Quran Suci Jarwa Jawi — Javanese Translation and ... · SURAT 41 HÂ MÎM KADHAWUHAKEN ING MAKKAH...

QUR’AN SUCI

DALAH TAFSIRIPUNMaulana Muhammad Ali

www.aaiil.org

JARWA JAWI

The Holy Quran

Yasanipun :MaulanaMuhammadAliIngkangAnjarwakaken :R.Ng.H.MinhadjurrahmanDjajasugita&M.MuftiSharifDesignLayout :ErwanHamdani&BasharatAsgharAli

Cetakan2001

Darul Kutubil IslamiyahJl.KesehatanIXNo.12JakartaPusat10160Telp.021-3844111

e-mail:[email protected]

Website:Indonesia Internasional-www.aaiil.org/indonesia -www.muslim.org-www.studiislam.wordpress.com -www.aaiil.org-www.ahmadiyah.org

SURAT 41

HÂ MÎM

KADHAWUHAKEN ING MAKKAH

(6 ruku’, 54 ayat)

Pathinipun:

Ruku’ 1. Pangajak dhateng Kasunyatan. Ruku’ 2. Pèpènget. Ruku’ 3. Pasaksinipun manusa lumawan awakipun piyambak. Ruku’ 4. Para angèstu dipun santosakaken. Ruku’ 5. Dayaning wahyuning Pangéran. Ruku’ 6. Sumebaripun kasunyatan saking sakedhik.

Katerangan gerban

Surat punika dipun namakaken mirid aksara pangringkesing tetembungan ingkang kasebut wonten ing ngriki, namung tembung fushshilat, ingkang jawinipun digawé terang, punika dipun wewahaken ing nama punika, kanggé ambédakaken surat punika kaliyan surat sanès-sanèsipun ingkang nunggil golongan. Punika surat ingkang kaping kalih tumrap golongan Hâ mîm. Prakawis babipun ingkang karembag, titimangsaning tumurunipun, tuwin sambetipun kaliyan surat ingkang sampun, sampun kacakup wonten ing katerangan ingkang mangka purwakaning surat ingkang sampun. Ruku’ ingkang kaping sapisan isi pangajak nampeni yakti; ingkang kaping kalih paring pèpènget manawi puguh angemohi; ingkang kaping tiga nyebutaken pasaksining anggotanipun manusa piyambak lumawan angemohi yakti; ingkang kaping sakawan nerangaken bilih para angèstu sami dipun santosakaken kalayan ilham; ingkang kaping gangsal nerangaken dayaning wahyunipun Pangéran, ingkang kawasa anggesangaken para ingkang sami pejah menggah ing budipakertinipun tuwin menggah ing ruhaninipun punapa déné kawasa nyasaraken sasakitipun ruhani manusa. Nanging manawi pèpènget lan bukti-bukti punika sadaya boten dipun gapé, siksa boten kénging dipun singkiri malih, tandhanipun saged dipun seksèni wonten ing sumebaripun yakti, sanajan ta sumebaripun punika kalayan sarenti.

RUKU’ 1

Pangajak dhateng Kasunyatan

1-4. Wewedhar kanggé martosaken bibingah sarta kanggé pèpènget. 5. Angemohi. 6-8. Para anggèstu sarta para kafir.

Kalawan asmaning Allah, Ingkang-Mahamurah Ingkang Mahaasih.

1 Allah Ingkang-Ingalembana, Ingkang-Minulya.a

2 Wewedhar saka Ingkang-Mahamurah, Ingkang-Mahaasih:

a. 2171

Hâ Mîm Juz XXIV 1274

3 Kitab, kang ayat-ayaté di-gawé terang, Qur’an basa Arab tumrap kaum kang weruh:

4 Juru-amartani bubungah sarta juru-pépéling, ananging dhèwèké sing akèh padha maléngos, mulané padha ora ngrungu.

5 Lan padha calathu: Atiku iki kaling-kalingan karo apa kang koajakaké marang aku, lan ing kupingku ana tindhihé sarta ing antarané aku lan kowé ana aling-alingé,2198 mulané tumandanga ing gawé, aku iki iya wong kang padha tumandang ing gawé.

6 Calathua: Aku iki mung manusa sapadhamu; wus winedhar-aké marang aku, yèn sesembahan-mu iku sesembahan kang Sawiji, mulané nuruta dalan kang bener marang Panjenengané sarta nyu-wuna Pangapura-Né; lan cilaka tumrap para manembah-Pangéran-akèh,

7 Para kang ora padha amèwèh-aké zakat sarta para kafir marang ing akhirat.

8 Wondéné para kang padha angèstu sarta alaku becik, iku sayekti olèh ganjaran kang tanpa pedhot.

RUKU’ 2

Pèpènget

9-12. Angafiri Ingkang-Anitahaken. 13. Pèpènget kados ingkang dhateng ‘Ad lan Tsamud. 14-18. Bangsa ingkang kados makaten punika dipun punapakaken.

2198. Dipun pèngetana bilih tutuping manah, sumpeling kuping, tuwin aling-aling punika namung kanggé anedahaken puguhipun para titiyang wau anggènipun sami angemohi yakti. Para titiyang wau sami ambeguguk niyat boten badhé ambikak manahipun, mindhak kalebetan ing yakti, tuwin nemaha nutupi talinganipun (boten purun mirengaken), murih boten mireng ing piwulangipun Kanjeng Nabi

Ut. ketutu-pan Ar. saka Ar. mitrané kowé

Surat 41 Pèpènget 1275

9 Calathua: Apa ta iya temen kowé iku padha angafiri Ingkang Anitahaké bumi ing dalem rong mangsa sarta apa kowé padha aga-wé sisihan tumrap Panjenengané? Iku Pangéraning ngalam kabèh.

10 Lan ing kono Panjenengané wus agawé gunung ana ing sadhu-wuré, sarta ambarkahi ing kono, apa déné wus agawé pangané ing kono ing dalem patang mangsa:2199

padha karo kang tumrap sing padha ngupaya.2200

11 Tumuli Panjenengané su-mengka marang langit, lan iki uwab; banjur Panjenengané angan-dika marang iku sarta marang bumi: Tekaa sakaroné, kalawan pambangun turut utawa kalawan peksan. Sakaroné padha munjuk: Kawula kakalih dhateng kalayan pambangun-turut.2201

Wiwit sakawit mila kados makaten punika sikepipun para titiyang wau dhateng yakti, milanipun nama sampun satrepipun manawi kaecap manah tuwin talinganipun. Dados menggah ing sajatos-jatosipun, kawusanan makaten wau dipun sababaken pandamelipun piyambak.

2199. Para mufassirin ingkang kathah-kathah sami gadhah panganggep, bilih sakawan mangsa ing ngriki punika kalebet ugi kalih mangsa ingkang sapisan wau, dados gunggung sadaya (kalebet ugi kalih mangsa ing ayat 12) wonten nem mangsa, murih cocogipun kaliyan pratélan ingkang katerangaken marambah-rambah wonten ing panggènan sanès ing Quran, ingkang suraosipun bilih tumitahing langit-langit lan bumi punika wonten ing salebetipun nem mangsa. Nanging panyuraos kula dhateng dhawuh-dhawuh punika boten kados makaten wau. Para mufassirin ing kina inggih sampun sami nafsiri, bilih nitahaken ing salebetipun wekdal nem mangsa utawi nem dinten, punika inggih boten kok walaka samanten wekdalipun nitahaken langit-langit lan bumi wau. Jalaran, sapisan, dina punika wekdal ingkang tartamtu, ingkang dangunipun sésa-sésa manut kawontenanipun ingkang tartamtu bumi lan surya; inggih barang-barang punika ingkang kasebutaken katitahaken ing salebetipun samanten dinten wau. Kaping kalihipun, jalaran “wekdal” punika piyambak, inggih bangsaning titah (JB). Menggah ing sajatos-jatosipun, nem mangsa, utawi kalih mangsa punapa sakawan mangsa ingkang kapangandikakaken wonten ing ngriki, punika ingkang dipun karsakaken tataran-tataraning tumitahipun barang-barang wau. Dados awit saking punika, langit-langit lan bumi katitahaken salebetipun nem mangsa, punika ateges tataran ingkang dipun langkungi langit-langit lan bumi wau nem tataran. Ingkang kapangandikakaken ing ngriki, nem tataran tumrapipun bumi; déné kalih mangsa ing ayat 12, punika sanès malih.

2200. Suraosipun dhawuh punika, tedha ingkang katitahaken wonten ing bumi, punika tumrap sintena kémawon ingkang ngupados, saged pikantuk.

2201. Ingkang dipun karsakaken ing ngriki punika angger-anggering Pangéran ingkang makardi wonten ing saindhenging bawana; sagung dumadi teluk dhateng angger-angger.

Ar. piku-waté


12 Tumuli iku Ditamtokaké dadi langit pitu ing dalem rong mangsa sarta Panjenengané medharaké prakarané ing siji-sijining langit; sarta Ingsun angrengga langit kang endhèk kalawan lintang-lintang kang gumebyar tuwin (iku Ingsun dhawuhi) anjaga;a iki pepesthèné Ingkang-kinawasa, Ingkang-ngu-danèni.

13 Ananging manawa dhèwèké padha maléngos, banjur calathua: Aku apépéling marang kowé siksa padhané siksané ‘Ad lan Tsamud.2202

14 Nalika para utusan anekani dhèwèké saka sangarepé lan saka saburiné,2203 kalawan acalathu: Aja padha angabdi (sapa-sapa) kajaba Allah, padha acalathu: Manawa Pangéranku angarsakaké, amasthi Panjenengané anurunaké para malaikat, lah sayekti aku iki wong kang angafiri marang barang ga-wanmu kautus.

15 Wondéné ‘Ad iku padha gumedhé ing bumi kalawan ora bener sarta padha acalathu: Sapa sing luwih teguh tinimbang aku

2202. Tigawelas ayat ingkang wiwitan ing surat punika kawaos Kanjeng Nabi Suci nalika ‘Utbah bin Rabi’ah sowan ing panjenenganipun wigatos andhatengaken welinganipun titiyang Quraisy. Suraosing welingan, Kanjeng Nabi kasuwun ngèndeli anggènipun ngawon-awon sesembahanipun tuwin anggènipun nglepataken tindakipun; manawi Kanjeng Nabi karsa minangkani punika, titiyang Quraisy sagah badhé anjumenengaken Kanjeng Nabi dados sesepuhipun bangsa Quraisy, utawi nyaosi panjenenganipun tiyang èstri ingkang sakalangkung éndahing warni supados kagarwa, utawi ngempalaken raja-brana kagem panjenenganipun.

Nalika ‘Utbah sampun ngaturaken welinganipun titiyang Quraisy wau, Kanjeng Nabi lajeng maos ayat-ayat punika. Nanging sareng pamaosipun Kanjeng Nabi dumugi ayat 13, ingkang suraosipun memèngeti titiyang Makkah bab nasib ingkang kasandhang titiyang ‘Ad tuwin titiyang Tsamud, ‘Utbah lajeng nyuwun kalayan sanget dhateng Kanjeng Nabi supados boten nerusaken anggènipun ngandikan; ‘Utbah lajeng wangsul pinanggih titiyang Quraisy andhatengaken jawabanipun Kanjeng Nabi (Rz).

2203. Nabi-nabi rawuh saking ngajengipun lan saking wingkingipun, punika ateges anggènipun para andika nabi wau tansah anggelar-gelaraken kayektèning kautusipun dhateng umatipun sarana

a. 2101

Surat 41 Pasaksinipun manusa lumawan awakipun piyambak 1277

kakuwatané? Apa ta dhèwèké pa-dha ora andeleng, yèn Allah, Kang anitahaké dhèwèké iku luwih teguh tinimbang dhèwèké kakuwatané, sarta dhèwèké padha angemohi marang timbalan-timbalan-Ingsun?

16 Mulané Ingsun angutus angin riwud anempuh dhèwèké ing da-lem sawatara dina kang nyilakani, purih Ingsun dhèwèké angicipana siksa kang ngasoraké ing dalem kauripan donya iki, lan sayekti siksaning akhirat iku luwih anga-soraké, sarta dhèwèké ora bakal padha tinulungan.2204

17 Wondéné Tsamud, iku padha Ingsun paringi tuntunan, ananging padha demen mamak tinimbang tuntunan,2205 mulané pidana siksa kang angasoraké anibani dhèwèké, amarga saka barang kang wus padha dilakoni,

18 Lan Ingsun anylametaké para kang padha angèstu sarta padha anjaga dhiriné (saka ing ala)

RUKU’ 3

Pasaksinipun Manusa lumawan awakipun piyambak

19-23. Pasaksinipun talingan kaliyan mripat. 24, 25. Tindak amurih angènthèngaken kalepatan.

19 Lan ing dinané para satruning Allah padha diimpun marang geni, dhèwèké banjur bakal dipantha-pantha.

margi punapa kémawon ingkang sakinten mikantuki. Sawenèh mufassir nyuraos: rawuhipun para nabi saking sacelakipun tuwin saking panggènan ingkang tebih-tebih (JB).

2204. Titiyang Quraisy dipun pèpèngeti kalayan dhawuh punika, siksa asor ing gesang sapunika, tuwin siksa ingkang langkung asor malih ing akhirat. Dina kang nyilakani punika tegesipun mangsa asat.

2205. ‘Ami (wuta), punika sacara ngibarat kénging dipun anggé tumrap manah, tegesipun sasar.Gathukipun teges kakalih punika: boten sumerep margi ingkang leres utawi boten nganggé margi ingkang leres (Msb), utawi wuta manahipun (LL).


20 Nganti, satekané ing kono, pangrunguné lan pandhelengé sarta kulité padha aneksèni marang dhèwèké tumrap apa kang wus padha dilakoni.2206

21 Lan bakal padha calathu marang kulité: Yagéné kowé anek-sèni tumrap marang aku? Padha mangsuli: Allah kang andadèkaké samubarang calathu, iku andadèk-aké aku padha calathu, lan Panje-nengané iku kang anitahaké kowé sakawit, sarta marang Panjene-ngané anggoné kowé bakal padha dibalèkaké.

22 Lan kowé iku ora anutupi awakmu dhéwé amurih pangru-ngumu aja aneksèni ing kowé, mangkono uga pandelengmu lan kulitmu, ananging kowé aja padha nyana, yèn Allah iku, apa kang padha kolakoni, sing akèh ora Ngudanèni.

23 Lan panyanamu (ala), kang koanggo nyana ing Pangéranmu, iku, kang anibakaké awakmu ing karusakan; mulané kowé dadi panunggalané para wong kang kapitunan.

24 Lah manawa dhèwèké padha betah, pancén geni iku padunu-ngané, sarta manawa padha nyu-wun parimarma, lah dhèwèké iku dudu panunggalané para kang padha kaparingan parimarma.

2206. Talingan, mripat tuwin kulit sami aneksèni, punika nedahaken kayektèning angger-angger, ingkang mlanggeri bilih wohing pandamel awon, punika mesthi badhé cumetha wonten ing anggota ingkang kanggé nindakaken pandamel awon wau ugi. Ing alam wadhag kita inggih sami anyipati, pundi anggotaning badan ingkang tumindhak anulayani kudrat, mesthi badhé nandhang wohipun ingkang awon. Lah makaten ugi ing alam ruhani.

Surat 41 Para angèstu dipun santosakaken 1279

25 Lan Ingsun wus anamtokaké kanthi tumrap dhèwèké,2207 iki banjur amaès-maèsi tumrap dhè-wèké apa kang ana ing ngarepé lan apa kang ana ing buriné, sarta sabda iku nyata anibani dhèwèké antarané para umat jin lan manung-sa kang wus kaliwat sadurungé dhèwèké – sayekti dhèwèké iku bakal dadi wong kang padha kapi-tunan.

RUKU’ 4

Para angèstu dipun santosakaken

26-29. Pangrékadayanipun para kafir amepeti Qur’an. 30-32 Para angèstu dipun kiyataken déning malaikat.

26 Para kang padha kafir acala-thu: Aja padha angrungokaké ma-rang Quran iki sarta padha gègèr ana ing jeroné, mbokmanawa kowé padha bakal olèh kamenangan.

27 Mulané para kang padha kafir yekti bakal padha Ingsun icipaké siksa kang abot, sarta yekti padha Ingsun pituwasi panggawéné ala kang wus padha dilakoni.

28 Ya iki pituwasé para mung-suhing Allah – geni; ana ing kono bakal padha olèh omah padunu-ngan kang suwé; pituwas anggoné padha angemohi ing timbalan-timbalan Ingsun.

29 Lan para kang padha kafir bakal calathu: Pangéran kawula! mugi Tuwan anyerepaken kawula ing jin tuwin manusa ingkang na-saraken kawula, badhé sami kawula

2207. Mitra punika mitra tiyang duraka, inggih punika ingkang mamaési siksaning pandamelipun ingkang awon ing bénjing tumrap piyambakipun.


damel idak-idakan ing sangan-dhaping dalamakan kawula, supa-dos piyambakipun sami dados panunggilipun para ingkang sanget asor.

30 Wondéné para kang padha calathu: Pangéran kawula punika Allah, tumuli tetep angambah ing dalan kang bener, padha tumurun para malaikat marang dhèwèké, tembungé: Aja padha kuwatir sarta aja padha susah, tampanana kabar bubungah, yaiku taman kang wis dijanjèkaké marang kowé:

31 Aku iki kang rumeksa kowé ing dalem kauripan donya sarta ing akhirat, lan ing kono kowé bakal olèh apa kapéngining jiwamu sarta ana ing kono kowé bakal olèh apa kang padha kok suwun:2208

32 Pasugatan saka Ingkang-Apa-ramarta, Ingkang-Mahaasih.

RUKU’ 5

Dayaning Wahyunipun Pangéran

33-36. Anulak awon asarana saé. 37-39. Wewedhar sabda punika ambekta papadhang sarta anggesangaken. 40-43. Panggorohan boten saged makaten 44. Jampi.

33 Lan sapa sing luwih becik ing pangucap tinimbang wong kang anguwuh marang Allah sarta dhèwèké iku anglakoni panggawé becik tuwin acalathu: Sayekti aku iki panunggalané wong kang padha sumarah?

2208. Ayat punika saha ayat ing sadèrèngipun, kalayan terang anedahaken bilih tumurunipun para malaikat dhateng para angèstu punika inggih nalika wonten ing gesang sapunika-punika, inggih punika perlu paring pawartos bibingah, murih para angèstu wau boten nandhang kuwatos. Klèntu manawi dipun suraos bilih tumurunipun malaikat wau bénjing ing akhirat. Panglipur ingkang kados makaten wau dipun betahaken sanget, punika wonten ing gesang sapunika punika, inggih punika ing kalanipun para angèstu kinaniaya tuwin siniya-siya, tuwin nalika panguwaos awon sajak katingal badhé menang .

kaliyan para angèstu. Dhawuh punika anedahaken kalayan

Surat 41 Dayaning wahyunipun Pangéran 1281

34 Lan ora padha becik iku karo ala. Tulaken (ala iku) kalawan kang luwih déning becik,a lah satemah, wong kang mungsuhan antarané sira karo dhèwèké, bakal dadi kaya mitra sinarawèdi.

35 Lan ora ana kang pinaringan iku kajaba para kang padha sabar sarta ora ana kang kaparingan iku kajaba kang duwé kabegjan gedhé.

36 Lan manawa sétan anggoné nyanyampuri bakal anjalari sira ala, lah nyuwuna anglindhung ing Allah;2209 sayekti Panjenengané iku Ingkang-Miyarsa, Ingkang-Angudanèni.

37 Lan sawenèhing tandha-tan-dha-Né yaiku wengi lan raina, sarta srengéngé lan rembulan; aja sira padha (sumungkem) ing sre-ngéngé lan aja (sumungkem) ing rembulan; lan padha sumungkema ing Allah, kang anitahaké iku kabèh, manawa marang Panjene-ngané anggonira padha ngabdi.

38 Ananging manawa dhèwèké padha gumedhé, lah para kang padha ana ngarsaning Pangéranira padha mahasucèkaké Panjene-ngané ing wengi lan raina sarta padha ora sayah.a

terang bilih inggih nalika wonten ing donya ngriki punika anggènipun sami tampi panglipur makaten punika. Ing akhirat, ing gesang sasampuning pejah, malaikat nyriyosi para angèstu bilih sami dipun reksa saking mengsah-mengsahipun nalika wonten ing gesangipun ingkang sampun, punika nama tanpa teges.

2209. Ayat ingkang sampun, mulangaken: nulak awon kalayan saé. Ayat punika paring usada sanès malih kanggé ambirat awon. Miturut Rgh nazg punika jawinipun nyampur utawi ngridu dhateng satunggaling prakawis kanthi seja badhé adamel wisuna, sarta tembung wau dipun agem wonten ing 12: 100 kalayan mengku teges makaten punika. Ing ngriki Kanjeng Nabi dipun paringi dhawuh, manawi pakaryanipun dipun riridu ing tiyang ingkang nindakaken awon, Kanjeng Nabi ingandikakaken nyuwun pangayoman dhateng Gusti Allah; pitulunging Pangéran, ingkang tansah angrawuhi para titiyang tulus, mesthi badhé anyirnakaken pangridu wau tuwin badhé adamel menangipun yakti.

Ar. lan ora

a. 1927

Ar. antara-né dhèwèké

a. 978


39 Lan sawenèhing tandha-tan-dha-Né yaiku déné sira andeleng bumi iku meneng baé, ananging samangsa Ingsun anurunaké banyu ing kono, (banjur) obah sarta mbe-dhodhok;2210 sayekti, Kang-angu-ripaké (bumi) iku Kang-anguripaké wong mati; sayekti Panjenengané iku marang samubarang kawasa.

40 Sayekti, para kang ing (bab) timbalan-timbalan-Ingsun padha malèncèng, iku ingatasé Ingsun ora sumingid. Lah apa ta wong dicem-plungaké ing geni iku luwih becik, apa ta kang ing dina kiyamat teka kalawan slamet? Padha nglakonana apa sakarepira; sayekti Panjene-ngané iku marang apa kang padha sira lakoni Udani.

41 Sayekti para kang padha angafiri marang Pépéling nalikané iki anekani dhèwèké, lan sayekti, iku Kitab kang-kinawasa.

42 Panggorohan ora bakal tu-meka mrono, saka ngarepé lansaka ing buriné; Wewedhar saka Ingkang-Wicaksana, Ingkang-Inga-lembana.

43 Ora ana kang dipangandikak-aké marang sira, kajaba apa kang temen wus dipangandikakaké ma-rang para utusan ing sadurungira; sayekti Pangéranira iku temen Ingkang-kagungan pangapura sarta Ingkang-kagungan wawales kang nglarani.

2210. Bumi meneng tegesipun siti cengkar lan boten wonten thuthukulanipun; ébah, tegesipun gesang, déné ambedhodhok tegesipun nukulaken tataneman. Punika sadaya ngibarat. Wondéné maksudipun, samasa wahyuning Pangéran angrawuhi manusa, manah ingkang pejah dados gesang. Dhawuh sambetipun andhawuhaken migatosaken bab prakawis punika. Kasiyatipun jawah tumrapipun siti kanggé nyanépakaken kasiyatipun Quran tumrap manahipun manusa. Dados punika ateges dhawuh

Ut. tentrem

Ar. lan ora

Surat 41 Sumebaring kasunyatan 1283

44 Lan saupama iku Ingsun da-dèkna Qur’an basa manca amasthi dhèwèké bakal padha calathu: Yagéné timbalan-timbalané ora digawé cetha. Apa! basa manca karo basa Arab!2211 calathua: Iku tumrapé para kang padha angèstu pituduh lan tamba;2212 lan (tumra-pé) para kang padha ora angèstu ing kupingé padha ana bandhulélan iku ingatasé dhèwèké pepe-teng; iku bakal diuwuh saka pang-gonan kang adoh.

RUKU’ 6

Sumebaring kasunyatan saking sakedhik

45-47. Pidana punika sampun tamtu. 48. Sesembahan palsu boten badhé tutulung. 49. Manawi kataman babaya, sami mutung, pepes pangajeng-ajengipun. 50. Maiben dhateng titining mangsa. 51. Panyuwun dhateng biratipun punika. 55-54. Kasunyatan saya angsal papan.

45 Lan sayekti, temen Ingsun wus amaringi Kitab Musa, ana-nging ing dalem prakara iku dhè-wèké padha sulaya; lan saupama ajaa wis ana sabda saka Pangéran-ira, amasthi antarané dhèwèké wus dipancasi; lan sayekti dhèwèké iku temen dumunung ing dalem se-mang-semang tumrap prakara iku.

migatosaken pasaksèn ing kasunyatanipun Quran. Tembung wong mati ingkang wonten ing ukara “Kang-Nguripaké wong mati” punika tegesipun tiyang ingkang pejah ruhaniyahipun.

2211. Sajakipun ingkang dipun karsakaken ing ngriki, punika piweca-piweca ingkang mecakaken badhé rawuhipun satunggaling Nabi dharah Isma’il utawi bangsa Arab. Ayat candhakipun nyebutaken Kanjeng Nabi Musa, punika ngiyataken paham punika. Kanjeng Nabi Musa mangandikakaken kalayan cetha satunggaling nabi ingkang kados sariranipun piyambak ingkang rawuh saking antawisipm, sadhèrèkipun Israil, ingkang boten sanès kajawi inggih tiyang Isma’il.

2212. Ing ngriki Quran kasebut usada, awit Quran punika pancèn usada tumrap sasakit-sasakit ruhani ingkang mratah ing jagad. Quran sampun kacihna anggènipun dados usada, awit Quran sampun anggarap satunggaling bangsa ingkang ketaman ing mamalaning ruhani tuwin budipakarti ingkang sakalangkung anggigilani, suprandéné boten ngantos sapra sakawan abad dangunipun, saindhenging nagari lan sagemblenging bangsa wau sampun saged kabirat saking sasakitipun wau. Kasiyatipun angusadani Quran wau, boten namung kawatesan wonten ing tanah Arab kémawon, nanging najan ing dinten sapunika punika ugi, sadaya umat ing salumahing bumi punika sami aneksèni katijasanipun Quran angusadani tur ingkang kalayan peng-pengan wau, ngantos para titiyang ingkang boten nganggé agami Islam pisan tumut kesrambahan saged ngalap piguna dhateng kasiyatipun usada Quran wau. Malah-malah, ing sawenèh prakawis, langkung katimbang titiyang Muslimin piyambak.

Ut. tindhihé, botboté

Hâ Mîm Juz XXV 1284

46 Sapa sing anglakoni kabe-cikan, lah iku makolèhi marang jiwané dhéwé, lan sapa sing ang-lakoni ala, lah iki mitunani marang jiwané dhéwé; lan ora pisan-pisan Pangéranira iku anganiaya marang para kawula.

JUZ XXV

47 Disumanggakaké marang Pan-jenengané kawruh titining mangsa iku. Lan ora ana wetuning woh sa-ka ing slagané, sarta ora ana ngan-dhegé wong wadon, tuwin ang-goné nglahiraké, kajaba kalawan uningané Panjenengané; lan ing dinané Panjenengané bakal anda-ngu dhèwèké: Endi (kang padha koanggep) sakuthu-Ningsun? Bakal padha munjuk: Kawula sami apra-téla ing Tuwan, kawula sami boten wonten ingkang dados saksi.2213

48 Lan apa kang padha diuwuh biyèn, bakal ilang saka ing kono,sarta dhèwèké bakal weruh teme-nan, yèn ora bisa dhèwèké padha oncat.

49 Ora bakal padha bosen manusa iku anyunyuwun kang becik, lan manawa riribed ange-nani awaké, banjur mutung, pepes pangarep-arepé.

50 Lan manawa dhèwèké Ingsun icipaké nugraha saka Ingsun ing sawisé nandhang sangsara, masthi bakal padha calathu: Iki anuku (dhéwé),2214 aku ora ngandel, yèn titining mangsa iku bakal kalakon,

2213. Punika ateges bilih samasa siksa punika andhawahi para titiyang wau, para titiyang wau sampun boten saged punapa-punapa malih.

2214. Dhawuh punika anedahaken boten sukuripun manusa tumrap nugrahanipun Pangéran. Piyambakipun boten purun ngrumaosi bilih paparing ingkang sampun katampi punika mijil saking

Ar. iku

Ut. angu-wuh

Ar. dhèwèké

Surat 41 Sumebaring kasunyatan 1285

lan yèn aku dibalékaké marang Pa-ngéranku, amasthi ana ing ngarsa-Né aku bakal éntuk kang becik temenan; ananging Ingsun yekti bakal anjalèntrèhaké marang para kang padha kafir tumrap apa kang wus padha dilakoni, lan yekti bakal padha Ingsun icipaké siksa kang abot.

51 Lan samangsa Ingsun aparing nugraha marang manusa, iki banjur maléngos sarta sumangkéan; lan samangsa kataman riribed, banjur olèhé nyunyuwun anggalur.

52 Calathua: Kapriyé panemu-mu, manawa iku saka ngarsaning Allah, banjur kowé angafiri iku, sapa sing luwih sasar tinimbang wong kang kaliwat-liwat anggoné milawani?

53 Ingsun bakal tumuli meruh-aké dhèwèké tandha-tandha-Ning-sun ing talatah kang adoh-adoh sarta ing kalangané kaumé dhè-wèké,2215 nganti tétéla gamblang tumrap marang dhèwèké, yèn iku satuhu nyata. Apa ora wis cukup tumrap Pangéranira, déné Panjene-ngané iku marang samubarang aneksèni?

kadarmanipun Pangéran, wangsul malah sami wicanten “iki duwèkku,” liripun: iki anggonku golèk-golèk dhéwé, tuwuh saka pambudi-dayaku dhéwé, dadi wis beneré aku olèh iki. Piyambakipun lajeng maiben ing wontenipun pancasan (dinten kiyamat).

2215. Para titiyang kathah saking tapel watesing tanah Arab tuwin saking antawisipun titiyang Makkah piyambak, sami ketarik dhateng Islam. Punika dados tandhayekti ingkang terang, bilih kasunyatan punika terus ngangseg majeng, sanajan ta dipun mengsahana di kados punapa, tuwin dados tandhayekti ingkang terang, bilih wonten asta ingkang boten kasatmata makardi biyantu ing Kanjeng Nabi Suci; awit upami botena kados makaten, yekti mengsah ingkang kiyat saha ingkang sarosa milawani Islam wau mesthi kelampahan sampun saged nyirnakaken babar pisan agami Islam. Punika dados tandhayekti tumrap para titiyang Makkah. Nanging tembung âfâq, ingkang tegesipun wates utawi buntasing bumi, utawi tembinging bumi ingkang tebih piyambak, punika anedahaken bilih suraosipun punika: Islam badhé mradini laladan ingkang tebih-tebih ing bumi punika, déné anfusihim ateges bangsanipun piyambak, inggih punika titiyang Arab. Punapa ingkang kasebutaken wonten ing dhawuh punika, makaten: Islam badhé tumunten sumebar, boten namung ing tanah Arab kémawon, nanging ugi

Ar. angi-nger lam-bungé, anglungani

Ut. bunta-san bumi Ut. jiwané

Hâ Mîm Juz XXV 1286

54 Lah sayekti dhèwèké iku dumunung ing semang-semang prakara bakal sapatemon karo Pangérané iku; lah sayekti Panje-nengané iku marang samubarang anglimputi.

ing laladan ingkang tebih-tebih ing bumi, sarta piweca punika kasebut wonten ing surat ingkang tumurun nalika jaman wiwitan ing Makkah, inggih punika nalika para Muslimin ingkang sakedhik cacah jiwanipun dipun aniaya ingkang sakalangkung sanget, tuwin nalika agami Islam katingal sakedhik sanget pangajeng-ajengipun angsal pandhèrèk wonten ing pundi kémawon.

____________

SURAT 42

ASY-SYÛRÂ

(Pirembagan)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Wilasanipun Pangéran anggè-Nipun aparing pèpènget. Ruku’ 2. Pancasan badhé dipun paringaken. Ruku’ 3. Purba-wisésaning Allah punika adil. Ruku’ 4. Para mukminin kedah sabar. Ruku’ 5. Wahyuning Pangéran punika nuntun dhateng leres.

Namanipun

Punika surat ingkang kaping tiga tumrap golongan Hâmîm, namanipun Asy-Syûrâ utawi Pirembagan. Nama punika piridan saking ayat 38, ingkang maréntahaken dhateng para Muslimin supados tansah ngawontenaken pirembagan tumrap sadaya prakawis ingkang wigatos. Dhawuh punika masang papréntahan mawi pirembagan (majlis syura) utawi papréntahan mawi parlemén.

Gathuking suraosipun tuwin babipun ingkang kawarsitakaken

Bab prakawis titimangsanipun nalika katurunaken tuwin gathuking suraosipun, mirsanana katrangan ingkang mangka purwakaning surat 40. Surat ingkang sampun-sampun mangandikakaken bab kadadosanipun angemohi yakti, surat punika lajeng mangandikakaken bilih wilasanipun Pangéran punika sami-sami sifating Pangéran menang utawi anglimputi piyambak, awit saking punika ruku’ ingkang kaping sapisan nerangaken bilih Pangéran maringi pèpènget punika ugi dumunung maringi wilasa, awit Panjenenganipun kepareng amedharaken punapa ingkang dados keparenging karsa-Nipun lumantar nabi-nabi-Nipun, mangka para malaikat-Ipun inggih sami nyuwunaken pangapunten tumrap para manusa. Dados Allah punika sajatos-jatosing Dhat Ingkang-Ngayomi, sarta inggih lantaran pèpènget wau wontenipun tiyang sagolongan katarik dhateng pangayomanipun Allah ingkang adhadhasar sih-wilasa. Ruku’ ingkang kaping kalih nyebutaken bilih Pangéran mesthi maringi pancasan kanggé mancasi pasulayan. Ruku’ ingkang kaping tiga nerangaken bilih garapipun Allah dhateng manusa punika adil sanget, boten wonten satunggal kémawon tiyang ingkang kalebur kanthi boten adil. Ruku’ ingkang kaping sakawan dhawuh anggatosaken dhateng kawontenan nyata, bilih nadyan tiyang ingkang atindak dédé pisan, boten tumunten lajeng dipun pidana margi pepékanipun, wangsul Allah kepareng nyabaraken malah ngantos kepareng ambirat kasusahanipun punapa, awit Panjenenganipun punika Dhat Ingkang-Nitahaken. Awit saking punika para mukminin kedah angentosi kalayan sabar, sarta salebetipun angentosi wau kedah sami nindakaken kasaénan miturut pitedah ingkang sampun kaparingaken dhateng piyambakipun. Ruku’ ingkang wekasan piyambak nerangaken bilih Quran punika wahyuning Pangéran, kawasa nuntun dhateng leres, milanipun para ingkang sami boten purun andhèrèk pitedahipun Quran, mesthi badhé ngalami piyambak awakipun dumunung wonten ing kawontenan awon ingkang nusahaken.

__________

Pirembagan Juz XXV 1288

RUKU’ 1

Wilasanipun Pangéran anggèn-Ipun aparing pèpènget

1-4. Allah punika tansah medharaken karsa-Nipun dhateng para Nabi. 5. Para malaikat sami anyuwunaken pangapunten sadaya tiyang ingkang wonten ing bumi. 6. Allah punika angreksa samukawis. 7. Kanjeng Nabi apaparing pèpènget. 8. 9. Allah punika pangayoman satuhu.

Kalawan asmaning Allah, Ingkang-Mahamurah, Ingkang Mahaasih.

1 Allah Ingkang-Ingalembana, Ingkang-Minulya,a

2 Ingkang-Ngudanèni, Ingkang-Miyarsa, Ingkang-Kawasa.2216

3 Kaya mangkono Allah, Ing-kang-Kinawasa, Ingkang-Wicak-sana, anggoné aparing wewedhar marang sira lan marang para ing sadurungira.

4 Kagungané Panjenengané sa-barang kang ana ing langit-langit lan sabarang kang ana ing bumi, sarta Panjenengané iku Ingkang-Mahaluhur, Ingkang-Agung.

5 Mèh baé langit-langit padha sigar saka ing dhuwuré, sarta para malaikat padha mahasucèkaké kala-wan pangalembana ing Pangérané lan padha nyuwunaké pangapura para kang ana ing bumi;2217 lan sayekti Allah iku Ingkang-Apara-marta, Ingkang-Mahaasih.

2216. Aksara kakalih ingkang wiwitan sami kados déné ingkang wonten ing wiwitaning surat angka 40. Aksara titiga ingkang kantun, ‘ain punika ‘alîm, tegesipun Ingkang-Ngudanèni, sin punika sami’, tegesipun Ingkang-Miyarsa, qaf punika qadîr, tegesipun Ingkang-kawasa.

2217. Suraosipun, durakanipun manusa punika murugaken énggal katurunan siksa: nanging sih wilasanipun Allah nahan siksa wau. Ing panggènan sanès langit pecah punika dipun agem kalayan mengku teges, Pangéran boten rena dhateng piwulang bab kapangérananipun Kanjeng Nabi ‘Isa. Boten renanipun Pangéran dhateng kadurakanipun manusa punika sakalangkung sanget, nanging sifat asih-Ipun menang kaliyan punapa kémawon, ngantos para malaikat sami nyuwunaken pangapunten ing

a. 2171

Surat 42 Wilasanipun Pangéran 1289

6 Wondéné para kang padha angalap pangayoman saliyané pan-jenengané, iku Allah kang anjaga marang dhèwèké, lan dudu kowé kang angreksa marang dhèwèké

7 Lan kaya mangkono anggon-Ingsun aparing wewedhar marang sira Quran basa Arab, supaya sira apépéling marang baboning Naga-ra sarta sapa (kang ana ing) sakiwa tengené tuwin (supaya) sira apé-pélinga (ananing) dina himpunan, kang wis tanpa ana semang-semangé;2218 sabagéan ana ing sajroné taman lan sabagéan ana sajroning geni mulad-mulad.

8 Lan saupama Allah angar-sakna, amasthi dhèwèké padha didadèkaké umat sawiji, ananging Panjenengané anglebokaké marang wilasa-Né sapa-sapa sing dadi karsané, sarta para atindak dudu ora bakal ana sing ngreksa sarta ora bakal ana sing mitulungi.

9 Apa ta dhèwèké padha anga-lap pangreksa saliyané Panjene-ngané? Ananging Allah iku Sang Pangreksa, sarta Panjenengané iku anguripaké para kang mati tuwin Panjenengané iku marang samu-barang kawasa.

para manusa. Para malaikat sami nyuwunaken pangapunten ing para manusa, punika anedahaken bilih inggih Allah Pribadi ingkang karsa badhé ngapunten ing manusa. Pandamelipun manusa boten murugaken pantes angsal pangapunten, nanging ngapunten punika sifatipun Pangéran, sarta sifating Pangéran wau tumandukipun mawi lantaran prihatosipun para malaikat. Sifat-sifat ingkang dipun anggé mungkasi ayat punika, ngiyataken katrangan ingkang makaten wau.

2218. Dinten himpunan, yaumu-l-jam’ ing ngriki punika sajakipun ingkang dipun karsakaken perangipun ingkang sapisan titiyang Muslimin kaliyan titiyang kafir Makkah; ing ngriki titiyang Muslimin kasebut golongan ingkang wonten ing suwarga, inggih punika golongan ingkang menang, déné titiyang kafir Makkah kasebut golongan ingkang wonten ing latu murub, inggih punika golongan ingkang badhé nemahi kawon. Dados ingkang makaten punika mecakaken badhé kamenanganipun golongan Muslimin tuwin kawonipun golongan kafir. Ayat candhakipun saya adamel cethanipun ingkang makaten wau, sarana anerangaken bilih para angèstu badhé kalebetaken dhateng sihipun

Ut. ibu negeri


RUKU’ 2

Pancasan badhé kaparingaken

10-12. Allah amancasi sadaya sulaya. 13. Agamanipun para nabi ingkang sanyata. 14. Wancinipun sampun tinamtu. 15. Pasulayan masthi kalampahan. 16 Pidananipun para kafir. 17, 18. Titimangsa sampun celak. 19. Kakiyatan sarta kawasanipun Allah.

10 Lan kowé padha sulaya ing dalem apa baé, Pancasané ana ing (astaning) Allah; iku Allah Pangé-ranku; marang Panjenengané suma-rahku sarta marang panjenengané anggonku tansah bali.

11 Ingkang anitahaké langit-langit lan bumi; Panjenengané andadèkaké jodho tumrap marang sira saka ing awakira, mangkono uga jodho tumrap rajakaya, ing kono sira padha didadèkaké aba-branahan; ora ana sawiji-wiji kang kaya èmper-èmperé Panjenengané; lan Panjenengané iku Ingkang-Miyarsa, Ingkang-Angudanèni.2219

12 Kagungané Panjenengané ge-dhonging langit-langit lan bumi iku; Panjenengané angombèraké sarta anyumpi rijeki, tumrapa sapa kang dadi karsa-Né; sayekti Panje-nengané iku marang samubarang Uninga.

13 Panjenengané wus ane-rangaké agama tumrap sira apa kang wus didhawuhaké marang

Pangéran, tegesipun dhateng suwarga, déné para titiyang Makkah ingkang atindak dédé, badhé nandhang apes tanpa wonten ingkang mitulungi tuwin tanpa wonten ingkang ngayomi, inggih punika kawontenan latu murub.

2219. Pangéran punika tan kena kinaya ngapa, tikel tekuk gulung angungkuli sadaya pangertosan wadhag, ngantos boten saged dipun kanthak-kanthakaken kados punapa Panjenenganipun punika, najan namung ngibarat kémawon inggih boten saged; awit, boten namung “boten wonten satunggal punapa ingkang kados Panjenenganipun” kémawon nanging kados déné ingkang kasebutaken ing ngriki, boten wonten barang ingkang kados èmper-èmpering Panjenenganipun. Kados makaten pangertosanipun Islam ingkang murni dhateng bab Gusti Allah, boten kénging ginayuh ing akaling manusa. Panjenenganipun punika boten namung angungkuli sadaya ingkang sifat wadhag kémawon, nanging dalasan ibarat kémawon, boten saged anggayuh ing Panjenenganipun.

Ut. mrato-bat

Ut. antara-nira

Surat 42 Pancasan badhé kaparingaken 1291

Nuh sarta kang wus Ingsun we-dharaké marang sira tuwin apa kang wis Ingsun dhawuhaké ma-rang Ibrahim lan Musa sarta ‘Isa, yaiku; dijejeg ing pambangun-turut sarta ing kono aja padha pepeca-han;2220 abot ing atasé para musrik apa panga-jakira marang dhèwèké, Allah amilih piyambak sapa sing dadi karsané, sarta anuntun marang Panjenengané sapa kang tansah madhep (marang Panjenengané).

14 Lan dhèwèké ora padha pisah-pisah kajaba sawisé padha katekan kawruh, amarga saka anggoné padha arebut unggul: lan saupama sabda saka Pangéranira oraa wus dhumawuh dhisik, tume-ka ing wayah kang wus tinamtu, amasthi dhèwèké padha kapanca-san; lan sayekti, para kang padha diwarisi Kitab ing sapungkuré dhèwèké, iku temen padha dumu-nung ing semang-semang kang abanget tumrap (prakara) iku.2221

15 Mulané lah ajak-ajaka ma-rang iku sarta disantosa angambah dalan kang bener kaya kang wus kaparéntahaké marang sira sarta aja sira manut marang pepénginé kang asor-asor, lan calathua: Aku iki angèstu marang Kitab kang katurunaké déning Allah, sarta aku

2220. Sampun wiwit nalika jaman wiwitan mila Quran angundhangaken, bilih agami ingkang dipun wulangaken Kanjeng Nabi punika sanès agami anyar, wangsul, menggah ing tatales ingkang mangka dhadhasaripun, punika agami ingkang dipun wulangaken Kanjeng Nabi Nuh, Kanjeng Nabi Ibrahim, Kanjeng Nabi Musa tuwin Kanjeng Nabi ‘Isa. Menggah ing sajatos-jatosipun, dhasar tatalesing Islam inggih dhasar tatalesing sadaya agaminipun para manusa, punika tandhayekti ingkang peng-pengan, ingkang ambuktèkaken ing kayektènipun Islam.

2221. Titiyang ingkang kapangandikakaken ing ngriki punika para titiyang ingkang ing sapunika kaparingan wasita déning Kanjeng Nabi. Tumrap piyambakipun, pancasanipun dipun sumenèkaken. Tembung dhèwèké ing dhawuh ingkang mungel kang padha diwarisi kitab ing sapungkuré dhèwèké,punika ingkang dipun karsakaken para andika nabi.

Ut. yèn pa-ngandika-Ningsun

Ut. bali, tobat


kadhawuhan tumindak adil ing antaranira; Allah iku Pangéranku lan Pangéranira; aku bakal padha éntuk panggawéku lan sira bakal padha éntuk panggawénira; (saiki) ora ana padudon ing antarané aku lan kowé; Allah bakal angimpun aku kabèh, lan marang Panjene-ngané tujuning paran iku.2222

16 Wondéné para kang padha amadoni ing dalem prakara Allah ing sawisé pambangun turut kon-juk marang Panjenengané, ing ngarsaning Pangéran paduné bakal tanpa gawé sarta bakal padha katiban bendu tuwin bakal padha olèh siksa kang abot.2223

17 Allah iku Kang wus anu-runaké Kitab kalawan kasunyatan sarta traju2224 lan apa ta kang bakal meruhaké sira mbokmanawa titi-ning mangsa iku wis cedhak.

18 Para kang padha ora angèstu marang iku padha anggégé, dénépara kang angèstu padha wedi marang iku, sarta padha weruh yèn iku kanyatan. O, sayekti, para kang

2222. Dhawuh punika mangandikakaken jaman nalika para titiyang wau babar pisan boten sami purun mirengaken anggènipun mumucal Kanjeng Nabi, mila sapunika panjenenganipun lajeng maringi pèpènget dhateng para titiyang wau, bilih ing dinten nalika golongan kakalih kaimpun, piyambakipun tumunten sami badhé neksèni piyambak wohipun ingkang awon pandamelipun. Kalayan terang dhawuh punika mengku suraos dhawah apipisahan kémawon rumiyin. Inggih pipisahan punika ingkang katuju ing dhawuh: saiki ora ana padudon ing antarané aku lan kowé. Dados sampun terang bilih dalasan wahyu ingkang tumurun nalika jaman wiwitan pisan, sampun wonten piweca ingkang terang bab Hijrahipun Kanjeng Nabi Suci.

2223. Dhawuh ingkang mungel kang padha amadoni ing dalem prakara Allah ing sawusé pambangun-turut konjuk marang Panjenengané, punika ingkang dipun karsakaken para pandhèrèkipun wahyu ingkang sampun-sampun, awit kitab sucinipun andhawuhaken ambangun-turut dhateng satunggaling nabi ingkang badhé rawuh ing sapengkeripun. Utawi saged ateges, ing sasampunipun para titiyang wau sami ngrasuk Islam (Bd).

2224. Uruting ukara: Allah anurunaken Kitab lan traju. Traju punika tegesipun angger-angger (Bd, JB), ingkang kanggé nimbang wewenang-wewenang tuwin kawajiban-kawajibanipun manusa. Kula aturi maspaosaken, ing ngriku tembung wadhag dipun agem sacara ruhani déning Quran Suci. Manawi bab punika dipun èngeti punapa mesthinipun, kathah prakawis ingkang angèl-angèl ingkang pinanggih salebetipun marsudi Quran Suci saged ical.

Ar. antara-nira Ar. anta-rané aku kabèh

Ar. lan

Surat 42 Purba-wisésaning Allah 1293

puguh amadoni ing dalem prakara titining mangsa, iku temen padha dumunung ing sasar kang banget.

