan su ri xed va (sa ga da sa xa-

do upi ra te so ba ni da Sem ci re bu li sa lik vi da cio Ri re bu le ba)13 da me nej men tis pi ra di

da in te re se ba mra val sa xo van ka te go ri ebs14 So ris li de ro ben.15 pa ra le lu rad, da pat-

ro ne bis he te ro ge nu li niS ne bia Se Ta va ze bis16 Ri re bu le ba, kon ku ren ci is mas Sta bu ro-

ba (single-bid versus multiple-bid contests),17 war ma te bu lo bis xa ris xi, Se Tan xme bis sa xe (mer ger ver sus ten der of fer), da fi nan se bis me To di (fu li an aq ci a), kom bi na ci i sad mi sa miz ne sa zo-

8 ̀ agregati~ samizne da SemTavazebeli (bidder) aqcionerebis Semosavlebia. Schuster E.P., Effi -ciency in Private Control Sales – The Case of Mandatory Bids, LSE Legal Studies Working Paper No. 8/2010 2, <http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract–id=1610259>. aqcionerTa Rirebulebis zrdis

Sesaxeb arsebobs “implicitcontracttheory”. dauflebis ekonomikurad sasargeblo Sedegebis

miRweva aqcionerTaTvis samizne sazogadoebis stuqturaSi cvlilebebis ganxorciele-

biT miiRweva. cvlileba moicavs menejmentis Secvlas muSa-mosamsaxuridan dawyebuli

aRmasrulebeli menejeriT damTavrebuli. “implicit contract theory”-is Tanaxmad, es SemZens

aZlevs operaciuli xarjebis Semcirebisa da samizne sazogadoebidan misaRebi Rireb-

ulebis zrdis SesaZleblobas. ix. Klein W.A., Coffee J.C., Business Organization and Finance, 10th ed., USA, 2007, 200-201. Sead. Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 667-668.

9 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 259.10 Hall B.H., Effects of Takeover Activity in Corporate Research and Development in: Corporate Takeovers:

Causes and Consequences, ed. Alan J. Auerbach, Chicago,1988, 72.11 Roll R., Empirical Evidence on Takeover Activity and Shareholders Wealth, in: Knights, Raiders, And Targets,

(edit. Coffee, Lowensteion, Rose-Ackerman), USA, 1998, 241-242.12 Sead. Davies P., Hopt K., Control Transactions, USA, 2009, 174.13 Klein W.A., Coffee J.C., Business Organization and Finance, 10th ed., USA, 2007, 200.14 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, 1986, 257 et seq.15 Roll R., Empirical Evidence on Takeover Activity and Shareholders Wealth, USA, 1988, 243-250.16 e.w. “takeoverbid”, sadac SemTavazebeli (bidder) aris dauflebis potenciuri subieqti.17 konkurencia masStaburobaSi SeTavazebul Sesyidvis winadadebaTa simravles gulisx-

mobs. rogorc wesi, samizne sazogadoebis aqcionerebi satendero SeTavazebis moq-

medebis iuridiuli Zalis gasvlis bolo wuTamde ar Tanxmdebian ukeTesi SeTavazebis

miRebis molodinis gamo. ix. Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 704.satendero Se-

Tavazebis meqanizmuri berketis arCeva SemTavazebels konunqciur CarCoSi aqcevs: mas

ar SeuZlia nebismieri sxva gziT awarmoos molaparakeba da SeiZinos satendero SeTava-

zebaSi ganxiluli fasiani qaRaldebi. ix. `fasiani qaRaldebis Sesaxeb~ kanoni, me-15 mux-

lis me-7 punqtis a) qvepunqti.


142

ga do e bis da mo ki de bu le ba (hos ti le ver sus ne ut ral or fri endly), sa baz ro pro duq ci is sfe ro Ta

kve Ta: ho ri zon ta lu ria Tu ver ti ka lu ri18 da sxva.19

sa ten de ro Se Ta va ze biT sa miz ne sa zo ga do e ba Si kon tro lis sru lad mo po ve ba

swra fi da uf le bis re gu la to ru lad teq ni ku ri da ap ro bi re bu li sa Su a le ba a. is Se iZ-

le ba gan xor ci el des ka no niT gan sazR vru li sa kon tro lo zRvris miR we vam de,20 rom-

lis Sem dgom etap ze mandatory takeover bid-is Ses ru le bis Se sa xeb we se bi iwy ebs moq me de-

bas.21,22 aq ci a Ta sa kon tro lo pa ke tis mo po ve ba, ro gorc aRi niS na, ker Zo mo la pa ra ke bis

gziT an xmis uf le bis mqo ne aq ci a Ta Ses yid vis Se sa xeb sa ja ro sa ten de ro Se Ta va ze biT

aris Se saZ le be li.23

da uf le ba aris Sem Ta va zeb lis (bidder) mcde lo ba, mo i po vos su bi eqt kom pa ni a Si (tar-get) kon tro li mi si gan Tav se bu li aq ci e bis na wi lob ri vi an sru li Se Ze nis sa Su a le biT.24

da uf le bis wi na pi ro ba Ta ar se bo bis praq ti ku li ga mo ye ne bis sa fuZ ve li sa miz ne

sa zo ga do e ba Si xmis uf le bis zRvru li pro cen tu li maC ve neb lis miR we vas Tan aso cir-

de ba.25 es maC ve ne be li sxva das xva mar Tlwes rig Si gan sxva ve bu lad la vi rebs. mi si ar si

ki uc vle li a:26 sa miz ne sa zo ga do e bis sa kon tro lo pa ke tis miR we va er Tgva ro va nia da

18 Klein W.A., Coffee J.C., Business Organization and Finance, 10th ed., USA, 2007, 199.19 Betton S., Eckbo B., Torbun K., Corporate Takeovers, Dartmouth, 2008, 2.20 mewarmeTa Sesaxeb kanonis 532 muxlis pirveli punqti xmis uflebis mqone aqciaTa nax-

evarze metis SeZenas savaldebulo satendero SeTavazebis gakeTebis aqtivacias iwvevs.21 Hertig H., McCahery J., Company and Takeover Law Reforms in Europe: Misguided Harmonization Efforts

or Regulatory Competetion? in: After Enron, (edit. Armour, McCahey), USA, 2006, 564-565.22 arsebobs am wesisgan Tavis aridebis saSualebebi. aseTi saSualebaa sakontrolo maCvene-

blis zRvars qvemoT aqciaTa pirveladi Sesyidva. am SemTxvevaSi, investori, romelsac

surs korporaciis dapatroneba, sazogadoebaSi aqciaTa im raodenobas Seisyidis, ro-

melic mas Tavidan aaridebs savaldebulo satendero SeTavazebis ganxorcielebis

samarTlebriv valdebulebas da saSualebas miscems, sazogadoebaSi monawileobis

garkveuli procenti Seisyidos mxolod sabazro Rirebulebad.23 Brudney V., Chirelstein W., Corporate Finance, USA, 1979, 709-710.24 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 1., 10.25 Bradly M., Interfi rm Tender Offer and Market For Corporate Control, Journal of Business, Vol. 53, no. 4,1982,

268.26 Tumca, sapirispiro mosazreba ufro argumentirebulia.unda gaimijnos savaldebulo

satendero SeTavazeba (mandatory tender offer) da daufleba (takeover) erTmaneTisgan: Ses-

aZlebelia dauflebis procesi daiwyos sakontrolo paketis miRwevamde satendero

SeTavazebis gakeTebiT samizne sazogadoebis mniSvnelovani wilis Sesasyidad, rac Sem-

Tavazeblis nebazea damokidebuli da dapatronebis qmedebaTa saerTo jaWvis pirvel

rgols SeiZleba warmoadgendes. magaliTad, satendero SeTavazebis maregulirebeli

aqti aSS-Si aris Williams Act, romelic samizne sazogadoebis 5%-is SeZenas misi regu-

lirebis qveS aqcevs. saqarTvelos fasiani qaRaldebis kanoni satendero SeTavazebas

dispoziciuri daTqmiT awesrigebs (15.1 muxli). magram, Tu dispoziciuri daTqma iqneba

gamoyenebuli, is Seexeba xmis uflebis 10%-ze metis mopovebaze gakeTebul satende-

ro SeTavazebas. ix. Williams Act, sec. (13) (d). 5% da 10% ar aris sakorporacio samarTliT

gansazRvruli sakontrolo zRvari da savaldebulo satendero SeTavazebis valdeb-

ulebas ar warmoSobs, Tumca, SesaZloa, mtruli dauflebis winapirobas warmoadgen-

des, an mis ganxorcielebas emsaxurebodes, anu STanTqmis pirveli rgoli iyos. ix.Cox J.,



143

is kon kre tul nor ma ti ul re gu li re ba zea da mo ki de bu li.27da uf le bis pro ce du ru li

gan vi Ta re ba mxo lod sa val de bu lo sa ten de ro Se Ta va ze bas28 ar mo i cavs. is da uf le bis

(STan Tqmis) das ru le bis bo lo, kon kre tu li pi ro be bis ar se bo bi sas re gu la ci u rad im-

pe ra ti u li da er T-er Ti Se mad ge ne li ele men ti a. misi me o re um niS vne lo va ne si ele men ti

sa ten de ro Se Ta va ze ba a, ro me lic kor po ra ci is TviT re gu li re bad, mag ram quo war ran to qme de bas war mo ad gens.29 aR niS nul ele men tTa gan pir ve lis ana li zi kvle vis far glebs

scde ba, xo lo me o re – Ses ru le bu li kvle vis gag rZe le bas Tan da ma kav Si re be li rgo li a,

rom lis Sem deg da uf le bis sa xe Ta kla si fi ci re bi Ta da mis gan Tav dac vis sa Su a le ba Ta

ko la te ru li ana li ziT kvle vis es seg men ti Ses rul de ba.

III. satendero SeTavazeba dauflebis konteqstSi

sa ten de ro Se Ta va ze ba, spe ci fi ku ri, ka pi ta lis ba zar ze or ga ni ze bu li vaW ro bis-

Tvis da ma xa si a Te be li, sa mar Tleb ri vad re gu li re ba di30 mov le na a.31 is are gu li rebs im

sa ten de ro Se Ta va ze bebs, ro me lic ka pi ta lis or ga ni ze bul me o rad ba zar ze fun qci o-

ni re ba di kor po ra ci is xmis uf le bis mqo ne aq ci a Ta mi marT aris ga ke Te bu li.32 ofer tis

ad re sa ti ss-is aq ci o ne re bi ari an.33

Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 197-211;Haas J.J., Corporate Fi-nance, New-York, 2011, 634-644; ABA Section of Antitrust Law, The Merger Review Process: A Step-By-Step Guide To U.S. And Foreign Merger Review, 4th ed., USA, 2012, 154-157.sagulisxmoa, rom dauflebis

dawyeba sakorporacio samarTliT dadgenili sakontrolo paketis SeZenis etapze ki ar

xorcieldeba, aramed fasiani qaRaldebis samarTalSi gamwesebuli kontrolis mopo-

vebis pirveli mcdelobis etapze. sakorporacio samarTliT dadgenili sakontrolo

zRvris miRweva saSualebas aZlevs SemZens, mTlianad STanTqas samizne sazogadoeba, anu

baideri satendero winadadebas akeTebs (valdebuleba) anda iyenebs savaldebulo miy-

idvis normatiul uflebas (ufleba). Williams Act-is erT-erTi moTxovnaa, rom SemZenma

samizne sazogadoebis aqciaTa SeZenis mizani gamijnos – unda mas sazogadoebaze kon-

trolis mopoveba (takeover) Tu aqciebis Sesyidvas ubralod investirebis meqanizmad iy-

enebs. ix. Gaughan P. A., Mergers, Aqcuisitions and Corporate Restructurings, 5th ed., USA,2011, 76-78; Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 207-210. gamijvnisaTvis,

Sead. Hertig H., McCahery J., Company and Takeover Law Reforms in Europe, USA, 2006, 559-565.27 Klein W.A., Coffee J.C., Business Organization and Finance, 10th ed., USA, 2007, 190.28 burduli i., savaldebulo satendero SeTavazeba, aqciaTa savaldebulo gayidva, Jurn.

`marTlmsajuleba~, 2, Tb., 2007, 11-29.29 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., Vol. 1, USA, 2010, 243,244.30 misi samarTlebrivi regulireba sxvadasxva antimonopoliur kanonmdeblobaSia moce-

muli (Williams Act, Security Exchange Act.). samarTlis kuTxiT, is fasiani qaRaldebis samarT-

lis sagans warmoadgens. Steinberg M., Understanding Securities Law, 5thed., USA, 2009, 285. qarTul

kanonmdeblobaSi satendero SeTavazebis meSveobiT ss-is aqciaTa Sesyidva dareguli-

rebulia `fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb~ kanonis me-15 muxlis pirveli punqtiT.31 miuxedavad misi samarTlebrivad regulirebadi Sinaarsisa, umetes sakanonmdeblo aqt-

Si misi pirdapiri definicia ar arsebobs. Cox J., Hazen T. H., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 211-212.

32 Oesterle D. A., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 130.33 Easterbrook F., Fischel D., The Economic Structure of Corporate Law, USA, 1991, 162.


144

mi si sa mar Tleb ri vad an ti mo no po li ur ka non mdeb lo bas daq vem de ba re bu li re gu-

li re ba di xa si a Ti dan ga mom di na re, praq ti ku li Ses ru le ba, sa ka non mdeb lo re gu la ci-

e biT mo no po li u ri mdgo ma re o bis pre ven ci is ga mo, xde ba ara ho ri zon ta lu ri kom bi na-

ci iT, ro de sac ori ve sa zo ga do e ba er Ti da ima ve sa me war meo saq mi a no bas axor ci e lebs,

ara med ver ti ka lu ri da kon glo me ri re bu li Se Ze nis Se sas ru leb lad.34

sa miz ne kom pa ni is aq ci a Ta Ses yid vis miz niT sa ja ro sa ten de ro Se Ta va ze bis gan-

xor ci e le ba gan sa kuT re biT efeq tu ria ma Sin, ro de sac mas Si wi lob ri vi mo na wi le o ba

sag rZnob lad da na wev re bu lia (dispersed)35 da ar ar se bobs er Ti aq ci o ne ri (blockholder),

ro mel sac ga aC nia xmis uf le bis mqo ne aq ci a Ta is ra o de no ba, rom uSu a lod ga na xor ci-

e los sa zo ga do e ba ze efeq tu ri kon tro li.36 mi si gan xor ci e le bis wi na pi ro bad mi ni-

mum ofe ren tis rwme na a, rom sa miz ne sa zo ga do e bis me nej men ti mo i wo nebs Se Ta va ze bas,

an mi ni mum ar Se e wi na aR mde ge ba mas,37 anu ne it ra li te ti per so na iq ne ba.38,39 sa ten de ro

Se Ta va ze bis aq ti va ci is mo ti va to ri sa war mos Tan, ro gorc iu ri di u lad eg zis ten ci a-

lur su bi eq tTan, mo la pa ra ke bas daq vem de ba re bu li tran zaq ci is, ma ga li Tad, Ser wymis

an qo neb ri vi Se Ze nis, Ses ru le ba Se uZ le be li un da iyos.40 sa ten de ro Se Ta va ze ba rTu li,

kom pleq sur mov le na Ta Se ma ja me be li mo ce mu lo bis ma ta re be li ter mi ni a. es ga na pi ro-

bebs mis di qo to mi as, ro gorc er Ti a ni de fi ni ci is uqon lo bis Se degs. mi si ar sis Si na ar-

sob ri vi de ter mi na cia sa ka non mdeb lo41 da doq tri na lur do ne zea Se saZ le be li.42 ka pi-

ta lis baz ris ma re gu li re be li we se bis mi xed viT, sa ten de ro Se Ta va ze ba Sem Ta va zeb lis

sa ja ro gan cxa de baa me sa kuT ris mi er de po zi tur ban kSi gan Tav se bul fa si an qa Ral dTa

gan sazR vrul fa sad Ses yid vis Ta o ba ze.43 sxva sity ve biT, sa ten de ro Se Ta va ze ba gu lis-

xmobs sa miz ne kor po ra ci is yve la aq ci o ne ris mi marT gan xor ci e le bul sa ja ro Se Ta va-

ze bas ma Ti sa ja ro mi moq ce va Si ar se bu li aq ci e bis Ses yid vis miz niT. ofer ti, ro gorc

we si, gan xor ci e le bu lia pi ris an pir Ta (in ves tor Ta) jgu fis44 mi er kom pa ni is aq ci e-

bis kla sis an kla se bis na wi lis, an sru lad Se Ze nis Ta o ba ze.45 sa ten de ro Se Ta va ze biT

Se Ze nis ar si, Ser wymi sa da qo neb ri vi Se Ze nis gan gans xva ve biT, sa zo ga do e bis wi lob ri vi

Ses yid va pir da pir aq ci o ne re bis gan, me nej men tis gan gver dis av liT Se saZ le be lo ba a.46

gan sxva ve ba tran zqci is mo na wi le per so na Ta su bi eq ti viz mSi a.

Ri re bu le bis47 gan sazR vra sa ten de ro Se Ta va ze bis kom pleq su ro bis me o re ni Sa-

34 Clark R., Corporate Law, USA, 1986, 537.35 Brudney V., Chirelstein W., Corporate Finance, USA, 1979, 709.36 Sepe S., Rogers J., Private Sale of Corporate Control: Why The European Mandatory Bid Rule is Ineffi cient,

2010, 7, <http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract–id=1086321>.37 Brudney V., Chirelstein W., Corporate Finance, USA, 1979, 710.38 Hertig H., McCahery J., Company and Takeover Law Reforms in Europe, USA, 2006, 562-564.39 Fleischer A., Mundheim R., Corporate Acquisition by Tender Offer, 115 U. of Pa.L.Rev., 1967, 317-321.40 Brudney V., Chirelstein W., Corporate Finance, USA, 1979, 709.41 Hazen T. L., The Law of Securities Regulation, 6thed., USA, 2009, 388-393.42 is SeiZleba moicavdes kerZo molaparakebis elementebsa da aqciebiT sajaro vaWrobis

elementebsac. ix. Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 212-213.

43 Oesterle D. A., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 130.44 Aranow E. R., Einhorn H. A., Tender Offers For Corporate Control, New-York, 1973, 83-94.45 Kanter C.,Tender Offers Making and Meeting Them, New-York, 1979, 12.46 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 704.47 Williams Act-is miRebisas kongresSi gamarTuli debatebisas SemuSavebul iqna satendero

SeTavazebis definicia (romelic ar iqna saboloo versiaSi Setanili), sadac fasi mniS-



145

ni a. mas, Zi ri Ta dad, kor po ra ci is eko no mi ku rad per speq ti u li48 xed va gan sazR vravs.49

po ten ci u ri myid ve li mzad aris ga da i xa dos pre mi um Tan xa,50 ro gorc sa ten de ro Se Ta-

va ze bi sa da kon tro lis mo po ve bis Ri re bu le ba.51 pre mi um Ri re bu le ba sa baz ro Ri re-

bu le ba ze ga ci le biT me ti a.52 sa ten de ro Se Ta va ze ba da mas Si ga dax di li pre mi um Tan xis

eko no mi ku ri prog no zi re ba fa si an qa Ral dze53 ka pi ta lis ba zar sa da fir mis eko no mi-

kur per speq ti veb zea dam ya re bu li.54

fa si an qa Ralds ori gan zo mi le ba aqvs: ris ki da mo sa lod ne li Se mo sa va li. ris kis

di ver si fi ci re bas Sem Ze ni in ves ti re bis sa fuZ vel ze, me nej men tis Sec vli sa da lik vi-

du ri baz ris aT vi se bis Se saZ leb lo bis ga mo ye ne biT ax dens. mag ram, fa sis gan sazR vris

mTa va ri ele men ti Se saZ lo Se mo sav le bi a. Tu bidder Se sa Ze ni aq ci i dan sa mo mav lod 1%-i-

an zrdas ma inc elo de ba, ma Sin mi si sa ten de ro Se Ta va ze bis pre mi um Ri re bu le bis ga dax-

da, Se saZ le be li a, mom ge bi a ni aR moC ndes.55

sa ten de ro Sem Ta va ze be li Se Ta va ze biT sa mar Tleb ri vad ibo Wavs Tavs.56 aq cep ti-

re bis Sem Txve va Si is gan sazR vrul fa sad kon kre tu li ra o de no bi sa da kla sis aq ci ebs

Se is yi dis.57 Se Ta va ze ba yve la aq ci o ne ris mi marT xde ba, rac, Tvi seb ri vad, Ta vi dan ve ga-

mo ricx avs Se sa Ze nad Se Ta va ze bu li yve la aq ci is yid vas.58 Sem Ze nis taq ti ku ri59 xed va60

Sem deg na i ri a: sa ten de ro Se Ta va ze bis pir vel etap ze Se i Zi nos maq si ma lu rad me ti xmis

vnelovnad maRali unda yofiliyo sabazro RirebulebasTan SedarebiT (… price substan-tially above the current market price ). ix. Aranow E.R., Einhorn H.A., Tender Offers For Corporate Control, USA, 1973, 71-82; Kanter C.,Tender Offers Making and Meeting Them, USA, 1979, 8-14.

48 Easterbrook F., Fischel D., The Economic Structure of Corporate Law, USA, 1991, 162-163.49 Klein W.A., Coffee J.C. ,Business Organization and Finance, 10th ed., USA, 2007, 190.50 Betton S., Eckbo B., Torbun K., Corporate Takeovers, 2008, 17-18.51 Haas J.J., Corporate Finance, USA, 2011, 637.52 Sepe S., Rogers J., Private Sale of Corporate Control: Why The European Mandatory Bid Rule is Ineffi cient,

2010, 8-34, <http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract–id=1086321>.53 Booth R. A., Financing the Corporation, USA, 2010, 685-692.54 Sead.Dyck A., Zingales L., Private Benefi ts of Control: An International Comparision, 2001, 8-9, <http://

onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1540-6261.2004.00642.x/pdf>.55 Posner R., Economic Analysis of Law, 4th ed., USA, 1992, 429.56 satendero SeTavazebis savaldebulo Zala sakanonmdeblo donezea ganmtkicebuli. mas

konkretuli SezRudvebi udevs safuZvlad. mas Semdeg, rac SemZeni sajaro satendero

SeTavazebis Sesaxeb gancxadebas akeTebs, satendero SeTavazebis moqmedebis periodSi

mas ekrZaleba samizne sazogadoebis aqcionerTa mimarT, tenderis gareT, kerZo mo-

laparakebis warmoeba da aqciaTa SeZena. ix. Security Exchange Act, Rule 14e-5(a). fasiani qa-

Raldebis bazris Sesaxeb kanonis me-15 muxlis me-7 punqti.57 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 213.58 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 704. oferentis mier gakeTebuli satendero

ganacxadi savaldebulo aqceptirebis Sesrulebas ar iTvaliswinebs. SemZenis gaTvla

hipoTeturi da potenciuria: is premiumRirebulebis gadaxdis gziT samizne sawarmos

aqcionerTa aqceftirebis provocirebas axdens. ra Tqma unda, yvela aqcioneri nebis av-

tonomiurobiTa da sakuTrebis konstituciuri uflebiT sargeblobs – gasxviseba maTi

nebelobiTi aqtia.59 zogadad, satendero SeTavazebis ganxorcielebis taqtikisTvis ix. Brudney V., Chirelstein

W., Corporate Finance, 1979, 712-716.60 Betton S., Eckbo B., Torbun K., Corporate Takeovers, Dartmouth, 2008, 20-25.


146

uf le bis mqo ne aq cia61 da Tu is mi aR wevs sa val de bu lo mi yid vis maC ve ne bels, ga na xor-

ci e lebs “short-form” Ser wymas mci re aq ci o ner Ta gan sa dev nad.62 ni San dob li vi a, rom ase-

Ti sa ten de ro Se Ta va ze ba (aq ci o ner Ta mi marT) mtru li Ses yid vis dros xor ci el de ba.63

doq tri na lu ri da sa ka non mdeb lo Si na ar sob ri vi de fi ni ci e bis gar da, ar se bobs

sa mo sa mar Tlo pre ce den tu li praq ti ka, ro me lic sa ten de ro Se Ta va ze bis, ro gorc ar-

sis, sub stan ci u ri ele men te bis kon kre ti zi re bas ax dens.64es ele men te bi im faq tob riv

ga re mo e ba Ta Ca mo naT val Si a, ro mel Ta ar se bo bi sas aq ci e bis Se Ze na sa ten de ro Se Ta va-

ze bad dak va li fi cir de ba da da eq vem de ba re ba spe ci a lur an ti mo no po li ur nor ma ti ul

re gu li re bas.65 saq me Si Wellman Dickinson-is wi na aR mdeg sa sa mar Tlom sa ten de ro Se Ta va-

ze bis gan sazR vris rva faq tob ri vi ga re mo e ba da ad gi na. su bi eq tis kor po ra ci u li qme-

de ba dak va li fi cir de ba sa ten de ro Se Ta va ze bad, Tu is (1) aq ci o ner Ta far To wri sad-

mia ga ke Te bu li; (2) ro me lic im ga moS ve bul aq ci a Ta sub stan ci u ri pro cen tis Se Ze nis

moTx ov nis ken aris mi mar Tu li; (3) rom lis Ri re bu le ba aq ci a Ta ba zar ze ga ba to ne bul

Ri re bu le ba ze me ti a; (4) xo lo ofer tSi Se Ta va ze bu li mkac rad gan sazR vru li pi ro be-

bi, ro me lic ar da eq vem de ba re ba mo la pa ra ke biT Sec vlas; (5) mi mar Tu lia aq ci a Ta fiq-

si re bul sa ten de ro ra o de no ba Ta Se Ze nis ken; (6) kon kre tu lad dad ge ni li dro is gan-

mav lo ba Si; (7) ro de sac aq ci e bis gas xvi se bis ga dawy ve ti le bis mi sa Re bad Se Ta va ze bu li

pi re bis (aq cep tan tis) dar wmu ne ba xde ba (8) da Se Ta va ze ba gacx a de bu lia sa ja rod, rac

xels Se uwy obs aq ci a Ta swraf aku mu li re bas.66

mok led, sa ten de ro Se Ta va ze ba sa miz ne sa zo ga do e bis aq ci a Ta Se Ze nis pro ce du-

rul in stru men ta lur, ka pi ta lis ba zar ze dam kvid re bul, sa mar Tleb ri vad re gu li-

re ba di me qa niz mi67 da Se Ze nis praq ti ku li de mon stri re bis um niS vne lo va ne si in ter-

struq tu ru li, sta ti ku ri ele men ti a.68

61 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 816.62 Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 682.63 Depamphilis D., Mergers, Acquisitions, and Other Corporate Restructuring Activities, 5thed., USA, 2010, 21.64 Wellman v. Dickinson, 475 F.Supp. 783, 823-824 (S.D.N.Y. 1979); SEC v. Carter Halwey Hale Stores, Inc.,

760 F.2d 945 (Cir. 1985).65 Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 639-640.66 Cox J., Hazen T.L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 213-215.67 misi mowesrigeba fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb kanonis me-15 muxlSia mocemuli,

romelsac erovnuli bankis sxvadasxva regulacia avsebs.68 Klein W.A., Coffee J.C., Business Organization and Finance, 10th ed., 2007, USA, 189-190.



147

IV. dauflebiTi SeZena: saxeebi da gamovlinebebi

4.1. `megobruli~ daufleba69

sa ten de ro ofer tis mra va li sa xe o ba ar se bobs.70 maT So ris ti po lo gi ur sxva o bas

mo na wi le su bi eq tTa da Se Ta va ze bis mo tiv Ta kla si fi ci re ba udevs sa fuZ vlad.71 su bi-

eq tTa di fe ren ci re ba Se Ze nis mo ti vis mak va li fi ci re be li a. Se Ze nis mo ti vis mi xed viT

ki da uf le bis xa si a Ti ga mo iT vle ba: Tu da uf le bis mi zans kon ku ren ti sa war mos Ca mo-

ci le ba, me nej men tis Sec vla, ris ke bis di ver si fi ci re ba an pa su xis mgeb lo bis gan Ta vis

ari de ba udevs sa fuZ vlad, is dis cip li nur anu `mtrul~ Se Ze nad ga ni xi le ba. Tu sa-

ten de ro Se Ta va ze bis obi eq ti sa miz ne sa zo ga do e bac iu ri di u li pi ri a, rom lis mi za-

ni sa me war meo ga er Ti a ne biT me ti sar geb lis mi Re ba da sa baz ro Za la uf le bis zrda, anu

si ner ge ti ku li efeq tis miR we va a, ma Sin sa xe ze e.w. `si ner ge ti ku li~,72 `me gob ru li~ da-

69 e.w. “friendly takeover”. ix. Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 1, 10-11.70 arsebobs nawilobrivi satendero SeTavazeba (partially tender offer), rodesac SesaZen aqci-

aTa maqsimaluri zRvruli odenobaa dafiqsirebuli ofertSi; arsebobs `nebismieris~

an `yvelas~ SeZenis oferti (any of all tender offer), rodesac gamosasyid aqciaTa ulimito

raodenobaa gansazRvruli; dafinansebis kuTxiT satendero SeTavazeba klasificird-

eba imis mixedviT, naRdi fuliT (cash tender offer) Tu aqciebiT xdeba tranzaqciis dafi-

nanseba; arsebobs, aseve, `TviTtenderi~ (self-tender offer), rodesac sazogadoeba sakuTari

aqciebis gamosyidvis Sesaxeb akeTebs oferts. ixHaas, Corporate Finance, 2011, 637-638. Se-

Tavazebas, romelic mesame piris, araemitenti korporaciis mier keTdeba, mesame piris

mier gakeTebuli satendero SeTavazeba ewodeba (third party tender offer). ix. Oesterle D., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 135-136. Tu e.w. `momparavi~ Semsyidveli (looter) samizne sazoga-

doebis aqciaTa SeZenas oretapiani RirebulebiT axorcielebs da amiT fasTa sxvaobiT

manipulirebs, maSin saxeze `koersuli satendero SeTavazebaa (coercive tender offer). `koer-

siis~ dros, `morodiori~ Semsyidveli SeZenis pirvel etapze samizne sazogadoebis 51%

aqciebis SeZenas maRal fasad axorcielebs. magaliTad, Tu aqciis sabazro Rirebule-

ba 50 dolaria, pirvel etapze Semsyidveli aqcionerebs 51%-Si sTavazobs 80 dolars

naRdi fuliT, xolo darCenili 49%-is Sesyidvas 60 dolarad Rirebuli sasesxo fasiani

qaRaldebiT axorcielebs. jamSi, gayiduli aqciis saSualo Rirebuleba 70.20 dolari

gamodis. Tu firmis namdvili Rirebuleba 75 dolaria, pirvelive etapze yvela Tanxm-

deba oferts: 80$> 75$ principiT. investori `iZulebul~ iqna gaesxvisebina 75 dolarad

Rirebuli aqcia 70 dolarad. ix. Easterbrook F., Fischel D., The Economic Structure of Corporate Law, USA, 1991, 179,220. aRsaniSnavia, rom msgavsi manipulaciebisgan Tavis aridebis meqa-

nizms fasiani qaRaldebis kanonmdebloba ar Seicavs (qarTul kanonmdeblobaSi `ma-

nipulaciis~ ganmartebis mcdeloba fasiani qaRaldebis kanonmdeblobaSia mocemuli,

romlis Tanaxmad, manipulaciad CaiTvleba safondo birJaze fasiani qaRaldebiT iseTi

garigebebis dadeba, romelic ar iwvevs cvlilebas registrirebul monacemebSi da xor-

cieldeba moCvenebiTi aqtivobis Seqmnis mizniT. ix. `fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb

kanoni~, 44-e muxli.).es manipulacia jdeba, magaliTad, aSS-is SEC-is regulirebis far-

glebSi, romelic satendero SeTavazebis `saukeTeso fasis~ standarts mxolod saten-

dero SeTavazebis ganxorcielebis etapze moicavs da ar aregulirebs samizne sazoga-

doebis SeZenis ganxorcielebis oretapiani meqanizmis gamoyenebis dros. ix. Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 224-226.

71 Depamphilis D., Mergers, Acquisitions, and Other Corporate Restructuring Activities, 5thed., USA, 2010, 21.72 Morck R., Shleifer A., Vishny R., Characteristics of Tangets of Hostile and Friendly Takeovers, in: Corporate

Takeovers, (edit. Auerbach), USA, 1988, 101-102.


148

uf le bis ele men te bi a.73 da uf le bis sa xe e bad Se Ze nis kla si fi ci re bis me o re kla si fi ka-

to ri tran zaq ci i sad mi sa miz ne sa zo ga do e bis me nej men tis da mo ki de bu le ba a. Tu me nej-

men ti mo la pa ra ke bis war mo e ba ze Tan xmde ba, ma Sin sa xe ze `me gob ru li~ da uf le bis ele-

men te bi a . a mi tom, me gob rul da uf le bas `mo la pa ra ke biT~ miR we ul~ (`negotiated takeover transaction”) dauflebasac uwodeben.74

mo lap ra ke bis war mo e ba Se saZ le be lia or Sem Txve va Si. Tu sa miz ne sa zo ga do e bis

me nej ments swams, rom ek va i ris mi er mi si Se Ze na sa sur ve lia mar ke tin gu li da me ne je ru-

li Tval saz ri siT, ma Sin sa miz ne sa zo ga do e ba mo la pa ra ke biT iwy ebs tran zaq ci a Ta de-

bu le beb ze Se Tan xme bas .me o re Sem Txve va Si, da uf le bis tran zaq ci as ki dev er Ti mo na wi-

le ema te ba. Tu sa miz ne sa zo ga do e bas ar surs Se Ze nis pir ve li tran zaq ci u li me To dis

gan xor ci e le ba, ma Sin is eZebs kon ku rent Sem Ta va ze bels (white knight),75 ro mel Ta nac iwy-

ebs mo la pa ra ke bas mtru li Se Ze nis Ta vi dan asa ci leb lad.76 Se de gad, Se Ze na ze ga ke Te bu-

li ne bis mi e ri ti po lo gi u ri Se Ta va ze ba sa miz ne sa zo ga do e bis gas xvi se bas gan pi ro bebs.

amas Tan, mniS vne lo ba ar aqvs es pir ve li Sem Ta va ze be li Tu uke Te si wi na da de bis gan ma-

xor ci e le be li kon ku ren ti sa war mo iq ne ba. Tu kon ku ren ti sa war mos mo Zi e ba Se saZ leb-

lo ba Ta po ten ci ur di a pa zon Si la vi rebs, fi du ci u ri mo va le o ba da `aq ci o ner Ta Ri-

re bu le bis~ zrdis doq tri na uke Te si wi na da de bis mo zid vis ken me nej men tis qme de ba Ta

mi mar Tvas sa val de bu lod Se sas ru le bels xdis.

Ser wymis an qo neb ri vi Se Ze nis Sem Txve va Si, ro de sac kom bi na ci a Si mo na wi le ori ve

kor po ra ci is bor di (di req to ra ti) Se Ze nis Se Tan xme bis for mi re biT ur Ti er TSe Tan-

xme bul ga dawy ve ti le bas aR wevs, anu sa miz ne sa zo ga do e bis me nej men ti (bor di da aq ci-

o ne re bi) ar ewi na aR mde ge ba tran zaq ci as, sa xe zea kla si ku ri e.w. `me gob ru li da uf le-

ba~.77 am dros sa miz ne sa zo ga do e bis bor dis mi er aq ci o ner Ta sa er To kre bis ga mar Tvam-

de xde ba tran zaq ci is dam tki ce ba, ro mel sac iwo ne ben aq ci o ne re bi.78 `me gob ru li da-

uf le ba~ an ti mo no po li u rad mkac ri re gu la ci e bis Ta vis ari de bis me qa niz ma dac ga mo-

i ye ne ba, ro de sac mi si Ses ru le ba Ser wymis kor po ra ci u li kom bi na ci iT xor ci el de ba.79

kor po ra ci u li struq tu ris kuTx iT, me gob ru li da uf le ba ise Ti ve cvli le bis

ka u za lur pi ro bas war mo ad gens, ro go ric qo neb ri vi Se Ze nis dros. me gob ru li Se Ze na

qo neb ri vi Se Ze ni sa Tu Ser wymis gan tran zaq ci is Se de gob ri o bis kuTx iT iden tu ri a. gan-

sxva ve ba maT So ris kom bi na ci is pro ce du ru li mxa ris (me nej men tis Tan xmo bis) te le o-

lo gi u rad gan sxva ve bu li kuTx iT ana liz Si mdgo ma re obs, ra sac, uf ro teq ni ku ri an fi-

nan su ri xa si a Ti aqvs, vid re Si na ar sob ri vad sub stan ci u ri.

yo vel gvar Se Ze nas, maT So ris `me gob rul Se Ze nas~, teq ni ku rad gan xor ci e le bis

sa mar Tleb ri vad swo ri ga mov li ne ba esa Wi ro e ba. Tum ca, zo gi er Ti kor po ra ci u li kom-

73 Depamphilis D., Mergers, Acquisitions, and Other Corporate Restructuring Activities, 5th ed., USA, 2010, 21.74 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 817.75 White knight gansxvavebulia white squire-gan. pirvelis SemTxvevaSi, `TeTri raindi~ aris is

subieqti, romelic samizne sazogadoebis mtruli dauflebis alternatiul SemZenad

gamodis da eufleba samizne sazogadoebaSi kontrols. misgan gansxvavebiT, white squire

aris aqciaTa paketis SemZeni Cveulebrivi investori, romelic dainteresebulia inves-

ticiis gakeTebiT da mis mizans samizne sazogadoebaSi kontrolis poveba ar warmoad-

gens. ix. Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, USA, 2009, 2662.76 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 817.77 Clark R., Corporate Law, USA, 1986, 532.78 Klein W. A., Coffee J. C., Business Organization and Finance, 10th ed., USA, 2007, 190-191.79 Clark R., Corporate Law, USA, 1986, 537.



149

bi na cia sa sa mar Tlos mi er ar kva li fi cir de ba `me gob rul~ Se Ze nad.80 me nej men tis Tan-

xmo biT gan xor ci e le bul tran zaq ci a Ta Ses ru le bis stra te gi ul me qa niz mTa So ris ga-

mo sa yo fia leveraged buyout da management buyout. ma Ti Te o ri ul -sin qro nu li ana li zi Se Ze-

ni Ti kom bi na ci is sqe ma tu ri su ra Tis aR qmis ki dev erT speqtrs qmnis.

4.1.1. Leveraged buyout rogorc `megobruli~ dauflebis meToduri

gamovlineba

sa kor po ra cio sa mar Tal Si Se Ze nis mra val fe ro va ni sa mar Tleb ri vi sa Su a le be-

bi dan leveraged buyout (LBO) Tvi seb ri vi spe ci fi ku ro biT ga mo ir Ce va. is kon tro lis ga-

das vlis (Sec vlis) ker Zo Sem Txve va a,81 rom lis mTa va ri as peq ti tran zaq ci is fi nan su ri

uz run vel yo fi sa da Ses ru le bis me To di kaa.82 LBO ar mo i cavs sxva kom pa ni a Ta mo na wi-

le o biT kor po ra ci ul kom bi na ci as . is aris kor po ra ci is in ves tor Ta mi er aq ci a Ta Ses-

yid va.83am dros xde ba wi lob ri vi Se Ze na naR di fu lis sa nac vlod, sa dac in ves to ri an

in ves tor Ta jgu fi naR di fu lis sa nac vlod yi du lo ben sa miz ne sa zo ga do e bis aq ci o-

ner Ta gan aq ci ebs sa ten de ro Se Ta va ze bis sa Su a le biT.84

Se Ze nis pro ce du ru li gan xor ci e le bis Tvis in ves to ri, Zi ri Ta dad, ker Zo seq-

to ri dan (private equity fi rm), ro me lic am xa na go bis ti pis sa zo ga do e bis for miT fun qci-

o ni rebs, qmnis `fiq ti ur~ `Sem Zen~85 kor po ra ci as, ro mel sac iye nebs LBO-s gan sa xor ci-

e leb lad .Seq mni li kor po ra ci is mTli a ni ka pi ta li za cia naR di fu liT aris gan xor ci-

e le bu li. ax lad for mi re bu li kor po ra cia wi lob ri vi Ses yid vis Tvis sa Wi ro Zi ri Tad

Tan xas in sti tu ci o na lu ri in ves to ris Tvis, ban kis Tvis mok le va di a ni sa ses xo fa si a ni

qa Ral de bis mi yid viT mi i zi davs. amas Tan, inar Cu nebs mci re ra o de no bis naRd ful sac.

da fi nan se bis struq tu ri re bis es for ma aris e.w. leveraged. Se sa ba mi sad, `Sem Ze ni~ kor po-

ra ci is ka pi ta lis struq tu ra for mi re bu lia gaz rdi li sa ses xo sax sre bis Ta na far do-

biT Si da (e qu ity) da fi nan se bas Tan mi mar Te biT.86 sa ses xo fa si an qa Ral dad ki ga mo i ye ne ba

e.w. Junk bond.87

`Sem Ze ni” kor po ra cia mom dev no etap ze mi zi dul sax srebs sa miz ne sa zo ga do e bis

aq ci o ner Ta sa ja ro aq ci e bis sa kon tro lo pa ke tis Se sa Ze na d i ye neb s.sa sur ve li zRvru-

li ode no bis Se Ze nis Sem deg `fiq ti u ri~ kor po ra cia Se er wyme ba sa miz ne sa zo ga do e bas.

ga mom di na re iqi dan, rom sa ses xo fa si a ni qa Ral di uz run vel yo fi li fa si a ni qa Ral di

iyo, Ser wymis Se de gad sa miz ne sa zo ga do e bis qo ne bis na wi li am va lis uz run vel sa yo-

fad ga mo i ye ne ba, rad gan Ser wyma val de bu le ba Ta ga er Ti a ne bis even tu a lu ri Se de giT

80 Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, USA, 2009, 2675-2685.81 Williamson O. E., Mergers, acquisitions, and Leveraged Buyouts: An effi ciency assessment, in: Corporate

Law and Economic Analysis, (edit. Bebchuk), USA, 1990, 11.82 Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 609.83 Klein W. A., Coffee J.C., Business Organization and Finance, 10th ed., USA, 2007, 191.84 Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 609.85 `fiqtiurobas~ misi samizne sazogadoebis SeZenis erTaderTi sagnobrivi mizani ganapi-

robebs.86 Oesterle D. A., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 27.87 igive “high-yield bond”. ix. Taggart R., The Growth of the «Junk” Bond Market and Its Role in Financing

Takeovers, in: Mergers and Acquisitions, (edit. Auerbach), 1988, 5-24.


150

xa si aT de ba. Ta vis mxriv, `fiq ti u ri~ kor po ra ci a, sa ses xo val de bu le be bis nac vlad,

sa miz ne sa zo ga do e bis xmis uf le bis mqo ne aq ci a Ta me sa kuT re x de ba.88 `fiq ti u ri~ kor-

po ra ci is mi er ga ce mu li mok le va di a ni sa ses xo fa si a ni qa Ral di dan da ricx u li va lis

ga dax da sa miz ne sa zo ga do e bis qo ne ba ze mi eq ce va.89 es niS navs, rom in ves to ri an in ves-

tor Ta jgu fi sa miz ne sa zo ga do e bas me nej men tis gan gver dis av liT da e uf la, rom lis

Tav da pir ve li gacx a de bu li `gan zrax va~ STan Tqmis gan xor ci e le ba ar yo fi la.90 tran-

zaq ci is Se de gad ga dar Ce ni li sa miz ne sa zo ga do e bis mi er `fiq ti u ri~ kor po ra ci is

val de bu le ba Ta SeT vi se bis Se de ge bi `Ri a~ ss-is `da xu rul~ ss-ad tran sfor mi re bas

Se uwy obs xels,91 ro mel sac ka pi ta lis struq tu ra gaz rdi li sa ses xo ka pi ta li za ci is

for miT eq ne ba Ca mo ya li be bu li.92

ze mo aR niS nu li ana li zi fi nan su ri `le ve re jis~ ba za zea Ses ru le bu li. `le ve re-

ji~ ka pi ta lis struq tu ris de ter mi nan ti a. is, ter mi no lo gi u rad, ga mo i ye ne ba sa ses xo

da Si da ka pi ta li za ci is fi nan su ri Se de ge bis aR we ris Tvis.93 sa ses xo fa si a ni qa Ral di,

ro me lic da fi nan se bis am me To dis Tvis ga mo i ce ma, gam ce mi kom pa ni is qo ne biT aris uz-

run vel yo fi li. aseT sesxs qo ne ba ze da fuZ ne bu li94 an uz run vel yo fi li ses xi95 ewo de-

ba.96 na ses xe bi fu lis sa in ves ti cio brun va Si da da fi nan se bis fi nan sur ber kets, `le ve-

rejs~, war mo ad gens, anu mi si ga mo ye ne ba kom pa ni is Tvis sa sar geb lo Se de ge bis dad go mas

uwy obs xels.97 `le ve re jis~ de fi ni cia LBO-is mTa va ri gan msazR vre li a. kor po ra ci ul

kom bi na ci a Ta fi nan sur -e ko no mi ku ri em pi ri u li kvle ve bi mis um Tav res sa xa si a To niS-

nad val de bu le be bis Sem cve li sa ses xo fa si a ni qa Ral dis aq ci a Si gac vlis ele ments ga-

mo yofs.98

LBO-is sa Su a le biT sa war mos da uf le bis me o re eta pis Ser wymis for miT re a li zi-

re bis gar da, ar se bobs Se Ze ni li sa zo ga do e bis qo neb ri vi ga yid va an biz nessaq mi a no bis

gas xvi se bis sa mar Tleb ri vi Se saZ leb lo ba. Tu leveraged-iT da fi nan se bu li tran zaq ci is-

Tvis aRe bu li va lis ga dax das sa miz ne sa zo ga do e bis na wi lob ri vi qo neb ri vi gas xvi se-

bis nac vlad Sem Ze ni ga dawy vets kom pa ni is mTli an qo neb riv an sa me war meo saq mi a no bis

ga yid vas, rad gan mi aC ni a, rom sa miz ne sa zo ga do e bis biz ne si mi si war ma te bu lo bis in di-

ka to rad aRar ga mod ge ba da man amo wu ra sar geb lis mi Re bis yve la po ten ci u ri Se saZ-

leb lo ba, for mir de ba ti pu ri ga nad gu re bi Ti anu Bust-up LBO.99 uka nas kne li ga mo i ye ne ba

88 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 709.89 Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 609.90 Klein W. A., Coffee J.C., Business Organization and Finance, 10th ed., USA, 2007, 190.91 Pay’N Pak Stores v. Court Square Capital LTD (9th Cir. 1998).92 Williamson O. E., Mergers, acquisitions, and Leveraged Buyouts: An effi ciency assessment, USA, 1990, 11-

14.93 Klein W. A., Coffee J. C., Business Organization and Finance, 10th ed., USA, 2007, 8.94 ew. “Asset-based lending”.95 e.w. “Secured lending”.96 ix. Depamphilis D., Mergers, Acquisitions, and Other Corporate Restructuring Activities, 5thed., USA, 2010,

499.97 Klein W. A., Coffee J.C., Business Organization and Finance, 10th ed., USA, 2007, 9-11.98 Williamson O.E., Mergers, acquisitions, and Leveraged Buyouts: An effi ciency assessment, USA, 1990, 15.99 sxvanairad: “breakup”. ix. Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 609, 610.



151

im dros, ro de sac in ves to ris mi er sa miz ne sa zo ga do e bis Se Ze na in ves ti re bu li Tan xis

di ver si fi ci re bi sa da gan sazR vru li pe ri o dis Sem deg mis gan mo ge bis mi Re bis miz niT

xde ba. mi si Zi ri Ta di ar si tran zaq ci is da fi nan se bis wya ro sa da ses xis dak ma yo fi le ba a.

Tu Sem Ze ni sa miz ne sa zo ga do e bis qo ne bis mniS vne lo van na wils aRe bu li ses xis da sa fa-

rad yi dis da qo neb ri vi ga yid va sa miz ne sa zo ga do e bis saq mi a no bis das ru le ba s iw vevs,

ma Sin sa xe zea Bust-up Takeover.100 pa ra le lu rad, Se saZ le be li a, Se Ze ni li sa war mos me nej-

men tis, sa me war meo saq mi a no bi sa da biz nesstra te gi e bis ga um jo be se bis Sem deg, in ves-

tor ma sa miz ne sa zo ga do e ba ka pi ta lis or ga ni ze bul ba zar ze da a re gis tri ros, sa dac

mis sa bo loo re a li zi re bas mo ax dens.101

4.1.2. Management buyou, rogorc `megobruli~ dauflebis

meToduri gamovlineba

Management buy-out sa ses xo da fi nan se bis sa pi ris pi ro, Se Ze nis pa na ci is gan gan sxva-

ve bu li, lo ka lu ri, mag ram kom pleq su ri xa si a Tis, tran zaq ci u li, kor po ra ci ul -me-

nej men tu ri mo na wi le o biT Ses ru le bu li da pat ro ne bis sqe ma tu rad idi o sin kra tu li

ga mov li ne ba a. Management buyout-is (SemoklebiT – MBO) `me gob ru li~ da uf le bis me To-

dur sa Su a le bad kva li fi ci re bas mi si mi za ni ga na pi ro bebs, ra sac mra va li sa sa mar Tlo

ga dawy ve ti le ba am ya rebs.102 Tu sa miz ne sa zo ga do e ba ewi na aR mde ge ba da pat ro ne bis

tran zaq ci as, me nej ments Se uZ lia Tav dac vis me qa niz mad103 aq ci e bis ga mos yid vis es me-

To di ga mo i ye nos.104

MBO, Si na ar sob ri vad, ima ve ti pis tran zaq ci u li sqe ma a, ro gorc LBO.105 is aris

sa miz ne sa zo ga do e bis aq ci a Ta sa ses xo da fi nan se biT106 Se Ze nis er T-er Ti va ri an ti107 im

gan sxva ve biT, rom in ves tor Ta jgu fis nac vlad, an Sem Zen in ves tor Ta jguf Si mo na wi-

led sa miz ne sa zo ga do e bis me nej men ti ga mo dis.108 me nej men tis gaT vliT, sa zo ga do e bis

aq ci e bis mim di na re Ri re bu le ba mis nam dvil Ri re bu le bas ar Se e saty vi se ba (undervalued)

da is ga ci le biT ma Ra li Ri re bu le bi sa a.109 es maT, mo ma val Si, Ta vi su fa li fu la di Tan-

xis Se mo di ne bis per speq ti vas re a lur gan zo mi le ba Si war mo sa xavs. mi si ga mo ye ne bis

mTa var wi na pi ro bas, ro gorc we si, `Ri a~ kor po ra ci is `da xu rul~ kom pa ni ad ga daq ce va

100 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 1., 25.101 Macey J., Corporate Governance, USA, 2008, 241-244.102 Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, USA, 2009, 2663-2675.103 arasasurveli dauflebisgan Tavdacvis saSualebebze analizi qvemoT iqneba warmodge-

nili.104 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 709.105 Haas J.J., Corporate Finance, USA, 2011, 610.106 sasesxo dafinansebiT kapitalis struqturis formirebis saSualebaTa mimarTeba 6:1-

ze an 12:1-ze TanafardobiT xorcieldeba. ix. Shleifer A., Vishny R., Management Buyouts as a Response to Market Pressure, USA, 1998, 87.

107 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 913.108 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol.I, chap. 14, USA, 2000, 3.109 Depamphilis D., Mergers, Acquisitions, and Other Corporate Restructuring Activities, 5th ed., USA, 2010,

498.


152

(going private)110,111 war mo ad gens,112 gan Tav se bul aq ci a Ta Sem Ze ni su bi eq te bi ki me ne je re bi

ari an.113 ses xiT da fi nan se bis me qa niz mi ar ga mo ricx av s de lis tin gis sxva sa fuZ vel Ta

war mo So bas, ram de na dac tran zaq ci a Si sa miz ne sa zo ga do e bis bor dia mo na wi le. ker Zod,

Se saZ le be li a, sa miz ne sa zo ga do e bam tran zaq ci is Tvis, bor dis uf le ba mo si le ba Ta

far gleb Si, ga mo uS vas gar kve u li ra o de no bis aq ci e bi aq ci o ner Ta kre bis mo wo ne bis ga-

re Se (ne ba dar Tu li aq ci e bis kvo ti dan). Tu msgavs Sem Txve vas eq ne ba ad gi li, ka pi ta lis

ba zar ze dam kvid re bu li we se bis Ta nax mad, kor po ra cia eq vem de ba re ba de lis tings.114,115

tran zaq ci is das ru le bis Se de gad sa miz ne sa zo ga do e bis me ne je re bi sa miz ne sa zo ga do-

e bis aq ci a Ta pa kets, Zi ri Ta dad, sa kon tro lo pro cen tul zRurbls ze moT flo ben.116

kor po ra ci u li struq tu ris cvli le bis kuTx iT, gar da ka pi ta lis struq tu ru li

cvli le bi sa,117 aR sa niS na via iseT stra te gi ul or ga ni za ci ul seg men tSi cvli le ba, ro-

go ric kon tro li da sa kuT re ba a. me nej men tis mi er Se Ze nis sa ses xo da fi nan se ba Se Ze nil

sa zo ga do e ba Si sa kuT re bi sa da kon tro lis ga mij vnis ber ni se ul de fi ni ci as scde ba

da kla si kur `prin ci pal -a gents~ So ris war mo So bil kon fliqts qmnis.118am dros, di-

req tor Ta jgu fi ima ve sa zo ga do e ba Si sa kon tro lo pa ke tis me sa kuT red gvev li ne ba.119

mok led, me nej men tis mi er `sa ku Tar~ sa zo ga do e ba Si, min do bi li sa kuT re bis ke Til sin-

di si e re bis eW vqveS da ye ne biT, xde ba sa zo ga do e ba ze kon tro lis mo po ve ba, ro me lic,

ro gorc we si, gaz rdi li val de bu le be bis Sem cve li ka pi ta li za ci is sa xiT fun qci o ni-

110 going private – tranzaqcia, rogorc wesi, sakuTari aqciebis gamosyidviT xorcieldeba,

rodesac sawarmo Tavis sajaro aqcionerTa aqciebis Sesyidvis Sesaxeb satendero Se-

Tavazebas akeTebs (self-tender offer). ix. Haas J.J., Corporate Finance, USA, 2011, 662-664. Sead.Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 121.

111 going private tranzaqcia, romelic menejmentis mier sruldeba, sazogadoebidan mcire

aqcionerTa (freeze-out) gaZevebis qvesaxeobaa. ix. Gilsonv R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 913-914; Cox J., Hazen T,L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 140.

112 Oesterle D. A., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 254.113 aucilebelia erTmaneTisgan gaimijnos menejmentis monawileobiT Sesrulebuli Se-

syidvebis klasebi (MBO da Interfi rm (cash) tender offer). MBO-s SemTxvevaSi, Tavad samizne

sazogadoebis menejmentia SemZenis rolSi, rodesac sajaro sazogadoebis ganTavsebul

aqciaTa SeZenas aqcionerebisgan axorcielebs.misgan sapirispiro tranzaqciul gamov-

linebas warmoadgens Interfi rm (cash) tenderoffer. ukanasknelis SemTxvevaSi, samizne sazoga-

doebis aqcionerTa ganTavsebul aqciaTa SeZenaSi monawileobs menejmenti, ufro met-

ic, SemZeni sazogadoebis menejmentis tranzaqciaSi erTveba sakuTari aqcionerebis

saxeliT da, rac mTavaria, samizne sazogadoeba sxva iuridiuli piria. ix. Bradly M., Inter-fi rm Tender Offer and Market For Corporate Control, Journal of Business, Vol. 53, no. 4,1982, 270-271.

114 Radin S., The Business Judgment Rule, Vol. II, USA, 2009, 2662-2663.115 mocemuli SemTxvevis demonstrireba going private-is amxsnel erT-erT magaliTad

gamodgeba.116 Fleischer A., Sussman A.,Takeover Defense, Vol. I, chap. 14, USA, 2000, 5.117 Depamphilis D., Mergers, Acquisitions, and Other Corporate Restructuring Activities, 5thed., USA, 2010, 507-

509.118 es konfliqti sazogadoebis menejmentsa da aqcionerebs Soris koliziur urTierTo-

bas moicavs. ix. Armour J., Hansmann H., Kraakman R., Agency Problems and Legal Strategies, USA, 2009, 21.

119 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 136.



153

re bad (tran zaq ci is Se de gad Ca mo ya li be bul) sa zo ga do e ba Si, mra va li prob le mu ri sa-

kiTx is war mo So bas Tan mi zez Se de gob riv kav Sir Si a.

4.1.3. sasesxo dafinansebiT SeZenis zogierTi problemuri sakiTxis

ganmartebisTvis

sa ses xo da fi nan se bis ori ve sa xe kor po ra ci is fi nan su ri res truq tu ri za ci is sa-

xe o ba a. mis Tvis `me gob ru li~ xa si a Tis mi ni We ba kon tro lis ara sa sur ve li Sec vlis Ta-

vi dan ari de baa,120 rad gan me nej men ti, Se Ze nam dec, sa miz ne sa war mos ma kon tro le bel or-

ga nos war mo ad gen da.121 sa nac vlod, ori sxva prob le ma iCens Tavs.

pir ve li, me nej men tis mi er aq ci a Ta Se Ze nis Se sa xeb sa ten de ro Se Ta va ze bis ga ke Te-

bis pe ri o dis gan mav lo ba Si, ro me lic sul mci re 20 sa mu Sao dRes Se ad gens,122 Se saZ le be-

lia kon ku ren ti Sem Ta va zeb lis ga mo Ce na.123 es Se Ta va ze ba gar kve u li ga mow ve vaa me nej-

men tis Tvis, rad gan, Tu kon ku ren tu li ofer ti uf ro kar gi pi ro biT iq na ga ke Te bu li,124

me nej men ti ar Ce va nis wi na Se dad ge ba.125 war mo i So ba `prin ci pal -a gen tis~126 ex an te /ex post kon fliq ti,127 ro me lic fi du ci ur val de bu le ba Ta dac vis kuTx iT po vebs gan vi Ta re-

bas.128 sa ten de ro Se Ta va ze ba, Ta vi si ar siT, sa u ke Te so fa sis Se Ta va ze bas mo i cavs.129

ro de sac as pa rez ze kon ku ren ti Sem Ta va ze be li ga mo dis, bu neb ri vi a, mi si mxri dan aq ci-

o ners uke Te si Se Ta va ze bis mo lo di ni aqvs. 130 am dros, me nej men tma sa miz ne sa zo ga do e-

ba ze kon tro lis me qa niz mi, mi si mo ce mu li Ri re bu le bi sa Tu sa mo mav lo Ri re bu le bi Ti

per speq ti ve bis Se sa xeb in for ma cia ar un da ga mo i ye nos kon ku ren ti Se Ta va ze bis da sab-

lo kad.131 Tum ca, kon ku ren tu li Se Ta va ze bis saz ri si Se sa Ze ni aq ci is fa sis zrda a, rac

mom ge bi a nia sa miz ne sa zo ga do e bis me sa kuT re TaT vis.132 pa ra le lu rad, aq ci o ne re bis mi-

120 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 704-705.121 Klein W. A., Coffee J. C., Business Organization and Finance, 10th ed., USA, 2007, 192.122 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, Usa, 2010, 223.123 Clark R., Corporate Law, USA, 1986, 518.124 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 14, USA, 2000, 40.125 konkurenti SemTavazeblis ukeTesi winadadebis Sedegad MBO-s ganmaxorcielebelTaT-

vis xSirad CixSi Semyvani aRmoCenila. ix. Revlon, Inc. v. MacAndrews & Forbers Holdings, Inc., 506 A.2d 173 (Del. 1986); Edelmand v. Fruehauf Corp., 798 F.2d 882 (6th Cir. 1986).

126 biznestrazaqciul da komerciul samarTalSi principal-agentis urTierTmimarTebi-

sTvis ix. Bradgate R., Commercial Law, USA, 2005, 176-207.127 Fleischer A.,Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 14, USA, 2000, 9. principal-agentis prob-

lema tranzaqciis konstruqciidan naTlad Cans: xdeba sakorporacio samarTlisa da

korporaciuli marTvis fundamenturi principidan gadaxveva – sakuTreba da kontro-

li erTmaneTisgan gamijvnis problemis winaSe aRmoCndeba, radgan direqtorati, imave

dros, aqciaTa sakontrolo paketis mflobeli SeiZleba gaxdes. ix. Cox J., Hazen T. L., Trea-tise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 136.

128 Radin S., The Business Judgment Rule, Vol. II, USA, 2009, 2315-2319.129 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 224.130 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 704.131 rogorc es moxda klasikur MBO saqmeze: Mills Acquisition Company v. Macmillan, Inc., 559 A.2d

1261 (De. 1989). 132 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 816.


154

er me nej men tis gan wa mo su li Se Ta va ze bis mo wo ne ba Se iZ le ba sru lad ar asa xav des maT

re a lur Se xe du le bas ga sa yi di aq ci is sa mar Tli a ni fa sis Se sa xeb.133 fa sis sa mar Tli a ni

gan sazR vris xel Sem Sle li faq to ri Se Ze nis sa ten de ro Se Ta va ze bis (o fer tis) da fi-

nan se bi sa da anazR a u re bis sa xe ze Se Tan xme bis, mo la pa ra ke bis ba zis ze, mi uR wev lo bac

aris.134 rTu li war mo sad ge nia, ro gor un da Sed ges mo la pa ra ke ba, ro de sac aq ci o ner-

TaT vis Se Ze nis re ko men da to ri di req to re bi, ima ve dros, Sem Zen su bi eq tebs war mo ad-

ge nen.135

rac Se e xe ba me o re prob le mas, am dros war mo i So ba in for ma ci is136 asi met ri u lo-

bis,137 pi ra di da in te re se bi sa138 da, Se sa ba mi sad, fu du ci ur mo va le o ba Ta dac vis prob-

le ma.139 in for ma ci is gax sni lo bis val de bu le ba da mi si pi ra di in te re si saT vis ga mo-

ye ne bis ak rZal va140 sa ka non mdeb lo do ne zea mo wes ri ge bu li.141 Tum ca mi si re gu li re ba

yo vel wli uri an yo vel kvar ta lu ri in for ma ci is sa ja ro o bis val de bu le bas em ya re ba,

rac, mo ce mu li tran zaq ci is da de bis mo men ti saT vis, moZ ve le bu li Se iZ le ba aR moC-

ndes.142 pi ra di da in te re se ba da fi du ci u ri mo va le o be bi sin qro nul ur Ti er Tmi mar-

Te ba Si a. Tu da sa de bi tran zaq ci is Se sa xeb yve la in for ma cia143 ar se bu li mdgo ma re o-

bis si met ri u li a, pi ra di da in te re se bis ga mo ricx va sir Tu les ar war mo ad gens.144 mag-

ram, Se Ta va ze bu li fa sis adek va tu ro bis de ter mi na cia da aq ci o ner TaT vis sa u ke Te so

133 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 137.134 arsebobs precedentuli sasamarTlo gadawyvetileba, sadac delaveris sasamarTlom

daadgina xelSekrulebisa da fasis samarTlianobis ganmsazRvreli is kriteriumebi,

romlis mixedviTac unda ganxorcieldes menejmentis monawileobiT Sesasrulebeli

tranzaqcia. ix. Weinberger v. UOP, Inc., 457 A.2d 701, 710 (Del. 1983).135 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 137.136 Lee R., What is An Exchange?USA, 2000, 97-117.137 Davies P., Hopt K., Control Transactions, in: The Anatomy of Corporate Law, USA, 2009, 174.138 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 137.139 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap. 14, USA, 2000, 9-14.140 Hazen T. L., The Law of Securities Regulation, 6thed., USA, 2009, 406-407.141 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap. 14, USA, 2000, 22-25. Sead.Williams Act, Sec. 13

(d).142 Davies P., Hopt K., Control Transactions, in: The Anatomy of Corporate Law, USA, 2009, 175.143 informaciaTa klasificireba SesaZlebelia or ZiriTad saxed. pirveli, es aris infor-

macia, romelic tranzaqciis dadebis etapisTvis mxareTa Soris SeiZleba gaicvalos,

kerZod, sazogadoebis saqmianobis retrospeqtuli da prospeqtuli xedva, Sedegebi da

a.S. meore saxe, es aris mewarme subieqtis, rogorc sue generis ufleba, daicvas infor-

macia, romelic mis Sesaxeb nebismier konteqstSi SeiZleba gamJRavndes. pirvel SemTx-

vevaSi, informaciis daculoba, ZiriTadad, saxelSekrulebo SeTanxmebis safuZvelze

xdeba da ganisazRvreba misi darRvevis Sedegebis anazRaurebis moculoba, meore SemTx-

vevas ki kanonmdebloba ex ante aregulirebs. aSS-sgan gansxvavebiT, kontinentur evro-

paSi misi maregulirebeli 1996 wlis direqtiva arsebobs, romelic sue generis uflebas

informaciuli bazis daculobaze sagarantio konteqstSi ganixilavs. ixLee R., What is An Exchange? USA, 2000, 147-149.

144 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 137. `dauinterese-

beli direqtoris~ definiciisTvis ix. Radin S., The Business Judgment Rule, vol. II, USA, 2009, 2314-2315.



155

Ri re bu le bis mqo ne Se Ta va ze bis re ko men di re ba145 fi du ci u ri mo va le o bis Ses ru le bas

ar Tu lebs. es ki pi ra di da in te re se bis ar se bo bis sa fuZ vli an eWvs iw vevs. sa sa mar Tlo

ga dawy ve ti le bam Revlon MacAndrews & Forbers Holdings-is wi na aR mdeg di req tor Ta fi du-

ci ur mo va le o ba Ta gan msazR vre lad sa u ke Te so Ri re bu le bis gan sazR vra ori mTa va ri

Sem Txve vis Tvis da ad gi na. si tu a ci a Ta kon stan ti re ba im ga re mo e ba Ta mi mar T mox da, ro-

me lic kor po ra ci is kon tro lis Cve u leb riv Sec vlas iw vevs, an kor po ra cia iseT kom bi-

na ci ur tran zaq ci as uer Tde ba, ro me lic mi si, ro gorc iu ri di u li pi ris, ga nad gu re bas

ga mo iw vevs (break-up of the corporate entity).146 Tum ca, pa ra le lu rad, ga mo nak li sic da uS va:

rev lo nis kri te ri u me bi ar vrcel de ba im tran zaq ci eb ze, ro me lic er Ti ma kon tro le-

be li aq ci o ne ris me o re ma kon tro le be li aq ci o ne riT Ca nac vle ba ze ide ba.147

ga mo sas yi di Ri re bu le ba, ro gorc we si, Se sa Ze ni aq ci is Ri re bu le bis 30%-50%-mde

mer ye obs, ro mel sac aq ci o ne ri pre mi um Ri re bu le bas148 da na ma tis sa xiT Re bu lobs.149

Ri re bu le bis sa mar Tli an gan sazR vras Tan er Tad, ka pi ta lis struq tu ris re for mi-

re bis sa kiTxi xSi rad Se Ze ni li sa zo ga do e bis kre di tor Ta sa sar Ce lo war mo e bis dawy-

e bis sa fuZ ve li gam xda ra.150 kre di to re bi, anu sa ses xo fa si a ni qa Ral dis mflo bel ni

(bondholders), eq stra or di na lu ri ra o de no biT ka pi ta lis na ses xe bi fu liT for mi re bas

ap ro tes te ben.151 pro tes ti em ya re ba mo sar Ce le Ta sa kuT re ba Si ar se bul ob li ga ci a Ta

sa in ves ti cio Ri re bu le bis spe ku la ci ur Sem ci re bas Se Ze nis sa ses xo da fi nan se biT gan-

xor ci e le biT.152 Se sa ba mi sad, sa kiTxi TaR li Tur ga ri ge ba sa153 da fi du ci ur mo va le o-

ba Ta dar Rve va ze ga dis.154

fi du ci u ri mo va le o be bis dar Rve vis gar da, kre di tors sa sar Ce lo war mo e ba sxva

mi mar Tu le bi Tac Se uZ lia ga nav rcos.155 kre di tors, me nej men tis mi er ka pi ta lis struq-

tu ris for mi re ba Si fi du ci u ri mo va le o bis dar Rve vis nac vlad, Se uZ lia sa ses xo da-

fi nan se bis me qa niz mis Tval Tmaq cur /TaR li Tur ga ri ge bad kva li fi ci re bis kuTx iT wa-

vi des. imi saT vis, rom Se Ze na TaR li Tur ga ri ge bad dak va li fi cir des, ori prin ci pu li

gza a. pir ve li, kre di tor Ta moty u e bis gan zrax va a. sa sar Ce lo war mo e bis msvle lo bi sas

mi si mtki ce bis say rde ni sa zo ga do e bis ses xiT Se Ze nis mi za ni iq ne ba. ker Zod, Tu da a sa-

145 msgavsi tipis rekomendaciebi erovnuli bankis mier dadgenili wesebis mixedviT unda

iqnes gakeTebuli. ix. `fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb~ kanonis me-15 muxlis me-3 pun-

qti.146 Radin S., The Business Judgment Rule, Vol. II, USA, 2009, 2320-2325. 147 Radin S., The Business Judgment Rule, Vol. II, USA, 2009, 2534.148 ekonomikuri analizis Tanaxmad, aqcionerisTvis sasesxo dafinansebis etapze premium-

Rirebulebis gadaxda `iluziuria~. ix. Easterbrook F., Fischel D., The Economic Structure of Cor-porate Law, USA, 1991, 138,139.

149 Wright M., Renneboog L., Simons T., Scholes L., Leveraged Buyout in U.K. and Continental Europe: Retro-spect and Prospect, Wor.P. #126, 2006, 8-10, <http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract–id=934939>.

150 Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 610-611.151 Metropolitan Life Insurance Co. v. RJR Nabisco, Inc., 716 F.Supp. 1504 (S.D.N.Y. 1989).152 Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 611. Sead.Klein W. A., Coffee J. C., Business Organization and

Finance, 10th ed., USA, 2007, 192; Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol.I, chap. 14, USA, 2000, 39-4.

153 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 60-63.154 Cox J., Hazen T. L, Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 137-140.155 United States v. Tabour Court Realty Corp., 803 F. 2d.1288 (3d Cir. 1986).


156

bu Tebs, rom ob li ga ci u ri da fi nan se ba, Se Ze ni li kor po ra ci is sa me war meo saq mi a no bis

zrdi sa da kre di tor Ta dak ma yo fi le bis nac vlad, ga miz nu li iyo aq ci o ner Ta sa kuT re-

ba Si `ga da sas vle lad~, ma Sin sa sa mar Tlo aseT Sem Txve vas, ma Ra li al ba To biT, TaR li-

To bad da ak va li fi ci rebs.156 me o re, Tu kre di to ri da a sa bu Tebs, rom ban kro tia an mi si

ga ban kro te ba, tran sfe ris Se de ge bi dan ga mom di na re, gar da u va lia da fa si an qa Ral dTa

gac vlis Se de gad mas ar mi u Ria sa mar Tli a ni ek vi va len ti da da ir Rva ke Til sin di si e re-

bis prin ci pi tran sfe ru li pro ce du re bi sas, tran zaq cia TaR li Tur ga ri ge bad ga ni xi-

le ba.157

mci re das kvnis sa xiT Se iZ le ba iT qvas, rom `me gob ru li~ da uf le bis sa xe o ba Ta

So ris mar gi na lu ri zRvris arar se bo ba mis kom pleq sur ga mov li ne ba Ta dis kri mi na ci-

as iw vevs. ma Ti sa er To Se de gi, kor po ra ci is struq tu ru li cvli le bis kuTx iT, sa er To

mo na xazs ar scde ba. isi ni er Ti mo ce mu lo bis Sig niT sxva das xva pro ce u du rul -kom bi-

na ci u ri me qa niz me bis da de bi Ti Tvi se be bis uti li zi re bis sa Su a le biT gan sxva ve bul mi-

mar Te bebs aya li be ben kor po ra ci is struq tu ra Si fun da men tu ri cvli le be bis gan xor-

ci e le bis ken mi ma val gza ze.158

4.2. `mtruli~ daufleba/STanTqma159

aq ci a Ta Ses yid vis Se sa xeb sa ten de ro Se Ta va ze ba kor po ra ci a Ta Se Ze nis al ter na-

ti u li da po pu la ru li va ri an ti a.160mi si gan xor ci e le bis upi ra te so ba dro is kon kre-

tu lad mci re pe ri o diT aix sne ba, rac gan pi ro be bu lia imiT, rom tran zaq ci a Si sa miz-

ne161 sa zo ga do e bis me nej men ti ar mo na wi le obs da arc mci re aq ci o ner Ta uf le be bis

156 amis bevri sasamarTlo gadawyvetileba arsebobs, mag.: Protocomm Corp. v. Novell Advanced Serv., Inc., 171 F.Supp.2d 459 (E.D.Pa. 2001); Pay ‘N Pak Stores, Inc., v. Court Square Capital, Ltd., 141 F.3d 1178 (Cir. 1998).

157 Cox J., Hazen T. L., Business Organizations Law, 3thed., USA, 2011, 630.158 MBO-is mravali gasaanalizebeli elementis miuxedavad, am elementTa Teoriuli ganx-

ilva kvlevis mizans ori mimarTulebiT scdeba. pirveli, sakorporaciosamarTlebrivi

miznisTvis, MBO-s upirveles sadebato Tematur gamovlinebas fiduciur movaleobaTa

da aqcionerTa, rogorc principalis interestTa urTierTmimarTeba warmoadgens.meo-

re, insaideruli informaciis gamoyeneba da ukeTesi SeTavazebis dablokva asimetruli

informaciis safuZvelze business judgement rule-is moqmedebis farglebis SezRudvis kla-

sikuri magaliTebia. Sesabamisad, arc erTi maTgani jdeba kvlevis TematikaSi.159 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 1., 25-27.160 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 145.161 dauflebis ganmartebisas gardauvalia `samizne~ sazogadoebis Sinaarsobrivad sub-

stanciuri elementebis (da ara etimologiuris) ganmarteba. korporaciis dauflebis

`samizned~ `moniSvna~ xdeba Tu (a) mas `susti~ menejmenti hyavs; (b) aqciebi danawevrebul

aqcionerTa xelSia da ar aris erTi makontrolebeli piri; (g) aqciaTa msxvili paketi

institucionaluri investorebis xelSia; (d) aqcionerebi geografiulad danawevreb-

ulni arian, magaliTad, sxvadasxva regionidan an qveynidan, rac arTulebs maTi umrav-

lesobis saerTo krebaze daswrebas; (e) aqvs Zalian mcire sasesxo valdebulebebi; (v) sa-

balanso (book value)an salikvidacio (liquidation value) Rirebuleba aRemateba mis sabazro

Rirebulebas. ix. Troubh R., Characteristics of Target Companies, 32 Bus. Law. Rev., 1977, 1301; Sead.

Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 14, USA, 2000, 3-4.



157

dac vis me qa niz me bia ga ran ti re bu li. ar se bobs ram de ni me sa xis sa ten de ro Se Ta va ze bis

taq ti ka,162 ro me lic, ro gorc we si, ase ve, ram de ni mesa fe xu ri a ni Se Ze nis163 pir vel an me-

o re etaps war mo ad gens,164 an ga miz nu lia mci re aq ci o ner Ta ga sa Ze veb lad an `da xu rul~

kor po ra ci ad gar da saq mne lad.165 is `mtru li~ da uf le bis gan xor ci e le bis sa mar Tleb-

ri vad mo wes ri ge bu li teq ni ku ri sa Su a le ba a.

yve la kom pa ni a, po ten ci u rad, da uf le bis sa miz ne sa zo ga do e bas war mo ad gens.166

da uf le bis sa xe Ta So ris ar se bu li di qo to mia or gan zo mi le ba Si Se iZ le ba ga niv rcos,

ro me lic mis sub ti pebs ga mo yofs. pir ve li da sa uf le be li su bi eq tis Se Ze nis mo ti viT

kva li fi ci re ba a. Tu da uf le bis mi zans kon ku ren ti sa war mos Ca mo ci le ba, me nej men tis

Sec vla, sa miz ne sa war mos saq mi a no bis sfe ros mTli a ni an na wi lob ri vi gas xvi se ba an

val de bu le beb ze pir da pi ri pa su xis mgeb lo bis gan Ta vis ari de ba udevs sa fuZ vlad, is,

mo ti vis mi xed viT, `mtrul~ Se Ze nad ga ni xi le ba.167 me o re ele men ti, Se Ze nis tran zaq ci-

i sad mi Se sas yi di kor po ra ci is `kog ni tu ri~ da mo ki de bu le ba a, rac sa miz ne sa zo ga do-

162 satendero SeTavazebis teqnika mravalferovania. maT Soris aRsaniSnavia: 1. `SabaTis

Ramis gansakuTrebuli~ (Saturday night special) SeTavazeba, romlis drosac aranairi spe-

cialuri Setyobineba ar keTdeba samizne sazogadoebis menejmentis mimarT da oferti

ZalaSi Zalian mcire drois ganmavlobaSia; 2 `daTvis klasikuri Caxuteba~ (Classic bear hug), rodesac samizne sazogadoebis menejmentis mimarT Setyobineba gagzavnilia, Se-

Tavazebulia aqciebis fiqsirebul fasad Sesyidva, magram ar atarebs sajaroobis el-

ementebs; 3. `Zlieri daTvis Caxuteba~ (Strong bear hug), rodesac samizne sazogadoebis

menejmentis informirebuloba da SeTavazebis sajarod gamocxadeba erTdroulad xde-

ba, xolo oferti moicavs korporaciasTan an menejmentTan aqciis fasze molaparakebas;

4. `gansakuTrebulad Zlieri daTvis Caxuteba~ (Super-strong bear hug), romelic identuria

`Zlieri daTvis Caxutebis~, im gansxvavebiT, rom Tu samizne kompaniisgan SeTavazebis

opozireba an uaryofa moxdeba, oferti Seicavs Tavdapirvelad SeTavazebuli aqciis

Sesyidvis fasis Semcirebis debulebas; 5. `sakontrolo paketis Sesyidvis SeTavazeba~

(Block purchase), romlis drosac aqciaTa didi nawilis Sesyidva momdevno satendero Se-

TavazebisTvis safuZvlis Sesaqmnelad xdeba. ix. Freud C., Easton S., The Three-Piece Suitor: An Alternative Approach to Negotiated Corporate Acquisitions, 34 Bus. Law., 1979, 1679; Gilson R., The Case Against Shark Repellent Amendments: Structural Limitations on the Enabling Concept, 34 Stan. Law. Rev., 1982, 775; Hazen T. L., The Law of Securities Regulation, 6thed., USA, 2009, 379-380; Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 1., 36.

163 ramdenimeetapiani SeZena, rogorc wesi, sam ZiriTad fazas moicavs. pirveli, es aqciaTa

msxvili paketis SeZenaa aqcionerTa jgufis an msxvili, magram arasakontrolo paketis

mqone institucionaluri investorisgan. meore etapze SemZeni samizne sazogadoebis

aqcionerebis mimarT, `megobruli~ dauflebis farglebSi, akeTebs satendero SeTava-

zebas aqciaTa gamosyidvis Sesaxeb. am etapze, tranzaqciis `megobruli~ xasiaTidan

gamomdinare, samizne sazogadoebis bordi aqcionerebs aqciaTa gayidvis Sesaxeb reko-

mendacias uwevs. mesame etapze, ekvaieri samizne sazogadoebasTan Serwymas axorcie-

lebs, romlis Sedegad samizne sazogadoebis aqcionerebi naRd fuls Rebuloben, xolo

SemZeni samizne sazogadoebis 100%-iani wilis mflobeli xdeba. ix.Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 820-821.

164 rogorc es Radol Tomas-is winaaRmdeg saqmeSi iyo. ix. Radol v. Tomas, 534 F.Supp. 1302 (S.D. Ohio 1982).

165 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 146.166 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap. 14, USA, 2000, 3.167 Vishny R., Characteristics of Tangets of Hostile and Friendly Takeovers, USA, 1988, 101.


158

e bas da uf le bis su bi eq tad ak va li fi ci rebs.168 aqe dan Se iZ le ba da uf le bis kon kre tu-

li sub ti pis ge ne ri re ba. Se Ze ni Ti tran zaq ci is mo tiv Ta, mi zan Ta da ga ri ge bas Tan sa-

miz ne sa zo ga do e bis da mo ki de bu le bis sa xe Ta kom bi ni re bu li mo ce mu lo ba da uf le bis

sub tip Ta Ca mo ya li be bis ba zi si a, Tu sa miz ne sa zo ga do e bis da uf le bis mo ti vi da mi za-

ni kon ku ren tis ne it ra li ze ba, mi si saq mi a no bis kon kre tu li seg men tis an war mo e ba di

pro duq tis ga yid va, sa miz ne sa zo ga do e bis ge og ra fi u lad xel say re li baz ri dan mo ci-

le ba,169 me nej men tis Sec vla, mci re aq ci o ner Ta ga Ze ve ba da, sa bo lo od, mi si ga nad gu-

re ba a; Tu sa miz ne sa zo ga do e bis me nej men ti Tvlis, rom Se Ze nis tran zaq cia ara sa sur-

ve li Se de ge bis mom ta ni iq ne ba da is mxars ar uWers da ewi na aR mde ge ba, anu uar yo fiT

da mo ki de bu le bas iCens sa miz ne sa zo ga do e ba Si kon tro lis Sec vlis mi marT da aq ci o-

ne rebs aq ci a Ta gas xvi se bis Ta o ba ze re ko men da ci as ar uwevs, ma Sin ase Ti kor po ra ci-

u li kom bi na ci a, ro me lic mi mar Tu lia sa miz ne sa zo ga do e ba ze kon tro lis mo po ve bis-

ken, po ten ci u rad, `mtrul~ da pat ro ne bad anu STan Tqmad ga ni xi le ba.170 sxva sity ve biT,

Sem Zens sa zo ga do e ba ze kon tro lis mo po ve ba sa miz ne sa zo ga do e bis `STan Tqmis Tvis~

esa Wi ro e ba, ro me lic me nej men tis wi na aR mde go bis da mis gan gver dis av lis pi ro beb Si

xor ci el de ba. `mtru li~ da uf le ba gan sa kuT re biT efeq tu ria ma Sin, ro de sac sa miz ne

sa zo ga do e ba Si aq ci o ne rebs So ris wi lob ri vi mo na wi le o ba sag rZnob lad da na wev re-

bu li a.171 me nej men ti aris ab ini tio aq ci a Ta ga yid vis ga dawy ve ti le bis mi Re bas Tan mi mar-

Te biT.172 mag ram, me nej ments moq me de bis sa kor po ra ci o sa mar Tleb ri vad mi ni We bu li da

168 Betton S., Eckbo B., Torbun K., Corporate Takeovers, 2008, 2.169 ABA Section of Antitrust Law, Mergers and Acquisitions, 3th ed., USA, 2008, 97-101.170 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 146.171 aqcionerTa danawevrebas, garda mtruli dauflebis xelSemwyobi xasiaTisa, ekvaier-

isTvis uaryofiTi mxarec aqvs. satendero SeTavazebis ganxorcielebis Semdeg, bune-

brivia, yvela aqcia erTi xelSekrulebis farglebSi ar Seisyideba. araerTi individu-

aluri tranzaqciaa saWiro SemZen da samizne sazogadoebis aqcionerebs Soris. misi

kompleqsurobis meore gamovlinebas samizne sazogadoebaSi darCenili mcire aqcio-

nerebi warmoadgenen, rac, saboloo jamSi, `mtruli~ dauflebis xarjebis gazrdas

iwvevs. magaliTad, Tu SeZenis pirvel etapze ekvaieri Seisyidis aqciaTa sakontrolo

pakets da SeZenis meore etapis realizebaze gadava, anu gadawyvets mcire aqcionerTa

gaZevebas, maSin man aqcionerebs imaze meti unda gadauxados, vidre pirvel satendero

SeTavazebaSi aqvs gadaxdili. mcire aqcioneris aqciaTa samarTliani fasi im umaRles

fass moicavs, romelic man gansazRvruli periodis ganmavlobaSi gadaixada am sazoga-

doebis aqciebSi. es ki, albaTobis maRali xarisxiT, aris is fasi, romelic SemZenma

dauflebis pirvel or etapze sakontrolo paketis aqciebSi gadaixada. ix. Depamphilis D., Mergers, Acquisitions, and Other Corporate Restructuring Activities, 5thed., USA, 2010, 21.Sead. Massari M., Monge V., Zanetti L.,Control Premium in the Presence of Rules Imposing Mandatory Tender Offers: Can It be Measured? Wor.Pa., 2004.5-8, <http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract–id=683277>. Tumca,

arsebobs federaluri kanonmdeblobiT dadgenili gamonaklisi. Tu SeZena Tavidanve

xorcieldeboda oretapiani satendero SeTavazebiT, e.w. Two-Tierd Offer da pirveli eta-

pis ganxorcielebisas misi saerTo ganzraxvisa da gegmis Sesaxeb informacia xelmis-

awvdomi iyo, rom is meore etapze apirebda SerwymiT SeZenis tranzaqciis dasrulebas,

maSin, federaluri kanonmdeblobis Tanaxmad, meore etapze SesaZlebelia imaze nakleb

fasad aqciaTa Sesyidva, rac pirvel etapze aqvs oferents gadaxdili. am etapze ganxor-

cielebuli SeTavazeba aris e.w. Two-Tierd front-end loaded offer. ix. Hazen T. L., The Law of Securi-ties Regulation, 6thed., 2009, 409.

172 Sead.Oesterle D. A., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 273.



159

ara sa sur ve li Se Ze nis pre ven ci re bis ex an te me qa niz me bi aqvs, ro me lic mis fi du ci ur

mo va le o ba Ta stan dar te bis far gle biT iq ne ba Se bo Wi li, ise ve ro gorc ne bis mi e ri kon-

tro li re ba di tran zaq ci is dros.173

mok led, eko no mi ku ri ur Ti er To be bis `ga dawy o bis~ ne bis mi e ri mcde lo ba, ro me-

lic or an met kor po ra ci as So ris mar ke tin gu li pros peq tis ko la bo ra ci u li ana li-

ziT iwy e ba, er Ti (sa miz ne) kom pa ni is me nej men tis per speq ti u li xed va po ten ci ur Sem-

Zen Tan (ek va i e ri) `Ta nam Srom lo bis~ wi na aR mdeg ga mos vlas ga na pi ro bebs. eko no mi kur -

fi nan su ri speq triT Ca mo ya li be bu li ur Ti er To bis sa mar Tleb ri vi re gu li re ba kor-

po ra ci ul -ko mer ci ul -sa ga da sa xa do (sa me war me o) re gu la ci eb ze day rdno biT mi iR-

we va. swo red re gu la to ru li de fi ni ci e bis doq tri nal gan zo mi le ba Si ga da ta niT aR-

niS nu li eko no mi kur -fi nan su ri ur Ti er To bis sa mar Tleb riv kva li fi ka ci as `mtru li~

da uf le ba, igi ve STan Tqma war mo ad gens.174 mi si Se de ge bis ne it ra li za ci i sa Tu Ta vi dan

aci le bis me qa niz me bi, lo gi ku rad, sa kor po ra cio da ka pi ta lis baz ris sa mar Tleb riv

we seb Si,175 ara for ma lu ri teq ni ku ri Se saZ leb lo be biT, aris gan Tav se bu li.176 Se sa ba mi-

sad, kon tro lis ne bis mi e ri sa xiT ara sa sur vel Sec vlas upi ris pir de ba nor ma ti viz mi-

dan de duq ta be lu ri Tav dac vi Ti ber ke te bi.

4.3. dauflebisgan Tavdacvis generaluri strategiebi da maTi Sedegebis

asaxva ss-is struqturul elementebze

sa kor po ra cio sa mar Ta li mi zan mi mar Tu lad dad ge nil da uf le bis gan Tav dac vis

sa ka non mdeb lo me qa niz mebs ar Se i cavs. me nej men tis sa wi na aR mde go Se Ze ni Ti xel Sek ru-

le be bis Sed ge na, sa zo ga do e bis wi lob ri vi ga yid va da mtru li sa den te ro Se Ta va ze ba

ne it ra li ze bis me qa niz mTa ar se bo bas mo iTx ovs, rad gan mmar Tve li or ga nos Se pi ris pi-

re ba, Se iZ le ba, mi si kor po ra ci u li Se saZ leb lo be bi sa da per speq ti ve bis wi nas war gan-

sazR vrul xed vas em ya re bo des,177 ro me lic aq ci o ner Ta da sa zo ga do e bis in te re seb Si

ar jde ba. ana lo gi ur Sem Txve va Si, di req tor Ta gan kar gu le ba Si sxva das xva Tav dac vis

me qa niz mi a, ro mel Ta quo warranto ga mo ye ne ba sa kor po ra cio sa mar Tal Si im pli ci tu ri

nor me biT aris uz run vel yo fi li.178 me nej men tis an ti da uf le bis me qa niz mTa ga mo ye ne-

bis uf le ba mo si le ba sa mo sa mar Tlo praq ti kiT aris gam ya re bu li, mag ram mxo lod im

Sem Txve va Si, ro de sac Se Ta va ze bas fi du ci ur mo va le o ba Ta far gleb Si ga ni xi lavs da

amow mebs, jde ba Tu ara is kor po ra ci i sa da aq ci o ne re bis sa u ke Te so in te re seb Si.179

Tav dac vis sa Su a le ba Ta ar se bi Ti ga mo ye ne bis Se saZ leb lo bis zRvar ze ori, ur Ti-

er Tsa pi ris pi ro, mag ram Te ma tu rad er Ti a ni mo ce mu lo bis ma ta re bi li sa kiTxi war mo-

i So ba. Tu sa zo ga do e bis mar Tvis or ga nos Se pi ris pi re bis Se saZ leb lo ba mi e ca, ma Sin is

173 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 147.174 Hazen T. L., The Law of Securities Regulation, 6thed., USA, 2009, 378.175 Hazen T. L., The Law of Securities Regulation, 6thed., USA, 2009, 410.176 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 704.177 es aris principi `direqtorebma ukeT ician~ (~management knows best~). ix. Gilson R., The Law

and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 756-765.178 Hazen T. L., The Law of Securities Regulation, 6thed., USA, 2009, 408-411.179 es aris delaveris uzenaesi sasamarTlos mier 1985 wels miRebuli yvelaze cnobili sa-

samarTlo gadawyvetileba: Unocal Corp. v. Mesa Petrolium Co., 493 A.2d 946, 953-954.


160

Sem Ta va zeb lis wmin da po ten ci ur Se mo sa vals Se am ci re bas.180 de la ve ris sa kor po ra cio

sa mar Ta li di req to ra tis Tvis pir da pir man da ti re bas ake Tebs `tran zaq ci a ze ub ra-

lod ua ris Tqmis~181 ne bar Tvis da we se biT, Tu bords swams, rom sa miz ne sa zo ga do e bis

da mo u ki deb lo bi sa da sa mar Tal su bi eq to bis Se nar Cu ne ba uf ro mi zan Se wo ni li a.182 mis

sa pir wo ned, yve la sa miz ne sa zo ga do e ba da uf le bis pro ce sis sa Su a le biT far To mo ni-

to rin gis su bi eq ti gax de ba, Tu Tav dac vis gan xor ci e le ba Se uZ le be li iq ne ba.183 pa ra-

le lu rad, di req to re bis Tvis Tav dac vis uf le ba mo si le bis mi ni We ba ma Ti Ta nam de bo bis

Se nar Cu ne bis me qa niz mad Se iZ le ba iq nes ga mo ye ne bu li.184

sa mar Tleb riv mo ce mu lo bas baz ris eko no mi ku ri pa ra dig ma upi ris pir de ba. gam-

yid ve li an mi si war mo mad ge ne li, ro gorc fi du ci a ri, val de bu lia ga yid vi sas umaR les

fas ze Se Tan xme bas vaW ro bis Se de gad mi aR wi os. gam yid ve li ver ivaW rebs, Tu mas ro me li-

me Se Ta va ze bu li wi na da de bis uar yo fis uf le ba ar eq ne ba. es uka nas kne li ki sa kor po ra-

cio sa mar Tlis sfe ros ga re mo ce mu lo ba Si Se ma va li pos tu la ti a.185 ami tom, eko no mi-

ku ri pa ra dig mi sa da sa mar Tleb ri vad dad ge ni li fi du ci ur mo va le o ba Ta mar gi na lu ri

di fe ren ci re bis pi ro beb Si un da Se ir Ces yo ve li kon kre tu li da uf le bis gan Tav dac vis

adek va tu ri sa Su a le ba.

me nej men tis gan kar gu le ba Si, sa u ke Te so Se Ta va ze ba sa da kor po ra ci is /aq ci o ne-

re bis sa u ke Te so in te res tTa So ris ko li zi u ri vi Ta re bis fon ze, Zi ri Ta dad, da uf le-

bis Ta vi dan aci le bis an swo ri ar Ce va nis ga ke Te bis Tvis ram de ni me mniS vne lo va ni ber ke-

ti a.186 ma Ti kla si fi ci re ba ori mi mar Tu le biT xde ba. pir ve li, es aris qo ne ba ze da fuZ-

ne bu li da cu lo bis stra te gi e bi187 da val de bu le beb ze da fuZ ne bu li da uf le bis gan

dac vis sa Su a le be bi.188,189 sa miz ne sa zo ga do e bis mtru li Se Ze nis gan dac vis sa Su a le bebs

So ris aq cen ti re ba ram de ni me maT gan ze ga keT de ba. maT So ris aR sa niS na via190 qo ne ba ze

da fuZ ne bu li da cu lo bis ise Ti stra te gi e bi, ro go ric `zvi ge nis mo ge ri e bis~ taq ti ka

(`shark repellant~), `oqros paraSutis~ (`golden parachute~) taq ti ka, `mwva ne sa fos to yu Tis~

taq ti ka (`greenmail~) da `momwamlavi abis~ taqtikaa (`poison pill~).191

180 Easterbrook F., Fischel D., The Proper Role of Target’s Management in Responding to a Tender Offer, Harv. L. Rev., 1981, 94-1161.

181 Radin S., The Business Judgment Rule, 6thed., Vol. III, USA, 2009, 3244-3258.182 Betton S., Eckbo M., Torbun K., Corporate Takeovers, USA, 2008, 44-46.183 Haddock D., Macey J., McChesney F., Property Rights in assets and Resistance to Tender Offer, in: Corporate

Law an Economic Analysis, (edit. Bebchuk), USA, 1990, 118.184 Easterbrook F., Fischel D., The Proper Role of Target’s Management in Responding to a Tender Offer, Harv.

L. Rev., 1981, 1175.185 Haddock D., Macey J., McChesney F., Property Rights in assets and Resistance to Tender Offer, USA, 1990,

119.186 Sead.Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 147.187 e.w. ~asset-based defensive strategies~.188 e.w. ~liability-based defensive strategies~.189 ix. Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 709-717.190 valdebulebebze daculobis taqtikaTa Soris sazogadoebis sasesxo kapitalizaciis

(leveraged capitalization) SemTxvevaa gamosayofi, rodesac samizne sazogadoeba mniSvnelo-

van sesxs iRebs, romlis uzrunvelyofa misive qonebiT xdeba. 191 Thomson S., Business Planning For Mergers and Acquisitions, 2th ed., USA, 2001, 977.



161

4.3.1. `zvigenis mogeriebis~ taqtika (~shark repellant~)

da uf le bis gan Tav dac va di req tor Ta fi du ci ur mo va le o ba Ta sfe ro Si eq ce va,

ro me lic me nej ments sa Su a le bas aZ levs, kor po ra ci is ga mo Ta vi suf le bu li ma te ri a-

lu ri sax sre bis ga mo ye ne biT, sa zo ga do e ba Si `wes ri gi~ da ic vas. Tav dac vis sa Su a le be bi

or ka te go ri ad iyo fa: da uf le bis sa pa su xo da pre ven ci re bis sa Su a le be bad.192 Tav dac-

vis ori ve ka te go ri is sa er To sa xa si a To ni Sa ni ise Ti taq ti ku ri Ro nis Zi e bis ga ta re ba a,

ro me lic mxo lod bor dis kom pe ten ci is far gleb Sia Se saZ le be li da ar mo iTx ovs aq ci-

o ner Ta sa er To kre bis Tan xmo bas an ga dawy ve ti le bas.193

Tav dac vis mra val fe ro van taq ti ka Ta So ris ar sob ri vad gan sxva ve bu li, pre ven-

ci u li dac vis me qa niz mia `zvi ge nis mo ge ri e bis~ taq ti ka.194 mi si sa mar Tleb ri vi mo ce mu-

lo bis Ta nax mad, es aris da uf le bis gan dac vis kor po ra ci ul sa mar Tleb ri vi me To di,

ro me lic sa zo ga do e bis or ga ni za ci u lo bis ma for mi re bel da mom wes ri ge bel sa dam-

fuZ neb lo do ku men tSi, wes de ba Si ai sa xe ba.195 mi si taq ti ku ri svla kor po ra ci is wes-

de ba Si ise Ti struq tu ru li cvli le be bis Se ta naa, ro me lic cvlis kom pa ni is or ga ni-

za ci u lo ba sa da me nej men tis struq tu ras.196 ro gorc we si, Tav dac vi Ti Ro nis Zi e be bis

wes de ba Si asax va im eta pam de xde ba, sa nam kor po ra cia sa fon do bir Ja ze ga i tans aq ci ebs

sa ja ro vaW ro bis Tvis, an ro gorc ki `Ri a~ sa zo ga do e bad `gar da iq mne ba~ an, mi ni mum, sa-

nam `mtru li~ sa ten de ro Se Ta va ze ba ga keT de ba.197,198 wes de ba Si cvli le bis Se ta nas aq ci-

o ner Ta kre bis ga dawy ve ti le ba sWir de ba, Tum ca maT uSu a lo re a li zi re bas – ara.199 kom-

bi ni re bu li ga dawy ve ti le ba po ten ci u ri da uf le bis pre ven ci re bis etap ze, da uf le bis

mcde lo bi sas, ag re si u li Tav dac vis xa si aTs Re bu lobs.200

`shark re pel lant~ sa fuZ vel ze wes de ba Si cvli le bis Se ta nis sa mi ti pis ga mov li ne ba

ar se bobs.201 pir ve li ti pis kor po ra ci ul sa mar Tleb ri vi cvli le ba wes de ba Si kor po-

ra ci is kon tro lis uf le bis cva le ba do bas uS lis xels.202 es exe ba di req tor Ta sab Wos

Sec vlis ak rZal vis me qa niz mebs. po ten ci u ri da uf le bis etap ze me nej men ti aa na li zebs,

rom mas Ta nam de bob ri vi saf rTxe eq mne ba (staggering). taq ti ku ri xed va kla si fi ci re bu li

bor dis Seq mnas mo i az rebs.203 kla si fi ci re bu li bor dis ar se bo ba me nej men tis sru li

ga dar Ce vis pe ri ods zrdis da ar Tu lebs pro ce du ras. ker Zod, pir vel rig Si, di req to-

ris ga da ye ne bas sa mar Tleb ri vi sa fuZ ve li sWir de ba, mag ram Tu ga da ye ne bul iq ne ba, ma-

192 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 147.193 iqve, 148.194 `zvigenis mogeriebis~ taqtikas aseve `maCvzRarbsac~ (“porcupine”) uwodeben.195 Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 702.196 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 6., 26-28.197 iqve, 26.198 aq moqmedebas iwyebs “Breakthrough rule”, romelic sakorporacio samarTalSi evropis ka-

vSiris samarTlebrivi reformirebis umaRlesi donis eqspertTa jgufis novatoruli

terminia. ix. Hertig G., McCahery J., Company and Takeover Law Reforms in Europe: Misguided Harmo-nization Efforts or Regulatory Competetion, USA, 2006, 565-568.

199 Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 702-703.200 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap. 6, USA, 2000, 9.201 iqve, 4.202 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 633.203 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 6., 28-29.


162

Sin bords unar Cun de ba va kan si is Sev se bis uf le ba mo si le ba.204 kla si fi ci re bu li bor-

dis de duq ci u ri gan mar te bis Ta nax mad, ar Ce u li bor dis ga dar Ce va, rom lis ar Ce va, ro-

gorc we si, sam wlam de va diT xde ba,205 yo vel wels ar Se iZ le ba 1/3-ze me ti pro por ci iT.

swo red kla si fi ci re bu li bor dis ga dar Ce vaa Se uZ le be li sa mar Tleb ri vi sa fuZ vlis

ga re Se,206 Tu wes de biT sxva ram ar aris gaT va lis wi ne bu li.207 ag reT ve, mxed ve lo ba Si mi-

i Re ba di req to ra tis /bor dis ra o de nob ri vi gaz rdis Sem zRud ve li sa wes de bo de bu le-

be bi.208 pir ve li ti pis `shark repellant~-is dros, da uf le bis pro cu du ru li msvle lo bi sas

xde ba aq ci o ner Ta kre bis mow ve vi sa da Ca ta re bis pro ce du ra Ta gar Tu le ba. uka nas kne-

lis mi za nia Ta vi dan iq nes aci le bu li aq ci o ner Ta um rav le so bis mi er sa er To kre bis

mow ve va kon kre tul va deb Si209 an aq ci o ner Ta we ri lo bi Ti Tan xmo biT di req tor Ta Ta-

nam de bo bi dan ga Ta vi suf le ba.210 me nej ments, po ten ci u ri da uf le bis pre ven ci re bi sa da

sa ku Tar Ta nam de bo ba ze `zrun vis~ pi ro beb Si, Se uZ lia sa er To kre ba da i Tan xmos ze mo-

aR niS nu li cvli le be bis Se sa xeb kva li fi ci re bu li um rav le so biT211 ga dawy ve ti le bis

mi Re bis de bu le ba Ta dad ge na ze.212

me o re ti pis sa wes de bo cvli le ba Ta pa ke ti aer Ti a nebs ise Ti sa xis xe lov nu ri ba-

ri e re bis Seq mnas, ro go ric ore ta pi a ni Se Ze nis tran zaq ci is me o re etap ze xmis mi ce mis

ra o de nob ri vi maC ve ne be li a. ker Zod, Tu sa miz ne sa zo ga do e ba ga dawy vets sa ten de ro

Se Ta va ze bis Sem deg Svi lo bi li sa zo ga do e ba mi i Ros sa miz ne sa zo ga do e bis nac vlad,

ro mel sac is Ser wymis sa fuZ vel ze ga na xor ci e lebs, ma Sin Ser wymis adap ti re bas kva li-

fi ci u ri um rav le so bis Tan xmo ba das Wir de ba.213 kva li fi ci u ri xmis uf le ba Ta sa Wi ro-

e bis zRvru li ode no bis dad ge na, ro gorc we si, im aq ci o ne reb ze day rdno biT ga mo iT-

vle ba, rom le bic sta bi lu rad es wre bi an mo rig Tu rig ga re Se sa er To kre bas.214 msgav si

204 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 149.205 saqarTveloSi es vada sawesdebo da saxelSekrulebo avtonomiaSi eqceva da yovel

konkretul SemTxvevaze morgebul Sedegs utoldeba.206 Tumca, erT-erT gadawyvetilebaSi delaveris sasamarTlom mxedvelobaSi ar miiRo

klasificirebuli bordis arseboba da aqcionerebi uflebamosil pirebad CaTvala,

romelTac SeeZloT wesdebaSi cvlilebis Setana klasificirebuli direqtoratis

gauqmebis/dasrulebis Sesaxeb da Semdeg direqtorebi gadeyenebinaT Tanamdebobidan

samarTlebrivi safuZvlis arsebobis gareSe. amasTan, aRniSna, rom klasificirebuli

bordis sawesdebo doneze daculoba SesaZlebelia wesdebaSi cvlilebis Setanaze kval-

ificiuri umravlesobis moTxovnis dawesebiT. ix. Roven v. Cotter, 547, A.2d 603 (Del. Ch. 1988). aseve, ix. Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap. 6, USA, 2000, 28-30; Thomson S., Busi-ness Planning For Mergers and Acquisitions, 2th ed., USA, 2001, 1018-1019.

207 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 6., 29208 Haas J.J., Corporate Finance, USA, 2011, 703.209 dauflebis msvlelobis ganmavlobaSi, SesaZlebelia, saerTo krebis specialuri anu

riggareSe mowveva, wesdebaSi cvlilebebis Sesatanad, konkretuli vadiT izRudebodes.

erT-erT sasamarTlo gadawyvetilebaSi aRiniSna, rom aseTi tipis kreba ar SeiZleba

Catarebul iqnes 90-100 dReze nakleb vadaSi (dauflebis dawyebidan). ix. Mentor Graphics Corp. v. Quickturn Design Systems, Inc., 728 A.2d 25, 40-41 (Del. Ch. 1988).

210 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 705.211 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 6., 30-31.212 Thomson S., Business Planning For Mergers and Acquisitions, 2th ed., USA, 2001, 1012-1014, 1021-1027.213 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 148-149.214 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 633-634.



163

da na we sis dad ge nis mniS vne lo va ni sa fuZ ve li me nej men tis (er Tob li vad) sa kuT re ba Si

ar se bu li aq ci a Ta lo ti a, ro me lic sak ma ri sia kva li fi ci u ri um rav le so biT Ser wymis

ga dawy ve ti le bis da sab lo kad.215Ser wymis kor po ra ci u li kom bi na ci a, sa ka non mdeb lo

re gu li re bi dan ga mom di na re, aq ci o ner Ta kre bis ga dawy ve ti le bis ar se bo bas mo iTx ovs.

Se sa ba mi sad, Tu da uf le bis me o re etap ze Sem Ze ni ga dawy vets gan dev nos mci re aq ci o ne-

re bi, xo lo me nej men tis xel Si ga dawy ve ti le bis dab lok vis Se saZ leb lo ba iq ne ba,216 ma-

Sin es taq ti ku ri svla dro e biT xels Se uS lis ek va i ers war ma te bu li sa ten de ro Se Ta-

va ze biT da sa xu li miz nis miR we va Si.217

da bo los, me sa me ti pis sa wes de bo cvli le ba Ta sa xe o ba Si Se dis sa mar Tli a ni fa sis

Se sa xeb de bu le be bi. is wi na ori ti pis gan gan sxva ve bu li ga mov li ne ba a.218sa mar Tli a ni

fa sis Se sa xeb sa wes de bo daT qma pre ven ci u li re gu li re bis miz niT gan sxvav de ba. Tu ze-

moT gan xi lu li ori sub ti pis Zi ri Tad mi zans sa miz ne sa zo ga do e bis bor dis in te res Ta

da cu lo ba Se ad gen da, uka nas kne lis re gu li re bis sfe ro Si, `ra i de ris~219 Se ka ve be bas-

Tan er Tad, aq ci o ner TaT vis me ti sar geb lis mi Re ba ga mo i sa xe ba.220 sa mar Tli a ni fa sis

de bu le be bi Se iZ le ba ore ta pi a ni Se Ze nis me o re sa fe xur ze Ser wymis kva li fi ci u ri um-

rav le so biT dam tki ce bas ukav Sir de bo des.221 sa mar Tli a ni fa sis Se sa xeb Ses wo re bi sa da

Ser wymis ur Ti er Tkve Tas ad gi li aqvs ma Sin,222 ro de sac Ser wymis gan xor ci e le ba sa miz ne

sa zo ga do e ba sa da da kav Si re bul pir Tan223 da iwy e ba.224 ase Ti Ser wyma mi Re bul un da iq-

nes kva li fi ci u ri um rav le so bis mi er, ro me lic `ga sa Ze ve bel~ aq ci o ner Ta fu lad kom-

pen si re bas, mi ni mum, sa mar Tli a ni fa sis de bu le biT gan sazR vru li ra o de no biT un da

axor ci e leb des.225 sa wes de bo de bu le biT dad ge ni li `fa si~ xSi rad sak ma od ma Ra li a. is

mi il tvis im umaR le si fa sis ken, ro me lic Sem Zen ma sa zo ga do e bam sa miz ne sa zo ga do e bis

aq ci o ner Ta xmis uf le bis mqo ne aq ci a Ta sa nac vlod ga da i xa da, an ro me lic sa miz ne sa-

zo ga do e bis aq ci e biT vaW ro bis bo lo ram de ni me wel Sia da fiq si re bu li, an dam ya re bu-

lia mo ma va li po ten ci u ri Se mo sav le bis gaT vleb ze.226 xmis mi ce mis kva li fi ci u ri um-

215 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 150.216 mxolod im pirobebSi, Tu SemZen sazogadoebas ar eqneba `Zveli~ bordis Secvlis kompe-

tencia (imave wesdebidan gamomdinare), romelic jer kidev samizne sazogadoebis saten-

dero SeTavazebamde arsebuli wevrebiT iqneba formirebuli.217 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 634.218 Sead.Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 634.219 igive SemZeni subieqti, dauflebis ganmaxorcielebeli kompania. ix. Lipton M., Steinberger

E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 1., 10.220 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 150.221 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 6., 32.222 maT, sxvanairad, Lock-in provision-sac uwodeben. ix. Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol.

I, chap. 6, USA, 2000, 50.223 e.w. related person. misi zogadi ganmartebis Tanaxmad, es aris piri, romelic kompaniis

ganTavsebul aqciaTa gansazRvrul raodenobas flobs. ix. Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 705. dakavSirebuli piris definicias fasiani qaRaldebis bazris Sesaxeb

kanonis meore muxlis me-11 punqti iZleva, romelic naTesaur kavSirsa da sakontrolo

wilis flobis faqts ukavSirebs mis definicias.224 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 680-681.225 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap. 6., 34.226 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 705-706.


164

rav le so bi sa da sa mar Tli a ni fa sis gan sazR vris de bu le ba Ta amoq me de bis wi na pi ro bas

ek va i e ri kor po ra ci is mi er sa miz ne sa zo ga do e bis aq ci o ner Ta xmis uf le bis mqo ne aq ci-

a Ta um rav le so bis an sa kon tro lo pa ke tis Ses yid va war mo ad gens da mi si mi za ni or sa fe-

xu ri a ni da uf le bis me o re eta pis das ru le ba un da iyos.227 mok led, wes de ba ore ta pi a ni

Se Ze nis gar Tu le bis pro ce du rebs mo i cavs.

`zvi ge nis mo ge ri e bis~ me sa me ti pis sa wes de bo cvli le ba Ta ka ta lo gis bo lo seg-

ments aq ci a Ta ga mos yid vis uf le ba war mo ad gens.228 aR niS nu li seg men ti sa ten de ro Se-

Ta va ze bis Sem deg im aq ci o ner Ta in te re sebs icavs, rom leb mac ar mih yi des Ta vi an Ti

aq ci e bi ek va i ers. msgav si ti pis de bu le ba uz run vel yofs aq ci o ne ris gan mis sa kuT re-

ba Si ar se bu li aq ci is Se Ze nis me o re etap ze mo na wi le ne bis mi e ri pi ris val de bu le bas

sa mar Tli an da wi nas war (wes de bis Se sa ba mis de bu le ba Si) gan sazR vrul fa sad Se is yi dos

aq ci a, mi u xe da vad imi sa, re a lu rad dawy e bu lia Tu ara Ser wymis kom bi na ci is gan xor ci e-

le ba.229,230 ze mo aR niS nu li de bu le be bi da uf le bis gan Tav dac vis sa ka non mdeb lo do ne ze

ne ba dar Tul me qa niz mTa ka te go ri as ga ne kuT vne ba.231

4.3.2. `momwamlavi abis~ taqtika (~poison pill~)

evo lu ci am `mom wam la vi abis~ taq ti ka, da uf le bis gan Tav dac vis sa Su a le ba Ta So-

ris, yve la ze gav rce le bul taq ti kur svlad Ca mo a ya li ba. mi u xe da vad Tav dac vis sxva

me qa niz me bis uf ro Zli e ri e.w. `sa sik vdi lo~ efeq ti sa, ro me lic ara er Tma sa sa mar Tlo

ga dawy ve ti le ba mac232 ga am ya ra, `mom wam la vi abi~ da uf le bis gan Tav dac vis efeq tu ri

sa Su a le bad rCe ba, iZu le bi Ti da uf le bis sa pa su xo taq ti ku ri svlaa da sa miz ne sa zo-

ga do e bis bords aZ levs `mtru li~ Se Ze nis ofer tis adek va tu ri pa su xis ga ce mis ber ke-

tebs.233 Tum ca, is ar war mo ad gens da uf le bis Se Ce re bis pa na ce as.234

`mom wam la vi abis~ taq ti kam xan gZli vi gan vi Ta re bi Ti pe ri o di gan vlo, rom lis gan-

mar te bi Ti di a pa zo ni sak ma od di di a. mi si zo ga di for mu la ris Sed ge na, sa mo sa mar Tlo

Tu doq tri na lur do ne ze, ma inc gan xor ci el da.235 is da uf le bis pre ven ci re bis, anu re-

gu li re bis ex ante sa Su a le ba a. ter mi ni `mom wam la vi abi~ Si na ar sob ri vad bor dis mi er236

227 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 6, USA, 2000, 48-52.228 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 150-151.229 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 706.230 Sead. `mewarmeTa Sesaxeb~ kanoni, 531muxlis pirveli punqti.231 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 718-725.232 Thomson S., Business Planning For Mergers and Acquisitions, 2th ed., USA, 2001, 987-992.233 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap. 5, USA, 2000, 5.234 iqve, 15.235 Thomson S., Business Planning For Mergers and Acquisitions, 2th ed., USA, 2001, 998-1009.236 samizne sazogadoebis direqtorati Tavdacvis saSualebebis gamoyenebisas moqmedebs

e.w. “blank stock”-is uflebamosilebaTa farglebSi, romelic wesdebis implicituri de-

bulebebidan gamomdinareobs, rac direqtorebs aZlevT saSualebas, drogamoSvebiT

gamouSvan axali klasis privilegirebuli aqciebi, an moaxdinon aseTi tipis aqciaTa

uflebrivi restruqturireba. “blank stock” aqciebis gamoSvebis meqanizms gansazRvravs.

korporaciam aqciebis ganTavsebamde, iqneba is Cveulebrivi, privilegirebuli Tu hi-

briduli, misi avtorizeba unda ganaxorcielos sawesdebo doneze, anu daadginos nebad-



165

aq ci o ner TaT vis ise Ti uf le bis mi ni We ba s aR niS navs, ro me lic bor dis mi er uar yo fi li

Se Ze nis spe ci fi ku ri ga re mo e be bis war mo So bis Ta na ve gan sa kuT re bul eko no mi kur Ri-

re bu le bas sZens kom pa ni is me sa kuT re Ta mniS vne lo van po zi ci ebs.237 mas Sem deg, rac uf-

le bis eko no mi ku ri Ri re bu le ba Ca mo ya lib de ba, ro me lic kom pa ni is gan an ̀ ra i de ris gan~

qo ne bis an fu lis mi Re bas Se i cavs, Se Ze nis das ru le ba am me qa niz mis amu Sa ve bis ga re Se

Se uZ le be li xde ba da `ra i ders~ ar Se uZ lia `STan Tqos~ sa miz ne kom pa nia eko no mi ku ri

`a bis~ `ga day lap vis~ ga re Se, ro me lic (e ko no mi ku ri Ri re bu le ba) aq ci o ners un da ga da-

e ces, ro gorc mi si ze mo aR niS nu li uf le bis re a li zi re bis Se de gi.238

`uf le ba Ta geg ma~ `mom wam la vi abis~ yve la ze gav rce le bu li, sa mo sa mar Tlo pre-

cen den te biT gam ya re bu li ele men te bis ma ta re be li239 sa Su a le ba a. uf le ba Ta geg ma mo-

la pa ra ke bas daq vem de ba re bul tran zaq ci as ar mo i cavs.240 is bor dis mi er uar yo fi li

Ses yid vis Se Ta va ze bis sa bo loo Se de geb ze ax dens gav le nas. ase ve, sa miz ne sa zo ga do e-

bis bor dsa da Sem Ze ni sa zo ga do e bis me nej ments So ris Se Tan xme bis miR we vas uz run vel-

yofs.241 Se de gi Sem Ze nis mi er sa miz ne sa zo ga do e bis aq ci o ner TaT vis ima ze ma Ra li fa sis

ga dax da a,242 vid re is Cve u leb riv, kon tro lis mo po ve bis pre mi um Tan xas ga da ix di da.243

arTul gamosaSveb aqciaTa zRvruli odenoba. misi Sesruleba ori mimarTulebiT aris

SesaZlebeli. pirveli, wesdebaSi gaTvaliswinebuli iqneba aqciaTa uflebrivi katalo-

gi. nebismieri damatebiTi aqciis gamoSvebisTvis ki dadgindeba formaluri proceduris

dacvis aucilebeli moTxovna, romelic damatebiTi aqciebis gamoSvebiT kapitalis

gazrdis Sesaxeb aqcionerTa krebis gadawyvetilebasa da wesdebaSi cvlilebis Setanas

moicavs. momdevno etapze direqtorati kompetenturi xdeba, avtorizebuli damatebi-

Ti aqciebi gasces mesame pirze. meore mimarTulebis Tanaxmad, wesdebaSi dgindeba di-

reqtoratis kompetenciis specifikuri farglebi. direqtors uflebamosileba eZleva

unilateral sawyisebze gansazRvros axali aqciebis tipi, uflebebi da klasi. ukanask-

nel SemTxvevaSi, direqtorats ar sWirdeba aqcionerTa krebis moTxovna, rac axali

aqciebis gamoSvebas moqnil meqanizmad aqcevs da korporaciis mobiluri qmedebis ama-

Rlebas uwyobs xels. amitom, is `momwamlavi abis~ Tavdacvis taqtikis ganxorcielebis

erT-erT umniSvnelovanes meTods warmoadgens. ix. Cox J., Hazen T., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 3, USA, 2010, 406-408; Fletcher W., Fletcher Cyclopedia of the Law of Corpora-tions, rev. ed., Vol. 11, USA, 2011, 466-467. “blank stock”-is uflebamosilebas mewarmeTa Sesaxeb

kanonis 59-e muxlis me-4, me-5 da me-6 punqtebi adgens.237 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 5, USA, 2000, 6.238 Sead.Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 165-167.239 Moran v. Household International, Inc., 500 A.2d 1346 (Del. 1985). am gadawyvetilebiT, `momwamlavi

abis~ ~fl ip-over~ delaveris uzenaesma sasamarTlom gaufasurebis sawinaaRmdego debule-

bebis analogad ganavrco, romelic Serwymis procesSi fasian qaRaldTa mflobelebis

dasacavad gamoiyeneba. es gadawyvetileba cnobil Unicol-is gadawyvetilebaSi Camoyali-

bebul debulebebs/principebs specifikurad amyarebs. ix. Cox, Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 168. Unicol-is principTa Sesaxeb ix.Fleischer A., Suss-man A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 3, USA, 2000, 6-9.

240 yovel SemTxvevaSi, tranzaqciisTvis msvlelobis micemis pirvel stadiaze mainc.241 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap.6., 59.242 Thomson S., Business Planning For Mergers and Acquisitions, 2th ed., USA, 2001, 1002-1006.243 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap.6., 58.


166

`mom wam la vi abis~ ar si mi si ga moS ve bis ga mar ti ve bul pro ce du ra a. sak ma ri sia mxo lod

di req tor Ta mi er am geg mis mi Re ba.244, 245

Sem Ze ni sa zo ga do e bis Tvis is Se Ze nis tran zaq ci is gaZ vi re bas sa miz ne sa zo ga do e-

bis aq ci o ner TaT vis aq ci a Ta ga u fa su re biT iw vevs. ga u fa su re ba or seg men tze vrcel-

de ba. pir ve li, iw vevs Sem Ze nis kom pa ni is sa kuT re ba Si ar se bul sa miz ne sa zo ga do e bis

xmis uf le bis Sem ci re bas, anu xor ci el de ba sa mar Tleb ri vi kuTx iT ze gav le na. me o re,

iw vevs eko no mi ku ri Ri re bu le bis gaZ vi re bas po ten ci u ri myid ve lis Tvis aq ci is Ri re-

bu le bis gaZ vi re biT. Se sa ba mi sad, `mom wam la vi abis~ struq tu ra `xmis uf le bis ga mo ye-

ne bis abad~ (vo ting pill) da `e ko no mi kur abad~ iyo fa. pir vel Sem Txve va Si, ro mel sac kon-

ver ti re ba di pri vi le gi re bu li aq ci is di vi den dis Se sa xeb geg ma ewo de ba,246 aq ci i dan

ga mom di na re, xmis mi ce mis uf le ba ic vle ba im gva rad,247 rom `Tav dam sxmels~ eq mne ba dab-

rko le be bi aq ci o ne re bis cal mxri vi dar wmu ne bis Tvis, ra Ta mo i wo non Se Ze nis tran zaq-

ci a, ro me lic bor dis mi er ar iq na mi Re bu li.248 me o re, eko no mi ku ri abi, ro me lic ̀ fi nan-

sur ja ri mebs~ ad gens Se Ze ni saT vis, Ta vis mxriv, or sub ti pad iyo fa.

pir ve li, es aris aq ci a Ta Ses yid vis abi (stock purchase pill an share purchase rights plan),249

ro me lic aq ci o ners uf le bas aZ levs, ki dev Se is yi dos aq ci e bi mniS vne lo va ni fas dak le-

biT mas Sem deg, rac da uf le ba gacx ad de ba da mas sa miz ne sa zo ga do e bis bor di ar mo i-

wo nebs.250 eko ni mi ku ri `a bis~ me o re ga mov li ne baa e.w. “put pill” an `back-end pill~,251 romelic

aqcioners aRWuravs, samizne sazogadoebaSi maT mflobelobaSi arsebuli dovlaTis

(equity) sa nac vlod fu lis an ma Ra li Ri re bu le bis mqo ne fa si a ni qa Ral de bis mi Re bis uf-

le biT mas Sem deg, rac bor dis mi er `da wu ne bu li~ Se Ze nis tran zaq cia sa miz ne sa zo ga-

do e bis aq ci is nam dvil Ri re bu le bas ver asa xavs (failed to meet price goals).252

amJamad, ̀ momwamlavi abis~ yvelaze gavrcelebuli varianti aqcioneris uflebaTa

katalogis `fl ip-in~an~ fl ip-over~ sta tu si a,253 ro me lic, gan sa kuT re biT, ore ta pi a ni Se Ze nis

dros ga mo i ye ne ba.254 mi u xe da vad imi sa, rom am uka nas kne lis uni fi ci re bu li mo de lu ri

244 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 706. Sead. Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap. 6, USA, 2000, 33-49; Klein W. A., Coffee J. C., Business Organization and Finance, 10th ed., USA, 2007, 185-189.

245 direqtorTa kompetencia aqcionerTa uflebaTa gegmis adaptirebasTan mimarTebiT maT

fiduciur movaleobaTa kategoriaSi jdeba, romlis darRvevis sakiTxi bevrjer gamx-

dara sasamarTlo davis sagani. ix. Radin S., The Business Judgment Rule, 6thed., Vol. III, USA, 2009, 3125-3203.

246 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA. 2002, chap.6., 60.247 `xmis uflebis abis~ gamovlinebas warmoadgens axali privilegirebuli aqciebis gamoS-

veba da maTi ganawileba aqcionerebs Soris, garda SemZenisa. ganawileba xorcieldeba

pro rata bazisze. axlad gamoSvebul pirivilegirebul aqciebs ki specialuri xmis ufle-

bebi eqneba. Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 5, USA, 2000, 38-39.248 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 5, USA, 2000, 38.249 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap.6., 61.250 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 5, USA, 2000, 40-41,49-50.251 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap.6., 96.252 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 5, USA, 2000, 34, 41-48.253 Sead.Radin S., The Business Judgment Rule, 6thed., Vol. III, USA, 2009, 3136-3182.254 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 706.



167

va ri an ti ar ar se bobs, kon cep tu a lu rad is ram de ni me etaps mo i cavs. pir vel etap ze,

vid re ra i me sa xis da uf le bis tran zaq ci a ze iq ne ba prog no zi re ba, di req tor Ta sab Wo

iRebs ga dawy ve ti le bas, di vi den dis sa xiT yo vel Cve u leb riv gan Tav se bul aq ci a ze er-

Ti aq ci is Ses yid vis uf le bis ga ce mis Ta o ba ze.255 mi ni We bu l uf le bas ara na i ri eko no mi-

ku ri Ri re bu le ba ar aqvs ma nam, sa nam ̀ ra i de ri~ sa miz ne sa zo ga do e bis xmis uf le bis mqo-

ne aq ci a Ta sa kon tro lo maC ve ne bels256 ar mi aR wevs bor dis gan gver dis av liT. am etap ze,

`ra i de ri~ iZens `bor dis mi er uar yo fi li me sa kuT ris~ sta tuss, rac yve la da nar Ce ni

aq ci o ne ris gan sa kuT re bu li uf le ba mo si le bis amoq me de bas iw vevs. amoq me de bu li uf-

le ba mo si le bis far gleb Si, aq ci o ners Se uZ lia da ma te biT xmis mi ce mis uf le bis mqo ne

aq ci a Ta pa ke ti Se i Zi nos am aq ci is sa baz ro Ri re bu le bas Tan mi mar Te biT 50%-i a ni fas-

dak le biT.257 sa bo lod, Tu `fl ip-in~-is Sem deg sa miz ne kom pa nia ro me li me pir Tan da iwy ebs

kor po ra ci ul kom bi na ci a Si an qo ne bis sub stan ci u ri na wi lis ga yid va Si Car Tvas, sa miz-

ne sa zo ga do e bis yve la aq ci o ners (gar da `ra i de ri sa~) av to ma tu rad eni We ba uf le ba-

mo si le ba, tran zaq ci is Se de gad Ca mo ya li be bul kor po ra ci a Si aq ci is sa baz ro Ri re-

bu le bis 50%-i a ni fas dak le biT Se i Zi nos yve la ze `Zli e ri~ xmis uf le bis mqo ne aq ci a Ta

pa ke ti.258 fl ip-over-is gamoyenebis winapiroba fl ip-in-s realizirebuli Sedegebia.259 fl ip-over

mo i cavs kor po ra ci ul kom bi na ci as, ro de sac sa miz ne kom pa ni is aq ci a Ta kon ver sia an

ga dac vla xde ba, an qo ne bis mniS vne lo va ni na wi lis (Zi ri Ta dad, 50%) an mi si Zi ri Ta di

Se mo sav le bis ga mom mu Sa ve be li qo ne bis 50%-mde ga yid va. mi u xe da vad imi sa, rom fl ip-over-is gamoyenebis winapirobaa fl ip-in, romelic (fl ip-in) Sem Zen ma kom pa ni am sa ten de ro Se Ta va-

ze bis gacx a de biT aa moq me da, ar aris sa val de bu lo (i Zu le bu li) fl ip-over-is tran zaq ci is

mxa res war mo ad gen des.260 tran zaq cia `mom wam la vi abis~ ga mo ye ne bis uf le bis mqo ne aq-

ci o ners am uf le bis dar Ce ni li na wi lis ga mo ye ne bis ken mi ma val gzas ux snis. aq ci o ners

eZ le va 50%-i a ni fas dak le biT261 de da kor po ra ci a Si yve la ze kar gi xmis uf le bis mqo-

255 qarTul kanonmdeblobaSi gadawyvetilebas aqcionerTa saerTo krebis Tanxmoba sWird-

eba, radgan is dividendis gacemis kuTxiT realizdeba, romlis gacemas menejmenti ax-

orcielebs. magram sawesdebo gansxvavebuli daTqmiT, mogebis ganawilebis ufleba di-

reqtorTa sabWosac SeiZleba mieniWos.ix. ̀ mewarmeTa Sesaxeb~ kanoni, me-8 da 54-e muxlis

me-6 punqtis d) qvepunqti da bolo abzaci (winadadeba).

256 rogorc wesi, es 15% an 20%-ia. saqarTveloSi sakontrolo paketad 10%-iani minimumis

gadalaxva ganixileba.257 es aris klasikuri “fl ip-in”. sailustraciod, Tu kompaniis Cveulebrivi aqciis pirveladi

fasi iyo 100$, xolo “fl ip-in”-is SemTxvevis dadgomamde 30 savaWro dReSi misi saSualo

Rirebuleba Seadgenda 25$, aqcioneris sakuTrebaSi arsebuli ufleba SesaZleblobas

iZleva 200 dolarad Rirebuli Cveulebrivi aqcia SeiZinos 100 dolarad, romlis Sede-

gad is iqneba 8 aqciis mflobeli (200 : 25), xolo erTi aqciis Sesasyidi Rirebuleba –

12.50$ (100$ : 8). ix. Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 5, USA, 2000, 61; Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap.6., 86.

258 es ukanaskneli aris e.w. “fl ip-over”.

259 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 707.260 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol.I, chap. 5, USA, 2000, 62.261 rogorc es fl ip-in-s etapze iqna gamoTvlili.


