RETORIKA JEUNG RETORIKA JEUNG KAPARIGELANKAPARIGELAN NYARITANYARITA

RETORIKARETORIKA

RupaRupa--ruparupa hartiharti RRéétorikatorika•• CoraxCorax nyebutkeunnyebutkeun yyéénn RRéétorikatorika nyanya éétata kecakapankecakapan berpidatoberpidato didi

depandepan umumumum..•• NurutkeunNurutkeun kaumkaum sofissofis, , RRéétorikatorika nyanya éétata alatalat untukuntuk memenangkanmemenangkan

suatusuatu kasuskasus liwatliwat bertuturbertutur. . JadiJadi kemenangankemenangan mangrupamangrupa tujuantujuanahirnaahirna..

•• NurutkeunNurutkeun D. Becket, D. Becket, RRéétorikatorika nyanya éétata seniseni untukuntuk mengafeksimengafeksi pihakpihaklain lain dengandengan tuturtutur, , yaituyaitu dengandengan caracara memanipulasimemanipulasi unsurunsur--unsurunsur tuturtuturituitu dandan responrespon pendengarpendengar..

•• NurutkeunNurutkeun DonaltDonalt C. Bryant , C. Bryant , RRéétorikatorika nyanya éétata suatusuatu tuturtutur yang yang mempersuasimempersuasi dandan memberikanmemberikan informasiinformasi rasionilrasionil kepadakepada pihakpihak lain. lain. AsliAsli rumusannyarumusannya

•• NurutkeunNurutkeun pamadeganpamadegan AristotelesAristoteles RRéétorikatorika nyanya éétata ilmuilmu yang yang mengajarkanmengajarkan orangorang keterampilanketerampilan menemukanmenemukan saranasarana persuasive persuasive yang yang obyektifobyektif daridari suatusuatu kasuskasus. .

FungsiFungsi RRéétorikatorika• Ngabingbing jalma nyieun kaputusan dina

nyanghareupan sagala rupa kamungkinan dinaméréskeun hiji masalah.

• Nungtun jalma pikeun paham kana kaayaan kajiwaan nunyarita

• Nungtun jalma ngaanalisa kasus sacara sistematisobyektif pikeun nimukeun bebeneran

• Nungtun panyatur manggihan pedaran anu hade• Nungtun panyatur pikeun ngajaga diri sarta ngajaga

bebeneran kalawan alesan anu asup akal• Nungtun panyatur nyokot kaputusan anu merenah

EtikaEtika RRéétorikatorikaKayakinanKayakinan yen yen bebeneranbebeneran pastipasti bakalbakalmeunangmeunangKayakinanKayakinan ayanaayana instinginsting moral moral dinadinamanusamanusa anuanu sagancangnyasagancangnya mere mere pituduhpituduhka ka maranmaranééhnahna manamana nunu benerbener jeungjeung manamananunu salahsalah..NgabogaanNgabogaan kakuatankakuatan dalildalil atawaatawa nashnashMerhatikeunMerhatikeun standarstandar benerbener henteunahenteuna nunuditentukeunditentukeun hukumhukumMerhatikeunMerhatikeun alesanalesan anuanu logislogis atawaatawa faktafaktanunu ayaaya

MetodeMetode RRéétorikatorika

Exordium (Exordium (BubukaBubuka))ProtesisProtesis ((KasangKasang TukangTukang))ArgumentasiArgumentasi ((eusieusi))ConclusioConclusio ((kacindekankacindekan))

KaparigelanKaparigelan NgagunakeunNgagunakeun BasaBasa

KaparigelanKaparigelan ngaregepkeunngaregepkeun ((listening listening skillsskills))KaparigelanKaparigelan nyaritanyarita ((speaking skillsspeaking skills))KaparigelanKaparigelan macamaca ((reading skillsreading skills))KaparigelanKaparigelan nulisnulis ((writing skillswriting skills

NyaritaNyarita MangrupaMangrupa SalasahijiSalasahiji Cara Cara BerkomunikasiBerkomunikasi

Prof. Anderson Prof. Anderson medarmedar dalapandalapan prinsipprinsip ((linguisticlinguistic) ) dasardasar nyanyaéétata::

•• BasaBasa nyanya éétata hijihiji systemsystem•• BasaBasa nyanya éétata hijihiji vocalvocal•• BasaBasa disusundisusun kuku lambanglambang--lambanglambang nunu manasukamanasuka

((arbitaryarbitary symbolssymbols))•• UnggalUnggal basabasa ngabogaanngabogaan sifatsifat anuanu unikunik atawaatawa khaskhas•• BasaBasa diwangundiwangun tinatina kabiasaankabiasaan--kabiasaankabiasaan•• BasaBasa nyanya éétata alatalat komunikasikomunikasi•• BasaBasa ngabogaanngabogaan hubunganhubungan jeungjeung kabudayaankabudayaan saluyusaluyu

jeungjeung tempatnatempatna•• BasaBasa bisabisa robahrobah (Anderson, 1972:35(Anderson, 1972:35--36)36)