19 Allah iku Mahawelas marang para kawula-Né; Panjenengané aparing rejeki marang sapa sing dadi karsa-Né; lan Panjenengané iku Ingkang-Prakosa, Ingkang-Kinawasa.

RUKU’ 3

Purba-wisésaning Allah punika adil

20-23. Satunggal-tunggaling tiyang punika ngundhuh tanemanipun. 24. Kasunyatan badhé katetepaken. 25, 26. Allah punika Mahawelas. 27. Mubra-mubru punika nuwuh-aken pamirong. 28, 29. Panjenenganipun anglubèraken wilasa-Nipun tikel matikel.

20 Sapa sing kapéngin panènan akhirat, Ingsun bakal muwuhi pa-nènané marang dhèwèké; lan sapa sing kapéngin panènan donya, ba-kal Ingsun paringi iku lan ana ing akhirat ora bakal ana panduman.

21 Apa ta dhèwèké padha duwé sakuthon kang awèh tatanan agama kang ora diparengaké déning Allah? Lan lamun ta oraa wis ana sabda pancasan, sayekti dhèwèkéwis padha diputus; lan sayekti para wong atindak dudu iku bakal padha olèh siksa kang nglarani.2225

22 Sira bakal andeleng wong kang atindak dudu padha wedi amarga saka apa kang wus padha dilakoni, lan iku masthi tumiba marang dhèwèké; wondéné para kang angèstu lan anglakoni pang-gawé becik iku bakal padha ana ing bumining patamanan kang loh-

2225. Tembung pancasan punika pancasan ingkang sampun kadhawahaken, inggih punika bilih para atindak dédé badhé dipun paringi inah, murih para titiyang wau angsala kelonggaran ambangun awakipun.

Ar. adoh


Ar. pinako-lih


jinawi; ana ing ngarsaning Pangé-rané bakal padha olèh apa sing dikarepaké; iku lubèring paparing kang agung.

23 Iku bubungah kang diwartak-aké déning Allah marang para kawula-Né kang padha angèstu lan anglakoni panggawé becik. Cala-thua: Aku ora anjaluk pituwas marang kowé ingatasé prakara iku kajaba katresnan marang kra-bat;2226 lan sapa sing anglakoni kabecikan, ing kono Ingsun bakal amuwuhi kabecikan marang dhè-wèké; sayekti Allah iku Apara-marta, Sukur.

24 Apa ta dhèwèké padha cala-thu: Dhèwèké agawé gogorohan tumrap marang Allah? Lah yèn Allah angarsakna, Panjenengané bakal anutup atinira;2227 lan Allah bakal anglebur barang goroh sarta anetepaké barang yakti kalawan

2226. Para mufassirin ingkang kathah-kathah sami anggadhahi pamanggih, bilih katresnan dhateng krabat, ingkang kadhawuhaken wonten ngriki, punika ateges tresna dhateng krabatipun Kanjeng Nabi. Nanging ing dhawuh ngriki boten wonten satunggal punapa ingkang murugaken dhawuh punika winastan suraosipun, sarta teges makaten wau boten dipun ajengi I’Ab. (Bkh). Déné kalèntuning panyuraos wau margi kirang patitis anggènipun nyuraos tegesipun tembung illâ (mirsanana 59). Suraosing dhawuh, sanès kok tresna dhateng krabat wau pituwas ingkang dipun pundhut Kanjeng Nabi. Déné suraosipun ingkang leres, inggih punika: Aku ora anjaluk pituwas apa-apa marang kowé; déné panjalukku marang kowé, kowé padha tresnaa marang krabatmu. Bangsa Arab punika kénging winastan sasambetan krabat ingkang rapet satunggal lan satunggalipun; suprandéné tansah peperangan tanpa wonten kèndel-kèndelipun. Para titiyang wau sami dipun dhawuhi ngèndeli anggènipun tansah peperangan sami bangsa piyambak, sarta lajeng samia tresna-tinresnanan satunggal kaliyan satunggalipun. Utawi saged mengku suraos, Kanjeng Nabi mundhut dhateng para titiyang wau murih sami ngèndelana anggènipun nganiaya dhateng panjenenganipun, sarta lajeng sami tresnaa dhateng panjenenganipun kados tresnanipun dhateng krabat piyambak, amargi sadaya pancer punika satunggal lan satunggalipun taksih magepokan sanak (I’Ab-Bkh).

2227. Panggalihipun Kanjeng Nabi dipun ecap, punika boten kok ateges dipun ecap lumawan yakti ingkang kawahyokaken dhateng panjenenganipun, nanging dipun ecap murih tetegipun lumawan pangawon-awonipun para titiyang wau, jalaran para titiyang wau sami ngawon-awon ing Kanjeng Nabi lan mastani panjenenganipun tukang dora-cara (Bd). Langkung-langkung teges makaten punika cocog kaliyan suraosing dhawuh ing ngajeng saha ing wingkingipun, awit sarana anyirnakaken panggorohan tuwin anjumenengaken yakti, pangawon-awon mesthi lajeng kèndel, dados panggalihipun Kanjeng Nabi lajeng teteg lumawan para titiyang wau.

Ar. amako-lih

Ar. angecap ing

Surat 42 Para mukmin kedah sabar 1295

sabda-Né;2228 sayekti Panjene-ngané iku Angudanèni marang apa kang ana ing dhadha-dhadha.

25 Lan Panjenengané iku Kang-anampani pitobating kawula-Né sarta angapura panggawé dudu apa déné angudanèni apa panggawému;

26 Lan Panjenengané anyemba-dani para kang padha angèstu sarta anglakoni panggawé becik apa déné amuwuhi lubèring paparing-É marang dhèwèké; déné para kafir bakal padha olèh siksa kang abot.

27 Lan manawa Allah anjembar-aké rijeki marang para kawula-Né, masthi iki padha mirong ana ing bumi; ananging anggoné anurun-aké kalawan taker apa sakarsa-Né; sayekti Allah iku marang para kawula-Né Waspada, Udani.

28 Lan Panjenengané iku Kang anurunaké udan ing sawisé dhè-wèké padha pedhot pangarep-arepé sarta anggelar wilasa-Né; lan Pan-jenengané iku Ingkang-Angayomi, Ingkang-Pinuji.

29 Lan sawenèhing tandha-tandha-Né yaiku tumitahing langit-langit lan bumi sarta anggon-É anyebar sato kéwan ana ing saka-ro-karoné; lan samangsa ngarsak-aké, Panjenengané iku angimpun iku kawasa.

RUKU’ 4

Para mukmin kedah sabar

30-36. Purba wisésanipun Pangéran dhateng manusa punika cetha amengku wilasa. 37, 38. Para mukmin kedah anyingkiri awon sarta tinuntun asarana golonging rembag. 39-43. Sami gadhah wewenang ambélani dhiri, ananging sabar langkung prayogi.

2228. Dhawuh punika mengku piweca-piweca ingkang kanyataaning wahananipun mesthi badhé mahanan yakti jumeneng kalayan kiyat.

Ut. ati

Ar. lan

Ar. dhèwèké


30 Lan bilai apa baé kang ange-nani sira, lah iku amarga saka pang-gawéné tangan-tanganira, éwadéné (dosanira) sing akèh Panjenengané angapura.

31 Lan ana ing bumi sira ora bisa angoncati, sarta sira ora bakal duwé pangayoman utawa panulung saliyané Allah.

32 Lan sawenèhing tandha-tan-dha-Né yaiku prau-prau ing sagara kaya gunung-gunung.

33 Manawa Panjenengané angar-sakna, Panjenengané angendheg-aké angin, banjur (prau) iku ku-mambang mandheg; sayekti ing kono iku temen ana tandha-tandha tumrap sarupaning wong kang pa-dha sabar, wong kang sukur.

34 Utawa Panjenengané saged anyirnakaké iku amarga saka pang-gawéné, éwadéné sing akèh Panje-nengané angapura;2229

35 Lan (dimèn) para kang mado-ni timbalan-timbalan-Ingsun padha weruh, (yèn) dhèwèké ora padha olèh papan pangungsèn.

36 Mulané sadhéngah barang kang diparingaké marang sira, iku mung pasadhiyan kauripan donya, sarta apa kang ana ngarsaning Allah iku luwih becik sarta luwih langgeng, tumrap para kang padha angèstu sarta marang Pangérané padha sumarah.

2229. Baita ing ayat kakalih punika, inggih punika baitaning prakawisipun titiyang kafir Makkah, ingkang ing wekasanipun mesthi badhé nemahi karisakan; suprandéné pangrengkuhipun Allah dhateng piyambakipun kalayan adhadhasar welas lan asih, inggih punika sarana maringi pangapunten dhateng pandamelipun duraka ingkang sapérangan kathah. Ayat candhakipun nyethakaken suraos ingkang kados makaten punika, sarana dhawuh anggatosaken dhateng gumelaring kanyataan bilih pratélan wau minangka pèpènget dhateng para ingkang mabeni timbalan-timbalanipun Allah, inggih punika titiyang Makkah, bilih badhé boten angsal pangayoman samangsa baitanipun nemahi karisakan.

Ar. lan

Ar. lan ora

Ar. sumèlèh ing gegeré ora obah

Surat 42 Para mukmin kedah sabar 1297

37 Lan para kang padha nying-kiri dosa gedhé-gedhé sarta pang-gawé nistha, apa déné nalikané dhèwèké nesu, awèh pangapura.

38 Lan para kang padha nyan-dikani marang Pangérané sarta anjumenengaké salat – sarta pa-préntahané (diputus asarana) padhadirembug sakancané – sarta padha amèwèhaké paparing-Ingsun ma-rang dhèwèké.2230

39 Lan para kang padha luma-wan ambélani dhiri nalikané panga-niaya gedhé angenani awaké.2231

2230. Wahyu ingkang tumurun ing Makkah jaman wiwitan sampun wonten dhawuh ingkang mungel: papréntahane diputus asarana padha dirembug sakancané, punika sakalangkung wigatos. Kedah dipun pèngeti bilih wahyu ing jaman wiwitan punika mengku piweca-piweca ingkang terang, bab paprangan antawisipun wadyabala Quraisy ingkang kiyat lan kaum Muslimin ingkang namung sakedhik cacah jiwanipun, tuwin bab badhé jumenengipun karatoning Islam minangka angsal-angsalaning peperangan wau. Lah punika salah satunggaling ayat-ayatipun Quran ingkang suka pasaksèn ingkang terang dhateng prakawis adegipun karatoning Islam wau. Kados adat sabenipun ing ngriki para Muslimin kadhawuhan nindakaken sembahyang tuwin andanakaken rijeki paparingipun Allah. Nanging ing antawisipun dhawuh warni kalih punika, ingkang wonten ing Quran Suci mesthi kadhawuhaken sasarengan, wonten dhawuh malih ingkang angka tiga, inggih punika: Sarta papréntahané diputus asarana padha dirembug sakancané. Sampun terang bilih nalika jaman wiwitan wau para Muslimin boten ngalami prakawis-prakawis ingkang wigatos, ingkang betah dipun rembag sasarengan wonten ing majlis syura (babadan wakiling rakyat); suprandéné ing antawisipun dhawuh warni kalih ingkang dados tatalesing gesangipun Islam ingkang sajati wau, dipun seseli dhawuh ingkang angka tiga, ingkang andhawuhaken pirembagipun majlis syura dados paugeran. Dados tétéla manawi dhawuh punika minangka kanggé sedhiya-sedhiya anggènipun para Muslimin badhé ngiguhaken prakawising praja ingkang wigatos-wigatos tuwin salwiring prakawis ingkang magepokan kaliyan begja cilakaning umat. Menggah ing sajatos-jatosipun tembung amr ingkang kula jarwani papréntahan, punika tegesipun paréntah; tembung amrullâh, ingkang tegesipun paréntahé Allah,punika asring mengku teges jumenenging karatonipun Pangéran, ingkang tegesipun karatoning Islam. Awit saking punika dados tembung amr ingkang kagem wonten ngriki punika mengku teges karatoning Islam, ingkang iguhing prakawisipun kedah katindakaken mawi pirembaganipun wakiling rakyat (majlis syura). Dhawuh punika ateges bilih para Muslimin badhé kaparéntah sarana majlis syura, awit para Muslimin kadhawuhan bilih sabarang ingkang kaanggep paréntah, punika kedah prakawis ingkang sampun kaputus majlis syura wau. Kalayan tatanan punika, agami Islam masang tatalesing papréntahan mawi parlemén, sarta nalika jamanipun Khalifah sakawan, papréntahan mawi parlemén wau sampun katindakaken. Saben wonten prakawis ingkang wigatos, Khalifah andhawuhaken supados dipun rembag wonten majlis syura. Anggumunaken sanget manawi papréntahan mawi parlemén wau ing sapunika dipun anggep bangsa Éropah prakawis ingkang anyar babar pisan tumrap Islam sarta boten cocog tumrap titiyang Muslimin.

2231. Tembung intashara punika manawi bawa piyambak ateges rumeksa diri lumawan tiyang ingkang ambek sia dhateng piyambakipun (TA-LL). Manawi dipun sambeti ing min, ateges males.Teges ingkang angka satunggal wau ingkang cocog dipun anggé wonten ing ngriki, awit ing ngriki boten kasambetan min.



40 Lan wawalesing piala iku pidana satimbangé, ananging sapa sing angapura sarta ambecikaké tindaké, pituwasé bakal olèh saka ing Allah; sayekti Panjenengané iku ora tresna marang wong-wong kang atindak dudu.2232

41 Lan sapa-sapa sing lumawan-ambélani-dhiri sawisé kinaniaya, yaiki wong kang ora ana dalané (kanggo nacad).

42 Dalan (kanggo nacad) iku mung tumuju marang para kang padha anganiaya para manusa sarta padha mirong ana ing bumi kala-wan ora bener; iki bakal padha olèh siksa kang anglarani.

43 Lan sapa-sapa sing ambek sabar lan ambek ngapura, sayekti iki éwoné prakara-prakara kang panindaké kudu ditetapaké.

RUKU’ 5

Wahyuning Pangéran punika nuntun dhateng leres

44-47. Awoning kawontenanipun para tiyang ingkang atindak dédé. 48. Manusa anggènipun boten sumerep ing panarimah. 49, 50. Allah punika ingkang andadosaken

2232. Tatanan adiluhung bab ngapunten ing awon kadhawuhaken wonten ing dhawuh punika. Tatanan wau netepaken: awon punika kedah kawales mawi pidana samurwat kaliyan awon wau. Ing ngriki dipun pèngetana, pidana ingkang katandukaken dhateng awon punika winastan sayyiah,jawinipun awon; mila makaten awit tiyang Arab punika manawi mastani piwalesipun awon, punika mawi tembung wastanipun awon wau (mirsanana 27). Dipun pèngetana ugi pidana wau kedah samurwat kaliyan awonipun. Pranyata punika wawates ingkang adil tuwin saleres-leresipun sarta piwulang ingkang adi-éndah punika, ingkang medharaken satunggaling tiyang, ingkang umatipun gadhah pangadatan mejahi tiyang sapancer ngantos tumpes sadaya, namung sabab salah satunggaling warganipun pancer wau atindak lepat ingkang sapélé sanget. Sapisan malih kula aturaken “apura” boten kok dipun singkur, lan inggih boten teka kawejangaken sacara muluk lan adakik-dakik, ngantos boten saged tumindhak. Ing Islam boten wonten piwulang ingkang langkung ing wates, kados déné untu winales untu, sarta inggih boten wonten piwulang kosok wangsulipun punika, inggih punika ngulungaken pipi ingkang kiwa ing sasampunipun pipi ingkang tengen dipun tapuki, utawi nyukakakenrasukan dhateng tiyang ingkang sampun ngrebat kotanging sadhèrèkipun. Ngapunten, punika pancèn sarana ingkang adiluhung saha adi-éndah temenan, manawi apunten wau saged ngleresaken prakawis tuwin saged mahanani saé tumrap tiyangipun ingkang atindak lepat. Sedya ingkang kedah tansah kaèsthi, inggih punika nyaékaken, sami ugi punapa sarana nandukaken pidana samurwatipun, punapa sarana ngapunten; waton sedya wau saged kagayuh.

Ar. piala

Surat 42 Wahyuning Pangéran 1299

tangkar-tumangkar. 51. Wewedhar sabda punika kados pundi anggènipun maringaken. 52, 53. Quran punika papadhang.

44 Lan sapa sing digawé sasar déning Allah,a lah ora duwé panga-yoman ing saliyané Panjenengané; lan sira bakal andeleng para wong kang atindak dudu nalikané padha andeleng siksa padha calathu: Apa ana dalané bali?

45 Lan sira bakal andeleng dhèwèké padha diajokaké mrono kalawan padha amarikelu amarga saka anggoné asor, padha andeleng kalawan pandeleng kang miris.2233

Lan para kang padha angèstu aca-lathu: Sayekti wong kang kapitu-nan iku para kang padha amitunani awaké dhéwé sarta ahliné ing dina kiyamat. O, sayekti, wong kang atindak dudu iku bakal dumunung ana ing siksa kang tetep.

46 Lan dhèwèké ora bakal duwé mitra kang padha mitulungi awaké saliyané Allah; lan sapa sing digawé sasar déning Allah, iku ora bakal padha olèh dalan.

47 Padha nyandikanana marang Pangéranira ing sadurungé tekané dina saka ing Allah kang ora ana panulaké; ing dina iku sira ora bakal olèh pangungsèn sarta ora bakal sira bisa anyélaki.

48 Ananging manawa dhèwèké padha maléngos, lah anggon-Ingsun angutus sira iku ora kok supaya dadi panjaga marang dhèwèké; sasangganira iku mung anekakaké (ayahan); lan sayekti,

2233. Dipun pèngetana, marambah-rambah kasebutaken bilih asor punika panunggilanipun siksa naraka.

a. 44 Ar. sawisé


manusa iku, samangsa Ingsun icip-aké wilasa-Ningsun, ambungahi marang (wilasa-Ningsun) iku; lan manawa cilaka angenani awaké amarga saka panggawéning tangané kang uwis-uwis, sayekti manusa banjur ora duwé panarima.

49 Kagunganing Allah karato-ning langit-langit lan bumi iku; Panjenengané anitahaké apa sakar-sa-Né, Panjenengané aparing anak wadon marang sapa sing dadi karsa-Né sarta aparing anak lanang marang sapa sing dadi karsa-Né.

50 Utawa Panjenengané andadèk-aké dhèwèké rong warna, lanang lan wadon; sarta Panjenengané andadèkaké gabug marang sapa sing dadi karsa-Né; sayekti Panje-nengané iku Ingkang-Nguningani, Ingkang-Kawasa.2234

51 Lan tumrap sawijining ma-nusa, ora pisan kok Allah iku ngandika marang dhèwèké, kajaba kalawan wahyu, utawa saka sabu-rining warana, utawa kalawan angutus sawijining utusan banjur amedharaké kalawan idiné Panjene-ngané apa kang dadi karsa-Né;2235

sayekti Panjenengané iku Luhur, Wicaksana.

2234. Gadhah anak medal èstri punika bangsa Arab kaanggep kecilakan. Déné wontenipun kados makaten wau margi ing babrayan Arab tiyang èstri punika dipun anggep asor sanget. Éwah-éwahan ingkang anggawokaken, ingkang dipun wontenaken agami Islam tumrap lenggahipun wanita, kalayan terang dipun cacalani, wonten ing dhawuh ingkang tumurun ing Makkah nalika jaman wiwitan punika. Ing ngriki anak èstri dhawah ngajeng; dados anak èstri kasebutaken langkung rumiyin katimbang anak jaler, punika kalayan terang mengku maksud ingkang anedahaken, bilih anak èstri punika boten prabéda lan anak jaler, sami nugrahaning Pangéran ingkang ageng; manawi boten malah langkung ageng. Punika kula aturi nandhing kaliyan kawontenan ing tanah Arab sadèrèngipun Kanjeng Nabi Suci: “Lan nalika dhèwèké salah siji diwenèhi pawarta bubungah arupa lahiré anak wadon, rainé peteng sarta dhèwèké kebak anawung bendu. Andhelik sumingkir saka wong-wong, amarga barang bubungah kang diwartakaké kang awujud ala iku. Apa ta iki arep dilastarékaké kalawan nandhang ina, apa ta arep dipendhem ing lemah urip-uripan?” (16: 58, 59).

2235. Ayat punika anedahaken kados pundi caranipun manawi Gusti Allah ngandika dhateng

Ar. wong

Ar. wong

Ut. wewe-dhar


52 Lan iya kaya mangkéné iki2236 anggon Ingsun amedharaké Kitab-winahyu marang sira saka paréntah-Ingsun.2236A Mauné sira ora weruh Kitab iku apa, mang-kono uga iman, ananging iku Ing-sun dadèkaké papadhang, Ingsun agem nuntun para kawula-Ningsun endi kang dadi kapareng-Ingsun; lan sayekti sira iku anuntun ma-rang dalan kang bener:

satunggaling tiyang utawi amedharaken keparenging karsa-Nipun dhateng tiyang wau. Kasebutaken warni tiga caranipun (1) Sarana wahyu; limrahipun ing basa Jawi dipun lugokaken tembungipun, inggih punika wahyu (manawi perlu dipun jarwakaken malih: wewedhar). Nanging tegesipun ingkang sakawit .

tembung wahyu punika isarah ingkang rikat (Rgh), sarta rèhning ingkang kapangandikakaken wonten ing ngriki punika warni-warnining wahyu, mila teges ingkang dipun karsakaken punika mesthi inggih tegesipun tembung ingkang sakawit wau. Dados, sabda ingkang dipun ilhamaken (murih gampilipun kula jarwani dipun wisikaken) dhateng manahipun para nabi tuwin para tiyang tulus, punika kasebut wahyu (wahyu utawi wewedhar), awit tumandhukipun sabda wau kados déné isarah ingkang rikat, ingkang kawisikaken terus dhateng manahipun tiyang ingkang tampi ‘

wewedhar wau (Rgh: ). Lah inggih manut teges punika, wahyu ingkang dipun pangandikakaken wonten ing Quran kaparingaken dhateng ingkang ibu Kanjeng Nabi Musa (28: 7), tuwin dhateng para sahabatipun Kanjeng Nabi ‘Isa 15: 111), jer sadaya wau sanès nabi. Luyut, kénging kaèwokaken wewedhar punika. (2) Cara ingkang angka kalih manawi Gusti Allah ngandika dhateng kawula-Nipun, inggih punika ngandika saking sawingkinging warana, liripun sabda saged kapireng tiyang ingkang dipun ajak imbalwacana kadi déné saking sawingkinging aling-aling. Suwantenipun kapireng, nanging ingkang nyuwanten boten katingal ing mripat. (3) Wedharing sabda ingkang angka tiga, inggih punika Pangéran Ingkang Mahaluhur miji satunggaling utusan – malaikat – ingandikakaken ngimbalaken dhawuh dhateng tiyang ingkang dipun karsakaken Pangéran tampi pangandika. Lah punika wewedhar utawi wahyu ingkang peng-pengan piyambak tuwin ingkang cetha piyambak, lan inggih kados makaten punika tumuruning wahyu Quran dhateng Kanjeng Nabi Suci punika, inggih ;

punika kawaosaken malaikat Jibril. Wahyu punika winastan jawinipun wahyu kang winaca. Wahyu makaten punika ngemungaken kaparingaken dhateng para andika nabi, déné wahyu sanèsipun, ingkang kalih warni wau, ugi saged dipun paringaken dhateng para titiyang tulus ingkang boten kajumenengaken nabi. Nanging dipun èngetana bilih tumrap sadaya wau, tiyang ingkang tampi wahyu pinaringan sawenèh indriya sanès. Piyambakipun saged nyumerepi barang ingkang tiyang sanès boten sumerep, sarta saged mirengaken dhawuh ingkang tiyang sanès boten saged mireng. Dados, anggènipun mirengaken, ningali tuwin ngraosaken barang-barang ingkang tiyang sanès boten saged mireng, ningali utawi ngraosaken wau, mawi indriya ingkang kénging winastan indriya ruhani.

2236. Kaya mangkono punika ingkang dipun karsakaken tumuruning wahyu ingkang angka tiga kasebut nginggil, awit kapangandikakaken marambah-rambah Quran Suci punika kaampil ruh pinitados utawi malaikat Jibril (2: 97; 26: 193).

2236A. Tembung rûh dipun pigunakaken kalayan mengku teges ilham utawi wahyu (wangsit utawi wewedhar) punika sampun gumathok wontenipun dhawuh punika. Ruh ing ngriki Quran. Kula aturi nocogaken kaliyan 17: 85, tuwin wontenipun dhawuh amri rabbi (kalawan paréntahé Pangéranku) ing ngriku saha amrina (kalayan paréntah-Ingsun) ing ngriki, lah lajeng sampun boten wonten semang-semangipun malih bilih rûh ing 17: 85 punika tegesipun Quran.

Ut. amah-yokaké

Ar. lan ora (weruh)


53 Dalaning Allah, Kang kagu-ngan sabarang kang ana ing langit-langit lan sabarang kang ana ing bumi; O, sayekti marang Allah wekasaning paraning sabarang prakara.

_____________

Ar. kagu-ngan-É

SURAT 43

AZ-ZUKHRUF

(Papaès)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Mahatunggalipun Allah. Ruku’ 2. Manembah-pangéran-kathah dipun lepataken. Ruku’ 3. Pamilihipun Allah dhateng nabi. Ruku’ 4. Sarana kanggé anggayuh kaluhuran. Ruku’ 5. Panglawanipun raja Fir’aun dhateng Kanjeng Nabi Musa. Ruku’ 6. Lenggahipun Kanjeng Nabi ‘Isa dados nabi. Ruku’ 7. Papanthan kalih.

Namanipun

“Az-Zukhruf” utawi “Papaès” punika surat ingkang sakawan tumrap golongan Hâmîm, sarta kanamakaken makaten punika mirid saking zukhruf ingkang kasebutaken ing ayat 35, ing ngriku katerangaken bilih papaèsipun gesang ingkang asor, punika asring nebihaken manusa saking yakti. Babipun ingkang karembag tuwin titimangsanipun nalika katurunaken, sampun karembag wonten ing katerangan ingkang mangka purwakaning surat 40.

Ingkang kawarsitakaken

Boten prabéda lan sadaya surat ing dalem golongan punika, surat punika dipun wiwiti kalayan bayawara bilih Quran punika wahyu saking ngarsanipun Pangéran Ingkang-Mahaluhur. Salajengipun lajeng anerangaken bilih nadyan titiyang Arab punika sami “luluwihan”, éwadéné piyambakipun meksa kaparingan juru-pèpènget. Kasawijènipun Pangéran lajeng kaundhangaken, awit sedyanipun ingkang baku piyambak wahyuning Pangéran punika badhé anjumenengaken Kasawijènipun Pangéran wau. Ruku’ ingkang kaping kalih kamligèkaken kanggé nglepataken sawarnining kamusyrikan. Ruku’ ingkang kaping tiga kawiwitan kalayan nyebutaken Kanjeng Nabi Ibrahim, ingkang para wayahipun kathah ingkang kapilih déning Pangéran, sarta sasampunipun nyebutaken bab angemohi Kanjeng Nabi, lajeng maringi wangsulan dhateng panyédha, punapa déné boten tiyang ingkang ageng pangaruhipun ingkang pinilih ngampil ayahaning Pangéran. Ruku’ ingkang kaping sakawan nerangaken bilih Quran badhé adamel umat anggayuh ing kaluhuran, awit saking punika para titiyang ingkang margi dipun sasaraken mitra-mitranipun awon lajeng angemohi Quran, mesthi badhé kaduwung dhateng tindakipun. Ruku’ ingkang kaping gangsal nerangaken bilih nadyan ratu binathara kados déné raja Fir’aun inggih dipun lebur sareng piyambakipun milawani ing Kanjeng Nabi Musa. Ruku’ ingkang kaping nem nyebutaken kanabianipun Kanjeng Nabi ‘Isa tuwin panyédhanipun para manembah brahala; para titiyang punika dipun pangandikani bilih Kanjeng Nabi ‘Isa punika boten langkung kajawi nabi blaka, kalenggahanipun boten kénging dipun anggé ngleresaken anggènipun sami manembah brahala. Ruku’ ingkang wekasan nandhing nasib ingkang kasandhang papanthan kalih, para angèstu lan para kafir.

_____________

Papaès Juz XXV 1304

RUKU’ 1

Mahatunggalipun Allah

1-4. Quran basa Arab. 5. Pèpènget punika boten badhé boten kaparingaken dhateng bangsa ingkang mlangkah wates. 6-8. Bangsa-bangsa ing kina sami anggugujeng para nabinipun sarta sami dipun lebur. 9-15. Mahatunggalipun Pangéran katitik saking titah-Ipun sarta nugrahanipun dhateng manusa.

Kalawan asmaning Allah, Ingkang-Mahamurah, Ingkang Mahaasih


2 Waspadaknab Kitab kang agawé terang iku:

3 Sayekti, iku Ingsun dadèkaké Quran basa Arab, supaya sira padha mangerti.

4 Sayekti, iku ana ing sajroné aslining Kitab ing ngarsa-Ningsun, satuhu luhur, kebak kawicaksa-nan.2237

5 Lah apa ta Ingsun babar pisan ora bakal amaringi pépéling marang sira ing sarèhning sira iku bangsa kang mlangkah wates?2238

2237. Ummu-l-kitâb punika wantahipun ateges baboning Kitab. Surat ingkang mangka bubukaning Quran (surat Fatihah) ugi dipun namakaken makaten punika, jalaran surat Fatihah wau ngemot pathining Quran ing sagemblengipun. Nanging tumrap wonten ing ngriki, tembung wau ateges tukipun Quran ingkang asli; déné suraosipun, Quran punika boten saged dipun sirnakaken, awit Quran wau maujud wonten ing dalem Mahawikanipun Pangéran. Menggah ing sajatos-jatosipun, dhawuh punika mengku piweca, ingkang anggènipun angundhangaken duk nalikanipun Kanjeng Nabi taksih piyambakan tuwin apes. Piweca wau inggih punika amecakaken bilih Quran mesthi badhé dipun luhuraken wonten ing jagad, inggih margi saking anggènipun pinayungan ing mahawikanipun Pangéran wau. Katranganipun sanès dhawuh punika, inggih punika mengku suraos nyebutaken wontenipun piweca-piweca ingkang terang bab badhé rawuhipun Kanjeng Nabi Suci kados déné ingkang kasebut ing Bébel. Minangka conto kadosta piweca ingkang kasebut ing Pangandharing Toret 18: 15-18, ingkang medharaken piweca ingkang namung mathuk manawi kacundhukaken kaliyan rawuhipun Kanjeng Nabi Suci.

2238. Tembung dhikr ing ngriki kénging dipun tegesi juru-pèpènget utawi kaluhuran. Manawi dipun tegesi juru-pèpènget, mengku suraos bilih Gusti Allah boten badhé angèndeli anggènipun maringi susulang dhateng kaum ingkang nglangkungi wates; déné manawi dipun tegesi kaluhuran,mengku suraos Panjenenganipun karsa badhé ngangkat ing ngaluhur kaum ingkang anggènipun “nglangkungi wates,” ngantos kados déné boten kénging dipun dandosi malih.

a. 2171

b. 2099

Ut. ange-dohaké ka-mulyan saha

Surat 43 Mahatunggalipun Allah 1305

6 Lan wis pira baé nabi kang Ingsun utus marang bangsa kang dhisik-dhisik.

7 Lan ora kena ora nabi kang nekani dhèwèké masthi diguguyu.

8 Banjur wis Ingsun lebur (bangsa) kang ngungkuli iki kaku-watané, lan lalakoné bangsa kuna-kuna iku makolèhi.2239

9 Lan manawa dhèwèké padha sira takoni: Sapa sing nitahaké langit-langit lan bumi, amasthi ba-kal padha calathu: Kang nitahaké iku Ingkang-Kawasa, Ingkang-Ngudanèni.

10 Kang andadèkaké bumi dadi palèrènan tumrap marang sira sarta andadèkaké dalan-dalan ana ing kono tumrap marang sira, supaya sira padha ngambah dalan bener:

11 Sarta Kang anurunaké banyu saka mendhung kalawan taker; tumuli iku Ingsun anggo angurip-aké tanah kang mati; iya kaya mangkono anggonira bakal diwe-tokaké:2240

12 Lan Kang anitahaké samuba-rang jodhon-jodhon, lan andadèk-aké tumrap marang sira prau sarta rajakaya kang padha sira tung-gangi,

2239. tegesipun pangucap iku makolèhi (LL) Tegesipun ingkang limrah kaserat wonten ing margin.

2240. Dhawuh punika wigatos dhawuh anggatosaken dhateng angger-angger ingkang tumindhak wonten ing ngalam wadhag, kanggé anedahaken bilih ing ngalam ruhani inggih ambetahaken angger-angger ingkang kados makaten wau ugi. Jawah ingkang tumurun saking langit anggesangaken bumi ingkang pejah; makaten ugi wahyuning Pangéran, inggih badhé anggesangaken bangsa Arab ingkang klelep wonten ing dalem kabodhoan tuwin gugon-tuhon, ingkang menggah ing ruhani, budi-pakarti tuwin akal-budinipun dados bangsa ingkang pejah.

Ar. ing

Ut. kupiya-néUt. wis kala-kon


13 Supaya sira jejeg ana ing gegeré, banjur padha angéling-éling nugrahaning Pangéranira nali-kané sira wus padha jejeg lungguh ing dhuwuré karo munjuk: Maha-suci Ingkang ambangun turutaken punika dhateng kawula sarta maka-ten punika kawula sami boten saged,

14 Sarta saèstu, dhateng Pangé-ran kawula kedahipun wangsul kawula.

15 Lan dhèwèké padha ngang-gep, sawenèhing para kawula-Né dadi pérangan tumrap Panjene-ngané; temen manusa iku yekti tétéla ora atur panuwun.

RUKU’ 2

Manembah pangéran kathah dipun lepataken

16-19. Sami nganggep bilih Allah aputra èstri. 20-23. Sami naluri luluhuripun. 24, 25. Pandumipun para ingkang sami angemohi kasunyatan.

16 Kapriyé, apa Panjenengané mundhut putra wadon saka apa kang tinitahaké, sarta amilih sira duwé anak lanang?a

17 Lan samangsa salah sawijiné diwartani bubungah kalawan ba-rang kang digambar-gambaraké tumrap marang Ingkang-Maha-murah, rainé dadi ireng sarta dhè-wèké muring-muring.

18 Apa ta kang pinalut ing pa-paès sarta kang ana ing sajroning padudon ora bisa agawé terang!2241

2241. Ingkang dipun karsakaken ing ayat punika brahala-brahala, ingkang sami dipun rengga-rengga mawi papaès. Brahala-brahala boten saged wicantenan punika dipun anggé bukti dening Kanjeng Nabi Ibrahim kanggé anggorohaken kapangérananipun brahala brahala wau (21: 63), sarta brahala-brahala boten saged mangsuli panyuwunipun para ingkang nembah, punika inggih dipun anggé bukti anggorohaken kapangérananipun pedhèt mas (20: 89).

a. 1376

Surat 43 Manembah-pangéran-kathah 1307

19 Lan dhèwèké padha ngang-gep, para malaikat – mangka iki para kawulané Ingkang-Maha-murah – iku dadi (sesembahan) wadon. Apa dhèwèké iku padha anaksèni tumitahé? Pasaksiné ba-kal tinulisan sarta dhèwèké bakal padha didangu.

20 Lan padha calathu: Manawa Ingkang-Mahamurah angarsakna, amasthi aku ora bakal padha ma-nembah marang dhèwèké. Marang iki dhèwèké ora dhuwé kawruh; dhèwèké iku mung padha goroh baé.

21 Utawa, apa ing sadurungé iki Ingsun wus maringi Kitab, kang banjur padha dianggo gogondhè-lan?

22 O, ora! Calathuné: Sayekti, sing dak temu, luluhurku iku padha netepi sawijining laku, lan sayekti aku iki katuntun ngambah tapak tilasé.

23 Lan iya kaya mangkono iku; ing sadurungira, saben Ingsun angutus juru-pépéling ing sawiji-ning nagara, ora kena ora masthi wongé kang padha kapénak uripé acalathu: Sayekti, sing daktemu, luluhurku iku padha netepi sawi-jining laku, lan sayekti aku iki kang padha manut tapak tilasé.

24 (Juru-pépéling iku) acalathu: Apa ta sanajan tekaku marang kowé kalawan anggawa pituduh kang luwih becik tinimbang apa kang kotemu ditetepi luluhurmu? Calathuné: Sayekti aku iki marang barang gagawanmu kautus padha angafiri.

Ar. kangdhèwèké iku

Ar. akunemu Ut. nglung-guhi... agama Ut. ngluluri


25 Mulané Ingsun anibakaké pidana marang dhèwèké; lah dele-ngen, kapriyé wusanané wong kang padha anggorohaké.

RUKU’ 3

Pamilihipun Allah dhateng Nabi

26-28. Wasitanipun Kanjeng Nabi Ibrahim. 29, 30. Angemohi dhateng Kanjeng Nabi. 31-35. Punapa sababipun déné pilihan boten dhumawah dhateng salah satunggalipun panuntun ingkang sampun misuwur.

26 Lan nalikané Ibrahim acalathu marang pinituwané sarta kaumé: Saèstu kawula punika wisuh saking barang ingkang sampéyan sembah,

27 Angemungaken Ingkang ani-tahaken kula, awit saèstu Panjene-nganipun badhé nuntun kula.

28 Lan iku didadèkaké kalimah pinrih lestari ana ing tedhak-turuné, supaya iki padha balia,2242

29 O, balik dhèwèké iku karo luluhuré wis padha Ingsun paringi kabungahan nganti kasunyatan lan Utusan kang nerangaké (kasunya-tan iku) tumeka marang dhèwèké.

30 Lan bareng kasunyatan iku tumeka marang dhèwèké, padha calathu: Iki kemayan, lan sayekti aku iki wong kang angafiri marang iku.

31 Sarta padha calathu: Yagéné Quran iki ora diturunaké marang wong agungé nagara loro?2243

2242. Punika anedahaken bilih bangsa Arab gadhah cacriyosan gethok-tular turun-tumurun, bilih Kanjeng Nabi Ibrahim, luluhuripun, punika mulangaken Tauhid (mangéran satunggal).

2243. Kitha kakalih punika ingkang dipun kajengaken kitha Makkah lan kitha Thaif (Bd). Para titiyang wau boten sami purun manut dhateng sintena kémawon sanèsipun tiyang donya ingkang wigatos. Piyambakipun puran-purun kémawon sujud dhateng tiyang bangsa donya, nanging suthik

Ar. dhèwèké

Surat 43 Sarana panggayuhing kaluhuran 1309

32 Apa dhèwèké kang padha ngedum wilasané Pangéranira? Ingsun kang ngedum panguripané marang dhèwèké ing kauripan donya, sarta Ingsun anjunjung darajaté kang sawenèh angungkuli sawenèhé, supaya kang sawenèh angregema sawenèhé ing pamba-ngun turut; lan wilasané Pangé-ranira iku luwih becik tinimbang apa kang padha dikalumpukaké.2244

33 Lan yèn oraa sakèhing manusa bakal dadi golongan siji, amasthi wong kang angafiri ma-rang Ingkang-Mahamurah omahé Ingsun gawèkaké payon sarta on-dho kang kanggo munggah bakalé slaka,2245

34 Mangkono uga lawang-lawa-nging omahé sarta lincak kang dianggo aléléyangan.

35 Sarta papaès emas; lan iki kabèh ora liya kajaba mung pasa-dhiyan kauripan donya, déné akhi-rat, ing ngarsané Pangéranira, iku tumrap para kang anjaga dhiriné (saka ing ala).

RUKU’ 4

Sarana panggayuhing kaluhuran

35-37. Sakuthu ingkang awon. 38-39. Piduwungipun. 40. Sami budheg sarta sami picek. 41-42. Wusananipun awon. 43. Kanjeng Nabi kedah gondhèlan wewedharing

manawi dhateng tiyangipun Gusti Allah. Kesangeten sanget anggènipun asor saha andonyani pepénginanipun, ngantos kaluhuraning budi pakarti tumrap piyambakipun atanpa aji babar pisan.

2244. Terangipun, kawontenanipun lahir para manusa punika béda-béda: makaten ugi sifat-sifatipun ruhani tuwin budi-pakarti, inggih boten sami. Gusti Allah anggènipun milih tiyang kajumenengaken dados nabi, boten gumantung dhateng kathahing bandhanipun, nanging dhateng kaluhuraning jiwanipun. Para titiyang wau nganggé ukuran kathahing bandha, nanging Gusti Allah ngagem ukuran kaluhuraning budi pakarti.

2245. Tumrap Gusti Allah mas lan salaka punika boten wonten aosipun. Panjenenganipun yekti badhé maringaken mas lan salaka wau kalayan mluwah-mluwah mligi dhateng para angèstu, saupami botena sampun kathah umat ingkang kesasar panggodhanipun mas lan salaka wau.

Ar. ingan-tarané

Ar. ing dra-jat-drajat

Ar. lan

Ar. lan


sabda. 44. Punika badhé anjunjung bangsa Arab dhateng kaluhuran. 45. Sadaya nabi punika masitakaken Mahatunggalipun Gusti Allah.

36 Lan sapa sing méngo saka éling marang Ingkang-Mahamurah, Ingsun anyadhiyakaké sétan tumrap marang dhèwèké; banjur iku dadi kancané.2246

37 Lan sayekti iki padha anyim-pangaké dhèwèké saka ing dalan (kang bener) sarta dhèwèké padha ngira, yèn awaké iku miturut tun-tunan bener:

38 Nganti, samangsané dhèwèké tumeka marang Ingsun, acalathu: O, mbok iya antarané aku karo kowé iku diedohna kaya wétan karo kulon;2247 lah ala kanca iku!

39 Lan sarèhning sira wus padha atindak dudu, (mulané) ing dina iki ora bakal migunani marang sira, déné sira padha dadi sakuthu ing dalem pasiksan.

40 Lan apa ta sira bisa agawé krunguné wong budheg utawa awèh pituduh wong wuta sarta sapa-sapa kang dumunung ing sasar kang tétéla?

41 Ananging manawa ta Ingsun amundhut sira, meksa Ingsun bakal nibakaké patrapan marang dhè-wèké;

42 Utawa, temen Ingsun bakal meruhaké marang sira apa kang wus Ingsun janjèkaké marang dhè-

2246. Nitik dhawuh-dhawuh candhakipun, sétan ing ngriki boten sanès mitra-awonipun tiyang ingkang nuntun piyambakipun dhateng awon.

2247. Tembung ingkang kula jarwani Wétan lan Kulon punika masyriqain ingkang wantahipun ateges Wétan loro. Nanging tatsniyah (rembagan ingkang nedahaken barang kalih) ingkang kados makaten punika asring ateges barangipun dalasan kosokwangsulipun. Dados masyriqain punika ateges panggonan malèthèking srengéngé lan panggonan suruping srengéngé (M, Q-LL).

Ar. anta-rané

Surat 43 Panglawanipun Fir’aun 1311

wèké;2248 amarga sayekti Ingsun iki Ingkang-kawasa amisésa marang dhèwèké.

43 Mulané gondhèlana marang kang diwedharaké marang sira; sayekti sira iku dumunung ing dalan kang bener.

44 Lan sayekti iki temen pépé-ling tumrap marang sira sarta tumrap kaumira,2249 lan sira tumuli bakal didangu.

45 Lan takona para utusan-Ing-sun kang Ingsun utus sadurungira; Apa Ingsun (tau) andadèkaké se-sembahan-sesembahan kang kudu dikawulani kajaba Ingkang-Maha-murah.

RUKU’ 5

Panglawanipun Fir’aun dhateng Kanjeng Nabi Musa

46, 47. Fir’aun sawadyanipun anggugujeng dhateng ayahanipun Kanjeng Nabi Musa. 48-54. Tandha-tandha dipun sumerepaken, ananging tanpa damel. 55-56. Sami kinelem.

46 Sayekti, temen Ingsun wus angutus Musa kalawan timbalan-timbalan-Ingsun marang Fir’aun sarta para pinutuwané, banjur cala-thu: Saèstu kula punika utusanipun Pangéraning ngalam sadaya.

2248. Janji ingkang terang gamblang, ingkang anjanjèkaken badhé dhumawahipun siksa dhateng para mengsahipun Kanjeng Nabi Suci, ing wekdal sugengipun, kadhawuhaken kalayan tetembungan ingkang ceplos wonten ing ngriki. Ayat ingkang rumiyin namung nerangaken angger-angger ingkang umum bab siksanipun tiyang duraka; nadyan sasampuning séda Kanjeng Nabi pisan, tiyang duraka tetep badhé angsal siksa. Murih pratélan ingkang umum punika boten nuwuhaken kalèntu tampi, pratélan punika lajeng dipun tungka dhawah candhakipun, ingkang mangandikakaken bilih Kanjeng Nabi mesthi badhé meningi lan nyipati kalayan nétranipun piyambak sirnaning mengsah-mengsahipun. Tembung au ingkang wonten ing wiwitaning ayat punika, kula jarwani balik (malah), awit tembung aupunika manawi kanggé nyambeti ukara, tegesipun sami kaliyan tembung bal (T.S., Mugni, Q). Mirsanana LL.

2249. Suraosipun, Quran mesthi badhé ngangkat ing ngaluhur umatipun Kanjeng Nabi; awit dhikrpunika tegesipun kaluhuran (LL).

Ut. kaagu-ngan


47 Bareng dhèwèké anekani mrono kalawan tandha-tandha-Ningsun, ing kono, iku padha diguguyu.

48 Lan saben Ingsun ameruhaké tandha, iki masthi luwih gedhé tinimbang panunggalané,2250 sarta dhèwèké padha Ingsun patrapi siksa, supaya padha balia.

49 Sarta padha calathu: É, juru-kemayan! aku suwunna marang Pangéranmu apa kang wus dijan-jèkaké ing kowé; sayekti aku iki bakal padha dadi wong kang nurut dalan bener.2251

50 Ananging bareng siksa iku Ingsun singkiraké saka awaké, ing kono dhèwèké (banjur) padha cidra ing ubaya.

51 Lan Fir’aun anguwuh ing wadyané, calathuné: É, wadyaku,apa karaton Mesir iku dudu kagu-nganku? Sarta kali-kali kang mili ing ngisorku iki? Lah apa kowé padha ora weruh?

52 Rak aku luwih becik tinim-bang iki, wong kang asor sarta prasasat ora bisa calathu cetha:

53 Lah yagéné dhèwèké ora di-anggon-anggoni gelang emas,2252

2250. Suraosipun, tandha yekti ingkang ageng-ageng kagelaraken; saben tandhayekti mesthi langkung ageng katimbang tandhayekti ingkang sampun kagelaraken.

2251. Prajangji ingkang sampun kaparingaken, inggih punika siksa namung badhé kadhawahaken manawi yakti punika dipun emohi. Mirsanana Pangentasan bab 8, ing ngriku tétéla bilih saben-saben raja Fir’aun kagelaran satunggaling tandhayekti piyambakipun mesthi lajeng nedha dhateng Kanjeng Nabi Musa supados nyuwunaken icalipun siksa, kanthi aprajanji piyambakipun boten badhé milawani malih dhateng Kanjeng Nabi Musa.