168

ne fa si a ni qa Ral dis Se Ze nis uf le ba, ro me lic tran zaq ci is Se de gad iq na for mi re bu-

li.262,263

aR sa niS na via `mkvda ri xe lis~ (~dead hand~)264 `mom wam la vi abis~ taq ti ku ri xa si a-

Tic.265 mas Sem deg, rac ek va i e ri sa miz ne sa zo ga do e bis gar kve ul pro cen tul maC ve ne-

bels mi aR wevs, man, Se saZ lo a, sa miz ne sa zo ga do e bis bor dis eta pob ri vi Ca nac vle ba da-

iwy os da Ca mo a ya li bos axa li me nej men ti.266 `mkvda ri xe lis~ taq ti ku ri de bu le ba ax lad

Ca mo ya li be bul di req tor Ta sab Wos uzR u davs uf le ba mo si le bas, rom ga mo is yi dos wi-

na bor dis mi er aq ci o ner Ta uf leb ri vi geg ma da mas Si gan sazR vru li fa si a ni qa Ral de-

bi.267 Sem Ze nis mi er am taq ti kis ga mo ye ne bis mi za nia axa li wev re biT bor dis for mi re ba Si

(es wev re bi Sem Ze ni sa zo ga do e bis kan di da te bi ari an) aq ci o ner Ta dar wmu ne ba. Sem dgom

ga mo is yi dis `mom wam la vi abis~ de bu le be biT gan sazR vrul aq ci ebs da sa ten de ro Se Ta-

va ze bis pro ce du rul war mo e bas ga i ad vi lebs.268, 269

mi u xe da vad imi sa, rom `mom wam la vi abis~ Tav dac vis taq ti ku ri ar se na li mra val-

fe ro va ni a, ma Ti kon cep tu a lu ri ga mov li ne ba da uf le bis pro ce sis pre ven ci ul qme-

de bebs asa xavs. pre ven cia gu lis xmobs ara da uf le bis Ta vi dan ari de bas, ara med mi si

ga mov li ne bis uti li ti ze bas maq si ma lu rad ma Ra li Se mo sav lis mi Re bis kuTx iT.270 is,

ase ve, gav le nas ax dens aq ci is sa baz ro Ri re bu le ba ze.271 rac mTa va ri a, mis adap ti re bas

aq ci o ner Ta kre bis Tan xmo ba ar esa Wi ro e ba272 da mi si im ple men ti re ba, ro gorc we si, da-

uf le bis pro ce du ris dawy e bis wi na re pe ri od Si ka pi ta lis struq tu ra Si sub stan ci u-

ri cvli le be bis ga re Se xor ci el de ba.273

4.3.3. `oqros paraSutis~ taqtika (~golden parachute~)

sa war mos da uf le bis pos ttran zaq ci u li pe ri o di ar se biT ze gav le nas ax dens sa-

zo ga do e bis mo sam sa xu re Ta274 sam sa xu reb riv mdgo ma re o ba ze. xSi rad da uf le bis Se de-

262 saxezea tipuri `ukusamkuTxa~ Serwyma: xdeba Semsyidvelis mier e.w. `fiqtiuri~ (shell) korporaciis formireba, romelic Sesyidvis Suamaval rgols warmoadgens. Semdgom

etapze, `fiqtiuri~ korporacia uerTdeba samizne korporacias, xolo samizne korpo-

racia xdeba deda sazogadoebis, anu Semsyidveli sazogadoebis 100%-iani Svilobili

kompania. aRniSnuli ufleba xmis micemis uflebaTa Sesyidvis Sesaxeb swored tranzaq-

ciis Sedegad formirebul deda ss-s gulisxmobs. ix. Oesterle D. A., Mergers and Acquisitions, USA, 2006, 25-26.

263 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 5, USA, 2000, 61-62.264 Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 706-708.265 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap.6., 92.266 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 169.267 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 707.268 Thomson S., Business Planning For Mergers and Acquisitions, 2th ed., USA, 2001, 1001-1006.269 Sead.Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap. 5, USA, 2000, 108-125.270 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap.6., 67.271 iqve, 68-69.272 iqve, 63-64.273 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4, USA, 2010, 168.274 `mosamsaxureTa~ Soris moiazreba ara mxolod sawarmos muSaxeli, aramed menejmentSi

momuSave direqtorebi, aRmasrulebeli oficrebi da sxva. ix. Fleischer A., Sussman A., Take-over Defense, Vol. I, chap. 7, USA, 2000, 11.



169

gad mo sa lod ne lia mo sam sa xu re Ta si War bis sa ba biT an me nej men tSi cvli le ba Ta gan-

xor ci e le bis sa fuZ vliT ma Ti ga Ta vi suf le ba, an Sem Ze ni kor po ra ci is xar je bis Sem ci-

re bis anu Se mo sav le bis gaz rdis miz niT. ara sa sur ve li da uf le bis po ten ci u ri San se-

bis ar se bo bis fon ze, sa miz ne sa zo ga do e bis me nej men ti yo vel Tvis cdi lobs275 kon tro-

lis Sec vlis efeq ti mo sam sa xu re Ta anazR a u re bis geg ma Si wi nas war ga iT va lis wi nos.276

geg mis adap ti re bas ar esa Wi ro e ba aq ci o ner Ta kre bis ga dawy ve ti le ba im ga mo nak li si

Sem Txve vis gar da, ro ca sa zo ga do e bas ar surs fa si a ni qaRalde bis re gu li re ba sa an sa-

fon do bir Jis moTx ov nebs aa ri dos Ta vi.277

zo ga dad, sa war mos mo sam sa xu re Ta dac va Se saZ le be lia gan xor ci el des sar geb li-

sa da kom pen sa ci is Se Tan xme bis sa fuZ vel ze. swo red da geg mi li da Sed ge ni li anazR a-

u re bis dac vis geg ma em sa xu re ba da icavs aq ci o ner Ta in ves ti ci is Ri re bu le bis zrdas

ram de ni me as peq tiT: pir ve li, mo sam sa xu re Ta sa zo ga do e ba Si Ta nam de bo beb ze dar Ce nis

wa xa li se bi Ta da xel Se u xeb lo biT; me o re, mo sam sa xu re Ta `dam Svi de biT~ ma Ti Se mo sav-

le bis Sem ci re bi sa da sam sa xu ri dan ga Ta vi suf le bis Ta o ba ze, rac xels uwy obs sa me war-

meo saq mi a no bis Cve ul rit mSi war mar Tvas; me sa me, kom pa ni is ni Wi e ri me nej men tis sa mo-

mav lo mu Sa o bis per speq ti viT, anu Tu is da uf le bu li iq ne ba Se pi re bu li anazR a u re bis

mi ce miT; da bo los, me oTx e, mo sam sa xu re TaT vis ne ba dar Tu lo biT, da uf le bis Se sa xeb

ofer tis ga ke Te bis Sem Txve va Si, kom pa ni is da aq ci o ne re bis sa u ke Te so in te res Ta kuTx-

iT moq me de ba ze, pi rov nu li sar geb li a no bis ken ga dax ris ga mo ricx viT.278 aR sa niS na vi a,

rom msgav si ti pis zo ga di sar geb li a no bis gan sazR vra da uf le bis gan Tav dac vis an mi si

ari de bis sa Su a le bas, ro gorc aseTs, ar war mo ad gens.279 is, upi ra te sad, icavs mo sam sa-

xu re Ta sa fuZ vli an mo lo di nebs; icavs maT Tvis sa xel Sek ru le bo de bu le ba Ta sa fuZ-

vel ze daT qmul anazR a u re bis Se sa xeb da pi re bebs; xels uS lis ek va i ers sa miz ne sa zo ga-

do e ba Si anazR a u re bi sa da Se mo sav le bis mi Re bis da ner gi li praq ti kis flus tra ci a Si

da icavs da qi ra ve bul su bi eq tebs da pat ro ne bis Se de gad xel Sek ru le bis da u geg ma vi

Sewy ve tis Se de ge bis gan.280,281

275 Tu, ra Tqma unda, misi korporaciuli marTva saukeTeso praqtikis standartebs Seesab-

ameba.276 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 7, USA, 2000, 5.277 iqve, 12.278 iqve, 5.279 aris Tu ara `oqros paraSuti~ TavdacviTi saSualeba – es iuridiul doqtrinaSi sade-

bato sakiTxia. arsebobs Sexeduleba, rom is, upiratesad, samizne kompaniis aqcionerTa

da menejmentTa Soris dauflebis etapze interestTa konfliqtisgan Tavis aridebis

saSualebas warmoadgens. interestTa konfliqtis acilebis meTodis sailustraciod

sainvesticio portfolios diversificireba gamoiyeneba. Tu aseTi taqtikis samizne

subieqtad sakmao raodenobis TanamSromelia moniSnuli, es ekvaieri korporaciis

dauflebis xarjebs sakmaod gazrdis. ix. Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisi-tions, USA, 1986, 670-671.

280 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 7, USA, 2000, 6.281 CamoTvlil garemoebebs samizne sazogadoebis mosamsaxureTa samsaxurebrivi

poziciebis daTmobis an restruqturizaciis ̀ rbil~ da ̀ umtkivneulo~ ganxorcielebas

moicavs, ris gamoc, mas ~parachute~ uwodeben, rac Sinaarsobrivad paraSutiT usafrTxo

daSvebas gulisxmobs.


170

ze mo aR niS nu li Sem Txve vis kon kre tu li ga mov li ne ba me nej men tSi mo mu Sa ve is Zi-

ri Ta di Za la a, ro mel Ta qme de beb zec aris dam ya re bu li sa miz ne sa zo ga do e bis swo ri

kor po ra ci u li Tu mar ke tin gu li mar Tva282 da ro mel Ta in te re se bis er Tgva ri dazR-

ve va kor po ra ci as Tan (a nu dam qi ra ve le Tan) kon kre tu li Se Tan xme bis da de biT x de ba. es

Se Tan xme ba anazR a u re bis283 me To di a, ro me lic Se iZ le ba gaT va lis wi ne bul iq nes sa sam sa-

xu re xel Sek ru le ba Si an gan cal ke ve bu li284 Se Tan xme biT.285 Se sa ba mi sad, dro is kon kre-

tul di a pa zon Si moq me de bis iu ri di u li Za la aqvs.286 mi si mTa va ri gan msazR vre li faq-

to ri Se Tan xme bis de bu le be bi a, rom lis Ta nax mad, me ne je ri Tu aR mas ru le be li di req-

to ri da uf le bis Se de gad ga Ta vi suf le bis an mi si uf le ba mo si le bis spe ci a lu rad gan-

sazR vru li dro is gas vliT Sewy ve tis ga mo, mo sam sa xu res de bu le biT dad ge ni li anazR-

a u re ba un da mi e ces.287 msgav si ti pis Se Tan xme ba kon tro lis Sec vlis Se de ge bis ne it ra-

li ze bis Tvis sa zo ga do e bis mo sam sa xu re Ta da cu lo bis er Tgvar sa ga ran tio me qa nizms

war mo ad gens. ami tom, mas `sar geb lis da cu lo ba sac~ an `sar geb lis~ geg mas uwo de ben.288

Se Tan xme bis de bu le ba Ta amoq me de ba sa miz ne sa zo ga do e ba Si kon tro lis Sec vlis Sem-

dgom iwy e ba.289 me nej men ti ase Ti Se Tan xme biT im Sem Txve vis pre ven ci re ba s aR wevs, ro-

de sac mas Se iZ le ba aRar un do des sxva me sa kuT ris /ma kon tro leb lis daq vem de ba reb Si

sa me war meo saq mi a no bis war mar Tva, mi ni mum, ndo bis da Ta nam Srom lo bi Ti sta Jis ar ar-

se bo bis ga mo, gan sxva ve biT wi na me sa kuT res Tan Ca mo ya li be bu li ur Ti er To be bis gan.290

da uf le bis gan Tav dac vis uka nas kne li sa Su a le ba kor po ra ci is or ga ni za ci ul,

stra te gi ul da struq tu rul ele men tTa, er Ti mxriv, sa miz ne sa zo ga do e bis da uf le-

bis of ci o nis gaZ vi re biT cvli le ba Ta pre ven ci re bas axor ci e lebs da mi si Tav da pir-

ve li for miT Se nar Cu ne bis sa ga ran tio taq ti kur me qa nizms ga ne kuT vne ba, xo lo, me o-

re mxriv, sa miz ne sa zo ga do e bis per so nals (viw ro ga ge biT) kor po ra ci is stra te gi ul

struq tu rul ele men tTa (kon tro lis) cva le ba do bis Se de gad ga mow ve u li or ga ni za ci-

u li mowy o bis (me nej men tis, mo sam sa xu re Ta) mo di fi ci re bis Se deg Ta sa Ta na do kom pen-

si re bis mi Re bis Se saZ leb lo bas ani Webs.

4.3.4. `mwvane safosto yuTis~ taqtika (~greenmail~)

Tav dac vis me qa niz mTa Ca mo naT va li, teq ni ku rad mra va le le men ti a ni Se mad gen lo-

bis ga mo, faq tob ri vad, le gi o ni a. bor dis kom pe ten ci a Si da we ril da da u we rel uf le-

282 SemTxvevas, rodesac menejmentis ZiriTadi personalis erTgvari dazRveva xorcield-

eba dauflebis SedegTa mimarT, “golden parachute” ewodeba. ix. Lipton M., Steinberger E., Take-overs & Freezeouts, USA, 2002, chap.6., 13.

283 anazRaurebis es meTodi, sagadasaxado kuTxiT, dabegvradia. msgavsi tipis kompensacia

Cveulebriv Semosavals warmoadgens, Sesabamisad, jdeba dabegvrad kategoriaTa ricx-

vSi. ix. Thomson S., Business Planning For Mergers and Acquisitions, 2th ed., USA, 2001, 1035.284 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 7, USA, 2000, 14.285 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap.6., 12.286 SeTanxmebis debulebaTa moqmedebis tipuri magaliTi erTi wlidan sam wlamde perio-

dia. ix. Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 7, USA, 2000, 14-15.287 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap.6., 13.288 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 7, USA, 2000, 9-10.289 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 670.290 iqve, 671.



171

ba Ta291 miz nob ri vi de fi ni cia Tav dac vis sa Su a le ba Ta kon kre tul me Tods aya li bebs.

me To dis Si na arss di req to ra tis mi er sa zo ga do e bis ga mo Ta vi suf le bu li fu la di na-

ka dis gan kar gva da amiT ara sa sur ve li Se Ze nis gan Tav dac vi Ti stra te gi is Se mu Sa ve ba

aya li bebs.292

sa miz ne sa zo ga do e bis aq ci a Ta sa kon tro lo pa ke tis Se sa xeb sa ten de ro ofer tis

ga ke Te ba `sa pa su xo~ qme de bas mo iTx ovs.293 ar se bobs ori ti pis sa pa su xo qme de ba: Tav-

dac vis taq ti ka anu da uf le bis mcde lo bis ga ne it ra le ba da ofer tze mo di fi ci re bu-

li aq cep tis ga ke Te ba.294 `mwva ne sa fos too yu Tis~ taq ti ka pir vel ka te go ri as ga ne kuT-

vne ba. mas Sem deg, rac sa miz ne sa zo ga do e bis mi marT da fiq sir de ba da uf le bis Se sa xeb

Se Ta va ze ba, sa miz ne sa zo ga do e bis di req to rats Se saZ leb lo ba aqvs sa pa su xo ̀ dar tyma~

mi a ye nos `ra i ders~. bor dis ga dawy ve ti le biT, Tav dac vis me qa niz mad, ek va i e ri kor po-

ra ci is im aq ci a Ta pre mi um fa sad Se Ze na xde ba, ro mel sac sa miz ne sa zo ga do e ba Si `mtru-

li~ da uf le bis po ten ci u ri gan ma xor ci e le be li kom pa nia flobs.295 taq ti kis re a li ze-

ba kor po ra ci is Ta vi su fa li sax sre biT for mi re bu li fon di dan xor ci el de ba. aq ci a Ta

ga mos yid vis Se de gad, sa miz ne sa zo ga do e ba aRar dgas po ten ci u ri Sem Ze nis ara sa sur ve-

li da uf le bis saf rTxis wi na Si, rad gan is sa zo ga do e ba Si aq ci a Ta pa kets aRar flobs.296

mo ce mul pi ro ba Ta Tan wyo bis prob le mu ri sa kiTxi297 di req tor Ta fi du ci u ri mo va le-

o be bis da cu lo ba sa da tran zaq ci is das ru le bis Sem deg sa miz ne sa zo ga do e bis aq ci a Ta

Ri re bu le bis mkveT ri da ce ma a.298 di req to ra ti val de bu lia da am tki cos, rom ga mos yid-

va gan xor ci el da kor po ra ci is sa u ke Te so in te re se bi dan ga mom di na re.299 wi na aR mdeg

Sem Txve va Si, maT business judgement rule ar da i cavs.300 ag reT ve, mis uar yo fiT mxa res war mo-

291 Sead.Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., Vol. 3, USA, 2010, 406-407.292 Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 709.293 aRsaniSnavia, rom samizne kompanias SeuZlia sawesdebo doneze `mwvane safosto yuTis~

taqtikis antitaqtika SeimuSaos. kerZod, SesaZlebelia, rom samizne sazogadoebis wes-

debaSi gansazRvros, rom ekvaieris sakuTrebaSi arsebul xmis uflebis mqone aqciaTa

Sesyidvis uflebamosileba direqtorats mxolod aqcionerTa krebis gadawyvetilebis

SemTxvevaSi eqneba. ix. Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap.6, USA, 2000, 52-54.294 `oqros paraSuti~, momwamlavi abi~ da, nawilobriv, `zvigenis mogeriebis~ taqtika,

ZiriTadad, modificirebuli aqceptia gaumjobesebuli pirobebiT.295 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., Vol. 4., USA, 2010, 175.296 Tumca, potenciuri SemZenis aqciaTa SeZeniT, `gaZevebam~ SeiZleba sxva korporaciebSi

dauflebis cduneba warmoSos. ix. Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 708.297 mocemuli taqtikis zogierT problemur sakiTxTan dakavSirebiT, ix. Gilson R., The Law

and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 736-738.298 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 8, USA, 2000, 19-20.299 Polk Good-is winaaRmdeg saqmeSi sasamarTlom direqtorTa mier ganxorcielebuli

~greenmail~-is gadaxda business judgement rule-iT dacul sferod ganixila. ix. Polk v. Good, 507, A.2d 531 (Del. 1986).

300 `mwvane safosto yuTis~ tranzaqciis Sesaxeb erT-erT yvelaze cnobil gadawyvetile-

baSi sasamarTlom korporaciis kapitaliT sakuTari aqciebis gamosyidva sazogadoebis

makontrolebel Tanamdebobaze darCenis `SiSveli survilis~Sedegad cno, rameTu is ar

emsaxureboda korporaciis saukeTeso interesebs. ix. Heckman v. Ahmanson, 214 Cal. Rptr. 177 (Ct. App. 1985).


172

ad gens sa ga da sa xa do da beg vris re Jim Si moq ce va.301 aS S-is sa ga da sa xa do ka non mdeb lo-

ba Si, 1986 wels Se su li cvli le biT, aik rZa la ne bis mi e ri ra o de no bis Tan xis gan kar gva,

ro me lic sa ku Ta ri aq ci e bis ga mos yid vas ukav Sir de ba302 (ra Tqma un da, mtru li Se Ze nis

dros), xo lo 1987 wels kon gre sis mi er da we se bul iq na 50%-i a ni mo ge bis an sxva Se mo-

sav los sa ga da sa xa do val de bu le ba, ro me lic ar aris yve la aq ci o ner Ta mi marT ima ve

pi ro be biT ga dax di li anu Tu ga mos yid vis sa miz ne obi eqts yve la aq ci o ne ri ar war mo ad-

gens.303 mi u xe da vad ze mo aR niS nu li sa, doq tri na Si ar se bobs Se xe du le ba, rom `greenmail~

aris so ci a lu rad sa sar geb lo mov le na, ro me lic, sa bo loo jam Si, kor po ra ci is Ri re-

bu le bas zrdis.

`grin me i lis~ ga mo ye ne bis Se de gad kor po ra ci is or ga ni za ci ul struq tu rul er-

Te u leb Si cvli le ba ar xor ci el de ba. is, ro gorc we si, swo red ase Ti mo sa lod ne li

or ga ni za ci u li struq tu ru li cvli le be bis sa wi na aR mde god aris mi mar Tu li. mis sa pi-

ris pi rod, kor po ra ci is stra te gi ul ele men teb Si, ka pi ta lis struq tu ri sa da qo ne bis

ur Ti er Tmi mar Te biT ba lan sSi gar kve u li ko req ti ve bi Se dis. xde ba kor po ra ci is mi er

me sa me pir ze ga ce mu li aq ci e bis Se Ze na Ta vad sa zo ga do e bis mi er (ka pi ta lis struq tu-

ru li cvli le bis ga re Se). sa zo ga do e ba aq ci a Ta Se sa Ze nad iye nebs kor po ra ci is spe ci a-

lur fonds, ro me lic ga mo Ta vi suf le bu li fu la di sax sre biT aris for mi re bu li. anu,

Se Ze na sa zo ga do e bis qo neb ri vi er Te u lis Sem ci re bis xar jze xde ba, rad gan Se na Ze niT,

faq tob ri vad, ka pi ta lis struq tu ra da gan Tav se bul aq ci a Ta ra o de no ba uc vle li rCe-

ba, mag ram kom pa ni i dan xde ba sub stan ci u ri fu la di sax sre bi ga di ne ba, rac, sa bo lo od,

aq ci a Ta Ri re bu le bis Sem ci re bas iw vevs.

301 Thomson S., Business Planning For Mergers and Acquisitions, 2thed.,USA, 2001, 1038-1039. saqarTvelos

sagadasaxado kodeqsi sakuTari aqciebis Sesyidvis regulaciebs ar awesebs. imisaTvis,

rom msgavsi tipis transferi dabegvris reJimSi moeqces, aucilebelia dasabegri mo-

gebis arseboba. dasabegri mogeba gamoiTvleba erTobliv Semosavalsa da sagadasaxado

gamoqviTvebs Soris sxvaobiT. erToblivi Semosavali gamoiTvleba saqarTveloSi arse-

buli wyarodan da mis farglebs gareT arsebuli Semosavlebis jamisgan. erToblivi

Semosavlis erT segments ekonomikuri saqmianobiT miRebuli Semosavali warmoadgens.

ekonomikuri saqmianobiT miRebul SemosavalTa Soris aRsaniSnavia aqtivebis reali-

zaciidan miRebuli Semosavali. vinaidan `mwvane safosto yuTis~ taqtikis dafinanseba

korporaciis Tavisufali saxsrebiT formirebuli fondidan xorcieldeba, xolo msga-

vsi fondi materialuri aqtivis kategoriaSi Sedis, logikuria, rom sakuTari aqciebis

gamosyidviT, risTvisac kompania aqtivs iyenebs, fiqsirdeba ekonomikuri Semosavali

aqciebis saxiT. miuxedavad imisa, rom sawarmos arsobrivad araferi emateba, radgan is

xdeba sakuTari Tavis movale, saxezea erToblivi Semosavlis maformirebeli segmen-

tis Sinaarsobrivi mocemuloba, anu tranzaqcia xdeba dabegvris obieqti. Sesabamisad,

qarTuli kanonmdeblobis mixedviT, Tavdacvis RonisZiebad ~greenmail~-is gamoyeneba

sagadasaxado kuTxiTac wamgebiani iqneba. ix. saqarTvelos sagadasaxado kodeqsi, me-8

muxlis me-2 da me-15 nawili, 97-e muxlis pirveli nawili, me-100 muxli da 102-e muxlis

pirveli nawilis b) punqti. 302 ix. juReli g.,kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, 2010, 38-43.303 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4., USA, 2010, 176.



173

4.3.5. kapitalis restruqturizacia, rogorc arasasurveli SeZenisgan

dacvis strategia

da uf le bis gan Tav dac vis taq ti ka Ta ur Ti er Tmi mar Te ba cxad yofs, rom zo gi er Ti

maT ga nis Si na ar sob ri vi ele men te bi ur Ti er Tdam xma re, ur Ti er Tmkve Ti an ur Ti er TSe-

mav se be li xa si a Ti sa a. msgav si fe no me nia ka pi ta lis struq tu ra.304 ara sa sur ve li Sem Ze-

nis gan Tav dac vas sa miz ne sa zo ga do e ba xSi rad sa ku Ta ri Se saZ leb lo be biT cdi lobs,

ris Tvi sac is Ta vad ga mo dis `white knight~-is rol Si. is cdi lobs Ta vi da ic vas da ga zar-

dos aq ci o ner Ta da kom pa ni is Ri re bu le ba biz nes stra te gi e bis efeq tu ri re a li zi re bis

sa Su a le biT. res truq tu ri za cia305 da re ka pi ta li za cia miz nis miR we vis Se saZ lo va ri-

an tTa gan er T-er Ti yve la ze re a lu ri a.306, 307 ma Ti gan xor ci e le bis re a lu ro ba sa war mos

mo ce mul mdgo ma re o ba ze, mis struq tu ra ze, wes de ba sa da ma re gu li re bel sa ka non mdeb-

lo nor meb ze a da mo ki de bu li. amis mi xed viT keT de ba ar Ce va ni, ro go ri struq tu ru li

cvli le bis gan xor ci e le baa sa sur ve li: aq ci o ner Ta ga dawy ve ti le bis sa Wi ro e bis da we-

se ba; kon kre tu li ra o de no bis Tan xe bis aku mu li re bis Se saZ leb lo ba an na me ti Tan xis

re in ves ti re ba; sa an ga riS ge bo Se de geb ze gaT vli li struq tu ru li cvli le ba; val de-

bu le be bis aRe bis ar se bu li sa ka non mdeb lo SezR ud ve bis mxed ve lo ba Si mi Re ba; aq ci o-

ner Ta pro tes tis uf le bis sa ka non mdeb lo ar se bo ba Tu sa ga da sa xa do faq tor -ga re mo-

e beb ze ga da mi sa mar Te ba.308

kor po ra ci is stra te gi u li ele men tis, ka pi ta lis, Sec vla anu re ka pi ta li za ci-

is gan xor ci e le ba, gav rce le bu li sa Su a le ba a, rom lis re a li zi re bis Tvis Ser wymis an

rek la si fi ci re bis struq tu ra ga mo i ye ne ba.309 Ser wymiT re ka pi ta li za ci is dros xde ba

sa miz ne sa zo ga do e bis Cve u leb riv aq ci a Ta kon ver ti re ba ful Si (an kom bi ni re bu lad

304 dauflebisgan Tavdacvis kidev erTi radikaluri zoma samizne sazogadoebis reinkor-

porirebaa. reinkorporacia xdeba iseTi samarTlebrivi regulirebis qveyanaSi (Stat-

Si), romelsac dauflebis sawinaaRmdegod mkacri sakanonmdeblo normebi aqvs. ix. Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4., USA, 2010, 251-258.

305 restruqturizaciaSi igulisxmeba sazogadoebis gayofa, misi romelime samewarmeo

saqmianobis mimarTulebis gayidva an Svilobili sawarmosTvis gadacema, mTliani an

nawilobrivi likvidacia, aqciaTa gamosyidva da rekapitalizacia. ix. Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap.13, USA, 2000, 3.

306 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4., USA, 2010, 174.307 magram, rekapitalizaciis Tavdacvis meqanizmad miCneva yvela SemTxvevaSi ar xorciel-

deba. mag., 1996 wels, delaveris uzenaesma sasamarTlom samizne sazogadoebis aqcioner-

Ta 50%-iani mxardaWeriT miRebuli rekapitalizaciis gadawyvetileba, romelic korpo-

raciaze maT kontrols amyarebda, ar daakvalificira TavdacviT qmedebad. ix. Williams v. Geier, 671, A.2d 1368, (Del. 1996).

308 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap.13, USA, 2000, 4.309 `mokle Serwymisa~ da korporaciaTa reklasificirebis dros SezRudulad gamoiyene-

ba aqcionerTa protestis ufleba. ufro sworad, pirvelis SemTxvevaSi SezRudulad,

xolo meores SemTxvevaSi saerTod ar xdeba am uflebebze apelireba. igive mdgomareo-

baa samizne sazogadoebis mier sakuTari aqciebis Sesyidvis satendero SeTavazebisas,

radgan, misi perspeqtividan, aseTi oferti ar aris tranzaqcia. Sesabamisad, ar xdeba

aqcionerTa uflebebis daculoba. ix. Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4.,USA, 2010, 4, 72-76.


174

ful sa da ses xSi) da axa li (`ga dar Ce ni li~) kom pa ni is Cve u leb riv aq ci eb Si. misi Seb ru-

ne bul va ri an ti rek la si fi ci re ba a. ka pi ta lis res truq tu ri ze ba rek la si fi ci re biT

niS navs, rom sa miz ne sa zo ga do e bis wes de ba Si cvli le be bis Se ta niT xde ba Cve u leb riv

aq ci a Ta rek la si fi ci re ba pri vi le gi re bul aq ci eb Si, ro me lic, eta pob ri vad, ga mo is yi-

de ba naR di fu li Ta (an mi si ek vi va len tiT, e.i. ses xiT an qo ne biT) da axa li Cve u leb ri vi

aq ci e biT. me nej men ti xSi rad Tavs ika vebs sa ses xo fu la di na ka de bis an naR di fu lis mi-

Re bis gan da am jo bi nebs axa li aq ci e bis mi Re bas. amas Tan, aq ci a Ta gac vlis kur si, ro me-

lic axal aq ci a Ta Se fa se bul sa baz ro Ri re bu le ba zea da fuZ ne bu li, ga mo iT vle ba ise,

rom sa miz ne sa zo ga do e bis me nej men tis mi er mi Re bu li sa er To anazR a u re ba (con si de ra ti-on) ama ve sa zo ga do e bis (sa ja ro) aq ci o ner Ta mi er mi Re bu li Se mo sav lis ek vi va len tu-

ri a. es struq tu ru li cvli le be bi, ro gorc we si, aq ci o ner Ta sa er To kre bis ga dawy ve-

ti le bas mo iTx ovs,310 Zi ri Ta dad, kva li fi ci u ri um rav le so biT.311

re ka pi ta li za ci is da fi nan se bis wya ro `le ve re ji a~, Se sa ba mi sad, axa li kom pa ni a,

ro me lic Ser wymis Se de gad ya lib de ba, upi ra te sad, sa ses xo312 ka pi ta li za ci is for mis

ma ta re be li a. Ta vis mxriv, ses xis aRe ba ka pi ta lis struq tu ris Sec vlis sa u ke Te so sa-

Su a le bas war mo ad gens.313

ka pi ta lis res truq tu ri za cia da uf le bis gan dac vis mniS vne lo va ni ber ke tia im

Sem Txve va Si, Tu sa ses xo da fi nan se biT for mi re bu li ka pi ta lis me sa kuT re aq ci o ner Ta

pro fi li Se ic vle ba. ker Zod, Tu sa miz ne sa zo ga do e ba xmis uf le bis mqo ne aq ci a Ta Zi ri-

Tad na wils re ka pi ta li za ci is da sa fi nan seb lad me sa me e.w. `me gob rul~ pirs (~whi te squ a-re~) mih yi dis, ma Sin es po ten ci ur `mtrul~ Se Ze nas ga a ne it ra lebs.314

da sas rul, re ka pi ta li za ci is Se de gad, sa miz ne sa zo ga do e bas ez rde ba sa ses xo

val de bu le be bi da gar da iq mne ba ma Ra li `le ve re jis~ mqo ne kom pa ni ad. es ki mi ze zob ri-

o bis mya ri jaW viT aris da kav Si re bu li fu la di na ka dis sa ses xo val de bu le be bis da sak-

ma yo fi leb lad ga di ne bas Tan. fu la di sax sre bis mo Zi e ba ope ra ci u li da ka pi ta lis xar-

je bis Sem ci re biT da, zog jer, qo ne bis gas xvi se bis sa fuZ vel ze xor ci el de ba. ag reT ve,

re ka pi ta li ze bu li sa zo ga do e bis me nej men tis wi lob ri vi maC ve ne be lis ram den jer me

gaz rdis San si re a lu ri xde ba.315

310 aqcionerTa krebis gadawyvetilebis miRebisgan Tavis aridebis saSualebaa, Tu samizne

sazogadoebis aqcionerebi eqstraordinalur dividends fuliT an debetiT miiReben.

isini SedarebiT dabali Rirebulebis mqone Cveulebrivi aqciis mflobelebi xdebi-

an axal, `leverejirebul~ kompaniaSi. aRniSnuli restruqturizacia emsaxureba aq-

cionerTa Rirebulebis zrdas maTi wliuri Semosavlebis zRvruli maCveneblis zrdiT,

romelic debetis aqciaSi (equity) gadacvlis Sedegad miiRweva. wilTa Semcirebis bazisze

izrdeba erTi aqciidan gamomuSavebuli Semosavali. ix. Fleischer A., Sussman A., Takeover De-fense, vol. I, chap.13, USA, 2000, 5, 13-14.

311 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol. I, chap.13, USA, 2000, 5.312 sesxis aRebis saWiroeba axali aqciebis gamoSvebis dafinansebisTvis xorcieldeba. ix.

Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4., USA, 2010, 176-178.313 iqve, 174.314 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap.13, USA, 2000, 25-36.315 iqve, 6-7. es miiRweva maSin, Tu rekapitalizaciis Sedegad menejmentis anazRaurebis

saxed, fulis nacvlad, axali aqciebi ganisazRvreba.mag., Akompanias aqvs 1000 gan-

Tavsebuli aqcia, saidanac 75 menejmentis sakuTrebaSia. rekapitalizaciis pirobebis

Tanaxmad, sajaro aqcionerebi, romelTa sakuTrebaSi 925 aqciaa, uflebamosilni arian



175

4.3.6. dauflebisgan dacvis sxva saSualebaTa ganmartebisTvis

Zi ri Ta di Tav dac vi Ti stra te gi e bis gar da, ro mel Ta So ris ar Ce va nis ga ke Te ba di-

req tor Ta kom pe ten ci a Si Se dis, ra sac isi ni fi du ci ur mo va le o ba Ta da Tav dac vis me-

qa niz mis adek va tu ro bis sin Te zu ri ana li ziT un da axor ci e leb dnen, ar se bobs dac vis

ki dev ram de ni me sa Su a le ba.

Tav dac vis taq ti ka Ta So ris er T-er Ti yve la ze ten den ci u ri ga mov li ne baa `Pac man ~-is taq ti ka. mi si ga mo ye ne bis Si na ar sob ri vi dat vir Tva Sem Ze ni sa zo ga do e bis aq ci-

a Ta ima ze ad re Ses yid va a, vid re Ta vad ek va i e ri kom pa nia sa miz ne sa zo ga do e bis gan Tav-

se bul aq ci a Ta `mtrul~ Se Ze nas da as ru leb des.316 sa pa su xo Se Ze na, ase ve, `mtru li~ Se-

Ta va ze biT xor ci el de ba.317 Tu ori ve sa zo ga do e ba war ma te biT da as ru lebs Ti To e u lis

sa kon tro lo pa ke tis Se Ze nas, ma Sin arc erT maT gans ar eq ne ba xmis mi ce mis ga mo ye ne ba im

aq ci e bis mi marT, ro mel Tac isi ni me o re sa war mo Si flo ben. mi si ri to ri ka ase Ti a: `pa-

ta ra Tev zi did Tevzs Se mo ut ri al de ba da cdi lobs mis ga day lap vas, sa nam di di Tev zi

ga day la pavs mas~.318

`mtru li~ sa ten de ro Se Ta va ze bis mi Re bis Sem deg, Tu di req to ra tis gan kar gu-

le ba Si efeq tu ri Tav dac vis sa Su a le ba ar aris da aS ka ra a, rom sa miz ne sa zo ga do e ba

Tavs ver da i cavs ara sa sur ve li Se Ze nis gan, ma Sin sa miz ne sa zo ga do e bis me nej men ti kon-

ku ren ti Sem Ze nis e.w. `White knight~ mo Zeb nas iwy ebs. es uka nas kne li sa miz ne sa zo ga do e-

bas Tan aq ci a Ta Se Ze nis Se sa xeb mo la pa ra ke bas awar mo ebs, anu xde ba `mtru li~ Se Ze nis

Ca nac vle ba `me gob ru li~ me sa me pi ris mi er. Tav dac vis am me To dis mi za ni sa miz ne sa zo-

ga do e bis da mo u ki de be li ar se bo bis Se nar Cu ne ba ar aris. mi u xe da vad imi sa, rom Se de gi

er Ti da igi ve dge ba – sa miz ne sa zo ga do e ba wyvets ar se bo bas, re a lu rad, kor po ra ci as

ara sa sur ve li me sa me pi ri aRar Se is yi dis.319

sa miz ne sa zo ga do e bas Se uZ lia ga mo uS vas sak ma od di di ra o de no bis aq ci e bi, ri-

Tic ek va i e ris pro cen tul mo na wi le o bas Se am ci rebs. amas Tan, ga moS ve bul aq ci ebs ga-

das cems Se da re biT `me gob rul~ me sa me pirs e.w. `White square~-s. me sa me pir Tan ide ba

`u moq me do bis xel Sek ru le ba~ (`standstill agreement~), rom lis mTa va ri pi ro ba isa a, rom (a)

Sem syid ve li pi ri SezR u du lia aq ci a Ta sa mo mav lo re a li ze bis Se saZ leb lo biT; (b) Se-

TiToeuli aqcia gadacvalon 8$ naRd fulze, 2$ debetze da erT axal aqciaze, romlis

dagegmili sabazro Rirebuleba 2.50$ Seadgens. Sedegad, erTi aqciis saerTo Rirebule-

baa 12.50$. menejments, romelic flobs 75 aqcias, SeuZlia, TiTo aqciaSi miiRos 5 axali

aqcia (erTi Zveli aqciis Rirebulebaa 12.50$, xolo axali aqciis – 2.50$, 12.50: 2.50=5),

im pirobiT, rom aqcionerebis anazRaurebis saxed naRdi fuli an debetia gankuTvnili,

xolo menejmenti Rebulobs mxolod axal aqciebs. Sedegad, rekapitalizebuli korpo-

raciis aqciaTa raodenoba 1300-mde aRwevs, saidanac menejmentis sakuTrebaSi 375 aq-

ciaa. aqciaTa raodenobrivi maCveneblis cvalebadoba wilobriv maCvenebelze 21.5%-is

matebiT aisaxa: rekapitalizaciamde periodSi menejmentis sakuTrebaSi 7.5% iyo, xolo

postrekapitalizaciis etapze misi wilobrivi maCvenebeli 29%-s aRwevs.316 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 708.317 Lipton M., Steinberger E., Takeovers & Freezeouts, USA, 2002, chap.6., 239-245.318 Haas J. J., Corporate Finance, Usa, 2011, 711.319 iqve, 710.


176

Tan xme ba krZa lavs sa kon tro lo uf le bis sa miz ne sa zo ga do e bis sa me war meo saq mi a no ba-

ze ze gav le nis kuTx iT ga mo ye ne bas; (g) sa miz ne sa zo ga do e bas uto vebs xel Sek ru le bis

Se ewy ve tis cal mxriv Se saZ leb lo bas, Tu Sem Ze ni ga dawy vets aq ci a Ta ga yid vas; (d) Se-

Tan xme biT, Sem Ze ni val de bu lia mis sa kuT re ba Si ar se bu li aq ci e bis xmis uf le ba im gva-

rad ga mo i ye nos, ro gorc sa miz ne sa zo ga do e ba mi u Ti Tebs. sa nac vlod, Sem Ze ni sa miz ne

sa zo ga do e bis bor dSi war mo mad gen lo biT uf le bas iRebs.320

dac vis pre ven ci u li kom bi na ci u ri me To dia e.w. `lock-up~ taq ti ka. mi si yve la ze gav-

rce le bu li ga mov li ne baa `crown jewel~.321 sa miz ne sa zo ga do e bis me nej men tma Se saZ le-

be li a, ara sa sur ve li Se Ze nis pre ven ci re bis miz niT, me sa me pirs Ses Ta va zos Zi ri Ta di

qo ne bis an biz ne sis saq mi a no bis mi mar Tu le bis Se Ze na mo ri ge ba ze da fuZ ne bul fa sad im

Sem Txve va Si, Tu sa miz ne sa zo ga do e bas mo u wevs `mtru li~ Se Ze nis gan `gaq ce va~.322 `Cam-

ke ti~ Se Tan xme bis miR we va Se saZ le be lia `White knight~-Tan, ro mel sac mTli a ni kom pa ni is

Se Ze nas Ses Ta va zebs sa miz ne sa zo ga do e ba. Se de gad, sa miz ne sa zo ga do e ba ek va i e ris Tvis

nak le bad mim zid vel obi eq tad gar da iq mne ba. ami tom, aseT Se Tan xme bas `loc k-up~ xel Sek-

ru le ba ewo de ba.323

da bo los, `ra i de ris~ kon ku ren ti Sem Ze ni kom pa ni is mo Zeb nis sa nac vlod, Se saZ le-

be lia sa miz ne sa zo ga do e bam ka pi ta lis ba zar ze gan Tav se bu li sa ku Ta ri aq ci e bis ga mos-

yid vis Se sa xeb sa ten de ro Se Ta va ze ba ga a ke Tos.324 es taq ti ka da uf le bis sru lad Ta vi-

dan aci le bis me To dur mid go mas ar war mo ad gens, Tum ca Sem Ze nis Tvis da uf le bis Se de-

gad war mo So bil si ner giz mis efeqts eko no mi kur Ri re bu le bas ukar gavs. ek va i ers ki dev

Se uZ lia ga a ke Tos sa ten de ro Se Ta va ze ba im aq ci a Ta Ses yid vis Se sa xeb, ro me lic sa miz ne

sa zo ga do e bas dar Ca.325 mi si ga mo ye ne biT, sa miz ne sa zo ga do e bis me nej men ti ime dov nebs

`ra i de ris Tvis~ kon ku ren tu li ga re mo e bis Seq mnas da dar Ce ni li aq ci e bis ma Ral fa sad

ga yid vas. mi u xe da vad ami sa, sa miz ne sa zo ga do e bis gan Tav se bul aq ci a Ta ra o de no ba mi-

ni ma lur maC ve neb lam dea day va ni li sa ku Ta ri aq ci e bis ga mos yid vis Se de gad.326, 327

320 Gilson R., The Law and Finance of Corporate Acquisitions, USA, 1986, 672.321 Sead.Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3th ed., Vol. 4., USA, 2010, 178-180.322 Haas J. J., Corporate Finance, USA, 2011, 709.323 Gevurtz F., Corporation Law, 2th ed., USA, 2010, 710. Sead. Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, vol.

I, chap. 13, USA, 2000, 23-24.324 samizne sazogadoebis mier `raideris~ sakuTrebaSi arsebul aqciaTa gamosyidvas

racionaluri samewarmeo mizani unda gaaCndes. ix. Unocal Corp. v. Mesa Petrolium Co., 493 A.2d 946, (Del. 1985).

325 Cox J., Hazen T. L., Treatise on The Law of Corporations, 3thed., Vol. 4., USA, 2010, 173.326 Fleischer A., Sussman A., Takeover Defense, Vol. I, chap. 13, USA, 2000, 36-41.327 korporaciaTa dauflebis kidev bevri saxeoba arsebobs – dawyebuli `mosamsaxureTa

sakuTrebaSi arsebuli aqciaTa gegmidan~ (Esop) damTavrebuli `Camketi ofcioniT~ (lock-upoption), romelTa sruli amowurva SeuZlebelia da maTi Semdgomi analizi naSromis

struqturas arasolidur saxes miscemda.



177

V. daskvna

da uf le bis Si na ar sob ri vi de fi ni cia kor po ra ci ul kom bi na ci a Si mo na wi le ori an

me ti me war me iu ri di u li pi ri dan er T-er Tis Tvis tran zaq ci a Si mo na wi le o bis ne be lo-

bi Ti xa ris xiT ga ni sazR vre ba. `me gob ru li~ da uf le ba ara sa sur vel, mag ram au ci leb-

lad da sa Tan xme bel ka te go ri as ga ne kuT vne ba. Se sa ba mi sad, sa xe zea sus ti ne be lo bi Ti

aq ti vo ba. mis gan ati pu ria ̀ mtru li~ da uf le ba, ro de sac sa miz ne sa zo ga do e bis ne be lo-

ba tran zaq ci is uar yo fis ken aris mi mar Tu li .o ri ve maT gan ze Ses ru le bu li ze mo aR niS-

nu li ana li zis sa er To seg men ti moq me de bis gan zo mi le ba Si a. ker Zod, da uf le bis praq-

ti ci re ba ka pi ta lis or ga ni ze bul me o rad ba zar ze srul de ba.328 praq ti ku li ga mo xa tu-

le bis ad gi li fa si a ni qa Ral de bis re gu la ci e biT mo wes ri ge bad sfe ros ga ne kuT vne ba.

gan xi lu li ana li zi ori ko nun qci u ri sa mar Tlis (sa kor po ra cio da ka pi ta lis baz ris)

dog ma ti kis ga mo ye ne biT Ses rul da. Ses ru le bu li kvle vis in ter dis cip li nur sa xes sa-

ga da sa xa do as peq te bis ana li ti ku ri da na ma te bis ar se bo ba aya li bebs. kvle vis Se de gad

struq tu ru lad Ca mo ya lib da da ana li ti ku rad iq na gan xi lu li im qme de ba Ta mo ce mu-

lo ba, ro me lic da uf le bis praq ti ku li uti li zi re bis pro ces Si srul de ba. stra te gi-

a Ta upi ra te so ba da uar yo fi Ti mxa re er Tma neTs emij ne ba. kvle vis praq ti ku li ga mo ye-

ne bis da niS nu le ba Se deg Ta sar geb li a no biT ga ni sazR vre ba: kvle va Se saZ leb lo bas iZ-

le va da uf le bis sa xe Ta So ris go niv ru li ar Ce va ni iq nes ga ke Te bu li da ga ni sazR vros

kon tro lis mo po ve bis stra te gi u li xed va. mar ti vi de duq cia cxad yofs, rom sa miz ne

sa zo ga do e bis me nej men tis ar se nal Si Tav dac vis mra va li kom bi na ci u ri taq ti kis Ser-

Ce va, da geg ma re ba da gan xor ci e le ba a. naS ro mi da uf le bis gan dac vis ara po pu la ru li,

mag ram po ten ci u rad ga mo ye ne bad stra te gi a Ta Si na ar sob ri vi mo na xa ziT srul de ba.

328 Pinto A., Branson D., Understanding Corporate Law, 3rd ed., USA, 2009, 368.

178

roin migriauli*

gakotrebis mmarTvelis samarTlebrivi statusi 1996 wlis gakotrebis kanonisa da 2007 wlis gadaxdisuunarobis kanonis

SedarebiTi analizis safuZvelze

1. Sesavali

ga kot re bis mmar Tve lis in sti tu ti ga kot re bis sa mar Tlis er T-er Ti um niS vne-

lo va ne si in sti tu ti a. aR niS nu li in sti tu tis pir vel sawy i se bi jer ki dev ro mis sa mar-

Tli dan iRebs sa Ta ves.1 ga kot re bis mmar Tve lis wi na mor be dia ma gis ter, ro mel sac kre di-

tor Ta wri dan pre to ri niS nav da da cu ra tor, ro mel sac ma gis tra ti2 niS nav da. ori ve pirs

Tav da pir ve lad kre di to re bi ir Cev dnen da isi ni mo va lis qo ne bis mar Tvi sa da ga yid-

vis fun qci e biT iy vnen aR Wur vil ni. `ma gis te ri~ mo va lis mTli an qo ne bas erT Sem Zen ze

yid da da amo na gebs kre di tor Ta So ris ana wi leb da. xo lo `ku ra tors~ Se eZ lo mo va lis

qo ne bis cal ke u li sag ne bi ga e yi da, Tum ca amo na gebs kre di to reb ze sa sa mar Tlo ana wi-

leb da.3

ro mis sa mar Tlis re cef ci is Se de gad ev ro pis sxva qvey neb Si ro mis sa mar Tlis

sxva das xva sis te mac ai sa xa. Se sa ba mi sad, sa mar Tlis bev rma in sti tut ma, mci re o de ni sa-

xec vli le biT, ev ro pis um rav le si qvey nis sa mar Tal Sic da i do bi na. aR niS nu li Se e xo

ga kot re bis sa mar Tal sac. Se de gad, Ta na med ro ve ev ro pis ga kot re bis sa mar Ta li ro mis

sa mar Tal Si Ca mo ya li be bul sis te meb ze da fuZ nda.4 igi ve iT qmis ga kot re bis qar Tul sa-

mar Tal zec, ro mel sac sa fuZ ve li `ga kot re bis saq me Ta war mo e bis Se sa xeb~ 1996 wlis ka-

non ma (Sem dgom Si – ga kot re bis ka no ni) Ca u ya ra. Ta vis mxriv, es uka nas kne li ger ma nu li

ga kot re bi sa da in zol ven cis sa mar Tlis re cef ci is Se de gi iyo.5 2007 wels amoq med da

ka no ni `ga dax di su u na ro bis saq mis war mo e bis Se sa xeb~ (Sem dgom Si – ga dax di su u na ro bis

ka no ni), ro mel mac gar da ma va li pe ri o dis gas vlis Sem deg mTli a nad Ca a nac vla ga kot re-

bis ka no ni. ori ve ka no nis Se da re bi Ti ana li ziT naT lad das tur de ba, rom ga dax di su u-

na ro bis ka no ni aS kar daa da So re bu li ga kot re bis sa mar Tlis aRi a re bul stan dar tebs6.

ga kot re bis stan dar tu li sa mar Tli sa gan da So re ba gan sa kuT re bu lad ai sa xa ga-

kot re bis mmar Tve lis sa mar Tleb riv sta tus sa da mis kom pe ten ci eb Si. ga dax di su u na-

ro bis ka no niT, ga kot re bis mmar Tve lis in sti tut ma se ri o zu li sa xec vli le ba ga ni ca-

* samarTlis doqtori.1 migriauli r., Sesavali gakotrebis samar Ta lSi (damxmare saxelmZRvanelo), me-2 gadamu-

Savebuli gamocema, Tb., 2006, 167-168.2 magistratus Zvel romSi saxelmwifo Tanamdeboba iyo, romelic ekava konsuls, pretors,

tribuns da sxv.3 migriauli r., Sesavali gakotrebis samar Ta lSi (damxmare saxelmZRvanelo), me-2 gadamu-

Savebuli gamocema, Tb., 2006, 168.4 migriauli r., qarTuli kerZo samarTlis sakiTxebi, Tb., 2011, 23. 5 iqve, 21.6 iqve,132.

roin migriauli, gakotrebis mmarTvelis samarTlebrivi statusi 1996 wlis gakotrebis

kanonisa da 2007 wlis gadaxdisuunarobis kanonis SedarebiTi analizis safuZvelze

179

da: ga kot re bis mmar Tvel ma ara mxo lod sxva sa mar Tleb ri vi sta tu si Se i Zi na, mi si fun-

qci e bic gan sxva ve bu lad Ca mo ya lib da.

ev ro pis qvey ne bis in zol ven cis (va la u va lo bis) sa mar Tlis mi xed viT, ga kot re bis

mmar Tve li im de nad Zli e ri da da mo u ki de be li per so na a, rom mas ga kot re bis war mo e bis

`cen tra lur fi gu rad~ mo ix se ni e ben. ase Ti fi gu ra iyo igi 1996 wlis ga kot re bis qar-

Tu li sa mar Tlis mi xed vi Tac.7 ga kot re bis mmar Tve lis cen tra lur rols mTli an war-

mo e ba Si isic ga na pi ro beb da, rom ga kot re bis war mo e ba va la u va lo bis mTli an war mo e ba-

Si Zi ri Tad war mo e bad ga ni xi le bo da, vi na i dan aR niS nul war mo e ba Si xde bo da ga kot re-

bis ma sis srul yo fi li for mi re ba, mo va lis moTx ov ne bis gan xor ci e le ba, kre di tor Ta

moTx ov ne bis sa bo loo for mi re ba, ga kot re bis ma sis dac va ara ke Til sin di si e ri xel yo-

fi sa gan, mi si re a li za cia da kre di tor Ta moTx ov ne bis dak ma yo fi le ba da sxv.

2007 wels qar Tul ma sa mar Tal ma ga dax di su u na ro bis war mo e bis Zi ri Ta di sim Zi-

me sa me ur veo re Jim ze ga da i ta na, xo lo ga kot re bis war mo e ba for ma lur war mo e bad ga-

da aq ci a. gar da ami sa, ga dax di su u na ro bis ka non ma va la u va lo bis war mo e ba Si ar se bu li

kom pe ten ci e bi sa aR sru leb lo bi u ro ze ga da a na wi la, rom lis aR mas ru leb le bic ga dax-

di su u na ro bis war mo e ba Si xan me ur ve e bad gvev li ne bi an, xa nac – ga kot re bis mmar Tve le-

bad. Tu ki ka non mde bel ma ase Ti ten den ci iT ga ag rZe la va la u va lo bis sa mar Tlis sa ja-

ro ele men te biT dat vir Tva, Sors aRar aris is dro, ro de sac re a bi li ta ci is mmar Tve-

le ba dac sa aR sru leb lo bi u ros aR mas ru leb le bi mog vev li ne bi an.

un da aRi niS nos, rom sa xel mwi fos ase Ti Ca re va va la u va lo bis war mo e beb Si mxo-

lod ma Sin aris ga mar Tle bu li, Tu ki va la u va lo bis ma sa ar aris sak ma ri si va la u va lo-

bis war mo e bis xar je bis da sa fa ra vad,8 xo lo war mo e bis gan xor ci e le ba da mi si das ru-

le ba au ci le be lia eko no mi ku ri miz ne bi dan ga mom di na re.

2. ga kot re bis mmar Tve li – ga kot re bis war mo e bis cen tra lu ri fi gu ra

Tu ub ra lod auq ci o nis Su a ma va li

1996 wlis ga kot re bis ka no nis mi xed viT, ga kot re bis mmar Tve li, ro mel sac ga-

kot re bis war mo e ba Si wam yva ni ad gi li hqon da mi Ce ni li, mTel war mo e bas (dawy e bi dan da-

sas ru lam de) da mo u ki deb lad axor ci e leb da. aR niS nu li ka no nis Ta nax mad, ga kot re bis

mmar Tve li saq mis war mo e bis gax snis ga dawy ve ti le bis Ta na ve iZen da uf le ba mo si le bas,

Ta vi si Se xe du le bi sa mebr emar Ta da ga ne kar ga ga kot re bis ma sa. ga kot re bis ma sis gan-

kar gva – es ga kot re bis mmar Tve lis er T-er Ti mTa va ri amo ca na iyo. aR niS nu li kom pe-

ten ci is far gleb Si mas Se eZ lo ma sa Si Se ma va li qo neb ri vi sag ne bi ara mar to cal -cal ke

ga es xvi se bi na, ara med Se eZ lo ma Ti er Ti a nad ga yid vac; ga kot re bis mmar Tve li ga kot-

re bis ma sis sag ne bis re a li za ci i sas ar iyo SezR u du li gas xvi se bis for me biT, rom lis

ar Ce van Sic igi Ta vi su fa li iyo. ker Zod, mas Se eZ lo ma sis niv Te bi ro gorc auq ci on ze,

ise auq ci o nis ga re Se ga e yi da. gan sa kuT re biT efeq tu ri iyo qo ne bis ga yid va kon kur sis

7 migriauli r., Sesavali gakotrebis samar Ta lSi (damxmare saxelmZRvanelo), me-2 gadamu-

Savebuli gamocema, Tb., 2006, 36. 8 Snitgeri h., migriauli r., gadaxdisuunarobis saqarTve los kanoni, daxasiaTeba da Se-

dareba gakotrebis saqarTvelos kanonsa da saerTaSoriso standartebTan, Tb., 2011, 71.


180

we siT. ara nak leb Se de gi a ni iyo qo ne bis pir da pi ri ga yid vac, rac myid ve lis da mo u ki-

deb lad Ser Ce va Si ga mo i xa te bo da.9

ga kot re bis mmar Tve li da mo u ki deb lad iReb da ga dawy ve ti le bebs mo va lis sa war-

mos xel mZRva ne lo bis far gleb Si da mo va lis sa xiT mis war mo mad gen lo biT uf le ba mo-

si le beb sac axor ci e leb da. ga kot re bis mmar Tvels Se eZ lo Ta vi si Se xe du le bi sa mebr

da e do gan kar gvi Ti ga ri ge be bi an Se ewy vi ta ar se bu li xel Sek ru le be bi, Tu ki mi si ase Ti

qme de be bi sa sar geb lo iq ne bo da ga kot re bis ma si saT vis; ga kot re bis mmar Tvels Se eZ lo

Ta vi si Se xe du le bi sa mebr ga da ewy vi ta mo va lis sa war mo Si per so na lis efeq tu ri gan-

la ge bis sa kiTx i, da es ru le bi na sa war mo Si arap ro duq ti u li war mo e be bi; ewar mo e bi na

ma si saT vis sa sar geb lo sa sa mar Tlo pro ce se bi. rac mTa va ri a, ga kot re bis ma sis Se mad-

gen lo bis ga sa di deb lad ga kot re bis mmar Tve li aR Wur vi li iyo ise Ti sa mar Tleb ri vi

ber ke tiT, ro go ri caa Se ci le ba.10 ker Zod, ga kot re bis mmar Tvels Se eZ lo ga kot re bis

war mo e bis gax sni dan 3 wlis gan mav lo ba Si sa da vod eq cia va la u va li mo va lis mi er gan-

xor ci e le bu li, ma si saT vis da kre di to re bi saT vis sa zi a no iu ri di u li qme de be bi11.

ga kot re bis mmar Tve li aq ti u rad mo na wi le ob da wi na re sa mom ri geb lo pro ce du-

reb Sic, ro me lic Se iZ le ba mo va lis sa war mos ga dar Ce niT an, sa er Tod, re a bi li ta ci iT

das ru le bu li yo. ker Zod, igi wa rad gen da sa mom ri geb lo gan cxa de bas, Se i mu Sa veb da sa-

mom ri geb lo wi na da de bas da a.S.

sru li ad gan sxva ve bu li vi Ta re ba Se iq mna ga dax di su u na ro bis 2007 wlis ka no niT,

gan sa kuT re biT, aR niS nul ka non Si 2011 wels gan xor ci e le bu li cvli le be biT. ga kot-

re bis mmar Tvels, mar Ta li a, Ser Ca es sa xe li, mag ram, Ta vi si fun qci e bi dan ga mom di na re,

mas aRar Se iZ le ba mo va lis qo ne bis mmar Tve li ewo dos. igi nam dvi li ga kot re bis mmar-

Tve lis aC rdils Tu Ra war mo ad gens da mas verc eq ne ba imis pre ten zi a, rom iyos `ga kot-

re bis war mo e bis ba ton -pat ro ni~ an da `ga kot re bis war mo e bis cen tra lu ri fi gu ra~. am

su bi eqts Se iZ le ba mxo lod “for ma lu ri ga kot re bis mmar Tve li“ ewo dos.

ga dax di su u na ro bis ka non ma for ma lu ri ga kot re bis mmar Tve li ga kot re bis pro-

ces Si, TiT qos, sa war mos mar Tvi sa da war mo mad gen lo bis fun qci e biT aR Wur va, TiT qos,

mo va lis mar Tvis, xel mZRva ne lo bi sa da war mo mad gen lo bis uf le ba mo si le bac mi a ni Wa.12

mag ram Tu ki ga va a na li zebT mi si mTli a ni moR va we o bis pe ri ods, dav rwmun de biT, rom

aseT mmar Tvels aR niS nu li amo ca ne bis gan sa xor ci e leb lad ara Tu in te re si ar aqvs,

ara med sak ma ri si droc ar rCe ba maT Se sas ru leb lad. ma ga li Tad, ga kot re bis mmar Tve-

li ar Ce vis Ta na ve (an da niS vnis Ta na ve) da u yov neb liv iwy ebs pir ve li ve auq ci o ni saT vis

mom za de bas, ker Zod, man un da da ad gi nos mo va lis qo ne bis sa baz ro Ri re bu le ba da da niS-

vni dan 25 dRis va da Si gan cxa de biT mi mar Tos aR sru le bis erov nul bi u ros sa a uq ci o no

mom sa xu re bis ga sa we vad.13 pir ve li auq ci o ni sa val de bu lod un da Ca tar des ga kot re bis

9 migriauli r., Sesavali gakotrebis samar Ta lSi (damxmare saxelmZRvanelo), me-2 gadamu-

Savebuli gamocema, Tb., 2006, 44-45. 10 iqve, 129-131.11 saqarTvelos kanoni `gakotrebis saqmeTa warmoebis Sesaxeb~ (saqarTvelos parlamentis

uwyebani, 1996, №19-20), muxli 17. 12 saqarTvelos kanoni `gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb~ (ssm, 31.03.2007, mu-

xli 87), muxli 37.1. 13 iqve, muxli 38.5.



181

mmar Tve lis ar Ce vi dan (an da niS vni dan) ara nak leb 30 dRis da ara umets 40 dRis va da Si.14

am de nad, for ma lu ri ga kot re bis mmar Tve lis mTe li yu radR e ba auq ci o nis ga mar Tvis-

ke naa mi mar Tu li, uf ro swo rad, mas mo va lis kre di to reb sa da aR sru le bis erov nul

bi u ros So ris Su a mav lis ro li da e kis ra; ga kot re bis mmar Tvels ka non ma sa er Tod wa-

ar Tva mo va lis qo ne bis ga yid vis pre ro ga ti va da igi mTli a nad aR sru le bis erov nu l

bi u ros ga das ca. xo lo am uka nas knel ma sa er Tod ga ri ya for ma lu ri ga kot re bis mmar-

Tve li sa a uq ci o no ur Ti er To be bi dan. aq uk ve zed me tia sa u ba ri ga kot re bis mmar Tve-

lis mi er qo ne bis re a li za ci is for me bis ar Ce va ze – mo va lis qo ne ba mxo lod auq ci o nis

gziT iyi de ba, da isic mxo lod aR sru le bis erov nul bi u ros meS ve o biT.15 yo ve li ve amis

Sem deg, ga sak vi ric ar aris, Tu ra tom aRa ra aqvs for ma lur ga kot re bis mmar Tvels imis

in te re si, rom aq ti u rad Ca er Tos mo va lis mi er da de bul xel Sek ru le beb Si an `mo liv-

li ve sa sa mar Tlo pro ce seb Si~ an da iz ru nos ima ze, rom ra me na i rad ga a di dos mo va lis

qo ne ba. uf ro ua re sic, ga dax di su u na ro bis ka non ma pir da pir mo ux sna ga kot re bis mmar-

Tvels mo va lis qo ne bis mo Zi e bis le ga lu ri val de bu le ba. ase Ti val de bu le ba for ma-

lur ga kot re bis mmar Tvels mxo lod kre di to reb Tan ga for me bu li xel Sek ru le biT

Se iZ le ba da e kis ros;16 Se ci le bis ber ke tic ar aris Zli e ri ia ra Ri for ma lu ri ga kot-

re bis mmar Tve lis xel Si. ga dax di su u na ro bis ka no niT, jer er Ti, Se ci le bis uf le bis

gan xor ci le le bis va de bi 6 Tvem dea day va ni li, da me o rec, ka non ma sa er Tod Ta vi aa ri da

Se ci le bis in sti tu tis de ta lur mo wes ri ge bas da mxo lod mi si for ma lu ri niS ne bis da-

xa si a Te bas das jer da;17 axa li ka no niT, for ma lur ga kot re bis mmar Tvels arc imis in te-

re si aqvs, rom da iwy os mo va lis sa war mo Si sa re or ga ni za cio Ro nis Zi e be bi, an da zo gos

sa war moo xar je bi da a.S.

am de nad, ga dax di su u na ro bis ka non Si mxo lod for ma lu rad aris Ca moT vli li vi-

Tom da ga kot re bis mmar Tve lis fun qci e bi mo va lis sa war mos mar Tva ze, xel mZRva ne lo-

ba sa da war mo mad gen lo ba ze.

3. gadaxdisuunarobis warmoebaSi gakotrebis mmarTvelis

interesebis Sesaxeb

ra in te re se bi Se iZ le ba ga aC ndes ga dax di su u na ro bis war mo e ba Si for ma lur ga-

kot re bis mmar Tvels, anu ram Se iZ le ba mi i zi dos ker Zo pi ri war mo e ba Si, rom Tan xmo ba

ga nucx a dos kre di tors an kre di to rebs ga kot re bis mmar Tve lad da niS vna ze. Ce mi az-

riT, aq Se iZ le ba ori Zi ri Ta di in te re si ga mo ik ve Tos: pro fe si u li da ma te ri a lu ri.

pro fe si u li in te re si Ta vis ga mo xat vas mis gan xor ci e le ba Si po u lobs. ami to mac,

ga kot re bis mmar Tve lo ba kar gi ma ga li Tia pro fe si u li TviT Se saZ leb lo bis re a li za-

ci i sa da ga moc di le bis Se Ze ni saT vis. ga kot re bis 1996 wlis ka no ni ga kot re bis mmar-

14 saqarTvelos kanoni `gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb~, muxli 38.9.15 iqve, muxlebi 38.1 da 38.2.16 iqve, muxli 37.41.

17 iqve, muxli 35.


182

Tve lad da niS vni sas yu radR e bas pi ris Se sa ba mis ga moc di le ba ze amax vi leb da,18 Tum ca

ar akon kre teb da, Tu ro mel pro fe si a Si un da hqo no da asar Cev /da sa niSn pirs Se sa ba mi si

ga moc di le ba. ga kot re bis mmar Tve lis in sti tu ti axa li iyo da, Se sa ba mi sad, ara vis ar

eq ne bo da ga kot re bis mmar Tve lad mu Sa o bis ga moc di le ba. ami to mac, mo sa mar Tle e bis

mxri dan aq cen ti Zi ri Ta dad ori sa xis umaR le si ga naT le bis mqo ne pi reb ze keT de bo da:

iu ris tze da eko no mis tze, xo lo praq ti ka Si iseT pro fe si eb ze, ro go ri caa ad vo ka ti

da au di to ri.19 sa sa mar Tlo da sa ga kot re bo praq ti ka Si ki ga kot re bis mmar Tve le bad

Zi ri Ta dad ma inc ad vo ka te bi iniS ne bod nen, rac, met wi lad, ev ro pul stan dar tebs Se-

e sa ba me bo da. am de nad, ga kot re bis mmar Tve lis fun qci e bis gan xor ci e le ba ad vo ka tebs

spe ci fi kur ga moc di le ba sac sZen da.

for ma lu ri ga kot re bis mmar Tve li saT vis ase Ti pro fe si u li stan dar ti ga dax di-

su u na ro bis ka no niT ar aris da we se bu li. ga kot re bis mmar Tve li Se iZ le ba iyos ne bis-

mi e ri pro fe si is ada mi a ni, ase ve iu ri di u li pi ric ki. mTa va ri a, rom ase Ti pi ri ar un da

axor ci e leb des ima ve an msgavs saq mi a no bas, ro gor sac mo va le20. mar ti vad rom av xsnaT,

sa in Jin ro kom pa ni is ga kot re bis mmar Tve lad ar un da da i niS nos in Ji ne ri, xo lo ker Zo

sko li sa – pe da go gi da a.S. un da aRi niS nos, rom dRes kvla vac grZel de ba jer ki dev ga-

kot re bis ka no niT dam kvid re bu li tra di cia da ga kot re bis mmar Tve le bad ad vo ka tebs

an au di to rebs iw ve ven.

ma te ri a lu ri da in te re se ba yve la ze ga dam wyve ti in te re sia pi ri sa, ro me lic Tan-

xmo bas acx a debs ga kot re bis mmar Tve lad da niS vna sa Tu ar Ce va ze. bu neb ri vi a, ga kot-

re bis mmar Tvel ma un da mi i Ros Se sa ba mi si ga sam rje lo. ev ro pis yve la wam yva ni qvey nis

sa mar Ta li cal ke ka no niT awes ri gebs ga kot re bis mmar Tve lis ga sam rje los sa kiTxs.

ga kot re bis mmar Tve lis ga sam rje los ga mo sa an ga ri Seb lad ar se bobs ga moT vlis sxva-

das xva kri te ri u mi: ar se bobs anazR a u re ba da xar ju li dro is mi xed viT da, ase ve, ise Ti

sa xis anazR a u re ba, ro me lic ian ga ri Se ba va la u va lo bis ma sis kvo tis mi xed viT.21 ev ro-

pu li sa er Ta So ri so stan dar te bis mi xed viT, ga kot re bis mmar Tve lis ga sam rje los

ode no ba, Zi ri Tad Si, ga kot re bis ma sis kvo tas Tan aris mib mu li da mi si Ri re bu le bis Se-

sa ba mi si pro por ci iT ga ni sazR vre ba, es pro por cia ki spe ci a lur ska la Sia asa xu li. Se-

sa ba mi sad, rac uf ro me tia ga kot re bis ma sis Ri re bu le ba, miT uf ro me tia mi sa Re bi ga-

sam rje los ode no ba. aR niS nu li prin ci pi iyo dad ge ni li ga kot re bis 1996 wlis ka no ni-

Tac,22 ro me lic cal ke ka no nis mi Re bas iT va lis wi neb da. Tum ca cal ke ka no nis mi Re bam de

saq me ma inc ver mi vi da da ga kot re bis qar Tve li mmar Tve le bis ga sam rje los gan sazR vra

mTli a nad ga kot re bis mo sa mar Tle ebs mi en do. mo sa mar Tle e bi ki Ta vi si Se xe du le bi sa-

mebr ad gen dnen ga sam rje los ode no bas. sa sa mar Tlo e bi, ra Tqma un da, gverds ver uv-

18 saqarTvelos kanoni `gakotrebis saqmeTa warmoebis Sesaxeb~ (saqarTvelos parlamentis

uwyebani, 1996, №19-20), muxli 15.1.19 migriauli r., Sesavali gakotrebis samar Ta lSi (damxmare saxelmZRvanelo), me-2 gadamu-

Savebuli gamocema, Tb., 2006, 42.20 saqarTvelos kanoni `gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb~ (ssm, 31.03.2007, mux.

87), muxli 37.3.21 Snitgeri h., migriauli r., gadaxdisuunarobis saqarTve los kanoni, daxasiaTeba da Se-

dareba gakotrebis saqarTvelos kanonsa da saerTaSoriso standartebTan, Tb., 2011, 72. 22 saqarTvelos kanoni `gakotrebis saqmeTa warmoebis Sesaxeb~ (saqarTvelos parlamentis

uwyebani, 1996, №19-20), muxli 33.1.



183

lid nen ka no niT dad ge ni li ma sis pro por ci is prin cips da ga kot re bis mmar Tve lebs, ga-

sam rje los sa xiT, ma sis mo cu lo bi dan ga mom di na re, sxva das xva pro cents uniS nav dnen,

gar da er Te u li Sem Txve ve bi sa, ro de sac ga kot re bis zo gi erT mmar Tvels xel fa sis sa-

xiT yo vel Tvi u ri mya ri ga nak ve Ti eniS ne bo da. ga kot re bis ka no niT mo wes ri ge bu li iyo

ag reT ve ga kot re bis mmar Tve lis pre mi re bis (da ma te bi Ti ga sam rje los) sa kiTx i, Tu ki

mi si saq mi a no ba Se de gi a ni iq ne bo da.23 am Ta nam de bo bas mom xib vle lo bas ma teb da isic,

rom ga kot re bis mmar Tvels, ga sam rje los gar da, Se iZ le bo da mo eTx o va ga we u li xar je-

bis anazR a u re bac, rom lis ode no ba sac ga kot re bis sa sa mar Tlo gan sazR vrav da.24

ga dax di su u na ro bis 2007 wlis ka non ma es mniS vne lo va ni ma te ri a lu ri in te re sic

ki mo us po ga kot re bis mmar Tve lebs. axal ma ka non ma ga kot re bis mmar Tve lis ga sam rje-

los sa kiTxi mTli a nad kre di to reb Tan ga sa for me bel xel Sek ru le bas mi an do.25 ka no nis

am nor mam war mo e ba Si mo na wi le kre di to re bi sa da ga kot re bis mmar Tve lis in te re sebs

So ris er Tgva ri kon fliq tu ri si tu a cia Seq mna. moTx ov na Ta cxri lis sxva das xva rig Si

gan Tav se bis ga mo, in te res Ta da pi ris pi re ba TviT kre di to rebs So ri sac ar se bobs. kre-

di to re bi, pir vel rig Si, Ta vi an Ti moTx ov ne bis maq si ma lur dak ma yo fi le bas es wraf vi-

an. kre di tor Ta dak ma yo fi le ba mo va lis qo ne bis re a li za ci i dan mi Re bu li amo na ge biT

xde ba. am amo na ge bi dan un da dak ma yo fil des ag reT ve ga kot re bis mmar Tve li, Tu kre di-

to re bi sxvag va rad ar Se Tan xmde bi an. am in te res Ta mra val fe ro van Wi dil Si arc un da

iyos ga sak vi ri, rom kre di to re bi yo vel mxriv ec de bi an, ga kot re bis mmar Tvel ma rac Se-

iZ le ba nak le bi ga sam rje lo mi i Ros. Tu ki kre di to re bi ga kot re bis mmar Tvels ma Ral

anazR a u re bas da u niS nav dnen, isi ni aseT Sem Txve va Si Ta vi si ve in te re se bis sa zi a nod

imoq me deb dnen.26 ami to mac, Zne lia mo i Zeb nos pi rov ne ba, ro me lic, ka no nis dRe van de li

re gu li re bis pi ro beb Si, ad vi lad da Tan xmde bo da ga kot re bis mmar Tve lis Ta nam de bo-

bas, isic im vi Ta re ba Si, ro de sac mi si pa su xis mgeb lo bis xa ris xi aS ka rad gaz rdi lia da

pa su xis mgeb lo bis uz run vel sa yo fad Se saZ le be lia sa ban ko ga ran ti is an pa su xis mgeb-

lo bis dazR ve vis ga mo ye ne ba mos Txo von.27

ga dax di su u na ro bis ka no nis aseT ma ga u az re bel ma mo wes ri ge bam aR niS nu li in sti-

tu tis dak ni ne ba da ga u fa su re ba ga mo iw vi a, rac mo ma val Si mi si sru li mos po biT das-

rul de ba. Tum ca, es pro ce si uk ve dawy e bu li a: 2011 wlis cvli le be bi iT va lis wi nebs,

rom Tu ki ga kot re bis mmar Tve li kre di tor Ta kre ba ze ver air Ce va an kre di to re bi ar

wa rad ge nen ga kot re bis mmar Tve lis kan di da tu rebs, sa sa mar Tlo ga kot re bis mmar Tve-

lad aR sru le bis erov nul bi u ros da niS navs,28 ro me lic Ta vi si sa mar Tleb ri vi sta tu-

siT sa ja ro sa mar Tlis iu ri di ul pirs war mo ad gens.29 aR sru le bis erov nu li bi u ro ma-

Si nac da i niS ne ba mmar Tve lad, Tu ki kre di tor Ta mi er ar Ce ul ga kot re bis mmar Tvels,

23 saqarTvelos kanoni `gakotrebis saqmeTa warmoebis Sesaxeb~ (saqarTvelos parlamentis

uwyebani, 1996, №19-20), muxli 33.1.24 iqve, muxli 33.2.25 saqarTvelos kanoni `gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb~ (ssm, 31.03.2007, mu-

xli 87), muxli 37.4.26 Snitgeri h., migriauli r., gadaxdisuunarobis saqarTve los kanoni, daxasiaTeba da Se-

dareba gakotrebis saqarTvelos kanonsa da saerTaSoriso standartebTan, Tb., 2011, 78.27 saqarTvelos kanoni `gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb~, muxli 37.4.28 iqve, muxli 37.2.29 saqarTvelos kanoni `saaRsruleblo warmoebaTa Sesaxeb~, muxli 3.


184

ro me lic ker Zo pi ri a, da u wu ne ben val de bu le be bis Ses ru le bis xa risxs da ro me li me

kre di to ri mi si Sec vlis moTx ov niT sa sa mar Tlos mi mar Tavs.30 am de nad, aR sru le bis

erov nu li bi u ros da niS vnis Sem Txve va Si ga kot re bis mmar Tve lis fun qci ebs aR sru le-

bis erov nu li bi u ros aR mas ru leb le bi ga na xor ci e le ben.

4. das kvna

2007 wels ga dax di su u na ro bis ka no nis mi Re biT, ro mel mac amoq me de bi dan er Ti

wlis Sem deg mTli a nad ga a uq ma ev ro pu li sa mar Tleb ri vi stan dar te bis mqo ne ga kot re-

bis ka no ni, sa qar Tve lom praq ti ku lad ua ri Tqva va la u va lo bis stan dar tu li sa mar-

TliT dad ge nil ker Zo sa mar Tleb riv prin ci peb ze. aR niS nu li da a das tu ra 2010 da 2011

wleb Si ga dax di su u na ro bis ka non Si gan xor ci e le bul ma cvli le beb ma, ro mel mac ugu-

le bel yo ga kot re bis mmar Tve lis aRi a re bu li sa mar Tleb ri vi in sti tu ti da ga kot re-

bis war mo e bis Tvis mniS vne lo va ni es ker Zo su bi eq ti sa ja ro fun qci e bis gan ma xor ci e-

le be li sa ja ro Ta nam de bo bis pi re biT Ca a nac vla.

30 saqarTvelos kanoni ,,gadaxdisuunarobis saqmis warmoebis Sesaxeb~, muxli 37.6.

185

levan mosaxliSvili*

informaciis Tavisuflebis principebi

1. Sesavali

in for ma cia de mok ra ti is Jan gba di a.1 Tu xal xma ar icis, ra xde ba im sa zo ga do e-

ba Si, ro mel Sic cxov robs, Tu ki mmar Tve lo bis moq me de ba da fa ru li a, ma Sin xal xi ver

SeZ lebs Se as ru los Ta vi si sa zo ga doeb ri vi mo va le o ba. in for ma cia xal xis Tvis ara

mxo lod au ci le be li a, ara med igi kar gi mmar Tve lo bis um niS vne lo va ne si ele men ti a.

mxo lod cud mmar Tve lo bas sWir de ba sa i dum lo imis Tvis, rom ga dar Ces. in for ma ci is

da xur va xels uwy obs ko ruf ci is, mflan gve lo bi sa da ara e feq tu ri mar Tvis Ca mo ya li-

be bas. in for ma ci is flo ba xalxs sa Su a le bas aZ levs, mu dam adev nos Tval yu ri mTav ro-

bis moq me de bas da im sje los mis saq mi a no ba ze.2

in for ma ci is Ta vi suf le ba is ia ra Ri a, ro me lic sa Su a le bas aZ levs sa zo ga do e bas,

iqo ni os adek va tu ri Se xe du le ba da kri ti ku li az ri im sa zo ga do e bis mdgo ma re o ba ze,

ro mel Sic is cxov robs da im xe li suf le ba ze, ro me lic mas mar Tavs.3 ama ve dros is war-

mo ad gens er T-erT mZlavr in stru ments xe li suf le bis xel Sic, vi na i dan sa ja ro o bam

da gam Wvir va lo bam ga dawy ve ti le be bis mi Re bis pro ces Si Se iZ le ba xe li Se uwy os mo qa-

la qe e bis ndo bis do nis amaR le bas xe li suf le bi sad mi.4

ise ve ro gorc ne bis mi er sa mar Tleb riv in sti tuts, in for ma ci is Ta vi suf le ba-

sac ga aC nia Ta vi si prin ci pe bi anu is sa xel mZRva ne lo ide e bi, ro me lic gan sazR vravs mis

arss.5

sa mar Tlis prin ci pe bi, Ta vi si ar siT, sa zo ga do e bis gan vi Ta re bis obi eq tu ri ka-

non zo mi e re bis gan zo ga de bul ana rek li a.6 isi ni uz run vel yo fen sa mar Tleb ri vi nor me-

bis for mu li re bis er Tgva rov ne bas, moq me de ben sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis mo na wi-

le eb ze da gan sazR vra ven ma Ti moq me de bis ori en ti rebs. amas Tan sa mar Tlis prin ci pe bi,

ro gorc sa zo ga do e bis sa mar Tleb ri vi cxov re bis uni ka lu ri sa Su a le be bi, Ta vis gav-

le nas ax de nen sa mar Tlis yve la sfe ro ze. imav dro u lad, sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis

ma re gu li re be li kon kre tu li nor me bis ara se bo bis Sem Txve va Si gan sazR vra ven am ur-

* samarTlis doqtori, Tsu-is mowveuli leqtori. 1 Principles of Law on Freedom of Information, Article 19, London, 1999, 1, <http://www.article19.org/data/

fi les/pdfs/standards/righttoknow.pdf>.2 gamoxatvis Tavisuflebis saerTaSoriso standartebi, redaqtori subari s., Tb., 2004,

13.3 Recommendation adopted by Committee of Ministers of the Council of Europe towards Member States on

Access to Offi cial Documents Rec (2002) 2, 4, <http://www.coe.int/t/dghl/standardsetting/media/doc/H-Inf(2003)003_en.pdf>.

4 Banisar D., Freedom of Information around the World, London, 2006, 6.5 Stott D., Principles of Administrative Law, Routledge Cavendish, London , 1997, 2.6 Werhan K., Principles of Administrative Law (Concise Hornbooks Series), London, 2007, 12.


186

Ti er To bis Ta na far do bas sa mar Tlis bu ne bas Tan, gan sazR vra ven maT mar Tlzo mi er an

ka non sa wi na aR mde go xa si aTs.

am da sxva mi zez Ta ga mo, mra val wli a ni mu Sa o bis Se de gad 1999 wlis iv nis Si av to-

ri te tul ma in gli sur ma ara sam Tav ro bo or ga ni za ci am `Article 19~-ma Se i mu Sa va in for ma-

ci is Ta vi suf le bis sa er Ta So ri so prin ci pe bi. in for ma ci is Ta vi suf le bis prin ci pe bi

ey rdno bo da sa er Ta So ri so da re gi o nul ka no neb sa da stan dar tebs, ag reT ve, gan vi Ta-

re bu li sa xel mwi fo e bis praq ti kas da asa xavs sa er Ta So ri so Ta na me gob ro bis mi er aRi-

a re bul prin ci pebs.7

am prin cip Ta Seq mnis mTa va ri da niS nu le baa mmar Tve lo bi sa da pa su xis mgeb lo bis

ga um jo be se ba da de mok ra ti is gav rce le ba mTel msof li o Si. gan kuT vni li a, in for ma ci-

is Ta vi suf le bis erov nu li ka non mdeb lo bis da ofi ci a lu ri in for ma ci is Ri a o bis Tvis.

in for ma ci is Ta vi suf le bis prin ci pe bi qmnis er Tgvar stan darts, ro me lic un da

da i ner gos qvey ne bis Si da ka non mdeb lo ba Si. am prin ci peb ze day rdno biT Seg viZ lia vim-

sje loT, Tu ram de nad Se e sa ba me ba ama Tu im qvey nis ka non mdeb lo ba sa er Ta So ri so stan-

dar tebs.

2. informaciis Tavisuflebis saxelmZRvanelo principebi

2.1. principi 1 – maqsimalurad Riaoba8 – informaciis Tavisuflebis

kanonmdeblobas safuZvlad unda edos maqsimaluri Riaoba

maq si ma lu ri Ri a o ba in for ma ci is Ta vi suf le bis ka non mdeb lo bis mTa va ri da pir-

ve li prin ci pi a. in for ma ci is maq si ma lu ri Ri a o bis prin ci pi am kvid rebs pre zum fci as,

rom yve la in for ma ci a, ro mel sac flobs ro me li me sa ja ro da we se bu le ba, Ri a a, anu un-

da ar se bob des gan sa ja ro e bis pre zum fci a, xe li suf le ba ki xels un da uwy ob des maq si-

ma lu ri Ri a o bis kul tu ris gan vi Ta re bas. rac Se e xe ba SezR ud vebs, Se iZ le ba da wes des

mxo lod ga mo nak lis Sem Txve va Si da ase Ti SezR ud ve bi de ta lu rad un da iq nes Se mu Sa ve-

bu li da ga we ri li erov nul ka non mdeb lo ba Si; amas Tan, SezR ud vis dros in for ma ci is

ga u cem lo ba ze mtki ce bis tvir Ti sa ja ro da we se bu le bis mxa re ze a, ro mel mac un da da-

am tki cos da xur vis pri ma ti Ri a o bis prin cip ze.9

pir ve li prin ci pis Ta nax mad, ter mi ni „in for ma ci a“ aer Ti a nebs yve la sa xis in for-

ma ci as, ro mel sac flobs sa ja ro or ga no, mi u xe da vad for mi sa (iq ne ba es do ku men ti, fi-

ri, Ca na we ri ka se ta ze, eleq tro nu li Tu sxva), mi si wya ro si (sa i dan mo dis igi, sa ja ro

Tu sxva or ga no dan) da in for ma ci is mi Re bis Ta ri Ri sa. ka non mdeb lo ba ase ve un da exe-

bo des im in for ma ci as, ro me lic kla si fi ci re bu lia da mas zec igi ve tes ti vrcel de ba,

rac sxva in for ma ci a ze.

ga saT va lis wi ne be lia isic, rom maq si ma lu ri Ri a o bis prin ci pi un da gav rcel des

yve la sa ja ro da we se bu le ba ze ga mo nak li se bis ga re Se, vi na i dan ter mi ni `sa ja ro da we-

se bu le ba~ mo i cavs xe li suf le bis yve la gan Sto e ba sa da do nes, ad gi lob ri vi mTav ro bi-

7 CugoSvili T., lomjaria n., korZaia T., informaciis Tavisufleba saqarTveloSi, Tb.,

2007, 8.8 The Public’s Right to Know Principles on Freedom of Information Legislation, Article 19, London 1999, 1.9 Access to Information for Citizens, Article 19, 2000, 2.

levan mosaxliSvili, informaciis Tavisuflebis principebi

187

sa da ar Ce u li or ga no e bis CaT vliT, a se ve ne bis mi er or ga nos da da we se bu le bas, ro me-

lic axor ci e lebs sa xel mwi fo fun qci ebs anu sa ja ro sa mar Tleb riv uf le ba mo si le bas.

am jguf Si Se iZ le ba ker Zo or ga ni za ci e bic ga va er Ti a noT, Tu ki isi ni flo ben in for-

ma ci as, rom lis gam JRav ne bac Se am ci rebs saf rTxes, ro me lic emuq re ba sa zo ga do eb riv

in te re sebs. in for ma ci is Ta vi suf le bis ka nons, ro me lic am do ku men tSi Ca moT vlil

prin ci peb zea dam ya re bu li, sam Tav ro bo Ta So ri so or ga ni za ci e bic un da da e mor Ci lon.

ase ve mniS vne lo va ni a, rom in for ma ci is Ta vi suf le bis ka non ma iu ris diq ci is far-

gleb Si mo ic vas ne bis mi e ri pi ri. amas Tan, ara mxo lod mo qa la qe e bi un da sar geb lob dnen

in for ma ci is xel mi saw vdo mo bis uf le biT, ara med ne bis mi e ri pi ri, ro me lic mo iTx ovs

in for ma ci as. in for ma ci iT da in te re se bu li pi ri ar aris val de bu li iqo ni os gan sa-

kuT re bu li sa mar Tleb ri vi sta tu si an in te re si.10

2.2. principi 2 – gamoqveynebis valdebuleba – sajaro dawesebulebebma

unda uzrunvelyon mniSvnelovani da sazogadoebisaTvis saintereso

dokumentebis gamoqveyneba da farTod gavrceleba

mxo lod ka no nis Za liT da a val de bu lo sa ja ro da we se bu le be bi gas ces moTx ov ni-

li in for ma ci a, ara sak ma ri sia in for ma ci is xel mi saw vdo mo bis uf le biT srul yo fi lad

sar geb lo bi saT vis. mra va li ada mi a ni saT vis in for ma ci is xel mi saw vdo mo bis efeq tu ro-

ba da mo ki de bu lia sa xel mwi fo or ga no e bis aq ti ur saq mi a no ba ze, am or ga no e bis mi er im

sak van Zo in for ma ci is gav rce le ba ze, ro mel ze dac moTx ov na ar yo fi la.

ma ga li Tad, af ri ka Si ga mo xat vis Ta vi suf le bis prin ci pe bis Se sa xeb dek la ra cia

acx a debs, rom `sa xel mwi fo or ga no ebs mo eTx o ve baT, mi u xe da vad moTx ov nis ar qo ni sa,

aq ti u rad ga mo aq vey non mniS vne lo va ni in for ma ci a, ro me lic da kav Si re bu lia sa ja ro

in te res Tan~.11 Tum ca am val de bu le bis mas Sta bi, gar kve u li xa ris xiT, da mo ki de bu lia

SezR u dul re sur seb ze, mag ram in for ma ci is mo cu lo ba, ro me lic ka no niT Se iZ le ba da-

eq vem de ba ros sa val de bu lo ga moq vey ne bas, dro Ta gan mav lo ba Si un da iz rde bo des, vi-

na i dan, axa li teq no lo gi e bis wya lo biT, pub li ka cia da in for ma ci is gav rce le ba uf ro

ga ad vi le bu li da ia fi a.12

sa ja ro da we se bu le be bi val de bu li ari an, ga mo aq vey non Sem de gi sa xis in for ma-

ci a:

1. in for ma cia sa ja ro da we se bu le bis fun qci o ni re bis Se sa xeb. mi si xar je bi, miz ne bi,

au di to ru li an ga ri Se bi, stan dar te bi, miR we ve bi;

2. in for ma cia im moTx ov ne bis, sa Civ re bi sa da qme de be bis Se sa xeb, rom le bic sa zo ga do-

e bis wev rebs Se uZ li aT ga mo i ye non am or ga ni za ci is mi sa mar TiT;

3. mi Ti Te be bi im pro ce du reb ze, ro mel Ta meS ve o biT sa zo ga do e bis wev rebs Se uZ li aT

mo na wi le o ba po li ti kis gan sazR vra sa da ga dawy ve ti le bis mi Re bis pro ces Si;

4. in for ma ci is sa xe, ro mel sac es or ga no flobs da mi si Se nax vis for ma;

10 saxelmZRvanelo samxreT kavkasiis qveynebSi informaciis Tavsuflebis Sesaxeb, Tb.,

2012, 36.11 Declaration of Principles on Freedom of Expression in Africa, African Commission on Human and Peoples’

Rights, Principle 4, <http://www1.umn.edu/humanrts/achpr/expressionfreedomdec.html>.12 Mendel T., Freedom of Information, UNESCO, London, 2008, 126.


188

5. im ga dawy ve ti le bis Si na ar si, ro me lic sa zo ga do e bas exe ba. ase ve, ga dawy ve ti le bis

mi Re bis mi ze zi da mTa va ri ma sa la, ro mel ze day rdno bi Tac mom zad da ga dawy ve ti-

leba.

sa qar Tve los xe li suf le bas `par tni o ro ba Ria mmar Tve lo bi saT vis~ sa moq me do

geg mis far gleb Si aRe bu li aqvs val de bu le ba, rom uz run vel yofs mniS vne lo van da sa-

zo ga do e bi saT vis sa in te re so do ku men te bis ga moq vey ne bas da far Tod gav rce le bas. am

miz niT Se iq mna da tes ti re bis re Jim Sia gaS ve bu li sa i ti: www.data.gov.ge, ro mel zec un-

da gan Tav sdes far To sa zo ga do e bis Tvis sa in te re so sa ja ro in for ma ci a, maT So ris in-

for ma cia sa xel mwi fo fi nan se bi sa da bi u je tis Se sa xeb.13

2.3. principi 3 – Ria mmarTvelobis politika – saxelmwifo organoebi

aqtiurad unda uWerdnen mxars Ria mmarTvelobis politikas

de mok ra ti ul sa zo ga do e ba Si sa ja ro da we se bu le beb ma aq ti u rad un da da u Wi ron

mxa ri Ria mmar Tve lo bis gan mtki ce bas. ka non mdeb lo ba un da iT va lis wi neb des sa zo ga-

do e bis in for mi re bas mi si uf le be bis Se sa xeb. ka non ma un da uz run vel yos ise Ti me qa-

niz me bis Seq mna, rom le bic aR mof xvris `sa i dum lo e bis~ dam kvid re bul wess.

Tum ca aq ga saT va lis wi ne be li a, rom bevr qvey na Si, sa dac ar ar se bobs xe li suf le-

bis sa zo ga do e bas Tan Ria ur Ti er To bis kul tu ra, in for ma ci is Ta vi suf le bis Se sa xeb

ka non mdeb lo bis ar se bo ba ver iq ne ba war ma te bis ga sa Re bi. me qa niz mis Seq mna da mi si praq-

ti ka Si ga mo ye ne ba da mo ki de bu li a, swo red rom, `sa i dum lo e bis~ kul tu ris Sec vla ze.

am miz niT mniS vne lo va ni a, wa xa li se bul iq nen is sa ja ro mo xe le e bi, rom le bic

xels Se uwy o ben Ria mmar Tve lo bis pi li ti kis ga ta re bas da, pi ri qiT, da i sa ja on isi ni,

vinc xels uS lis in for ma ci is xel mi saw vdo mo bis uz run vel yo fas. a se ve ga mo ricx ul

un da iq nes Ria mmar Tve lo bis xe lis Sem Sle li `o bi eq tu ri~ ga re mo e be bic, ro go ri caa

sa ja ro da we se bu le beb Si da cu li in for ma ci is xel mi saw vdo mo bis ise Ti xe lis Sem Sle-

li ga re mo e ba, ro me lic da kav Si re bu lia saq mis war mo e bis nak lo va ne beb Tan anu un da

gan xor ci el des do ku men tbrun vis srul yo fa.

2.4. principi 4 – minimaluri SezRudvebi – gamonaklisebi naTlad da

viwrod unda iyos formulirebuli da unda daeqvemdebaros „zianis“ da

„sazogadoebrivi interesis“ tests

msof li os TiT qmis yve la qve ya na Si, sa dac ar se bobs in for ma ci is Ta vi suf le bis

ma re gu li re be li ka non mdeb lo ba, moq me debs SezR ud ve bi in for ma ci is xel mi saw vdo mo-

ba ze, anu ar se bobs da xu ru li sa ja ro in for ma ci a, ro me lic ar un da iq nes gam JRav ne-

bu li, Tum ca am Sem Txve va Si unda moq me deb des gan sa ja ro e bis pre zum fci a, Tu sa ja ro

13 samoqalaqo sazogadoebis organizaciebis rekomendaciebi `partnioroba Ria mmarTv-

elobisTvis~ (Open Government Partnership) saqarTvelos samoqmedo gegmasTan dakavSire-

biT (damuSavebuli informaciis Tavisuflebis ganviTarebis institutis (IDFI) mier), 2012, 3, <http://www.csb.gov.ge/uploads/recommendtion.pdf>.


189

da we se bu le ba ver da am tki cebs, rom es in for ma cia ga mo nak liss ga ne kuT vne ba, ra Ta

ga mo nak li si ar iq ces we sad. ga mo nak li si ki, Ta vis mxriv, naT lad da viw rod un da iyos

for mu li re bu li, ra Ta sa xel mwi fo uwy e bebs hqon deT rac Se iZ le ba mci re an sa er Tod

ar hqon deT dis kre ci u li uf le ba mo si le ba SezR u don in for ma ci is xel mi saw vdo mo ba.

in for ma ci is Ta vi suf le bis SezR ud va rom Ca iT va los ga mar Tle bu lad, sa ja ro da we se-

bu le bam un da da ak ma yo fi los sam na wi li a ni tes ti, ker Zod:

a) in for ma cia un da ukav Sir de bo des ka non Si Ca moT vlil le gi ti mur miz nebs.

le gi ti mu ri miz ne bi, rom le bic mar Tlzo mi e rad CaT vlis da ga a mar Tlebs in for ma ci is

da xur vas, au ci le be lia ka non Si zust si ad iyos for mu li re bu li. am si a Si un da Se vi-

des mxo lod is in te re se bi, ro mel Tac in for ma ci is da xur vis Tvis ka no ni e ri sa fuZ ve li

aqvT. ase Ti in te re se bi Se iZ le ba iyos erov nu li usaf rTxo e bi sa da sa mar Tal dam ca vi

or ga no e bis in te re se bi, te ri to ri u li mTli a no bis an /da sa zo ga do eb ri vi usaf rTxo e-

bis uz run vel yo fa, sxva Ta uf le be bi sa da Rir se bis dac va, kon fi den ci a lu rad aRi a re-

bu li in for ma ci is gam JRav ne bis Ta vi dan aci le ba, an sa sa mar Tlos da mo u ki deb lo bi sa

da mi u ker Zo eb lo bis uz run vel yo fa da sxva.

b) am in for ma ci is gam JRav ne ba saf rTxe Si un da ag deb des da ar se biT zi ans aye-

neb des am le gi ti mur mi zans. ma ga li Tad, ar Se iZ le ba in for ma ci is SezR ud vis ga mar-

Tle ba, Tu mi si mi za ni a, da ma los ama Tu im Ta nam de bo bis pi ris aras wo ri qme de ba an sa-

mar Tal dar Rve va.

g) zi a ni, ro me lic ad ge ba mi zans, uf ro mniS vne lo va ni un da iyos, vid re in-

for ma ci is mi Re bis sa zo ga do eb ri vi in te re si. ma ga li Tad, sam xed ro sfe ro Si ko ruf-

ci is mxi le ba, er Ti Se xed viT, asus tebs erov nul Tav dac vas, mag ram gar kve u li dro is

gas vlis Sem deg xels uwy obs ko ruf ci is aR mof xvras da ex ma re ba Se i a ra Re bu li Za lis

gaZ li e re bas. Tu ki aseT Sem Txve va Si in for ma ci is da far vas ka no ni e rad mi viC nevT, ma Sin

in for ma ci is gam JRav ne bam un da mi a ye nos mi zans zi a ni, ra Ta sa bo lo od da de bi Tad imoq-

me dos mas ze. um niS vne lo va ne si sa zo ga do eb ri vi in te re si, ma Si nac ki, ro ca in for ma ci-

is sa ja ro o ba ar se biT zi ans aye nebs miz nebs, ma inc un da gam JRav ndes, Tu in for ma ci is

sa ja ro o bis in te re si zi ans ga da wo nis. ma ga li Tad, zog jer Se iZ le ba Can des, TiT qos esa

Tu is in for ma ci a, er Ti Se xed viT, da xu ru li un da iyos, mag ram am xi los ma Ra li do nis

ko ruf cia mTav ro ba Si. aseT Sem Txve va Si in for ma ci is mi er mo ta ni li zi a ni un da Se va-

da roT sa zo ga do eb riv in te ress – mi i Ros in for ma ci a. ro ca sa zo ga do eb ri vi in te re si

uf ro mniS vne lo va ni a, ka non ma un da uz run vel yos in for ma ci is Ri a o ba.14

arc er Ti sa ja ro da we se bu le ba ar un da ga mo i ricx os ka no nis Ses ru le bis val de-

bu le bi dan im Sem Txve va Sic ki, Tu mi si fun qci e bis ume te si na wi li ga mo nak li se bis zo-

na Si xvde ba. es exe ba ro gorc xe li suf le bis yve la Stos (ro go ri caa aR mas ru le be li,

sa ka non mdeb lo da sa sa mar Tlo), ise sa ja ro mmar Tve lo bis yve la fun qci as (ma ga li Tad,

usaf rTxo e bi sa da Tav dac vis or ga no e bis fun qci e bi). in for ma ci is `ar ga moq vey ne ba~

un da iq nes da sa bu Te bu li yve la moTx ov nis mi xed viT.

14 The Public’s Right to Know Principles on Freedom of Information Legislation, Article 19, London, 1999, 6.


190

2.5. prin ci pi 5 – in for ma ci is xel mi saw vdo mo bis uz run vel yo fa –

in for ma ci is moTx ov nis gan xil va un da mox des swra fad da

sa mar Tli a nad. ne bis mi e ri ua ri un da daq vem de ba ros da mo u ki de bel

gan xil vas

in for ma ci is moTx ov nis gan xil va un da mox des swra fad da sa mar Tli a nad. `swra-

fad~ gu lis xmobs, rom au ci le be lia erov nu li ka non mdeb lo ba iT va lis wi neb des Sem-

Wid ro e bul da adek va tur va debs in for ma ci is ga ce mi saT vis. sa ja ro da we se bu le bi dan

in for ma ci is ga ce ma ze ua ris mi Re bis Sem Txve va Si ki yve las Tvis un da iyos xel mi saw vdo-

mi da mo u ki deb lad ga sa Civ re bis me qa niz mi. ka non ma mo qa la qes un da mis ces uf le ba, sa-

Civ riT mi mar Tos ro gorc zem dgom or ga nos an Ta nam de bo bis pirs, ase ve da mo u ki de bel

or ga nos. es or ga no Se iZ le ba iyos ro gorc uk ve ar se bu li, ase ve, spe ci a lu rad am miz ni-

saT vis Seq mni li, ro me lic un da ak ma yo fi leb des da mo u ki deb lo bis gar kve ul stan dar-

tebs da un da hqon des Se sa fe ri si spe ci a lu ri sa ja ro uf le ba mo si le ba. ra Tqma un da,

ne bis mi e ri or ga nos ga dawy ve ti le bis ga sa Civ re bi saT vis ase ve un da ar se bob des efeq-

tu ri sa sa mar Tlo sis te ma qvey nis erov nu li ka non mdeb lo bis far gleb Sic.

2.6. prin ci pi 6 – xar je bi – pirs ar un da Se eq mnas dab rko le ba ma Ra li

ga da sa xa dis ga mo

in for ma ci is moTx ov nis dros pirs ar un da Se eq mnas dab rko le ba ma Ra li ga da sa-

xa dis ga mo. sa ja ro da we se bu le bis gan in for ma ci is mi Re bis fa si ar un da iyos im de nad

ma Ra li, rom Se a fer xos in for ma ci is ga moTx o va da mi wo de ba.

am prin cips sru li ad izi a rebs qar Tu li ka non mdeb lo ba. sa qar Tve lo Si sa ja ro in-

for ma ci is mi Re ba ufa so a, gar da as lis ga da Re bi saT vis au ci le be li Tan xis ode no bi sa.

sa ja ro in for ma ci is as lis ga da Re bis mo sak reb lis ode no ba da mi si ga dax dis we si gan-

sazR vru lia ka no niT `sa ja ro in for ma ci is as lis ga da Re bis mo sak reb lis Se sa xeb~.

2.7. prin ci pi 7 – Ria Sex ved re bi – sa xel wi fo da we se bu le be bis

sxdo me bi un da iyos sa ja ro sa zo ga do e bi saT vis

sa ja ro da we se bu le be bis Sex ved re bi sa zo ga do e bi saT vis Ria un da iyos. es de mok-

ra ti u li prin ci pi ga dawy ve ti le ba Ta mi Re bis obi eq tu ro bis Seg ne bas am ya rebs. igi ga-

ran ti as qmnis gam Wir va lo bi saT vis da aqar wylebs sa i dum lod saq mis gan xil vi sa da ga-

dawy ve tis eWvs mo qa la qe Ta TviT Seg ne ba Si.15 in for ma ci is Ta vi suf le ba mo i cavs sa zo-

ga do e bis uf le bas, in for mi re bu li iyos xe li suf le bis qme de be bis Se sa xeb da mi i Ros

mo na wi le o ba ga dawy ve ti le bis mi Re bis pro ces Si. ma ga li Tad, or hu sis kon ven cia mo iTx-

ovs sa zo ga do e bis mo na wi le o bis uz run vel yo fas saq mi a no ba Ta gar kve ul sfe ro eb Si ga-

dawy ve ti le be bis mi Re bi sas. gar da ami sa, kon ven cia mo iTx ovs sa zo ga do e bis mo na wi le o-

bas ga re mos Tan da kav Si re bu li geg me bis, prog ra me bi sa da po li ti kis mom za de bis pro-

ces Si da aR mas ru le be li de bu le be bis da /an sa yo vel Ta od mi sa Re bi sa mar Tleb ri vad

sa val de bu lo nor ma ti u li do ku men te bis Se mu Sa ve bis pro ces Si.

15 kopaleiSvili m., sxirtlaZe n., qardava e., turava p., administraciuli saproceso samar-

Tlis saxelmZRvanelo, Tb., 2008, 31.


191

in for ma ci is Ta vi suf le bis ka non mdeb lo bam un da da am kvid ros pre zum fci a, rom

mmar Tve lo bi Ti or ga no e bis yve la Sex ved ra sa zo ga do e bi saT vis Ri a a. Tum ca Se iZ le ba

da wes des ga mo nak li se bic, ro de sac sxdo ma Se iZ le ba da i xu ros, mag ram ami saT vis un-

da ar se bob des adek va tu ri sa fuZ ve li da mi ze zi (ma ga li Tad sa xel mwi fo uSiS ro e ba da

usaf rTxo e ba, jan dac va da sxva).

2.8. prin ci pi 8 – Ri a o ba pre ce den tu li un da gax des – ka no ni,

ro me lic ar Se e sa ba me ba maq si ma lur Ri a o bis prin cips,

un da Se ic va los an ga uq mdes

au ci le be li a, rom Ti Te ul ma sa xel mwi fom uz run vel yos erov nu li ka non mdeb-

lo bis ga da xed va da maq si ma lu ri Ri a o bis prin cip Tan mi si Se sa ba mi so ba Si moy va na. ka-

no ne bi, rom le bic ewi na aR mde go e ba am prin cips, un da Ses wor des an ga uq mdes. sa ka non-

mdeb lo ba zis ga da xed va un da mox des im dag va rad, rom uz run vel yo fil iq nes sa ja ro

in for ma ci is me ti xel mi saw vdo mo ba. am miz niT au ci le be lia infor ma ci is Ta vi suf le-

bis da sa ja ro in for ma ci is xel mi saw vdo mo bis ma re gu li re be li sa ka non mdeb lo ba zis

sa fuZ vli a ni da kom pleq su ri re vi zi a. rac Se e xe ba SezR ud vebs – ga mo nak li se bis re Ji mi,

ro mel sac uz run vel yofs in for ma ci is Ta vi suf le bis ka non mdeb lo ba, un da iyos amom-

wu ra vi da sxva ka no ne biT ar un da mi e ces mi si ga far To e bis Se saZ leb lo ba.

2.9. prin ci pi 9 – mam xi leb lis dac va – pi re bi, rom le bic am xe len

da na Sa u leb riv qme de bas, da cul ni un da iy vnen sa mar Tleb ri vi,

ad mi nis tra ci u li an sam sa xu reb ri vi san qci e bis gan

es prin ci pi gu lis xmobs, rom mam xi leb le bi anu pi re bi, rom le bic am xe len da na-

Sa u leb ri v qme de bas, da cul un da iq nen kon kre tu li me qa niz me bi Ta da pro ce du re biT

qvey nis erov nu li ka non mdeb lo bis far gleb Si. qvey neb ma un da wa a xa li son da xe li Se-

uwy on sa zo ga do e bis ka no ni e ri in te re sis dac vis far gleb Si ga ke Te bul mxi le bas, da ad-

gi nos mxi le bis sa Civ re bis gan xil vis efeq tu ri, sa mar Tli a ni, mi u ker Zo e be li da da mo-

u ki de be li we si da da ic vas mam xi le be li da mow me ara mar Tlzo mi e ri ze moq me de bi sa gan.

ase ve gaT va lis wi ne bul un da iq nes, rom da uS ve be li a, mxi le bis faq tTan da kav Si re biT,

mam xi leb lis da mi si ax lo na Te sa vis da Si ne ba, Se viw ro e ba, mas ze ze wo la an mis mi marT

dis kri mi na ci u li mopy ro ba, dis cip li nu ri an ad mi nis tra ci u li war mo e bis, sa mo qa la-

qo pro ce sis an sis xlis sa mar Tleb ri vi dev nis dawy e ba, fi zi ku ri, mo ra lu ri an ma te ri-

a lu ri zi a nis mi ye ne ba.

3. das kvna

am ri gad, mo ce mu li prin ci pe bi Se mu Sa ve bul iq na im miz niT, rom ga zo mi li yo qvey-

nis erov nu li ka non mdeb lo bis Se sa ba mi so ba in for ma ci is Ta vi suf le bis sa xel mZRva-

ne lo prin ci peb Tan. xe li Se ewyo ma Ti da ner gvi saT vis Si da ka non mdeb lo ba Si. wa e xa li-

se bi na sa zo ga do eb ri vi in te re si in for ma ci is xel mi saw vdo mo bis sa kiTx e bi sad mi, rac

Se saZ le be lia mi iR wes mxo lod ma Ti aq ti u ri Car Tvis gziT in for ma ci is Ta vi suf le bis

in sti tu ci o na lur gan vi Ta re ba Si. es ki, Ta vis mxriv, xels Se uwy obs sa ja ro da we se bu-

le be bis gam Wvir va led saq mi a no ba sa da, zo ga dad, kar gi mmar Tve lo bis dam kvid re bas.

192

giorgi rusiaSvili*

vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas

I. Sesavali

usa fuZ vlo gam did re bis sa mar Ta li kon ti nen tu ri ev ro pis ko di fi ka ci e bis ga nu-

yo fel na wils Se ad gens. is, ra sac Sem sru le be li mim Rebs ga das cems usa fuZ vlod, ma-

ga li Tad, ara nam dvi li xel Sek ru le bis sa fuZ vel ze, mim Reb ma un da da ub ru nos gam cems

Ses ru le bis kon diq ci iT (Le is tun gskon dik ti on). ase ve is, ra sac pi ri iT vi sebs sxvis uf le beb-

Si Ca re vis gziT – sxvi si si ke Tis ga mo ye ne biT – val de bu lia da ub ru nos uf le ba mo sil

pirs miT vi se bu lis kon diq ci iT (Ein grif fkon dik ti on). es ori kon diq cia war mo ad gens mTa var

in stru men tebs, rom le bic em sa xu re ba qo ne bis usa fuZ vlo moZ ra o bis ukuq ce vas.

mi Re bu lis dab ru ne bis val de bu le ba Se mo far glu lia moTx ov nis mo men ti saT vis

mim Reb Tan ar se bu li gam did re biT.1 Tum ca, kon kre tul Sem Txve veb Si Tu ro gor un da

mox des imis dad ge na, ram de nad aris mim Re bi ukan moTx ov nis mo men ti saT vis jer ki dev

gam did re bu li, Zal ze sa ka ma To a. ma ga li Tad, Tu pir ma da xar ja usa fuZ vlod mi Re bu-

li da Se sa ba mi sad, ar gam did re bu la, mag ram sa nac vlod da zo ga Tan xa, rom lis ga Re bac

sa ku Ta ri qo ne bi dan mo u wev da ima ve miz nis mi saR we vad, is ma inc iT vle ba gam did re bu-

lad.2 es we si ar moq me debs, Tu pir ma usa fuZ vlod mi Re bu li qo ne ba da xar ja ise Ti miz-

ne bi saT vis, rom lis mi saR we va dac igi sa ku Tar qo ne bas ar ga i me teb da (ma ga li Tad, fu-

fu ne bis sag ne bi). gsk-is Sem qmne leb ma am gvar ga dawy ve tas sa fuZ vlad da u des mo saz re-

ba, rom lis mi xed vi Tac usa fuZ vlo gam did re bi dan war mo So bi li moTx ov na mi mar Tu lia

usa mar Tlo Se de ge bis ko req ci i sa ken (Billigkeitsanspruch) da, gar kve ul wi lad, mxo lod

dam xma re fun qci as as ru lebs. Se sa ba mi sad, da uS ve be li a, rom dab ru ne bis val de bu le-

bam ke Til sin di si e ri mim Re bi ra i me sa xiT da a za ra los.3 Tum ca am gvar daS ve bas Ta vi si

mo wi na aR mde ge e bic hyavs. mar Tlac, Zne lad asax sne li a, Tu ra tom un da aR moC ndes usa-

fuZ vlod mi Re bu li qo ne bis sru li ad umiz nod gam flan ga vi pi ri mas Tan Se da re biT uke-

Tes mdgo ma re o ba Si, vinc qo ne ba sa ku Ta ri sa Wi ro e bi saT vis ga mo i ye na.4

sxva Sem Txve vaa – ro de sac ara cal sa xa a, aris Tu ara mim Re bi jer ki dev gam did-

re bu li – ara nam dvi li or mxri vi xel Sek ru le ba. Ses ru le bis kon diq ci a, ise ve ro gorc

* samarTlis magistri, zaarlandis universitetis mecnier-muSaki.1 Honsell H., Drei Fragen des Bereicherungsrecht, FS Schulin (Basel 2002), 30; Staudinger/Lorenz St., 1999,

§ 818 BGB Rn 33; MüKo/Lieb M., 2004, § 818 BGB Rn. 47; Seadare: § 818 gsk, Art. 65 OR da § 1437 ABGB.

2 Honsell H., Drei Fragen des Bereicherungsrecht, FS Schulin (Basel 2002), 30 Seadare aseve BGE 119 II 437 (442) da Semdgomi; Gauch P., Schluep W.R., Schmid J., Rey H., Obligationenrecht AT, I, Zürich 2003, N. 1437; Schwenzer I., Obligationenrecht AT, Bern 2009, N 58.12.; aseve, Honsell H., Mader P.: in Schwi-mann ABGB, 1987, § 1437 N 22; MüKo/Lieb M., 2004, § 818 BGB Rn. 73 da Semdgomni.

3 Protokolle zum BGB II 706 da Semdgomi.4 Honsell H., Drei Fragen des Bereicherungsrecht, FS Schulin (Basel 2002), 30.

giorgi rusiaSvili, vindikaciisa da Sesrulebis kondiqciis konkurencia aranamdvili

ormxrivi xelSekrulebis Sedegebis ukuqcevisas

193

yve la sxva usa fuZ vlo gam did re bi dan war mo So bi li moTx ov na, cal mxriv xa si aTs ata-

rebs. ma ga li Tad, ger ma nul sa mar Tal Si ka no ni mxo lod cal mxri vad iT va lis wi nebs Sem-

sru leb lis mi er mim Re bi sa gan Ses ru le bis ukan moTx ov nas, mis far glebs da mis ga mom-

ricx av ga re mo e bebs, mag ram ar iT va lis wi nebs, Tu ro gor un da mox des mim Re bis mi er ga-

we u li Ses ru le bis gaq viT va, ro de sac mim Re bi, Ta vis mxriv, Sem sru le be li a.

naS rom Si Se vec de biT sa kiTx is gar kve vas, Tu ro gor aris Se saZ le be li mim Reb Tan

re a lu rad ar se bu li gam did re bis da ara nam dvi li or mxri vi xel Sek ru le bis far gleb Si

mxa re Ta in te re se bis sru lad gaT va lis wi ne ba.

II. vin di ka ci i sa da Ses ru le bis kon di qi ci is ur Ti er Tmi mar Te ba

ab straq tu li da ka u za lu ri sa niv To ga ri ge bis sa mar Tlis qvey neb Si

ger ma ni is, Sve i ca ri i sa da av stri is sa mar Tlis sis te me bis msgav sad, sa qar Tve los

sa mar Ta lic ic nobs usa fuZ vlo gam did re bi dan war mo So bil moTx ov nas. imav dro u lad

ar se bobs vin di ka ci ac, ro gorc me sa kuT ris mTa va ri moTx ov na niv Tis mflo be lis mi-

marT, ro mel sac ar aqvs mflo be lo bis uf le ba. im sa mar Tlis qvey neb Si, sa dac val de bu-

le bi Ti ga ri ge ba sa niv Tos nam dvi lo bas ga na pi ro bebs, vin di ka ci am Se iZ le ba Se i Tav sos

Ses ru le bis kon diq ci is fun qci ac. qve moT ga va a a na li zebT am ori moTx ov nis ur Ti er-

Tmi mar Te bas.

1. vin di ka ci is, kon diq ci i sa da maT gan ga mom di na re da ma te bi Ti

sa mar Tleb ri vi Se de ge bis ur Ti er Tmi mar Te ba ger ma nul sa mar Tal Si

ger ma nul sa mo qa la qo sa mar Tal Si er T-er Ti yve la ze rTu lad ga da sawy ve ti prob-

le ma usa fuZ vlo gam did re bi dan war mo So bi li moTx ov nis sxva sa mar Tlis in sti tu te bi-

dan war mo So bil moTx ov neb Tan kon ku ren ci is sa kiTx i a. jer ki dev me-19 sa u ku ne Si, ro-

de sac gsk Seq mni li ar iyo, ga ba to ne bu li mo saz re bis Ta nax mad, rei vindicatio ga mo ricx av-

da condictio-s ga mo ye ne bas,5 vin di ka ci is wi na pi ro be bis ar se bo ba gu lis xmob da, rom kon-

diq ci is wi na pi ro be bi jer ki dev ar ar se bob da, ise ve ro gorc kon diq ci is wi na pi ro be bis

ar se bo ba gu lis xmob da, rom vin di ka ci is wi na pi ro be bi uk ve aRar iyo sa xe ze. kiTx vis

niS nis qveS id ga sakiTxi, niv Tis mflo be li, ro me lic ar gam xda ra me sa kuT re, sa er Tod

aris Tu ara gam did re bu li. kon diq ci is fun qci as war mo ad gen da da kar gu li vin di ka ci-

is ad gi lis da ka ve ba. anu ro de sac niv Tze sa kuT re bis da kar gvis, mi si ga nad gu re bis an

gas xvi se bis Se de gad Se uZ le be li iyo mi si ga mox mo ba mflo be li sa gan, da kar gu li vin di-

ka ci is ad gils ika veb da kon diq cia6 da, Se sa ba mi sad, sa nam vin di ka ci iT niv Tis dab ru ne ba

jer ki dec Se saZ le be li iyo, kon diq ci ac mi uw vdo me li rCe bo da.7 am pe ri o dis ger ma nu li

sa mar Tlis doq tri na jer ki dev ar av leb da mkacr zRvars niv Tis kon diq ci a sa (condictio

5 Savigny F.C., System des heutigen römischen rechts, V, Berlin 1841, 565; Schmitt R., Die Subsidiarität der Bereicherungsansprüche, Bielefeld 1969, 57.

6 Savigny F.C., System des heutigen römischen rechts, Berlin V, 1841, 515; Wilburg W., Die Lehre von der un-gerechtfertigten Bereicherung nach österreichischem und deutschem Recht, Graz 1934, 33.

7 bayr. ObLG, SeuffArch 35, 428; Stadler A., Gestaltungsfreiheit und Verkehrsschutz durch Abstraktion, Tübin-gen 1996, 224.


194

rei) da mflo be lo bis kon diq ci as (condictio possesionis) So ris8, Tum ca am gva ri ga mij vna ger-

ma ni is im dro in del sa mo qa la qo sa mar Tal Si uk ve ar se bob da. mo ce mu li mo saz re bis ga-

mo Za xi lia wi na sa u ku nis da sawy is Si ger ma nul li te ra tu ra Si ga ba to ne bu li az ri, rom

gsk-is 985-e pa rag ra fi, ro me lic awes ri gebs vin di ka ci as, Ta vis Ta vad ga mo ricx avs ra

kon diq ci iT sa kuT re bis moTx ov nas, mflo be lo bis kon diq ci as xe lux le bels to vebs9.

dRes dRe o biT ger ma nul sa mar Tal Si am or moTx ov nas So ris kon ku ren cia Se-

saZ le be lia niv Tis usa fuZ vlo mflo be lo bi dan ga moTx o vi sas. amis ma ga li Tia Sem-

Txve va, ro de sac ara nam dvi lia ro gorc val de bu le bi Ti, ise sa niv To ga ri ge ba (er Ti

da ima ve an sxva das xva mi ze zis ga mo), es aris eg reT wo de bu li or ma gi ara nam dvi lo bis

(Doppelnichtigkeit) Sem Txve va. am dros me sa kuT res niv Tis mflo be lo bis ukan ga moTx o va

Se uZ lia ro gorc vin di ka ci is, ase ve usa fuZ vlo gam did re bis meS ve o biT.10 am ori moTx-

ov nis kon ku ren cia war mo Sobs sir Tu le ebs, rad gan es sa kiTxi dge ba ara mxo lod Zi ri-

Tad moTx ov neb Tan da kav Si re biT (vin di ka ci iT Tu kon diq ci iT un da mox des uSu a lod

niv Tis dab ru ne ba), ara med ase ve da ma te bi Ti moTx ov ne bis (Nebenansprüche) mi mar Tac, ro-

go ric aris, ma ga li Tad, niv Ti dan mi Re bu li sar geb lis anazR a u re ba.

a. vin di ka ci i sa da Ses ru le bis kon diq ci is ur Ti er Tmi mar Te ba

ger ma nu li li te ra tu ra Si11 cal sa xa a, rom usa fuZ vlo gam did re bis in sti tuts ar

Se iZ le ba mi e ni Wos er TmniS vne lov nad sub si di a ru li ro li yve la sxva moTx ov nas Tan Se-

da re biT, ro gorc es xSir Sem Txve va Si sxva sa mar Tlis si te meb Sia aRi a re bu li. am in sti-

tu tis ara sub si di a rul xa si aT ze mety ve lebs mi si ad gi li ger ma nu li sa mo qa la qo ko-

deq sis sis te ma Si. Tum ca ase ve cal sa xa daa uar yo fi li sa pi ris pi ro mo saz re ba,12 rom lis

mi xed vi Tac usa fuZ vlo gam did re ba war mo ad gens „u maR les mar Tlwes rigs“, ro mel sac

sa mar Tlis yve la sxva in sti tu tis kon tro li sa da ko req ci is fun qcia akis ri a, Se sa ba-

mi sad, Ses ru le bis kon diq ci i sa da sxva moTx ov na Ta ur Ti er Tmi mar Te bis Sem Txve va Si,

Se saZ le be lia sa xe ze gvqon des mxo lod far do bi Ti sub si di a ru lo ba13 an ara ga mom ricx-

a vi kon ku ren ci a.

vin di ka cia ger ma nul sa mo qa la qo ko deq sSi mo wes ri ge bu lia 985-e,14 Ses ru le bis

kon diq cia ki 812 I 1, 1. Var.-Si15 pa rag raf Si. ro de sac ro gorc val de bu le bi Ti, ase ve sa-

niv To ga ri ge ba aris ara nam dvi li, niv Tis me sa kuT res usa fuZ vlod gam did re bu li sa gan

8 Stadler A., Gestaltungsfreiheit und Verkehrsschutz durch Abstraktion, Tübingen 1996, 224. 9 Seadare mflobelobis kondiqciasTan dakavSirebiT jer kidev meore raixis sasamarT-

los gadawyvetilebebi: RGZ 98, 131 (135); RGZ 115, 31 (34); RGZ 129, 307 (311); aseve BGH NJW 1953, 58 (59); Schmitt R., Die Subsidiarität der Bereicherungsansprüche, Bielefeld 1969, 104.

10 Stadler A., Gestaltungsfreiheit und Verkehrsschutz durch Abstraktion, Tübingen 1996, 224.11 Schmitt R., Die Subsidiarität der Bereicherungsansprüche, Bielefeld 1969, 96 da Semdgomni.12 v. Caemmerer E., Bereicherung und unerlaubte Handlung, FS Rabel (Tübingen 1954), 339; Waltjen D., Das

Eigentümer-Besitzer-Verhältnis und Ansprüche aus ungerechtfertigter Bereicherunng, AcP 175 (1975), 109 da Semdgomni.

13 rac gamowveuli ara imiT, rom es instituti TavisTavad subsidiarulia yvela sxva in-

stitutTan mimarTebaSi.14 § 985: mesakuTres SeuZlia mflobelisagan moiTxovos nivTis dabruneba.15 § 812 I 1: vinc sxvisi SesrulebiT an sxvagvarad moipovebs raimes sxvis xarjze samarT-

lebrivi safuZvlis gareSe, valdebulia daabrunos is.



195

niv Tis ga moTx o va Se uZ lia ro gorc vin di ka ci is, ase ve kon diq ci is meS ve o biT. ma ga li-

Tad, ro de sac pi ri SezR u du lad qme du na ri a nia ro gorc sa niv To, ase ve val de bu le bi Ti

ga ri ge be bis da de bi sas, an val de bu le bi Ti ga ri ge bis da de bi sas sa xe zea Sec do ma (pi ri

cde ba kon tra hen tis vi na o ba Si), xo lo sa niv To ga ri ge bis da de bi sas Sem Zens Sec do miT

ga das cems sul sxva nivTs. Se ci le bis Se de gad Se saZ le be lia ori ve ga ri ge bis da de bis

mo men ti dan ara nam dvi lad cno ba.16 moTx ov na Ta kon ku ren ci as Se iZ le ba ad gi li hqon des

ase ve im Sem Txve veb Si, ro de sac sa mar Tleb riv ur Ti er To ba Si or ze me ti pi ri mo na wi-

le obs17. ma ga li Tad, ro de sac eg reT wo de bu li gas xvi se ba Ta jaW vis18 Sem Txve va Si, ise ve

ro gorc niv Tis me sa kuT re sa da niv Tis pir vel Sem Zens So ris, ase ve am uka nas knel sa da

me o re Sem Zens So ris da de bu li yve la sa niv To Tu val de bu le bi Ti ga ri ge ba ara nam dvi-

li a. au ci le be li a, rom me o re Sem Zen ma ver Se i Zi nos sa kuT re bis uf le ba ke Til sin di si-

e ri mo po ve bis meS ve o biT.

1.1. sa sa mar Tlo praq ti ka, li te ra tu ra Si ga ba to ne bu li Se xe du le ba

da gan sxva ve bu li az ri

im Sem Txve va Si, Tu moTx ov nis sa ga ni niv Tze mflo be lo bis dab ru ne ba a, sa sa mar-

Tlo praq ti kasa da li te ra tu ra Si ga ba to ne bu li mo saz re bis Ta nax mad, vin di ka cia da

Ses ru le bis kon diq cia er Tma neT Tan kon ku ri rebs da Se saZ le be lia ori ve moTx ov nis

uf le bis ga mo ye ne ba.19

gan sxva ve bu li Se xe du le ba aqvT mec ni er Ta me o re, sak ma od an ga riS ga sa wev na wils.

ma Ti az riT, usa fuZ vlo gam did re bi dan war mo So bi li moTx ov na, ro gorc spe ci a lu ri

moTx ov na, vin di ka ci as Tan kon ku ren ci i sas ga mo ricx avs am uka nas kne lis ga mo ye ne bas.

mas sa fuZ vlad da e do jer ki dev sa u ku nis da sawy is Si Siber-is20 mi er ga moT qmu li mo-

saz re ba, rom lis mi xed vi Tac vin di ka ci a, ro gorc sa kuT re bi dan war mo So bi li zo ga di

moTx ov na, spe ci a lur moTx ov neb Tan kon ku ren ci i sas ukan un da ixev des. es Se xe du le ba

Sem dgom Si Ca mo ya lib da Te o ri ad21 da mo ic va ase ve vin di ka ci i sa da kon diq ci is ur Ti er-

Tmi mar Te bac.

aR niS nu li kon cef ci is ar se bo ba22 bev rad gan pi ro be bu lia im ga re mo e biT, rom

vin di ka ci a sa da kon diq ci as gan sxva ve bu li da ma te bi Ti moTx ov ne bi ukav Sir de ba. ma ga-

16 sakiTxi, vrceldeba Tu ara valdebulebiTi garigebis Secilebis Sedegad gamowveuli

aranamdviloba aseve sanivTo garigebaze, scdeba mocemuli Temis CarCoebs.17 Stadler A., Gestaltungsfreiheit und Verkehrsschutz durch Abstraktion, Tübingen,1996, 225.18 Veräußerungkette – igulisxmeba SemTxveva, rodesac nivTis gasxviseba ramdenimejer, erT-

maneTis miyolebiT xorcieldeba.19 BGHZ 34, 122; Staudinger/Gursky K.H., 2006, § 985 BGB Rn. 24; Seadare, aseve RGZ 170, 259.20 Siber H., Der Rechtszwang im Schuldverhältnis, Leipzig 1903, 114, 125 da Semdgomi; aseve Siber H., Die

Passivlegitimation bei der rei vindicatio, Leipzig 1907, 249 da Semdgomni.21 Raiser L., FS M. Wolff (Tübingen 1952), 123 da 140; Raiser L., JZ 1958, 681, 683; Baur F.,Stürner R., Sa-

chenrecht, München 1999, 97 da Semdgomni; v. Caemmerer E., Bereicherung und unerlaubte Handlung, FS Rabel (Tübingen 1954), 145 da Semdgomni; Seadare aseve Waltjen D., Das Eigentümer-Besitzer-Ver-hältnis und Ansprüche aus ungerechtfertigter Bereicherunng, AcP 175 (1975), 109 da Semdgomni; Honsell H.,Wieling H.J., Fälle zum Besonderen Schuldrecht, München 1996, 98, სქ. 2.

22 Waltjen D., Das Eigentümer-Besitzer-Verhältnis und Ansprüche aus ungerechtfertigter Bereicherunng, AcP 175 (1975), 109.