FUNGSI BASAFUNGSI BASANURUTKEUN HALLIDAYNURUTKEUN HALLIDAY

1.1. FungsiFungsi InstrumInstrumééntalntal2.2. FungsiFungsi RegulasiRegulasi3.3. FungsiFungsi RepresentasionalRepresentasional4.4. FungsiFungsi InteraksionalInteraksional5.5. FungsiFungsi PersonalPersonal6.6. FungsiFungsi HeuristikHeuristik7.7. FungsiFungsi ImajinatifImajinatif

Watesan Nyarita

Kagiatan nyarita téh kagolong kénéhkana aspék kaparigelan makéna basa, saperti ngaregepkeun. Dumasar kana tujuanana nyarita téh mangrupa kagiatanpikeun nebarkeun eusi pikiran, gagasanpamaksudan, rasa, ku cara lisan atawacara nyarita ka nu lian. Ku cara kitudipiharep nu lian (nu diajak nyarita) atawanu ngabandungan bisa ngarti kana maksudjeung tujuan anu dilisankeun.

TujuanTujuan NyaritaNyarita

•• NgabNgabééwarakeunwarakeun, , ngalaporkeunngalaporkeun ((to to informinform))

•• NgahiburNgahibur ((to entertainto entertain))•• NgajakNgajak, , ngayakinkeunngayakinkeun ((to persuadeto persuade))

NurutkeunNurutkeun Brooks, Brooks, prinsipprinsip umumumum anuanu jadijadidasardasar kagiatankagiatan nyaritanyarita

NgabutuhkeunNgabutuhkeun paling paling saeutiksaeutik duadua urangurangNgagunakeunNgagunakeun sandisandi linguistiklinguistik anuanudipikahartidipikahartiNarimaNarima atawaatawa ngakungaku hijihiji daerahdaerah salakusalakurrééfféérréénsinsi umumumumNgahubungkeunNgahubungkeun tiaptiap panyaturpanyaturAyaAya pakuatpakuat pakaitnapakaitna jeungjeung mangsamangsakiwarikiwariNganNgan saukursaukur ngalibatkeunngalibatkeun halhal--halhal anuanuayaaya hubunganahubungana jeungjeung sorasora

NyaritaNyarita SalakuSalaku SeniSeni jeungjeung ElmuElmu

WatesanWatesan ““nyaritanyarita”” biasanabiasana dibagidibagi jadijadi duaduabidangbidang umumumum, , nyanya éétataNyaritaNyarita fungsionalfungsional ((the speech artsthe speech arts).).PangaweruhPangaweruh dasardasar nyaritanyarita ((the speech the speech sciencescience))

((MulgraveMulgrave, 1954:6)., 1954:6).

DitilikDitilik tinatina nyaritanyarita salakusalaku seniseni, , halhal--halhal anuanu ditelaahditelaah nyanya éétata::

NyaritaNyarita didi hareupeunhareupeun umumumumSemantikSemantik: : pamahamanpamahaman maknamakna kecapkecapDiskusiDiskusi kelompokkelompokArgumentasiArgumentasiDebatDebatProsedurProsedur parlementerparlementerPenafsiranPenafsiran lisanlisanSeniSeni dramadramaNyaritaNyarita ngaliwatanngaliwatan hawahawa

DitilikDitilik tinatina nyaritanyarita salakusalaku ilmuilmu, , halhal--halhal anuanuditelaahditelaah nyanya éétata::

MekanismeMekanisme nyaritanyarita jeungjeungngaregepkeunngaregepkeunLatihanLatihan dasardasar pikeunpikeun pangajaranpangajarancaritaancaritaan jeungjeung ngalatihngalatih sorasora

SoraSora--sorasora basabasaSoraSora--sorasora dinadina rangkaianrangkaian caritaancaritaanVowelVowel--vowelvowelDiftongDiftong--diftongdiftongKonsonanKonsonan--konsonankonsonanPatologiPatologi caritaancaritaan

RupaRupa--ruparupa SeniSeni NyaritaNyarita

SacaraSacara guratgurat badagnabadagna, , nyaritanyaritadibagidibagi kana kana duadua bagianbagian::NyaritaNyarita didi hareupeunhareupeun umumumumNyaritaNyarita dinadina konferensikonferensi

Métode Nepikeun jeung NgajénNyarita

Nepikeun ngadadak (impromptu delivery)Nepikeun tanpa persiapan(extemporaneous delivery)Nepikeun tina naskah (delivery from manuscript)Nepikeun tina ingetan (delivery from memory)

KamampuhKamampuh NyaritaNyarita

LafalLafal atawaatawa ucapanucapan ((kaasupkaasupvocal, vocal, konsonankonsonan, , jeungjeungintonasiintonasi))TatabasaTatabasaKabeungharanKabeungharan kecapkecapPasPasééhat/lancarnahat/lancarna cacaritacacarita..

ProsesProses ngahasilkeunngahasilkeun kecapkecap

HawaHawaArtikulasiArtikulasiArtikulatorArtikulator