2252. Panganggepipun raja Fir’aun, manawi Kanjeng Nabi Musa punika pranyata utusanipun Pangéran Ingkang-Mahaluhur, yekti panjenenganipun kajumenengaken ratu, jalaran “gelang mas”

Ar. dhèwèké

Ut. kaumé

Surat 43 Lenggahipun Kanjeng Nabi ‘Isa 1313

utawa yagéné para malaikat ora teka anyartani dhèwèké minangka kanthi?2253

54 Dhèwèké ambobolèhi anga-beraké atiné wadyané, iki banjur padha angèstokaké; sayekti dhè-wèké iku kaum kang padha murang yekti.

55 Bareng dhèwèké padha aga-wé rengu-Ningsun, (banjur) padha Ingsun patrapi pidana, banjur padha Ingsun kelem kabèh,

56 Sarta padha Ingsun dadèkaké barang kang wus kapungkur tuwin tuladhan tumrap umat kang kari-kari.

RUKU’ 6

Lenggahipun Kanjeng Nabi ‘Isa dados Nabi

57-60. Boten sarjunipun tiyang Makkah dhateng Kanjeng Nabi ‘Isa. 61-62. Kanjeng Nabi ‘Isa minangka tandha cuthelipun sari’at Yahudi. 63-65. Wasitaniupun Kanjeng Nabi ‘Isa sarta kados pundi panampinipun. 66-67. Titining mangsa.

57 Lan nalikané anak lanangé Maryam dicaritakaké gagambarané, ing kono kaumira padha anjengèk saking prakara iku.2254

58 Sarta padha calathu: Apa se-sembahanku sing luwih becik apa dhèwèké? Olèhé padha anondèkaké

punika mengku teges bandha ingkang kathah sanget. Dhawuh punika wigatos anerangaken bilih ingkang dipun anggé pawadan raja Fir’aun angemohi Kanjeng Nabi Musa punika sami kaliyan pawadanipun titiyang Quraisy ingkang kanggé angemohi dhateng Kanjeng Nabi Suci.

2253. Terangipun, Kanjeng Nabi Musa yekti rawuh mawi kadhèrèkaken para malaikat, kados déné ratu kadhèrèkaken ing wadyabalanipun.

2254. Marambah-rambah Quran nglepataken piwulang ingkang nganggep Pangéran kagungan putra. Ing surat punika ugi, ing ruku’ sadèrèngipun ruku’ ingkang wekasan piyambak, inggih wonten dhawuh ingkang nglepataken pangandel Allah puputra wau. Nanging samangsa bab prakawis Kanjeng Nabi ‘Isa katerangaken, para titiyang kafir sami mabeni dupèh Kanjeng Nabi ‘Isa angsal pangaji-aji, mangka brahala-brahalanipun dipun wada. Lah inggih makaten punika suraosipun pratélan ingkang kasebut ing ayat candhakipun: Apik endi, sesembahanku apa dhèwèké? Terangipun, manawi seesembahanipun bangsa sanès – kadosta Kanjeng Nabi ‘Isa ingkang titiyang Nasrani kaanggep dados sesembahan – angsal pangaji-aji lah punapaa sesembahanipun bangsa piyambak boten angsal pangaji-aji ugi.


dhèwèké iku, tumrap marang sira, ora liya kajaba kanggo padudon; o, dhèwèké iku pancèn kaum kang dhemen padudon.

59 Dhèwèké iku ora liya kajaba kawula, kang wus Ingsun paringi nugraha sarta Ingsun dadèkaké conto tumrap para turun Israil.2255

60 Lan yèn ta Ingsun angar-sakna, amasthi (bisa) Ingsun anda-dèkaké para malaikat maréntah ing bumi ing antaranira.

61 Lan sayekti, iku temen kawruh tumrap titining mangsa;2256

mulané aja padha semang-semang marang iku, sarta padha mituruta aku: iki dalan kang bener.

62 Sarta aja nganti sétan iku angalang-alangi sira; sayekti dhè-wèké iku tumrapé sira mungsuh kang tétéla.

2255. Ayat punika mengku wangsulan dhateng pawadanipun titiyang Quraisy wau Kanjeng Nabi ‘Isa punika anggènipun angsal pangaji-aji boten margi dados sesembahanirun satunggaling umat, nanging margi panjenenganipun punika kawulanipun Allah ingkang tulus, ingkang sampun kaparingan nugraha Pangéran. Malah boten namung tampi nugraha kémawon Kanjeng Nabi ‘Isa punika, nanging panjenenganipun punika ugi dados contoning katulusan tumrap tiyang Israil, awit panjenenganipun punika nabi ingkang kautus dhateng titiyang Israil wau, supados dados kaca-banggala kanggé tutuladhan nindakaken katulusan. Kosokwangsulipun, para manembah-brahala malah sami nyitra titiyang agengipun pisan klelep wonten ing kanisthan. Minangka conto, sok tiyanga saged ningali wonten ing serat-seratipun Purana tiyang agami Hindu, ing ngriku sesembahan-sesembahan Hindu dalasan panunggilanipun batara Siwah pisan kawarna kados déné klelep wonten ing kanisthan ngantos cacak sadhéngah tiyang mesthi gila akipa-kipa.

2256. Titining-Mangsa tegesipun titimangsaning pindhahipun kanabian saking dharah Israil. Makaten punika tegesipun ingkang terang sanépa pakebonan anggur ing Matteus 21: 33, Markus 12: 1, tuwin ing Lukas 20: 9, ingkang pinungkasan makaten: “Kang iku aku pitutur ing kowé yèn Karatoning Allah bakal pinundhut saka ing kowé, banjur kaparingaké marang sawijining bangsa kang angetokaké wohé” (Mat 21: 43). Sampun dangu kanabian punika lastantun wonten ing antawisipun darah Israil, sarta, kados déné ingkang kanyatan ing babad, Kanjeng Nabi ‘Isa punika nabi ingkang wekasan tumrap saréngat Musa. Punapa boten nama anèh, manawi satunggaling bangsa ingkang tansah katurunan nabi teka lajeng ngalami éwah-éwahan wigatos rawuhipun Kanjeng Nabi ‘Isa, ingkang ing sapengkeripun boten wonten nabi malih? Lah inggih kalayan teges punika Kanjeng Nabi ‘Isa dados ngélmuning sangat (titining mangsa) punika, awit sâ’ah (titining mangsa) punika ateges risakipun satunggaling umat, tumrap prakawis punika risakipun bangsa Israil.

Surat 43 Papanthan kalih 1315

63 Lan nalikané ‘Isa teka kala-wan tandha-tandha yekti, acalathu: Sayekti, tekaku marang kowé kala-wan kawicaksanan, sarta supaya aku anerangna marang kowé sawe-nèhé (prakara) kang ing kono kowé padha sulaya; mulané dituhu-tuhu ing wajibmu maring Allah sarta ambangun turuta aku:

64 Sayekti Allah iku Pangéranku lan Pangéranmu; mulané padha ngabdia Panjenengané;a iki dalan kang bener.

65 Ananging papanthan-papan-than saka antarané dhèwèké iku padha gèsèh-gèsèh mulané cilaka tumrap para kang atindak dudu amarga saka siksa ing dina kang anglarani.

66 Apa sing padha dientèni kajaba titining mangsa,2257 kang olèhé nekani dhèwèké bakal tanpa cacala sarta dhèwèké ora padha anggraita?

67 Ing dina iku mitra-mitra bakal dadi mungsuh siji marang sijiné, kajaba wong kang padha anjaga dhiriné (saka ing ala).

RUKU’ 7

Papanthan kalih

68-73. Ganjaranipun para angèstu. 74-78. Pidananipun piawon. 79-80. Anggènipun sami mutus. 81-82. Pambengkasing panganggep Allah puputra. 83-86. Leburipun. 87-89. Kanjeng Nabi kedah ngentosi.

68 É, para kawula-Ku! ing dina iki ora ana kuwatir tumrapé sira sarta sira ora bakal padha susah.

2257. Sâ’ah (titining mangsa) ing ngriki risakipun titiyang Quraisy.

a. 1547A


69 Para kang padha angèstu ing timbalan-timbalan-Ingsun sarta padha sumarah:

70 Padha malebua ing taman, sira lan para bojonira;2258 sira bakal padha digawé seneng.

71 Bakal padha diideri piring lan gelas emas, isi barang pepéngining jiwa sarta anyedhepaké mripat, lan sira bakal manggon ana ing kono.

72 Lan iki taman kang diwaris-aké marang sira amarga saka ba-rang kang wis padha sira lakoni.2259

73 Ana ing kono sira pinaringan wowohan sapirang-pirang, iku kang padha sira pangan.

74 Sayekti, para wong duraka iku bakal padha manggon ing siksa naraka.

75 Ora bakal dimayaraké sarta ana ing kono bakal padha pepes pangarep-arepé.

76 Lan Ingsun iki ora anganiaya marang dhèwèké, ananging dhè-wèké dhéwé kang padha wong nganiaya.

77 Lan bakal padha anguwuh: Dhuh, Mâlik!2260 mugi Pangéran sampéyan angampuni dhateng kula. Calathuné: Sayekti kowé iku bakal padha tetep.

2258. Para angèstu kadhawuhan lumebet suwarga kaliyan sémah-sémahipun, suprandéné meksa wonten ingkang mastani bilih agami Islam mastani tiyang èstri boten kasinungan ruh. Tembung zaujpunika ugi ateges tunggilipun, mitranipun, sisihanipun, utawi kancanipun (LL)

2259. Para sahabat kaparingan warisan taman wonten ing gesang sapunika punika ugi, minangka pratandha bilih janji badhé pinaringan taman bénjing ing akhirat punika mesthi nyatanipun.

2260. Mâlik punika wantahipun ateges Bandara. Ing ngriki ateges malaikat ingkang tinanggenah mangrèh para ingkang wonten ing naraka.

Ut. kanthi-nira , jodho-nira


78 Sayekti, temen Ingsun wus anekakaké kasunyatan marang sira, ananging sira iku sing akèh padha gething marang kasunyatan.

79 Apa ta dhèwèké kang mutusi prakara? Lah sayekti Ingsun iki kang juru-mutusi.2261

80 Apa ta padha ngira yèn Ingsun iki ora miyarsa apa kang siningidaké sarta rerembugané kang winadi? O, miyarsa! sarta para utusan-Ingsun, ing sandhingé padha nulisi.2262

81 Calathua: yèn ta ingkang Mahamurah iku kagungana putra, lah aku iki pangarepé para kang padha angabdi.2263

82 Mahasuci Pangéraning langit-langit lan bumi, Pangéraning kara-ton, saka anggoné padha anggam-bar-gambaraké.

2261. Para kafir sami dipun pangandikani, sampun pisan sami rumaos bilih piyambakipun nama sampun ngrampungi ing damel bab Kanjeng Nabi Suci, manawi piyambakipun sami damel upaya badhé nyédani panjenenganipun punika, awit menggah ing sajatos-jatosipun ingkang ngrampungi sadaya prakawis punika Gusti Allah.

2262. Ingkang dipun karsakaken ing dhawuh punika krénah dhateng Kanjeng Nabi Suci.2263. Ayat punika asring dipun suraos sacara lepat. Dhawuh punika boten teka asuraos, bilih

manawi Pangéran kagungan putra, yekti Kanjeng Nabi ingkang rumiyin piyambak ngabdi dhateng putra wau. Déné suraosipun, ayat punika anyebutaken samangsa tiyang punika ngabdi ing Pangéran, sacara ngibarat piyambakipun punika winastan putranipun Allah; awit saking punika, rèhning Kanjeng Nabi Suci punika wiwitanipun tiyang ingkang ngabdi, dados panjenenganipun punika sang putra ingkang ateges kados makaten wau. Sajatosipun ayat punika kedah dipun cundhukaken kaliyan 39: 4, ingkang mungel makaten: “Manawa Allah iku angarsakaké mundhut putra, yekti Panjenengané milih endi saka titah-É kang dikarsakaké.” Dados menggah ing sajatos-jatosipun ingkang nama putraning Allah punika kawula ingkang pinilih déning Gusti Allah. Awit saking punika manawi Pangéran punika apuputra, Kanjeng Nabi punika ingkang ageng piyambak wewenangipun jumeneng putraning Allah sacara walaka, utawi sacara panyuraosipun titiyang Nasrani tuwin tiyang sanès-sanèsipun ingkang mastani Allah puputra, Allah punika boten puputra. Nanging sacara ngibarat, kawulanipun Allah ingkang sinelir, kénging winastan putra-Nipun. Kula aturi mirsani ugi 2155. Utawi, in ing ngriki saged dados nâfiyah, tegesipun ayat punika lajeng makaten, “Pangéran Mahamurah ora kagungan putra mulané aku iku ........ Dados tembung Rahmân ing ngriki sampun mastani Panjenenganipun boten puputra. Katranganipun mirsanana 1571.

Ut. Ingkang Mahamurah iku ora ka-gungan

Ar. dham-par


83 Mulané padha togna baé olèhé andarung guguneman lala-wora sarta abungah-bungah, nganti katemuné karo dinané kang di-ancamaké.

84 Lan Panjenengané iku Kang ana ing langit Sesembahan lan ana ing bumi (iya) Sesembahan; sarta Panjenengané iku Ingkang-Wicak-sana, Ingkang-Ngudanèni.

85 Lan Mahabarkah Panjene-ngané, Kang kagungan karatoning langit-langit lan bumi sarta apa kang ana ing saantarané, lan ana ing ngarsa-Né kawruh titining mangsa iku, tuwin marang Panje-nengané anggonira bakal padha dibalèkaké.

86 Lan para kang padha diuwuh saliyané Panjenengané iku ora andharbèni syafa’at, kang andhar-bèni yaiku wong kang aneksèni marang kasunyatan, lan (iki) dhè-wèké padha meruhi.2264

87 Lan manawa padha sira takoni, Sapa sing nitahaké awaké, amasthi bakal padha calathu: Allah. lah yagéné padha maléngos?

2264. Ingkang neksèni kasunyatan punika boten sanès inggih Kanjeng Nabi Suci, sarta para titiyang wau sumerepipun dhateng Kanjeng Nabi saèstu, awit panjenenganipun punika Amîn, ingkang boten naté ngandika dora. Makaten ugi para titiyang wau inggih sami nyumerepi kanyataanipun wahananing piweca-piwecanipun.

Ayat punika mangandikani kula sami, bilih bukti ingkang cetha bab syafa’ahipun utawi pitulungipun Kanjeng Nabi Suci badhé kagelaraken sarana kajunjungipun ing ngaluhur para pandhèrèkipun, tuwin remukipun tan mangga puliha para mengsah-mengsahipun margi brahala- brahalanipun boten saged ambélani piyambakipun. Kalayan tetembungan ingkang terang gamblang, ayat punika anetepaken wontenipun syafa’ahipun Kanjeng Nabi Suci ingkang kapintonaken dhateng pandhèrèkipun. Déné tegesipun syafa’ah tuwin ingkang kasedya déning syafa’ah wau kasebutaken wonten ing 79: 339 tuwin 607.

Ar. kajaba


88 Waspadaknaa unjuké: Dhuh Pangéran kawula! saèstu, punika tiyang ingkang sami boten angès-tu.2265

89 Mulané padha sira singkirana sarta acalathua: rahayu! amarga dhèwèké tumuli bakal padha weruh.2266

2265. Sampun mataun-taun Kanjeng Nabi Suci anggènipun ambanting sarira makarya wonten ing antawisipun para titiyang wau, nandhang sawarnining panganiaya, malah ngantos dipun krénah badhé dipun sédani punapa, suprandéné boten kendhat panjenenganipun tansah nyunyuwun dhateng Allah murih para mengsah-mengsahipun boten sami kaparingan siksa. Kalayan tetembungan ingkang sakalangkung alus panjenenganipun ngesokaken suraosing panggalihipun: “Dhuh Pangéran kawula! sayekti para titiyang wau kaum ingkang boten sami purun angèstu.” Badhé atanpa damel manawi tiyang badhé ngupados tuladha saminipun punika; sabar lan santosa, teteg tatag tanggon salebetipun nandhang cobi, tur tetep tresna dhateng sasamining manusa.

2266. Méngo saking piyambakipun tuwin ngucap “Rahayu,” punika piweca ingkang terang bab Hijrah. Kedah dipun pèngeti bilih wahyu jaman Makkah wiwitan punika isi piweca-piweca ingkang boten kénging dipun sélaki malih, ingkang mecakaken sadaya lalampahan-lalampahan ingkang wigatos ing pawingkingipun ingkang dipun alami déning Kanjeng Nabi Suci. Sarta kedah dipun pèngeti ugi bilih manawi satunggaling lalampahan dipun wecakaken wonten ing satunggaling dhawuh, punika boten kénging kanggé titikan titimangsa tumurunipun dhawuh wau. Saged ugi “méngo” punika boten ateges késah saking Makkah saèstu, nanging nilar para mengsah wau salebetipun wonten ing kawontenan ingkang dipun alami nalika ing wekdal wau.

____________

a. 2099

SURAT 44

AD-DUKHÂN

(Masa asat (Bethatan))



Pathinipun:

Ruku’ 1. Pidana ènthèng tinungka ingkang langkung awrat. Ruku’ 2, 3. Awon lan saé wonten wawalesipun.

Katerangan gerban

Punika surat ingkang kaping gangsal tumrap golongan Hâmîm. Surat punika kanamakaken Ad-Dukhân utawi Masa asat, mirid saking piweca bab masa asat ingkang kasebutaken ing ayat 10. Piweca punika dipun sambeti piweca sanès ingkang mecakaken bilih siksa ingkang langkung ageng malih badhé dipun dhawahaken manawi para kafir boten sami tobat. Kawontenanipun raja Fir’aun ingkang dipun kelem margi wangkotipun, lajeng kasebutaken. Ingkang kalih ruku’ surat punika dipun mligèkaken kanggé nerangaken kawontenanipun para tiyang tulus tuwin para tiyang duraka, ing ngriku kasebutaken bilih satunggal-satunggalipun badhè angsal wawales piyambak-piyambak samurwatipun. Surat punika kénging winastan anggenahaken, siksanipun para titiyang Quraisy ingkang kapangandikakaken wonten ing wekasaning surat ingkang sampun punika kados pundi ingkang dipun karsakaken. Paceklik punika siksa ingkang ènthèng, wondéné paniksa kang gedhé ing ayat 16, punika piweca bab remukipun babar pisan para titiyang Quraisy, ingkang badhé kelampahan wonten ing peperangan-peperangan ingkang kelampahanipun sasampunipun Hijrah dhateng Madinah.

RUKU’ 1

Pidana ènthèng tinungka ingkang langkung awrat

1-5. Pancasan. 6-9. Pangéran Ingkang-Mahamurah. 10-15. Weca badhé wontenipun paceklik sarta panyuwun biratipun. 16. Awonipun andados, lajeng anungka ing pidana ingkang langkung awrat. 17-29. Fir’aun sawadyabalanipun kinèlem, amargi boten anggega dhateng pèpènget.

Kalawan asmaning Allah, Ingkang-Mahamurah, Ingkang-Mahaasih.

1 Allah Ingkang-Ingalembana, Ingkang-Minulya!a

2 Waspadaknab Kitab kang agawé teranging kasunyatan iku.

a. 2171

b. 2099

Surat 44 Pidana 1321

3 Sayekti, iku anggon-Ingsun nurunaké ing wengi kang binar-kahan2267 – sayekti, Ingsun iki tansah apépéling –

4 Ing sajroné kono sarupaning prakara kawicaksanan sinilah-aké,2268

5 Paréntah saka ngarsa-Ningsun, sayekti Ingsun iki kang angutus (para utusan),

6 Wilasa saka Pangéranira; sayekti Panjenengané iku ingkang-Miyarsa, Ingkang-Ngudanèni,

7 Pangéraning langit-langit lan bumi sarta sabarang kang ana ing saantarané, yèn sira iku padha yakin.

8 Ora ana sesembahan kajaba Panjenengané; Panjenengané apa-ring urip lan aparing pati; Pangé-ranira lan Pangérané bapak-bapak-ira ing biyèn-biyèn.

9 O, dhèwèké padha dumunung ing kamamangan, padha adodo-lanan.

10 Mulané angentènana dina kang langité anekakaé bethatan kang tétéla,2269

2267. Tumurunipun Quran Suci punika pancèn kawiwitan wonten ing dalu ingkang binarkahan, ingkang wonten ing panggènan sanès kasebut lailatu-l-qadr (97: 1), inggih punika salah satunggaling dalu ing salebetipun sadasa dalu ingkang wekasan ing wulan Ramadhan. Nanging Quran Suci katurunaken ing wengi kang binarkahan, punika mengku teges ingkang langkung lebet malih katimbang punika. Dalu, punika ateges jaman peteng dados jaman kabodhoan, inggih punika duk nalikanipun ngélmu jati sirna saking ngalam donya. Rawuhipun nabi punika mesthi wonten ing jaman pepeteng kados makaten wau. Malah nalika Kanjeng Nabi Suci Muhammad saw. rawuh, pepeteng kados makaten wau mradini sadaya nagari. Déné mila dalu wau winastan dalu ingkang binarkahan, awit ing dalu wau jagad tampi gumelaring cahya Ilahi ingkang sakalangkung agung.

2268. Jalaran wahyuning Pangéran anyilahaken kasunyatan saking panggorohan tuwin amedhar-aken gedhonging kawicaksanan dhateng sagung para manusa. Sawenèh amastani, lailatu-l-qadr punika ateges jamanipun satunggaling nabi, sadangunipun nabi wau mulangaken kasunyatan saking ngarsa-nipun Allah ingkang kawahyokaken dhateng panjenenganipun. Mirsanana 2778.

2269. Tembung dukhân punika kajawi ateges kukus ugi gadhah teges sanèsipun malih. Para

Masa asat (Bethathan) Juz XXV 1322

11 Kang bakal anglimputi para manusa; yaiki siksa kang nglarani.*

12 Pangéran kawula! mugi Tuwan ambirat siksa punika saking kawula; saèstu kawula punika sami tiyang angèstu.

13 Kapriyé olehé padha bisa olèh pépéling, lah wong wis ana Utusan anekani dhèwèké kang anerangaké (kasunyatan),

14 Malah padha malèngosi sarta padha calathu: wong kang tampa wuruk (saka kang liya), wong édan.

15 Sayekti Ingsun bakal ambirat siksa iku sathithik, (ananging) mas-thi sira bakal padha bali andaluya.

16 Ing dina nalikané (dhèwèké) kalawan paniksa kang gedhé: Sayekti Ingsun bakal anibakaké wawales.2270

*mufassirin sami sarujuk amastani, awawaton hadits ingkang kénging pinitados sanget, bilih ing ngriki tembung wau ateges mangsa asat awis jawah utawi masa bethatan. Miturut TA, dukhân ateges aljadab, jawinipun paceklik utawi masa asat tuwin ateges al-ju’, jawinipun luwé, awit (masa asat punika nuwuhaken kacilakan ingkang kados makaten wau, ngantos) tiyang ingkang kalirén sumerep kukus kumléyang wonten ing antawisipun langit lan piyambakipun, kabekta saking sangeting luwénipun. Nanging ngulami sanès wonten ingkang nerangaken, sababipun ingkang sajatos mila luwéwinastan dukhân, punika amargi ing masa asat bumi ingkang garing mabul-mabul bledugipun, temah mahanani swasana kebak bledug, ingkang lajeng katembungaken kukus, sarta inggih awit saking punika mila taun paceklik awis tedha utawi mangsa asat awis toya punika winastan taun bledug utawi paceklik margi kathah bledug. Kula aturi mirsani ugi LL, namung ingkang mungel “ing satunggaling wekdal tiyang ingkang keluwén sumerep kukus wonten ing antawising piyambakipun kaliyan langit” punika boten cocok kaliyan ukara ingkang dipun jarwani. Suraosing dhawuh ing sagemblengipun anedahaken bilih surat punika kagolong dhawuh ingkang tumurun nalika jaman Makkah wiwitan. Wonten ingkang mastani bilih ayat punika tuwin ayat-ayat candhakipun, ngantos dumugi ayat 16, punika kagolong dhawuh ingkang tumurun ing Madinah; wonten malih ingkang mastani, ingkang tumurun ing Madinah wau namung ayat 15 lan ayat 16 kémawon. Nanging pamanggih makaten wau babar pisan atanpa waton. Pratélan ingkang wonten ing ayat-ayat wau, sadaya piweca; makaten ugi pratélan ing ayat 15, Ingsun bakal ambirat siksa iku sathithik, punika ugi piweca, awit biratipun mangsa asat, mangsa asat punika lajeng katungka ing “paniksa kang gedhé,” inggih punika ingkang kelampahan nalika bedhahipun nagari Makkah. Bab punika kasebutaken Bkh makaten: “Nalika wong Quraisy padha milawani ing Kanjeng Nabi Suci saw. panjenengané nyunyuwun supaya wong Quraisy padha ketaman taun-taun asat kaya nalika jamané Nabi Yusuf inggih punika pitung taun); mulané

2270. Mirsanana kaca candhakipun.

Ar. lan

Surat 44 Pidana 1323

17 Lan sayekti, Ing sadurungé dhèwèké iku, temen Ingsun wus aparing coba marang kaumé Fir’aun sarta utusan kang minulya wus anekani mrono,

18 Calathua:a Kawulaning Allah sami paduka pasrahaken dhateng kawula;2271 saèstu kula punika utusan ingkang pracaya, tumrap dhateng paduka,

19 Sarta sampun sami kuwa-lahan lumawan Allah: saèstu kula badhé andhatengaken dhateng paduka bukti-winenang ingkang terang:

20 Saèstu kula nyuwun angayom ing Pangéran kula sarta Pangéran paduka saking anggèn paduka badhé amejahi kula:

21 Sarta manawi paduka boten sami angèstu dhateng kula, lah kula paduka kèndelaken kémawon ijén.

22 Dhèwèké banjur anguwuh Pangérané: Punika kaum ingkang sami dosa.

paceklik lan kasusahan namani dhèwèké, nganti padha mangan balung lan bathang; sawijiné wong gawéné tumenga marang langit, dhèwèké nyumurupi barang kaya déné kukus ana ing antarané dhèwèké lan langit, sabab saka bangeting panandhangé.”

2270. Sajakipun piweca ing ngriki punika mecakaken bab prakawis titiyang Quraisy anggènipun badhé tansah kawon perangipun, wiwit prang Badr, sarta ingkang ing wasananipun lajeng mahanani sirnaning panguwaosipun nalika bedhahipun nagari Makkah. Ibnu Mas’ud ngandikakaken bilih paniksa kang gedhé punika ingkang dipun karsakaken prang Badr (Bkh). Pancèn nyata sirnaning panguwaosipun titiyang Quraisy punika wiwit nalika prang Badr, sarta sirnanipun babar pisan panguwaos wau nalika bedhahipun nagari Makkah.

2271. Kapèngetana, miturut Quran Suci ayahanipun Kanjeng Nabi Musa dhateng raja Fir’aun ingkang angka satunggal, punika mundhut supados titiyang Israil dipun lilani késah saking Mesir kaliyan panjenenganipun. Nanging satunggaling nabi, boten saged kèndel-kèndelan kémawon nguningani kawontenaning budipakartinipun titiyang Mesir ingkang risak punika; milanipun Kanjeng Nabi Musa inggih lajeng ngajak para titiyang wau supados sami ambucal pangandelipun gugon-tuhon tuwin lajeng sami puruna angèstu dhateng Pangéran satunggal ingkang sajati.

Ar. dhèwèké

a. 1356

Ar. sarta, yèn

Ut. angasor-aken


23 Banjur lunga karo para ka-wula-Ku ing wayaha bengi; sayekti sira bakal padha dioyak:

24 Lan tinggalen segara kang ngelet-eleti;2272 sayekti dhèwèké iku wadayabala kang bakal kine-lem.

25 Sapira baé kèhé patamanan lan susumberan padha katinggal!

26 Sarta pasawahan tuwin pang-gonan kang éndah-éndah!

27 Apa déné barang adiluhung kang kanggo padha among suka!

28 Iya kaya mangkono iku, sarta iku padha Ingsun warisaké marang kaum liyané.a

29 Lah langit lan bumi ora padha nangisi dhèwèké, sarta dhèwèké ora padha disumenèkaké.2273

RUKU’ 2

Saé lan awon sami wonten walesipun

30-33. Turun Israil dipun wilujengaken saking Fir’aun. 34-36. Titiyang Quraisy ngemohi tatanggelaning pandamel. 37. Leburipun tiyangipun Sang Tubba’. 38-42. Pancasan punika sampun tartamtu.

30 Lan sayekti, temen Ingsun anylametaké turun Israil saka ing siksa kang ngasoraké,

2272. Rahwa punika gadhah teges warni-warni. Kadosta ateges papan ingkang angglodhog wonten ing saantawisipun barang kakalih (TA); tumrap ing ngriki saganten utawi bengawan wau dados papan ingkang ngantawisi antawisipun titiyang Israil kaliyan titiyang Mesir.

Tembung wau ugi ateges jenjem (TA), mengku teges ing saganten boten wonten prahara nalika dipun tilar titiyang Israil, milanipun sareng titiyang Mesir nyumerepi saganten wau jenjem lan antheng, sanalika lajeng sami ngetut wingking titiyang Israil. Utawi rahwa punika ateges lumampah kanthisakéca, mengku teges titiyang Israil sami lumampah terus tanpa mawi ajrih manawi ketututan.

2273. Nangisi tiyang pejah punika tegesipun ngèngeti kalakuwanipun ingkang saé utawi pandamelipun ingkang saé, ingkang asring kémawon murugaken mripat angembeng eluh. Déné langitlan burni ora padha nangisi dhèwèké, punika mengku teges bilih piyambakipun boten gadhah sasambetan kaliyan Pangéran, lan boten nindakaken punapa-punapa ingkang murakabi ing manusa, ingkang murugaken kalakuwanipun ingkang saé dipun èngeti, ing langit utawi ing bumi.

a. 1814

Surat 44 Saé lan awon wonten walesipun 1325

31 Saka Fir’aun: sayekti dhè-wèké iku kumalungkung (sarta) panunggalané para kang mlangkah wates.

32 Lan sayekti, temen Ingsun amilih dhèwèké kalawan ngèlmu-Ningsun angungkuli para bangsa-bangsa.

33 Sarta wus padha Ingsun paringi timbalan-timbalan, kang ing jeroné isi nugraha kang tétéla.

34 Sayekti, iki temen padha calathu:

35 Ora ana apa-apa kajaba patiku kang sapisan sarta aku ora bakal padha di tangèkaké manèh.

36 Lan mara padha tekakna bapak-bapakku, manawa kowé iku padha wong temen.

37 Apa dhèwèké (kang) luwih becik apa kaumé Tubba’,2274 sarta para kang padha (urip) ing sadu-rungé? Iku wus padha Ingsun lebur, amarga sayekti, iku padha wong dosa.

38 Lan anggon-Ingsun anitahaké langit-langit lan bumi sarta saba-rang kang ing saantarané, iku ora pisan-pisan dodolanan.

39 Anggon Ingsun anitahaké sa-karoné iku ora liya kajaba kalawan kasunyatan, ananging sing akèh padha ora weruh.

40 Sayekti, dina pancasan iku wayahé kang wus tinamtu, kabèh baé;

2274. Para nata Hamyari punika sami ngagem jujuluk Tubba’ (Kf, JB).

Ut. pamrih


41 Dina, kang ing kono mitra ora bakal migunani sathithik-thithika marang mitra, sarta ora bakal padha tinulungan,

42 Kajaba wong kang olèh wilasaning Allah; sayekti, Panje-nengané iku Ingkang-Kinawasa, Ingkang-Mahaasih.

RUKU’ 3

Saé sarta awon sami wonten walesipun

43-50. Panandhangipun titiyang ingkang lampah awon. 51-57. Para angèstu sami angsal begja. 58, 59. Kedah sami angentosi wusananipun.

43 Sayekti, wit Zaqqum iku,a

44 Panganing para wong dosa,

45 Kaya endheg-endheging le-nga; iku bakal umob ana ing jero-ning weteng-weteng(-é),

46 Kaya umobing wédang.

47 Cekelen iku sarta larakan menyang tengahing naraka;

48 Banjur endhasé sokana siksa wédang umob:

49 Rasakna; satuhu kowé iku kang kinawasa, kang minulya:2275

50 Sayekti, iki barang kang koanggo papadon kaé.

51 Sayekti, wong kang anjaga dhiriné (saka ing ala) iku padha ana ing panggonan kang mitayani.

2275. Ayat-ayat ing nginggil anggambaraken kawontenanipun ing nglebet para titiyang ingkang wonten ing nagarinipun dados tiyang ingkang luhur tuwin kajèn-kèringan, kadamel teluk dhateng tiyang ingkang dipun inakaken tuwin dipun kaniaya. Bab punika sampun katerangaken sacekapipun wonten ing 1442.

a. 2111

Surat 44 Saé lan awon wonten walesipun 1327

52 Ing patamanan lan susumbe-ran;

53 Bakal padha manganggo sutra alus lan kandel, (padha lungguh) adhep-adhepan.

54 (Iya bakal) kaya mangkono (iku), sarta bakal padha Ingsun jodhokaké karo kang padha suci lan éndah.a

55 Ana ing kono bakal padha anguwuh sarupaning wowohan kalawan salamet;

56 Ana ing kono ora bakal ngrasakaké pati, kajaba pati kang sapisanan kaé, sarta Panjenengané bakal angreksa dhèwèké saka siksa naraka.

57 Nugraha saka Pangéranira; iki pakolèh kang gedhé.

58 Mulané, Ingsun anggampang-aké iku kalawan basanira, supaya dhèwèké padha élinga.

59 Mulané sira angentènana; sayekti, dhèwèké iku iya padha angentèni.

___________

a. 2356

SURAT 45

AL-JÂTSIYAH

(Jèngkèng)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Angemohi wahyuning Pangéran. Ruku’ 2. Kasunyatanipun (wahyu) Quran Suci. Ruku’ 3. Angemohi pancasan. Ruku’ 4. Risakipun.

Katerangan gerban

Punika surat ingkang kaping nem tumrap golongan Hâmîm. Nama punika kapirid saking ayat 28 ingkang mangandikakaken bilih saben umat sami jèngkèng marak wonten ing ngarsaning kawasanipun Pangéran ingkang agung, manut kawontenanipun piyambak-piyambak. Kalih ruku’ ingkang wiwitan mangandikakaken bab wahyunipun Pangéran. Wahyu punika saking ngarsanipun Pangéran Ingkang-Mahaluhur, Ingkang-Mahawicaksana, sarta menggahing kayektènipun kathah tandhayektinipun; nanging para kafir sami angemohi. Tandhayektining kayektènipun Quran kasebutaken wonten ing ruku’ ingkang kaping kalih, sawenèh saking tandhayakti wau inggih punika janji kamenangan dhateng para ingkang sami purun andhèrèk punapa déné kanyataaning wahananipun piweca ingkang rumiyin, ingkang mecakaken Quran wau. Ruku’ ingkang kaping tiga nyebutaken bab pancasan tuwin anggènipun angemohi para kafir, margi saking wangkoting manahipun. Ruku’ ingkang kaping sakawan mangandikakaken leburipun para kafir lan anggènipun kagentosan déning para angèstu.

RUKU’ 1

Angemohi wahyuning Pangéran

1-2. Wewedhar Quran Suci. 3-6. Wewedharipun Pangéran ingkang wonten salebeting pakarya-Nipun. 7-11. Ingkang sami angemohi badhé sami pinidana.



2 Wewedhar Kitab iku saka ing Allah, Ingkang-Kinawasa, Ingkang-Wicaksana.

a. 2171

Surat 45 Angemohi wahyuning Pangéran 1329

3 Sayekti ing dalem langit-langit lan bumi iku temen ana tan-dha-tandha tumrap para angèstu.

4 Sarta ing dalem kadadianira (dhéwé) tuwin (ing dalem) kéwan-kéwan kang diwartakaké déning Panjenengané, iku ana tandha-tandha tumrap wong kang padha yakin;

5 Apa déné (ing dalem) gilir gumantiné wengi lan rina sarta (ing dalem) rijeki kang tinurunaké déning Allah saka ing mendhung, banjur diagem anguripaké bumi sawisé matiné, tuwin (ing dalem) owah-owahing angin, iku ana tandha-tandha tumrap wong kang padha ngerti.a

6 Iki timbalan-timbalaning Allah, kang Ingsun wacakaké marang sira kalawan kasunyatan; lah banjur padha angèstu marang undhang apa sawisé Allah lan timbalan-timbalan-É?

7 Cilaka tumrap sarupané wong goroh kang dosa,

8 Kang ngrungu timbalan-tim-balaning Allah winacakaké marang dhèwèké banjur ambegedud gume-dhé, kaya ora krungu-krungua; mulané dhèwèké undhanganab

siksa kang nglarani.

9 Lan samangsa weruh sathi-thik-sathithik timbalan-timbalan-ing Allah, dianggo guguyon; yaiki kang bakal padha olèh siksa kang ngasoraké.

a. 203

b. 402

Jèngkèng Juz XXV 1330

10 Ing sangarepé dhèwèké nara-ka, lan apa kang wus padha pina-kolih ora bakal makolèhi marang dhèwèké sathithik-thithika, mang-kono uga apa kang dialap dadi pangayoman saliyané Allah, sarta bakal padha olèh siksa kang gedhé.

11 Iki tuntunan; lan para kang angafiri marang timbalan-timbalan Pangérané, iku bakal padha olèh siksa kang anglarani amarga saka jember(-é).

RUKU’ 2

Kasunyatanipun wahyu Quran Suci

12-15. Janji kamenangan dhateng para angèstu. 16-17. Weca badhé rawuhipun Kan-jeng Nabi. 18-21. Quran punika tuntunan sejati.

12 Allah iku Kang ambangun turutaké sagara marang sira, supa-ya prau padha lumaku ing kono kalawan paréntahing Panjenengané sarta supaya sira padha ngupayaa lubèring paparing-É, lan supaya sira padha sukur.

13 Sarta ambangun-turutaké ma-rang sira apa kang ana ing langit-langit lan apa kang ana ing bumi, kabèh baé, saka Panjenengané; sayekti, ing kono iku temen ana tandha-tandha tumrap wong kang padha mikir-mikir.

14 Calathua marang para kang padha angèstu: Angapuraa marang para kang padha ora wedi ing dina-né Allah,2276 supaya Panjenengané angganjara marang wong tumrap apa kang wus padha dilakoni.

2276. Dintening Allah punika peperangan-peperangan, ingkang ing ngriku fihakipun para tiyang tulus badhé angsal kamenangan (mirsanana 1298). Dhawuh punika mratandhakaken bilih ing ayat kakalih ingkang sampun, punika mengku janji dhateng para titiyang mukminin, bilih badhé menang wonten ing donya punika, tuwin badhé kuwaos wonten ing dharatan tuwin ing saganten.

Ar. lan ora

Ut. pinako-lih

Surat 45 Kasunyatanipun Quran Suci 1331

15 Sapa sing nglakoni kabecikan, lah iku makolèhi marang jiwané dhéwé, lan sapa sing nglakoni prakara ala, iku mitunani marang awaké dhéwé; tumuli marang Pangéranira anggonira bakal padha binalèkaké.

16 Lan sayekti, temen Ingsun wus aparing Kitab lan kawicaksa-nan sarta kanabian marang turun-ing Israil, sarta padha Ingsun rijekèni kang becik-becik, apa déné padha Ingsun utamakaké angung-kuli sakèhing bangsa.a

17 Lan padha Ingsun paringi bukti-buktining prakara iku2277

kang terang, ananging ora ana padha sulaya kajaba sawisé kawruh tumeka marang dhèwèké, amarga saka padha cengil-cinengil dhéwé;sayekti, ing dina kiyamat Pangé-ranira bakal amancasi dhèwèkétumrap prakara kang ing kono dhèwèké padha sulaya.

18 Tumuli sira Ingsun dadèkaké angambah dadalaning laku; mula-né nuruta iku sarta aja nurut pépé-nginané kang asor para kang padha ora weruh.

19 Sayekti dhèwèké iku ora bakal padha makolèhi marang sira sathithik-thithika lumawan Allah; lan sayekti, para wong nganiaya iku sawiji marang sawijiné padha dadi mitra lan Allah iku panga-yomané para kang anjaga dhiriné (saka ing ala).

2277. Prakawis utawi amr ing ngriki punika ateges kanabianipun Kanjeng Nabi Muhammad saw,ingkang piweca-piwecanipun ingkang sakalangkung ceplos sampun kaparingaken dhateng titiyang Israil (Bd), Kula aturi mirsani ayat candhakipun, ing ngriku Kanjeng Nabi Muhammad saw. katuju ing dhawuh kalayan terang bilih kaparingan prakawis wau, déné angger-angger ingkang kaparingaken dhateng panjenenganipun kasebut

a. 77

Ut. mirong


Ut. angleng-gahi syari-’ating laku


20 Iki bukti cetha tumrap para manusa sarta tuntunan tuwin wilasa tumrap wong kang padha yakin.

21 Apa para kang padha ngla-koni panggawé ala ngira yèn bakal padha Ingsun dadèkaké kaya kang padha angèstu sarta anglakoni panggawé becik, padha uripé lan patiné?2278 Ala panemuné iku.

RUKU’ 3

Angemohi Pancasan

22. Adil anglimputi jagad. 23. Titiyang awon. 24-26. Angafiri pancasan.

22 Lan Allah anitahaké langit-langit lan bumi kalawan kasunya-tan, sarta supaya siji-sijining jiwa dipituwasi kalawan apa kang pina-kolih tuwin ora padha dianiaya.

23 Lah apa ta sira ora sumurup wong kang angalap pepénginé kang asor dadi sesembahané, lan Allah anasaraké dhèwèkéa atas saking pangawruh2279 sarta ama-sang kunci ing pangrunguné lan atiné tuwin andèkèki tutup ing pandelengé.b Lah sapa kang bisa anuntun dhèwèké ing sawisé Allah? Lah apa sira ora padha angangen-angen?

2278. Punika saged mengku suraos bilih para tiyang tulus punika boten sami kaliyan para tiyang duraka, ing dalem gesangipun utawi ing dalem pejahipun. Utawi saged mengku teges para tiyang duraka boten badhé sami manggih sakéca wonten ing dalem pejahipun (wonten ing kawontenan sasampuning pejah) kados ingkang dipun raosaken nalika sami wonten ing gesang sapunika punika (Bd). Utawi, iman lan nindakaken pandamel saé punika kasanépakaken kaliyan gesang, déné nindakaken pandamel awon kasanépakaken kaliyan pejah, awit pandamel saé punika adamel gesangipun manusa, déné pandamel awon mejahi manusa menggah ing ruhaniyahipun. Dados suraosipun dhawuh punika, nindakaken pandamel saé lan pandamel awon punika boten ngangsalaken garap ingkang sami, boten prabéda lan gesang lan pejah punika pancèn boten sami.

2279. Tembung atas saking pangawruh punika mengku teges, bilih Allah nguningani manah saha kalakuanipun tiyang tukang nguja pepénginanipun ingkang asor, tuwin nguningani bilih pandamelipun awon punika mesthi badhé mahanani piyambakipun kesasar.

a. 44

Ar. cap

b. 21

Surat 45 Risakipun umat 1333

24 Lah dhèwèké padha calathu: Ora ana liya kajaba kauripan donya iki; aku padha mati lan padha urip, lan ora ana kang anglebur aku kajaba waktu, lan dhèwèké padha ora duwé kawruh prakara iki; ora liya kajaba mung padha nyana.

25 Lan samangsa timbalan-tim-balan-Ingsun kang cetha diwacak-aké marang dhèwèké, buktiné dhè-wèké ora liya kajaba mung padha calathu: Bapak-bapakku padha tekakna (mréné manèh) manawa kowé iku padha wong temen.

26 Calathua: Allah iku angurip-aké sira banjur agawé patinira tu-muli bakal angimpun sira marang dina kiyamat, kang wis ora ana semang-semangé; ananging sing akèh manusa iku padha ora weruh.

RUKU’ 4

Risakipun umat

27-29. Satunggal-tunggaling umat punika saged dhumawah ing karisakan 30. Para angèstu badhé angsal kamenangan. 31-35. Para akafir badhé manggih pidana. 36, 37. Kaluhuripun Pangéran badhé katetepaken.

27 Lan Kagunganing Allah kara-toning langit-langit lan bumi iku; lan ing dina kalakoné titining mangsa ing dina iku para wong goroh bakal karusakan.

28 Lan sira bakal nyumurupi siji-sijining umat padha jèngkèng; siji-sijining umat bakal padha di-uwuh marang kitabé:2280 ing dina iki sira bakal winales apa kang wus padha sira lakoni.

2280. Kitab punika kitabing pandamel. Saben bangsa badhé anggadhahi kitab, punika nedahaken bilih umat utawi bangsa punika ugi pinancasan miturut pandamelipun. Angger-angger ingkang tumindak tumrap tiyang satunggal-satunggal, punika ugi tumindhak tumrap umat utawi bangsa. Umat


29 Iki kitab-Ingsun kang ngan-dhakaké kalawan nyata angenani sira; sayekti Ingsun iki anyathet apa kang wus padha sira lakoni.*

30 Wondéné para kang padha angèstu sarta anglakoni kabecikan, lah iku Pangérané bakal anglebok-aké ing wilasa-Né; iki pakolèh kang tétéla.

31 Déné para kang padha kafir lah apa ta timbalan-timbalan-Ing-sun ora wus diwacakaké marang sira? Ananging sira padha gume-dhé, lan sira iku wong kang padha dosa.

32 Lan samangsa dikandhani Sayekti janjining Allah iku nyata, déné titining mangsa ora ana semang-semangé prakara iki, sira padha calathu: Aku ora weruh titining mangsa iku, kiraku (iku ora bakal kalakon) kajaba mung pang-angen-angen baé, lan ora pisan aku padha yakin.

33 Lan bakal cumetha marang dhèwèké alaning (kadadéané) apa kang wus padha dilakoni, lan apa kang wus padha diguguyu bakal anglimputi dhèwèké.

34 Lan bakal padha dipangandi-kani: Ing dina iki Ingsun anglir-wakaké sira, kaya anggonira wus anglirwakaké dinanira sapatemon iki, sarta padununganira iku geni lan ora ana kang mitulungi marang sira;

*punika pinancasan wonten ing gesang sapunika punika, dados manawi makaten dintenipun saben umat dipun ajak dhateng kitabipun, punika dinten dhumawahing leburipun umat wau.

Ut. kabeg-jan

Ar. lan

Ar. nglalèk-aké

Ar. nglalèk-aké

Surat 45 Risakipun umat 1335

35 Iku amarga déné sira padha anganggep guguyon timbalan-tim-balaning Allah sarta sira padha kacinthung kauripan donya. Mula-né ing dina iki dhèwèké ora padha diwetokaké saka ing kono sarta ora bakal padha dilegakaké.

36 Mulané kagungané Allah (sakèhing) pangalembana iku, Pa-ngéraning langit-langit lan Pangé-raning bumi, Pangéraning kabèh ngalam.

37 Sarta kagungané Panjene-ngané kaagungan ing langit-langit lan bumi iku, sarta Panjenengané iku Ingkang-Kinawasa, Ingkang-Wicaksana.

____________

SURAT 46

AL-AHQÂF

(Gumuk wedhi)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Kasunyatanipun Wewedharing Sabda. Ruku’ 2. Pasaksèning Kasunyatan. Ruku’ 3. Pandumanipun kaum ‘Ad. Ruku’ 4. Pèpènget.