196

li Tad, ger ma ni is sa mo qa la qo ko deq sis 987-e pa ra gra fi awes ri gebs ara uf le ba mo si li

mflo be lis mi marT me sa kuT ris moTx ov nas, da ub ru nos mas niv Ti dan mi Re bu li sar ge be-

li an is sar ge be li, ro me lic mas sar Ce lis aR Zvris mo men ti dan Se iZ le ba mi e Ro da bra-

le u lad ar mi i Ro. mom dev no mux leb Si mo wes ri ge bu lia ara uf le ba mo si li mflo be lis

mi er sar geb lis anazR a u re ba, ro mel mac usas yid lod mi i Ro niv Ti (§988 gsk), sar Ce lis

aR Zvris Sem deg ara uf le ba mo si li mflo be lis mi er zi a nis anazR a u re bis uf le ba (§989

gsk) da ram de ni me sxva vin di ka ci is Tan mde vi moTx ov na. es nor me bi ga nas xva ve ben ara-

ke Til sin di si er da ke Til sin di si er mflo be ls da ad ge nen maT gan sxva ve bul pa su xis-

mgeb lo bas. 993-e da Sem dgo mi pa rag ra fe bi awe se ben am je rad me sa kuT ris val de bu le bas,

niv Tis dab ru ne bis Sem deg au nazR a u ros ara uf le ba mo sil mflo bels niv Tze ga we u li

da na xar je bi. ur Ti er Tda pi ris pi re bu li moTx ov ne bi er Tob li o ba Si qmni an eg reT wo de-

bul `me sa kuT resa da mflo bels So ris ur Ti er To bas” (Eigentümer-Besitzer Verhältnis). usa-

fuZ vlo gam did re bis sa mar Ta li msgav si ti pis da ma te biT moTx ov nebs ger ma nul sa mar-

Tal Si gan sxva ve bu lad awes ri gebs, Tum ca, da ma te biT moTx ov na Ta So ris kon ku ren ci is

sa kiTx am de sa Wi roa uSu a lod Zi ri Tad moTx ov nebs So ris kon ku ren ci is, anu im moTx ov-

nebs So ris kon ku ren ci is prob le mis gan xil va, rom le bic mi mar Tu lia uSu a lod niv Tis

dab ru ne ba ze da ara sar geb lis an zi a nis anazR a u re ba ze.23

da ma te bi Ti moTx ov ne bi sa gan gan sxva ve biT, Zi ri Ta di moTx ov ne bi er Ti da ima ve

miz nis, niv Tis dab ru ne bi sa ken aris mi mar Tu li da sa mar Tleb ri vi si ke Tis mniS vne lo bis

Se fa se bi sas maT So ris wi na aR mde go ba ar ar se bobs.24 im mo saz re bis sa wi na aR mde god, rom

Ses ru le bis kon diq ci as vin di ka ci as Tan mi mar Te ba Si upi ra te si Za la un da mi e ni Wos, Se-

saZ le be lia Sem de gi ar gu men tis moS ve li e ba. gsk-is 986-e pa rag ra fi awe sebs, rom Tu niv-

Tis mflo bels aqvs eg reT wo de bu li mflo be lo bis uf le ba, ma Sin me sa kuT ris mxri dan

niv Tis vin di ci re ba da uS ve be li a.

Tu sa xel Sek ru le bo da usa fuZ vlo gam did re bi dan war mo So bi li moTx ov ne bi ga-

mo ricx avs vin di ka ci is Se saZ leb lo bas, ma Sin 986-e pa rag rafs mxo lod Zal ze mwi ri ga-

mo ye ne bis sfe ro rCe ba.25 ne bis mi er Sem Txve va Si, ro de sac ar ar se bobs sa xel Skru le bo

uf le ba mflo be lo ba ze, niv Tis ukan moTx ov na Se saZ le be li iq ne ba sa xel Sek ru le bo

dab ru ne bis moTx ov niT an usa fuZ vlo gam did re bis we se bis Se sa ba mi sad, rac uk ve Ta vis-

Ta vad ga mo ricx av da niv Tis dab ru ne bis Se saZ leb lo bas vin di ka ci is meS ve o biT. TviT

vin di ka ci ac sak ma od mwir Sem Txve veb Si iq ne bo da ga mo ye ne bu li, rad gan yo vel Tvis, ro-

de sac sa xe zea ara nam dvi li sa xel Sek ru le bo ur Ti er To ba, moZ ra vi niv Tis ukan moTx-

ov na uk ve usa fuZ vlo gam did re bis we se bis Se sa ba mi sad mox de bo da. vin di ka ci is ga mo ye-

ne bis Zi ri Tad sfe rod dar Ce bo da mxo lod Sem Txve va, ro de sac me sa kuT rem mi si ne bis

ga re Se da kar ga mflo be lo ba, Tum ca am ur Ti er To be bis mo sa wes ri geb lad ger ma nul sa-

mar Tal Si sxva, uf ro spe ci a lu ri moTx ov nac ar se bobs.26

23 diferenciacia ZiriTad da damatebiT moTxovnis uflebebs Soris savsebiT SesaZlebe-

lia, Seadare: Staudinger/Gursky K.H., 2006, § 985 BGB Rn. 24; Köbl U., Das Eigentümer-Besitzer-Ver-hältnis im Anspruchssystem des BGB, Berlin 1971, 153 da Semdgomi; Emmerich V., Nebenfolgen der Vin-dikation, Saarbrücken-Homburg 1966, 42, 100 da Semdgomni; Medicus D., Bürgerliches Recht, Köln-Berlin 2011, Rn. 593.

24 Larenz K., Methodenlehre, Berlin 1991, 250.25 Stadler A., Gestaltungsfreiheit und Verkehrsschutz durch Abstraktion, Tübingen 1996, 227.26 gsk-is § 1007 II an § 861 gsk, Seadare Medicus D., Bürgerliches Recht, Köln-Berlin 2011, Rn. 593.



197

kon diq ci is ga mo ye ne bi sas vin di ka ci is ga mo ricx vis wi na aR mdeg da ma te bi Ti ar gu-

men ti amgvaria: mTe li ri gi moTx ov ne bi, da maT So ris vin di ka ci ac, mo va lis ga kot re bi-

sas mis mflo be lo ba Si ar se bu li niv Tis mo va lis qo ne bi sa gan ga mo cal ke ve bi sa da me sa-

kuT ri saT vis ga da ce mis Se saZ leb lo bas iZ le va.27 mar Ta li a, im Sem Txve va Si, ro de sac or-

ma gi ara nam dvi lo ba aris sa xe ze me sa kuT re sa da usa fuZ vlod gam did re buls So ris ur-

Ti er To ba Si, am gva ri ga mo cal ke ve bis Se saZ leb lo bas iZ le va ase ve kon diq ci ac,28 mag ram

ara im Sem Txve va Si, ro de sac usa fuZ vlod gam did re bul ma mo as wro niv Tis me sa me pir ze

gas xvi se ba. ma ga li Ti 1: a-m mi yi da da ga das ca niv Ti b-s, ro mel mac, Ta vis mxriv, es niv Ti

ga as xvi sa da ga das ca g-s. yve la es ga ri ge ba, ro gorc val de bu le bi Ti, ise sa niv To, aris

ara nam dvi li. Sem deg Si b. kot rde ba. Tu da vuS vebT, rom am Sem Txve va Si a-s kon diq cia b-s

mi marT ga mo ricx avs g-sgan niv Tis vin di ci re bis Se saZ leb lo bas, es ga dawy ve ta cal sa-

xad au a re sebs a-s mdgo ma re o bas. rad gan mas ar eq ne ba niv Tis uSu a lod g-sgan ga moTx o-

vis Se saZ leb lo ba, xo lo b-s wi na aR mdeg mi mar Tu li kon diq cia mas di dad ver da ex ma re ba,

rad gan b nivTs uk ve ar flobs da mis gan mxo lod niv Tis Ri re bu le bis moTx ov naa Se saZ-

le be li (§818 II gsk). a un da Cad ges b-s mo va le Ta rig Si da das jer des ga kot re bu lis qo ne-

bis ga na wi le bis Sem deg mis Tvis dar Ce nil wils. mo ce mu li ar gu men te bi dan ga mom di na re,

ger ma nul sa mar Tal Si sak ma od da sa bu Te bu li Cans mo saz re ba, rom lis mi xed vi Tac vin di-

ka cia da kon diq cia ki ar ga mo ricx a ven, ara med kon ku ri re ben er Tma neT Tan.

b. vin di ka ci i sa da Ses ru le bis kon diq ci is Tan mdevi moTx ov ne bis

ur Ti er Tmi mar Te ba

Se da re biT kom pleq sur da rTu lad ga da saW rel sa kiTxs war mo ad gens mi mar Te ba

vin di ka ci i sa (§987 da Sem dgom ni gsk29) da Ses ru le bis kon diq ci is Tan mdev moTx ov nebs

(§§812, 818 gsk) So ris. o ri ve Sem Txve va Si niv Tis ga moTx o vis Tan mde vi Se de gi mis gan mi-

Re bu li sar geb lis ga moTx o va a.

ke Til sin di si er mflo bels, rom li sa ga nac me sa kuT re vin di ka ci is meS ve o biT ib-

ru nebs sa ku Tar nivTs, Se iZ le ba da e kis ros mxo lod im sar geb lis anazR a u re ba, ro mel-

sac is mi i Rebs sa sa mar Tlo Si mis wi na aR mdeg vin di ka ci u ri sar Ce lis war dge nis Sem-

deg, an ro me lic mi i Re ba niv Tis daS ve bul ze uf ro in ten si u rad ga mo ye ne bis Se de gad

(Übermaßfrüchte).30 ke Til sin di si er mflo bels ar ekis re ba sxva ra i me sar geb lis da ab ru-

27 Stadler A., Gestaltungsfreiheit und Verkehrsschutz durch Abstraktion, Tübingen 1996, 229.28 Böhle-Stamschräder A., Kilger J., 1997, § 43 Kostenordnung Bem. 7. 29 gsk-is § 987 I: mflobelma unda daubrunos mesakuTres is sargebeli, romelsac is miiRebs

sasamarTloSi sarCelis aRZvris Semdeg. gsk-is § 988: mflobeli, romelic nivTs flobs

ise, rogorc mis sakuTars, an flobs mas sargeblobis uflebis safuZvelze, romelic

sinamdvileSi ar arsebobs da mflobeloba mopovebuli aqvs usasyidlod, valdebulia

mesakuTres aunazRauros sarCelis aRZvramde miRebuli sargebeli usafuZvlo gam-

didrebis danawesTa Sesabamisad. gsk-is § 993 I: Tu 987-992-e paragrafebis winapirobe-

bi ar aris saxeze, maSin mflobelma miRebuli nayofi, romelic gonivruli meurneobis

Sesabamisad nivTidan miRebul sargeblad ar SeiZleba CaiTvalos, unda daabrunos usa-

fuZvlo gamdidrebis danawesTa Sesabamisad; sxva mxriv is ar aris valdebuli aanazRau-

ros raime sargebeli an ziani.30 igulisxmeba iseTi nayofi, romlis miRebac xdeba nivTis substanciis cveTis xarjze, an


198

ne bis val de bu le ba. ga mo nak liss war mo ad gens mxo lod is Sem Txve va, ro de sac mflo-

bel ma mflo be lo ba usas yid lod mi i Ro. am dros is ab ru nebs sar ge bels usa fuZ vlo gam-

did re bis da na wes Ta Se sa ba mi sad.

gan sxva ve bu lad aris mo wes ri ge bu li sar geb lis dab ru ne ba usa fuZ vlo gam did-

re bis sa mar Tal Si.31 am Sem Txve va Si kon ku ren ci a a, er Ti mxriv, gsk-s 818-e da 987-e, 988-e,

993-e pa rag ra febs So ris. Ti To e u li am nor mis ga mo ye ne bas gan sxva ve bul Se de gam de miv-

ya varT. mflo be li, ro me lic niv Tis me sa kuT re ara nam dvi li val de bu le bi Ti ga ri ge bis

sa fuZ vel ze gax da, val de bu li a, §818-e I gsk-s Se sa ba mi sad, da ab ru nos niv Ti dan mi Re bu-

li sar ge be li, ma Sin ro de sac mflo be li, ro mel sac ar mo u po ve bia sa kuT re ba, rad gan sa-

xe ze iyo or ma gi ara nam dvi lo ba, ar ab ru nebs am sar ge bels §§ 988-e, 993-e I gsk-s mi xed viT.

1.1. `me sa kuT re- mflo bels So ris ur Ti er To bis~ upi ra te so ba

ger ma nu li sa sa mar Tlo praq ti kis mi xed viT, moTx ov na Ta kon ku ren ci i sas upi ra-

te so ba un da mi e ni Wos vin di ka ci i dan ga mom di na re da ma te biT moTx ov nebs. sa sa mar Tlo

praq ti ka sa da li te ra tu ra Si ga ba to ne bu li mo saz re bis Ta nax mad, am da ma te bi Ti moTx-

ov ne bis mi zans war mo ad gens ke Til sin di si e ri mflo be lis pri vi le gi re ba, ro mel mac

niv Ti sas yid liT mo i po va da rom lis mi mar Tac jer sar Ce li ar aR Zru la. es mi za ni gan-

sa kuT re biT aq tu a lu ria sam pirs So ris ur Ti er To ba Si, e. i. ma Sin, ro de sac me sa kuT ri-

sa gan mi Re bu li niv Ti mflo bel ma, Ta vis mxriv, sxva mflo bels ga das ca. am me o re ara uf-

le ba mo sil mflo bels, ro me lic val de bu lia niv Ti da ub ru nos me sa kuT res, sa nac vlod

ki mxo lod Ta vi si kon tra hen ti sa gan (pir ve li mflo be li sa gan) Se uZ lia kom pen sa ci is

moTx ov na, un da dar Ces niv Ti sa gan mi Re bu li sar ge be li. imi saT vis, rom ze mox se ne bu li

mflo be lis pri vi le gi re ba Se saZ le be li iyos, sa sa mar Tlo praq ti ka Si ga ba to ne bu li

mo saz re bis Ta nax mad, gsk-s 987-e da mom dev no pa rag ra fe bi war mo ad ge nen im amom wu rav

da na we sebs, rom le bic sa mar Tlis sxva in sti tu te bi dan msgav si ti pis moTx ov ne bis war-

mo So bis Se saZ leb lo bas ga mo ricx a ven.32 am mo saz re ba Si ga mov le ni li es zo ga di prin ci-

pi xSi rad gar kve ul sa xec vli le bas ga nic dis.

ro gorc uk ve aRi niS na, „me sa kuT re sa da mflo bels So ris ur Ti er To bis“ mom wes-

ri ge be li in sti tu tis mi za nia ke Til sin di si er mflo bels, ro mel mac sas yid li a ni ga-

ri ge biT mo i po va niv Ti, dar Ces mis gan mi Re bu li sar ge be li, rad gan is val de bu lia me-

sa kuT res da ub ru nos niv Ti, xo lo sas yid lis moTx ov na (Tu sam pirs So ris ur Ti er To-

ba gvaqvs sa xe ze) da mo ki de bu lia mi si uSu a lo kon tra hen tis ga dax di su na ri a no ba ze da

ase ve, am ur Ti er To bi dan war mo So bil sxva sir Tu le eb ze. sxva sity ve biT rom vTqvaT:

sam pirs So ris ur Ti er To ba Si me sa kuT re vin di ka ci is meS ve o biT nivTs me sa me pi ri sa gan

Zal ze mar ti vad ib ru nebs, xo lo es uka nas kne li, ro mel sac ar hqon da sa fuZ ve li eva ra-

u da, rom niv Ti mi si sa kuT re ba ar iyo da sar geb lob da mi siT, ro gorc sa ku Ta riT, kar-

gavs nivTs, xo lo mas Si ga dax di li sas yid lis moTx ov ni sas da mo ki de bu lia sul sxva pi-

ris (da ara me sa kuT ris) ga dax di su na ri a no ba ze.

nivTis moxmareba xdeba ise intensiurad, rom es gamoiwvevs nivTis samomavlo nayofi-

erebis Semcirebas (MüKo/Baldus Ch., 2009, § 993 BGB Rn. 5).31 gsk-is § 818 I: dabrunebas eqvemdebareba nivTidan an uflebidan miRebuli sargebeli,

aseve is, rac pirma miiRo nivTis dazianebis, gafuWebis an warTmevis sanacvlod.

32 RGZ 163, 348 (35)2; RGZ 137, 206; MüKo/Medicus D., 1997, §993 BGB Rn. 11 da Semdgomi.



199

sxvag va ri da na we si ar se bobs mflo be lo bis usas yid lod Se Ze nis Sem Txve vi saT vis.

ger ma ne li ka non mdeb lis Se fa se bi Ti ga dawy ve ti le ba (Wertungseintschiedung), rom, sas yid-

li an Tan Se da re biT, qo ne bis usas yid lod mo po ve ba niv Tis Se nar Cu ne bi sa da da ma te bi-

Ti moTx ov ne bis Ta vi dan aci le bi saT vis ga ci le biT sust sa fuZ vels (causa minor) war mo-

ad gens, wi Tel xa zad gas devs usa fuZ vlo gam did re bis mTel in sti tuts.33 es Se fa se ba

gad mo ta ni lia ase ve „me sa kuT re- mflo be lis ur Ti er To ba Sic“. ami to mac §988-e da na-

we sis mi xed viT, mflo be li, ro mel mac usa syid lod mo i po va mflo be lo ba, val de bu lia

aa nazR a u ros niv Ti dan mi Re bu li sar ge be li usa fuZ vlo gam did re bis da na wes Ta Se sa ba-

mi sad. usa fuZ vlo gam did re bis sa mar Ta li sar geb lis moTx ov nis Sem Txve va Si TviT ar

ga nas xva vebs, sas yid li a ni Tu usas yid lo ga ri ge bis sa fuZ vel ze iq na mflo be lo ba Se Ze-

ni li. Se sa ba mi sad, im Sem Txve va Si, ro de sac val de bu le bi Ti sas yid li a ni ga ri ge ba ara-

nam dvi li a, xo lo sa niv To ga ri ge ba nam dvi li, usa fuZ vlod gam did re bu li me sa kuT re

val de bu lia Tav da pir vel me sa kuT res da ub ru nos sa kuT re ba da ase ve niv Ti dan mi Re bu-

li sar ge be li (§818 I gsk). im Sem Txve va Si ki, ro de sac val de bu le biT ga ri ge bas Tan er Tad

ara nam dvi li iyo ase ve sa niv To ga ri ge bac, usa fuZ vlod gam did re bul mflo bels niv-

Tis dab ru ne ba, kon diq ci ur da na wes Ta mi xed viT, mo u wev da sar ge bel Tan er Tad, xo lo

vin di ka ci u ri moTx ov ni dan war mo So bi li pa su xis mgeb lo bi sas is ar da ab ru neb da sar-

ge bels. pa su xis mgeb lo bis es ori mas Sta bi er Tma neTs aci le bu li a. sa sa mar Tlo praq-

ti ka34 maT er Tma neT Tan Se saty vi so ba Si moy va nas Sem de gi xer xiT cdi lobs: mflo be lo-

bis usa fuZ vlo da usas yid lo mo po ve ba er Tma ne Tis tol fa sad mi iC ne va. anu im Sem Txve-

va Sic ki, ro de sac pir ma da do sas yid li a ni val de bu le bi Ti ga ri ge ba da mas Tan er Tad

ba Ti li iyo ase ve sa niv To ga ri ge bac, rom li Tac pir ma mo i po va mflo be lo ba, mi iC ne va,

rom mflo be lo bis mo po ve ba mox da usas yid lod. am gva ri ga dawy ve ta sa Su a le bas iZ le va,

rom gsk-s 988-e pa rag ra fis moq me de ba, ro me lic pri vi le gi re bul mdgo ma re o ba Si aye-

nebs mxo lod sas yid li an mflo bels, sxva da nar Cen Sem Txve va Si ki sar geb lis moTx ov ni-

sas usa fuZ vlo gam did re ba ze mi u Ti Tebs, gav rcel des ase ve am or ma gi ara nam dvi lo bis

Sem Txve va zec. Se sa ba mi sad, sa niv To ga ri ge bis ara nam dvi lo bis dros, ara uf le ba mo si-

li mflo be li ne bis mi er Sem Txve va Si, ro de sac sar geb lis dab ru ne bas exe ba saq me, pa suxs

un da ageb des vin di ka ci u ri ur Ti er To bis da na wes Ta Se sa ba mi sad.

1.2. li te ra tu ra Si ga moT qmu li mo saz re ba da moTx ov na Ta kon ku ren cia

es mo saz re ba li te ra tu ra Si35 sak ma od mkac rad aris gak ri ti ke bu li. ar gu men te-

bis Tval sa Ci no e bi saT vis kvlav ma ga li Tis moS ve li e ba mig vaC nia sa Wi rod. ma ga li Ti 2:

a-m mi yi da da ga das ca niv Ti b-s, ro mel mac, Ta vis mxriv, es niv Ti usas yid lo ga ri ge bis

sa fuZ vel ze ga das ca g-s. yve la es, ro gorc val de bu le bi Ti, ise sa niv To ga ri ge ba ara-

33 SedarebisaTvis sakmarisia gsk-is § 816 I: „Tu arauflebamosili piri gankargavs nivTs,

da es gankargva namdvilia uflebamosili piris mimarT, is valdebulia gadasces ufle-

bamosil pirs am gankargvis Sedegad miRebuli. Tu gankargva xdeba usasyidlod, es val-

debuleba warmoeSveba im pirs, romelic gankargvis Sedegad uSulod moipovebs samarT-

lebriv sikeTes.“34 RGZ 163, 348 da Semdgomni; BGHZ 32, 76 (94) da Semdgomi.35 Baur F., Stürner R., Sachenrecht, München 1999, 97; Medicus D., Bürgerliches Recht, Köln-Berlin 2011, Rn.

600; Emmerich V., Nebenfolgen der Vindikation, Saarbrücken-Homburg 1966, 94.


200

nam dvi lia da g-m sa kuT re bis mo po ve ba ver SeZ lo verc sa kuT re bis ke Til sin di si e rad

mo po ve bis meS ve o biT.

im gan sxva ve bis sa fuZ vels, ro mel sac gsk-s 988-e pa rag ra fi ake Tebs sas yid li an da

usas yid lo mflo bels So ris, ro de sac mxo lod es uka nas kne lia val de bu li da ab ru nos

sar ge be li, war mo ad gens is faq ti, rom g-s, ro mel mac usas yid lod mo i po va mflo be lo-

ba, ar akis ria mis uSu a lo kon tra hent b-sa gan ga ri ge bis sas yid lis dab ru ne bis ris ki.

man usas yid lo ga ri ge biT mo i po va qo ne ba, ami to mac, Se saZ le be lia igi da va val de bu-

loT, ra Ta uSu a lod a-s da ub ru nos mi si kuT vni li niv Tis sar ge be li. es sa kiTxi sxvag-

va rad wyde ba ma Sin, ro de sac b-m g-s sas yid li a ni ga ri ge biT ga das ca niv Ti. g-s in te re si,

Tu mas uwevs niv Tis sar geb lis me sa kuT ri saT vis ga da ce ma, mas Si ga dax di li sas yid lis

ukan dab ru ne baa. me tad rom da va kon kre toT, g da in te re se bu lia kon tra hen tis mi er ga-

dax di li Tan xis anazR a u re bam de ar da ab ru nos niv Ti.36 or pirs So ris ur Ti er To ba Si

g-s am in te re si saT vis an ga ri Sis ga we va Se saZ le be lia ori ve mxa ri saT vis er Tdro u li

Ses ru le bis da val de bu le biT (Zug-um-Zug Leistung),37 rac niv Tis mflo bel g-s sa Su a le bas

aZ levs, ma nam de ar da ab ru nos sar ge be li, sa nam mas ar au nazR a ur de ba niv Tis Se Ze ni saT-

vis ga we u li xar je bi. sxvag va ra daa saq me, ro de sac g sar ge bels ub ru nebs me sa kuT re a-s,

xo lo niv Tis sa nac vlod ga dax di li sas yid lis dab ru ne ba mxo lod uSu a lo kon tra hent

b-sgan Se uZ lia mo iTx o vos. am Sem Txve va Si mas Ses ru le be bis er Tdro u lad moTx ov nis

uf le ba aRar rCe ba da ekis re ba b-s ga dax di su na ri a no bis ris ki. swo red es usa mar Tlod

miC ne u li Se de gi war mo ad gens sa sa mar Tlo praq ti kis mi er Se mo Ta va ze bu li ga dawy ve tis

sa wi na aR mde go Zi ri Tad sa pir wo nes. ami to mac, li te ra tu ra Si ga ba to ne bu lia mo saz re-

ba,38 rom, mi u xe da vad §993 I 2 gsk-s ar se bo bi sa, rom lis Ta nax mad usa fuZ vlo gam did re-

bis da na we se bis mi xed viT ke Til sin di si e ri sas yid li a ni mflo be li ar ab ru nebs niv Tis

sar ge bels, or ma gi ara nam dvi lo bis Sem Txve va Si usa fuZ vlo gam did re ba ma inc un da iq-

nes ga mo ye ne bu li. Tum ca, es, Ta vis mxriv, axal prob le mas war mo Sobs: es ori in sti tu ti

er Ti da ima ve Sem Txve vi saT vis gan sxva ve bul sa mar Tleb riv Se de gebs awe sebs.

1.3. Ses ru le bis kon diq ci is upi ra te so ba

li te ra tu ra Si ga moT qmu li me sa me mo saz re bis39 mi xed viT, Ses ru le bis kon diq ci i-

dan war mo So bi li da ma te bi Ti moTx ov nis uf le be bi gan dev ni an vin di ka ci i dan war mo So-

bil da ma te biT moTx ov nebs.40 es mo saz re ba ufuZ ne ba daS ve bas, rom usa fuZ vlo gam did-

re ba vin di ka ci as Tan mi mar Te ba Si aris spe ci a lu ri moTx ov na, rom lic vrcel de ba ase ve

36 Stadler A., Gestaltungsfreiheit und Verkehrsschutz durch Abstraktion, Tübingen 1996, 229.37 gsk-is § 273.38 Baur F., Stürner R., Sachenrecht, München 1999, 97; Medicus D., Bürgerliches Recht, Köln-Berlin 2011, Rn.

600; Larenz K., Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, 1994, § 74 I 1 a.39 v. Caemmerer E., Bereicherung und unerlaubte Handlung, FS Rabel (Tübingen 1954), 145 da Semdgomi,

154 sq. 42; Waltjen D., Das Eigentümer-Besitzer-Verhältnis und Ansprüche aus ungerechtfertigter Berei-cherunng, AcP 175 (1975), 109 da Semdgomni; Emmerich V., Nebenfolgen der Vindikation, Saarbrücken-Homburg 1966, 102 da Semdgomni.

40 Staudinger Eckpfeiler/Martinek M., 2009, § 818 BGB Rn. 68 es wesi moqmedebs mxolod Sesrulebis

kondiqciisa da vindikaciis konkurenciisas da ar moqmedebs sxva kondiqciebis SemTx-

vevaSi.



201

kon diq ci i dan da vin di ka ci i dan war mo So bi li da ma te bi Ti Se de ge bis ur Ti er Tmi mar Te-

ba zec. es Te o ria gam ya re bu lia im ar gu men tiT, rom prin ci pul gan sxva ve bas ar war mo-

ad gens mxo lod val de bu le bi Ti, Tu mas Tan er Tad ase ve sa niv To ga ri ge bac ara nam dvi-

li a.41 gar da ami sa, ro de sac me sa kuT re, Ses ru le bis kon diq ci is nac vlad nivTs vin di ka-

ci i sa da mi si da ma te bi Ti moTx ov ne bis sa fuZ vel ze iTx ovs, usa fuZ vlod gam did re buls

es po ba Se saZ leb lo ba, am moTx ov nas Se u pi ris pi ros kon tra hen tis wi na aR mdeg usa fuZ-

vlo gam did re bi dan ga mom di na re sa ku Ta ri moTx ov na.42

2. vin di ka ci i sa da kon diq ci is ur Tier Tmi mar Te ba

Sve i ca ri is sa mar Tal Si

a. niv Tis ukan moTx ov na vin di ka ci is meS ve o biT

Sve i ca ri ul sa mar Tal Si, sa dac ka u za lo bis prin ci pi moq me debs, ger ma nul Tan Se-

da re biT, usa fuZ vlo gam did re bis ro li ar se bi Tad um niS vne lo a. ara nam dvi li val de-

bu le bi Ti xel Sek ru le ba av to ma tu rad ara nam dvils xdis ase ve sa niv To xel Sek ru le-

ba sac da me sa kuT res niv Tis ukan moTx ov na uk ve vin di ka ci is meS ve o biT Se uZ lia (Art. 641 II ZGB).43 ra Tqma un da, vin di ka ci u ri moTx ov nis wi na pi ro ba a, rom niv Ti usa fuZ vlod

gam did re bul mflo bel Tan jer ki dev ar se bob des ma te ri a lu ri sa xiT. niv Tis gam sxvi-

se be li, ro gorc me sa kuT re, ata rebs im niv Tis Sem Txve vi Ti da Rup vis risks, ro me lic

usa fuZ vlod gam did re bul mflo bel Tan im yo fe ba.44 niv Tze ga we u li xar je bi sa da zi a-

nis anazR a u re bis moTx ov na, ro me lic Sem Ze nis bra liT aris ga mow ve u li, ga ni sazR vre ba

Art. 938-e ZGB-sa da Sem dgo mi mux le bis mi xed viT.

aR sa niS na vi a, rom usa fuZ vlo gam did re bis sa mar Tals ka u za lu ri sa niv To ga ri-

ge bis sa mar Tlis qvey neb Sic aqvs Ta vi si ni Sa. ma ga li Tad, ze moT uk ve da va sa xe leT Sem-

Txve ve bi, ro de sac gam did re bis obi eqts war mo ad gens fu li, ro me lic gam did re bu lis

kuT vnil sxva fuls Se e re va, ara ma te ri a lu ri qo neb ri vi si ke Te, rom lis vin di ci re bac

ase ve Se uZ le be li a, an ma te ri a lu ri niv Ti sxva das xva mi ze zis ga mo kon tra hen tis qo ne-

ba Si uk ve aRar mo i po ve ba da mxo lod mi si Ri re bu le bis ukan moTx ov naa Se saZ le be li.

sxva Sem Txve veb Si, Sve i ca ri ul sa mar Tal Sic ase ve prob le ma tu ria kon diq ci a- vin-

di ka ci is da ma Ti Tan mde vi Se de ge bis kon ku ren ci a, ro mel Ta Se saty vi so ba Si moy va nas

41 v. Caemmerer E., Bereicherung und unerlaubte Handlung, FS Rabel (Tübingen 1954), 145 da Semdgomi, 154 sq. 42; Köbl U., Das Eigentümer-Besitzer-Verhältnis im Anspruchssystem des BGB, Berlin 1971, 275; Reuter D., Martinek M., Ungerechtfertigte Bereicherung, Tübingen 1983, 690; Koppensteiner H.G., Kramer R. A., ungerechtfertigte Bereicherung, 1975, 207.

42 Larenz K., Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, München 1994, 338 da Semdgomni; Koppen-steiner H.G., Kramer R. A., ungerechtfertigte Bereicherung, Berlin 1975, 198 da Semdgomni; Reuter D., Martinek M., Ungerechtfertigte Bereicherung, Tübingen 1983, 667.

43 Bucher E., Obligationenrecht AT, Zürich 1988, § 34 I 3; Keller M./Schaufelberger P., Das Schweizerische Schuldrecht, III, Ungerechtfertigte Bereicherung, Basel/Frankfurt a.M.1990, 7 da Semdgomi; Grawehr P.A., Die ungerechtfertigte Bereicherung, St. Gallen 1991, 44; Oftinger K., Eigentumsübertragung an Fahrnis, Bern 1933, 128.

44 Giger H., Rechtsfolgen norm- und sittenwidriger Verträge, Zürich 1989, 132.


202

cdi lobs ro gorc li te ra tu ra,45 ise sa sa mar Tlo praq ti ka. gan sjis mTa va ri sa ga nia

ro gorc Sem Txve va, ro de sac, ara nam dvi li nas yi do bis xel Sek ru le bi dan ga mom di na re,

gam yid vels Se uZ lia sa ku Ta ri niv Tis vin di ci re ba, xo lo myid vels ga dax di li sa fa su-

ris dab ru ne bis mxo lod kon diq ci is meS ve o biT moTx ov na, ase ve is ga re mo e ba, rom vin-

di ka ci i dan war mo So bi li da ma te bi Ti moTx ov ne bi (Art. 938 ZGB da Sem dgom ni, an da §329 ABGB da Sem dgom ni), ara nam dvi li xel Sek ru le bis far gleb Si, qo ne bis moZ ra o bis ukuq-

ce vas ar mi e sa da ge ba46. ma ga li Tad, usa fuZ vlo gam did re bis sa mar Tal Si ar ar se bobs

da na we si, ro me lic mo a wes ri geb da niv Tis sar geb lis dab ru ne bas. rac Se e xe ba vin di ka-

ci ur ur Ti er To bas, sar geb lis dab ru ne bis val de bu le ba akis ria mxo lod ara ke Til-

sin di si er mflo bels (Art. 940 ZGB). sa sa mar Tlo praq ti ka47 Tav da pir ve lad Se e ca da usa-

fuZ vlo gam did re bis sa mar Tal Sic da em kvid re bi na sar geb lis dab ru ne bis moTx ov na. am

Sem Txve va Si da ma te biT prob le mas qmni da is faq ti, rom Sve i ca ri a Si usa fuZ vlo gam did-

re bis sa mar Ta li ar ga nas xva veb da ke Til sin di si er da ara ke Til sin di si er mflo bels.

sa sa mar Tlo praq ti kis kval dak val, ase ve li te ra tu ra mac,48 usa fuZ vlo gam did re bis

sa mar Tal Si, ga mok ve Ta es gan sxva ve ba, ra Ta vin di ka ci u ri da kon diq ci u ri ur Ti er To-

ba am mi mar Tu le bi Tac ar as cde no da er Tma neTs da usa fuZ vlo gam did re bis far gleb-

Si sar geb lis anazR a u re bis val de bu le ba ar yo fi li yo vin di ka ci is Car Co e biT gaT va-

lis wi ne bul ze uf ro me ti, Tum ca, sa bo lo od, umaR les ma sa sa mar Tlo praq ti kam49 sxva

gza air Ci a. dRes dRe o biT Se saZ le be lia sar geb lis, ro gorc usa fuZ vlo gam did re bis,

moTx ov na ma Si nac ki, Tu niv Tis ga moTx o va xde ba vin di ka ci is meS ve o biT da mflo be li

iyo ke Til sin di si e ri, rac ga mo ricx avs vin di ka ci u ri ur Ti er To bi dan ima ves moTx ov-

nis Se saZ leb lo bas. amiT, usa fuZ vlo gam did re bis sa mar Tal ma gar kve ul wi lad vin di ka-

ci is da ma te bi Ti moTx ov nis fun qcia ikis ra, mi u xe da vad mflo be lis ke Til sin di si e re-

ba -a ra ke Til sin di si e re bi sa. prob le mis am gva ri ga dawy ve ta da sa bu Te bu lia faq tob ri-

vi si na lag mis pri ci piT, ro mel ze dac daw vri le biT qve moT gveq ne ba sa u ba ri.

b. vin di ka ci as Tan mi mar Te biT kon diq ci u ri moTx ov nis

sub si di a ru li xa si a Ti

Sve i ca ri ul sa mar Tal Si niv Tis dab ru ne bi sa ken mi mar Tu li usa fuZ vlo gam did-

re bi dan war mo So bi li moTx ov na sub si di a rul xa si aTs ata rebs im Sem Txve va Si, Tu ima ve

miz nis miR we va Se saZ le be lia sxva moTx ov nis meS ve o biT. Sve i ca ri is fe de ra lu ri sa sa-

mar Tlo Ta vis er T-erT ga dawy ve ti le ba Si50 TiT qmis mi dis das kvnam de, rom pi ri usa-

fuZ vlod gam did re bu li aris mxo lod ma Sin, ro de sac mis gan sa mar Tleb ri vi si ke Tis

ga moTx o va Se uZ le be lia ro me li me sxva sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi in sti tu tis nor ma-

Ta meS ve o biT. vin di ka ci i sa da kon diq ci is mi mar Te bis da sa xa si a Teb lad Se saZ le be lia 45 Oftinger K., Eigentumsübertragung an Fahrnis, Bern 1933, 126.46 Honsell H., Tradition und Zession - kausal oder abstrakt? FS Wiegand (Bern 2005), 356.47 BGE 84 II 186; Seadare aseve BGE 61 II 20.48 Keller M., Schaufelberger P., Das Schweizerische Schuldrecht, III, Ungerechtfertigte Bereicherung, Basel/

Frankfurt a.M. 1990, 72.49 BGE 110 II 244 (249).50 BGE 102 II 329 (338).



203

Sem de gi ma ga li Tis moy va na. ma ga li Ti 3: a-m mi yi da b-s sat vir To av to man qa na, ro mel sac

b re gu la ru lad aqi ra veb da. Sem dgom Si ga ir kva, rom nas yi do bis xel Sek ru le ba da de bis

mo men ti dan ara nam dvi li iyo, rac b-m ar ico da da arc Se iZ le ba scod no da. a-m sat vir To

man qa nis dab ru ne bas Tan er Tad mi si ga qi ra ve bi dan mi Re bu li Se mo sav lis anazR a u re bac

mo iTx o va.

mo ce mul Sem Txve va Si ka u za lur val de bu le biT ga ri ge bas Tan er Tad ara nam dvi-

lia sa niv To ga ri ge bac. eq splu a ta ci is mTe li pe ri o dis gan mav lo ba Si sat vir To man qa-

nis me sa kuT re iyo a da mas Se uZ lia vin di ka ci is meS ve o biT b-sa gan ga mo iTx o vos sa ku Ta-

ri niv Ti. es vin di ka ci u ri moTx ov na ga mo ricx avs mas Tan er Tad usa fuZ vlo gam did re-

bis nor me bis ga mo ye ne bas, rom le bic ase ve mi mar Tu li iq ne ba mflo be lo bis dab ru ne bi-

sa ken.51 prob le mu ri a, Tu ro gor un da mox des man qa nis ga qi ra ve bis Se de gad mi Re bu li

sar geb lis moTx ov na. vin di ka cia da ma te bi Ti moTx ov nis sa xiT iT va lis wi nebs mxo lod

ara ke Til sin di si e ri mflo be li sa gan sar geb lis moTx ov nas (Art. 940 ZGB). swo red aq iS-

ve li ebs sa sa mar Tlo praq ti ka52 usa fuZ vlo gam did re bi dan war mo So bil moTx ov nas,

rom li Tac, mi u xe da vad b-s ke Til sin di si e ri mflo be lo bi sa, a-s Se uZ li a, mos Txo vos

mas ga qi ra ve bis Se de gad mi Re bu li Tan xa.

yve la sxva Sem Txve va Si kon ku ren ci i sas vin di ka cia ga mo ricx avs kon diq ci as,53 ris

ga moc am uka nas knels sak ma od SezR u du li fun qcia rCe ba. mi si ga mo ye ne ba Se saZ le be lia

mxo lod ze mo moy va nil ga mo nak lis Sem Txve veb Si.54 mo ce mu li ga dawy ve ti le bis da sa bu-

Te ba isev me-19 sa u ku nis ger ma nul li te ra tu ra Si ga moT qmu li ar gu men tiT xde ba, rom-

lis mi xed vi Tac niv Tis mar to o den flo ba ar Se iZ le ba Ca iT va los gam did re bad, ma Sin

ro de sac sa kuT re ba isev gam sxvi se bels rCe ba.55 anu ka u za lo bis prin ci pis moq me de bi dan

ga mom di na re, ti pur Sem Txve veb Si sa xe ze ar aris usa fuZ vlo gam did re bis moTx ov nis Zi-

ri Ta di kom po nen ti – „gam did re ba“.56 imis da mi u xe da vad, rom kon diq ci is sub si di a ru-

lo bis es dog ma57 gak ri ti ke bu lia iu ri di ul li te ra tu ra Si,58 gan sa kuT re biT imis ga mo,

rom ger ma nu li doq tri na uk ve sxva mo saz re bas em ya re ba, ma inc ar xer xde ba er Ti a ni gan-

sxva ve bu li mo saz re bis ga mok ve Ta.59

51 Guhl Th., Merz H., Kummer M., Obligationenrecht, Zürich 1980, 203; Tuhr A., Peter H., Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, Zürich 1974, 502.

52 BGE 110 II 228, Seadare iqve citirebuli literatura. 53 Oftinger K., Eigentumsübertragung an Fahrnis, Bern 1933, 126; BGE 110 II 234; Gauch P., Schluep W.R.,

Jäggi P., Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, I, Zürich 1995, N. 1499 da Semdgomi. 54 Bucher E., Obligationenrecht AT, Zürich 1988, §34 III 2 a sq. 29.55 Grawehr P.A., Die ungerechtfertigte Bereicherung, St. Gallen 1991, 44.56 Keller M., Schaufelberger P., Das Schweizerische Schuldrecht, II, Basel/Frankfurt a.M. 1991, 7; Bucher E.,

Obligationenrecht AT, Zürich 1988, §34 III 2 a; Gauch P., Schluep W.R., Jäggi P., Schweizerisches Obliga-tionenrecht Allgemeiner Teil, I, Zürich 2003, N. 1501; Grawehr P.A., Die ungerechtfertigte Bereicherung, St. Gallen 1991, 51; Oftinger K., Eigentumsübertragung an Fahrnis, Bern 1933, 126.

57 BGE 110 II 228 (234); Gauch P., Schluep W.R., Jäggi P., Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, I, Zürich 2003, N. 1500; BGE 114 II 156 (159); Keller M., Schaufelberger P., Das Schweizerische Schuld-recht, II, Basel/Frankfurt a.M. 1991, 4; T.-B. Schwenzer I., Obligationenrecht AT, Bern 2009, 59.03.

58 Honsell H., Drei Fragen des Bereicherungsrecht, FS Schulin (Basel 2002), 33.59 Tuhr A., Peter H., Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, Zürich 1974, 519 da Semdgo-

mi.


204

3. vin di ka ci i sa da kon diq ci is ur Ti er Tmi mar Te ba av stri is sa mar Tal Si

av stri is sa mar Ta li ase ve ic nobs ro gorc kon diq ci ur, ise vin di ka ci ur moTx ov-

nebs. amas Ta na ve, mi e kuT vne ba ra ka u za lu ri sa niv To ga ri ge bis qvey nebs, av stri a Sic,

ise ve ro gorc Sve i ca ri a Si, val de bu le bi Ti ga ri ge bis ara nam dvi lo bis Sem Txve va Si wa-

mo iW re ba vin di ka ci i sa da kon diq ci is kon ku ren ci is prob le ma. vin di ka ci u ri moTx ov-

na mo wes ri ge bu lia ABGB 366-e pa rag ra fiT da ga mo i ye ne ba niv Tis ara uf le ba mo si li

mflo be lo bi dan ga mo saTx o vad, da de bis mo men ti dan val de bu le bi Ti ga ri ge bis ara nam-

dvi lo bis yve la Sem Txve va Si. ga ba to ne bu li mo saz re bis60 Ta nax mad, vin di ka ci ur moTx-

ov nas ar eni We ba upi ra te so ba da igi usa fuZ vlo gam did re bi dan war mo So bil moTx ov-

nas Tan kon ku ri rebs. mi u xe da vad imi sa, rom av stri is sa sa mar Tlo praq ti ka Si am uka nas-

knels Se da re biT mok rZa le bu li fun qcia akis ri a,61 li te ra tu ra ma inc cdi lobs am ori

moTx ov nis sa mar Tleb ri vi Se de ge bis Se sa ba mi so ba Si moy va nas. ma ga li Tad, §1432 ABGB-s

Ta nax mad, Tu pi ri Se as ru lebs xan daz mu lo bis an for mis da uc ve lo bis ga mo ara nam dvi-

li ga ri ge bi dan ga mom di na re val de bu le bas, ar Se iZ le ba am Ses ru le bis ukan moTx ov-

na, ise ve ro gorc ar Se iZ le ba im Ses ru le bis ukan moTx ov na, rom lis gan xor ci e le bis

dro sac Sem sru le bel ma ico da val de bu le bis arar se bo bis Se sa xeb. av stri ul li te ra-

tu ra Si ga ba to ne bul mo saz re bas es da na we si ga da aqvs vin di ka ci ur ur Ti er To beb zec

da ga mo ricx avs am gvar Sem Txve veb Si vin di ka ci u ri moTx ov niT niv Tis dab ru ne bis Se saZ-

leb lo bas62.

III. vin di ka ci i sa da kon diq ci is ur Ti er Tmi mar Te ba qar Tul sa mar TlSi

da ucxo qvey ne bis sa mar Tlis de bu le be bis mi sa da ge ba ara nam dvi li

or mxri vi xel Sek ru le bis Se de ge bi sad mi

qar Tu li sa mar Tlis sis te ma, ro mel Sic sa niv To ga ri ge ba mis sa fuZ vlad ar se bu-

li val de bu le bi Ti ga ri ge bis ga re Se ar mi iC ne va nam dvi lad,63 usa fuZ vlo gam did re bis

sa mar TliT, av stri ul da Sve i ca ri ul mo del ze un da iyos ori en ti e bu li, Tum ca sa qar-

Tve los sa mo qa la qo ko deq sSi mo ce mu li usa fuZ vlo gam did re bis in sti tu tis struq-

tu ra yve la ze me tad ger ma nuls mog va go nebs. mo ce mul Tav Si Se vec de biT, ze moT gan-

xi lu li ucxo qvey ne bis sa mar Tal Si ar se bu li prob le ma ti ka da ma Ti ga daW ris gze bi

mi vu sa da goT qar Tul sa mar Tals.

mig vaC ni a, rom ara da ma je re be lia qar Tul iu ri di ul li te ra tu ra Si ga moT qmu li

mo saz re ba,64 rom lis mi xed vi Tac kon diq ci i sa da vin di ka ci is kon ku ren ci i sas, ne bis mi er

60 Koziol H., Welser R., Grundriss des bürgerlichen Rechts AT, Wien 1988, 431; OGH SZ 57/44.61 Honsell H., Mader P.: in Schwimann ABGB, 1987, § 1431 ABGB N. 2; Grawehr P.A., Die ungerechtfertigte

Bereicherung, St. Gallen 1991, 64.62 Stadler A., Gestaltungsfreiheit und Verkehrsschutz durch Abstraktion, Tübingen 1996, 237 da iqve moyva-

nili literatura.63 ssk-is 186-e muxlis pirveli nawili sakuTrebis mopovebis winapirobad adgens, rom mesa-

kuTrem namdvili uflebis safuZvelze gadasces SemZens nivTi.64 kereseliZe d., qarTuli samarTlis mimoxilva, t. 6. N 4 (2003), 600; CaCava s., moTxovnebis

da moTxovnis safuZvlebis konkurencia kerZo samarTalSi, Tb., 2010, 145.



205

Sem Txve va Si vin di ka ci ur moTx ov nas un da mi e ni Wos upi ra te so ba. ro gorc ze moT vi xi-

leT, vin di ka ci u ri da kon diq ci u ri moTx ov ne bis kon ku ren ci is ga da sawy ve tad ucx o ur

sa mar Tal Si ram de ni me gan sxva ve bu li mo saz re baa ga moT qmu li.

Se saZ le be lia qar Tu li sa mar Tli saT vis mar Te bu li ar iyos daS ve ba, rom lis mi-

xed vi Tac vin di ka ci u ri da mis gan wa mo So bi li da ma te bi Ti moTx ov ne bi kon ku ren ci i sas

ga mo ricx a ven kon diq ci ur da Se sa ba mis da ma te biT moTx ov nebs. pir vel rig Si, am daS ve-

biT im Sem Txve ve bi saT vis, ro de sac niv Ti na tu riT jer ki dev ar se bobs gam did re bu lis

qo ne ba Si, Ses ru le bis kon diq ci is mniS vne lo ba ni ve li re bu li iq ne bo da. es ki ar Se iZ-

le ba Se e saty vi se bo des qar Tve li ka non mdeb lis ne bas, ro mel mac vin di ka ci ur moTx ov-

nas Tan Se da re biT, ga ci le biT de ta lu rad mo a wes ri ga Ses ru le bis kon diq ci is moTx ov-

nis far gle bi da da ma te bi Ti moTx ov ne bi. ga saT va lis wi ne be lia isic, rom vin di ka ci u-

ri moTx ov na vrcel de ba ara mar to Ses ru le bis Se de gad usa fuZ vlod gam did re bul ze,

ara med yve la ara uf le ba mo si li mflo bel ze. igi war mo ad gens me sa kuT ris ara mxo lod

mTa var da yve la ze Zli er, ara med yve la ze zo gad moTx ov na sac. amis sa pi ris pi rod Ses-

ru le bis kon diq ci is ga mo ye ne ba Se saZ le be lia mxo lod gar kve ul Sem Txve veb Si, rac uk-

ve Ta vis Ta vad mety ve lebs usa fuZ vlo gam did re bis in sti tu tis spe ci a lur xa si aT ze da

kon ku ren ci i sas swo red mi si ga mo ye ne bis au ci leb lo ba ze. rac mTa va ri a, es mo saz re ba

ar iT va lis wi nebs, rom Ses ru le bis kon diq ci is meS ve o biT ga da ce mu lis dab ru ne bis Se-

saZ leb lo ba Ta vis Ta vad gu lis xmobs mxa re ebs So ris Ses ru le bis ar se bo bas. es ki am ur-

Ti er To bas ga nas xva vebs yve la sxva Sem Txve vi sa gan, ro me lic vin di ka ci is ga mo ye ne bis

are al Si eq ce va. ar Se iZ le ba im me sa kuT ris, ro mel mac Ta vad ga das ca mim Rebs niv Ti, im

me sa kuT res Tan ga i gi ve ba, ro mel sac es niv Ti mo pa res.

xel Sek ru le bis far gleb Si mxa re Ta ur Ti er Tda pi ris pi re bu li Ses ru le be bi war-

moq mni an si na lag mas. er Ti mxa re as ru lebs mxo lod imi tom, rom as ru lebs me o re mxa re.

yve la, Cven mi er ze moT gan xi lul sa mar Tlis sis te ma Si, usa fuZ vlo gam did re bis in sti-

tu ti ama Tu im for miT am prin ci pis xel Sek ru le bis ara nam dvi lo bi dan war mo So bil

ur Ti er To ba Si ga da ta nas em sa xu re ba. mxa re as ru lebs imi tom, rom as ru lebs me o re mxa-

re da da in te re se bu li a, Ses ru le bis ara nam dvi lo bis Sem Txve va Si mxo lod ma Sin da ab-

ru nos mi Re bu li, Tu da ab ru nebs me o re mxa re.

qar Tvel ma ka non mde bel ma, sa va ra u dod, ga iT va lis wi na ra sxva qvey ne bis ga moc-

di le ba, da a fiq si ra ki dec es prin ci pi sa mo qa la qo ko deq sis 980-e mux lis me-2 na wil Si,

rom lis Ta nax mad anazR a u re bis mo va le o ba ni 979-e da 980 mux le bis mi xed viT un da Ses-

rul des er Tdro u lad. ka non mdeb lis es mo saz re ba usag no iq ne bo da, Tu kon ku ren ci i-

sas mxo lod vin di ka ci ur moTx ov nas ga viT va lis wi neb diT, rom lis far gleb Sic am prin-

ci pis ga mo ye ne ba Se uZ le be li a. ger ma nul ma iu ri di ul ma li te ra tu ram da sa sa mar Tlo

praq ti kam am prin cips Te o ri is sa xe mi a ni Wa da ga mok ve Ta mi si dog ma tu ri kon tu re bi,

ro mel Tac dro Ta gan mav lo ba Si sak ma od mniS vne lo va ni sa xec vli le ba ga ni ca des.


206

1. „Saldotheorie“ (`sal dos Te o ri a~) ger ma nul sa mar Tal Si

qve moT Cven Se vec de biT av xsnaT, Tu ra tom iq na iZu le bu li ger ma nu li sa sa mar-

Tlo praq ti ka65 Se e mu Sa ve bi na Saldotheorie, ro gor fun qci o ni rebs is Ti To e ul kon kre-

tul Sem Txve va Si da ra tom aris au ci le be li mi si qar Tul sa mar Tal Si gad mo ta na. da-

sawy i si saT vis mo viy vanT ma ga liTs, ro mel sac gan vi xilavT jer ab straq ci is prin ci pis

moq me de bis pi ro beb Si, xo lo Sem deg mi vu sa da gebT mas qar Tul sa mar Tals.

ara nam dvi li or mxri vi xel Sek ru le bi dan war mo So bi li kon diq ci u ri ur Ti er To-

bi saT vis ger ma nu li usa fuZ vlo gam did re bis sa mar Ta li ra i me gan sxva ve bul da na wess,

ro me lic ga nas xva veb da mas sxva Ses ru le bis kon diq ci i sa gan, ar iT va lis wi nebs66. ka no-

nis teq stis pir da pir ma ga mo ye ne bam zog Sem Txve va Si Se saZ le be lia sak ma od usa mar Tlo

Se de ge bam dec ki mig viy va nos. ma ga li Ti 4: a-m, ro me lic aris av to man qa ne bis gam yid ve-

li, mi yi da b-s sat vir To av to man qa na 30000 la rad (nam dvi li Ri re bu le ba 30000 la ri).

xel Sek ru le bis da de bi dan ori kvi ris Sem deg b mi si bra lis ga re Se mox vda av to a va ri a Si,

ris Se de ga dac man qa nis Ri re bu le ba mcir de ba 15000 la riT. aR moC nda, rom xel Sek ru-

le ba da de bis mo men ti dan ara nam dvi li iyo. a iTx ovs man qa nis, xo lo b niv Tis sa fa su ris

dab ru ne bas.

mi u xe da vad xel Sek ru le bis ara nam dvi lo bi sa, ab straq ci is prin ci pi dan ga mom di-

na re, b-m mo i po va sa kuT re bis uf le ba sat vir To man qa na ze, mag ram igi val de bu lia da ab-

ru nos es niv Ti usa fuZ vlo gam did re bis we se bis Se sa ba mi sad (§812 I 1, 1. Var. gsk). a se ve a

val de bu lia da ab ru nos niv Tis sa fa su ri. sa nam ori ve Ses ru le ba (man qa nac da mas Si ga-

dax di li fu lic) Tav da pir ve li sa xiT mo i po ve ba gam did re bul Tan, ma nam de Seg viZ lia es

Se de gi ko req ci is ga re Se mi vi RoT. a mo iTx ovs b-sa gan man qa nas, b a- sgan fuls da ori ve

mxa res Se eZ le ba ma nam de da a yov nos val de bu le bis Ses ru le ba, sa nam me o re mxa ri sa gan ar

mi i Rebs sa nac vlos (§273 gsk67).

im Sem Txve va Si, ro de sac man qa na da zi an da, a-s mo u wevs da ub ru nos b-s nas yi do bis

sa fa su ri mTli a ni ode no biT, b ki da u zi a ne be li man qa nis sa nac vlod (ro me lic man Tav-

da pir ve lad mi i Ro), da ab ru neb da mxo lod ga na xev re bu li Ri re bu le bis mqo ne nivTs. Ri-

re bu le bis Sem ci re bis sa nac vlod, mas sar ge be li ar mi u Ri a, Se sa ba mi sad, is ar aris val-

de bu li aa nazR a u ros niv Tis da zi a ne biT ga mow ve u li da nak li si, rad gan mi iC ne va, rom es

15000 la ri, ro gorc gam did re ba, aRar mo i po ve ba b-s qo ne ba Si.68 dam dga ri Se de gi imi tom

aris usa mar Tlo, rom niv Tis Sem Txve vi Ti (a se ve mim Re bis bra liT ga mow ve u li) da zi a ne-

65 BGHZ 53, 144 (145); BGHZ 57,137 (147).66 Müko-Schwab K.H., 2009, § 818 BGB Rn. 209; Larenz K., Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2,

1994, 321; Seadare gansxvavebuli mosazrebisaTvis Flume W., Die Saldotheorie und die Rechtsfi gur der ungerechtfertigten Bereicherung, AcP 194 (1994), 433.

67 gsk-is § 273: Tu movales imave samarTlebrivi urTierTobidan, romelic mas avaldebu-

lebs, aseve, kreditoris winaaRmdeg aqvs moTxovnis ufleba, mas SeuZlia, Tu valdebu-

lebidan sxva ram ar gamomdinareobs, daayovnos valdebulebis Sesruleba, sanam kredi-

tori mas ar daakmayofilebs (Sesrulebis dayovnebis ufleba).68 gsk-is § 818 II: Tu nivTis dabruneba SeuZlebelia, misi mdgomareobidan gamomdinare an

Tu mimRebs sxva mizezis gamo ar SeuZlia nivTis dabruneba, maSin man unda aanazRauros

misi Rirebuleba. gsk-is § 818 III: nivTis Rirebulebis anazRaurebis valdebuleba ar ar-

sebobs, rodesac mimRebi aRar aris gamdidrebuli.



207

bi sa da ga nad gu re bis risks ata rebs is pi ri, ro me lic arc mi si mflo be lia da arc me sa-

kuT re. am Se de gis Ta vi dan asa ci leb lad ger ma nul ma sa sa mar Tlo praq ti kam69 Se i mu Sa va

eg reT wo de bu li „sal dos“ anu „naS Tis Te o ri a“ (Sal dot he o ri e). dog ma tu ri Tval saz ri siT am Te o ri is da sa bu Te ba Zal ze sa ka ma To a. Tav da pir ve-

lad, „sal dos Te o ri as“ sa fuZ vlad edo kon diq ci is, ro gorc mxa re Ta mi er mi Re bu li,

yve la qo neb ri vi si ke Tis sal di re bis (da ja me bis da ur Ti er Tgaq viT vis) Sem deg dar Ce ni-

li, usa fuZ vlo gam did re bis dab ru ne bis ken mi mar Tu li moTx ov nis ga ge ba. ur Ti er Tda-

pi ris pi re bu li Ses ru le be bi ur Ti er Tda mo u ki deb lad ki ar un da yo fi liy vnen moTx ov-

nil ni, ara med un da mom xda ri yo ma Ti av to ma tu ri gaq viT va da usa fuZ vlo gam did re bis

mxo lod im mxa ri sa gan da mxo lod im ode no biT moTx ov na, ro mel Ta nac dar Ce bo da ara-

kom pen si re bu li naS Ti. sal di re bis Sem deg rCe ba mxo lod er Ti moTx ov na da mi Re bul

usa fuZ vlo gam did re bad (erlangtes “Etwas”) iT vle ba mxo lod es naS Ti.70 mo ta ni li mo saz-

re ba dRem de rCe ba umaR le si sa sa mar Tlos praq ti ka Si msgav si Sem Txve ve bis ga dawy ve tis

sa Su a le bad.71 Tu ori ve mxa ris usa fuZ vlo gam did re bis moTx ov na er Tgva ro va nia (ma-

ga li Tad, ful Si ga mo i xa te ba), ma Sin uSu a lod xor ci el de ba am Ses ru le be bis ur Ti er-

Tgaq viT va da mxo lod erT mxa res ekis re ba gaq viT vis Sem deg dar Ce ni li naS Tis dab ru ne-

bis val de bu le ba. ma ga li Ti 5: a-m 120 la rad (re a lu ri Ri re bu le ba 140 la ri) iyi da b-sa-

gan sa a Ti, ro me lic Sem dgom ga nad gur da. nas yi do bis xel Sek ru le ba iyo ara nam dvi li.

am dros a-s un da war mo eS vas sa fa su ris, 120 la ris, xo lo b-s niv Tis nam dvi li Ri-

re bu le bis 140 la ris dab ru ne bis mo va le o ba. mag ram, rad gan niv Ti b-s qo ne ba Si na tu-

riT aRar ar se bobs da mas arc mi si Sem cvle li ram an sar ge be li ar mi u Ri a, is aRar Ca iT-

vle ba gam did re bu lad (§818 III gsk). Se sa ba mi sad, mi vi Reb diT ze moT nax se neb usa mar Tlo

Se degs, rom lis dro sac er Ti mxa re da ab ru neb da Ses ru le bas sru li ode no biT, me o re

mxa re ki da ab ru neb da ara fers. ami to mac sa sa mar Tlo praq ti ka §818 III gsk-s ga mo ye ne-

bam de, jer ax dens ur Ti er Tda pi ris pi re bu li kon diq ci u ri moTx ov ne bis gaq viT vas, ris

Se de ga dac mxo lod im mxa res aw ve ba mi Re bu lis dab ru ne bis val de bu le ba, rom lis sa-

sar geb lo dac gaq viT vis Se de gad war mo iS ve ba naS Ti. anu mxo lod b iq ne bo da val de bu li

da eb ru ne bi na 20 la ri. gaq viT vis Se de gad war mo So bil naS Tze ga mo i ye ne ba uk ve gsk-is

§818 III da rad gan es oci la ric aRar aris b-s qo ne ba Si, ori ve mxa re Ta vi suf lde ba Ses-

ru le bis ukan dab ru ne bis val de bu le bi sa gan.

Sem Txve va, ro de sac kon diq ci u ri moTx ov ne bi ara er Tgva ro van Ses ru le ba Si mdgo-

ma re obs, isev Tav da pir ve lad moy va nil ma ga liT ze Seg viZ lia gan vi xi loT. b-m mxo lod

imi tom ga da i xa da 30000, rom sa nac vlod iReb da ama ve Ri re bu le bis man qa nas. Sem deg,

usa fuZ vlod gam did re bu li b-s mflo be lo ba Si yof ni sas man qa nam da kar ga Ta vi si Ri-

re bu le ba. ro de sac ori ve Ses ru le ba na tu riT mo i po ve ba usa fuZ vlod gam did re bu lis

69 es Teoria pirvelad meore raixis sasamarlos gadawyvetilebaSi gvxvdeba - RGZ 54,137, 141ff., xolo Tanamedrove germanuli sasamarTlos praqtikaSi odnav modificiebuli

formiT, erTxmad aris aRiarebuli: BGH, NJW 1999, 1181 da Semdgomi; BGH, NJW 1995, 454, BGHZ 126, 105, BGH, NJW 2000, 3562. Seadare mxareTa interesebis awon-dawonisaTvis Larenz K., Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, 1994, § 73 III 2 a). Teoriis detaluri dasabuTe-

bisaTvis Seadare: v. Caemmerer E., Bereicherung und unerlaubte Handlung, FS Rabel (Tübingen 1954), 385; Leser H. G., Von der Saldotheorie zum faktischen Synallagma, Freiburg 1956.

70 Reuter D., Martinek M., Ungerechtfertigte Bereicherung, Tübingen 1983, 596.71 BGHZ 147, 152 (157); BGHZ 145, 52 (54); BGH JZ 1995, 572 (573).


208

qo ne ba Si, am Sem Txve va Si pirs mxo lod ma Sin Se uZ lia mo iTx o vos Ta vi si niv Tis dab ru ne-

ba, Tu is Tvi To nac ab ru nebs mi Re bul Ses ru le bas.72 Tu er T-er Ti Ses ru le ba mTli a nad

an na wi lob riv ga nad gur da, ma Sin b-s usa fuZ vlo gam did re bis moTx ov nis sa gans Se ad-

gens ara man qa na Si ga dax di li mTli a ni fa si, ara med am fass un da ga mo ak ldes im ga nad gu-

re bu li Ses ru le bis Ri re bu le ba, ro me lic b-m Tav da pir ve lad mi i Ro.73

ga saT va lis wi ne be li a, rom dRes dRe o biT li te ra tu ris mniS vne lo va ni na wi li74

„sal dos Te o ri as“ asa bu Tebs ara uSu a lod usa fuZ vlo gam did re bis sa mar Tlis sa fuZ-

vel Si mde ba re prin ci piT, rom kon diq cia mxo lod po zi ti u ri naS Tis ukan moTx ov ni sa-

ke naa mi mar Tu li, ara med sa xel Sek ru le bo si na lag mis kon diq ci ur ur Ti er To ba Si ga-

da ta niT. sa kiTx is am gva ri ga dawy ve ta em ya re ba Sem deg mo saz re bas. sa xel Sek ru le bo

ur Ti er To ba Si, ro gorc ze moT uk ve aRi niS na, mxa re Ta Ses ru le be bi er Tma neT Tan si na-

lag ma tur kav Sir Si a, anu er Ti mxa re as ru lebs mxo lod imi tom, rom iRebs sa pi ris pi ro

Ses ru le bas me o re mxa ri sa gan (do ut des). ze moT nax se ne bi usa mar Tlo Se de gis Ta vi dan

asa ci leb lad, am si na lag ma tu ri kav Si ris ga da ta na un da mox des usa fuZ vlo gam did re-

bis ur Ti er To ba Sic – er Ti mxa re ab ru nebs mxo lod imi tom, rom ab ru nebs me o re mxa-

re da ab ru nebs im dens, ram den sac ab ru nebs me o re mxa re – reddo ut reddas. amas uwo de ben

faq tob riv si na lag mas. faq tob rivs, rad gan, Tu fon kemereris75 gan mar te bas mo viS ve-

li ebT, mi u xe da vad imi sa, rom xel Sek ru le ba iyo ara nam dvi li da sa mar Tleb ri vi, anu

nam dvi li si na lag ma ar war mo iS va, ma inc Se uZ le be lia imis uar yo fa, rom xel Sek ru le ba

faq tob ri vad Ses rul da da, Se sa ba mi sad, sa xe ze gvaqvs faq tob ri vi si na lag ma.76 es si na-

lag ma, anu mxa ris war mod ge na, rom xel Sek ru le ba nam dvi li a, Ses ru le bis mTa va r mo ti-

va ci as war mod gens,77 da mi si yu radR e bis miR ma da to ve ba, mxa ris ka no ni e ri in te re se bis

dac va ze ua ris Tqmas niS navs.

a Se iZ le ba mxo lod da va val de bu loT da ab ru nos im ra o de no bis Tan xa, ra ode-

no bis Ses ru le ba sac is ukan ib ru nebs. ma ga li Tad, Cven mi er moy va nil Sem Txve va Si, ara

mar to b da ab ru nebs 15000 la riT Sem ci re bu li Ri re bu le bis man qa nas, ara med, ase ve a-c

da ab ru nebs ama ve ode no biT Sem ci re bul Tan xas, ro gorc niv Tis sa fa surs78. sa xel Sek-

ru le bo ur Ti er To bis Car Co eb Si mxa re Ta Ses ru le bebs So ris ar se bu li si met ri u li

da mo ki de bu le ba gad mo ta ni lia ase ve usa fuZ vlo gam did re bi dan war mo So bil ur Ti er-

To ba zec. §818 III gsk-s mi xed viT a aRar iT vle ba 15000 la riT gam did re bu lad, rad gan igi

72 BGH NJW 1995, 454; BGHZ 147, 152 (157); BGH, NJW 1999, 1181 da Semdgomi.; BGH, NJW 2001, 1127, am SemTxvevaSi xdeba am ori moTxovnis urTierTdakavSireba da Sesageblis wardge-

na § 273 gsk-s mixedviT zedmetia.73 BGHZ 116, 251 (256); BGHZ 145, 52 (55); BGHZ 149, 326 (333); BGHZ 161, 241 (250); BGH JZ 1995, 572

(573); BGH, NJW 1999, 1181.74 dasabuTeba saTaves iRebs v. Caemmerer E., Bereicherung und unerlaubte Handlung, FS Rabel (Tübin-

gen 1954), 385; Seadare Semdeg Leser H. G., Von der Saldotheorie zum faktischen Synallagma, Freiburg 1956, 110; Reuter D./Martinek M., Ungerechtfertigte Bereicherung, Tübingen 1983, 592.

75 v. Caemmerer E., Bereicherung und unerlaubte Handlung, FS Rabel (Tübingen 1954), 386.76 Reuter D., Martinek M., Ungerechtfertigte Bereicherung, Tübingen 1983, 598.77 Leser H. G., Von der Saldotheorie zum faktischen Synallagma, Freiburg 1956, 110.78 Leser H. G., Von der Saldotheorie zum faktischen Synallagma, Freiburg 1956, 54: „Ist also beim Empfänger

die Leistung, zur Hälfte weggefallen, so kann er entweder nur die Hälfte der Gegenleistung herausverlangen oder muß die Differenz ausgleichen oder die Rückabwicklung unterbleibt.“



209

ab ru nebs sa fa surs da sa nac vlod iRebs 15000 la riT ga u fa su re bul nivTs. ami to mac es

Tan xa pro por ci u lad am ci rebs mis mi er da sab ru ne bel sa fa surs. es mo saz re ba em ya re ba

daS ve bas: §818 III gsk, ro me lic gan sazR vravs, Tu ro dis ar Ca iT vle ba pi ri gam did re bu-

lad, pro por ci u lad, mo ce mul Sem Txve va Si 15000 la riT, am ci rebs ro gorc er Ti, ise

me o re pi ris moTx ov nas. usa fuZ vlod gam did re buls Se uZ lia ukan mo iTx o vos Ses ru le-

ba mxo lod im ode no biT, ra ode no bi Tac Tvi Ton ab ru nebs.

a. „sal dos Te o ri is“ sus ti mxa re

`sal dos Te o ri a~ ger ma nul iu ri di ul li te ra tu ra Si mra val mxriv aris gak ri-

ti ke bu li.79 xSir Sem Txve veb Si xde ba am Te o ri is SezR ud va,80 mo di fi ci re ba,81 an mis gan

ga mo nak li sis82 daS ve ba. ma ga li Tad, av to ma tu ri gaq viT va Se uZ le be li a, ro de sac er-

Ti mxa re wi nas war as ru lebs, ase ve ara erT sxva Sem Txve veb Si.83 cal sa xa a, rom is Se de gi,

rom lis miR we vis sa Su a le ba sac `sal dos Te o ri a” war mo ad gens, ar un da ewi na aR mde ge-

bo des im nor mis arss,84 ro m lis sa fuZ vel ze dac xel Sek ru le ba ba Ti lad iq na cno bi li.85

ami to mac aras rul wlov nis in te re se bis wi na aR mdeg es Te o ria ar ga mo i ye ne ba.86 ma ga li-

Ti 6: aras rul wlo va ni a mSob le bis Tan xmo bis ga re Se yi du lobs b-sa gan tkbi le uls, ro-

mel sac iq ve Se Wams. mas Sem deg rac mSob le bi xel Sek ru le bas sa bo lo od ar mo i wo ne ben,

a iTx ovs b-sa gan tkbi le ul Si ga dax di li fa sis dab ru ne bas, xo lo b am tkbi le u lis Ri-

re bu le bis anazR a u re bas.

am Sem Txve va Si Tu ki a-s kon diq ci ur moTx ov nas, ro me lic mi mar Tu lia nas yi do-

bis fa sis dab ru ne bi sa ken, sal di re bis Se de gad ga mo vak lebdT mis mi er SeW mu li tkbi-

le u lis Ri re bu le bas, mi vi RebT Se degs, rom lis wi na aR mde gac mi mar Tu li iyo ka no nis

nor ma – a da kar gav da Ta vis moTx ov nas. nor ma, ro me lic ad gens aras rul wlov nis mi er

mSob le bis ne bis sa wi na aR mde god da de bul ga ri ge bis ba Ti lo bas, miz nad isa xavs aras-

rul wlov nis qo neb ri vi da na kar gis Ta vi dan aci le bas. mo ce mul Sem Txve va Si da na kar gi

vlin de ba nas yi do bis fa sis dab ru ne bis Se uZ leb lo ba Si da aras rul wlov nis mi er mox ma-

re ba di niv Tis Se Ze ni sas, am gva ri mdgo ma re o ba yo vel Tvis gveq ne bo da sa xe ze. ami to mac

79 SedarebisaTvis sakmarisia Larenz K.,Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, München 1994, § 73 III.

80 BGHZ 126, 105; BGHZ 57, 137; BGHZ 78, 216; BGH NJW 2001, 1127.81 sakamaToa am Teoriis dogmaturi dasabuTeba da Cven mier xsenebuli „moZRvreba fa-

qtobrivi sinalagmis Sesaxeb“ Zlier opozicias awydeba. Seadare magaliTisaTvis Larenz K./Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, 1994, § 73 I 4a, § 73 III 1 d; Medicus D., Bürgerliches Recht, Köln-Berlin 2011, Rn. 228 da Semdgomni; Staudinger/Lorenz St., 1999, §818 BGB Rn. 44 da Semd-

gomni; Gernhuber J., Bürgerliches Recht, München 1991, §46 VI 2 c. 82 Medicus D., Schuldrecht BT, München 2004, Rn. 694 da Semdgomi.83 SedarebisaTvis sakmarisia Larenz K.,Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, München 1994,

§ 73 111 5a da iqve moyvanili literatura; aseve Reuter D., Martinek M., Ungerechtfertigte Berei-cherung, Tübingen 1983, 607.

84 Seadare ssk-s 979-e muxlis me-4 nawili.85 Medicus D., Bürgerliches Recht, Köln-Berlin 2011, Rn. 230. 86 BGHZ 126, 105 ff.; Larenz K., Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, München 1994, § 73 III 5b, II

2a.


210

er Txma daa aRi a re bu li, rom aras rul wlov nis in te re se bis sa zi a nod sal dos Te o ria ar

ga mo i ye ne ba. am dros, ur Ti er Tda pi ris pi re bu li kon diq ci u ri moTx ov ne bis re a li za-

cia er Tma ne Ti sa gan da mo u ki deb lad un da mox des.

b. vin di ka ci i sa da Ses ru le bis kon diq ci is ur Ti er Tmi mar Te ba

ara nam dvi li or mxri vi xel Sek ru le bi sas

`sal dos Te o ri is” ar se bo bis mi u xe da vad, ger ma nul sa mar Tal Si wa mo iW ra prob-

le ma, rom lis ga da saW re lad es Te o ria uZ lu ri aR moC nda. es Sem Txve va Cven Tvis gan-

sa kuT re biT sa in te re so a, rad gan exe ba swo red ze mox se ne bul or mag ara nam dvi lo bas,

rom lis Se de ge bis gad mo ta nac qar Tul sa mar Tal Si yo vel gva ri daT qmis ga re Sea Se saZ-

le be li. ma ga li Ti 7: a-m b-s ga uc va la sa a Ti (Ri re bu le ba – 50 la ri) mis kuT vnil ve lo-

si ped Si (Ri re bu le ba – 70 la ri). ise ve ro gorc val de bu le bi Ti, ase ve sa kuT re bis ga da-

ce mis ori ve ga ri ge ba iyo ara nam dvi li. a-s sa a Ti im dros, ro de sac is im yo fe bo da b-s

mflo be lo ba Si, ga nad gur da. b iTx ovs Ta vi si sa a Tis dab ru ne bas, xo lo a ga nad gu re bu-

li sa a Tis Ri re bu le bis anazR a u re bas.

mo ce mul Sem Txve va ze usa fuZ vlo gam did re bis da na we se bis ga mo ye ne bi sas, `sal-

dos Te o ri is~ meS ve o biT Se saZ le be lia usa mar Tlo Se de gis Ta vi dan aci le ba. ro gorc

ze moT aR vniS neT, `naS Tis Te o ri is~ da mis sa fuZ vlad mde ba re faq tob ri vi si na lag mis

prin ci pis mi xed viT, mox de bo da mi Re bu li Ses ru le be bis ur Ti er Tgaq viT va da Ti To e u-

li mxa re val de bu li iq ne bo da da eb ru ne bi na mi Re bu li Ses ru le ba mis mi er ukan dab ru-

ne bu lis pro por ci u lad. b ib ru nebs 70 la ris Ri re bu le bis ve lo si peds, Se sa ba mi sad, am

Ri re bu le bis far gleb Si mas ar Se uZ lia mi u Ti Tos im faq tze, rom (sa a Tis ga nad gu re bis

ga mo) aRar aris gam did re bu li. igi val de bu li iq ne bo da ae nazR a u re bi na sa a Tis Ri re-

bu le ba (§818 II gsk).

prob le mu ria Sem Txve va, ro de sac b sa ku Tar sa aTs ara kon diq ci iT, ara med vin di-

ka ci iT iTx ovs. am Sem Txve va Si moTx ov na Ta sal di re ba Se uZ le be li a,87 rad gan gvaqvs, er-

Ti mxriv, b-s vin di ka ci u ri moTx ov na, mi mar Tu li mi si kuT vni li sa a Tis dab ru ne bi sa ken

da, me o re mxriv, a-s kon diq ci u ri moTx ov na sa a Tis Ri re bu le bis anazR a u re bas Tan da-

kav Si re biT. Se sa ba mi sad, uk ve aRar varT mxo lod kon diq ci u ri ur Ti er To bis far gleb-

Si, sa dac faq tob ri vi si na lag mis prin ci pis gad mo ta na iZ le o da imis sa Su a le bas, rom

gsk-is §818 III dro e biT ugu le bel gve yo.

faq tob ri vi si na lag mis gad mo ta na usa fuZ vlo gam did re bis sa mar Tal Si em ya re bo-

da daS ve bas, rom, ise ve ro gorc nam dvi li si na lag mis pi ro beb Si er Tma neTs ori sa xel-

Sek ru le bo moTx ov na upi ris pir de ba, ase ve faq tob ri vi si na lag mis dros ori kon diq ci-

u ri moTx ov na un da da u kav Sir des er Tma neTs. vin di ka ci ur da kon diq ci ur moTx ov nebs

So ris am gva ri si na lag ma tu ri kav Si ris gab ma ar xer xde ba, rad gan Se uZ le be lia me sa kuT-

ris vin di ka ci u ri moTx ov nis ra i me sxva ti pis moTx ov nas Tan sal di re ba.88 me sa kuT ris

87 Staudinger, Lorenz St., 1999, §818 BGB Rn. 42; OlG Frankfurt, JW 1929, 791, da Semdgomni; Diesselhorst M., Die Natur der Sache als außergesetzliche Rechtsquelle verfolgt an der Rechtsprechung zur Saldotheorie, Tübingen 1968, 64 da Semdgomi.

88 Staudinger Eckpfeiler/Martinek M., 2009, § 818 BGB Rn. 68: „§ 818 Abs 3 nicht gegenüber § 985 bzw 987 ff wirkt“.



211

vin di ka ci u ri moTx ov nas mflo be li ver ga mo ak lebs mis mi er gan xor ci e le bul Ses ru-

le bis Ri re bu le bas.89 Tu am Se degs xe lux leb lad dav to vebT, mi vi RebT mdgo ma re o bas,

ro de sac b-s Se eZ le ba sa ku Ta ri sa a Tis vin di ka ci iT ukan moTx ov na, xo lo me o re mxa ris

kon diq ci is wi na aR mdeg eq ne ba Se sa ge be li, rom is aRar aris gam did re bu li, rad gan sa a-

Ti ga nad gur da da sa nac vlod mas ra i me sar ge be li ar mi u Ria (§818 III gsk).

es Se de gi nam dvi lad ver Ca iT vle ba da mak ma yo fi leb lad. ami to mac li te ra tu-

ris erT na wil Si gan vi Tar da sxva Te o ria da mas „mo di fi ci re bu li ori kon diq ci is Te-

o ria“90 (modifi zierte Zwei-Kondiktionen-Theorie), sxvag va rad „sa pi ris pi ro Ses ru le bis kon-

diq ci is Te o ri a“ (Lehre von der Gegenleistungskondiktion) ewo da.91 mis mi xed viT un da mox des

ara faq tob ri vi si na lag mis meS ve o biT moTx ov ne bis ur Ti er Tda kav Si re ba, ara med §818

III gsk-is te le o lo gi u ri re duq ci a. mim Rebs, ro mel mac ga mo iw via niv Tis ga nad gu re ba

(Se saZ le be lia bra li sa gan da mo u ki deb lad), an mis mi er ga mow ve u li sxva faq tis ga mo

niv Tis dab ru ne ba Se uZ le be li a, aRar aqvs uf le ba, mi u Ti Tos im faq tze, rom ga nad gu-

re bu li niv Tis Ri re bu le ba aRar mo i po ve ba mis qo ne ba Si gam did re bis sa xiT. niv Tis dab-

ru ne bis Se uZ leb lo ba ma Sin iT vle ba mim Re bis mi er ga mow ve u lad, Tu es qce va, mi si ara-

ke Til sin di si e re bis Sem Txve va Si, mas bra lad Se e racx e bo da.92

sxvag va rad rom vTqvaT, ro de sac erT mxa res eZ le va mi si Ses ru le bis ukan moTx-

ov ni sa Se saZ leb lo ba, Ta vis mxriv, me o re mxa re sac un da Se eZ los sa ku Ta ri Ses ru le-

bis kon diq ci a, mi u xe da vad imi sa, ar se bobs Tu ara es mi Re bu li Ses ru le ba mis qo ne ba Si.

es mi za ni mi iR we va ara ur Ti er da pi ris pi re bu li moTx ov ne bis sal di re biT, ra dro sac

gsk-is § 818 III si met ri u lad am ci rebs ro gorc erT, ise me o re moTx ov nas, ara med xde ba

ub ra lod am da na we sis ugu le bel yo fa. Te o ria em ya re ba Sem deg mo saz re bas: mar Ta li a,

rom da cu li un da iyos im pi ris in te re si, ro mel sac xel Sek ru le ba nam dvi lad mi aC nda,

flob des nivTs, ro gorc sa ku Tars da mi si ga nad gu re bis Sem Txve va Si ar agos pa su xi.

Tum ca ga ri ge be bis nam dvi lo bis Sem Txve va Si mas ar Se eZ le bo da sa ku Ta ri Ses ru le bis

ukan moTx ov na da un da Se gu e bo da im azrs, rom igi mis Tvis sa mu da mod da kar gu li iyo.

ara nam dvi li xel Sek ru le bis Sem Txve va Si is da ib ru nebs Ta vis Ses ru le bas mxo lod ma-

Sin, ro de sac au nazR a u rebs me o re mxa res mis mi er ga we u li Ses ru le bis Ri re bu le bas.

wi na aR mdeg Sem Txve va Si es moq me de ba warmoadgens venire contra factum proprium-s. moy va nil

ma ga liT Si b-s Se uZ lia Ta vi si kuT vni li ve lo si pe dis ga moTx o va ro gorc vin di ka ci iT,

ase ve kon diq ci iT, Tum ca sa nac vlod, ori ve Sem Txve va Si val de bu lia aa nazR a u ros mis

mflo be lo ba Si ga nad gu re bu li b-s sa a Tis Ri re bu le ba.

89 v. Caemmerer E., Bereicherung und unerlaubte Handlung, FS Rabel (Tübingen 1954), 387; Flume W., Der Wegfall der Bereicherung in der Entwicklung vom römischen zum geltenden Recht, FS Niedermeyer (Göttin-gen 1953), 164; Diesselhorst, Die Natur der Sache als außergesetzliche Rechtsquelle verfolgt an der Recht-sprechung zur Saldotheorie, Tübingen 1968, 201; Leser H. G., Von der Saldotheorie zum faktischen Synallag-ma, Freiburg 1956, 61, 107.

90 Flume W., Die Rückabwicklung nichtiger Kaufverträge nach Bereicherungsrecht - Zur Saldotheorie und ihren „Ausnahmen, JZ 2002, 321.

91 Medicus D., Bürgerliches Recht, Köln-Berlin 2011, Rn. 227-229, da iqve moyvanili literatura; Wieling H. J., Bereicherungsrecht, 2004, 79, romelic am SemTxvevasac `saldos Teorias~ miaTv-

lis.92 Larenz K.,Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, München 1994, § 73 III 4.


212

2. ara nam dvi li or mxri vi xel Sek ru le bi dan Ses ru le be bis ukuq ce va

Sve i ca ri ul sa mar Tal Si

ze moT uk ve aRi niS na, rom Sve i ca ri ul sa mar Tal Si moq me di dog mis mi xed viT, vin-

di ka ci as Tan kon ku ren ci i sas kon diq cia ukan ixevs.93 es sub si di a ru lo bis dog ma moq me-

debs ase ve ara nam dvi li or mxri vi xel Sek ru le bis Se de ge bis ukuq ce vi sas, Tum ca mas sak-

ma od Se u sa ba mo Se de ge bam de miv ya varT. ma ga li Tad, nas yi do bis ba Ti lo bi sas gam yid ve-

li yo vel Tvis iTx ovs Ta vis Ses ru le bas vin di ka ci iT, xo lo myid ve li niv Tis sa fa surs

kon diq ci iT.94 aR niS nu lis Se de gad ki, er Ti da ima ve sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bi dan

ga mom di na re, Ses ru le be bis ukuq ce va or sru li ad gan sxva ve bul sa mar Tleb riv re Jim Si

eq ce va.95

es Se u sa ba mo ba Sve i ca ri ul iu ri di ul li te ra tu ra Sic ar dar Ce ni la kri ti kis

miR ma. vin di ka cia da mi si Tan mde vi moTx ov ne bi (Art. 938 ZGB da Sem deg ni) mi e sa da ge ba ara

ara nam dvi li xel Sek ru le bi dan war mo So bi li qo ne bis moZ ra o bis ukuq ce vas, ara med me-

sa kuT ris ne bis ga re Se mi si mflo be lo bi dan ga su li niv Tis dab ru ne bas (Art. 934 ZGB).96 ke Til sin di si e ri Sem Ze ni ar aris da cu li, rad gan me sa kuT res mis ga nac Se uZ lia sa ku Ta-

ri niv Tis vin di ci re ba, Tu igi da e kar ga, mo pa res an sxvag va rad, me sa kuT ris ne bis ga re-

Se, ga vi da mi si mflo be lo bi dan (ubi rem meam invenio, ibi eam vindico). amas Ta na ve ke Til sin-

di si er Sem Zens, ro mel mac ar ico da mi si uf leb ri vi nak lis Se sa xeb da niv Ti sa ku Ta ri

ego na, ar Se iZ le ba Zal ze mkac rad da e kis ros niv Ti dan mi Re bu li sar geb li sa da zi a nis

anazR a u re ba. imis sa kom pen sa ci od, rom niv Tis mflo be li iyo ke Til sin di si e ri da mi-

u xe da vad ami sa, ma inc val de bu lia da ab ru nos igi, man ar un da aa nazR a u ros niv Ti dan

mi Re bu li sar ge be li, gar da im sar geb li sa, rac jer ki dev mo i po ve ba mflo bel Tan da ar

aris da xar ju li.97 igi ase ve ar agebs pa suxs niv Tis da zi a ne bi sa da bra le u lad mi u Re-

be li mo ge bi saT vis,98 ro gorc ar ageb da pa suxs sa ku Ta ri niv Tis Sem Txve va Si – quia quasi suam rem neglexit nulla querela subiecta est.99

ger ma ni i sa da av stri is sa mar Tal Si igi ve prin ci pi udevs sa fuZ vlad vin di ka ci-

i dan war mo So bil da ma te biT moTx ov nebs.100 es da na we se bi miz nad ar isa xa ven im mxa ris

93 Honsell H., Drei Fragen des Bereicherungsrecht, FS Schulin (Basel 2002), 25 ff.94 Honsell-is (Tradition und Zession - kausal oder abstrakt? FS Wiegand (Bern 2005), 360) mosazrebiT, fu-

lis kondicireba unda moxdes ara im mizezis gamo, rom misi Sereva xdeba mimRebis kuTv-

nil fulTan da amgvarad gadadis mis sakuTrebaSi, aramed fuli saerTod ver CaiTvleba

nivTad, radgan warmoadgens mxolod abstraqtuli Rirebulebis matarebels. Rirebu-

lebis ki mxolod kondicirebaa SesaZlebeli. 95 Honsell H., Tradition und Zession - kausal oder abstrakt? FS Wiegand (Bern 2005), 358.96 iqve, 357.97 iqve.98 iqve.99 Ulp. D. 5.3.31.3. Art. 938 ZGB: 1. vinc nivTs keTilsindisierad flobs, imis gamo, rom is am

nivTs Tavisi savaraudo uflebis safuZvelze moixmars da iyenebs, ar aris valdebuli

aunazRauros mesakuTres es xarjebi. 2. nivTis ganadgurebisa da dazianebisaTvis is pa-

suxs ar agebs.100 Seadare: §§ 987, 989 gsk; § 329 ABGB: „Ein redlicher Besitzer kann schon allein aus dem Grund des redli-

chen Besitzes die Sache, die er besitzt, ohne Verantwortung nach Belieben brauchen, verbrauchen, auch wohl vertilgen.“



213

pri vi le gi re bas, ro mel mac Ses ru le ba mi i Ro (a ra nam dvi li) or mxri vi xel Sek ru le bis

far gleb Si.

amas Tan, Sve i ca ri u li sa sa mar Tlo zog Sem Txve va Si aRi a rebs ur Ti er Tda pi ris pi-

re bul Ses ru le bebs So ris kav Sirs da, faq tob riv si na lag ma ze day rdno biT, cdi lobs

Art. 938 ZGB-s eli mi ni re bas, ma ga li Tad, ma Sin, ro de sac li zin gis gam cems am da na we sis

sa wi na aR mde god ani Webs ara nam dvi li li zin gis xel Sek ru le bi dan sar geb lis anazR a u-

re bis moTx ov nas.101 am mo saz re bis ga da ta na xde ba ase ve ur Ti er Tda pi ris pi re bul vin-

di ka ci a- kon diq ci a zec.102 er Ti da ima ve sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bi dan war mo So bi li

vin di ka cia da kon diq cia ar un da gan vi xi loT cal -cal ke da ma Sin, ro de sac gam yid ve li

nivTs ukan ib ru nebs vin di ka ci iT, myid vels Se uZ lia mis mi er kon diq ci iT moTx ov ni li

sa fa su ris anazR a u re bam de da a yov nos am val de bu le bis Ses ru le ba. es sxva ara fe ri a,

Tu ara ger ma nul sa mar Tal Si gan vi Ta re bu li „sal dos Te o ri is“ ka u za lu ri sa mar Tlis

sis te mi saT vis mi sa da ge ba.103 es, dog ma tu rad arc Tu ise mka fi od ga mok ve Ti li prin ci pi,

wi na aR mde go bas awy de ba, ro de sac niv Ti mim Reb Tan ga nad gur da da is aRar aris gam did-

re bu li, rad gan Sve i ca ri a Sic, ise ve ro gorc ger ma ni a Si, da uS ve be lia Ses ru le bis ukan

moTx ov na, Tu mim Re bi aRar aris gam did re bu li.104

ger ma nu li sa gan gan sxva ve biT, niv Tis ga nad gu re bis Sem Txve va Si ara nam dvi li or-

mxri vi xel Sek ru le bis dro sac ki, Sve i ca ri u li sa mar Ta li Se degs ko req ci is ga re Se

to vebs. sa sa mar Tlo praq ti ka sa da li te ra tu ra Si cal sa xad miC ne u li a, rom niv Tis

Sem Txve vi Ti da Rup vis risks ata rebs me sa kuT re ma Si nac ki, ro de sac is usa fuZ vlod

gam did re bul mflo bel Tan im yo fe ba.105 vin di ka ci as, kon diq ci as Tan Se da re biT, upi ra-

te so ba ga aC nia da Sem sru le be li me sa kuT rec un da Se e ca dos Tav da pir ve lad am moTx-

ov nis sa fuZ vel ze da ib ru nos kuT vni li niv Ti. am sa xis vin di ka ci ur moTx ov nas ara uf-

le ba mo si li mflo be li ver da u pi ris pi rebs mis mi er gan xor ci e le bul Ses ru le bas.106

mar Ta li a, si na lag mis prin ci pi ga mo i ye ne ba ro gorc vin di ka ci ur, ase ve kon diq ci ur

ur Ti er To beb Si, mag ram im de nad, ram de na dac mxa re eb ma mi Re bu li Ses ru le be bi un da

da ab ru non er Tdro u lad107 da es prin ci pi ver dag vex ma re ba im Sem Txve veb Si, ro de sac

er T-er Ti mxa ris Ses ru le ba ga nad gur da. Se sa ba mi sad, nam dvi li da ara nam dvi li nas yi-

do bis pi ro beb Si da Rup vis ris kis ga na wi le ba sxva das xvag va rad xde ba108, rad gan kon kre-

tu li niv Tis Se Ze ni sas, nas yi do bis xel Sek ru le bis da de bis mo men ti dan ve, imis da mi u-

xe da vad, gax da Tu ara is me sa kuT re da mo i po va Tu ara mflo be lo ba, niv Tis Sem Txve-

vi Ti da Rup vis risks ata rebs myid ve li. zo ga dad, nam dvi li da ara nam dvi li nas yi do bis

101 BGE 110 II 244; Seadare gv. 26.102 BGE 83 II 25; BGE 111 II 195 (197).103 Schwenzer I., Obligationenrecht AT, Bern 2009, N 58.21.104 Art. 64 OR: ukan moTxovna dauSvebelia, Tu mimRebi dabrunebis momentisaTvis aRar aris

gamdidrebuli, garda im SemTxvevisa, rodesac man gamdidreba gaasxvisa da ar iyo ke-

Tilsindisieri, an unda evarauda, rom mouwevda Sesrulebis dabruneba.105 Bucher E., Obligationenrecht AT, Zürich 1988, § 34 VII 3 c; Giger H., Rechtsfolgen norm- und sittenwidriger

Verträge, Zürich 1989, 148 da Semdgomi. 106 BGE 110 II 244 (247); Gauch P., Schluep W.R., Jäggi P., Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner

Teil, I, Zürich 2003, N. 1527.107 BGE 33 II 542; BGE 64 II 135; BGE 83 II 25; BGE 92 II 179; BGE 111 II 197.108 Bucher E., Obligationenrecht AT, Zürich 1988, § 34 VII 3 c; Giger H., Rechtsfolgen norm- und sittenwidriger

Verträge, Zürich 1989, 148 da Semdgomi.


214

Sem Txve va Si, ris kis gan sxva ve bu lad ga na wi le ba sru le biT da saS ve bi a. is, Tu vis aw ve ba

da Rup vis ris ki, aris met -nak le bad Se fa se bi Ti ga dawy ve ti le ba, mag ram or mxriv xel-

Sek ru le ba Si ris kis me sa kuT ri saT vis ga da kis re ba war mo ad gens am xel Sek ru le bis ar-

si sa da mis far gleb Si mxa re Ta in te re se bis ga da na wi le bis mxo lod cal mxriv ga ge bas.

mar Ta li a, ke Til sin di si er Sem Zens (ro mel mac ar ico da da arc Se iZ le ba scod no da ga-

ri ge bis ara nam dvi lo ba) aqvs uf le ba niv Ti Ta vi sad mi iC ni os da ga nad gu re bis Sem Txve-

va Si, ar aanazR a u ros mi si Ri re bu le ba, mag ram amas Tan er Tad is Se gu e bu li un da iyos

im azrs, rom nam dvi li nas yi do bis dros is sa mu da mod `kar gavs” mis mi er ga dax dil sa-

fa surs.109 Se sa ba mi sad, Tu niv Tis da Rup vis Sem Txve va Si mxo lod me sa kuT re da kar gav da

Ta vis moTx ov nas, es ze moT da xa si a Te bu li in te res Ta ga da na wi le bis mxo lod cal mxri-

vi da aras wo ri ga ge ba iq ne bo da.

daS ve bam, rom niv Tis me sa kuT res un da da e kis ros mi si Sem Txve vi Ti ga nad gu re bis

ris ki – casum sentit dominus – ara erT Sem Txve va Si ab sur dul Se de ge bam dec Se iZ le ba mig-

viy va nos110. ma ga li Ti 8: aras rul wlo van ma a-m da srul wlo van ma b-m gac va les kuT vni li

sa a Te bi. a-s mSob le bi ar iwo ne ben am ga ri ge bas, ris ga moc igi da de bis mo men ti dan ara-

nam dvi li a. sa nam mxa re e bi er Tma neTs mi Re buls da ub ru neb dnen, b-s mflo be lo ba Si myo-

fi a-s sa a Ti nad gur de ba.

am gvar Sem Txve va Si, ka u za lu ro bis prin ci pis qvey neb Si, b-s a-s wi na aR mdeg sa aT-

ze mflo be lo bis da sab ru neb lad ro gorc vin di ka ci is, ase ve kon diq ci is ga mo ye ne bis

uf le ba eq ne ba, rad gan val de bu le biT ga ri ge bas Tan er Tad ba Ti li a, ase ve, ori ve sa niv-

To ga ri ge bac. a-s, mi si kuT vni li sa a Tis ga nad gu re bis ga mo, Se uZ lia mo iTx o vos mxo-

lod am sa a Tis Ri re bu le bis anazR a u re ba, mag ram ara usa fuZ vlo gam did re bis nor me-

bis sa fuZ vel ze, rad gan b aRar aris gam did re bu li. Tu am gvar Se degs ko req ci is ga re-

Se dav to vebT, mi vi RebT sak ma od Se u sa ba mo su raTs. gac vla ba Ti lia im nor me bis ga mo,

rom leb mac un da da ic van aras rul wlo van a-s in te re se bi. is, sa ku Ta ri in te re se bi dan

ga mom di na re, mok le bu lia Se saZ leb lo bas, da dos nam dvi li ga ri ge ba, ro me lic mas da a-

val de bu lebs b-saT vis niv Tze sa kuT re bis ga da ce mas. ase ve, ba Ti lia sa niv To ga ri ge ba,

rom li Tac a kar gavs sa kuT re bas. re a lu rad ki niv Tis da Rup vas Tan er Tad vi RebT Se-

degs, rom a rCe ba yo vel gva ri moTx ov nis uf le bis ga re Se. nor mis, ro me lic em sa xu re bo-

da a-s in te re se bis dac vas, im prin cip Tan kom bi na ci i sas, rom li Tac niv Tis Sem Txve vi Ti

da Rup vis ris ki me sa kuT res awevs, aras rul wlo va ni moTx ov nis uf le bis ga re Se rCe ba da

ama ve dros val de bu lia da ab ru nos usa fuZ vlod mi Re bu li. am dog mis ar se bo bis ga re Se

ki, mar Ta li a, aras rul wlo va ni da kar gav da sa kuT re bas, mag ram mas Se eZ le bo da da eb ru-

ne bi na mi si Ri re bu le ba. ami to mac, Sve i ca ri ul iu ri di ul li te ra tu ra Si ga moT qmu lia

ase ve mo saz re ba, rom lis mi xed vi Tac, or mxriv ara nam dvil ga ri ge beb ze im Sem Txve va Si,

Tu er Ti niv Ti ga nad gur da, mxo lod usa fuZ vlo gam did re bis sa mar Ta li un da ga mo i ye-

ne bo des111 da ger ma nul doq tri na Si gan vi Ta re bu li „sal dos Te o ri am“ uf ro me tad un-

109 Larenz K., Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, München 1994, § 73 III 4; Medicus D., Schuld-recht BT, München 2004, Rn. 696.

110 Seadare Flume W., Der Wegfall der Bereicherung in der Entwicklung vom römischen zum geltenden Recht, FS Niedermeyer (Göttingen 1953), 171: „Von dem Satz casum sentit dominus, muß man sich im geltenden Kondiktionsrecht, das den Anspruch abstrakt am Vermögen des Empfängers orinetiert, frei machen.“

111 Giger H., Rechtsfolgen norm- und sittenwidriger Verträge, Zürich 1989, 147; Honsell H., Tradition und Zes-sion - kausal oder abstrakt? FS Wiegand (Bern 2005), 362.



215

da ga id gas fes ve bi ase ve Sve i ca ri ul sa mar Tal Sic. da uS ve be lia ara nam dvi li or mxri vi

xel Sek ru le bi dan war mo So bi li kon diq ci u ri moTx ov ne bis (an ka u za lo bis prin ci pis

moq me de bis ga mo vin di ka ci a sa da kon diq ci is112) izo li re bu lad gan xil va.113 yve la am ar-

gu men tis gaT va lis wi ne biT, honzeli114 mi dis das kvnam de, rom sxva ga mo sav lis arar se-

bo bis ga mo, Sve i ca ri ul sa mar Tal Sic un da mox des ab straq ci is prin ci pis Sem ta na, ris

Se de ga dac ara nam dvi li nas yi do bis Ses ru le be bis ukuq ce va gan xor ci el de ba ori ur-

Ti er Tda pi ris pi re bu li kon diq ci is meS ve o biT.

3. ara nam dvi li or mxri vi xel Sek ru le bi dan war mo So bi li qo ne bis

moZ ra o bis aR mof xvra av stri ul sa mar Tal Si

av stri ul sa mar Tal Si ga ba to ne bu li mo saz re bis Ta nax mad, ase ve, ara nam dvi li

or mxri vi xel Sek ru le bis Sem Txve va Si niv Tis da Rup vis ris ki awevs me sa kuT res da ara

mflo bels.115 me sa kuT res aRar Se uZ lia mo iTx o vos niv Tis Ri re bu le bis anazR a u re ba,

Tvi Ton ki val de bu lia da ab ru nos mi Re bu li Ses ru le ba (ma ga li Tad, nas yi do bis fa si).

sa kiTx is am gva ri ga dawy ve ta, ise ve ro gorc Sve i ca ri ul sa mar Tal Si, ewi na aR mde ge ba

nam dvi li nas yi do bis far gleb Si niv Tis Sem Txve vi Ti da Rup vis ris kis ga na wi le bas, rom-

lis dro sac niv Tis ga da ce mis Sem deg igi myid vels ekis re ba. mar Ta li a, mo ta ni li mo-

saz re biT vin di ka ci u ri da kon diq ci u ri ur Ti er To ba er Tgva rov nad aris mo wes ri ge-

bu li,116 mag ram ma sac hyavs Ta vi si opo nen te bi, ro mel Ta mi xed vi Tac niv Tis ga da ce mis

Sem deg mi si da Rup vis ris ki ne bis mi er Sem Txve va Si Sem Zen ze un da ga da vi des.117

mTa va ri dog ma tu ri prob le ma, ro me lic av stri ul iu ri di ul li te ra tu ra Si

dis ku si is sag nad aris qce u li, Sem de gi a: war mo ad gens Tu ara Ses ru le bis kon diq cia

112 Seadare BGE 55 II 302; dazu Honsell H., Obligationenrecht BT, Bern 1995, § 6 I 2 d.113 BGE 110 II 244; Honsell H., Obligationenrecht BT, Bern 1995, § 6 I 2 d. 114 Honsell H., Tradition und Zession - kausal oder abstrakt? FS Wiegand (Bern 2005), 360.115 Koziol H., Welser R., Grundriss des bürgerlichen Rechts AT, Wien 1988, AT, 433 da iqve moyvanili li-

teratura. 116 rac, Tavis mxriv, Seesatyviseba avstrieli kanonmdeblis nebas - §1437 ABGB: „ararsebu-

li valdebulebis Sesrulebis mimRebi CaiTvleba keTilsindisierad an arakeTilsindi-

sierad imis mixedviT, icoda Tu ara, an SeeZlo Tu ara evarauda Semsruleblis Secdo-

ma~. §329 ABGB: „keTilsindisier mflobels SeuZlia, imis gamo rom is keTilsindisierad

flobs nivTs, sakuTari neba-survilis Sesabamisad gamoiyenos, moixmaros an gaanadgu-

ros nivTi, ise rom ar agebs pasuxs amisaTvis~. §1447 ABGB: „nivTis SemTxveviT daRupva-

sTan erTad aRar arsebobs masTan dakavSirebuli arc erTi valdebuleba da maT Soris

arc misi Rirebulebis anazRaurebis valdebuleba~. anu nivTis SemTxveviT daRupvis

Semdeg SeuZlebeli xdeba misi ukan moTxovna ara mxolod vindikaciis, an vindikaciuri

urTierTobidan gamomdinare zianis anazRaurebis moTxovnis meSveobiT, aramed, aseve,

keTilsindisieri mflobelisagan misi Rirebulebis moTxovna usafuZvlo gamdidrebis

wesebis Sesabamisad. sanacvlod ki mesakuTres, romelmac dakarga nivTi da misi Rirebu-

leba, ar aqvs raime Sesagebeli meore mxaris kondiqciis sapirwoned da valdebulia sru-

lad daabrunos miRebuli (Kurzkommentar zum ABGB/Apathy P., 2007, § 1051 Rn. 4). Sesabamisad,

avstriul samarTalSic, iseve rogorc SveicariulSi, zogadi danawesis mixedviT, niv-

Tis SemTxveviTi daRupvis riski awveba mesakuTres.117 Harrer F., Rückabwicklungsprobleme beim fehlerhaften Kauf, JBl 1983, 238; aseve OGH JBl. 1984, 200.


216

vin di ka ci u ri moTx ov nis sa mar Tleb riv gag rZe le bas (Rechtsfortwirkung) da da kar gu li

vin di ka ci is sa nac vlos? am kiTx va ze pa su xi met -nak le bad ga na pi ro beb da sa kiTx is ga-

daW ras – Se iZ le ba Tu ara vin di ka ci u ri ur Ti er To bis sa fuZ vel Si mde ba re prin ci pe-

bis, ro go ric aris casum sentit dominus, ga da ta na kon diq ci ur ur Ti er To ba Si. vilburgi118

Ta vis Se da re biT ad re ul Sro ma Si aya li bebs prin cips, rom miT vi se bu lis kon diq ci is

(Eingriffskondiktion) Sem Txve va Si, ro de sac usa fuZ vlod gam did re ba xde ba ara me sa kuT ris

mi er Ses ru le biT, ara med me sa kuT ris uf le beb Si uSu a lo Ca re viT, kon diq cia war mo ad-

gens vin di ka ci is gag rZe le bas. Se sa ba mi sad, Tu me sa kuT re kar gavs Ta vis sa kuT re bas imis

ga mo, rom usa fuZ vlod gam did re bul ma pir ma niv Ti Tvi Ton ga da a mu Sa va, an Se u ria sa-

ku Tar qo ne bas, ma Sin da kar gu li vin di ka ci is ad gils ika vebs miT vi se bu lis kon diq ci a.

rac Se e xe ba Ses ru le bis kon diq ci as, anu im Sem Txve vas, ro de sac me sa kuT rem Ta vad ga-

das ca niv Ti usa fuZ vlod gam did re buls, am ur Ti er To ba ze vin di ka ci is mom wes ri ge be-

li prin ci pe bis ga da ta na da uS ve be li a.119 Tum ca Sem deg naS rom Si vilburgi Tvi Ton mi-

aT vlis Ses ru le bis kon diq ci as vin di ka ci is sa mar Tleb riv gag rZe le bas.120 huberis121

mi xed viT, ka u za lo bis prin ci pis moq me de bis pi ro beb Si sa kiTx i, war mo ad gens Tu ara

usa fuZ vlo gam did re bi dan war mo So bi li moTx ov na vin di ka ci is sa mar Tleb riv gag rZe-

le bas, Si na arss mok le bu li a. am Sem Txve va Si me sa kuT re inar Cu nebs ro gorc sa kuT re bis,

ase ve vin di ka ci as uf le bas da, amas Ta na ve, aqvs mflo be lo bis kon diq ci ac. rac Se e xe ba

ab staq tu li sa niv To ga ri ge bis qvey nebs, me sa kuT re Ta vad gan kar gavs nivTs da val de bu-

le bi Ti ga ri ge bis ara nam dvi lo bi dan war mo So bi li usa fuZ vlo gam did re bis moTx ov nac

gan pi ro be bu lia qo ne bis moZ ra o bis usa fuZ vlo biT da ara im faq tiT, rom Sem sru le be li

kar gavs sa kuT re bas. Ses ru le bis kon diq cia war mo ad gens ara da kar gu li sa kuT re bis da

mis gan ga mom di na re vin di ka ci is Sem cvlels, ara med qo ne bis usa fuZ vlo moZ ra o bis ukuq-

ce vis in stru ments, ara sa niv To, ara med val de bu le bi Ti ur Ti er To bis gag rZe le bas.

dRes dRe o biT, Sve i ca ri u lis msgav sad, av stri u li sa mar Ta lic ama Tu im for miT

cdi lobs „sal dos Te o ri is“ sa fuZ vlad mde ba re prin ci pis in teg ri re bas usa fuZ vlo

gam did re bis sa mar Tal Si,122 an im usa mar Tlo Se de ge bis ko req ci i saT vis, rom le bam dec casum sentit dominus-is prin cip ma Se iZ le ba mig viy va nos, al ter na ti u li ga dawy ve tis mo-

nax vas.

4. Saldotheorie-s (`saldos Teoriis~) Sedegebis gadmotana qarTul

samarTalSi

qar Tu li sa mar Tlis sis te mi saT vis Se iZ le ba ma ga li Tad ga mod ges Sve i ca ri u li

sa mar Tlis mi er ar Ce u li ge zi da mas Tan da kav Si re biT wa moW ri li prob le me bi. Sve i ca-

ri i sa gan gan sxva ve biT, mi u xe da vad ka u za lo bis prin ci pis moq me de bi sa, qar Tu li sa mo-

qa la qo ko deq si izi a rebs sal dos Te o ri is sa fuZ vel Si mde ba re faq tob riv si na lag mas.

118 Wilburg W., Die Lehre von der ungerechtfertigten Bereicherung nach österreichischem und deutschem Recht, Graz 1934, 28 da Semdgomni.

119 iqve, 49.120 iqve, 346 da Semdgomni, 349, 353.121 Huber P., Wegfall der Bereicherung und Nutzen, Wien 1988, 54.122 Kerschner F., Der OGH auf dem Weg zur Saldotheorie? JBl 1988, 541, 624; Rabl Ch., Die Gefahrtragung

beim Kauf, 2002, Wien 284, 288.



217

ssk-is 979-e mux lis me-4 na wi li: Tu or mxri vi xel Sek ru le bis mxa re eb ma xel Sek-

ru le bis ba Ti lo bis ga mo ukan un da da ab ru non is, rac maT am xel Sek ru le biT mi i Res,

mag ram er T-erT mxa res ar Se uZ lia dab ru ne ba am mux lis me-2 na wi liT gaT va lis wi ne bu-

li sa fuZ vlis ga mo, ma Sin mas ar ekis re ba ukan dab ru ne bis mo va le o ba, Tu es ga mom di na-

re obs sa mar Tlis im nor mis ar si dan, rom lis sa fuZ vel ze dac xel Sek ru le ba ba Ti lad

iq na cno bi li.

Tu mo ce mul nor mas Cven mi er ze moT moy va nil Sem Txve vas123 mi vu sa da gebT, Se de-

gad mi vi RebT, rom b mxo lod ma Sin Se iZ le bo da ga Ta vi suf le bu li yo sa a Tis Ri re bu le-

bis anazR a u re bis val de bu le bi sa gan, Tu ssk-is p63-e mux lis pir ve li na wi lis mi za ni

iq ne bo da b-s in te re se bis da sa ca vad xel Sek ru le bis ba Ti lad cno ba. si nam dvi le Si ki

sa pi ris pi ro Sem Txve vas Tan gvaqvs saq me: mi Ti Te bu li mux li sa da mi si Sem dgo mi da na we-

se bis mi zans, SezR u du lad qme du u na ro pi ris mi er da de bu li xel Sek ru le bis ba Ti lad

ga mocx a de biT, mi si in te re se bis dac va war mo ad gens. a-s in te re se bis dac va ki mxo lod

b-sa gan ga fu We bu li sa a Tis Ri re bu le bis anazR a u re bis moTx ov nis daS ve biT Se iZ le ba

iyos ga ran ti re bu li.

ma Sa sa da me, mo ce mul Sem Txve va Si, imis da mi u xe da vad, rom b iyo ke Til sin di si e ri

(ssk-is 981-e mux lis 1-li na wi li) da niv Tis ga nad gu re ba mi si bra lis ga re Se mox da (ssk-

is 981-e mux lis me-4 na wi li), ssk-is 976-e mux lis 1-li na wi lis a) pun qti sa da ssk-is 979-e

mux lis me-4 na wi lis Se sa ba mi sad, igi ma inc val de bu lia au nazR a u ros a-s sa a Tis Ri re-

bu le ba.

a. „sal dos~ Tu „sa pi ris pi ro Ses ru le bis kon diq ci is~ Te o ria

ssk-is 979-e mux lis me-4 na wi li awes ri gebs im Sem Txve vas, Tu ro dis Ca iT vle ba usa-

fuZ vlo Ses ru le bis mim Re bi gam did re bu lad, mi u xe da vad imi sa, rom mi Re bu li niv Ti

uk ve aRar mo i po ve ba Sem Ze nis mflo be lo ba Si. ssk-is es mux li Sem deg na i rad aris age bu-

li: 1. me-2 na wi lis mi xed viT, ro de sac niv Tis dab ru ne ba na tu riT Se uZ le be li a, mim Reb ma

un da aa nazR a u ros mi si Ri re bu le ba. 2. me-3 na wi li awe sebs ga mo nak liss am da na we si dan,

ro de sac niv Tis dab ru ne ba Se uZ le be lia na tu riT da amas Ta na ve mi si Ri re bu le ba arc

sxva ra i me sa xiT mo i po ve ba mim Re bis qo ne ba Si, anu is aRar aris gam did re bu li. am dros

mim Re bi Ta vi suf lde ba Ri re bu le bis anazR a u re bis mo va le o bi sa gan. 3. Ta vis mxriv, me-4

na wi li ki ad gens ga mo nak liss am ga mo nak li si dan. mi u xe da vad imi sa, rom Ses ru le bis sa-

ga ni aRar mo i po ve ba mim Re bis qo ne ba Si da is arc Ses ru le biT da arc mi si Ri re bu le biT

ar gam did re bu la, mim Re bi ma inc val de bu lia aa nazR a u ros Ri re bu le ba, Tu kon diq ci-

u ri ur Ti er To ba war mo iS va ara nam dvi li or mxri vi xel Sek ru le bis sa fuZ vel ze da es

anazR a u re ba ar ewi na aR mde ge ba im nor mis arss, rom lis ga moc xel Sek ru le ba ba Ti lad

iq na cno bi li.

gsk am da na wes Ta gan Se i cavs mxo lod ors: 1. gsk-is §818 II awe sebs, rom Tu niv Tis na-

tu riT dab ru ne ba Se uZ le be li a, mi si ga nad gu re bis an sxva mi ze zis ga mo, ma Sin mim Reb ma

un da aa nazR a u ros mi si Ri re bu le ba. 2. Ri re bu le bis anazR a u re bis val de bu le ba ar ar-

se bobs, Tu mim Re bi aRar aris gam did re bu li (§818 III gsk). me sa me da na we si, ro mel mac da-

uS va ga mo nak li si me o re nor mi dan, anu mo a wes ri geb da im Sem Txve vas, Tu ro dis Se iZ le-

123 Seadare me-8 magaliTi.


218

ba mim Rebs, mi u xe da vad imi sa, rom is aRar aris gam did re bu li, da e kis ros Ri re bu le bis

anazR a u re bis mo va le o ba, ka non Si ar mo i po ve ba. Cven mi er ze mox se ne bu li ori Te o ria

– „sal dos Te o ri a“ da „sa pi ris pi ro Ses ru le bis kon diq ci is Te o ri a“ em sa xu re ba swo-

red im mi zans, rom zo gi Sem Txve vis Tvis mox des §818 III gsk-dan ga mo nak li sis ga ke Te ba.

anu pirs, ro me lic aRar aris gam did reb li, ma inc da e kis ros mi Re bu lis anazR a u re bis

mo va le o ba.

ssk-is 979-e mux lis me-4 na wi li am Te o ri e bis sa fuZ vel Si ar se bu li prin ci pis sa-

ka non mdeb lo do ne ze re a li za ci as war mo ad gens. amas Ta na ve, sa Wi rod mig vaC ni a, rom

uf ro daw vri le biT Se ve xoT im sa kiTxs, Tu am ori Te o ri i dan ro mels mis ca qar Tvel ma

ka non mde bel ma nor ma ti u li sa xe. maT sa er To aqvT is, rom miz nad isa xa ven mTe li ri gi

Sem Tve ve bi saT vis §818 III gsk-is eli mi ni re bas, Tum ca amas sxva das xva for miT axor ci e-

le ben. Ta na med ro ve „sal dos Te o ri a“, ro me lic dam ya re bu lia faq tob ri vi si na lag mis

prin cip ze, §818 III gsk-is eli mi ni re bas ax dens im gva rad, rom av rce lebs mas ori ve ur-

Ti er Tda pi ris pi re bul kon diq ci ur moTx ov na ze. anu er Ti Ses ru le bis ga nad gu re ba an

da zi a ne ba am ci rebs ara mxo lod Sem sru leb lis, ara med, ase ve mim Re bis sa pi ris pi ro kon-

diq ci ur moTx ov na sac. „sa pi ris pi ro Ses ru le bis kon diq ci is Te o ri is“ mi xed viT, Tu pi-

ri iTx ovs Ta vis Ses ru le bas, ma Sin man ukan un da da ab ru nos mis mi er mi Re bu li Ses ru-

le bac. a nu, es Te o ria bevr Sem Txve va Si ub ra lod ar iye nebs §818 III gsk-s.

mar Ta li a, ori ve Te o ria er Tsa da ima ve mi zans em sa xu re ba, mag ram, dog ma tu ri sa-

fuZ vli dan ga mom di na re, maT ma ga mo ye ne bam Se iZ le ba gan sxva ve bul Se de gam de mig viy-

va nos. ma ga li Tad, ro gorc uk ve vax se neT, faq tob ri vi si na lag mis prin ci pis pir da pir

ga da ta na ar xer xde ba im Sem Txve va ze, ro de sac er Tma neTs upi ris pir de ba ara ori kon-

diq ci u ri, ara med er Ti vin di ka ci u ri da er Ti kon diq ci u ri moTx ov na. „sa pi ris pi ro

Ses ru le bis kon diq ci is Te o ri a“ am Sem Txve va Sic yo vel gva ri prob le mis ga re Se ax dens

§818 III gsk-is eli mi ni re bas. a mi to mac, ga sar kve via sa kiTx i, Tu zus tad ro mel Te o ri as

em ya re ba ssk-is 979-e mux lis me-4 na wi lis da na we si da ro me li Te o ri is Tan mim dev ru li

ga ta re ba un da mox des qar Tul sa mar Tlis sis te ma Si.

sa gu lis xmo a, rom ssk-is mo ce mul nor mas ga aC nia daT qma, ro me lic gvaZ levs sa-

fuZ vels vam tki coT, rom am da na wes Si ka non mde bel ma swo red „faq tob ri vi si na lag mis“

prin ci pi ga nam ya ra, rad gan mas Si cal sa xad aris da fiq si re bu li, rom un da mox des or-

mxri vi xel Sek ru le bis far gleb Si ar se bu li in te res Ta ga na wi le bis ga da ta na ase ve usa-

fuZ vlo gam did re bis sa mar Tal Si da ara ub ra lod, ssk-is 979-e mux lis me sa me na wi li dan

ga mo nak li sis ga ke Te ba. nor ma Sem deg na i rad aris for mu li re bu li: „or mxri vi xel Sek-

ru le bis mxa re eb ma xel Sek ru le bis ba Ti lo bis ga mo ukan un da da ab ru non is, rac maT am

xel Sek ru le biT mi i Res“. xel Sek ru le bis ba Ti lo bis ga mo dab ru ne ba per se gu lis xmobs

dab ru ne bas ur Ti er Tda pi ris pi re bu li kon diq ci u ri moTx ov ne bis sa fuZ vel ze da ara

vin di ka ci iT, ro me lic me sa kuT res val de bu le bi Ti xel Sek ru le bis gan da mo u ki deb lad

unar Cun de ba. ba Ti li xel Sek ru le ba war mo Sobs kon diq ci ur da ara vin di ka ci ur moTx-

ov nas. Se sa ba mi sad, usa fuZ vlo gam did re bis mo ce mu li nor ma mi si ga mo ye ne bis pir vel

wi na pi ro bad mi iC nevs, rom er Tma neTs upi ris pir de bo des ori kon diq ci u ri moTx ov na,

ise ve ro gorc xel Sek ru le bis nam dvi lo bis Sem Txve va Si er Tma neTs da u pi ris pir de bo-

da ori sa xel Sek ru le bo Ses ru le bis moTx ov na. es sxva ara fe ri a, Tu ara si na lag mis

prin ci pis ga da ta na kon diq ci ur ur Ti er To ba Si. faq tob ri vi si na lag ma war mo ad gens im

prin cips da im Zi ri Tad wi na pi ro bas, ris ga moc mxa re Ta vi suf lde ba mi Re bu lis dab ru-



219

ne bis val de bu le bi sa gan, mi u xe da vad imi sa, rom is mi Re bu liT uk ve aRar aris gam did re-

bu li. Sem deg am kon diq ci ur ur Ti er To ba Si ga da ta nil si na lag ma ze ka no ni ax dens uk ve

nor mis ar sis pro eq ci re bas.124

si na lag mis prin ci pi ar moq me debs, Tu is ewi na aR mde ge ba im nor mis arss, rom lis

sa fuZ vel ze dac xel Sek ru le ba ba Ti lad iq na cno bi li. ka non mdeb lis mo ce mu li ga-

dawy ve ti le ba war mo ad gens „faq tob ri vi si na lag mis Se sa xeb moZR vre bi saT vis“ xor cis

Ses xmas sa ka non mdeb lo do ne ze. mi si Tan mde vi Se de ge bi ki aris is, rom es Te o ria da mis

Se saty vi sad kon stru i re bu li nor ma ga mo ye ne bis wi na pi ro bad mi iC nevs ara ori kon diq-

ci u ri, ara med vin di ka ci u ri da kon diq ci u ri moTx ov ne bis da pi ris pi re bas. mi u xe da vad

imi sa, rom Se saZ le be lia vin di ka ci is mi marT ssk-is 979-e mux lis me-4 na wi lis ana lo gi iT

ga mo ye ne ba, an da for mu li re bis – „xel Sek ru le bis ba Ti lo bis ga mo da ab ru nos is, rac

maT am xel Sek ru le biT mi i Res“ – im gva ri gan mar te ba, rom man mo ic vas, ase ve, vin di ka ci-

is meS ve o biT ukan dab ru ne bis moTx ov na, ro mel sac da u pi ris pir de bo da me o re mxa ris

kon diq ci a, amis au ci leb lo ba ma inc ar ar se bobs. ga ci le biT mar ti vi ga mo sa va lia imis

aRi a re ba, rom ara nam dvi li or mxri vi xel Sek ru le bi sas mxa re eb ma sa ku Ta ri Ses ru le be-

bi ukan un da mo iTx o von usa fuZ vlo gam did re bis da na wes Ta Se sa ba mi sad, rom le bic, ro-

gorc uk ve ara er Txel Se ve ca deT gveC ve ne bi na, ise Ti as peq te bi sa da mxa re Ta da sa ca vi

in te re se bis gaT va lis wi ne bis Se saZ leb lo bas iZ le vi an, ris sa Su a le ba sac vin di ka ci u ri

da mi si Tan mde vi moTx ov ne bi ar iZ le va.

b. ssk-is 979-e mux lis me-5 na wi li

nam dvil da ba Til xel Sek ru le beb Si niv Tis Sem Txve vi Ti da Rup vis ris kis gan sxva-

ve bu lad ga da na wi le bis Ta o ba ze ze mo aR we ri li, Sve i ca ri ul da av stri ul sa mar Tal Si

gav rce le bu li, mo saz re bis qar Tul sa mar Tal Tan Se u saty vi so ba ze mety ve lebs ssk-is

979-e mux lis me-5 na wi li.125

am da na we siT, ka non mde be li cal sa xad am bobs uars prin cip ze – casum sentit dominus,

rad gan nor ma war mo ad gens zo gad ori en tirs imis gan sa sazR vrad, Tu kon diq ci u ri ur-

Ti er To bis far gleb Si, niv Tis Sem Txve vi Ti da Rup vis ris ki ra sim Zaf riT un da da aw ves

mxa re ebs. qar Tvel ma ka non mde bel ma aqac Tan mim dev ru lad ga a ke Ta ar Ce va ni sa xel Sek-

ru le bo mas Sta bis sa sar geb lod. Sem sru le bels niv Tis da Rup vis ris ki un da da aw ves im

sim Zaf riT, ra sim Zaf ri Tac mas es ris ki da aw ve bo da xel Sek ru le ba nam dvi li rom dar-

Ce ni li yo. mo ce mu li prin ci pis sa pi ris pi roa casum sentit dominus, anu Sem Txve va, ro de sac

me sa kuT res da Rup vis ris ki ekis re ba sa xel Sek ru le bo ur Ti er To bis far gleb Si in te-

res Ta ga da na wi le bis gan da mo u ki deb lad, mxo lod imis sa fuZ vel ze, rom igi me sa kuT-

re a. mar Ta li a, qar Tve li ka non mde be li ad gens niv Tis da Rup vis ris kis Sem sru leb li-

saT vis ga da kis re bis mi ni ma lur mas Stabs, anu awes ri gebs Sem Txve vas, rom lis dro sac

124 „magram erT-erT mxares ar SeuZlia dabruneba am muxlis me-2 nawiliT gaTvaliswinebu-

li safuZvlis gamo, maSin mas ar ekisreba ukan dabrunebis movaleoba, Tu es gamomdi-

nareobs samarTlis im normis arsidan, romlis safuZvelzedac xelSekruleba baTilad

iqna cnobili“.125 `Sesrulebis sagnis daRupva an gafuWeba, risTvisac Semsrulebels daekisreba pasuxism-

gebloba xelSekrulebis namdvilobis dros, yovelTvis aTavisuflebs mimRebs anazRau-

rebis movaleobisagan“.


220

Sem sru le bels yo vel Tvis ekis re ba niv Tis ga nad gu re bis ris ki da ar awe sebs am ris kis

da kis re bis zRvars (ar uTi Tebs, Tu ro dis aRar Se iZ le ba da e kis ros me sa kuT res es ris-

ki). mag ram argumentum e contrario-s meS ve o biT Seg viZ lia mi vi deT im das kvnam de, rom ka no-

nis es da na we si azrs da kar gav da, Tu Sem sru le bel me sa kuT res Se iZ le bo da da kis re bo-

da pa su xis mgeb lo ba ro gorc ka no niT gan sazR vru li mas Sta biT, ase ve mi si sa pi ris pi ro,

uki du re sad gam Zaf re bu li mas Sta biT – casum sentit dominus.

Se sa ba mi sad, ssk-is mi xed viT, niv Tis da Rup vis ris kis gan msazR vre lia ara is faq-

ti, Tu vis dar Ca an vis ze ga da vi da sa kuT re ba, ara med is, Tu xel Sek ru le bis nam dvi lad

dar Ce ni sas vin ata reb da am risks. sa kiTx is am gva ri ga dawy ve ta isev da isev sxva ara fe-

ri a, Tu ara faq tob ri vi si na lag mis for miT sa xel Sek ru le bo si na lag mis kon diq ci ur

ur Ti er To ba Si gad mo ta na. Sve i ca ri u li sa mar Tlis doq tri nis mi er mo po ve bu li Se de-

ge bi, ro mel Ta mi xed vi Tac ris ke bis ga da na wi le ba nam dvil da ara nam dvil xel Sek ru le-

beb Si gan sxva ve bu lad un da mox des, qar Tul sa mar Tals ar mi e sa da ge ba, rad gan qar Tve-

li ka non mde be li amis Tvis gan sxva ve bul mas Stabs awe sebs. gar da ami sa, niv Tis da Rup vis

ris kis ga das vlis gan ma pi ro be be li, Ta vis Ta vad, ar Se iZ le ba iyos xel Sek ru le bis nam-

dvi lo ba -a ra nam dvi lo ba, ro me lic mxa re TaT vis xSi rad Se um Cne ve li rCe ba. es mniS vne-

lo ba Se iZ le ba mxo lod niv Tis ga da ce mas mi e ni Wos,126 rad gan nam dvi li xel Sek ru le bis

pi ro beb Sic es faq to ria ga dam wyve ti.127

g. kon diq ci i sa da vin di ka ci is Tan mde vi moTx ov ne bis kon ku ren cia

vin di ka ci i sa da kon diq ci is kon ku ren ci i sas, ma Ti Tan mde vi moTx ov ne bis upi ra-

te so bis sa kiTx is ga dawy ve tas ger ma nu li li te ra tu ra ga nas xva vebs imis mi xed viT, Tu

ra sa xis kon diq ci as Tan gvaqvs saq me.128 am gva ri gan sxva ve ba qar Tul sa mar Tal Sic au ci-

le be li a, rad gan sxva das xva kon diq ci a sxva das xva prin ci pis mi xed vi Taa age bu li. ro de-

sac Ses ru le bis kon diq ci a, ro gorc ze moT vi xi leT, war mo ad gens xel Sek ru le bis gag-

rZe le bas da em sa xu re ba sa xel Sek ru le bo ur Ti er To bis da am ur Ti er To bis Car Co eb Si

mxa re Ta in te re se bi sa da mo lo di ne bis kon diq ci ur ur Ti er To ba ze ga da ta nas, miT vi-

se bu lis kon diq ci as sa er Tod ara na i ri kav Si ri ar aqvs xel Sek ru le bas Tan da mis Sem-

Txve va Si sul sxva prin ci pe bia war mmar Tve li. ama ve mo saz re bis mi xed viT, Ses ru le bis

kon diq ci i sas, mis Tan mdev moTx ov nebs upi ra te so ba un da mi e ni Wos vin di ka ci is Tan mdev

moTx ov neb Tan mi mar Te ba Si. qve moT Cven Se vec de biT da va sa bu ToT, Tu ra tom aris au ci-

le be li sa kiTx is am gva ri ga dawy ve tis gad mo ta na qar Tul sa mar Tal Si.

d. usa fuZ vlo mflo be li sa gan sar geb lis moTx ov na

ssk-is 163-e mux li dan ga mom di na re, ara uf le ba mo si li ke Til sin di si e ri mflo be-

li ar aris val de bu li da ab ru nos niv Ti dan mi Re bu li sar ge be li. gan sxva ve bul da na wess

126 Honsell H., Drei Fragen des Bereicherungsrecht, FS Schulin (Basel 2002), 30.127 mag: gsk-is § 446: nivTis gadacemasTan erTad myidvelze gadadis nivTis SemTxveviTi daR-

upvisa da mdgomareobis gauaresebis riski.128 Larenz K., Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, München 1994, 338 da Semdgomni; Koppen-

steiner H.G., Kramer R. A., ungerechtfertigte Bereicherung, Berlin 1975, 198 da Semdgomni; Reuter D., Martinek M., Ungerechtfertigte Bereicherung, Tübingen 1983, 667.



221

ad gens ssk-is 979-e mux lis pir ve li na wi li,129 ris ga moc usa fuZ vlod gam did re bu li,

mi u xe da vad mi si ke Til sin di si e re ba -a ra ke Til sin di si e re bi sa, val de bu lia da ab ru nos

niv Ti sar geb li TurT. ara nam dvi li xel Sek ru le bi dan mi Re bu lis ukan moTx ov ni saT vis

dad ge nil am gam kac re bul da na wess ga aC nia Ta vi si ga mar Tle ba da da uS ve be lia usa fuZ-

vlod mi Re bu li niv Tis sar geb lis moTx ov na (uf ro swo rad am moTx ov nis ga mo ricx va)

ssk-is 163-e mux lis ga mo ye ne biT. ssk-is 979-e mux lis pir ve li na wi li em ya re ba Sem deg

mo saz re bas – mxa re ebs un da da ub run deT ma Ti Ses ru le be bi da am Ses ru le bi dan mi Re bu-

li im miz niT, rom mdgo ma re o ba maq si ma lu rad da u ax lov des pir van dels, anu mdgo ma re-

o bas, ro me lic iar se beb da, mxa re ebs es Ses ru le be bi sa er Tod rom ar ga e RoT. Sem sru-

leb le bi ib ru ne ben ara mar to maT mi er ga we ul Ses ru le bebs, ara med im sar ge bel sac,

ra sac mi i Reb dnen am Ses ru le bi dan. dab ru ne bis gam kac re bu li re Ji mi kom pen sir de ba

imiT, rom vinc ab ru nebs Ses ru le bas da sar ge bels, Se uZ li a, ase ve me o re mxa ri sa gan mo-

iTx o vos Ta vi si Ses ru le bi sa da mis Se de gad mi Re bu li sar geb lis dab ru ne ba. es si na-

lag ma tu ro ba, ro gorc uk ve ara er Txel vax se neT, war mo ad gens ara mar to Ses ru le be-

bis, ara med ase ve am Ses ru le bis sag ni dan mi Re bu li sar geb lis dab ru ne bis mo cu lo bis

gan sazR vris qva kuTx eds. ra Tqma un da, es prin ci pi ar moq me debs im pi ris sa sar geb lod,

ro mel mac usas yid lod an cal mxri vi ga ri ge biT mi i Ro niv Ti, mag ram, usas yid lo Sem Ze-

nis sas yid li an Sem Zen Tan Se da re biT, nak leb sa xar bi e lo mdgo ma re o ba Si Ca ye ne ba ase-

ve war mo ad gens usa fuZ vlo gam did re bis in sti tu tis sa fuZ vel Si mde ba re prin cips da

ger ma ne li ka non mdeb lis Seg ne bul ga dawy ve ti le bas. pirs, ro mel mac usas yid lod mi i-

Ro Ses ru le ba, Se iZ le ba mo eTx o vos ara mar to am Ses ru le bis, ara med ase ve, yo vel gva ri

kom pen sa ci is ga re Se, sar geb lis dab ru ne ba, rad gan mi si ka no ni e ri ndo ba (mi Re bu lis sa-

mu da mod Se nar Cu ne bis Ta o ba ze), sas yid li a ni Sem Ze nis ndo bas Tan Se da re biT, nak le bad

an ga riS ga sa we vi a.

amis sa pi ris pi rod, vin di ka cia da mi si da ma te bi Ti moTx ov ne bi miz nad isa xavs ara

Ses ru le bebs So ris si na lag ma tu ri kav Si ris gaT va lis wi ne bas, ara med, yve la sxva da nar-

Ce ni as peq te bis ga uT va lis wi neb lad, me sa kuT ri saT vis niv Tis dab ru ne bas. vin di ka ci u-

ri moTx ov ni saT vis arar se bi Ti a, ara uf le ba mo sil ma mflo bel ma niv Ti me sa kuT ri sa gan

an me sa me pi ri sa gan mi i Ro Ses ru le biT, Tu ub ra lod qu Ca Si ipo va. gan sa kuT re biT da sa-

ca via pi ris in te re se bi im Sem Txve veb Si, ro de sac man niv Ti me sa me pi ri sa gan sas yid liT

mi i Ro da mi si me sa kuT ri saT vis dab ru ne ba uwevs. am dros ara uf le ba mo si li mflo be li

ub ru nebs nivTs me sa kuT res, mis gan sa nac vlod ki ar iRebs ara fers da awevs am niv TSi

ga dax di li sas yid lis me sa me pi ri sa gan dab ru ne bis ris ki. am ri gad, vi RebT im Sem Txve-

vas, ro de sac ke Til sin di si e ri mflo be li ab ru nebs nivTs da es dab ru ne ba araf riT ar

aris kom pen si re bu li, rad gan vin di ka cia em sa xu re ba cal mxri vad niv Tis me sa kuT ri saT-

vis dab ru ne bas da ara im mdgo ma re o bis or mxriv re kon struq ci as, ro me lic iar se beb da,

mxa re ebs ara nam dvi li ga ri ge ba sa er Tod rom ar da e doT. Se sa ba mi sad, vin di ka ci is far-

gleb Si, mi si am cal mxri vo bi dan ga mom di na re, Se uZ le be lia imis gaT va lis wi ne ba, me sa-

kuT rem Ta vad gas ca Tu ara niv Ti Ses ru le biT da mi i Ro Tu ara mis sa nac vlod ra i me.

ami to mac, ke Til sin di si e ri mflo be lis in te re se bis da sa ca vad au ci le be lia Se da re-

biT msu bu qi da ma te bi Ti moTx ov ne bis ar se bo ba.

129 „ukan dabrunebis valdebuleba vrceldeba SeZenilze, miRebul sargebelze, aseve sxva

yvelaferze, rac mimRebma SeiZina miRebuli sagnis ganadgurebis, dazianebis an CamorT-

mevis sanacvlo anazRaurebis saxiT~.


222

vin di ka cia da Ses ru le bis kon diq cia em sa xu re bi an sxva dax va mi zans da sar geb lis

ukan moTx ov nas Tan da kav Si re biT msu bu qi Tu Se da re biT mkac ri da na we se bis ar se bo bac

sru le biT ga mar Tle bu li a. usa fuZ vlo gam did re bis da na we se biT un da mox des ara nam-

dvi li xel Sek ru le biT mi Re bu li ara mxo lod niv Tis, ara med, ase ve, am niv Tis sar geb lis

ukan moTx ov na, ra Ta maq si ma lu rad gaT va lis wi ne bul iq nes im faq tob ri vi si na lag mis

ar se bo ba, ro me lic mxa re e bis Ses ru le bebs er Tma neT Tan akav Si rebs. ma Si nac ki, ro de-

sac es kav Si ri ar ar se bobs (rad gan mxa rem usas yid lod, ma ga li Tad, na Cuq ro biT, mi i-

Ro niv Ti), ma inc usa fuZ vlo gam did re bis we se bi un da ga mo vi ye noT, rad gan, sas yid lis

sa nac vlod, gam did re bul Tan Se da re biT usas yid lod gam di re bu lis nak leb sa xar bi e-

lo mdgo ma re o ba Si Ca ye ne ba am in sti tu tis er T-erT mTa var prin cips war mo ad gens. mi si

gver dis av la ssk-is 163-e mux lis ga mo ye ne biT, ro me lic ke Til sin di si e ri mflo be li-

saT vis a priori msu buq pa su xis mgeb lo bas iT va lis wi nebs, da uS ve be li a.

e. usa fuZ vlod gam did re bu li mflo be lis mi er niv Tze ga we u li

xar je bis moTx ov na

usa fuZ vlo mflo be lis mi er niv Tze ga we u li xar je bis moTx ov nis Sem Txve va Sic,

ssk-is 163-e mux lis me-2 na wi li sa da 980-e mux lis pir ve li na wi lis kon ku ren ci is pi ro-

beb Si, upi ra te so ba un da mi e ni Wos 980-e muxls. sa kiTx is mxo lod am gva ri ga dawy ve ta

war mo ad gens ze moT moy va ni li ar gu men ta ci is lo gi kur gag rZe le bas da Se e saty vi se ba

am ori in sti tu tis arss. gan sxva ve ba am da na we sebs So ris ase Ti a: ssk-is 163-e mux lis me-2

na wi liT, pirs Se uZ lia ukan mo iTx o vos mxo lod is xar je bi da ga um jo be se be bi, rac ar

aris kom pen si re bu li niv Ti dan mi Re bu li sar geb liT. ssk-s 980-e mux lis pir ve li na wi-

liT ki ke Til sin di si er mflo bels niv Tze ga we u li xar je bis moTx ov na Se uZ lia sru li

mo cu lo biT. ro gorc vxe davT, gan sxva ve ba cal sa xaa da ga mom di na re obs im mar ti vi faq-

ti dan, rom ara uf le ba mo si li mflo be li usa fuZ vlo gam did re bis da na we se biT val de-

bu lia da ab ru nos niv Tis sar ge be li. Se sa ba mi sad, ga we u li xar je bi da ga um jo be se be bi

ver iq ne ba am sar geb liT kom pen si re bu li.

me o re ar gu men ti, Tu ra tom un da mi e ni Wos usa fuZ vlo gam did re bis da na we sebs

upi ra te so ba ssk-is 163-e mux lTan mi mar Te ba Si, uk ve ga moT qmu lia ger ma nul li te ra-

tu ra Si130. Tval sa Ci no e bi saT vis Se vec de biT ub ra lo ma ga li Tis moy va nas. ma ga li Ti 9:

a-m Se uk ve Ta b-s ara nam dvi li nar do bis xel Sek ru le bis sa fuZ vel ze an tik va ru li ma gi-

dis res tav ri re ba. va ri an ti 1: b-m wa i Ro ma gi da Ta vis sa xe los no Si da iq uke Teb da mas

res tav ri re bas. va ri an ti 2: ma gi da dar Ca a-s sax lSi, sa dac b yo vel di liT mo di o da da

uke Teb da mas res tav ri re bas. ori ve Sem Txve va Si b-s Se uZ lia mo iTx o vos mis mi er ga we-

u li sa mu Sa os anazR a u re ba usa fuZ vlo gam did re bis da na wes Ta Se sa ba mi sad, Tum ca rac

Se e xe ba uSu a lod niv Tze ga we ul da na xar jebs da am niv Tis ga um jo be se bebs, ga u ge ba ri a,

Tu ra tom un da mo iTx o vos ma Ti anazR a u re ba pir vel Sem Txve va Si 163-e mux lis mi xed-

viT (rad gan ma gi da ga da vi da mis mflo be lo ba Si), xo lo me o re Sem Txve va Si imis ga mo, rom

ma gi da ar ga da su la mis mflo be lo ba Si, usa fuZ vlo gam did re bis da na wes Ta sa fuZ vel-

ze. Zne li da sa sa bu Te be li iq ne bo da am va ri an te bis gan sxva ve bu lad ga dawy ve ta, rad gan

ori ve Sem Txve va Si wi na plan ze ara nam dvi li sa xel Sek ru le bo ur Ti er To ba a, rom li dan

130 Staudinger Eckpfeiler/Martinek M., 2009, § 818 BGB Rn. 68.



223

mi Re bu li Ses ru le be bic mxa re eb ma un da da ub ru non er Tma neTs da ara ur Ti er To ba me-

sa kuT re sa da ara uf le ba mo sil mflo bels So ris.

ssk-is 980-e mux lis pir ve li na wi lis me-2 wi na da de bis mi xed viT, ke Til sin di si er

mim Rebs aqvs ga we u li xar je bi sa da sxva qo neb ri vi da nak li sis anazR a u re bis moTx ov na,

ro me lic mas war mo eS va imas Tan da kav Si re biT, rom niv Ti mi aC nda sa mu da mod Se Ze ni lad.

Tum ca, es we si ar moq me debs ma Sin, ro de sac sa ga ni ar iZ le va imis sa fuZ vels, rom is miC-

ne ul iq nes sa mu da mod Se Ze ni lad. am dros mim Rebs ar Se uZ lia mo iTx o vos arc xar je-

bis da arc sxva qo neb ri vi da nak li sis anazR a u re ba. ssk-is 163-e mux li sa er Tod ar iT-

va lis wi nebs qo neb ri vi da nak li sis anazR a u re bas da ar Se i cavs gan sxva ve bul da na wess

imis da mi xed viT, Ca iT vle ba Tu ara niv Ti sa mu da mod Se Ze ni lad. qar Tul li te ra tu ra Si

ga moT qmu li mo saz re bis131 ara mar Te bu lo ba am Sem Txve va Sic Tval sa Ci no a. Tu kon ku-

ren ci i sas ne bis mi er Sem Txve va Si upi ra te so ba un da mi e ni Wos vin di ka ci a sa da mis Tan-

mdev moTx ov nebs, ma Sin ssk-s 980-e mux li TiT qmis sru le biT kar gavs Ta vis ga mo ye ne bis

sfe ros, rad gan Zne li war mo sad ge nia Sem Txve va, ro de sac Sem Ze ni ar aris me sa kuT re da

amis da mi u xe da vad, mim Rebs niv Ti ma inc sa mu da mod Se Ze ni lad mi aC nda. da Tu ma inc war-

mo vid genT aseT Sem Txve vas – ma ga li Tad, li zings, ra tom un da Se eZ los mim Rebs ara me-

sa kuT re li zin gis gam ce mi sa gan xar je bi sa da qo neb ri vi da nak li sis moTx ov na mxo lod

am kon kre tul Sem Txve va Si, da ar ga aC ndes igi ve uf le ba mo si le ba me sa kuT ris mi marT

yve la sxva Sem Txve va Si?

ar se bobs ki dev er Ti ar gu men ti, rom lis ga moc upi ra te so ba un da mi e ni Wos usa-

fuZ vlo gam did re bis da na we sebs, ro me lic awes ri ge ben xar je bi sa da sar geb lis anazR a-

u re bas da ara ima ve da na we sebs vin di ka ci is in sti tu ti dan.

ssk-is 980-e mux lis me-2 na wi lis mi xed viT, anazR a u re bis mo va le o ba ni 979-e da 980-

e mux le bis mi xed viT un da Ses rul des er Tdro u lad. anu mxa re eb ma Ses ru le biT mi Re bu-

li sa ga ni, mis gan mi Re bu li sar ge be li da mas ze ga we u li xar je bi er Tma neTs un da da ub-

ru non er Tdro u lad da Ti To e u li mxa re uf le ba mo si lia ma nam de da a yov nos am mo va le-

o bis Ses ru le ba, sa nam me o re mxa re, Ta vis mxriv, ar da ab ru nebs mi Re buls. am da na we sis

ga re Se ne bis mi e ri or mxri vi val de bu le bi sas mxa res da e kis re bo da yov lad ga u mar Tle-

be li ris ke bi.

mar Ta lia msgavs da na wess Se i cavs, ase ve, ssk-is 163-e mux lis me-3 na wi lic – `ke-

Til sin di si er mflo bels Se uZ lia ua ri Tqvas niv Tis dab ru ne ba ze, vid re mi si moTx ov-

ne bi ar dak ma yo fil de ba” – mag ram maT sa mar Tleb riv Se de gebs So ris gan sxva ve ba Tval-

sa Ci no a. ara uf le ba mo sil ke Til sin di si er mflo bels, rom lis ga nac me sa kuT re vin di-

ka ci is meS ve o biT ib ru nebs nivTs, Se uZ lia ma nam de da a yov nos niv Tis dab ru ne ba, sa nam

131 CaCava s., moTxovnebis da moTxovnis safuZvlebis konkurencia kerZo samarTalSi, Tbi-

lisi 2010, 146. aseve ver daeTanxmebiT mosazrebas, romlis mixedviTac, ssk-is 980-e mux-

lisagan gansxvavebiT, ssk-is 163-e muxli misi gamoyenebis sferos aviwroebs. keTilsin-

disier arauflebamosil mflobelze ssk-is 980-e muxlis danawesis moqmedebis sferoc

Tavdapirvelad SemozRudulia keTilsindisieri mflobeliT, iseve rogorc 818 I-III gsk-c gamoiyeneba mxolod keTilsindisieri mimRebis mimarT. arakeTilsindisieri mim-

Rebis SemTxvevas awesrigebs ssk-is 981-e muxlis pirveli nawili, iseve rogorc germa-

niaSi gsk-s 818-s IV, 819-e paragrafebi. rac Seexeba ssk-is 984-e muxls, es danawesi exeba

mxolod sxvisi samarTlebrivi sikeTis miTvisebis Sedegad usafuZvlod gamdidrebuls

(ssk-is 982-e muxli) da araferi aqvs saerTo sxva kondiqciebis farglebSi keTilsindi-

sieri mflobelis arakeTilsindisierisagan gamijvnasTan.


224

mas me sa kuT re ar au nazR a u rebs niv Tze ga we ul xar jebs da mis ga um jo be se bebs. ro gorc

ki mas es uka nas kne li au nazR a ur de ba, igi ma Sin ve kar gavs niv Tis dab ru ne bis da yov ne bis

uf le bas. 163-e mux lis me-3 na wi li ar iT va lis wi nebs da verc ga iT va lis wi nebs pi ris in-

te ress, ar da ab ru nos usa fuZ vlod mi Re bu li niv Ti ara mar to ma nam de, sa nam ar mi i Rebs

ga we u li xar je bis anazR a u re bas, ara med ma nam, sa nam mas ar da ub run de ba mis mi er Se sas-

ru leb lad ga da ce mu li niv Tic. vin di ka cia em sa xu re ba niv Tis cal mxri vad ukan ga moTx-

o vas da, mis gan ga mom di na re da ma te bi Ti moTx ov ne bis far gleb Si, Se uZ le be lia mxa re Ta

im in te re se bis gaT va lis wi ne ba, ro me lic maT war mo eS obaT ara nam dvi li or mxri vi xel-

Sek ru le bi dan. ro de sac or mxri vi xel Sek ru le ba ara nam dvi lia da mxa re eb ma er Tma neTs

un da da ub ru non mi Re bu li, am Sem Txve va Si Ti To e u li mxa ris in te re si mi mar Tu lia imi-

sa ken, rom ma nam de ar da ab ru nos mi Re bu li, sa nam me o re mxa re ar da ub ru nebs mas Ta vis

mxriv mi Re buls. am in te re sis dac va ssk-is 163-e mux lis me-3 na wi liT Se uZ le be li a. mxo-

lod ssk-is 980-e mux lis me-2 na wi li iZ le va imis Se saZ leb lo bas, rom ara uf le ba mo sil-

ma mflo bel ma da a yov nos niv Tis dab ru ne ba ara mar to ga we u li xar je bis, ara med ase ve

sa ku Ta ri Ses ru le bis dab ru ne bam de.

yo ve li ve ze moT qmu li dan cal sa xad ga mom di na re obs, rom kon ku ren ci i sas ara

mxo lod Ses ru le bis kon diq cia un da ga mo ricx av des vin di ka ci as, ara med ase ve Ses ru-

le bis kon diq ci is Tan mde vi moTx ov ne bic un da ga mo ricx av dnen vin di ka ci is Tan mdev

moTx ov nebs.

IV. Se ja me ba

1. vin di ka cia da kon diq cia

Cven Se ve ca deT gveC ve ne bi na, rom yve la gan xi lu li ucxo sa mar Tlis sis te ma, ma-

Ti kon ku ren ci is ga mo, awy de ba vin di ka ci i sa da kon diq ci is ur Ti er Tmi mar Te bis prob-

le mas da sir Tu les, Tu ro gor un da mox des sa xel Sek ru le bo si na lag mis kon diq ci ur

ur Ti er To ba Si gad mo ta na. vin di ka ci i saT vis upi ra te so bis mi ni We bas miv ya varT Sve i ca-

ri ul sa mar Tli saT vis da ma xa si a Te bel prob le meb Tan, rom lis ga daW rac qar Tul sa mo-

qa la qo ko deq sSi ar se bu li in stru men te biT Se uZ le be li a. dog ma tu rad yve la ze ga mo-

uk ve Ta via av stri u li sa sa mar Tlo praq ti ka da iu ri di ul li te ra tu ra Si ga moT qmu li

mo saz re ba ni.

ro gorc er Txma daa aRi a re bu li,132 ab straq ci is prin ci pi em sa xu re ba sa mo qa la qo

brun vis dac va sa da me sa me pi re bis in te re sebs, mag ram mis mi zans ar war mo ad gens xel-

Sek ru le bis far gleb Si er T-er Ti mxa ris pri vi le gi re ba. Se sa ba mi sad, am prin ci pis ar-

se bo ba ger ma nul da arar se bo ba qar Tul sa mar Tal Si ver iq ne ba gan xeT qi le bis vaS li am

or sa mar Tlis sis te mas So ris da imis mtki ce bis sa fuZ ve li, rom ger ma nuli iu ri di u li

mec ni e re bis mi er Se mu Sa ve be li das kvne bis gad mo ta na qar Tul doq tri na Si Se uZ le be-

li a. pi ri qiT, am Se de ge bis gad mo ta nis au ci leb lo ba ga mom di na re obs ro gorc ka no nis

cal sa xa da na we si dan (ssk-is 979-e mux lis me-4 na wi li), ase ve im sa mar Tleb ri vi in te re-

se bis Se wo nas wo re bi dan, rom le bic udevs sa fuZ vlad am da na we sebs. mi u xe da vad imi sa,

132 v. Caemmerer E., Bereicherung und unerlaubte Handlung, FS Rabel (Tübingen 1954), 387 da Semdgomi; Flessner A., Wegfall der Bereicherung, 1970, 148.



225

rom qar Tul sa mar Tal Si ab straq ci is prin ci pi ar moq me debs, vin di ka ci u ri moTx ov na

ma inc war mo ad gens moTx ov nas, ro me lic gaT va lis wi ne bu lia ara Sem sru le bel me sa kuT-

re sa da am Ses ru le bis mim Reb ara uf le ba mo sil mflo bels, ara med me sa kuT re sa da im

ara uf le ba mo sil mflo bels So ris ur Ti er To bi saT vis, ro mel sac niv Ti ar mi u Ria am

me sa kuT ris Ses ru le biT.

vilburgi133 av stri ul sa mar Tal Si uar yof da si na lag ma tur kav Sirs ur Ti er Tda-

pi ris pi re bul kon diq ci ur moTx ov nebs So ris im ar gu men tiT, rom am gva ri kav Si ri ar

ar se bobs, ma Sin ro de sac vin di ka ci is meS ve o biT xde ba niv Tis ukan moTx ov na. Tum ca,

ze moT moy va ni li ar gu men te bis ga mo, sak ma od sa eW vo a, Tu ram de nad Se iZ le ba, Tun dac

ka u za lu ri sa niv To ga ri ge bis pi ro beb Si, am si na lag ma tu ri kav Si ris uar yo fa.134 cal sa-

xa a, rom qar Tu li usa fuZ vlo ga mdid re bis sa mar Ta li gan sxva ve bul gzas da ad ga. sa ka-

non mdeb lo an sa sa mar Tlo praq ti kis do ne ze, ama Tu im for miT, vin di ka ci i sa da Ses ru-

le bis kon diq ci is sa mar Tleb ri vi in sti tu te bis er Tma neT Tan Se sa ba mi so ba Si moy va na135

ar war mo ad gens prob le mis ga dawy ve tas, rad gan isi ni gan sxva ve bul mi zans em sa xu re bi an

da gan sxva ve bu li dog ma tu ri wa nam ZRvre bi aqvT. flumes mi xed viT, vin di ka ci is sa ga nia

kon kre tu li niv Tis dab ru ne ba, xo lo kon diq cia mi mar Tu lia qo ne bis usa fuZ vlo moZ-

ra o bis aR mo saf xvre lad,136 rom li saT vi sac mniS vne lo va nia ara kon kre tu li niv Tis,

ara med mi si Ri re bu le bis dab ru ne ba. ami to mac, ger ma ne li mec ni e ri mi dis das kvnam de,137

rom kon ku ren ci i sas ga mo sa va li ara vin di ka ci i sa da kon diq ci is sa mar Tleb ri vi Se de-

ge bis er Tma neT Tan Se sa ba mi so ba Si moy va na a, ara med kon diq ci i saT vis upi ra te so bis mi-

ni We ba. mxo lod am uka nas kne lis far gleb Sia Se saZ le be li mxa re Ta qo neb ri vi in te re se-

bis Se wo nas wo re bis sa fuZ vel ze sa mar Tli a ni ga dawy ve ti le bis mi Re ba. mi u xe da vad am

daS ve bis cal ke u li wa nam ZRvre bis mi marT ga moT qmu li kri ti ki sa,138 ger ma nu li li te ra-

tu ri saT vis sak ma od cal sa xa a, rom vin di ka ci u ri moTx ov na ar aris Seq mni li ara nam dvi-

li or mxri vi sa xel Sek ru le bo ur Ti er To biT ga mow ve u li qo ne bis moZ ra o bis ukuq ce vis

in stru men ti da, Se sa ba mi sad, arc mxa re Ta qo neb ri vi in te re se bis gaT va lis wi ne bis Se-

saZ leb lo bas iZ le va.

2. `sal dos Te o ri a~ qar Tul sa mar Tal Si

qar Tvel ma ka non mde bel ma sak ma od go niv ru lad ga dawy vi ta is prob le ma, rac ger-

ma nul sa mar Tal Sia da ris ga mos wo re ba sac cdi lobs sa sa mar Tlo praq ti ka da iu ri di-

u li li te ra tu ra. gsk-is §818 III (ssk-is 979-e mux lis me-3 na wi li), rom lis mi xed vi Tac

pirs ar ekis re ba pa su xis mgeb lo ba, Tu is aRar aris gam did re bu li, Se iZ le ba ga mo ye ne-

133 Wilburg W., Zusammenspiel der Kräfte im Aufbau des Schuldrechts, AcP 163 (1964), 346 da Semdgomni, 353.

134 Stadler A., Gestaltungsfreiheit und Verkehrsschutz durch Abstraktion, Tübingen 1996, 340.135 iqve.136 Flume W., Der Wegfall der Bereicherung in der Entwicklung vom römischen zum geltenden Recht, FS Nie-

dermeyer (Göttingen 1953), 164, 169. 137 iqve, 171.138 SeadareT amasTan dakavSirebiT gamoTqmuli kritika: v. Caemmerer E., Bereicherung und uner-

laubte Handlung, FS Rabel (Tübingen 1954), 333 da Semdgomni, 368; Larenz K., Canaris C. W., Lehrbuch des Schuldrechts, II/2, München 1994, § 72 III 1; Reuter D., Martinek M., Ungerechtfertigte Bereicherung, Tübingen 1983, 518.


226

bul iq nes mxo lod cal mxri vad, mxo lod er Ti pi ris kon diq ci is ga sa ba Ti leb lad, ra sac

or mxriv ara nam dvil xel Sek ru le beb Si Ses ru le bebs So ris faq tob ri vi si na lag ma tu ri

kav Si ris moS lam de miv ya varT. am si na lag ma tu ri kav Si ris Se nar Cu ne bi saT vis ger ma nul-

ma doq tri nam ze moT xse ne bu li ori Te o ria ga na vi Ta ra, rac qar Tvel ma ka non mde bel-

ma ga mok ve Ti lad da a fiq si ra ki dec ka non Si. Se sa ba mi sad, mi u xe da vad imi sa, rom sal dos

Te o ria war mo ad gens kon cef ci as, ro me lic da va xa si a TeT ger ma nul doq tri na Si, sa dac

moq me debs ab straq ci is prin ci pi, am Te o ri is ga mo ta na Se iZ le ba da au ci le be lic ki aris

qar Tul sa mar Tal Si, rad gan sa ka non mdeb lo do ne ze is uk ve gad mo ta ni lia da ax la je ri

sa sa mar Tlo praq ti ka sa da iu ri di ul li te ra tu ra ze a, Tu ram de nad swo rad mo a xer xebs

mis ga ge ba sa da gan mar te bas.

3. das kvna

ro gorc ze moT Se ve ca deT gveC ve ne bi na, ara nam dvi li or mxri vi xel Sek ru le bis

far gleb Si Ses ru le be bis ukuq ce vi sas usa fuZ vlo gam did re bis nor me bis ga mo ye ne-

ba gar da u va li a. mxo lod vin di ka ci u ri nor me bis ga mo ye ne bis Sem Txve va Si wa mo iW re ba

prob le ma, rom 979-e mux lis me-4 na wi li Ta maS ga re rCe ba, ra sac sa bo lo od usa mar Tlo

Se de ge bam de miv ya varT. ro gorc da sawy is Si aR vniS neT, ger ma nul sa mar Tal Si vin di ka-

cia da kon diq cia ga mo i ye ne ba pa ra le lu rad, anu me sa kuT res usa fuZ vlo mflo be li sa-

gan mflo be lo bis ga moTx o va Se uZ lia ro gor vin di ka ci is, ise kon diq ci is meS ve o biT.

ara nam dvi li or mxri vi xel Sek ru le bis Sem Txve va Si am daS ve bis gad mo ta na qar Tul sa-

mar TlSi da uS ve be li a. da uS ve be li a, rad gan sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sSi ar mo i-

Zeb ne ba da na we si, ro me lic gsk-s 273-e pa rag rafs Se e saty vi se ba. qar Tul sa mar Tal Si ar

ar se bobs nor ma, ro me lic a-s uf le bas mis cem da ma nam de da e yov ne bi na b-s vin di ka ci u-

ri moTx ov nis Ses ru le ba niv Tis dab ru ne bas Tan da kav Si re biT, vid re b, Ta vis mxriv, ar

da ak ma yo fi leb da mis kon diq ci as.139 ese Ti da na we sis arar se bo bam praq ti ka Si Se iZ le ba

iseT Se de gam de mig viy va nos, rom mxo lod im pirs mi e ces Ta vi si moTx ov nis dak ma yo fi-

le bis Se saZ leb lo ba, ro me lic pir ve li ga nacx a debs moTx ov nas. ma ga li Tad, er Ti mxa re

Se iZ le ba iyos ga kot re bu li da mis qo ne ba ze ga mocx a de bu li iyos auq ci o ni, mag ram kon-

tra hen ti ma inc iZu le bu li iq ne ba pir vel ma Se as ru los Ta vi si val de bu le ba, mi u xe da-

vad imi sa, rom sa pi ris pi ro val de bu le bis mi Re bis sa Su a le ba mas uk ve aRar eq ne ba.

da bo los, Se iZ le ba gamovkveToT is ar gu men te bi, ro mel Ta ga moc ara nam dvi li

or mxri vi xel Sek ru lu le bi sas ga mo ye ne bul un da iq nes mxo lod Ses ru le bis kon diq cia

da ara vin di ka ci a.

139 ssk-is 163-e muxlis me-3 nawili iTvaliswinebs mxolod vindikaciuri urTierTobis

farglebSi nivTis dabrunebis dayovnebas, anu im SemTxvevas, rodesac mxareebi erTma-

neTs upirispireben vindikaciur moTxovnebs. am funqcias ver ikisrebs verc ssk-is 369-e

muxli, romelic gsk-s 320-e muxls Seesatyviseba da moqmedebs mxolod sinalagmatur

xelSekrulebebidan warmoSobili urTierTdapirispirebuli moTxovnebis mimarT. ze-

moT Cven mier daxasiaTebuli diskusis sagans warmoadgens swored am sinalagmaturi

kavSiris gabma aranamdvili xelSekrulebidan warmoSobil moTxovnebs Soris, romelTa

Sorisac apriori sinalagmaturi kavSiri ar arsebobs. am problemis imgvari gadawyveta

rom moxdes im normis analogiiT, romlis gamoyenebis winapirobac, Tavis mxriv, swored

rom sinalagmaturi kavSiria, yovelgvar dogmatur CarCoebs scdeba.



227

1. mxo lod usa fuZ vlo gam did re bis sa mar Ta li iZ le va Se saZ leb lo bas, `sal dos

Te o ri is~ meS ve o biT Ta vi dan avi ci loT yov lad ga u mar Tle be li Se de ge bi. mar Ta li a,

eg reT wo de bu li `sa pi ris pi ro Ses ru le bis kon diq ci is Te o ri is~ meS ve o biT Se saZ le be-

lia sa kiTx is am gva ri da gawy ve tis ga da ta na ase ve vin di ka ci ur moTx ov na zec, mag ram am

au ci leb lo biT na kar na xeb ga mo sa vals, da ma te bi Ti sir Tu le e bis gar da, sxva Se de gi ar

mo aqvs.

2. ̀ sal dos Te o ri a~ da mis gan ga mom di na re prin ci pi qar Tvel ma ka non mde bel ma asa-

xa ssk-is 979-e mux lis me-4 pun qtSi, ri Tac ga iT va lis wi na ger ma nu li sa sa mar Tlo praq-

ti kis ga moc di le ba da Ta vi dan ag va So ra is sir Tu le e bi, ro mel sac awy de ba av stri u li

sa mar Ta li, ro de sac cdi lobs am Te o ri is sa ku Tar sa mar Tlis sis te ma Si in teg ri re-

bas.140 am da na we sis (i se ve ro gorc ssk-is 979-e mux lis me-5 na wi lis ar se bo bis) ga mo cal-

sa xa a, rom prin ci pi casum sentit dominus ar moq me debs im ga mo nak li se bis gar da, ro de sac

Sem Txve viT da Rup vis ris kis am gva ri ga na wi le ba swo red im sa mar Tlis nor mis ar si dan

ga mom di na re obs, rom lis sa fuZ vel ze dac xel Sek ru le ba ba Ti lad iq na cno bi li. Se sa-

ba mi sad, ga mo nak li si Sem Txve ve bis gar da, mi u xe da vad niv Tis da Rup vi sa da mi u xe da vad

imi sa, rom es mi Re bu li gam did re ba aRar aris mis qo ne ba Si, ara uf le ba mo sil mflo bels

ma inc ekis re ba mi si Ri re bu le bis anazR a u re ba. qar Tve li ka non mdeb lis ga dawy ve ti le ba

cal sa xaa – or mxri vi xel Sek ru le bis ba Ti lo bi sas, usa fuZ vlo gam di de bis nor me bi da

ara vin di ka ci u ri moTx ov na war mo ad ge nen im spe ci a lur da na we sebs, rom le bi Tac un da

mox des am xel Sek ru le bis ba Ti lo bis Se de ge bis aR mof xvra. aseT Sem Txve veb Si ga mo ye ne-

bul un da iq nes mxo lod usa fuZ vlo gam did re bis sa mar Ta li, ra Ta ar mox des 979-e mux-

lis me-4 na wi lis gver dis av la. Tu ra for miT da ra pi ro beb Si un da mox des am da na we sis

vin di ka ci ur moTx ov na ze ga da ta na da sa er Tod ra sar ge bels iZ le va am nor mis ssk-is

172-e mux lze ana lo gi iT ga mo ye ne ba, jer je ro biT sru le biT bun do va nia da sa er To dac

ar aris au ci le be li.

3. ze moT moy va ni li ar gu men ta ci is mi xed viT, kon diq ci i dan da vin di ka ci i dan war-

mo So bili da ma te bi Ti moTx ov ne bis kon ku ren ci is dro sac, upi ra te so ba un da mi e ni Wos

usa fuZ vlo gam did re bis da na we sebs. imis gaT va lis wi ne biT, rom usa fuZ vlo gam did re-

bis mom wes ri ge be li nor me bi qar Tul sa mar Tal Si amom wu ra vad awes ri ge ben sar geb li sa

da niv Tze ga we u li xar je bis anazR a u re bas, ar ar se bobs vin di ka ci u ri ur Ti er To bi dan

Se sa ba mi si nor me bis ga mo ye ne bis au ci leb lo ba. pi ri qiT, ma Ti ga mo ye ne ba, ze moT moy va-

nil si tu a ci eb Si da ma te biT sir Tu le ebs Seq mnis.

ger ma nu li sa mar Ta li mxo lod imi tom aris iZu le bu li ga mo i ye nos am ori in sti-

tu tis nor me bi er Tma ne Tis pa ra le lu rad, rom usa fuZ vlo gam did re bis in sti tu ti,

qar Tu li sa gan gan sxva ve biT, zog Sem Txve va Si, ma ga li Tad, mim Re bis mi er ga we u li xar-

je bis anazR a u re bas Tan da kav Si re biT, ar Se i cavs maT mom wes ri ge bel de ta lur da na-

we sebs. sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis 980-e mux lis pir ve li na wi li ki usa fuZ vlo

gam did re bis sa mar Tal Si ve iT va lis wi nebs am xar je bis anazR a u re bis moTx ov nas da ama ve

nor mis me o re na wi liT moh yavs me o re mxa ris moTx ov nas Tan ur Ti er Tkav Sir Si, ise rom

faq tob ri vi si na lag mis ga mo ye ne ba arc aris au ci le be li. igi ve Se iZ le ba iT qvas zi a nis

anazR a u re bas Tan da kav Si re biT. Se sa ba mi sad, da ma te bi Ti moTx ov ne bis Tvi sac usa fuZ-

vlo gam did re bis sa mar Ta li Se i cavs amom wu rav da na we sebs.

140 rogorc zemoT aRiniSna, Sveicaria erTaderTi qveyanaa, romelSic aRiarebulia vindi-

kaciis upiratesoba kondiqciis mimarT.


228

4. bo lo ar gu men ti, ris ga moc un da ga mo vi ye noT mxo lod usa fuZ vlo gam did re-

bis da na we se bi qar Tul sa mar Tal Si (ro de sac ba Ti li or mxri vi xel Sek ru le bi dan un da

mox des Ses ru le be bis ukan moTx ov na), Sem de gi a: Tu mi viC nevT, rom ara nam dvi li nas yi-

do bi dan gam yid vels Se uZ lia mo iTx o vos niv Ti ro gorc vin di ka ci iT, ase ve kon diq ci iT

(an mxo lod vin di ka ci iT), myid vels ki Se uZ lia mo iTx o vos Ta vi si Ses ru le ba mxo lod

kon diq ci iT (rad gan re a lur Tan mi ax lo e bul ne bis mi er Sem Txve va Si gam yid ve li mi Re-

bul fuls Se u revs sa ku Tar fuls), miv ya varT im Se de gam de, rom gam yid ve lis vin di ka-

ci i sa da myid ve lis kon diq ci is ur Ti er Tkav Sir Si moy va na Se uZ le be li a.

yo ve li ve ze moT qmu lis sa fuZ vel ze, ra das kvne bi Se iZ le ba iq nes ga mo ta ni li vin-

di ka ci u ri da kon diq ci u ri moTx ov nis ur Ti er Tmi mar Te bas Tan da kav Si re biT? vin di-

ka cia iZ le va Se saZ leb lo bas, mxa rem ukan moTx o vos niv Ti da sa nac vlod ar da ab ru nos

ara fe ri (an aan zRa u ros mxo lod am niv TTan da kav Si re bu li ga um jo be se be bi). swo red am

Se de gis wi na aR mde gaa mi mar Tu li eg reT wo de bu li „sal dos Te o ri a“, rom lis gaT va lis-

wi ne ba mxo lod usa fuZ vlo gam did re bis far gleb Si Se iZ le ba. honzeli im Se u sa ba mo bis

Ta vi dan asa ci leb lad, ro de sac ara nam dvi li nas yi do bis xel Sek ru le bi dan gam yid vels

Se uZ lia sa ku Ta ri niv Tis vin di ci re ba, xo lo myid vels ga dax di li sa fa su ris mxo lod

kon diq ci iT moTx ov na da imis ga mo, rom vin di ka ci i dan war mo So bi li da ma te bi Ti moTx-

ov ne bi ara nam dvi li xel Sek ru le bi dan qo ne bis moZ ra o bis ukuq ce vas ar mi e sa da ge ba,141

Sve i ca ri ul sa mar Tal Si ab straq ci is prin ci pis Se mo ta nis mom xre a. am Sem Txve va Si, ro-

gorc myid vels, ise gam yid vels eq ne ba ara nam dvi li nas yi do bi dan sa ku Ta ri Ses ru le bis

kon diq ci iT ukan moTx ov nis Se saZ leb lo ba, rac yve la ze moT xse ne bu li as peq tis gaT va-

lis wi ne bis Se saZ leb lo bas mog vcem da. qar Tul sa mar Tal Si ab straq ci is prin ci pis Se-

mo ta na jer je ro biT Se uZ le be li a, rad gan ka u za lo bis prin ci pi, gan sxva ve biT Sve i ca-

ri u li Obligationsrecht-isa gan, gam ya re bu lia ssk-is 186-e mux lis pir vel na wil Si.

Tum ca, qar Tul iu ri di ul doq tri nas Se uZ lia air Ci os usa fuZ vlo gam did re ba

ara nam dvi li or mxri vi xel Sek ru le bis Se de ge bis aR mof xvris spe ci a lur in stru men-

tad, ro me lic kon ku ren ci i sas ga mo ricx av da vin di ka ci as, rac, er Ti mxriv, mog vcem da

faq tob ri vi si na lag mis, ro gorc mxa re Ta Ses ru le be bis mTa va ri ma moZ ra veb lis, dog-

ma tu rad ga mar Tu li for miT kon diq ci ur ur Ti er To ba Si gad mo ta ni sa da ase ve yve la im

prob le mis Ta vi dan aci le bis sa Su a le bas, rac vin di ka ci i sa da kon diq ci is sa mar Tleb-

ri vi Se de ge bis er Tma ne Ti sa gan ac de nam Se iZ le ba ga mo iw vi os.

141 Honsell H., Tradition und Zession - kausal oder abstrakt? FS Wiegand (Bern 2005), 356.

229

lika sajaia*

avtorobisa da saxelis ufleba – qarTuli saavtoro samarTali da Tanamedrove samarTlebrivi tendenciebi

1. Sesavali

li te ra tu rul, mxat vrul da mec ni e rul na war mo e beb ze av to ris pi ra di ara qo neb-

ri vi uf le be bi aRi a re bu lia 1886 wlis 9 seq tem bris li te ra tu ru li da mxat vru li na-

war mo e be bis dac vis ber nis kon ven ci is me-6bis mux liT.1 ber nis kon ven cia pi rad ara qo neb-

riv uf le ba Ta mxo lod im mi ni mums gan sazR vravs, ro mel Ta dac vac sa val de bu loa wev ri

qvey ne bi saT vis. am uf le ba Ta So ri saa av to rad aRi a re bis uf le ba, na war mo e bis xel Se u-

xeb lo bis uf le bas Tan er Tad.

av to ris pi ra di ara qo neb ri vi uf le be bis, ro gorc ada mi a nis Zi ri Ta di uf le be bis

dac va, sa er Ta So ri so do ne ze ga ran ti re bu lia 1948 wlis 10 de kem bris ada mi a nis uf-

le ba Ta sa yo vel Tao dek la ra ci iT, rom lis 27.2. mux lis mi xed viT: yve la ada mi ans aqvs

uf le ba da cu li iyos mi si mo ra lu ri da ma te ri a lu ri in te re se bi, ro gorc Se de gi im

mec ni e ru li, li te ra tu ru li da mxat vru li naS ro me bi sa, ro mel Ta av tor sac igi war-

mo ad gens.2

1966 wlis 16 de kem bris eko no mi ku ri, so ci a lu ri da kul tu ru li uf le be bis Se sa-

xeb sa er Ta So ri so paq tis me-15 mux lSic mi Ti Te bu li a, rom ada mi ans uf le ba aqvs isar-

geb los mo ra lu ri da ma te ri a lu ri uf le be bis dac viT mi si av to ro biT Seq mni li na war-

mo e bis kvlav war mo e bis Sem Txve va Si.3

av to ro bis uf le ba ag reT ve da cu lia 1946 wlis 22 iv ni sis av tor Ta uf le be bis sa-

er Ta So ri so ame ri ku li kon ven ci iT, rom lis mi xed vi Tac, sa av to ro sa mar TliT da cu li

na war mo e bis av tors Ta vi si sa av to ro uf le be bis gan kar gvis, gas xvi se bis an sxvag va rad

daT mo bis Sem de gac unar Cun de ba uf le ba, iyos na war mo e bis av to ri.4

ber nis kon ven ci a, sxva sa er Ta So ri so aq te bis msgav sad, sa xe lis uf le bas cal ke

uf le bad ar ga mo yofs da mas av to rad aRi a re bis uf le bis kom po nen tad ga ni xi lavs. ase-

Ti ve mid go maa kon ti nen tu ri ev ro pi sa da sa er To sa mar Tlis qvey neb Si.

av to rad aRi a re bi sa da sa xe lis uf le ba, ber nis kon ven ci is msgav sad, er Ti uf-

le bis qve Saa ga er Ti a ne bu li kon ti nen tu ri ev ro pis qvey ne bis sa av to ro sa mar Tal Sic.

saf ran ge Tis ka non mdeb lo ba Si aR niS nu li uf le ba Sem deg na i ra daa for mu li re bu li: av-

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti. 1 literaturuli da mxatvruli nawarmoebebis dacvis bernis konvencia. ix. <http://www.

wipo.int/treaties/en/ip/berne/trtdocs– wo001.html>, [20.04.2013].2 1948 wlis 10 dekembris adamianis uflebaTa sayovelTao deklaracia. ix. <http://www.

un.org/en/documents/udhr/>, [20.04.2013].3 1966 wlis 16 dekembris saerTaSoriso paqti „ekonomikuri, socialuri da kulturu-

li uflebebis Sesaxeb~ ix. <http://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/CESCR.aspx>, [20.04.2013].

4 <http://www.wipo.int/edocs/trtdocs/en/iac/trt– iac.pdf>[20.04.2013].


230

tors aqvs mi si sa xe li sa da av to ro bis pa ti vis ce mis uf le ba.5 ger ma nu lad am uf le bas

ewo de ba Anerennung der Urheberschaft, rac av to rad aRi a re bas niS navs da mo i cavs ro gorc

av to rad aRi a re bas, ase ve sa xe lis uf le ba sac.

av to ro bi sa da sa xe lis uf le bas erT ter min Si aer Ti a ne ben sa er To sa mar Tlis

qvey ne bic. aR niS nul uf le bas in gli su re no van qvey neb Si uwo de ben “Right of Paternity“ .ter mins sa fuZ vlad udevs la Ti nu ri sity va Pa ter, ma ma. am ter mi nis gan zo ga de bi-

sas iu ris te bi mi u Ti Te ben, rom ro gorc mSo bel ma mas aqvs pi ra di (a ra qo neb ri vi) uf le-

be bi sa ku Ta ri Svil ze, ise av tors aqvs pi ra di (a ra qo neb ri vi) uf le be bi mis mi er „So bi-

li“ na war mo eb ze.6 ka na dis 1985 wlis sa av to ro uf le ba Ta dac vis aq tis 14.1(1) da 28.2 mux le bis mi xed-

viT na war mo e bis xel Se u xeb lo bis uf le bas Tan er Tad, av tors aqvs uf le ba, aso ci re bu-

li iyos na war mo eb Tan, ro gorc av to ri sa xe liT, fsev do ni miT an dar Ces ano ni mad.7

sa er To sa mar Tlis qvey ne bis, ker Zod, in gli sis 1988 wlis sa av to ro sa mar Tlis,

di za i ni sa da sa pa ten to aq ti sa da av stra li is 1968 wlis sa av to ro uf le ba Ta aq tis ko-

men ti re bi sas sa er To sa mar Tlis iu ris te bi av to rad aRi a re bis uf le bis Si na arss Sem-

deg na i rad gan mar ta ven: av to ro bis uf le ba, maT So ris av to ris uf le ba, na war mo eb ze

mi e Ti Tos nam dvi li av to ris sa xe li mas Sem deg, rac es na war mo e bi ga da keT da da aRar

aris av to ris xel Si.8

sa qar Tve los sa av to ro sa mar Ta li ar izi a rebs ber nis kon ven ci i sa da ev ro pu li

sa mar Tlis mid go mas da av to ro bi sa da sa xe lis uf le bas erT uf le ba Si ar aer Ti a nebs.

„sa av to ro da mo mij na ve uf le be bis~ Se sa xeb sa qar Tve los ka no niს me-17 mux li, ro-

me lic Se e xe ba av to ris pi rad ara qo neb riv uf le bebs, cal -cal ke pun qte bad awes ri gebs

av to ro bi sa da sa xe lis uf le bas.9 ka no ni me-17 mux lis pir ve li pun qtis a qve pun qtis

Ta nax mad, av tors aqvs uf le ba, aRi a re bul iq nes na war mo e bis av to rad da mo iTx o vos

ase Ti aRi a re ba na war mo e bis yo vel eg zem plar ze an /da ne bis mi e ri sa xiT ga mo ye ne bi sas,

sa Ta na do we siT, av to ris sa xe lis mi Ti Te bis moTx ov nis uf le bis CaT vliT (av to ro bis

uf le ba).

mi u xe da vad imi sa, rom „sa av to ro da mo mij na ve uf le be bis Se sa xeb~ ka no nis me-17

mux lis pir ve li pun qti „a~ qve pun qtSi sa xe lis uf le ba av to ro bis uf le bis Se mad ge nel

na wi la daa miC ne u li, ama ve mux lis pir ve li pun qtis „b~ qve pun qtiT, cal ke uf le ba daa

ga mo yo fi li sa xe lis uf le ba. sa xe lis uf le ba mo i cavs fsev do ni mis mi Ti Te bis moTx ov-

nas na war mo e bis eg zem plar ze an /da am na war mo e bis ne bis mi e ri sa xiT ga mo ye ne ba ze, ag-

reT ve ua ris Tqmas ara mar to fsev do ni mis, ara med ne bis mi e ri sa xe lis aR niS vna ze.

sa av to ro da mo mij na ve uf le ba Ta Se sa xeb ka no nis ko men tar Si aR niS nu li a, rom av-

to ro bi sa da sa xe lis uf le ba er Tad un da iq nes gan xi lu li, rad gan, swo red av to ro bis

uf le ba war mo Sobs sa xe lis uf le bas, rac na Te lia me-17 mux lis pir ve li pun qti dan.10

5 Code de la propriété intellectuelle. Art. L 121-1 ix. <http://www.wipo.int/wipolex/en/details.jsp?id=5563>, [20.04.2013].

6 ZamukaSvili d., inteleqtualuri uflebebi, Tb., 2006, 200. 7 Copyright Act of Canada ix. <http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/C-42/page-1.html>, [20.04.2013].8 Adeney E., The Moral Rights of Authors and Performers, an International and Comparative Analysis, Oxford,

New York, 2006, 328. 9 saqarTvelos kanoni „saavtoro da momijnave uflebebis Sesaxeb“. ix. <https://www.matsne.

gov.ge/index.php?option=com– ldmssearch&view=docView&id=16198&lang=ge>, [20.04.2013].10 ZamukaSvili d., Sengelia r., gabunia d., xrustali v., jorbenaZe s., saavtoro da momij-

nave uflebebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis komentari, Tb., 2003, 112.

lika sajaia, avtorobisa da saxelis ufleba – qarTuli saavtoro samarTali da

Tanamedrove samarTlebrivi tendenciebi

231

ram de nad mar Te bu lia sa av to ro da mo mij na ve uf le ba Ta Se sa xeb sa qar Tve los ka-

no nis mid go ma da am ori uf le bis cal -cal ke ga mo yo fa? ra aris Zi ri Ta di gan sxva ve ba am

ori uf le bas So ris da ro go ria am uf le ba Ta dac vis me qa niz me bi? ra gan sxva ve baa av to-

ris sa xe lis uf le ba sa da sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis (Sem dgom Si ssk) me-17, me-18

mux le biT da cul sa xe lis uf le bas So ris? war mod ge ni li sta tia aR niS nul prob le mebs

Se e xe ba. vi na i dan sa qar Tve los sa av to ro sa mar Ta li vi Tar de ba ev ro pul sa av to ro sa-

mar Tal Tan har mo ni za ci is kuTx iT, sa xe li sa da av to ro bis uf le ba war mod ge nil sta-

ti a Si gan xi lu li iq ne ba ev ro pu li sa sa mar Tlo praq ti kis ma ga liT ze.

2. av to ro bis uf le ba

sa qar Tve los ka no niT, „sa av to ro da mo mij na ve uf le be bis Se sa xeb~ me-17 mux lis

pir ve li pun qtis „a~ qve pun qtis Ta nax mad, av to ris pi ra di ara qo neb ri vi uf le baa, aRi a-

re bul iq nes na war mo e bis av to rad da mo iTx o vos ase Ti aRi a re ba na war mo e bis yo vel eg-

zem plar ze an /da ne bis mi e ri sa xiT ga mo ye ne bi sas, sa Ta na do we siT av to ris sa xe lis mi-

Ti Te bis moTx ov nis uf le bis CaT vliT (av to ro bis uf le ba).

av to ro bis uf le ba, ro gorc vxe davT, sa qar Tve los ka non Si „sa av to ro da mo mij-

na ve uf le be bis Se sa xeb~ or na wi la daa ga yo fi li: aRi a re bul iq nes na war mo e bis av to rad

da mo iTx o vos ase Ti aRi a re bis aR niS vna.

iu ri di ul mec ni e re ba Si av to ro bis uf le bas sam Se mad ge nel na wi la dac yo fen:

uf le ba, mo iTx o vos av to rad aRi a re ba, auk rZa los me sa me pi rebs mi si sa xe lis ga mo ye-

ne ba sxvis na war mo eb ze da ak rZa los sa ku Tar na war mo eb ze sxvi si av to ro bis mi Ti Te ba.11

ram de nad mar Te bu lia „sa av to ro da mo mij na ve uf le ba Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los

ka non Si for mu li re bu li ter mi ni „av to ro bis uf le ba”? iu ri di ul li te ra tu ra Si ar-

se bobs mo saz re ba, rom lis Ta nax ma dac ter mi ni av to ro bis uf le ba iu ri di ul si zus tes

mok le bu li a, vi na i dan av to rad gax do ma uf le ba ar aris, ara med faq ti a. aR niS nu lis

gaT va lis wi ne biT, mec ni e re ba Si ar se bobs mo saz re ba, rom ka non Si av to ro bis uf le ba

um jo be sia Se ic va los ter mi niT „av to ro bis dac vis uf le ba“. 12 av to ro bis uf le ba av to ro bis aRi a re bis uf le ba daa cno bi li li te ra tu ru li da

mxat vru li na war mo e be bis dac vis ber nis kon ven ci is me- 6bis mux lSic.

sa er Ta So ri so aq te bis mi xed vi Tac av to ro ba war mo Sobs av to rad aRi a re bis an av-

to ro bis dac vis da ara Ta vad av to ro bis uf le bas. Tum ca uf ro zust ter mi nad mig-

vaC nia av to ro bis pa ti vis ce mis uf le ba, saf ran ge Tis in te leq tu a lu ri sa kuT re bis ko-

deq sis msgav sad, vi na i dan uf le bis gan mar te bi sas Zi ri Ta dad av to ro bis uf le bis dac va

swo red av to ro bis uf le bis pa ti vis ce miT xor ci el de ba.

2.1. av to ro bis uf le ba ro gorc pi ra di ara qo neb ri vi uf le ba

„sa av to ro da mo mij na ve uf le be bis Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis me-17 mux lSi

aR niS nu li a, rom av tors aqvs uf le ba, mo iTx o vos aRi a re ba na war mo e bis yo vel eg zem-

plar ze an /da ne bis mi e ri sa xiT ga mo ye ne bi sas, sa Ta na do we siT av to ris sa xe lis mi Ti-

11 Subbian A., Intellectual Property Rights, Heritage Science and Society under International Treaties, New Delhi, 2007, 164.

12 ZamukaSvili d., inteleqtualuri uflebebi, Tb., 2006, 201-202.


232

Te bis moTx ov nis uf le bis CaT vliT. ma Sa sa da me, sa xe lis uf le bis aR niS vna av to ro bis

dac vis uf le bis mxo lod er T-erT Se mad ge nel na wils war mo ad gens da av to ro bis uf-

le ba uf ro far To cne ba a. ras mo i cavs av to ro bis dac vis /pa ti vis ce mis uf le ba sa xe lis

dac vis gar da? ri si aRi a re bi sa da aR niS vnis moTx ov nis uf le ba aqvs av tors?

av to ro bis uf le bas iu ri di ul li te ra tu ra Si Sem deg na i rad gan mar ta ven: av tors

aqvs uf le ba pa ti vi scen mis unar sa da kva li fi ka ci as. av to ro bis uf le ba mo i cavs uf-

le bas, sa xe lis gar da aR niS nu li iyos av to ris ti tu li, aka de mi u ri wo de ba, ase ve mis

uf le bas, aR niS nu li iyos, ro gorc av to ri da ara ro gorc sxva mo na wi le na war mo e bis

Seq mna Si, aR niS nu li iyos, ro gorc er Ta der Ti av to ri da ara Ta na av to ri.13

av to ro bis uf le ba mo i cavs uf le bas, av tor ma da ic vas sa ku Ta ri sa xe li, ro de sac

igi ga mo to ve bu lia an sxvi si sa xe li da fsev do ni mia aR niS nu li mi si sa xe lis nac vlad;

air Ci os spe ci a lu ri xer xi da sa Su a le ba sa ku Ta ri sa xe lis aR niS vni saT vis, ma ga li Tad,

mxo lod ini ci a le bi an sxva da ma te bi Ti aR niS vna; ga mo i ye nos fsev do ni mi, dar Ces ano-

ni mu rad da ga am JRav nos sa ku Ta ri sa xe li. me o re mxriv, es aris uf le ba, da ic vas Ta vi si

av to ro ba, ro de sac igi dar Rve u li a. 14 saf ran ge Tis ka non mdeb lo ba Se i cavs spe ci a lur de bu le bas ga mom cem le bi saT vis,

ra Ta maT pa ti vi scen av to ris mo ra lur uf le bebs, maT So ris av to ris uf le bas na war-

mo e bis mi kuT vne ba ze.15 sa xe li sa da av to ro bis uf le bac ab so lu tu ri uf le be bia da ne bis mi e ri pi ri val-

de bu li a, pa ti vi sces ro gorc av to ris sa xels, ase ve mis av to ro bas. av to ro bis uf le ba

ga da jaW vu lia ro gorc sa xe lis uf le bas Tan, ase ve sxva pi rov nul uf le beb Tan.

av to ro bis uf le ba sa da ada mi a nis sxva pi rov nul uf le bebs So ris ur Ti er Tkav-

Sirs ara erT sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le ba Si ga es va xa zi. ma ga li Tad, av to ro bis uf le-

bis gan mar te bi sas kve be kis sa a pe la cio sa sa mar Tlom aR niS na: uf le ba, rom na war mo e bi

frTxi lad iq nes mi kuT vne bu li vin me ze, hgavs uf le bas, pa ti vi vceT ada mi a nis sa xels da

iseT mo ra lur Ri re bu le bebs, ro go ric aris Se moq me dis pa ti vi da Rir se ba.16

av to ro bi sa da sa xe lis uf le bas aqvs ro gorc po zi ti u ri, ase ve ne ga ti u ri ga ge ba.

sa xe lis uf le ba ir Rve va ro gorc av to ris sa xe lis araR niS vniT, ase ve sa xe lis aras-

wo ri mi kuT vne bi Tac. sa xe lis aras wo ri mi kuT vne bi sas, sa xe lis uf le bis dar Rve vas Tan

er Tad av to ro bis dac vis uf le bac ir Rve va. sa sa mar Tlo ic nobs aseT saq me ebs, ro de-

sac, ma ga li Tad, cno bi li po e ti j. ba i ro ni, ase ve cno bi li mwe ra li mark tve ni ap ro tes-

teb dnen im na war mo e be bis maT Tvis mi kuT vne bas, ro me lic ar Se uq mni aT.17

av to ris sa xe lis une bar Tvo, aras wo ri ga mo ye ne ba Se saZ loa mi si pa ti vi sa da re-

pu ta ci i saT vis uf ro me ti zi a nis mom ta ni iyos, vid re mi si sa xe lis ar mi Ti Te ba. sa xe-

13 Adeney E., The Moral Rights of Authors and Performers, an International and Comparative Analysis, Oxford, New York, 2006, 180.

14 Lipszyc D., Copyright and Neigbouring Rights, France, 1999, 171. 15 Code de la propriété intellectuelle. Art. 1 132-11. ix. <http://www.wipo.int/wipolex/en/details.jsp?id=5563> .16 Adeney E., The Moral Rights of Authors and Performers, an international and comparative analysis, Oxford,

New York, 2006, 232.17 ix. Lord Byron v. Johnson [1816] 2 Mer.29; 35E.R.851. International Encyclopedia of Comparative Law, V.

11, Part 1, 1983, 59. Aix. Samuel L. Clemens vs. Belford, Clarce & Company, ix. <http://www.twainquotes.com/CourtDecision.html>, [20.04.2013].



233

lis aras wo rad mi Ti Te bas ga ni xi la ven ase ve, ro gorc av to ris pres ti Jis upi ra te so bis

uzur pa ci as – es xSi rad xde ba, ro de sac cno bi li mxat vris sa xels aR niS na ven fer we rul

ti lo ze.18

av to ro bis aras wo ri mi kuT vne bis Sem Txve va Si sa er To sa mar Tlis qvey ne bi iye ne-

ben ase ve ara ke Til sin di si e ri kon ku ren ci is ma re gu li re bel nor mebs. vi na i dan aseT

Sem Txve va Si av to ris re pu ta cia ga mo i ye ne ba wig nis gav rce le bis da eko no mi ku ri mo ge-

bis mo Re bis miz niT da av tors aqvs uf le ba, mo iTx o vos im Tan xis mis Tvis ga da ce ma, rac

uf le bis dam rRvev ma ga mo i ye na mi si sa xe li sa da re pu ta ci is une bar Tvo sar geb lo biT.19

iyos iden ti fi ci re bu li sa ku Tar na war mo eb Tan – es aris av to ris uf le ba da ara

mo va le o ba. Se sa ba mi sad, av to ri Ta vi su fa lia ar Ce van Si – ga mo i ye nos sa xe li, ini ci a le-

bi, fsev do ni mi, Tu dar Ces ano ni mad.

av to ri, im Sem Txve va Sic, Tu sxva pirs ga das cems Ta vi si na war mo e bis ga mo ce mis

uf le bas, inar Cu nebs uf le bas, ar ga am JRav nos sa ku Ta ri vi na o ba. aseT Sem Txve va Si ga-

mom ce me li icavs mis uf le bebs. xo lo Tu ki ga mom ce me li une bar Tvod ga am JRav nebs av-

to ris vi na o bas, igi amiT av to ris av to ro bi sa da sa xe lis uf le bas da ar Rvevs.

av to ro bis uf le ba dac vi Ti xa si a Tis, anu e.w. ne ga ti ur uf le ba Ta jgufs mi e kuT-

vne ba. na war mo e bis xel Se u xeb lo bis uf le bis msgav sad, av to ris uf le ba Se iZ le ba da-

cul iq nes sxva pi re bis, ker Zod mem kvid re e bis an ka no niT uf le ba mo si li pi re bis, ma ga-

li Tad, sa qar Tve los in te leq tu a lu ri sa kuT re bis erov nu li cen tris mi er. av tor ma

ne ga ti u ri uf le be bis, maT So ris av to ro bis dac vis uf le ba Se saZ le be lia si cocx le-

Si ve mi an dos sxva pirs (sa qar Tve los ka no ni sa av to ro da mo mij na ve uf le ba Ta Se sa xeb,

35-e mux lis me-5 da me-6 pun qtebi).

Se saZ le be lia Tu ara av to ro bis uf le ba, gax des xel Sek ru le bis Se mad ge ne li na-

wi li? av to ris pi ra di ara qo neb ri vi uf le be bi da maT So ris av to ro bis uf le ba ga da u-

ce ma di uf le be bia da, Se sa ba mi sad, igi ar Se iZ le ba gax des xel Sek ru le bis Se mad ge ne li

na wi li. kon ti nen tu ri ev ro pis sa mar Tlis qvey neb Si av to rad aRi a re ba mxo lod ka no nis

Za liT xde ba. av tors Se uZ lia mxo lod ua ris Tqma av to ris sa xe lis uf le bis mi Ti Te bis

uf le bis ga mo ye ne ba ze. sa er To sa mar Tlis qvey neb Si ki av to ro ba kon traq tzea da mo ki-

de bu li da xSi rad ga mom ce mel Tan da de bu li xel Sek ru le biT wes rig de ba.20

2.2. av to ro bi sa da Ta na av to ro bis uf le ba

av to ro bis uf le ba ze msje lo bi sas au ci le be lia gan vi xi loT, Tu vin Se iZ le ba

iyos av to ri. sa qar Tve los sa av to ro sa mar Ta li mis devs kon ti nen tu ri ev ro pis sa mar-

Tlis prin ci pebs, rom lis mi xed vi Tac mxo lod fi zi ku ri pi ri Se iZ le ba iyos av to ri

(sa qar Tve los ka no ni „sa av to ro da mo mij na ve uf le ba Ta Se sa xeb~, mux li 4.a). sa er To

sa mar Tlis qvey neb Si av to ri Se iZ le ba iyos iu ri di u li pi ri, „ko fi ra i Tis“ mflo be li.

es gan sxva ve ba yve la ze uf ro naT lad vlin de ba, ro de sac saq me exe ba au di o vi zu a lur

na war mo ebs.

18 Lipszyc D., Copyright and Neigbouring Rights, France, 1999, 172. 19 Jeremy Ph., Introduction to Intellectual Property Law, Butterworth, London 1986; Howell R.G., The Common

Law Appropriation of Personality Tort , 2 I.P.J.1986, 149, 151.20 Dworkin G.,The Moral Rights and English Copyright Law, in IIC NO04/1981, 481.


234

ger ma ni a Si av to ri au ci leb lad un da iyos fi zi ku ri pi ri, ro mel mac Se as ru la

in te leq tu a lu ri sa mu Sa o, Se sa ba mi sad, ger ma nu li ka non mdeb lo bis mi xed viT, av to rad

ar iT vle ba pro di u se ri, vi na i dan mis mi er ga we u li ar aris in te leq tu a lur -Se moq me de-

bi Ti Sro ma.21 saf ran ge Tis sa av to ro sa mar Tlis mi xed viT, av to ri Se iZ le ba iyos mxo lod fi zi-

ku ri pi ri, ro mel mac Ta vi si pi rov nu lo ba da ori gi na lo ba Ca do na war mo eb Si, gar da ami-

sa, sa Wi roa ada mi ans gar kve u li dro da ener gi ac hqon des da xar ju li naS rom ze. ami tom

ada mi a ni, ro mel mac mxo lod idea ga mo xa ta, ar Se iZ le ba mi viC ni oT av to rad.22 ana lo gi-

ur mid go mas izi a rebs sam xreT ame ri kis qvey ne bic, sa dac miC ne u li a, rom fil mis av to ri

au ci leb lad aris re Ji so ri da ara pro di u se ri (ma ga li Tad ,bra zi li is 1998 wlis 19 Te-

ber vlis sa av to ro da mo mij na ve uf le ba Ta aq tis 26-e mux li 23).

sa in te re so daa av to ro bis sa kiTxi ga dawy ve ti li sam xreT af ri kis sa av to ro sa-

mar Tal Si, sa dac av to ro ba ukav Sir de ba ara mxo lod in te leq tu a lur -Se moq me de biT

saq mi a no bas, ara med xel Sek ru le bis pi ro beb sac da ima sac, Tu vin axor ci e lebs kon-

trols na war mo e bis Seq mna ze. ma ga li Tad, li te ra tu ris, mu si ka lu ri da xe lov ne bis

na war mo e bis av to rad iT vle ba pi ri, ro mel mac pir ve lad Seq mna na war mo e bi; fo tog ra-

fi u li na war mo e bis av to rad iT vle ba pi ri, ro me lic pa su xis mge be lia fo tos kom po zi-

ci a ze, ki ne ma tog ra fi u li na war mo e bis av to rad iT vle ba pi ri, ro mel Ta nac da de bu lia

Se Tan xme ba fil mis ga da Re bis Se sa xeb, xo lo kom pi u te ru li na war mo e bis av to rad iT-

vle ba pi ri, ro me lic axor ci e lebs kon trols kom pi u te ru li prog ra mis Seq mna ze. 24 sa av to ro sa mar TliT, dac va di na war mo e bi war mo ad gens „go ne bis pro duqts“, ase-

Ti pro duq ti ki mxo lod in di vi dis go ne bam Se iZ le ba Seq mnas. am mo saz re ba ze day rdo-

niT, iu ris te bi aR niS na ven, rom Tu ki iu ri di u li pi ri Se iZ le ba gan vi xi loT av to rad,

ma Sin Se saZ le be lia im mowy o bi lo bis av to ro ba zec vim sje loT, ro me lic qmnis na war-

mo ebs.25 Se sa ba mi sad, ro gorc kom pi u te ri ver iq ne ba mis mi er Tar gmnil na war mo e bis av-

to ri ase ve, iu ri di u li pi ric ver iq ne ba av to ris pi ra di ara qo neb ri vi uf le bis mflo-

be li. kom pi u te ru li Tar gma nis ukan yo vel Tvis dgas ada mi a ni, ro mel mac Seq mna prog-

ra ma ise ve, ro gorc iu ri di ul pi ris sa xe liT Seq mni li pro duq ti in di vi de bis saq mi a-

no bis Se de gad iq mne ba.

kon ti nen tu ri ev ro pis sa av to ro sa mar Ta li da fuZ ne bu lia prin cip ze, rom av-

to ro ba yo ve li in di vi dis mi er ga we ul Se moq me de biT wvli lam de da iy va nos. aR niS nul

prin cips izi a rebs sa qar Tve los ka no nic „sa av to ro da mo mij na ve uf le ba Ta Se sa xeb~,

rom lis me-15 mux lis Ta nax mad, au di o vi zu a lu ri na war mo e bis av to re bi (Ta na av to re bi)

ari an: dam dgme li re Ji so ri, sce na ris av to ri, di a lo ge bis av to ri, av to ri teq sti a ni an

uteq sto mu si ka lu ri na war mo e bi sa, ro me lic Seq mni lia spe ci a lu rad am au di o vi zu a-

lu ri na war mo e bi saT vis.


22 iqve, 117.23 braziliis 1998 wlis 19 Tebervlis saavtoro da momijnave uflebaTa aqti. ix. <http://www.

wipo.int/wipolex/en/details.jsp?id=514> [20.04.2013].24 Owen H., Moral Rights Reports Presented at the Meeting of the International Association of Entertainment

Lawyers MIDEM 1995, Netherland-Belgium, 1995,133. 25 Subbian A., Intellectual Property Rights, Heritage Science and Society under International Treaties, New

Delhi, 2007, 164.



235

sa er To sa mar Tlis qvey neb Si, in glis sa da ame ri ka Si ki au di o Ca na we ris av to rad

iT vle ba pi ri, ro mel mac mi i Ro au ci le be li zo me bi Ca na we ris ga sa ke Teb lad. igi ve we si

vrcel de ba fil meb zec. aqe dan ga mom di na re, fil mis av to rad iT vle bo da pro di u se ri,

vi na i dan igi iReb da au ci le bel zo mebs fil mis Se saq mne lad.26

kon ti nen tu ri ev ro pi sa da sa er To sa mar Tlis sa av to ro sa mar Tals So ris es mniS-

vne lo va ni gan sxva ve ba av to ris pi ra di ara qo neb ri vi uf le be bi sad mi da mo ki de bu le-

bi Taa ga mow ve u li: sa er To sa mar Tlis qvey ne bi av to ris pi rad ara qo neb riv uf le bebs

mxo lod SezR u du li sa xiT aRi a re ben. ma ga li Tad, in glis Si av to ris pi ra di ara qo ne bi-

ri vi uf le be bis dac va sa er To sa mar TliT da ara sa av to ro sa mar TliT xor ci el de ba,

xo lo ame ri kis Se er Te bu li Sta te bis ka non mdeb lo ba av to ris pi rad ara qo neb riv uf-

le bebs mxo lod sax vi Ti xe lov ne bis na war mo e beb ze aRi a rebs. sa er To sa mar Tlis qvey-

ne bi saT vis sa av to ro uf le be bi, upir ve les yov li sa, qo neb ri vi uf le be bia da, Se sa ba-

mi sad, iu ri di u li pi ric Se iZ le ba iyos mi si mflo be li. xo lo kon ti nen tu ri ev ro pis

sa mar Tlis qvey neb Si av to ris pi ra di ara qo neb ri vi uf le be bi pi rov nu li uf le be bi a,

igi ga nu yo fe lia fi zi ku ri pi ri sa gan. ami tom sam sa xu reb riv na war mo eb zec, mi u xe da vad

imi sa, dam saq me be li fi zi ku ri Tu iu ri di u li pi ri a, igi ma inc ver iq ne ba av to ris pi ra-

di ara qo neb ri vi (mo ra lu ri) uf le be bis mflo be li.27 „sa av to ro da mo mij na ve uf le ba Ta~ Se sa xeb sa qar Tve los ka no nis me-11 mux li Ta na-

av to ro bas Se e xe ba. ka no nis mi xed viT, sa av to ro uf le ba na war mo eb ze, ro me lic er Tob-

li vi Sro mis Se de gad Seq mna or ma an met ma pir ma, er Tob li vad ekuT vnis Ta na av to rebs.

1999 wlam de gan xor ci e le bul cvli le be bam de sa mo qa la qo ko deq sic awes ri geb da sa av-

to ro uf le bebs. ko deq sis 1033-e mux lSi aR niS nu li iyo, rom Ta na av to ro ba ekuT vno da

or an met pirs er Tob li vi Se moq me de bi Ti Sro mis Se de gad Seq mnil na war mo eb ze. ka non Si

„sa av to ro da mo mij na ve uf le ba Ta Se sa xeb~ aR niS nu li mux li TiT qmis uc vle li sa xiT

gad mo vi da, mxo lod sity va Se moq me de bi Ti iq na amo Re bu li. ka non Si cvli le bas uar yo-

fi Tad afa seb dnen qar Tve li iu ris te bic. ka no nis ko men tar Si aR niS nu li a, rom cvli-

le ba mniS vne lov nad au a re sebs nor mis Si na arss. msof li os arc er Ti qvey nis ana lo gi ur

ka no neb Si ar gvxvde ba Ta na av to ro bis gan mar te ba Si mxo lod er Tob li vi Sro ma, rad gan

er Tob li vi Sro ma Tu Se moq me de bi Ti ar aris, ar Ca iT vle ba Ta na av to ro bad.28 2005 wels

kvlav Se vi da ka non Si cvli le ba da sity va Sro ma in te leq tu a luri Se moq me de bi Ti saq mi-

a no biT Se ic va la.

sa qar Tve los ka non mdeb lo ba ic nobs ga nu yo fel da ga yo fad Ta na av to ro bas. ga-

nu yo fe li Ta na av to ro bis dros na war mo e bi er Ti ga nu yo fe li mTli a no ba a, rom li da nac

Se uZ le be lia cal ke u li na wi le bis ga mo yo fa. xo lo ga yo fa di Ta na av to ro bis dros na-

war mo e bi war mo ad gens erT mTli a no bas, mag ram Se saZ le be lia mi si da yo fa av to re bis mi-

xed viT. ori ve Sem Txve va Si Ta na av to rebs Se moq me de bi Ti da ara sxva ti pis me qa ni ku ri an

teq ni ku ri Sro ma un da hqon deT ga we u li na war mo e bis Se saq mne lad. ar aris au ci le be li,

rom Ta na av to ro biT Seq mnil na war mo eb ze xa ris xob ri vad an ra o de nob ri vad Ta na ba ri

26 Torremans P., Hopyoak and Torremans Intellectual Property Law, 4th ed., USA, 2010, 110. 27 Adeney E., The Moral Rights of Authors and Performers, an International and Comparative Analysis, Oxford,

New York, 2006, 231.28 ZamukaSvili d., Sengelia r., gabunia d., xrustali v., jorbenaZe s., saavtoro da momij-

nave uflebebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis komentari, Tb., 2003, 67-68.


236

wvli li iyos Se ta ni li. mi ni ma lu ri moTx ov na a, pir ma mi i Ros mo na wi le o ba na war mo e bis

Seq mna Si, sa nam na war mo e bi das rul de ba. ma ga li Tad, ko req tu ris ga ke Te ba, ro de sac wig-

ni das ru le bu li a, ar Se iZ le ba mi viC ni oT Ta na av to ro bad.29

3. sa xe lis uf le ba

sa xe lis uf le ba, av to ro bis uf le bas Tan er Tad, av to ris pi rad ara qo neb riv uf-

le ba Ta So ris um niS vne lo va ne si uf le ba a. igi ar eq vem de ba re ba SezR ud vebs da unar-

Cun de ba av tors im Sem Txve va Sic, ro de sac sxva sa av to ro uf le ba ar ga aC ni a.

„sa av to ro da mo mij na ve uf le ba Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis me-8 mux li Se-

i cavs da na wess im uf le ba Ta Se sa xeb, rom leb zec ar vrcel de ba sa av to ro uf le be bi.

Tum ca ama ve mux lis me o re na wi lis mi xed viT, sa xel mwi fos ofi ci a lur sim bo lo eb ze

(dro Sa, ger bi, him ni, jil do e bi, fu lis niS ne bi, sa xel mwi fos sxva ofi ci a lu ri niS ne bi

da sim bo lo e bi) vrcel de ba mxo lod sa xe lis uf le ba, ker Zod aR niS nul na war mo eb Ta

sxvi si sa xe liT ga mo ye ne bis Sem Txve va Si Se saZ le be lia av to ris sa xe lis uf le bis dac va.

uf ro mar Te bu li iq ne ba am Sem Txve va Si ara mxo lod sa xe lis uf le bis, ara med av to ro-

bis uf le bis dac vac gan xor ci el des, vi na i dan dro Sis, ger bis, him nis da sxva ofi ci a-

lu ri som bo lo e bis av to rebs aqvT ara mxo lod sa xe lis aR niS vnis, ara med av to ro bis

pa ti vis ce mis dac vis uf le bac.

sa xe lis uf le bas, sa av to ro sa mar Tal Tan er Tad, icavs sa mo qa la qo sa mar Ta lic,

ro gorc pi ris pi rad ara qo neb riv uf le bas. sa xe lis uf le ba da cu lia ssk-is me-17 da

me-18 mux le biT. aR niS nu li mux le bi ase ve Se iZ le ba ga mo ye ne bul iq nes av to ris sa xe lis

uf le bis da sa ca vad. swo red ami tom sa nam kon kre tu lad av to ris sa xe lis uf le ba iq-

ne ba gan xi lu li, zo ga dad da va xa si a TebT sa xe lis uf le bas, ro gorc sa mo qa la qo ko deq-

siT da cul si ke Tes.

3.1. av to ris sa xe lis uf le ba da sa mo qa la qo ko deq siT da cu li

sa xe lis uf le ba

Ta na med ro ve sa mo qa la qo sa mar Tal Si gav rce le bu li Se xe du le bis Ta nax mad, sa xe-

lis uf le ba pi ra di da ab so lu tu ri uf le ba a. 30 sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis me-17 mux li ga nam tki cebs sa xe lis uf le bis

dac vas. me-17 mux lSi ada mi a nis sa xe li da gva ri igu lis xme ba. ar se bobs da va imis Se sa xe-

bac, sa xe li mi e kuT vne ba Tu ara pi ris ara qo neb riv si ke Te Ta ricxvs da un da iyos Tu ara

igi da cu li sa mo qa la qo sa mar TliT. sa xe li so ci a lu ri ugu lebel yo fi sa gan dac vis er-

Tgva ri sa Su a le ba ca a.31 sa xe li, ro gorc dac vis obi eq ti, ga mo i ye ne ba sa ja ro sa mar Tal Sic, Tum ca sa mo qa-

la qo sa mar Ta li icavs sa xels ro gorc pi rov nu lo bis ga nu yo fel ele ments. sa xels yo-

ve li uf le ba u na ri a ni ada mi a ni ata rebs sa mo qa la qo, sa mar Tleb riv da sa zo ga do eb riv

ur Ti er To ba Si Ta vi si in di vi du a lu ro bis (i den tu ro bis, aR sa niS na vad. 32 29 Fishman S., The Copyright Handbook, How to Protect and Use Written Works, 7th ed., USA, 2003, 8/27. 30 jorbenaZe s., axvlediani z., zoiZe b., niniZe T., Wanturia l., niniZe T., saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsis komentari, w. I, Tb., 2002, 52. 31 iqve.32 Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, Tb., 2011, 196.



237

sa mo qa la qo sa xe li Se iZ le ba iu ri di u li pi ris sa xel sac em Txve o des. ma ga li Tad,

sa qar Tve los me war me Ta Se sa xeb ka no nis 6.2 mux lis Ta nax mad, ro de sac pi ri in di vi du a-

lur me war mes ata rebs re gis tra ci a Si sa fir mo sa xel wo de bad iye nebs Ta vis sa xel sa da

gvars.

Ta na med ro ve iu ri di ul li te ra tu ra Si sa xe lis uf le bis ko mer ci ul Ri re bu le-

ba zec sa ub ro ben, gan sa kuT re biT ki ko mer ci u li ur Ti er To be bis sfe ro Si. amgva rad,

ar se bobs sa xe lis uf le bis di fe ren ci re bis mcde lo ba. ker Zod erT Sem Txve va Si sa xe-

lis uf le ba aris wmin da pi ra di ara qo neb ri vi uf le ba, xo lo sxva Sem Txve va Si, ro de sac

igi saq mi an ur Ti er To ba Si ga mo i ye ne ba, ara ma te ri a lu ri qo neb ri vi uf le ba.33 sa xe lis uf le bis ko mer ci a li za ci a ze mi a niS nebs is faq tic, rom sa ku Ta ri sa xe lis

ga mo ye ne bis uf le bas pi ri xSir Sem Txve va Si anazR a u re bis sa nac vlod uT mobs sxva pi-

rebs sa qon lis aR niS vni saT vis an pro duq ci is gav rce le bi saT vis. ma ga li Tad, cno bi li

av to ma tis ka laS ni ko vis ga mom go ne bel ma bar na u lis al ko ho lu ri sas me le bis kom pa ni-

as, anazR a u re bis sa nac vlod ar yis pro duq ci is axal sa xe o ba ze mi si sa xe lis ga mo ye ne bis

ne ba dar To. 34

Tum ca, mi u xe da vad rig Sem Txve veb Si sa xe lis uf le bis ko mer ci u li Ri re bu le bi sa,

sa xe lis uf le ba pi rad ara qo neb riv uf le bas mi e kuT vne ba. igi ssk-is me-18 mux lSi sxva

pi rad ara qo neb riv uf le beb Tan er Tad aris moq ce u li.

me-17 mux liT da cu li sa xe lis uf le ba, ro gorc uk ve aR vniS neT, mxo lod fi zi kur

pirs Se e xe ba. me-18 mux lSi ar aris xaz gas ma, sa xe lis ta re bis uf le ba Se e xe ba mxo lod

fi zi kur Tu iu ri di ul pi reb sac. kon ti nen tu ri ev ro pis sa mar Tlis qvey neb Si sa xe lis

cne bas ga ci le biT far To mniS vne lo ba aqvs. ger ma ni is sa mo qa la qo ko deq sis gan xil vi-

sas iu ris te bi aR niS na ven, rom ne bis mi e ri sity va an aR niS vna, ro me lic ga nas xva vebs erT

pirs me o ri sa gan, maT So ris gva ri, naT lo bis sa xe li da fsev do ni mi, da cu lia sa mo qa la-

qo ko deq siT. ase ve ar se bobs mo saz re ba, rom dac va vrcel de ba vi zu a lur aR niS vneb zec,

ma ga li Tad, sam xed ro ger bze.35 ger ma ne li iu ris te bi ase ve aR niS na ven, rom sa xe lis uf le ba exe ba ro gorc fi zi-

kur, ase ve iu ri di ul pirs, ma ga li Tad, kom pa ni as, po li ti kur par ti as, pro fe si ul aso-

ci a ci as da qa laqs.36 am gva rad ger ma ni is sa mo qa la qo ko deq sis me-12 pa rag ra fi icavs ara

mxo lod per so na lur sa xe lebs, ara med gan mas xva ve bel niS nebs, rom le bic ga mo i ye ne ba

biz nes Si da Se e xe ba sa qo nel sa da mom sa xu re bas. uka nas knel wleb Si ger ma ni is sa mo qa-

la qo ko deq si s me-12 pa rag ra fi ase ve gav rcel da pir Ta da sa war mo Ta sa xe le bis re gis-

tra ci a ze in ter net do me i nis sa xe le bad.37 sa in te re soa ase ve er T-er Ti saq me, rom lis

mi xedvi Tac ger ma ni is sa mo qa la qo ko deq sis me-12 pa rag ra fi gav rcel da qa la qis sa xel-

zec. ger ma ni is rki nig zam qa la qis sa xe li da ar qva er T-erT ad gi lob riv rki nig zis sad-

gurs da miC ne ul iq na, rom man da ar Rvia me-12 pa rag ra fis mi xed viT da cu li sa xe lis uf-

le ba.38

33 Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, Tb., 199. 34 Малеина М.Н., Личные неимущественные права граждан, М., 2001, 117.35 Beverley-Smith H., Lucas-Schloetter O., A.,. Privacy, Property and Personality, Civil Law Perspectives on

Commercial Appropriation, Cambridge, 2005, 109. 36 Klipper, Schutz des Namens, 546 et sec. ix. Beverley-Smith H., Lucas-Schloetter O.A., Privacy, Property and

Personality, Civil Law Perspectives on Commercial Appropriation, Cambridge, 2005, 109.37 iqve.38 iqve.


238

ssk-iT da cu li sa xe lis uf le ba yo vel Tvis aris pi ra di ara qo neb ri vi, rom lis gas-

xvi se ba da sxva pi reb ze ga da ce ma da uS ve be li a. amiT igi sa av to ro uf le biT da cu li sa-

xe lis uf le bis msgav si a.

ssk-is me-18 mux lis 1 na wi lis Ta nax mad, vi sac sa xe lis ta re bis uf le bas Se e ci le-

bi an, an vi si in te re se bic ila xe ba mi si sa xe lis une bar Tvo sar geb lo biT, uf le ba aqvs

xel myofs mos Txo vos moq me de bis Sewy ve ta an ua ris Tqma mas ze. es mux li av to ris sa xe-

lis uf le bis da sa ca va dac ga mo i ye ne ba.

sa er To sa mar Tlis qvey neb Si, sa dac av to ris pi ra di ara qo neb ri vi uf le be bi sa av-

to ro uf le ba Ta dac vis spe ci a lu ri aq te biT ar aris mo wes ri ge bu li, av to ris sa xe lis

uf le bis da sa ca vad sa er To sa mar Tlis nor mebs ga mo i ye ne ben. sa er To sa mar Tlis Ta nax-

mad, ne bis mi er pirs, maT So ris xe lov ne bis, li te ra tu ris Tu mec ni e re bis na war mo e bis

av tor sa da Sem sru le bel.s uf le ba aqvs auk rZa los sxvas Ta vi si sa xe lis ga mo ye ne ba.

ram de nad mar Te bu lia sa qar Tve los sa av to ro sa mar Tlis mid go ma da sa xe lis uf le bis

re gu li re ba cal ke sa mo qa la qo ko deq si Ta da cal ke sa av to ro sa mar Tlis nor me biT?

mec ni er Ta na wils mar Te bu lad mi aC nia kon ti nen tu ri ev ro pis sa mar Tlis da maT

So ris sa qar Tve los sa av to ro sa mar Tal Si dam kvid re bu li mid go ma, ro me lic sa Su a le-

bas iZ le va, gaZ li er des sa xe lis uf le bis dac va da sru li ad ar ik rZa le ba sa av to ro sa-

mar Tlis nor meb Tan er Tad an mis pa ra le lu rad sa mo qa la qo sa mar Tlis sxva Se sa ba mi si

nor me bis ga mo ye ne ba.39

Tum ca sa av to ro sa mar TliT da cul sa xe lis uf le ba sa da ssk-is me-17, me-18 mux-

le biT da cul sa xe lis uf le bas So ris ar se bobs ram de ni me mniS vne lo va ni gan sxva ve ba.

um Tav re si gan sxva ve ba Se Ze nis sa fuZ vle bi a. sa mo qa la qo sa xe lis Se Ze nis sa fuZ-

vlebs ssk amom wu ra vad gan sazR vravs. maT ga ne kuT vne ba: da ba de ba, da qor wi ne ba da sa-

xe lis Sec vla ne ba yof lo biT. da ba de biT sa xe lis mo po ve ba yve la ze uf ro xSir sa fuZ-

vels war mo ad gens. ssk-is 1194-e mux lis Ta nax mad, bav Svis sa xels mSob le bi ur Ti er TSe-

Tan xme biT gan sazR vra ven. Svi lis gva ri mSob le bis gva ris mi xed viT ga ni sazR vre ba. Tu

mSob lebs sa er To gva ri ara aqvT, Svils mi e kuT vne ba de dis an ma mis gva ri mSob le bis Se-

Tan xme biT (1995-e mux li). sa xe lis Se Ze nis me o re mniS vne lo van sa fuZ vels war mo ad gens

da qor wi ne ba. sa xe lis Se Ze nis er T-er Ti sa fuZ ve lia ase ve sa xe lis ne ba yof lo biT Sec-

vla. sa xe lis Sec vla Se iZ le ba ga na pi ro bos ara er Tma mi zez ma, ma ga li Tad, ara ke Til-

xmo va ne bam, mo qa la qe o bis Sec vlam da sxva.40 sa mo qa la qo ko deq si am Sem Txve va Si Se mo i far gle ba mxo lod dad ge nil wes ze mi-

Ti Te biT, ro mel mac un da mo a wes ri gos sa xe lis Sec vlis sa kiTx e bi (me-17 mux lis me-2

pun qti). sa xe lis Sec vlis sa fuZ vli a no ba, Tu ki sa xe lis Sec vlis sa fuZ ve li pir da pir

ka no ni dan ar ga mom di na re obs, da das tu re bu li un da iq nes kom pe ten tu ri sa xel mwi fo

or ga nos – i us ti ci is sa mi nis tros mi er.41 sa xe lis Sec vlis uf le ba aqvT ro gorc srul-

wlo van, ase ve aras rul wlo van pi rebs. aras rul wlov ne bi am uf le biT sar geb lo ben mxo-

lod mSob le bis an me ur vis Tan xmo biT.42

39 ZamukaSvili d., inteleqtualuri sakuTrebis samarTali, Tb., 2003, 53. 40 Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, Tb., 2011, 204.41 jorbenaZe s., axvlediani z., zoiZe b., niniZe T., Wanturia l., niniZe T., saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsis komentari, w. I, Tb., 2002, 55.42 iqve.



239

sa av to ro sa mar Tal Si ki sa xe lis uf le bis mo po ve ba na war mo e bis Seq mniT xde ba.

ise ve ro gorc sxva sa av to ro uf le ba Ta mo sa po veb lad, arc sa xe lis uf le bis Se sa Ze na-

daa sa Wi ro na war mo e bis re gis tra cia an sxva ti pis for ma lo ba Ta Ses ru le ba. av to ri,

mi u xe da vad mi si asa ki sa da qme du na ri a no bi sa, Ta vad wyvets ro me li sa xe liT, fsev do-

ni miT Tu ano ni mu rad ga mo aq vey nos na war mo e bi. „sa av to ro da mo mij na ve uf le be bis Se-

sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis me-9 mux lis Ta nax mad, sa av to ro uf le bis war mo So bi sa da

gan xor ci e le bi saT vis au ci le be li ar aris na war mo e bis re gis tra ci a, ga for me ba an sxva

for ma lo ba Ta dac va.

sa av to ro sa mar TliT da cul sa xe lis uf le ba sa da sa mo qa la qo ko deq sis me-17, me-

18 mux le biT da cul sa xe lis uf le bas So ris me o re mniS vne lo va ni gan sxva ve baa uf le bis

mflo be li su bi eq te bi. Tu ki pir vel Sem Txve va Si su bi eq ti aris fi zi ku ri pi ri, ro me-

lic ssk-iT dad ge ni li nor me bis Se sa ba mi sad re gis tra ci is we siT iZens an ic vlis sa-

xels, me o re Sem Txve va Si su bi eq ti aris av to ri da igi yo ve li ve for ma lo be bis ga re Se,

mxo lod na war mo e bis Seq mniT mo i po vebs sa xe lis uf le bas.

gar kve ul wi lad, gan sxva ve bu lia am uf le ba Ta Si na ar sic. Tu ki ssk-is me-17 mux li

mo i cavs fi zi ku ri pi ris sa xel sa da gvars, sa av to ro da mo mij na ve uf le ba Ta Se sa xeb ka-

no nis me-17 mux li mo i cavs av to ris uf le bas, ga mo i ye nos sa xe li, fsev do ni mi an na war-

mo e bi ano ni mu rad. anu sa av to ro sa mar TliT da cu li sa xe lis uf le ba ase ve mo i cavs uf-

le bas, pir ma ua ri Tqvas sa ku Ta ri sa xe lis ga mo ye ne ba ze.

ssk-iT gan mtki ce bul sa xe lis uf le ba sa da sa av to ro sa mar TliT da cul sa xe lis

uf le bas So ris mniS vne lo va ni gan sxva ve baa dac vis Tval saz ri si Tac. ker Zod, ssk-is me-

18 mux lis pir ve li na wi lis Ta nax mad, im pirs aqvs sa xe lis dac vis uf le ba, vi sac mis

ta re bas Se e ci le bi an. xo lo ssk-is me-19 mux lis Ta nax mad, pi ris pi ra di uf le be bis, maT

So ris sa xe lis ta re bis uf le bis, dac va gar dac va le bis Sem deg Se iZ le ba ga na xor ci e-

los im pir mac, ro me lic, Tum ca Tvi Ton ar aris sa xe lis an pi ra di Rir se bis uf le bis

ma ta re be li, mag ram sa a mi sod aqvs dac vis Rir si in te re si.

„sa av to ro da mo mij na ve uf le be bis Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no niT gan mtki ce bu li

av to ris sa xe lis uf le ba ki av to ris si cocx le Si ve Se iZ le ba da ic vas sxva pir ma. ka no-

nis 35-e mux lis me-5 pun qtis Ta nax mad, av tors uf le ba aqvs, mi u Ti Tos pi ri, ro mel sac

is niS navs av to ro bis, sa xe li sa da na war mo e bis xel Se u xeb lo bis uf le bis dam cve lad. es

pi ri Ta vis mo va le o bas as ru lebs av to ris gar dac va le bam de. xo lo sa qar Tve los „sa av-

to ro an mo mij na ve uf le be bis Se sa xeb~ ka no nis me-10 mux lis Ta nax mad, fsev do ni miT an

ano ni mu rad ga moq vey ne bul na war mo eb ze ga mom ce me li iT vle ba av to ris war mo mad gen-

lad da mas aqvs uf le ba, da ic vas av to ris uf le be bi. am Sem Txve va Si igu lis xme ba ro-

gorc qo neb ri vi, ase ve pi ra di ara qo neb ri vi uf le be bi da maT So ris av to ris sa xe lis

uf le bac.

3.2. sa xe lis uf le ba da fsev do ni mi

„sa av to ro da mo mij na ve uf le be bis Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis me-17 mux lis

Ta nax mad, sa xe lis uf le ba mo i cavs fsev do ni mis ta re bis uf le bas da ase ve av to ris uf-

le bas, ar mi u Ti Tos Ta vi si sa xe li da dar Ces ano ni mad.

sa xe lis uf le ba er T-er Ti um niS vne lo va ne si uf le baa da mi si dac va ev ro pul sa-

av to ro sa mar Tal Si ga ci le biT ad re gan xor ci el da, vid re av to ris sxva pi ra di ara qo-


240

neb ri vi uf le be bis. ma ga li Tad, ger ma ni is 1870 wlis ka non Si au ci le be li iyo sa xe lis

aR niS vna li te ra tu ru li na war mo e bis ci ti re bi sas an mu si ka lu ri na war mo e bis na wi lis

ga mo ye ne bi sas. am uf le bis dac vas hqon da ori mi za ni: Ta vi dan ae ri de bi na sa zo ga do e bis

Sec do ma Si Sey va na da da ec va av tor Ta uf le be bi.43 mog vi a ne biT, 1976 wels, sax vi Ti xe-

lov ne bis na war mo e beb zec gav rcel da igi ve sa ka non mdeb lo dac va.44 sa er To sa mar Tlis qvey neb Si sa av to ro sa mar Tlis spe ci a lu ri aq te biT ar aris da-

cu li av to ris sa xe lis uf le ba. Tum ca es ar niS navs, rom av to ris sa xe lis uf le ba ara-

sa Ta na do do ne ze aris da cu li. av to ris sa xe lis uf le bis dac va in glis Si XIX sa u ku nis

da sawy is Si da iwy o. 1816 wels saq me ze lor di ba i ro ni jon si nis wi na aR mdeg sa sa mar Tlom

ak rZa la lor di ba i ro nis sa xe lis ga mo ye ne ba im leq seb ze, ro me lic mas ar Se uq mni a.45 in glis Si, ise ve ro gorc sa er To sa mar Tlis sxva qvey neb Si, sa xe lis uf le bis dac va

xor ci el de ba di fa ma ci i sa da de liq tu ri sa mar Tlis im nor me bis meS ve o biT, ro mel sac

in gli su re no van qvey neb Si ewo de ba passing-off. Passing-off aris sa er To sa mar Tlis de liq-

ti, ro me lic in gli sur -qar Tul iu ri di ul leq si kon Si Sem deg na i ra daa gan mar te bu li:

Sar la ta no ba, ga sa yi di sa qon lis ga sa sa Reb lad mis pat ro nad sxva pi ris da sa xe le ba da

am pi ris re pu ta ci is ga mo ye ne ba.46 Passing-off Zi ri Ta dad ga mo i ye ne ba sa sa qon lo niS neb ze uf le bis da sa ca vad. igi

icavs sa sa qon lo niS nis mflo be lis gud vils, re pu ta ci as xel yo fi sa gan da ase ve krZa-

lavs mi si sa xe liT im sa qon liT vaW ro bas an mom sa xu re bis ga we vas, ro me lic mas ar ekuT-

vnis. Passing-off-is prin ci pe bi ga mo i ye ne ba ma Sin, ro de sac xde ba pi ris biz ne sis, pro duq-

tis an per so na lu ri at ri bu te bis da ma xa si a Te be li Ta vi se bu re be bis Se u Tan xme be li

ga mo ye ne ba, rac iw vevs sa zo ga do e ba Si aR re vas da aS ka ra aso ci re bas mo sar Ce li sa da

mo pa su xis da sa bo lo od iw vevs pi ris gud vi lis Se lax vas.47

sa xe lis uf le bis dac va zo gi erT Sem Txve va Si ara av to ris, ara med sa zo ga do e bis

in te re se bis dac vis Tvi sac xde ba. amas Tan da kav Si re biT sa in te re soa saq me, ro me lic

Se e xe bo da mwe ral ste fan kin gis sa xe lis ga mo ye ne bas fil mis sa Ta ur Si. ki no kom pa ni am,

ro mel sac ara na i ri kav Si ri ar hqon da mwe ral ste fan kin gTan, da am za da fil mi sa Ta-

u riT „ste fan kin gis ga zo nis mkre Wa vi ka ci~. sa sa mar Tlom ga dawy ve ti le ba Si aR niS na,

rom fil mis am gva ri sa Ta u ri mom xma re bels Se iy van da Sec do ma Si, rom ste fan kings ra-

i me kav Si ri hqon da fil mTan, an iwo neb da mas. sa sa mar Tlom aR niS na, rom ki no kom pa ni as

mxo lod Sem de gi mi Ti Te bis uf le ba hqon da – fil mi da fuZ ne bu lia ste fan kin gis na war-

mo eb ze.48


44 Gezetz betreffend das Urheberrecht an Werken der Bildenden Künste. 9.01.1876 § 6. Line 4 ix.

<http://de.wikisource.org/wiki/Gesetz,–betreffend–das–Urheberrecht–an–Werken–der–bildenden– K%C3%BCnste>, [20.04.2013].

45 Lord Byron v. Johnson (1816) 2 Mer.29; 35E.R.851. International Encyclopedia of Comparative Law, Vol. 11, Part 1, 1983, 59.

46 qolini p., inglisur-qarTuli iuridiuli ganmartebiTi leqsikoni, Tb., 2004, 410. 47 Jeremy Ph., Introduction to Intellectual Property Law, Butterworth, London 1986; Howell R.G., The Common

Law Appropriation of Personality Tort , 2 I.P.J., 1986, 149, 151. 48 Nemschoff L., United States of America, A rose by any other Name the US. And Moral Rights. Moral Rights

Reports Presented at the Meeting of the Internationla Assiciation of Entertainment Lawyers MIDEM 1995, Cannes, Netherland-Belgium , 1995, 169.



241

sa av to ro sa mar TliT da cu li sa xe lis uf le bis mniS vne lo va ni Se mad ge ne li na wi-

lia fsev do ni mi. ssk fsev do nim Tan da kav Si re bul ur Ti er To bebs cal ke ar awes ri gebs.

iu ri di ul li te ra tu ra Si aRi niS ne ba, rom fsev do nims sa av to ro sa mar Ta lis nor me bi

awes ri gebs da, am de nad, igi ar rCe ba sa mar Tleb ri vi re gu li re bis sfe ros miR ma.49 un da aRi niS nos, rom am gva ri re gu li re ba ar aris sak ma ri si. sa qar Tve los ka no ni

„sa av to ro da mo mij na ve uf le ba Ta Se sa xeb~ ga nam tki cebs mxo lod av to ri sa da Sem sru-

leb lis uf le bas fsev do nim ze. fsev do ni miT ki mxo lod li te ra tu ri sa da xe lov ne bis

dar geb Si ar sar geb lo ben. fsev do ni mi Se iZ le ba ga aC ndes, ma ga li Tad, cno bil spor-

tsmens an ne bis mi e ri pirs Ta vis saq mi a no bas Tan da kav Si re biT. ssk-is me-17 mux lis Ta-

nax mad, sa xe lis uf le ba sa xel sa da gvars mo i cavs, anu am Sem Txve va Si es nor me bi ar Se iZ-

le ba gav rcel des fsev do nimzec. rac Se e xe ba sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis me-18

muxls, ro me lic pi rad ara qo neb riv uf le ba Ta So ris sa xe lis uf le ba sac icavs, am Sem-

Txve va Si ar aris da kon kre te bu li, sa xe lis ta re ba Si mxo lod sa xe li da gva ri igu lis-

xme ba Tu fsev do ni mic. fsev do ni mic sa xe li a, oRond ga mo go ni li. sa mo qa la qo ko deq sis

ko men tar Si gan mar te bu li a, rom fsev do ni mi niS navs ga mo go ni li da ara sxvi si sa xe liT

sar geb lo bas.50 sa mo qa la qo ko deq sis me-18 mux lSi aR niS nu li a, rom pirs ma Sin aqvs dac-

vis uf le ba, Tu ki mi si in te re se bi ila xe ba mi si sa xe liT une bar Tvo sar geb lo biT. fsev-

do ni mis miT vi se bam ki Se saZ loa uf ro me tad Se la xos pi ris in te re si, vid re sa xe li sa da

gva ris une bar Tvo miT vi se bam. yo ve li ve aR niS nu li dan ga mom di na re, li te ra tu ru li,

mec ni e ru li, mxat vru li na war mo e bis av to ris da ase ve Sem sru leb lis fsev do ni mi da-

cu lia ka no niT sa av to ro da mo mij na ve uf le ba Ta Se sa xeb, xo lo sxva Sem Txve veb Si mis

da sa ca vad ga mo i ye ne ba sa mo qa la qo ko deq sis me-18 mux li.

sa mo qa la qo ko deq siT da cu li sa xe lis uf le bi sa gan gan sxva ve biT, fsev do ni mis

mo sa po veb lad ar aris sa Wi ro re gis tra cia an sxva for ma lo bis Ses ru le ba. am uf le bis

gan xor ci e le ba Se uZ lia Ta vad av tors, amas Tan, mas uf le ba aqvs sxva pirs mos Txo vos

fsev do ni mis mi Ti Te ba mi si sa mo qa la qo sa xe lis nac vlad.

iu ri di ul li te ra tu ra Si ga ni xi le ba fsev do ni mis mo po ve bis sxva das xva xer xi:

er Tje ra di ga mo ye ne biT, xan grZli vi ga mo ye ne biT, re gis tra ci is gziT. sab Wo Ta mec ni-

e re bis mi er Se mo Ta va ze bu li iyo mo saz re ba, rom am gva ri re gis tra cia dawy e bu li yo.51 Tum ca, ra Tqma un da, es idea ar gan xor ci el da da igi mi sa Re bi verc qar Tu li sa av to ro

sa mar Tli saT vis iq ne ba, vi na i dan Cve ni qve ya na ber nis kon ven ci is wev ri qve ya naa da, Se sa-

ba mi sad, na war mo e bi da cu lia yo vel gva ri for ma lo be bis ga re Se.

mar Ta li a, fsev do ni mis ga mo ye ne ba ar aris da kav Si re bu li for ma lo beb Tan, Tum ca

misi Ser Ce vis dros ar se bobs gar kve u li SezR ud ve bi: ma ga li Tad, Sve i ca ri is 1992 wlis 9

oq tom bris sa av to ro da mo mij na ve uf le ba Ta Se sa xeb fe de ra lu ri ka no nis 50-e mux lis

Ta nax mad, li te ra tu ri sa da xe lov ne bis na war mo e bi ar Se iZ le ba gax des pub li ki saT vis

xel mi saw vdo mi fsev do ni miT an xel mo we riT, Tu ki io lia mi si av to ris are va ad re ga-

moq vey ne bu li na war mo e bis av tor Si.52

49 Wanturia l., samoqalaqo samarTlis zogadi nawili, Tb., 2011, 196. 50 jorbenaZe s., axvlediani z., zoiZe b., niniZe T., Wanturia l., niniZe T., saqarTvelos

samoqalaqo kodeqsis komentari, w. I, Tb., 2002, 53.51 Ромоновская З. В., Личные неимушественные права граждан СССР, Автореф. дис. канд. юрид. наук.,

14. ix. Малеина М.Н., Личные неимущественные права граждан, М., 2001, 209.52 Sveicariis 1992 wlis 9 oqtombris federaluri kanoni saavtoro da momijnave ufle-

baTa Sesaxeb, ix. <http://www.wipo.int/wipolex/en/details.jsp?id=5223>, [20.04.2013].


242

fsev do ni mis ar Ce vas Tan da kav Si re bu li sa ka non mdeb lo SezR ud va imi Taa gan pi-

ro be bu li, rom fsev do ni mis ukan yo vel Tvis dgas uk ve Seq mni li re pu ta ci a, ro me lic,

mo ra lur Tan er Tad, gar kve u li ko mer ci u li Ri re bu le bis ma ta re be li ca a. Se sa ba mi sad

av tors, cxa di a, uf le ba aqvs, auk rZa los sxva pi rebs mi si fsev do nimis ga mo ye ne ba.

fsev do ni mis „miT vi se bas Tan~ da kav Si re biT sa sa mar Tlos mi mar Ta cno bil ma ame-

ri kel ma mwe ral ma mark tven ma, ro de sac mi si fsev do ni miT sxva li te ra tor mac da iwyo

na war mo e be bis beW dva. saq me ze sa mu el kle men si bel for di, kral ki da kom pa ni is wi na aR-

mdeg, ro me lic 1882 wels ga ni xi la aS S-is ili no i sis sa sa mar Tlom, mo sar Ce le aR niS nav-

da, rom oc wli a ni moR va we o bis Se de gad fsev do ni mi mark tve ni av to ris sa vaW ro niS-

na dac ki iq ca. sxva pi ris mi er wer ile bis, sket Ce bis, wig ne bis an sxva li te ra tu ru li

na war mo e be bis aR niS nu li fsev do ni miT beW dva iq ne ba tol fa si mi si qo ne biT une bar Tvo

sar geb lo bi sa. sa sa mar Tlom sar Ce li ar da ak ma yo fi la im mo ti viT, rom fsev do ni mi ar

aris uf ro me tad da cu li, vid re pi ris sa mo qa la qo an naT lo bis sa xe li da mi si ga mo ye-

ne ba ve ra vis aek rZa le ba, xo lo nor me bi sa vaW ro niS ne bis Se sa xeb ar vrcel de ba li te ra-

tu rul sa kuT re ba ze.53 am ga dawy ve ti le bis mi Re bi dan er Ti sa u ku nis Sem deg sa kiTxi ra di ka lu rad gan-

sxva ve bu lad wyde ba, maT So ris sa er To sa mar Tlis qvey neb Sic. ma ga li Tad, av stra li a-

Si sam xreT uel sis umaR les ma sa sa mar Tlom da ak ma yo fi la er T-er Ti ga ze Tis yo fi li

Jur na lis tis moTx ov na, aR niS nu li ga ze Tis sxva Jur na lists Se ewy vi ta mi si fsev do ni-

miT sta ti e bis ga moq vey ne ba. sa sa mar Tlom ga iT va lis wi na, rom Jur na lis tma mo as wro am

fsev do ni miT saq mi a ni re pu ta ci is Se Ze na. aqe dan ga mom di na re, Tu am fsev do ni miT sxva

pi ri ga nag rZob da saq mi a no bas, is ara mar Tlzo mi e rad isar geb leb da fsev do ni miT dam-

kvid re bu li re pu ta ci iT.54

sa qar Tve los ka non mdeb lo bac izi a rebs aR niS nul mid go mas. ara aqvs mniS vne lo-

ba, pi ri ra mo ti viT ir Cevs fsev do nims. fsev do nim Tan da kav Si re biT sa qar Tve los sa av-

to ro sa mar Tal Si mxo lod er Ti SezR ud va ar se bobs: „sa av to ro da mo mij na ve uf le be-

bis Se sa xeb~ ka no nis 33-e mux lis Ta nax mad, ak rZa lu lia na war mo e bis ga mo ce ma an sa ja ro

gac no ba ise Ti fsev do ni miT, ro mel mac Se iZ le ba ga mo iw vi os ga mo ce mis an sa ja ro gac-

no bis gziT sa zo ga do e bi saT vis ad re xel mi saw vdo mi na war mo e bis av tor Tan ga i gi ve ba,

ra mac Se saZ loa Sec do ma Si Se iy va nos sa zo ga do e ba.

zo gi er Ti qvey nis ka non mdeb lo ba Si ar se bobs sxva ti pis SezR ud ve bic, ma ga li Tad,

ru se Tis sa av to ro sa mar Tlis mi xed viT, fsev do ni mi ar un da ar Rvev des mo ra lis nor-

mebs da ar un da hqon des Se u racx myo fe li xa si a Ti da ar un da iw vev des sa zo ga do e bis

Sec do ma Si Sey va nas. wi na aR mdeg Sem Txve va Si av tors Se iZ le ba ua ri eT qvas mi si fsev do-

ni mis dac va ze. ru se Tis sa mo qa la qo ko deq sis me-10 mux lis mi xed viT es ga ni xi le ba, ro-

gor sa mo qa la qo uf le biT bo ro tad sar geb lo ba.55 fsev do ni miT Se iZ le ba ram de ni me pi ri ewe o des li te ra tu rul da sa xe lov ne bo

saq mi a no bas. ma ga li Tad, fsev do ni miT koz ma prut ko va na war mo e bebs ga mos cem dnen Zme-

bi Jem CuJ ni ko ve bi da po e ti a.k. tol sto i. aq ve sa in te re soa gan vi xi loT ara kon kre tu-

li fsev do ni mis, ara med li te ra tu ru li jgu fis sa xe li, ro mel Sic ga er Ti a ne bu lia

53 Samuel L. Clemens vs. Belford, Clarce & Company, ix. <http://www.twainquotes.com/CourtDecision.html>, [20.04.2013].

54 ZamukaSvili d., inteleqtualuri sakuTrebis samarTali, Tb., 2003, 53.55 Соловьев Р.В., Авторское право, М., 2001, 23.



243

xe lo van Ta, li te ra tor Ta jgu fi, ma ga li Tad, cno bil qar Tvel po et Ta ga er Ti a ne ba

„cis fer yan we le bi~. sa av to ro sa mar Tlis mi xed viT, „cis fer yan we le bi~ ar Se iZ le ba

gan xi lu li iyos ro gorc fsev do ni mi, vi na i dan igi kon kre tul fi zi kur pirs ar ekuT-

vnis, Tum ca dac vas ma inc sa Wi ro ebs. fsev do ni mis dac vis er T-er Ti mTa va ri mi za ni a,

ar mox des av tor Ta aR re va. ama ve mi zans Se iZ le ba ex mi a ne bo des li te ra tu ru li, mxat-

vru li ga er Ti a ne bis sa xe lis dac va. li te ra tu ru li ga er Ti a ne bis sa xe li sam rew ve lo

sa kuT re bis sa mar TliT da cul ko leq ti ur ni San Tan av lens msgav se bas, rom lis qve Sac

me war me e e bi er Ti an de bi an da sa er To sa me war meo saq mi a no bas ewe vi an. Tum ca li te ra tu-

ru li ga er Ti a ne bis sa xe lis dac va ver mox de ba am nor me biT, vi na i dan ad gi li ara aqvs

ara na ir sa me war meo saq mi a no bas. li te ra tu ru li ga er Ti a ne bis sa xe lis dac vi saT vis Se-

saZ le be lia ssk-is me-18 mux lis ga mo ye ne ba. Tum ca um jo be si iq ne ba ka no ni sa av to ro da

mo mij na ve uf le ba Ta Se sa xeb iT va lis wi neb des Se sa ba mis nor mas.

ra Sem Txve va Si Se iZ le ba da ir Rves sa xe lis uf le ba? am Sem Txve va Si um jo be si iq-

ne ba, Tu ki ter min sac da va zus tebT da vity viT, rom ara sa xe lis uf le ba, ara med sa xe lis

dac vis uf le ba Se iZ le ba iyos dar Rve u li. sa xe lis uf le bas, ro gorc uk ve aR vniS neT,

ga aC nia po zi ti u ri da ne ga ti u ri ga ge ba, anu sa xe lis uf le ba Se iZ le ba da ir Rves ro-

gorc av to ris sa xe lis ar mi Ti Te biT, ase ve av to ro bi sa da sa xe lis aras wo ri mi kuT vne-

bi Tac.

sa xe lis uf le bis yve la ze xSir dar Rve vas war mo ad gens pla gi a ti. na war mo e bis

miT vi se bi sa da sxvi si sa xe liT ga moq vey ne bis Sem Txve va Si ir Rve va ro gorc av to ro bis,

ase ve sa xe lis uf le bac.

sa xe lis uf le ba mo i cavs av to ris uf le ba sac, ar mi u Ti Tos na war mo eb ze sa ku-

Ta ri sa xe li, aqe dan ga mom di na re, sa xe lis uf le bis er T-erT mniS vne lo van dar Rve vas

war mo ad gens av to ris vi na o bis gam xe la Ta vad av to ris Tan xmo bis ga re Se. iuridiul

literaturaSi gamoTqmuli mosazrebis Tanaxmad, avtoris fsevdonimi sasamarTlos

mier SeiZleba gamJRavndes mxolod ciliswamebasTan dakavSirebul saqmeebze sasa-

marTlo ganxilvis dros. sxva Sem Txve va Si re daq cia val de bu lia ar ga am xi los av to ris

fsev do ni mi.56 Tum ca aR sa niS na vi a, rom sa qar Tve los ka non mdeb lo ba ar iT va lis wi nebs

msgavs SezR ud vas. „sity vi sa da ga mo xat vis Ta vi suf le bis Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no-

nis me-7 mux lis mi xed vi Tac ar Se iZ le ba pi ris iZu le ba, ga am xi los ano ni mu ri wya ro. rac

Se e xe ba fsev do ni mis gam xe lis val de bu le bas, amis Se sa xeb spe ci a lu ri da na we si ar ar-

se bobs. aq ve isic un da aR vniS noT, rom ci lis wa me bi sas av to ris vi na o bis gam xe lis au-

ci leb lo ba arc dad ge ba, rad gan sity vi sa da ga mo xat vis Ta vi suf le bis Se sa xeb ka no nis

me-6 mux lis mi xed viT, me di a Si ci lis wa me bis saq me e bis gan xil vi sas mo pa su xea me di a sa Su-

a le bis me sa kuT re.

sa xe lis uf le bis dac vis sa Su a le be bi er Ti da igi vea sa mo qa la qo sa xe lis dar-

Rve vi sa da sa av to ro sa mar TliT da cu li pi ra di ara qo neb ri vi uf le bis sa xe lis uf-

le bis dar Rve vi saT vis. me-18 mux lis pir ve li na wi lis Ta nax mad, pirs uf le ba aqvs, xel-

myofs mos Txo vos moq me de bis Sewy ve ta an ua ris Tqma mas ze. ma Ti dar Rve vis Se de gad war-

mo So bi li moTx ov na Se iZ le ba qo neb ri vi xa si a Ti sa iyos: me-18 mux lis me-6 na wi lis Ta-

nax mad, „Tu dar Rve va ga mow ve u lia bra le u li moq me de biT, pirs Se uZ lia mo iTx o vos zi-

56 Соловьев Р.В., Авторское право, М., 2001, 22.


244

a nis anazR a u re bac~. sa av to ro da mo mij na ve uf le ba Ta Se sa xeb ka no nis 59-e mux lSi ase ve

mi Ti Te bu li a, Tu ra Se iZ le ba pir ma mo iTx o vos sa av to ro uf le ba Ta dar Rve vi saT vis. es

sa Su a le be bi ase ve Se iZ le ba ga mo ye ne bul iq nes sa xe lis dac vis uf le bis dar Rve vis dro-

sac, ker Zod: uf le bis aRi a re ba; uf le bis dar Rve vam de ar se bu li mdgo ma re o bis aR dge na

da im moq me de bis aR kve Ta, ro me lic ar Rvevs uf le bas, an qmnis mi si dar Rve vis saf rTxes;

zi a nis anazR a u re ba, mi u Re be li Se mo sav lis CaT vliT; zi a nis anazR a u re bis nac vlad im

Se mo sav lis Ca mor Tme va, ro me lic dam rRvev ma mi i Ro ma Ti uf le be bis dar Rve vis Se de-

gad; zi a nis anazR a u re bi sa da Se mo sav lis Ca mor Tme vis nac vlad kom pen sa ci is ga dax da,

rom lis ode no ba sac gan sazR vravs sa sa mar Tlo; uf le bis dac vas Tan da kav Si re bu li

sxva zo me bis mi Re ba, rom le bic gaT va lis wi ne bu lia sa qar Tve los ka non mdeb lo biT.

3. sa er To da gan mas xva ve be li niS ne bi sa xe lis uf le ba sa da av to ro bis

uf le bas So ris

av to ro bi sa da sa xe lis uf le ba, ro gorc uk ve aR vniS neT, erT uf le ba Sia ga er-

Ti a ne bu li kon ti nen tu ri ev ro pis qvey ne bis sa av to ro sa mar Tal Si. sa er To sa mar Tlis

qvey ne bi av to ris pi rad ara qo neb riv uf le bebs mxo lod sax vi Ti xe lov ne bis na war mo e-

beb ze cno ben da am or uf le bas er Ti ter min Si aer Ti a ne ben Right of Attribution na war mo e-

bis mi kuT vne bis uf le ba. sa er To sa mar Tlis qvey ne bis iu ris te bis gan mar te biT, aR niS-

nu li uf le ba icavs av to ris in te ress, na war mo e bis Se sa xeb ar se bob des sru li da zus ti

in for ma ci a. igi aer Ti a nebs Sem deg uf le bebs: na war mo e bis av to ro ba; av to ris uf le ba,

ak rZa los Ta vi si sa xe lis ga mo ye ne ba ne bis mi e ri sax vi Ti xe lov ne bis na war mo eb ze, ro me-

lic mas ar Se uq mni a; ak rZa los Ta vi si sa xe lis mi Ti Te ba mis mi er Seq mnil im na war mo eb ze,

rome lic aris mo di fi ci re bu li, Sec vli li, xel yo fi li, Tu amiT ila xe ba av to ris pa-

ti vi da re pu ta ci a.57 „sa av to ro da mo mij na ve uf le ba Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis me-17 mux lis

pir ve li pun qtis „a~ qve pun qtis Ta nax mad, av to ro bis uf le ba gu lis xmobs av to rad aRi-

a re ba sa da ase Ti aRi a re bis aR niS vnas na war mo e bis yo vel eg zem plar ze an ne bis mi e ri sa-

xiT ga mo ye ne bi sas, sa xe lis mi Ti Te bis moTx ov nis uf le bis CaT vliT. xo lo sa xe lis uf-

le ba fsev do mi nis aR niS vna sa da sa xe lis ga mo ye ne ba ze ua ris Tqmas mo i cavs (me-17 mux-

lis pir ve li pun qtis „b~ qve pun qti). me-17 mux lis Si na ar si dan ga mom di na re, Se iZ le ba

ga mo vi ta noT das kvna, rom sa xe lis uf le ba av to ro bis uf le bis Se mad ge ne li na wi le bi a.

qar Tul iu ri di ul li te ra tu ra Si ga moT qmu lia mo saz re ba, rom av to ro bi sa da sa xe-

lis uf le bis er Tma ne Ti sa gan da So ri So re ba Te o ri u la dac ki xe lov nur xa si aTs ata-

rebs. Tu sa xe lis uf le ba ga mo sa cal ke ve be li iyo, ma Sin av to ris sa mo qa la qo sa xe lis

mi Ti Te bac un da Se su li yo am uf le bis far gleb Si.58

mi u xe da vad imi sa, rom me-17 mux lis Si na ar si dan ga mom di na re, ro gorc uk ve aR-

vniS neT, sa xe lis uf le ba av to ro bis uf le bis Se mad ge nel na wi lad ga ni xi le ba, Se saZ le-

be lia sa xe lis uf le ba ma Sin iyos dar Rve u li, ro de sac sa da vo ar aris av to ro ba da, pi-

57 Leaffer M., Understanding Copyright Law, 4th ed., LexisNexis Group, 2005, 382.58 ZamukaSvili d., inteleqtualuri uflebebi, Tb., 2006, 201.



245

ri qiT, av to ro bis uf le ba iyos dar Rve u li, ma Sin ro de sac sa xe li swo ra daa mi Ti Te bu-

li. aR niS nu lis sa i lus tra ci od mo viy vanT ram de ni me ma ga liTs: Se saZ loa av to ro ba sa-

da vo ar iyos, mag ram sa xe lis aR niS vnis gar kve u li we sis ga mo ye ne ba ze ver Tan xmde bi an

na war mo eb ze qo neb ri vi uf le bis mflo be li an mi si me sa kuT re da av to ri. am sa kiTx Tan

da kav Si re biT sa in te re soa saq me, ro me lic 1969 wels ga ni xi la mi un xe nis sa sa mar Tlom.

mo sar Ce le iyo ar qi teq to ri, ro mel mac mu ni ci pa lu ri bib li o Te ki saT vis aa Se na Se no-

ba. mi si moTx ov na iyo, rom Se no ba ze yo fi li yo sten di (35smX70sm), sa dac ewe re bo da mi si

sa xe li. qa la qis mu ni ci pa li te ti am moTx ov nas ar ak ma yo fi leb da Sem de gi ar gu men tiT:

jer er Ti, Se no ba ar ak ma yo fi lebs xe lov ne bis ni mu Sis im kri te ri ums, rom mas ze au ci-

leb lad mi Ti Te bu li iyos av to ris vi na o ba da me o rec, in dus tri ul praq ti ka Si ar aris

mi Re bu li ar qi teq to ris sa xe li mi Ti Te bu li iyos Se no ba ze. ma Ti pir ve li ar gu men ti

mo qan da kis sa sar geb lod ga dawy da, rad gan miC ne ul iq na, rom sa sa mar Tlo am Sem Txve-

va Si ver ga dawy vets, aris Tu ara Se no ba xe lov ne bis ni mu Si, vi na i dan igi ak ma yo fi lebs

ka no nis mi er sa av to ro sa mar TliT da cu li obi eq tis kri te ri u mebs. rac Se e xe ba me-

o re ar gu ments, sa sa mar Tlom mi iC ni a, rom sa in dus trio praq ti kiT ver Se izR u de bo da

sa av to ro uf le ba, na war mo eb ze aRi niS nos av to ris sa xe li. es uf le ba Se iZ le ba mxo-

lod Se izR u dos da daT mo bil iq nes kon traq tis sa fuZ vel ze. Tum ca sa sa mar Tlom isic

aR niS na, rom av to ris uf le ba, gan sazR vros mi si sa xe lis mi kuT vne bis for ma, ar aris

Se uzR u da vi. ami tom sa sa mar Tlom mxed ve lo ba Si mi i Ro mu ni ci pa li te tis in te re sic,

rom Se saZ le be li iyo av to ris sa xe li da fiq si re bu li uf ro Ta na med ro ve da nak le bad

Tval Si sa ce mi sa xiT.59

sa xe lis uf le ba Se iZ le ba da vi des iqam de, Tu av to ri ra sa xiT ga mo sa xavs na war mo e-

bis mis da mi kuT vni le bas. av tor ma Se iZ le ba na war mo eb ze mi u Ti Tos sa xe li da gva ri sru-

lad, mxo lod sa xe li an ini ci a le bi. Tum ca Tu ki mxo lod ini ci a le bia mi Ti Te bu li, am

Sem Txve va Si aR niS na ven, rom es na war mo e bi ano ni mur na war mo eb Ta ricxvs mi e kuT vne ba.60

ras mo i cavs av to ro bis uf le ba sa xe lis uf le bis gar da da ra Sem Txve va Si Se iZ le-

ba da ir Rves av to ro bis uf le ba, ro de sac sa xe li swo ra daa mi Ti Te bu li?

amis ma ga li Tia ka na dis sa sa mar Tlos er T-er Ti ga dawy ve ti le ba, ro me lic Se e xe-

bo da av to ro bis uf le bis pa ti vis ce mas. 2003 wels ka na dis sa sam ar Tlom ga ni xa la saq me dol ma gi er ski nis wi na aR mdeg, ro mel Sic mo sar Ce le iyo uni ve r si te tis leq to ri, ro-

mel mac mo am za da Ta vi si stu den te bi saT vis praq ti ku li swav le bis sa xel mZRva ne lo da

ga mos ca wig nad. ga mom ce mel ma wig nze da a we ra, rom wig ni mom za de bu lia av to ris mi er.

sa sa mar Tlom mi iC ni a, rom sity ve bi „mom za de bu lia av to ris mi er“ da „av to ri a“ ar aris

Ta na ba ri mniS vne lo bi sa. fra za, rom naS ro mi mom za de bu lia ama da am pi rov ne bis mi er ar

mo i cavs mis av to ro bas da Se saZ loa igi mi si Rvaw lis dam ci re ba sac niS nav des. ada mi ans

aqvs uf le ba, swo red rom av to rad da fiq sir des. es saq me mo i go mo sar Ce lem da ase ve

mas mi e ca kom pen sa ci a, 3000 do la ri, imi saTvs, rom dam ci re bul iq na mis mi er Se ta ni li

wvli li na war mo eb Si.61

59 Namensnennungsrecht des Architekten, (OLG Munich, 1969) GRUR 146– Signum auf Werkexemplaren . ix. Adeney E., The Moral Rights of Authors and Performers, an International and Comparative Analysis, Oxford, New York, 2006, 50.

60 Соловьев Р.В., Авторское право, М., 2001, 21.61 Adeney E., The Moral Rights of Authors and Performers, an International and Comparative Analysis, Oxford,

New York, 2006, 323.