Katerangan gerban

Punika surat ingkang pungkasan piyambak tumrap golongan Hâ Mîm, déné namanipun punika kapirid saking namanipun tanah pawedhèn, ingkang ugi dados sarananing ngrisak dhateng pancer ‘Ad (ayat 21). Lalampahan punika kasebutaken minangka kanggé meméngeti para titiyang Arab, bilih samangsa nabinipun umat punika sampun katamtokakaken, saged kelampahan wonten ing saganten, kados déné lalampahanipun raja Fir’aun tuwin wadyabalanipun, utawi saged kelampahan wonten ing dharatan pawedhèn kados déné kawontenanipun pancer ‘Ad.

Surat punika taksih nglajengaken bab ingkang kawarsitakaken wonten ing surat ingkang sampun, mangandikakaken kayektèning wahyu wonten ing ruku’ ingkang sapisan tuwin mangandikakaken pasaksènipun yakti wonten ing ruku’ ingkang kaping kalih. Kalih ruku’ ingkang pungkasan piyambak sasampunipun nyebutaken nabinipun kaum ‘Ad, lajeng nyebutaken pèpènget dhateng para ingkang sami angemohi yakti.

JUZ XXVI

RUKU’ 1

Kasunyatanipun wahyuning Pangéran

1, 2. Quran Suci punika Wewedharing Pangéran. 3-6. Panembah pangéran kathah punika tanpa bukti. 7, 8. Wewedhar punika sanès anggitan. 9, 10. Pémut.


1 Allah Ingkang-Ingalembana Ingkang-Minulya.a

2 Wewedhar Kitab iku saka ing Allah, Ingkang-Kinawasa, Ing-kang-Wicaksana.

a. 2171


3 Anggon-Ingsun anitahaké langit-langit lan bumi sarta apa kang ana ing saantarané iku ora liya kajaba kalawan kasunyatan sarta wawangen-mangsa kang wus tinamtu.2281 Lan para kang padha kafir iku padha maléngos saka ing barang kang padha dipélingaké.

4 Calathua: Apa sira padha su-murup apa kang sira uwuh saliyané Allah? Tuduhna aku, endi bumi olèhé padha nitahaké, utawa apa padha duwé bagéan ing dalem (panggawéning) langit-langit? Ne-kakna mréné kitab kang sadurungé iki, utawa tilas-tilasing kawruh yèn kowé padha wong temen.

5 Lan sapa kang luwih sasar tinimbang wong kang anguwuh saliyané Allah, kang ora bakal nyembadani panguwuhé tumeka dina kiyamat, sarta marang pangu-wuhé padha anglirwakaké?

6 Lan samangsa manusa wis padha diimpun, dhèwèké bakal dadi mungsuh sarta angemohi panembahé (marang dhèwèké).

7 Lan samangsa timbalan-timbalan-Ingsun kang wus terang iku diwacakaké marang dhèwèké, para kang padha angafiri marang kasunyatan nalika anekani awaké acalathu: Iki kamayan kang tétéla.

8 Malah padha calathu: Iki anggitané dhéwé. Calathua: Yèn iku aku kang nganggit, lah ora

2281. Miturut Quran Suci jagad sawegung punika wonten kawitanipun lan ugi wonten pungkasanipun.

Ar. marang aku

Ar. marang dhèwèké

Gumuk Wedhi Juz XXVI 1338

bakal kowé bisa nylametaké aku saka barang kang (tumeka) saka Allah;2282 Panjenengané luwih angudanèni marang sabarang pangucapmu tumrap prakara iku: Wus cukup Panjenengané minang-ka saksi antarané aku lan kowé, lan Panjenengané iku Ingkang-Apara-marta, Ingkang-Mahaasih.2283

9 Calathua: Aku iki dudu kawi-taning para utusan,2284 lan aku ora weruh apa kang bakal kalakon tumrap ing aku lan tumrap ing kowé: aku ora liya kajaba manut apa kang kawedharaké marang aku, lan aku iki ora liya kajaba juru-pépéling kang tétéla.2285

10 Calathua: Apa kowé wis pa-dha angangen-angen, yèn iku saka ngarsaning Allah, mangka kowé angafiri iku, sarta saksi sawenèh-ing turun Israil wis anaksèni ma-rang wong padhané awaké,2286 lah dhèwèké angèstu, kang mangkakowé padha gumedhé; sayekti Allah iku ora anuntun wong padha atindak dudu.

2282. Suraosipun, kowé ora bisa nyegah siksa kang ditibakaké Allah marang wong kang gawé-gawé wahyu (Bd, JB).

2283. Pantes pinèngetan, saben wonten dhawuh ingkang nyasmitakaken pidananipun para mengsah, kados déné dhawuh pratélan ingkang mungel: Wus cukup Panjenengané minangka saksi antarané aku lan kowé, mesthi nyebutaken ugi sifating Pangéran Mahaasih tuwin Mahangapura. Ingkang makaten punika kanggé anedahaken bilih ing dalem sifatipun Pangéran, Mahaasih punika tansah anglimputi.

2284. Bid’un punika tegesipun gagrag anyar, utawi barang ingkang saweg katembèn wontenipun (Q-LL). Ukara punika tegesipun ing dalem prakara iki si Suta iku kang wiwitan nindakaké; kang nindakaké iku sapisanan (Msb-LL). Dhawuh ingkang andhawuhaken bilih Kanjeng Nabi Suci sanès kawitanipun para utusan, kawarna kados déné kapangandikakaken Kanjeng Nabi, punika minangka kanggé pèpènget, manawi kayektinipun Kanjeng Nabi punika dipun titipriksa, lah dipun titipriksaa sacara nitipriksa kayektènipun para andika nabi ingkang sampun-sampun.

2285. Kanjeng Nabi kadhawuhan walèh bilih boten uninga badhé kados pundi wasana kedadosanipun golongan kakalih ing tembé; nanging panjenenganipun ugi kadhawuhan andhawahaken bilih panjenenganipun punika lugu juru-pèpènget. Dados manawi makaten, boten uninganipun wau namung ateges boten uninga dhateng paprincènipun kémawon.

2286. Saksi saking antawisipun Bani Israil ingkang aneksèni wong padhané awaké, punika

Ar. antara-né kowé

Ar. lan

Surat 46 Pasaksèning kasunyatan 1339

RUKU’ 2

Pasaksèning Kasunyatan

11,12. Pasaksènipun Kanjeng Nabi Musa. 13-20. Para mukmin sarta para kafir, ing salebeting gesangipun, badhé anaksèni kasunyatan.

11 Lan para kang padha kafir acalathu marang para kang padha angèstu: Manawa iku barang becik, ora bakal aku kadhisikan dhèwèké mrono. Lan sarèhné dhèwèké padha ora gelem dituntun sarana iku, mulané padha calathu: Iki panggorohan kuna.

12 Lan ing sadurungé iku Kitabé Musa, iku panuntun sarta wilasa; déné iki, Kitab kang ambenerakéa

(iku) nganggo basa Arab,2287

supaya apépélinga marang para kang padha atindak dudu, sarta (awéh) pawarta becik marang para kang alaku becik.

13 Sayekti para kang padha calathu: Pangéranku iku Allah, sabanjuré tetep angambah dalan bener, lah ora bakal padha kataman wedi sarta ora bakal susah.

14 Iki kang bakal padha mang-gon ing taman, ana ing kono pamanggoné: pituwasé barang kang wus padha dilakoni.

Kanjeng Nabi Musa: “Ingsun amasthi bakal anjumenengaké nabiné siji, Ingsun pundhut saka ing antarané para saduluré, iya kaya sira mangkono ........ Ana déné sing sapa ora miturut marang dhawuh-Ingsun, kang dilahiraké terang saka ing asma-Ningsun, iku amasthi Ingsun siksa.” (Pangandharing Toret 12: 18, 19). Dhawuh ingkang mungel: apa kowé wis padha angangen-angen, yèn iku saka ngarsaning Allah, mangka kowé angafiri iku, punika wigatos dhawuh anggatosaken dhateng pratélan ingkang kapethik ing nginggil wau ingkang wekasan.

2287. Ingkang dipun karsakaken dhawuh punika prakawis ingkang dados rembag wonten ing ayat 10, ingkang mangandikakaken piwecanipun Kanjeng Nabi Musa. Ing ngriki Quran angundhangaken anggènipun anjangkepi wahananipun piweca wau. Déné kasebutaken bilih ngagem basa Arab, punika mengku teges bilih rawuhipun Kanjeng Nabi punika saking antawisipun darah ‘Isma’il, ingkang basanipun basa Arab. Punika gelar yekti ingkang sampun kasebutaken wonten ing piwecanipun Kanjeng Nabi Musa piyambak.

Ar. lana. 70


15 Lan Ingsun wus dhawuh marang manusa agawé becik ma-rang wong tuwané loro; biyungé kalawan rekasa anggoné ngandhut dhèwèké lan kalawan rekasa ang-goné anglahiraké dhèwèké; lan pangandhuté sarta panyapihé telung puluh sasi; nganti samangsa wus tumeka diwasané sarta tumeka patang puluh taun,2287A unjuké: Pangéran kawula! mugi Tuwan aparing dhateng kawula saged sukur ing nugraha Tuwan, ingkang sampun Tuwan nugrahakaken dha-teng kawula saha dhateng tiyang sepuh kawula kakalih, tuwin saged kawula anindakaken kasaénan ing-kang andadosaken pirena Tuwan, saha mugi Tuwan aparing kasaé-nan dhateng kawula tumrap turun kawula; saèstu kawula tobat ing Tuwan, saha saèstu kawula punika panunggilanipun para ingkang sami sumarah.

16 Iki para kang padha Ingsun tarima becik-beciké apa kang wus padha dilakoni sarta Ingsun pu-wung alaning panggawéné, ing antarané para kang manggon ing taman; janji kasunyatan, kang wus dijanjèkaké marang dhèwèké.

17 Lan wong kang ngunèni wong tuwané loro: Ah, kowé wong loro! apa kowé padha ngancam marang aku, yèn aku bakal tina-ngèkaké, mangka ing sadurungé aku wis pirang-pirang umat kang mati? Lan sakaroné padha nyuwun

2287A. Nitik dhawuh punika tétéla manawi diwasanipun manusa menggah ing ruhani, punika limrahipun manawi sampun umur kawan-dasa taun. Bukti ing atasipun bab punika ugi kacetha wutah gumelaring kawontenan, nalika Kanjeng Nabi Muhammad saw. tampi ayahaning Pangéran ambangun sagung para manusa, punika ugi nalika yuswa kawandasa taun.

Ar. lan

Ut. kaliwat Ut. sambat marang

Surat 46 Pandumipun kaum ‘Ad 1341

pitulunging Allah: Cilaka kowé! angèstua, sayekti janjining Allah iku nyata. Ananging dhèwèké aca-lathu: Iki ora liya kajaba dhodho-ngèngan kuna.

18 Yaiki para wong kang tinemu nyata sabda kang tumiba marang awaké, ing antarané para ummat jin lan manusa kang wus kaliwat ing sadurungé awaké; sayekti dhè-wèké iku padha wong kapitunan.

19 Lan kabèh baé padha olèh drajad manut apa kang wus padha dilakoni, supaya Panjenengané aparing liliru genep marang pang-gawé-panggawéné, sarta dhèwèké ora bakal padha dianiaya.

20 Lan ing dinané para kang pa-dha kafir padha diajokaké marang geni: Kowé wus padha angilang-aké kabecikanmu ing kauripanmu ing donya, sarta iku padha koanggo seneng-seneng sadhéla; mulané ing dina iki kowé bakal padha diganjar siksa kang ngasor-aké, amarga saka anggonmu padha gumedhé ana ing bumi kalawan ora bener sarta amarga anggonmu padha murang yekti.

RUKU’ 3

Pandumipun kaum ‘Ad

21 Lan nyaritakna saduluré ‘Ad;a

nalika dhèwèké apépéling marang kaumé ana ing ara-ara pawe-dhèn2288 lan temen sadurungé dhè-wèké lan sapungkuré dhèwèké wis ana juru-pépéling kang teka – cala-thuné: Aja padha ngawula sapa-

2288. Sadhèrèkipun satunggaling kaum punika tegesipun nabinipun: Kanjeng Nabi Hud, ingkang kautus dados nabi dhateng kaum ‘Ad wau. Ahqâf punika jama’-ipun hiqf, tegesipun tumpukan wedhi

a. 904


sapa kajaba Allah; sayekti aku iki nguwatiraké siksa ing dina kang agung marang sira.*

22 Dhèwèké padha calathu: Apa olèhmu nekani aku iki arep ang-éngokaké aku saka sesembahan-sesembahanku? Lah mara tekakna mréné apa kang koancamaké marang aku, manawa kowé iku panunggalané wong kang padha temen.

23 Calathua: Kawruh iku mung ana ngarsaning Allah, lan aku iki nekakaké marang sira ayahan ang-gonku kautus, ananging panya-wangku sira iku kaum kang bénto.

24 Bareng dhèwèké padha weruh ana kaya mendhung katon ana ing langit gumulung amarani juju-rangé, calathuné: Iki mendhung kang bakal angudani ing kéné. O,dudu! iku barang kang padha sira gégé, angin kang amot siksa kang nglarani,

25 Bakal anglebur samubarang kalawan paréntahing Pangérané, banjur dadi padha ora ana katon (kumlendhang), kajaba padunu-ngan-padunungané. Kaya mang-kono iku anggon-Ingsun angganjar wong-wong dosa.

26 Lan sayekti, temen dhèwèké padha Ingsun tetepaké ing barang kang sira padha ora Ingsun tetep-

*utawi gumuk wedhi ingkang wangunipun mlengkung (TA-LL), tuwin al-ahqâf punika tartamtu kanggé namakaken sawenèh tanah pawedhèn lonjong ing laladan Asy-Syihr (TA-LL). Tuwan Rodwell tuwin Muir mastani padununganipun kaum ‘Ad punika wonten ing padusunan sakiwa-tengenipun Thaif sanèsipun malih ing Hadlaramaut. Pamanggih ingkang kantun punika ingkang leres, awit gambar kar tanah Arab piyambak sampun anedahaken kalayan pratéla. Al-Ahqâf punika dumunung wonten ing Hadlaramaut.

Ar. marang aku

Ar. aku


aké; lan dhèwèké pada Ingsun paringi pangrungu lan pandeleng sarta ati, ananging pangrunguné lan pandelengé sarta ati-atiné ora makolèhi apa-apa marang dhèwèké amarga saka anggoné padha ange-mohi timbalan-timbalaning Allah, sarta apa kang padha diguguyu anglimputi awaké.

RUKU’ 4

Pèpènget

27, 28. Wuwulang ingkang wonten ing salebeting pandumipun para ingkang manggèn ing tepis-wiringanipun tanah Arab. 29-32. Para angèstu sawatawis. 33-35. Siksa punika mesthi andawahi para ingkang milawani.

27 Lan sayekti temen Ingsun wus anglebur kutha-kutha ing sa-kiwa-tengenira2289 sarta Ingsun angambal-ambali timbalan-timba-lan, supaya dhèwèké padha balia.

28 Lah yagéné para kang padha dialap sesembahan saliyané Allah ora mitulungi dhèwèké marek (marang Panjenengané)? O! iku tumrapé dhèwèké wis ilang; lan ya iki gorohé sarta barang olèhé padha gawé-gawé.

29 Lan nalika Ingsun ama-dhepaké jin sapantha marang sira, padha angrungokaké Quran;2290 ba-reng wis padha teka mrono padha calathu: Padha menenga; bareng wis rampung, padha bali marang kaumé, apépéling.

2289. Kitha-kithanipun kaum ‘Ad, Tsamud tuwin kitha Saba’ punika sami dumunung wonten ing tape1-watesipun tanah Arab. Para titiyangipun kitha kerajan dipun pangandikani kawontenanipun kaum ingkang sami gesang wonten ing sakiwa-tengenipun, ingkang sami kalebur duk ing kina; para titiyang wau samia ngalap piwulang saking nasib ingkang dipun sandhang kaum-kaum wau.

2290. Jinn ingkang kapangandikakaken ing ngriki punika sajakipun sawenèh panuntunipun pancer Yahudi, jalaran ing ayat sambetipun kapangandikakaken manawi para jinn wau sami angèstu dhateng Kanjeng Nabi Musa. Menggah ing sajatos-jatosipun, para jinn wau nunggil golongan kaliyan jinn ingkang kapangandikakaken ing 72: 1. Kateranganipun ingkang panjang kula aturi mirsani 2580.


30 Padha calathu: O, kaumku! aku mentas angrungokaké Kitab, kang kadhawuhaké sapungkuré Musa, ambeneraké apa kang ana sangarepé,a anuntun marang kasu-nyatan marang dalan kang bener:

31 Padha calathu: O, kaumku! padha nampanana juru-panga-jaking Allah sarta angèstu ing Panjenengané, Panjenengané bakal angapura marang sira ing kalu-putanira sarta angayomi sira saka siksa kang nglarani.

32 Lan sapa sing ora nampani juru-pangajaking Allah, lah ora bakal bisa oncat ana ing bumi sarta ora bakal duwé pangayoman liyané Panjenengané: iki padha dumu-nung ing sasar kang tétéla.

33 Apa dhèwèké ora padha sumurup, yèn Allah iku kang anitahaké langit-langit lan bumi, sarta ora nandhang sayah anggoné anitahaké iku, bisa anguripaké kang wus padha mati? Iya! sayekti Panjenengané iku marang samu-barang kawasa.

34 Lan ing dina nalikané para kang padha kafir diparakaké marang ngarep geni: Apa iki ora nyata? Padha matur: Inggih! dhemi Pangéran kawula. Panjenengané ngandika: Lah padha rasakna siksa iku, amarga saka anggonira padha angafiri.

35 Mulané sira disabar kaya ang-goné sabar para utusan kang kasi-nungan ati santosa, sarta aja sira anggégé (siksa) tumrap dhèwèké.

a. 70


Ing dina nalikané dhèwèké ande-leng apa kang dijanjékaké marang dhèwèké, kaya-kaya olèhé padha manggon mung saejam wayah awan. Panerangan kang anyukupi! Lah sapa ta kang dilebur kajaba kaum kang murang yekti?

________

SURAT 47

MUHAMMAD

KADHAWUHAKEN ING MADINAH


Pathinipun:

Ruku’ 1. Ingkang sami milawani badhé sami pejah ing paprangan. Ruku’ 2. Para nindhes badhé dipun asoraken. Ruku’ 3. Tiyang ingkang alit manahipun. Ruku’ 4. Pémut.

Namanipun tuwin gathuking suraosipun

Surat punika kanamakaken surat Muhammad, tuwin ugi surat Qitâl utawi Perang. Nama ingkang sapisan wau kabekta saking surat punika mecakaken bilih para titiyang ingkang purun angèstu ing Kanjeng Nabi Suci Muhammad saw. punika mesthi badhé mindhak saé kawontenanipun wadhag. Nalika jaman tumurunipun surat punika para titiyang wau kalangkung déning ringkih kawontenanipun, kéndhang saking padununganipun perlu ngungsékaken gesangipun, tuwin wonten ing padununganipun énggal kaancam ing mengsah ingkang kiyat. Nama satunggalipun punika kabekta saking surat punika nerangaken bilih siksa ingkang kaancamaken dhateng para kafir, punika badhé dhumawahipun kalayan peperangan, ingkang wonten ing ngriku para bénggol-bénggolipun badhé nemahi curna; sanès-sanèsipun badhé dipun tawan, utawi dipun telukaken lan dipun asoraken. Kawontenan punika sampun saged suka ular-ular kados pundi sasambetanipun surat punika kaliyan surat ingkang wekasan piyambak tumrap golongan ingkang sampun. Ing surat wau pèpènget mèh badhé dhumawahipun siksa dhateng para mengsah kadhawuhaken marambah-rambah, ing surat punika kadhawuhaken kalayan terang, siksa wau badhé awujud punapa.


Surat punika kapérang dados kawan ruku’. Ingkang wiwitan piyambak mratélakaken bilih pambudidayanipun para ingkang sami nyegah ing tiyang sanès nampèni yakti, punika mesthi badhé atanpa guna; nanging para angèstu mesthi tumunten badhé langkung saé kawontenanipun; salajengipun katerangaken bilih éwahing kawontenan punika badhé kelampahan kalayan peperangan, salajengipun lajeng maringi pitedah bab tawanan perang. Ruku’ ingkang kaping kalih ingkang sabagéan ageng kamligèkaken kanggé ngrembag bab prakawis punika ugi, sarta ing salajengipun nerangaken bilih Makkah mesthi badhé dipun telukaken, para kafir badhé dipun asoraken, para angèstu badhé menang. Ruku’ ingkang kaping tiga nyebutaken para titiyang ingkang nganggep peperangan ingkang sinuci piyambak wonten ing dalem babad punika kadi déné satunggaling babaya, ingkang awit saking punika piyambakipun lajeng sami nganggé sikep lalamisan, saking sakedhik wangsul dhateng kakafiran. Ruku’ ingkang kaping sakawan nyebutaken bilih badhé wonten pipisahan antawisipun para mukminin sajati kaliyan para lamis. Wekasanipun ugi mituturi para Muslimin, supados sami ngetog panyarempengipun nglabuhi yakti, awit manawi piyambakipun sami boten angsal damel, umat sanès ingkang badhé dipun jumenengaken minangka gegentosipun.

Titimangsaning tumurunipun

Sampun boten wonten semang-semangipun malih bilih tumurunipun surat punika kagolong ing jaman sadèrèngipun peperangan kaliyan titiyang Quraisy kawiwitan, nanging sampun tuwuh wonten kawontenan-kawontenan, ingkang nedahaken bilih peperangan sampun boten kénging dipun singkiri malih. Awit saking punika para mufassir ingkang kina-kina sami anggadhahi pamanggih bililh surat

Surat 47 Ingkang sami milawani 1347

RUKU’ 1

Ingkang sami milawani badhé sami pejah ing paprangan

1-3. Pambudidayanipun para milawani badhé tanpa damel sarta kawontenanipun para angèstu badhé dipun saékaken. 4. Para kafir badhé sami kapupu ing paprangan. 5-7. Pitulung sarta kamenangan tumrap para angèstu. 8-11. Badhé leburipun para kafir.


1 Para kang padha kafir sarta nyimpang saka dadalaning Allah, Panjenengané bakal musprakaké panggawé-panggawéné.2291

2 Déné para kang padha angèstu sarta anglakoni kabe-cikan, apa déné padha angèstu marang apa kang katurunaké marang Muhammad – lan iku

punika wahyu Makkiyah (Dk, I Jubair, Sudy AH), nanging pamanggih punika genah manawi lepat, jalaran ayat 13 sampun mangandikakaken kalayan terang bilih titiyang Makkah sampun nundhung Kanjeng Nabi saking Makkah. Langkung-langkung malih, nadyan idin perang punika terang kasebut wonten ing dhawuh-dhawuh ingkang tumurun ing Makkah (surat 22), dhawuh ingkang cetha-pratéla ing ngriki punika, tuwin dhawuh ingkang nyebutaken para titiyang ingkang ringkih manahipun sarta wangsul dados kafir (dados tiyang munafék) (ruku’ 3), punika dados pasaksèn ingkang terang bilih surat punika wahyu Madaniyah. Sarta inggih makaten punika pamanggihipun para mufassir Muslimin ingkang sapérangan kathah. Saged ugi pépéranganipun surat punika wonten ingkang anggènipun katurunaken nalika salebetipun Kanjeng Nabi tindak hijrah saking Makkah, kados déné pamanggihipun sawenèh mufassir, nanging manawi kagerba sagemblenging surat, surat punika kénging kagolongaken ing wekdal taun Hijrah ingkang kaping sapisan, dados ing sadèrèngipun perang Badr. Ugi ing jaman punika anggènipun mastani tuwan Muir.

_________________

2291. Adlallahu sami kaliyan tembung ahlakahu (TA) utawi sami kaliyan tembung adlâ’ahu (S, TA) jawinipun ingkang angka satunggal nglebur utawi ngrisak, ingkang angka kalih: musprakakenutawi ngaberaken. Pandamel ingkang dipun wecakaken ayat punika bilih badhé wuk atanpa tilas, punika kasasmitakaken wonten ing dhawuh ingkang mungel: kang padha kafir lan kang padha nyimpang saka dadalaning Allah, inggih punika pandamelipun kafir, kadosta anggènipun nedha pitulung dhateng brahala-brahalanipun tuwin anggènipun sami ambudidaya badhé ngénggokaken tiyang saking agami Islam. Dados ayat punika mengku piweca, bilih para titiyang kafir badhé tinilar anggana boten wonten ingkang mitulungi, déné agami Islam lan titiyang Muslimin badhé manggih karaharjan, sarta pambudidayanipun para kafir sumedya anyirnakaken yakti, punika badhé wuk atanpa tabet. Pranyata ayat punika mengku salah satunggaling piweca ingkang angédab-édabaken, awit anggènipun katurunaken surat punika nalika jaman para mengsah-mengsahipun Islam wonten ing pucaking panguwaosipun ingkang inggil piyambak, tuwin ingkang katingalipun makaten kados saèstu kawasa badhé anyirnakaken ngantos ludhes agami Islam saking nagari Makkah, tur sampun samekta badhé nglebur ingkang kalayan ambabar pisani wonten ing Madinah.

Muhammad Juz XXVI 1348

kasunyatan saka Pangérané – Panjenengané bakal ambirat alané saka ing awaké sarta ambecikaké kaanané.2292

3 Iku amarga déné para kang padha kafir iku padha manut barang luput sarta déné para kang padha angèstu iku padha manut kasunyatan saka Pangérané; kaya mangkono anggoné Allah ada-damel tutuladhané tumrap para manusa.

4 Mulané, samangsa sira padha katemu para kang padha kafir ana ing paprangan2293 banjur sabeten guluné, nganti samangsané wis padha sira kalahaké, padha dadék-na tawanan, tumuli sawisé (iku), apa sira luwari kalawan kadarman apa kalawan tebusan nganti perangrampung.2294 Iku (bakal kalakon

2292. Punika ugi piweca, tunggilipun piweca ingkang sampun kasebut ing ayat ingkang sampun. Titiyang Muslimin ingkang wonten ing dhawuh ngriki kawecakaken badhé langkung sakéca kawontenanipun, ing wekdal wau kalangkung apes kawontenanipun. Sabagéan ageng sampun sami lumajeng saking griya padununganipun, prasasat tanpa sangu arta kanggé rumeksa gesangipun tuwin kanggé waragad dudunung wonten ing nagari Madinah; kawimbuhan malih ing Madinah inggih boten saged tentrem gesangipun, margi mengsah sampun mutusaken badhé numpes titiyang Muslimin wau sarana kagebag ing prang. Para Muslimin dipun pangandikani bilih pambudidayaning mengsah- mengsahipun badhé wuk atanpa gina, sarta kawontenanipun piyambak tumunten badhé langkung sakéca.

2293. Tembung ingkang dipun agem: laqitum, inggih punika saking tembung liqâ, miturut Kf tegesipun harb, jawinipun tempuk prang.

2294. Tembung atskhana ing dhawuh punika sampun katerangaken sacekapipun wonten ing 1024. Dhawuh punika nyebutaken ngemungaken manawi kados pundi kéngingipun nukup tiyang tawanan ing paprangan, dados ateges nglepataken nindakaken cara pangawulan aliyas ambubujeng tiyang, awit manawi cara pangawulan, wonten ing pundi kémawon tiyang kénging dipun tukup lajeng dipun sadé kadadosaken réncang-tumbasan. Ing ngriki kita kaparingan dhawuh kéngingipun nukup tiyang kukupan perang punika manawi sampun bibar tempak kaliyan mengsah wonten ing peperangan ingkang manut pranatan ingkang tumindhak. Malah nadyan makatena pisan, tiyang kukupan wau kedah dipun mar-dikakaken, sami ugi punapa anggènipun mardikakaken wau tuwuh saking bèrbudi, punapa sarana dipun tebus. Déné ingkang sampun katindakaken Kanjeng Nabi Suci, ingkang asring piyambak ngagem cara ingkang sapisan wau, inggih punika mardikakaken ingkang tuwuh saking bérbudining panggalihipun, liripun tanpa mundhut tebusan. Minangka conto, titiyang tawanan Bani Musthaliq, wonten tiyang satus gotrah dipun mardikakaken; titiyang Hawazin, wonten tiyang nem èwu ingkang dados tawanan perang, sadaya sami dipun mardikakaken blaka, tanpa mawi tebusan.Tumrap tiyang tawanan cacah pitungdasa ingkang katukup wonten ing Badr, wonten ingkang nyebutaken mawi tebusan; nanging punika nalika

Ar. nyèlèh-aké gaga-mané

Surat 47 Ingkang sami milawani 1349

mangkono); lan yèn ta Allah iku angarsakna, amasthi Panjenengané wus anibakaké wawales marang dhèwèké, ananging (mangkono iku) purihé Panjenengané arsa nyoba sawenèhira kalawan sawenèhé;2295

déné para kang padha kaprajaya ing dadalaning Allah amasthi Panjenengané ora bakal amusprak-aké panggawé-panggawéné.

5 Panjenengané bakal anuntun dhèwèké sarta ambecikaké kaana-né,

6 Sarta anglebokaké taman, kang wus diparingaké weruh ma-rang dhèwèké.2296

7 O, para kang padha angèstu! manawa sira padha mitulungi (prakaraning) Allah, Panjenengané bakal mitulungi sira sarta anetep-aké dalamakanira.

Islam taksih sakalangkung ringkih, tuwin mengsah ingkang sakalangkung kiyat sumedya badhé nyirnakaken Islam. Nadyan makatena ugi samangsa peperangan sampun rampung, nukup réncang- tumbasan kedah dipun kèndeli. Punika anedahaken kalayan terang bilih dhawuh ingkang kasebutaken wonten ing wiwitaning ayat wau, anggènipun kaparingaken margi ing wekdal tumuruning dhawuh wau wonten kawontenan perang, sanajan ta dèrèng ngantos kelampahan tempuk prang, sarta anedahaken bilih dhawuh wau namung tumindhak sadangunipun wonten peperangan.

2295. Intashara min-hu tegesipun nandukaké piwales marang dhèwèké (LA). utawi anjaluk apa kang wus dadi mesthiné kalayan ganep marang dhèwèké (TA-LL). Manawi nganggé teges ingkang sapisan, suraosipun: manawi Allah angarsakaken, Panjenenganipun yekti niksa para mengsahing Islam mawi sarana sanèsipun peperangan; nanging rèhning karsa-Nipun badhé niksa para mengsah wau sarana tanganipun titiyang Muslimin, milanipun perang kedah dipun wontenaken. Manawi teges ingkang kasebut ing margin ingkang dipun anggé, saged ugi mengku karsa wangsul dhateng dhawuh bab prakawis mardikakaken tiyang tawanan; jalaran, saupami titiyang Muslimin andhawahaken pidana dhateng piyambakipun miturut punapa mesthinipun, margi saking anggènipun sami atindak wengis dhateng para Muslimin, para Muslimin wenang mejahi piyambakipun, tur inggih nama anglenggahi adil. Nanging margi saking genging mahaasih-Ipun, Allah angarsakaken badhé maringi nugraha dhateng para kafir; sarta ingkang makaten wau alantaran medal saking tanganipun titiyang Muslimin.

2296. Suwarganipun gesang ing bénjing punika sampun kaparingaken sumerep dhateng para tiyang tulus wonten ing gesang sapunika punika, sarana maringi dhateng para tiyang tulus wau kamenangan kaliyan mengsah-mengsahipun; dados najan ing gesang sapunika punika para tiyang tulus sami saged ngicipi wohing pandamelipun. Sampun naté katerangaken, bilih suwarga ing gesang sapunika ingkang kajanjèkaken, punika tegesipun kamenangan, déné suwarga ing gesang ing bénjing, punika wohing pandamel saé ingkang katindakaken wonten ing donya ngriki.

Ut. mundhut apa kang wus dadi masthiné


8 Wondéné para kang padha kafir iku karusakan bagéané, sarta Dimusprakaké panggawé-pangga-wéné.

9 Iku amarga saka anggoné padha gething marang apa kang katurunaké déning Allah; mulané Panjenengané angilangaké pang-gawé-panggawéné.

10 Apa ta dhèwèké ora padha lalaku ing bumi sarta padha ande-leng kapriyé wusanané para ing sadurungé: Allah wus anglebur dhèwèké, sarta bagéané para kafir iku sapadhané iku.

11 Iku, amarga Allah iku Panga-yomané para kang padha angèstu, sarta amarga para kafir iku padha ora duwé pangayoman.

RUKU’ 2

Para nindhes badhé dipun asoraken

12, 13. Makkah badhé dipun telukaken. 14-19. Kawontenanipun para angèstu sarta para kafir kinosok-wangsul.

12 Sayekti, Allah bakal angle-bokaké para kang padha angèstu sarta alaku becik marang patama-nan, kang ing jeroné kaliné padha mili; déné para kang padha kafir padha abungah-bungah sarta ma-ngan kaya pamangané raja-kaya, sarta geni iku padunungané.

13 Lan pira baé kutha kang luwih kuwat banget tinimbang kuthanira kang anundhung sira: iku wus padha Ingsun lebur, lan ora ana kang mitulungi.2297

2297. Kitha ingkang nundhung Kanjeng Nabi Suci punika kitha Makkah. Badhé ambruking panguwaosipun, kawecakaken kalayan tembung ingkang terang wonten ing dhawuh ngriki punika.

Ar. ngisoré

Ar. lan

Ar. panu-lung tumrap dhèwèké

Surat 47 Para nindhes dipun asoraken 1351

14 Lah apa ta wong kang ang-lungguhi tandha yekti saka Pangé-rané iku padha karo wong kang alaning panggawéné pinaés-paés tumrap awaké sarta padha anuruti hawa napsuné.

15 Sanépané taman kang dijan-jèkaké marang para kang anjaga dhiriné (saka ing ala) iku: Ing jeroné ana kali-kaliné mili banyu kang ora malih, lan kali-kali milipuwan kang ora malih rasané, sarta kali-kali mili sajeng, énak tumrap sing padha ngombé, apa déné kali-kali mili madu sinuci;2298 lan ana ing kono padha olèh sarupaning wowohan tuwin pangayoman saka Pangérané.2298A (apa iki) padha karo wong kang manggon ing geni sarta kang padha diombèni banyu umob temah angrantasaké jeroané?

Sampun cetha bilih nalika ambrukipun ingkang ambabar pisani panguwaosipun titiyang Makkah wau, para titiyang Makkah boten sami dipun lebur; Kanjeng Nabi Suci inggih boten nandukaken pidana minangka pamales anggènipun sami damel piawon tuwin nganiaya dhateng para Muslimin. Kosokwangsulipun para titiyang wau sami dipun rengkuh kalayan saé, pangrengkuh ingkang tuwuh saking welas lan asih: ing babading donya dèrèng naté wonten bangsa ingkang kinaniaya menang kaliyan ingkang nganiaya, ngrengkuh saé dhateng ingkang nganiaya, mangka dados telukanipun. Suprandéné titiyang Makkah wau inggih boten nama tanpa angsal pidana. Ambrukipun déning tanganipun titiyang Muslimin, nama anjangkepi kanyataaning piweca-piweca ingkang sampun-sampun.

2298. Dipun pèngetana, gagambaran ingkang kadhawuhaken punika, boten teka ateges anyebutaken nugraha ing suwarga punika walaka kados makaten wau, awit nugraha ing suwarga punika nugraha “ingkang dèrèng naté tiningalan ing mripat, dèrèng naté kapireng ing talingan, sarta dèrèng naté kamrenteg wonten manahing manusa.” Wangsul gagambaran punika namung sanépa, sanépa kanggé anedahaken kados punapa èmperipun nugraha ing suwarga wau. Sanépa punika boten namung anggambaraken kawontenanipun nugraha ing gesang sasampuning pejah kémawon, nanging ugi paring gagambaran dhateng para ingkang sami bekti ing Pangéran ing kawontenanipun tanah ingkang loh-jinawi, ingkang badhé dipun warisaken dhateng piyambakipun ing gesang sapunika punika ugi – inggih punika suwarga ‘Adn (Eden) ingkang kasebut ing Purwaning dumados 2: 8; ing ngriku sawarnining barang wonten kalayan mluwah-mluwah; dados titiyang Muslimin kaparingan janji, kajawi nagari Makkah, badhé dipun paringi Tanah Suci ing Syam.

2298A. Lah punika tuladha sanès malih bab kanggènipun tembung magfirah ing Quran Suci; inggih punika anedahaken bilih boten mengku teges pangapuntening dosa, nanging ateges pangayoman saking sekeng, ingkang dados sifatipun manusa. Ing antawisipun nugraha ing suwarga ingkang mawarni-warni, ingkang badhé dipun panggih para ingkang sami lumebet ing suwarga, inggih punika magfirah. Sampun cetha manawi magfirah punika boten saged ateges pangapunten, awit manawi ing suwarga wonten pangapunten, ing ngriku mesthi wonten tiyang nindakaken dosa, lah manawi wonten tiyang nindakaken dosa, punika lajeng cengkah kaliyan gagambaranipun suwarga kados ingkang

Ar. saka

Ar. saka


16 Lan sawenèhé ana kang ang-rungokaké marang sira, nganti bareng wis padha metu saka nga-repira acalathu marang para kang sinungan kawruh: Mau dhèwèké calathu apa? Iki para kang atiné wis padha diecap déning Allaha

sarta padha nuruti hawa napsuné.

17 Déné para kang padha ngam-bah dalan bener, iki Panjenengané amewahi pituduh, sarta amaringi (ganjaran) anggoné padha anjaga dhiriné (saka ing ala).

18 Lah apa ta kang padha di-entèni kajaba titining mangsa kang anggoné nekani dhèwèké bakal tanpa cacala? Lah sayekti tenger-tengeré wis tumeka, ananging kapriyé tumrap dhèwèké anggoné arep padha éling samangsané iku anekani dhèwèké?2299

19 Mulané weruha yèn ora ana sesembahan kajaba Allah, sarta nyuwuna pangayoman tumrap kaluputanirab sarta tumrap para mukmin lanang lang para mukmin wadon;2300 lan Allah iku anguda-nèni enggon balinira sarta padunu-nganira.2301

wonten ing Quran Suci. Kados déné ingkang sampun katerangaken wongsal-wangsul, ing suwarga boten wonten tiyang nindakaken dosa, awit saking punika magfirah ing suwarga punika ateges pangayoman saking dosa.

2299. Sâ’ah utawi titining mangsa punika kedah kasuraos wekdal leburipun para titiyang wau, ambruking panguwaosipun, ingkang kalayan terang kapangandikakaken wonten ing ayat-ayat ingkang sampun. Tandha-tandhanipun sampun wonten, awit piyambakipun sampun sami ningali piyambak kados punapa rikating kamajenganipun Islam ing saben dintenipun, sarta ningali piyambak, sadaya pambudidayanipun kanggé mekak majengipun Islam, wekasanipun namung tansah wuk atanpa dados.

2300. Rèhning ing ngriki para Muslimin kaparingan janji badhé pinaringan kamenangan, mangka kamenangan makaten mesthi sinartan rekaos, mila Kanjeng Nabi kadhawuhan supados nyuwun pangayoman sampun ngantos nandhang kuciwa, makaten ugi tumrap para sahabatipun. Katranganipun ingkang langkung panjang mirsanana 2194. Utawi tegesipun punika kados déné ingkang katerangaken ing 2307.

2301. Allah nguningani papanipun wangsul saha papanipun ingkang dipun enggèni para mukminin, punika ingkang dipun sasmitakaken padununganipun énggal para mukminin tuwin badhé

a. 21

Ar. taqwa

b. 2194

Surat 47 Titiyang ingkang alit manahipun 1353

RUKU’ 3

Titiyang ingkang alit manahipun

20. Titiyang jirih sami emoh dhateng perang. 21, 22. Perlu wontenipun perang. 23-28. Sami wangsul dhateng ing kakafiran.

20 Lan para kang padha angèstu acalathu: Yagéné ora ana suratdhumawuh?2302 Ananging bareng ana surat kang putus dhumawuh, kang ing kono perang sinebutaké, sira andeleng para kang ing sajroning atiné ana lalarané, padha angingetaké marang sira kalawan pandelengé wong kang ngalum-pruk saking wediné mati. Lah cilaka tumrap dhèwèké!

21 Pambangun turut sarta atur kang becik (iku kudu); ananging samangsa prakara iku wis diputus sabanjuré manawa padha tuhu-tuhu ing Allah, sayekti iku luwih becik tumrap dhèwèké.

22 Ananging manawa sira padha nyekel purba-wisésa, amasthi sira bakal agawé wisuna ing bumi sarta amedhot sasambunganing kara-bat!2303

23 Iki para kang padha kena wewelaking Allah sarta padha Digawé budheg tuwin wuta pan-delengé.2304

lumebetipun malih dhateng Makkah. Utawi, Mutaqallab punika ingkang dipun karsakaken anggènipun para kafir mrika-mriki damel upaya badhé anglebur agami Islam.

2302. Titiyang Mus1imin dipun kaniaya ngantos nglangkungi wates, dipun tindhes sakatogipun tuwin dipun tundhung saking griya-griyanipun. Awit saking punika, nama sampun satrepipun manawi para Muslimin wau kapéngin sanget dipun lilani rumeksa awakipun piyambak. Dados surat ing ngriki ingkang dipun kajengaken: dhawuh ingkang ngidini titiyang Muslimin lumawan perang.

2303. Para titiyang kafir. ingkang katuju ing pangandika punika.2304. Dipun pèngetana, ingkang dipun damel wuta mripatipun tuwin dipun damel tuli kupingipun

déning Allah, punika para ingkang boten purun wangsul dhateng margi ingkang leres. Ayat candhakipun adamel cethanipun ingkang makaten punika, inggih punika kapangandikakaken bilih para titiyang wau boten sami purun manah-manah dhateng Quran, kados-kados margi manahipun punika wonten kuncinipun.

Ut. bab

Ut. cumetha

Ut. cepak


24 Lah apa ta ora padha anga-ngen-angen Qur’an? O, ing ati(-né) padha ana kunciné.

25 Sayekti para kang padha ambalik marang gegeré ing sawisé pituduh gamblang tumrap dhè-wèké, iku si sétan sing anggam-pangaké marang dhèwèké; sarta Panjenengané aparing sumené marang dhèwèké.

26 Iku amarga dhèwèké padha calathu marang para kang padha gething ing barang kang katurun-aké déning Allah: Aku bakal padha manut kowé tumrap sawenèhing prakara; lan Allah iku Ngudanèni wadi-wadiné.

27 Ananging kapriyé bakalé, samangsané para malikat amatèni dhèwèké (kalawan) mrawasa rainé lan gegeré.

28 Iku amarga saka anggoné pa-dha manut apa kang ora dadi sarju-ning Allah sarta gething marang pirena-Né; mulané Panjenengané amusprakaké panggawé-pangga-wéné.

RUKU’ 4

Pémut

29-31. Apa para lamis lan para angèstu badhé kapilahaken. 32. Para kafir badhé boten saged miawoni para Muslim. 33-38. Para ngèstu dipun apémuti supados nyarempeng.

29 Apa para kang ing sajroning atiné ana lalarané padha ngira, yèn pangunek-uneké ora bakal diwe-tokaké déning Allah?

30 Lan manawa Ingsun angar-sakna, amasthi sira Ingsun weruh-aké dhèwèké, temahan sira sumu-rup dhèwèké kalawan tandha-

Surat 47 Pémut 1355

tandhané; sayekti sira temen bakal sumurup dhèwèké asarana sura-saning calathu(né);2305 lan Allah iku Ngudanèni panggawé-pang-gawénira.

31 Lan sayekti temen Ingsun bakal anyoba ing sira, nganti Ing-sun anguningania sira kang padha tuhu nyarempeng sarta kang padha sabar, lan (nganti) Ingsun anggam-blangaké lalakonira.

32 Sayekti, para kang padha kafir sarta nyimpang saka dada-laning Allah apa déné amilawani Utusan ing sawisé pituduh iku gamblang tumrap dhèwèké, iku ora bakal bisa mitunani Allah babar pisan, lan Panjenengané bakal mus-prakaké panggawé-panggawéné.

33 E, para kang padha angèstu! padha ambangun turuta ing Allah lan ambangun turuta ing Utusan sarta aja padha amigaraké pang-gawé-panggawénira.

34 Sayekti para kang padha kafir sarta nyimpang saka dadalaning Allah (lan) banjur mati sajroné isih dadi wong kafir, lah ora bakal Allah angapura marang dhèwèké.

35 Lah aja sira padha pepes sarta anjaluk bedhami, lan sira iku luwih unggul tuwin Allah anyartani sira apa déné ora angilang-ilangaké panggawé-panggawénira.

2305. Lahn tegesipun: tegesipun wicara, suraos utawi maksudipun wicara utawi kajeng ingkang kawengku ing wicara wau (TA, LL). Ing ngriki Kanjeng Nabi dipun pangandikani bilih panjenenganipun saged ngyektosi tiyang lamis kalayan gampil saking caraning anggènipun wicanten, inggih punika boten ngeblak lan sarwa kèmengan, ingkang lajeng kénging kanggé titikan punapa maksudipun.

Ar. ingdalan

a. 494

Ar. landhèwèké


36 Kauripan donya iku mung dodolanan lan lalahan, lan manawa sira padha angèstu sarta anjaga dhiri (saka ing ala), Panjenengané bakal maringi sira ganjaranira lan ora bakal mundhut bandhanira marang sira.

37 Manawa Panjenengané amun-dhut bandhanira kalawan adreng, sira bakal ambedhidhil sarta Panje-nengané bakal angetokaké pang-unek-unekira.

38 Di éling! sira iku kang wus diuwuh supaya amèwèhaké (ban-dha) ing dadalaning Allah, ana-nging sira iku ana kang ambedhi-dhil, lan sapa sing ambedhidhil, iku ora liya kajaba ambedhidhil marang jiwané dhéwé; lan Allah iku sugih sarta sira iku butuh (ma-rang Panjenengané); lan manawa sira padha ambalik, Panjenengané bakal anyalini kaum saliyané sira; banjur kaanané bakal ora kaya sira.

____________

Ar. iku

SURAT 48

AL-FAT-H

(Kamenangan)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Bedhami ing Hudaibiyah punika satunggaling kamenangan. Ruku’ 2. Para ingkang sami nglirwakaken kawajiban. Ruku’ 3. Lajenging kamenanganipun Islam. Ruku’ 4. Kamenanganipun Islam anglindhihaken sadaya agami.

Namanipun lan gathuking suraosipun

Surat punika kanamakaken Al-fat-h utawi Kamenangan, punika mungguh sanget, awit ingkang karembag wonten ing surat punika pancèn bab kamenangan-kamenanganipun Islam, wiwit kamenangan batin (moral victory) ingkang ageng wonten ing Hudaibiyah (mirsanana 2306) ingkang kasebutaken wonten ing ayat ingkang wiwitan dumugi menangipun Islam ingkang wekasan kaliyan agami sanès-sanèsipun ing jagad punika (ayat 28). Tembung fat-h punika piyambak, wonten ing surat punika kasebutaken wongsal-wangsul. Para Muslimin angsal kamenangan-kamenangan wonten ing peperangan-peperangan punika sampun wongsal-wangsul; suprandéné anèhipun, sanès kamenangan-kamenangan wau ingkang dados tatalesing kamenangan tumrap lampahipun Islam, nanging prajanjian bedhamén, ingkang katingalipun mitunani tumrap para Muslimin, punika ingkang dados. Bab punika wonten titikanipun ingkang cetha; terangipun makaten: Islam dipun perangi, para Muslimin kepeksa lumawan perang, sarta angsal kamenangan-kamenangan; éwadéné ingkang nama kamenangan sajati tumrapipun Islam, punika kamenanganipun batin. Kamenangan batin ingkang rumiyin piyambak, sasampunipun Hijrah, inggih punika kamenangan ing Hudaibiyah, ingkang katingalipun makaten mitunani, nanging menggah ing sajatos-jatosipun punika kamenangan batin. Nadyan manut prajanjian wau kaum Muslimin boten kénging kanggènan tiyang Islam ingkang lumajeng saking Makkah, éwadéné prajanjian wau saged suka margi dhateng para titiyang kathah purun nglimbang-nglimbang dhateng kaéndahanipun Islam, margi memengsahan kèndel. Dados prajanjian bedhamén ing Hudaibiyah punika kamenangan batin, sarta rèhning kados makaten kawontenanipun, prajanjian wau kaanggep dados dhadhasaring kamenanganipun Islam ing wekdal ingkang badhé dhateng, sarta ingkang makaten punika mratandhani bilih kamenangan batin punika kaanggep dados kamenanganipun Islam ingkang sajatos. Dalasan kamenangan ing Makkah (bedhahipun nagari Makkah), punika wigatosipun inggih wonten ing kamenanganing manah, déning tepa-tuladhanipun Kanjeng Nabi ingkang boten wonten ingkang nyameni wonten ing babading bangsa manusa, ing bab ngapunten ing mengsah.