246

am Sem Txve va Si sa xe lis uf le ba ar dar Rve u la da arc pla gi ats hqo nia ad gi li. na-

war mo eb ze swo rad iyo aR niS nu li im ada mi a nis sa xe li, vinc Seq mna na war mo e bi, Tum ca

dak ni ne bu li iyo mi si, ro gorc av to ris, wvli li.

av to ro bi sa da sa xe lis uf le bas So ris gan sxva ve bas Sem deg na i rad ga mo xa tavs ger-

ma ne li mec ni e ri adolf di ci: av to ro bis uf le bis, av to ris kva li fi ka ci is pa ti vi ce mas

ad gi li aqvs im Sem Txve va Si, ro de sac av to ri rCe ba ano ni mad, an sar geb lobs fsev do ni-

miT da ma inc inar Cu nebs av to ro bis pa ti vis ce mis uf le bas.62

Tum ca am Sem Txve va Si isic un da aR vniS noT, rom mar Ta lia av to ri rCe ba ano ni mad,

mag ram iye nebs sa xe lis uf le bas, vi na i dan dar Ce ano ni mad esec sa xe lis uf le bis er T-

er Ti Se mad ge ne li ele men ti a. av to ro bis uf le ba uf ro far Toa Ta vi si mas Sta be biT

da mo i cavs av to ris wvli lis, kva li fi ka ci is, ti tu le bis zust aR niS vna sa da av to ris

sur vi li sa mebr mi Ti Te bas.

av tro bis uf le ba, pir vel rig Si, av to ro bis pa ti vis ce mis uf le bas mo i cavs. es

uf le ba ar Se iZ le ba da eq vem de ba ros ra i me ti pis SezR ud vas. rac Se e xe ba sa xe lis aR-

niS vnis uf le bas, igi Se iZ le ba gar kve u li ti pis SezR ud vas da eq vem de ba ros, ma ga li Tad,

ro gorc ze moT aR niS nul mi un xe nis sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le ba Si, ro de sac sa sa-

mar Tlom ar da ak ma yo fi la mo sar Ce lis moTx ov na da aR niS na, rom sa xe li un da da fiq-

si re bu li yo Ta na med ro ve da nak le bad Tval Si sa ce mi sa xiT. sa er To sa mar Tlis qvey ne-

bis ka non mdeb lo ba iT va lis wi nebs sa xe lis uf le bis SezR ud vas. ame ri kis Se er Te bu li

Sta te bis sax vi Ti xe lov ne bis na war mo e bis av tor Ta aq tis mi xed viT (na wi li 106 (c)(3), es

uf le ba ar vrcel de ba sax vi Ti xe lov ne bis im na war mo e beb ze, rom le bic war mod ge ni lia

ko mer ci u li me di is mi er, ma ga li Tad, ki no sa da Jur na leb Si.63 ko mer ci ul me di as Tan,

ker Zod, rek la mas Tan da kav Si re biT, es SezR ud va Sem de gi faq to riT aris gan pi ro be bu-

li: yo ve li rek la mis gaS ve bi sas rom da fiq sir des rek la mis da mam za deb lis sa xe li, es

Ta vad rek la mis da mam za de be li pi ri sa Tu kom pa ni is rek la ma dac Ca iT vle ba. am Sem Txve-

va Si sa xe lis aR niS vnis uf le ba ewi na aR mde ge ba sxva pi ris (am Sem Txve va Si im me di a sa Su-

a le bis) ko mer ci ul in te re sebs. am sa kiTxs mar Ta lia ka non mdeb lo ba ar are gu li rebs,

Tum ca sa xe lis aR niS vnis for ma, pe ri o du lo ba da sa Su a le ba Se saZ loa gax des xel Sek-

ru le bis sa ga ni, Tu ki pro duq ci is ga mo i ye ne ba ko mer ci u li miz niT. qar Tve li iu ris-

te bi mi iC ne ven, rom mi zan Se wo ni lia sa xe lis mi Ti Te bis Se sa xeb xel Sek ru le ba Si spe ci a-

lu rad iq nes aR niS nu li. Tu es pi ro ba Ses rul de ba, ma Sin mxa re ebs aRar eq ne baT uf le ba,

sxvag va rad mo iTx o von av to ris sa xe lis aR niS vna.64

62 Diets A., Das Droit Moral des arhebert im neuen französichen und deutsch urheberrecht, Munich, 1968, 117.63 Leaffer M., Understanding Copyright Law, 4th ed., LexisNexis Group, 2005, 382.64 ZamukaSvili d., Sengelia r., gabunia d., xrustali v., jorbenaZe s., saavtoro da momij-

nave uflebebis Sesaxeb saqarTvelos kanonis komentari, Tb., 2003, 113.



247

4. das kvna

av to ro bis uf le ba mo i cavs sa xe lis uf le bas da ma Ti ga mij vna qar Tu li ka non-

mdeb lo biT xe lov nu ri el fe ris ma ta re be li a. mar Te bu li iq ne bo da sa qar Tve los sa av-

to ro sa mar Ta li iT va lis wi neb des ber nis kon ven ci i sa da kon ti nen tu ri ev ro pis sa-

mar Tlis qvey ne bis mid go mas da sa xe lis uf le bis dac va av to ro bis uf le bas Tan er Tad

un da xde bo des, vi na i dan sa av to rosa mar Tleb riv ur Ti er To beb Si su bi eq ti, av to ri,

icavs ara sa mo qa la qo sa xels, ara med ro gorc Se moq me dis sa xels, ro gorc Ta vi si av to-

ro bis Se mad ge nel ele ments. mi zan Se wo ni li a, saf ran ge Tis in te leq tu a lu ri sa kuT re-

bis ko deq sis msgav sad, es ori uf le ba er Ti ter mi nis „av to ro bis pa ti vis ce mis uf le-

ba Si“ er Ti an de bo des, vi na i dan av to ro bis uf le bis dac va swo red av to ro bis pa ti vis-

ce miT xor ci el de ba.

„sa av to ro da mo mij na ve uf le be bis Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis me-8 mux li Se-

i cavs da na wess im uf le ba Ta Se sa xeb, ro mel zec ar vrcel de ba sa av to ro uf le be bi.

Tum ca, ama ve mux lis me o re na wi lis mi xed viT, sa xel mwi fos ofi ci a lur sim bo lo eb ze

(dro Sa, ger bi, him ni, jil do e bi, fu lis niS ne bi, sa xel mwi fos sxva ofi ci a lu ri niS ne bi

da sim bo lo e bi) vrcel de ba mxo lod sa xe lis uf le ba, ker Zod aR niS nul na war mo eb Ta

sxvi si sa xe liT ga mo ye ne bis Sem Txve va Si Se saZ le be lia av to ris sa xe lis uf le bis dac-

va. upri a nia am Sem Txve va Si ara mxo lod sa xe lis uf le bis, ara med av to ro bis uf le bis

dac vac xor ci el de bo des, vi na i dan dro Sis, ger bis, him nis da sxva ofi ci a lu ri som bo-

lo e bis av to rebs aqvT ara mxo lod sa xe lis aR niS vnis, ara med av to ro bis pa ti vis ce mis

dac vis uf le bac.

sa qar Tve los ka no ni „sa av to ro da mo mij na ve uf le be bis Se sa xeb~ icavs av to ris

uf le bas, mi u Ti Tos fsev do ni mi sa xe lis nac vlad na war mo e bis yo ve li ga mo ye ne bi sas

(mux li1 7.1.a), Tum ca aR niS nu li uf le ba exe ba mxo lod fi zi kur pi rebs da ara li te ra tu-

rul ga er Ti a ne ba Ta sa xel wo de bas, ma ga li Tad, cis fer yan we le bi. fsev do ni mis dac vis

er T-er Ti mTa va ri mi za ni a, ar mox des av tor Ta aR re va. ama ve mi zans Se iZ le ba ex mi a ne bo-

des li te ra tu ru li, mxat vru li ga er Ti a ne bis sa xe lis dac va. li te ra tu ru li ga er Ti a-

ne bis sa xe lis dac vi saT vis Se saZ le be lia ssk-is me-18 mux lze ape li re ba, mag ram li te ra-

tu ri sa da xe lov ne bis na war mo eb Ta av to re bis uf le bis dac va „sa av to ro da mo mij na ve

uf le be bis Se sa xeb~ ka no nis pre ro ga ti vaa da iq un da ai sa xos.

sa qar Tve los ka no ni „sa av to ro da mo mij na ve uf le be bis Se sa xeb~ pa su xobs sa av to-

ro sa mar Tlis sa er Ta So ri sod aRi a re bul ten den ci ebs, Tum ca, ev ro pul sa mar Tal Tan

har mo ni za ci is miz niT sa Wi roa sa kiTx is Sem dgo mi kvle va da ka non mdeb lo bis dax ve wa.

248

laSa cercvaZe*

direqtoratis (direqtoris) movaleobebi kompaniis marTvisas (SedarebiTsamarTlebrivi analizi aSS-is, upiratesad delaveris

Statis, da qarTuli samarTlis magaliTze)

1. Sesavali

kom pa ni is mar Tvis pro ces Si di req to ra tis mo va le o be bis gan xil vi sas, Se uZ le be-

lia gver di au a ro sa er To sa mar Tlis qvey ne bis sa sa mar Tlo praq ti ka sa da ga moc di le-

bas, vi na i dan di req tor Ta ise Ti Zi ri Ta di mo va le o be bi, ro go ri caa zrun vi sa (Duty of Ca re) da er Tgu le bis (Duty of Lo yalty) mo va le o be bi, swo red maT gan iRebs sa Ta ves.1

ga da War be bis ga re Se Se iZ le ba iT qvas, rom de la ve ris Stat Si (aSS) gan vi Ta re bul-

ma sa me war meo sa mar Tal ma udi de si gav le na iqo nia zo ga dad sa mar Tlis am dar gze da

es gav le na aSS-is far glebs gas cda. uf ro me tic, de la ve ris Stat Si Ca mo ya lib da Se sa-

niS na vi praq ti ka di req to ra tis mo va le o beb Tan da kav Si re biT, ro mel ic Sem dgom mTel

msof li o Si gav rcel da.

aR sa niS na vi a, rom ram de ni me wlis win (2008 wels) sa qar Tve los ka no ni me war me Ta

Se sa xeb mniS vne lo va ni cvli le be bis sa ga ni gax da. ma ga li Tad, ma nam de sa me war meo ka-

non mdeb lo biT mkac rad dad ge ni li da sa val de bu lo or sa fe xu ri a ni sis te ma kom pa ni is

mar Tvi sa war suls Ca bar da. sa meT val yu reo sab Wos ar se bo ba, gar da ga mo nak li si Sem-

Txve ve bi sa, ro mel zec qve moT gveq ne ba sa u ba ri, sa val de bu lo aRar aris.2 aR niS nu li

ma ga li Ti cxad yofs, rom gan xor ci e le bu li cvli le ba au ci leb lad ga mo iw vevs di req-

tor Ta mo va le o be bis ax le bu rad gan vi Ta re bas da da ad gens axal stan dar tebs da moTx-

ov nebs maT mi marT.

wi nam de ba re naS ro mi aC ve nebs, rom mniS vne lo va ni cvli le ba `me war me Ta Se sa xeb~

sa qar Tve los ka non Si (ro me lic mi si ger ma nu li ana lo gis sa fuZ vel ze iyo Seq mni li)

sa er To sa mar Tlis, ume te sad aS S-is da in gli sis sa mar Tlis gav le nis Se de gad gan xor-

ci el da. Tum ca aq ve au ci leb lad un da iT qvas, rom dRes sa qar Tve lo Si moq me di ka no ni

me war me Ta Se sa xeb ar war mo ad gens ame ri ka Si, in glis sa da ger ma ni a Si moq me di Se sa ba mi si

nor me bis ko pi re bas, pi ri qiT igi mniS vne lov nad gan sxvav de ba am qvey neb Si moq me di nor-

me bis gan da swo red es gan sxva ve be bi ani Webs mas ori gi na lu ro bas da me tad sa in te re sos

xdis.

wi nam de ba re sta ti a, mi si for ma tis gaT va lis wi ne biT, Se e xe ba sa qar Tve lo sa da

aSS-Si, ker Zod de la ve ris Stat Si moq med sa kor po ra cio ka non mdeb lo bas da maT Se da-

re biT ana lizs.

sa mar Tlis nor mis er Ti sa mar Tlis sis te mi dan me o re Si ko pi re bam Se saZ loa uar-

yo fi Ti gav le na mo ax di nos tran splan tis mim Re bi sa mar Tlis gan vi Ta re ba ze.3 es me tad

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti.1 Hamilton R. W., The Law of Corporations, 5th ed., St. Paul, 2000, 446.2 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni, 55-e muxli, pirveli punqti.3 zoiZe b., evropuli kerZo samarTlis recefcia saqarTveloSi, Tb., 2005, 5.

laSa cercvaZe, direqtoratis movaleobebi kompaniis marTvisas (SedarebiTsamarTlebrivi

analizi aSS-is, upiratesad delaveris Statis, da qarTuli samarTlis magaliTze)

249

mniS vne lo va ni da sa yu radR e bo mo saz re ba a, vi na i dan ucxo qvey nis sa mar Tli dan ko pi-

re bul sa mar Tlis nor mas da mo u ki deb lad, sa mar Tlis sis te mis sxva nor meb Tan kav Si-

ris ga re Se, ar se bo ba ar Se uZ li a. aR niS nu lis gaT va lis wi ne biT, wi nam de ba re naS ro mis

mi za ni a, na Te li ga xa dos ram de nad efeq tu rad da bu neb ri vad mox da sa mar Tlis axa li

nor me bis gad mo Re ba da Ser wyma sa qar Tve lo Si moq med ka non mdeb lo bas Tan.

me To do lo gi u ri prin ci pi kom pa ra ti vis ti ki sa swo red mis fuq ci o na lu ro ba Si

vlin de ba, rac, Ta vis mxriv, gu lis xmobs imas, rom un da mox des ise Ti nor me bis Se da re-

ba er Tma neT Tan, rom le bic msgavs fun qci ebs as ru le ben. wi na aR mdeg Sem Txve va Si Se da-

re bi Ti ana li zi sa sur vel Se degs ver ga mo i Rebs.4 aR niS nu lis gaT va lis wi ne biT, wi nam-

de ba re naS ro mis mi za ni a, Se da re biT sa mar Tleb ri vi kvle vis sa fuZ vel ze pa su xi gas ces

mniS vne lo van kiTx vebs di req to ra tis mo va le o beb Tan da kav Si re biT. na Te li ga xa dos

mkiTx ve li saT vis, Tu ra Zi ri Ta di mo va le o be bi (val de bu le be bi) ekis re ba di req tors

sa war mos mar Tvis pro ces Si, am mxriv ro go ria praq ti ka aS S-Si. mi u Ti Tos im da de biT Tu

uar yo fiT mxa re eb ze, rac Se saZ loa ar se bob des qar Tu li sa ka non mdeb lo re gu li re bis

Tval saz ri siT da mo ax di nos ma Ti Se da re ba aS S-Si, ker Zod de la ve ris Stat Si, moq med

met -nak le bad Se saty vis nor meb Tan.

vi na i dan sa sa mar Tlo praq ti kas udi de si mniS vne lo ba aqvs sa mar Tleb ri vi kul tu-

ris gan vi Ta re bi saT vis, naS rom Si war mod ge ni li iq ne ba sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le be-

bis ana li zi. sa sa mar Tlo praq ti ka Zli er ze gav le nas ax dens ka non mde bel ze, vi na i dan

swo red mo sa mar Tle awy de ba yve la im prob le mas, ro me lic Se saZ loa ka non mdeb lis mi er

nor mis mi Re bi sas ar iyo gaT va lis wi ne bu li, im mar ti vi mi ze zis ga mo, rom Se uZ le be lia

yve la Se saZ lo Sem Txve vis wi nas war gan Wvre ta da ma Ti da re gu li re ba Se sa ba mi si nor me-

bis meS ve o biT.

aR niS nu li dan ga mom di na re, Se iZ le ba iT qvas, sa sa mar Tlos da niS nu le bas ar war-

mo ad gens mxo lod ar se bu li nor me bis ga mo ye ne ba. sa sa mar Tlo Si cocx lde ba Ti To e u li

nor ma. mo sa mar Tles ux de ba am nor me bis mi sa da ge ba ar se bu li Sem Txve ve bis mi marT da,

Se sa ba mi sad, di dad aris mas ze da mo ki de bu li, Tu ro gor gan mar tavs nor mas da ra sa xiT

ga a cocx lebs mas.

ne bis mi e ri sag nis, niv Tis, uf le bis, mo va le o bis da a.S. nak li vlin de ba mi si aq ti u-

rad ga mo ye ne bi sas. ma ga li Tad, Tu ar iye neb ax lad Se Ze nil te le vi zors, ve ra so des mix-

vde bi, nak li a ni aR moC nda igi Tu ara. Tu ar iye neb sa ku Tar uf le bas (ne bis mi e ri sa xis,

ma ga li Tad, sa kuT re bis uf le ba) ve ra so des mix vde bi, rom am uf le bas Se iZ le ba ra Rac

nak li hqon des an SezR u du li iyos sxva uf le biT.

ase vea sa sa mar Tloc sa mar Tlis nor me bis mi marT, Tu maT ga mo ye ne ba ze ar mid ga

saq me, ve ra so des dad gin de ba, ar se bobs Tu ara ra i me xar ve zi, swo rad da a re gu li ra Tu

ara ka non mde bel ma esa Tu is ur Ti er To ba, ex mi a ne ba Tu ara da ga mod ge ba Tu ara sa mar-

Tlis nor me bi re a lu ri, sa sa mar Tlos wi na Se mdgo mi Sem Txve ve bis ga da saW re lad.

yo ve li ve ze mo aR niS nu lis gaT va lis wi ne biT, cxa di a, rom sa sa mar Tlo praq ti kas

udi de si mniS vne lo ba aqvs. swo red ami tom mi zan Se wo ni li a, gan xi lul iq nes sa qar Tve-

los uze na e si sa sa mar Tlos da de la ve ris Stat Si moq me di sa sa mar Tlo e bis ram de ni me

ga dawy ve ti le ba, ro me lic wi nam de ba re sta ti a Si das mul sa kiTx ebs exe ba.

di req tor Ta mo va le o beb ze sa ub ri sas gverds ver avuv liT kor po ra ci u li mar-

Tvis prin ci peb ze sa u bars. kor po ra ci u li mar Tva da mas Si Se ma va li cal ke u li sa kiTx-

4 Zweigert K., Kötz H., Introduction to Comparative Law, Clerendon Press, Oxford, 1998, 34.


250

e bi Ta na med ro ve ker Zo sa mar Tlis er T-er Ti yve la ze aq tu a lu ri sfe ro a. kor po ra ci-

ul mar Tvas Tan da kav Si re bu li prob le me bi da nar Cen msof li o ze ara nak le bi sim Zaf riT

uk ve sa qar Tve lo Sic ig rZno ba. sa ban ko da sa dazR ve vo in fras truq tu ris gan vi Ta re ba

da msxvi li ucx o u ri ka pi tal da ban de be bi qar Tul biz nes Si dRis wes rig Si aye nebs kor-

po ra ci e bis me nej men tis saq mi a no bis kon tro lis au ci leb lo bas. udi de si mniS vne lo ba

aqvs, Tu ram de nad kar gad xor ci el de ba kor po ra ci u li mar Tva, mar Tvis ro gor sis te mas

ir Cevs esa Tu is kom pa nia da ram de nad efeq tu ri da mim zid ve lia in ves to re bi saT vis igi.

mi u xe da vad imi sa, rom kom pa ni e bis mar Tvis do ne ga sul wleb Tan Se da re biT met -

nak le bad amaR lda, ver vity viT, rom sa qar Tve lo Si kor po ra ci u li mar Tva Se e sa ba me-

ba sa er Ta So ri so stan dar teb sa da sa er Ta So ri so praq ti kas. aq ve un da aRi niS nos isic,

rom ar ar se bobs kor po ra ci u li mar Tvis er Ti sa u ke Te so mo de li. kor po ra ci u li mar-

Tvis sis te ma da mo ki de bu lia sa baz ro struq tu ra ze, ma re gu li re bel nor meb ze, tra di-

ci eb ze, kon kre tul sa zo ga do e ba Si dam kvid re bul kul tu rul da so ci a lur fa se u lo-

beb ze.5 swo red ami tom, `me war me Ta Se sa xeb~ ka no nis re for mi re bi sas sa qar Tve lo Si ar

un da da vey rdnoT ama Tu im mo de lis war ma te bul fun qci o ni re bas – Tun dac yve la ze

gan vi Ta re bu li mar Tlwes ri gis pi ro beb Sic ki. nor ma, ro me lic mi sa Re bia er Ti sa zo ga-

do e bi saT vis da mor ge bu lia kon kre tul re a li ebs, Se iZ le ba ab so lu tu rad usar geb lo

aR moC ndes sxva sa mar Tleb riv sis te ma Si mi si ko pi re bis Sem Txve va Si.

kor po ra ci u li mar Tvis de fi ni ci as Tan da kav Si re bu li az rTa sxva das xva o bis mi-

u xe da vad, aS ka ra a, rom uka nas knel wleb Si is gax da in ten si u ri gan sjis sa ga ni ro gorc

praq ti kos iu ris teb Si, ase ve aka de mi ur wre eb Si da miC ne u li a, rom qve ya na Si kor po ra-

ci u li mar Tvis srul yo fi li me qa niz me bis ar se bo ba mniS vne lov nad zrdis mis mim zid ve-

lo bas po ten ci u ri in ves to re bi saT vis.6

vi sac uke Te si kor po ra ci u li mar Tvis sis te ma aqvs, mTe li Ta vi si fi nan su ri, eko-

no mi ku ri da po li ti kur -so ci a lu ri Se de ge biT, ceteris paribus (Ta na bar pi ro beb Si) war ma-

te bas aR wev re gi o na lur, ev ro pul Tu glo ba lur kon ku ren ci a Si.7

IFC-is gan mar te biT, kor po ra ci u li mar Tva mar Tvi sa da kon tro lis er Ti a ni sis-

te ma a, ro me lic gan sazR vravs uf le be bi sa da pa su xis mgeb lo be bis ga na wi le bas mmar-

Tvel or ga no ebs, aR mas ru le bel or ga no ebs, aq ci o ne reb sa da kom pa ni iT da in te re se bul

sxva mxa re ebs So ris. kor po ra ci u li mar Tva ase ve mo i cavs ga dawy ve ti le bi sa da kom pa-

ni is saq mi a no bis gan xor ci e le bis efeq tu ro ba ze mo ni to rin gTan da kav Si re bul we seb sa

da pro ce du rebs.8

di di bri ta ne Tis kor po ra ci u li mar Tvis ko deq sis Ta nax mad, kor po ra ci u li mar-

Tva aris kom pa ni is mar Tvi sa da kon tro lis er Ti a ni sis te ma. di req to ra ti pa su xis mge-

5 kuWava k., korporaciul marTvasTan dakavSirebuli problemebi saqarTveloSi, IFC/In-ternational Finance Corporation, korporatiuli marTva, yovelkvartaluri biuleteni, №12,

ianvari-marti, 2008, 4-5.6 Lazarev N., On Cartain Issues of the Modern Corporate Governance Reform In Russia,I.C.C.L.R Vol., 17,

№5, 2006, 143, miTiTebulia: janjalia b., IFC/IntenationalFinance Corporation, korporatiuli

marTva, yovelkvartaluri biuleteni, №11 oqtomberi-dekemberi, 2007, 16-17.7 Hopt K. J.,Corporate Governance in Europa: neue regelungsaufgaben und Soft Law (in:DoraltP.,Kalss

S.,(Hrsg); Corparate Governance, Der Gesellschafter (GesRZ) Sonderheft, Wien (Linde) 2002, 4-13.8 korporaciuli marTvis kodeqsi komerciuli bankebisaTvis, IFC - International Financial Cor-

poration, Tb., 2009.



251

be lia kom pa ni is mar Tva ze. aq ci o ner Ta funqciaa di req to re bi sa da au di tis wev re bis

da niS vna. di req to ra ti val de bu lia uz run vel yos kom pa ni is efeq tu ri mar Tva, ze dam-

xed ve lo ba ga u wi os da sa xu li biz nes geg me bis Ses ru le bas da, saq mis ga re mo e bis srul-

yo fi lad cod nis sa fuZ vel ze, war mo ad gi nos sru li in for ma cia aq ci o ner Ta kre ba ze.9

ze mo moy va ni li gan mar te be bi da nac cxa di xde ba, rom kor po ra ci u li mar Tvis pro-

ces Si di di mniS vne lo ba aqvs di req tor Ta mi er gu lis xmi e re bi sa da ke Til sin di si e re-

bis val de bu le bis/ mo va le o bis dac vas /Ses ru le bas da dam rRvev Ta sa Ta na do pa su xis-

mgeb lo bas.10

di req to ris um Tav re si mo va le o baa ke Til sin di si e rad mar Tos sa war mo. sa war mos

xel mZRva ne lo ba gu lis xmobs kom pe ten tu ri me nej men tis go niv rul Seq mnas, ro me lic

Se i mu Sa vebs sa war mos po li ti kas da xel mZRva ne lo bis umaR le si rgo li a.11 Se sa ba mi sad,

xel mZRva nel Ta niW sa da Se saZ leb lo beb zea da mo ki de bu li, Tu ram de nad ren ta be lu ri

iq ne ba kon kre tu li sa war mo.12

sa war mos mar Tvis or ga no Ta struq tu ra, Se mad gen lo ba da for mi re bis we si did

gav le nas ax dens maT saq mi a no ba ze, ami tom mar Tvis or ga no eb ma (sa dac, pir vel rig Si, ra

Tqma un da, di req to ra ti mo i az re ba) un da uz run vel yon maq si ma lu ri de mok ra tiz mi,

par tni or Ta in te re se bis dac va da mmar Tve lo bi Ti ga dawy ve ti le be bis ga nux re li Ses-

ru le bis re a li za ci a.13

naS rom Si di req to ra tis mo va le o be bi sa war mos mar Tvi sas gan xi lu li iq ne ba sa aq-

cio sa zo ga d o e bis da SezR u du li pa su xis mgeb lo bis sa zo ga do e bis ma ga liT ze. vi na i dan

isi ni war mo ad ge nen kla si ku ri ti pis ka pi ta lur sa war mo ebs, sa dac yve la ze mka fi od

vlin de ba di req to ra tis mo va le o be bi da fun qci e bi.

kor po ra ci a, ro gorc ker Zo sa mar Tlis su bi eq ti, er T-er Ti Zi ri Ta di kon sti tu-

ci u ri uf le bis – ma te ri a lu ri sar geb lis mi Re bis miz niT, pir Ta ga er Ti a ne bis uf le bis

praq ti kul re a li za ci as war mo ad gens.14 am ga er Ti a ne ba Si wev rTa (aq ci o ner Ta, par tni-

or Ta) in te re se bi sa da kor po ra ci is xel mZRva nel Ta in te re se bi yo vel Tvis ar em Txve va

er Tma neTs.

Se sa ba mi sad, di req to rats eva le ba ipo vos oq ros Su a le di da ise mar Tos sa war mo,

rom ar da za ral des aq ci o ner Ta, sa war mo Si da saq me bul pir Ta da sa ku Ta ri in te re se bi,

rac sak ma od rTu li amo ca na a.

9 The UK Corporate Governance Code (britaneTis korporaciuli marTvis kodeqsi), ix.<www.frc.org.uk.-The UK Corporate Governance Code>.

10 juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 164.11 qoqraSvili q., samewarmeo samarTali, Tb., 2005, 103.12 iqve.13 iqve, 101-102.14 Srami h.i., sazogadoebis organoTa kontroli saxelmwifos mier, keTilsindisieri xe-

lmZRvanelobis valdebuleba da pasuxismgebloba saaqcio sazogadoebaSi qarTuli da

germanuli samarTlis mixedviT, simpozi umis masalebi, II germanul-qarTuli simpoziu-

mi sakorporacio samarTalSi, Tb., 2003, 167.


252

2. sa war mo Ta mar Tvis sa qar Tve lo Si moq me di sis te ma

me war me Ta Se sa xeb sa qar Tve los ka non Si gan xor ci e le bu li cvli le be bis Sem deg,

Zne li saT qme li a, Tu sa war mos mmar Tve lo bis ro me li for ma da sis te ma iq na ar Ce u li

ka non mdeb lis mi er. gan xor ci e le bu li cvli le be bis Se sa ba mi sad, sa meT val yu reo sab-

Wos ar se bo ba sa val de bu lo aRar aris, gar da ka non mdeb lo biT zus tad gan sazR vru li

Sem Txve ve bi sa. swo red ami tom mniS vne lo va ni a, ram de ni me sity viT aRi niS nos, zo ga dad,

sa war mos mar Tvis ro go ri sis te ma moq me debs sa qar Tve lo Si, im pi ro beb Si, ro de sac igi

da Sor da ger ma nul re gu li re bas da ame ri ku li mo de li sa ken ga da i xa ra.

mniS vne lo va ni cvli le be bi am sa kiTx Tan da kav Si re biT `me war me Ta Se sa xeb~ sa qar-

Tve los ka non Si 2008 wels gan xor ci el da.

2008 wlam de gan xor ci e le bu li cvli le be bis dro sac ka non mde be li cdi lob da

maq si ma lu rad ga eT va lis wi ne bi na sa kor po ra cio sa mar Tlis gan vi Ta re bis Ta na med ro-

ve ten den ci e bi. ma ga li Tad Se iZ le ba da sa xel des man ki e ri praq ti ka, ro de sac di req to-

ris ga Ta vi suf le bas Tan da kav Si re bul sa kiTx ebs qar Tu li sa sa mar Tlo e bi Sro mis ko-

deq sis mi xed viT wyvet dnen. 2005 wels Se ta nil ma cvli le bam im pe ra ti u lad ga mo ricxa

kor po ra ci is xel mZRva ne lo bis pa su xis mgeb lo bis sa kiTx e bis gan sazR vri sas Sro mis ka-

non mdeb lo bis ga mo ye ne ba da amiT cal sa xad ga us va xa zi am ur Ti er To be bis spe ci fi kur

sa mar Tleb riv bu ne bas.

gan sa kuT re biT sa in te re soa `me war me Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los ka non Si 2008 wlis

14 marts Se ta ni li cvli le be bi, ro mel mac, Se iZ le ba iT qvas, kar di na lu rad Sec va la

qar Tu li kor po ra ci e bis re gu li re bis sa mar Tleb ri vi re Ji mi. ka no nis ma nam de ar se bu-

li re daq cia sa aq cio sa zo ga do e ba Si sa meT val yu reo sab Wos ar se bo bas sa val de bu lod

Tvli da, Sps-e bi saT vis es or ga no fa kul ta ti u ri iyo. cvli le be bis Sem deg Sps-is mom-

wes ri ge be li nor me bis mo cu lo ba mkveT rad Sem cir da. ka non mde bel ma me war me su bi eq-

tebs mis ca Se sa ba mi si sa kiTx e bis wes de biT re gu li re bis far To uf le ba mo si le ba, ris

Se de ga dac sa meT val yu reo sab Wo ze mi Ti Te ba Sps-sTan mi mar Te ba Si sa er Tod gaq ra. sa-

meT val yu reo sab Wos ar se bo ba fa kul ta ti u ria sa aq cio sa zo ga do e bi saT vi sac – gar da

ka no niT gaT va lis wi ne bu li Sem Txve ve bi sa. ker Zod, sa meT val yu reo sab Wos ar se bo ba sa-

val de bu loa im sa aq cio sa zo ga do e be bi saT vis, ro me lic ,,fa si a ni qa Ral de bis baz ris

Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis mi xed viT, an ga riS val de bu li sa war mo a, rom lis fa si a ni

qa Ral de bi sa vaW rod aris daS ve bu li fa si a ni qa Ral de bis ba zar ze, an sa aq cio sa zo ga-

do e ba sa qar Tve los erov nu li ban kis mi er aris li cen zi re bu li, an sa aq cio sa zo ga do-

e bis aq ci o ner Ta ra o de no ba aRe ma te ba ass.15 sxva Sem Txve va Si, sa meT val yu reo sab Wos

Seq mna sa val de bu lo ar aris.

rac Se e xe ba ko mer ci ul ban kebs, rom le bic, ro gorc cno bi li a, sa aq cio sa zo ga do-

e bis for miT iq mne ba, sa meT val yu reo sab Wos Seq mnis we sebs aq „ko mer ci u li ban ke bis saq-

mi a no bis Se sa xeb“ ka no ni gan sazR vravs.16

zo ga dad Se iZ le ba iT qvas, rom gan xor ci e le bu li cvli le be bis Se de gad im pe ra-

ti u li nor me bi „me war me Ta Se sa xeb“ sa qar Tve los ka non Si sag rZnob lad Sem ci re bu li a.

sa zo ga do e bis da fuZ ne bis msur vels Ta vi suf lad Se uZ lia wes de ba Si Se ta nis gziT da a-

15 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni, 55-e muxli, pirveli nawili.16 `komerciuli bankebis saqmianobis Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni, me-14 muxli.



253

re gu li ros da ga iT va lis wi nos mis Tvis mniS vne lo va ni sa kiTx e bi. ma ga li Tad: „di vi den-

de bis ode no ba da mi si mi Re bis we si, ga ni sazR vre ba sa zo ga do e bis wes de biT“,17 „wes de-

biT Se iZ le ba dad gin des gan sxva ve bu li we si, ro me lic uz run vel yofs Cve u leb ri vi da

pri vi le gi re bu li aq ci e bis uf le ba Ta sxvag va rad gan sazR vras“.18 ka no nis Zve li ver si a

pri vi le gi re bu li da Cve u leb ri vi aq ci e bis uf le ba Ta sxvag va rad gan sazR vris Se saZ-

leb lo bas, wes de ba Si gan sxva ve bu li we sis Se ta nis gziT, ar iT va lis wi neb da.

am gva rad, Se iZ le ba iT qvas, rom kor po ra ci u li mar Tvis qar Tu li mo de li sul uf-

ro me tad da Sor da ger ma nul va ri ants, ma ga li Tad, Tu ad re ar Se iZ le bo da, rom sa meT-

val yu reo sab Wos wev ri ama ve dros sa zo ga do e bis di req to ric yo fi li yo, dRe i saT vis

es ne ba dar Tu li a. `wes de biT Se iZ le ba ga ni sazR vros, rom sa meT val yu reo sab Wos wev ri

(wev re bi) iyos am sa aq cio sa zo ga do e bis di req to ri (di req to re bi)“.19 am axa li nor mis

Se sa ba mi sad ga uq mda ki dev er Ti im pe ra ti u li nor ma, ro mel sac „me war me Ta Se sa xeb“ sa-

qar Tve los ka no ni iT va lis wi neb da: „sa meT val yu reo sab Wos wev ri ar Se iZ le ba imav dro-

u lad iyos sa zo ga do e bis di req to ri an sxva pa su xis mge be li aR mas ru le be li pi ri“.20 ag-

reT ve ka no nis ga uq me bu li re daq ci is Ta nax mad, di req to ra tis fun qci e bi ar Se iZ le ba

ga da e ces sa meT val yu reo sab Wos. moq me di re daq cia ki sa pi ris pi ros awe sebs da ara o-

raz rov nad gan mar tavs, rom di req to ra tis fun qci e bi Se iZ le ba ga da e ces sa meT val yu-

reo sab Wos, Tu ki es wes de biT iq ne ba gan sazR vru li.

sa meT val yu reo sab Wos Zi ri Ta di fun qcia swo red di req to ra tis saq mi a no ba ze

kon tro li a. sa meT val yu reo sab Wos ne bis mi er dros Se uZ lia mo iTx o vos di req to re bi-

sa gan saq mi a no bis an ga ri Si, da niS nos da ne bis mi er dros ga mo iw vi os di req to re bi, ase ve

maT Tan da dos da Sewy vi tos xel Sek ru le bebi. ro gorc pro fe so ri la do Wan tu ria aR-

niS navs, di req to re bis saq mi a no ba ze ze dam xed ve lo bis gan xor ci e le ba sa meT val yu reo

sab Wos mxri dan ar niS navs mxo lod saq mi a no bis mar Tlzo mi e re ba ze ze dam xed ve lo bas

da kon trols, ara med saq mi a no bis mi zan Se wo ni lo bi sa da eko no mi u ro bis (ya i ra Ti a no-

bis) ga kon tro le bas.21 ami tom sa meT val yu reo sab Wo pa su xis mge be li araa mxo lod di-

req to ra tis mi er mar Tlzo mi er gan xor ci e le ba ze, ara med mis efeq tu ro ba zec im per-

speq ti viT, rom sa war mom rac Se iZ le ba me ti mo ge ba na xos.22 is mis kiTx va? Tu sa zo ga do-

e bis di req to ri imav dro u lad sa meT val yu reo sab Wos wev ric iq ne ba, xom ar ga mo iw vevs

es sa meT val yu reo sab Wos mxri dan di req to rat ze kon tro lis Sem ci re bas. aR niS nu li

kon tro lis arar se bo ba ki, Ta vis mxriv, Se iZ le ba sa va la lod ai sa xos sa zo ga do e bis mo-

ma val ze. das mul kiTx va s da de bi Ti pa su xi un da ga e ces: ra Tqma un da. di req to ri, ro-

me lic imav dro u lad sa meT val yu reo sab Wos wev ri ca a, Ta vis Tavs ver ga a kon tro lebs

efeq tu rad da xa ris xi a nad, xo lo ka no nis da na we si, rom lis Ta nax ma dac di req to re bi ar

Se iZ le ba um rav le so bas war mo ad gen dnen sa meT val yu reo sab Wo Si, mar ti vad rom vTqvaT,

sa Ta na do ga ran ti ebs ver iZ le va.

17 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni, 52-e muxli, me-3 winadadeba.18 iqve, 52-e muxli, me-4 winadadeba.19 iqve, 55-e muxli, me-2 punqti, me-2 winadadeba. 20 iqve, 55.3 muxli (gauqmebuli redaqcia).21 Grunewald B., Geselschaftsrecht.2.Aufl ., 1996, 254-255. miTiTebulia: Wanturia l., niniZe T.,

mewarmeTa Sesaxeb kanonis komentari, Tb., 2002, 411.22 Wanturia l., niniZe T., mewarmeTa Sesaxeb kanonis komentari, Tb., 2002, 411.


254

di req to re bis mo na wi le o biT ar se bu li sa meT val yu reo sab Wo sul uf ro me tad

em sgav se ba ame ri kul bo rds (the bo ard of di rec tors), vid re ger ma nul sa meT val yu reo sab Wos

(Auf sic htsrat). sa yo vel Ta od aRi a re bu li mo saz re bis Ta nax mad, ame ri ku li bor di kor po-

ra ci is mar Tvis er Ta der Ti sa val de bu lo or ga no a.23 gar da ami sa, bords aqvs ro gorc

sa meT val yu reo sab Wos, ase ve gam ge o bis (di req to ra tis) uf le ba mo si le ba, rac mas aq-

cevs kor po ra ci is yve la ze Zli er da gav le ni an or ga nod.24 swo red aseT or ga nos Se iZ-

le ba war mo ad gen des qar Tu li sa meT val yu reo sab Wo, rom lis Se mad gen lo ba Sic di req-

to ri Se dis.

2.1. direqtorati da sameTvalyureo sabWo

di req to ri sa me war meo sa zo ga do e bis mar Tvis au ci le be li or ga no a, ro mel sac

ga dam wyve ti mniS vne lo ba eni We ba sa zo ga do e bis saq mi a no bis swo rad war mar Tva Si.25 au-

ci leb lad un da iT qvas, rom gan xor ci e le bu li cvli le be bis Sem deg ar iq na gaT va lis-

wi ne bu li da mo u ki de be li di req to re bis ar se bo ba, e.w `Non -ma na ge ment Di rec tors”. im pi-

ro beb Si, ro de sac sa meT val yu reo sab Wo sa val de bu lo or ga nos aRar war mo ad gens, al-

baT mniS vne lo va nia ar se bob des kon tro li di req to ra tis `Bo ard~ saq mi a no ba ze.

aq ci o ner Ta sa er To kre ba yo vel dRi ur biz ne sis war mo e bas efeq tur kon trols

ver ga u wevs. in ves to ri saT vis, ro me lic api rebs fu lis da ban de bas, udi de si mniS vne-

lo ba eni We ba imas, Tu ro gor xde ba ga dawy ve ti le be bis mi Re ba da xor ci el de ba Tu ara

kon tro li di req to ris ga dawy ve ti le beb ze. mi Re bu li ga dawy ve ti le bis Ses ru le ba ze

kon trols, ra Tqma un da, Ta vad di req to ra ti axor ci e lebs. in ves to ri saT vis sa in te-

re so a, ro gor iRebs es or ga no ga dawy ve ti le bas da ar se bobs Tu ara ga dawy ve ti le ba Ta

mi Re bis pro ces ze efeq tu ri kon tro li.

da mo u ki de be li di req to re bis ar se bo ba bor dSi mniS vne lo va ni sig na lia in ves to-

re bi saT vis, vi na i dan aR niS nu li faq ti cxad yofs, rom di req to ra ti yo vel Tvis mza daa

,,Se mow me ba~ ga i a ros da mo u ki de be li pro fe si o na le bis mxri dan. me o re da de bi Ti Tvi se-

ba, rac da mo u ki de be li di req to re bis ar se bo bas Se iZ le ba hqon des, aris is, rom di req-

to re bi uf ro me tad da cul ni ari an aq ci o ner Ta mi er maT wi na aR mdeg war dge ni li sar-

Ce le bis gan.26

aR niS nu lis gaT va lis wi ne biT, Se saZ le be lia mi vi deT das kvnam de, rom gan xor ci-

e le bu li cvli le be bis Sem deg me war me Ta Se sa xeb sa qar Tve los ka no niT gaT va lis wi ne-

bu li sa war mos mar Tvis sis te ma ar cTu mim zid ve lia in ves to re bi saT vis. di req to ra tis

uf le be bi da fun qci e bi gaz rdi li a, kon tro li ki Se sus te bu li.

ma ga li Tad, ger ma ni is sa aq cio ka no nis 117-e pa rag ra fis Se sa ba mi sad, zi a nis moTx-

ov nis uf le ba aqvs sa zo ga do e bas di req to ra tis meS ve o biT da ara cal ke ul aq ci o ners.


samarTalSi, Tb., 2006, 112.24 iqve, 113.25 lazaraSvili l., Tanamedrove sakorporacio samarTlis Teoriuli da praqtikuli

sakiTxebi, sasamsaxuro xelSekruleba sawarmos direqtorTan, partniori da direqto-

ri Sidasazogadoebriv urTierTobebSi, Tb., 2009, 309.26 Clarke D.C., Three Concepts of the Independent Directors (73-111) in: Delaware Corporate law Journal, Vol.32,

Widener University School of Law, Delaware,,2007, 106, <http://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/decor32&id=1&collection=journals&index=journals/decor>.



255

Ta vad aq ci o ners da mo u ki deb lad ar aqvs uf le ba, zi a nis anazR a u re bis moTx ov na wa u ye-

nos zi a nis mim ye ne bels. amis Tvis man Tav da pir ve lad un da mi mar Tos sa zo ga do e bis di-

req to rats, ro gorc xel mZRva ne lo biT da war mo mad gen lo biT or ga nos.27

`me war me Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis me-3 mux lis me-8 pun qti yu radR e bas

amax vi lebs ima ze, rom Tu ki do mi nan ti par tni o ri an er Tad moq me di par tni orTa jgu-

fi bo ro tad ga mo i ye nebs Ta vis do mi nan tur mdgo ma re o bas sa zo ga do e bis in te re se bis

sa wi na aR mde god, ma Sin man da nar Cen par tni o rebs un da au nazR a u ros es zi a ni.28 aR niS nu-

lis gaT va lis wi ne biT, cxa di xde ba, Tu ra o den di dia di req to ra tis ro li aq ci o ner Ta

(par tni or Ta) mi er sa ku Ta ri uf le be bis dac vi sa da re a li za ci is Tval saz ri siT. ro-

gorc ze moT aRi niS na, zi a nis anazR a u re bas Tan da kav Si re biT da za ra le bu li aq ci o ne-

ri mi mar Tavs di req to rats, xo lo di req to ra ti, ro gorc sa war mos war mo mad ge ne li da

mmar Tve li or ga no, sa war mos sa xe liT gvev li ne ba mo sar Ce led zi a nis mim ye ne be li aq ci-

o ne ris wi na aR mdeg.

`me war me Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis me-3 mux lis me-10 pun qtis Ta nax mad,29 sa-

zo ga do e bis par tni ors uf le ba aqvs mi i Ros in for ma cia sa zo ga do e bis saq mi a no bis Se-

sa xeb, ma ga li Tad, wli u ri an ga ri Sis as li da a.S. xo lo da sa xe le bu li in for ma ci is ga-

ce ma ze val de bu li pi ri aris sa zo ga do e ba, anu di req to ra ti, ro gorc sa zo ga do e bis

xel mZRva ne lo bi Ti da war mo mad gen lo bi Ti or ga no. swo red di req to ra tia in for ma ci-

is ga ce ma ze val de bu li or ga no da ara sa meT val yu reo sab Wo.30 sa va ra u dod, da sa xe le-

bu li nor me bi me war me Ta Se sa xeb ka non Si ger ma nu li ana lo gis gav le niT iq na Se ta ni li,

Tum ca Sem dgom gan xor ci el da cvli le be bi qar Tul sa kor po ra cio ka non mdeb lo ba Si

da, ger ma nu li ana lo gis gan gan sxva ve biT, aq uk ve sa meT val yu reo sab Wos ar se bo ba sa-

val de bu lo aRar aris.

sa qar Tve lo Si kor po ra ci u li mar Tvis ga moc di le bis da kul tu ris sim ci ris ga-

mo, di req to re bi, sa meT val yu reo sab Wo (a se Tis ar se bo bis Sem Txve va Si) da aq ci o ne re bi

`xi dis~ erT mxa res ari an, xo lo sa war mo Si da saq me bu li mu Sa ke bi am `xi dis~ me o re mxa-

res. dam kvid re bu li praq ti kis Se sa ba mi sad, di req to ri un da as ru leb des aq ci o ner Ta

da sa meT val yu reo sab Wos wev rTa mi Ti Te bebs, wi na aR mdeg Sem Txve va Si igi sam saxurs

da kar gavs.31 aR niS nu li praq ti ka, ra Tqma un da, ar Se e sa ba me ba me war me Ta Se sa xeb sa qar-

Tve los ka no nis da na wess, rom lis Ta nax ma dac sa zo ga do e bis xel mZRva ne le bis val de-

bu le ba ar wyde ba imis ga mo, rom isi ni moq me deb dnen par tni or Ta ga dawy ve ti le bis Se-

sas ru leb lad.32

27 burduli i., mcire aqcioneris uflebaTa borotad gamoyeneba, Tanamedrove sakorpora-

cio samarTlis Teoriuli da praqtikuli sakiTxebi, TinaTin wereTlis saxelmwifosa

da samarTlis instituti, Tb., 2009, 270-271.28 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni, me-3 muxli, me-8 punqti. 29 iqve, me-3 muxli, me-10 punqti.30 burduli i., mcire aqcioneris uflebaTa borotad gamoyeneba, Tanamedrove sakorpora-

cio samarTlis Teoriuli da praqtikuli sakiTxebi, TinaTin wereTlis saxelmwifosa

da samarTlis instituti, Tb., 2009, 276.31 ix. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2003 wlis 26 ivnisis ganCineba (saqme №as 68-767-

03). uzenaesma sasamarTlom saqme daabruna xelaxla gansaxilvelad, saqme Seexeboda di-

reqtoris Tanamdebobidan gaTavisuflebas, xolo gaTavisuflebis mizezad direqtor-

sa da aqcionerebs Soris arsebuli uTanxmoeba saxeldeboda. 32 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni, 9.6 muxli.


256

di req to ri (me ne je ri) un da iyos kar gi me di a to ri da moq me deb des ro gorc aq ci-

o ner Ta, ase ve kom pa ni a Si da saq me bul Ta nam Sro mel Ta sa sar geb lod. di req to ri, rome-

lic `xi dis~ erT mxa res dgas, pir naT lad ver Se as ru lebs ka non mdeb lo biT mas ze da kis-

re bul mo va le o bebs, mi u xe da vad imi sa, Tu am xi dis ro mel mxa res dgas igi.

3. direqtorTa uflebebi

a. direqtoris ufleba, hqondes wvdoma direqtoratis mier warmoebul

saqmeebze da Sesabamisad, srulyofilad monawileobdes

direqtoratis saqmianobaSi

di req to ra tis ro li sa war mos mar Tvis pro ces Si ga nu zom lad di di a. di req to re-

bi ar moq me de ben mec ni e re bis, iu ris te bis, ar qi teq to re bis da a.S. msgav sad. ma Ti val-

de bu le ba Zi ri Ta dad gu lis xmobs biz ne sis ze dam xed ve lo bas, kor po ra ti u li po li ti-

kis gan sazR vras da ga dawy ve ti le bis mi Re bas imas Tan da kav Si re biT, Tu ro me li biz nes-

tran zaq cia iq ne ba uf ro mom ge bi a ni sa war mo saT vis.33 Se sa ba mi sad, di re to ris uf le ba,

flob des srul in for ma ci as ga dawy ve ti le bis mi Re bi sas, Zal ze mniS vne lo va ni a.

sa qar Tve los ka no ni me war me Ta Se sa xeb ra i me spe ci a lur da na wess mi Ti Te bul uf-

le bas Tan da kav Si re biT ar ic nobs. aq ve un da iT qvas, rom am uf le bis re a li za ci is ga re-

Se di req to ri (di req to ra ti) ver SeZ lebs Ta vis val de bu le be bis srul yo fi lad Ses-

ru le bas sa war mos mi marT.

Se sa ba mi si in for ma ci is flo bis ga re Se ga dawy ve ti le bis mi Re ba yo vel gva ri go-

ni e re bis far glebs cde ba, ma Sin ro de sac me war me Ta Se sa xeb sa qar Tve los ka no ni di req-

to rebs aval de bu lebs ga mo i Ci non win da xe du le ba da ga dawy ve ti le bis mi Re bi sas mo iq-

cnen ise, ro gorc go ni e ri ada mi a ni mo iq ce o da msgavs si tu a ci a Si.34

de la ve ris Stat Si moq me di ka non mdeb lo bis Ta nax mad, di req tors aqvs uf le ba,

flob des srul in for ma ci as bor dis mi er gan sa xor ci e le bel ope ra ci eb Tan da kav Si re-

biT, Tum ca ar se bobs Sem Txve ve bi, ro ca aq ci o ners Se saZ leb lo ba aqvs, ar da uS vas di req-

to ri ra i me in for ma ci as Tan . gar da ase Ti ga mo nak li si sa, di req to ri yve la Sem Txve va Si

uf le ba mo si lia flob des srul in for ma ci as kom pa ni is saq mi a no bas Tan da kav Si re biT.35

mmar Tve lo bis ko le gi u ri or ga nos wev ri val de bu lia da nar Cen wev rebs ga ac nos

in for ma ci a, ro me lic mniS vne lo va nia maT mi er ga dawy ve ti le bis mi Re bis an ze dam xed ve-

lo bis gan sa xor ci e leb lad.36

bu neb ri vi a, di req to ri yve la sa kiTx Tan da kav Si re biT amom wu rav cod nas da in-

for ma ci as ar flobs. mas Se uZ lia da ey rdnos Ta nam Sro mel Ta mi er mi wo de bul cno beb sa

33 Hanks J. Jr., Evaluating Recent State Legislation on Director and Offi cer Liability Limitation and Indenifi ca-tion in: Reprinted from the Business Lawyer, a Publication of the Section of Business Law (Formerly section Section of Corporation, Banking and Business Law) American Bar Association. Copyright 1988 American Bar Association, Vol. 43, No.4, August 1988, 1232.

34 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni, 9.6 muxli.35 Welch E.P.,Turezyn A.J., Folk on the Delaware General Corporation Law, Fundaments, Aspen Publishers”,

,New York, 2005, 94.36 165



257

da mox se ne bebs, bor dis ko mi te tis das kvnebs, iu ris tis, sa ga da sa xa do mrCev lis an sxva

eq sper tis re ko men da ci ebs. ga dawy ve ti le be bis mi Re bi sas igi ase ve uf le ba mo si lia ko-

mi te tis an Ta nam de bo bis pir Ta mi er de le gi re bu li uf le ba mo si le bis Ses ru le bis Se-

de ge bi ga iT va lis wi nos.37

b. iuridiuli konsultaciis miRebis ufleba

di req to ra ti sa zo ga do e bis mar Tvis um Tav re si rgo li a. di req to ris pro fe si o-

na liz mi da una ri a no ba mniS vne lov nad gan sazR vravs sa war mos war ma te bas, Se sa ba mi sad,

di req to ris uf le ba, mi i Ros iu ri di u li rCe va, ga i a ros kon sul ta cia Se sa ba mis Ta nam-

Sro mel Tan an Tun dac ko mi tet Tan, Zal ze mniS vne lo va ni a.

de la ve ris ka non mdeb lo ba am uf le bas sa si cocx lo uf le bas uwo debs. sa qar Tve-

los ka no ni `me war me Ta Se sa xeb~ msgav si sa xis da na wess ar ic nobs, Tum ca, me war me Ta Se-

sa xeb sa qar Tve los ka no nis Se sa ba mi si mux le bis gan mar te bis sa fuZ vel ze,38 Se saZ le be-

lia, mi vi deT das kvnam de, rom qar Tu li kom pa ni is di req tors uf le ba aqvs mo iTx o vos

iu ri di u li kon sul ta cia mi sa Reb ga dawy ve ti le bas Tan da kav Si re biT. uf ro me tic, Tu

di req to ri mi i Rebs ga dawy ve ti le bas Se sa ba mi si in for ma ci is ga re Se, Se saZ le be lia mas

pa su xi mo eTx o vos zi a ni saT vis, Tu ki ga dawy ve ti le bas msgav si Se de gi moh yve ba.

di req to re bis mo va le o ba a, uf ro me tic, isi ni wa xa li se bul un da iy vnen imi saT-

vis, rom mi i Ron sa ris ko ga dawy ve ti le be bi, ra Ta ga zar don mo ge ba da Se mo sa va li sa war-

mo saT vis da, Se sa ba mi sad, aq ci o ner TaT vis.39 ra Tqma un da, aq ar igu lis xme ba ga dawy ve-

ti le bis brmad mi Re ba. sa ris ko ga dawy ve ti le ba au ci leb lad sa Ta na do, srul yo fi li

in for ma ci is sa fuZ vel ze un da iq nes mi Re bu li, rom di req to ris pa su xis mgeb lo bis sa-

kiTxi ar dad ges.

4. direqtorTa movaleobebi – Director’s duties

4.1. konceptualuri msgavsebebi da gansxvavebebi

di req tor Ta mo va le o ba Za li an far To cne ba a. un da aRi niS nos, rom di req to re bi

war mo ad ge nen au ci le bel (Se iZ le ba iT qvas, sa val de bu lo) per so nebs kom pa ni a Ta mar-

Tvi sa da ma Ti me sa me pi reb Tan war mo mad gen lo bis pro ces Si.40 me war me Ta Se sa xeb sa qar-

Tve los ka no nis 56-e mux lis pir ve li na wi lis Ta nax mad, sa zo ga do e bis xel mZRva ne lo ba

da war mo mad gen lo ba eva le baT di req to rebs. uf ro me tic, ro gorc pro fe so ri la do

Wan tu ria aR niS navs, di req to ra tis mo va le o be bi da fun qci e bi im de nad spe ci fi ku ri a,

rom ar Se iZ le ba isi ni ga da ce mul iq nes kom pa ni is sxva ne bis mi er or ga no ze.41 aR niS nu li

mo saz re ba sru lad izi a rebs sa me war meo sa mar Tlis gan vi Ta re bis ame ri kul mi mar Tu le-

bas, rom lis Ta nax ma dac di req to re bi is per so ne bi ari an, rom leb sac ekis re baT sa war-

37 juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 166.38 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelo kanoni, me-9 muxli.39 iqve.40 Wanturia l., niniZe T., mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanonis komentari, Tb., 2002, 119.41 iqve.


258

mos mar Tvis val de bu le ba. is, rom swo red maT (da ara aq ci o ne rebs) aqvT Za la uf le ba

kom pa ni is mar Tvi sa, war mo Sobs di req tor Ta mzrun ve lo biT (Fi du ci ary) val de bu le bas

ro gorc aq ci o ne re bis, ase ve Ta vad sa war mos mi marT.42

di req tor Ta val de bu le ba Se saZ loa or far To ka te go ri ad da i yos, ker Zod,

zrun vis val de bu le bad (Duty of Ca re) da er Tgu le bis val de bu le bad (Duty of Lo yalty), xo-

lo, zo ga dad, maT di req tor Ta mzrun ve lo bi Ti val de bu le ba Se iZ le ba vu wo doT. swo-

red ami tom, xSi rad di req to rebs mo ix se ni e ben ro gorc sa war mo ze mzrun vel pi rebs (Fi-du ci a ri es).43

mi u xe da vad ka no nis nor ma Ta msgav se bi sa, qar Tu li sa kor po ra cio sa mar Ta li ar

ga mo ir Ce va di req tor Ta mo va le o be bis zus ti for mu li re biT. ma ga li Tad, er T-erT

cno bil saq me ze Smith vs Van Gor kom44 de la ve ris umaR les ma sa sa mar Tlom gan mar ta, rom

di req tor Ta mzrun ve lo bi Ti (Fi du ci ary) mo va leo ba sa war mos mi marT mo i cavs zrun vis

(Duty of Ca re) da er Tgu le bis (Duty of Lo yalty) val de bu le bas,45 ma Sin ro de sac msgav si cal-

sa xa mi Ti Te ba qar Tul sa mar Tal Si ar aris.

de la ve ris Stat Si zrun vi sa da er Tgu le bis val de bu le ba di req to rebs ga aC ni aT

Ta vad sa war mos (kom pa ni is) da ara mi si kre di to re bis mi marT. isi ni val de bu li ari an,

mar Ton sa war mo ke Til sin di si e rad (act in go od fa ith) da gul wrfe li rwme niT imi sa, rom

maT mi er mi Re bu li ga dawy ve ti le ba, upir ve le sad, kom pa ni is in te re sebs em sa xu re ba da

mi mar Tu lia imis ken, rom ga zar dos aq ci o ner Ta Se mo sav le bi.46

de la ve ris sa kor po ra cio sa mar Tli sa da sa me war meo kor po ra ci e bis Se sa xeb mo-

de lu ri aq tis (Mo del Bu si ness Cor po ra ti on Act, (MBCA) Ta nax mad, di req tor Ta val de bu le be-

bi sa war mos mi marT gan xi lu lia in di vi du a lu rad Ti To e ul di req tor Tan mi mar Te ba Si

da ara di req to ra tis, ro gorc or ga nos, mi marT. gan sxva ve bul vi Ta re ba Si di req tors

Se saZ loa sxva das xva mo va le o ba ga aC ndes. di req to ris val de bu le ba sa war mos mi marT

ar se bobs uc vle lad, mud mi vad, mag ram Tu ra sa xis val de bu le ba ga aC nda di req tors

kon kre tu li saq mi dan ga mom di na re, swo red am kon kre tu li sa kiTx is gan xil vis Se de gad

un da ga ir kves. ma ga li Tad, di req to ris val de bu le ba sa war mos Tan mi mar Te ba Si, ro me-

lic fi nan su ri prob le me bis wi na Se dgas da di req to ris val de bu le ba ise Ti sa war mos

mi marT, rom lis ga yid vac aris gan sazR vru li, gan sxva ve bu li iq ne ba da Ti To e u li ga re-

mo e bis da mo u ki deb lad gan xil vis Se de gad un da dad gin des.

di req to ris mo va le o beb ze sa ub ri sas sa qar Tve los sa kor po ra cio sa mar Ta li aR-

niS navs, rom di req to ri un da moq me deb des ke Til sin di si e rad da maq si ma lu ri in for-

ma ci is flo bis sa fuZ vel ze im rwme niT, rom mi si es qme de ba yve la ze xel say re lia sa-

war mo saT vis. aR niS nu li val de bu le bis dar Rve vis Sem Txve va Si di req to ri val de bu li

iq ne ba au nazR a u ros kom pa ni as zi a ni (a se Tis ar se bo bis Sem Txve va Si). zi a nis Sem Txve va Si

42 Smith J.A., Morreale M., Global Climate Change and U.S. Law, Chicago, “Illinois“, American Bar Associa-tion, 2007, 498.

43 Hamilto R. W., TheLaw of Corporations, 5th, St. Paul , MINN 2000, 444-445.44 Supreme Court of Delaware, Smith v Van Gorkom, 488A. 2d 858 Delaware1985, <http://international.west-

law.com/fi nd/default.wl?sp=intbucrs-000&rp=%2ffi nd%2fdefault.wl&sv=Split&rs=WLIN11.04&cite=488A.2d+858+&fn=_top&mt=314&vr=2.0&fi ndjuris=00001>.

45 Welch E. P., Turezyn A. J., Folk on the Delaware General Corporation Law, Fundaments, Aspen publishers, New York,2005, 82.

46 Hamilton R. W.,The Law of Corporations, 5th ed., West Group, St. Paul, 2000, 497.



259

di req to ri pa suxs agebs so li da ru lad mTe li Ta vi si qo ne biT.47 Tu ki zi a ni dad ga, di-

req tor ma un da da a das tu ros, rom is moq me deb da me war me Ta Se sa xeb sa qar Tve los ka-

no nis moTx ov ne bis Se sa ba mi sad. sa war mos, Ta vis mxriv, uf le ba ar aqvs, ua ri Tqvas di-

req to ris mxri dan zi a nis anazR a u re bis mi Re ba ze. ase ve zi a nis anazR a u re bis moTx ov nis

uf le ba aqvT kom pa ni is kre di to rebs, Tu ki kom pa nia ma Ti ka no ni e ri moTx ov nis dak ma yo-

fi le bas ver axor ci e lebs.48

sa in te re soa `me war me Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no nis da na we si, ro me lic ad gens,

rom di req to re bi sa war mo saT vis mi ye ne bu li zi a ni saT vis pa su xs age ben so li da ru lad

mTe li Ta vi si qo ne biT pir da pir da uSu a lod.49 yu radR e bas iq cevs da gan mar te bas sa-

Wi ro ebs di req to re bis so li da ru lad pa su xis mgeb lo bis sa kiTx i, ker Zod, ga mo ricx avs

Tu ara ka no nis nor mis msgav si for mu li re ba in di vi du a lu rad Ti To e u li di req to ris

pa su xis mgeb lo bas? am nor mas far To gan mar te ba un da mi e ces da im gva rad un da iq nes

ga ge bu li, ro gorc es aS S-sa da in glis Si xde ba. qar Tu li sa me war meo ka non mdeb lo bac

iZ le va imis sa Su a le bas, rom in di vi du a lu rad dad ges Ti To e u li di req to ris pa su xis-

mgeb lo bis sa kiTx i. sxvag va rad me war me Ta Se sa xeb ka no nis es da na we si Ta vis mniS vne lo-

bas da kar gav da.

sa yo vel Ta od dam kvid re bu li mo saz re bis Ta nax mad, di req to ri val de bu lia

imoq me dos sa war mos in te re se bi sa da ara ro me li me aq ci o ne ris in te re se bis sa si ke Tod.

uf ro me tic, sa war mos da aq ci o ner Ta jgufs So ris in te res Ta ga dak ve Ti sas di req to ri

val de bu lia da i ka vos po zi ci a, ro me lic, mi si rwme niT, sa war mos Tvis iq ne ba xel say re-

li. am Sem Txve va Si umoq me do bac ki di req to ris mxri dan sa war mos mi marT er Tgu le bis

da zrun vis val de bu le bis dar Rve vad Ca iT vle ba.50

am mxriv, sa qar Tve lo Si gan sxva ve bu li mdgo ma re o ba a. praq ti ka gviC ve nebs, rom

qar Tul kom pa ni a Si di req to re bad iniS ne bi an pi re bi, rom le bic aq ci o ner Tan da ax lo-

e bul ni ari an pi ra di nac no bo bi sa da me gob ro bis da ara pro fe si o na liz mis gaT va lis-

wi ne biT (es ar exe ba sa qar Tve lo Si moq med kom pa ni a Ta 100%-s, Tum ca, sam wu xa rod, Zi ri-

Ta di ten den cia ase Ti a) . aq ci o ne re bi cdi lo ben uSu a lo gav le na hqon deT di req tor ze

da, Se sa ba mi sad, im ga dawy ve ti le beb ze, rom leb sac di req to ra ti iRebs. cxa di a, msgav-

si praq ti ka da de biT ze gav le nas ver mo ax dens kor po ra ci u li mar Tvis sis te mis gan vi-

Ta re ba ze. uf ro me tic, igi da mab rko le bel ga re mo e bad Se iZ le ba Ca iT va los, vi na i dan

aseT Sem Txve va Si ga dawy ve ti le bis mi Re bi sas ar aris da cu li is mTa va ri prin ci pe bi,

rom leb sac efuZ ne ba ise Ti gan vi Ta re bu li qvey ne bis kor po ra ci u li mar Tvis sis te me-

bi, ro go re bi caa ame ri ka, in gli si da ger ma ni a. xo lo sa da vo faqts ar war mo ad gens is ga-

re mo e ba, rom da sa xe le bu li qvey ne bis sa kor po ra cio ka non mdeb lo ba sa ma ga li To gax da

ara er Ti sa xel mwi fo saT vis.

kon kre tul ga re mo e ba Ta gaT va lis wi ne biT, ker Zod, Tu ra vi Ta re ba Si mox da di-

req to ris ar Ce va, zo gi er Ti maT ga ni mi iC nevs, rom war mo ad gens e.w. `sa pa tio di req-

tors~ ra i me re a lu ri val de bu le bis ga re Se sa war mos wi na Se. zog maT gans, mcda ri mo-

saz re bis sa fuZ vel ze, sje ra, rom vi na i dan bor dSi war mo ad gens um ci re so bas, mas ar

47 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni, me-9 muxli, me-6 punqti.48 iqve, 56-e muxli, me-4 punqti.49 iqve, me-9 muxli, me-6 punqti, 56-e muxli, me-4 punqti.50 Welch E. P., Turezyn A. J., Folk on the Delaware General Corporation Law, Fundaments, Aspen Publishers,

New York, 2005, 88.


260

aqvs val de bu le be bi sa war mos mi marT da ar iRebs pa su xis mgeb lo bas ima ze, Tu ra xde ba.

un da iT qvas, rom ne bis mi e ri sa xis dar Rve va sa war mos mar Tvis pro ces Si zrun vis mo va-

le o bis dar Rve va a. ze mo aR niS nul ga re mo e ba Ta ga mo, di req to ris pa su xis mgeb lo ba am

dar Rve vi saT vis ar ga mo i ricx e ba.51

cxa di a, di req to ris mxri dan val de bu le bis dar Rve vas Se iZ le ba ad gi li hqon des

ro gorc sa qar Tve lo Si, ase ve ame ri ka Si. mTa va ri gan sxva ve ba qvey nebs So ris war mo i So ba,

ro de sac ka non mdeb lo ba ver qmnis im gvar sis te mas, ro me lic Ta vi dan ag va ri debs val-

de bu le bis aras rul yo fil Ses ru le bas an, sul mci re, Se am ci rebs ma inc msgavs faq tebs.

cxa di a, am mxriv sa qar Tve lo uf ro di di ris kis qveS dgas, vid re in gli si, aSS da ger ma-

ni a. msgav si prob le mis war mo So ba gan sa kuT re biT nak le bad aris mo sa lod ne li aS S-Si

(de la ve ris Sta ti), sa dac sa sa mar Tlo praq ti kis gav le na sa kor po ra cio sa mar Tal ze

ga nu zom lad di di a.52

4.2. zrunvis movaleoba – Duty of Care

`me war me Ta Se sa xeb~ sa qar Tve los ka no ni ad gens di req to re bis da sa meT val yu reo

sab Wos wev re bis val de bu le bas, mar Ton sa war mo ke Til sin di si e rad da zru nav dnen ise,

ro gorc zru navs ana lo gi ur Ta nam de bo ba ze da ana lo gi ur pi ro beb Si myo fi Cve u leb-

ri vi sa Rad mo az rov ne pi ri da moq me de ben im rwme niT, rom ma Ti es moq me de ba yve la ze

xel say re lia sa war mo saT vis.53 mi Ti Te bu li da na we si Za li an zo ga di a, kiTx vis niS nis

qveS rCe ba, Tu vin mi iC ne va `msgavs si tu a ci a Si da Ta nam de bo ba ze myof Cve u leb riv sa-

Rad mo az rov ne pi rad~ da ra moTx ov nebs un da ak ma yo fi leb des igi. qar Tu li sa sa mar-

Tlo praq ti kis mi er jer je ro biT mka fi od dad ge ni li da da zus te bu li ar aris mo ce-

mu li nor ma. de la ve ris sa kor po ra cio sa mar Tlis Ta nax mad, di req to ri val de bu li a,

ga dawy ve ti le bis mi Re bi sas hqon des sru li in for ma cia da iT va lis wi neb des yve la Se-

saZ lo Se degs im sa kiTx Tan da kav Si re biT, ra zec mas ga dawy ve ti le bis mi Re ba ux de ba. de-

la ve ris sa kor po ra cio sa mar Tlis es da na we si Se saZ loa kar gi ma ga li Ti iyos qar Tu li

sa mar Tli saT vis da sa sa mar Tlo praq ti ki saT vis di req tor Ta zrun vis val de bu le ba ze

sa ub ri sas. mar Ta lia arc es uka nas kne li iZ le va ab so lu tu ri si zus tiT di req to ris

moq me de bis Se fa se bis Se saZ leb lo bas, mag ram aq me ti sicx a dea Se ta ni li, me tad aris da-

kon kre te bu li, Tu ra mo eTx o ve ba di req tors sa war mos mar Tvi sas da zo ga dad ga dawy-

ve ti le bis mi Re bi sas.

de la ve ris sa kor po ra cio sa mar Tlis Ta nax mad, di req tors ga aC nia val de bu le ba

sa war mos mi marT, mar Tav des mas ke Til sin di si e rad da zru nav des mas ze. aS S-is Sta te-

bis um rav le so ba izi a rebs sa me war meo kor po ra ci e bis Se sa xeb me de lu ri aq tis (Model Business corporate act) da na wess, rom lis Ta nax ma dac di req to ri val de bu li a: 1) ke Til sin-

di si e rad 2) zru nav des sa war mo ze, ro gorc ana lo gi ur po zi ci a ze myo fi sa Rad mo az-

rov ne pi ri iz ru neb da msgavs si tu a ci a Si 3) gul wrfe li, go niv ru li rwme niT, rom sa-

war mos sa u ke Te so in te re se bis gaT va lis wi ne biT moq me debs.54

51 Hamilton R.W., The Law of Corporations, 5th, West Group, St. Paul , 2000, 450-451.52 Cox J. D., How Delaware Law Can Support Better Corporate Governance, 335-350 wignSi: ScottK. F., Pare-

des T. A., (eds.) Perspectives on Corporate Governance, Cambridge University Press, New York, 2010, 339.53 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni, me-9 muxli, me-6 punqti.54 Hamilton R. W., The Law of Corporations, 6th ed., West Group, St. Paul , 2000, 448.



261

di req to ris pa su xis mgeb lo ba Se saZ loa dad ges, Tu ki dad gin de ba, rom mi Re bul

iq na da u fiq re be li da ga u az reb li ga dawy ve ti le ba, an Tu ki ga ir kve va, rom ara fe ri iq-

na ga ke Te bu li Se saZ lo da na kar gis Ta vi dan asa ci leb lad.55 uf ro me tic, Tun dac ise-

Ti su bi eq tu ri ga re mo e be bi, ro go re bi caa di req to ris avad myo fo ba, asa ki da a.S. ver

gax de ba mi si pa su xis mgeb lo bi sa gan ga Ta vi suf le bis sa fuZ ve li. vi na i dan kom pa ni is me-

nej men tis wev ro ba sul co ta erT val de bu le bas ma inc akis rebs di req tors – ga dad ges

da ka ve bu li po zi ci i dan, Tu ki igi grZnobs, rom ver as ru lebs im moTx ov nebs da val de-

bu le bebs, rac sa kor po ra cio ka non mdeb lo biT da kom pa ni is wes de biT aris dad ge ni li.

di req to ri ver iq ne ba Ta vi su fa li Ta vis val de bu le be bi sa gan mxo lod imi tom,

rom es val de bu le be bi mis Tvis mZi me Se sas ru le be lia56. da sa xe le bu li prin ci pe bi Se-

saZ loa sa er Tod ver ga mo ricx avs di req tor Ta pa su xis mgeb lo bas val de bu le bis dar-

Rve vis ga mo, mag ram mniS vne lov nad am ci rebs risks,57 vi na i dan mi ni ma lu ri stan dar ti

ma inc un da ar se bob des. es mxo lod da ex ma re ba di req to rebs da maT iu ris tebs, maT Tvis

cno bi li iyos, ra mi ni ma lu ri val de bu le ba ekis re ba di req tors sa war mos mi marT. ma ga-

li Tad, de la ve ris sa kan cle ro sa sa mar Tlos (Court of Chancery58) gan mar te bis Ta nax mad,

Tu ki di req to ri saT vis cno bi li iyo sa kiTx i, ro mel zec di req to rat ma ga dawy ve ti le-

ba mi i Ro, mag ram msje lo bi sas mas Ta vis po zi cia ar da u fiq si re bi a, iT vle ba, rom es di-

req to ri di req to ra tis mi er mi Re bu li ga dawy ve ti le bis wi na aR mde gi a. msgav si mid go ma

ex ma re ba sa sa mar Tlos da Ta vad kom pa ni ebs, gan sazR vron, da ar Rvia Tu ara di req tor-

ma zrun vis val de bu le ba sa war mos mi marT, ro de sac mi si po zi cia ro me li me kon kre tul

tran zaq ci as Tan da kav Si re biT na Te li ar aris.59

mi u xe da vad ze mo aR niS nu li sa, di req tor Ta val de bu le bis far gle bi da bu ne ba

er T-er Ti yve la ze uf ro xSi rad gan xil va di sa kiTxia de la ve ris pre ce den tul sa mar-

Tal Si da doq tri na Si. mo saz re be bi gan sxva ve bu lia imas Tan da kav Si re biT, Tu ra moTx-

ov na un da wa e ye nos di req tors, Ca iT vle ba di req to ris mxri dan ga uf rTxi leb lo ba

(negligent) da win da u xe da o ba (imprudent) val de bu le bis dar Rve vad, Tu mxo lod uxe Si ga-

uf rTxi leb lo bis (gross negligent) dros un da dad ges pa su xis mgeb lo ba.60

uxe Si ga uf rTxi leb lo bad mi iC ne va di req to ris gul gri li da mo ki de bu le ba an

wi nas war gan zra xu lad usa fuZ vlo ig no ri re ba aq ci o ner Ta, sa war mos in te re se bi sa da

gan sa xor ci e le be li, mniS vne lo va ni tran zaq ci e bis mi marT.61 Se uZ le be lia praq ti kos ma

iu ris tma gver di au a ros zrun vis val de bu le bis stan dar tze sa u bars, di req to ri saT-

vis Se sa ba mi si re ko men da ci e bis mi ce mi sas, swo red ami tom de la ve ris sa a pe la cio sa sa-

55 Smith J.A., Morreale M., Global Climate Change and U.S. Law, Chicago, “Illinois”, American Bar Associa-tion, 2007, 498.

56 Hamilton R. W., The Law of Corporations, 5th ed., West Group, St. Paul, 2000, 451-452.57 iqve, 453.58 <http://courts.delaware.gov/chancery/>.59 Welch E. P., Turezyn A. J., Folk on the Delaware General Corporation Law, Fundaments, Aspen Publishers,

New York2005, 119.60 Drexler D.A., Black L.S.,Gilchrist Sparks A., Delaware Corporation Law and Practice, ‘’bender,’’ New York,

2010, 15-4061 Smith J. A., Morreale M., Global Climate Change and U.S. Law, qalaqi, 2007, 500.-Smith J.A., Morreale M.,

Global Climate Change and U.S. Law, Chicago, “ Illinois “, American Bar Association 2007, 500


262

mar Tlo cdi lobs da ad gi nos Zi ri Ta di di req ti ve bi di req to ris zrun vis mo va le o bas-

Tan da kav Si re biT.62

zrun vis mo va le o bis dar Rve va iT vle ba di req to ris mxri dan val de bu le bis dar-

Rve vad. i gi val de bu lia mar Tav des da akon tro leb des sa war mos, mis saq mi a no bas.63 aS S-

Si dam kvid re bu li praq ti kis Ta nax mad, di req to ri val de bu lia ga dawy ve ti le ba mi i Ros

da en do bo des mxo lod srul yo fil da ga da mow me bul in for ma ci as. Tum ca di req to ris

pa su xis mgeb lo ba ar vrcel de ba in for ma ci is xa ris xze, ro me lic man daq vem de ba re bul

pa su xis mge bel pir Ta gan mi i Ro. zrun vis val de bu le ba ad gens imas, rom di req to ri un da

moq me deb des ke Til sin di si e rad (Acting in good faith) im in for ma ci is sa fuZ vel ze, rac mas

xelT aqvs da ar exe ba am in for ma ci is war mo mav lo bas, wya ros. Se sa ba mi sad, di req to re-

bis mxri dan zrun vis val de bu le ba dar Rve u lad ar iT vle ba, ro de sac isi ni ga dawy ve-

ti le bas iRe ben ze mo da sa xe le bul pir Ta gan mi Re bu li in for ma ci is sa fuZ vel ze.64 de-

la ve ris sa kor po ra cio sa mar Ta li ad gens di req to ris ab so lu tur da cu lo bas (Director should be fully protected), Tu ki igi ga dawy ve ti le bis mi Re bi sas moq me deb da ke Til sin di si e-

rad, daq vem de ba re bu li me ne je re bis an da qi ra ve bu li eq sper tis mi er mi Re bu li in for-

ma ci is sa fuZ vel ze.65

mi u xe da vad ze mo aR niS nu li sa, au ci le be lia dad ge nil iq nes mi ni ma lu ri stan dar-

ti di req to ris mi er mo po ve bul in for ma ci as Tan mi mar Te ba Si. di req to ri val de bu lia

ga a a na li zos yve la Se saZ lo al ter na ti u li ga dawy ve ti le ba kon kre tul kor po ra ci-

ul tran zaq ci as Tan da kav Si re biT, sa dac ase ve mis mi er gaT va lis wi ne bu li un da iq nes

tran zaq ci is mniS vne lo ba kom pa ni i saT vis, mi si Ri re bu le ba da a.S. ma ga li Tad, ro de sac

ga dawy ve ti le ba exe ba kom pa ni is gas xvi se bas an re ka pi ta li za ci as, ra sac Se saZ loa moh-

yves kom pa ni a ze kon tro lis cvli le ba, msgav si tran zaq ci e bis mniS vne lo bi dan ga mom di-

na re, di req tors gan sa kuT re bu li pa su xis mgeb lo ba da mtki ce bis tvir Ti war moe So ba,

ra Ta da a das tu ros, rom msgav si ga dawy ve ti le ba Se sa ba mi si srul yo fi li in for ma ci is

sa fuZ vel ze iq na mi Re bu li.66

un da iT qvas, rom di req to ris ke Til sin di si e re ba in for ma ci is mo po ve bi sas da

Se fa se bi sas war mo ad gens da mab rko le bel ga re mo e bas di req to ris pa su xis mgeb lo bis

kva li fi ka ci as Tan mi mar Te ba Si.67 ro gorc er T-er Ti cno bi li saq mis Smith v Van Gor kom gan xil vi sas ga ir kva, fu nan su ri in te re sis ar mqo ne di req to ric ki Se iZ le ba iyos per-

so na lu rad pa su xis mge be li biz nes ga dawy ve ti le bis ga mo, Tu ki mis mi er dar Rve ul iq na

62 Drexler D. A,. Black L. S., Sparks, Gilchrist, A.-Drexler D.A., Black L.S., Sparks A.G., Delaware Corporation Law and Practice, “bender,’’ New York , 2010, 15-41.

63 Welch E. P., Turezyn A. J., Folk on the Delaware General Corporation Law, Fundaments, Aspen publishers, 2005, 79.

64 iqve, 104.65 Delaware General Corporate Law, Section 141(e)od provides that members of the board of directors or com-

mittees of the board shall, in the performance of their duties, be “fully protected “ in relying in good faith upon the records of the corporation and upon such information, opinions, reports, or statements presented to the corporation by any of the corporation’s offi cers or employees or committees of the board or by reasonably selected outside experts or consultants. ix. aseve, Drexler D.A., Black L.S.,SparksG.A., Delaware Corpora-tion Law and Practice, “bender’’, New York, 2010, 15-45.

66 Welch E. P., Turezyn A. J., Folk on the Delaware General Corporation Law, Fundaments, Aspen Publishers, NewYork, 2005, 82.

67 iqve.



263

zrun vis val de bu le bis au ci le be li stan dar ti.68 Se sa ba mi sad, mxo lod is faq ti, rom

di req tors tran zaq ci is mi marT fi nan su ri in te re si ar hqo ni a, ar niS navs, rom igi au-

ci leb lad ke Til sin di si e rad iReb da ga dawy ve ti le bas.

zrun vis val de bu le ba da mas Tan da kav Si re bu li ze mo aR niS nu li as peq te bi gan vi-

Ta re bis gzas ad gas sa qar Tve lo Si. Zi ri Ta di prin ci pe bi da stan dar te bi mo ce mul sa-

kiTx Tan da kav Si re biT jer je ro biT dad ge ni li ar aris sa sa mar Tlo praq ti kis mi er, ise

ro gorc es de la ve ris Stat Si a. Se sa ba mi sad, de la ve ris sa kor po ra cio sa mar Tli sa da

mdi da ri sa sa mar Tlo praq ti kis ga moc di le ba di req to ris mi er sa war mos mi marT ga mo-

Ce nil zrun vis mo va le o bas Tan da kav Si re biT, Se saZ loa gax des ma ga li Ti da dam xma re sa-

Su a le ba qar Tu li sa kor po ra cio sa mar Tli saT vis zrun vis mo va le o bis gan sazR vras Tan

mi mar Te ba Si.

4.3. erTgulebis movaleoba – Duty of Loyalty

di req tors, ro melic mniS vne lo va ni fi gu ra sa war mo Si, Se saZ loa hqon des pi ra di

biz ne sin te re se bic. Se sa ba mi sad, ris ki val de bu le bi saT vis gver dis av li sa, im miz niT,

rom mi i Ros pi ra di sar ge be li, ra Tqma un da, ar se bobs da yo vel Tvis iar se bebs. di req-

to ris mo va le o bas, Ta vi aa ri dos msgavs sa SiS ro e bas, xSi rad er Tgu le bis mo va le o bas

uwo de ben (Duty of Loyalty).69 er Tgu le bis mo va le o ba aval de bu lebs di req tors, ga mo-

ricx os kon ku ren cia kom pa ni as Tan pi ra di da in te re se bis ga mo. di req to ri val de bu lia

moq me deb des ke Til sin di si e rad, ra Ta wvli li Se i ta nos kom pa ni is war ma te ba Si. pi ra di

ga mor Ce nis miz niT man ar un da ga mo i ye nos re sur se bi da Se saZ leb lo be bi, ro me lic kom-

pa ni as ekuT vnis.70

ame ri ku li sa kor po ra cio sa mar Tlis mi xed viT, di req to ri val de bu lia ar ga am-

JRav nos kon fi den ci a lu ri in for ma ci a, ro me lic man Ta vis saq mi a no bis gan xor ci e le-

bi sas mi i Ro. ase ve mas ek rZa le ba ga mo i ye nos es in for ma cia sa ku Ta ri miz ne bi saT vis.71

ima ve da na wess Se i cavs me war me Ta Se sa xeb sa qar Tve los ka no nis 9.6 pun qtic,72 rac ki dev

er Ti na Te li da das tu re baa qar Tu li sa me war meo sa mar Tlis da mi si ame ri ku li ana lo-

gis msgav se bi sa.

ne bis mi e ri kor po ra ci u li mar Tvis sis te ma Seq mni lia imis Tvis, rom Sem ci re bul

iq nes sa war mos mar Tvis xar je bi da ga i zar dos sa war mos mom ge bi a no ba efeq tu ri mar-

Tvis sa fuZ vel ze. Sem ci re bu li xar je bi gaz rdi li efeq tu ro bis sa pi ris pi rod – es

kon struq cia uk ve cxad yofs, Tu ra o den rTul prob le mas Tan gvaqvs saq me.

kor po ra ci u li mar Tvis sfe ro Si mo mu Sa ve av to re bi prob le mis ga daW ris er T-

erT gzad asa xe le ben di req to ra tis saq mi a no bis sa mar Tleb riv re gu li re bas. Tum ca am

mi mar Tu le biT di di sif rTxi lea sa Wi ro, vi na i dan, di req to ris mi er ga dawy ve ti le bis

68 Allen W., Kraakman R., Subramanian G., Commentary and Cases on The Law of Business Organization, 2nd ed., Aspen publishers, NewYork, 2007, 257.

69 Smith J.A., Morreale M., Global Climate Change and U.S. Law, Chicago, “Illinois”, American Bar Associa-tion, 2007, 504

70 Allen W., Kraakman R., Subramanian G., Commentary and Cases on The Law of Business Organization, 2nd ed., , Aspen publishers, NewYork, 2007, 241.

71 KleinbergerD. S., Agency, Partnerships and LLCs,2nd ed., Aspen Publishers, New York, 119.72 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni, me-9 muxli, me-6 punqti, me-2 abzaci.


264

mi Re ba cocx a li pro ce si a, sa dac Se uZ le be lia yve la ni u an si wi nas war iyos da geg mi li

da sa mar Tleb ri vi gziT da re gu li re bu li, Se sa ba mi sad, di req to ris SezR ud va ga dawy-

ve ti le beb Si da ne bis mi er yo vel dRi ur saq mi a no ba Si sxva zem dgo mi or ga no e bis gan Tan-

xmo bis mi Re bis au ci leb lo ba Se iZ le ba dam Rup ve li aR moC ndes sa war mo saT vis. ga dawy-

ve ti le bis mi Re bis sis wra fe er T-er Ti mTa va ri faq to ria war ma te bi sa. `dro fu li a~

– Se sa ba mi sad, Tu ga dawy ve ti le ba dro u lad ar iq na mi Re bu li, sa war mo Se mo sa vals da-

kar gavs, rac pir da pir ai sa xe ba aq ci o ner Ta, me sa kuT re Ta mdgo ma re o ba ze. Ta vis mxriv,

di req to ri saT vis ab so lu tu ri da mo u ki deb lo bis mi ni We ba risks Se i cavs.

swo red ami tom dam kvid re bu li praq ti kis Ta nax mad, ise Ti kor po ra ci u li mar Tvis

tra di ci is mqo ne qve ya na Si, ro go ri caa ame ri kis Se er Te bu li Sta te bi, di req tors ara-

so des sTxo ven pa suxs mxo lod imi tom, rom mis ma ga dawy ve ti le bam mo ge ba ar mo u ta na sa-

war mos. igi, pir vel rig Si, pa suxs agebs imi tom, rom aras ru li in for ma ci is sa fuZ vel ze

mi i Ro aras wo ri ga dawy ve ti le ba.

ase ve mniS vne lo va ni ad gi li eT mo ba, sa war mos di req to ris sa xe liT sa ku Tar Tav-

Tan da de bul ga ri ge bebs. di req tors ase Ti ga ri ge bis da de ba ar ek rZa le ba, Tum ca mas

ne bis mi er Sem Txve va Si un da Se eZ los dam tki ce ba imi sa, rom es ga ri ge ba sa war mo saT vis

ab so lu tu rad mom ge bi a ni da sa mar Tli a ni iyo,73 rom msgavs vi Ta re ba Si sxva pir Ta nac

ima ve pi ro be biT da i de bo da ga ri ge ba.

msgavs da na wess me war me Ta Se sa xeb sa qar Tve los ka no nic Se i cav s:di req to ra ti-

sa da sa meT val yu reo sab Wos wev rebs, ase Tis ar se bo bi sas, par tni or Ta kre bis wi nas wa-

ri Tan xmo bis ga re Se uf le ba ar aqvT, pi ra di sar geb lo bis mi Re bis miz niT, ga mo i ye non

sa zo ga do e bis saq mi a no bas Tan da kav Si re bu li in for ma ci a, ro me lic maT Tvis cno bi li

gax da Ta vi an Ti mo va le o be bis Ses ru le bi sas an Ta nam de bob ri vi mdgo ma re o bis ga mo.74

di req to ri, ro mel sac ga ri ge bi sad mi pi ra di fi nan su ri in te re si aqvs, Se iZ le ba

mi ker Zo e bu li aR moC ndes. Se sa ba mi sad, Se saZ loa xel mZRva ne le bis in te res Ta kon fliq-

ti kor po ra ci i saT vis zi a nis mom ta nad iq ces. me o re mxriv, sa war mos Tvis ase Ti ga ri ge-

be bi xSi rad uf ro xel say re li a, vid re me sa me pir Tan sa mar Tleb ri vi ur Ti er To ba, ga-

mom di na re mxa re Ta ur Ti er To bi dan.75

de la ve ris Sta tis sa me war meo sa mar Tlis Ta nax mad, sa war mos xel mZRva ne li val-

de bu lia mis Tvis cno bi li sa me war meo San se bi Tav da pir ve lad kor po ra ci as ac no bos.

maT ze sa war mos mxri dan ua ris Tqmis Sem Txve va Si, di req tors Se uZ lia sa me war meo Se saZ-

leb lo biT Ta vad isar geb los.76

kor po ra ci u li Se saZ leb lo be bis ga mo ye ne bas Tan da kav Si re biT, di req tors Se uZ-

lia wi nas war ga mo iTx o vos Tan xmo ba maT ga mo ye ne ba ze, ri Tac Ta vi dan ai So rebs pa su-

xis mgeb lo bas. di req to ris pa su xis mgeb lo ba ase ve ar dad ge ba, Tu ki gan xor ci e le bul

tran zaq ci as Tan da kav Si re biT igi da a sa bu Tebs, rom, pir vel rig Si, sa war mos in te re se-

bis Se sa ba mi sad moq me deb da.

73 Kraakman R., Davies P., Hansmann H., Hertig G., Hopt K., Kanda H., Rock E.,The Anatomy of Corporate Law, Oxford University Press, New York, 2003, 24.

74 `mewarmeTa Sesaxeb~ saqarTvelos kanoni, 9.6 muxli.75 Enriques L., Hertig G., Kanda H., Related-Party Transactions, The Anatomy of Corporate Law, ed. by Kraak-

man R., Klaus H., J. et al.,2nd ed., 2009, 154-155 ,miTiTebulia: juReli g., kapitalis dacva saaq-

cio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 169.76 juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, 2010, Tb., 171.



265

ana lo gi ur Ca na wers me war me Ta Se sa xeb sa qar Tve los ka no ni ar ic nobs, Tum ca Se-

saZ le be li a, am ka no nis 9.5 pun qtis far To gan mar te bis sa fuZ vel ze ima ve das kvnam de mi-

vi deT. mag ram ga saT va lis wi ne be lia er Ti prob le ma – di req to ris ke Til sin di si e re bis

kon tro lis Tval saz ri siT, qar Tul ka non mdeb lo ba Si msgav si sa xis ma kon tro le be li

nor ma ar ar se bobs.

am de nad, mo sa lod ne li ris ke bi sa da sar ge be lis So ris wo nas wo ro bis ga mo Zeb na

uf ro ga mar Tle bu li a, vid re ama ve ga ri ge ba Ta sa ci lod an ba Ti lad ga mocx a de ba.77 ame-

ri kis Se er Te bul Sta teb Si ga dawy ve ti le bas ga ri ge bis da saS ve bo bis Se sa xeb da mo u ki-

de be li di req to re bis gan Sem dga ri di req to ra ti iRebs.78

sa qar Tve lo Si moq me di ka non mdeb lo bis Se sa ba mi sad, msgav si sa xis ga dawy ve ti le-

be bi sa meT val yu reo sab Wom un da mi i Ros (a se Tis ar se bo bis Sem Txve va Si). Tum ca, ro-

gorc uk ve aRi niS na, sa meT val yu reo sab Wos ar se bo ba sa val de bu lo aRar aris, Se sa ba mi-

sad, sa war mo Si, ro mel sac es or ga no ar hyavs, di req to ris ga dawy ve ti le ba kon tro lis

ga re Se rCe ba, vi na i dan Se uZ le be lia aq ci o ner Ta sa er To kre bam yo vel dRi u ri saq mi a no-

bis kon tro li ga na xor ci e los.

ne bis mi e ri sa xis qme de ba, ro mel mac Se saZ loa mo ge ba mo u ta nos di req tors da amis

sa pi ris pi rod da na kar gi ga ni ca dos kom pa ni am, gan xi lul un da iq nes di req to ris mxri-

dan er Tgu le bis val de bu le bis dar Rve vad.79

da cu li rom iq nes di req to ris mxri dan er Tgu le bis mo va le o ba, igi val de bu lia

ga a ke Tos yve la fe ri imi saT vis, ra Ta Ta vi dan ai ri dos da na kar gi, an Ta vi Se i ka vos ise Ti

qme de bi sa gan, ra mac Se iZ le ba ne ga ti u ri Se de ge bi mo u ta nos kom pa ni as. di req to ri val-

de bu lia sa war mos in te re si da a ye nos pi rad in te re seb ze maR la da ise mi i Ros ga dawy ve-

ti le ba. ro gorc we si, aseT Sem Txve veb Si di req to ri val de bu li a, gan sa kuT re bu li win-

da xe du le bi sa da zrun vis sa fuZ vel ze, mi i Ros sa bo loo ga dawy ve ti le ba.80

ze mo aR niS nu li im gva rad ar un da iq nes ga ge bu li, rom di req to ri mud mi vad ze-

dam xed ve lo bis qveS aris da mi si Ti To e u li ga dawy ve ti le ba ze mo da sa xe le bu li kri-

te ri u me bis mi xed viT ga dis kon trols. pi ri qiT, de la ve ris sa a pe la cio sa sa mar Tlom

er T-erT msof li o Si cno bil pa ra ma un Tis saq me ze (Pa ra ma unt ca se) sa mar Tal war mo e bi-

sas gan mar ta: `Cve u leb riv vi Ta re ba Si arc sa sa mar Tlos da arc TviT aq ci o ne rebs aqvT

uf le ba, Ca e ri on di req to ra tis mi er ga dawy ve ti le bis mi Re bis pro ces Si~.81 ze mo da sa-

xe le bu li kri te ri u me biT di req to ris ga dawy ve ti le bis Se fa se ba mxo lod ma Sin xde ba,

Tu ki mo sar Ce le mxa re da a das tu rebs, rom di req to ris mi er ara ke Til sin di si e rad iq na

ga dawy ve ti le ba mi Re bu li. de la ve ris sa a pe la cio sa sa mar Tlos mi Ti Te bu li ga dawy ve-

ti le ba kar gi ma ga li Ti Se iZ le ba iyos ro gorc qar Tu li sa sa mar Tlo saT vis, ase ve moq-

me di biz nes me ne bi saT vis, di req to re bi saT vis, aq ci o ne re bi sa da praq ti ko si iu ris te bi-

77 juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, 2010, Tb.,169.78 iqve.79 Welch E. P., Turezyn A. J., Folk on the Delaware General Corporation Law, Fundaments,Aspen publishers,

New York 2005, 83.80 iqve.81 Supreme Court of Delaware, Paramount Communications, Inc. v. QVC Network, 637 A.2d 34,February 04,

1994, <http://international.westlaw.com/fi nd/default.wl?sp=intbucrs-000&rp=%2ffi nd%2fdefault.wl&sv=Split&rs=WLIN11.04&cite=637+A.2d+34&fn=_top&mt=114&vr=2.0&fi ndjuris=00001>.


266

saT vis, vi na i dan sa qar Tve lo Si dam kvid re bu li sam wu xa ro praq ti kis ga mo, di req to ris

mi er ga dawy ve ti le be bis mi Re ba Ta pro ces Si xSi ria uxe Si Ca re ve bi, Zi ri Ta dad aq ci o-

ner Ta mxri dan.

5. Business Judgment Rule

The Business Judgment rule, one of the remarkable institutes of American law was created by courts trying to defend directors’ rights

when facing an unwanted takeover82

Business Judgment Rule – in sti tu ti ame ri ku li sa sa mar Tlo praq ti kis pir mSoa da

dRes dRe o biT igi mniS vne lo van rols as ru lebs sa war mos mar Tva Si. Ta vi si Si na ar si dan

ga mom di na re, mas Se saZ le be lia, di req to ris mi er gan xor ci e le bu li qme de be bis mi marT

moq me di, `u da na Sa u lo bis pre zumfcia vu wo doT~.

igi di req tors pa su xis mgeb lo bi sa gan icavs, Tu ki mi si moq me de ba go niv ru lo bis

moTx ov nebs ak ma yo fi lebs.83

Business Judgment Rule ame ri kul sa sa mar Tlo praq ti ka Si sa war mos xel mZRva nel Ta

dac vis pre zum fci is xa si a Ti aqvs, rom lis `ga da lax vac~ mo sar Ce les mo eTx o ve ba, rac

imas gu lis mobs, rom mo sar Ce lem sar wmu nod un da da a sa bu Tos di req to ris mxri dan fi-

du ci a lu ri (mzrun ve lo bi Ti) val de bu le be bis dar Rve vis faq ti, is, rom igi ara ke Til-

sin di si e rad moq me deb da. sa sa mar Tlo mxo lod im Sem Txve va Si da iwy ebs saq mis ar se biT

gan xil vas, Tu ki mo sar Ce le am yo ve li ves da das tu re bas SeZ lebs. am Sem Txve va Si mtki ce-

bis tvir Ti di req tor ze ga da dis da val de bu li xde ba da a sa bu Tos, rom sa war mos in te-

re se bi dan ga mom di na re moq me deb da.

mxo lod imi tom, rom di req to ris mi er mi Re bu li ga dawy ve ti le ba sa zi a no aR moC-

nda sa war mo saT vis, mi si pa su xis mgeb lo bis sa kiTxi ar dad ge ba, Tu da das tur da, rom di-

req to ri Ta vi si uf le ba mo si le bis far gleb Si ke Til sin di si e rad moq me deb da ga dawy-

ve ti le bis mi Re bi sas, rac Business Judgment Rule-is er T-er Ti da de bi Ti ma xa si a Te be li a.

`mtki ce ba imi sa, rom sa war mos zi a ni mi ad ga mmar Tve lis mi er uf le ba mo si le bis far-

gleb Si ke Til sin di si e rad, sa war mos miz ne bis gaT va lis wi ne bi Ta da ka no ni e rad da de bu-

li ga ri ge bis Se de gad, pa su xis mgeb lo bis sa fuZ vlad ver iq ce va, ram de nad ara go niv ru-

la dac ar un da mog veC ve nos gan xor ci e le bu li in ves ti cia post factum~.84

ame ri ku li sa sa mar Tlo praq ti kis mi er da uS ve bel sim kac red iq na miC ne u li di-

req to ris mi marT ab so lu tu ri Se um cda ro bis moTx ov na.

me war me Ta Se sa xeb sa qar Tve los ka no nis Ta nax mad, di req to re bi da sa meT val yu-

reo sab Wos wev re bi sa zo ga do e bis saq mi a no bas un da ga uZR vnen ke Til sin di si e rad, ker-

Zod zru nav dnen ise, ro gorc zru navs ana lo gi ur Ta nam de bo ba ze da ana lo gi ur pi ro-

82 Hamilton R.W., The Law of Corporations, 5th ed., St. Paul , 2000, 460.83 juReli g., kapitalis dacva saaqcio sazogadoebaSi, Tb., 2010, 185.84 Gagliardi v. TriFoods Intern., Inc., 683 A.2d 1049, 1051. (Del. Ch., 1996): “to allege that a corporation has

suffered a loss as a result of a lawful transaction, within the corporation’s powers, authorized by a corporate fi duciary acting in a good faith pursuit of corporate purposes, does not state a claim for relief against that fi duciary no matter how foolish the investment may appear in retrospect”; ix. aseve, Cinerama, Inc. v. Tech-nicolor, Inc., 1991 WL 111134, at *15 (Del. Ch., 1991). miTiTebulia: juReli g., kapitalis dacva

saaqcio sazogadoebaSi, 2010, Tb., 187.



267

beb Si myo fi Cve u leb ri vi, sa Rad mo az rov ne pi ri, da moq me deb dnen im rwme niT, rom ma Ti

es moq me de ba yve la ze xel say re lia sa zo ga do e bi saT vis.85

Tu isi ni ar Se as ru le ben am mo va le o bas, sa zo ga do e bis wi na Se war mo So bi li zi a ni-

saT vis pa suxs age ben so li da ru lad, mTe li Ta vi si qo ne biT, pir da pir da uSu a lod.

Tu anazR a u re ba au ci le be lia, sa zo ga do e bis xel mZRva ne le bis val de bu le ba ar

wyde ba imis ga mo, isi ni moq me deb dnen par tni or Ta ga dawy ve ti le be bis Se sas ru leb lad.86

qar Tu li ka non mdeb lo ba da sa sa mar Tlo praq ti ka ar ic nobs Business Judgment Rule-

is msgavs da na wess, Tum ca, mi Ti Te bu li nor me bis ana li zis sa fuZ vel ze, cxa di xde ba,

rom sa qar Tve los ka no ni me war me Ta Se sa xeb ga dawy ve ti le bis mi Re bi sas gar kve ul stan-

darts ad gens da di req tors ar sTxovs ab so lu tu rad Se um cda ri ga dawy ve ti le be bis

mi Re bas. mTa va ria am uka nas kne lis mi er ke Til sin di si e rad, go ni e re bis far gleb Si iyos

ga dawy ve ti le ba mi Re bu li. am in sti tu tis kri ti kas iw vevs is, rom ar aris dad ge ni li,

sad ga dis go ni e re bis zRva ri, ar ar se bobs kon kre tu li prin ci pe bi, rom le bic un da da-

ic vas di req tor ma ga dawy ve ti le bis mi Re bi sas, rom am we sis dac vis qveS aR moC ndes. sa sa-

mar Tlom yo ve li kon kre tu li Sem Txve va da mo u ki deb lad un da ga ni xi los da Se a fa sos,

am kuTx iT de la ve ris sa sa mar Tlo praq ti ka Zal ze mdi da ri da moq ni li a. iT vle ba, rom

aq yve la ze me tad aris ga ran ti re bu li di req tor Ta uf le be bis dac va.87

imis gaT va lis wi ne biT, rom sa qar Tve lo Si gan xor ci e le bu li cvli le bis Se de-

gad di req to ris ro li gaz rdi lia sa war mos mar Tva Si, au ci le be li xde ba, igi da cu lad

grZnob des Tavs da hqon des gan cda imi sa, rom mas ara vin das jis ara Se mo sav li a ni ga-

dawy ve ti le bis ga mo, Tu ki es ga dawy ve ti le ba ke Til sin di si e rad, faq te bis Se fa se bi sa

da sa war mo saT vis sa u ke Te so ga dawy ve ti le bis rwme nis sa fuZ vel ze iq ne ba mi Re bu li. am

Sem Txve va Si da vis ar se bo bi sas qar Tul ma sa sa mar Tlom un da ga iT va lis wi nos de la ve-

ris Stat Si ar se bu li ga moc di le ba da praq ti ka da mo sar Ce les da a kis ros Bu si ness Jud-gment Ru le -is ga da lax vis tvir Ti. vi na i dan di req to ri saq mes uZR ve ba sa ku Ta ri pa su xis-

mgeb lo bi sa da sa me war meo ga dawy ve ti le be bis mi Re bis Ta vi suf le bis prin ci pis sa fuZ-

vel ze,88 xo lo am we sis dar Rve va Se am ci rebs di req to ris sur vils Ta vis Tav ze ai Ros

gar kve u li ris ki sa war mo saT vis war ma te bis mo sa ta nad.

6. das kvna

naS ro mi, for ma tis gaT va lis wi ne biT, srul yo fil da amom wu rav su raTs ver mog-

vcems di req to re bis mo va le o ba Ta Se sa xeb aS S-Si, ker Zod, de la ve ris Stat Si, da sa qar-

Tve lo Si. Tum ca gar kve u li das kvne bis ga ke Te ba Se saZ le be li a.

2008 wlis ga zaf xul ze gan xor ci e le bu li cvli le be bis Se de gad, di req to ra tis

ro li sa war mos mar Tva Si sag rZnob lad gaz rdi li a. sa war mos mar Tvis ma re gu li re be li

nor me bi cvli le be bam de ger ma nu li sa mar Tlis Zli er gav le nas ga nic di da. cvli le be-

bis Sem deg es gav le na Se sus tda. qar Tu li ka non mdeb lo ba Se iv so an glo a me ri ku li sa-

85 mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanoni, 9.6 muxli.86 iqve.87 Hamilton R. W., The Law of Corporations, 5th ed., St. Paul , 2000, 461.88 lazaraSvili l., Tanamedrove sakorporacio samarTlis Teoriuli da praqtikuli

sakiTxebi, sasamsaxuro xelSekruleba sawarmos direqtorTan, partniori da direqto-

ri Sidasazogadoebriv urTierTobebSi, Tb., 2009, 339.


268

mar Tli saT vis da ma xa si a Te be li no va ci e biT. dRe i saT vis ar se bu li qar Tu li mo de li

war mo ad gens sak ma od ori gi na lur sin Tezs, rom li saT vi sac da ma xa si a Te be lia ro gorc

ger ma nu li, ase ve an glo a me ri ku li sa mar Tlis cal ke u li Ta vi se bu re be bi.

a me ri kis sa kor po ra cio sa mar Tal Si uam ra vi prog re su li nor ma sa sa mar Tlo praq-

ti kis gaT va lis wi ne biT war mo iS va, Se sa ba mi sad, Se iZ le ba iT qvas, rom sa sa mar Tlo praq-

ti kas Se uZ lia nor mis ise Ti gan mar te ba, rac mo ma val Si Ta vi dan ag va ri debs uam rav da-

vas. xo lo rac uf ro srul yo fi lia ka no ni, miT uf ro nak le bia da vis war mo So bis San si.

qar Tu li sa kor po ra co sa mar Ta li ki ga nic dis im efeq tu ri me qa niz me bis arar-

se bo bas, rom le bic xels uwy o ben biz ne sis yo vel dRi ur cxov re ba Si ka no nis nor me bis

swraf da efeq tur ga mo ye ne bas, ma Sin ro de sac sa sa mar Tlo e bi de la ve ris Stat Si war-

mo ad ge nen mniS vne lo van in sti tu tebs, rom le bic xels uwy o ben sa kor po ra cio sa mar-

Tlis nor me bis aR sru le bas da kor po ra ci u li mar Tvis axa li, Ta na med ro ve re gu la ci-

e bis dad ge na sa da gan vi Ta re bas.

um Tav re sad di req to ris niW sa da unar ze, ga moc di le ba sa da Se saZ leb lo beb-

zea da mo ki de bu li, sa war mo ren ta be lu ri iq ne ba Tu ara. ama ve dros di req to ri pa suxs

agebs sa war mos wi na Se.89

ze mo aR niS nu lis gaT va lis wi ne biT, cal sa xad Se iZ le ba iT qvas, rom di req to ra tis

ro li sa war mos mar Tvis sis te ma Si ga dam wyve ti a.

di req tors aqvs val de bu le ba imoq me dos sa ku Ta ri uf le ba mo si le bis far gleb Si

(Duty to Act Within Authority). wi na aR mdeg Sem Txve va Si mi si pa su xis mgeb lo bis sa kiTxi dad ge-

ba.90

sa kor po ra cio sa mar Tal Si Zi ri Ta dad di req tor Ta or val de bu le bas ga mo yo fen,

rom le bic maT sa war mos mi marT ga aC ni aT – er Tgu le bis mo va le o bas (Duty of Loyalty) da

zrun vis mo va le o bas (Duty of Care). Ti To e u li maT ga ni ad gens di req to ris moq me de bis

zo gad stan darts.91 di req tor Ta msgav si sa xis val de bu le bebs me war me Ta Se sa xeb sa qar-

Tve los ka no nic iT va lis wi nebs, Tum ca, ro gorc ze moT ara er Tgzis aRi niS na, qar Tu li

ka non mdeb lo ba dax ve was da da zus te bas sa Wi ro ebs am mi mar Tu le biT.

di req to ra tis ro li da, Se sa ba mi sad, pa su xis mgeb lo bac Za li an di di a, ami tom

auci le be lia sa war mos me ne je ris ar Ce vi sas ar Ce va ni ga keT des kva li fi ci ur, ga moc dil

da mi zan da sa xul pir ze da pi ra di nac no bo biT ar iq nes ga dawy ve ti li es sa kiTx i. `cu-

di~ me ne je ri, qar Tu li ka non mdeb lo biT gaT va lis wi ne bu li re gu li re bis pi ro beb Si,

srul kra xam de mi iy vans kom pa ni as, xo lo kom pa ni is bed ze da mo ki de bu lia ara mxo lod

mi si uSu a lo me sa kuT ris ke Til dRe o ba, ara med im ada mi a ne bi sac, rom le bic am sa war mo-

Si ari an da saq me bu li da pir naT lad as ru le ben da kis re bul val de bu le bebs.

di req to ra ti, gaz rdi li uf le be biT da Se sus te bu li kon tro liT, saf rTxes war-

mo ad gens sa qar Tve lo Si moq me di kom pa ni e bi saT vis, Tun dac im mi ze zis ga mo, rom aq ar

ar se bobs kor po ra ci u li mar Tvis ga moc di le ba da tra di ci e bi. Se sa ba mi sad, das kvnis

sa xiT un da iT qvas, rom sa mar Tlis nor me bis im ple men ta cia er Ti sa mar Tleb ri vi sis te-

mi dan me o re Si, am uka nas kne lis tra di ci e bi sa da ga moc di le bis gaT va lis wi ne bis ga re Se,

Se saZ loa dam Rup ve li aR moC ndes, ami tom sa mar Tlis nor ma Ta im ple men ta ci i sas di di

89 Wanturia l., niniZe T., mewarmeTa Sesaxeb saqarTvelos kanonis komentari, Tb., 2002, 115.90 KleinbergerD. S., Agency, Partnerships and LLCs,2nd ed., Aspen Publishers, New York, 2002, 123.91 PalmiterA. R.,Corporations, 5th ed., Aspen Publishers, New York, 2006, 193.



269

sif rTxi lis ga mo Ce naa sa Wi ro. sa qar Tve lo Si dam kvid re bu li sam wu xa ro praq ti kis ga-

mo, xSi rad sa mar Tlis nor ma Ta gad mo Re ba xde ba usis te mod, ga az re bis ga re Se, naC qa re-

vad da Za li an mar ti vad mxo lod Se sa ba mi si nor mis qar Tul ena ze Tar gmnis Se de gad. `me-

war me Ta ka non Si wle bis gan mav lo ba Si im de ni usis te mo da Zne lad asax sne li cvli le ba

Se vi da, rom di di xa nia dRis wes rig Si dgas axa li ka no nis Se mu Sa ve bis au ci leb lo ba~.92

aR niS nu li dan ga mom di na re, Se iZ le ba iT qvas, rom, sa sa mar Tlo praq ti ka sa da doq tri-

na ze day rdno biT, Se da re biT sa mar Tleb ri vi kvle vis sa fuZ vel ze Seq mni li naS ro me bi

sa u ke Te so sa Su a le baa axal gaz rda da ga mo uc del ka non mdeb lo ba Ta gan vi Ta re bi saT-

vis.

92 Wanturia l., evropis kerZo sazogadoeba – siaxle evropis sakorporacio samarTalSi,

`samarTlis Jurnali~, №1, 2009, 41.

270

nino xunaSvili*

xelSekrulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli da SezRudva keTilsindisierebis principis safuZvelze

1. Sesavali

ker Zo sa mar Tleb ri vi ur Ti er To be bi efuZ ne ba da mo u ki deb lo bas, pi rad ini ci a-

ti vas da in di vi dis Ta vi suf le bas. sa mo qa la qo sa mar Tal Si Ta vi suf le ba ga mo i xa te ba,

pir vel yov li sa, sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis mo na wi le Ta Ta vi suf le biT,

da don xel Sek ru le ba, gan sazR vron xel Sek ru le bis Si na ar si da be di. Tum ca, xel Sek ru-

le bis Ta vi suf le ba av to ma tu rad ro di uz run vel yofs sa xel Sek ru le bo sa mar Tli a-

no bis dac vas Ta nas wo ruf le bi an par tni o rebs So ris. Zli e ri mxa ri saT vis ad vi lia Tavs

mo ax vi os me o re mxa res Ta vi si po zi ci a. ami tom xel Sek ru le be bi yo vel Tvis ver iq ne ba

ori pa ri te tu lad Tan mxved ri ne bis Se de gi.1 pa ri te tis dar Rve vis Se saZ leb lo bas iT-

va lis wi nebs sk da ad gens prin ci peb sa da Se fa se biT ka te go ri ebs, rom le bi Tac mo sa mar-

Tle un da xel mZRvne lob des kon kre tu li da vis ga dawy ve tis dros.

am gva ri prin ci pe bis ga mo ye ne ba sul uf ro au ci le be li xde ba. saq me isa a, rom sa-

mec ni e ro- teq ni ku ri gan vi Ta re bis, glo ba lu ri in ter na ci o na li za ci is, stan dar tu li

sa qon li sa da mom sa xu re bis ma sob ri vi war mo e bi sa da ma sob ri vi mox ma re bis pi ro beb-

Si ar se bi Tad Se ic va la sa xel Sek ru le bo ur Ti er To ba Ta xa si a Ti, rac gav le nas ax dens

xel Sek ru le ba Ta Si na ar sze. ker Zod, xel Sek ru le ba Ta pi ro be bi rTu li, de ta lu ri da

stan dar tu li gax da, ro mel Ta gan sazR vrac xSi rad wi nas war da cal mxri vad xor ci el-

de ba.

stan dar tu li pi ro be bis Ca mo ya li be bi sas pa ri te tis dac vas uz run vel yofs sa-

qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis (Sem dgom Si – ssk) 346-e mux li, ro mel Sic sa u ba ria

kon tra hen tis uf le be bis ar se bi Tad Sem la xa vi pi ro be bis ga mo ye ne bi sa gan sus ti mxa ris

dac vis me qa niz mze ke Til sin di si e re bis prin ci pis sa fuZ vel ze. es nor ma moq me debs ro-

gorc ko mer ci ul brun va Si, ise mom xma reb leb Tan ur Ti er To ba Sic. ssk-is 346-e mux lis

Ta nax mad, ba Ti lia xel Sek ru le ba Ta stan dar tu li pi ro ba, mi u xe da vad xel Sek ru le ba Si

mi si Car Tvi sa, Tu igi ndo bi sa da ke Til sin di si e re bis prin ci pe bis sa wi na aR mde god sa-

zi a noa xel Sek ru le bis me o re mxa ri saT vis. `stan dar tul pi ro beb Si, rom le bic sa zi a-

noa xel Sek ru le bis me o re mxa ri saT vis“ igu lis xme ba iseT pi ro be bi, rom le bic ara Ta na-

zo mi e rad la xa ven xel Sek ru le bis pi ro be bis mim Re bi mxa ris uf le beb sa da in te re sebs.

mo ce mu li naS ro mis far gleb Si gan xi lu lia sa xel Sek ru le bo ur Ti er To beb Si stan dar-

tu li pi ro be bis kon tro lis Ta vi se bu re be bi swo red ke Til sin di si e re bis prin ci pis sa-

fuZ vel ze. zo ga dad un da iT qvas, rom xel Sek ru le ba efeq ti a ni, Ta vi su fa li sa me ur-

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti.1 Eckl Ch., Treu und Glauben im spanischen Vertragsrechts, Studien zum ausländischen und internationalen

Privatrecht 183. Herausgegeben vom Max-Plank-Institut für ausländisches und internationales Privatrecht, Mohr Siebeck, Tübingen, 2007, 285.

nino xunaSvili, xelSekrulebis standartuli pirobebis Sinaarsis kontroli da SezRudva

keTilsindisierebis principis safuZvelze

271

neo wyo bi le bis `mo to ri~, ag reT ve `fi zi ku ri pi ris Ta vi su fa li TviT ga mor kve vis in-

stru men ti a~.2 Ta na med ro ve pe ri od Si ic vle ba xel Sek ru le bis ga mo ye ne bis ara mxo lod

fun qci e bi da sfe ro, ara med xel Sek ru le bis sa fuZ vel ze ur Ti er To ba Ta mo wes ri ge bis

xa si a Tic. stan dar tu li sa qon li sa da mom sa xu re bis ma sob ri vi war mo e ba da ma sob ri-

vi mox ma re ba ga na pi ro bebs im sa xel Sek ru le bo pi ro be bis gar Tu le bas, de ta lu rad da

stan dar tu lad gan sazR vras, ra pi ro be bi Tac xde ba am sa qon lis an mom sa xu re bis Se Ta-

va ze ba ko mer ci ul brun va Si.3 stan dar tu li pi ro be bi war mo iS va me-19 sa u ku nis sa moc-

da a Ti an wleb Si in dus tri u li re vo lu ci is Se de gad.4 stan dar tul pi ro bebs da sav le-

Tis iu ris te bi me-20 sa u ku nis 50-i a ni wle bis bo lo dan mi a kuT vneb dnen sa xel Sek ru le bo

sa mar Tlis um niS vne lo va ne si Te o ri u li da praq ti ku li prob le me bis ricxvs.5 did bri-

ta neT Si in dus tri ul ma re vo lu ci am, da amis Se de gad rki nig zi sa da sxva mo no po lis ti

sa war mo e bis gan vi Ta re bam, ga na pi ro ba sa xel Sek ru le bo pi ro be bis stan dar tu lad Ca-

mo ya li be ba. xSi rad sa war mo e bi mzad iy vnen swo red stan dar tu li pi ro be bis sa fuZ vel-

ze da e doT ga ri ge be bi.6 am pi ro bebs So ris iyo ise Ti pi ro be bic, rom le bic zRu dav dnen

an ga mo ricx av dnen ki dec sa war mos pa su xis mgeb lo bas. ger ma ni a Si me-20 sa u ku nis da sawy-

is Si kon tro li Se mo i far gle bo da mxo lod ise Ti Sem Txve ve biT, ro ca ad gi li hqon da

mo no po li u ri mdgo ma re o bis bo ro tad ga mo ye ne bas.7

qar Tul si nam dvi le Sic Tan da Tan iz rde ba stan dar tu li pi ro be bis ro li da mniS-

vne lo ba, Se sa ba mi si praq ti kac Ca mo ya li be bis pro ces Si a. sa sa mar Tlo praq ti ka mow mobs,

rom stan dar tu li pi ro be bi kon trol de ba ke Til sin di si e re bis prin ci pis meS ve o biT.8

stan dar tu li pi ro be bi ga mo i ye ne ba sa mar Tlis im su bi eq teb Tan ur Ti er To beb-

Si, rom le bic de ben iseT xel Sek ru le bebs, rom leb Sic ur Ti er To be bi de ta lu rad aris

mo wes ri ge bu li. am gva ri mo wes ri ge bis sa Wi ro e ba aix sne ba imiT, rom mra val ricx o va nia

kli en tu ra da rTu lia Ta vad ur Ti er To be bi. da sav leT ev ro pis qvey neb Si da Crdi lo-

eT ame ri ka Si praq ti ku lad yve la sa war mo iye nebs stan dar tul pi ro bebs (stan dard form of con tracts, Allge me i ne Ges chÄftsbe din gun gen) xel Sek ru le ba Ta da de bi sas. praq ti ka Si ga mo i ye-

ne ba stan dar tu li pi ro be bis Sem cve li sxva das xva for mis do ku men ti. es Se iZ le ba iyos

er Ti a ni do ku men ti, ro me lic stan dar tul pi ro beb Tan er Tad Se i cavs ga mo to ve bul

ad gi lebs, rom le bic mog vi a ne biT iv se ba mxa re Ta mi er (mi e Ti Te ba mxa re Ta rek vi zi te-

bi da xel Sek ru le bis pi ro be bi, rom le bic Se Tan xme bu li iyo kon kre tul Sem Txve va Si).

2 Langenfeld G., Vertragsgestaltung: Methode-Verfahren-Vertragstypen, 2. Aufl ., Beck, München,1997, Rn., 417.

3 Heinrichs H., naSromSi: Palandt O., Kommentar zum BGB, 59. Aufl age, Verlag C.H. Beck, München, 2000, 2176.

4 Rombach J., Allgemeine Geschäftsbedingungen Bei Freien Dienstverträgen: Rechtsanwalts-, Steuerberater- Und Wirtschaftsprüferverträge, Arzt- Und Krankenhausbehandlungsverträge, Unterrichtsverträge, Verlag Heymann, Köln [u.a.]1997, 5.

5 Atiyah P. S., An Introduction to the Law of Contract. 5th ed., Claredon Press, Oxford, 1995, 16.6 Taylor R., Law of Contract, 6th ed., Blackstone Press Limited, 1998, 100.7 germaniis uzenaesi sasamarTlos 1906 wlis gadawyvetileba, Kaiser-Wilhelm-Kanal-Entschei-

dung des Rg. im jahre 1906. RGZ.Bd.62, 264(265).8 uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2005

wlis 5 dekembris gadawyvetileba saqmeze: №as-722-1045-05, aseve uzenaesi sasamarTlos

samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2006 wlis 14 Tebervlis gadawy-

vetileba saqmeze: №as-992-1245-05.


272

Se saZ loa do ku men tis erT mxa re ze xe liT iyos da we ri li an da i beW dos man qa na ze is, ra-

zec in di vi du a lu rad Se Tan xmdnen mxa re e bi, xo lo do ku men tis me o re mxa re ze stam bu ri

we siT da i beW dos stan dar tu li pi ro be bi, ra pi ro be bi Tac Cve u leb riv er T-er Ti mxa re

debs xel Sek ru le bebs, Ca mo ya lib des ise Ti sa Ta u riT, ro go ric aris `ga ri ge bis zo ga-

di (a nu stan dar tu li) pi ro be bi~, `nas yi do bis zo ga di pi ro be bi~, `mi wo de bi sa da ga dax-

dis zo ga di pi ro be bi~ da a.S. Zal ze gav rce le bu lia kom pi u te ris mex si e re ba Si Se na xu li

teq ste bis ga mo ye ne ba. es sa Su a le bas iZ le va zo gi erT Sem Txve va Si mox des stan dar tu li

pi ro be bis Se ta na, Car Tva uSu a lod xel Sek ru le bis teq stSi. zog jer xel Sek ru le bis

in di vi du a lur na wil Si, ro mel Sic ga ni sazR vre ba ar se bi Ti pi ro be bi, mi e Ti Te ba er T-

er Ti kon tra hen tis mi er Se mo Ta va ze bul stan dar tul pi ro beb ze, rom le bic Se iZ le ba

da er Tos xel Sek ru le bas cal ke fur cel ze. stan dar tul pi ro bebs xSi rad iye ne ben ban-

ke bi, sa dazR ve vo or ga ni za ci e bi, sat ran spor to sa war mo e bi, eq spe di to re bi, ko mu na-

lu ri sa war mo e bi, sa a vad myo fo e bi, avi a kom pa ni e bi. stan dar tu li pi ro be bi ga mo i ye ne ba

sa ca lo vaW ro ba Sic. sa qar Tve lo Si xSi ria ban ke bis Tu ba zar ze mo no po li u ri mdgo ma-

re o bis mqo ne sxva su bi eq te bis mi er stan dar tu li pi ro be bis ga mo ye ne bis Sem Txve ve bi.9

ger ma ni a Si sa ban ko da sak re di to, tu ris tu li mom sa xu re bis, av to mo bi le biT vaW ro bis,

nas yi do bis ko mer ci u li xel Sek ru le be bis sfe ro eb Si stan dar tu li pi ro be biT xel Sek-

ru le ba Ta TiT qmis 100% ide ba. sam Se neb lo, sa mak le ro mom sa xu re bis da ave jiT vaW ro-

bis sfe ro eb Si stan dar tu li xel Sek ru le be bis ode no ba 90%-s Se ad gens, xo lo av to mom-

sa xu re bis, qim wmen dis da sa yo facx ov re bo re mon tis mom sa xu re bis sfe ro eb Si – 50%-s.10

xel Sek ru le bis stan dar tu li pi ro be bis far Tod gav rce le bis mi ze zia xel Sek ru le bis

da de bi sa da Ses ru le bis ga ad vi le bis au ci leb lo ba. vaW ro ba, gan sa kuT re biT ma sob ri-

vi mox ma re bis sa qon liT vaW ro ba, stan dar tu li pi ro be bis ga re Se gar Tul de bo da. yve-

la mom xma re bel sa da me war mes yo vel Tvis spe ci a lu ri mo la pa ra ke ba rom ga e mar TaT

xel Sek ru le bis Ti To e u li pun qtis Ta o ba ze, Se e je re bi naT er Tma ne Tis pi ro be bi, aseT

Sem Txve va Si, Sem xved ri wi na da de be bis Ca mo ya li be bi sas da mo la pa ra ke ba Ta war mo e bi sas

uzar ma za ri xar je bi war mo i So bo da (sa u ba ria zed met xar jeb ze). ma ga li Tad, ase Tia iu-

ri di u li mom sa xu re bis xar ji, rad gan aras pe ci a lists ga u Wir de ba ga er kves rTu li da

di di mo cu lo bis stan dar tul pi ro beb Si spe ci a lu ri iu ri di u li ga naT le bis ga re Se

da sxva. Sem Ta va zeb li saT vis11 stan dar tu li pi ro be bis ga mo ye ne ba amar ti vebs xel Sek-

ru le be bis ga for me bas, aR ricx va sa da Ses ru le bas. xel Sek ru le bis teq stis udi de si

na wi lis wi nas wa ri mom za de ba sa Su a le bas iZ le va da i zo gos xel Sek ru le bis mom za de bis

dro. amiT Ta nam Srom le bis ga mo Ta vi suf le bac xde ba. aRar aris au ci le be li sa xel Sek-

ru le bo pi ro be bis Ca mo ya li be ba Si ma Ti mo na wi le o ba,12 rad gan xSir Sem Txve va Si xel Sek-

9 Todua m., vilemsi h., valdebulebiTi samarTali, saqarTvelos axalgazrda iuristTa

asociacia, Tb., 2006, 43-44.10 Müller H., Allgemeine Geschäftsbedingungen im internationalen Wirtschaftsverkehr, Verlag Luchterhand,

Neuwied, Kriftel, Berlin, 1994, 1.11 es aris piri, romelic kontrahentTan xelSekrulebis dadebis dros iyenebs standar-

tul pirobebs. es termini gamoiyeneba niderlandebis samoqalaqo kodeqsSi (,,gebruiker”), romelSic 6:331 b muxlSi mocemulia misi gansazRvreba. es termini, „Verwänder” gamoyene-

bulia „garigebaTa zogadi pirobebis samarTlis mowesrigebis Sesaxeb“ germaniis 1976

wlis kanonSi da sxva kanonebSi.12 Yates D., Standard Business Contracts: Exclusions and Related Devices, Publisher Sweet & Maxwell, Lon-

don, 1986, 3.



273

ru lebs, faq tob ri vad, debs is per so na li, ro me lic iu ri di u lad ar aris mom za de bu li

xel Sek ru le bis pi ro be bis Ta o ba ze mo la pa ra ke be bis Tvis. stan dar tu li pi ro be bis ga-

mo ye ne ba mniS vne lov nad am ci rebs xar jebs.13

yo ve li ve es ga na pi ro bebs kvle vis aq tu a lo bas. stan dar tu li pi ro be bis kon tro-

lis prob le mis aq tu a lo bi dan da iqi dan ga mom di na re, rom qar Tu li iu ri di u li li te-

ra tu ra mwi ria am prob le mi sad mi miZR vni li naS ro me biT, xo lo sa sa mar Tlo praq ti kac

ax la ya lib de ba, naS rom Si qar Tul Tan er Tad ga mo ye ne bu lia ucx o u ri doq tri na da sa-

sa mar Tlo praq ti kis ma ga li Te bi.

2. Sem Ta va zeb lis mi er stan dar tu li pi ro be bis cal mxri vad

gan sazR vris uf le bis ara ke Til sin di si e rad ga mo ye ne ba

xel Sek ru le bis stan dar tu li pi ro be bis gan sazR vris dros, Sem Ta va ze be li ara

mxo lod imas cdi lobs, rom ga a mar ti vos xel Sek ru le bis da de ba da Ses ru le ba, ara med

praq ti ku lad yo vel Tvis cdi lobs kon tra hen tis in te re se bis sa zi a nod ga i um jo be sos

Ta vi si mdgo ma re o ba da uf ro xel say re li ga xa dos igi imas Tan Se da re biT, vid re es gan-

sazR vru lia di po zi ci u ri nor miT. Tum ca ssk-is 325-e mux li im pe ra ti u lad mo iTx ovs,

rom Tu val de bu le bis Ses ru le bis pi ro be bi un da ga ni sazR vros xel Sek ru le bis er T-

er Ti mxa ris an me sa me pi ris mi er, ma Sin sa eW vo o bi sas iva ra u de ba, rom am gva ri gan sazR vra

un da mox des sa mar Tli a no bis sa fuZ vel ze. mo ce mul nor ma Si sa u ba ria sa mar Tli a no bis

dac vis au ci leb lo ba ze. sa mar Tli a no bis ka te go ria gan sxvav de ba ke Til sin di si e re bis

ka te go ri i sa gan, mag ram es nor ma er Tgva rad av sebs stan dar tu li pi ro be bis mom wes ri-

ge bel nor mebs da, faq tob ri vad, krZa lavs ro gorc usa mar Tlo, ise ara ke Til sin di si-

e ri pi ro be bis kon tra hen ti saT vis Se Ta va ze bas, rad gan sa mar Tli a ni sa xel Sek ru le bo

ur Ti er To bis zo gad wess ad gens. ka no niT dad ge ni li ak rZal ve bis mi u xe da vad, xSi ria

Sem Txve ve bi, ro de sac Sem Ta va ze bels xel Sek ru le ba Si Se aqvs Ta vi si pa su xis mgeb lo bis

Sem zRu da vi an pa su xis mgeb lo bis sru lad ga mom ricx a vi pi ro be bi. ase Ti pi ro be bis Ta-

nax mad, yve la ris ki awevs me o re mxa res. ma ga li Tad, did bri ta neT Si `sam gzav ro bi le Te-

bis saq me Si”14 mgzav ri sa da tvri Tis sar ki nig zo da sazR vao ga day va ni sa da ga da zid vis

gan ma xor ci e le bel ma sa zo ga do e beb ma pa su xis mgeb lo bis SezR ud vis an pa sux sim geb lo-

bi sa gan ga Ta vi suf le bis (pa su xis mgeb lo bis ga mo ricx vis) miz niT pir ve lad ga mo i ye nes

stan dar tu li pi ro be bi. sa zo ga do e be bi Tav da pir ve lad stan dar tu li pi ro be bis meS ve-

o biT cdi lob dnen ga dam zid ve lis mkac ri (o bi eq tu ri, bra lis ga re Se) pa su xis mgeb lo-

bis SezR ud vas. Sem deg ki da iwy es stan dar tu li pi ro be bis im gva rad Ca mo ya li be ba, rom

kli en tTan mi mar Te ba Si maq si ma lu rad xel say rel mdgo ma re o bas ika veb dnen. sa bo lo od,

ga dam zid ve lis yo vel gva ri pa su xis mgeb lo ba ga mo i ricx a, xo lo kli en tu ra, faq tob ri-

vad, uuf le bo gax da.

for ma lu ri Tval saz ri siT, stan dar tu li pi ro be bi xel Sek ru le bis na wi li xde-

ba, ro me lic bo Wavs mxo lod im pi rebs, ro mel Tac da des stan dar tu li pi ro be bi ur Ti-

13 Yates D., Standard Business Contracts: Exclusions and Related Devices, Publisher Sweet & Maxwell, Lon-don, 1986, 3.

14 Richardson, Spence&Co.v. Rowntree (1994) AC 217; Parker v. South Eastern Railway Co. (1877)2C.P.D. 416; Thompson v. London, Midland &Scottish Railway Co. (1930) 1.K.B.41.


274

er TTan xmo biT. Tum ca, praq ti ka Si, stan dar tu li pi ro be bis gan sazR vra da Se Ta va ze ba

erT-er Ti mxa ris mi er xel Sek ru le bis da de bis dros ise xde ba, rom me o re mxa res ar aqvs

am pi ro be bis Si na ar sSi ra i mes Sec vlis Se saZ leb lo ba. es niS navs, rom ori ve mxa ri saT-

vis Ta nab rad mi ni We bul Ta vi suf le bas, gan sazR vron xel Sek ru le bis Si na ar si, iye nebs

mxo lod er T-er Ti mxa re, xo lo mis kon tra hents ar Se uZ lia xel Sek ru le bis pi ro be bis

gan sazR vra Si mo na wi le o ba. es xde ba imi tom, rom kli en ti, pir vel yov li sa, ori en ti re-

bu li a, Se Ta va ze bis fas sa da xa ris xze da ara stan dar tu li pi ro be bis `xa ris xze~.15 am-

ri gad, stan dar tu li pi ro be bis ga mo ye ne biT xel Sek ru le be bi ide ba prin ci piT `ta ke -it -or -le a ve -it~ (mi i Re, ga i zi a re, an uar ya vi).

Tu kon tra hen ti mo in do mebs pi ro be bis Sec vlas, ma Sin Sem Ta va ze be li uars ity vis

xel Sek ru le bis da de ba ze: `Tu gin da es sa qo ne li an mom sa xu re ba, ma Sin gvaqvs mxo lod

is pi ro be bi, ra pi ro be bi Tac Se iZ le ba ma Ti Se Ze na. da Tan xmdi am pi ro bebs, an ua ri Tqvi

xel Sek ru le ba ze~.16

kli ents ar Se uZ lia xel Sek ru le bis Ta vi suf lad da de ba, Tu mas sWir de ba sa qo-

ne li an mom sa xu re ba, xo lo Sem Ta va ze bels uka via ba zar ze mo no po li u ri mdgo ma re o ba.

fran gma iu ris teb ma pir ve leb ma da iwy es ise Ti cne bis ga mo ye ne ba, ro go ric aris `contract d’adhésion”17 – mi er Te bis gziT da de bu li xel Sek ru le ba18 – ise Ti xel Sek ru le be bi saT-

vis, ro mel Ta pi ro be bic wi nas war ga ni sazR vre ba er T-er Ti mxa ris mi er da ar Se iZ le ba

gax dnen xel Sek ru le ba Ta sa ga ni da rom le bic mxo lod mTli a nad Se iZ le ba iq nen mi Re bu-

li. ro gorc li te ra tu ra Sia aR niS nu li, Ta nas wo ruf le bi an par tni o rebs So ris sa xel-

Sek ru le bo Se Tan xme bis Ta vi suf lad da da mo u ki deb lad miR we vis wi na pi ro be bi mra val

sfe ro Si, ro mel Sic ide ba xel Sek ru le be bi, ar ar se bobs.19 xSi rad ad gi li aqvs mxa re Ta

uTa nas wo ro bas, ro ca sa mo qa la qo brun vis mo na wi le im yo fe ba mis Tvis ara xel say rel

mdgo ma re o ba Si da ar Se uZ lia Ta vi si in te re se bis gan xor ci e le ba mo la pa ra ke ba Ta war-

mo e bis dros. mxa re Ta So ris Ta nas wo ro bis dar Rve vis da, aqe dan ga mom di na re, xel Sek-

ru le bis da de bis dros ga dawy ve ti le bis Ta vi suf lad da da mo u ki deb lad mi Re bis Se-

uZ leb lo bis mi ze zad mi iC ne va eko no mi ku ri, in for ma ci u li da, zo gi erT Sem Txve va Si,

xel Sek ru le bis er T-er Ti mo na wi lis fsi qo lo gi u ri upi ra te so bac.20

aseT dros Zli er mxa res Se uZ lia cal mxri vad ukar na xos sa xel Sek ru le bo pi ro-

be bi me o re mxa res. amiT ila xe ba sus ti mxa ris uf le ba, da mo u ki deb lad mi i Ros ga dawy-

ve ti le ba, rac ewi na aR mde ge ba ne bis av to no mi i sa da xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis

prin ci pebs. ba zar ze ara Ta na ba ri Za lis mqo ne kon tra hen tebs So ris ur Ti er To ba Si

xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis prin ci pi ver uz run vel yofs imas, rom ase Ti mxa re e bis

mi er da de bu li xel Sek ru le bis pi ro be bi Ca mo ya lib des ke Til sin di si e re bis prin ci pis

15 Heinrichs H., naSromSi: Palandt O., Kommentar zum BGB, 59. Aufl age, Verlag C.H. Beck, München, 2000, Rn. 3.

16 es aris lord diplokis formulireba saqmeze: Schroder Music Publishing Co Ltd v. Macauly (1974) 3 All ER 616 at 624, (1974) 1 WLR 1308 at 1316.

17 pirvelad gamoiyena r. saleilma naSromSi: Saleilles R., De la déclaration dé volonté. Contribution á l’étude de l’acte juridique dans le code civil allemand, 1901, N 89, 229.

18 Май С. К., Очерки обшей части буржуазного обязательственного права, М., 1953, 40-44.19 Basics Zivilrecht, Juristisches Repititorium Hemmer, Würzburg, 1997, 29, Rn. 66.20 Wolf M., Rechtsgeschäftliche Entscheidungsfreiheit und Vertraglicher Interessenausgleich, Tübingen, 1970,

18.



275

moTx ov na Ta Se sa ba mi sad. ami tom xel Sek ru le bis Ta vi suf le ba un da Se izR u dos aR niS-

nu li prin ci piT. ke Til sin di si e re bis prin ci pi rom sa xel Sek ru le bo Ta vi suf le bis

prin cips zRu davs (maT So ris xel Sek ru le bis stan dar tu li pi ro be bis gan sazR vri sas),

aRi a re bas po vebs qar Tul doq tri na Sic.21

Ta na med ro ve pe ri od Si, stan dar tu li pi ro be bi mi iC ne va mom sa xu re bis na wi lad

anu gan sa kuT re bul pro duq tad, rom lis Se Ta va ze bac xde ba Sem Ta va zeb lis mi er `pa ket-

Si~ Zi ri Tad mom sa xu re bas Tan (sa qo nel Tan) er Tad.

Ta vi si da niS nu le biT, xel Sek ru le ba sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi brun vis mo na wi-

le Ta in di vi du a lu ri in te re se bi sa da moTx ov ni le be bis Se sa ba mi sad ur Ti er To ba Ta

mo wes ri ge bis sa Su a le ba a. mxa re Ta uTa nas wo ro bis pi ro beb Si ki Se uZ le be lia vi sa ub-

roT ne bis Ta vi su fa li ga mov le nis Se sa xeb. xel Sek ru le bis pi ro be bis cal mxri vad Tavs

mox ve va me o re mxa ri saT vis Se u Tav se be lia xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis prin cip Tan.

usa mar Tlo ba iq ne bo da sa xel Sek ru le bo boW va ar se bob des im mxa ris mi marT, ro mel mac,

mar Ta li a, for ma lu rad da do Se Tan xme ba (xel Sek ru le ba), mag ram am xel Sek ru le bis da-

de bi sas mas, faq tob ri vad, ar Se eZ lo ga ne xor ci e le bi na xel Sek ru le bis pi ro ba Ta Ta vi-

suf lad gan sazR vris uf le ba.

aseT dros ka non mde be li aba lan sebs mxa re Ta So ris ar se bul ur Ti er To bebs imiT,

rom xel Sek ru le bis Zli er mxa res akis rebs gan sazR vrul val de bu le bebs da sust mxa-

res ani Webs spe ci a lur uf le beb sa da upi ra te so bas. sus ti mxa ris sa mar Tli a ni in te-

re si isa a, rom mis Tvis ar un da iyos sa val de bu lo ke Til sin di si e re bis prin ci pis sa-

wi na aR mde go xel Sek ru le ba an xel Sek ru le bis cal ke u li pi ro ba. Se sa ba mi sad, mas un da

mi e ni Wos am gva ri xel Sek ru le biT an ro me li me sa xel Sek ru le bo pi ro bis sa fuZ vel ze

mis Tvis da kis re bu li val de bu le bi sa gan ga Ta vi suf le bis moTx ov nis uf le ba.

swo red ami tom aris au ci le be li Se ezR u dos Sem Ta va ze bels stan dar tu li pi ro-

be bis Si na ar sis gan sazR vris uf le ba ke Til sin di si e re bis prin ci pis sa fuZ vel ze. xel-

Sek ru le bis Tu ga ri ge bis stan dar tu li pi ro be bi Se iZ le ba mi viC ni oT Ta vi se bur sa-

mar Tleb riv pro duq tad, ro mel sac er Ti mxa re sTa va zobs me o re mxa res Zi ri Tad sa qo-

nel Tan Tu Zi ri Tad mom sa xu re bas Tan er Tad. ise ve ro gorc ne bis mi e ri sxva pro duq ti,

stan dar tu li pi ro be bic sa Ta na do xa ris xi sa un da iyos da ar un da ga aC ndeT `fa ru li~

xar ve zi, nak li. stan dar tu li pi ro be bis Si na ar si un da Se e sa ba me bo des ke Til sin di si e-

re bis prin cips. es niS navs, rom, ke Til sin di si e re bis prin ci pis Se sa ba mi sad, gaT va lis-

wi ne bu li un da iq nes kon tra hen tis in te re se bi. ger ma ni a Si aseT vi Ta re bas yve la ze me-

tad ad gi li aqvs mSe neb lo bis sfe ro Si ar se bul ur Ti er To beb Si.22 ke Til sin di si e re bis

prin ci pi stan dar tu li pi ro be bis Sem Ta va ze bels aval de bu lebs kon tra hen tis in te-

re se bis gaT va lis wi ne bas, akis rebs mzrun ve lo bis val de bu le bas. kon tra hen ti mo e lis,

rom stan dar tu li pi ro be bi go niv ru lad da ke Til sin di si e rad awes ri ge ben mxa re Ta

So ris ur Ti er To bebs. swo red ami tom kon tra hen ti da cu li un da iyos aS ka rad ara ke-

Til sin di si e ri stan dar tu li pi ro be bis gan.

21 Sengelia i., saxelSekrulebo Tavisufleba, disertacia samarTlis doqtoris akademi-

uri xarisxis mosapoveblad, Tb., 2010, 106-126.22 Bunte H. J., Zehn Jahre Gesetz zur Regelung des rechts der Allgemeine Geschäftsbedingungen- Rückblick

und Ausblick, NJW, 1987, 921ff.


276

xel Sek ru le bi dan ga mom di na re, uf le bis bo ro tad ga mo ye ne bi sa gan gan sxvav de ba

xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis bo ro tad ga mo ye ne ba.23 xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis

bo ro tad ga mo ye ne bis dros, for ma lu ri Tval saz ri siT, sa xe zea xel Sek ru le bis sa fuZ-

vel ze miR we u li Se Tan xme ba, ro mel sac, Pac ta sunt ser van da-s prin ci pi dan ga mom di na re, sa-

val de bu lo xa si a Ti ga aC ni a, mag ram aseT dros ar Se iZ le ba Ca iT va los, rom mxa re Ta Se-

Tan xme ba ker Zo av to no mi a ze da fuZ ne bu li TviT ga mor kve vis Se de gi a, rad gan er T-er Ti

mxa re `bo ro tad iye nebs“ ba zar ze Ta vis mo no po lur mdgo ma re o bas, Ta vis Za la uf le bas

xel Sek ru le bis for mi re bi sas.24 ke Til sin di si e re bis prin ci pis mi xed viT, xel Sek ru-

le bis stan dar tu li pi ro be bis Si na ar sis kon tro lis sa gans war mo ad gens xel Sek ru le-

bis ise Ti pun qte bi, rom le bic ar yo fi la cal ke mo la pa ra ke bis sa ga ni. xel Sek ru le bis

stan dar tu li pi ro be bi, mar Ta li a, Se ta nil iq na xel Sek ru le ba Si, mag ram, re a lu rad,

er Ti mxa re (ro gorc we si, es aris mom xma re be li) ise da Tan xmda me o re mxa ris (Sem Ta va-

zeb lis) mi er gan sazR vrul pi ro bebs, rom ar hqo nia xel Sek ru le bis stan dar tu li pi-

ro be bis Si na ar sze ze gav le nis mox de nis Se saZ leb lo ba.25

ise Ti xel Sek ru le be bis mTli a nad ba Ti lad miC ne va, ro mel Ta Sem Txve va Sic ar se-

bi Tad er Ti mxa re me o res sa xel Sek ru le bo pi ro bebs kar na xobs, re a lo bi sa da Ta na med-

ro ve ko mer ci u li brun vis moTx ov ne bis wi na aR mdeg iq ne bo da mi mar Tu li. aqe dan ga mom-

di na re, sa ka ma To ar aris, rom aseT na i rad da de bu li xel Sek ru le be bi sa val de bu lo a.

rac Se e xe ba xel Sek ru le bis sus ti mxa ris uf le be bi sa da in te re se bis dac vas, es xde ba

Sem Ta va zeb lis mxri dan xel Sek ru le bis stan dar tu li pi ro be bis bo ro tad ga mo ye ne bis

pre ven ci iT. ker Zod, ba Ti lad mi iC ne va sa xel Sek ru le bo sa mar Tli a no bis wi na aR mdeg mi-

mar Tu li stan dar tu li pi ro be bi an ise Ti pi ro be bi, rom le bic ar Rve ven Ses ru le ba sa

da sa pa su xo Ses ru le bas So ris ba lanss.26 ro ca sa xel Sek ru le bo pi ro be bi xel Sek ru-

le bis sust mxa res gan sa ku Te biT mZi me tvir Tad aw ve ba. xel Sek ru le bis stan dar tu li

pi ro be bi usa mar Tlod da, ma Sa sa da me, ba Ti lad Ca iT vle ba, Tu isi ni ke Til sin di si e re-

bis prin cips ar Rve ven imiT, rom sa xel Sek ru le bo uf le be bi sa da mo va le o be bis27 mniS-

vne lo van uTa nab ro bas iw ve ven.

mom xma reb leb Tan da de bu li xel Sek ru le bis de bu le be bi un da Se e sa ba me bo des

qce vis im mo dels, ro mel sac ke Til sin di si e re ba gu lis xmobs. Tu sa xel Sek ru le bo de-

bu le be bi ke Til sin di si e re bis prin cips ar Se e sa ba me bi an, ma Sin Ca iT vle ba, rom isi ni bo-

ro tad iq na ga mo ye ne bu li, usa mar Tlo a, ra sac sa mar Tleb riv Se de gad ma Ti ba Ti lo ba

moh yve ba. es niS navs, rom ka no nis nor ma, rom lis nor ma ti u li Si na ar si ke Til sin di si e-

23 Eckl Ch., Treu und Glauben im spanischen Vertragsrecht,Studien zum ausländischen und internationalen Pri-vatrecht 183. Herausgegeben vom Max-Plank-Institut für ausländisches und internationales Privatrecht, Mohr Siebeck, Tübingen, 2007, 284.

24 Lasarte C., Clausulas abusivas y nulidad parcial del contrato en el ordenamiento juridico espanöl contempor-aneo, Revista de Derecho Comparado, 2001, 139 ff., 159.

25 Lasarte C, Clausulas abusivas y nulidad parcial del contrato en el ordenamiento juridico espanöl contempor-aneo, Revista de Derecho Comparado, 2001, 144.

26 Lasarte C., Clausulas abusivas y nulidad parcial del contrato en el ordenamiento juridico espanöl contemporaneo,Revisa de Derecho Comparado, 2001, 145.

27 Eckl Ch., Treu und Glauben im spanischen Vertragsrecht, Studien zum ausländischen und internationalen Pri-vatrecht 183. Herausgegeben vom Max-Plank-Institut für ausländisches und internationales Privatrecht, Mohr Siebeck, Tübingen, 2007, 287.



277

re bis prin cip Si ga mo xa tu li sa mo de lo qce vi dan ga mom di na re obs, iZu le biT anu im pe-

ra ti ul nor mad ga da iq ce va (a nu sa mar Tleb riv stan dar tad ga da iq ce va), ro me lic ar

Se iZ le ba Se ic va los xel Sek ru le ba Si ga mo xa tu li ne bis sa fuZ vel ze, Ta nac mom xma reb-

lis sa zi a nod.28

3. stan dar tu li pi ro be bis gan mar te ba, ro gorc stan dar tu li

pi ro be bis Si na ar sis kon tro lis me qa niz mi

ssk-is 345-e mux lSi mo ce mu lia bun do va ni pi ro be bis Se sa xeb we si. imis ga mo, rom

Sem Ta va ze be li wi nas war aya li bebs stan dar tul pi ro bebs cal mxri vad, xel Sek ru le bis

stan dar tu li pi ro be bis bun do va ni teq sti ga ni mar te ba kli en tis sa sar geb lod. amas-

Tan, stan dar tu li pi ro be bi un da ga ni mar tos obi eq tu rad, mxa re Ta ne bi sa da miz ne bis

mi u xe da vad. sa da vo Sem Txve veb Si (me war me Ta So ri sac) sa kiTxi wyde ba kli en tis sa sar-

geb lod.29 es we si aix sne ba imiT, rom xel Sek ru le bis Si na ar sis cal mxri vad gan sazR vris

Se saZ leb lo bas Se e sa ba me ba gan sazR vru li val de bu le ba. Sem Ta va ze bel ma un da iz ru-

nos, rom xel Sek ru le bis pi ro be bi ga sa ge bi da mka fi o, na Te li iyos.30 stan dar tu li do-

ku men tis Sem mu Sa ve bel mxa res ga aC nia yve la Se saZ leb lo ba sa mar Tleb riv ur Ti er To ba-

Ta er TmniS vne lov nad da mka fi od mo sa wes ri geb lad. Tu is am Se saZ leb lo bas ar iye nebs,

ma Sin ele men ta ru li sa mar Tli a no ba mo iTx ovs, rom for mu li re ba Ta bun do va ne bis ne ga-

ti ur ma Se de geb ma, pir vel yov li sa, Sem Ta va ze bel ze mo ax di nos gav le na. praq ti ku lad,

es imas niS navs, rom sa sa mar Tlo gan xil vis dros bun do va ni de bu le ba (pi ro ba) yo vel-

Tvis un da ga ni mar tos Sem Ta va zeb lis kon tra hen tis sa sar geb lod. mag ram mar to o den

345-e mux li ar aris sak ma ri si mxa re Ta ne bis da sad ge nad da kon tra hen tis in te re se bis

da sa ca vad.

ssk ger ma ni is sa mo qa la qo ko deq sis (Sem dgom Si – gsk) 157-e mux lis ana lo gi ur spe-

ci a lur nor mas, ro me lic ke Til sin di si e re bis prin ci pis sa fuZ vel ze xel Sek ru le bis

gan mar te bis wess da ad gen da, ar Se i cavs. amas Tan, sa da vo ar un da iyos qar Tul sa mar-

Tal Si am gva ri we sis ar se bo bis au ci leb lo ba. Se saZ loa sa mo mav lod ssk-Si am gva ri we si

arc ai sa xos spe ci a lu ri nor mis sa xiT. ami tom mi zan Se wo ni lia da au ci le be lia sa sa mar-

Tlo praq ti ka Si far Tod ga ni mar tos ssk-is 52-e mux li da sxva faq to reb Tan er Tad zo-

ga dad, ne bis mi e ri xel Sek ru le bis gan mar te bi sas ke Til sin di si e re bis prin ci pis sa fuZ-

vel ze dad gin des mxa re Ta re a lu ri ne ba. amas Tan, ga dawy ve ti le bis mim Re bi mo sa mar Tle

ar un da iyos val de bu li, mxa re Ta ne ba da ad gi nos xel Sek ru le bis sity va sity vi Ti mniS-

vne lo bi dan da az ri dan ga mom di na re. am gva ri we si mo sa mar Tles sa Su a le bas mis cems iq,

sa dac mxa re ebs aS ka rad ga mo xa tu li for miT ar mo u wes ri ge bi aT gan sazR vru li pi ro-

be bi (rad gan maT ub ra lod amis Se sa xeb ar ufiq ri aT), xel Sek ru le bis gan mar te bis meS-

ve o biT ga mo i ta nos das kvna mxa re Ta re a lu ri ne bis ar se bo bis Se sa xeb, iqi dan ga mom di-

28 Garcià A.M., Consideraciones a la Buena fe contractual, Actualidad Civil 2000, 3 miTiTebulia naSromi-

dan Eckl Ch., Treu und Glauben im spanischen Vertragsrechts, Studien zum ausländischen und internationa-len Privatrecht 183. Herausgeben vom Max Plank Institut für ausländisches und internationales Provatrecht. Mohr Siebeck, Tübingen, 2007, 288.

29 Жалинский А., Рёрихт А., Введение в немецкое право, М., 2001, 393.30 Lindacher W.F., Gesetz zur Regelung des rechts der Allgemeinen Geschäftsbedingungen; Kommentar (VWolf

M., Horn N., Lindacher W.F.), 3. Aufl ., Beck, München,1994, §5 Rn. 24.


278

na re, rom mxa re e bi Se Tan xmdnen sxva ana lo gi u ri pi ro be bis Ta o ba ze. amiT sa sa mar Tlos

ga dawy ve ti le ba er Tgva rad Se av sebs mxa re Ta So ris da de bul xel Sek ru le bas. Se sa ba mi-

sad, xel Sek ru le bis stan dar tu li pi ro be bis gan mar te bis mi marT mi zan Se wo ni lia ga mo-

ye ne bul iq nes sa mo qa la qo sa mar Tlis zo ga di nor me bi (ssk-is me-8 da 52-e mux le bi).

4. ke Til sin di si e re bis sa wi na aR mde go stan dar tu li

pi ro be bis ba Ti lo ba

4.1. sa er To de bu le be bi

`ram de na dac stan dar tu li pi ro be bi ga ni sazR vre ba mxo lod er Ti mxa ris mi er, au-

ci le be lia me o re mxa ris in te re se bis dac va, ro me lic pi ro be bis gan sazR vra Si mo na wi-

le o bas ar iRebs~.31 ami to ma ca a, rom, ka no nis im pe ra ti u li da na we sis Ta nax mad, ba Ti lia

ke Til sin di si e re bis prin ci pis sa wi na aR mde go stan dar tu li pi ro be bi. Tum ca ga ri ge bis

ba Ti lad cno bis in sti tu tis ga mo ye ne bi sas, sa Wi roa sif rTxi le, sa mo qa la qo brun vis

sta bi lu ro bas saf rTxe rom ar Se eq mnas. Se sa ba mi sad, am sa fuZ vliT ga ri ge bis ba Ti lo ba

un da Se mo i far glos ise Ti Sem Txve ve biT, ro de sac es gar da uv lad au ci le be li a. ga ri-

ge bis mTli a nad an na wi lob riv ba Ti lad cno bis Sem Txve va Si au ci le be lia gaT va lis wi ne-

bul iq nes xel Sek ru le bis Zli e ri mxa ris ka no ni e ri, ga mar Tle bu li in te re se bi. sa mo qa-

la qosa mar Tleb ri vi brun vis sta bi lu ro bis uz run vel sa yo fad, au ci le be lia zus tad

ga ni sazR vros im ga re mo e be bis Se fa se bis kri te ri u me bi, ro mel Ta ar se bo bis dro sac

Zal Ta dis ba lan si aR wevs iseT xa risxs, ro ca uk ve aRar Se iZ le ba vi sa ub roT sus ti mxa-

ris mi er xel Sek ru le bis pi ro beb ze gac no bi e re bul da ne ba yo fi lo biT da Tan xme ba ze

(Ta vi suf lad mi Re bul ga dawy ve ti le ba ze), ro ca ir Rve va sa mo qa la qo sa mar Tlis Zi ri-

Ta di prin ci pe bi. aseT dros kon tra hen ti (sus ti mxa re) Se iZ le ba ga Ta vi suf ldes Ta vis

mi er ga mov le ni li ne bis uar yo fi Ti Se de ge bi sa gan. xel Sek ru le bis mo na wi le mxa re Ta in-

te re se bi Se iZ le ba da ba lan sdes imiT, rom mxa res, ro me lic da Tan xmde ba stan dar tul

pi ro bebs, eni We ba gar kve u li upi ra te so ba (ma ga li Tad, fa sis Sem ci re bis uf le ba an sxva

Se Ra va Ti) ara xel say re li sa xel Sek ru le bo pi ro be bis (maT So ris stan dar tu li pi ro-

be bis) sa pir wo ned. amas Tan, kon kre tu li xel Sek ru le bis pi ro be bis da ba lan se ba ze Se iZ-

le ba gav le na mo ax di nos iseT ma faq to reb ma, ro go ric aris ga ri ge bis da de biT mxa re Ta

da in te re se bis xa ris xi, ba zar ze ar se bu li ko ni un qtu ra da a.S. Tum ca es ver wyvets xel-

Sek ru le bis ara ke Til sin di si e ri pi ro be bis prob le mas, rad gan, sa bo loo jam Si, ase Ti

sa xel Sek ru le bo pi ro be bi Se saZ loa ne ga ti u rad ai sa xos mxa re Ta in te re seb ze.

qar Tu li sa sa mar Tlo praq ti ka stan dar tu li pi ro be bis ba Ti lo bis sa kiTx is gan-

sazR vri sas yu rad re bas aq cevs iseT faq to rebs, ro go ric aris xel Sek ru le bis sas yid-

li a no ba an usas yid lo ba. ma ga li Tad, niv Tis sas yid li a ni Se nax vi sas Sem nax vels gaZ li-

e re bu li gu lis xmi e re ba da pa su xis mgeb lo ba un da mo eTx o ve bo des, vid re usas yid lo

Se nax vi sas, mi u xe da vad imi sa, mxa re e bi Se Tan xme bu li ari an Tu ara val de bu le bis far-

gleb ze. praq ti ka ba Ti lad mi iC nevs kre di to ris sa zi a no stan dar tul pi ro bebs ssk-is

346-e mux lis sa fuZ vel ze. di di mniS vne lo ba eni We ba imas, me war mea Tu ara su bi eq ti. ma-

ga li Tad, ban ki war mo ad gens me war me su bi eqts, ro mel sac sa ban ko saq mi a no bis gan xor-

31 axvlediani z., valdebulebiTi samarTali, me-2 gamocema, Tb., 1999, 24-28.



279

ci e le bis uf le ba sa xel mwi fo sa gan ga ce mu li spe ci a lu ri ne bar Tvis sa fuZ vel ze aqvs

mo po ve bu li. mas Tan ur Ti er To ba Si fi zi kur pirs eZ le va sa Su a le ba iva ra u dos, rom

ban kis saq mi a no ba sa a mi sod ar se bu li we se bis dac viT wa ri mar Te ba. e.i. ban ki sad mi ndo ba

Ta vi dan ve aris pre zu mi re bu li kon tra hen tis sa i me do o bi Ta da fi zi ku ri pi ris qo ne bis

mo me te bu lad dac vis va ra u diT.32 er T-erT saq me ze ki, aR niS nu lia rom ssk, age bu lia ra

Ta nas wo ro bis prin cip ze, zog Sem Txve va Si gaT va lis wi ne bu lia gar kve u li ka te go ri is

su bi eq tTa – me war me Ta mo me te bu li sa mo qa la qo sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo ba, rac

gan sa kuT re bu lad vlin de ba stan dar tu li pi ro be biT da de bul sa xel Sek ru le bo ur Ti-

er To beb Si. am mxriv ssk ad gens am krZa lav nor mebs, rom le bic zRu davs me war me Ta mcde-

lo bas, sa mo qa la qo brun vis ris ki ga da i ta non im su bi eq teb ze, rom le bic ar mis de ven

sa me war meo saq mi a no bas. mo ce mul Sem Txve va Si sa xel Sek ru le bo ur Ti er To bis mxa res

war mo ad gen da ba zar ze do mi ni re bu li mdgo ma re o bis mqo ne su bi eq ti da igi val de bu li

iyo, mom xma reb lis Tvis Se e Ta va ze bi na sa mar Tli a ni sa xel Sek ru le bo pi ro be bi da bo-

ro tad ar ga mo e ye ne bi na Ta vi si Za la uf le ba sa me war meo saq mi a no bis sfe ro Si, ro me lic

me o re mxa ri saT vis war mo ad gens sa ar se bo moTx ov ni le bis dak ma yo fi le bis er Ta derT

sa Su a le bas. me war me su bi eq ti zog sa kiTx Si SezR u du lia da moq me debs ra sa xel mwi fo

or ga nos mi er gan sazR vru li we se biT (mo ce mul Sem Txve va Si se me kis dad ge ni le be biT),

val de bu li a, ga iT va lis wi nos da Ta vi si saq mi a no ba da a fuZ nos sa xel mwi fos da mo ki de-

bu le ba ze mom xma re bel Tan mi mar Te biT. es da mo ki de bu le ba naT lad ga mo ik ve Ta dar Rve-

vis aq tis Sed ge ni sas mom xma reb lis sa val de bu lo mo na wi le o ba Si. Se sa ba mi sad, me war me

val de bu li iyo, emoq me da swo re d am aq tis far gleb Si da am gva rad ga ne xor ci e le bi na

Ta vi si saq mi a no ba.33 ssk, mxa re e bi sa gan mo iTx ovs ra ur Ti er Tpa ti vis ce ma sa da gu lis-

xmi e re bas kon tra hen tTan mi mar Te ba Si, ori ve mxa res am mxriv Se Tan xme bul ze uf ro met

val de bu le bas akis rebs. swo red es val de bu le baa da we se bu li ssk-is 316-e mux lis me o-

re na wi liT, rom lis Za li Tac Ta vis Si na ar si sa da xa si a Tis gaT va lis wi ne biT val de bu-

le ba Se iZ le ba yo vel mxa res akis reb des me o re mxa ris uf le be bi sa da qo ne bi sad mi gan sa-

kuT re bul gu lis xmi e re bas. swo red ami tom, sxva saq me ze, gar da imi sa, rom stan dar tu-

li pi ro be bis gan msazR vre li pi ri me war me iyo, yu radR e ba ga max vil da ima zec, rom mas

do mi ni re bu li mdgo ma re o ba eka va ba zar ze, ris ga moc, ssk-is 319-e mux lis me o re na wi-

lis Ta nax mad, mas ar Se eZ lo kon tra hen tis Tvis usa fuZ vlod Se e Ta va ze bi na xel Sek ru-

le bis ara Ta na ba ri pi ro be bi.34

mo sa mar Tle val de bu lia mi u Ti Tos, ro me li in te re se bi da prin ci pe bi ga iT va lis-

wi na ga dawy ve ti le bis mi Re bi sas.

stan dar tu li pi ro be bis Sem Ta va ze be li mxa ris qce vis Se fa se bis kri te ri u mi, ssk-

is 346-e mux lis35 mi xed viT aris ke Til sin di si e re bis prin ci pi. aR niS nu li prin ci pis Se-

32 uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2005

wlis 5 dekembris gadawyvetileba saqmeze: №as-722-1045-05, aseve uzenaesi sasamarTlos

samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2006 wlis 14 Tebervlis gadawy-

vetileba saqmeze: №as-992-1245-05.33 uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2008

wlis 25 noembris gadawyvetileba saqmeze: №as-611-837-08. 34 uzenaesi sasamarTlos samoqalaqo, samewarmeo da gakotrebis saqmeTa palatis 2006

wlis 14 Tebervlis gadawyvetileba saqmeze: №as-992-1245-05. 35 normaSi saubaria ndobisa da keTilsindisierebis principebis sawinaaRmdego standar-

tuli pirobebis baTilad cnobis Sesaxeb. STabeWdileba rCeba, TiTqos saubaria or sx-


280

sa ba mi sad, Zli er mxa res (am Sem Txve va Si stan dar tu li pi ro be bis Sem Ta va ze bels) ekis-

re ba pa su xis mgeb lo ba, Tu xel Sek ru le bis me o re mxa ris uf le be bi da in te re se bi ila-

xe ba (ir Rve va an ar xde ba ma Ti gaT va lis wi ne ba Zli e ri mxa ris mi er) mxa re Ta Za leb sa da

Se saZ leb lo bebs So ris dis ba lan sis ar se bo bis Se de gad da uf le ba Ta am gva ri Se lax va

gan pi ro be bu lia uf ro Zli e ri mxa ris Za la uf le bis sfe ros gav le niT. sxvag va rad rom

iT qvas, Zli er mxa res ekis re ba pa su xis mgeb lo ba, Tu is uTa nas wo ro mdgo ma re o biT sar-

geb lobs da amiT ara ke Til sin di si e rad la xavs sus ti mxa ris in te re sebs. ke Til sin di si-

e re bis prin ci pis sa fuZ vel ze ga dam wyve ti da mTa va ria xel Sek ru le bis WeS ma ri ti ar si,

az ri da mniS vne lo ba da ara xel Sek ru le bis sity va sity vi Ti mniS vne lo ba.

Se fa se bi sas sa sa mar Tlom un da gan sazR vros, hqon da Tu ara xel Sek ru le bis sust

mxa res (vi sac Ses Ta va zes stan dar tu li pi ro be bi) stan dar tu li pi ro be bis Ca mo ya li be-

ba Si mo na wi le o bis Se saZ leb lo ba, xo lo Tu ar hqon da am gva ri Se saZ leb lo ba, ris ga mo

mox da es, aris Tu ara stan dar tu li pi ro be bi ke Til sin di si e re bis prin ci pis moTx ov-

na Ta Se sa ba mi sad Ca mo ya li be bu li, gaT va lis wi ne bu lia Tu ara maT Si me o re mxa ris uf-

le be bi da in te re se bi? ar un da iyos sa xe ze ne bis nak li da, amas Tan, stan dar tul pi ro-

beb ze da Tan xme ba ne bis Ta vi su fa li ga mov le nis Se de gi un da iyos. ro gorc we si, me o re

mxa ris mi er Se mo Ta va ze bul ara ke Til sin di si er da usa mar Tlo stan dar tul pi ro bebs

Tan xmde ba is, vi sac eko no mi ku ri mi ze ze bis ga mo ar Se uZ lia ua ri Tqvas xel Sek ru le bis

da de ba ze, Tun dac ara xel say rel pi ro bebs Se i cav des es xel Sek ru le ba. Tu er Ti mxa ris

mi er xde ba xel Sek ru le bis pi ro be bis wi nas wa ri Se mu Sa ve ba, Ca mo ya li be ba da Sem dgom

maT mra val je ra dad iye nebs yo vel gva ri cvli le bis Se ta nis ga re Se, Se iZ le ba iT qvas,

rom xel Sek ru le bis Si na ar sis Ca mo ya li be ba ar aris da mo ki de bu li mxa re Ta mo la pa ra-

ke beb ze da aseT mxa res sa xel Sek ru le bo ur Ti er To beb Si gar kve u li (e ko no mi ku ri an

taq ti ku ri) upi ra te so ba ga aC nia kon tra hen teb Tan Se da re biT. amas Tan, ara vi Ta ri mniS-

vne lo ba ar ga aC nia xel Sek ru le bis pi ro be bis mo cu lo bas. ami tom, ga ri ge bis stan dar-

tu li pi ro be bis Se sa xeb ssk-is nor me bi ga mo i ye ne ba im Sem Txve va Sic, ro ca wi nas war Ca-

mo ya li be bul iq na mra val je ra di ga mo ye ne bi saT vis gan kuT vni li mxo lod er Ti sa xel-

Sek ru le bo pi ro ba. ssk-is 346-e mux li, ro me lic krZa lavs ke Til sin di si e re bis prin ci-

pis sa wi na aR mde go sa xel Sek ru le bo stan dar tu li pi ro be bis ga mo ye ne bas, ar un da iq nes

miC ne u li iseT nor mad, ro me lic zRu davs stan dar tu li pi ro be bis Sem Ta va ze be li mxa-

ris uf le bas, Ca mo a ya li bos xel Sek ru le bis pi ro be bi, ara med am nor miT xde ba ne bis av-

to no mi is prin ci pis dac va da sa mar Tleb ri vi ur Ti er To be bis sa mar Tli a nad da naT lad

mo wes ri ge bis uz run vel yo fa kon tra hen tis in te re se bis gaT va lis wi ne biT.

vadasxva _ ndobisa da keTilsindisierebis principebze. realurad ki keTilsindisie-

rebis principi moicavs ndobis momentsac, ris gamoc SesaZlebelia gakeTdes daskvna:

saubaria ara or sxvadasxva principze, aramed keTilsindisierebis principze, romelic

aerTianebs ndobis momentsac. keTilsindisierebis principze msjelobisas literatu-

raSi marTebulad aris aRniSnuli, rom am principis gamoyeneba ZiriTadad iseTi SemTx-

vevebiTaa ganpirobebuli, romlebSic moTxovna an kontrahentis qceva formalurad

moqmed materialur samarTals Seesabameba, magram misi ganxorcieleba konkretul Sem-

TxvevaSi usamarTloa an meore mxaris safuZvlian ndobas ewinaaRmdegeba. ix: kereseliZe

d., kerZo samarTlis uzogadesi sistemuri cnebebi, Tb., 2009, 84.



281

ger ma ni is sa sa mar Tlo e bi ba Ti lad mi iC nev dnen stan dar tul pi ro bebs, Tu isi ni

ga u mar Tleb lad la xav dnen kon tra hen tis in te re sebs.36 amis Tvis sa sa mar Tlo e bi iye-

neb dnen ke Til sin di si e re bis prin cips, Tum ca, si nam dvi le Si, es iyo `mo sa mar Tle e bis

mi er ga mo go ne bu li sa mar Ta li~.37

stan dar tu li pi ro be bis Si na ar sis kon tro li ke Til sin di si e re bis prin ci pis sa-

fuZ vel ze gaT va lis wi ne bu lia sa ber Zne Tis ka non mdeb lo bi Tac. kon tro li xor ci el de-

ba ke Til sin di si e re bis Se sa xeb sa mo qa la qo sa mar Tlis zo ga di nor me bis sa fuZ vel ze.38

amas Tan, ga mo i ye ne ba uf le bis bo ro tad ga mo ye ne bi sa da ga ri ge bis ba Ti lo bis Se sa xeb sa-

ber Zne Tis sk-is zo ga di nor me bi, ro mel Ta Se sa ba mi sa dac xel Sek ru le bis pi ro ba ba Ti-

li a, Tu is 1) ewi na aR mde ge ba ke Til zne o bas, ker Zod, ara Ta na zo mi e rad zRu davs kon tra-

hen tis Ta vi suf le bas an iw vevs mis eq splu a ta ci as (sa ber Zne Tis sk-is 178-e da 179-e mux-

le bi, rom le bic Se iZ le ba ga mo ye ne bul iq nen mxo lod uki du res Sem Txve veb Si); 2) ad gens

Sem Ta va zeb lis val de bu le bis Ses ru le bis iseT wess kon tra hen tis in te re se bis gaT va-

lis wi ne bis ga re Se, rom es ewi na aR mde ge ba ke Til sin di si e re bis prin cips (sa ber Zne Tis

sk-is 288-e da 371-e mux le bi); 3) kon kre tul Sem Txve va Si ga mo ye ne bis dros aS ka rad ar-

Rvevs ke Til sin di si e re bis prin ci piT an ke Ti li zne o bis prin ci piT, an sa mar Tlis eko-

no mi ku ri miz niT gan sazR vrul far glebs (sa ber Zne Tis sk-is 281-e mux li, rom lis sa Ta-

u ria `uf le bis bo ro tad ga mo ye ne ba”); 4) ga mo i ye ne ba ucx o e lis mi er da mi si ga mo ye ne ba

ewi na aR mde ge ba sa ber Zne Tis sa ja ro wes rigs (sa ber Zne Tis sk-is 33-e mux li).

ame ri kis uni fi ci re bu li sa vaW ro ko deq sis 2-302-e pa rag raf Si ga mo i ye ne ba xel-

Sek ru le bis, xel Sek ru le bis na wi lis an cal ke u li pi ro bis `ga u mar Tleb lo bis~

(unconscionable – ara ke Til sin di si e re ba) cne ba. mo sa mar Tles uf le ba aqvs ar da ak ma yo fi-

los ga u mar Tle be li xel Sek ru le bis iZu le bi Ti Ses ru le bis moTx ov na. mas Se uZ lia ga-

u mar Tle be li pi ro bis ga re Se xel Sek ru le bis na wi li mi iC ni os Za la Si myo fad an SezR-

u dos ne bis mi e ri ga u mar Tle be li pi ro bis ga mo ye ne ba ise, rom Ta vi dan iq nes aci le bu li

ga u mar Tle be li Se de ge bi.39 sa er To (zo ga di) mid go ma mdgo ma re obs ima Si, rom ga u mar-

Tleb lad un da Ca iT va los sa xel Sek ru le bo pi ro be bi, rom le bic im de nad cal mxri vi a,

rom es, xel Sek ru le bis da de bis mo men tSi ar se bu li ga re mo e be bis gaT va lis wi ne biT, ga-

u mar Tle be li a.40 da uS ve be lia xel Sek ru le ba Se i cav des iseT pi ro bebs, rom le bic ara-

go niv ru lad xel say re lia mxo lod er Ti mxa ri saT vis. ise Ti ter mi nis ga mo ye ne ba, ro-

go ric aris `ga u mar Tleb lo ba~, sa sa mar Tlos aZ levs Se saZ leb lo bas, Tvi Ton Se a fa sos,

ram de nad aris da cu li ba lan si mxa re Ta sa xel Sek ru le bo uf le ba- mo va le o bebs So ris.

xel Sek ru le bis pi ro be bis gar da, mo sa mar Tlem un da ga mo ik vli os xel Sek ru le bis da-

de bis kon kre tu li ga re mo e be bi, ra Ta da ad gi nos ga u mar Tle be li pi ro be bis kon tra hen-

ti saT vis Tav smox ve vis faq ti.

36 Medicus D., Bürgerliches Recht, 18 Aufl , Köln, Berlin, Bonn, München, 1999, 42-44 .37 Kötz H., Europäisches Vertragsrecht: b.d.1., Tübingen, 1996, 217.38 Handbuch des Kaufvertragsrechts in den EG-staaten einschl. Österreich, Schweiz und Un-Kaufrecht. herg.

von Dr. Friedrich Grafvon Westphalen, Jan Willem Bitter, Charis A. Chaldoupis, Verlag O. Schmidt, Koln, 1992, Rn. 36, 495-496.

39 Единообразный торговый кодекс США, Пер. с англ., Международный центр финансово-экономическо-го развития, М., 1996. 65.

40 Комаров А.С., Ответственность в коммерческом обороте, М., 1991, 155.


282

saf ran geT Si, mom xma reb lis ko deq sis (1993 we li) L.132-1-e mux lis Se sa ba mi sad, ara-

ke Til sin di si e ri pi ro be bi (abusives) ba Ti lad iT vle ba. ara ke Til sin di si e rad Se iZ le ba

Ca iT va los ne bis mi e ri pi ro ba (ro gorc stan dar tu li, ise in di vi du a lu ri), Tu dad ge-

ni li a, rom me war me Tavs ax vevs maT mom xma re bels eko no mi ku ri Za la uf le bis bo ro tad

ga mo ye ne biT (abuse de puissance économique) da amis xar jze iRebs me tis met upi ra te so bas

(avantage excessif). kanonis normebi ar vrceldeba mewarmeebs Soris urTierTobebze.

`ga ri ge ba Ta zo ga di pi ro be bis sa mar Tlis mo wes ri ge bis Se sa xeb~ ger ma ni is 1976

wlis ka no nis 24a pa rag ra fis Se sa ba mi sad, mom xma reb lis mo na wi le o biT da de bul xel-

Sek ru le beb Si ke Til sin di si e re bis kon tro lis er Ta der Ti gan msazR vre li kri te ri u-

mia xel Sek ru le bis pi ro be bis (ro mel Ta Si na ar szec mom xma re be li gav le nas ver ax dens)

wi nas wa ri for mu li re ba – Tun dac xel Sek ru le bis pi ro be bi ga miz nu li (gan kuT vni li)

iyos er Tje ra di ga mo ye ne bis Tvis. rac Se e xe ba ko mer ci ul brun vas (me war me ebs So ris

ur Ti er To bebs), ger ma ni is ze mo aR niS nu li ka no nis ga mo sa ye neb lad, ko mer ci ul brun-

va Si au ci le be lia ori wi na pi ro bis Ses ru le ba, ker Zod: sa sa mar Tlo ebs Se uZ li aT Se a-

mow mon `ke Til sin di si e re ba~ an `Ta na zo mi e re ba~ (a dek va tu ro ba) ga ri ge ba Ta mxo lod

im zo ga di pi ro be bi sa, rom le bic wi nas war iyo for mu li re bu li er T-er Ti mxa ris mi er

mra val je ra di ga mo ye ne bis Tvis.

im ur Ti er To bi sa gan gan sxva ve biT, rom leb Sic mom xma reb le bi mo na wi le o ben, wi-

nas wa ri for mu li re bis kri te ri u mis ga mo ye ne ba ise Ti kri te ri u mis ga re Se, ro go ric

aris mra val je ra di ga mo ye ne ba, ar Se iZ le ba iyos mxa re Ta Za le bis uTa nas wo ro bis sak-

ma ri si da mam tki ce be li faq to ri ko mer ci ul brun va Si xel Sek ru le bis da de bis dros.41

saq me isa a, rom yve la ofer tSi wi nas war da sru lad un da iyos Ca mo ya li be bu li xel Sek-

ru le bis pi ro be bi, rad gan mxo lod aq cep ti (cvli le be bis ga re Se) iw vevs xel Sek ru le-

bis da de bas. ami tom au ci le be lia da ma te bi Ti kri te ri u me bis ga mo ye ne ba imis da sam tki-

ceb lad, rom mxa re Ta Za le bi ara Ta na ba ria da swo red am gva ri uTa nas wo ro ba gax da xel-

Sek ru le ba Si ara ke Til sin di si e ri pi ro be bis Se ta nis mi ze zi da er T-erT mxa res mis ca

xel Sek ru le bis pi ro be bis gan sazR vris uf le bis bo ro tad ga mo ye ne bis Se saZ leb lo ba.

aseT kri te ri ums war mod gens xel Sek ru le bis pi ro be bis mra val je ra di ga mo ye ne ba.

Tu pi ri saT vis xel Sek ru le bis ara ke Til sin dsi e ri pi ro be bi sa gan dac vis uf le-

bis mi ni We bis wi na pi ro ba xel Sek ru le bis pi ro be bis stan dar ti ze ba a, Sem Ta va ze bels Se-

uZ lia da am tki cos, rom pi ro ba Se Tan xme bu li iyo in di vi du a lu ri we siT, Se sa ba mi sad,

pi ro bis ba Ti lad cno bis Se sa xeb nor me bi ar Se iZ le ba ga mo ye ne bul iq nen.

rac Se e xe ba xel Sek ru le bis pi ro be bis nam dvi lo bis Se fa se bas sa sa mar Tlos mi er,

un da aRi niS nos, rom mniS vne lo ba eni We ba ga re mo e bebs, ro mel pi ro beb Sic da i do xel-

Sek ru le ba, ro mel Sic ga mo ye ne bu li iyo esa Tu is daT qma. sa sa mar Tlom un da da ad gi-

nos, Se u sa ba mod la xavs Tu ara xel Sek ru le bis pi ro ba me o re mxa ris in te re sebs; an me o-

re mxa ris in te re se bis sa wi na aR mde god ise zRu davs xel Sek ru le bis bu ne bi dan ga mom di-

na re ar se biT uf le beb sa da mo va le o bebs, rom saf rTxe eq mne ba xel Sek ru le bis miz nis

miR we vas; an saq mis yve la ga re mo e bis gaT va lis wi ne biT, uxe Sad ar Rvevs me o re mxa ris in-

te re sebs.

ga ri ge ba Ta zo ga di pi ro be bis sa mar Tlis mo wes ri ge bis Se sa xeb ger ma ni is 1976 wlis

ka no nis me-9 pa rag ra fis Se sa ba mi sad (es nor ma moq me debs ro gorc ko mer ci ul brun va Si,

41 Larenz K., Wolf M., Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 8. Aufl . C.H. BeckscheVerlagsbuchhandlung, §42, München,1997, Rn. 31.



283

ise mom xma reb leb Tan ur Ti er To beb Si), xel Sek ru le bis zo gad (a nu stan dar tul) pi ro-

beb Si asa xu li daT qme bi ba Ti li a, Tu isi ni ke Til sin di si e re bis prin ci pis (ndo bi sa da

er Tgu le bis prin ci pis) sa wi na aR mde god ara Ta na zo mi e rad (u nan ge mes sen) la xa ven xel-

Sek ru le bis me o re mxa ris uf le beb sa da in te re sebs. in te re se bis ara Ta na zo mi e ri Se-

lax va `i va ra u de ba sa eW vo o bis Sem Txev va Si~, Tu xel Sek ru le bis stan dar tu li pi ro ba

Se u Tav se be lia sa ka non mdeb lo mo wes ri ge bis Zi ri Tad ide eb Tan, rom le bic uar yo Sem-

Ta va ze bel ma, an Tu is im de nad zRu davs xel Sek ru le bis bu ne bi dan ga mom di na re ar se biT

uf le beb sa da mo va le o bebs, rom saf rTxe eq mne ba xel Sek ru le bis miz nis miR we vas.

ro de sac sa sa mar Tlo wyvets ke Til sin di si e re bis prin ci pis moTx ov nis dar Rve-

vis sa fuZ vliT stan dar tu li pi ro bis ba Ti lad cno bis sa kiTxs, man un da Se a mow mos,

xel Sek ru le bis da de bi sas ram de nad iyo SezR u du li kon tra hen tis ne bis Ta vi suf le-

ba. gaT va lis wi ne bul un da iq nes ase ve kon tra hen tis sa mar Tleb riv mdgo ma re o ba Si dis-

pro por ci a. xel Sek ru le bis pi ro ba ba Ti lad un da Ca iT va los, Tu igi ke Til sin di si e re-

bis prin ci pis sa wi na aR mde god uxe Sad ar Rvevs kon tra hen tis in te re sebs. stan dar tu li

pi ro be bis Sem Ta va ze bel ma un da da ic vas ke Til sin di si e re bis prin ci pi mxa re Ta uf le-

be bi sa da mo va le o be bis gan sazR vris dros. `sa xel Sek ru le bo sa mar Tlis Se sa xeb~ Ci ne-

Tis sa xal xo res pub li kis 1999 wlis 15 mar tis ka no nis me-40 mux lis Ta nax mad, stan dar-

tu li pi ro ba ba Ti li a, Tu ase Ti pi ro ba ga mo ricx avs Sem Ta va zeb lis pa su xis mgeb lo bas,

zrdis me o re mxa ris pa su xis mgeb lo bas, an ar Tmevs, us pobs me o re mxa res ma te ri a lur

uf le bebs.

`xel Sek ru le bis ara ke Til sin di si e ri pi ro be bis Se sa xeb~ di di bri ta ne Tis 1977

wlis ka no ni (Unfair Contract terms Act 1977) iye nebs go niv ru lo bi sa da sa mar Tli a no bis prin-

cips pa su xis mgeb lo bis Sem zRu da vi an ga mom ricx ve li pi ro be bis Si na ar sze kon tro lis

kri te ri u mad. sa mar Tli a no bi sa da go niv ru lo bis moTx ov nis ar si isa a, rom Se sa ba mi si

pi ro ba war mo ad gens sa mar Tli an da go niv rul pi ro bas xel Sek ru le ba Si Ca sar Ta vad im

ga re mo e be bis gaT val si wi ne biT, rom le bic cno bi li an gaT val si wi ne bu li un da yo fi li-

yo mxa re e bis mi er xel Sek ru le bis da de bis dros (me-11 mux lis 1-li pun qti). am ri gad,

xel Sek ru le bis pi ro bis ara ke Til sin di si e re ba imiT ga mo i xa te ba, rom am gva ri pi ro ba

im pirs, rom lis wi na aR mde gac igi aris ga mo ye ne bu li, us pobs an Se iZ le ba mo us pos mi ni-

We bu li gan sa kuT re bu li uf le ba, rom li Tac es pi ri aR Wur vi lia so ci a lu ri po li ti-

kis far gleb Si, an ise Ti uf le be bi, ro me la go niv ru li mo lo di ni Se iZ le ba hqon da sa-

qon lis (mom sa xu re bis) mim Rebs xel Sek ru le bis da de bis dros.42 mtki ce bis tvir Ti, rom

esa Tu is pi ro ba ar Se e sa ba me ba go niv ru lo bis kri te ri ums, ekis re ba mxa res, ro me lic

am tki cebs, rom pi ro ba ar Se e sa ba me ba go niv ru lo bis kri te ri ums.43

rac Se e xe ba qar Tul sa mar Tals, ucx o u ri ga moc di le bis gaT va lis wi ne biT Se iZ-

le ba ga mo ik ve Tos ram de ni me mniS vne lo va ni de bu le ba. ker Zod, xel Sek ru le bis stan-

dar tu li pi ro ba un da Se e sa ba me bo des ke Til sin di si e re bis prin cips, niS navs, rom:

1) ak rZa lu lia uC ve u lo daT qme bis ga mo ye ne ba. aR niS nu li we si mxa res icavs mo u-

lod ne lo bi sa gan. mxa res un da Se eZ los ndo ba imi sa, rom xel Sek ru le bis stan dar tu-

li pi ro be bi mo ce mu li iq ne ba iseT for ma Si, ro mel sac, Cve u leb riv, un da elo de bo des

42 Зименкова О. Н., Недобросовестные условия в договорах с потребителями: законодательство и практи-ка зарубежных стран. Основные институты гражданского права зарубежных стран. Сравнительно-пра-вовое исследование. М., 1999, 407-408.

43 Комаров А.С., Ответственность в коммерческом обороте, М. ,1991, 154.


284

mxa re ase Ti xel Sek ru le bis dros.44 am nor mebs zog jer ,,si ur priz“ nor mebs uwo de ben.

ka non mde be li maq si ma lu rad icavs kli ents e.w. si ur pri zi pi ro be bis gan, e.i. mo u lod ne-

li, uC ve u lo pi ro be bis gan.45 praq ti ka Si, re a lur cxov re ba Si kli en ti iS vi a Tad Tu swav-

lobs xel Sek ru le bis yve la pi ro bas cal -cal ke. kli en ti mo e lis, rom xel Sek ru le bis

stan dar tul pi ro beb Si uC ve u lo daT qma ar iq ne ba gaT va lis wi ne bu li. ise Ti pi ro be bi,

rom leb sac ga re mo e be bis da mi xed viT, da gan sa kuT re biT xel Sek ru le bis zo ga di xa si a-

Tis mi xed viT, ar mo e lis kli en ti, ar iq ce va xel Sek ru le bis Se mad ge nel na wi lad.

imas, Tu ram de nad aris esa Tu is pi ro ba uC ve u lo, mo sa mar Tle gan sazR vravs yo ve-

li Sem Txve vis ga re mo e be bis mi xed viT.

2) ak rZa lu lia kon tra hen tis in te re se bis ara Ta na zo mi e ri Se lax va. ara Ta na zo mi-

e rad iT vle ba pi ro ba, rom lis meS ve o bi Tac Sem Ta va ze be li cdi lobs cal mxri vad asa xos

xel Sek ru le ba Si Ta vi si in te re se bi ise, rom me o re mxa res amis sa nac vlod (sa kom pen sa-

ci od) ara fe ri Ses Ta va zos. amas Tan, ara Ta na zo mi e re ba da mo ki de bu lia sa mar Tlis Zi ri-

Tad ide eb Tan da, xel Sek ru le bis bu ne bi dan ga mom di na re, kon tra hen tis in te re seb Tan

xel Sek ru le bis pi ro bis Se sa ba mi so ba ze. xel Sek ru le bis pi ro be bis Ta na zo mi e re bis Se-

sa fa seb lad ag reT ve Se iZ le ba ga mo ye ne bul iq nes mxa re Ta in te re se bis Se da re bis me To-

di. Tum ca da uS ve be lia xel Sek ru le bis fa sis Ta na zo mi e re bis kon tro li. im de nad, ram-

de na dac stan dar tu li pi ro be bis Si na arss gan sazR vravs er T-er Ti mxa re, am gva ri mxa-

ri saT vis di dia cdu ne ba, xel Sek ru le ba Si Se i ta nos Ta vis Tvis xel say re li rac Se iZ le-

ba me ti pi ro ba, amas Tan, kon tra hen tis in te re se bis gaT va lis wi ne ba sa er Tod ar xde ba.

ssk-is 346-e mux lis ana li zi dan ga mom di na re, ucx o ur doq tri na ze day rdno biT, Se iZ-

le ba da vas kvnaT, rom igi iT va lis wi nebs ori sa xis Sem Txve vas, ro ca, Cve u leb riv, iva ra-

u de ba er T-er Ti mxa ris in te re se bis ara Ta na zo mi e ri Se lax va. ker Zod, pir vel jguf Si

igu lis xme ba Sem Txve ve bi, ro ca sa xel Sek ru le bo daT qma Se u Tav se be lia sa mar Tlis ar-

se biT prin ci peb Tan. ma ga li Tad, im pi ro bis mi marT ke Til sin di si e re bis prin ci pis ga-

mo ye ne bis Se sa xeb, ro me lic ucx o ur sa vaW ro war mo mad ge nels ar Tmevs kom pen sa ci is ga-

dax dis moTx ov nis uf le bas xel Sek ru le bis Sewy ve ti sas,46 mi Ti Te bu lia li te ra tu ra Si.

sa mar Tlis prin ci peb Si igu lis xme ba dis po zi ci u ri we se bi (e .i. nor ma ti u li aq te-

bis da, pir vel yov li sa, sk-is nor me bi, Cve u le ba ni, doq tri ni sa da sa sa mar Tlo praq-

ti kis mi er Ca mo ya li be bu li sa mar Tlis prin ci pe bi), rom le bic ga mo i ye ne ba mxo lod iq,

sa dac mxa re eb ma sxva ra me ar ga iT va lis wi nes. faq tob ri vad, 346-e mux lis sa fuZ vel ze,

sa sa mar Tlo eb ma un da Se a mow mon sa mar Tlis dis po zi ci ur nor meb Tan mxa re Ta in te re se-

bis Ta na far do bis Se sa ba mi so ba. mar Ta li a, mxa re ebs uf le ba aqvT xel Sek ru le ba Si ga da-

ux vi on dis po zi ci ur nor mas, amas Tan, xel Sek ru le bis stan dar tu li pi ro be bi, for ma-

lur -sa mar Tleb ri vi Tval saz ri siT, war mo ad ge nen sa xel Sek ru le bo pi ro bebs, dis po-

zi ci ur nor mas akis ria er Tgva ri `ni mu Sis fun qci a“.47

44 Brox H., Walker W., Allgemeines Schuldrecht, 32 Aufl age, Verlag C.H. Beck, München, 2007, 44, naSromSi:

WeWelaSvili z., saxelSekrulebo samarTali (SedarebiTsamarTlebrivi kvleva ZiriTa-

dad qarTuli samarTlis safuZvelze), Tb., 2008, 106.45 Жалинский А., Рёрихт А., Введение в немецкое право, М., 2001, 392.46 Hepting R., Detzer K., Die Abdingbarkeit des Ausgleichsanspruchs ausländischer Handelsvertreter und Ver-

tragshändler insbesondere durch Allgemeine Geschäftsbedingungen // RIW 1989, 337-347.47 Heinrichs H., in :Kommentar zum BGB /Palandt O., 59. Aufl age, Verlag C.H. Beck, München, 2000 (2176)

§9 Rn. 18.



285

ger ma nul ma sa sa mar Tlo praq ti kam (ro me lic qar Tul si nam dvi le Sic mi zan Se wo-

ni lia gaT va lis wi ne bul iq nes) Se i mu Sa va mid go ma, rom lis Se sa ba mi sa dac ga nas xva ve ben

mi zan Se wo ni lo bis mo saz re beb ze da fuZ ne bul we sebs da sa mar Tli a no bis Se sa xeb war-

mod ge ne bi dan ga mom di na re (sa mar Tli a no bis war mod ge neb ze dam ya re bul) prin ci pebs.

pir vel Sem Txve va Si, ro gorc we si, dis po zi ci u ri nor mi sa gan gan sxva ve bu li xel Sek ru-

le bis Si na ar sis gan sazR vris dros sa xe ze ar aris in te re se bis ara Ta na zo mi e ri Se lax va.

Tu ki ka no nis nor miT gaT va lis wi ne bu li we si efuZ ne ba sa mar Tli a no bis prin cips, ma Sin

Se fa se ba xde ba sa mar Tli a no bis Se sa xeb ka non mdeb lis war mod ge ne bi dan ga mom di na re.

amas Tan, Tu ki Sem Ta va ze be li da in te re se bu li a, rom ka no niT dad ge ni li we si sa gan gan-

sxva ve bu lad mo a wes ri gos mxa re Ta ur Ti er To ba, ma Sin sa sa mar Tlom un da da ad gi nos,

kon kre tul Sem Txve va Si Sem Ta va zeb lis in te re sebs un da mi e ni Wos pri o ri te ti, Tu au-

ci le be lia sa mar Tli a no bis prin ci pis sa fuZ vel ze me o re mxa ris in te re se bis dac va.

imis da mi xed viT, Tu ra Se de gebs mog vcems am gva ri Se fa se ba, sa sa mar Tlos ga mo aqvs das-

kvna pi ro bis da saS ve bo bis Se sa xeb. me o re jgu fi Sem Txve ve bi sa gu lis xmobs imas, rom ak-

rZa lu lia xel Sek ru le bas da e kar gos ar si da mniS vne lo ba. ker Zod, in te re se bis ara Ta-

na zo mi er Se lax vas ad gi li aqvs, ro ca, xel Sek ru le bis bu ne bi dan ga mom di na re, ar se bi Ti

uf le be bi da, mo va le o be bi SezR u du lia im de nad, rom saf rTxe eq mne ba xel Sek ru le bis

miz nis miR we vas.48 aseT dros ad gi li aqvs xel Sek ru le bis Zi ri Ta di miz ni sa gan ga dax-

ve vas, xel Sek ru le bis Zi ri Ta di miz nis uar yo fas. Sem Ta va ze be li ar aya li bebs Ta vis

val de bu le bebs da kli en tis uf le bebs, rom le bic au ci le be lia da bu neb ri vi a, Ta vis-

Ta va dia mo ce mu li xel Sek ru le bis Tvis, rac ewi na aR mde ge ba xel Sek ru le bis bu ne bas da

xel Sek ru le bis mniS vne lo bas saf rTxes uq mnis.

xel Sek ru le bis miz ni sa da Si na ar sis sa fuZ vel ze jer un da ga ni sazR vros, Tu ra

war mo ad gens ̀ mo ce mu li xel Sek ru le bis bu ne bas“. xel Sek ru le bis bu ne bi dan ga mom di na-

re obs mxa re Ta ar se bi Ti da ti pu ri uf le be bi da mo va le o be bi. Tu es uf le be bi da mo va-

le o be bi izR u de ba im de nad, rom saf rTxe eq mne ba xel Sek ru le bis miz nis miR we vas, ma Sin

Se sa ba mi si pi ro ba war mo ad gens da uS ve bel pi ro bas. sxvag va rad rom iT qvas, da uS ve be-

lia xel Sek ru le bis stan dar tu li pi ro be bis meS ve o biT xel Sek ru le bas ar si ga mo e ca-

los da xel Sek ru le bas da e kar gos mi za ni. am kri te ri u mis ga mo ye ne bis dros Se fa se bis

mas Sta bia ara ka no niT dad ge ni li ni mu Si, ara med sru li ad kon kre tu li xel Sek ru le ba.

dis po zi ci u ri nor mis, ro gorc ni mu Sis, fun qci as gan sazR vru li mniS vne lo ba

aqvs ara mar to ar se bi Ti prin ci pe bis sa kiTx is far gleb Si, ara med 346-e mux lis gan mar-

te bis sa kiTx Sic. ke Til sin di si e re bis prin ci pis sa fuZ vel ze ger ma ni is umaR les ma fe-

de ra lur ma sa sa mar Tlom Se i mu Sa va `gax sni lo bis, Ri a o bis prin ci pi“ (Transparenzgebot),49 ro me lic av sebs ke Til sin di si e re bis Se sa xeb de bu le bas. aR niS nu li prin ci pis Ta nax-

mad, stan dar tu li pi ro be bis Sem Ta va ze be li val de bu lia me o re mxa ris uf le be bi da

mo va le o be bi Ca mo a ya li bos cxa dad, naT lad, mka fio for miT da im gva rad, rom Se saZ le-

be li iyos am uf le ba- mo va le o ba Ta gan xor ci e le ba. stan dar tu li pi ro be bi un da iyos

na Te li, ga sa ge bi da io lad aR saq me li. da uS ve be lia pi ro be bis Si na ar sis ga bun dov ne ba

ga ur kve ve li, ga u ge ba ri, bun do va ni da rTu lad for mu li re bu li daT qme biT.50 gar da

48 Klunziger E., Einführung in das bürgerliche Recht, 5. Aufl ., Verlag Vahlen, München, 1993, 86, 11.49 germaniis federaluri sasamarTlo, NJW 1984, 171, 172; germaniis federaluri sasamarT-

lo, NJW 1990, 2383.50 Thamm M., Taschenkommentar zum AGB-Gesetz-Heidelberg: Verl. Recht und Wirtschaft, 1998 §9, Rn. 13


286

ami sa, xel Sek ru le ba na Te li, mka fio un da iyos, e.i. xel Sek ru le bis de bu le be bi naT lad

un da iyos gan sazR vru li. ke Til sin di si e re bis sa wi na aR mde go xel Sek ru le bis stan dar-

tu li pi ro be bi sa gan da cu li un da iq nen ro gorc me war me e bi, ise mom xma reb le bic. da uS-

ve be li a, Sem Ta va ze be li stan dar tu li pi ro be bis cal mxri vad gan sazR vri sas iye neb des

sa xel Sek ru le bo pi ro be bis `Se um Cnev lad Tavs mox ve vis“ me Tods. aseT Sem Txve va Si ke-

Til sin di si e re bis prin ci pi zRu davs xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis prin cips da amiT

icavs xel Sek ru le bis sus ti mxa ris in te re sebs. sa yu radR e boa ssk-is 346-e mux lis me-2

wi na da de bac, rom lis Se sa ba mi sa dac, mxed ve lo ba Si un da iq nes mi Re bu li is ga re mo e be bi,

ro mel Ta ar se bo bi sas iq na es pi ro be bi xel Sek ru le ba Si Se ta ni li, mxa re Ta or mxri vi in-

te re se bi da sxva. ma ga li Tad, ba Ti li iq ne ba xel Sek ru le bis stan dar tu li pi ro ba, ro-

me lic, saq mis yve la ga re mo e bis gaT va lis wi ne biT, uxe Sad ar Rvevs kon tra hen tis in te-

re sebs. amas Tan, rad gan stan dar tu li pi ro be biT dgin de ba dis po zi ci u ri nor me bis gan

gan sxva ve bu li we se bi, er Ti mxriv, un da Se fas des dis po zi ci u ri nor me biT dad ge ni li

we se bi sa gan gan sxva ve bu li xel Sek ru le bis stan dar tu li pi ro be bis gan sazR vris (dis-

po zi ci u ri nor me bi sa gan ga dax ve vis) mi zan Se wo ni le ba, ma Sin ro ca dis po zi ci u ri nor-

me bi Ta nab rad iT va lis wi ne ben ori ve mxa ris in te re sebs. me o re mxriv, un da Se mow mdes,

ram de nad Se izR u da kon tra hen tis ne bis Ta vi suf le ba. gaT va lis wi ne bu li un da iq nes ag-

reT ve kon tra hen te bis sa mar Tleb riv mdgo ma re o ba Si dis pro por ci a. ga dam wyve tia kon-

tra hen tis in te re se bis Se lax va xel Sek ru le bis da de bis mo men tSi. Tu xel Sek ru le bis

er T-er Ti pi ro ba uxe Sad ar Rvevs kon tra hen tis in te re sebs, is un da Se fas des er Tob-

li o ba Si da xel Sek ru le bis sxva pi ro be bis gaT va lis wi ne biT.

ro gorc aRi niS na, xel Sek ru le bis stan dar tu li pi ro be bi wi nas war aris Ca mo ya-

li be bu li mra va li xel Sek ru le bis Tvis da maT Sem Ta va ze be li sTa va zobs (ud gens) kli-

ents cal mxri vad. es niS navs, rom Sem Ta va ze be li sar geb lobs xel Sek ru le bis Si na ar sis

cal mxri vad gan sazR vris uf le biT51 da cdi lobs Se bo Wos kli en ti xel Sek ru le bis am

pi ro be biT. Tu sa xel Sek ru le bo pi ro be bi ar yo fi la Se Ta va ze bu li ro me li me mxa ris

mi er (ma ga li Tad, Tu xel Sek ru le bis pi ro be bi mxa re ebs Ses Ta va za no ta ri us ma), ma Sin

iT vle ba, rom isi ni ar yo fi la gan sazR vru li cal mxri vad da ase Ti pi ro be bi ar eq ce-

vi an stan dar tu li pi ro be bis mom wes ri ge be li nor me bis moq me de bis sfe ro Si. mag ram am

Sem Txve va Si Se saZ le be lia ke Til sin di si e re bis prin cip Tan xel Sek ru le bis pi ro be bis

Si na ar sis Se sa ba mi so bis Se mow me ba.52

sa xel Sek ru le bo pi ro ba ar Se iZ le ba Ca iT va los sta n dar tul pi ro bad, Tu igi mxa-

re eb ma er Tob li vad gan sazR vres. xel Sek ru le bis pi ro ba ma Sin iT vle ba mxa re Ta So ris

Se Tan xme bu lad, ro ca Sem Ta va ze bel ma kon tra hents mis ca xel Sek ru le bis pi ro be bis

gan sazR vra Si mo na wi le o bis re a lu ri Se saZ leb lo ba da, Ta vis mxriv, kon tra hen tma ga-

na xor ci e la Ta vi si uf le ba. me o re mxa res un da hqon des xel Sek ru le bis pi ro bis Si na-

ar sis an xel Sek ru le bis mTe li stan dar tu li na wi lis Se mow me bis da maT Si cvli le be-

bis Se ta nis Se saZ leb lo ba. Sem Ta va ze bel ma kon tra hents se ri o zu li gan zrax viT un da

Ses Ta va zos gan sa xil ve lad xel Sek ru le bis stan dar tul pi ro beb Si asa xu li de bu le-

be bi da mi a ni Wos kon tra hents Ta vi suf le ba, Ca mo a ya li bos xel Sek ru le bis pi ro be bi,

ra Ta da cul iq nes kon tra hen tis in te re se bi. pir vel yov li sa, kon tra hents un da hqon-

51 Brox H., Allgemeines Schuldrecht/von Hans Brox. 24 Aufl ., Beck, München, 1997, 29 Rn., 46.52 germaniis federaluri sasamarTlo, NJW 1988, 1972.



287

des xel Sek ru le bis im pi ro be bis Si na ar sze gav le nis mox de nis Se saZ leb lo ba, ro mel Ta

meS ve o biT xde ba dis po zi ci u ri nor miT gaT va lis wi ne bu li we sis Sec vla an Sev se ba. Tu

mo la pa ra ke ba Ta sa ga ni iyo xel Sek ru le bis mxo lod ro me li me cal ke u li pi ro ba da ara

xel Sek ru le bis wi nas war Ca mo ya li be bu li yve la pi ro ba, ma Sin da nar Ce ni pi ro be bi iT-

vle ba xel Sek ru le bis stan dar tul pi ro be bad.53 xel Sek ru le bis wi nas war Ca mo ya li be-

bu li pi ro be bis mar to o den gan xil va mxa re Ta So ris an ma Ti Si na ar sis da mniS vne lo bis

mar to o den gan mar te ba ar Se iZ le ba Ca iT va los `pi ro bis Se Tan xme bad~. mar to o den gan-

mar te ba ar niS navs, rom mxa re eb ma mo i la pa ra kes (mxa re e bi Se Tan xmdnen), Tu amas Tan kon-

tra hents ar hqon da re a lu ri San si, ra i me Se ec va la xel Sek ru le bis pi ro beb Si.54 mag ram

am Sem Txve va Si uk ve ar Se iZ le ba ga mo ye ne bul iq nes ssk-is 344-e mux li (uC ve u lo, mo u-

lod ne li daT qme bis ak rZal va), rad gan pi ro ba, rom lis mniS vne lo bac zus tad ga ne mar ta

kon tra hents, ar Se iZ le ba iyos uC ve u lo (mo u lod ne li).

Se Tan xme bas ara aqvs ad gi li ma Si nac, ro ca xel Sek ru le bis stan dar tul teq stSi

kli ents eZ le va Se saZ leb lo ba ar Ce va ni mo ax di nos sxva das xva al ter na ti vas So ris, ker-

Zod Se mo xa zos Ta vis Tvis sa sur ve li pi ro be bi, an ga da xa zos ara sa sur ve li pi ro be bi.55 ar

aris sak ma ri si, Tu myid vels hqon da mxo lod xel Sek ru le bis teq stis Sem ci re bis Se saZ-

leb lo ba, an ro ca stan dar tul teq stSi da to ve bu lia ad gi le bi, rom le bic iv se ba mo la-

pa ra ke ba Ta Se de ge bis Se sa ba mi sad (e .i. ro ca Se saZ le be li a, mxo lod da ma te be bis Se ta na).

mniS vne lo va nia mtki ce bis tvir Tis ga na wi le bis sa kiTx i. ker Zod, mxa rem, ro me lic

mi u Ti Tebs (ey rdno ba) stan dar tul pi ro beb ze, sa eW vo o bis Sem Txve va Si un da da am tki-

cos, rom stan dar tu li pi ro be bi xel Sek ru le bis na wi lad iq cnen. im mxa res, ro me lic

mi u Ti Tebs dam ca vi nor mis (mo ce mul Sem Txve va Si ssk-is 346-e mux li) ga mo ye ne bis au ci-

leb lo ba ze, ekis re ba imis mtki ce bis tvir Ti, rom sa da vo pi ro be bi war mo ad ge nen xel Sek-

ru le bis stan dar tul pi ro bebs. Tu Sem Ta va ze be li ga nacx a debs, rom kon kre tul Sem-

Txve va Si pi ro be bi ara mar to Se ta ni l iq na xel Sek ru le ba Si, ara med war mo ad ge nen in di-

vi du a lu ri mo la pa ra ke be bis sa gans, ma Sin am ga re mo e bis mtki ce bis tvir Ti mas ekis re ba.

4. 2. pi ro bi Tad ba Ti li stan dar tu li pi ro be bi

ssk-is 346-e mux lis gan xil vi sas mxed ve lo bi dan ar un da ga mog vrCes 347-348-e mux-

le bi. mi u xe da vad imi sa, rom 347-348 mux le bi sa me war meo anu ko mer ci ul brun va Si uSu-

a lod ar ga mo i ye ne ba (a ma ze pir da pir aris mi Ti Te bu li aR niS nul mux leb Si), isi ni mniS-

vne lo van rols as ru le ben ssk-is 346-e mux lis gan mar te bis dros. ami tom sa in te re soa

am nor meb Si asa xu li de bu le be bis ana li zic. Ta vi si ar siT, 347-348-e mux leb Si asa xu li

ak rZal ve bi war mo ad gens 346-e mux lSi asa xu li ge ne ra lu ri nor mis da kon kre te bas ara-

sa me war me o, ara ko mer ci ul brun va Si. 347-e- 348-e mux leb Si sa u ba ria iseT stan dar tul

pi ro beb ze, rom le bic da uS veb lad la xa ven er T-er Ti mxa ris in te re sebs, an rom leb Sic

ad gi li ar aqvs in te re se bis ga wo nas wo re bas, da ba lan se bas. Se sa ba mi sad, iba de ba kiTx va,

Tu 347-e mux lSic da 348-e mux lSic sa u ba ria xel Sek ru le bis ise Ti stan dar tu li pi ro-

be bis ba Ti lo ba ze, rom leb sac Sem Ta va ze be li iye nebs ara me war me fi zi ku ri pi re bis mi-

53 germaniis federaluri sasamarTlo, NJW-RR 1996, 783.54 germaniis federaluri sasamarTlo, NJN 1984, 171.55 germaniis federaluri sasamarTlo, NJW 1987, 2011.


288

marT, ma Sin ram ga na pi ro ba sk-Si am nor me bis cal -cal ke mux le bis sa xiT ar se bo ba? un da

iT qvas, rom es ar mom xda ra Sem Txve vi To bis an sa ka non mdeb lo teq ni kis xar ve zis ga mo.

saq me isa a, rom ssk-is 347-e mux lSi gan sazR vru lia pi ro bi Tad ak rZa lu li daT qme bi, xo-

lo 348-e mux lSi – ab so lu tu rad ak rZa lu li daT qme bi.

ssk-is 347-e mux lis mo ce mu li pi ro be bis Ca mo naT val Si mud mi vad gvxvde ba ise Ti

cne be bi, rom leb sac sWir de baT sa sa mar Tlos mi er Se fa se ba. sa u ba ria iseT cne beb ze,

ro go re bi caa `Se u sa ba mod xan grZli vi“ an àS ka rad mci re va de bi“, à ra sak ma ri sad gan-

sazR vru li va de bi“ da a.S. ssk-is 347-e mux lSi gan sazR vru li pi ro be bi Se iZ le ba ba Ti-

lad Ca iT va los saq mis kon kre tu li ga re mo e be bis Ses wav lis dros. ba Ti lo bis faq tis

da sad ge nad sa Wi roa sa sa mar Tlom gan mar tos mo ce mu li cne be bi.

pi ro bi Tad ak rZa lu li daT qme bi, rom le bic Ca moT vli lia ssk-is 347-e mux lSi, nam-

dvi lia gan sazR vru li wi na pi ro be bis ar se bo bi sas. ker Zod, mo sa mar Tlem xel Sek ru le-

bis stan dar tu li pi ro be bis ana li zi sas, 347-e mux lis Si na ar si dan ga mom di na re, un da

ga mo i ye nos Sem de gi kri te ri u me bi:

a) Ta na zo mi e re ba (i gu lis xme ba va dis Ta na zo mi e re ba xel Sek ru le bis Ses ru le bi-

sas, aq cep ti re bi sas, Ses ru le bis va dis ga da de bis, va dis gag rZe le bi sas; gan xor ci e le-

bu li Ses ru le bi saT vis ga sam rje los Ta na zo m ie re ba; ga we u li xar je bis anazR a u re bis

Ta na zo mi e re ba);

b) gan sazR vru lo ba (i gu lis xme ba Ses ru le bis, aq cep ti re bis, va dis ga da de bis, va-

dis gag rZe le bis gan sazR vru lo ba);

g) obi eq tu rad ga mar Tle bu lo ba da spe ci a lu ri mi Ti Te bis ar se bo ba (xel Sek ru-

le ba ze ua ris Tqma ga mar Tle bu li un da iyos da ar un da gan xor ci el des xel Sek ru le ba-

Si mi Ti Te bu li sa fuZ vlis ga re Se; xel Sek ru le ba ze ua ris Tqmis sa fuZ ve li spe ci a lu-

rad un da iyos mi Ti Te bu li xel Sek ru le ba Si);

d) yu rad sa Re bi in te re sis ar se bo ba;

e) mi sa Re bo ba me o re mxa ri saT vis (i gu lis xme ba Se pi re bu li Ses ru le bis Sec vlis,

xel Sek ru le ba Si cvli le bis Se ta nis mi sa Re bo ba);

4.3. ab so lu tu rad ba Ti li stan dar tu li pi ro be bi

ssk-is 347-e mux li sa gan gan sxva ve biT, 348-e mux li ar Se i cavs ga nu sazR vrel cne-

bebs (ga mo nak liss Se ad gens ama ve mux lis à“ qve pun qti). ssk-is 348-e mux lis sa wi na aR mde-

go pi ro be bi ba Ti lia da ba Ti lad ma Ti miC ne vi saT vis da ma te biT sa sa mar Tlos gan mar-

te ba sa Wi ro ar aris. ssk-is 348-e mux lSi Ca moT vli li daT qme bi ba Ti lad Ca iT vle ba ne-

bis mi er Sem Txve va Si da isi ni ar aZ le ven mo sa mar Tles Ta vi su fa li Se fa se bis Se saZ leb-

lo bas. am de nad, 348-e mux lSi Ca moT vli lia ab so lu tu rad ba Ti li pi ro be bi. Tu ara sa-

me war meo brun va Si ga mo ye ne bu li ro me li me gan sazR vru li daT qma ar aris mi Ti Te bu li

347-e- 348-e mux leb Si, un da Se mow mdes, war mo ad gens Tu ara am gva ri daT qma uC ve u lo (mo-

u lod nel) daT qmas ssk-is 344-e mux lis mniS vne lo biT an ara Ta na zo mi er daT qmas ssk-is

346-e mux lis mniS vne lo biT. am Tval saz ri siT, ke Til sin di si e re bis prin ci pis, ro gorc

ge ne ra lu ri nor mis, sa fuZ vel ze, mo sa mar Tles eZ le va ise Ti daT qme bis kon tro lis Se-

saZ leb lo bac, ro mel Ta ar se bo bis Se sa xe bac ka non mde bel ma sk-is mi Re bis dro i saT vis

jer ki dev ar ico da da ami tom ar Se eZ lo pir da pir mi e Ti Te bi na 347-348-e mux leb Si.



289

praq ti ka Si xel Sek ru le bis stan dar tu li pi ro be bis da saS ve bo bis Se mow me ba un da

da viwy oT ssk-is 348-e mux liT da mxo lod Sem deg, sa Wi ro e bis Sem Txve va Si, ga mo vi ye noT

347-e mux li. ase Ti mid go ma aqvT ana lo gi u ri sa kiTx e bi sad mi ger ma nel iu ris tebs.56 Tu

daT qma ar mi e sa da ge ba Sem Txve va Ta ar cerT mi Ti Te bul jgufs, ma Sin ga mo ye ne bul un da

iq nes ssk-is 346-e mux liT dad ge ni li ge ne ra lu ri nor ma. ssk-is 346-e mux lSi dad ge ni li

ak rZal va kon tra hen tis in te re se bis ara Ta na zo mi e ri Se lax vi sa, mniS vne lo van rols as-

ru lebs ag reT ve ssk-is 347-e mux lis gan mar te bi sas. Ta vis mxriv, ssk-is 347-e- 348-e mux-

le bi ar se biT gav le nas ax de nen ssk-is 346-e mux lis gan mar te ba ze iq, sa dac ssk-is 347-e-

348-e mux le bi uSu a lod ar ga mo i ye ne bi an, ker Zod ki, sa me war meo brun va Si.

das kvnis sa xiT un da iT qvas Sem de gi: ke Til sin di si e re bis prin cips rom xel Sek ru-

le ba Ta kon tro li sa da ko req ci is fun qcia ga aC ni a,57 naT lad vlin de ba xel Sek ru le ba-

Ta stan dar tu li pi ro be bis mom wes ri ge bel nor meb Si. stan dar tu li pi ro be bis Si na ar-

sze ma te ri a lur sa mar Tleb ri vi kon tro li ga ni sazR vre ba ssk-is 343-348-e mux le biT. am

nor ma Ta ar si da mniS vne lo ba isa a, rom au ci le be lia ima ze uf ro mkac rad Se izR u dos

stan dar tu li pi ro be bis Si na ar sis gan sazR vris Ta vi suf le ba, vid re es aris dad ge ni-

li xel Sek ru le bis Ta vi suf le bis SezR ud vis zo ga di we se biT, rad gan sxva Sem Txve va Si

xel Sek ru le bis stan dar tu li pi ro be bis Si na ar sis Ta vi suf lad gan sazR vris prin cips

ga mo i ye neb da mar to o den Sem Ta va ze be li, xo lo kli en ti iZu le bu li iq ne bo da Ta vi suf-

lad mar to o den is ga ne sazR vra, da e do Tu ar da e do xel Sek ru le ba. bu neb ri vi a, rom

kli ents ar un da Se e la xos da arc Se iZ le ba Se e la xos Ta vi si uf le be bi. es aris so ci a-

lu ri sa xel mwi fos mar Tlwes ri gis upi ro bo mi za ni.58 am miz nis mi saR we vad ssk-is 347-e-

348-e mux leb Si mo ce mu lia im ak rZa lu li stan dar tu li pi ro be bis sak ma od mo cu lo bi-

Ti Ca mo naT va li, rom le bic sa zi a noa kli en ti saT vis. mag ram am gva ri ka zu is ti ki sa da ak-

rZa lu li pi ro be bis de ta lu rad gan sazR vris mi u xe da vad, ar aris ga mo ricx u li sa xe ze

iyos sxva da uS ve be li pi ro bac, ro me lic am Ca mo naT val Si ar aris gaT va lis wi ne bu li,

rac war mo Sobs xar vezs sa mar Tal Si. xar ve zis daZ le vis Se saZ leb lo bas ki iZ le va ssk-

is 346-e mux liT gaT va lis wi ne bu li ge ne ra lu ri pi ro ba stan dar tul sa xel Sek ru le bo

daT qmeb Si ke Til sin di si e re bis prin ci pis dac vi sa. aR niS nu li prin ci pi stan dar tu li

pi ro be bis Si na ar sze kon tro lis sa zoms war mo ad gens. sa yu radR e boa 346-e mux lis Si-

na ar si. ker Zod, es nor ma ori wi na da de bis gan Sed ge ba. pir ve li wi na da de bi dan ga mom-

di na re, ke Til sin di si e re bis prin ci pi stan dar tu li pi ro be bis Si na ar sze kon tro lis

sa bo loo da im pe ra ti u li sa zo mia (far gle bi a) war mo ad gens. me o re wi na da de ba ki sa sa-

mar Tlos uf le bas aZ levs pi ro bis ba Ti lad cno bis dros mxed ve lo ba Si mi i Ros is ga re-

mo e be bi, ro mel Ta ar se bo bi sas iq na es pi ro be bi xel Sek ru le ba Si Se ta ni li, mxa re Ta or-

mxri vi in te re se bi da sxva. sa u ba ria ga re mo e beb ze, rom leb mac ga na pi ro bes (ga mo iw vi es)

ba Ti li pi ro bis da de ba, xel Sek ru le ba Si Se ta na, xel Sek ru le bis da de ba. Se sa ba mi sad,

me o re wi na da de bis Si na ar si am ci rebs ke Til sin di si e re bis Se sa xeb ge ne ra lu ri pi ro bis

rols da kon trols xdis uf ro kon kre tuls.

56 Medicus D., Bürgerliches recht: Eine nach Anspruchgrundlagen geordnete Darstellung zur Examensvorberei-tung Von Dieter Medicus: 18 Aufl ., Köln; Berlin; Bonn; München: Heymanns 1999 Gernhuber. Fortgef. von Dr. Barbara Grunewald, 4 Aufl ., Beck, München, 1998, 28, Rn. 9 und 10.

57 vaSakiZe g., samoqalaqo kodeqsis garTulebul valdebulebaTa sistema, Tb., 2010, 67.58 Heinrichs H., Palandt O., 2388, miTiTebulia naSromidan: Жалинский А., Введение в немецкое пра-

во, М., 2001, 394.


290

rac Se e xe ba stan dar tu li pi ro be bis Si na ar sis kon tro lis far glebs, Ta vi si Si na-

ar siT stan dar tu li pi ro be bi eq vem de ba re bi an ka no nis sa fuZ vel ze kon trols mxo lod

im Sem Txve va Si, ro de sac isi ni sa mar Tlis nor me bis gan gan sxva ve bul we sebs iT va lis wi-

ne ben an av se ben sa mar Tlis nor mebs (ssk-is 342-e mux lis 1-li na wi li).

5. xel Sek ru le bis stan dar tu li pi ro be bis ba Ti lo bis Se de ge bi

Tu xel Sek ru le bis er T-er Ti an ram de ni me stan dar tu li pi ro ba ba Ti li a, sa xel-

dobr, imis ga mo, rom isi ni ewi na aR mde ge bi an ssk-is 344-e, 346-e, 347-e- 348-e mux lebs,

aseT dros moq me debs prin ci pi: Tu xel Sek ru le bis er T-er Ti pi ro ba ba Ti li a, da nar Cen

na wil Si xel Sek ru le ba Za la Si rCe ba ga ri ge bis na wi lob riv ba Ti lo bis Se sa xeb nor me bis

Se sa ba mi sad. ba Ti li daT qme bis nac vlad, aseT dros mi zan Se wo ni li iq ne ba im dis po zi-

ci u ri nor me bis an sa vaW ro Cve u le be bis ga mo ye ne ba, ro mel Ta moTx ov ne bis gan gan sxva-

ve bu lad, ke Til sin di si e re bis prin ci pis sa wi na aR mde god, mxa re eb ma xel Sek ru le ba-

Si ga iT va lis wi nes esa Tu is we si. `stan dar tu li pi ro bis er T-er Ti ni Sa ni isi ca a, rom

mi si meS ve o biT xde ba ka no niT dad ge ni li nor me bi sa gan gan sxva ve bu li da ma Ti Sem vse bi

we se bis dad ge na~.59 ro me li me pi ro bis ba Ti lo bis ga mo mTe li xel Sek ru le ba Se iZ le ba

miC ne u li iq nes ba Ti lad im Sem Txve va Si, ro de sac mxa re e bi ar da deb dnen xel Sek ru le-

bas ase Ti pi ro bis ga re Se, an ro de sac xel Sek ru le bis Ses ru le ba er T-er Ti mxa ri saT vis

me tad mZi me tvir Ti (unumutbare Härte) iq ne bo da imis gaT va lis wi ne bi Tac ki, rom, xel Sek-

ru le bis ba Ti li pi ro be bis nac vlad, ga mo i ye ne ba dis po zi ci u ri nor me bi. mag ram es we si

praq ti ka Si iS vi a Tad ga mo i ye ne ba.60 es imiT aix sne ba, rom ara ke Til sin di si e ri pi ro be bis

ba Ti lo bis Se sa xeb we se bi, pir vel yov li sa, ica ven kon tra hents. kon tra hen tis dac vis

mi za ni ga nu xor ci e le be li iq ne bo da, Tu ki Sem Ta va ze bels, ro mel mac xel Sek ru le ba Si

Se i ta na ara ke Til sin disi e ri pi ro ba, uf le ba eq ne bo da day rdno bo da mTe li xel Sek ru-

le bis ba Ti lo bas (mi e Ti Te bi na mTe li xel Sek ru le bis ba Ti lo ba ze) da ae Zu le bi na Ta vi-

si kon tra hen ti mis Tvis da eb ru ne bi na Ses ru le bu li (ga da ce mu li) da amiT Ta vi si bra-

liT war mo So bi li ris ki me o re mxa ri saT vis ga da e kis re bi na.

zog jer gvxvde ba xel Sek ru le bis pi ro be bi, rom le bic mxo lod na wi lob riv ewi-

na aR mde ge ba imas, rac Se iZ le ba gaT va lis wi ne bu li yo fi li yo xel Sek ru le ba Si. iba de ba

kiTx va: Se iZ le ba Tu ara xel Sek ru le bis pi ro ba am Sem Txve va Si Ca iT va los na wi lob riv

nam dvil pi ro bad? es Se saZ le be li a, Tu ki xel Sek ru le bis pi ro ba Se iZ le ba ga i yos or

na wi lad, rom le bic, az rob ri vi kav Si ris mi u xe da vad, gan sxvav de bi an teq stu a lu rad da

Si na ar sob ri vad.

Tu ki Se uZ le be lia xel Sek ru le bis pi ro bis Za la Si myo fi na wi lis ga mo yo fa, ga-

mo cal ke ve ba ba Ti li na wi li sa gan, ma Sin xel Sek ru le bis pi ro ba ver Ca iT vle ba na wi lob-

ri vad nam dvil pi ro bad. aseT Sem Txve va Si xel Sek ru le bis pi ro ba mi iC ne va mTli a nad

ba Ti lad: mo sa mar Tles ara aqvs uf le ba ba Ti li pi ro bis az ri, mniS vne lo ba Sek ve cos

59 axvlediani z., valdebulebiTi samarTali (me-2 gamocema), Tb., 1999, 24-28.60 Baumbach-Duden-Hopt-Handelsgesetzbuch: mit Gmbh & Co., Recht der Allgemeinen Geschäftsbedingun-

gen und Handelsklauseln,Verl. von Klaus J. Hopt. Begr. von Adolf Baumbach Fortgef. bis zur 24. Aufl . von Konrad Duden, 28. Aufl . Beck, München,1989 (1714 ).



291

im zRvram de, ro ca es pi ro ba Se iZ le ba miC ne u li yo fi li yo (CaT vli li yo) nam dvil pi-

ro bad. wi na aR mdeg Sem Txve va Si Sem Ta va ze bels mi e ce mo da aS ka rad da uS ve be li pi ro bis

xel Sek ru le ba Si Se ta nis sti mu li. amas Tan, es xels Se uwy ob da kli en tTa um rav le so bis

Sec do ma Si Sey va nas, xo lo is, vinc mi mar Tav da sa sa mar Tlos, mi aR wev da xel Sek ru le-

bis pi ro bis mxo lod na wi lob riv ba Ti lad cno bas. ssk-is 347-e mux lis ko men ti re bi sas

prof. l. Wan tu ria aR niS navs: `347-e mux lSi gaT va lis wi ne bu li de bu le bis Se ta na xel-

Sek ru le bis stan dar tul pi ro beb Si, mar Ta li a, iw vevs am de bu le ba Ta ba Ti lo bas xel-

Sek ru le bis da de bis mo men ti dan, mag ram ara xel Sek ru le bis ba Ti lo bas. xel Sek ru le ba

mTli a nad `Za la Si a, mag ram mi si am ba Ti li na wi le bis ga re Se“.61 aseT dros, xel Sek ru le-

bis ba Ti li stan dar tu li pi ro be bis nac vlad moq me debs ka no nis nor me bi.

xel Sek ru le bis pi ro bis ba Ti lo bi sas, pi ro bis Si na ar si ar ik ve ce ba ka no niT da-

saS veb (ne ba dar Tul) mniS vne lo bam de.62 wi na aR mdeg Sem Txve va Si Sem Ta va ze bels ara fe ri

eq ne bo da ga sa ris ki xel Sek ru le ba Si ise Ti pi ro bis Se ta ni sas, rom lis ba Ti lo bis Se sa-

xe bac mis Tvis cno bi lia wi nas war. aseT Sem Txve va Si mas ime di eq ne bo da imi sa, rom ba Ti li

pi ro bac ki Za la Si iq ne ba ka no niT da saS veb na wil Si. ma ga li Tad, ba Ti li iq ne ba am gva ri

daT qma: `Sem Ta va zeb lis pa su xis mgeb lo ba bra lis ne bis mi e ri for miT zi a nis mi ye ne bi-

saT vis ga mo i ricx e ba“, ra me Tu am gva ri daT qma ewi na aR mde ge ba ssk-is 348-e mux lis `v“

qve pun qtiT gaT va lis wi ne bul sa mar Tleb riv de bu le bas. da saS ve bad Ca iT vle ba am gva ri

daT qma (pi ro ba): `Sem Ta va ze be li ar agebs pa suxs Ta vi si war mo mad gen lis mar ti vi ga uf-

rTxi leb lo bi saT vis“. es me o re daT qma (pi ro ba), mar Ta li a, pir vel Tan Se da re biT viw-

ro a, Sek ve ci li a, mag ram, mi u xe da vad ami sa, pir ve li daT qma, pi ro ba ar Se iZ le ba da viw-

rov des me o ris Si na ar sam de. ba Ti li pi ro bis moq me de ba wyde ba ise, rom mi si Ca nac vle ba

ra i me sxva pi ro biT ar xde ba. Se de gad, Sem Ta va ze be li pa suxs agebs Ta vi si war mo mad gen-

lis mar ti vi ga uf rTxi leb lo bi saT vi sac.

aq ve un da aRi niS nos ssk-is 348-e mux lis `v“ qve pun qtiT gaT va lis wi ne bu li nor mis

aras rul yo fi lad for mu li re bis Ta o ba zec. ker Zod, am nor mis Ta nax mad, ba Ti lad mi iC-

ne va de bu le ba, ro me lic ga mo ricx avs an zRu davs pa su xis mgeb lo bas im zi a nis Tvis, rac

ga mow ve u lia Sem Ta va zeb lis an mi si war mo mad gen lis uxe Si ga uf rTxi leb lo biT val de-

bu le bis dar Rve vis ga mo (pa su xis mgeb lo ba ga uf rTxi leb lo bi saT vis). nor ma Si aq cen-

ti keT de ba swo red uxeS ga uf rTxi leb lo ba ze, ro gorc bra lis er T-erT for ma ze. Tu

pa su xis mgeb lo bis ga mo ricx va an SezR ud va uxe Si ga uf rTxi leb lo biT val de bu le bis

dar Rve vis ga mo da uS ve be li a, ma Sin miT ume tes, es da uS ve be li un da iyos val de bu le-

bis gan zrax dar Rve vis ga mo. Tum ca es nor mi dan ar ik ve Te ba. nor mis ga mom ye ne bel ma ki,

sk-Si 395-e mux lis ar se bo bis mi u xe da vad, Se saZ loa iva ra u dos, rom val de bu le bis gan-

zrax dar Rve vis ga mo Se saZ le be lia pa su xis mgeb lo bis ga mo ricx va an SezR ud va, ra me Tu

348-e mux li spe ci a lu rad exe ba xel Sek ru le bis stan dar tul pi ro bas. Ta nac frCxi leb-

Si ka non mde be li uTi Tebs pa su xis mgeb lo ba ze ga uf rTxi leb lo bi saT vis, xo lo 395-e

mux li zo ga di nor ma a. am de nad, 348-e mux lis da sa xe le bu li de bu le ba Se iZ le ba praq-

ti ka Si mcda ri das kvne bis ga mo ta nis gan ma pi ro be be li faq to ri gax des. ami tom mi zan Se-

wo ni lia mi si for mu li re bis Sec vla da nor mis es na wi li un da Ca mo ya lib des Sem de gi

61 Wanturia l., saqarTvelos samoqalaqo kodeqsis komentari, me-3 wigni, Tb., 2001, 201.62 germaniis federaluri sasamarTlo, BGHZ BD, 84, 109. 115 ff= NJW 1982, 2309.


292

re daq ci iT: `de bu le ba, ro me lic ga mo ricx avs an zRu davs pa su xis mgeb lo bas im zi a nis-

Tvis, rac ga mow ve u lia Sem Ta va zeb lis an mi si war mo mad gen lis mi er gan zrax viT an uxe Si

ga uf rTxi leb lo biT val de bu le bis dar Rve vis ga mo“.

Tu sa xel Sek ru le bo pi ro bis na wi le bad ga yo fa Se saZ le be lia da er T-er Ti na wi li

ewi na aR mde ge ba sk-s, ma Sin ba Ti lo ba gav rcel de ba mxo lod am na wil ze. sa xel Sek ru le bo

pi ro bis da saS ve bi na wi li Za la Si rCe ba.

am ri gad, Tu, xel Sek ru le bis stan dar tu li pi ro be bi dan ga mom di na re, yve la uf-

le bi sa da mo va le o bis ana li zis, Se fa se bis Se de gi gviC ve nebs, rom sa xe zea dis ba lan si,

uTa nab ro ba, rac ewi na aR mde ge ba ke Til sin di si e re bis prin cips, ma Sin gaT va lis wi ne bu-

li un da iq nes, rom ba Ti lia xel Sek ru le bis mxo lod is na wi li, ro me lic iw vevs er T-er-

Ti mxa ris mdgo ma re o bis dam Zi me bas, ga u a re se bas. rac Se e xe ba xel Sek ru le bis da nar Cen

na wils, igi Se nar Cu ne bul un da iq nes.

ke Til sin di si e re bis prin ci pi gar kve ul rols as ru lebs ara mxo lod sa xel Sek ru-

le bo dis ba lan sis gan sazR vri sas ara med igi ga mov le ni li dis ba lan sis sa kiTx is ga dawy-

ve tis sa zo mic aris. amis Sem deg ke Til sin di si e re bis prin ci pi iwy ebs fun qci o ni re bas,

ro gorc xel Sek ru le ba Si Car Tu li de bu le bis Se fa se bis kri te ri u mi. sa Wi roa Se de ge-

bis gan sazR vra obi eq tu rad, mxa re e bi sa gan da mo u ki deb lad, vi na i dan xel Sek ru le ba Si

ga mo xa tu li ne ba, ro ca xel Sek ru le bis pi ro be bi er Ti mxa ris mi er aris na kar na xe vi,

ro gorc we si, ar war mo ad gens karg in stru ments obi eq tu ri sa xel Sek ru le bo sa mar-

Tli a no bis aR sad ge nad. ram de na dac sk-is Ta vi, ro me lic stan dar tul pi ro bebs exe ba,

uSu a lod ar Se i cavs stan dar tu li pi ro be bis ba Ti lo bis Se de ge bis mom wes ri ge bel spe-

ci a lur nor mas, ga mo ye ne bul un da iq nes ssk-is 62-e mux liT63 dad ge ni li zo ga di nor ma,

rom lis mi xed vi Tac, cal ke u li stan dar tu li pi ro bis an pi ro bis na wi lis ba Ti lo ba ar

iw vevs mTli a ni xel Sek ru le bis (ga ri ge bis) da xel Sek ru le bis da nar Ce ni (sxva) stan dar-

tu li pi ro be bis ba Ti lo bas. es we si ga mo ye ne bu li un da iq nes mxo lod im Sem Txve va Si,

ro ca xel Sek ru le ba ga yo fa di a, e.i. er T-er Ti pi ro bis (an pi ro bis na wi lis) ba Ti lo ba

lo gi ku rad ar iw vevs mTe li xel Sek ru le bis ba Ti lo bas. mag ram er T-er Ti pi ro bis (an

pi ro bis na wi lis) ba Ti lo ba av to ma tu rad iw vevs xel Sek ru le bis miz ni sa da mniS vne lo-

bis, ar sis mi xed viT ba Til pi ro bas Tan (pi ro bis na wil Tan) da kav Si re bu li pi ro be bis

ba Ti lo bas, ma Si nac ki, ro ca am gva ri sa xel Sek ru le bo pi ro be bi er Tma neT Tan struq-

tu ru lad araa da kav Si re bu li.64 Za la Si rCe ba is pi ro be bi, rom le bic xel Sek ru le bis

miz nis mi xed viT ar ari an da kav Si re bu li ba Ti lad cno bil pi ro bas Tan, imis mi u xe da vad,

es sa xel Sek ru le bo pi ro be bi ga er Ti a ne bu lia Tu ara sis te mu rad.65

63 naTelia, rom es norma ar aris srulyofili da detalurad ar awesrigebs garigebis ba-

Tilobis samarTlebriv Sedegebs. saWiroa standartuli pirobebis baTilobis samarT-

lebrivi Sedegebis ganmsazRvreli specialuri normis SemoReba, an ssk-is 62-e muxlis

daxvewa, magaliTad, mizanSewonili iqneba, Tu gamonaklis SemTxvevebSi baTilad CaiTv-

leba mTliani xelSekruleba, Tu xelSekrulebis Sesruleba metismetad mZime tvirTi

iqneba, metismetad samZimo iqneba erT-erTi mxarisaTvis mas Semdegac ki, rac xelSekru-

lebis standartuli pirobebis nacvlad gamoyenebuli iqneba kanonis normebi.64 Жалинский А., Рёрихт А., Введение в немецкое право, М., 2001, 393.65 iqve.



293

6. daskvna

qar Tu li da ucx o u ri ka non mdeb lo bis, doq tri ni sa da sa sa mar Tlo praq ti kis ana-

li zis sa fuZ vel ze, naS ro mis far gleb Si gan xi lul iq na xel Sek ru le bis stan dar tu li

pi ro be bis Si na ar sis kon tro lis da stan dar tu li pi ro be bis praq ti ka Si ga mo ye ne bis

prob le me bi, Se mo Ta va ze bul iq na ma Ti ga daW ri sa da xar ve zu li nor me bis srul yo fis

re ko men da ci e bi. Se saZ le be lia yu radR e ba ga max vil des stan dar tu li pi ro be bis ga mo-

ye ne bis prob le mas Tan da kav Si re bul ar se biT as peq teb ze da Ca mo ya lib des kvle vis Zi-

ri Ta di Se de ge bi, ker Zod:

a) sa Wi roa stan dar tu li pi ro be bis kon tro lis me qa niz mis dax ve wa. stan dar tu li

pi ro be bi ma sob ri vad ga mo i ye ne ba qar Tul si nam dvi le Si ban ke bis, sa dazR vevo or ga ni-

za ci e bis, ba zar ze do mi ni re bu li mdgo ma re o bis mqo ne su bi eq te bis mi er, rac stan dar-

tu li pi ro be bis mniS vne lo bis gaz rda ze mety ve lebs, Tum ca ara ke Til sin di si e ri stan-

dar tu li pi ro be bi sa gan sus ti mxa re sak ma ri sad da cu li ar aris. Se sa ba mi sad, stan-

dar tu li pi ro be bis Si na ar sis kon tro lis sa Wi ro e ba imiT aix sne ba, rom stan dar tu li

pi ro be bis ga mo ye ne bi sas mo sa lod ne lia Sem Ta va zeb lis mi er stan dar tu li pi ro be bis

cal mxri vad gan sazR vris uf le bis ara ke Til sin di si e rad ga mo ye ne ba. es ki war mo Sobs

dis ba lanss mxa re Ta So ris ar se bul sa xel Sek ru le bo ur Ti er To beb Si. kon tra hents

(xel Sek ru le bis sust mxa res) Ta vi si in te re se bis dac vis adek va tu ri sa Su a le be bi un da

ga aC ndes. stan dar tu li pi ro be bis Si na ar sis kon tro lis sa kiTx Si ke Til sin di si e re bis

prin cips gan sa kuT re bu li mniS vne lo ba un da mi e ni Wos.

b) ssk srul yo fi lad ar iT va lis wi nebs stan dar tu li pi ro be bis gan mar te bis Ta-

vi se bu re bebs, ma Sin ro ca am gva ri pi ro be bis gan mar te ba ma Ti kon tro lis er T-er Ti sa-

Su a le ba a. mar to o den 345-e mux lis ar se bo ba ki prob le mas ver wyvets. arc ssk-is 52-e

mux lia sak ma ri si stan dar tu li pi ro be bis ke Til sin di si e re bis prin ci pis Se sa ba mi sad

gan mar te bi saT vis. mi zan Se wo ni lia am nor ma Si an ssk-is 345-e mux lSi mi e Ti Tos, rom ga-

ri ge ba Ta gan mar te ba xor ci el de ba ke Til sin di si e re bis prin ci pis Se sa ba mi sad.

g) mi zan Se wo ni lia de ta lu rad mo wes rig des ga ri ge bis stan dar tu li pi ro be bis

ba Ti lo bis sa mar Tleb riv Se de geb Tan da kav Si re bu li sa kiTx e bi, ker Zod, ga ri ge bis

stan dar tu li pi ro be bis mTli a nad an na wi lob riv ba Ti lo bis Sem Txve ve bi da we se bi. ma-

ga li Tad: mi zan Se wo ni li iq ne ba, Tu ga mo nak lis Sem Txve va Si ba Ti lad Ca iT vle ba mTli a-

ni xel Sek ru le ba, Tu xel Sek ru le bis Ses ru le ba me tis me tad mZi me tvir Ti iq ne ba er T-

er Ti mxa ri saT vis mas Sem de gac ki, rac xel Sek ru le bis ba Ti li stan dar tu li pi ro be bis

nac vlad ga mo ye ne bu li iq ne ba ka no nis nor me bi.

d) mi zan Se wo ni lia ka non mde bel ma Seq mnas ise Ti me qa niz mi, ro me lic uz run vel-

yofs ke Til sin di si e re bis prin ci pis srul yo fi lad ga mo ye ne bas sa xel Sek ru le bo ur-

Ti er To beb Si. am mxriv, mi zan Se wo ni lia ssk-is 346-e mux li dan amo Re bul iq nes me o re

wi na da de ba, ro me lic stan dar tu li pi ro be bis Si na ar sis kon trols xdis uf ro kon kre-

tuls da Ta vi si ar siT, am ci rebs ke Til sin di si e re bis prin ci pis mniS vne lo bas da moq me-

de bas, vi na i dan am prin ci pis ga mo ye ne bas saq mis kon kre tul ga re mo e beb ze da mo ki de bu-

lad aq cevs.

e) mar Te bu lia qar Tul sa sa mar Tlo praq ti ka Si Ca mo ya li be bu li mid go ma, rom lis

Ta nax ma dac, gaz rdi li moTx ov ne bi wa e ye ne baT stan dar tu li pi ro be bis gan sazR vri sas


294

me war me ebs da ba zar ze do mi ni re bu li mdgo ma re o bis mqo ne su bi eq tebs mom xma reb leb Tan

ur Ti er To ba Si. Se sa ba mi sad, ro de sac dRis wes rig Si dge ba su bi eq tTa in te re se bis dac-

va, mi zan Se wo ni lia di fe ren ci re bu li mid go mis Se mu Sa ve ba stan dar tu li pi ro be bis Si-

na ar sze kon tro lis gan xor ci e le bi sas, imis da mi xed viT, kon tra hen ti fi zi ku ri pi ria

Tu me war me su bi eq ti.

v) ssk-is 346-e mux lSi sa u ba ria ara or sxva dax va prin cip ze – ndo bi sa da ke Til sin-

di si e re bis prin ci peb ze cal -cal ke, ro gorc es nor mis for mu li re bi dan ik ve Te ba, ara-

med ke Til sin di si e re bis prin cip ze, ro me lic Ta vis Tav Si mo i cavs ndo ba ze dam ya re bul

ur Ti er To beb sac.

295

maia kopaleiSvili*

iwvevs Tu ara saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 42-e muxlis me-51 nawilis moqmedeba mSoblis

sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobas

1. Sesavali

sa mec ni e ro wre eb Si, praq ti kos iu ris teb Si, iu rist stu den tebs So ris, rom le bic

da in te re se bul ni ari an sis xlis sa mar Tlis nor ma Ta ga mo ye ne bis praq ti ku li as peq te-

biT, sis xlis sa mar Tlis, ro gorc dar gis, mec ni e rul Wril Si gan xil viT, aq tu a lu ria

da dis ku si as iw vevs sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis ko deq sis 42-e mux lis 5¹ na wi liT

dad ge ni li re gu li re ba, ro me lic Se e xe ba ga dax di su u na ro aras rul wlo van msjav rde-

bul pir ze da kis re bu li ja ri mis ga dax dis da kis re bas mSo bel ze. ro gorc vi ciT, nor ma

mSo bels akis rebs val de bu le bas, ga da i xa dos Ta vis aras rul wlo van ga dax di su u na ro

msjav rde bul Svil ze da kis re bu li ja ri ma. da in te re se bu li pir Ta mo saz re biT, da sa-

xe le bu li nor ma iw vevs mSob lis sis xlis sa mar Tleb riv pa su xis mgeb lo bas, rac ewi na aR-

mde ge ba sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis prin ci pebs. aq ve un da aRi niS nos, rom sis xlis

sa mar Tlis es da na we si, Se saZ lo a, iw vev des da in te re se bul pir Ta eWvs imis Ta o ba ze,

rom is ar Rvevs sa qar Tve los kon sti tu ci iT gan mtki ce bul uf le bas. mag ram ga saT va-

lis wi ne be li a, rom ka non mdeb lis mxri dan ama Tu im val de bu le bis da kis re bas, er Ti Se-

xed viT, Se saZ loa hqon des sis xlis sa mar Tleb ri vi sas je lis efeq ti, mag ram is ar iyos

sis xlis sa mar Tleb ri vi sas je li. aR niS nu li dan ga mom di na re, yo vel Tvis mniS vne lo va-

nia am val de bu le bis miz ne bis gar kve va, mis ar sSi Caw vdo ma da imis dad ge na, em sa xu re-

ba Tu ara is sas je lis miz nebs, anu imis gar kve va, aris Tu ara, faq tob ri vad, sas je li

sa xe ze. dis ku si i sas yu radR e ba un da mi eq ces ase ve im mniS vne lo van ga re mo e bas, rom sa-

kiTxi exe ba msjav rde bul aras rul wlo vans, ro me lic sa xel mwi fo sa da sa zo ga do e bis

zrun vis sa ga ni a. dis ku sia un da mim di na re ob des im sa kiTx ze, Tu ro me li sas je le bis /

Ro nis Zi e be bis (iq ne ba es pre ven ci u li Tu aR mzrde lo bi Ti xa si a Tis) ga mo ye ne ba aris

uf ro efeq tu ri im aras rul wlo van Ta mi marT, rom leb mac sis xlis sa mar Tlis da na Sa u-

li Ca i di nes. ro gorc vi ciT, aras rul wlo van Ta sis xlis sa mar Tleb ri vi saq me e biT da in-

te re se bu li pi re bi Tan xmde bi an ima ze, rom aras rul wlo van Ta mi marT e.w. sta ci o na ru-

li san qci is (Ta vi suf le bis aR kve Tis) ga mo ye ne ba sa zi a noa da uar yo fiT Se degs iw vevs

aras rul wlo van Ta gan vi Ta re bis Tval saz ri siT.

Cve ni mi za ni ar aris aras rul wlo van Ta mar Tlmsa ju le bas Tan Tu sxva das xva qvey-

neb Si mSob lis sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis in sti tu tis av kar gi a no bas Tan

da kav Si re bu li aq tu a lu ri sa kiTx is gan xil va- ga a na li ze ba, Cve ni mi za nia da in te re-

se bu li sa zo ga do e bis wi na Se far To dis ku sia gav mar ToT da mas Tan ax los mi vi ta noT

* Tsu-is iuridiuli fakultetis administraciuli samarTlis mimarTulebis sruli

profesori, saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos wevri.


296

sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos sa mar Tal war mo e bis praq ti ka, ro me lic

da kav Si re bu lia sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis ko deq sis 42-e mux lis 5¹ na wi lis kon-

sti tu ci u ro bas Tan.

2. saq mis ga re mo e ba ni

2.1. saq mis faq tob ri vi ga re mo e ba ni

sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom ga ni xi la saq me „sa qar Tve los sa xal-

xo dam cve li sa qar Tve los par la men tis wi na aR mdeg“. sa qar Tve los sa xal xo dam cvel ma

kon sti tu ci u ri sar Ce liT (re gis tra ci is №416) mo iTx o va 1999 wlis 22 iv li sis (№2287 rs) sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis ko deq sis 42-e mux lis 51 na wi lis `Tu msjav rde bu-

li aras rul wlo va ni da ga dax di su u na ro a, sa sa mar Tlo mis Tvis da kis re bu li ja ri mis

ga dax das akis rebs mSo bels, me ur ves an mzrun vels~ kon sti tu ci u ro bis dad ge na sa qar-

Tve los kon sti tu ci is 39-e mux lTan, me-40 mux lis pir vel pun qtTan da 42-e mux lis me-5

pun qtis pir vel wi na da de bas Tan mi mar Te biT.

saq me ga ni xi la sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos ple num ma, rad gan `sa-

qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos Se sa xeb~ sa qar Tve los or ga nu li ka no nis 211

mux lis Ta nax mad, sa sa mar Tlo ko le gi am mi iC ni a, rom gan sa xil ve li saq me war mo Sob-

da kon sti tu ci is gan mar te bis iS vi aT da gan sa kuT re biT mniS vne lo van sa mar Tleb riv

prob le mas da saq me ga das ca ple nums. da sa xe le bul saq me ze sa qar Tve los sa kon sti tu-

cio sa sa mar Tlom 2011 wlis 11 iv liss mi i Ro №3/2/416 ga dawy ve ti le ba da kon sti tu ci-

u ri sar Ce li ar daak ma yo fi la.

a. saqmis samarTlebrivi safuZvlebi

2.2.1. sa qar Tve los sa xal xo dam cve li iTx ov da sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis

ko deq sis 42-e mux lis 5¹ na wi lis Se sa ba mi so bis dad ge nas `sas je lis in di vi du a li za ci is~

prin cip Tan mi mar Te biT. mo sar Ce le mi u Ti Teb da, rom, mar Ta li a, sas je lis in di vi du a li-

za ci is prin ci pi, ise ve ro gorc bra lis ga re Se pa su xis mgeb lo bis da uS veb lo bis prin ci-

pi, sa qar Tve los kon sti tu ci a Si pir da pir ar aris dek la ri re bu li, mag ram sa qar Tve los

kon sti tu ci is 39-e mux lis Ta nax mad, ga mom di na re obs kon sti tu ci is prin ci pe bi dan. mo-

sar Ce lis az riT, vi na i dan sa qar Tve los kon sti tu cia aya li bebs ada mi a nis Zi ri Ta di uf-

le be bi sa da Ta vi suf le be bis ma Ral stan dar ts, Se sa ba mi sad, sas je lis in di vi du a li za-

ci is prin ci pic ga mom di na re obs sa qar Tve los kon sti tu ci is prin ci pe bi dan.

sa xal xo dam cve li mi iC nevs, rom sis xlis sa mar Tal Si pi ri dam na Sa ved Se iZ le ba iq-

nes cno bi li mxo lod sa sa mar Tlos ka no ni er Za la Si Se su li ga mam tyu ne be li ga na Ce niT.

sa xal xo dam cve lis gan cxa de biT, sas je li eniS ne ba mxo lod im pirs, vinc Ca i di na mar-

Tlsa wi na aR mde go qme de ba. sa da vo nor mis Ta nax mad ki, sas je lis da kis re ba xde ba ara im

pi ris mi marT, vinc iq na dam na Sa ved cno bi li, ara med mi si ka no ni e ri war mo mad gen lis mi-

marT. swo red aR niS nu li ar Rvevs sas je lis in di vi du a li za ci is prin cips.

mo sar Ce le mxa re mi iC nevs, rom ja ri ma, ro me lic sis xlis sa mar Tlis miz ne bi saT-

vis sas jels – sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis sa xes war mo ad gens, ekis re ba ga-

maia kopaleiSvili, iwvevs Tu ara saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 42-e muxlis

me-51 nawilis moqmedeba mSoblis sisxlissamarTlebriv pasuxismgeblobas

297

dax di su u na ro aras rul wlo v nis mSo bels (me ur ves, mzrun vels), ma Sin ro de sac sa xe ze

ar gvaqvs ma Ti bra le u li qme de ba. aR niS nu liT ki sa da vo nor ma ar Rvevs sa qar Tve los

kon sti tu ci is 42-e mux lis me-5 pun qtis pir vel wi na da de ba Si gan mtki ce bul moTx ov-

nas. mo sar Ce le mi iC nevs, rom mSo bels sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo ba (ja ri-

ma) ekis re ba da na Sa u lis Ca de ni sa da ga mam tyu ne be li ga na Ce nis ga re Se mxo lod imi tom,

rom mis aras rul wlo van Svils da mo u ki de be li Se mo sa va li ar ga aC ni a, rac, mo sar Ce lis

az riT, gu lis xmobs sxvis mi er Ca de ni li da na Sa u lis Tvis sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su-

xis mgeb lo bis da kis re bas. amiT ki sa da vo nor ma ewi na aR mde ge ba sa qar Tve los kon sti tu-

ci is me-40 mux lis pir vel punqts. sa xal xo dam cve lis war mo mad ge nel ma gan mar ta, rom

sa qar Tve los kon sti tu ci is me-40 mux li dan da 42-e mux lis me-5 pun qtis pir ve li wi na-

da de bi dan ga mom di na re obs prin ci pi, rom lis mi xed vi Tac, ara vis Se iZ le ba Se e far dos

sas je li, Tu mi si bra li ar aris gan sazR vru li kon kre tul qme de ba Si. sa da vo nor miT ki

mSo bels (me ur ves, mzrun vels), ro mel sac sas je li ekis re ba, arc mar Tlsa wi na aR mde go

qme de ba aqvs Ca de ni li da arc msjav rde bu lad aris ga mocx a de bu li.

mo sar Ce lis war mo mad ge nel ma saq mis gan xil vi sas ga nacx a da, rom igi prin ci pul

sxva o bas ver xe davs ja ri mis da kis re ba sa da da kis re bu li ja ri mis aR sru le bas So ris,

vi na i dan ja ri ma, ro gorc qo neb ri vi san qci a, mZi me tvir Tad aw ve ba ara im aras rul wlo-

vans, ro mel mac da na Sa u li Ca i di na, ara med mis mSo bels, ro mel sac mi si ga dax da ekis re ba. man aR niS na, rom ka non mdeb lo ba Si da kon kre te bu li ar aris ja ri mis ga dax dis da kis re ba

ra sa xis val de bu le bas Se iZ le ba war mo ad gen des. mi si az riT, ja ri mis ga dax da, ro me lic

mSo bels ekis re ba, ka no nis mi e ri val de bu le ba a, rom lis Se us ru leb lo bac pa su xis mgeb-

lo bas iw vevs da sa da vo nor miT ad gi li aqvs wmin da sis xlis sa mar Tleb riv val de bu le-

bas, ro mel sac, sas je lis in di vi du a li za ci is prin ci pi dan ga mom di na re, kon sti tu ci u-

ri sa fuZ ve li ar ga aC ni a.

2.2.2. sa qar Tve los par la men tis war mo mad gen le bi ar da e Tan xmnen mo sar Ce lis

moTx ov nas sa da vo nor mis ara kon sti tu ci u ro bas Tan da kav Si re biT. ma Ti gan mar te biT,

sa da vo nor mis Ta nax mad, sis xlis sa mar Tleb ri vi dev ni sa da sas je lis su bi eq ti aris

aras rul wlo va ni msjav rde bu li, rom lis mi marT ga mo ta ni lia ga mam tyu ne be li ga na Ce-

ni. Se sa ba mi sad, sis xlis sa mar Tleb ri vi sas je lis, ja ri mis da kis re ba xde ba mxo lod mis

mi marT. ka non mde bels mSo be li ar Seh yavs sis xlis sa mar Tleb riv ur Ti er To ba Si. mSo be-

li pro ce sis arc erT etap ze ar aris sis xlis sa mar Tleb ri vi dev nis su bi eq ti da arc

ga mam tyu ne be li ga na Ce ni dge ba mis mi marT. mSob lis val de bu le bis sa mar Tleb ri vi bu-

ne ba ukav Sir de ba ara sa mar Tlis kon kre tul dar gebs, ara med mis sta tuss, mas da Svils

So ris ar se bul sa mar Tleb riv val de bu le bas. mo pa su xe mxa re, Ta vi si ar gu men ta ci is ga-

sam ya reb lad, pa ra lels av lebs sa mar Tlis sxva dar ge bis sa ka non mdeb lo aq teb Si ar se-

bul re gu li re beb Tan. ker Zod, is mi u Ti Tebs sa qar Tve los sa mo qa la qo ko deq sis 994-e

mux lze, rom lis Ta nax ma dac, mSo bels ekis re ba pa su xis mgeb lo ba Svi lis im fi nan su ri

val de bu le be bi saT vis, rom lis Ses ru le ba sac Ta vad ver axer xebs. ase ve, mo pa su xe iS ve-

li ebs sa qar Tve los ad mi nis tra ci ul sa mar Tal dar Rve va Ta ko deq sis 290-e mux lis me o-

re na wi lis da na wess, rom lis Ta nax mad, Tu wvril ma ni xu lig no bis Cam den Teq vsme ti dan

Tvra met wlam de asa kis pi rebs ara aqvT da mo u ki de be li Se mo sa va li, ja ri ma ga da ex de vi-

ne baT mSob lebs an maT Sem cvlel pi rebs.


298

mo pa su xis az riT, ze moT da sa xe le bul mux leb sa da sa da vo nor ma Si dad ge nil wess

gas devs er Ti la it mo ti vi, Svi lis Se us ru le bel fi nan sur val de bu le bebs as ru lebs

mSo be li. aras rul wlo va ni Svi lis fi nan su ri val de bu le bis mSob lis mi er Ses ru le ba

ver ga u Ta nab rde ba sis xlis sa mar Tleb riv sas jels, vi na i dan mas ar ga aC nia pi ra di xa si a-

Ti. sa da vo nor miT xde ba ara axa li val de bu le bis da we se ba, ara med aq sa xe zea mSo bel Ta,

me ur ve Ta, mzrun vel Ta tra di ci u li mo va le o bis in kor po ri re ba sis xlis sa mar Tlis

ko deq sSi. val de bu le ba da pa su xis mgeb lo ba gan sxva ve bu li sa mar Tleb ri vi ka te go ri-

e bia ara mxo lod ter mi no lo gi u ri, ara med Si na ar sob ri vi Tval saz ri siT. Se sa ba mi sad,

mo pa su xe mxa re mi iC nevs, rom sa da vo nor ma ar ewi na aR mde ge ba sa qar Tve los kon sti tu-

ci is 42-e mux lis me-5 pun qtiT dad ge nil moTx ov nebs.

mo pa su xe mxa ris az riT, sa da vo nor ma srul Se sa ba mi so ba Sia sa qar Tve los kon sti-

tu ci iT dad ge nil nor meb Tan da prin ci peb Tan. ker Zod, isi ni gan mar ta ven, rom sa da vo

nor ma ar ga ni xi lavs mSo bels sis xlis sa mar Tlis ko deq siT dad ge ni li da na Sa u lis su-

bi eq tad da arc mi si bra le u lo bis sa kiTxs aye nebs. Se sa ba mi sad, maT war mo ud gen lad mi-

aC ni aT sa da vo nor me bis kav Si ri an wi na aR mde go ba sa qar Tve los kon sti tu ci is 39-e mux-

lTan da me-40 mux lis pir vel pun qtTan.

2.2.3. saq me ze mow ve ul ma spe ci a lis tma gan mar ta, rom sa da vo nor ma srul Se sa ba mi-

so ba Sia sa qar Tve los kon sti tu ci iT dad ge nil moTx ov neb Tan. man xa zi ga us va mSob li sa

da Svi lis gan sa kuT re bul ur Ti er To bebs. mi si az riT, mSo bel sa da Svils So ris ur Ti-

er To ba ar amo i wu re ba mxo lod sis xlis mi e ri, bi o lo gi u ri kav Si riT. srul wlo va ne bis

miR we vam de Svi li in ten si ur sa mar Tleb riv kav Sir Sia mSo bel Tan da am or su bi eqts ka-

non mdeb lo ba mkveT rad ar mij navs er Tma ne Ti sa gan. es aris uni ka lu ri so ci a lur -sa-

mar Tleb ri vi ur Ti er To ba uf le ba- mo va le o ba Ta gan sa kuT re bu li jaW viT. mSo be li ar

aris „sxva pi ri“, ara med igi gvev li ne ba ro gorc Svi lis in te re se bis dam cve li, mas ze

mzrun ve li, mis aR zrda sa da sxva das xva val de bu le beb ze pa su xis mge be li ada mi a ni. spe-

ci a lis ti aR niS navs, rom aras rul wlo v nis ara mar Tlzo mi e ri qme de bis ga mo war mo So-

bil fi nan sur val de bu le bebs as ru lebs mSo be li. rac uni ver sa lu ri prin ci pia da igi

asa xu lia sa qar Tve los ka non mdeb lo ba Sic. spe ci a lis ti sa da vo nor miT mSob li saT vis

ja ri mis da kis re bis me qa niz mis Se mo Re bas ukav Si rebs ro gorc mSo bel sa da Svils So ris

ar se bul uni ka lur so ci a lur -sa mar Tleb riv ur Ti er To bas, ag reT ve aras rul wlov nis

pi rov ne bis for mi re bis sa kiTx Si mSob lis gan sa kuT re bul pa su xis mgeb lo bas.