Sasambetanipun surat punika kaliyan surat ingkang sampun, sampun cetha. Surat ingkang sampun mangandikakaken bab rebahipun para mengsahing Islam wonten ing paprangan-paprangan, tuwin bab saya saéning kawontenanipun kaum Muslimin; lah surat punika mangandikakaken kados pundi kelampahanipun saya saéning kawontenanipun kaum Muslimin wau. Nyata, kamenangan wonten ing paprangan punika margi ingkang cekak piyambak kanggé ngrebahaken mengsah ingkang akajeng badhé numpes Islam kalayan kakiyatan wadhag; nanging ingkang nama jatos-jatosing kabegjan tumrapipun Islam, punika kamenangan batin.

Titimangsaning tumurunipun tuwin babipun ingkang kawarsitakaken

Bab prakawis titimangsaning tumurunipun surat punika, boten wonten pamanggih warni-warni. Pasaksènipun Bagéndha ‘Umar ingkang kasebut ing hadits nyariyosaken bilih Kanjeng Nabi maos surat

Kamenangan Juz XXVI 1358

RUKU’ 1

Bedhami ing Hudaibiyah punika satunggaling Kamenangan

1-5. Kamenangan ageng nyampurnakaken nugrahanipun Pangéran dhateng Kanjeng Nabi saha para mukmin. 6. Pidana tumrap para lamis sarta para manembah brahala. 7-10. Pitulung saha kasetyanipun para mukmin dhateng Kanjeng Nabi.


1 Sayekti Ingsun wus aparing kamenangan marang sira, kame-nangan kang tétéla,2306

punika ingkang sapisanan nalika wangsul saking Hudaibiyah (Bkh), awit saking punika tumurunipun punika kagolong ing taun Hijrah ingkang kaping nem.

Surat punika kawiwitan kalayan angundhangaken bilih prajanjian bedhamén ing Hudaibiyah punika calon kamenangan ingkang sajati, sarta sasampunipun nyebutaken kecélikipun para munafèk tuwin para manembah brahala lajeng dipun pungkasi kalayan anyebutaken pitulung tuwin kasetyanipun para mukminin dhateng Kanjeng Nabi Suci. Ruku’ ingkang kaping kalih nerangaken pawadanipun ingkang lalawora munafék, tuwin para munafék kapisah saking para mukminin sarana boten kaidinan tumut andon prang sasarengan kaliyan para Muslimin. Ruku’ ingkang kaping tiga mecakaken kamenangan-kamenangan malih wonten ing peperangan – kamenangan ing Khaibar tuwin bedhahipun Makkah kasasmitakaken kalayan terang. Ruku’ ingkang kaping sakawan mungkasi surat punika kalayan dhawuh pangumuman ingkang wigatos inggih punika Islam badhé dipun damel menang kaliyan sadaya agami ing jagad punika.

__________________

2306. Kamenangan ingkang dipun karsakaken wonten ing ngriki punika, boten sanès kajawi kamenangan ingkang dipun pikantuk prajanjian bedhamén ing Hudaibiyah (Bkh). Margi ing Hudaibiyah boten ngantos wonten paprangan saèstu, kathah para saged ingkang lajeng anggadhahi pamanggih, bilih dhawuh punika mengku piweca bab bedhahipun nagari Makkah. Nanging bab bedhahipun nagari Makkah punika anggènipun dipun sebutaken kantun, inggih punika ing ruku’ ingkang kaping tiga ing dalem surat punika. Prajanjian bedhami ing Hudaibiyah punika menggah ing sajatos-jatosipun pranyata kamenangan saèstu tumrap titiyang Muslimin, awit prajanjian wau ambuka kontening tablig (propaganda) Islam wonten ing antawisipun titiyang kafir, sarta margi memengsahan dipun kèndeli, dadosipun golongan mengsah gadhah kalonggaran manah-manah dhateng agami, ing-kang ing wekdal ingkang sampun-sampun tansah dipun perangi nanging tansah boten angsal damel. Angsal-angsalaning prajanjian bedhamén wau, byuk-byukan tiyang ingkang sami lumebet agami Islam; dados dhawuh punika mengku piweca, déné gumelaring kanyataanipun sampun let dangu kaliyan tumuruning dhawuh punika.

Prayogi dipun terangaken pisan wonten ing ngriki, bilih Bagéndha ‘Umar radi semang-semang, dhateng saénipun prajanjian bedhamén ing Hudaibiyah wau. Manut pamanggihipun Bagéndha ‘Umar, prajanjian wau ngasoraken sanget dhateng titiyang Muslimin, jalaran ungeling prajanjian-prajanjian-ipun mitunani tumrap titiyang Muslimin. Kadosta, salah satunggaling ungelipun prajanjian wau wonten ingkang nyebutaken, samangsa wonten tiyang saking éwonipun titiyang Makkah ngayom dhateng Kanjeng Nabi Suci, Kanjeng Nabi kedah masrahaken wangsul piyambakipun dhateng titiyang Makkah, sanajan ta tiyang wau tiyang Muslim. Titiyang Muslimin awrat manahipun nampeni prajanjian wau, sabab sadhèrèkipun Islam teka kedah dipun wangsulaken kapurih nandhang panganiaya wonten ing tanganipun para titiyang kafir; nanging rèhning titiyang kafir boten purun dipun ajak damel prajanjian bedhamén manawi ingkang makaten wau boten dipun lebetaken ing prajanjian, milanipun Kanjeng Nabi Suci inggih lajeng kepareng mituruti. Boten antawis dangu wahyuning Pangéran lajeng ambirat

Ut. ambuka

Surat 48 Bedhami ing Hudaibiyah 1359

2 Dadi Allah ambeneraké ing sira tumrap kaluputan kang diti-bakaké marang sira kang dhisik-dhisik sarta kang bésuk-bésuk,2307

apa déné anyampurnakaké nugra-ha-Né marang sira tuwin anuntun sira ing dalan kang bener,2308

3 Apa déné Allah amitulungi sira kalawan pitulung kang kina-wasa.2309

sadaya semang-semang wau, sarta angundhangaken bilih prajanjian bedhamén wau pranyata kamena-ngan ageng ingkang badhé ambekta kawusanan ingkang linuhung. Kabuktèn, nyatanipun inggih makaten saèstu.

2307. Ayat ingkang angka kalih kawiwitan kalayan lam, tegesipun dadi, wigatos mijang-mijang angsal-angsalaning kamenangan ingkang dipun gayuh titiyang Muslimin ing prajanjian bedhamén ing Hudaibiyah; makaten ugi ayat ingkang angka tiga. Ingkang rumiyin piyambak:

asring dipun suraos sacara klèntu. Apunten ing kalepatan, punika boten saged yèn ta minangka dados wohing angsal kamenangan. Kosokwangsulipun, kados déné ingkang katerangaken wonten ing tafsir ingkang sampun, rèhning tansah wonten memengsahan ngantos dangu sanget, milanipun titiyang kathah boten naté kober manah-manah kaéndahanipun Islam; gambar ingkang katongton wonten ing manahipun, Islam punika awon sanget. Dados dhambi-ka ing ngriki ateges cacad utawi kuciwa ingkang déning mengsah katumrapaken dhateng Kanjeng Nabi; kanggé ambirat punika, prajanjian bedhamén ing Hudaibiyah nyukani margi, jalaran inggih awit saking wontenipun prajanjian bedhamén wau, mripatipun titiyang kathah kabuka saged nyumerepi gambar kaéndahanipun Islam. Ukara saminipun punika sampun katerangaken wonten ing 687, ing ngriku katerangaken bilih tembung itsmî, ingkang wantahipun ateges dosaku, punika menggah ing sajatos-jatosipun ateges dosa kang katindakaké marang aku. Déné tegesipun tembung gafr ugi sampun katerangaken kanthi panjang wonten ing 2194, ing ngriku kasebutaken punika ateges ngleresaken prakawis. Manawi badhé mangertosi dhawuh ingkang kapangandikakaken wonten ing ngriki, tafsir (katrangan) wau perlu dipun waos. Prajanjian ing Hudaibiyah nyukani margi kanggé ngicali sawarnining seling serep, kathah ingkang tumunten lajeng sirna déning propagandha Islam, kakantunanipun larut sadaya déning bedhahipun nagari Makkah, ingkang bedhahipun nagari Makkah wau inggih prajanjian bedhamén ing Hudaibiyah wau ingkang suka margi. Ing ngriki ugi wonten ingkang nyebutaken kang bésuk-bésuk. Punika ingkang dipun karsakaken pangawon-awoning para mengsahipun Islam ing tembé wingkingipun. Kados déné ingkang sampun kula aturaken ing ngajeng, surat punika boten namung ngrembag kamenanganipun Islam ingkang tumunten badhé kelampahan kémawon, nanging ugi amecakaken kamenanganipun ingkang wekasan piyambak ing saindhenging jagad. Dados dhawuh punika mengku janji, kajawi seling-serep ingkang sampun wonten punika badhé dipun sirnakaken, ingkang taksih wonten ing wingking, ingkang bénjing ing tembé- wingkingipun badhé dipun sebar-sebaraken para mengsahing Islam, punika inggih badhé dipun sirnakaken ugi, dadosipun Islam badhé nyunaraken prabanipun ingkang anelahi, boten namung dhateng tanah Arab kémawon, nanging dhateng saindhenging jagad.

2308. Angsal-angsalaning prajanjian bedhamèn ing Hudaibiyah warni kalih kados ingkang kasebutaken wonten ing wekasaning ayat punika, saged dipun kanthak-kanthakaken kalayan gampil. Sampurnaning nugraha, kaleksanan sumebaripun agami Islam katuntun dhateng margi ingkang leres, tegesipun margi ingkang leres ingkang anjog dhateng kamenangan.

2309. Tiyang kathah byuk-byukan sami lumebet agami Islam, punika sampun saged ambuktèkaken manawi punika pranyata pitulung ageng tumrap Islam. Nalika tindakipun dhateng Hudaibiyah Kanjeng Nabi Suci namung kadhèrèkaken tiyang 1500; kalih taun malih, nalika tindak dhateng Makkah, wonten tiyang 10.000 ingkang andhèrèkaken.


4 Panjenengané iku Kang anu-runaké tentrem ing atiné para mukmin, supaya padha muwuhana iman marang imané – lan kagu-ngan-É Allah wadyabala ing langit-langit lan bumi iku, sarta Allah iku Udani, Wicaksana,

5 Supaya Panjenengané angle-bokaké para mukmin lanang lan para mukmin wadon ing pata-manan, kang ing jeroné kali-kaliné padha mili, dimèn padha manggon ing kono, lan (supaya) Panjene- ngané ambirat alané saka awaké; lan iki pakolih kang gedhé ing ngarsaning Allah.

6 Lan (supaya) Panjenengané aniksa para lamis lanang lan para lamis wadon sarta para musyrik lanang lan para musyrik wadon kang padha nyana marang Allah kalawan panyana ala. Iku padha katiban urak ala, sarta Allah ani-bani bebendu tuwin anibani wewe-lak apa déné anyadhiyakaké naraka tumrap dhèwèké, lan ala padunu-ngan iku.

7 Lan kagunganing Allah wa-dyabala ing langit-langit lan bumi iku; sarta Allah iku Kinawasa, Wicaksana.

8 Sayekti anggon-Ingsun angu-tus sira iku minangka saksi sarta juru-martani becik tuwin juru-pépéling,

9 Supaya sira padha angèstu ing Allah lan utusan-É, sarta ambi-yantu tuwin angajèni dhèwèké apa déné mahasucèkaké Panjenengané ésuk lan soré.

Ar. ngisoré

Ar. dhèwèké

Surat 48 Ingkang anglirwakaken kawajiban 1361

10 Sayekti para kang padha prasetya ing sira iku sanyatané prasetya ing Allah; astaning Allah ana sadhuwuring tangan-tangané. Mulané sapa sing anyidrani (pra-setyané), lah anggoné nyidrani iku ora liya kajaba mung amitunani jiwané dhéwé, lan sapa sing nuhoni anggoné janji marang Allah bakal diparingi ganjaran gedhé.2310

RUKU’ 2

Para ingkang sami anglirwakaken kawajiban

11-14. Tiyang ingkang boten purun medali sami ngaturaken sengadinipun. 15, 16. Sami badhé boten tumut medali “andon jurit”, kajawi bénjing-bénjing. 17. Ingkang kénging dipun apunten.

11 Para wong ing sagara wedhi kang padha kari (ana ngomah baé) bakal padha calathu marang

2310. Béngat nglahiraken prasetya ingkang kasebutaken wonten ing ngriki punika kelampahanipun nalika ngajengaken badhé damel prajanjian bedhamén. Bidhalipun Kanjeng Nabi Suci kaliyan para pandhèrèkipun, punika sedyanipun badhé nindakaken ngibadah haji; nanging sareng tindakipun dumugi Hudaibiyah, titiyang Makkah ngawisi panjenenganipun lumebet dhateng nagari Makkah. Ing ngriku para sahabat lajeng sami béngat nglahiraken prasetya dhateng Kanjeng Nabi Suci (kasebutaken wonten ing ayat 18, punika wonten ing sangandhaping wit), wigatos aprajanji bilih badhé sami nglabuhi panjenenganipun najan ngantos dumugi ing pejah, tuwin sabaya-pati andhèrèk perang kaliyan panjenenganipun (Bkh). Béngat punika perlu, awit ngangsegipun titiyang Quraisy punika kanthi sedya badhé merangi titiyang Muslimin, mangka titiyang Muslimin boten sami sikep dadamel, awit titiyang Muslimin namung gadhah sedya badhé nindakaken ngibadah haji. Pancènipun Bagéndha Abu Bakar inggih sampun ngaturaken panyuwun dhateng Kanjeng Nabi Suci, supados bidhalipun para Muslimin wau kanthi samekta saupakartining prang, jalaran kinten-kinten kémawon titiyang Quraisy badhé milawani panjenenganipun; nanging Kanjeng Nabi Suci boten nayogyani dhateng usulipun Bagéndha Abu Bakar wau (Bkh).

Pantes pinèngetan ing ngriki, bilih para sahabat sami béngat nglahiraken prasetya dhateng Kanjeng Nabi Suci punika kaping tiga: inggih punika kaping kalih nalika wonten ing Makkah sadèrèngipun Hijrah – ingkang béngat sami titiyang Madinah. Béngat kakalih punika misuwuripun winastan Bai’atu-l-‘Aqabah. Ingkang sapisan namung dipun estreni tiyang kalih welas, prasetya ingkang dipun lahiraken namung angakeni anggènipun angèstu dhateng kayektènipun Islam; déné prasetyanipun makaten: “Kula sadaya boten sami manembah dhateng sintena kémawon kajawi namung dhateng Allah piyambak; kula sadaya boten badhé nyonyolong, kula sadaya boten badhé nindakaken pandamel sèdhèng, kula sadaya boten badhé mejahi anak-anak kula, kula sadaya boten badhé ngraosi awon, tuwin kula sadaya boten badhé ambangkang dhateng Kanjeng Nabi ing dalem sabarang rèh ingkang leres.” Béngat ing ‘Aqabah ingkang kaping kalih dipun prasetyakaken titiyang Madinah pitungdasa tiga, ingkang sami aprajanji nglabuhi Kanjeng Nabi Suci “kados déné anggèn kula sami ambélani geger kula piyambak.” Déné béngat ingkang kaping tiga, inggih punika béngat ing Hudaibiyah, ingkang misuwur-ipun winastan Bai’atu-r-Ridwân (mirsanana ayat 18). Titiyang èstri béngat nglahiraken prasetya kaping sapisan, kateranganipun kula aturi mirsani 2493.

Ar. (ora liya kajaba) mung


sira:2311 Aku padha éwuh nyambut gawé déning bandhaku lan batih-ku, mulané aku padha suwuna pangapura. Olèhé calathu iku kala-wan lésané, ora terus sajroning atiné. Calathua: Lah sapa sing bisa nanggulangi barang (kang tumeka) saka ing Allah tumrap marang sira, manawa Panjenengané ngarsakaké bilai marang sira utawa angarsak-aké slamet marang sira; o, Allah iku marang sabarang kang padha sira lakoni Waspada.

12 Malah sira iku padha nyana, yèn Utusan lan para mukmin ora bakal padha bisa bali mulih marang batihé salawasé,2312 lan ing sajroning atinira wus pinaès-paès mangkono iku, sarta sira padha nyana kalawan panyana kang ala, tuwin sira iku kaum kang ginaris lebur.

13 Lan sapa sing ora angèstu ing Allah lan Utusan-É, lah sayekti, Ingsun anyadhiyakaké geni murub tumrap para kafir.

14 Lan kagunganing Allah kara-toning langit-langit lan bumi iku; Panjenengané angapura sapa sing dadi kapareng-É sarta aniksa sapa sing dadi kapareng-É, lan Allah iku Aparamarta, Mahaasih.

15 Wong kang padha kari (ana ngomah baé), samangsa sira padha mangkat marani kukupan, bakal padha calathu: Aku lilanana mèlu

2311. Ingkang dipun karsakaken inggih punika para titiyang ingkang sami kantun nalika para Muslimin sami bidhal dhateng Hudaibiyah wau.

2312. Ngantos dumugi jaman taun Hijrah kaping nenem, titiyang Muslimin taksih ringkih manawi katimbang kaliyan mengsah-mengsahipun, ngantos saben titiyang Muslimin medal dhateng payudan, para ingkang sami alit manahipun nginten manawi titiyang Muslimin nemaha lumebet dhateng cengkeremanipun pejah.

Ar. barang ora ana

Ut. tanpa ana beciké

Surat 48 Ingkang anglirwakaken kawajiban 1363

kowé. Karepé arep padha ngowahi sabdaning Allah. Calathua: Aja pisan mèlu aku; kaya mangkono Allah anggoné ngandika sadurungé iku.2313 Ananging dhèwèké bakal padha calathu: O, kowé iku padha andrengkèni aku. O, dhèwèké iku ngertiné mung sathithik.

16 Calathua marang wonging sagara wedhi kang padha kari (ana ngomah) baé: sira bakal tumuli padha tinimbalan, (dhinawuhan mangsah perang) marang kaum kang gedhé kawanèné; sira pe-rangana sanungkulé; lah manawa sira padha ambangun turut, Allah bakal amaringi sira ganjaran kang becik, lan manwa sira mléngos kaya anggoné mléngos sing uwis, Panjenengané bakal aniksa ing sira kalawan siksa kang lara.2314

17 Ora ala tumrapé wong wuta, lan ora ala tumrapé wong déng-klang sarta ora ala tumrapé wong lara (manawa dhèwèké ora meto-ni); lan sapa sing ambangun turut ing Allah lan Utusan-É, bakal dilebokaké patamanan, kang ing jeroné kali-kaliné padha mili, lan sapa sing mléngos bakal dhisiksa kalawan siksa kang lara.

2313. Ingkang dipun karsakaken ing ngriki sanès dhawuh ing 9: 83, awit dhawuh wau tumurunipun sampun let dangu ing sapengkeripun. Tétéla manawi dhawuh saminipun ingkang kasebut ing 9: 83 punika kadhawuhaken Kanjeng Nabi Suci dhateng para ingkang sami ngantuni nalika wekdal Hudaibiyah.

2314. Panguwaosipun titiyang Makkah golongan mengsah sapunika sampun remuk tan mangga puliha; punika kabuktèn nalika bedhahipun Makkah kalih taun malih. Milanipun, para ingkang sami lirwa ing wajib wau sami kadhawuhan, bilih piyambakipun sami badhé ingandikakaken tumut dhateng pabarisan Islam nglawan mengsah sanès malih ingkang ugi sakalangkung kiyat. Saged ugi ingkang dipun karsakaken punika prang Tabuk, utawi peperangan-peperangan kaliyan karajan Rum lan karajan Persi nalika jamanipun Khalifah sakawan.

Ar. ngisoré


RUKU’ 3

Lajenging kamenanganipun Islam

18-20. Kamenangan ing Khaibar. 21. Kawonipun Makkah. 22-23. Para kafir badhé kawon, manawi perang. 24. Sami dipun cegah perang ing jujurang Makkah. 25-26. Para Muslimin sami dipun alang-alangi dhateng Masjid Suci.

18 Sayekti temen Allah rena marang para mukmin nalikané padha prasetya marang sira ing sangisoring uwit,2315 lan Panjene-ngané angudanèni apa kang ana sajroning ati-atiné, sarta Panjene-ngané anurunaké tentrem marang dhèwèké tuwin angganjar kamena-ngan kang cepak,2316

19 Apa déné kukuban akèh kang bakal padha dialab; lan Allah iku Kinawasa, Wicaksana.2317

20 Lan Allah aparing janji marang sira kukuban akèh kang bakal padha sira alab, tumuli anggelisaké (kukuban) iki tumrap marang sira, sarta ambirat tanga-ning wong-wong saka ing sira, lan supaya dadia tandha tumrap para mukmin, tuwin (supaya) anuntuna sira ing dadalan kang bener,2318

21 Apa déné (kukuban) liyané, kang sira padha durung bisa ngu-kub; sayekti Allah iku anglimputi

2315. Kedah dipun pèngeti, bilih kadhawuhaken ing ngriki, tiyang 1500 ingkang sami béngat nglahiraken prasetya wonten ing Hudaibiyah punika tiyang ingkang dipun renani Allah. Dados dhawuh punika suka pamarem dhateng pandhèrèkipun satunggaling golongan ageng ing dalem Islam piyambak, ingkang sami semang-semang dhateng kaikhlasanipun para sahabatipun Kanjeng Nabi Suci.

2316. Kamenangan ingkang cepak, ingkang dipun wecakaken wonten ing ngriki, punika kamena-ngan ing Khaibar ingkang kelampahanipun boten let dangu kaliyan wangsulipun para sahabat wau saking Hudaibiyah.

2317. Jarahan kathah punika anjanjèkaken kamenangan-kamenanganipun titiyang Muslimin ing pawingkingipun; kamenangan ing Makkah ingkang kagolong angka satunggal; ayat candhakipun nyasmitakaken kamenangan ing Makkah wau.

2318. Ingkang dipun énggalaken punika bedhahipun nagari Makkah. Ing nalika punika tanpa won-ten peperangan: inggih prakawis punika ingkang kadhawahaken “tanganipun manusa kabirat” punika.

Surat 48 Lajenging kamenanganipun Islam 1365

marang iku, lan Allah iku marang samubarang kawasa.2319

22 Lan manawa para kang padha kafir amerangi sira, amasthi balik anginger geger, sabanjuré bakal ora olèh pangayomana lan panulung.

23 Kaya mangkono iku lakuné angger-anggering Allah, kang temen wis kalakon biyèn-biyèn, lan ora bakal sira mrangguli owah-owahan ing lakuné angger-ang-gering Allah.

24 Lan Panjenengané iku kang ambirat tangan-tangané saka ing sira sarta tangan-tanganira saka ing dhèwèké ing jujurang Makkah ing sawisé Panjenengané amenangaké sira ing dhèwèké; lan Allah iku Amirsani marang sabarang kang padha sira lakoni.2320

25 Dhèwèké iku para kang padha kafir sarta memalangi sira (lume-bu) Masjid Suci tuwin amakéwuh tumekaning hadiyah ing papané samesthiné; lan lamun ora anaa wong-wong lanang mukmin lan wong-wong wadon mukmin, kang (amarga saka) ora weruhira, banjur sira padha iles, satemah sira bakal padha kataman pidhuwung amarga saka dhèwèké jalaran saka ora amangerti – supaya Allah angle-

2319. Ingkang kadhawuhaken ing ngriki punika kamenangan-kamenanganipun ageng titiyang Muslimin nalika jaman para khalifahipun Kanjeng Nabi Suci. Bab prakawis kawonipun mengsah kapangandikakaken kalayan cetha wonten ing ayat sambetipun.

2320. Wonten ingkang nyebutaken bilih wonten watawis tiyang pitungdasa utawi wolungdasa (miturut riwayat sanès tigangdasa) ingkang lajeng nempuh titiyang Muslimin, nanging lajeng sami dipun cepeng sarta wasananipun sami dipun mardikakaken (Muslim, Nasai-JB). “Ambirat tangan” ing jujurang Makkah, punika saged ugi ingkang dipun karsakaken anggènipun tata-tata badhé damel prajanjian bedhamén antawisipun golongan kakalih utawi ingkang dipun karsakaken punika bedhah-ipun nagari Makkah.


bokna ing nugraha-Né sapa-sapa kang dadi Karsa-Né saupama dhè-wèké padha pisaha, amasthi para kang padha kafir Ingsun siksa kalawan siksa kang lara.2321

26 Nalika para kang padha kafir ing sajroning atiné kadunungan kumingsun, kumingsuné (jaman) kabodhoan, banjur Allah anurun-aké tentrem marang Utusan-É lan marang para mukmin sarta ane-tepaké sabda katulusan marang dhèwèké lan mangkono iku wis beneré apa déné wis mungguh; lan Allah iku marang samubarang Udani.

RUKU’ 4

Kamenanganipun Islam, anglindhihaken sadaya agami

27. Kamenangan ingkang cepak. 28. Pathok-pathoking kamenangan. 29. Angrembaka saking sakedhik.

2321. Ungeling prajanjian-prajanjian ingkang kasebut wonten ing prajanjian bedhamén ing Hudaibiyah, punika boten maremaken tumrap titiyang Muslimin. Hadits ingkang kénging pinitados nyebutaken kalayan terang bilih Bagéndha ‘Umar nglahiraken kalayan tanpa tédhéng aling-aling saking panggalihipun (Bkh). Ungeling prajanjian wau ingkang enggel-enggel makaten: (1) Para Muslimin kedah sami wangsul tanpa nindakaken ngibadah haji rumiyin. (2) Para Muslimin kénging nindakaken ngibadah haji bénjing ing taun candhakipun, nanging boten kénging langkung saking tigang dinten laminipun. Manawi wonten tiyang kafir ngrasuk Islam, lajeng tumut dhateng titiyang Muslimin, piyambakipun kedah dipun purih wangsul, nanging manawi wonten tiyang Islam ingkang tumut dhateng titiyang kafir, piyambakipun kedah boten dipun wangsulaken dhateng titiyang Muslimin. Prajanjian ingkang kantun piyambak punika ingkang kalangkung-langkung boten andadosaken pamaremipun para Muslimin. Nanging punika saged anedahaken sapinten genging kayakinanipun Kanjeng Nabi Suci dhateng kayektènipun Islam, jalaran panjenenganipun pitados saèstu, bilih boten badhé wonten sahabatipun ingkang ambalik dados kafir tuwin lajeng anggolong dhateng titiyang Quraisy; makaten ugi tiyang ingkang sampun ngrasuk agami Islam, mesthi botenipun badhé ambucal Islamipun margi saking dipun kaniaya, utawi margi saking boten dipun ayomi déning titiyang Muslimin. Kelampahan, titiyang Makkah ingkang sami ngrasuk Islam, margi saking boten angsal dudunung wonten ing Madinah, lajeng sami babadra padunungan ingkang bawa piyambak, lah ingkang makaten punika nandhakaken manawi pranyata santosa saèstu imanipun tuwin ikhlas saèstu anggènipun ngrungkebi agaminipun.

Saprakawis perlu katerangaken ing ngriki, punapa sababipun prajanjian wau katampi. Menggah ing sajatos-jatosipun, manawi mamrih kawilujenganipun para Muslimin piyambak, inggih kados makaten punika kedahipun. Ing Makkah, punika wonten tiyangipun Islam ingkang boten kasumerepan, nadyan sadhèrèkipun Muslimin piyambak ing Madinah. Lah manawi ngantos kelampahan wonten peperangan, titiyang Islam wau mesthi kémawon lajeng sami nandhang rekaos sasarengan kaliyan golongan mengsah. Punika anedahaken ugi, bilih ing Makkah pisan agami Islam tansah majeng kanthi sidheman sanajan tanpa wonten guru ingkang nununtun.

Ar. anjaga dhiri (saka ing ala)

Surat 48 Kamenanganipun Islam 1367

27 Sayekti, temen Allah wus (ameruhaké) luyut kalawan kanya-taan marang utusan-É: temen sira bakal lumebu Masjid Suci kalawan rahayu manawa Allah angarsak-aké, (sawenèh) sirahira cukur lan (sawenèh) papal; sira bakal tanpa kuwatir; ananging Panjenengané anguningani apa kang sira padha ora weruh, mulané ing sadurungé iku Panjenengané andadèkaké kamenangan kang cepak.2322

28 Panjenengané iku kang wus angutus Utusan-Né kalawan tuntu-nan sarta agama kang bener, su-paya Panjenengané angunggulaké iku anglindhih sakabèhing agama; lan wis cukup Allah minangka saksi.2323

29 Muhammad iku Utusaning Allah, sarta para kang anyartani

2322. Tindakipun Kanjeng Nabi Suci dhateng Makkah perlu badhé nindakaken ngibadah haji, sarwi kadhèrèkaken sahabat-sahabatipun antawisipun 1200 kaliyan 1500 jiwa, punika awawaton luyut ingkang kasebutaken wonten ing ngriki punika. Ing dalem luyut, panjenenganipun mirsa saha bilih sariranipun tuwin sahabat-sahabatipun nindakaken ngibadah haji. Karana yakin dhateng kayektènipun luyut wau, panjenenganipun lajeng bidhal kanthi seja badhé nindakaken ngibadah haji. Nanging titiyang Makkah milawani panjenenganipun wonten ing Hudaibiyah; prajanjian bedhamén lajeng dipun damel wonten ing ngriku, ingkang manut prajanjian punika panjenenganipun kedah tumunten wangsul tanpa mawi nindakaken ngibadah haji rumiyin. Awit saking punika kayektènipun luyut wau katetepaken wonten ing ngriki. Kacethakaken, Kanjeng Nabi wangsul tindakipun punika boten mratandhakaken manawi luyutipun Kanjeng Nabi wau dora awit luyut wau anggènipun dipun jangkepi kanyataaning wahananipun bénjing ing taun candhakipun: sarta inggih makaten punika kenyataanipun. Kanjeng Nabi Suci nalika paring wangsulan dhateng Bagéndha ‘Umar bab prakawis kawratanipun Bagéndha ‘Umar tindak wangsul tanpa mawi nindakaken ngibadah haji rumiyin, punika inggih kados makaten wau pangandikanipun (Bkh).

2323. Piweca punika, inggih punika piweca bab menangipun Islam kaliyan sadaya agami, punika piweca ingkang mulur anyrambahi bénjing-bénjing ing wekdal ingkang badhé dhateng. Tanah Arab sampun ngalami kanyataanipun piweca wau nalika jaman sugengipun Kanjeng Nabi Suci. Nanging Islam menang, punika boten kok ateges bilih pandhèrèking Islam ajeg-ajegan menang ing dalem babagan pulitik punika boten; makaten ugi inggih boten ateges ing sawanci-wanci agami sanès-sanèsipun badhé sirna sadaya ngantos ludhes. Wondéné tegesipun piweca wau: ing wasananipun, kaluhuraning Islam ngungkuli agami sanès-sanèsipun sadaya, punika dipun jumenengaken, sarana Islam badhé dados agaminipun bangsa-bangsa ing salumahing bumi ingkang sabagéan kathah. Boten wonten kitab suci sanèsipun malih ingkang mecakaken kamenanganipun agami ingkang dipun wulangaken, tur kalayan tetembungan ingkang terang gamblang, kados piwecanipun Quran punika.

Ut. bakal aparing nyatané

Ut. santosa


dhèwèké iku padha ambek prakosa marang para kafir2324 sih-sinihan sakancané, katon padha tumun-dhuk sumujud mamrih nugraha lan pirenaning Allah; tetengeré dumu-nung ing rainé saka tabeting sujud; iki gagambarané ing Taurat lan gagambarané ing Injil; kaya déné gaga kang nukulaké singgangé, iki banjur dikukuhaké; tumuli dadi agal, banjur dadi santosa adeging wité, ambungahaké sing padha nandur, supaya dhèwèké iki di-agem amuringaké para kafir; Allah wus anyagahi pangapura sarta ganjaran gedhé marang dhèwèké para kang padha angèstu sarta anglakoni panggawé becik.

2324. Asyidda’ punika jama’-ipun syadîd, ingkang limrahipun ateges kekah, santosa, kiyat (LA-LL), nanging ugi ateges kendel, kiyat manahipun (LA,Q-LL). Tembungipun ingkang sakawit, syiddah,punika ugi ateges kenceng utawi kiyating manah, miturut TA. Ing jarwan basa Inggris dipun tegesi fierce utawi vehement (keras utawi galak-ladak), punika tumrapipun ing ngriki boten leres.

_______________

Ar. sira andeleng dhèwèké

SURAT 49

AL-HUJURÂT

(Kamar-kamar)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Angajèni dhateng Kanjeng Nabi. Ruku’ 2. Aji-ingajènan.

Namanipun

Namanipun surat punika pipiridan saking ayat 4, ingkang andhawuhaken para Muslimin sampun sok nguwuh-uwuh ing Kanjeng Nabi saking sajawining senthong padalemanipun Kanjeng Nabi. Rèhning tumurunipun surat punika nalika jaman para titiyang kathah sami wiwit byuk-byukan manjing Islam, sarta para wawakiling pancer gentos-gentos anggilir dhateng ing Madinah, milanipun perlu sanget para titiyang kathah wau sami dipun wulangi tatakrama ingkang prayogi punapa déné kasusilan ingkang saé; lah ing surat punika wonten piwulang bab angaosi “wancining miyambak” boten namung tumrap sariranipun Kanjeng Nabi kémawon, nanging ugi tumrap para Muslimin umumipun. Kanjeng Nabi punika boten namung dados sesepuhipun ruhani umat Islam kémawon, nanging panjenenganipun punika ugi dados nabi, ingkang kedah nuntuni umatipun tumrap prakawis agami tuwin prakawis donya. Panjenenganipun kedah mulang dhateng umatipun wau prakawis unggah-ungguh tuwin piwulang kasusilan; mancasi prakawisipun tuwin yasa undhang-undhang tumrap para titiyang wau; ngimami salat para titiyang wau, sujud wonten ing ngarsanipun Pangéran, tuwin mangajengi para titiyang wau medal dhateng madyaning peperangan ngayoni mengsah ingkang kiyat; awit saking punika, perlu sanget para ingkang sami manjing Islam énggalan sami ngaosi wekdalipun Kanjeng Nabi.

Titimangsaning tumurunipun, gathuking suraosipun, tuwin babipun ingkang kawarsitakaken

Surat punika katurunaken ing Madinah nalika taun Hijrah 9. Para mufassir sarujuk amastani bilih ayat-ayat ingkang wiwitan punika tumurunipun nalika jaman pisowanipun para wawakiling titiyang Bani Tamim. Rèhning surat ingkang sampun-sampun mangandikakaken bab kamenangan-kamenangan tumrap para Muslimin, sarta rèhning kamenangan punika mahanani sakéca, mila surat punika lajeng angundhangaken piawon-piawon ingkang pinanggih wonten ing babrayan ingkang sampun majeng ingkang kèlem wonten ing gesang sakéca tuwin among-suka. Gangsal ayat ingkang wiwitan paring piwulang patrap ingkang kados pundi ingkang kedah dipun anggé tumrap dhateng Kanjeng Nabi; tigang ayat candhakipun andhawuhaken sadaya prakawis ingkang wigatos kedah katur dhateng panjenenganipun, sarta ruku’ punika dipun pungkasi kalayan dhawuh ingkang maréntahaken dhateng kaum Muslimin supados angrukunaken manawi wonten golongan Muslimin kakalih sami peperangan. Dhawuh punika ugi adhadhasar ngaosi ing Kanjeng Nabi, awit sadaya tiyang Islam punika menggahing ruhani putranipun Kanjeng Nabi; awit saking punika, ngrukunaken para putranipun, punika menggah ing sajatosipun nama ngaosi dhateng panjenenganipun, ingkang sampun masang tatalesing pasadhèrèkanipun bangsa-bangsa saha pancer-pancer ingkang mawarni-warni ing jagad punika. Ruku’ ingkang kaping kalih maringi para Muslimin sawenèh wawatekan saé tumraping babrayan, tuwin dhawuh dhateng para Muslimin supados sami nebihi sawenèh piawon-piawon ingkang dados wisaning babrayan, awit wawatekan awon punika mitunani sanget dhateng tatalesing pasadhèrèkanipun manusa

Kamar-kamar Juz XXVI 1370

RUKU’ 1

Angajèni dhateng Kanjeng Nabi

1-5. Para mukmin kedah angajèni Kanjeng Nabi. 6-8. Sadaya prakawis ingkang perlu-perlu kedah dipun aturaken dhateng Panjenenganipun. 9, 10. Pirukunipun para mukmin.

Kalawan asmaning Allah, Ingkang-Mahamurah, Ingkang-Mahaasih

1 É, para kang padha angèstu! aja sira padha anglancangi ana ngarsaning Allah lan Utusan-É, lan dituhu-tuhu ing (wajibira marang) Allah; sayekti Allah iku Miyarsa, Udani.2325

2 É, para kang padha angèstu! aja padha andhuwuraké swaranira angungkuli swaraning Nabi, lan aja seru-seru ing pangucap marang dhèwèké kaya seruning pangucap marang padha kancanira, supaya panggawé-panggawénira aja mus-pra, kalawan sira ora padha rumasa.2326

sadaya ingkang kapasang déning Islam, inggih punika: tresna lan asih. Kaèngetana bilih pasadhèrèkanipun para manusa cara Islam, punika pasadhèrèkan ingkang boten adhadhasar béda-bédaning pancer lan gotrah, nanging adhadhasar bekti lan katulusan, dados sinten ingkang tulus piyambak punika ingkang langkung dipun aosi. Wekasanipun ruku’ punika mratélakaken bilih tiyang anggolong dhateng pasadhèrèkan Islam punika boten nama motangaken kasaénan dhateng Islam, nanging Islam punika malah jatos-jatosing nugraha tumrap piyambakipun; manawi bab punika boten dipun rumaosi, piyambakipun mesthi boten badhé ngundhuh pigunanipun anggolong dhateng pasadhèrèkan Islam.

____________

2325. Tembung tuqaddimû ing ngriki punika sami kaliyan tembung tataqaddamû (Rz). Jarwanipun ingkang limrah kasebutaken wonten ing margin, awit tembung wau kedah wonten lésanipun. Aja sira anglancangi ing sabarang prakara Ing ngarsaning Allah, tegesipun ing ngarsaning dhawuh- timbalanipun Allah. Wigatosing dhawuh maréntahaken pambangun-turut ingkang ambabar pisani.

2326. Quran punika boten namung mulangaken budipakarti ingkang luhur-luhur kémawon, nanging ugi mranata bab solah-bawa tumrap wonten ing gesang babrayan, awit piwulangipun Quran punika kakarsakaken tumrap para manusa ing sadaya tataran. Nalika titiyang kathah wiwit byuk-byukan ngrasuk agami Islam, wontenipun pitedah ingkang kados makaten wau lajeng perlu sanget, sarta pitedah ingkang kados makaten wau badhé tansah dipun betahaken tiyang kathah ing sadhéngah babrayan. Suwanten sora punika suwantenpun tiyang gumedhé utawi tiyang nepsu.

Ut. kasusu nggégé

Surat 49 Angajèni Kanjeng Nabi 1371

3 Sayekti, para kang padha anglirihaké swarané ana ngarepé Utusaning Allah, iku wong kang atiné wis padha ditodhi déning Allah tumrap anjaga dhiri (saka ing ala); iku bakal padha olèh panga-pura sarta ganjaran kang gedhé.

4 Sayekti, para kang anguwuh sira saka saburining kamar-kamar (-ira) iku sing akèh padha ora mangerti.2327

5 Lan manawa dhèwèké padha sabara angentèni sametunira, amas-thi luwih becik tumrap dhèwèké, lan Allah iku Aparamarta, Maha-asih.

6 É, para kang padha angèstu! manawa ana wong kang ora tulusanekani sira anggawa pawarta, lah titipriksanen, mundhak sira amitu-nani uwong jalaran saka ora mangerti, satemah sira nandhang pidhuwung marang panggawé-nira.2328

7 Lan padha weruha, yèn ing antaranira iku ana Utusaning Allah, manawa ing dalem sapirang- pirang prakara dhèwèké manut marang sira, amasthi sira bakal tumiba ing rekasa, ananging Allah andhemenaké sira marang iman

2327. Kados déné ingkang sampun kasebutaken, nalika titiyang kathah wiwit sami lumebet agami Islam, saking antawisipun titiyang wau kathah tiyang ingkang bodho-bodho, dhateng piwulang tatakrami ingkang limrah-limrah kémawon, ingkang kanggé wonten ing babrayan, boten mangertos. Para titiyang wau sami nguwuh dhateng Kanjeng Nabi kalayan suwanten ingkang sora, mangka panjenenganipun inggih wonten ing dalem. Patrap makaten punika dipun awisi, awit nama murang-tata dhateng Kanjeng Nabi Suci.

2328. Ing wekdal wonten kawontenan perang ing kalanipun mengsah kedah dipun rampungi kalayan tumunten, wontenipun pitedah ingkang kados makaten punika mungguh sanget. Sabarang rèh, nadyan wigatos kanggé perluning prang, tumindakipun kedah kalayan pangatos-atos ingkang sanget, perlunipun supados titiyang ingkang boten kagolong mengsah boten nandhang pituna.

Ar. sametu-nira marang dhèwèké

Ar. murang yekti


sarta amamaèsi atinira, apa déné anggethingaké sira marang kaka-firan lan pamurang-yekti tuwin pambaléla; iki wong kang padha miturut dadalan bener,

8 Amarga saka lubèring papa-ring sarta nugraha saka ing Allah; lan Allah iku Ngudanèni, Wicak-sana.

9 Lan manawa ana mukmin rong papanthan padha kekerengan, lan agawéa pirukun marang sakaroné; ananging manawa kang sawiji atindak salah marang liyané, lan perangana kang atindak salah iku, nganti sabaliné marang parén-tahing Allah; lan manawa wis bali, banjur agawé pirukun marang sakaroné kalawan ngadil sarta tumindak sing jejeg; sayekti Allah iku tresna marang wong kang padha tumindak jejeg.2329

10 Para mukmin iku rak sadulur; mulané agawéa pirukun antarané para sadulurira, sarta padha dituhu-tuhu (ing wajibira marang) Allah; supaya sira padha pinaringan wilasa.

2329. Dipun riwayataken, wekdal nalika tumurunipun ayat punika, wonten pasulayan antawisipun titiyang Aus lan titiyang Khazraj inggih punika pancer kakalih ingkang enggel ing Madinah, ingkang lajeng mahanani wontenipun antem-anteman (Kf). Nanging punika boten lajeng ateges bilih ayat punika namung tumindhak tumrap prakawis wau thok. Menggah ing sajatos-jatosipun ayat punika wigatos dhawuh dhateng kaum Muslimin, supados manawi wonten sagolongan saking antawisipun titiyang Muslimin crah kaliyan satunggalipun, kaum Muslimin umumipun sampun ngantos kèndel-kèndelan kémawon. Manawi wonten prakawis ingkang kados makaten punika, kaum Muslimin kedah tumandanging damel ing sakiyat-kiyatipun lumawan golongan ingkang lepat. Saupami kaum Muslimin mituhu dhateng dhawuh punika, tandha kaum Muslimin boten kécalan panguwaosipun, tuwin boten badhé kelampahan babrayan Muslimin dados ajangipun tukang damel wisuna ingkang namung sakedhik cacahipun ingkang damelipun nanem wijining pasulayan. Sikep kèndel-kèndelan dhateng fatwa kafir (mastani kafir) ingkang dipun tumrapaken dhateng sadhèrèkipun Islam piyambak para Mullah ingkang mudhadhamèng budi, punika pranyata mitunani sanget dhateng manunggiling pasadhèrèkanipun kaum Muslimin. Manawi kaum Muslimin boten saiyeg andhuwa fatwa kafir wau, kaum Muslimin sampun gadhah pangajeng-ajeng dhateng wontenipun “persatuan” ingkang sajati.

Ar. ingatinira

Surat 49 Aji-ingajènan 1373

RUKU’ 2

Aji-ingajènan

11, 12. Para Muslimin dhinawuhan anyingkiri lampah ingkang nyudakaken kahurmataning liyan. 13. Anetepaken tatalesing pasadhèrèkanipun para manusa. 14-18. Tiyang Islam énggal-énggalan.

11 É, para kang padha angèstu! (sawijining) golongan aja anggu-guyu golongan (sijiné): mbok-manawa iku luwih becik tinimbang awaké; lan para wong wadon aja (angguguyu) wadon (liyané): mbok-manawa iku luwih becik ti-nimbang awaké; lan aja angala-ala bangsanira dhéwé tuwin aja jang-kar-jinangkar kalawan paraban; ala jeneng nistha iku sawisé iman, lan sapa sing ora tobat, lah yaiku wong kang padha atindak dudu.2330

12 É, para kang padha angèstu! padha sumingkira saka nyana kang anèh, sayekti sawenèhing panyana iku dosa, lan aja padha nelik, tuwin sawenèhira aja nyatur ala sawe-nèhé. Apa ta salah sawijinira iku seneng yèn mangana dagingé saduluré kang mati? Ananging iku sira padha gething; lan di tuhu-tuhu ing (wajibira marang) Allah, sayekti Allah iku tansah bola-bali (wilasa-Né), Mahaasih.

13 É, para manusa! sayekti Ing-sun wis anitahaké sira saka wong lanang lan wong wadon, sartaandadèkaké sira dadi pancer-pan-cer lan kulawangsa-kulawangsa,

2330. Ayat punika saha ayat-ayat sambetipun, ngrembag sawenèh piawon ingkang sakalangkung sumrambah wonten ing babrayanipun bangsa-bangsa ingkang sampun majeng, sarta ingkang saged adamel karisakan ingkang tandhes tumrap dhateng babrayan. Ingkang cepak, piawon-piawon wau tuwuhipun sareng kaliyan bandha; awit samangsa tiyang punika sakéca gesangipun, ingkang cepak lajeng sengsem ngraosi awoning sanès, dadosipun tresnaning pasadhèrèkan lan supeketing mimitran sirna, gegethingan satunggal dhateng satunggalipun dados gegentosipun.


supaya sira padha weruh-wine-ruhan; sayekti mulya-mulyaniramungguhing Allah iku sira kang banget tuhu-tuhuné (ing wajibé); sayekti Allah iku Angudanèni, Waspada.2331

14 Wong-wong ing sagara wedhi padha calathu: Kula sami iman,Calathua: Kowé padha ora iman,ananging padha calathua: Kula sami sumarah; lan iman durung lumebu ing ati-atinira; lan manawa sira ambangun turut ing Allah lan Utusan-É, Panjenengané ora bakal angelongi panggawènira sathithik-thithika; sayekti Allah iku Apara-marta, Mahaasih.2332

15 Para mukmin iku mung kang padha angèstu ing Allah lan Utu-san-É, tumuli ora semang-semang sarta (banjur) nyarempeng ing da-dalaning Allah kalawan bandhané lan jiwané; ya iki para wong temen.