3. sa sa mar Tlos mo ti va cia

sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom kon sti tu ci ur sar Cel ze da vis far-

gleb Si ga dawy vi ta sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis ko deq sis 42-e mux lis 5¹ na wi lis

kon sti tu ci u ro ba sa qar Tve los kon sti tu ci is 42-e mux lis me-5 pun qtis pir vel wi na-

da de bas Tan, me-40 mux lis pir vel pun qtTan da 39-e mux lTan mi mar Te biT. Se sa ba mi sad,

ga mo ar kvia sa da vo nor mis Si na ar si, le gi ti mu ri mi za ni da kon sti tu ci is da sa xe le bul

nor meb Tan mi si ur Ti er Tmi mar Te bis sa kiTx i, ra mac sa Su a le ba mis ca sa sa mar Tlos, ar-

se bu li da vis far gleb Si ga ne sazR vra, kon sti tu ci u ria Tu ara sa da vo nor ma.



299

sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar Tlo da sa xe le bul ga dawy ve ti le bis sa mo-

ti va cio na wil Si mra val faq tors Se e xo da sa bo lo od, da sa bu Te bu li ar gu men te bis,

gan mar te be bis, msje lo bis, nor ma Ta ur Ti er TSe je re bis, sa fuZ vli a ni sa mar Tleb ri-

vi da faq tob ri vi ana li zis, Se fa se bis Se de gad mi vi da im das kvnam de, rom sa da vo nor ma

kon sti tu ci as ar ewi na aR mde ge ba.

sa sa mar Tlos mo ti va cia war mod ge ni lia sa qar Tve los kon sti tu ci is Se sa ba mis

mux leb Tan mi mar Te biT.

3.1. sa da vo nor mis mi mar Te ba sa qar Tve los kon sti tu ci is 42-e mux lis

me-5 pun qtis pir vel wi na da de bas Tan

3.1.1. sa sa mar Tlom, Se a ja ma ra mo sar Ce lis ar gu men ta ci a, aR niS na, rom, mo sar Ce-

lis mo saz re biT, sa da vo nor ma ar Rvevs sis xlis sa mar Tlis fun da men tur prin ci pebs

àr ar se bobs da na Sa u li ka no nis ga re Se~ (nullum crimen sine lege), àr ar se bobs sas je li ka-

no nis ga re Se~ ( nulla poena sine lege) da àr ar se bobs sas je li bra lis ga re Se~ (nulla poena sine culpa).

sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom mo ce mu li da vis far gleb Si, pir vel

rig Si, ga mo ar kvi a: 1) ad gens Tu ara sa da vo nor ma ga dax di su u na ro aras rul wlo va ni

msjav rde bu lis mSob lis (me ur vis, mzrun ve lis) sis xlis sa mar Tleb riv pa su xis mgeb lo-

bas, an /da 2) sa da vo nor miT, faq tob ri vad, ekis re ba Tu ara mSo bels (me ur ves, mzrun-

vels) sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo ba, anu utol de ba Tu ara sa da vo nor ma Si

aR niS nu li ja ri mis mSob lis Tvis (me ur vis Tvis, mzrun ve lis Tvis) ga dax dis da kis re ba

mis Tvis sis xlis sa mar Tlis pa su xis mgeb lo bis da kis re bas da, Se sa ba mi sad, ewi na aR mde-

ge ba Tu ara sa da vo nor ma sa qar Tve los kon sti tu ci is 42-e mux lis me-5 pun qtis pir vel

wi na da de bas.

sa qar Tve los kon sti tu ci is 42-e mux lis me-5 pun qtis pir ve li wi na da de bis Ta nax-

mad, à ra vin ar agebs pa suxs im qme do bi saT vis, ro me lic mi si Ca de nis dros sa mar Tal-

dar Rve vad ar iT vle bo da”. sa sa mar Tlom gan mar ta, rom kon sti tu ci is aR niS nu li da na-

we si 1) ad gens pi ris pa su xis ge ba Si mi ce mis sa fuZ vlebs, 2) ga nam tki cebs ga ran ti as, rom

ne bis mi e ri da na Sa u li da sas je li mka fi od un da iyos gan sazR vru li sis xlis sa mar Tlis

ka non Si. 3) igi em ya re ba sa yo vel Ta od cno bil prin ci pebs – àr ar se bobs da na Sa u li ka-

no nis ga re Se~ da àr ar se bobs sas je li ka no nis ga re Se~ (nullum crimen sine lege, nulla poena sine lege). 4) sa qar Tve los kon sti tu ci is 42-e mux lis me-5 pun qtis pir ve li wi na da de ba

ad gens ga ran ti as, rom ar mox des sis xlis sa mar Tlis ka no nis pi ris sa zi a nod far Tod

gan mar te ba (a na lo gi iT). 5) igi ase ve aval de bu lebs saq mis gan mxil vel sa sa mar Tlos,

nor ma gan mar tos ise, rom pir ma naT lad ga i gos, mi si ro me li moq me de ba an umoq me do ba

iw vevs sis xlis sa mar Tlis pa su xis mgeb lo bas. 6) ga ran ti a, ro me lic kon sti tu ci is da-

sa xe le bul da na wes Sia gan mtki ce bu li, ka no ni e re bis prin ci pis ga nu yo fe li ele men ti a.

ka no ni e re bis prin ci pi pirs icavs sa xel mwi fos mi er sis xlis sa mar Tleb ri vi iZu le bis

TviT ne bu ri ga mo ye ne bi sa da gav rce le bi sa gan, imav dro u lad, uz run vel yofs Se saZ leb-

lo biT, rom wi nas war gan Wvri tos sa ku Tar qme de ba Si sis xlis sa mar Tleb ri vi we siT ak-

rZa lu li niS ne bis ar se bo ba.


300

3.1.2. sa sa mar Tlom war mo ad gi na kon sti tu ci is 42-e mux lis me-5 pun qtis pir ve li

wi na da de bis Si na ar si da aR niS na, rom is 1) krZa lavs sis xlis sa mar Tleb riv pa su xis mgeb-

lo bas im qme do bis Tvis, ro me lic mi si Ca de nis dros sis xlis sa mar Tleb riv dar Rve vad

ar iT vle bo da, 2) er TmniS vne lov nad ad gens, rom sis xlis sa mar Tleb riv pa su xis mgeb-

lo bas sa fuZ vlad au ci leb lad un da edos qme do ba (sa mar Tal dar Rve va). 3) ad gens, rom

Ca de ni li da na Sa u leb ri vi qme de bi saT vis mxo lod is pi ri agebs pa suxs, ro mel mac ase-

Ti qme de ba Ca i di na. Se sa ba mi sad, sa sa mar Tlom gan mar ta, rom kon sti tu ci is aR niS nu li

nor ma mo i cavs sis xlis sa mar Tlis pa su xis mgeb lo bis in di vi du a li za ci is prin cips (pi-

ra di, per so na lu ri pa su xis mgeb lo bis prin ci pi), ro mel zec, faq tob ri vad, mi u Ti Teb da

mo sar Ce le mis mi er ga moT qmu li ar gu men ta ci iT.

rad gan mo sar Ce le mi iC nev da, rom sa da vo nor ma ewi na aR mde ge bo da sis xlis sa mar-

Tlis pa su xis mgeb lo bis in di vi du a li za ci is prin cips (pi ra di, per so na lu ri pa su xis-

mgeb lo bis prin ci pi), sa sa mar Tlom gan mar ta es prin ci pi. ker Zod, aR niS na, rom pi ra di

pa su xis mgeb lo bis prin ci pi ad gens, rom Ca de ni li bra le u li qme de bis Tvis pa suxs agebs

mxo lod mi si Cam de ni pi ri da ara sxva, me sa me pi ri, ro me lic kon kre tu li sis xlis sa mar-

Tleb ri vi ur Ti er To bis mo na wi le su bi eq ti ar aris. ar Se iZ le ba pir ma agos pa su xi im

qme de bi saT vis, rom lis Ca de na Sic mi si bra le u lo ba ar dgin de ba. pi ra di pa su xis mgeb lo-

bis prin ci pi sis xlis sa mar Tal Si niS navs, rom pi ris pa su xis mgeb lo bis sa kiTxi mxo lod

ma Sin Se iZ le ba dad ges, Tu mas bra li pi ra dad, in di vi du a lu rad mi uZR vis mi si moq me de-

bis an umoq me do bi saT vis. am prin cips sis xlis sa mar Tal Si gan sa kuT re bu li mniS vne lo-

ba aqvs, rad gan sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo ba mkac rad per so na lu ri a. pi ra di

pa su xis mgeb lo bis prin ci pi icavs pirs imis gan, rom man ar agos pa su xi im qme de bi saT vis,

ro me lic mas ar Ca u de ni a. pi ra di pa su xis mgeb lo bis prin ci pi mo i cavs ara mar to for ma-

lur sa mar Tleb riv ga ran ti ebs, ara med vrcel de ba ma te ri a lu ri sa mar Tlis sxva das xva

sfe ro ze.

3.1.3. imis gaT va lis wi ne biT, rom sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos mo ce mul saq me Si

un da ga mo er kvi a, Tu ram de nad war mo ad gen da sa da vo nor miT dad ge ni li da na we si arab-

ra le u li pi ris – mSob lis /me ur vis /mzrun ve lis sis xlis sa mar Tleb riv pa su xis mgeb lo-

bas, mo ce mu li da vis ga dawy ve tis miz ne bi saT vis sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom sa Wi rod

mi iC nia da sis xlis sa mar Tlis ko deq sis de bu le ba Ta sa fuZ vel ze ga mo ar kvi a, ram de nad

sa fuZ vli a nia mo sar Ce lis mo saz re ba. ase ve gan mar ta, Tu ra Sem Txve va Si Se iZ le ba iq nes

miC ne u li ze moq me de bis zo ma sas je lad.

sa sa mar Tlom da ad gi na, Tu ra Sem Txve va Si aris sa xel mwi fo Ro nis Zi e ba sis xlis sa-

mar Tleb ri vi: 1) ka no niT gaT va lis wi ne bu li pa su xis mgeb lo ba ma Sin aris sis xlis sa mar-

Tleb ri vi xa si a Tis, ro de sac mas sis xlis sa mar Tlis ka non mdeb lo ba ase Tad gan sazR-

vravs. imav dro u lad, pa su xis mgeb lo ba Se iZ le ba ar iyos gaT va lis wi ne bu li sis xlis

sa mar Tlis ka non mdeb lo ba Si, mag ram mi si 2) sim Zi mis, 3) ga mow ve u li efeq tis da 4) uf-

le be bis SezR ud vis xa ris xis gaT va lis wi ne biT, igi Se saZ loa sas jel Tan ga Ta nab rdes,

gan sa kuT re biT iseT Sem Txve veb Si, ro de sac pa su xis mgeb lo bad sas je lis kla si ku ri

for me bi aris ga mo ye ne bu li. ka no niT gaT va lis wi ne bu li pa su xis mgeb lo bis ar sis, mi si

sa mar Tleb ri vi bu ne bis gan sazR vri sas mxed ve lo ba Sia ase ve mi sa Re bi 5) mi za ni, rom lis

mi saR we va dac ga mo i ye ne ba igi. Se sa ba mi sad, sa sa mar Tlom da as kvna, rom pa su xis mgeb lo-



301

bis bu ne ba, fun qci a, miz ne bi da sxva ele men te bi ga nas xva vebs sis xlis sa mar Tleb riv pa-

su xis mgeb lo bas sxva sa xis ze moq me de bis zo mi sa gan.

sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis ko deq sis pir ve li mux lis pir ve li na wi lis Ta-

nax mad, `sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis ko deq si ad gens sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su-

xis mgeb lo bis sa fuZ vels, gan sazR vravs, Tu ro me li qme de baa da na Sa u leb ri vi da awe-

sebs Se sa ba mis sas jels an sxva sa xis sis xlis sa mar Tleb riv Ro nis Zi e bas”. ama ve ko deq sis

me-2 mux lis pir ve li na wi liT, `qme de bis da na Sa u leb ri o ba da das ja do ba ga ni sazR vre ba

sis xlis sa mar Tlis ka no niT, ro me lic moq me deb da mi si Ca de nis dros”. me-7 mux lis pir-

ve li na wi liT, `sis xlis sa mar Tlis pa su xis mgeb lo bis sa fuZ ve lia da na Sa u li, ese igi am

ko deq siT gaT va lis wi ne bu li mar Tlsa wi na aR mde go da bra le u li qme de ba...”.

sa sa mar Tlom, da sa xe le bu li nor me bis Si na ar si dan ga mom di na re, mi u Ti Ta, rom

ka no ni e re bis prin ci pis gaT va lis wi ne biT, sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis ko deq siT

da na Sa u lad iT vle ba sis xlis sa mar Tlis ka no niT gaT va lis wi ne bu li qme de ba. sa sa mar-

Tlom naT lad gan mar ta, rom sis xlis sa mar Ta li qme de bis sa mar Ta li a, kri mi na li za ci is

obi eq tia ara pi rov ne ba, ara med Se racx a di pi ris qme de ba. es, Ta vis mxriv, mi u Ti Tebs ima-

ze, rom sis xlissa mar Tleb ri vi qme de bis Se mad gen lo ba ar se bi Tad aR we ri li un da iq nes

sis xlis sa mar Tlis ko deq sSi. qme de bis ar se bi Tad aR we ris ga re Se Se uZ le be lia qme de-

bis mar Tlwi na aR mde go bi sa da bra lis dad ge na, ro mel Ta ga re Se, Ta vis mxriv, Se uZ le be-

lia qme de bis da na Sa u lad kva li fi ka cia da pir ze sis xlis sa mar Tlis pa su xis mgeb lo bis

da kis re ba.

sa sa mar Tlom gan mar ta, rom moq me di sis xlis sa mar Tlis ko deq si ar iT va lis wi-

nebs ga dax di su u na ro aras rul wlo va ni msjav rde bu lis mSob lis (me ur vis, mzrun ve-

lis) mar Tlsa wi na aR mde go da bra le u li qme de bis aR we ras. qme de bis da na Sa u lad kva-

li fi ka cia da, Se sa ba mi sad, pir ze sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis da kis re ba

xde ba mas Sem deg, ro de sac Se sa ba mi si sap ro ce so moq me de be bis Se de gad pi ris qme de ba Si

(qce va Si) dad gin de ba qme de bis is Se mad gen lo ba, ro me lic sis xlis sa mar Tlis ka no ni Taa

gaT va lis wi ne bu li. sis xlis sa mar Tlis nor me bi ada mi a nis qme de bis ke naa mi mar Tu li. ka-

non mde be li da na Sa u lis Se mad gen lo bis gan ma xor ci e le bels emuq re ba das jiT. das jis

ga mo ye ne bis wi na pi ro baa pi ris bra le u lo bis ar se bo ba, bra le u li ki mxo lod mar Tlsa-

wi na aR mde go qme de ba Se iZ le ba iyos.

sa sa mar Tlom yu radR e ba ga a max vi la ase ve sis xlis sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis

su bi eq tze. man gan mar ta, rom sa da vo nor mis Se sa ba mi sad, msjav rde bu li a, anu mar Tlsa-

wi na aR mde go da bra le u li qme de bis Cam de nia ara mSo be li (me ur ve, mzrun ve li), ara-

med aras rul wlo va ni, sa mar Tli a ni sas je li sis xlis sa mar Tlis saq me ze dad ge ni lia

ara mSob lis (me ur vis, mzrun ve lis), ara med aras rul wlo v nis mi marT. mSo be li (me ur ve,

mzrun ve li) sis xlis sa mar Tlis pro ce sis war mo e bis arc erT etap ze ar aris sis xlis sa-

mar Tleb ri vi dev nis su bi eq ti. sa da vo nor mis moq me de biT mSo be li (me ur ve, mzrun ve li)

ar iq ce va sis xlis sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bis mxa red. sa da vo nor mis re gu li re bi dan

ar ik ve Te ba, rom xde ba mSob lis (me ur vis, mzrun ve lis) da da na Sa u le ba ro me li me sis-

xlis sa mar Tleb ri vad ak rZa lu li qme de bis Ca de na Si.

sa sa mar Tlom ase ve mi u Ti Ta, rom, iu ri di u li Tval saz ri siT, da na Sa u li Ca de ni-

lia mxo lod ma Sin, Tu igi da das tu re bu lia pi ris mi marT ga mo ta ni li sa sa mar Tlos ga-

mam tyu ne be li ga na Ce niT (u da na Sa u lo bis (a rab ra le u lo bis) pre zum fci a). sa sa mar Tlos

ga mam tyu ne be li ga na Ce ni ki ga mo ta ni lia aras rul wlov nis mi marT.


302

sa sa mar Tlom sis xlis sa mar Tlis ko deq sis Se sa ba mi si nor ma Ta ana li zis da sa mar-

Tlis sxva das xva dar gSi dad ge ni li re gu la ci e bis ur Ti er TSe je re bis /gan sxva ve bu lo-

bis Se de gad aR niS na, rom mSob lis (me ur vis, mzrun ve lis) mi marT arc is sa mar Tleb ri vi

Se de ge bi vrcel de ba, rac moh yve ba ga mam tyu ne bel ga na Cens (pi ris na sa mar Tlo ba, da na-

Sa u lis re ci di vi da sxv.), da Tu mSob lis (me ur vis, mzrun ve lis) mi er ver mo xer xde ba ja-

ri mis Tan xis ga dax da (mi u xe da vad mis mi marT `sa aR sru le bo war mo e ba Ta Se sa xeb~ sa qar-

Tve los ka no niT gaT va lis wi ne bu li we siT qo ne ba ze iZu le bi Ti aR sru le bis miq ce vis

Ro nis Zi e be bis ga mo ye ne bi sa), aras rul wlov ni saT vis da kis re bu li sas je li – ja ri ma,

sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis ko deq sis 42-e mux lis me-6 na wi liT gaT va lis wi ne bu-

li we sis sa fuZ vel ze, msjav rde bul aras rul wlo vans dad ge ni li we siT Se ec vle ba sxva

sas je liT _ sa zo ga do e bi saT vis sa sar geb lo Sro miT, ga mas wo re be li sa mu Sa o Ti, Ta vi-

suf le bis SezR ud viT an Ta vi suf le bis aR kve TiT.

sas je li, ro gorc sa xel mwi fo iZu le bis gan sa kuT re bu li Ro nis Zi e ba, aris sa xel-

mwi fos re aq cia Ca de nil da na Sa ul ze. ro gorc uk ve aRi niS na, Tu qme de bis Tvis ar aris

gaT va lis wi ne bu li das ja do ba, es mi u Ti Tebs, rom es qme de ba ar aris da na Sa u li. rad-

gan sas jels aqvs mkac rad per so na lu ri xa si a Ti, sas je li Se e far de ba mxo lod dam na Sa-

ves da ara sxva pirs. sa da vo nor ma mka fi od mi u Ti Tebs, rom sas je li (ja ri ma) ekis re ba

ga dax di su u na ro aras rul wlo van msjav rde buls. Se sa ba mi sad, sis xlis sa mar Tlis ka-

no nis mi zans ar war mo ad gens ga dax di su u na ro aras rul wlov nis mSo bel ze (me ur ve ze,

mzrun vel ze) sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis da kis re ba.

yo ve li ve ze moT aR niS nu lis gaT va lis wi ne biT, sa sa mar Tlom gan mar ta, rom mtki-

ce ba imis Ta o ba ze, rom sis xlis sa mar Tlis ko deq sSi sa da vo nor mis mar to o den ar se bo-

ba da sa da vo nor mis far gleb Si ga dax di su u na ro aras rul wlo van ze da kis re bu li ja ri-

mis mSo bel ze (me ur ve ze, mzrun vel ze) ga dax dis da kis re ba imav dro u lad war mo ad gens

mSo bel ze (me ur ve ze, mzrun vel ze) sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis da kis re-

bas, sa fuZ vels mok le bu li a.

3.1.4. sa da vo nor mis Si na ar sis da miz ne bis ga sar kve vad sa sa mar Tlom im sje la ase ve

ja ri mis, ro gorc sis xlis sa mar Tleb ri vi sas je lis, bu ne ba ze. sa da vo nor ma mo ce mu lia

sis xlis sa mar Tlis ko deq sis 42-e mux lSi, ro me lic gan sazR vravs sis xlis sa mar Tleb-

ri vi sas je lis _ ja ri mis sa mar Tleb riv bu ne bas da ga mo ye ne bis wess. aR niS nu li mux-

lis Ta nax mad: a) ja ri ma aris fu la di ga da sax de li. b) is Se iZ le ba Se e far dos mxo lod

msjav rde buls am uka nas kne lis ma te ri a lu ri mdgo ma re o bis gaT va lis wi ne biT, ro me lic

ga ni sazR vre ba mi si qo ne biT, Se mo sav liT da sxva ga re mo e biT. g) ja ri ma da ma te biT sas-

je lad Se iZ le ba da i niS nos im Sem Txve va Sic ki, Tu is sis xlis sa mar Tlis ko deq sis Se sa-

ba mi si mux liT ase Tad gaT va lis wi ne bu li ar aris. d) ga dax di su u na ro aras rul wlo va ni

msjav rde bu lis Sem Txve va Si ja ri mis ga dax das sa sa mar Tlo akis rebs mSo bels (me ur ves,

mzrun vels). e) Tu msjav rde bu li Tavs ari debs ja ri mis ga dax das an ga dax de vi ne ba Se uZ-

le be li a, igi msjav rde buls Se ec vle ba sxva sas je liT.

sa sa mar Tlom, is to ri ul -sa mar Tleb ri vi ana li zis sa fuZ vel ze, mi u Ti Ta, rom aR-

niS nu li sas je li sis xlis sa mar Tal Si dam kvid rda ro gorc kla si ku ri sas je le bis (Ta-

vi suf le bis aR kve Ta, sik vdi liT das ja da a.S.) al ter na ti va. ja ri mis, ro gorc san qci is

ga mo ye ne ba aso cir de ba pi ris Tvis gar kve ul qo neb riv (fu lad) da na kar geb Tan, rac pi-



303

ris mi er Ca de nil qme de ba ze sa xel mwi fos mxri dan sak ma ris da adek va tur pa su xad mi iC-

ne va. ja ri mas gan mar ta ven, ro gorc li be ra lu ri Tval saz ri siT ide a lur sis xlis sa mar-

Tleb riv san qci as. mas upi ra te so ba eni We ba san qci is sxva for mebs So ris, vi na i dan mi si

aR sru le ba Se saZ le be lia sa xel mwi fo re sur se bis eko no mi iT da sa mar Tal dam rRve vis-

Tvis Se da re biT nak le bi tki vi lis mi ye ne biT. Tum ca es ar aq cevs mas aras rul fa so van

sis xlis sa mar Tleb riv san qci ad. sis xlis sa mar Tlis miz ne bis Tvis ga mo ye ne bu li ja ri ma

inar Cu nebs dam sjel xa si aTs da in di vi du a li ze bu li a, ori en ti re bu lia in di vi du a lur

bra le u lo ba ze. ja ri ma ga mo i ye ne ba in di vi du a lu rad sa mar Tal dam rRve vis wi na aR mdeg

sa kuT re bis uf le bis SezR ud vis, sa kuT re bis (fu lis) amo Re bis gziT.

aq sa sa mar Tlom sa Wi rod mi iC nia ga ne mar ta fu lis bu ne ba: fu li, mi si is to ri u lad

Ca mo ya li be bu li bu ne bi dan ga mom di na re, gan sa kuT re bu li Ta vi se bu re biT xa si aT de ba.

is, Ta vi suf le bi sa gan gan sxva ve biT, ar aris ise Ti Se uc vle li si ke Te, ro me lic er Ti

pi ri dan me o re ze ga das vli sas kar gavs Ta vis mniS vne lo bas. ja ri mis sxva sis xlis sa mar-

Tleb ri vi san qci e bi sa gan ga mor Ce u li xa si a Ti vlin de ba swo red ima Si, rom Se saZ le be-

li a, mi si ga dax da ga na xor ci e los dam na Sa vis nac vlad sxva pir ma ise, rom miR we u lad

Ca iT va los sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis da kis re bis miz ne bi da, amas Tan,

es uka nas kne li ar iq nes gan xi lu li pa su xis mgeb lo bis ma ta re bel pi rad. ja ri mas aqvs

uni ka lu ri xa si a Ti, rac mas im gvar sis xlis sa mar Tleb riv san qci ad xdis, rom lis sa mar-

Tleb ri vi gziT Ses ru le ba dam na Sa vis ma giv rad sxva pir sac Se uZ li a.

Se sa ba mi sad, sa sa mar Tlo mi u Ti Tebs, rom ga dax di su u na ro aras rul wlo van msjav-

rde bul ze da kis re bu li ja ri mis mSob lis (me ur vis, mzrun ve lis) mi er ga dax dis da kis-

re bis val de bu le ba ar Se iZ le ba ga ge bu li iq nes ja ri mis (sas je lis) da kis re bad, ami-

saT vis au ci le be li a, sa xel mwi fos qme de ba Se i cav des pir ze sis xlis sa mar Tleb ri vi

pa su xis mgeb lo bis da kis re bis ele men teb sa da miz nebs. aR sa niS na via, rom ga dax di su u na-

ro aras rul wlo van msjav rde bul ze da kis re bu li ja ri mis mSo bel ze (me ur ve ze, mzrun-

vel ze) ga dax dis da kis re bi sas sa xel mwi fos qme de ba Si ar ik ve Te ba mSob lis (me ur vis,

mzrun ve lis) mi marT sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis _ sas je lis da kis re bis

miz ne bi: sa mar Tli a no bis aR dge na, axa li da na Sa u lis Ta vi dan aci le ba (pre ven ci a), dam-

na Sa vis re so ci a li za ci is ele men te bi, mas ar ukav Sir de ba ze moT aR niS nu li da ma te bi Ti

sa mar Tleb ri vi Se de ge bi.

yo ve li ve ze mo aR niS nu li dan ga mom di na re, sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar-

Tlom mi u Ti Ta, rom, sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis ko deq sis 42-e mux lis 5¹ na wi lis

sa fuZ vel ze, ga dax di su u na ro aras rul wlo va ni msjav rde bu li saT vis da kis re bu li ja-

ri mis mSob lis Tvis, me ur vis Tvis an mzrun ve lis Tvis ga dax dis da kis re ba, ver iq ne ba gan-

xi lu li maT Tvis sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis da kis re bad da, Se sa ba mi sad,

sa da vo nor miT ar ir Rve va pi ra di pa su xis mgeb lo bis prin ci pi.

3.1.5. a ma ve dros, sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom im sje la, Tu ra mi za-

ni aqvs ka non mde bels, ro de sac ad gens ga dax di su u na ro aras rul wlo van msjav rde bul-

ze da kis re bu li ja ri mis mSob lis (me ur vis, mzrun ve lis) mi er ga dax dis val de bu le bas.

sa sa mar Tlom yu radR e ba mi aq cia im ga re mo e bas, rom sa da vo nor miT dad ge ni li mSob lis

(me ur vis, mzrun ve lis) val de bu le ba, ga da i xa dos ga dax di su u na ro aras rul wlo va ni

msjav rde bu li saT vis da kis re bu li sas je lis – ja ri mis Tan xa, mom di na re obs aR niS nul


304

pi rebs So ris ar se bu li gan sa kuT re bu li sa mar Tleb ri vi ur Ti er To bi dan da ukav Sir-

de ba aras rul wlo van Ta sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis Ta vi se bu re bebs.

ka non mdeb lo ba, pir vel rig Si, amo dis pi ra di Ta vi suf le bi sa da xel Se u xeb lo bis kon-

sti tu ci u ri da sa er Ta So ri so sa mar Tleb ri vi prin ci pe bi dan. ka non mdeb lis amo ca na a,

xe li Se uwy os aras rul wlo va ni pi ris sa u ke Te so in te re se bis dac vas, aras rul wlo va ni

dam na Sa vis so ci a lur re a bi li ta ci as, ar ga mo i ye nos sas je lis mkac ri zo ma iq, sa dac es

au ci leb lo bas ar war mo ad gens. sa da vo nor mis mi za nia aras rul wlo va ni dam na Sa vis mi-

marT ga mo ye ne bul iq nes sas je lis msu bu qi zo ma – ja ri ma, ro gorc Ta vi suf le bis SezR-

ud vis /aR kve Tis an sxva, Se da re biT mkac ri sa xis sas je lis al ter na ti va.

sa sa mar Tlom gan sa xil vel sa kiTx Tan mi mar Te biT Se da re bi Ti Tval saz ri siT im-

sje la ase ve aR mzrde lo bi Ti ze moq me de bis iZu le bi Ti Ro nis Zi e bis ga mo ye ne bis Se saZ-

leb lo ba ze. sa sa mar Tlos ga dawy ve ti le ba Si aR niS nu li a, rom ka non mdeb lo ba Se iZ le ba

iT va lis wi neb des aras rul wlo va ni dam na Sa vis mSob lis (mi si Sem cvle li pi ris) da val de-

bu le bas, ga na xor ci e los gar kve u li qme de ba, ro me lic aras rul wlo v nis re a bi li ta ci-

is in te re sebs Se uwy obs xels. ma ga li Tad, Se saZ loa ga mo ye ne bul iq nes aR mzrde lo bi Ti

ze moq me de bis iZu le bi Ti Ro nis Zi e ba, ro go ri caa mSob li saT vis an mi si Sem cvle li pi ri-

saT vis, an da spe ci a li ze bu li sa xel mwi fo or ga no saT vis mo va le o bis da kis re ba, rom man

aR mzrde lo bi Ti ze gav le na mo ax di nos aras rul wlo van ze (sa qar Tve los sis xlis sa mar-

Tlis ko deq si, 93-e mux li). mSo be li, ise ve ro gorc mi si aras rul wlo va ni Svi li, val de-

bu li a, da sa xe le bul iZu le biT Ro nis Zi e ba Si mi i Ros mo na wi le o ba. ase Ti val de bu le ba

ar ga ne kuT vne ba sis xlis sa mar Tleb riv sas jel Ta ka te go ri as, Tum ca gar kve ul Se zud-

vebs awe sebs mSob lis (mi si Sem cvle li pi ris an da spe ci a li ze bu li sa xel mwi fo or ga nos)

mi marT. ase Ti val de bu le bis ga Ce na ar aris Sem Txve vi Ti. ada mi a nis zo gi er Ti uf le bis

war mo So ba mya ra daa da kav Si re bu li Se sa ba mi si val de bu le bis war mo So bas Tan. mSob lis

(me ur vis, mzrun ve lis) uf le ba im Ta viT ve gu lis xmobs Se sa ba mi si sa mar Tleb ri vi val de-

bu le be bis war mo So bas. am Sem Txve va Si sa xe zea mSob lis (me ur vis, mzrun ve lis) uf le bis

Ta vi si ve mzrun ve lo bis val de bu le biT boW va.

3.1.6. sa sa mar Tlom im sje la mSo bel sa da Svils So ris ar se bul ur Ti er To ba ze,

aras rul wlov nis pi rov ne bis Ta vi su fa li gan vi Ta re bis uf le ba ze, aras rul wlo va-

ni msjav rde bu lis nac vlad mSob lis (me ur vis, mzrun ve lis) mi er ja ri mis ga dax di sas,

msjav rde bul aras rul wlo van ze sas je lis ze moq me de bis xa ris xis sa kiTx ze. ker Zod, sa-

sa mar Tlom gan mar ta: sa qar Tve los ka non mdeb lo ba aRi a rebs mSob leb sa da Svi lebs So-

ris ar se bul gan sa kuT re bul ur Ti er Tkav Sirs, mSob lis uni ka lur sta tuss da maT gan

ga mom di na re val de bu le bebs. mSob le bi uf le ba mo si li da val de bu li ari an, aR zar don

Ta vi an Ti Svi le bi sa zo ga do e bis Rir se ul wev re bad, iz ru non maT fi zi kur, go neb riv,

su li er da so ci a lur gan vi Ta re ba ze. aras rul wlo va ni, ise ve ro gorc srul wlo va ni,

sar geb lobs sa ku Ta ri pi rov ne bis Ta vi su fa li gan vi Ta re bis uf le biT, Se sa ba mi sad, sa-

xel mwi fo mas kon sti tu ci ur sa mar Tleb ri vi Tval saz ri siT icavs. aras rul wlov nis

men ta lu ri da fi zi ku ri Se saZ leb lo be bi gan vi Ta re bis pro ces Sia da maT gan sa kuT-

re bu li mzrun ve lo ba sWir de baT. swo red ami tom ka non mde be li mSo bels, me ur ve sa da

mzrun vels gan sazR vravs im pi re bad, ro mel Tac ekis re baT aras rul wlo van ze zrun va.



305

is mo saz re ba, rom aras rul wlo va ni msjav rde bu lis nac vlad ja ri mis mSob lis (me ur-

vis, mzrun ve lis) mi er ga dax di sas, msjav rde bul aras rul wlo van ze sas je lis ze moq me-

de bis xa ris xi da ba lia _ sa fuZ vels mok le bu lia im ar gu men tiT, rom ja ri mis aR sru-

le ba da kav Si re bu lia ful Tan ro gorc ga da ce mad sa gan Tan. fu lis es Ta vi se bu re ba

ja ri mis (fu lis) ga dax das ukar gavs im per so na lur xa si aTs, ro me lic ga aC ni a, ma ga li-

Tad, Ta vi suf le bis SezR ud vis an aR kve Tis for miT sas je lis mox das. am de nad, Tu, ma-

ga li Tad, Ta vi suf le bis SezR ud vis /aR kve Tis aR sru le bas per so na lu ri xa si a Ti aqvs,

ja ri mis aR sru le bis pro ce si ga da ce ma di sag nis – fu lis sa xel mwi fos Tvis ga da ce ma Si

ga mo i xa te ba. Se sa ba mi sad, dam na Sa ve ze sas je lis pi rov nu li ze moq me de bis efeq ti (da am

efeq tis xa ris xi) sa aR sru le bo moq me de bi sa gan (ja ri mis ga dax de vi ne ba an, ma ga li Tad,

pi ris mo Tav se ba pa tim ro bis va dis mo sax de lad) da mo u ki deb lad dge ba da is mxo lod

dam na Sa vis pi rov ne bis ke naa mi mar Tu li.

3.2. sa da vo nor mis mi mar Te ba sa qar Tve los kon sti tu ci is 40-e mux lis

pir vel pun qtTan

mo sar Ce le mi iC nevs, rom sa da vo nor ma ase ve ewi na aR mde ge ba sa qar Tve los kon sti-

tu ci is me-40 mux lis pir vel punqts, rom lis Ta nax mad: „a da mi a ni uda na Sa u lod iT vle ba,

vid re mi si dam na Sa ve o ba ar dam tkic de ba ka no niT dad ge ni li we siT da ka no ni er Za la Si

Se su li sa sa mar Tlos ga mam tyu ne be li ga na Ce niT“. sa sa mar Tlom gan mar ta, rom kon sti-

tu ci is mi Ti Te bu li nor miT, zo ga dad reg la men ti re bu lia uda na Sa u lo bis (a rab ra le-

u lo bis) pre zum fci is ga ran ti a. mar Ta li a, sa sa mar Tlo, mo ce mu li da vis far gleb Si, ar

id ga uda na Sa u lo bis (a rab ra le u lo bis) pre zum fci is srul yo fi li gan mar te bis wi na-

Se, Tum ca sa sa mar Tlom mi u Ti Ta, rom uda na Sa u lo bis (a rab ra le u lo bis) pre zum fcia

war mo ad gens sis xlis sa mar Tlis sa xel mZRva ne lo prin cips, ro me lic maT So ris gu lis-

xmobs, yve las mo eq cnen im daS ve biT, rom is uda na Su a loa ma nam, vid re, je ro va ni pro ce-

du ris gav liT, sa sa mar Tlos ga mam tyu ne be li ga na Ce niT ar dam tkic de ba mi si dam na Sa ve-

o ba. Se sa ba mi sad, je ro va ni pro ce du ris ga re Se da uS ve be lia pi ris aRi a re ba dam na Sa ved.

sa sa mar Tlom mi u Ti Ta, rom am kon kre tul da va Si imis Tvis, rom dad gin des, dar-

Rve ul iq na Tu ara kon sti tu ci is me-40 mux lis pir ve li pun qti, pir vel rig Si, ga sar kve-

vi a, xde ba Tu ara mSob lis (me ur vis, mzrun ve lis) bra le ul pi rad, dam na Sa ved aRi a re ba.

mxo lod amis Sem deg aris Se saZ le be li imis gar kve va, val de bu li iyo Tu ara sa xel mwi-

fo, da ec va uda na Sa u lo bis (a rab ra le u lo bis) pre zum fci is ga ran ti e bi. Se sa ba mi sad,

rad gan sa da vo nor mas Tan mi mar Te biT sa sa mar Tlom da ad gi na, rom mi si moq me de biT ar

xde ba ga dax di su u na ro aras rul wlov nis mSob lis (me ur vis, mzrun ve lis) bra le u lad,

dam na Sa ved miC ne va da mis Tvis sis xlis sa mar Tleb ri vi pa su xis mgeb lo bis da kis re ba, anu,

ro gorc uk ve aRi niS na, vi na i dan sa da vo nor ma ar ad gens ga dax di su u na ro aras rul wlo-

va ni msjav rde bu li pi ris mSob lis (me ur vis, mzrun ve lis) sis xlis sa mar Tleb riv pa su-

xis mgeb lo bas ra i me qme de bis Tvis, igi srul Se sa ba mi so ba Sia kon sti tu ci is me-40 mux-

lis pir vel pun qtTan.


306

3.3. sa da vo nor mis mi mar Te ba sa qar Tve los kon sti tu ci is 39-e mux lTan

kon sti tu ci is 39-e mux lis mi xed viT, „sa qar Tve los kon sti tu cia ar uar yofs ada-

mi a ni sa da mo qa la qis sxva sa yo vel Ta od aRi a re bul uf le beb sa da ga ran ti ebs, rom le bic

aq ar aris mox se ni e bu li, mag ram Ta vis Ta vad ga mom di na re o ben kon sti tu ci is prin ci-

pe bi dan“. da sa xe le bul mux lTan da kav Si re biT, sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar-

Tlom aR niS na, rom `aR niS nu li kon sti tu ci u ri nor mis mi za ni a, uz run vel yos uf le be-

bi sa da Ta vi suf le be bis dac va im Sem Txve va Si, Tu es pir da pir ar aris gaT va lis wi ne bu-

li kon sti tu ci iT, mag ram ga mom di na re obs kon sti tu ci u ri prin ci pe bi dan da ada mi a nis

uf le be bis sfe ro Si sa xel mwi fos mi er na kis ri sa er Ta So ri so val de bu le be bi dan... mo-

sar Ce les Se uZ li a 39-e mux lze ape li re ba im Sem Txve va Si, ro de sac uf le ba ar aris mo-

ce mu li sa qar Tve los kon sti tu ci a Si an kon sti tu ci u ri uf le bis far gle bi aris uf ro

viw ro, vid re es sa er Ta So ri so val de bu le be biT aris gaT va lis wi ne bu li~ (sa qar Tve los

sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos 2009 wlis 10 iv ni si, gan Ci ne ba №1/2/458, `da viT sar Ta nia

da aleq san dre ma Wa raS vi li sa qar Tve los par la men ti sa da sa qar Tve los ius ti ci is sa-

mi nis tros wi na aR mdeg~).

aR niS nu lis gaT va lis wi ne biT, sa sa mar Tlom mi u Ti Ta, rom is prin ci pe bi, ro mel-

Ta dar Rve va ze Ta vis ar gu men ta ci a Si, faq tob ri vad, mi u Ti Teb da mo sar Ce le, da cu lia

kon sti tu ci is me-40 da 42-e mux le biT. Se sa ba mi sad, ar ar se bobs sa da vo nor mis 39-e mux-

lTan Se sa ba mi so bis Se mow me bis sa Wi ro e ba.

4. das kvna

sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom 2011 wlis 11 iv li sis №3/2/416 ga dawy-

ve ti le ba Si sa qar Tve los sis xlis sa mar Tlis ko deq sis 42-e mux lis 5¹ na wi liT dad ge-

ni li da na we sis kon sti tu ci u ro bis gar kve vi sas mra va li mniS vne lo va ni sa mar Tleb ri vi

sa kiTxi ga mo ik vli a, ga a a na li za da das kvne bi Ca mo a ya li ba, war mo a Ci na sa da vo nor miT

gan sazR vru li re gu li re bis ar si. da ad gi na, rom sa da vo nor ma ar mo dis wi na aR mde go-

ba Si sa qar Tve los kon sti tu ci as Tan .am sa kiTx ze sa zo ga do e ba Si Se saZ lo sa pi ris pi ro

az ris ar se bo bis mi u xe da vad, sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom mka fi od mi u Ti Ta, Tu ra

Sem Txve va Si un da mi viC ni oT esa Tu is Ro nis Zi e ba sas je lad da sis xlis sa mar Tleb riv

pa su xis mgeb lo bad da Se sa ba mi sad Ca mo a ya li ba Ta vi si xed va, Tu ra tom ar aris sa da vo

nor ma ara kon sti tu ci u ri. aR sa niS na vi a, rom sa sa mar Tlo mxo lod ma Sin em sa xu re ba sa-

zo ga do eb ri vi az ris gan vi Ta re bas, Tu is kon sti tu ci a ze dam ya re bul ga be dul, efeq-

ti an na bi jebs dgams. ase Ti na bi je biT sa sa mar Tlo xels uwy obs sa zo ga do e bis da sa zo-

ga do eb ri vi az ris prog re su lo bas.

Cven ime di gvaqvs, rom sa sa mar Tlos da sa xe le bu li ga dawy ve ti le ba sa fuZ vels da-

u debs jan sa Ri da obi eq tu ri dis ku si is ga mar Tvas ga dawy ve ti le ba Si war mo Ce nil aq tu-

a lur sa kiTx eb ze.

307

irakli kobaxiZe*

samarTlebrivi saxelmwifos principi, rogorc uSualod moqmedi samarTali

1. uSualod moqmedi samarTlis cneba

„u Su a lod moq me di sa mar Tlis“ cne bas ada mi a nis Zi ri Ta di uf le be bi sa da Ta vi-

suf le be bis mi marT sa qar Tve los kon sti tu ci is me-7 mux li gan sazR vravs. de bu le ba

ada mi a nis uf le be bis Tvis „u Su a lod moq me di sa mar Tlis“ Za lis mi ni We bis Ta o ba ze sa-

qar Tve los kon sti tu ci a Si ger ma ni is fe de ra ci u li res pub li kis Zi ri Ta di ka no ni dan

iq na gad mo Re bu li.1 ger ma ni is moq me di kon sti tu ci is Se sa ba mi si nor ma, Ta vis mxriv,

efuZ ne bo da va i ma ris res pub li kis2 ne ga ti u ri ga moc di le bis gaT va lis wi ne bas, rom lis

kon sti tu cia ada mi a nis uf le bebs mxo lod prog ra mu li de bu le be bis mniS vne lo bas ani-

Web da da, Se sa ba mi sad, sa ja ro xe li suf le bis gan ada mi a nis Ta vi suf le bis qme diT kon-

sti tu ci ur dac vas ar uz run vel yof da.3 „u Su a lod moq me di sa mar Tlis“ cne ba, upir ve-

les yov li sa, gu lis xmobs in di vi dis srul fa so van Se saZ leb lo bas, sa sa mar Tlo we siT

da ic vas kon sti tu ci is nor me biT gan sazR vru li uf le be bi4 - Zi ri Ta di uf le be bis gan-

mam tki ce be li kon sti tu ci u ri de bu le be bi, rom leb sac kon sti tu cia uSu a lod moq me-

di sa mar Tlis sta tuss ani Webs, qme di Ti iu ri di u li Za lis Se sa Ze nad ar sa Wi ro e ben Sem-

dgom sa ka non mdeb lo da zus te bas da isi ni uSu a lod war mo So ben sa mar Tleb ri vi moTx-

ov nis in di vi du a lur uf le bas.

far To, obi eq tur -sa mar Tleb ri vi Tval saz ri siT, uSu a lod moq med sa mar Tlad

un da gan vi xi loT, bu neb ri vi a, ara mxo lod ada mi a nis Zi ri Ta di uf le be bi, ara med sa qar-

Tve los kon sti tu ci is yve la nor ma. am das kvnas ga nam tki cebs kon sti tu ci is me-5 da me-6

* samarTlis doqtori.1 saqarTvelos konstituciis me-7 muxlis Sesabamisi Canaweri sityvasityviT imeorebs

germaniis federaciuli respublikis pirveli muxlis me-3 punqtis sityvebs (“unmittelbar geltendes Recht”).

2 vaimaris respublika ewodeboda 1919-1933 wlebSi arsebul germanul saxelmwifos, rom-

lis saxelmwifoebrivma sisustem, arastabilurobam da arasaTanado demokratiulma sistemam germaniaSi nacional-socialistebis aRzeveba da mesame raixis Camoyalibeba ganapiroba. ix. Pieroth B., Schlink B., Grundrechte: Staatsrecht II, 18., neubearb. Aufl ., Heidelberg 2002, 36 ff.

3 ix. Höfl ing F., Art. 1, in: Sachs M. (Hrsg.), Grundgesetz: Kommentar, München 2003, 72 ff.; Dreier H., Art. 1, in: Dreier H., Grundgesetz-Kommentar, Tübingen 2004, 18; Hesse K., Bedeutung der Grundrechte, in: Benda E., Maihofer W., Vogel H.-J., Handbuch des Verfassungsrechts, Berlin/New York 1995, 2. Aufl ., 70 ff.

4 ix. Höfl ing F., Art. 1, in: Sachs M. (Hrsg.), Grundgesetz: Kommentar, München 2003, 75; Dreier H., Art. 1, in: Dreier H., Grundgesetz-Kommentar, Tübingen 2004, 18. aRsaniSnavia, rom germaniis konstitucia ar ganamtkicebs e.w. meore Taobis socialur ZiriTad uflebebs, romlebic, maTi abstra-

qtuli bunebidan gamomdinare, ver ganixileba uSualod moqmed samarTlad. amis sapi-

rispirod, saqarTvelos konstitucia uSualod moqmed samarTlad acxadebs socialur ZiriTad uflebebsac, rac konstituciis arsebiT xarvezad unda iqnes miCneuli.


308

mux le bis Ca na we re bi, ro mel Ta Ta nax mad „sa xel mwi fo xe li suf le ba xor ci el de ba kon-

sti tu ci iT dad ge nil far gleb Si“, „sa qar Tve los kon sti tu cia sa xel mwi fos uze na e si

ka no ni a“ da „yve la sxva sa mar Tleb ri vi aq ti un da Se e sa ba me bo des kon sti tu ci as“. aR niS-

nu li de bu le be bi cxad yofs, rom kon sti tu ci is Ti To e u li nor ma sar geb lobs pir da pi-

ri moq me de bis Za liT da isi ni uSu a lod ze moq me de ben qvem de ba re sa mar Tleb ri vi aq te-

biT ur Ti er To ba Ta re gu li re bis Si na ar sze. Tvi seb ri vi gan sxva ve ba ada mi a nis Zi ri Ta di

uf le be bis gan mam tki ce bel nor meb sa da sxva kon sti tu ci ur de bu le bebs So ris swo red

isa a, rom es uka nas knel ni uSu a lod ar war mo So ben sa mar Tleb ri vi moTx ov nis uf le bas,

rom lis qme diT re a li ze bas in di vi di sa kon sti tu cio an sa er To mar Tlmsa ju le bis dax-

ma re biT SeZ leb da.

ara Zi ri Ta duf leb ri vi kon sti tu ci u ri nor me bis „a ra u Su a lo“ sa mar Tleb ri vi

moq me de bis Za la prob le mu ria im ga re mo e bis gaT va lis wi ne biT, rom am nor me bis di di na-

wi li uSu a lod aris da kav Si re bu li in di vi dis fun da men tur su bi eq tur in te re seb Tan

da uf le beb Tan, maT So ris – ada mi a nis Zi ri Tad uf le beb Tan. gan sa kuT re biT es exe ba sa-

mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin cips, rom lis re a li ze ba ara mxo lod obi eq tu ri sa zo-

ga do eb ri vi in te re se bis, ara med cal ke u li in di vi dis su bi eq tu ri in te re se bis da sa ca-

va dac sa si cocx lod aris au ci le be li.5

sa qar Tve los kon sti tu cia sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin cips ram de ni me de-

bu le biT aRi a rebs. aR niS nu li prin ci pi mox se ni e bu lia kon sti tu ci is pre am bu la Si, ro-

me lic sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos dam kvid re bas sa qar Tve los mo qa la qe Ta ur yev ne-

bad da kon sti tu ci is er T-erT Zi ri Tad miz nad da amo ca nad acx a debs. sa mar Tleb ri vi

sa xel mwi fos prin ci pis gar kve u li ele men te bi – maT So ris kon sti tu ci is uze na e so bis,

xe li suf le bis da na wi le bi sa da ada mi a nis Zi ri Tad uf le ba Ta wa ru va lo bi sa da uze na e-

so bis prin ci pe bi kon sti tu ci is me-5, me-6 da me-7 mux le biT da ada mi a nis Zi ri Ta di uf-

le be bis gan mam tki ce be li cal ke u li de bu le biT aris uz run vel yo fi li.

sazR var ga re Tis tra di ci ul de mok ra ti ul qvey neb Si sa mar Tleb ri vi sa xel mwi-

fos prin ci pis qme diT dac vas, mniS vne lo van wi lad, po li ti ku ri eli ti sa da sa ja ro

mo xe le Ta sa mar Tleb ri vi kul tu ris, mar TlSeg ne bis ma Ra li do ne uz run vel yofs.

qar Tul sa mar Tleb riv praq ti ka Si, mi u xe da vad sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pis

for ma lu ri kon sti tu ci u ri uz run vel yo fi sa, kon sti tu ci o na liz mis es fun da men-

tu ri dog ma, moq me di kon sti tu ci is amoq me de bis dRi dan, srul fa sov nad ara so des iyo

da cu li, rac xSir Sem Txve va Si, in di vi de bis le gi ti mu ri su bi eq tu ri in te re se bis, maT

So ris – ada mi a nis Zi ri Ta di uf le be bis dar Rve vas ga na pi ro beb da. Se sa ba mi sad, sa mar-

Tleb ri vi kul tu ris de fi ci tis pi ro beb Si, sa qar Tve lo Si dRis wes rig Si dgas im gva-

ri qme di Ti iu ri di u li me qa niz me bis Se mu Sa ve bis sa Wi ro e ba, rom le bic sa mar Tleb ri vi

sa xel mwi fos prin cips uSu a lod moq me di sa mar Tlis Za las Ses Zens da amiT ada mi a nis

fun da men tu ri uf le be bi sa da in te re se bis srul fa so van dac vas uz run vel yofs. am ri-

gad, qar Tul re a lo ba Si am gva ri me qa niz me bis da ner gvis sa Wi ro e bas adas tu rebs igi ve

ar gu men te bi, rom leb ze day rdno bi Tac 1949 wels ger ma nel ma ka non mde bel ma uSu a lod

5 samarTlebrivi saxelmwifos principisa da adamianis ZiriTadi uflebebis uSualo urT-

ierTkavSiris Sesaxeb ix. Sommermann K.-P., Art. 20, in: v. Mangoldt H., Klein F., Starck Ch. (Hrsg.), Kommentar zum Grundgesetz, München 2010, 231 ff.; Sachs M., Art. 20, in: Sachs M. (Hrsg.), Grundgesetz: Kommentar, München 2003, 74.

irakli kobaxiZe, samarTlebrivi saxelmwifos principi, rogorc uSualod

moqmedi samarTali

309

moq me di sa mar Tlis sta tu si ada mi a nis Zi ri Tad uf le bebs mi a ni Wa – Tu qve ya na Si sa mar-

Tleb ri vi kul tu ra sa Ta na dod ver uz run vel yofs sa mar Tlis fun da men tu ri prin ci-

pe bis dac vas sa mar Tlis uze na e so bis uz run vel sa yo fad, sa mar Tal ma Ta vad un da gan-

sazR vros TviT dac vis me qa niz me bi.6 am me qa niz me bis Se mu Sa ve ba miT uf ro aq tu a lu ria

im ga re mo e bis gaT va lis wi ne biT, rom sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pis gar kve u li

ele men te bi, ma ga li Tad, Ta na zo mi e re bis prin ci pi, sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis prin-

ci pi da sxv., sa qar Tve los kon sti tu ci iT pir da pi ri sa xiT ar aris gan mtki ce bu li, rac

ma Ti dac vis sa mar Tleb riv uz run vel yo fas ki dev uf ro prob le mu rad war mo a Cens.

wi nam de ba re sta ti is mi za nia Se fas des sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pis

cal ke u li ele men te bis dac vis mdgo ma re o ba sa qar Tve lo Si, rac am prin ci pi saT vis uSu-

a lod moq me di sa mar Tlis Za lis mi ni We bis me qa niz me bis Seq mnis Ta o ba ze rekomendaciebis

SemuSavebis SesaZleblobas mogvcems. amas Tan, sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pis

dac vis mdgo ma re o ba Se fas de ba da re ko men da ci e bi ga ni sazR vre ba ada mi a nis Zi ri Tad

uf le beb Tan am prin ci pis cal ke u li ele men te bis kav Si ris Ta vi se bu re ba Ta gaT va lis-

wi ne biT.

2. sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pis ar si

sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pis ma te ri a lu ri gan sazR vre bis Ta nax mad, mi-

si um Tav re si mi za ni da amo ca na sa zo ga do e bi sa da in di vi dis Ta vi suf le bis uz run vel-

yo fa a.7 xe li suf le bis SezR ud va da TviT SezR ud va, ra sac mo i az rebs sa mar Tleb ri vi sa-

xel mwi fos kon cef ci a,8 upir ve les yov li sa, sa zo ga do e bi sa gan sa xel mwi fos sa Ta na do

dis tan ci re bas da, xe li suf le bis TviT ne bo bis aR kve Tis gziT, ka no nis wi na Se in di vid-

Ta Ta nas wo ro bis uz run vel yo fas isa xavs miz nad. sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci-

pis Ti To e u li ele men ti swo red am zo ga di miz nis priz ma Si un da iq nes ga az re bu li.

sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos for ma lu ri cne ba XIX sa u ku ne Si aR mo cen da da igi

sam Zi ri Tad as peqts mo i cav da: aR mas ru le be li xe li suf le bis saq mi a no bis ka non Se sa ba-

mi so bas, sa sa mar Tlo e bis da mo u ki deb lo bas da xe li suf le bis da na wi le bas.9 swo red am

sa mi in stru men tis ga mo ye ne biT cdi lob da bur Ju a zi ul -li be ra lu ri sa mar Tleb ri vi

sa xel mwi fo mo nar qis ab so lu tu ri Za la uf le bis SezR ud vas. amas Tan, e.w. „for ma lu ri“

sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fo em sa xu re bo da sru li ad ma te ri a lur mi zans – sa mo qa la qo

6 am TvalsazrisiT, paralelebi SeiZleba iqnes gavlebuli andraS Saios msjelobasTan, romelic konstituciur samarTals SiSis Sedegad ganixilavs. ix. Saio a., xelisuflebis TviTSezRudva – konstitucionalizmis Sesavali, Tb., 1999, 1-59.

7 ix. Sommermann K.-P., Art. 20, in: v. Mangoldt H., Klein F., Starck Ch. (Hrsg.), Kommentar zum Grundg-esetz, München 2010, 232.

8 ix. Saio a., xelisuflebis TviTSezRudva – konstitucionalizmis Sesavali, Tb., 1999, 1-59; Maurer H., Staatsrecht I: Grundlagen, Verfassungsorgane, Staatsfunktionen, 2. Aufl ., München 2001, 216 ff.; Sachs M., Art. 20, in: Sachs M. (Hrsg.), Grundgesetz: Kommentar, München 2003, 103 ff.

9 garda am instrumentebisa, formaluri samarTlebrivi saxelmwifos cneba, agreTve, moiazrebda subieqturi Tavisuflebebisa da sakuTrebis SezRudvisas kanonis upi-

ratesobis principis dacvas da biujetisa da gadasaxadebis damtkicebis saparlamento uflebamosilebas. ix. Degenhart Ch., Staatsrecht I: Staatsorganisationsrecht, 18., neu bearb. Aufl ., Hei-delberg 2002, 235.


310

Ta vi suf le bis dam kvid re bas da gan mtki ce bas for ma lu ri in stru men te bi sa da ga ran ti-

e bis sa Su a le biT.10

XIX sa u ku ne Si sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos idea ex mi a ne bo da da sav le Tis po li-

ti kur siv rce Si dam kvid re bul li be ra lu ri sa xel mwi fos kon cef ci as, ro me lic prin-

ci pu lad ugu le bel yof da Ta nas wo ro bis ma te ri a lur as peqts da Zi ri Ta duf leb ri vi

Ta vi suf le be bis ma te ri a lur ga ran ti ebs.11 swo red am gva ri, xis tad li be ra lu ri bu ne-

bis ga mo, so ci a liz mis ide o lo ge bi sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos kon cef ci as mkveT rad

ak ri ti keb dnen da mas bur Ju a zi is mi er Seq mnil er Tgvar ide o lo gi ur Sir mad ga ni xi-

lav dnen. ker Zod, so ci a lis te bi mi iC nev dnen, rom ka pi ta lis tur sa zo ga do eb riv -e ko-

no mi kur for ma ci a Si bur Ju a zi is kla si, for ma lu ri Ta vi suf le bi sa da for ma lu ri Ta-

nas wo ro bis uz run vel yo fis ide o lo gi u ri pos tu la te bis ga mo ye ne biT, ma te ri a lu ri

Ta vi suf le bis de fi ci ti sa da ma te ri a lu ri uTa nas wo ro bis Se niR bvas cdi lob da. Tum-

ca, pir van de li ra di ka lu ri wi na aR mde go bis mi u xe da vad, mog vi a ne biT, me mar jve ne da me-

mar cxe ne ide o lo gi e bis Se pi ris pi re bis sa fuZ vel ze, Se saZ le be li gax da li be ra lu ri

sa xel mwi fos da so ci a liz mis kon cef ci e bis ele men te bis Ser wyma, ra mac uz run vel yo

Ta na med ro ve, ev ro pu li ti pis so ci a lu ri sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos12 aR mo ce ne ba,

ro mel sac de mok ra ti ul siv rce Si Ta nab rad aRi a re ben da pa tivs sce men ro gorc me mar-

jve ne, ise me mar cxe ne ide o lo gi is mqo ne po li ti ku ri Za le bi.

sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos kon cef cia swra fad gan vi Tar da da da ix ve wa me o re

msof lio omis Sem dgom pe ri od Si. Tvi seb ri vad ga niv rco am prin ci pis Si na ar sob ri vi

kom po nen te bis nus xac. Ta na med ro ve sa mar Tleb ri vi doq tri na da praq ti ka sa mar Tleb-

ri vi sa xel mwi fos prin cips ara erT as peqts mi a kuT vnebs, ro mel Ta gan Zi ri Tad ele men-

te bad ga ni xi le ba sa mar Tlis uze na e so bis, kon sti tu ci is uze na e so bis, ka no nis upi ra-

te so bi sa da ka no nis daT qmis, Ta na zo mi e re bis da sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis prin ci-

pe bi. gar da ami sa, sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pis re a li ze bis um niS vne lo va nes

in sti tu ci ur me qa niz me bad ga ni xi le ba xe li suf le bis da na wi le ba, in di vi du a lur uf-

le ba Ta sa sa mar Tlo dac va da sa kon sti tu cio mar Tlmsa ju le ba. ar cTu iS vi a Tad, sa-

mar Tleb ri vi sa xel mwi fos kon cef ci as mi a kuT vne ben sxva mniS vne lo van sa mar Tleb riv

prin ci peb sa da in sti tu teb sac, ro go ri caa sa ja ro sam sa xu ris ne it ra li te ti, sa ja ro

or ga no e bis saq mi a no bis sa ja ro o ba, ad mi nis tra ci u li pro ce sis sa mar Tli a no ba, in di-

vi du a lu ri uf le be bis dar Rve vi saT vis sa xel mwi fos pa su xis mgeb lo ba, ara de mok ra ti-

u li xe li suf le bis wi na aR mdeg ajan ye bis uf le ba da sxv.13 sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos

prin ci pis am ele men te bis dac vas ga dam wyve ti mniS vne lo ba eni We ba ada mi a nis Zi ri Ta di

uf le be bis re a li ze bi saT vis, rom le bic, Ta vis mxriv, sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos qva-

kuTx e dad gvev li ne ba.

sa qar Tve lo Si uka nas knel wleb Si mniS vne lo va ni sir Tu le e biT xa si aT de bo da sa-

10 Degenhart Ch., Staatsrecht I: Staatsorganisationsrecht, 18., neu bearb. Aufl ., Heidelberg 2002, 235.11 ix. Böckenförde E.-W., Entstehung und Wandel des Rechtsstaatsbegriffs, in: Festschrift für Adolf Arndt,

Frankfurt am Main 1969, 66 f.12 ix. Benda E., Der soziale Rechtsstaat, in: Benda E., Maihofer W., Vogel H.-J., Handbuch des Verfassungs-

rechts, Berlin/New York 1995, 2. Aufl ., 91 f.13 ix. Sobota K., Das Prinzip Rechtsstaat, Tübingen 1997; Kunig Ph., Das Rechtsstaatsprinzip, Tübingen 1986;

Degenhart Ch., Staatsrecht I: Staatsorganisationsrecht, 18., neu bearb. Aufl ., Heidelberg 2002, 233 ff.; Sachs M., Art. 20, in: Sachs M. (Hrsg.), Grundgesetz: Kommentar, München 2003, 77 f.


moqmedi samarTali

311

mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pis ele men te bis um rav le so bis re a li ze ba, ro mel Ta-

gan gan sa kuT re bu li yu radR e ba un da ga max vil des sa mar Tlis uze na e so bis, kon sti tu-

ci is uze na e so bis, ka no nis upi ra te so bi sa da ka no nis daT qmis, xe li suf le bis da na wi le-

bis, Ta na zo mi e re bis, sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bi sa da sa ja ro sam sa xu ris ne it ra li-

te tis prin ci peb ze, ag reT ve ka non Se moq me de biT da ad mi nis tra ci ul pro ces ze.

2.1. xe li suf le bis da na wi le bis prin ci pi da mi si re a li ze bis

mdgo ma re o ba sa qar Tve lo Si

xe li suf le bis da na wi le ba sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos in sti tu ci u ri mowy o bis

Zi ri Ta di prin ci pi a. xe li suf le bis da na wi le bis kon cef ci a, ro me lic, is to ri u lad, sa-

mar Tleb ri vi sa xel mwi fos ide is war mo So bas Tan er Tad aR mo cen da, gu lis xmobs sa xel-

mwi fo xe li suf le bis da yo fas gan sxva ve bu li fun qci e bis mi xed viT da miz nad isa xavs

po li ti ku ri Za la uf le bis SezR ud vas xe li suf le bis gan Sto e ba Ta So ris ur Ti er Tkon-

tro li sa da ur Ti er Tga wo nas wo re bis (checks and ba lan ces) qme di Ti sis te mis Ca mo ya li be-

bis sa fuZ vel ze.14 am gvar ma sis te mam un da uz run vel yos Za la uf le bis qme di Ti Se ka ve ba

da kon tro li, ga zar dos xe li suf le bis an ga riS val de bu le bi sa da pa su xis mgeb lo bis

xa ris xi da xe li Se uwy os sa ja ro miz ne bi sa da amo ca ne bis efeq ti an gan xor ci e le bas.

uka nas kne li wle bis qar Tul si nam dvi le Si xe li suf le bis da na wi le bis prin ci-

pis praq ti ku li re a li ze bis xa ris xi uaR re sad da ba li iyo. mi u xe da vad imi sa, rom aR-

niS nul prin cips, zo ga di sa xiT, mka fi od ga nam tki cebs sa qar Tve los kon sti tu ci is

me-5 mux lis me-4 pun qti, xe li suf le bis da na wi le bis ide as Tvi seb ri vad ewi na aR mde ge-

ba kon sti tu ci is sxva de bu le be bi, rom le bic Za la uf le bis er Ti sa xe li suf lo su bi-

eq tis xel Si kon cen tra ci as uz run vel yofs. xe li suf le bis da na wi le bis ide a, tra di-

ci u lad, gu lis xmobs sa ja ro fun qci e bi sa da Za la uf le bis ga na wi le bas xe li suf le bis

sam gan Sto e bas – sa ka non mdeb lo, aR mas ru le bel da sa sa mar Tlo xe li suf le bebs So ris.

amas Tan, xe li suf le bis da na wi le bis um Tav re si amo ca naa sa xel mwi fo mmar Tve lo bis im-

gva ri sis te mis Ca mo ya li be ba, ro me lic Ta vi dan ag va ci lebs xe li suf le bis su bi eq tebs

So ris ba lan sis dar Rve vas er Ti ro me li me gan Sto e bis sa sar geb lod. 2004 wels gan xor-

ci e le bu li sa kon sti tu cio cvli le be bis sa fuZ vel ze, sa qar Tve lo Si Ca mo ya lib da sa-

xel mwi fo mmar Tve lo bis for ma, ro mel mac ga na pi ro ba po li ti ku ri Za la uf le bis ga-

da War be bu li kon cen tra cia pre zi den tis xel Si. ru su li mo de lis mi baZ viT, qve ya na Si

dam kvid rda arak la si ku ri na xev rad sap re zi den to res pub li ku ri mmar Tve lo ba, sa dac

sa xel mwi fos me Ta u ri aRi Wur va aR mas ru le be li xe li suf le bis li de ris fun qci iT da

zed me tad far To „rep re si u li“ uf le ba mo si le be biT ro gorc mTav ro bis, ise par la men-

tis mi marT. pre zi den tis Tvis mTav ro bis ga da ye ne bis Se uzR u da vi uf le bis mi ni We bam,

er Ti Se xed viT, du a lis tu ri sa xel mwi fo mmar Tve lo bis sis te ma, praq ti ku lad, gar daq-

mna sap re zi den to res pub li kad. aseT pi ro beb Si, pre zi den tis Tvis par la men tis daTx-

14 ix. Saio a., xelisuflebis TviTSezRudva – konstitucionalizmis Sesavali, Tb., 1999, 87-129; Sommermann K.-P., Art. 20, in: v. Mangoldt H., Klein F., Starck Ch. (Hrsg.), Kommentar zum Grund-gesetz, München 2010, 197 ff.; Sachs M., Art. 20, in: Sachs M. (Hrsg.), Grundgesetz: Kommentar, München 2003, 79 ff.; Benda E., Der soziale Rechtsstaat, in: Benda E., Maihofer W., Vogel H.-J., Handbuch des Verfas-sungsrechts, Berlin/New York 1995, 2. Aufl ., 38 ff.


312

ov nis uf le ba mo si le bis mi ni We biT, av to ma tu rad da ir Rva ba lan si aR mas ru le bel da

sa ka non mdeb lo gan Sto e bebs So ris. amas Tan, ba lan sis dar Rve vis prob le ma ki dev uf ro

ga am Zaf ra im ga re mo e bam, rom par la men tis mi er mTav ro bis Tvis ram den jer me ndo bis ga-

mo ucx a deb lo bis Sem Txve va Si, pre zi dents mi e ni Wa par la men tis Tan xmo bis ga re Se mTav-

ro bis for mi re bis uf le ba, xo lo par la ments uki du re sad Se ezR u da mTav ro bis Tvis

un dob lo bis ga mocx a de bis Se saZ leb lo ba.15 umaR les sa xel mwi fo or ga no ebs So ris ur-

Ti er To ba Ta re gu li re bis am as peq te bis ze da pi ru li gac no bac ki cxad yofs, rom 2004

wels dam kvid re bu li sa xel mwi fo mmar Tve lo bis mo de li uxe Sad ewi na aR mde ge ba xe li-

suf le bis da na wi le bis fun da men tur kon sti tu ci ur prin cips.

2010 wels gan xor ci e le bu li sa kon sti tu cio cvli le be bis sa fuZ vel ze, sa qar-

Tve lo Si 2013 wlis bo los da i ner ge ba sa xel mwi fo mmar Tve lo bis kva zi sa par la men to,

„su per sap re mi e ro“ mo de li, ro me lic ase ve ar Se e sa ba me ba xe li suf le bis da na wi le bis

kon cef ci as.16 axa li mo de lis um Tav re si nak lo va ne baa is ga re mo e ba, rom kon sti tu cia

uki du re sad zRu davs par la men tis mi er mTav ro bis Tvis un dob lo bis ga mocx a de bis Se-

saZ leb lo bas, rac sru li ad Se u Tav se be lia ro gorc sa par la men to, ise Se re u li mmar-

Tve lo bis lo gi kas Tan. ur Ti er To ba Ta am gva ri mo wes ri ge ba, ro gorc ve ne ci is ko mi si is

sa bo loo das kvna Si aRi niS na, „a sus tebs par la men tis Za la uf le bas da am ci rebs pre mi-

er -mi nis tris pa su xis mgeb lo bis xa risxs, rac axa li sis te mis qva kuTx e di un da yo fi li-

yo“.17 sis te ma qva kuTx e dis ga re Se gan wi ru lia da u ba lan seb lo bis Tvis xe li suf le bis im

su bi eq tis sa sar geb lod, ro me lic kon sti tu ci iT sus ti pa su xis mgeb lo bis „pri vi le gi-

iT“ aris aR Wur vi li.

aR sa niS na vi a, rom 2010 wlis sa kon sti tu cio cvli le be biT dad ge ni li cal ke u li

de bu le be bi ewi na aR mde ge ba ara mxo lod sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos, ara med de mok-

ra ti is prin ci pis moTx ov neb sac. ma ga li Tad, nor ma, rom lis Ta nax mad par la ments un-

dob lo bis vo tum Tan da kav Si re bu li sap re zi den to ve tos ga da lax va mxo lod 3/5-is um-

rav le so biT Se uZ li a, ar Se e sa ba me ba um rav le so bis prin cips, ro me lic kon sti tu ci u ri

sa mar Tlis doq tri na Si de mok ra ti is qva kuTx e dad ga ni xi le ba.18 de mok ra ti ul mmar Tve-

lo ba Si sa ja ro ga dawy ve ti le be bi, ro gorc we si, un da mi i Re bo des xma Ta ab so lu tu ri

um rav le so biT. ga mo nak li si Se iZ le ba daS ve bul iq nes da kva li fi ci u ri um rav le so biT

an kva li fi ci u ri um ci re so biT ga dawy ve ti le bis mi Re bis we si Se iZ le ba dad gin des mxo-

lod um ci re so bis uf le be bi sa da in te re se bis dac vis miz niT, iseT Sem Txve va Si, ro-

de sac sa kiTx is spe ci fi ka mi si gan sa kuT re bu li kon sen su sis sa fuZ vel ze ga dawy ve tis

mi zan Se wo ni lo ba ze an au ci leb lo ba ze mi u Ti Tebs. ze moT moy va nil Sem Txve va Si, kva-

li fi ci u ri um rav le so biT ga dawy ve ti le bis mi Re bis we si icavs ara po li ti ku ri um ci-

15 ix. saqarTvelos konstituciis me-80 da 81-e muxlebi.16 sakonstitucio cvlilebebis detaluri analizisTvis ix. kobaxiZe i., konstituciuri

kanonis proeqtis mimarT gamoTqmuli kritikuli SeniSvnebis analitikuri mimoxilva <http://www.osgf.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=122&info_id=2130>.

17 ix. European Commission for Democracy Through Law (Venice Commission), Final Opinion on the Draft Constitutional Law on Amendments and Changes to the Constitution of Georgia (15 October 2010) <http://www.venice.coe.int/docs/2010/CDL-AD(2010)028-e.pdf>.

18 ix. Maihofer W., Prinzipien freiheitlicher Demokratie, in: Benda E., Maihofer W., Vogel H.-J., Handbuch des Verfassungsrechts, Berlin/New York 1995, 2. Aufl ., 62 ff.; Maurer H., Staatsrecht I: Grundlagen, Verfassungs-organe, Staatsfunktionen, 2. Aufl ., München 2001, 205 ff.


moqmedi samarTali

313

re so bis uf le beb sa da in te re sebs, ara med em sa xu re ba po li ti ku ri um rav le so bis mi er

mTav ro bis for mi re bas Tan da kav Si re biT mi Re bu li pir van de li ga dawy ve ti le bis dac-

vas, rac ver ga ni xi le ba um rav le so bis prin ci pi dan ga dax ve vis le gi ti mur sa fuZ vlad.

am das kvnas adas tu rebs de mok ra ti u li sa xel mwi fo e bis ga moc di le ba, ker Zod, is ga re-

mo e ba, rom arc er Ti de mok ra ti u li qvey nis kon sti tu cia ar iT va lis wi nebs mTav ro bis-

Tvis un dob lo bis xma Ta kva li fi ci u ri um rav le so biT ga mocx a de bas.19 um rav le so bis

prin ci pis am gva ri dar Rve va uar yo fi Tad ai sa xe ba ba lan szec xe li suf le bis sa ka non-

mdeb lo da aR mas ru le bel gan Sto e bebs So ris da amiT ewi na aR mde ge ba xe li suf le bis

da na wi le bis kon cef ci as.

kon sti tu ci u ri sa mar Tlis doq tri na Si xe li suf le bis da na wi le bis prin ci pis

ver ti ka lur gan zo mi le bad ga ni xi le ba mmar Tve lo bis sis te mis de cen tra li za ci a, rac

qve ya na Si Zli e ri da da mo u ki de be li ad gi lob ri vi TviT mmar Tve lo bis ar se bo bas gu lis-

xmobs.20 xe li suf le bis ho ri zon ta lu ri da na wi le bis pa ra le lu rad, de cen tra li za cia

war ma te biT uz run vel yofs sa xel mwi fo xe li suf le bis Se ka ve ba sa da SezR ud vas da igi

da ba lan se bu li sa xe li suf lo sis te mis au ci le bel at ri bu ta dac ki mi iC ne va. mmar Tve-

lo bis sis te mis de cen tra li za cia gan sa kuT re biT mWid rod aris da kav Si re bu li in di-

vi dis su bi eq tu ri uf le be bis re a li za ci as Tan, rad gan igi uz run vel yofs ada mi a nis

ele men ta ru li in te re sis re a li ze bas – Ta vad mar Tos Ta vi si ga re mo da ga dawy vi tos

ad gi lob ri vi mniS vne lo bis sa kiTx e bi. is to ri u li gan vi Ta re bis Ta na med ro ve etap ze,

yve la de mok ra ti ul qve ya na Si mmar Tve lo bis sis te ma far Tod aris de cen tra li ze bu li

da ad gi lob ri vi TviT mmar Tve lo be bi aR Wur vi li ari an sa Ta na do uf le ba mo si le be bi Ta

da re sur se biT ad gi lob ri vi mniS vne lo bis saq me Ta sa mar Ta vad. amis sa pi ris pi rod, sa-

qar Tve lo Si de cen tra li za ci is xa ris xi Zal ze da ba li a, ris ga moc ad gi lob riv TviT-

mmar Tve lo bebs ar Ses wevT una ri, qme di Tad da a ba lan son sa xel mwi fo xe li suf le ba da

mar Ton ad gi lob ri vi mniS vne lo bis saq me e bi.21 amas Tan, mi u xe da vad imi sa, rom 2010 wels

de cen tra li za ci is ga ran ti e bi kon sti tu ci is axa li, sa gan ge bo Ta viT dad gin da da ad-

gi lob riv war mo mad gen lo biT or ga no ebs am Tav ze day rdno biT sa kon sti tu cio sar Ce-

lis Se ta nis uf le ba mo si le ba mi e ni Wa, sa kon sti tu cio no va ci as ar se bul re a lo ba Si

dRem de ra i me cvli le ba ar Se u ta ni a. am ri gad, uSu a lod moq me di sa mar Tlis Za la dRem-

de verc de cen tra li za ci is ga ran ti e bis gan mam tki ce bel ma sa kon sti tu cio de bu le beb-

ma Se i Zi na, rac, usa Tu od, prob le mur mov le nad un da iq nes aR qmu li.

xe li suf le bis da na wi le bis prin ci pis re a li ze bis prob le mu ri as peq te bis mi mo-

xil va cxad yofs, rom mi zan Se wo ni lia qme di Ti iu ri di u li me qa niz me bis Ca mo ya li be ba,

rom le bic in di vids am prin cip Tan da kav Si re bu li in te re se bi sa da uf le be bis re a li ze-

bis Se saZ leb lo bas mis cems.

19 ix. mag. germaniis, safrangeTis, espaneTis, italiis, saberZneTis, avstriis, SvedeTis, daniis, fineTis, belgiis, estoneTis, litvis, ungreTis, rumineTis, bulgareTis, slo-

vakeTis, sloveniis, iaponiis konstituciebi.20 ix. Vogelgesang K., Lübking U., Ulbrich I.-M., Kommunale Selbstverwaltung: Rechtsgrundlagen, Organisa-

tion, Aufgaben, neue Steuerungsmodelle, 3., neubearb. Aufl ., Berlin 2005, 22.21 ix. saqarTveloSi adgilobrivi demokratiis ganviTarebis wliuri angariSi: 2009-2010,

fondi Ria sazogadoeba saqarTvelo <http://www.osgf.ge/fi les/publications/2011/Report_web.pdf>.


314

2.2. ra ci o na lu ri sa ja ro sam sa xu ri da sa ja ro mo sam sa xu re Ta

ne it ra li te ti

sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos au ci le be li at ri bu tia ra ci o na lu ri sa ja ro sam sa-

xu ri. sa xel mwi fo Si, rom lis sa ja ro sam sa xur Si ar aris uz run vel yo fi li mi u ker Zo eb-

lo bis, obi eq tu ro bis, gam Wvir va lo bis, an ga riS val de bu le bi sa da kad re bis sta bi lu-

ro bis prin ci pe bi, Zal ze di dia av tok ra ti u li da oli gar qi u li mmar Tve lo bis sis te-

mis Ca mo ya li be bis ris ki. sa ja ro sam sa xu ris aras ta bi lu ro ba bu neb ri vad ga na pi ro bebs

pat ri mo ni u li, po li ti ze bu li mmar Tve lo bis sis te mis gan vi Ta re bas, sa dac ur Ti er-

To be bi ar se bi Tad po li ti ku ri no men kla tu ri sad mi sa ja ro mo xe le Ta pi rad er Tgu le-

bas da ara for ma lur kav Si rebs em ya re ba. ka non mdeb lo bis aras rul yo fi le bis ga mo,22

sa qar Tve lo Si moq me di sa mo xe leo ur Ti er To be bi ar Se e sa ba me ba ve be ri se ul ra ci o na-

lur mo dels, rac praq ti ka Si swo red im prob le mebs war mo Sobs, rom leb sac pat ri mo-

ni ul sa ja ro sam sa xurs ukav Si re ben. sa ja ro sam sa xu ris sis te mis ga jan sa Re bis miz niT,

upir ve les yov li sa, au ci le be lia sa qar Tve los kon sti tu ci am da ka non mdeb lo bam uz-

run vel yos kad re bis sta bi lu ro ba sa ja ro sam sa xur Si. amas Tan da kav Si re biT, un da aRi-

niS nos, rom ara er Ti de mok ra ti u li qvey nis kon sti tu cia sa ja ro sam sa xu ris ga ran ti-

ebs ada mi a nis Zi ri Ta di uf le bis ran gSi ad gens,23 rac ra ci o na lu ri sa ja ro sam sa xu ris

prin ci pe bis Tvis uSu a lod moq me di sa mar Tlis Za lis mi ni We bas ga na pi ro bebs. ra ci o na-

lur sa ja ro sam sa xur ze mo qa la qis uf le bis ada mi a nis Zi ri Ta di uf le bis ran gSi ay va-

na sa qar Tve lo Sic usa Tu od da de biT rols Se as ru leb da sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos

prin ci pis re a li ze bis Tval saz ri siT.

sa ja ro sam sa xur ze msje lo bi sas, gan sa kuT re bu li yu radR e ba un da ga va max vi loT

sa ja ro sam sa xu ris ne it ra li te tis prin cip ze, ro me lic sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos

um niS vne lo va ne si pi ro ba a. aR niS nu li prin ci pi mo iTx ovs mo xe le Ta mi er sa ja ro uf le-

ba mo si le ba Ta po li ti ku ri Tu sxva Tval saz ri siT mi u ker Zo e bel gan xor ci e le bas. amas-

Tan, sa ja ro sam sa xu ris ne it ra li te tis prin ci pi gan sa kuT re bu li aq tu a lo biT sar geb-

lobs sa mar Tal dam ca vi or ga no e bis mi marT, rom lis mo xe le Ta po li ti ku ri mi ker Zo e ba

sa xel mwi fos sa mar Tleb ri o bas im Ta viT ve ga mo ricx avs. uka nas knel wleb Si, sa ja ro sam-

sa xu ris ne it ra li te tis prin ci pi sa qar Tve lo Si ara er Txel uxe Sad da ir Rva sa mar Tal-

dam ca vi or ga no e bis war mo mad ge nel Ta mxri dan, ris yve la ze na Tel ma ga li Tad 2009 wlis

6 ma i sis opo zi ci u ri Sek re bis daS li sas po li ci el Ta mi er pre zi den tis sa xe lis skan di-

re ba Seg viZ lia gan vi xi loT. gan sa kuT re biT Se maS fo Te be li iyo iu rist de pu tat Ta mi er

ga ke Te bu li gan cxa de be bi, rom le bic po li ci el Ta am qme de be bis sa mar Tleb ri vad ax snas

da ga mar Tle bas cdi lob dnen. es mov le na sa mar Tleb ri vi kul tu ris gan vi Ta re bis ara sa-

Ta na do do ne ze da sa ja ro mo xe le Ta po li ti ku ri ne it ra li te tis uz run vel yo fis uSu-

a lo sa mar Tleb ri vi ga ran ti e bis Seq mnis au ci leb lo ba ze mig va niS nebs.

22 „sajaro samsaxuris Sesaxeb“ kanoni xels ar uwyobs sajaro samsaxurSi adamianuri resursebis marTvis Tanamedrove sistemis danergvas, ar adgens moxelis profesiuli karieris dagegmvis, Tanamdebobrivi dawinaurebis da samsaxuridan gaTavisuflebis mkafio wesebs da a.S.

23 ix. mag. germaniis konstituciis 33-e muxli, romelic adamianis ZiriTadi uflebis analogiuri dacvis privilegiiT sargeblobs.


moqmedi samarTali

315

2.3. kon sti tu ci is uze na e so ba

1995 wli dan dRem de sa qar Tve los kon sti tu ci am oc da aT ze me ti cvli le ba ga ni-

ca da, maT So ris or jer Tvi seb ri vad Se ic va la sa xel mwi fo mmar Tve lo bis for ma. kon-

sti tu ci is ga da sin jvis praq ti ka sa qar Tve lo Si im Ta viT ve man ki e ri sa xiT dam kvid rda:

pir ve li cvli le ba, ro me lic sa qar Tve los kon sti tu ci a Si 1999 wlis 20 iv liss iq na Se-

ta ni li, uxe Sad ewi na aR mde ge bo da de mok ra ti is fun da men tur prin cips da iT va lis wi-

neb da ara de mok ra ti u li – Svid pro cen ti a ni sa ar Cev no ba ri e ris da we se bas, ra sac kon-

kre tu li po li ti ku ri Za le bis su bi eq tu ri in te re se bi edo sa fuZ vlad. sa qar Tve los

kon sti tu ci a Si dRem de Se ta ni li cvli le be bis ar cTu um niS vne lo na wi li mor ge bu li

iyo kon kre tul su bi eq tur po li ti kur in te re seb ze da kon kre tul ada mi a neb zec ki.

amas Tan, sa kon sti tu cio cvli le bis kon kre tul pi rov ne ba ze mor ge bis faq ti 2012 wlis

ma i sis sa kon sti tu cio cvli le be bis gan xor ci e le bi sas po li ti kos Ta mxri dan Ri a dac

ki iq na gacx a de bu li.24 bu neb ri vi a, am gva ri mov le ne bi Crdils aye nebs kon sti tu ci is

gan sa kuT re bul sta tus sa da mniS vne lo bas qvey nis sa mar Tlis sis te ma Si, rac pir da pir

ewi na aR mde ge ba kon sti tu ci is uze na e so bis fun da men tur prin cips.

kon sti tu ci is uze na e so bis prin ci pis uz run vel sa yo fad, mi zan Se wo ni lia gam kac-

rdes sa qar Tve los kon sti tu ci is ga da sin jvis pro ce du ra. am Te zi sis go niv ru lo bas

adas tu rebs is ga re mo e bac, rom, ro gorc ze moT aRi niS na, sa qar Tve los kon sti tu ci a-

Si dRem de Se ta ni li cvli le be bis mniS vne lo va ni na wi li Tvi seb ri vad ewi na aR mde ge bo da

kon sti tu ci o na liz mis fun da men tur prin ci pebs da, Se sa ba mi sad, Ta vi si Si na ar siT, an-

ti kon sti tu ci u ri bu ne bi sa iyo. aR sa niS na vi a, rom Ta na med ro ve de mok ra ti u li sa xel-

mwi fo e bis kon sti tu ci e bi kon sti tu ci is ga da sin jvis gar Tu le bis ara erT sa in te re so

ma ga liTs gvTa va zobs, ro mel Ta gan gan sa kuT re biT sa in te re soa cvli le be bis ori mow-

ve vis par la men tis mi er dam tki ce bis we si, rac, praq ti ku lad, ga mo ricx avs ka non mdeb-

lis mi er qvey nis Zi ri Ta di ka no nis yo vel gvar naC qa rev da TviT ne bur ga da sin jvas.25

an ti kon sti tu ci ur sa kon sti tu cio cvli le beb ze msje lo bi sas, xa zi un da ga es vas

im ga re mo e ba sac, rom sa qar Tve lo Si ar moq me debs arc er Ti sa ja ro in stan ci a, ro me lic

sa kon sti tu cio cvli le be bis kon sti tu ci u ro ba ze msje lo bis uf le ba mo si le biT iq ne-

bo da aR Wur vi li.26 kon sti tu ci is uze na e so bi sa da kon sti tu ci o na liz mis fun da men tu-

ri prin ci pe bis dac vis miz niT, sa sur ve lia sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos

mi e ni Wos sa kon sti tu cio cvli le be bis pre ven ci u li kon tro lis uf le ba mo si le ba. am-

gva ri me qa niz mi Ta vi dan ag va ci leb da ko li zi ebs kon sti tu ci ur nor mebs So ris, ri si

24 konstituciis gadasinjvisas, kanonmdeblebma Riad ganacxades, rom sakonstitucio cvlileba konkretuli politikosisTvis arCevnebSi monawileobis uflebis miniWebas isaxavda miznad.

25 ix. espaneTis, saberZneTis, niderlandebis, belgiis, luqsemburgis, SvedeTis, daniis, islandiis, fineTis, estoneTis konstituciebi. konstituciis gadasinjvis proce-

durebis Sesaxeb ix. agreTve European Commission for Democracy Through Law (Venice Commis-sion), Report on Constitutional Amendment, CDL-AD(2010)001.

26 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlom ukve orjer Tqva uari imgvari konstituci-

uri sarCelebis warmoebaSi miRebaze, romlebic sakonstitucio cvlilebebis konsti-

tuciurobis dadgenas isaxavda miznad. ix. saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos 2013 wlis 5 Tebervlis N549 da 2012 wlis 24 oqtombris N523 ganCinebebi.


316

ara er Ti ma ga li Tis amo kiTx vis sa Su a le bas sa qar Tve los kon sti tu ci is dRes moq me di

da 2013 wlis bo lo dan asa moq me de be li teq ste bi iZ le va.

2.4. ka no nis upi ra te so bi sa da ka no nis daT qmis prin ci pe bi

sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pi aval de bu lebs ka non mde bels, fun da men-

tur sa xel mwi fo eb riv da sa zo ga do eb riv sa kiTx eb ze yve la ar se bi Ti ga dawy ve ti le ba

Ta vad mi i Ros. Se sa ba mi sad, da uS ve be lia ka no niT aR mas ru le bel xe li suf le ba ze im gva-

ri sa kiTx e bis re gu li re bis uf le ba mo si le bis de le gi re ba, rom le bic, Ta vi si ar siT, ka-

no niT aris da sa re gu li re be li. es moTx ov na, ro mel sac sa mar Tleb riv doq tri na Si ar-

se bi To bis prin cips27 uwo de ben, sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos er T-erT um niS vne lo va nes

ele men tad ga ni xi le ba.

gar da ami sa, sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos da de mok ra ti is um niS vne lo va ne si sa-

fuZ ve lia aR mas ru le be li xe li suf le bis saq mi a no bis ka non Se sa ba mi so ba, ra sac ga nam-

tki cebs ka no nis upi ra te so bi sa da ka no nis daT qmis prin ci pe bi. ka no nis upi ra te so bis

prin ci pi gu lis xmobs aR mas ru le be li xe li suf le bis SezR ud vas moq me di ka no ne biT,

xo lo ka no nis daT qmis prin ci pi aR mas ru le be li xe li suf le bis moq me de bis Tvis ka no-

nis mi e ri sa fuZ vlis ar se bo bas mo iTx ovs. aR niS nul prin ci pebs eni We ba udi de si mniS vne-

lo ba sa ja ro xe li suf le bis TviT ne bo bis gan ada mi a ne bis dac vi sa da Se sa ba mi sad, Zi ri-

Ta di uf le be bis re a li ze bi saT vis.

ka no nis upi ra te so bis prin ci piT aR mas ru le be li xe li suf le ba SezR u du lia ro-

gorc Ca re vi Ti, ise map ri vi le gi re be li ga dawy ve ti le be bis mi Re bi sas. amas Tan, mniS vne-

lo ba ara aqvs aR mas ru le be li xe li suf le bis moq me de bis for mas. igi Ta nab rad aris

SezR u du li ka no ne biT ro gorc ka non qvem de ba re nor ma ti u li aq te bi sa da in di vi du-

a lu ri sa mar Tleb ri vi aq te bis ga mo ce mis, ise re a laq te bis gan xor ci e le bi sa da ad mi-

nis tra ci u li ga ri ge be bis da de bis dros. gar da ami sa, aRsa niS na vi a, rom ka no nis upi ra-

te so bis prin ci pi mo iTx ovs aR mas ru le be li xe li suf le bis SezR ud vas ara mxo lod ka-

no ne biT, ara med ka non qvem de ba re nor ma ti u li aq te bi Tac, ram de na dac es uka nas knel ni

ka no nis re a li ze bis in stru men tad gvev li ne bi an.28

ka no nis daT qmis prin ci pis Ta nax mad, aR mas ru le bu li xe li suf le bis ne bis mi e ri

moq me de ba sa Wi ro ebs mka fio sa ka non mdeb lo sa fuZ vels. amas Tan, uSu a lo ka no nis mi e ri

sa fuZ ve li upi ro bod esa Wi ro e ba im gvar ad mi nis tra ci ul aq tebs, rom le bi Tac xor ci-

el de ba Ca re va ker Zo su bi eq te bis uf le beb sa da Ta vi suf le beb Si. am gvar aq te bad un da

gan vi xi loT ad mi nis tra ci u li aq te bi, rom le bic ker Zo su bi eq te bis gan gar kve u li moq-

me de bis Ses ru le bas an ar Ses ru le bas mo iTx ovs, an maT Ta vi suf le ba sa da in te re sebs

sxvag va rad zRu davs (maT So ris aq te bi, rom le bic gar kve ul ne ga ti ur gaf rTxi le bebs

Se i cavs). ad mi nis tra ci u li Ca re vis uSu a lo sa fuZ ve li Se iZ le ba gan sazR vru li iyos ka-

non qvem de ba re nor ma ti u li aq ti Tac, Tum ca, aseT Sem Txve va Si, es ka non qvem de ba re aq-

ti un da efuZ ne bo des ka nons, rom li da nac mka fi od un da ikiTx e bo des Se saZ lo Ca re vis

mi za ni da Si na ar si. e.w. map ri vi le gi re be li ad mi nis tra ci u li aq te bis ga mo ce mi sas, aR-

mas ru le be li xe li suf le bis moq me de ba sa Wi ro ebs uSu a lo ka no nis mi e ri sa fuZ vlis ar-

27 ix. Degenhart Ch., Staatsrecht I: Staatsorganisationsrecht, 18., neu bearb. Aufl ., Heidelberg 2002, 65 f.28 ix. iqve, 316 ff.


moqmedi samarTali

317

se bo bas mxo lod im Sem Txve va Si, Tu am gva ri aq te bi ama Tu im for miT zRu davs ker Zo su-

bi eq te bis Ta nas wo ro bas da, Se sa ba mi sad, Ca re viT aq tebs uTa nab rde ba. sxva Sem Txve va Si,

aR mas ru le be li xe li suf le ba mkac rad ar izR u de ba ka no nis daT qmis prin ci piT, ra Ta

uz run vel yo fi li iyos mi si sa Ta na do moq ni lo ba da ope ra ti u lo ba. ne it ra lu ri map-

ri vi le gi re be li ad mi nis tra ci u li aq te bis ga mo ce mis le gi ti mu ro bi saT vis sak ma ri sia

Se sa ba mi si aq tis ga mo ce ma ze ad mi nis tra ci u li or ga nos an Ta nam de bo bis pi ris zo ga di

ka no nis mi e ri uf le ba mo si le bis ar se bo ba.29 ka no nis daT qmis prin ci pis ga mov li ne baa is

moTx ov nac, rom Tu xe li suf le bis gan sazR vru li or ga nos uf le ba mo si le be bi an am uf-

le ba mo si le ba Ta gan xor ci e le bis we si ka no niT amom wu ra vi sa xiT aris mo wes ri ge bu li,

or ga nos yo vel gva ri ga dac do ma uf le ba mo si le ba Ta sfe ro dan an uf le ba mo si le bis

gan xor ci e le bis we si dan, upi ro bod, ka non sa wi na aR mde go aq tad un da iq nes gan xi lu li.

ka no nis upi ra te so bi sa da ka no nis daT qmis prin ci pe bis dar Rve vis sa i lus tra ci-

od, qar Tu li sa mar Tleb ri vi praq ti ki dan ram de ni me ma ga li Ti Se iZ le ba iq nes moy va ni-

li: sa qar Tve los pre zi den tis brZa ne bu le biT ga ni sazR vre ba ad gi lob ri vi TviT mmar-

Tve lo bis or ga no e bis mo xe le Ta Ta nam de bob ri vi sar gos ze da zRva ri Ta nam de bo be bis

mi xed viT, ro de sac ka no ni pre zi dents am gva ri ze da zRvris mxo lod sa mo xe leo ran ge-

bis mi xed viT dad ge nis uf le bas ani Webs;30 ga sul wleb Si, po li ci am sap ro tes to aq ci e-

bis daS lis dros ram den jer me ga mo i ye na ara le ta lu ri cecx lsas ro li ia ra Ri, ro de-

sac ka no ni „po li ci is Se sa xeb“ Se i cav da po li ci is mi er Sek re bis daS li sas ga mo sa ye ne be-

li ia ra Ris amom wu rav Ca mo naT vals da am nus xa Si ara le ta lu ri cecx lsas ro li ia ra Ri

mox se ni e bu li ar iyo31 da sxv. ka no nis upi ra te so bi sa da ka no nis daT qmis prin ci pe bis

eso den uxe Si dar Rve va, bu neb ri vi a, Tvi seb ri vad Se u Tav se be lia sa mar Tleb ri vi sa xel-

mwi fos kon cef ci as Tan.

ka no nis daT qmis prin cips ewi na aR mde ge ba „nor ma ti u li aq te bis Se sa xeb“ ka no nis

me-11 mux lis me-2 pun qtic, ro me lic sa qar Tve los pre zi dents ani Webs nor ma ti u li aq-

tiT im gva ri ur Ti er To bis da re gu li re bis uf le bas, ro me lic ar aris mo wes ri ge bu li

sa qar Tve los sa ka non mdeb lo aq tiT. ka non mdeb lo biT mi ni We bu li Ta vi su fa li siv rciT

sar geb lo bis am gva ri uf le ba sru li ad Se u Tav se be lia ara mxo lod ka no nis upi ra te-

so bi sa da ka no nis daT qmis, ara med xe li suf le bis da na wi le bi sa da sa par la men to su-

ve re ni te tis prin ci peb Ta nac. aR sa niS na vi a, rom 90-i an wleb Si swo red am gva ri nor mis

sa fuZ vel ze dam kvid rda sa qar Tve lo Si sa xel mwi fo rwmu ne bu lis – gu ber na to ris in-

sti tu ti, ro me lic wle bis man Zil ze kon sti tu ci u ri da ka no nis mi e ri sa fuZ vlis ga re Se

moq me deb da. nor mis ga mo ye ne bis man ki e ri praq ti ka ki dev er Txel adas tu rebs, rom ara-

sa ka non mdeb lo or ga nos Tvis sa mar Tleb riv ur Ti er To ba Ta re gu li re bis eso den far-

To uf le ba mo si le bis mi ni We ba yov lad da uS ve be li a.

ka no nis upi ra te so bi sa da ka no nis daT qmis prin ci pe bis ana lo gi u rad, sa mar Tleb-

riv sa xel mwi fo Si ga nux re lad un da iyos da cu li kon sti tu ci is upi ra te so bi sa da kon-

29 ix. iqve, 319 ff.; Maurer H., Staatsrecht I: Grundlagen, Verfassungsorgane, Staatsfunktionen, 2. Aufl ., München 2001, 219 ff.

30 ix. „sajaro samsaxuris Sesaxeb“ kanonis me-9 muxlis me-2 punqti da saqarTvelos prezi-

dentis 2005 wlis 29 agvistos N726 brZanebuleba „avtonomiuri respublikebis xelisu-

flebis, adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoebis sajaro mosam-

saxureTa Sromis anazRaurebis mowesrigebis Sesaxeb“.31 ix. „policiis Sesaxeb“ kanoni 2009 wlis 17 ivlisamde mdgomareobiT.


318

sti tu ci is daT qmis prin ci pe bi. Tum ca, un da aRi niS nos, rom sa qar Tve lo Si sir Tu le e bi

am prin ci pis re a li ze bis Tval saz ri si Tac aRi niS ne ba. ma ga li Tad, „mo qa la qe Ta po li ti-

ku ri ga er Ti a ne be bis Se sa xeb“ or ga nul ka non Si 2011 wlis 28 de kem bers Se ta ni li cvli-

le be biT, sa qar Tve los kon tro lis pa la tas mi e ni Wa po li ti ku ri par ti e bis fi nan su ri

saq mi a no bis mo ni to rin gis uf le ba, ro de sac sa qar Tve los kon sti tu ci is 97-e mux li am

or ga nos mxo lod sa xel mwi fo sax sre bi sa da sa xel mwi fos sxva ma te ri a lur fa se u lo ba-

Ta ga mo ye ne bi sa da xar jvis ze dam xed ve lo bis uf le ba mo si le bas ani Web da. kon sti tu ci-

is daT qmis prin ci pis dar Rve vis mo ri gi ga mov li ne baa ka no ni „sa qar Tve los de da qa la-

qis – Tbi li sis Se sa xeb“. mi u xe da vad imi sa, rom kon sti tu cia mka fi od mo iTx ovs ad gi-

lob ri vi TviT mmar Tve lo bis uf le ba mo si le ba Ta or ga nu li ka no niT gan sazR vras, Tbi-

li sis TviT mmar Tve lo bis uf le ba mo si le be bi ga ni sazR vre ba Cve u leb ri vi ka no niT, rac

kon sti tu ci iT dad ge nil am moTx ov nas pir da pir ewi na aR mde ge ba. kon sti tu ci is eso den

uxe Si dar Rve va po li ti kur wre eb Si sa mar Tleb ri vi kul tu ris de fi ci tis an kon sti tu-

ci is fe no me nis mi marT ka non mdeb lis gul gri li da mo ki de bu le bis niS nad Se iZ le ba iq-

nes aR qmu li da igi sa qar Tve lo Si sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pis re a li ze bas

mniS vne lo van ba ri ers uq mnis.

2.5. ka non Se moq me de bi Ti da ad mi nis tra ci u li pro ce si

sa mar Tleb riv sa xel mwi fo Si ne bis mi e ri sa ja ro ga dawy ve ti le ba gan sjis ra ci o na-

lu ri da kom pleq su ri pro ce sis sa fuZ vel ze un da mi i Re bo des. ga dawy ve ti le ba Ta mi Re-

bis ra ci o na lu ro ba da kom pleq su ro ba un da uz run vel yos ka non Se moq me de bi Ti da ad-

mi nis tra ci u li pro ce sis ma re gu li re bel ma ka non mdeb lo bam, rom li Tac sa ka non mdeb-

lo aq te bis Se mu Sa ve bi sa da ad mi nis tra ci u li war mo e bis pro ce du re bi ga ni sazR vre ba.

mi u xe da vad imi sa, rom sa qar Tve los ka non mdeb lo ba mo ce mul sfe ro Si, zo ga dad, da sav-

lur prin ci pebs em ya re ba, praq ti ka Si mi si gan xor ci e le ba mra va li sir Tu liT xa si aT-

de ba. ar cTu iS vi a Tad, ad mi nis tra ci u li or ga no e bi sa mar Tleb riv aq tebs ga mos ce men

ad mi nis tra ci u li war mo e bis dawy e bis ga re Se, ar xor ci el de ba ad mi nis tra ci u li war-

mo e bis we se bis sa Ta na do dac va, ar tar de ba da in te re se bu li mxa re e bis mos me na, ad mi-

nis tra ci u li aq te bis ka no ni e re bis gan xil vi sas sa sa mar Tlo e bi xSi rad uyu radR e bod

to ve ben ma Ti mi Re bi sa da ga mo ce mis for ma lur -pro ce du rul mxa res da a.S. sa qar Tve-

los par la men tSic ki, ka no ne bi xSi rad mi i Re ba reg la men tiT dad ge ni li pro ce du re bis

dar Rve viT. aR niS nu li ten den ci is yve la ze na Te li ma ga li Tia 2010 wlis 15 oq tom bris

sa kon sti tu cio cvli le be bis mi Re bis pro ce si – mi u xe da vad imi sa, rom reg la men tis Ta-

nax mad, me o re mos me nis Sem deg ka non pro eq tSi da saS ve bia mxo lod re daq ci u li xa si a Tis

cvli le be bis Se ta na, sa qar Tve los par la men tma me sa me mos me nam de Tvi seb ri vad Sec va-

la kon sti tu ci u ri ka no nis pro eq tis ram de ni me mniS vne lo va ni nor ma.32 am gva ri praq-

ti ka se ri o zul saf rTxes uq mnis sa qar Tve lo Si sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pis

re a li ze bas da, Se sa ba mi sad, igi sas wra fo ga jan sa Re bas sa Wi ro ebs, ra Sic gan sa kuT re-

bu li wvli lis Se ta na sa kon sti tu cio da sa er To sa sa mar Tlo ebs mar TebT.

32 ix. kobaxiZe i., konstituciuri kanonis proeqtis mimarT gamoTqmuli kritikuli SeniS-

vnebis analitikuri mimoxilva <http://www.osgf.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=122&info_id=2130>.


moqmedi samarTali

319

2.6. Ta na zo mi e re bis prin ci pi

sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos ide is um niS vne lo va ne si mo na po va ria Ta na zo mi e re-

bis prin ci pi, rom lis Ta nax mad sa ja ro xe li suf le bis ne bis mi e ri aq ti, ro me lic pir da-

pir an ara pir da pir aris da kav Si re bu li in di vi du a lu ri Ta vi suf le bis SezR ud vas Tan,

un da em sa xu re bo des le gi ti mur mi zans, un da iyos ga mo sa de gi da au ci le be li le gi ti-

mu ri miz nis mi saR we vad da un da Se e sa ba me bo des im in te re se bis mniS vne lo bas, ro mel Ta

dac va sac isa xavs igi miz nad.33 Ta na zo mi e re bis prin ci pi XIX sa u ku ne Si ga na vi Ta res ad mi-

nis tra ci u li sa mar Tlis ger ma nel ma Te o re ti ko seb ma, xo lo XX sa u ku ne Si man msof lio

mas Sta biT po va far To gav rce le ba.34 am Ja mad, Ta na zo mi e re bis daT qmas um niS vne lo va nes

sa xel mZRva ne lo prin ci pad iye ne ben ada mi a nis uf le ba Ta ev ro pu li sa sa mar Tlo35 da

sxva sa er Ta So ri so sa sa mar Tlo e bi.

qar Tul sa mar Tal Si Ta na zo mi e re bis prin cip ma ga sul aT wle ul Si SeZ lo Ta vis

dam kvid re ba. met wi lad ada mi a nis uf le be bis ger ma nul doq tri na ze day rdno biT, Ta-

na zo mi e re bis prin cip ma sa Ta na do asax va po va qar Tu le no van iu ri di ul sa xel mZRva ne-

lo eb Si da sxva doq tri na lur wya ro eb Si, rom le bic sa qar Tve los kon sti tu ci iT aRi-

a re bu li ada mi a nis Zi ri Ta di uf le be bis Si na ar sis gan mar te bas eZR vne ba.36 uka nas kne li

wle bis gan mav lo ba Si, Ta na zo mi e re bis prin ci pi mya rad dam kvid rda sa qar Tve los sa kon-

sti tu cio sa sa mar Tlos praq ti ka Sic.37 Tum ca, sa ka non mdeb lo da aR mas ru le bel sfe-

ro eb Si am prin ci pis dac va ar se bi Ti sir Tu le e biT xa si aT de bo da.

sa ka non mdeb lo or ga nos mi er Ta na zo mi e re bis prin ci pis ugu le bel yo fis yve la-

ze na Tel ma ga li Tad Se iZ le ba iq nes gan xi lu li „mo qa la qe Ta po li ti ku ri ga er Ti a ne be-

bis Se sa xeb“ or ga nul ka non Si 2011 wlis de kem ber Si Se ta ni li cvli le be bi, ro mel Ta sa-

fuZ vel ze par ti e bis Tvis dad ge ni li fi nan su ri sa xis SezR ud ve bi sru lad gav rcel da

par ti eb Tan da kav Si re bul da po li ti ku ri miz ne bi sa da amo ca ne bis mqo ne fi zi kur da

iu ri di ul pi reb ze. amas Tan, or ga nu li ka no nis axa li nor me bis ara Ta na zo mi e re ba ab-

sur du lo bis zRvar sac ki ga das cda, ro de sac maT sa fuZ vel ze, ma ga li Tad, par ti e bis

wev reb sa da mxar dam We rebs aek rZa laT sa me war meo saq mi a no ba, anazR a u re ba di saq mi a no-

bis gan xor ci e le ba, sazR var ga re Ti dan fu la di gzav ni lis mi Re ba, ko mer ci u li ses xis

33 Sommermann K.-P., Art. 20, in: v. Mangoldt H., Klein F., Starck Ch. (Hrsg.), Kommentar zum Grundgesetz, München 2010, 308 ff.; Pieroth B., Schlink B., Grundrechte: Staatsrecht II, 18., neubearb. Aufl ., Heidelberg 2002, 361; Tanazomierebis principis safuZvliani analizisTvis ix. a. barakis monogra-

fia: Barak A., Proportionality: Constitutional Rights and Their Limitations, Cambridge University Press 2012.

34 ix. Barak A., Proportionality: Constitutional Rights and Their Limitations, Cambridge University Press 2012, 175-210.

35 ix. adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos precedentuli samarTali, Tb., 2004.36 ix. izoria l., korkelia k., kublaSvili k., xubua g., saqarTvelos konstituciis komen-

tarebi, adamianis ZiriTadi uflebani da Tavisuflebani, Tb., 2005; kublaSvili k., ada-

mianis uflebebi, Tb., 2003; demetraSvili a., kobaxiZe i., konstituciuri samarTali, Tb., 2010.

37 saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlo 2011-2012 wlebSi gamoqveynebuli eqvsi gadawyvetilebidan oTxSi daeyrdno Tanazomierebis princips.


320

aRe ba da sxv.38 uka nas kne li pe ri o dis qar Tul si nam dvi le Si Ta na zo mi e re bis prin ci pi

gan sa kuT re biT uxe Sad ir Rve o da ad mi nis tra ci u li or ga no e bis mi er re a laq te bis gan-

xor ci e le bi sas, ris yve la ze na Tel ma ga li Te bad Seg viZ lia gan vi xi loT sap ro tes to

aq ci e bis daS li sas sa mar Tal dam ca vi or ga no e bis mi er arap ro por ci u li Za lis ga mo ye-

ne ba,39 2007 wlis no em ber Si sa Ta na do pi ro be bis arar se bo bi sas sa gan ge bo mdgo ma re o bis

ga mocx a de ba40 da sxv.

gan sa kuT re biT Se maS fo Te be lia is ga re mo e ba, rom Ta na zo mi e re bis prin ci pis dar-

Rve vis yve la ze uxe Si faq te bi sa qar Tve lo Si po li ti ku ri gan vi Ta re bis yve la ze re zo-

nan sul pro ce sebs ukav Sir de bo da. aseT ga re mo e beb Si Ta na zo mi e re bis daT qmis da uc ve-

lo bas aqvs ga dam de bi efeq ti da igi ga na pi ro bebs am prin ci pis ugu le bel yo fis praq-

ti kis far Tod gav rce le bas sa xe li suf lo sis te mis mas Sta biT. mo ma val Si am gva ri ten-

den ci is Se sa ka veb lad, au ci le be lia ga i zar dos Ta na zo mi e re bis prin ci pis aq tu a lo bis

xa ris xi sa mec ni e ro Tu so ci a lur de ba teb Si da uz run vel yo fil iq nes mi si sa mar Tleb-

ri vi gan mtki ce ba ro gorc kon sti tu ci is, ise qvem de ba re ka non mdeb lo bis do ne ze.

2.7. sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis prin ci pi

sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pi mo iTx ovs sa ja ro xe li suf le bis ka no nis

far gleb Si gan xor ci e le bas da ker Zo su bi eq te bis Tvis sa mar Tleb ri vad uz run vel yo-

fi li Ta vi suf le bis TviT ne bu ri sa xel mwi fo Ca re vis gan dac vas. aR niS nu li moTx ov ne-

bis Ses ru le bas, gar da aR mas ru le be li xe li suf le bis saq mi a no bis ka non Se sa ba mi so bi sa

da ka no ne bis kon sti tu ci u ro bi sa, uz run vel yofs sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e ba. sa mar-

Tleb riv sa xel mwi fo Si sa mar Tleb riv ma wes rig ma nor mis ad re sats un da Se uq mnas Ta-

vi si qce vis gan sazR vris mka fi o, mya ri da san do sa fuZ ve li. in di vids un da hqon des Se-

saZ leb lo ba, sak ma ri sad mka fi od Se ic nos qce vis we si da amis sa fuZ vel ze gan sazR vros

Ta vi si qce vis Si na ar si. zo ga di Tval saz ri siT, sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis prin ci pi

ag reT ve mo iTx ovs ka non Se moq me de bi Ti pro ce sis Tan mim dev ru lo bas da ka non mdeb lo-

bis sta bi lu ro bas – sa mar Tleb riv ma usaf rTxo e bam un da da ic vas ada mi a nis ndo ba ro-

gorc sa mar Tleb ri vi nor me bis, ise, zo ga dad, sa mar Tleb ri vi wes ri gis mi marT.41

38 sakanonmdeblo cvlilebebis detaluri analizisTvis ix. izoria l., kobaxiZe i., turava

p., „moqalaqeTa politikuri gaerTianebebis Sesaxeb“ saqarTvelos organul kanonSi Se-

tanili cvlilebebis (29.12.2011) analizi, Tb., 2012.39 ix. Tundac „adamianis uflebebi saqarTveloSi: saqarTvelos saxalxo damcvelis saan-

gariSo moxseneba – 2007 wlis meore naxevari“, 21-58; „saqarTvelos saxalxo damcvelis angariSi saqarTveloSi adamianis uflebaTa da TavisuflebaTa dacvis mdgomareobis Sesaxeb – 2011“, 72-80.

40 ix. UN rights boss rebukes Georgia for use of force, reuters.com, Stephanie Nebehay, 8 Nov., 2007; Closure of Media Outlets Not in Line with NATO Values – Scheffer, The Georgian Times, Civil Georgia 8 Nov. 2007.

41 ix. Degenhart Ch., Staatsrecht I: Staatsorganisationsrecht, 18., neu bearb. Aufl ., Heidelberg 2002, 347 ff.; Sachs M., Art. 20, in: Sachs M. (Hrsg.), Grundgesetz: Kommentar, München 2003, 122 ff.; Sommermann K.-P., Art. 20, in: v. Mangoldt H., Klein F., Starck Ch. (Hrsg.), Kommentar zum Grundgesetz, München 2010, 288 ff.; Maurer H., Staatsrecht I: Grundlagen, Verfassungsorgane, Staatsfunktionen, 2. Aufl ., München 2001, 231 ff.


moqmedi samarTali

321

sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis prin ci pi, upir ve les yov li sa, mo iTx ovs sa mar-

Tleb ri vi nor mis gar kve u lo bas,42 anu mi si teq stis sak ma ri sad mka fi od Ca mo ya li be bas

da in di vi dis Tvis sa mar Tal Se moq me dis ne bis Sec no ba do bas. sa mar Tleb ri vi nor ma un da

iyos ara o raz ro va ni, xo lo mi si iu ri di u li Se de ge bi – io lad gan Wvre ta di.43 amas Tan,

un da aRi niS nos, rom sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis prin ci pi ar ga mo ricx avs nor mis in-

ter pre ti re bis Se saZ leb lo bas da ad mi nis tra ci u li or ga no e bis mi er da kon kre te ba di

zo ga di nor me bis ar se bo bas. am ri gad, sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis prin ci pi ad gens

mxo lod mi ni ma lur moTx ov nebs nor mis teq stis mi marT da ar ga mo ricx avs sa mar Tleb-

ri vi nor me bis aR sru le bi sas ad mi nis tra ci u li or ga no e bis Tvis gan sazR vru li dis kre-

ci is mi ni We bas.44 mi u xe da vad gar kve u lo bis prin ci pis am gva ri, sak ma od lo i a lu ri bu ne-

bi sa, uka nas kne li wle bis qar Tul si nam dvi le Si igi ar cTu iS vi a Tad ir Rve o da.45

aR sa niS na vi a, rom, sa mar Tleb riv doq tri na Si gav rce le bu li mo saz re bis Ta nax-

mad, gar kve u lo bis prin ci pi sar geb lobs aq tu a lo biT mxo lod sa mar Tleb ri vi nor me-

bis mi marT da igi mo iTx ovs mxo lod da we ri li qce vis we se bis mka fi od Sec no ba do bas

in di vi dis mi er.46 Tum ca, qar Tu li re a lo ba adas tu rebs, rom mi zan Se wo ni lia gar kve u-

lo bis prin cip ma xe li suf le bis mi er gan xor ci e le bul ara nor ma ti ul Ca re veb zec po-

vos gav rce le ba. ker Zod, sa ja ro xe li suf le bis mi er ne bis mi e ri re a laq tis gan xor ci-

e le bi sas, in di vids un da hqon des Se saZ leb lo ba, mka fi od Se ic nos Ca re va, ra Ta swo rad

gan sazR vros Ta vi si qce vis, kon trqme de bis Si na ar si. ma ga li Tad, gar kve u lo bis prin-

ci pis Ta nax mad, sa mar Tal dam ca vi or ga no e bis war mo mad gen lebs mkac rad un da mo eTx o-

ve bo deT Sek re bis daS li sas sam sa xu reb ri vi uni for mis ta re ba. wi na aR mdeg Sem Txve va Si,

in di vi di mok le bu lia Se saZ leb lo bas, Se ic nos Ca re vis Si na ar si, rac mas aZ levs le gi-

ti mur uf le bas, ar da e mor Ci los xe li suf le bis war mo mad ge nels da ise Ti ve sa xiT ga-

u wi os mas wi na aR mde go ba, ro gorc igi amas ga a ke Teb da ker Zo pi ris mi marT, au ci le be li

mo ge ri e bis far gleb Si.

sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis prin ci pis um niS vne lo va ne si as peq te bia nor mis

uku Za lis ak rZal vi sa da le gi ti mu ri ndo bis prin ci pe bi.47 nor mis uku Za lis ak rZal vis

prin cips sa qar Tve lo Si Se da re biT xan grZli vi moq me de bis is to ria aqvs, rac mi si dac-

vis mdgo ma re o ba ze da de bi Tad ai sa xe ba. Tum ca, ar se bi Ti sir Tu le e bi am prin ci pe bis re-

42 es principi qarTul wyaroebSi xSirad `gansazRvrulobis principad~ moixsenieba. Tum-

ca, `garkveulobis principi~ ukeT asaxavs mis namdvil mniSvnelobas. 43 ix. Degenhart Ch., Staatsrecht I: Staatsorganisationsrecht, 18., neu bearb. Aufl ., Heidelberg 2002, 348 ff.44 ix. iqve, 349.45 garkveulobis principis darRvevis gansakuTrebiT uxeS gamovlinebad unda ganvixi-

loT 2011 wlis dekemberSi „moqalaqeTa politikuri gaerTianebebis Sesaxeb“ organul kanonSi Setanili cvlilebebi, romliTac ganisazRvra partiasTan dakavSirebuli da politikuri miznebisa da amocanebis mqone piris sruliad bundovani cneba da amgvar pirze sruliad bundovani formiT gavrcelda partiebisTvis dadgenili finansuri SezRudvebi. ix. izoria l., kobaxiZe i., turava p., `moqalaqeTa politikuri gaerTiane-

bebis Sesaxeb~ saqarTvelos organul kanonSi Setanili cvlilebebis (29.12.2011) anal-

izi, Tb., 2012.46 ix. Degenhart Ch., Staatsrecht I: Staatsorganisationsrecht, 18., neu bearb. Aufl ., Heidelberg 2002, 349 ff.47 ix. Degenhart Ch., Staatsrecht I: Staatsorganisationsrecht, 18., neu bearb. Aufl ., Heidelberg 2002, 358 ff.;

Sommermann K.-P., Art. 20, in: v. Mangoldt H., Klein F., Starck Ch. (Hrsg.), Kommentar zum Grundgesetz, München 2010, 292 ff.


322

a li za ci is Tval saz ri si Tac aRi niS ne ba. ma ga li Tad, sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin-

ci pis uxe Si dar Rve vaa uku Za lis mi ni We ba ise Ti sa ja ro sa mar Tleb ri vi aq te bis Tvis,

rom le bic ar awes ri gebs ur Ti er To bas sa ja ro xe li suf le ba sa da in di vids So ris. am-

gva ri dar Rve vis na Tel ma ga li Tad un da gan vi xi loT „ad gi lob ri vi TviT mmar Tve lo bis

Se sa xeb“ or ga nu li ka no nis 2013 wlis 1 ian vram de moq me di nor ma, rom lis sa fuZ vel ze

ad gi lob ri vi TviT mmar Tve lo bis kon kre tu li uf le ba mo si le ba uku Za liT iq na dad ge-

ni li.48 sa ja ro xe li suf le bis or ga no e bis uf le ba mo si le be bis uka na Ta ri RiT gan sazR-

vra ara mxo lod uku Za lis ak rZal vis prin ci pis dar Rve vad, ara med sa mar Tleb riv non-

sen sa dac ki Se iZ le ba Se fas des.

sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis prin ci pis cal ke u li as peq te bis dar Rve vis faq te-

bi adas tu rebs, rom am prin ci pis da sa ca vad mya ri sa kon sti tu cio da sa ka non mdeb lo sa-

fuZ vle bis Seq mnaa sa Wi ro.

2.8. sa mar Tlis uze na e so ba

da va sa mar Tlis ze po zi ti u ri bu ne bis Se sa xeb mra val sa u ku no van is to ri as iT-

vlis.49 iu ris pru den ci is am fun da men tur sa kiTx Tan da kav Si re biT sa mar Tal mcod ne Ta

mo saz re bebs So ris pir van de li mkveT ri zRvris ar se bo bis mi u xe da vad, po zi ci e bi Tan-

da Ta no biT er Tma neTs da u ax lov da. Se de gad, Ta na med ro ve iu ris pru den cia sa mar Tlis

fe no me nis er Tgvar Su a le dur aR qmas ani Webs upi ra te so bas da Ta nab rad aRi a rebs sa-

mar Tlis ro gorc po zi ti ur, ise ze po zi ti ur sawy iss.50 amas Tan, sa mar Tlis ze po zi ti-

u ri bu ne bis Se sa xeb da vam, gar kve ul wi lad, aq tu a lo bac da kar ga im ga re mo e bis gaT va-

lis wi ne biT, rom Ta na med ro ve de mok ra ti ul kon sti tu ci eb Si sa mar Tlis ze po zi ti ur-

ma prin ci peb ma, sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos, de mok ra ti is da so ci a lu ri sa xel mwi fos

prin ci pe bi sa da ada mi a nis Zi ri Ta di uf le be bis sa xiT, uk ve uSu a lo nor ma ti u li asax-

va da gan mtki ce ba po va. sa mar Tlis ze po zi ti u ri bu ne bis aRi a re ba Si um niS vne lo va ne si

ro li Se as ru la sa kon sti tu cio mar Tlmsa ju le bis in sti tut mac. sa kon sti tu cio sa sa-

mar Tlo, ro mel sac ekis re ba la ko ni u ri kon sti tu ci u ri nor me bis vrclad gan mar te bis

val de bu le ba, „i Zu le bu li a“ ixel mZRva ne los ze po zi ti u ri sa mar Tleb ri vi prin ci pe-

biT da ga mo i ye nos sa mar Tlis je rar si, ro gorc sa xe li suf lo moq me de bis sa mar Tli a-

no bis Se fa se bis Zi ri Ta di sa zo mi.

Ta na med ro ve iu ris pru den ci is am da de biT ma ten den ci am, for ma lu ri Tval saz ri-

siT, asax va qar Tul si nam dvi le zec po va. Tum ca, sa qar Tve los sa mar Tleb riv praq ti ka Si

sa mar Tlis ze po zi ti u ri sawy i sis aRi a re ba da sa mar Tlis uze na e so bis prin ci pis pa ti-

vis ce ma mniS vne lo va ni sir Tu le e biT xa si aT de ba, ri si ilus tri re bac ram de ni me ma ga-

liT ze cxa dad aris Se saZ le be li. ma ga li Tad, 2010 wlis ad gi lob ri vi ar Cev ne bis dros

48 `adgilobrivi TviTmmarTvelobis Sesaxeb“ organuli kanonis 652 muxlis me-4 punqti adgenda: „2013 wlis 1 ianvramde TviTmmarTvel erTeuls ufleba aqvs, gansakuTrebul SemTxvevebSi, nebayoflobiT gadawyvitos saxelmwifo mmarTvelobis organoebisaTvis materialur-teqnikuri daxmarebis gawevis sakiTxi. es norma gavrceldes 2006 wlis 1 ianvridan warmoSobil samarTlebriv urTierTobebze“.

49 ix. Zippelius R., Rechtsphilosophie, 4. Aufl age, München 2003, 76 ff.; Rüthers B., Rechtstheorie, 2. Aufl age, 238 ff.

50 ix. iqve.


moqmedi samarTali

323

xe li suf le bis iu ris ti war mo mad gen le bi da saS ve bad acx a deb dnen ar Cev ne bis dRes sa-

ar Cev no ub ne bis gar Se mo par ti u li agi ta to re bis dgo mas da par ti is xar jiT amom rCev-

lis sa ar Cev no ub ne bam de tran spor ti re bas im ga re mo e ba ze mi Ti Te biT, rom am gva ri qme-

de be bi arc er Ti ka no niT ar iyo ak rZa lu li. 2009 wels, igi ve po li ti ko se bi acx a deb-

dnen, rom po li ci e lebs hqon daT opo zi ci is sap ro tes to aq ci is daS li sas pre zi den tis

sa xe lis skan di re bis le gi ti mu ri uf le ba, rad gan maT am gvar qce vas arc er Ti ka no ni

ar uk rZa lav da. po li ti kos Ta am gva ri gan cxa de be bi SeS fo Te bas iw vevs, rad gan kon sti-

tu ci o na liz mis ele men ta rul prin ci peb Si gaT viT cno bi e re bu li iu ris tis Tvis cxa di

un da iyos, rom ze mo aR niS nu li aq te bi uxe Sad ewi na aR mde ge bo da Ta vi su fa li ar Cev ne-

bi sa da sa ja ro sam sa xu ris ne it ra li te tis kon sti tu ci ur prin ci pebs. iu ris ti po li-

ti ko se bis am gva ri da mo ki de bu le ba, rac, for ma lu rad, nor ma ti viz mis er Tgvar na ir-

sa xe o bad, xo lo Se da re biT mkac ri po zi ci i dan, sa mar Tleb ri vi pri mi ti viz mis na yo fad

Se iZ le ba Se fas des, sa mar Tleb ri vi kul tu ris gan vi Ta re bis ara sa Ta na do do ne ze mig va-

niS nebs. qar Tu li si nam dvi lis uar yo fiT ma xa si a Teb lad un da gan vi xi loT is mov le nac,

rom Cvens sa mar Tleb riv da po li ti kur ze pir sity vi e re ba Si „sa mar Tlis uze na e so ba ze“

ga ci le biT xSi rad ter mi ni „ka no nis uze na e so ba“ ga mo i ye ne ba,51 rac ka no nis sa mar Tli a-

no bis moTx ov nis Tvis ara sa Ta na do mniS vne lo bis mi ni We bis ki dev erT niS nad Seg viZ lia

mi viC ni oT.

qar Tul sa ka non mdeb lo praq ti ka Si sak ma od xSi ria zo ga di sa mar Tleb ri vi lo gi-

kis dar Rve vis faq te bic, rac, sa mar Tlis uze na e so bis prin ci pis re a li ze bis Tval saz-

ri siT, ase ve Zal ze prob le mur mov le nad un da iq nes aR qmu li. ma ga li Ti saT vis, sa mar-

Tlis er T-er Ti Ta vis Ta va di prin ci pis Ta nax mad, gan sazR vru li sa mar Tleb ri vi ur Ti-

er To bis kon trre gu li re ba lo gi ku rad un da Se e saty vi se bo des mis sawy is re gu li re-

bas. am prin ci pis dar Rve vad Seg viZ lia gan vi xi loT 2010 wlis sa kon sti tu cio cvli le-

be biT dad ge ni li nor me bi, ro mel Ta Ta nax mad pre zi den ti aq ti u rad ere va par la men tis

mi er mTav ro bis Tvis un dob lo bis ga mocx a de bis pro ce du ra Si, ro de sac igi mxo lod

sim bo lu rad mo na wi le obs mTav ro bis Tvis ndo bis ga mocx a de bis aq tSi.52 “sa qar Tve los

mTav ro bis struq tu ris, uf le ba mo si le bi sa da saq mi a no bis we sis Se sa xeb” ka no nis 26-e

mux lis Ta nax mad, gan sazR vrul Ta nam de bo bis pi rebs Ta nam de bo ba ze niS navs pre mi er -

mi nis tri pre zi den tTan Se Tan xme biT, xo lo Ta nam de bo bi dan aTa vi suf lebs pre zi den-

ti sa ku Ta ri ini ci a ti viT an pre mi er -mi nis tri Se sa ba mi si mi nis tris war dgi ne biT. pre-

mi er -mi nis tris mi er da niS nu li Ta nam de bo bis pi ris pre zi den tis mi er gan Ta vi suf le ba

ase ve uxe Sad ewi na aR mde ge ba sa mar Tleb riv lo gi kas. am gva ri dar Rve ve bi sa qar Tve lo Si

sa mar Tlis je rar sis fe no me nis mi marT ka non mdeb lis gul gri li da mo ki de bu le bis an

sa ka non mdeb lo teq ni kis gan vi Ta re bis ara sa Ta na do do nis ga mov li ne bad Se iZ le ba iq nes

aR qmu li.

zo ga dad, qar Tul si nam dvi le Si sa mar Tlis uze na e so bis prin ci pi sa da sa mar-

Tleb ri vi lo gi kis dar Rve vis aR niS nu li faq te bi ki dev er Txel adas tu rebs, rom sa-

51 amgvar tendencias martivad adasturebs Tundac Google-is saZiebo baza, romelic „kan-

onis uzenaesobis“ miTiTebisas daaxloebiT 89 aTas Sedegs, xolo „samarTlis uzenaeso-

bis“ miTiTebisas daaxloebiT aTas Sedegs aCvenebs.52 ix. kobaxiZe i., konstituciuri kanonis proeqtis mimarT gamoTqmuli kritikuli SeniS-

vnebis analitikuri mimoxilva <http://www.osgf.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=122&info_id=2130>.


324

mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pis re a li ze ba ar se bi Tad aris da mo ki de bu li qve ya-

na Si kon sti tu ci o na liz mis tra di ci e bi sa da sa mar Tleb ri vi kul tu ris gan vi Ta re bis

do ne ze.

3. sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pis Tvis uSu a lod moq me di

sa mar Tlis Za lis mi ni We bis me qa niz me bi

zo ga di de fi ni ci is Ta nax mad, sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fo aris sa xel mwi fo, sa dac

sa mar Ta li gan sazR vravs po li ti kas, gan sxva ve biT po li ci u ri sa xel mwi fos gan, sa dac

swo red po li ti ka do mi ni rebs sa mar Tal ze. ka non mdeb lo ba sa da mi si aR sru le bis praq-

ti ka ze po li ti kis diq ta tis pi ro beb Si ada mi a nis Zi ri Ta di uf le be bi mud mi vi dar Rve vis

ris kis qveS aris moq ce u li. amas cxad yofs sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pis ze-

moT gan xi lu li ma ga li Te bic: xe li suf le bis da na wi le bis prin ci pis dar Rve va da er Ti

sa xe li suf lo su bi eq tis xel Si Za la uf le bis kon cen tra cia ga na pi ro bebs xe li suf le-

bis „Se u ka ve bel“ da mo ki de bu le bas in di vi du a lu ri Ta vi suf le bis mi marT, rac, upir ve-

les yov li sa, ada mi a nis Zi ri Ta di uf le be bis dar Rve va Si po vebs ga mo xa tu le bas; sa ja-

ro sam sa xu ris pat ri mo ni u li sis te ma ga na pi ro bebs sa ja ro mo sam sa xu re Ta, maT So ris

sa mar Tal dam ca vi or ga no e bis mo xe le Ta po li ti kur mi ker Zo e bas, rac ada mi a nis uf le-

be bis gan sa kuT re biT uxe Si dar Rve vis faq teb Si vlin de ba; kon sti tu ci is uze na e so bis

prin ci pis ara sa Ta na do re a li ze ba pir da pir saf rTxes uq mnis ada mi a nis Zi ri Tad uf le-

bebs, rom le bic Ta vad kon sti tu ci iT po ve ben nor ma ti ul aRi a re bas; ka no nis upi ra te-

so bi sa da ka no nis daT qmis prin ci pe bis dar Rve vis ma ga li Te bis ilus tri re ba cxad yofs,

rom am gva ri pre ce den te bi ada mi a nis Zi ri Ta di uf le be bis pir da pir dar Rve vas ga na pi-

ro bebs; igi ve Se iZ le ba iT qvas ka non Se moq me de bi Ti da ad mi nis tra ci u li pro ce sis nak-

lo va ne beb ze, rom le bic ada mi a nis Zi ri Ta di uf le be bis re a li ze ba ze gan sa kuT re biT

uar yo fi Ti gav le niT xa si aT de ba; Ta na zo mi e re bi sa da sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis

prin ci pe bi swo red ada mi a nis Zi ri Ta di uf le be bis da sa ca vad Ca mo ya lib da da, Se sa ba-

mi sad, bu neb ri vi a, rom ma Ti ga dac do ma, Ta vis Ta va di sa xiT, in di vi du a lu ri uf le be bis

dar Rve va sac iw vevs; sa mar Tlis uze na e so bis prin ci pis dar Rve va da sa mar Tlis je rar-

sis ugu le bel yo fac pir da pir ne ga ti ur asax vas po vebs ada mi a nis Zi ri Ta di uf le be bis

re a li ze bis mdgo ma re o ba ze.

sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pis ele men te bis ara sa Ta na do dac va sa da ada-

mi a nis Zi ri Ta di uf le be bis dar Rve vas So ris pir da pi ri kav Si ris gaT va lis wi ne biT, au-

ci le be lia sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin cips gar kve u li for miT mi e ni Wos uSu a-

lod moq me di sa mar Tlis Za la, rac ada mi a nis Zi ri Ta di uf le be biT in di vid Ta qme diT da

uni ver sa lur dac vas uz run vel yofs. am miz nis miR we va sxva das xva iu ri di u li me qa niz-

mis ga mo ye ne biT aris Se saZ le be li:

sa qar Tve los moq me di ka non mdeb lo ba da Ca mo ya li be bu li sa sa mar Tlo praq ti ka

ar iZ le va sa Su a le bas kon sti tu ci u ri mar Tlmsa ju le bis dax ma re biT dav Zli oT wi na aR-

mde go be bi sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos fun da men tur prin cip sa da sxva kon sti tu ci ur

de bu le bebs So ris. am gva ri ko li zi is aR mo saf xvre lad, sa qar Tve los sa kon sti tu cio

sa sa mar Tlo Se iZ le ba aRi Wur vos kon sti tu ci is nor me bis kon sti tu ci o na liz mis fun-

da men tur prin ci peb Tan Se sa ba mi so bis dad ge nis kom pe ten ci iT. amas Tan, ga saT va lis-


moqmedi samarTali

325

wi ne be li a, rom kon sti tu ci is sta bi lu ro bis uz run vel sa yo fad, aR niS nu li uf le ba-

mo si le ba, ro gorc we si, un da ata reb des pre ven ci ul xa si aTs da iT va lis wi neb des sa-

kon sti tu cio mar Tlmsa ju le bis or ga nos mi er sa kon sti tu cio cvli le be bis wi nas war

kon trols;

qve ya na Si pat ri mo ni u li sa ja ro sam sa xu ris sis te mis Ca mo ya li be bis pre ven ci is

qme di Ti ga ran tia Se iZ le ba Seq mnas ra ci o na lur sa ja ro sam sa xur ze mo qa la qis uf le-

bis ada mi a nis Zi ri Ta di uf le bis ran gSi ay va nam, ra sac ara er Ti de mok ra ti u li qvey nis

kon sti tu cia iT va lis wi nebs. am miz niT, sa qar Tve los kon sti tu ci is me o re Ta viT un da

dad gin des sa ja ro mo xe lis sta tu sis mi ni ma lu ri ga ran ti e bi;

mi u xe da vad imi sa, rom sa ja ro mo sam sa xu re Ta mi er po li ti ku ri mi ker Zo e bis ga-

mov le na, zo ga dad, pir da pir ewi na aR mde ge ba ada mi a nis Zi ri Tad uf le bebs, ze moT gan-

xi lu li ma ga li Te bi cxad yofs, rom xSir Sem Txve va Si rTu lia am gva ri wi na aR mde go bis

pir da pir da kav Si re ba kon kre tul in di vi deb Tan, rac dar Rve u li su bi eq tu ri uf le be-

bis sa sa mar Tlo we siT dac vas ar se bi Tad ar Tu lebs. ma ga li Tad, ro de sac sap ro tes to

de mon stra ci is daS li sas po li ci e le bi ko leq ti u rad skan di re ben pre zi den tis sa xels

an sxvag va rad av le nen po li ti kur mi ker Zo e bas, mar Ta li a, isi ni av to ma tu rad ar Rve ven

yve la de mon stran tis Zi ri Tad uf le bebs, Tum ca, am gva ri dar Rve va Zne lad Tu war mo-

Sobs Ti To e u li de mon stran tis su bi eq tur uf le bas, sa sa mar Tlo we siT da ic vas Ta vi si

le gi ti mu ri in te re se bi. am Sem Txve va Si, sa ja ro mo sam sa xu re Ta ne it ra li te tis prin ci-

pis dac vis yve la ze qme diT me qa niz mad am prin ci pis uSu a lo kon sti tu ci u ri gan mtki ce-

ba da de ta lu ri sa ka non mdeb lo mo wes ri ge ba un da gan vi xi loT;

ro gorc ze moT aRi niS na, kon sti tu ci is uze na e so bis prin ci pis da sa ca vad, au ci-

le be lia ar se bi Tad gar Tul des qvey nis Zi ri Ta di ka no nis ga da sin jvis pro ce du ra. gan-

sa kuT re biT es exe ba ada mi a nis Zi ri Ta di uf le be bis gan mam tki ce bel de bu le bebs, rom-

le bic, ara er Ti de mok ra ti u li qvey nis kon sti tu ci is mi baZ viT, da cul nor me ba dac ki

Se iZ le ba ga mocx ad des. am gva ri me qa niz me bi Ta vi dan ag va ci lebs kon sti tu ci is naC qa re-

vi da TviT ne bu ri ga da sin jvis far Tod dam kvid re bul praq ti kas, rac Zal ze mniS vne lo-

va nia kon sti tu ci o na liz mis fun da men tu ri prin ci pe bi sa da ada mi a nis Zi ri Ta di uf le-

be bis ga nux re li dac vis uz run vel sa yo fad;

ze moT gan xi lul ma ma ga li Teb ma da a das tu ra, rom ka no nis daT qmi sa da ka no nis upi-

ra te so bis prin ci pe bis ugu le bel yo fam Se iZ le ba ga mo iw vi os ada mi a nis Zi ri Ta di uf-

le be bis ro gorc pir da pi ri, ise ara pir da pi ri dar Rve va. Zi ri Tad uf le ba Ta pir da pi ri

dar Rve vis Sem Txve va Si, in di vids mar ti vad Se uZ lia sa sa mar Tlos wi na Se am prin ci peb ze

ape li re ba, rac maT qme diT dac vas da uSu a lod moq me di sa mar Tlis Za liT aR Wur vas uz-

run vel yofs. Zi ri Tad uf le ba Ta ara pir da pi ri dar Rve vis Sem Txve va Si, in di vi di mok-

le bu lia am gvar Se saZ leb lo bas, ris ga moc mi zan Se wo ni lia ka no nis daT qmi sa da ka no-

nis upi ra te so bis prin ci pe bis Se da re biT de ta lu ri kon sti tu ci u ri da sa ka non mdeb lo

mo wes ri ge ba. kon sti tu ci iT mka fi od un da ga ni sazR vros nor ma Ta ie rar qia da nor me bis

zem dgom sa mar Tleb riv aq teb ze daq vem de ba re bis sa fuZ vle bi, rac ka no nis daT qmi sa da

ka no nis upi ra te so bis prin ci pe bis qme diT re a li ze bas uz run vel yofs;

igi ve exe ba ka non Se moq me de biT da ad mi nis tra ci ul pro ces Si ga mov le nil dar-

Rve veb sac. im Sem Txve va Si, Tu ga dac do me bi pir da pir ukav Sir de ba ada mi a nis Zi ri Ta di

uf le be bis dar Rve vas, sa qar Tve los ka non mdeb lo bis Ta nax mad, in di vids Se uZ lia Ca-


326

re vis for ma lu ri Se sa ba mi so bis kri te ri um ze day rdno biT da ic vas Ta vi si su bi eq tu ri

uf le be bi. Tum ca, am gva ri pir da pi ri kav Si ris arar se bo bis Sem Txve va Si, sa qar Tve los

ka non mdeb lo ba ar iT va lis wi nebs ka non Se moq me dis TviT ne bo bis aR kve Tis qme diT me qa-

niz mebs. gan sa kuT re biT es exe ba kon sti tu ci is ga da sin jvis pro ces Si ga mov le nil dar-

Rve vebs, ro mel Ta aR kve Tis me qa nizms sa qar Tve los ka non mdeb lo ba sa er Tod ar ic nobs.

imis gaT va lis wi ne biT, rom ka non Se moq me de biT pro ces Si pro ce du ru li we se bis ga nux-

rel dac vas eni We ba gan sa kuT re bu li mniS vne lo ba sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bi sa da

ada mi a nis Zi ri Ta di uf le be bis dac vis Tval saz ri siT, mi zan Se wo ni lia ga far Tov des sa-

qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos uf le ba mo si le be bi for ma lu ri Se u sa ba mo bis

sa fuZ vel ze ka no ne bis (maT So ris kon sti tu ci u ri ka no ne bis) ba Ti lad cno bis kuTx iT.

amas Tan, sa sur ve lia Se da re biT far Tod ga ni sazR vros Se sa ba mi si kon sti tu ci u ri sar-

Ce lis war dge na ze uf le ba mo sil su bi eq tTa wre;

Ta na zo mi e re bi sa da sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis prin ci pe bi pir da pir aris da-

kav Si re bu li ada mi a nis Zi ri Tad uf le beb Tan da am de nad, am prin ci pe bis dar Rve va, ro-

gorc we si, Ta vis Ta vad niS navs ada mi a nis Zi ri Ta di uf le be bis xel yo fas. Se sa ba mi sad,

Ta na zo mi e re bi sa da sa mar Tleb ri vi usaf rTxo e bis prin ci pe bi, ada mi a nis Zi ri Ta di uf-

le be bis pa ra le lu rad, sar geb lo ben uSu a lod moq me di sa mar Tlis sta tu siT. aqe dan ga-

mom di na re, am prin ci pe bis praq ti ku li re a li ze bi saT vis ga dam wyve ti mniS vne lo ba eni-

We ba ro gorc ad mi nis tra ci u li or ga no e bis, ise sa qar Tve los par la men ti sa da sa er To

sa sa mar Tlo e bis mi er ma Ti ga mo ye ne bis praq ti kis dax ve was. gar da ami sa, sa mar Tleb ri vi

kul tu ris de fi ci tis pi ro beb Si, sa sur ve lia Ta na zo mi e re bis prin cip ma da sa mar Tleb-

ri vi usaf rTxo e bis prin ci pis cal ke ul ma ele men teb ma sa qar Tve lo Si uSu a lo kon sti-

tu ci u ri gan mtki ce ba po vos;

bo los, yu radR e ba un da ga va max vi loT sa qar Tve los ka non mdeb lo bi sa da sa mar-

Tleb ri vi praq ti kis im nak lo va ne beb ze, rom le bic wi na aR mde go ba Si mo dis sa mar Tlis

uze na e so bis prin cip Tan, maT So ris ka non mdeb lo ba Si sa mar Tleb ri vi lo gi kis dar Rve-

vis man ki er praq ti ka ze. sa mar Tlis uze na e so ba sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos kon cef ci-

is um Tav re si ideaa da Se sa ba mi sad, mi si dar Rve vis ga sa Civ re ba sa mar Tleb ri vi sa xel mwi-

fos prin cip ze day rdno biT un da iyos Se saZ le be li. aqe dan ga mom di na re, sa qar Tve los

sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos aqvs Se saZ leb lo ba, ab straq tul nor ma Ta kon tro lis Tu

sxva Se sa ba mi si sap ro ce so for miT, gan sa xil ve lad mi i Ros kon sti tu ci u ri sar Ce li im-

gva ri sa mar Tleb ri vi aq te bis kon sti tu ci u ro bis Ta o ba ze, rom le bic sa mar Tlis uze-

na e so bis zo gad prin cips (maT So ris sa mar Tleb riv lo gi kas) ewi na aR mde ge ba. amas Tan,

mi u xe da vad imi sa, rom pre am bu lis nor ma ti u li bu ne ba mec ni er Ta So ris da vis sa ga ni a,

aRi a re bu li a, rom igi kon sti tu ci is er Tgva ri (sui ge ne ris) Si na ar sob ri vi kom po nen tia

da Se sa ba mi sad, sa mar Tleb ri vi xdo mi le bis kon sti tu ci u ro bis sa zo mad Se iZ le ba iq nes

ga mo ye ne bu li.53

ro gorc aRi niS na, kon sti tu ci u ri sa mar Tlis doq tri na Si sa mar Tleb ri vi sa xel-

mwi fos prin ci pis re a li ze bis er T-erT um niS vne lo va nes in sti tu ci ur me qa niz mad sa-

kon sti tu cio mar Tlmsa ju le ba ga ni xi le ba.54 swo red sa kon sti tu cio sa sa mar Tloa is

53 ix. Huber P. M., Präambel, in: Sachs M. (Hrsg.), Grundgesetz: Kommentar, München 2003, 8 ff.54 ix. Sobota K., Das Prinzip Rechtsstaat, Tübingen 1997, 44 ff.; Degenhart Ch., Staatsrecht I: Staatsorganisa-

tionsrecht, 18., neu bearb. Aufl ., Heidelberg 2002, 236; Sachs M., Art. 20, in: Sachs M. (Hrsg.), Grundgesetz: Kommentar, München 2003, 78.


moqmedi samarTali

327

or ga no, ro mel mac un da uz run vel yos kon sti tu ci is uze na e so ba, da ic vas ada mi a nis

in di vi du a lu ri Ta vi suf le ba da Se as ru los uze na e si ar bit ris fun qcia umaR les sa-

xel mwi fo or ga no ebs So ris. mi u xe da vad imi sa, rom sa qar Tve los sa kon sti tu cio sa sa-

mar Tlo ka non mdeb lo biT, for ma lu ri Tval saz ri siT, yve la am uf le ba mo si le biT aris

aR Wur vi li, praq ti ka Si sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pis ele men te bis xSi ri dar-

Rve vis mi u xe da vad, mas ar Ses wevs re a lu ri una ri, sa Ta na dod it vir Tos kon sti tu ci-

is ga ran tis fun qci a. aR niS nuls adas tu rebs, Tun dac, is ga re mo e ba, rom sa qar Tve los

sa kon sti tu cio sa sa mar Tlom 2011-12 wleb Si mxo lod eq vsi ga dawy ve ti le ba ga mo i ta na.

am gva ri praq ti ka cxad yofs, rom sa kon sti tu cio sa sa mar Tlo sa Wi ro ebs fun qci ur gaZ-

li e re bas, rac, upir ve les yov li sa, mi si uf le ba mo si le be bi sa da kon sti tu ci u ri sar-

Ce lis Tu kon sti tu ci u ri war dgi ne bis Se ta na ze uf le ba mo sil su bi eq tTa wris ga far-

To e ba Si un da ga mo i xa tos.

da sas rul, yu radR e ba un da ga va max vi loT ada mi a nis Rir se bis Zi ri Tad uf le ba ze,

ro mel mac, sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pis dac vis Tval saz ri siT, gan sa kuT re-

bu li ro li Se iZ le ba Se as ru los. sa mar Tleb riv doq tri na Si aRi a re bu li a, rom kon sti-

tu ci o na liz mis fun da men tu ri prin ci pe bis, maT So ris sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos

prin ci pis yo vel gva ri uxe Si dar Rve va Ta vis Ta vad xel yofs ada mi a nis Rir se bis Zi ri-

Tad uf le bas.55 aR niS nu li das kvna sa kon sti tu cio sa sa mar Tlos ani Webs le gi ti mur

uf le bas, sa qar Tve los kon sti tu ci is me-17 mux lze day rdno biT, in di vi dis sar Ce lis

sa fuZ vel ze, Za la da kar gu lad cnos ne bis mi e ri nor ma ti u li aq ti, ro me lic uxe Sad ar-

Rvevs sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos fun da men tur kon sti tu ci ur prin cips. Se sa ba mi sad,

ada mi a nis Rir se bis Zi ri Ta di uf le ba, ro gorc uSu a lod moq me di sa mar Ta li, Se iZ le ba

ga mo ye ne bul iq nes qme diT me qa niz mad sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos prin ci pis Tvis ara-

pir da pi ri for miT uSu a lod moq me di sa mar Tlis Za lis mi sa ni Web lad.

55 ix. Pieroth B., Schlink B., Grundrechte: Staatsrecht II, 18., neubearb. Aufl ., Heidelberg 2002, 361.

328

dimitri gegenava*

undoblobis konstruqciuli votumis qarTuli modeli:gordias kvanZi saqarTvelos konstituciaSi

`xelisuflebis konstituciuri biografia es aris biografia,

romlis werac konstituciis dabadebisTanave iwyeba~.1

I. Sesavali

ada mi an Ta sa mar Tleb ri vi da po li ti ku ri Seg ne bis do ne mniS vne lov nad gan sazR-

vravs sa xel mwi fos, ro gorc po li ti kur -sa mar Tleb ri vi mTli a no bis, Zi ri Tad arss.

ka cob ri o bis is to ri is gan mav lo ba Si dag ro vi li cod na au ci leb lad po zi ti u rad un-

da ai sa xos sa mar Tlis gan vi Ta re ba ze. kon sti tu ci o na liz mi, sa bo loo jam Si, ga moc di-

le biT `sav se skiv ri a, Tum ca igi ar aris mza re cep te bis ko leq ci a~,2 yo ve li eri Ta vad

ir Cevs mmar Tve lo bis for ma sa da me qa nizms, mi si eT nof si qi ki sa da is to ri is gaT va lis-

wi ne biT.

`kon sti tu ci o na liz mi da li be ra liz mi, ori ve, ar se bi Tad, xe li suf le bis SezR-

ud vis, SezR u du li mmar Tve lo bis Te o ri a sa da praq ti kas ga na sa xi e rebs, xo lo de mok-

ra tia xal xis um rav le so bis mi er ar Ce ul li der Ta xel Si Za la uf le bis maq si ma lur

aku mu li re ba sa da ga mo ye ne bas es wraf vis~.3 mmar Tve lo bis kon kre tu li mo de li Se e sa-

ba me ba Tu ara kon sti tu ci o na liz mis sa fuZ vlebs, amas gan sazR vravs Za la uf le bis ga-

mij vnis, Se ka ve bi sa da ga wo nas wo re bis sis te me bis, xe li suf le bis Sto Ta Ta nam Srom lo-

bi sa da ada mi a nis uf le ba Ta dac vis me qa niz me bi, rom le bic kon sti tu ci a Sia Ca de bu li.4

xe li suf le bis Se ka ve ba- ga wo nas wo re bis sis te ma Si ki (gan sa kuT re biT sa par la men to an

sa par la men tos ken ga dax ril qvey neb Si) udi des rols as ru lebs mTav ro bis un dob lo ba,

rom lis er T-er Ti sa xe – un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mi, po li ti ku ri da sa mar-

Tleb ri vi kri zi se bis rep re si i sa da pre ven ci is aRi a re bu li, efeq tu ri ia ra Ri a.5

2010 wlis sa kon sti tu cio re for mis Se de gad sa qar Tve los kon sti tu ci a Si gaT-

va lis wi ne bul iq na un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis me qa niz mi,6 rom lis sa bo loo

* Tsu-is iuridiuli fakultetis doqtoranti, Tsu-is mowveuli leqtori, aRmosavleT

evropis universitetis asistent-profesori.1 Saio a., xelisuflebis TviTSezRudva, konstitucionalizmis Sesavali, m. maisuraZis

Targmani, T. niniZis redaqtorobiT, Tb., 2003, 2.2 iqve, 15.3 musxeliSvili m., konstituciis cvlileba saqarTveloSi, sakonstitucio-politikuri

reformis procesi saqarTveloSi: politikuri elita da xalxis xmebi, Tbilisi, 2005, 105.4 xmalaZe v., demetraSvili a., nalbandovi al., ramiSvili l., usufaSvili d., jibRaSvili

z., saqarTvelos saxelmwifo xelisufleba centraluri doneze: balansi mis ganStoeba-

Ta Soris, sakonstitucio-politikuri reformis procesi saqarTveloSi: politikuri

elita da xalxis xmebi, Tb., 2005, 11.5 iqve, 29.6 saqarTvelos konstituciis 81-e muxli (asamoqmedebeli redaqcia).

dimitri gegenava, undoblobis konstruqciuli votumis qarTuli modeli: gordias kvanZi

saqarTvelos konstituciaSi

329

mo wes ri ge bam, jer ki dev kon sti tu ci u ri ka no nis pro eq tis mi Re bam de, iu ri di u li sa-

zo ga do e bis di di na wi lis uk ma yo fi le ba ga mo iw via.7

mTav ro bi sad mi ndo ba -un dob lo bis ga mocx a de bis aras wo ri for mis Ser Ce vam Se-

saZ le be lia sa par la men to kon tro lis da niS nu le ba sru li ad mos pos da mniS vne lo van

po li ti kur kri ziss da u dos sa Ta ve.8 ami to mac, au ci le be li a, un dob lo bis kon struq-

ci u li vo tu mis qar Tu li mo de li de ta lu rad iq nes Ses wav li li, ra Ta faq tebs sa mec ni-

e ro sim ya re, xo lo da sa bu Te bas da ma je reb lo ba Se e ma tos.

naS ro mis mi za ni a, mi mo i xi los sa qar Tve los kon sti tu ci is 81-e mux liT9 dad ge ni-

li mTav ro bi sad mi un dob lo bis ga mocx a de bis me qa niz mi, ga a a na li zos mis praq ti kul re-

a li za ci as Tan da kav Si re bu li Se saZ lo prob le me bi da, ma Ti lo gi ku ri ga az re bis Se de-

gad, Se mu Sav des sir Tu le Ta daZ le vi sa da aR mof xvris gze bi: kon kre tu li wi na da de bi,

re ko men da ci e bi, ase ve, ga i we ros xse ne bu li mux lis sa sur ve li, op ti ma lu ri pro eq ti.

Se da re biT sa mar Tleb ri vi ana li zis ga mo ye ne biT, xse ne bu li in sti tu tis qar Tu li

mo wes ri ge ba gan xi lu li iq ne ba msgav si sa par la men to kon tro lis me qa niz miT aR Wur vil

sa xel mwi fo eb Tan mi mar Te biT, ra Ta Se mu Sav des sa qar Tve los Sem Txve va Si ga mo sa de gi

da, rac mTa va ri a, mi sa Re bi mo de li.

II. un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis qar Tu li mo de li

1. un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mi, ro gorc par la men tsa da

mTav ro bas So ris Za la uf le bis Se ka ve bi sa da ga wo nas wo re bis me qa niz mi

kon sti tu cia un da uz run vel yof des xe li suf le ba Ta Za la uf le bis ga wo nas wo-

re bas da yve la ze `cud~ xe li su fal sac ar un da aZ lev des sa Su a le bas, av nos sa xel mwi-

fos.10 igi un da iyos ise Ti po li ti kur -sa mar Tleb ri vi do ku men ti, ro me lic `sa Su a le-

bas mis cems sa zo ga do e bas, mSvi do bi a nad ga daW ras rTu li da kon fliq tu ri sa kiTx e bi~.11

swo red am prin cip Ta gaT va lis wi ne biT, me o re msof lio omis Sem deg ger ma ni am Za la uf-

le bis ga mij vni sa da Se ka ve ba- ga wo nas wo re bis sis te mis sak ma od mZlav ri me qa niz me bi Ca-

do Ta vis Zi ri Tad ka non Si,12 ro mel Ta gan cal ke aR niS vnis Rir sia ger ma nu li no va cia

7 xmalaZe v., jibRaSvili z., saqarTvelos konstituciaSi cvlilebebisa da damatebebis

Setanis Taobaze konstituciuri kanonis proeqtis (2010 w.) komentari, Tb., 2010, 21.8 kandelaki k., losaberiZe d., ruxaZe z., tabucaZe i., xmalaZe v., jibRaSvili z., konsti-

tuciuri sistemebi da konstituciuri procesi saqarTveloSi (1995-2009 ww.), misi ganvi-

Tarebis perspeqtiva, Tb., 2009, 15.9 naSromis miznebisaTvis, teqstSi saubaria 81-e muxlis asamoqmedebel redaqciaze.10 xmalaZe v., demetraSvili a., nalbandovi al., ramiSvili l., usufaSvili d., jibRaSvili



elita da xalxis xmebi, Tb., 2005, 12.

11 Svarci h., konstituciis mSeneblobis safexurebi, Jurn. `sakonstitucio samarTlis mi-

moxilva~, 1, 2009, 7.12 Steinack K., The Impact of Multi-Party Government on Parliament-Executive Relations - Examples from

Abroad, Paper Presented at the Australasian Study of Parliament Group, Annual Conference 2011, The Execu-tive Versus the Parliament - Who Wins?, Melbourne, Parliament House, 6-8 October, 2011, 3.


330

– mTav ro bi sad mi un dob lo bis axa li – kon struq ci u li me qa niz mi (Konstruktives Misstrauen-svotum13).

un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis gaT va lis wi ne ba ger ma ni is Zi ri Tad ka non Si

swo red mTav ro bis sta bi lu ro bis uz run vel yo fis mo ti viT iyo gan pi ro be bu li.14 ger-

ma nu li kon struq ci u li vo tu mis mTa va ri idea isa a, rom fe de ra lu ri kan cle ri ma nam de

ar mi iC ne va ga da ye ne bu lad, sa nam mis uf le ba mo nac vles ar ey re ba ken Wi da ar da am tki-

cebs bun des ta gi.15 un dob lo bis des truq ci u li vo tu mi sa gan gan sxva ve biT, kon struq-

ci u li vo tu mi mTav ro bis sta bi lu ro bis mi zans em sa xu re ba,16 ris ga moc ger ma nu li no-

va cia Sem dgom Si ev ro pis Za li an bev rma sa xel mwi fom ga da i Ro.17

par la men ti, ro gorc umaR le si war mo mad gen lo bi Ti or ga no, xal xis ne bis ga mov-

li ne ba a, ra sac amom rCev lis mi er ar Ce u li war mo mad gen le bi axor ci e le ben Su a lo bi Ti

de mok ra ti is sa fuZ vle bis gaT va lis wi ne biT.18 sa ka non mdeb lo or ga no war mo mad gen lo-

bi Ti de mok ra ti is qva kuTx e di a, ro mel Ta sa Su a le bi Tac xal xi akon tro lebs aR mas ru-

le bel Ta saq mi a no bas da icavs sa ku Tar uf le bebs.19 Tum ca, imav dro u lad, par la men tis

uze na e so bis prin ci pi xSir Sem Txve va Si mniS vne lo van prob le ma Ta ga mom wve vi a, ro mel-

Tac sak ma od mZi me Se de ge bi sdevs Tan.20 xSi rad par la men tis mi er sa ku Ta ri upi ra te so-

bis uz run vel yo fa cde ba sa ka non mdeb lo xe li suf le bis kla si kur fun qci ebs,21 rad gan

igi, sa ka non mdeb los Tan er Tad , po li ti ku ri or ga no caa da, mTav ro bis msgav sad, sa par-

la men to um rav le so bac po li ti kas ata rebs.22

un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mi kon sti tu ci u ri kri zi sis Ta vi dan aci le bas

em sa xu re ba. amas Tan, mi si sa Su a le biT, vi Ta re bis gan mux tvam de mTav ro ba mo va le o bas as-

ru lebs,23 anu xse ne bu li mo de li, `er Ti mxriv, un dob lo bas da, me o re mxriv, ndo bas ise

upi ris pi rebs er Tma neTs, sa bo loo jam Si, ndo bis sa sar geb lod, rom ad gi li ara aqvs va-

ku u mis war moq mnas aR mas ru le bel xe li suf le ba Si~.24

un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis ga mo ye ne bam de par la ments ga ci le biT me-

13 Ebke W. F., Finkin M. W. (eds.), Introduction to German Law, Kluwer Law International, 1996, 61.14 melqaZe o., ramiSvili n., germaniis konstituciuri samarTali, Tb., 1999, 116.

15 Ebke W. F., Finkin M. W. (ed.), Introduction to German Law, Kluwer Law International, 1996, 61.16 Tordia g., naxevradsaprezidento modeli saqarTveloSi mimdinare sakonstitucio cv-

lilebebis WrilSi, Jurn. `marTlmsajuleba~, #3, 2011, 51.17 Tanchev E., Parliamentarism Rationalized, East European Constitutional Review, Vol. 2, No. 1, 1993, 33.18 xmalaZe v., demetraSvili a., nalbandovi al., ramiSvili l., usufaSvili d., jibRaSvili



elita da xalxis xmebi, Tb., 2005, 9.19 Saio a., xelisuflebis TviTSezRudva, konstitucionalizmis Sesavali, m. maisuraZis

Targmani, T. niniZis redaqtorobiT, Tb., 2003, 136.20 iqve, 4.21 Sir Parlmer G., What is Parliament for? New Zealand Law Journal, December 2011, 379.22 Saio a., xelisuflebis TviTSezRudva, konstitucionalizmis Sesavali, m. maisuraZis

Targmani, T. niniZis redaqtorobiT, Tb., 2003, 240.23 xmalaZe v., demetraSvili a., nalbandovi al., ramiSvili l., usufaSvili d., jibRaSvili



elita da xalxis xmebi, Tb., 2005, 28-29.24 melqaZe o., ramiSvili n., germaniis konstituciuri samarTali, Tb., 1999, 117.



331

ti fiq ri da awon -da wo na uwevs, ra Ta sa ku Ta ri Ta vi ar Ca ig dos mo ma val Si saf rTxe Si25

da ar mo ax di nos sa ku Ta ri daTx ov nis pro vo ci re ba. `a ram ya ri par ti u li sis te mis pi-

ro beb Si un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mi aris is me qa niz mi, ro me lic ane it ra lebs

par la men tSi mTav ro bis kon kre tu li ara po pu la ru li na bi jiT ga mow ve ul emo ci ebs da

amiT icavs sa xel mwi fo me qa nizms mTav ro ba Ta xSi ri cvli sa gan~.26

2. un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis qar Tu li mo de li

2.1. un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis au ci leb lo ba

sa qar Tve los si nam dvi le Si

sa qar Tve los si nam dvi le Si, sa mo qa la qo sa zo ga do e bis do ni dan ga mom di na re, kon-

sti tu ci ur sa mar Tleb ri vi pro ce se bi sak ma od aras ta bi lu ria da mniS vne lov nad afer-

xebs kon sti tu ci u ri in sti tu te bis re a li za ci as.27 gar da imi sa, rom kon sti tu cia Ta-

vad un da iyos de mok ra ti u li, igi un da uz run vel yof des xe li suf le bis gan xor ci e le-

bis de mok ra ti u lo ba sa da efeq tu ro bas,28 Tu ki aR niS nu lis cxov re ba Si da ner gva ver

xer xde ba, au ci le be lia sis te mu ri cvli le be bi.

`sa qar Tve lo Si mim di na re kon sti tu ci u ri re for mis pro ces Si, upir ve le sad,

dRis wes rig Si dad ga mTav ro bis kon sti tu ci u ri sta tu si da sa xel mwi fo xe li suf le-

bis or ga no Ta sis te ma Si mi si ad gi lis gan sazR vra~.29 sa kon sti tu cio re for mis Se de gad

mmar Tve lo bis Se re u li mo de li mi vi ReT, ro mel sac uf ro me tad sa par la men to res pub-

li kis ele men te bi axa si a Tebs.30

`aR mas ru le bel -sa ka non mdeb lo ur Ti er To be bi~ sa xel mwi fo Ta mi xed viT gan sxva-

ve bu li a, ra sac Zi ri Ta dad am sa xel mwi fo Ta mmar Tve lo bis for ma ga na pi ro bebs.31 2013

wlis bo lo dan asa moq me de be li nor me bis Ta nax mad, par la men ti mTav ro bis ma kon tro-

le bel mTa var or ga nod iq ce va,32 Se sa ba mi sad, mas das Wir de ba re a lu rad qme di Ti sa Su a-

le be bi mTav ro bis ze dam xed ve lo bis gan sa xor ci e leb lad.

25 Tordia g., naxevradsaprezidento modeli saqarTveloSi mimdinare sakonstitucio

cvli lebebis WrilSi, Jurn. `marTlmsajuleba~, 3, 2011, 51.26 xmalaZe v., demetraSvili a., nalbandovi al., ramiSvili l., usufaSvili d., jibRaSvili



elita da xalxis xmebi, Tb., 2005, 28.27 iqve, 13.28 musxeliSvili m., konstituciis cvlileba saqarTveloSi, sakonstitucio-politikuri

reformis procesi saqarTveloSi: politikuri elita da xalxis xmebi, Tbilisi, 2005,

107.29 kverenCxilaZe g., kontrasignaciis instituti: evropuli gamocdileba da qarTuli per-

speqtivebi, samarTlis Jurnali `sarCevi~, 1-2(3-4), 2012, 199.30 kaxiani g., mosazrebebi konstituciuri kanonis proeqtTan dakavSirebul zogierT

sakiTxze, samarTlis Jurnali `sarCevi~, 1-2(3-4), 2012, 191.31 King A., Modes of Executive-Legislative Relations: Great Britain, France, and West Germany, Legislative

Studies Quarterly, No.1, February 1976, 11.32 kaxiani g., mosazrebebi konstituciuri kanonis proeqtTan dakavSirebul zogierT

sakiTxze, samarTlis Jurnali `sarCevi~, 1-2(3-4), 2012, 191.


332

jer ki dev 2004 wels, sa kon sti tu cio cvli le be bis gan xil vi sas, bevr kon sti tu-

ci o na lists sa Wi rod mi aC nda sa qar Tve lo Si un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis da-

ner gva.33 2010 wlis sa kon sti tu cio re for mam ga iT va lis wi na Se niS vne bi da kon sti tu ci-

u ri ka no nis pro eq tSi ve Ca do xse ne bu li me qa niz mi. am uka nas kne lis ga mo ye ne ba ze me tad

aq tu a lu ri Ta vad mi si ar se bo ba a, ro me lic er Tgvar pre ven ci ul sa Su a le bas war mo ad-

gens sa par la men to kon tro lis ber ket Ta So ris.34

un dob lo bi s es sa xe mTav ro be bis xSi ri cvli le bis wi na aR mdeg iq na Se mu Sa ve bu li

me o re msof lio omis Sem deg da cen tra lu ri da aR mo sav leT ev ro pis bev rma sa xel mwi-

fom ga iT va lis wi na,35 Tum ca, aq ve un da aRi niS nos, rom `u aR re sad mniS vne lo va nia un-

dob lo bis ga mocx a de bis pro ce du ris efeq ti a no bis xa ris xi~.36 mar Ta li a, sa qar Tve los

kon sti tu ci a Si Ca i do un dob lo bis axa li me qa niz mi, Tum ca ger ma nu li sa gan mniS vne lo-

va ni gan sxva ve be biT, rac Ta ma mad iZ le va imis Tqmis sa Su a le bas, rom sa xe zea am in sti tu-

tis uni ka lu ri, qar Tu li mo de li, ro mel sac ana lo gi msof lio kon sti tu ci o na liz mis

mas Sta biT ar mo e po ve ba.

2.2. kon sti tu ci u ri mo wes ri ge ba

2.2.1. ini ci re ba

sa qar Tve los kon sti tu ci is 81-e mux lis axa li re daq cia37 un dob lo bis kon struq-

ci u li vo tu mis ax le bur, qar Tul va ri ants sTa va zobs msof lio kon sti tu ci o na liz ms.

mTav ro bi saT vis un dob lo bis ga mocx a de bis sa kiTx is aR Zvri saT vis au ci le be lia uf le-

ba mo si li su bi eq tis mi er sa kiTx is ini ci re ba. vi na i dan un dob lo bis in sti tu ti zo ga dad

par la men tis, ro gorc sa ka non mdeb lo xe li suf le bis pre ro ga ti va da mTav ro bis kon-

tro lis me qa niz mi a,38 mis ini ci a tor Ta wre uSu a lod par la men tiT Se mo i far gle ba. par-

la men tis si i Ti Se mad gen lo bis 2/5 uf le ba mo si lia par la ments mi mar Tos un dob lo bis

sa kiTx is aR Zvris Se sa xeb Txov niT,39 Tum ca es ar gu lis xmobs pro ce du ris av to ma tur

dawy e bas. si i Ti Se mad gen lo bis 2/5 mxo lod ini ci a to ri ga mo dis, xo lo sa kiTx is aR Zvras

da ma te bi Ti ken Wis yra esa Wi ro e ba. mTav ro bi sad mi un dob lo bis ga mocx a de bis gan xil va

mxo lod im Sem Txve va Si da iwy e ba, Tu ki ini ci a ti vas par la men tis si i Ti Se mad gen lo bis

na xe va ri ma inc da u Wers mxars.40 amas Tan, kon sti tu cia ad gens Se sa ba mi si ini ci a ti viT

33 xmalaZe v., demetraSvili a., nalbandovi al., ramiSvili l., usufaSvili d., jibRaSvili



elita da xalxis xmebi, Tb., 2005, 28.34 melqaZe o., ramiSvili n., germaniis konstituciuri samarTali, Tb., 1999, 117.35 Tanchev E., Parliamentarism Rationalized, East European Constitutional Review, Vol. 2, No. 1, 1993, 33.36 xmalaZe v., jibRaSvili z., saqarTvelos konstituciaSi cvlilebebisa da damatebebis

Setanis Taobaze konstituciuri kanonis proeqtis (2010 w.) komentari, Tb., 2010, 20.37 amoqmeddeba 2013 wlis oqtombris morigi saprezidento arCevnebis Sedegad arCeuli

prezidentis mier ficis dadebis momentidan.38 melqaZe o., saxelmwifo kontroli: Teoria, praqtika, perspeqtiva, Tb., 1996, 43.39 saqarTvelos konstituciis 81-e muxlis pirveli punqtis pirveli winadadeba.40 iqve, mesame winadadeba.



333

par la men ti sad mi mi mar Tva sa da un dob lo bis ga mocx a de bis pro ce du ris dawy e ba ze ken-

Wis yras So ris kon kre tul va das.41

kon sti tu ci am ga iT va lis wi na ris k-faq to re bic, rom le bic Tan ax lavs un dob lo-

bis am me qa niz mis ar se bo bas, ris ga moc, sa kiTx is aR Zvris wa ru ma teb lad das ru le bis

Sem deg (Tu ki si i Ti Se mad gen lo bis na xe var ma ar da u Wi ra mxa ri un dob lo bis ga mocx a de-

bis pro ce du ris dawy e bas), eq vsi Tvis gan mav lo ba Si par la men tis ima ve wev rebs aRar ga-

aC ni aT un dob lo bis pro ce du ris ini ci re bis uf le ba.42 msgav si SezR ud ve bi mi Re bu lia

msof lio praq ti ka Si,43 Tum ca ga ur kve ve li a, Tu ra igu lis xme ba sity vaT Se Tan xme ba Si –

`i ma ve wev rTa mi er~,44 ro me lic au ci leb lad da sa zus te be li a.

2.2.2. pro ce du ra

un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis pro ce du ra, Zi ri Ta dad, sa mi eta pis gan

Sed ge ba: sa kiTx is aR Zvra, sa kiTx is gan xil va da ga dawy ve ti le bis mi Re ba. sa kiTx is aR-

Zvris pro ce du ras sa qar Tve los kon sti tu ci is 81-e mux lis pir ve li pun qti awes ri gebs,

rom lis Ta nax mad, par la men tis si i Ti Se mad gen lo bis 2/5-is mi er un dob lo bis pro ce-

du ris dawy e bis Se sa xeb ini ci a ti vas si i Ti Se mad gen lo bis um rav le so bam un da da u Wi ros

mxa ri.

pro ce du ris dawy e bis Se sa xeb ga dawy ve ti le bis mi Re bi dan ara uad res 20 da ara

ug vi a nes 25 dRis va da Si par la men ti kenWs uy ris si i Ti Se mad gen lo bis ara nak leb 2/5-is

mi er da sa xe le buls kan di dats.45 Te o ri u lad Se saZ le be lia da sa xel des ori kan di da ti,

vi na i dan kan di da tis da sa xe le ba ze uf le ba mo sil pir Ta wris ra o de no ba (si i Ti Se mad-

gen lo bis 2/5) sa Su a le bas iZ le va, ase Ti ori jgu fi ga mo i na xos par la men tis wev rTa gan.

ori kan di da tis ar se bo bi sas, ori ves ey re ba ken Wi, ne bis mi er Sem Txve va Si pre zi dents

wa red gi ne ba par la men tis si i Ti Se mad gen lo bis um rav le so bis mi er mo wo ne bu li kan di-

da ti,46 Tum ca, Tu sa ka non mdeb lo or ga no ver Se jer de ba kan di da tu ra ze, un dob lo bis

ga mocx a de bis pro ce du ra wyde ba.47

pre zi den ti eTan xme ba par la men tis mi er Ser Ce ul kan di dats da mas wa mo a ye nebs

pre mi er -mi nis tris Ta nam de bo ba ze, an uars acx a debs mis wa mo ye ne ba ze. pir vel Sem Txve-

va Si pre mi er -mi nis tri sa da mTav ro bi saT vis ndo bis ga mocx a de ba kon sti tu ci iT dad-

ge ni li we siT xde ba, xo lo me o re Sem Txve va Si, par la ments si i Ti Se mad gen lo bis 3/5-is

um rav le so biT Se uZ lia daZ li os pre zi den tis wi na aR mde go ba da igi ve kan di da tu ra wa-

rud gi nos mas. aseT vi Ta re ba Si pre zi den ti val de bu lia wa mo a ye nos pre mi er -mi nis tris

is kan di da tu ra, ro mel sac mas par la men ti sTa va zobs.48

41 aranakleb 20 da araumetes 25 dRe, ix., iqve, meore winadadeba.42 iqve, meoTxe winadadeba.43 ix. Tanchev E., Parliamentarism Rationalized, East European Constitutional Review, Vol. 2, No. 1, 1993, 34.44 ra xdeba im SemTxvevaSi, Tuki mxolod erTi wevri icvleba savaldebulo minimumidan,

faqtobrivad, iniciatorebi igive wevrebi arian, Tumca formalurad ukve `imave wevrTa

mier~ konstruqcia darRveulia.45 saqarTvelos konstituciis 81-e muxlis me-2 punqti.46 iqve.47 iqve.48 iqve, me-2, me-3 da me-4 punqtebi.


334

2.2.3. pre zi den tis mo na wi le o ba

un dob lo bis qar Tul mo del Si pre zi den ti aq ti u rad mo na wi le obs pro ce du ra-

Si. for ma lu rad kvlav man un da wa mo a ye nos pre mi er -mi nis tris kan di da tu ra, ro mel sac

par la men ti sTa va zobs, Tum ca igi mniS vne lo va ni dis kre ci i Tac sar geb lobs. pre zi den-

ti uf le ba mo si lia ua ri ga nacx a dos par la men tis mi er mo wo ne bu li kan di da tis wa mo-

ye ne ba ze,49 rac, faq tob ri vad, par la men tis mi er mi Re bu li ga dawy ve ti le bis dab lok va,

Se ma yov ne be li ve to ga mo dis.

pre zi den tis ve tos da saZ le vad par la ments si i Ti Se mad gen lo bis 3/5-is mxar da-

We ra sWir de ba, rac mniS vne lov nad zrdis sa xel mwi fos me Ta u ris Car Tu lo bas par la-

men tis mi er un dob lo bis ga mocx a de bis pro ces Si. pre zi den tis ga dawy ve ti le bis daZ-

le viT, par la men ti ai Zu lebs mas wa mo a ye nos pre mi er -mi nis tris is kan di da tu ra, ro-

mel sac sa ka non mdeb lo or ga no iwo nebs.50 mTav ro bis un dob lo bis ga mocx a de bis Sem deg

mTav ro bis da kom pleq te ba Cve u leb ri vi (ndo bis ga mocx a de bis) gziT xde ba.51

cal ke aR sa niS na via ndo bis ga mo ucx a deb lo ba, ra dro sac pre zi den ti uf le ba mo-

si li a, sa mi dRis va da Si da iTx o vos par la men ti da da niS nos rig ga re Se ar Cev ne bi.52Se iZ-

le ba iT qvas, rom sa xel mwi fos me Ta u ri di di uf le ba mo si le be bi Taa aR Wur vi li mTav-

ro bis mi marT un dob lo bis ga mocx a de bis pro ces Si, rac ki dev uf ro me tad am wva vebs

un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis qar Tu li mo de lis kon sti tu ci o na liz mis stan-

dar teb Tan Se sa ba mi so bis sa kiTxs.

2.2.4. sa mar Tleb ri vi Se de ge bi

sa qar Tve los kon sti tu cia mTav ro bi sad mi un dob lo bis ga mocx a de bis pro ce du-

ras par la men ti sa da mTav ro bis pa su xis mgeb lo bis sa kiTxs ukav Si rebs. par la men tis mi-

er mTe li pro ce du ris war ma te biT gan xor ci e le bis Sem Txve va Si, axa li pre mi er -mi nis-

tri sa da mTav ro bi saT vis ndo bis ga mocx a de ba mi iC ne va moq me di mTav ro bi saT vis un dob-

lo bis ga mocx a de bad da mas uwy de ba uf le ba mo si le ba.53

mar Ta li a, mTav ro ba ze sa par la men to kon tro lis gan xor ci e le bi sas, Za la uf le-

bis ga mij vnis prin cip Tan er Tad, mniS vne lo van rols par la men tis uze na e so bis idea

as ru lebs,54 Tum ca aman ar un da ga u Ci nos sa ka non mdeb lo or ga nos upa su xis mgeb lo bis,

da us je lo bis gan cda. am me qa niz mSi Za la uf le ba Ta sa pir wo ned par la men tis daTx ov nis

in sti tu ti moq me debs. sa qar Tve los kon sti tu cia pre zi dents aR Wu ravs uf le ba mo si-

le biT, mTav ro bis axa li Se mad gen lo bi saT vis ndo bis ga mo ucx a deb lo bis Sem Txve va Si,

sami dRis va da Si da iTx o vos par la men ti da da niS nos rig ga re Se ar Cev ne bi.55

49 saqarTvelos konstituciis 81-e muxlis me-3 punqti.50 iqve, me-4 punqti.51 iqve.52 iqve, me-6 punqti.53 iqve, me-5 punqti.54 verni d. v., saparlamento mmarTveloba da saprezidento mmarTveloba, respublika: sa-

parlamento Tu saprezidento, o. melqaZis redaqtorobiT, Tb., 1996, 122.55 saqarTvelos konstituciis 81-e muxlis me-6 punqti.



335

III. qar Tu li mo de lis prob le me bi

un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis qar Tul mo wes ri ge bas jer ki dev Ca na sax-

Si ve, mi si ka non pro eq tis sa xiT ar se bo bi sas, ga mo uC nda Za li an bev ri kri ti ko si,56 rac

obi eq tur Tu su bi eq tur mi zez Ta ga mo gax ldaT gan pi ro be bu li.57 ber li nis kon fe ren-

ci a ze sam Zi ri Tad prob le mas ga es va xa zi. ese ni a: 1. pro ce du ris eta pe bis ra o de no ba; 2.

va de bi da 3. kvo ru mi.58 am sam prob le mas Se iZ le ba da e ma tos pre zi den tis up re ce den tod

aq ti u ri mo na wi le o ba sa par la men to kon tro lis me qa niz mis ga mo ye ne ba Si, ro me lic ara

ub ra lod da ma te bi Ti me qa niz mi, ara med un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis tra di-

ci u li sis te mis gan qar Tu li mo de lis sub stan ci u rad gan mas xva ve be li ni Sa ni a.

1. sa kiTx is aR Zvra da gar Tu le bu li pro ce du ra

xe li suf le bis ar se bo bis mTa va ri da niS nu le ba sa xel mwi fo Si anar qi is Ta vi dan

aci le ba a, ra sac xal xi uSu a lod an war mo mad gen le bis meS ve o biT uz run vel yofs.59 sa-

mar Tleb ri vad da ide o lo gi u rad ga mar Tu li kon sti tu ci is ar se bo ba araa mmar Tve lo-

bis kon sti tu ci u ro bis er Ta der Ti ma xa si a Te be li. am ga ge biT, sab Wo Ta kon sti tu ci e bi

ada mi a nis uf le beb ze ori en ti re bu li sa mar Tleb riv do ku men tad Se iZ le ba mos Cve ne bo-

da arap ro fe si o nals.60

blan ke na ge lis az riT, un dob lo bis kon truq ci ul ma vo tum ma `un da asa xos ar se-

bu li po li ti ku ri kon teq sti~, mi si kon sti tu ci u ri mo wes ri ge ba ki ar un da iyos gar-

Tu le bu li.61 par la men ti xom po li ti kur par ti a Ta Se Tan xme bi sa da Ta nam Srom lo bis

or ga nod mo i az re ba,62 Se sa ba mi sad, igi ar un da iq ces sa xel mwi fo Si kri zi se bis Seq mnel

da we se bu le bad, rom lis kon kre tul na bi jeb sac Se uZ li aT sa xel mwi fos gan vi Ta re ba ze

pir da pi ri gav le nis mox de na.

mTav ro bi saT vis un dob lo bis ga mocx a de bas qar Tul si nam dvi le Si sWir de ba par-

la men tis si i Ti Se mad gen lo bis ara nak leb 2/5-is ini ci re ba, ris Sem de gac sa kiTxi ga-

dis ken Wis yra ze.63 upir ve les yov li sa, un da aRi niS nos, rom un dob lo bis ga mocx a de bis

56 xmalaZe v., jibRaSvili z., saqarTvelos konstituciaSi cvlilebebisa da damatebebis

Setanis Taobaze konstituciuri kanonis proeqtis (2010 w.) komentari, Tb., 2010, 21.57 daviTuri g., saxelmwifo mmarTvelobis modelebi da 2010 wlis sakonstitucio refor-

ma saqarTveloSi; asaTiani T., undoblobis konstruqciuli votumi 2010 wlis sakonsti-

tucio reformis WrilSi; krebulSi: Tanamedrove sakonstitucio samarTali, wigni I, g.

kverenCxilaZisa da d. gegenavas redaqtorobiT, Tb., 2012.58 saqarTvelos konstituciuri reformis Sesaxeb berlinis konferenciis Semajamebeli

angariSi, momzadebulia v. babekis mier, berlini, 14-16 ivlisi, 2010, 10.59 Szilagyi I. M., Presidential Versus Parliamentary Systems, Academic and Applied Research in Military Sci-

ence, Vol. 8, No. 2, 2009, 307.60 musxeliSvili m., konstituciis cvlileba saqarTveloSi, sakonstitucio-politikuri

reformis procesi saqarTveloSi: politikuri elita da xalxis xmebi, Tb., 2005, 106.61 saqarTvelos konstituciuri reformis Sesaxeb berlinis konferenciis Semajamebeli

angariSi, momzadebulia v. babekis mier, berlini, 14-16 ivlisi, 2010, 9-10.62 Sir Parlmet G., What is Parliament for?, New Zealand Law Journal, December 2011, 379.63 saqarTvelos konstituciis 81-e muxlis pirveli punqti.


336

Se sa xeb sa kiTx is das mas cal ke pro ce du ra ar sWir de ba.64 im sa xel mwi fo eb Si, sa dac es

mo de li moq me debs, msgav si da ma te bi Ti ken Wis yra araa dad ge ni li.65 am Sem Txve va Si pro-

ce du ra mniS vne lov nad gar Tu le bu lia da ema te ba er Ti ken Wis yra. aR niS nu li mwva ved

ga ak ri ti ka ve ne ci is ko mi si a mac, rom lis re ko men da ci iT, mi zan Se wo ni lia mxo lod er Ti

ken Wis yris pro ce du ris ar se bo ba.66

ise dac rTu li me qa niz mi sru li ad gar Tu le bu lia ori kan di da tis war dge nis Se-

saZ leb lo biT. kon sti tu cia ara ini ci a to rebs, ara med si i Ti Se mad gen lo bis 2/5-s aZ-

levs Se saZ leb lo bas, war mo ad gi nos pre mi er -mi nis tris kan di da tu ra,67 rac sru li ad

ara a dek va tu ri a, rad gan Ta vad ini ci a to rebs an par la men tis wev rTa im ra o de no bas un-

da Se eZ los kan di da tu ris da sa xe le ba, ro me lic go niv ru li al ter na ti vis al ba To bas

iZ le va. un dob lo bis ga mocx a de bis mTa va ri mi za ni xom mTav ro bis swra fi da efeq tu ri

sa Su a le biT Ca nac vle ba a, rac TiT qmis ga mo i ricx e ba 81-e mux lis re daq ci iT .un dob lo-

bis sis te ma Si kon struq ci u lo bis me qa niz mis da ma te biT mniS vne lo van wi lad Se sus tda

Ta vad un dob lo ba, rad gan pro ce du ra gar Tul da,68 mag ram aR niS nu li par la men ti sa da

mTav ro bis ur Ti er To ba Ta sta bi lu ro bis gam ya re bis miz niT gax ldaT gan pi ro be bu li.

kon struq ci u li vo tu mi im Sem Txve va Sia war ma te bu li, Tu pre mi er -mi nis tri par la men-

tis um rav le so bis mxar da We ras kar gavs da mi si Sem cvlel ze par la men ti uk ve Se Tan xme-

bu li a,69 wi na aR mdeg Sem Txve va Si, un dob lo ba Se saZ loa sxva mo ti ve biT iyos gan pi ro be-

bu li.70

mar Ta li a, mTav ro bi sad mi un dob lo bis ga mocx a de ba ar un da iyos mar ti vi pro ce-

du ra, ra Ta sa xel mwi fo Si aras ta bi lu ro ba da mTav ro ba Ta xSi ri cvli le ba ar mox des

da es, ra sak vri ve li a, ga mar Tle bu li a,71 Tum ca igi ar un da iyos im de nad rTu li, rom

praq ti ka Si mi si gan xor ci e le ba war mo ud gen la d i sa xe bo des.

64 kobaxiZe i., sakonstitucio cvlilebebis mimarT gamoTqmuli SeniSvnebis kritikuli

analizi, Tb., 2010, 7.65 mag., Basic law of the Federal Republic of Germany, Art. 67.66 Final opinion CDL-AD(2010)028 on the Draft Constitutional Law on Amendments and Changes to the Con-

stitution of Georgia, Adopted by the Venice Commission at its 84th Plenary Session, Venice, 15-16 October, 2010, 12.

67 saqarTvelos konstituciis 81-e muxlis me-2 punqti.68 Saio a., xelisuflebis TviTSezRudva, konstitucionalizmis Sesavali, m. maisuraZis

Targmani, T. niniZis redaqtorobiT, Tb., 2003, 236.69 Müller G., Evolution of the Government System after the Political Change in Hungary (1990-2009), Curentul

Juridic, 40, 2010, 33.70 mag., ungreTSi es instituti opoziciisTvis sakmaod rTul meqanizmad miiCneva da mas

xandaxan Tavad mmarTveli politikuri Zala ukeTebs provocirebas, raTa premier-min-

istri Seicvalos, ix., Müller G., Evolution of the Government System after the Political Change in Hungary (1990-2009), Curentul Juridic, 40, 2010, 33.

71 mag., germaniaSi undoblobis proceduras orjer mimarTes: 1972 wels vili brandtis

winaaRmdeg bundestagis mcdeloba uSedegod dasrulda, Tumca, 1982 wels federaluri

kancleri Smidti kolma Caanacvla. ix., melqaZe o., ramiSvili n., germaniis konstituci-

uri samarTali, Tb., 1999, 117; Ebke W. F., Finkin M. W. (eds.), Introduction to German Law, Kluwer Law International, 1996, 61.



337

2. va de bi

va de bi un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis qar Tu li mo de lis er T-erT yve-

laze sust ad gi lad mi iC ne va.72 sa qar Tve los kon sti tu ci is 81-e mux li im de nad did va-

debs awe sebs, rom me qa niz mi, ro me lic kri zi se bis yve la ze efeq tu ri da swra fi ga dawy-

ve tis gzad mi iC ne va, faq tob ri vad, Ta vad xde ba po li ti ku ri kri zi sis ga mom wve vi, ara a-

dek va tu rad xan grZli vi va de bi Ta da ga we li li pro ce du re biT.

qar Tul mo del Si , i de a lur Sem Txve va Si, un dob lo bis pro ce du ra srul de ba 40-55

dRe Si,73 xo lo prob le me bi sa da pre zi den tsa da mTav ro bas So ris Se u Tan xmeb lo bi sas,

Se saZ loa pro ce du ram sam Tve ze met xans gas ta nos (Sem de gi gag rZe le bis per speq ti viT),

rac sru li ad ga u mar Tle be li a. ra di ka lu rad gan sxvav de ba ger ma ni is, es pa ne Tis, sa ber-

Zne Tis da sxva Ta ma ga li Te bi, sa dac pro ce du ris maq si ma lu ri xan grZli vo ba `cif ro van

niS nuls ar scil de ba~.74 Ta vad am me qa niz mis sam Sob lo Si, ger ma ni a Si, pro ce du ra 48 sa-

a Ti grZel de ba.75

`va da pre mi er -mi nistrs aZ levs Se saZ leb lo bas, mer kan ti lu ri ga ri ge be bis wya-

lo biT Se i nar Cu nos sa ku Ta ri pos ti. kon sti tu cia am gva ri Se saZ leb lo bis Ta vi dan aci-

le bas da ara mis wa xa li se bas un da uz run vel yof des~.76 Se iZ le ba iT qvas, rom `a ma ze xan-

grZli vi va de bi ar ga ni sazR vre ba arc er Ti tra di ci u li de mok ra ti u li sa xel mwi fos

kon sti tu ci iT~.77

3. kenWisyris kvorumi

zo ga dad, un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis pro ce du ris aR saZ ra vad au-

ci le be li kvo ru mi par la men tis Se mad gen lo bis er Ti me xu Te di dan erT me oTx e dam de

mer ye obs.78 sa qar Tve los Sem Txve va Si sa kiTx is das mas si i Ti Se mad gen lo bis 2/5, xo lo

aR Zvras – ab so lu tu ri um rav le so ba sWir de ba.79 ase Ti ma Ra li kvo ru mi ar cerT sxva sa-

xel mwi fo Si ara a, Se iZ le ba iT qvas, rom un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis sa kiTx is

das mas up re ce den tod ma Ra li xma Ta ra o de no ba sWir de ba, ro mel sac msof lio kon sti-

tu ci o na liz mi ar ic nobs.80 magaliTad, un gre Tis par la men tSi un dob lo bis aR Zvri-

saT vis par la men tis wev rTa 1/5-is mxar da We raa au ci le be li.81

72 kaxiani g., mosazrebebi konstituciuri kanonis proeqtTan dakavSirebul zogierT

sakiTxze, samarTlis Jurnali `sarCevi~, 1-2(3-4), 2012, 193.73 saqarTvelos konstituciis 81-e muxlis pirveli da me-2 punqtebi.74 daviTuri g., saxelmwifo mmarTvelobis modelebi da 2010 wlis sakonstitucio refor-

ma saqarTveloSi, Tanamedrove sakonstitucio samarTali, wigni I, g. kverenCxilaZisa da

d. gegenavas redaqtorobiT, Tb., 2012, 179.75 Basic Law of the Federal Republic of Germany, Art.67(2).76 kobaxiZe i., sakonstitucio cvlilebebis mimarT gamoTqmuli SeniSvnebis kritikuli

analizi, Tb., 2010, 7.77 iqve.78 Tanchev E., Parliamentarism Rationalized, East European Constitutional Review, Vol. 2, No. 1, 1993, 33-34.79 saqarTvelos konstituciis 81-e muxlis pirveli punqti.80 kobaxiZe i., sakonstitucio cvlilebebis mimarT gamoTqmuli SeniSvnebis kritikuli

analizi, Tb., 2010, 7.81 Saio a., xelisuflebis TviTSezRudva, konstitucionalizmis Sesavali, m. maisuraZis

Targmani, T. niniZis redaqtorobiT, Tb., 2003, 226.


338

da sav le Tev ro pu li mo de le bis msgav sad, aR mo sav leT da cen tra lu ri ev ro pis sa-

xel mwi fo Ta kon sti tu ci e bis um rav le so ba un dob lo bis ga mocx a de bi saT vis par la men-

tis ab so lu tu ri um rav le so bis Tan xmo bas sa Wi ro ebs,82 ro gorc Ta vad mTav ro bi saT vis

ndo bis ga mocx a de ba (mxo lod ga mo nak lis Sem Txve veb Si dad ge ni lia gan sxva ve bu li um-

rav le so ba).83 sa qar Tve los Sem Txve va Si aR niS nu li prin ci pi da cu lia mxo lod Zi ri Tad

etap ze, Tum ca mdgo ma re o ba ra di ka lu rad ic vle ba pre zi den tis mi er ve tos ga mo ye ne-

bis Sem Txve va Si, ro de sac par la ments pre zi den tis ga dawy ve ti le bis da saZ le vad si i Ti

Se mad gen lo bis 3/5 ma inc sWir de ba.84 es ma Sin, ro ca mTav ro bis ndo ba -un dob lo bi saT vis

sa val de bu lo kvo ru mi si i Ti Se mad gen lo bis um rav le so bas Se ad gens. am Sem Txve va Si

dog ma tu ri Se u sa ba mo ba Tval Si sa ce mi a: Tu ki mTav ro bi saT vis ndo bis ga mocx a de ba xma-

Ta ub ra lo um rav le so biT xde ba, mis Tvis un dob lo bis ga mocx a de ba sa da pre zi den tis

ve tos ga da lax vas si i Ti Se mad gen lo bis 3/5-is mxar da We ra ar un da sWir de bo des.85

4. pre zi den tis ve to

kon sti tu ci o na liz mSi moq me debs oq ros prin ci pi: `vinc Ta nam de bo ba ze niS navs,

xsnis ki dec~.86 aR niS nu li pa su xis mgeb lo bi sa da an ga riS val de bu le bis uzo ga des, fu Zem-

deb lur prin cips aya li bebs, ro me lic ne bis mi er vi Ta re ba Si ga mo i ye ne ba, mci re ga mo nak-

li se bis gaT va lis wi ne biT . ra ci o na lu ri par la men ta riz mi gu lis xmobs mTav ro bis sta-

bi lu ro bis uz run vel yo fas ise, rom Ta vad sa par la men to mo de lis ma xa si a Teb le bi, maT

So ris, mTav ro bis po li ti ku ri pa su xis mgeb lo bis prin ci pi ar iyos ugu le bel yo fi li.87

aR mas ru le be li xe li suf le bis or ga no e bis saq mi a no ba ze kon tro li ga re ga ni sa-

par la men to kon tro lis me qa niz mi a,88 Se sa ba mi sad, mTav ro bis po li ti ku ri pa su xis mgeb-

lo bis dad ge na eq sklu zi u rad par la men tis uf le ba mo si le ba a, ro mel sac igi su bi eq tu-

ri faq to re bis gaT va lis wi ne biT iye nebs.89

sa qar Tve los kon sti tu cia pre zi dents sak ma od did uf le ba mo si le bebs ani Webs

mTav ro bi saT vis un dob lo bis ga mocx a de bis pro ces Si. mo saz re ba, rom sa qar Tve lo Si

aras ta bi lu ri po li ti ku ri ga re moa da sa zo ga do e bas po li ti ku ri par ti e bis saq mi a no-

bis mwi ri kul tu ra ga aC ni a, ris ga moc ar se bobs mci re po li ti kur par ti eb ze ze moq me-

de bis mniS vne lo va ni ris k-faq to re bi,90 sak ma od ara se ri o zu li a, rad gan un dob lo bis

82 Tanchev E., Parliamentarism Rationalized, East European Constitutional Review, Vol. 2, No. 1, 1993, 34.83 xmalaZe v., jibRaSvili z., saqarTvelos konstituciaSi cvlilebebisa da damatebebis

Setanis Taobaze konstituciuri kanonis proeqtis (2010 w.) komentari, Tb., 2010, 20.84 saqarTvelos konstituciis 81-e muxlis me-4 punqti.85 kobaxiZe i., sakonstitucio cvlilebebis mimarT gamoTqmuli SeniSvnebis kritikuli

analizi, Tb., 2010, 8; ix., Final Opinion CDL-AD(2010)028 on the Draft Constitutional Law on Amend-ments and Changes to the Constitution of Georgia, Adopted by the Venice Commission at its 84th Plenary Session, Venice, 15-16 October, 2010.

86 Saio a., xelisuflebis TviTSezRudva, konstitucionalizmis Sesavali, m. maisuraZis

Targmani, T. niniZis redaqtorobiT, Tb., 2003, 238.87 Tanchev E., Parliamentarism Rationalized, East European Constitutional Review, Vol. 2, No. 1, 1993, 33.88 melqaZe o., saxelmwifo kontroli: Teoria, praqtika, perspeqtiva, Tb., 1996, 43.89 iqve, 44.90 asaTiani T., undoblobis konstruqciuli votumi 2010 wlis sakonstitucio reformis

WrilSi, Tanamedrove sakonstitucio samarTali, wigni I, g. kverenCxilaZisa da d. gegena-

vas redaqtorobiT, Tb., 2012, 218-219.



339

ga mocx a de bas, sa bo loo jam Si, xma Ta um rav le so ba sWir de ba. de mok ra ti is um Tav re si

amo sa va li de bu le ba ki um rav le so bis mmar Tve lo bis idea gax lavT, Se sa ba mi si dam ca vi

me qa niz me biT, ro mel Sic un dob lo bis ga dawy ve ti le ba ze pre zi den tis ve tos ga mo ye ne-

bis Se saZ leb lo ba nam dvi lad ar mo i az re ba.

mTav ro bis un dob lo ba sa par la men to kon tro lis er T-er Ti sa Su a le baa da ga ur-

kve ve li a, ra Su a Sia pre zi den ti, ro me lic ar bit ris fun qci as un da as ru leb des Se ka ve-

bi sa da ga wo nas wo re bis sa par la men to me qa niz mis ga mo ye ne ba Si.91 nam dvi lad sa ka ma Toa

mo saz re ba, rom qar Tul si nam dvi le Si un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis ga mo ye-

ne bi sas, mTav ro bis for mi re bis sa kiTx Si pre zi den ti mxo lod for ma lur rols as ru-

lebs, igi par la men tis mi er war dge nil pirs niS navs pre mi er -mi nis trad.92 un dob lo bis

kon struq ci u li vo tu mis pro ce du ra ze pre zi den tis ve tos ̀ da sav le Tis qvey ne bis kon-

sti tu ci ur praq ti ka Si ana lo gi ar mo e Zeb ne ba~.93 pre zi den ti un da ibo We bo des par la-

men tis ga dawy ve ti le biT, mas ar un da ga aC ndes ra i me dis kre ci is Se saZ leb lo ba.94

pre zi den tis ve tos da uZ lev lo ba, Se saZ loa pre zi den tis mi er par la men tis daTx-

ov nis sa fuZ ve li gax des95 – aR niS nu li ve ne ci is ko mi si is mwva ve kri ti kis sa fuZ ve li gax-

da.96pre zi den tis uf le ba mo si le ba, da iTx o vos par la men ti un dob lo bis kon stuq ci u-

li vo tu mis ga mo ye ne bis pro ces Si, sru li ad ar Se e sa ba me ba am in sti tu tis sa mar Tleb-

riv stan dar tebs.97 `aR niS nu li we si ara mxo lod pre zi dents ani Webs me tis me tad did

uf le ba mo si le bas da asus tebs par la men tis Za la uf le bas, ara med am ci rebs pre mi er -mi-

nis tris po li ti ku ri pa su xis mgeb lo bis xa risxs, ro me lic axa li sis te mis qva kuTx eds

un da war mo ad gen des~.98

91 kobaxiZe i., sakonstitucio cvlilebebis mimarT gamoTqmuli SeniSvnebis kritikuli

analizi, Tb., 2010, 8.92 demetraSvili a., konstitucionalizmis paradigmebi saqarTveloSi, Jurn. ̀ sakonstitu-

cio samarTlis mimoxilva~, №3, 2011, 124.93 kobaxiZe i., sakonstitucio cvlilebebis mimarT gamoTqmuli SeniSvnebis kritikuli an-

alizi, Tb., 2010, 8. ix. citireba: babeki v., komentarebis mesame nawili, saqarTvelos kon-

stituciis gadasinjvisa da saqarTvelos saxelmwifo sakonstitucio komisiis saqmi-

anobis Sesaxeb, 23 ivnisi, 2010.94 konstruqciuli votumis gamoyenebisas, Tuki bundestagi miiRebs Sesabamis

gadawyvetilebas, prezidenti valdebulia gadaayenos mTavroba, msgavsia mTavrobis

Canacvlebis SemTxvevaSic. ix., melqaZe o., ramiSvili n., germaniis konstituciuri samar-

Tali, Tb., 1999, 116.95 Final Opinion CDL-AD(2010)028 on the Draft Constitutional Law on Amendments and Changes to the Con-

stitution of Georgia, Adopted by the Venice Commission at its 84th Plenary Session, Venice, 15-16 October, 2010, 12.

96 iqve.97 saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociaciis SeniSvnebi da winadadebebi saqarT-

velos prezidentis mier 2010 wlis 20 ivliss inicirebul konstituciis kanonis pro-

eqtTan `saqarTvelos konstituciaSi cvlilebebisa da damatebebis Sesaxeb~ dakavSire-

biT, Tb., 2010, 17.98 kobaxiZe i., sakonstitucio cvlilebebis mimarT gamoTqmuli SeniSvnebis kritikuli

analizi, Tb., 2010, 9. ix. citireba: Final opinion CDL-AD(2010)028 on the Draft Constitutional Law on Amendments and Changes to the Constitution of Georgia, Adopted by the Venice Commission at its 84th Plenary Session, Venice, 15-16 October, 2010, 12.


340

IV. un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis `ev ro pe i za ci a~

1. prob le mis ga daW ris gze bi

un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis qar Tu li mo de li, ro mel sac sa qar Tve los

kon sti tu ci is 81-e mux li ad gens, mniS vne lov nad scil de ba im stan dar tebs, rom lis ke-

nac Ta na med ro ve de mok ra ti u li da ci vi li ze bu li sa xel mwi fo un da mi is wraf vo des.

au ci le be lia ga dawy des is sis te mu ri prob le me bi, rom le bic sru le biT ama xin je ben da

erT did prob le mad aq ce ven jer ki dev asa moq me de bel in sti tuts.

1. au ci le be lia Sem cir des un dob lo bis pre ce du ris ini ci a tor Ta sa val de bu lo

ra o de no ba da, si i Ti Se mad gen lo bis 2/5-is nac vlad, dad gin des ara ume tes sru li Se-

mad gen lo bis 1/4, ra Ta pro ce du ris wa mowy e ba re a lu rad Se saZ le be li gax des.

2. un da ga uq mdes Su a le du ri ken Wis yra sa kiTx is aR Zvris Se sa xeb, uf le ba mo si li

su bi eq tis mi er sa kiTx is ini ci re ba av to ma tu rad un da aR niS nav des un dob lo bis pro ce-

du ris aR Zvras (dawy e bas).

3. axa li pre mi er -mi nis tris kan di da tu ris da sa xe le ba si i Tis Se mad gen lo bis 2/5-

is nac vlad un da Se eZ los an Ta vad ini ci a to rebs, an par la men tar Ta go niv rul ode no-

bas, un da mo i az re bo des, rom pre mi er -mi nis tris kan di da ti uk ve ar se bobs, rac da ma-

te biT un da gax des moq me di mTav ro bis mi marT un dob lo bis ga mocx a de bis da de bi Ti an

uar yo fi Ti mo ti va to ri.99 par la men ti kenWs un da uy ri des pre mi er -mi nis tro bis axal

kan di dats, rom lis da niS vna sac igi, Ta vis mxriv, un da aval de bu leb des pre zi dents.

4. un dob lo bis pro ce du ri dan mTli a nad un da amo var des pre zi den ti da mi si uf-

le ba mo si le ba un da Se mo i far glos par la men tis mi er Ser Ce u li kan di da tu ris sa val de-

bu lo wa mo ye ne biT. un da ga uq mdes pre zi den tis Se yov ne bi Ti ve to, Se sa ba mi sad, ar iq ne ba

arc mi si dam Zle vi me qa niz mis sa Wi ro e ba. un dob lo bis pro ce du ra Si, ro me lic sa par la-

men to kon tro lis me qa niz mi a, dRem de ga u ge ba ria pre zi den tis ra i me for miT ar se bo ba.

5. au ci le be lia Sem cir des va de bi, mTe li pro ce du ris xan grZli vo ba ar un da aRe-

ma te bo des or kvi ras (e sec sa qar Tve los po li ti ku ri kul tu ri sa da po li ti kur par ti-

a Ta ga moc di le bis sis te mis gaT va lis wi ne biT).

6. pro ce du ris ris kis er T-er Ti Se ma ka ve be li faq to ri mi si gan me o re biT aR Zvri-

saT vis sa val de bu lo dro is pe ri o dis ar se bo ba a,100 Tum ca zus tad un da ga ni sazR vros,

ra va da un da ga vi des mo ma val Si un dob lo bis aR Zvram de da ase ve, pir Ta wre, ro mel sac

Se ezR u de ba am uf le bis ga mo ye ne ba (sa kiTx is aR Zvra).

99 germaniis bundestagis reglamenti pirdapir miuTiTebs, Tuki undoblobis aRmZRvrel

parlamentis wevrTa aranakleb 1/4-s ukve ara hyavT axali kandidati SerCeuli premier-

ministris postze, sakiTxi ar Seitaneba dRis wesrigSi (ar ganixileba). ix., Rules of Proce-dure of the German Bundestag, Art. 97(1).

100 Tanchev E., Parliamentarism Rationalized, East European Constitutional Review, Vol. 2, No. 1, 1993, 34.



341

2. sa qar Tve los kon sti tu ci is 81-e mux lis pro eq ti

re ko men da ci e bi sa da wi na da de be bis gaT va lis wi ne biT, au ci le be lia sa qar Tve los

kon sti tu ci is 81-e mux li Ca mo ya lib des moq ni li for miT, ro me lic ga mar Tul, aRi a re-

bul da ga moc dil sa mar Tleb riv me qa nizms da am kvid rebs.

`mux li 81.

1. par la men ti uf le ba mo si lia un dob lo ba ga mo ucx a dos mTav ro bas.

2. mTav ro bis Tvis un dob lo bis ga mocx a de bis sa kiTx is aR Zvra Se uZ lia par la men-

tis wev rTa si i Ti Se mad gen lo bis ara nak leb erT me oTx eds.

3. par la men tis wev rTa si i Ti Se mad gen lo bis ara nak leb er Ti me oTx e di uf le ba mo-

si lia pro ce du ris dawy e bi dan sa mi dRis gan mav lo ba Si wa rud gi nos par la ments pre mi-

er -mi nis tro bis kan di da ti. kan da da tu ra Ser Ce u lad Ca iT vle ba, Tu mas mxars da u Wers

par la men tis si i Ti Se mad gen lo bis um rav le so ba ma inc. ken Wis yra imar Te ba pro ce du ris

dawy e bi dan ara ug vi a nes 6 dRis va da Si.

4. par la men tis mi er Ser Ce ul kan di da tu ras 1 dRis va da Si pre mi er -mi nis trad niS-

navs sa qar Tve los pre zi den ti .a xa li pre mi er -mi nis tris da niS vnis Ta na ve mTav ro bas

uwy de ba uf le ba mo si le ba. axa li mTav ro ba kom pleq tde ba sa qar Tve los kon sti tu ci is

me-80 mux lis me-3 da me-4 pun qte biT dad ge ni li we siT.

5. Tu ver mo xer xda par la men tis mi er pre mi er -mi nis tro bis kan di da tis Ser Ce va,

un dob lo bis pro ce du ris aR Zvri dan eq vsi Tvis gan mav lo ba Si ak rZa lu lia un dob lo bis

sa kiTx is das ma~.

V. das kvna

sa par la men to mmar Tve lo bis ken ga dax ril sa xel mwi fo eb Si Zi ri Tad po li ti kur

kli mats po li ti ku ri par ti e bi qmni an, swo red ma Ti sa par la men to Za le bis ur Ti er Tmi-

mar Te ba gan sazR vravs mTav ro bis saq mi a no bis Zi ri Tad mi mar Tu le bebs.101 sa par la men to

sis te mis sa xel mwi fo eb Si (swo red maT Tan mi ax lo e ba da i sa xa sa qar Tve lom miz nad) mTav-

ro bis pa su xis mgeb lo bi saT vis dad ge ni lia sa par la men to kon tro lis sxva das xva me qa-

niz mi, rom lis sa bo loo mi za ni mTav ro bis ga da ye ne ba a.102

kon sti tu ci o na liz mis er T-er Ti da niS nu le ba swo red de mok ra ti is moq me de bis

Tan mde vi Se de geb ze, mis gan ga mow ve ul saf rTxe eb ze re a gi re ba da ris ke bis pre ven cia

gax lavT.103 kon sti tu ci am un da ga iT va lis wi nos mo ma val Si Se saZ lo prob le me bi, po li-

ti ku ri Tu sa mar Tleb ri vi kri zi se bi, rom le bic swra fad un da ga dawy des, Tu ki ma Ti

Ta vi dan aci le ba ver mo xer xde ba.104 kon sti tu cia un da iyos qme di Ti, xo lo mis sa fuZ-

101 kaxiani g,. mosazrebebi konstituciuri kanonis proeqtTan dakavSirebul zogierT

sakiTxze, samarTlis Jurnali `sarCevi~, 1-2(3-4), 2012, 193.102 verni d. v., saparlamento mmarTveloba da saprezidento mmarTveloba, respublika: sa-

parlamento Tu saprezidento, o. melqaZis redaqtorobiT, Tb., 1996, 121.103 xmalaZe v., demetraSvili a., nalbandovi al., ramiSvili l., usufaSvili d., jibRaSvili



elita da xalxis xmebi, Tb., 2005, 9.104 Svarci h., konstituciis mSeneblobis safexurebi, Jurn. `sakonstitucio samarTlis mi-

moxilva~, 1, 2009, 7.


342

vel ze ar se bu li sa mar Tleb ri vi me qa niz me bi efeq tu ri da sa sar geb lo, wi na aR mdeg Sem-

Txve va Si, igi for ma lu ri xa si a Ti sa iq ne ba, rac da ak ni nebs Ta vad Zi ri Ta di ka no nis ide-

o lo gi ur, po li ti kur -sa mar Tleb riv fun qci as.

sa kon sti tu cio re for ma Ta ram de ni me tal Ram105 bev ri si ax le da ner ga qar Tul

sa mar Tleb riv si nam dvi le Si, Tum ca si ax le yo vel Tvis ro di gu lis xmobs win svla sa da

evo lu ci as. un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis me qa niz mi, ro me lic sa yo vel Ta od

aRi a re bu li po li ti ku ri kri zi se bis daZ le vi sa da pre ven ci is efeq tu ri sa Su a le ba a,106

sa qar Tve los kon sti tu ci a Sic Ca i do, rac nam dvi lad mi zan Se wo ni li da ga mar Tle bu li

na bi ji gax ldaT.107 sxva sa kiTx i a, rom xse ne bu li in sti tu ti sru li ad ax le bu ri, qar Tu-

li in ter pre ta ci iT iq na Se mu Sa ve bu li da da ner gi li.

zo ga dad, mTav ro bis ga mar Tu li fun qci o ni re ba mTli a nad mib mu lia par la men tis

mi er mis Tvis ndo ba -un dob lo bis ga mocx a de ba ze.108 un dob lo ba is mZlav ri ia ra Ri a, ro-

me lic mniS vne lo van wi lad ata rebs Se ka ve ba- ga wo nas wo re bis prin cips cxov re ba Si. 2010

wlis sa kon sti tu cio re for mis Se de gad, sa qar Tve los sa xel mwi fo mmar Tve lo bis for-

ma met -nak le bad Se ic va la da ga da vi da sa par la men tos ken ga dax ril sis te ma ze.109 msgavs

sis te meb Si Zi ri Ta di aq cen ti sa ka non mdeb lo xe li suf le ba ze keT de ba, par la men ti iq-

ce va sa xel mwi fo Si mTa var sa xel mwi fo in sti tu tad, ro me lic ze dam xed ve lo bis mZlav-

ri sa Su a le be bi Taa aR Wur vi li. sam wu xa rod, un dob lo bis qar Tu li mo wes ri ge ba, ro-

mel sac kon sti tu ci is 81-e mux li gvTa va zobs, ara Tu ar jde ba Zli e ri par la men tis sa-

mar Tleb riv sta tus Si, ara med mkveT rad scde ba kon sti tu ci o na liz mis TiT qmis yve la

aRi a re bul prin cips.

un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis qar Tu li mo de li gan sxvav de ba am me qa niz-

mis ne bis mi e ri sa xes xva o bis gan.110 dar Rve u lia un dob lo bis am sa xis Zi ri Ta di ar si, sa-

par la men to kon tro lis Zli e ri me qa niz mis nac vlad, igi war mod ge ni lia sa par la men to

ze dam xed ve lo bis sust ia ra Rad, ro me lic Se saZ loa Ta vad par la men tze ze moq me de bis

105 1993-1995, 2004 da 2010 wlebis sakonstitucio reformebi.106 xmalaZe v., demetraSvili a., nalbandovi al., ramiSvili l., usufaSvili d., jibRaSvili



elita da xalxis xmebi, Tb., 2005, 29.107 saqarTvelos konstitucia da 2010 wlis konstituciuri reforma, Tb., 2010, 60.108 lausoni k., adamianTa sazogadoebis saxelmwifoebrivi mowyoba, respublika: saparla-

mento Tu saprezidento, o. melqaZis redaqtorobiT, Tb., 1996, 150.109 Tumca, calsaxad SeuZlebelia iTqvas, rom naxevrad saparlamento an naxevrad saprezi-

dento mmarTveloba damkvidrda. upriani iqneba, Tuki 2013 wlis bolodan asamoqmedebel

sistemas Sereuls vuwodebT, yovelgvari dakonkretebis gareSe. amasTan dakavSirebiT

ix. kaxiani g,. mosazrebebi konstituciuri kanonis proeqtTan dakavSirebul zogierT

sakiTxze, samarTlis Jurnali `sarCevi~, 1-2(3-4), 2012; daviTuri g., saxelmwifo mmarT-

velobis modelebi da 2010 wlis sakonstitucio reforma saqarTveloSi, Tanamedrove

sakonstitucio samarTali, wigni I, g. kverenCxilaZisa da d. gegenavas redaqtorobiT,

Tb., 2012, 170-188; Final opinion CDL-AD(2010)028 on the Draft Constitutional Law on Amendmentsand Changes to the Constitution of Georgia, Adopted by the Venice Commissionat its 84th Plenary Session, Venice, 15-16 October, 2010, 59.

110 Basic Law of the Federal Republic of Germany, Art.67; Constitution of the Italian Republic, Art.94; Constitu-tion of Greece, Art.84; Fundamental Law of Hungary, Art.21; Constitution of the Slovak Republic, Art.88 da

sxv.



343

po li ti kur sa Su a le bad iq ces pre zi den tis mi er mi si daTx ov nis Se saZ leb lo bis ga mo.

pro ce du ra gar Tu le bu lia da ma te bi Ti ken Wis yre biT, Zal ze ma Ra li kvo ru miT, msof-

lio praq ti kis Tvis aqam de uc no bi sap re zi den to ve to Ti, ro mel sac ara na i ri ga mar-

Tle ba ar ga aC ni a. verc po li ti ku ri par ti e bis da ba li kul tu ra, ga re ze moq me de bis

sa Su a le be bi da po li ti ku ri ga re mo ver gax de ba kla si kur sa par la men to ze dam xed ve-

lo bis me qa niz mSi pre zi den tis mi er Se yov ne bi Ti ve tos ga mo ye ne bis ga mar Tle ba. pre zi-

den ti un da mo i az re bo des ar bit rad, ro me lic am Sem Txve va Si pir da pir ere va sa ka non-

mdeb lo xe li suf le bis eq sklu zi ur uf le ba mo si le beb Si, rac mniS vne lov nad ar Rvevs

Za la uf le ba Ta ga mij vni sa da Se ka ve bi sa da ga wo nas wo re bis kon sti tu ci ur prin ci pebs.

sa qar Tve los kon sti tu ci is 81-e mux lis ana li zi iZ le va imis Tqmis sa fuZ vels,

rom kon sti tu ci a Si Ca de bu li me qa niz mi sru le biT ar em sa xu re ba par la men tis uf le ba-

mo si le ba Ta zrda sa da Za la uf le bis re a lur ga mij vnas. Cnde ba STa beW di le ba, rom kon-

sti tu cia mTli a nad mi mar Tu lia pre mi er -mi nis tris Ta nam de bo bis maq si ma lu ri sim ya-

ri sa da `uc vle lo bi sa ken~, rac ar jde ba ara na ir sa mar Tleb riv Car Co Si. Se uZ le be lia

ar da e Tan xmo ba be kis mo saz re bas, ro me lic aR niS navs, rom `kon sti tu ci is de bu le bis

amo ca na ar un da iyos pre mi er -mi nis tris dac va – ma Ti amo ca na sa qar Tve los dac va un da

iyos~.111

un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mi mTav ro bis sta bi lu ro bas uz run vel yofs

da mniS vne lov nad gan sazR vravs mi si da par la men tis po li ti kur -sa mar Tleb riv ur-

Ti er Tmi mar Te ba Ta mdgra do bas.112 mZlav ri sa par la men to ia ra Ri, ro me lic kri zi se bis

Ta vi dan aci le bis miz niT iq na Se mo Re bu li113 (da am mi zans aq tu a lo ba dRem de ar da u-

kar gavs, swo red amis ga mo ga iT va lis wi na igi aR mo sav leT da cen tra lu ri ev ro pis sa-

xel mwi fo Ta did ma na wil ma114), Se saZ le be lia qar Tul sinamd vi le Si kon fliq te bi sa da

po li ti ku ri kri zi sis mTa var ga mom wve vad iq ces usa fuZ vlod xan grZli vi da rTu li

pro ce du riT, pre zi den tis zed me tad aq ti u ri mo na wi le o bi Ta da par la men tis daS lis

Se saZ leb lo biT, ro me lic mTli a nad la xavs am in sti tu tis WeS ma rit ar ssa da mi zans.

qar Tu li mo de li ar ak ma yo fi lebs un dob lo bis kon struq ci u li vo tu mis ar cerT

prin cips, ro me lic ga na pi ro bebs am in sti tu tis ar se bo bas: ar aris kla si ku ri sa par la-

men to kon tro lis me qa niz mi; ver xer xde ba mTav ro bis swra fi Ca nac vle ba, pi ri qiT, pro-

ce du ra Zal ze xan grZli vi a; iT va lis wi nebs pre zi den tis, par la men tsga re in si tu tis

Ca re vas da mis dis kre ci as axa li pre mi er -mi nis tris da niS vnas Tan da kav Si re biT; pro ce-

du ris dawy e bi saT vis sa val de bu lo ini ci a tor Ta ra o de no ba mniS vne lov nad aRe ma te ba

zo ga dad mi Re bul stan darts (nac vlad par la men tis 1/5-14-i sa, gaT va lis wi ne bu lia si-

i Ti Se mad gen lo bis 2/5); pro ce du ra iT va lis wi nebs da ma te biT ken Wis yras un dob lo bis

111 kobaxiZe i., sakonstitucio cvlilebebis mimarT gamoTqmuli SeniSvnebis kritikuli an-

alizi, Tb., 2010, 8. ix. citireba: babeki v., komentarebis mesame nawili, saqarTvelos kon-

stituciis gadasinjvisa da saqarTvelos saxelmwifo sakonstitucio komisiis saqmi-

anobis Sesaxeb, 23 ivnisi, 2010.112 Saio a., xelisuflebis TviTSezRudva, konstitucionalizmis Sesavali, m. maisuraZis

Targmani, T. niniZis redaqtorobiT, Tb., 2003, 225.113 Steinack K., The Impact of Multi-Party Government on Parliament-Executive Relations - Examples from

Abroad, Paper presented at the Australasian Study of Parliament Group, Annual Conference 2011, The Execu-tive versus the Parliament - Who Wins?, Melbourne, Parliament House, 6-8 October, 2011, 3.

114 Tanchev E., Parliamentarism Rationalized, East European Constitutional Review, Vol. 2, No. 1, 1993, 33.


344

sa kiTx is aR Zvri saT vis .rac Se e xe ba moq me di mTav ro bis ax liT Ca nac vle bis Se saZ leb lo-

bas, es mxo lod for ma lu ri ni Sa nia da Si na ar sob riv ar gu men tad ar ga mod ge ba, rad gan

kla si kur kon struq ci ul vo tum Si mi si da niS nu le ba mTav ro bebs So ris va ku u mis amov-

se ba a, ra mi zan sac qar Tu li mo de li ve ra na i rad aR wevs. aqe dan ga mom di na re, Se iZ le ba

iT qvas, rom sa qar Tve los kon sti tu ci a Si ar iq na gaT va lis wi ne bu li un dob lo bis kon-

struq ci u li vo tu mi. 81-e mux lSi mo ce mu li in sti tu ti war mo ad gens un dob lo bis me-

qa nizms, mag ram ara un dob lo bis kon struq ci ul vo tums. es aris msof lio kon sti tu-

ci o na liz mis Tvis aqam de uc no bi sa mar Tleb ri vi pa To lo gi a, ro me lic sa Wi ro ebs dro-

ul re a gi re bas. da uS ve be lia 81-e mux li am re daq ci iT amoq med des. aR niS nu li mTli a nad

ewi na aR mde ge ba 2010 wlis sa kon sti tu cio re for mis miz nebs,115 rom lis amo sa va li de bu-

le bac Se ka ve ba- ga wo nas wo re bis qme di Ti me qa niz me bis Se mu Sa ve ba gax ldaT.116

sa qar Tve los kon sti tu ci is 81-e mux lSi mo ce mu li mTav ro bis un dob lo bis ga ur-

kve ve li me qa niz mi gor di as kvan Zi a, rom lis gax snac sa si cocx lod mniS vne lo va nia sa-

xel mwi fos sta bi lu ro bi sa da gan vi Ta re bi saT vis. sa xel mwi fos Zi ri Tad ka non Si mi si am

for miT ar se bo ba (a moq me de ba ze arc Rirs sa u ba ri, ise ki, pro ce du ra Ta sir Tu lis gaT-

va lis wi ne biT, praq ti ka Si mi si gan xor ci e le ba TiT qmis war mo ud ge ne li a) sa mar Tleb ri-

vi da po li ti ku ri kul tu ris, Seg ne bis Zal ze da bal do ne ze mi u Ti Tebs.

naS rom Si xa zi ga es va da cal ke ga mo i yo yve la prob le mu ri sa kiTx i, ase ve, Se mo Ta-

va ze bul iq na Se sa ba mi si re ko men da ci e bi da sir Tu le Ta ga daW ris kon kre tu li sa Su a-

le be bi, 81-e mux lis pro eq ti. prob le ma un da ga da iW ras da sawy is Si ve, sa nam Se sa ba mi si

sa kon sti tu cio cvli le ba amoq med de ba, wi na aR mdeg Sem Txve va Si, ro gorc sim siv nur

war mo naqmns uC nde ba me tas ta ze bi da azi a nebs mTel or ga nizms, ise da a zi a nebs er Ti Se-

xed viT uwy i na ri da `Te o ri u li~ Ca na we ri kon sti tu ci as, ro gorc umaR les po li ti kur-

sa mar Tleb riv mTli a no bas, ro me lic sa xel mwi fos sa mar Tleb ri vi sis te mis um Tav re si

sa fuZ ve li, mi si sa mar Tleb ri o bi sa da de mok ra ti u lo bis Zi ri Ta di ga ran ti a.

115 saqarTvelos konstitucia da 2010 wlis konstituciuri reforma, Tb., 2010.116 saqarTvelos prezidentis № 348 brZanebuleba `saxelmwifo sakonstitucio komisiis

debulebis damtkicebis Sesaxeb~.

345

hans kelzeni*

ZiriTadi normis Sesaxeb

mTxo ves me sa ub ra eg reT wo de bu li sa mar Tlis wmin da Te o ri is Se sa xeb. rad ga nac

Se uZ le be lia mo ce mul mci re dro Si aR niS nu li Te o ri is yve la as peqts Se ve xoT, gTa va-

zobT gan vi xi loT am Te o ri is yve la ze sa xa si a To er Ti prob le ma: Zi ri Ta di nor ma.

sa mar Tlis wmin da Te o ri is aT vlis wer ti li – ise ve ro gorc sa mar Tlis ne bis mi e-

ri Te o ri i sa – aris sa mar Tlis cne bis de fi ni ci a. sa mar Tlis wmin da Te o ria gan mar tavs

sa mar Tals, ro gorc nor me bis er Tob li o bas, ro gorc nor ma ti ul wes rigs. mag ram ra

aris nor ma? nor ma aris gan sa kuT re bu li mniS vne lo ba, ro me lic gve ub ne ba, rom ra Rac

un da iyos, an un da Ses rul des, Tum ca, faq tob ri vad, es Se iZ le ba arc Ses rul des. ar-

se bobs nor ma Ta gan sxva ve bu li sa xe e bi, az rov ne bis nor me bi, anu lo gi ku ri nor me bi da

qce vis nor me bi, anu mo ra li sa da sa mar Tlis nor me bi.

sa mar Tlis nor mis Ta nax mad, ada mi a ne bi gan sa kuT re bul Sem Txve veb Si gan sa kuT re-

bu lad un da mo iq cnen. is, rom ada mi a ni gan sazR vru li sa xiT un da mo iq ces, gu lis xmobs,

rom am gva ri qce va nab rZa ne bi a, ne ba dar Tu lia an uf le ba mo si li a. mo ce mu li mniS vne-

lo biT, sa mar Tlis nor ma war mod ge ni lia brZa ne bis, ne bar Tvis an uf le ba mo si le bis mi-

ni We bis sa xiT. am gva ri nor ma Se iZ le ba iyos er Ti in di vi dis ne bis ga mom xat ve li aq tis

mniS vne lo ba, ro me lic gan zra xu la daa mi mar Tu li sxva in di vi dis qce vi sa ken. me ta fo ra

rom ga mo vi ye noT, Cven vam bobT: nor ma iq mne ba an ya lib de ba ne bis ga mom xat ve li aq tis

meS ve o biT; Se de gad, igi po zi ti u ri nor ma a. sa mar Ta li, ro gorc nor ma Ta sis te ma, Seq-

mni li ada mi a nis ne bis aq te bis meS ve o biT, aris po zi ti u ri sa mar Ta li. sa mar Tlis wmin da

Te o ria po zi ti u ri sa mar Tlis Te o ri a a.

aq ti, rom lis meS ve o bi Tac iq mne ba nor ma, un da iq nes ga mij nu li nor mi sa gan, ro me-

lic iq mne ba aq tis meS ve o biT, ma ga li Tad, sa ka non mdeb lo aq ti da sa mar Ta li an ka no ni,

ro me lic iq mne ba mi si meS ve o biT. aq ti war mo ad gens faqts, nor ma ki mo ce mu li faq tis

mniS vne lo ba a. aq ti, rom lis meS ve o bi Tac iq mne ba nor ma, faq tob ri vad, ar se bobs siv rce-

sa da dro Si, da ro gorc ase Ti, Ta nax mad ka u za lo bis ka no ni sa, aris gan sazR vrul mi-

zez Ta Se de gi. mi si ar se bo ba bu neb ri vi faq tis ar se bo ba a. mtki ce ba, ro me lic aR niS navs

aqts, rom lis mi xed vi Tac iq mne ba nor ma, „ar so bis“ mtki ce ba a. rad ga nac nor ma aris ara

faq ti, ara med faq tis mniS vne lo ba, mi si ar se bo ba gan sxvav de ba faq tis ar se bo bi sa gan.

mi si ar se bo ba ga mo i xa te ba mis moq me de ba Si. mtki ce ba, rom lis mi xed vi Tac kon kre tu li

qce vis ma va le be li, ne ba dam rTve li an mis Se sas ru leb lad uf le ba mo si le bis mim ni We be-

li nor ma aris moq me di, ar gu lis xmobs imas, rom mo ce mu li qce va faq tob ri vad srul-

de ba an Ses rul de ba mo ma val Si; es gu lis xmobs, rom igi un da Ses rul des, rom ada mi a ne bi

* winamdebare naSromi Targmnilia Semdegi gamocemidan: Hans Kelsen: “On the Basic Norm”, in: California Law Review, 1959, Volume 47,107-110. naSromi warmoadgens 1958 wlis 11 dekembers

kaliforniis universitetis samarTlis skolaSi wakiTxuli sajaro leqciis teqsts.


346

un da mo iq cnen nor mis moTx ov nis, ne bar Tvis Tu mi ni We bu li uf le ba mo si le bis Se sa ba mi-

sad. mtki ce ba, ro me lic aR niS navs nor mis moq me de bas, „je rar su li“ mtki ce ba a.

iba de ba kiTx va: ra aris gan sazR vru li nor mis moq me de bis mi ze zi, uf ro zus tad

rom mo vax di noT kiTx vis for mu li re ba: ra tom un da mo viq ceT gan sazR vru li nor mis

Se sa ba mi sad? mo ce mul kiTx va ze pa su xis ga ce ma Se uZ le be lia „ar sis“ mtki ce bis, faq tis

mtki ce bis ga mo ye ne biT; pa su xis ga ce ma Se saZ le be lia mxo lod „je rar sis“ mtki ce bis,

nor mis mtki ce bis meS ve o biT. sxva sity ve biT: nor mis moq me de bis mi ze zi ve ra so des ver

iq ne ba faq ti, verc ne bis ga mom xat ve li aq ti, rom lis meS ve o bi Tac iq mne ba nor ma; es Se-

iZ le ba iyos mxo lod Ta vad nor ma, sxva, zem dgo mi nor ma. fun da men tu ri lo gi ku ri prin-

ci pis Ta nax mad, mtki ce bi dan, rom lis mi xed vi Tac ra Rac ar se bobs, ar ga mom di na re obs,

da Se uZ le be lia ki dec ga mom di na re ob des, mtki ce ba, rom lis mi xed vi Tac ra Rac un da

ar se bob des, ise ve ro gorc mtki ce bi dan, rom lis mi xed vi Tac ra Rac un da ar se bob des,

ar ga mom di na re obs, da Se uZ le be lia ga mom di na re ob des, mtki ce ba, rom ra Rac ar se bobs.

mo vax di noT am prin ci pis ilus tri re ba ma ga li Tis moS ve li e biT: Tu ma ma ub rZa nebs

Svils sko la Si was vlas, Svils Se uZ lia hkiTx os mas, Tu ra tom un da wa vi des igi sko la-

Si. Tu ma ma upa su xebs – imi tom, rom Se ni ma ma gib rZa nebs ase moq ce vas, anu, Tu ma ma aR niS-

navs faqts, rom man da a we sa sko la Si si a ru lis ma va le be li nor ma, amiT igi ver gas cems

pa suxs bav Svis kiTx vas. swo ri pa su xi iq ne bo da: imi tom, rom Sen un da da e mor Ci lo ma mis

brZa ne bebs. es niS navs: ma mis mi er da we se bu li nor mis moq me de bis mi ze zi aris ara ma mis

mi er nor mis da we se bis faq ti, ara med nor ma – bav Svi un da da e mor Ci los ma mis brZa ne-

bebs, es aris nor ma, ro me lic uf le ba mo si le bas ani Webs ma mas, da a we sos Svi lis gan sazR-

vru li qce vi sa ken mi mar Tu li nor me bi. mo ce mu li nor mis moq me de bis mi ze zad Seg viZ lia

mi viC ni oT Rmer Tis mi er si nas mTa ze dad ge nil aT mcne ba Si Ca mo ya li be bu li nor ma. Tu

vi kiTx avT aTi mcne bis moq me de bis mi ze zis Se sa xeb, anu, Tu ra tom un da da ve mor Ci loT

aTi mcne bis moTx ov nebs, Cve u li pa su xi iq ne ba: imi tom, rom aTi mcne ba da ad gi na Rmer-

Tma; mag ram pa su xi, ro me lic ga mom di na re obs faq ti dan, aris aras wo ri. swo ri pa su xi, ga-

mom di na re nor mi dan, iq ne ba: imi tom, rom un da da ve mor Ci loT Rmer Tis brZa ne bebs. rac

am uka nas knel nor mas Se e xe ba, Cven uars vam bobT mi si moq me de bis mi ze zis Zi e ba ze, Cven

vRe bu lobT mas daS ve bu lad, mi viC nevT mas aS ka rad. ram de na dac Rmer Ti miC ne u lia nor-

mis mwar mo e bel uze na es av to ri te tad, mo ce mu li nor ma – ro me lic nor ma Ta war mo e bis

RvTi u ri Za la uf le bis nor ma ti u li sa fuZ ve lia – Se uZ le be lia iyos ne bis ga mov le nis

aq tis sa fuZ vel ze Seq mni li nor ma, ro me lic iq ne bo da mxo lod Rmer Tis zem dgo mi av to-

ri te tis ne ba. am de nad, es aris ara po zi ti u ri nor ma, ara med nor ma, ro me lic mo i az re ba

Cvens go ne ba Si, Tu Cven Rmer Tis mi er dad ge nil nor mebs mi viC nevT mo ra lur -re li gi-

u ri sis te mis sxva nor me bis moq me de bis sa fuZ vlad. mo ce mu li nor ma aR niS nu li mo ra-

lur-re li gi u ri wes ri gis Zi ri Ta di nor ma a.

Tu gag viC nde ba kiTx va po zi ti u ri mar Tlwes ri gis moq me de bis mi ze zis Se sa xeb, bo-

los mi vad ge biT is to ri u lad pir vel kon sti tu ci as, ro me lic Cve u le bas an sa ka non-

mdeb lo or ga nos ani Webs zo gad nor ma Ta Seq mnis uf le ba mo si le bas, rom le bic, Ta vis

mxriv, sa sa mar Tlo Tu ad mi nis tra ci ul or ga no ebs ani We ben in di vi du a lu ri nor me bis

Seq mnis uf le ba mo si le bas. va ra u di, rom mo ce mu li nor me bi xa si aT de ba moq me de biT, mo-

i az rebs nor mas, ro mel mac kon sti tu ci is dam fuZ ne bel ma mebs mi a ni Wa uf le ba mo si le ba,

da ed gi naT ka non mdeb lo ba Tu Cve u le ba yve la sxva sa mar Tleb ri vi fun qci is sa fuZ ve-

hans kelzeni, ZiriTadi normis Sesaxeb

347

lad. aR niS nu li nor ma aris kon sti tu ci is moq me de bis sa fuZ ve li, da am de nad, kon sti-

tu ci is Se sa ba mi sad dad ge ni li mar Tlwes ri gis Zi ri Ta di nor ma. es aris Cvens iu ri di ul

az rov ne ba Si war mo sa xu li nor ma; es ar Se iZ le ba iyos kon kre tu li in di vi dis ne bis aq-

tiT Seq mni li nor ma: Tu kon sti tu ci is dam fuZ ne bel ma mebs mi viC nevT uze na es ka no ni er

xe li suf le bad, Tu Cven – sa mar Tleb ri vi po zi ti viz mis Tval Ta xed viT – ar war mo vid-

genT uf ro zem dgom, ze a da mi a nur av to ri tets, ma ga li Tad, RmerTs an bu ne bas, ro me lic

gvib rZa neb da dav mor Ci le bo diT kon sti tu ci is dam fuZ ne bel ma ma Ta mi er dad ge nil

nor mebs.

im faq ti dan ga mom di na re, rom sa mar Tlis wmin da Te o ri is Zi ri Ta di nor ma, rac po-

zi ti u ri sa mar Tlis moq me de bis mi ze zi a, Ta vad ar aris po zi ti u ri sa mar Tlis nor ma, sa-

mar Tlis wmin da Te o ria aras wo rad mi iC ni es bu ne biT sa mar Tleb ri vi doq tri nis na ir sa-

xe o bad. ra me Tu, bu ne biT sa mar Tleb ri vi doq tri nis Ta nax mad, po zi ti u ri, anu ada mi a nis

mi er Seq mni li sa mar Tlis moq me de bis mi ze zia mi si Se sa ba mi so ba bu ne biT sa mar Tal Tan,

ro me lic aris ara ada mi a nis mi er Seq mni li, ara med sa fuZ vels iRebs bu ne bi dan, bu ne ba ki

am Sem Txve va Si ada mi an -ka non mde bel ze zem dgom av to ri te ta daa miC ne u li. Tum ca, ar se-

bi Ti gan sxva ve baa sa mar Tlis wmin da Te o ri as, ro me lic sa mar Tlis po zi ti u ri Te o ri a a,

da bu ne biT sa mar Tleb riv doq tri nas, ro me lic ewi na aR mde ge ba sa mar Tleb riv po zi ti-

vizms, So ris. bu ne biT sa mar Tleb ri vi doq tri nis Ta nax mad, bu ne bi Ti, ara ada mi a nis mi er

war mo e bu li sa mar Ta li aris ara mar to mi ze zi po zi ti u ri, ada mi a nis mi er Seq mni li sa-

mar Tlis moq me de bi sa, ara med ase ve gan msazR vre lia po zi ti u ri sa mar Tlis Si na ar si sa,

ris Se de ga dac, po zi ti u ri sa mar Ta li, rom lis Si na ar sic ar Se e sa ba me ba bu ne biT sa mar-

Tals, miC ne u lia moq me de bis Za lis ar mqo ned, sa er Tod ara sa mar Tlad. faq tob ri vad,

arc ar se bobs er Ti bu ne biT sa mar Tleb ri vi doq tri na, nac vlad ami sa, sa xe zea mra va li

gan sxva ve bu li, maT So ris wi na aR mde gob ri vi bu ne biT sa mar Tleb ri vi doq tri na. Se de-

gad, ar ar se bobs po zi ti u ri mar Tlwes ri gi, ro me lic kon fliq tSi ar iq ne bo da erT-erT

maT gan Tan ma inc da, am de nad, ar iq ne bo da miC ne u li moq me de bis Za lis ar mqo ned. lokis

bu ne biT sa mar Tleb ri vi doq tri nis Ta nax mad, mxo lod mmar Tve lo bis de mok ra ti u li

for maa „bu ne bi Ti“, anu sa mar Tli a ni; am de nad, mar Tlwes ri gi, ro mel sac av tok ra ti u li

xa si a Ti aqvs, aris usa mar Tlo da ar mi iC ne va moq med sa mar Tlad. Tum ca, fil me ris bu-

ne biT sa mar Tleb ri vi doq tri nis Ta nax mad, mxo lod av tok ra ti a, da isic ab so lu tu ri

mo nar qi is sa xiT, Se iZ le ba iyos sa mar Tli a ni, ram de na dac igi mar Tu lia bu ne bis mi er;

de mok ra ti u li so ci a lu ri wes ri gi ki ewi na aR mde ge ba bu ne bas, usa mar Tloa da ar aqvs

mbo Wa vi xa si a Ti su bi eq te bi saT vis. qam ber len di am tki ceb da, rom ker Zo sa kuT re ba Se e-

sa ba me ba bu ne bis ka nons, xo lo ko leq ti u ri sa kuT re ba mo ce mu li ka no nis dar Rve va a. am-

de nad, igi amar Tleb da ka pi ta lis tur sa mar Tlis sis te mas, ma Sin ro de sac mo re li cdi-

lob da sa wi na aR mde gos dam tki ce bas: rom mxo lod ko leq ti u ri sa kuT re ba Se e sa ba me ba

bu ne bas da rom mar to o den ko mu niz mi war mo ad gens sa mar Tli an, da am Tval saz ri siT,

moq med mar Tlwes rigs.

Tum ca, sa mar Tlis wmin da Te o ri is Ta nax mad, Se uZ le be li a, rom po zi ti u ri mar-

Tlwes ri gi ar Se e sa ba me bo des mis Zi ri Tad nor mas da am de nad, ar hqon des moq me de bis

Za la. ra me Tu, Zi ri Ta di nor ma, ro me lic mo ce mu li mar Tlwes ri gis moq me de bis sa fuZ ve-

li a, gu lis xmobs ama ve wes ri gis nor me bis Seq mnas; igi ar gan sazR vravs aR niS nu li nor-

me bis Si na arss. po zi ti u ri mar Tlwes ri gis nor ma Ta Si na ar si ga ni sazR vre ba eq sklu zi-


348

u rad ada mi a nis ne bis ga mom xat ve li aq te bis meS ve o biT: kon sti tu ci is dam fuZ ne be li

ma me bis da kon sti tu ci i sa Tu Cve u le bis mi er pir da pir an ara pir da pir da we se bu li

or ga no e bis mi er, rac ada mi an Ta moq me de be bis sa fuZ vel ze da kon sti tu ci is, ro gorc

sa mar Tal mwar mo e be li faq tis sa fuZ vel ze iq mne ba. po zi ti u ri mar Tlwes ri gis arc er-

Ti nor ma, Seq mni li kon sti tu ci is Se sa ba mi sad, ar Se iZ le ba miC ne ul iq nes moq me de bis

Za lis ar mqo ned, ra me Tu mi si Si na ar si ar Se e sa ba me ba im nor mas, ro me lic ar ekuT vnis

mo ce mul wes rigs. sa mar Tlis wmin da Te o ri is Zi ri Ta di nor ma war mo ad gens ro gorc de-

mok ra ti u li, ase ve av tok ra ti u li, ro gorc ka pi ta lis tu ri, ase ve so ci a lis tu ri sa-

mar Tlis, da zo ga dad, sa mar Tli a nad Tu usa mar Tlod miC ne u li po zi ti u ri sa mar Tlis,

moq me de bis sa fuZ vels. swo red esaa sa mar Tleb ri vi po zi ti viz mis ar si, gan sxva ve biT

bu ne biT sa mar Tleb ri vi doq tri ni sa gan. da sa mar Tlis wmin da Te o ria aris swo red sa-

mar Tleb ri vi po zi ti viz mis Te o ri a.

inglisuridan Targmna

laSa bregvaZem*

* TinaTin wereTlis saxelmwifosa da samarTlis institutis direqtori

349

saxelmZRvanelo principebi avtorTaTvismoTxovnebi statiis avtorTa mimarT

1. avtorTa wre

iu ri di u li fa kul te tis Jur na li aq vey nebs sta ti ebs iu ris pru den ci is yve la mi-

mar Tu le biT. ga mo saq vey neb lad sta ti i sa Tu sxva ma sa lis war dge nis uf le biT sar geb-

lo ben Sem de gi pi re bi:

• Tsu -is iu ri di u li fa kul te tis pro fe sor -mas wav leb le bi (maT So ris, mow ve u li

pe da go ge bi);

• iu ri di u li fa kul te tis doq to ran te bi;

• sa mar Tlis sfe ro Si moR va we mec ni e re bi da praq ti ko si iu ris te bi, iu ri di u li

fa kul te tis pro fe sor Tan Ta na av to ro biT;

• Tsu -is iu ri di u li fa kul te tis ma gis tra tu ris kur sdam Tav re bu le bi (ro mel Ta

sa ma gis tro naS rom ma da im sa xu ra umaR le si Se fa se ba. sta tia un da iyos sa ma gis-

tro naS ro mis na wi li);

• sxva av to re bi, rom le bic sa re daq cio ko le gi is da va le biT mo am za de ben pub li ka-

ci ebs cal ke ul sa kiTx eb ze.

2. statiis moculoba

statiis saorientacio moculoba ar unda aRematebodes 70 000 nabeWd simbolos

sityvebs Soris arsebuli manZilisa da sqolioebSi miTiTebuli wyaroebis CauT vlelad.

3. Si na ar sob ri vi moTx ov ne bi

• ga mo saq vey ne bel sta ti a Ta So ris gan sa kuT re bu li mniS vne lo ba mi e ni We ba aka de-

mi u ri per so na lis mi er war mod ge nil im sta ti ebs, rom leb Sic iq ne ba war mo Ce ni li

sa mar Tlis aq tu a lu ri prob le me bi da Se mo Ta va ze bu li ma Ti ga daW ris gze bi;

• praq ti kul saq mi a no ba Si Cab mu li spe ci a lis te bis mi er war mod ge ni li im sta ti-

e bis mec ni e rul Ri re bu le bas, rom le bic exe ba sa mar Tal ga mo ye ne bis praq ti kis

ana lizs, gan sazR vravs av to ris mi er praq ti ku li sa mar Tleb ri vi prob le me bis

iden ti fi ci re ba, das ma da da sa bu Te bu li ga dawy ve ta.

4. ga mo saq vey neb lad war mod ge nis pro ce du ra da for ma ti

av tor ma sta tia un da war mo ad gi nos eleq tro nu li for ma tiT, Mic ro soft Wor d-is do-

ku men tis sa xiT, da asa xav des:

a. av to ris vi na o bas;

b. sta ti is sa xel wo de bas;

g. av to ris sa kon taq to mo na ce meb sa da eleq tro nu li fos tis mi sa marTs;

d. sta ti is ga mog zav nis Ta riRs.

sta ti is qar Tu li teq sti Ses ru le bu li un da iyos Acad Nusx–12 fon tiT, ucx o e no-

va ni teq sti – Ti mes New Ro man–12 fon tiT, sqo lio – ima ve fon te bis `10~ zo miT; stri-


350

qo ne bi un da da Sor des er Ti in ter va liT, ab za ci ga mo i yos er Ti Enter -iT da ara Tab -kla-

vi SiT, sti le bi un da iyos maq si ma lu rad er Tgva ro va ni da teq stSi ar Ca is vas ga da ta nis

niS ne bi; mar jve na mxa res un da dar Ces 4 sm si ga nis min do ri. Ti To e u li gver di un da da i-

nom ros gver dis bo los, mar jve na mxa res.

naS ro mis struq tu ru lad Ca mo ya li be ba un da mox des ara mar to Se sa ba mi si Ta ve bi-

saT vis nu me ra ci is mi ni We biT, ara med gan sa xil ve li sa kiTx e bis da sa Ta u re biT. sta ti-

is Ta ve bad, qve Ta ve bad da qveq ve Ta ve bad da yo fi sas ga mo ye ne bul un da iq nes ara bu li

ricx ve bi. mag.: 1.; 1.1.; 1.1.1. da a.S., cal ke un da ga mo i yos Se sa va li da das kvna.

teq sti, Zi ri Ta dad, un da gad mo i ces III pir Si, av to ri sa ku Ta ri po zi ci is da sa fiq si-

reb lad maq si ma lu rad un da mo e ri dos I pir Si Txro bas.

sta ti as ar da er Tvis ga mo ye ne bu li li te ra tu ris sia (wya ro e bi gan Tav se bu lia

sqo li o eb Si).

5. ci ti re bis teq ni ka da sqo li os ga for me bis we si

av tor ma sqo li o Si un da mi u Ti Tos Ta vis mi er moy va ni li ci ta te bi sa da faq tob ri-

vi ga re mo e be bis wya ro.

sity vis, sa xel wo de bis, sa Ta u ris Se mok le ba teq stsa da sqo li o Si ar da iS ve ba, gar-

da sa yo vel Ta od mi Re bu li Se mok le be bi sa (mag.: pa rag ra fi – §, we li – w., ma ga li Tad –

mag., ixi le – ix., Se a da re –Se ad. da a.S.).

Tu sta ti a Si aris ab re vi a tu ra, mi si ga mo ye ne bis pir vel Sem Txve va Si is un da iyos

ga Sif ru li, ris Sem de gac frCxi leb Si mi e Ti Te ba ab re vi a tu ra, ro me lic Sem dgom iq ne ba

ga mo ye ne bu li (mag., ger ma ni is sa mo qa la qo ko deq si (Sem dgom Si – gks); ama ve prin ci piT,

xSi rad ga mo ye ne bul kon ven ci a Ta, ka non Ta Tu sxva Ta sa xel wo de be bi Se mok lde ba sak-

van Zo sity vis mi xed viT, anu mi si ga mo ye ne bis pir vel Sem Txve va Si is mox se ni e bu li un da

iyos sru lad da frCxi leb Si mi e Ti Tos sak van Zo sity va (mag., ada mi a nis uf le ba Ta ev ro-

pu li kon ven cia (Sem dgom Si – kon ven ci a).

• sa mar Tleb ri vi aq tis ga mo ye ne bi sas au ci le be lia sqo li o Si mi e Ti Tos mi si sru-

li da sa xe le ba da wya ro, ro mel Sic is ga moq vey nda, ag reT ve Ta ri Ri da gver di.

• li te ra tu ru li wya ro e bis ga mo ye ne bi sas au ci le be lia mi e Ti Tos:

1. wig nis Tvis – av to ris (av to re bis) gva ri, sa xe lis ini ci a li, wig nis sa Ta u ri

(ub rWya le bod), na wi lis, nak ve Tis, to mis no me ri (Tu sa Wi ro a), ga mo ce mis ad gi li, we li,

gver di (gv.-s ga re Se);

2. kre bu lis sta ti is Tvis – sta ti is av to ris (av to re bis) gva ri, sa xe lis ini ci-

a li, sta ti is sa Ta u ri (ub rWya le bod), kre bu lis sa xel wo de ba (ub rWya le bod), mi Ti Te-

biT, Tu vi si re daq ci iT ga mo dis, na wi lis, nak ve Tis, to mis no me ri (Tu sa Wi ro a), ga mo ce-

mis ad gi li, we li, gver di (gv.-s ga re Se);

3. Jur na lis (ga ze Tis) sta ti is Tvis – sta ti is av to ris (av to re bis) gva ri, sa-

xe lis ini ci a li, sta ti is sa Ta u ri (ub rWya le bod), pe ri o di kis sa xe Se mok le biT (Jurn.,

gaz.,) sa xel wo de ba (brWya leb Si), no me ri, we li (Tve, ricx vi), gver di (gv.-s ga re Se);

ucx o u ri wya ro e bis yve la bib li og ra fi u li ele men ti un da mi e Ti Tos ori gi na lis

ena ze, an im ena ze, ro mel zec mas ec no ba av to ri (Se sa ba mi si ofi ci a lu ri Tar gma nis mi-

Ti Te biT).

naSromSi miTiTebul samecniero wyaroTa saerTo raodenobis aranakleb 4/5 unda

Sead gendes dasavleTevropul enebze Sesrulebul literaturas, garda Temis speci-

fikidan gamomdinare gamonaklisi SemTxvevebisa.

saxelmZRvanelo principebi avtorTaTvis

351

sqo li o Si au ci le be lia er Ti a ni sis te mis dac va: av to ri da naS ro mis sa Ta u ri ga-

mo ik ve Tos sity va Ta sxva das xva dax ri lo biT (mag., av to ri – ita li kiT, da nar Ce ni in-

for ma cia – ga mar Tu lad, ase ve ita li kiT xde ba yve la ga mo ye ne bu li gva ris mi Ti Te ba,

mag., re daq to ris), ama ve dros, yve la er Te u li (gar da gva ri sa da sa xe lis ini ci a li sa)

er Tma ne Ti sa gan ga mo i yo fa mZi miT da sqo li os bo los iwe re ba wer ti li.

ma sa la, ro me lic mo po ve bu lia in ter ne tis sa Su a le biT, sa Wi ro ebs Se sa ba mi si in-

ter net gver di sa da bo lo ga nax le bis Ta ri Ris mi Ti Te bas; sta ti is Sem Txve va Si un da mi-

e Ti Tos av to ris gva ri, sta ti is sa Ta u ri, in ter net gver di, Ta ri Ri. sam kuTx ed frCxi-

leb Si (<....>) mi e Ti Te ba eleq tro nu li mi sa mar Ti, kvad ra tul frCxi leb Si ([....]) ki bo lo

ga nax le bis Ta ri Ri.

4. sa er Ta So ri so sa sa mar Tlo sa da sxva qvey ne bis ga dawy ve ti le be bi saT vis:

Co urt of Jus ti cemag: Ca se 16/62, Van Gend en Lo os, [1963] ECR 95.Eu ro pe an Co urt of Hu man Rightsmag:. Kos tov ski v. The Net her lands, [1990] ECHR (Ser. A.), 221.Inter na ti o nal Co urt of Jus ti cemag.: Ma ri ti me De li mi ta ti on and Ter ri to ri al Qu es ti ons Bet we en Qa tar and Bah ra in, [1995] ICJ Re ports, 6.saq me e bi sa da ma Ti ga dawy ve ti le be bis sa xel wo de be bi teq stSi ga mo i ye ne ba qar Tu-

lad (i ta li kiT), sru lad ki ori gi na lis ena ze Se iZ le ba iq ve mi e we ros, an sqo li o Si mi e-

Ti Tos Sem de gi Tan mim dev ro biT: mxa re mxa ris wi na aR mdeg, we li, ga mom qvey ne be li or ga-

no, gver di, sa sa mar Tlo.

mag.: di di bri ta ne Tis sa sa mar Tlo e bis Tvis: saq me ar gi li ar gi lis wi na aR mdeg (Argyll v. Argyll, [1967] 1Ch 302,324, .332));

aS S-is sa sa mar Tlo e bis Tvis: saq me bra u ni ga naT le bis sab Wos wi na aR mdeg (Brown v. Bo-ard of Edu ca ti on, 347 US 483 (1954)).

5. erov nu li sa sa mar Tlo e bis ga dawy ve ti le be bi saT vis

au ci le be lia ofi ci a lu ri erov nu li sti lis Se nar Cu ne ba. er Tgva ro va ni erov nu-

li mid go mis arar se bo bis Sem Txve va Si av tor ma un da ixel mZRva ne los Sem de gi Zi ri Ta di

we siT:

sa qar Tve los sa sa mar Tlo ga dawy ve ti le be bis ga mo ye ne bi sas un da ga mo i yos Sem-

Txve ve bi – 1. ga dawy ve ti le ba ga moq vey ne bu li a; 2. Se saZ le be lia mi si gac no ba ofi ci a-

lur eleq tro nul wya ro Si; 3. xel mi saw vdo mia mxo lod sa sa mar Tlo ar qiv Si – da Ca mo-

ya lib des er Ti a ni mid go me bi.

6. sa er Ta So ri so or ga ni za ci a Ta do ku men te bi

ga mo i ye ne ba im sti liT, ro me lic ga mo ye ne bu lia ofi ci a lu rad sa er Ta So ri so or-

ga ni za ci is mi er (ix. ofi ci a lu ri sa i te bi).

7. kon ven ci e bi da sa er Ta So ri so xel Sek ru le be bi

kon ven ci e bi da sa er Ta So ri so xel Sek ru le be bi mi e Ti Te ba, mag.: 1985 Vi en na Con ven ti-on for the Pro tec ti on of the Ozo ne La yer, Inter na ti o nal Le gal Ma te ri als, 1985, 1520

sa Ta na doa mi Ti Te ba, Tu ci ta ta Cas mu lia brWya leb Si da sqo lio ga for me bu lia

ze moT aR niS nu li we se bis mi xed viT. pe rif ra zis an cal ke u li az ris for mi re bis wya ros


352

mi Ti Te bi sas ga mo i ye ne ba Se sa ba mi si sity va: ì xi le~ an `Se a da re~. `Se a da re~ ga mo i ye ne ba

im SemTxvevaSi, ro de sac av tors sWir de ba gan sxva ve bul az rze mi Ti Te ba.

Zi ri Tad teq stSi da saS ve bia mxo lod naS ro mis sa Ta ur Tan uSu a lo kav Sir Si myo fi

an da sa xu li miz nis mi saR we vad au ci le be li in for ma ci i sa Tu ana li zis mi Ti Te ba. da ma-

te bi Ti in for ma cia Se saZ le be lia mi e Ti Tos sqo li o Si.

ucx o u ri ter mi ne bi da ga moT qme bi un da gad mo i ces sqo li o Si, Tu naS ro mis uSu a lo

mi za ni ar aris ter mi nis war mo So bis dad ge na.

qar Tu li teq stis Tvis un da ga mo vi ye noT `qve da~ da `ze da~ (`.~..) brWya le bi, ucx o e-

no va ni teq stis Tvis – `ze da~ (~.~..) brWya le bi;

ci ti re bu li teq stis bo los sas ve ni niS ne bi – wer ti li, wer til -mZi me, or wer ti-

li an tire mxolod daxuruli brWyalebis Semdeg daismis; kiTx vi sa da Za xi lis niS ne bi

an mravalwertili da is mis brWya lis win, Tu igi ganekuTvneba im sityvas an sityvebs,

romlebic brWyalebSia moqceuli, xolo brWya lis Sem deg, Tu igi brWyalebSi Casmul

sityvebTan erTad mTel winadadebas ganekuTvneba.

ro de sac sity vas Tan er Tdro u lad Tavs iy ris brWya li, sas ve ni ni Sa ni da sqo li os

ni Sa ni, un da da vic vaT Sem de gi Tan mim dev ro ba: 1. brWya li, 2. sas ve ni ni Sa ni, 3. sqo li os

ni Sa ni; ci ti re bu li teq stis (a nu wi na da de bis) bo los ki: 1. brWyali, 2. sasveni niSani, 3.

sqo li os ni Sa ni. er Tad ar iwe re ba ori brWya li. frCxi le bis Sem Txve va Si ki Se iZ le ba ma-

Ti gan sxva ve bu li for me bis ga mo ye ne ba;

teq stSi un da ga ir Ces ti re sa da de fi sis da we ri lo ba. de fi si aris mok le xa zi, rom-

lis win da Sem deg ar aris in ter va li, ti re ki uf ro grZe li xa zia da mis win da Sem deg

au ci le be lia in ter va lis dac va;

sqo li o Si ima ve wya ro ze mi Ti Te bi sas, ro me lic uk ve ga mo ye ne bu li iyo, sa Wi roa ga-

mo i yos Sem de gi Sem Txve ve bi:

a. zus tad wi na sqo li o Si mi Ti Te bu li wya ros nac vlad mi e Ti Te ba ìq ve~. ìq ves~ Sem-

deg ki (Tu sa Wi ro a) mi e Ti Te ba gan sxva ve bu li mo na ce me bi (to mi, we li, gver di);

b. ma nam de mi Ti Te bu li, mag ram ara wi nam de ba re, wya ros ga mo ye ne bi sas Se saZ le be lia

mi e Ti Tos am wya ros sru li da sa xe le ba Se sa ba mi si gver diT, an im sqo li os no me ri, rom-

li Tac mox da am wya ros bo lo mi Ti Te ba Se sa ba mi si gver diT (mag. ix. sqo lio 15, 20).

pasuxismgebeli gamocemaze: naTia CitaSvili,

lela janaSvili

gamomcemlobis redaqtori cira jiSkariani

garekanis dizaini mariam ebraliZe

damkabadonebeli naTia dvali

0179 Tbilisi, i. WavWavaZis gamziri 14

14 Ilia Tchavtchavadze Avenue, Tbilisi 0179Tel 995 (32) 225 14 32www.press.tsu.edu.ge

SAMARTLIS JURNALI 2013, #1press.tsu.ge/data/file_db/elzhurnalebi/sj1y2013.pdf · samarTlis Jurnali...

Documents

Transcript of SAMARTLIS JURNALI 2013, #1press.tsu.ge/data/file_db/elzhurnalebi/sj1y2013.pdf · samarTlis Jurnali...