16 Calathua: Apa sira padha ngawuningakaké ing Allah prakara agamanira, lan Allah iku angu-danèni apa kang ing langit-langit lan apa kang ana ing bumi; lan Allah iku marang samubarang udani.

2331. Piwulang bab pasadhèrèkanipun rnanusa, kajumenengaken wonten ing dhawuh ngriki kalayan dhinasaran ing tatales ingkang sakalangkung wiyar. Ingkang katuju ing dhawuh punika boten ngemungaken titiyang mukmin kémawon, kados déné ayat kakalih ingkang sampun, nanging para manusa umumipun. Kadhawuhaken, bilih sadaya manusa punika kénging winastan sabrayat, déné lajeng dados pinten-pinten bangsa, pinten-pinten pancer tuwin pinten-pinten gotrah, punika kedahipun boten murugaken boten wanuh nanging malah kedah murugaken langkung wanuh satunggal kaliyan satunggalipun. Ing dalem pasadhèrèkan ingkang wiyar punika ingkang nama luhur ngungkuli satunggalipun, punika boten gumantung ing kabangsanipun, bandhanipun, utawi pangkatipun, nanging mirid pundi ingkang langkung bekti utawi langkung ngatos-atos anggènipun netepi ing kawajibanipun; dados terangipun, gumantung ing luhuring budipakarti.

2332. Ing ngriki para Muslimin kadhawuhan kedah ingkang saé tuwin alus pangrengkuhipun dhateng tiyang, nadyan piyambakipun dèrèng nandhes saèstu anggènipun ngrungkebi agami, margi taksih calon utawi magangan, awit piyambakipun punika sampun kagolong dados warganing Pasadhèrèkan Muslimin.

Ut. angèstua Ut. angèstua

Ut. Islam

Surat 49 Aji-ingajènan 1375

17 Rumasané, dhèwèké iku pa-dha potang kabecikan marang sira déning anggoné padha dadi Islam. Calathua: Aja sira padha rumasa potang kabecikan marang aku kalawan Islamira, balik Allah iku Kang potang kabecikan marang sira, déning anggon-É wus anuntun sira marang iman, manawa sira iku padha wong temen.

18 Sayekti Allah iku anguninga-ni kang ora katon ing langit-langit lan bumi, lan Allah iku amirsani apa kang padha sira lakoni.

___________

SURAT 50

QÂF



Pathinipun:

Ruku’ 1-3. Kiyamat.

Nama lan babipun ingkang kawarsitakaken

Surat punika marsitakaken bab kiyamat; déné nama Qâf, punika mirid saking aksara pangringkesing tetembungan, ingkang wigatos dhawuh anggatosaken agunging kawasanipun Pangéran. Ruku’ ingkang sapisan dhawuh anggatosaken dhateng pasaksinipun dumadi, sarta anggatosaken wulang-wuruk pipiridan saking nasib ingkang kasandhang ing umat-umat ingkang rumiyin-rumiyin. Ruku’ ingkang kaping kalih nerangaken bilih saben tindak punika mesthi wonten temahanipun, sarta temahan punika bènjing ing dinten kiyamat badhé ginelar ngeblak. Ruku’ ingkang kaping tiga nerangaken bilih awon lan saé punika mesthi badhé wonten wawalesipun piyambak-piyambak, sarta pancasan punika mesthi wonten saèstu, inggih ing donya ngriki, inggih ing akhirat. Wonten ing salebetipun surat punika kagerba dados satunggal boten kapilah-pilahaken.

Gathuking suraosipun tuwin titimangsaning tumurunipun

Surat ingkang sampun, marsitakaken sawenèh piwulang tata-krami tuwin kasusilan ingkang kedah dados kanthining kawontenan sakéca. Sarta, rèhning kawontenan sakéca wau ingkang sok murugaken nglirwakaken akhirat – ing mangka pancasan ingkang sok andhawahi manusa, inggih ing donya ngriki, inggih ing akhirat, punika tansah cumawis samangsa kawontenan wau sampun ginayuh – dados sasambetanipun surat punika kaliyan surat nginggilipun, punika sampun cetha. Sadaya kémawon sarujuk amastani bilih surat punika wahyu Makkiyah sarta kénging kagolongaken ing jaman Makkah wiwitan.

RUKU’ 1

Kiyamat

1-5. Para kafir sami gumun. 6-11. Ngalam punika angekahaken kasunyatanipun qiyamat. 12-15. Wuwulang ingkang pinanggih salebeting pandumipun titiyang kina.


1 Allah Ingkang-Mahakawasa,2333

dhemi Quran kang minulya!2334

2333. Aksara qâf punika saged dados cekakanipun asmaning Pangéran Qâdir utawi Qadîr, ingkang 2334. Mirsanana kaca candhakipun.

Surat 50 Kiyamat 1377

2 O, dhèwèké padha gumun, déné ana juru-pépéling anekani dhèwèké saka ing golongané; banjur si kafir padha calathu: Iki barang kang anggumunaké:

3 Apa! samangsa aku wis padha mati sarta wis padha dadi lebu? Iku bali kang adoh (bisané kalakon).

4 Temen Ingsun angudanèni barang anggoné ngelongi si bumi saka dhèwèké, sarta ing ngarsa-Ningsun ana tutulisan kang anyim-pen.2335

5 O, dhèwèké padha anggoroh-aké marang kasunyatan samangsa anekani awaké; mulané (saiki) pa-dha dumunung ing kahanan kang éwuhaya.2336

6 Lah apa ta padha ora anga-wasaké marang langit ing sadhu-wuré, kapriyé anggon-Ingsun yasasarta anggon-Ingsun ngrerengga,apa déné anggoné ing kono tanpa bobolongan?

7 Lan bumi, kang wus Ingsun gelar sarta ing kono wus Ingsun dokoki gunung, apa déné ing kono Ingsun wus anukulaké sarupaning jenis kang éndah-éndah,

jawinipun Pangéran Ingkang-Mahakawasa utawi dados cekakaning ukara jawinipun prakara (tegesipun dhumawahing siksa) wis kaputus (Rz).

2334. Punika pangungun dhateng kafiripun titiyang Makkah. Sampun jaman wiwitan mila, dhawuh Quran ing sagemblengipun punika kasebutaken wonten ing dhawuh kitab satunggal.

2335. Ingkang dipun karsakaken inggih punika catetan temahaning pandamelipun tiyang. Sabarang ingkang perlu: kanggé gesang saampuning pejah. kareksa trep ing sawetahipun.

2336 Mila kapangandikakaken bilih sami dumunung wonten ing kawontenan bingung awit para titiyang wau sami boten mangertos kados pundi badhé panganggepipun dhateng yakti wau. Samangké piyambakipun sampun sami nyumerepi manawi panganggepipun ingkang sakawit dhateng yakti wau lepat sarta saya dangu kayektènipun saya katingal cetha. Nanging rèhning sampun kelajeng angemohi, para titiyang wau rumaos awrat yèn ta lajeng ngakena ing kayektènipun.

Ar. yasa iku Ar. ngre-rengga iku

Qâf Juz XXVI 1378

8 Minangka sasawangan sarta péling tumrap sarupaning kawula kang tansah madhep (ing Allah).

9 Lan Ingsun anurunaké banyu saka mendung, agung barkahé; tu-muli Ingsun anggo nukulaké (tutu-wuhan ing) pataman lan gaga kang dienèni,

10 Apa déné kurma kang dhu-wur kang janjangané sungsun-sungsun ambiyet.

11 Minangka rijeki tumrap para kawula, sarta Ingsun anggo ngurip-aké tanah kang mati; kaya mang-kono tangi(-ning manusa iku).2337

12 (Wong ing) sadurungé dhè-wèké padha anggorohaké (para nabi) kaumé Nuh, sarta wong-wong kang angenggoni Ar-Rassa

tuwin Tsamud,b

13 Apa déné ‘Adc sarta Fir’aun lan saduluré-saduluré Luth,

14 Sarta wong kang ngenggoni gugrumbuland lan kaum Tubba’;e

kabèh padha anggorohaké para utusan, mulané pangancam-Ingsun kalakon temenan.

15 Lan apa ta Ingsun iki sayah déning anitahaké-titah kang saka-wit? Ananging dhèwèké padha dumunung ing semang-semang tumrap tumitah-ing-titah kang anyar.2338

2337. Ingkang dipun karsakaken ing dhawuh punika: pambangun ingkang badhé tuwuh saking dayanipun Quran.

2338 Suraosipun, panguwaosipun Allah boten suda nalika kanggé ngrampungi ummat ingkang rumiyin-rumiyin, ingkang ngantos mahanani piyambakipun lajeng dados semang-semang dhateng panguwaosipun Pangéran ingkang badhé kanggé ngrampungi umat énggal. Utawi, titah ingkang sapisan punika tumitahing wadhagipun manusa, déné titah ingkang kaping kalih punika pambangunaning ruhaniyahipun.

a. 1786 b. 94, 914

c. 903, 907

d. 1347 e. 2274

ar. kayektèn


RUKU’ 2

Kiyamat

16-18. Sadaya tembung tuwin tindaking manusa punika kasimpen. 19-22. Kabukaning warana. 23-29. Ngeblakipun naraka.

16 Lan sayekti temen Ingsun wus anitahaké manusa, sarta angu-danèni apa kang dibisikaké nafsu-né marang awaké, lan Ingsun iki marang dhèwèké luwih cedhak tinimbang otot-gulu-iring.

17 Nalika juru-nampani loro anampani saka ing sisih tengen lan saka ing sisih kiwa kalawan lung-guh.

18 Ora kena ora, wong ngucap-aké tembung sakecap baé masthi ing sacedhaké ana kang anjaga sumadhiya.2339

19 Lan lilimput pati bakal tume-ka kalawan nyata; iku barang kang arep kosingkiri.

20 Lan selomprèt bakal di-unèk-aké;a iku dina ancaman.

21 Lan sarupaning jiwa bakal teka, kang anyartani iku tukang anggiring lan saksi.2340

22 Sayekti sira iku biyèn temen léna marang prakara iki, ananging saiki Ingsun wus ambuka aling-alingira, mulané ing dina iki pan-delengira trawaca.2341

2339. Ayat titiga punika ngèngetaken dhateng para manusa, bilih sadaya pandamelipun tuwin pangucapipun sami angedalaken woh. Sabarang ingkang kaucapaken tuwin katindakaken boten wonten ingkang muspra. Yamîn, utawi sisih tengen, punika kasaénan déné syimâl.’, utawi sisih kiwa, punika piawon (TA).

2340. Tukang anggiring punika tegesipun ingkang ngojok-ojoki dhateng awon, déné saksi punika ingkang ngajak dhateng yakti. Kateranganipun sanès ugi kasebutaken (Bd).

2341. Ayat punika nedahaken kalayan terang bilih temahaning pandamel awon, ingkang wonten ing gesang sapunika sumingid saking mripatipun manusa, punika badhé dipun damel ngegla gumelar

Ar. sebul a. 789

Ar. Kanthi-né

Qâf Juz XXVI 1380

23 Lan kanthiné calathu: Iki barang kang wis cumawis ana ing sandhingku.

24 Padha cemplungna ing jaha-nam sarupané kang ora weruh ing panarima, mirong,2342

25 Wong kang gawéné menging ing kabecikan, mlangkah wates, mamang,

26 Kang anjèjèraké sesembahan liyané karo Allah, mulané dhèwèké cemplungna ing siksa kang abot.

bénjing ing sasampuning pejah. Punika tegesipun ”paningal dados trawaca” punika dadosipun piyambakipun lajeng saged ningali sabarang ingkang nalika wonten ing donya ngriki boten saged dipun tingali. Lah inggih punika naraka miturut piwulangipun Quran; terangipun wohipun pandamel awon ingkang sumingid, punika samangsa kadamel gumelar ngegla tumrap manusa, lajeng dados naraka.

2342. Tembung ingkang kula jarwani cemplungna punika tembung alqiya; rimbaganipun kanggé kakalih (tatsniyah), sarta tembung punika ugi dipun agem wonten ing ayat 26. Sawenèh mufassir gadhah paham bilih ingkang tampi dhawuh punika malaikat kakalih; nanging mufassir ingkang langkung jadhug nganggé paham sanès malih. Kf, Bd, Rz tuwin sanès-sanèsipun malih gadhah pamanggih, bilih kéngang-kénging kémawon dipun suraos namung tiyang satunggal ingkang katuju ing dhawuh punika, sanajan rimbaganipun tembung rimbagan ingkang kanggé tiyang kalih, awit ingkang makaten punika wenang miturut idiom utawi watak-wantuning basa Arab. Kf nyebutaken sababipun warni kalih. Sabab ingkang sapisan, ingkang katerangaken déning Mubarrad makaten rimbagan kanggé tiyang kalih, punika kénging dipun pigunakaken hanggé gentosipun tembung kriya ingkang dipun sebut ambal kaping kalih, jalaran tembungipun nunggil; dados tembung ingkang karimbag mawi rimbagan ingkang kanggé tiyang kalih wau saged mengku teges alqi-alqi (jawinipun cemplungna, cemplungna),mengku suraos dipun kiyataken. Sabab ingkang angka kalih, bangsa Arab punika gadhah pangadatan, samangsa kekésahan asring sanget mawi réncang kakalih; dadosipun nganggé tetembungan ingkang rimbagipun manut rimbagan ingkang kanggé tiyang kalih, punika wonten ing antawisipun tiyang Arab asring sanget: kadosta salah satunggal makaten manawi wicantenan: kancaku lan mitraku, tuwin padha lèrèna kowé wong loro, tuwin di padha seneng atimu kowé wong loro, ngantos nadyan wicanten kaliyan tiyang satunggal inggih nganggé tembung ingkang rimbagipun manut rimbagan ingkang kanggé tiyang kalih. Dipun riwayataken bilih Najaj asring dhawuh makaten: jawinipun: É, prajuritku panjaga gebugen githoké; nganggé tembung idlribâ ingkang rimbagipun manut rimbag ingkang kanggé tiyang kakalih, boten tembung idlrib. Bd. Nyebutaken kidung ingkang /

makaten ungelipun: lah ing kidung ngriki dipun anggé tembung tuwin ingkang rimbagipun rimbagan kanggé tiyang kalih, mangka ingkang dipun kajengaken kanggé tiyang satunggal. Bd. Ugi nerangaken bilih wenang alif (ing tembung alqiyâ, ingkang murugaken dados rimbag ingkang kanggé tiyang kalih) punika dados nun ta’kîd (kanggé nyangetaken). Miturut Bd katrangan punika kabuktèn déning waosipun Hasan inggih punika ingkang maos alqiyan, boten alqiyâ. Sampun boten kénging kabantah malih bilih béda-bédaning waosan punika saged suka katrangan tegesipun tembung ingkang asli. Awit saking punika kula gadhah faham manawi tembung alqiyâ ingkang rimbagipun manut rimbagan kanggé tiyang kalih punika prayogi dipun jarwani cemplungna ingkang mengku suraos dhawuh kenceng.


27 Kanthiné bakal munjuk: Pa-ngéran kawula! kawula boten anuntun piyambakipun ing panda-luya, ananging awakipun piyam-bak ingkang dumunung ing sasar ingkang sanget.

28 Panjenengané bakal ngandi-ka: Aja padha grejegan ana ing ngarep-Ku, lan temen Aku biyèn wus awèh pangancam marang kowé:

29 Sabda-Ku ora bakal diowahi lan Aku iki ora anganiaya pisan-pisan marang para kawula.

RUKU’ 3

Kiyamat

30-35. Awon lan saé sami tampi wawales. 36, 37. Pèpènget. 38. Kawasananipun Gusti Allah. 39, 40. Sabar punika perlu. 41-45. Petak ingkang andadosaken lebur.

30 Ing dinané Ingsun ngandika marang jahanam: Apa sira wis ke-bak? Lan iki bakal munjuk: Punapa taksih wonten tunggilipun malih?

31 Lan taman bakal dicedhakaké marang wong kang padha anjaga dhiriné (saka ing ala), ora adoh:

32 Iki barang kang dijanjèkaké marang sira; (iki) tumrap sarupa-ning wong kang tansah madhep (ing Allah), rumeksa (ing wawa-tesé Panjenengané);

33 Sapa-sapa kang wedi marang Ingkang-Mahamurah ana ing nga-sepi sarta tumeka kalawan ati madhep:

34 Padha malebua mrono kala-wan rahayu, iku dinaning kalang-gengan.

Ar. tebih

Ar. sabda ing ngarsa-Ku

Qâf Juz XXVI 1382

35 Ana ing kono padha olèh sa-barang kang dikarepaké, sarta isih wuwuh ana ngarsa-Ningsun.2343

36 Lan wis pira baé kaum ing sadurungé dhèwèké kang wus Ingsun lebur, kang luwih gagah prakosa tinimbang iku, nganti ana-lasah ing nagara-nagara: apa ing kono ana pangungsèn?

37 Sayekti ing kono iku temen ana péling tumrap sadhéngah sing duwé ati utawa masang pangrungu sarta aneksèni.

38 Lan sayekti, temen Ingsun wus anitahaké langit-langit lan bumi sarta apa kang ana ing saan-tarané ing dalem nem mangsa, lan sayah ora angenani Ingsun.2343A

39 Mulané di sabar marang apa calathuné sarta mahasucékna kala-wan pujining Pangéranira sadu-rung mlethèké srengéngé tuwin sadurungé surup.

40 Lan mahasucèkna Panjene-ngané ing wengi sarta sawising sembahyang.

41 Lan sira angrungokna ing dinané juru-nguwuh anguwuh saka ing panggonan kang cedhak,

42 Ing dinané dhèwèké bakal padha ngrungu petak kalawan nyata; iku dinané metu.

2343. Mazid, utawi isih weruh ing ngriki ateges nyumerepi; Pangéran. inggih punika ingkang badhé dados nugraha ingkang luhur piyambak tumrap para ingkang wonten ing suwarga (Rz)

2343A. Bébel nerangaken ”Déné ing dina kapituné mau Allah kèndel anggone akarya samubarang kang wus dititahaké”, (Purwaning dumados 2: 2) ”Kèndel” punika tumrap tiyang ingkang sayah: milanipun Quran nulak sisipatan ingkang kados makaten punika tumrap Allah, awit Panjenenganipun punika boten betah dhateng ngaso. Awit saking punika Quran andhawuhaken: sayah ora ngenani Ingsun.

Ar. dhèwèké iku saksi

Ar. sumung-kem

Ut. swara anyerit


43 Sayekti Ingsun iki aparing urip lan aparing pati, sarta marang Ingsun pantoging paran iku;

44 Ing dinané bumi belah tumrap dhèwèké, dhèwèké bakal agagan-cangan; iku kalumpukan, kang tumrapé Ingsun gampang.

45 Ingsun iki luwih ngudanèni marang apa kang padha diucapaké, lan sira iku ora wenang meksa marang dhèwèké, mulané sira apépélinga kalawan Quran marang sapa-sapa sing wedi marang anca-man-Ingsun.

__________

SURAT 51

ADH-DHÂRIYÂT

(Para juru-nyebaraken)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Panggorohan kasirnakaken. Ruku’ 2. Pandumipun umat ingkang rumiyin-rumiyin. Ruku’ 3. Titiyang Makkah badhé kaparingan pancasan.

Nama lan babipun ingkang kawarsitakaken

Namanipun surat punika pipiridan saking ayat ingkang sapisan, ingkang nyebutaken juru-nyebaraken ingkang anyiyaraken yakti. Ingkang kawarsitakaken inggih punika para tiyang Makkah ingkang sami angemohi yakti punika mesthi badhé pinancasan; ruku’ ingkang sapisan wigatos dhawuh anggatosaken dhateng saya majeng-majengipun yakti, ingkang inggih sampun samesthinipun saya dangu saya angsal papan; sagemblenging ruku’ ingkang dipun wigatosaken sanget pancasan punika yakin mesthi wontenipun. Ruku’ ingkang kaping kalih, kawiwitan kalayan angundhangaken badhé wiyosing putranipun Kakung Kanjeng Nabi Ibrahim (ingkang nurunaken nabi ingkang sakalangkung agung piyambak), lajeng marsitakaken nasib ingkang kasandhang déning sawatawis ummat ingkang sampun-sampun, ingkang pinancasan margi saking awoning pandamelipun. Ruku’ ingkang kaping tiga. Sasampunipun paring pitutur supados nyuwun pangayoman dhateng Allah – awit saking maksud tumitahipun manusa punika laladi ing Allah – lajeng maringi pèpènget malih dhateng para titiyang Makkah, bilih kabegjanipun punika sampun wancinipun badhé sirna, sarta lajeng badhé sami dipun pancasi kados déné ummat-ummat ing sadèrèngipun.

Gathuking suraosipun tuwin titimangsaning tumurunipun

Surat ingkang sampun mangandikakaken bab kiyamat __ inggih kiyamatipun tiyang pejah wonten ing alamipun gesang sasampunipun pejah, inggih kiyamatipun tiyang ingkang pejah menggah ing ruhaniyahipun – déné surat punika nerangaken bilih para ingkang sami maiben ing kasunyatan punika, mesthi badhé pinancasan manut pandemelipun ingkang awon. Surat punika sampun boten wonten semang-semangipun malih bilih wahyu Makkiyah wiwitan, sarta sampun boten wonten pakèwedipun malih kagolongaken dhateng jaman Makkah wiwitan.

_____________

Surat 51 Panggorohan kasirnakaken 1385

RUKU’ 1

Panggorohan kasirnakaken

1-6. Pasaksèn cumetha marang dhatengipun pancasan. 7-9. Pasaksèn saking dumadi. 10-14. Pidananipun para ingkang goroh. 15-19. Ganjaranipun para ingkang utami. 20-23. Tandha-tandha nyatanipun pancasan.


1 Pramanaknaa kang padha anyebaraké kalawan sumebar warata.

2 Banjur kang padha angandhut momotan,

3 Tumuli kang padha lumancar kalawan gampang,

4 Sarta kang padha ambagé-bagé sabarang prakara;

5 Apa kang diancamaké sira iku sayekti temen,

6 Lan sayekti pancasan iku masthi bakal kalakon.2344

2344. Ayat sakawan ingkang wiwitan ing dalem surat punika, mengku suraos dhawuh anggatosaken dhateng wutah gumelaring kawontenan, ngagem sarana ingkang limrahipun kasuraos sumpah; katranganipun sumpah makaten punika sampun katerangaken ing 2099: déné ayat kakalih sambetipun anerangaken wosing prakawis ingkang katuju ing kawontenan wau. Limrahipun “kang padha nyiyaraké” punika dipun suraos ateges angin ingkang ngabul-abul bledug ing sadèrèngipun mendhung. “Kang padha angandhut momotan,” punika mendhung ingkang ambekta jawah:, kang lumantar kalawan gampang” punika angin ingkang meradinaken mendhung, déné “kang ambagé” punika angin ingkang nyebar toya jawah. Ing dalem gagambaran punika wigatos mengku karsa dhawuh anggatosaken dhateng wontenipun tatanan ingkang saèmper kados makaten wau ugi, ingkang tumindhak wonten ing ngalaming ruhani ingkang akalayan tatanan wau yakti majeng kalayan sarenti. Nanging inggih kénging dhawuh punika dipun suraos mengku karsa dhawuh anggatosaken dhateng wutah gumelaring kawontenan ingkang langkung cumetha malih, inggih punika dhateng sumebaring yakti ingkang sumebar lantaran Kanjeng Nabi Suci tuwin para pandhèrèkipun ingkang setya-tuhu, ingkang mahanani sawenèh lajeng nyangkut momotan yakti, ngantos saèmper ngandhut yakti wonten ing guwagarbanipun; déné tiyang sanès-sanèsipun sami pating brubut lumajeng sumrinthil sumedya nampèni yakti. Titiyang sanèsipun wonten ingkang katembungaken “kang ambagé-bagé prakara” inggih punika ingkang wonten ing panggènan sanès kasebut muqtasimin jawinipun kang ambagé-bagé,jalaran para titiyang wau sami ambagé-bagé Quran dados pinten-pinten bagéan, sabagéan dipun akeni,

a. 2099

Para juru-nyebaraken Juz XXVI 1386

7 Pramanaknaa langit kang sapirang-pirang dadalané iku;2345

8 Sayekti, sira iku padha sulaya ing pangucap,

9 Sapa sing méngo bakal di-èngokaké saka ing kono.2346

10 Katiban wewelak para wong goroh,

11 Kang padha dumunung ing jujurang (kabodhoan), léna;

12 Padha apitakon: Kapan ta dina pancasan iku?

13 (Yaiku) dinané dhèwèké ba-kal padha dilèlèr ana ing geni.2347

14 Padha rasakna panganiaya-nira; iki kang padha sira gégé.2348

15 Sayekti, para kang anjaga (dhiriné saka ing ala), padha ana ing patamanan lan susumberan,

sabagéan malih dipun emohi (15: 90). Tiyang tigang golongan punika ingkang angka satunggal lan angka kalih ing saben dintenipun tansah mindhak-mindhak cacahipun, déné golongan ingkang angka tiga, saking sakedhik lan kalayan sarenti saya suda cacahipun. Punika dados tandhayekti bilih kamenanganipun Islam boten antawis dangu malih mesthi badhé jumeneng. Utawi malih, saged dipun suraos ingkang dipun karsakaken punika peperangan-peperangan, ingkang wekasanipun kakarsakaken kanggé nyampurnakaken ambrukipun titiyang Makkah.

2345. Tiyang Arab limrah nalika jaman 1300 taun kapengker, mesthi boten sagedipun suka pratélan bilih langit punika kathah margi-marginipun. Suprandéné pratélan wau cocog sanget kaliyan pamanggih-pamanggihipun kawruh ingkang anyar piyambak, inggih punika bilih saben lintang punika dados punjer ingkang dipun ubengi planit-planit, boten prabéda lan surya kita punika ugi dados punjer ingkang dipun ubengi bumi tuwin planit sanès-sanèsipun. Dadalan ing langit, punika garis kalanganing planit ingkang pinten-pinten kathahipun wau.

2346. Kapèngetana pratélan ingkang terang gamblang punika: inggih punika ngemungaken tiyang ingkang méngo saking yakti kémawon, tiyang ingkang maléngos punika.

2347. Latu ing donya punika ateges peperangan-peperangan ingkang mahanani karisakan dhateng para titiyang wau.

2348. Fitnatakum utawi panganiayanira punika tegesipun panganiayanipun para titiyang wau dhateng titiyang Muslimin; tindak aniaya wau dipun ancam mawi siksa ingkang mesthi badhé dipun raosaken.

a. 2099

Ar. iku

Surat 51 Pandumipun umat rumiyin 1387

16 Anampani apa paparinging Pangérané marang dhèwèké; sayekti dhèwèké iku sadurungé iki wong kang padha alaku becik.

17 Adaté saben wenginé sa-thithik turuné.

18 Sarta ing wayah umun-umun padha nyuwun pangapura.

19 Lan bandhané ana kang didadèkaké darbèké para anjajaluk sarta kang ora duduwèn.2349

20 Lan ing bumi ana tandha-tandha tumrap para kang padha yakin,

21 Mangkono uga ing jiwanira; lah apa ta sira padha ora ande-leng?2350

22 Lan ana ing langit rijekinira lan apa kang diancamaké marang sira.2351

23 Lah dhemi Pangéraning la-ngit lan bumi! sayekti iku kasu-nyatan, kaya kang sira ucapaké.2352

RUKU’ 2

Pandumipun umat ingkang rumiyin-rumiyin

24-37. Badhé lahiripun putra kakung kadhawuhaken dhateng Kanjeng Nabi Ibrahim, sarta umatipun Luth kasirnakaken. 38-40. Fir’aun. 41, 42. ‘Ad. 43-45. Tsamud. 46. Umatipun Nabi Nuh.

2349. Tembung mahrum punika sawenèh mufassir kasuraos ateges tiyang miskin ingkang boten purun papriman (Kf). Mufassir sanèsipun malih nyuraos, ingkang boten saged wicanten, kadosta segawon tuwin kucing (Har-LL).

2350. Inggih punika, tandha-tandhayekti bilih yakti punika angsal kamenangan.2351. Terangipun: Allah kagungan rijeki lan iya kagungan siksa kang disudhiyakaké tumrap sira,

sarta Panjenengané mesthi bakal maringi ing sira satimbang karo panggawénira.2352. Kapèngetana kayakinan ingkang sanget tuwin kumandel ingkang teteg dhateng menangipun

yakti ingkang wekasan punika, nadyan ing jaman wiwitan.

Para juru-nyebaraken Juz XXVII 1388

24 Apa wis tumeka marang sira pawarta dhayohé Ibrahim kang minulya?

25 Nalika lumebu marang pang-gonané, padha calathu: Rahayu. Wangsulané: Rahayu, titiyang manca.

26 Banjur nyalimped sumingkir marani batihé, tumuli teka (manéh) karo anggawa (panggang) pedhèt anggajih,a

27 Iku banjur dicedhakaké ma-rang dhayoh-dhayohé. Calathuné: Punapa Panjenengan sami boten karsa dahar?a

28 Dhèwèké banjur rumasa wedi amarga saka dhayoh-dhayohé iku.Padha calathu: Sampun sampéyan ajrih. Sarta amenèhi kabar bubu-ngah anak lanang pinter marang dhèwèké.

29 Tumuli rabiné maju kalawan angluh banget sarta napuki rainé dhéwé karo calathu: Nini-nini gabug!

30 Dhayoh-dhayohé padha cala-thu: Inggih kados makaten punika pangandikanipun Pangéran sampé-yan: Saèstu Panjenenganipun pu-nika Ingkang-wicaksana Ingkang-Angudanèni.

JUZ XXVII

31 Dhèwèké calathu: Lah punapa perlu panjenengan, dhuh para utusan!

32 Wangsulané: Saèstu kula pu-nika sami kautus dhateng kaum ingkang dosa,

Ar. dhèwèké

a. 1187

Ar. dhèwèké kabèh

a. 1188

Ar. dhèwèké kabèh

Ar. dhèwèké

Surat 51 Pandumipun umat rumiyin 1389

33 Supados kula anjawahi pi-yambakipun mawi séla lungka.

34 Pinangkanipun saking ngar-saning Pangéran sampéyan, tumrap para ingkang sami mlangkah wates.a

35 Tumuli Ingsun angwetokaké para angèstu kang padha ana ing kono.

36 Ananging ana ing kono Ingsun ora mrangguli omahé para Muslimin kajaba mung omah siji.

37 Sarta ana ing kono Ingsun aninggal tandha tumrap para kang padha wedi marang siksa kang nglarani.

38 Lan (ana tandha) ana ing Musa, nalika dhèwèké Ingsun utus marang Fir’aun kalawan bukti winenang kang cumetha.

39 Ananging dhèwèké maléngos akanthi wadyabalané sarta acala-thu: Juru-kemayan utawa wong owah.

40 Mulané dhèwèké Ingsun pi-dana sawadya balané tuwin padha Ingsun kelemaké ing sagara, sarta dhèwèké iku wong cinacad.

41 Lan (iya ana tandha) ana ing bangsa ‘Ad, nalika Ingsun utusan angin pangrusaka anempuh dhè-wèké.

42 Ora ana barang kang kèri endi kang katempuh, balik padha dadi awu.

Ar. siti

a. 918

Ut. kang padha sumarah

a. 910

Ar. dadi kaya

Para juru-nyebaraken Juz XXVII 1390

43 Lan (mangkono uga) ana ing bangsa Tsamud, nalika padha dipangandikani: Padha seneng-senenga sawatara mangsa.

44 Ananging dhèwèké padha andaga paréntahing Pangérané, mulané oreg-gumaludhug tumem-puh marang dhèwèké,b kang sarta padha andeleng.

45 Temah padha ora bisa ngadeg sarta padha ora bisa ambélani dhiri.

46 Apa déné kaumé Nuh dhèk biyèn: sayekti, iku kaum kang murang yekti.

RUKU’ 3

Titiyang Makkah badhé kaparingan pancasan

47-51. Ngupados pangungsèn dhateng Pangéran. 52-55. Pèpènget kaparingaken. 56-58. Manusa katitahaken punika supados alalados ing Allah. 59, 60. Siksanipun badhé dhumawah.

47 Lan langit, iku Ingsun degaké adhuwur kalawan pangawasa, lan sayekti, Ingsun iki Kang anitahaké barang kang jembar-jembar.

48 Sarta bumi, iku Ingsun gelar ajembar; saiba ta édabé anggon-Ingsun anggelar.

49 Lan samubarang iku padha Ingsun titahaké ajodhon-jodhon, darapon sira padha angalap éling.

50 Mulané padha ngungsia marang Allah; sayekti aku iki juru-pépéling kang terang, saka Panje-nengané, tumrap marang sira.

51 Lan aja padha andadèkaké sesembahan liya anjèjèri Allah: sayekti aku iki juru-pépéling kang terang, saka Panjenengané, tumrap marang sira.

b. 915

Surat 51 Titiyang Makkah 1391

52 Kaya mangkono iku, ora kena ora, para wong ing sadurungé dhè-wèké, saben katekan utusan, mas-thi padha calathu: juru-kemayan, utawa: wong owah.

53 Apa ta dhèwèké iku wis padha weling-wineling tumrap pra-kara iku? O, dhèwèké iku kaum kang ambalasar.

54 Mulané padha ungkurna, amarga sira iku ora cinacad;2353

55 Lan terus apépélinga, amarga sayekti, pépéling iku migunani para kang angèstu.

56 Lan anggon-Ingsun anitahaké jin lan manusa iku ora liya kajaba supaya padha angabdi marang Ingsun.

57 Ingsun ora mundhut rijeki marang dhèwèké sarta ora mun-dhut dicaosi dhahar.

58 Sayekti Allah iku Ingkang aparing rijeki, Ingkang-kagungan kawasa, Ingkang-prakosa.

59 Sayekti para kang atindak dudu iku bakal padha olèh bagéan padhané bagéané mitrané, mulané aja padha anggégé.

60 Mulané cilaka tumrap para kang padha kafir, amarga saka dinané, kang diancamaké marang awaké!

2353. Mungkur saking para kafir ing ngriki boten teka ateges misah utawi nebih saking para kafir, awit surat punika tumurunipun kagolong nalika jaman wiwitan. Dhawuh candhakipun nyethakaken prakawis punika; ing ngriku Kanjeng Nabi kadhawuhan nglastantunaken paring pèpènget, jalaran tiyang ingkang purun angèstu boten kirang, sarta para titiyang punika sami badhé angsal piguna saking pèpènget wau. Déné tegesipun mungkur, punika kados déné ingkang sampun kawarsitakaken wonten ing ayat kakalih ingkang sampun boten anggapé dhateng pangawon-awonipun.

_________________

Ar. saka

SURAT 52

ATH-THÛR

(Redi)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Kabegjanipun para mukmin. Ruku’ 2. Para milawani dhumawah ing risak.

Katerangan gerban

Surat punika wonten ing ayat ingkang wiwitan piyambak nyebutaken Redi, panggènan nalika Kanjeng Nabi Musa katimbalan Pangéran. Ingkang makaten punika wigatos anedahaken saminipun Kanjeng Nabi kaliyan Kanjeng Nabi Musa, awit nalika Kanjeng Nabi tampi timbalan, punika inggih wonten ing guwaning redi. Surat punika namung isi kalih ruku’. Ingkang sapisan mangandikakaken ganjaranipun para angèstu; ingkang kaping kalih mangandikakaken siksanipun para ingkang sami milawani yakti dipun wulangaken tuwin damel upaya badhé anyirnakaken yakti. Pancasanipun para duraka ingkang kawarsitakaken wonten ing surat ingkang sampun, punika lajeng ambetahaken pratélan ingkang ngyakinaken bilih para angèstu mesthi badhé angsal kabegjan, sarta inggih punika maksudipun ingkang sajatos surat punika; wondéné leburipun para mengsah, punika perlu, kanggé anggayuh sedya wau. Surat punika kagolong nunggil jaman kaliyan surat kakalih ingkang sampun, inggih punika jaman Makkah wiwitan.

RUKU’ 1

Kabegjanipun para angèstu

1-6. Titimbangan kaliyan Kanjeng Nabi Musa. 7-16. Sinten ingkang milawani badhé pinidana. 17-28. Ganjaranipun para Angèstu.


1 Maspadaknaa gunung iku,

2 Sarta Kitab, katulis.

3 Ing lembaran kang ginelar,

4 Apa déné Omah kang tinuwi-tuwi,

a. 2099

Surat 52 Kabegjanipun para angèstu 1393

5 Tuwin payon kang didhuwur-aké,

6 Lan sagara kang rob;

7 Sayekti, siksané Pangéranira temen bakal kalakon;2354

8 Iku ora ana wong kang bisa nulak;

9 Ing dina nalikané langit mobah mrana mobah mréné,

10 Sarta gunung-gunung padha lumaku sumingkir.

11 Lah cilaka, ing dina iku, tum-rap wong kang padha angemohi (kasunyatan),2355

2354. Ayat nenem ingkang wiwitan punika mengku suraos dhawuh anggatosaken dhateng kawontenan-kawontenan ingkang sami tumrap wahyu ingkang kaampil Kanjeng Nabi Musa tuwin wahyu ingkang kaampil Kanjeng Nabi Muhammad (mugi-mugi rahayu tuwin nugrahanipun Allah tetep wonten panjenenganipun kakalih). Redi punika tumrap Kanjeng Nabi Musa redi Sina, tumrap Kanjeng Nabi Muhammad redi Hira’; Kitab, punika Kitab Tauret tuwin Kitab Quran; padaleman ingkang tinuwi-tuwi tuwin payon ingkang dipun inggilaken, punika tabernakel (tarub pasamuwan) ingkang dipun adegaken déning Kanjeng Nabi Musa kanggé papan sucinipun titiyang Israil, kanggé manembah dhateng Pangéran tuwin kanggé caos kurban, sarta Padaleman Suci ing Makkah, ingkang badhé dados punjeripun titiyang Muslimin sadaya bangsa, sadaya nagari, sadaya jaman, tuwin kanggé papanipun nindakaken kurban. Seganten rob, punika marna saganten ingkang anjalari leburipun raja Fir’aun tuwin wadyabalanipun; déné para mengsah-mengsahipun Kanjeng Nabi Suci, wonten ing ayat candhakipun, kaparingan dhawuh bilih siksaning Pangéran mesthi badhé andhawahi piyambakipun wonten ing dharatan, kados déné nalika andhawahi para mengsah-mengsahipun Kanjeng Nabi Musa wonten ing saganten ingkang rob. Nanging kapèngetana ugi tembung bahr punika tegesipun saganten utawi dharatan, sarta tembung punika kasebut wonten ing hadits pangandikanipun Kanjeng Nabi Suci: ingkang déning I‘AS katerangaken manawi ateges kithanipun utawi nagarinipun. Sagemblenging dhawuh mengku suraos dhawuh anggatosaken dhateng saminipun plek wahyu ingkang kaampil Kanjeng Nabi Musa tuwin ingkang kaampil Kanjeng Nabi Suci Muhammad saw. punapa déné paring pèpènget dhateng para kafir, bilih panguwaosipun badhé dipun sirnakaken, kados déné sirnaning panguwaosipun raja Fir’aun. Lah punika saminipun Kanjeng Nabi kaliyan Kanjeng Nabi Musa kasebutaken wonten ing dhawuh ingkang tumurunipun nalika jaman wiwitan sanget.

2355. Éwah-éwahan ingkang kalangkung anggawokaken, ingkang badhé tuwuh margi saking ambrukipun satunggaling bangsa ingkang kinawasa, tuwin sumengkanipun ing ngaluhur satunggaling tiyang ingkang kasengguh tiyang éwah, dhawuh punika kawarna kadi déné langit ebah mangiwa lan manengen tuwin redi-redi (titiyang ageng ingkang milawani ing Kanjeng Nabi Suci) sami lumampah (mirsanana 1604, ing ngrika katerangaken punapa tegesipun redi-redi sami lumampah punika). Angsal-angsalanipun, para ingkang sami milawani Kanjeng Nabi Suci mesthi sami badhé nandhang cilaka. Kapèngetana siksa ingkang kajanjèkaken dhateng para kafir ing gesang sapunika tuwin ingkang badhé dipun sandhang wonten ing akhirat, punika kapangandikakaken dados satunggal.

Ar. asat

Redi Juz XXVII 1394

12 yaiku kang padha aseneng-seneng gunem lalahanan.

13 Ing dinané dhèwèké giniring marang geni naraka kalawan ruda paripeksa.

14 Iki geniné kang padha kopaido kaé.

15 Lah apa iki kemayan, apa kowé sing ora padha weruh?

16 Nyemplunga mrono, banjur rasakna kalawan sabar utawa ora kalawan sabar, padha baé ingatasé sira; sira mung bakal padha wina-les apa kang wus padha sira lakoni.

17 Sayekti, para kang anjaga (dhiriné saka ing ala), bakal ana sajroning patamanan lan kanu-grahan,

18 Padha seneng amarga saka barang paparinging Pangérané marang dhèwèké, sarta Pangérané anyalametaké awaké saka siksa geni murub.

19 Padha mangana lan ngombéa kalawan énak amarga saka barang kang wus padha sira lakoni.

20 Padha aléléyangan ana ing kathil kang ajèjèr-jèjèr, sarta padha Ingsun jodhokaké karo kang sucilan éndah.2356

2356. Tembung hur punika wonten ing Quran Suci kasebutaken ambal kaping sakawan, inggih punika ing ngriki, ing 44: 54, ing 55: 72 tuwin ing 56: 72. Tembung hur punika jama’-ipun tembung ahwar (tumrap tiyang jaler) tuwin tembung haurâ (tumrap tiyang èstri ), tegesipun tiyang ingkang mripatipun kasifatan sisifatan ingkang katembungaken hawar, jawinipun pethak memplak tumrap mamaniking mripat ing péranganipun ingkang pethak, tuwin cemeng anggales tumrap péranganipun ingkang cemeng. Tembung punika asalipun nunggil kaliyan tembung hawârî, ingkang tegesipun barang

Ut. bening mripaté Ut. blalak-blalak mripaté

Surat 52 Kabegjanipun para angèstu 1395

21 Wondéné para kang padha iman sarta turun-turuné miturut dhèwèké ing iman, iku turun-turuné bakal Ingsun kumpulaké

ingkang suci utawi mulus, milanipun lajeng mengku teges mitra tulus utawi mitra jati. Tembung ahwar(mufradipun hur) ugi ateges akal budi ingkang suci utawi wening (LL). Déné tembung satunggalipun, ‘în punika jama’-ipun tembung a’yan (jawinipun tiyang ingkang blalak-blalak mripatipun) tuwin jama’-ipun ‘ainâ (jawinipun tiyang èstri ingkang éndah ing warni tuwin blalak-blalak mripatipun). Malah tembung ‘aina’ punika ugi ateges tembung utawi wicara ingkang éndah utawi ingkang saé (LL). Prayogi dipun pèngeti pisan, bilih “pethak” punika ugi dados pasemonipun kasucian ingkang sampurna lan mulus, awit saking punika tembung kakalih wau, hur lan ‘în punika menggah ing sajatos-jatosipun mengku suraos suci tuwin éndah. Inggih awit saking punika déné jarwan kula boten mungel kangbening mripaté lan kang blalak-blalak rnripaté, jalaran teges makaten punika nama kewlakanen, nanging kang suci lan éndah, jalaran punika langkung saged anggambaraken tegesipun ingkang sajati; déné teges sanèsipun kula serat wonten ing margin.

Lah punapa ta kang suci, éndah utawi kang bening mripaté, blalak-blalak mripaté punika? Ing 2110 kula sampun naté nerangaken bilih Quran Suci boten naté mangandikakaken bilih ing gesang ing bénjing wonten salulutipun jaler lan èstri sacara wadhag. Langkung-langkung sampun marambah-rambah katerangaken, samangsa Quran mangandikakaken bab nugraha ing suwarga utawi siksa ing naraka, sadaya punika boten sanès kajawi madhagipun nugraha ruhani ingkang dipun raosaken tiyang ingkang sami nindakaken kasaénan ing salebetipun gesang ing sapunika punika ugi. Kapangandikakaken bilih ing suwarga punika wonten taman-tamanipun, tataneman, lepen-lepen, puhan, madu, woh-wohan, tuwin nugraha sanès-sanèsipun malih tanpa wilangan; nanging boten namung kaping sapisan kaping kalih katerangaken wonten ing tafsir punika, bilih sadaya wau sanès kok barang-barang ing gesang sapunika punika. Hadits sabda pangandikanipun Kanjeng Nabi Suci ingkang sampun naté kasebutaken, saged nyethakaken prakawis punika, inggih punika: nugraha ing suwarga punika sanès barang-barang ing gesang sapunika punika; awit dipun riwayataken Kanjeng Nabi Suci ngandika makaten: Allah ngandika: Ingsun wus anyadhiyakaké tumrap para kawula-Ningsun kang tulus, barang kang durung tau dideleng ing mripat lan durung rinungu ing kuping lan kang durung kamrenteg ana ing atiné manusa (Bkh). Quran Suci ugi mangandikakaken kalayan tetembungan ingkang kados makaten wau, makaten: Ora ana jiwa kang mangerti marang barang kang sumingid (kang disudhiyakaké) tumrap dhèwèké. Pratélan ingkang terang gamblang punika sampun boten ambetahaken malih dhateng katerangan, sarta kalayan tanpa wonten semang-semangipun malih dhawuh punika netepaken, bilih nugraha punapa kémawon ingkang kapangandikakaken pinanggih wonten ing suwarga, punika wonten saprakawis ingkang sampun genah, inggih punika: nugraha wau sanès barang-barang ing donya punika. Milanipun, nadyan kang bening mripaté, kang blalak-blalak mripaté,utawi kang suci, kang éndah, hur lan ‘în ing ayat punika pisan, punika inggih sanès kok tiyang èstri ingkang éndah ing warni ing gesang sapunika punika. Sadaya wau nugraha ing suwarga ingkang calon badhé dados pandumanipun titiyang èstri ingkang tulus tuwin titiyang jaler ingkang tulus, awit ayat 17 mangandikakaken kalayan terang, bilih para titiyang ingkang sami bekti (rumeksa saking awon) sami badhé angsal nugraha wau; dados kang suci éndah punika nugraha ingkang inggih tumrap tiyang èstri ingkang tulus, inggih tumrap tiyang jaler ingkang tulus.

Saged ugi taksih wonten ingkang pitakèn: Punapaa déné nugraha punika kasebutaken mawi tetembungan ingkang kanggé nembungaken tiyang èstri? Ganjaran ingkang kapangandikakaken wonten ing ngriki punika ganjaran ingkang wonten sasambetanipun ingkang mligi kaliyan sucining bubudèntuwin éndahing pandamelipun para tiyang tulus. Lah, ingkang dados pasemoning kasucèn lan kaéndahan, punika èstri sanès jaler. Langkung-langkung kedah dipun pèngeti bilih ing basa Arab, tembung shâlihât tuwin thayyibât punika gadhah teges pandamel saé tuwin barang ingkang suci, lan gadhah teges tiyang èstri ingkang saé tuwin tiyang èstri ingkang suci. Lah punika sababipun malih déné ganjaraning pandamel saé tuwin suci punika kapangandikakaken kalayan tetembungan ingkang kanggé nembungaken tiyang èstri. Ugi kapèngetana bilih tembung kakalih, hur lan ‘în, punika jama’-ipun tembung, ingkang kénging kanggé nembungaken tiyang jaler tuwin tiyang èstri, makaten ugi kanggé nembungaken sisifatan tuwin pandamel (tindak).

Redi Juz XXVII 1396

karo dhèwèké,2357 lan Ingsun ora bakal angurangi panggawéné sa-thithik-thithika; siji-sijining wong padha nyangga tanggungan ma-rang apa kang wus padha di-lakoni.2358

22 Lan Ingsun bakal atutulung dhèwèké kalawan wowohan lan daging, apa ing sesenengé.

23 Ana ing kono bakal padha larih-linarihan gelas, ing kono ora ana panggawé lalahanan sarta ora ana panggawé dosa.2359

24 Lan para mudhané padha angideri dhèwèké, wis prasasat mutyara sumamar.2360

25 Lan sawenèhé mara marang liyané atakon-tinakon.

26 Calathuné: Sayekti, aku iki biyèn nguwatiraké kulawarga-ku;2361

27 Ananging Allah aparing wilasa marang aku kabèh sarta nylametaké aku kabèh saka ing siksa angin panas:

2357 Para ingkang sami nindakaken pandamel pangurbanan ageng, punika sami dipun kempalaken kaliyan turunipun; jalaran, dalasan anak-anakipun, ingkang sami nuladha piyambakipun punapa déné sami nindakaken pandamel saé kados ingkang katindakaken bapakipun, punika sami saged angundhuh pigunanipun pandamel wau.

2358. Kula aturi mèngeti piwulang ingkang terang gamblang punika, inggih punika: tiyang punika tanggel jawab dhateng pandamelipun piyambak.

2359. Dados tuwung punika béda sanget kawontenanipun kaliyan tuwung ingkang kasumerepan wonten ing gesang sapunika punika.

2360. Kedah dipun pèngeti bilih laré-laré ingkang kapangandikakaken lir péndah mutiyara sumamar wonten ing ayat punika, punika saged ugi turunipun para angèstu ingkang kasebutaken ing ayat 21, utawi saged ugi punika nugraha ing suwarga, ingkang kuwontenanipun sami kaliyan katrangan bab hur ing 2356.

2361. Punika ugi pratélan ingkang terang, ingkang anedahalen bilih titiyang èstri ingkang tulus punika badhé wonten ing suwarga, sasarengan kaliyan para titiyang jaler ingkang tulus. Wonten ing ngarsanipun Allah, bédanipun jaler lan èstri punika boten wonten tegesipun.

Ar. ginadhé

Ut. tuwung

Surat 52 Para milawani 1397

28 Sayekti, aku biyèn wus angu-wuh Panjenengané: sayekti Panje-nengané iku Ingkang-Mahawilasa, Ingkang-Mahaasih.

RUKU’ 2

Para milawani dhumawah ing rusak

29-34. Panyananipun mengsah dhateng Kanjeng Nabi. 35-43. Panglawanipun badhé tanpa guna. 44-49. Pidana ing ngriki sarta ing akhirat.

29 Mulané terus apépélinga, amarga kalawan nugrahaning Pangéranira sira iku dudu tukang pethèk lan dudu wong owah.

30 Utawa apa padha ngucap Juru-Kidung; dhèwèké dak sran-tèkna (tumeka) gumiliring mangsa kala kojuré.

31 Calathua: Srantèkna, lah sa-yekti aku iki barenganmu, kalebu éwoné wong kang padha nyaran-tèkaké.

32 Apa ta pikirané kang marén-tahaké iki marang dhèwèké? Apa ta dhèwèké iku kaum kang am-balasar?

33 Utawa apa dhèwèké padha calathu: Iku anggitané dhéwé? O, dhèwèké ora padha pracaya.

34 Mulané jajal konen padha anekakaké wasita, padhané iki, manawa dhèwèké padha temen.2362

2362. Manawi anggènipun sami mastani Quran damel-damelan utawi yasanipun tukang damel kidung utawi tiyang éwah punika kapara nyata, lah punapaa piyambakipun teka boten saged damel undhang-undhang kados damelanipun Kanjeng Nabi Suci? Wiwit jaman wiwitan mila (kados jaman tumurunipun dhawuh punika), Quran sampun nantang para mengsahipun supados sami damel ingkang nyameni Quran. Bab prakawis kalangkunganipun Quran ingkang miyambaki, kula aturi mirsani andharan ing 36.

Redi Juz XXVII 1398

35 Apa dhèwèké iku dititahaké kalawan tanpa apa-apa, apa ta kang padha anitahaké?2363

36 Apa dhèwèké padha anitah-aké langit-langit lan bumi? O, dhè-wèké padha ora duwé kayakinan.

37 Apa dhèwèké angebaki ge-dhong-gedhongé Pangéranira? Apa ta dhèwèké iku kasinungan purba wisésa?2364

38 Apa dhèwèké padha duwé sarana kang kanggo ngrungokaké? Lah coba wongé kang angru-ngokaké konen anekakaké bukti winenang kang cetha.2365

39 Apa Panjenengané kang kagungan putra wadon, gèk sira kang padha duwé anak lanang ?

40 Apa sira anjaluk pituwas marang dhèwèké, kang satemah dhèwèké padha kabotan utang?

41 Apa kang dhèwèké duwé (kawruh prakara) gaib, banjur padha tinulisan?2366

2363. Inggih punika tanpa sabab, utawi tanpa sedya, utawi tanpa wonten ingkang yasa.2364. Terangipun, panguwaosipun wonten ing nagarinipun mesthi tumunten badhé dipun

sirnakaken.2365. Ayat punika nerangaken bilih para ahli kawruh palintangan tuwin tukang pethèk Arab sami

ngaken-aken saged mirengaken wados-wadosipun wekdal ingkang badhé dhateng, nanging pethèkipun dhateng prakawis prakawis ingkang badhé dhateng, boten saged narik dhateng tiyang kathah, awit boten nyata. Tembung ingkang kula jarwani sarana, punika tembung sullam. Asalipun tembung punika ateges ondha; tiyang Arab sami gadhah piyandel bilih juru pethèkipun sami saged minggah dhateng laladan ing nginggil, ing ngriku sami angsal pawartosipun wekdal ingkang badhé dhateng (Rgh). Punika saged nyethakaken pratélan ing 15: 17, 37: 8, 67: 5, 72: 8. Nitik pangandika ing ayat 41 tuwin ing panggènan sanès, ingkang wigatos nantang para titiyang wau supados sami nyerati pangakenipun saged nyumerepi barang ingkang boten satmata – panantang ingkang kadhawuhaken marambah-rambah nanging boten naté dipun tanggapi – tétéla manawi para tukangipun pethèk piyambak inggih sami mangertos manawi barang ingkang dipun wicantenaken punika boten sanès namung pethèk thok.

2366. Punika dados tandhayekti ingkang terang, bilih wiwit-wiwitan mila Quran punika dipun serati punapa wontenipun kados nalika katurunaken. Surat punika salah satunggaling dhawuh ingkang tumurunipun nalika jaman wiwitan sanget; ing ayat punika para mengsah katantang samia nyerati pameca-pamecanipun wekdal ingkang badhé dhateng. Punika kalayan terang ngisarahi bilih

Surat 52 Para milawani 1399

42 Apa dhèwèké kapéngin pe-rang? Ananging para sing padha kafir, iku kang bakal kalah ana ing paprangan.2367

43 Apa dhèwèké padha duwé sesembahan saliyané Allah? Maha-suci Allah iku saka barang kang di-sakuthokaké (karo Panjenengané).

44 Manawa dhèwèké padha an-deleng sapéranganing langit gugur,abakal padha calathu: Mendhung kandel matumpa.

45 Mulané padha togna baé, nganti katemuné karo dinané, kang ing kono dhèwèké ditibani pidana

46 Dina, kang pérangé ora amaé-dahi marang dhèwèké sathithik-thithika, sarta ora bakal padha tinulungan.2368

47 Lan sayekti, para kang padha atindak dudu, bakal padha olèh siksa kajabané iku, ananging sing akèh padha ora weruh.2369

piweca-piwecanipun Quran dhateng wekdal ingkang badhé dhateng, punika lumuntanipun dhateng para titiyang wau awujud seratan.

2367. Kula aturi maspadhakaken tetembungan ingkang terang gamblang ingkang kanggé mangandikakaken paprangan, tuwin kawonipun ingkang wekasan para titiyang kafir saha ambruking panguwaosipun, ingkang kagem wonten ing dhawuh punika. Kula aturi mirsani LL, ing ngriku kaidwonten ingkang dipun tegesi peperangan, awawaton kitab bausastra Arab ingkang saé-saé, kadosta TA, LA, Q, tuwin sanès-sanèsipun LL ugi nyebutaken tetembungan ingkang makaten ungelipun: jawinipun: si Suta nglurug perang nanging ora ana paprangan,(S, LA), inggih punika boten ngantos tempuk perang (LL). Déné katranganipun tembung makîd, kula .

aturi mirsani JB tuwin Kf. Kf anggènipun anggancaraken dhawuh ingkang mungel makaten: Olèh-olèhané enggoné padha merangi bali marang dhèwèké sarta upayané mesthi bakal anglebur awaké dhéwé, lan iya kaya mangkono iku anggoné dhèwèké padha pinatènan nalika paprangan ing Badr.

2368. Kula aturi maspadhakaken cetha lan ceplosipun lajenging piweca punika.2369. Siksa warni kalih ingkang dipun ancamaken dhateng para mengsah, ing ayat punika

kapangandikakaken kalayan wijang; inggih punika: satunggal, siksa ingkang andhawahi piyambakipun wonten ing gesang sapunika punika, ingkang awujud paceklik tuwin peperangan-peperangan ingkang badhé mahanani sirnanipun babar pisan panguwaosipun, tuwin kaping kalihipun siksa ingkang awujud siksa ruhani wonten ing gesang ing bénjing.

Redi Juz XXVII 1400

48 Lan nyrantèkna kalawan sabar marang pancasaning Pangé-ranira, amarga sayekti sira iku ana ing paningal-Ingsun,2370 sarta mahasucèkna kalawan pujining Pangéranira samangsané sira tangi,

49 Lan ing wengi uga maha-sucèkna Panjenengané, mangkono manèh ing suruping lintang-lintang.

2370. Pancasaning Pangéran punika tegesipun pidana tumrap tiyang duraka. Kanjeng Nabi boten perlu kuwatos, amargi dipun tembungaken panjenenganipun punika wonten ing paningal-Ingsun.

______________

SURAT 53

AN-NAJM

(Lintang)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Kahagungan ingkang badhé kegayuh déning Kanjeng Nabi. Ruku’ 2. Boten wonten ingkang saged lumawan kasunyatan. Ruku’ 3. Kuwasanipun Allah gumelar wonten ing leburipun panggorohan.

Katerangan gerban

Tembung Lintang ingkang kanggé namakaken surat punika, punika kasebut wonten ing ayat ingkang wiwitan. Surat ingkang sampun mangandikakaken kabegjanipun para angèstu, déné ingkang kapangandikakaken ing surat punika bab kamulyan ingkang mesthi badhé kagayuh déning Kanjeng Nabi. Dados surat kakalih punika wonten sasambetanipun. Ruku’ ingkang sapisan nerangaken bilih Kanjeng Nabi punika boten kesasar; awit saking punika, rèhning dumunung wonten ing margi ingkang leres, panjenenganipun mesthi anggayuh kaluhuran tuwin anggayuh kamulyan ingkang pancènipun saged kagayuh ing manusa. Ruku’ ingkang kaping kalih nerangaken bilih boten wonten barang satunggal kémawon ingkang wonten pigunanipun kanggé anglawan yakti, déné ruku’ ingkang kaping tiga nyebutaken kawasanipun Allah kados déné ingkang gumelar wonten ing leburipun panggorohan. Titimangsaning tumurunipun surat punika kénging katamtokaken ing taun ingkang kaping gangsal sasampunipun Kanjeng Nabi jumeneng utusan, dados boten prabéda lan surat ingkang sampun, surat punika kagolong ing jaman Makkah wiwitan.

RUKU’ 1

Kahagungan ingkang badhé kegayuh déning Kanjeng Nabi

1-6. Kanjeng Nabi Suci boten sasar. 7-18. Kahagungan ingkang badhé kegayuh déning panjenenganipun. 11-25. Panyembah-brahala tinampik.


1 Maspadaknaa lintang, nalika-né surup.2371

2371. Dhawuh punika kénging dipun tafsiri warni-warni, manut anggè- nipun negesi tembung najm lan hawâ. Tegesipun najm ingkang misuwur piyambak: lintang, manawi dados tembung aran kanggé mastani namaning barang, ateges lintang Wuluh (Pleiades), déné tembung hawâ miturut Rgh kénging dipun tegesi mlorot mangandhap. Tiyang Arab gadhah piyandel, samangsa An-Najm (lintang Wuluh) jumedhul ing wanci énjing, punika pratandha manawi

a. 2099 Ut. péra-ngan kang katurunaké

Lintang Juz XXVII 1402

2 Ora luput mitranira lan ora bakal tuna ing panggayuh;2372

babaya lan kacilakan sampun dumugi wancinipun sirna. Kadosta ing satunggaling riwayat wonten ingkang nyebutaken kakantunanipun piyandel punika makaten: utawi jawinipun samangsa najm ngaton ora ana babaya ing bumi; IAS ingkang nyebutaken riwayat punika, nalika nerangaken tembung najm ngandikakaken, thulu’wau ateges ngatingal ing wanci énjing. Panjenenganipun ugi nerangaken “Titiyang Arab sami gadhah piyandel bilih ing wekdal antawising ngatingalipun lintang wau ing wanci énjing kaliyan angslupipun, mesthi wonten sasakit, pageblug tuwin babaya tumrap tiyang, unta tuwin woh-wohan.” Cariyosipun, sasampunipun angslup, lintang wau lajeng ngatingal malih ing wanci énjing. Awit saking punika mila manawi lintang wau mandhap ing wanci énjing, inggih punika samangsa katingal wonten ing kilèn kados badhé angslup, punika boten namung dados pratandha bilih lintang wau sampun mèh angslup /

nanging ugi amratandhani manawi babaya badhé sirna. Dados ing dalem dhawuh punika cetha manawi mengku suraos andhawuhaken diprayitna dhateng babaya ingkang badhé andhawahi bangsa Arab. Teges punika wonten sasambetanipun ingkang terang gamblang kaliyan wekasaning surat ingkang sampun; ing ngriku wonten dhawuh ingkang sasambetan kaliyan bab prakawis punika makaten: “Dinané kang ing kono dhèwèké ditibani pidana ............ Lan nyrantèkna kalawan sabar marang pancasané Pangéranira, awit sayekti sira iku ana ing paningal-Ingsun, sarta mahasucèkna kalawan pujining Pangéranira samangsa sira tangi; lan ing wengi uga mahasucèkna Panjenengané, mangkono manèh ing suruping lintang-lintang.” Seraping lintang punika mengku pèpènget dhateng para mengsah, bilih babaya tumunten badhé andhawahi piyambakipun. Salajengipun kadhawuhaken, bilih punika sanès panasaranipun Kanjeng Nabi, nanging punika wahyu ingkang dhumawah saking Dhat Ingkang-Mahaluhur. Menggah ing sajatos-jatosipun pangandika wau sami kaliyan mangandikakaken, bilih lintanging kabegjan tumrap para titiyang wau sampun mèh surup.

Nanging inggih wonten malih tegesipun tembung najm ingkang boten patosa misuwur, inggih punika kados déné ingkang kula serat wonten ing margin. Tarkadhang tembung najm punika sok mengku teges sapéranganipun Quran (Bd, Rz, Kf). Teges punika ugi mathuk dipun anggé tumrap wonten ing ngriki. Déné suraosipun, dhawuh migatosaken dhateng pérangan-péranganipun Quran ingkang kawahyokaken dhateng Kanjeng Nabi Suci, awit punika dados pratandha ingkang terang, bilih Kanjeng Nabi punika boten dumunung ing sasar (ayat 2), jalaran pérangan-péranganipun dhawuh Quran wau boten wonten ingkang ngemot piwulang panasaran. Ayat angka tiga tuwin ayat-ayat sambetipun nyethakaken malih panyuraos punika, jalaran ing ngriku kadhawuhaken bilih Quran punika wahyu saking Pangéran, sarta Kanjeng Nabi punika boten kok “ngucap saka karepé dhéwé” (ayat 3). Kf tuwin mufassir sanès-sanèsipun nganggep panyuraos kados makaten punika panyuraos ingkang leres piyambak; Kf nerangaken: “Utawi najm punika ateges salah satunggaling pérangan-péranganipun Quran, sarta Quran punika anggènipun katurunaken sapérangan-sapérangan salebetipun wekdal kalih dasa taun. Déné hawâ, tegesipun tumurun utawi kawahyokaken.” Rgh suka katrangan makaten “Kacariyos kalayan tembung punika (inggih punika tembung najm) ingkang dipun karsakaken Quran, ingkang tumurunipun punika apépérangan sapérangan-sapérangan: déné pangandikanipun Pangéran hawâ, ingkang dipun karsakaken: tumurunipun pérangan-pérangan wau; makaten ugi dhawuhipun Pangéran punika kedahipun inggih dipun suraosa kados makaten wau.” Wondéné dhawuh:

punika kasebut wonten ing 56: 75; miturut Rgh, panyuraosipun ternbung najmingkang tumrap ing ngriki, punika ugi kénging dipun anggé tumrap wonten ing 56: 75, dados tegesipun tumuruning pérangan-péranganipun Quran. Wonten malih panyuraos ingkang angka tiga, manawi tembung hawâ dipun tegesi mlethèk. Lintang punika samangsa ngatingal, dados tuntunan tumrap para ingkang sami lalampah wonten ing nagari-saganten-wedhi kados kawontenanipun tanah Arab punika: lah para lalampah ruhaniyah kaparingan dhawuh bilih piyambakipun badhé angsal tuntunan ingkang peng-pengan wonten ing sariranipun Kanjeng Nabi Suci, ing salebetipun sami lalampahan ing margi ruhani.

2372. Ayat punika wonten pepéranganipun warni kalih, pérangan ingkang sapisan mengku dhawuh ingkang netepaken, bilih Kanjeng Nabi punika boten dumunung ing sasar; pérangan ingkang angka

Ut. sasar, sumimpang

Surat 53 Kahagungan Kanjeng Nabi 1403

3 Sarta pangucapé ora saka karepé (dhéwé).2373

4 Ora liya iku kajaba wewedhar kang diwedharaké,

5 Kang mulang dhèwèké iku Gustining kakuwatan kang kina-wasa,2374

6 Kang-Kagungan-Kakuwatan; mulané dhèwèké bisa anggayuh kasampurnan,2375

7 Lan dhèwèké ana ing péra-nganing cakrawala kang dhuwur dhéwé. 2376

kalih, kénging kasuraos ambuktèkaken péranganing dhawuh ingkang sapisan wau, inggih punika panjenenganipun boten wurung mesthi badhé saged anggayuh tuju ingkang kasedya, jalaran sampun tétéla, manawi tiyang punika sasar ing sakawitipun, saha ngambah margi ingkang lepat, piyambakipun mesthi boten badhé saged anggayuh tuju ingkang kasedya. Para ingkang semang-semang sami kaparingan dhawuh pangandika, manawi Kanjeng Nabi punika saged anggayuh ingkang sinedya, punika dados pratandha ingkang terang bilih panjenenganipun punika boten kesasar. Utawi, manut teges satunggalipun, mâdlalla mengku suraos panjenenganipun kagungan ngèlmunipun ingkang sajati,lan mâ gawâ, mengku suraos panjenenganipun tumindhak manut ngèlmu wau.

2373. Ayat punika tuwin ayat sadèrèngipun, netepaken kalayan ambabar pisani bilih Kanjeng Nabi Suci punika suci ing dosa. Ayat ingkang rumiyin mangandikakaken Kanjeng Nabi boten nindakaken barang ingkang lepat, ayat punika mangandikakaken Kanjeng Nabi boten ngucapaken barang ingkang sanès wedharing keparenging karsanipun Pangéran.

2374. Ingkang Kalangkung Kinawasa, ingkang mulang ing Kanjeng Nabi Suci, punika Gusti Allah Pribadi, nadyan limrahipun dipun suraos malaikat Jibril. Kula aturi nyundhukaken kaliyan 55: 1, 2: “Ingkang-Mahamurah ingkang mulang Quran.”

2375. tegesipun (M, Q) jawinipun dhèwèké wis ngancik

diwasa, badané lan akal budiné, utawi dhèwèké wis sampurna dumadiné lan budiné (LL). Rèhning ing ayat-ayat punika boten wonten ingkang nyebutaken malaikat Jibril, milanipun dlamir-ipun (tembungipun purusa) ingkang mangka jejer, inggih boten wangsul dhateng malaikat Jibril. Ingkang kapangandikakaken ing ngriki sampun diwasa punika inggih Kanjeng Nabi Suci piyambak, inggih punika diwasa menggah ing ruhaniyahipun, awit Pangéran Ingkang-Mahakawasa Pribadi, ingkang dados Gurunipun.

2376. Kanjeng Nabi wonten ing cakrawala ingkang inggil piyambak, punika mengku karsa nyebutaken sumoroting cahyanipun Kanjeng Nabi ingkang sumunar mancur-mancur anelahi, ingkang amadhangi ing saindhenging bawana. Menggah ing sajatos-jatosipun punika piweca, bilih panjenenganipun badhé nyunaraken prabanipun ingkang mancorong gumebyar kados surya ing wanci tengangé. Lah inggih punika ingkang dipun kajengaken ing kidung panembrama dhateng Kanjeng Nabi

Suci ing ngandhap punika

jawinipun: nalika paduka kawiyosaken bumi lajeng apadhang-njingglang sarta cakrawala lajeng sumunar kèbekan cahya paduka.


8 Tumuli marek, banjur dadi andhap asor,2377

9 Nganti dhèwèké ukurané rong gendhèwa utawa luwih parek.2378

10 Lan Panjenengané aparing wewedhar marang kawula-Né apa kang kawedharaké.2379

11 Si ati ora maido apa kang dideleng.

12 Lah apa kowé padha madoni dhèwèké tumrap apa kang di-deleng?2380

13 Lan sayekti temen dhèwèké weruh Panjenengané anggoné tumedhak liyané,

14 Ana ing sacedhaking wit Sidrah kang adoh kaliwat;2381

2377. Tadalla punika tegesipun mendhak utawi anorraga (LL). Ayat punika mengku karsa dhawuh anggatosaken dhateng kasampurnanipun Kanjeng Nabi Suci, inggih punika keparekipun dhateng Pangéran, tuwin andhap-asoripun manawi sasrawungan kaliyan manusa; dados ateges netepaken kasampurnanipun Kanjeng Nabi anggènipun tinitah dados manusa.

2378. Qab-ipun qaus punika péranganing gendhéwa ing antawisipun pérangan ingkang kagepok ing tangan kaliyan pucukipun ingkang mlengkung (Q, Msb-LL). Miturut Qatadah ateges wiwit pucuking wilahan ingkang satunggal dumugi pucuk satunggalipun (AH). Miturut Hasan tuwin Mujahid, qâb punika wiwit sendheng dumugi wilahan ing tengah-tengahing gendhéwa ing sacelakipun panggènan ingkang kagepok ing tangan (AH). IAs tuwin LA anggènipun negesi qâb: ukuran tebih ;

(qadr); LA mawi nyebutaken paribasan Arab jawinipun: antarané loro- loroné iku saadohing gendhéwa, inggih punika kanggé maribasakaken sasambetanipun tiyang kakalih /

ingkang sakalangkung raket. Wonten paribasan sanès malih jawinipun dhèwèké padha manahi aku kabèh saka gandhéwa sawiji, kajengipun: sarujuk (LL). Teges punapa kémawon ingkang dipun anggé, qâb satunggal kasebutaken kanggé gendhéwa kakalih, punika anedahaken rapeting manunggilipun. Sajakipun gendhéwa kakalih punika nyasmitakaken teges kasampurnanipun Kanjeng Nabi Suci kalih warni, inggih punika keparekipun dhateng Pangéran tuwin andhap-asoripun samangsa sasrawungan kaliyan manusa. Para mufassirin limrahipun sami nyuraos ukara wau namung ateges tebihipun gendhéwa kakalih.

2379. Mâ (barang utawi apa) ing ukara mâ auhâ (apa kang winahyakaké), punika miturut sadaya mufassir kanggé tafkhîm, inggih punika kanggé nedahaken bilih wahyu ingkang kinawasa ingkang kaparingaken dhateng Kanjeng Nabi.

2380. Terangipun, punapa ingkang sampun dipun uningani punika yakti ingkang sampun yakin, sanès gambar ingkang tuwuh ing pangangen-angen.

2381. Sidrah, utawi wit widara, punika ing tanah Arab wit ingkang ayomanipun dipun anggé pakèndelan tuwin kanggé ngaso tiyang kathah (LL), utawi ingkang ayang-ayanganipun dipun anggé klempakanipun titiyang kathah (Bd). Ing panggènan sanès ing Quran tembung wau ugi kasebut, ateges

Ar. luwih marek

Surat 53 Kahagungan Kanjeng Nabi 1405

15 Ing sacedhaké kono taman, enggon pangungsèn.

16 Nalikané barang kang nutupi anutupi wit Sidrah iku;

17 Si mripat ora mléngos sarta ora mlangkah wawates.

18 Sayekti dhèwèké andeleng sawatara tandha-tandhaning Pa-ngérané kang gedhé-gedhé banget.

19 Lah apa kowé wis padha andeleng Lat lan ‘Uzza,

20 Sarta Manat, kang kateluné, kang wekasan?

21 Kapriyé, apa anak-anak lanang kowé sing padha duwé lan anak-anak wadon Panjene-ngané?2382

wit ing suwarga (56: 28). Rgh nerangaken tembung wau makaten: “Dipun upadosi ayang-ayanganipun, milanipun lajeng dipun anggé nyanépakaken ayang-ayanganipun sawarga tuwin nugrahanipun .

suwarga, wonten ing dhawuh ingkang mungel margi saking kathahing ayang- ayanganipun.” Déné tegesipun tembung wau tumrap wonten ing ayat punika, Rgh nerangaken saged ateges panggènan nalika Kanjeng Nabi Suci saw. kapilih ngampil nugrahaning Pangéran tuwin paparing ingkang agung, utawi saged ateges wit ingkang ngandhapipun dipun anggé lerem para sahabat nalika sami prasetya badhé ambélani Kanjeng Nabi Suci kalayan nyawanipun wonten ing Hudaibiyah; déné tumrap teges ingkang angka kalih punika, dumunung piweca. Wondéné sidrahkasifatan mawi tembung al-muntaha punika anedahaken bilih punika panggènan ingkang boten saged ginayuh ing seserepanipun manusa, salah satunggaling kateranganipun Kf makaten: “ngélmuné para malaikat lan liya-liyané wus cuthel ana ing kono, lan ora ana sawiji apa kang weruh marang barang kang ana ing kanané.” Awit saking punika, teges ingkang kawengku wonten ing dhawuh punika: ngélmunipun Kanjeng Nabi ing bab prakawis bangsa llahiyah (bangsa Kapangéranan), punika inggil-inggilipun ingkang saged kagayuh ing manusa. Sawenèh gadhah paham tegesipun sami kaliyan illiyyun ing 83: 18 (Har-LL); déné katranganipun kasebutaken wonten ing 2695.

2382. Ayat 19-21 punika para pangarang Nasrani dipun anggé dhadhasaring cariyos ngayawara ingkang sok winastan cariyos “Nabi Muhammad nalisir” utawi cariyos “Rukun kaliyan panembah-brahala.” Ngemungaken sawenèh hadits ingkang dipun riwayataken Waqidi tuwin Thabari kémawon, ingkang dipun anggé landhesaning pandalih dhateng Kanjeng Nabi wau; mangka Kanjeng Nabi punika boten kèndel-kèndel tansah mulangaken ambrasta panembah-brahala. Saben lalampahan ingkang dipun alami nalika sugengipun, ambuktèkaken bilih cariyos wau lugu gogorohan blaka. Tuwan Muir nerangaken: “titiyang Muslimin ing pawingkingipun, sami nulak (angemohi) cariyos wau ing sagemblengipun, margi lingsem déné Nabinipun nalisir ngantos samanten anggènipun ngawon.” Katranganipun tuwan Muir punika tanpa wonten leresipun babar pisan. Muhammad bin Ishaq ingkang sédanipun taksih nalika jaman taun Hijrah 151, boten nyebutaken cacriyosan wau; kosokwangsulipun,


22 Iki temen pamérang kang ora bener!

23 Iku ora liya kajaba mung jeneng-jeneng kang padha kose-but-sebut, kowé lan bapak-bapak-mu; Allah ora anurunaké bukti-wewenang marang iku. Ora liya dhèwèké iku kajaba mung padha manut panyana-nyana sarta pépé-nginé hawa napsu(-né); lan sayekti, temen pituduh saka Pangérané wis tumeka marang dhèwèké.

24 Apa manusa iku bakal olèh sabarang kang diajap?

25 Ora! kagunganing Allah akhi-rat lan (kauripan) wiwitan iku.

waton ingkang kina piyambak ingkang dipun anggé gondhèlan tuwan Muir, inggih punika Waqidi, punika anggènipun kawiyosaken sampun let kawandasa taun ing sapengkeripun. Kasebutaken wonten ing Bahrain, nalika Muhammad bin Ishaq dipun suwuni pirsa bab cariyos wau, panjenenganipun mastani bilih cariyos wau damel-damelanipun tiyang Zindiq. Imam Bukhari ingkang kaloka, inggih punika ngulami Hadits ingkang pinitados piyambak, punika nunggil jaman kaliyan Waqidi; ing kitabipun Hadits boten nyebutaken cariyos wau. Déné ing bab Imam Waqidi, sadaya para ngulami ingkang winasis sami mastani panjenenganipun punika boten kénging pinitados. Kitab Mizânu-l-I’tidal,inggih punika kitab ingkang isi panaliti-priksa bab lalampahan saha kalakuwanipun para juru-ngriwayataken hadits, mastani Waqidi punika boten kénging pinitados, malah mastani tukang damel-damel hadits. Déné bab Imam Thabari, tuwan Muir piyambak mastani, bilih panjenenganipun punika “groboh.” Ingkang anduwa wawaton kakalih ingkang boten kénging pinitados wau kasebutaken kitab Ruhu-l-Ma’âni makaten: “ingkang sami angemohi cariyos punika para saged ingkang sami linangkung.” Kitab hadits nem warni ingkang misuwur sinebut Shihah Sittah (jawinipun kitab nenem kang kena digondhèli), babar pisan boten wonten ingkang nyebutaken cariyos wau, malah-malah nyebutaken satunggaling hadits ingkang wigatos anduwa cariyos ingkang sok winastan rukunan wau. Pasaksèn ingkang saking Quran piyambak inggih anduwa cacriyosan wau. Cariyosipun, nalika dumugi ayat 21, sanès ayat 21 ingkang kawaos Kanjeng Nabi, nanging ukara-punika:

jawinipun: “Iki wadon kang linuhur, lan

sayekti syafa’até iku temen kudu diupaya.” Nanging nyeselaken ukara kados makaten punika wonten ing surat ingkang ing sagemblengipun katujokaken lumawan panembah-brahala, punika nglengkara sanget. Mangga, ayat 23 angemohi brahala-brahala; ayat 26 boten ngakeni syafa’atipun brahala-brahala; ayat 28 nacad anggèning para titiyang sami namakaken malaikat para sesembahanipun èstri, lan salajengipun. Salajengipun dipun cariyosaken bilih tumurunipun dhawuh ing 22: 52 punika gagayutan kaliyan éwah-éwahan punika. Nanging kawuningana, tumurunipun ayat punika kaliyan dhawuh ing 22: 52 punika sakedhik-sakedhikipun sampun let wolung taunan. Kajawi punika, saupami nyata Kanjeng Nabi damel rukunan kados makaten wau, kaselak mokal manawi kawontenan wau namung sagebyagan rampung; tilas-tilasipun mesthi inggih pinanggih wonten ing surat sanès-sanèsipun ingkang tumurunipun nunggil jaman. Nanging nyatanipun boten makaten, surat-surat wau nedahaken kalayan terang bilih anggènipun Quran anglepataken panembah brahala punika boten naté gingsir sakedhik-kedhika. Ing salajengipun kula aturi mirsani 2387.

Surat 53 Boten saged lumawan kasunyatan 1407

RUKU’ 2

Boten wonten ingkang saged lumawan kasunyatan

26, 27. Safa’ating para malikat badhé boten migunani. 28-30. Panyana punika boten maédahi tumraping kasunyatan, 31. 32. Saé lan awon sami winales.

26 Lan wis pira baé malaikat ing langit-langit kang safa’até ora amakolèhi sathithik-thithika, kaja-ba sawisé Allah angidini, tumrap sapa kang dadi karsané lan dadi pirena-Né.

27 Sayekti, para kang ora pracaya marang akhirat padha angarani malaikat kalawan aran wadon.2383

28 Dhèwèké padha ora duwé ka-wruh prakara iku; ora liya kajaba mung padha manut panyana-nyana, lan sayekti panyanan iku ora maédahi sathithik-thithika tu-mrap marang kasunyatan.

29 Mulané méngoa saka wong kang maléngos saka pépéling-Ing-sun sarta mung angarah kauripan donya.

30 Iku tujuning kawruhé; sa-yekti, Pangéranira, iku luwih angu-danèni marang sapa kang sasar saka dadalan-É, sarta Panjene-ngané luwih angudanéni marang sapa kang nurut dalan bener.

31 Lan kagunganing Allah saba-rang kang ana langit-langit lan sabarang kang ana ing bumi iku, supaya Panjenengané amales para kang atindak ala kalawan apa tindaké, sarta amales para kang alaku becik kalawan kabecikan.

2383. Bangsa Arab mastani para malaikat punika sami putra-putrinipun Gusti Allah (Bd).

Ar. tujuné kawruh Ar. Panje-nengané


32 Para kang padha angedohi dosa gedhé-gedhé sarta alaku nis-tha, kajaba keclaping gagasan;2384

sayekti Pangéranira jembar ing pa-ngapura. Panjenengané iku luwih angudanèni marang sira nalika anukulaké sira saka ing bumi sarta nalikané sira isih widhungan ana ing jeroning guwa garbaning bi-yung-biyungira; mulané aja sira sumuci jiwanira; Panjenengané iku luwih Ngudanèni marang sapa sing anjaga dhiriné (saka ing ala).

RUKU’ 3

Kawasanipun Pangéran kababar wonten ing sirnanipun panggorohan

33-41. Manusa dipun ganjar miturut lalabuhanipun. 42-46. Gusti Allah punika Ingkang-andadosaken lan Ingkang nglebur. 47-54. Kaum ingkang sami dipun lebur kala rumiyin. 52-62. Pèpènget tumrap badhé dhatengipun siksa.

33 Lah apa ta sira wis weruh wong kang maléngos,

34 Sarta wèwèhé sathithik lan (banjur) mampet?

35 Apa dhèwèké duwé kawruh gaib, satemah bisa weruh?

36 Utawa apa dhèwèké ora di-wartani apa kang ana sajroné kitabé Musa?

37 Sarta (kitabé) Ibrahim, kang angganepi (paréntah-paréntah):

38 Yèn ora ana wong mikul kang mikul pipikulaning liyan;a

2384. Lamam punika miturut Rgh saking tembung jawinipun: aku tumeka ing kono lan nyedhak mrono kalayan tanpa tumiba ing kono. Milanipun tembung wau kula jarwani keclaping gagasan, ingkang boten nabeti dhateng manah. Gagasan makaten wau ingapunten awit manusa limrah boten saged kalis saking punika. Nanging ingkang makaten punika inggih boten kok sami kaliyan nemaha utawi anjarag tumindhak dosa.

a. 851

Surat 53 Kawasanipun Pangéran 1409

39 Lan, yèn manusa iku ora bakal olèh apa-apa kajaba mung apa jangkahé;

40 Lan, yèn jangkahé bakal énggal katon;

41 Banjur, iku, dhèwèké bakal winales kalawan wawales kang ganep;

42 Lan yèn marang Pangéranira pantoging tuju iku;

43 Lan yèn Panjenengané, Kang agawé (manusa) gumuyu lan nangis;

44 Lan, yèn Panjenengané kang aparing pati lan urip;

45 Lan, yèn Panjenengané wus anitahaké jodhon-jodhon, si lanang lan si wadon,

46 Saka wijining uripb samang-sané wus pinasthi;2385

47 Lan, yèn (tumindaké) tumu-wuh kang kaping pindho atas Pan-jenengané;

48 Lan, yèn Panjenengané iku Kang aparing sugih sarta simpe-nan;

49 Lan, yèn Panjenengané iku Pangéraning lintang syi’ra;

50 Lan, yèn Panjenengané iku wus anglebur (bangsa) ‘Ad kang kuna,

2385 Tumnâ, miturut Rgh tuqaddar, jawinipun: laras kaliyan kawontenan. Tuwin miturut LL, manâ punika ugi sami kaliyan tembung qadr.

b. 1356A


51 Tuwin Tsamud, lan ora ana sing dingèngèhaké,

52 Apa déné kaumé Nuh biyèn; sayekti dhèwèké iku padha banget anganiaya lan banget amblasar;

53 Lan kutha kang rubuh, Panje-nengané (kang) angrubuhaké,

54 Iku banjur katutupan apa-apa kang nutupi.

55 Lah prakara kamurahané Pangéranira kang endi kang arep kopadoni?

56 Iku juru-pépéling panungga-lané para juru-pépéling ing biyèn.

57 Kadadéyan kang cepak wis anyedhaki.2386

58 Ora ana bisa ambéngkas iku saliyané Allah.

59 Lah apa sira padha gumun marang wasita iku?

60 Lan apa sira arep padha ang-guyu lan ora arep padha nangis?

61 Kang sarta sira padha léna?

62 Mulané padha sujuda ing Allah sarta padha laladia (marang Panjenengané).2387

2386. Lalampahan ingkang celak, punika leburipun titiyang Quraisy, ambruking panguwaosipun, ingkang ing sapunikanipun dipun pigunakaken kanggé mengsahi Islam.

2387. Punika dhawuh supados tiyang sami sujud, ingkang déning sadaya tiyang Muslimin dipun turut kalayan walaka, samangsa saweg maos Quran utawi mireng dhawuh punika kawaos. Dhawuh ingkang kados makaten punika wonten ing Quran Suci kasebut wonten ing pitung surat malih, gunggung kasebutaken ambal kaping tigawelas. Dhawuh ingkang kasebut wonten ing surat punika, ingkang rumiyin piyambak tumurunipun: sarta nalika surat punika katurunaken, kawaos wonten ing sangajenging tiyang kathah, ingkang campur bawur kawontenanipun, inggih punika wonten ing ka-lempakanipun para Muslimin tuwin para kafir. Nalika Kanjeng Nabi Suci sujud karana netepi dhawuh

Ut. suka-suka, bingung

Surat 53 Kawasanipun Pangéran 1411

punika, boten namung titiyang Muslimin kémawon ingkang lajeng tumut sujud, nanging dalasan titiyang kafir inggih sami tumut sujud, margi ketaman ing raos sungkem, kajawi namung Umayyah bin Khalf piyambak ingkang boten sujud, nanging piyambakipun punika mendhet krikil ingkang lajeng katèmplèkaken wonten ing bathukipun. Ing pawingkingipun tiyang punika pinejahan tur pejah kafir, makaten kasebut wonten ing hadits; punika mratandhani mengku teges bilih tiyang sanès-sanèsipun sadaya saking sakedhik sami manjing Islam (Bkh).

Lah inggih kawontenan punika ingkang lajeng dipun gothak-gathukaken dados cacriyosan ingkang sok winastan cariyos Kanjeng Nabi ‘nalisir’ punika: sarta inggih kawontenan wau ingkang lajeng dipun anggé ambuktèkaken leresipun dodongèngan wau. Nangirag dhodhok-sèlèhing prakawis saged kacetha, bilih sujud wau karana andhèrèk dhawuhing Pangéran ingkang dhumawah ing kala punika, mulané padha sujuda ing Allah, dados boten sasambetan babar pisan kaliyan bab prakawis manembah brahala. Lalampahan ingkang dipun andharaken ing sadèrèngipun dhawuh wau, inggih punika bab prakawis kaagungan tuwin kaluhuranipun Allah saha leburipun para titiyang duraka, lah andharan wau sanget anggènipun angéngingi manah, ngantos dalasan tiyang kafir pisan lajeng sami sujud. Saged ugi, cariyos bab sujud wau kapireng déning titiyang Muslimin ingkang sami ngungsi wonten ing nagari Habasyah, ingkang lajeng anjalari sawenèh tiyang muhajir ing Habasyah wau wangsul dhateng wismanipun, jalaran gadhah panginten bilih para kafir sampun boten milawani malih dhateng agami Islam.

______________

SURAT 54

AL-QAMAR

(Rembulan)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Pancasan badhé dhumawah dhateng ingkang mengsahi Kanjeng Nabi kados anggènipun andhawahi kaumipun Kanjeng Nabi sarta kaum ‘Ad.

Ruku’ 2. Kaum Tsamud tuwin kaumipun Kanjeng Nabi Luth. Ruku’ 3. Fir’aun sarta para ingkang mengsahi Kanjeng Nabi.

Namanipun lan babipun ingkang kawarsitakaken

Tembung Rembulan, ingkang kasebut wonten ing ayat satunggal sarta ingkang lajeng kanggé namakaken surat punika, punika pralampitanipun panguwaosipun bangsa Arab. Rèhning ingkang kapangandikakaken wonten ing surat punika bab prakawis gumelaring kanyataan bilih pancasan mesthi andhawahi mengsah-mengsahipun para andika nabi, milanipun ingkang dipun karsakaken ing surat punika, inggih ing ayat-ayat ingkang wiwitan, inggih ayat-ayat ingkang wekasan, nyebutaken bab ambruking panguwaosipun titiyang Quraisy. Katranganipun ingkang panjang kula aturi mirsani 2388. Surat ingkang sampun, anyebutaken kaluhuran ingkang badhé dipun gayuh déning Kanjeng Nabi Suci tuwin para sahabatipun setya tuhu; lah surat punika lajeng marsitakaken nasib ingkang ing wasananipun mesthi dipun sandhang déning mengsah tuwin ambrukipun mengsah boten prabéda kaliyan temahan ingkang dipun panggih déning para titiyang ingkang milawani para andika nabi ingkang rumiyin-rumiyin. Ruku’ ingkang sapisan, sasampunipun mèmèngeti mengsah-mengsahipun Kanjeng Nabi, lajeng nyebutaken Kanjeng Nabi Nuh tuwin kaum ‘Ad, déné ruku’ ingkang kaping kalih nyebutaken kaum Tsamud tuwin kaumipun Kanjeng Nabi Luth. Ruku’ ingkang kaping tiga, sasampunipun nyebutaken kalayan cekak raja Fir’aun tuwin wadyabalanipun, lajeng marsitakaken piweca ingkang cetha bab prang Badr, inggih ingkang badhé ngebrukaken panguwaosipun titiyang Quraisy tuwin badhé dados sarananipun anjunjung umat ingkang ringkih tuwin kinaniaya.


Titimangsa tumurunipun surat punika, boten saged yèn ta langkung akhir kaliyan wekasaning jaman Makkah wiwitan, sarta lepat manawi dipun titimangsani wekdal ingkang langkung akhir malih, dupèh ing ngriku isi dhawuh dhateng Kanjeng Nabi supados mengkeraken para musyrikin awit kados déné ingkang sampun naté kula aturaken “nyingkur” tumrapipun ing dalem prakawis punika, punika namung ateges asikep sabar momot dhateng panganiayanipun para musyrik wau, ingkang nalika wiwitaning taun ingkang kaping sakawan sasampunipun Kanjeng Nabi jumeneng utusan terang manawi saya mempeng. Ing wekdal wau ugi para mukmin kapeksa sami pindhah dhateng griyanipun sahabat Arqam manawi nindakaken salat, jalaran para titiyang Quraisy sami ngawisi para mukmin salat katingal ngakathah.

____________

Surat 54 Pancasan badhé dhumawah 1413

RUKU’ 1

Pancasan badhé dhumawah dhateng ingkang mengsahi Kanjeng Nabi kados andhawahi kaumipun Nabi Nuh sarta kaum ‘Ad

1-2. Sigaring rembulan. 3-8. Titiyang Makkah angemohi Kanjeng Nabi Suci sarta ngalami dinten ingkang rekaos. 9-17. Kaumipun Nabi Nuh kalebur. 18-22. Kaum ‘Ad tinukuping siksa.


1 Wayahé wis cedhak, rembu-lané wis sigar.2388

2388. Kathah para sahabat ingkang nyariyosaken kawontenan “wulan sigar” punika nalika jaman sugengipun Kanjeng Nabi Suci. Hadist-hadits ingkang nyariyosaken kawontenan punika kagolong hadits masyhur (misuwur) (Rz), sarta kaanggep sahih déning para jadhug-jadhugipun Islam ingkang misuwur-misuwur kados déné Bukhari tuwin Muslim. Dados bakuning kawontenan sampun boten saged pinaiben. Namung riricikanipun wonten pamanggih ingkang béda-béda. IMsd nerangaken bilih panjenenganipun nyumerapi pucaking Redi Hira’ nyela wonten ing saantawisipun pérangan kalih. I’Ab nyariyosaken bilih salah satunggaling pérangan kalih taksih wonten (taksih katingal) déné satunggalipun sirna (boten katingal) (Kf). Nalika mangsuli pamaiben ingkang mastani bilih kawontenan ingkang nyebal ing pangadatan makaten punika boten saged kalampahan, Rz mendhet pupuntoning pamanggih ing sasampunipun nyaring katranganipun hadits ingkang warni-warni, bilih kawontenan wau sawarni grahana rembulan, tuwin ngatingalipun sawenèh barang ingkang wujudipun kados sapalihing rembulan wonten ing langit (Rz). Nanging wawaton-wawaton (para ngulami utawi kitab-kitab) ingkang saé piyambak sami sarujuk, bilih sampun boten wonten sabab malih ingkang murugaken semang-semang, dhateng katemenanipun hadits wau, sarta inggih kawontenan wau ingkang kasebutaken ing ngriki punika. Ing babading mu’jizat (pangéram-éram) sadaya, ngemungaken punika kémawon mu’jizat ingkang wonten cathetanipun ingkang kadamel nalika jaman kalampahanipun. Dados nadyan ing antawisipun mu’jizat-mu’jizatipun Kanjeng Nabi Suci piyambak mu’jizat punika ingkang monjo piyambak.

Nanging inggih wonten mufassir sawatawis ingkang namung sakedhik cacahipun, ingkang anggadhahi pamanggih bilih ayat ingkang saweg karembag punika wigatos mangandikakaken bab sigaripun rembulan bénjing samangsa sampun celak kaliyan dinten pancasan (dinten kiyamat). Malih ,

ugi wonten ingkang anggadhahi panyuraos bilih punika mengku teges

jawinipun: prakara dadi pratéla. Déné sababipun mila mengku teges makaten wau, jalaran bangsa Arab punika sok nyanépakaken prakawis ingkang sampun cetha pratéla punika kados déné rembulan, boten prabéda lan wanci gagat bangun winastan alaq, ingkang wantahipun ateges mlethèk, mlekah, utawi bengkah (Ah). Rgh nerangaken wonten ing bab tembung syaqq tetembungan wau mengku salah satunggaling teges warni tiga: “sapisan sigaripun rembulan nalika jaman sugengipun Kanjeng Nabi Suci; kaping kalih sigaring rembulan samangsa sampun andungkap dinten kiyamat; kaping tiga ateges cetha pratélanipun prakawis.”

Paiben ingkang adhadhasar kawruh sapunika dhateng wontenipun kawontenan ingkang kados makaten wau, saged kasirnakakaken cekap kalayan katerangan ingkang cekak saged ugi punika sawarni grahana rembulan, rembulan katingal kados sigar dados kalih, ingkang sapérangan lastantun sumunar, pérangan satunggalipun surem cahyanipun; lah inggih makaten punika tegesipun, ”ingkang satunggal sirna satunggalipun taksih tetep wonten” punika. Utawi saged ugi ing rembulan wonten oreg-oregan utawi inggih saged ugi wonten kawontenan sanès ingkang mrojol ing pangadatan dumados. Prayogi dipun pèngeti, bilih dununging kakiyatanipun tandhayekti punika, déné kalampahanipun punika trep

Rembulan Juz XXVII 1414

2 Lan manawa dhèwèké padha andeleng tandha, banjur padha maléngos karo calathu: Kemayan kang ora lestari.2389

3 Lan padha maido (marang aku), apa déné padha manut hawa-nafsuné lan sarupaning prakara iku wus tinamtu.2390

4 Lan sayekti wis ana carita-carita kang wus tumeka marang dhèwèké, kang masthiné bisa menggak dhèwèké.2391

5 Kawicaksanan kang sampur-na – ananging pépéling wus tanpa guna.

6 Mulané méngoa saka dhè-wèké ing dinané juru-anguwuh anguwuh marang sawijining pa-karyan kang abot.

7 Mripaté padha andhingkluk, padha metu saka ing kubur, kaya walang pating slebar.

wonten ing wekdal ingkang dipun wecakaken déning Kanjeng Nabi Suci, dados boten kok dupèh kawontenan wau asifat mrojol ing pangadatan.

Rembulan sigar byak, nadyan kados punapa kémawon kawujudanipun, punika ateges oncating panguwaosipun titiyang Makkah. Rembulan punika dados pasemonipun bangsa Arab. Safiyyah ingkang ing pawingkingipun kagarwa ing Kanjeng Nabi naté supena bilih panjenenganipun angsal rembulan wonten ing pangkonipun; supena wau dipun werdèni ateges panjenenganipun badhé kagarwa déning ratuning bangsa Arab. Dados rembulan makaten anggambaraken panguwaosipun titiyang musyrik Arab, déné dados kalih punika ateges oncatipun panguwaos wau lantaran Kanjeng Nabi.

2389. Ingkang sami dipun kajengaken kemayan kang ora lestari, punika badhé anedahaken bilih punika namung sulapan blaka, sanès kawontenan ingkang wonten saèstu. Nanging tembung ingkang kula jarwani ora lestari punika ugi saged ateges kados déné ingkang kasebutaken ing margin.

2390. Miturut Qatadah, mengku suraos: sapa kang pantes olèh kabecikan mesthi bakal tampa kabecikan, lan sapa kang pantes olèh ala iya bakal tampa ala. Utawi mengku suraos: Yakti bakal jumeneng, lan dadi cetha pratéla, lan panggorohan bakal sirna (Ah). Menggah ing sajatos-jatosipun dhawuh punika sampun terang gamblang suraosipun, boten perlu katrangan malih. Ingkang kadhawuhaken badhé dipun rampungi, punika bab prakawis siksanipun para ingkang sami angemohi. Utawi, manawi nganggé teges ingkang kasebutaken ing margin, mengku suraos bilih panguwaosing para mengsahipun Kanjeng Nabi Suci mesthi badhé telas.

2391. Nasib ingkang dipun sandhang déning para titiyang ing jaman kina, ingkang cacriyosanipun kawaos, mesthinipun lajeng dados panyegah tumrap para tiyang Makkah sampun ngantos sami nulad lampahipun titiyang ing kina wau.

Ut. anggigi-risi

Ut. masthi tumeka wekasané

Ut. juru pépéling

Ar. barang

Surat 54 Pancasan badhé dhumawah 1415

8 Padha agagancangan marani juru-anguwuh. Para kafir bakal angucap: Iki dina kang rekasa.2392

9 Ing sadurungé dhèwèké, kaumé Nuh anggorohaké, mulané dhèwèké padha anggorohaké ka-wula-Ningsun sarta ngarani owah, tuwin anundhung dhèwèké.

10 Mulané dhèwèké anguwuh Pangérané: Kawula kalindhih, mila mugi Tuwan aparing pitulung.

11 Ingsun banjur ambukakaké lawang-lawanging mendhung, ka-lawan banyuné gumrojog,

12 Lan Ingsun angilèkaké banyu-ning sumber-sumberan ing bumi satemah banyuné kumpul, miturut tatanan kang wus pinasthi.

13 Lan dhèwèké Ingsun emotaké marang barang kang babakalé blabag lan pantèk.

14 Lumancar ana ing ngarsa-Ningsun, pituwas tumrap wong-wong kang tinulak.

15 Lan sayekti iku Ingsun ting-gal supaya dadia tandha, ananging apa ana wong sing gelem ngalap éling?2393

2392. Para mufassirin sami nyuraos ayat-ayat punika sadaya nerangaken lalampahan ing gesang sasampuning pejah. Nanging manawi punika kacundhukaken kaliyan nasibipun umat sanès-sanèsipun ingkang cacriyosanipun sampun kaandharaken minangka kanggé tuladha anedahaken kalayan terang bilih siksa ing gesang sapunika ugi kawengku wonten ing ngriki. Dino kang rekasa andhawahi mengsah-mengsahipun para andika Nabi ing gesang sapunika punika. Déné akhirar namung angéglakaken sadaya wau kalayan kawujudan ingkang langkung awewèntèhan, milanipun inggih langkung anggigirisi. “Juru-anguwuh” punika Kanjeng Nabi, inggih punika ingkang anguwuh piyambakipun kaajak dhateng yakti, déné kubur-kubur punika saged ateges griya-griyanipun, awit piyambakipun punika sami tiyang pejah ruhaniyahipun.

2393. Nasib ingkang kasandhang déning umatipun Kanjeng Nabi Nuh, punika dados tandhayekti tumrap para ingkang sami angemohi ing Kanjeng Nabi Suci. Kula aturi mirsani 51: 37-46, ing ngriku kapangandikakaken bilih wonten tilaran tandhayekti saking umatipun Kanjeng Nabi Nuh, saking

Ut. mamala-ngi kalawan tembung kang kasar


16 Lah kaya apa (gedhéné) siksa-Ningsun lan pépéling-Ingsun!

17 Lan sayekti temen Ingsun wus anggampangaké Quran mi-nangka pépéling, lah apa ana sing gelem angalap éling.

18 Kaum ‘Ad anggorohaké (ka-sunyatan); lah kaya apa (gedhéné) siksa-Ningsun lan pépéling-Ingsun.

19 Sayekti, Ingsun angutus sin-dhung riwut mangenturan anem-puh dhèwèké ing dinané kacilakan gedhé.

20 Ambuncang para manusa prasasat wit kurma kang rungkad.

21 Lah kaya apa (gedhéné) siksa-Ningsun lan pépéling-Ingsun!

22 Lan sayekti, temen Ingsun wus anggampangaké Quran mi-nangka pépéling, lah apa ana kang gelem angalap éling?

RUKU’ 2

Kaum Tsamud lan kaum Luth

23-32. Kaum Tsamud kalebur. 33-40. Kaum Luth kalebur.

23 Kaum Tsamud angemohi pépéling.

24 Lan padha calathu: Apa wong siji, golongané kéné dhéwé! apa kéné iki dikon manut dhèwèké? Tenèh kéné iki mesthi bakal kesasar sarta cilaka.

mengsah-mengsahipun Kanjeng Nabi Musa, saking kaum ’Ad tuwin saking kaum Tsamud. Dhawuh pandangon: “lah apa ana wong kang gelem ngalap èling” punika angiyataken pupuntoning pamanggih makaten punika awit para titiyang Arab nalika jaman sugengipun Kanjeng Nabi Suci boten angsal tilaran blabag tilas baitanipun Kanjeng Nabi Nuh supados nganggé tandhayekti.

Ut. angin atis kaliwat

Surat 54 Kaum Tsamud lan kaum Luth 1417

25 Apa pépéling iku diturunaké marang dhèwèké, wong golongané kéné dhéwé? O, dhèwèké iku wong goroh sing kumalungkung.

26 Sésuk dhèwèké bakal padha weruh, sapa sing wong goroh sing kumalungkung.

27 Sayekti, Ingsun angirimaké unta wadon, minangka coba tumrap dhèwèké; mulané dhèwèké awasna lan disabar.

28 Lan dhèwèké padha warta-nana, yèn banyuné diedum ing antarané awaké; siji-sijining pan-duman banyu bakal ditekani.2394

29 Ananging dhèwèké padha angundang sawiji kancané, banjur iki anjupuk pedhang, ambelèh (unta iku).

30 Lah kaya apa (gedhéné) sik-sa-Ningsun lan pépéling-Ingsun!

31 Sayekti, Ingsun wus angirim-aké petak sapisan marang dhè-wèké, tumuli dhèwèké padha dadi kaya ripik garing kang diklumpuk-aké wong gawé pager.2395

2394. Ing ngriki kadhawuhaken toyanipun ingandikakaken ambagé ing antawisipun para titiyang wau, inggih punika ing antawisipun umat wau piyambak, kados ingkang kacetha ing tembung bainahum, dados boten kok ingandikakaken ambagé antawisipun umat kalayan unta-èstri. Wekasaning pratélan ateges “bilih saben panduman banyu kudu ditekani” déning unta- èstri, terangipun dupèh toya sampun kabagé-bagé, unta-èstri boten kasukanan toya punika boten kénging. Dados dhawuh punika boten anedahaken bilih unta-èstri angsal panduman sadinten muput miyambaki, titiyang kathah boten kénging tumut ngombé, punika boten. Wondéné tegesipun ingkang sajatos, nadyan sampun kabagé ing antawisipun umat wau piyambak, éwadéné sampun ngantos unta-èstri wau nandhang rekaos margi saking kasatan, kosokwangsulipun, rèhning unta-èstri wau sato, milanipun piyambakipun kedah angsal kamardikan manawi badhé ngombé toya ing sawanci-wanci, samangsa toya pinuju kaedum. Kula aturi mirsani ugi 1821.

2395. Siksa ingkang andhawahi kaum Tsamud punika tarkadhang sok kasebut radifah, jawinipun lindhu (7: 78), tarkadhang kasebut shâ’iqah inggih punika siksa ingkang nglebur (41: 13; 51: 44),


32 Lan sayekti, temen Ingsun wus anggampangaké Quran mi-nangka pépéling, lah apa ana kang gelem angalap éling.

33 Kaumé Luth anggorohaké pépéling.

34 Sayekti, Ingsun wus utusan udan watu anibani dhèwèké,2396

kajaba pandhèrèké Luth iku, Ing-sun slametaké ing wayah ngarep-aké gagat-bangun.

35 Nugraha saka ngarsa-Ning-sun; kaya mangkono anggon-Ingsun males wong kang syukur.

36 Lan sayekti Luth wus apépé-ling marang dhèwèké prakara pidana-Ningsun kang anggigirisi, ananging padha amekengkeng ang-goné madoni pépéling mau.

37 Lan sayekti dhèwèké padha ambudidaya angénggokaké Luthsaka dhayohé, ananging padha Ingsun picakaké mripaté; mulané padha rasakna siksa-Ningsun lan pépéling-Ingsun.2397

tarkadhang kasebut shaihah kados déné ing ngriki punika, inggih punika petak, utawi suwanten gumuruh sadèrèngipun wonten lindhu, tuwin tarkadhang kasebut thâgiyah (60: 5), ingkang tegesipun sami kaliyan sha’iqah. Nanging nitik katerangan ingkang kasebutaken wonten ing ngriki punika, makaten ugi ing 27: 52 anedahaken bilih siksa wau awujud lindhu ageng ingkang nglebur tiyang miwah griya-griyanipun. Muhtadzir punika tiyang ingkang damel hadzîrah, ingkang ateges pager ingkang kadamel saking bangsaning deling garing tuwin sapanunggilanipun, kanggé mageri tuwin ngreksa ménda utawi unta sapanunggilanipun (LL). Hasyîm tegesipun cuwilan kajeng garing. Katrangan punika ugi anedahaken bilih umat wau kalebur sarana lindhu.

2396. Hâsib punika tegesipun ingkang nyawataken utawi ambalangaken séla (TA-LL). Punika tegesipun ingkang sakawit. Milanipun lajeng ateges prahara jawah krikil. Rèhning dhawuh sanès ingkang anjalèntrèhaken siksa wau anedahaken manawi punika panyeblugipun redi latu, milanipun tembung wau lajeng kula tegesi kémawon udan watu, awit séla campur awu andhawahi piyambakipun sahéngga jawah.

2397. Piyambakipun sami rékadaya nyegah panjenenganipun tampi tamu wonten ing dalemipun, nanging boten sami sumerep marginipun kados pundi.

Surat 54 Fir’aun sarta ingkang mengsahi Kanjeng Nabi 1419

38 Lan sayekti, siksa kang awèt wus anibani dhèwèké ing wayah bangun ésuk.

39 Lah padha rasakna siksa-Ningsun lan pépéling-Ingsun.

40 Lan sayekti, temen Ingsun wus anggampangaké Quran mi-nangka pépéling, lah apa ana kang gelem angalap éling?

RUKU’ 3

Fir’aun sarta para ingkang mengsahi Kanjeng Nabi

41-42. Kaumipun Fir’aun dipun dawahi patrapan. 45-53. Wadyabala kafir ing Makkah lebur tumpur. 54-55. Para tulus badhé dipun mulyakaken.

41 Lan sayekti, pépéling iku wus anekani kaumé Fir’aun.

42 Iku padha angemohi timbalan-timbalan-Ingsun kabèh, mulané pa-dha Ingsun patrapi sacarané kang-Kinawasa, kang-Winenang.2398

43 Apa para wong kafirira iku luwih becik tinimbang iki, apa sira iku ana ing dalem kitab-kitab padha éntuk kabébasan?

44 Apa arep padha ngucap: Aku iki kabèh wadyabala sakuthu kang tulung-tinulung?

45 Énggal padha keplayu wadya-bala iku sarta ora tolih wuri.2399

2398. Akhdh (lingganing tembung) punika tegesipun lampah utawi caraning gesang (LA, Q-LL).2399. Satunggaling lalampahan nalika perang Badr, ingkang kaandharaken déning imam Bukhari

nalika nafsiri ayat punika, mratandhani bilih Kanjeng Nabi tuwin para sahabatipun uninga dhateng piweca-piweca ingkang terang gamblang makaten punika, inggih punika ingkang mecakaken kawonipun titiyang Quraisy. Dipun riwayataken déning Ibnu ‘Abbas bilih nalika perang Badr, Kanjeng Nabi nyunyuwun dhateng Pangéran wonten salebeting pakuwonipun: “Dhuh Pangéran kawula! Kawula nyuwun ing Tuwan miturut janji Tuwan tuwin pangebang-ebang Tuwan; dhuh Pangéran kawula! Manawi sampun dados kaparenging karsa Paduka, Paduka boten dipun sembah ing sapengkeripun din-ten sapunika.” Bagéndha Abu Bakar nyandhak astanipun Kanjeng Nabi sarwi matur: “Dhuh Rasulullah.

Ar. ambalik gegeré


46 O, wayahé iku wayah kang jinanjèkaké marang dhèwèké, sarta wayahé iku bakal banget anggigi-risi lan banget pait.2400

47 Sayekti para wong dosa iku padha dumunung ing sasar lan sangsara.

48 Ing dinané samangsané dhè-wèké linarak rainé diungsep-ung-sepaké ing geni; padha rasakna panggrayanging naraka.2401

49 Sayekti, samubarang iku anggon-Ingsun anitahaké kalawan nganggo takeran.2402

50 Lan paréntah-Ingsun iku mung sawiji, kaya sakedhèping nétra.

51 Lan sayekti, temen Ingsun wus anglebur papadhanira, ana-nging apa ana kang gelem angalap éling?

52 Lan samubarang kang wis padha dilakoni iku ana ing sajro-ning kitab-kitab.

Gusti Allah sampun anyekapi ing panjenengan.” Kanjeng Nabi lajeng medal sarwi maos: “wadyabala énggal bakal kapracondhang, lan dhèwèké bakal padha nginger gegeré; balik sa’at iku titining mangsané lan sa’at iku mesthi luwih déning anusahaké lan luwih déning pait.”

2400. Kula aturi mirsani tafsir (katrangan) ingkang sampun, ingkang anerangaken bilih Kanjeng Nabi anggènipun nyuraosi sa’at punika sa’at utawi titining mangsa kocar-kaciripun titiyang Quraisy sarta prang Badr punika kaanggé anjangkepi wahananing piweca punika.

2401. Ayat-ayat punika sadaya amecakaken kawontenan-kawontenan ingkang kalampahan wonten ing Badr. Titiyang Quraisy ingkang sami tiwas wonten ing Badr sami dipun glandhang dhateng jugangan calon kuburanipun, punika kapangandikakaken linarak raine diungseb-ungsebaké ing geni.Ing kala punika dipun riwayataken Kanjeng Nabi Suci mangandikani para titiyang wau makaten: “sayekti aku kabèh wis padha nyipati kanyataané barang kang dijanjèkaké marang aku kabèh déning Pangéran: apa kowé kabèh ya wis padha nyipati kanyataané barang kang wus dijanjèkaké déning Pangéran marang kowé kabèh?” (Ibnu Hisyam). Ing ngriki siksanipun gesang sapunika punika kasebut panggrayanging naraka.

2402. Milanipun dalasan bangsa-bangsa tuwin umat, inggih boten saged langkah saking wates ingkang tartamtu.

Surat 54 Fir’aun sarta ingkang mengsahi Kanjeng Nabi 1421

53 Lan sarupané kang cilik lan kang gedhé iku wis katulis.

54 Sayekti, para wong tulus iku bakal padha ana ing patamanan lan mubra-mubru,2403

55 Ing palungguhan kasunyatan, ing ngarsaning Ratu kang Kina-wasa.

2403. Minangka tatandhinganipun sangsara ingkang kasandhang déning titiyang Quraisy, para angèstu sami dipun paringi janji, bilih boten namung badhé saged nguwaosi mengsah-n.engsahipun kémawon, nanging ugi nguwaosi nagari sanès-sanèsipun ingkang kebak taman kalayan lèpèn-lèpènipun ingkang mili wonten ing ngriku.

____________

SURAT 55

AR-RAHMÂN

(Ingkang-Mahamurah)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Mahamurahipun Pangéran. Ruku’ 2. Pancasan ingkang dhumawah dhateng titiyang dosa. Ruku’ 3. Ganjaranipun tiyang tulus.

Namanipun

Namanipun surat punika mirid saking asmaning Pangéran, Ar-Rahmân, Ingkang-Mahamurah,ingkang kasebut wonten ing wiwitaning dhawuh. Sagemblenging surat mangandikakaken maha-murahipun Allah, sarwi ngambal-ambali dhawuh ingkang mungel lah kamurahané Pangéranira kang endi kang sira paido?


Wiwitaning surat mratélakaken bilih nurunaken Quran dhateng Kanjeng Nabi Suci punika tindak mahamurahipun Pangéran. Sasampunipun lajeng wiwit mangandikakaken sarana-sarana ingkang katitahaken Allah kanggé nyekapi kabetahanipun wadhag para manusa, wigatos anerangaken bilih Dhat ingkang maringi sadhiyan ingkang sampurnanipun tumrap karahayonipun wadhag para manusa, mesthi botenipun teka nglirwakaken kabetahanipun ruhani; salajengipun lajeng amijang-mijang sawenèh paparingipun Pangéran. Ruku’ ingkang kaping kalih mangandikakaken pancasan ingkang badhé andhawahi tiyang ingkang dosa margi saking anggènipun sami ambeguguk angemohi nugraha ingkang sampun kasadhiyakaken déning Pangèran Ingkang-Mahamurah tumrap piyambakipun. Ingkang kaping tiga marsitakaken ganjaran ingkang badhé kaparingaken kalayan lumintu dhateng para angèstu ingkang sami purun ngalap piguna dhateng paparing-paparing wau. Dados dhawuh punika anerangaken: manawi para angèstu dipun ganjar utawi para tiyang dosa dipun paringi pidana, kados déné ingkang katerangaken wonten ing surat kakalih ingkang sampun, punika boten teka margi Pangéran punika boten adil aliyas pilih-sih, utawi margi benduning Pangéran punika langkung menang katimbang lan mahamurah-Ipun tumrap ing sawenèh prakawis, nanging margi para titiyang wau piyambak sami angemohi paparingipun Pangéran Ingkang-Mahamurah, dados namanipun nemaha angsal pidana.

Déné bab prakawis titimangsaning tumurunipun, boten prabéda lan surat sanès-sanèsipun tumrap golongan punika, saged-sagedipun namung kagolong ing jaman Makkah wiwitan.

____________

Surat 55 Mahamurahipun Pangéran 1423

RUKU’ 1

Mahamurahipun Pangéran

1-4. Wewedhar (wahyu) punika miyos saking Mahamurahipun Pangéran. 5-9. Tatakeripun sadaya barang. 10-25. Anggènipun anitahaken sarta anggènipun angopèni samukawis punika miyos saking Mahamurah-Ipun.


1 Allah Ingkang-Mahamurah,

2 Amulangaké Quran.2404

3 Panjenengané anitahaké ma-nusa.2405

4 Amulang dhèwèké carané anyethakaké.

5 Srengéngé lan rembulan iku miturut pétungan.

6 Thuthukulan lan kakayon padha sumujud (marang Panjene-ngané).2406

7 Lan langit, Panjenengané andhuwuraké iku sarta adamel ukurané.2407

2404. Ar-Rahmân punika Pangéran Ingkang-Mahamurah, ingkang anitahaken barang-barang kanggé rejekinipun manusa ing sadèrèngipun manusa katitahaken. Manusa boten makarya ngawonten-aken barang-barang wau. Lah ing ngriki kapangandikakaken bilih inggih Pangéran Ingkang-Mahamurah wau ingkang mulang Quran, ingkang dados kabetahaning gesangipun ruhaniyah para manusa. Kanjeng Nabi boten damel Quran wau saking pambudidayanipun piyambak, wangsul punika asli paparingipun Pangéran kanggé rejeki ruhani tumrap para manusa, boten prabéda lan paparing ingkang kanggé rejekining wadhag ingkang atanpa wilangan punika.

2405. Al-insân kula jarwani manusa kalayan mengku teges umum, mila tembung al-bayân inggih lajeng kula tegesi carané anyethakaké, awit inggih margi saking saged gineman punika mila manusa langkung luhur katimbang sato sanès-sanèsipun. Nanging kathah mufassir ingkang merdéni al-insânpunika ateges manusa kang sampurna, inggih punika Kanjeng Nabi, awit al-bayân ingkang jawinipun kang bisa agawé terangé samubarang (LL) punika wonten ing 3: 137 kagem anjuluki Quran suci.

2406. Ayat punika tuwin ayat sadèrèngipun, anepangaken kados pundi dumadosipun sadaya barang; wiwit titah ingkang adhapur bunder kepleng ingkang ageng-ageng ing langit ngantos dumugi tanem-tuwuh ingkang alit-alit ingkang sami thukul wonten ing siti, sami ambangun turut dhateng angger-angger satunggal; manawi makaten, punapa angger-angger ingkang kanggé nyampurnakaken ruhaniyahipun manusa boten kabetahaken?

2407. Ing Quran suci tembung mîzân punika boten ateges traju pirantos kanggé nimbang barang,

Ut. Manusa

Ut. barang kang bisa gawé tera-ngé samu-barang

Ingkang-Mahamurah Juz XXVII 1424

8 Supaya sira aja padha mlang-kah wawatesing ukurané.

9 Lan padha angedegna traju kalawan jejeg sarta aja padha ngurangi ukurané.

10 Lan bumi, Panjenengané ada-mel iki tumrap titah-titah kang urip;

11 Ing kono ana wowohané sarta ana kurmané kang jangjangané sumimpen ing mancung.

12 Sarta gandum mawa mrambut apa déné ganda.

13 Lah kamurahané Pangéranira kang endi kang arep sira paido?2408

nanging ateges ukuran, ingkang mengku suraos pangeram kanggé watoning nandhing, ngreta aji, utawi nimbang. Ing ngriki lan ing panggènan sanès, tembung wau nganggénipun kalayan mengku suraos ingkang momot wau. Bab punika saya katingal cetha manawi nitik dhawuh ing 57: 25, makaten: “temen Ingsun wus angutus para utusan-Ingsun kalawan tandhayekti-tandhayekti cetha sarta anurunaké kitab lan traju (Arabipun mîzân) kaampil dhèwèké, supaya manusa padha tumindak kalawan adil.” Lah ing dhawuh punika mîzân punika mengku suraos barang ingkang murugaken manusa saged tumindak adil.Sarta inggih teges punika panyuraosipun para mufassirin ingkang kathah-kathah dhateng tembung punika. Kadosta miturut Mjd, Thabari, tuwin sabagéan kathah para mufassirin, mîzân punika ateges ‘adl, jawinipun adil (AH), ingkang lajeng dipun gancaraken déning Rz mengku kajeng nyukani wewengan dhateng tiyang ingkang mesthinipun pantes nampeni.

2408. Ayat punika kasebutaken marambah-rarnbah wonten ing surat punika. Tembungipun ingkang asli mawi rimbagan tatsniyah (rimbagan nganggé jejer utawi lésan kalih), boten nganggé rimbagan jama’ (rimbagan nganggé jejer utawi lésan kathah). Kadosta ingkang kajarwanan Pangérannira, punika tembungipun asli rabbikumâ, wantahipun: Pangérannira sira wong sakaloron; kang padha sira emohi? Punika tembungipun asli tukadhdhiban, wantahipun kang sira sakaloron emohi? Limrahipun rimbag tatsniyah punika déning para mufassirin kasuraos walaka, kaanggep pandangon dhateng titah ingkang gadhah akal budi warni kalih, inggih punika jinn lan manusa.Nanging mangga kula aturi mirsani katerangan ing 2342, ingkang anerangaken tegesipun rimbag tatsniyah, ing ngriku katerangaken bilih rimbag tatsniyah punika tarkadhang sok dipun pigunakaken déning bangsa Arab kanggé ngiyataken suraos. Tumrap ing ngriki rimbag tatsniyah wau ugi mengku maksud makaten punika. Bab punika kathik déné nugraha ingkang kasebutaken wau sami rejeki ingkang dipun betahaken nganggé tedhanipun para manusa, kadosta kurma lan gandum, ingkang boten dipun betahaken déning titah ingkang bangsa alus, kados déné jinn, awit limrahipun kaanggep jinn punika boten ambetahaken tetedhan wau. Awit saking punika dados ingkang katuju ing dhawuh pandangon punika namung manusa thok. Dipun anggepa walaka pisan rimbag tatsniyah wau, saged-sagedipun namung mengku suraos: golongan kakalih ingkang katuju ing dhawuh wau para angèstu tuwin para kafir, utawi tiyang ingkang santosa lan tiyang ingkang ringkih, inggih punika gogolongan ingkang asring kasebutaken wonten ing Quran Suci. Golongan angèstu lan golongan kafir kasebutaken mligi wonten ing wekasaning dhawuh ing surat ingkang sampun, mila saged ugi dlamir

Surat 55 Mahamurahipun Pangéran 1425

14 Panjenengané wus anitahaké manusa saka lempung garing kaya déné grabah.

15 Sarta anitahaké jin saka urubing geni.2409

16 Lah kamurahané Pangéranira kang endi kang arep sira paido?

17 Pangéraning Wétan lan Pangéraning Kulon.2410


19 Panjenengané angilèkaké sa-gara loro (kalawan sakarsa), (sate-mah) sakaroné gathuk:

20 Saantarané sakaroné ana aling-alingé, kang sakaroné ora bisa mlangkah.2411


22 Saka sakaroné metu mutya-rané gedhé cilik.


kumâ punika wangsul dhateng golongan kakalih wau. Rèhning ing ayat ingkang sampun-sampun boten nyebutaken jinn, mila boten saged manawi dlamir wau kasuraos wangsul dhateng jinn.

2409. Jinn katitahaken saking latu punika ugi kasebutaken wonten ing 7: 12 tuwin 15: 27; ing ngriku nganggé nandhing tumitahipun manusa ingkang saking siti; déné tegesipun sampun katerangaken wonten ing 862 tuwin 1336.

2410. Wétan kakalih tawin kilèn kakalih punika ateges cakrawala panggènan malethèking surya lan seraping surya ing mangsa surya wonten ing poncot lèr tuwin ing poncot kidul.

2411. Saganten kakalih punika kasebutaken wonten ing 25: 53 tuwin 35: 12 saganten ingkang toyanipun tawa tuwin saganten ingkang toyanipun asin. Tafsiripun dhawuh 25: 53 anerangaken punapa maksudipun saganten kakalih wau. Boten prabéda lan ayat 22 ing ngriki dhawuh ing 35: 12 ugi anyebutaken bilih saganten warni kalih wau saged dipun alap ulamipun ingkang taksih seger tuwin papaés-papaésipun: tegesipun, tiyang ingkang migunani badhé tansah thukul saking antawisipun tiyang kalih golongan, tiyang mukminin tuwin tiyang kafir. Manawi dipun tampi walaka, sawenèh mufassir gadhah panyuraos bilih saganten kakalih punika ingkang dipun karsakaken saganten Abrit tuwin saganten Tengah. Saganten kakalih punika ing sakawit pisah, nanging sapunika dipun gathukaken sarana susukan Suwes, sarta ayat punika kaanggep mecakaken gathukipun saganten kakalih wau.

Ar. wétanloro Ar. kulon loro


24 Lan kagungané Panjenengané prau-prau kang munggul ing sagara kaya gunung iku.2412


RUKU’ 2

Pancasan ingkang dhumawah dhateng titiyang dosa

26-28. Samukawis ingkang wonten ing jagad punika sami kénging ing risak, ingkang boten namung Allah. 29-34. Samukawis punika gumantung sarta tundhuk dhateng Panjenenganipun. 35-45. Titiyang dosa badhé pinidana.

26 Sarupané kang ana ing kono padha kena ing rusak.2413

27 Lan bakal langgeng sarirané Pangéranira, Gustining kahagu-ngan lan kamulyan.


29 Sadhéngah kang ana ing langit-langit lan bumi padha nyu-nyuwun marang Panjenengané; ing sadhéngah wayah Panjenengané iku dumunung ing kahanan (mi-nulya).2414


31 Tumuli Ingsun bakal anjing-gleng marang sira, o, wadya papanthan loro.2415

2412. Terangipun, panjenenganipun badhé andadosaken para Muslimin nguwaosi saganten tuwin dharatan.

2413. Babad ambuktèkaken, bilih bangsa-bangsa punika nadyan kados punapa kémawon kiyatipun, mesthi mawi nemahi risak lan sirna, punapa malih satunggal-tunggaling tiyang, botena mawi risak lan sirna.

2414. LA nyekak tafsiripun ayat punika makaten: “Sampun dados sifatipun Pangéran anjumenengaken tiyang kinawasa asli saking asor sarta anglorot tiyang ingkang kinawasa, tuwin adamel sugih dhateng tiyang mlarat saha adamel mlarat tiyang ingkang sugih ...”

2415. Tsaqalân punika rimbaganipun tatsniyah tsaql, tegesipun wantah barang-barang ingkang kabekta ing satunggaling tiyang kadi déné dados momotan sasangkulanipun (Ham-LL), lajeng ateges

Ut. pang-gawé

Surat 55 Pancasan titiyang dosa 1427


33 É, kalumpukaning jin lan manusa! manawa sira bisa naratas talatahing langit-langit lan bumi, coba, nratasa! ora bakal sira padha bisa naratas, kajaba (yèn) kalawan pangawasa.2416


35 Urubing geni sarta kukus bakal diutus anekani sira sakaro, satemah sira ora bakal bisa ambéla dhiri.2417


37 Lan samangsa langité sigara

tumuli dadi abang warnané, kaya kulit kang abang.


39 Lah ing dina iku manusa ora bakal dinangu prakara dosané, mangkono uga jin.

balé-griya tuwin gotrah tuwin golongan utawi batur (LL). Ham nerangaken tetembungan:

punika ateges siji-sijiné wadyabala loro iku padha kumecer olèh jarahan (LL). Wadyabala kakalih ing ngriki, inggih punika para angèstu tuwin para kafir, déné Allah amijèkaken sarira-Nipun dhateng golongan kakalih prakawisipun, murih satunggal-tunggaling golongan angsal ganjaranipun utawi pidananipun. Ham nyuraosi, bangsa Arab lan bangsa ngamonca(LL), dados saged ugi punika nyasmitani badhé nungkulipun tanah Arab tuwin nagari-nagari ngamonca. Katrangan punika ngiyataken ingkang sampun katerangaken wonten ing 2580, inggih punika tembung jinn ing Quran Suci punika sok ateges bangsa ngamonca.

2416. Jinn lan manusa ing ayat punika mengsah-mengsahipun Kanjeng Nabi Suci ingkang ageng-ageng lan ingkang alit-alit, utawi titiyang ngamonca lan titiyang Arab, kados déné ingkang sampun katerangaken wonten ing katrangan ingkang sampun. Kula aturi mirsani ugi 2593. Para mengsah punika sadaya sami kadhawuhan, bilih tangèh lamun yèn ta sageda sami suminggah saking siksa.

2417. Latu lan kukus katurunaken ing gesang sapunika punika kalayan awujud peperangan ingkang mahanani karisakan dhateng para titiyang wau. Latu punika wonten ing antawisipun bangsa Arab dados pasemoning perang, sanajan tembung kakalih punika langkung mathuk manawi kanggé nyandra peperanganing jaman samangké, ingkang boten sanès wujudipun kajawi latu lan kukus. Miturut Az (TA-LL) sadaya mufassir Quran sami aggadhahi panganggep bilih nuhas ing ngriki ateges kukus.Kukus punika ugi ateges paceklik awit ing surat 44 punika kasebut dukhan.

a. 2893



41 Para wong dosa abakal kina-wruhan saka tetengeré, tumuli di-candhak kukuncungé lan sikilé.


43 Iki naraka kang dipaido déning para wong dosa.

44 Dhèwèké bakal padha mider-mider ing saantarané (naraka) iku karo wédang umob.2418


RUKU’ 3

Ganjaranipun titiyang tulus

46 Lan sapa sing kalawan wedi ngadhep ing ngarsaning Pangérané, bakal olèh patamanan loro.2419

2418. Ayat-ayat punika sadaya anggambaraken kasangsaran ingkang badhé dipun sandhang déning para titiyang duraka ing gesang sapunika utawi ing gesang sasampuning pejah.

2419. Taman kakalih ingkang kajanjèkaken dhateng para pandhèrèkipun Kanjeng Nabi Suci ingkang setia punika tanah-tanah ingkang subur, ingkang dipun ilèni toya saking bengawan Furat lan Dajlah (Euphrates lan Tigris). Taman kakalih punika kapangandikakaken manawi dados tandha suburipun nagari, kados déné kawontenanipun taman kakalih ing Saba’ ing 34: 15 (mirsanana 2030) utawi taman kakalih punika anggambaraken pasitèn kakalih ingkang kailènan ing toyaning bengawan Furat lan bengawan Dajlah ingkang wonten ing ayat 50, kasebut sumber loro kang mili. Bengawan kakalih punika, kaliyan bengawanipun nagari Persi ingkang enggel kakalih ingkang kasebutaken ing ayat 66 gunggung bengawan sakawan, punika miturut satunggaling hadist ingkang kasebut wonten ing Sahih Muslim, bengawanipun al Jannah (suwarga) sekawan. Bengawan sakawan wau, ateges maringi karampungan ingkang sami mili wonten ing bumi kasebut anharu-l-jannah, utawi bengawaning taman (suwarga) déning Kanjeng Nabi, punika anedahaken kalayan terang bilih janji-janji bab al-jannahingkang kajanjèkaken dhateng para angèstu punika boten namung kawatesan tumrap ing gesang sasampuning pejah kémawon, nanging janji punika ugi tumrap wonten ing gesang sapunika. Déné hadits wau makaten:

kasebut ing Muslim juz 2 Kaca 351, ing bab Dados awit saking punika tétéla manawi tanah-tanah ingkang kailènan ing toyanipun bengawan sakawan wau inggih kasebut taman ing ayat punika tuwin ing ayat 62, punika ingkang kajanjèkaken dhateng para Muslimin.

Surat 55 Ganjaranipun tiyang tulus 1429


48 Ing kono ana jinisé warna-warna.


50 Ing sajroné sakaroné ana sumberané loro kang padha mili.


52 Ing sajroné sakaroné, saben-saben wowohan ana rong pasang,


54 Padha aléléyangan ana ing kathil, kang lèmèké sutra sinulaming benang mas; sarta wowohané ing patamanan loro mau mung saranggèhan.


56 Kang bakal ana ing kono, kang mekak pandelengé;a ing sadurungé dhèwèké, iku ora ana manusa kang anggepok, mangkono uga jin.


58 Wis prasasat mirah lan mutyara.2420

2420. Sajakipun ingkang katerangaken wonten ing ngriki punika para putri dharah luhur ingkang kasémah déning para prawira Muslimin sasampunipun tanah Syam (Siriyah) bedhah. Punika ingkang

a. 2110



60 Apa wawalesing kabecikan ana kajabané kabecikan?


62 Lan saliyané loro iku ana manèh patamanan loro (liyané).2421


64 Sakaroné remu-remu ireng warnané.2422


66 Ing jeroné sakaroné ana sumberané loro kang umbulé sumentor.


68 Ing jeroné sakaroné ana wowohané lan ana kurmané sarta ana dlimané.


magepokan kaliyan janji ingkang tumrap ing gesang sapunika. Déné bab prakawis nugraha ingkang badhé dipun paringaken dhateng titiyang tulus wonten ing gesang ing bénjing, sampun katerangaken sacekapipun wonten ing panggènan sanès; kula aturi mirsani 2356.

2421. Taman punika tanah ing nagari Pérsi ingkang subur. Makaten punika ingkang magepokan kaliyan janji ingkang tumrap ing gesang sapunika.

2422. Saking katranganipun taman kakalih punika, Bd namtokaken pupuntoning pamanggih, bilih taman kakalih punika ingkang baku badhé ngedalaken wulu wedal jajanganan utawi thuthukulan- thuthukulan ingkang andhap-andhap. Wondéné taman kakalih ingkang kasebut ing ngajeng wau ingkang baku badhé dipun tanemi wit-witan ingkang ngedalaken woh, katrangan ingkang asilah-silah punika nandhakaken bilih ingkang dipun karsakaken woten ing pratélan ingkang sapisan wau pasiten subur ing tanah Syam (Siriyah). Déné pratélan angka kalih punika ingkang dipun karsakaken pasiten subur ing tanah Persi.

Surat 55 Ganjaranipun tiyang tulus 1431

70 Ing jeroné isi kang becik-becik, kang éndah-éndah.2423


72 Kang suci-sucia padha pini-ngit ing gedhong.


74 Ing sadurungé dhèwèké, durung tau ana manusa lan jin anggepok.


76 Padha aléléyangan ing bantal ijo sarta babut kang èdi-èdi.2424


79 Mahabarkah asmané Pangé-ranira, kang kagungan kahagungan lan kamulyan.

2423. Khairât punika jama’-ipun tembung khairah, inggih punika muannats-ipun tembung khair.Déné tegesipun khairah punika barang punapa kémawon ingkang saé, sisifatan ingkang saé, pinunjul (LL). Tembung satunggalipun, inggih punika hisân, punika jama’-ipun tembung hasana, ingkang manawi katumrapaken dhateng tiyang èstri ateges ayu, éndah-éndah ing warni, utawi nengsemaken(LL). Déné tegesipun, tumrap nugraha ing gesang sasampuning pejah, punika sami kados déné ingkang sampun katerangaken ing 2356. Déné ingkang tumrap janji ing gesang sapunika, ateges para putri dharah luhur, dalasan para putri dharahing nata ing Persi sami kasémah déning para prawira Muslimin.

2424. Barang-barang ingkang awis reginipun gadhahanipun titiyang Persi, sami dhumawah wonten ing tanganipun para prawira Muslimin. Ingkang makaten punika ateges, bilih piweca punika kanyataan wahananipun wonten ing gesang sapunika punika, sarta ingkang makaten punika dados bukti saha dados conto bab badhé kanyataaning wahananipun piweca wau wonten ing akhirat.

_____________

Ut. amripat bening a. 2356

77

78

SURAT 56

AL-WAQI’AH

(Lalampahan ageng)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Manusa tigang golongan. Ruku’ 2. Para titiyang dosa. Ruku’ 3. Pancasan boten kénging dipun singkiri.

Kateranganipun gerban

Namanipun surat punika ugi pipiridan saking ayatipun ingkang sapisan. “Lalampahan Ageng,” punika ingkang dipun karsakaken wekdal tumedhakipun ganjaran dhateng para angèstu tuwin dhumawahipun siksa dhateng para ingkang milawani, ingkang kawarsitakaken wonten ing surat ingkang sampun. Surat punika mangandikakaken tiyang tigang golongan: tiyang ingkang rumiyin piyambak saking antawisipun para angèstu kagolongaken dados sagolongan piyambak, déné golongan kakalih sanèsipun, inggih punika para angèstu tuwin mengsah-mengsahipun. Ruku’ ingkang sampun, sasampunipun nyebutaken bilih tiyang punika badhé pinèrang-pèrang dados tigang golongan, lajeng mangandikakaken golonganipun para angèstu warni kalih. Ruku’ ingkang kaping kalih nyebutaken para mengsah ingkang sami lepat, déné ruku’ ingkang kaping tiga nyebutaken bilih pancasan punika boten kénging dipun singkiri malih sarta tiyang tigang golongan wau mesthi badhé sami nampèni punapa ingkang mesthinipun dados bebahanipun.

Bab prakawis titimangsaning tumurunipun, boten wonten sabab-sababipun malih anggolongaken surat punika ing jaman, sanèsipun jaman tumurunipun surat sanès-sanèsipun tumrap golongan punika. Inggih punika wahyu Makkiyah, golonganipun jaman Makkah wiwitan.

RUKU’ 1

Manusa tigang golongan

1-12. Dhatenging pancasan sarta paméranging manusa.13-26. Golongan ingkang sapisan. 27-28. Para tiyang tulus.


1 Nalikané lalakon gedhé iku kalakon,2425

2425. Kapèngetana bilih manawi Quran Suci mangandikakaken titining mangsa utawi lalakon,punika boten mesthi mligi ateges kiyamat nanging ugi asring sanget ateges leburing para mengsah- mengsahipun. Malah menggah ing sajatos-jatosipun, leburing mengsah-mengsahipun Kanjeng Nabi

Surat 56 Manusa tigang golongan 1433

2 – Ora bakal goroh munggu-hing kalakoné –

3 (Golongan kang sawiji) ing-asoraké, (golongan sijiné) linuhur-aké,2426

4 Nalikané bumi ginonjing kalawan gonjing (kang banget),

5 Lan gunung-gunung padha rinemuk kalawan remuk (abu-buk),2427

6 Nganti dadi kaya déné lebu kang mabul-mabul,

7 Lan sira bakal dadi telung golongan.

8 Wondéné para mitraning kabegjan: saiba ta (begjané) para mitraning kabegjan iku!

9 Lan para mitraning cintraka:saiba (cilakané) para mitraning cintraka iku!

10 Lan para sing andhisiki, iku (iya) andhisiki,2428

11 Iki para kang padha kaparek (maring Allah),

12 Ana sajroning patamanan nugraha.

Suci ing gesang sapunika punika dumunung minangka icip-icip barang ingkang badhé dipun sandhang wonten ing gesang sasampuning pejah.

2426. Pratélaning lalampahan ageng punika, dados pasaksèn ingkang cetha, bilih lalampahan ageng wau ateges lalampahan ing wekdal nalika para mengsahipun Kanjeng Nabi sami nandhang asor tuwin para pandhèrèk ingkang setya sami manggih kaluhuran sarta kadamel nguwaosi nagarinipun, ing gesang sapunika punika ugi, sanajan ta gumelaripun ingkang kalayan sampurna ngemungaken saged kalampahan wonten ing gesang sasampuning pejah.

2427. Redi-redi sami jugrug punika tegesipun ambrukipun para titiyang ageng. Kula aturi mirsani 1604.

2428. Tegesipun, tiyang ingkang rumiyin piyambak anggènipun nindakaken kasaénan, mesthi inggih badhé rumiyin piyambak anggènipun angsal ganjaranipun.

Ut. tangan tengen Ut. tangan tengen

Ut. tangan kiwa

Ut. tangan kiwa

Lalampahan ageng Juz XXVII 1434

13 Papanthan akèh saka golo-ngané kang dhisik,

14 Sarta papanthan sathithik saka golongané kang kari,2429

15 Ana ing dhampar kang sinu-lam,

16 Ana ing kana padha asè-sèndhèn adhep-adhepan.

17 Para nonoman kang tanpa owah umur-umurané kang angla-rihi dhèwèké,2430

18 Kalawan kendhi lan pinggan sarta gelas isi ombèn-ombèn suci;

19 Ora bakal padha dadi mumet sarta ora bakal padha dadi lung-krah;

20 Apa déné wowohan sapa-milihé,

21 Sarta daging iber-iberan endi sing dikapéngini,

22 Tuwin kang éndah-éndah kang suci,a

23 Kaya upamané mutyara kang piningit:

2429. Titiyang ingkang rumiyin piyambak anggènipun angèstu dhateng Kanjeng Nabi Suci, sami kadadosaken luhur wonten ing nagarinipun. Para titiyang ingkang angèstu dhateng Kanjeng Nabi Suci nalika jaman énggal-énggalan. Kanjeng Nabi makarya andhatengaken ayahanipun, sarta sami kapeksa ababanten ageng-agengan, punika sami kaparingan ganjaran samurwatipun. Nanging para titiyang ingkang ngentosi ngantos sasampunipun Islam saged jumeneng wonten ing nagarinipun, prasasat boten sami ababanten punapa-punapa. Para ingkang sami angrumiyini wau, ing gesang sapunika punika sami kaparingan ganjaran sarana kadamel saged nguwaosi nagarinipun, déné ganjaran ingkang langkung ageng malih kajanjèkaken dhateng para titiyang wau bilih badhé kaparingaken wonten ing gesang sasampuning pejah. Kula aturi mirsani 57: 10 tuwin kula aturi mirsani 2446.

2430. Tembung khallada punika manawi dipun anggé tembung kriya ingkang anggadhahi lésan, ateges mamaèsi wong liya nganggo papaès (AA-LL). Awit saking punika mukhalladun punika kénging dipun tegesi rinenggané papaès (Zy-LL), tuwin inggih kénging dipun tegesi kang ora bisa rusak (Q-LL), utawi kang tanpa owah umuré (Fr-LL). Awit ing gesang sasampuning pejah punika boten wonten barang risak.

Ut. rinenggo ing papaès

a. 2356

Ar. saka

Surat 56 Manusa tigang golongan 1435

24 Pituwas tumrap apa kang wus padha dilakoni.

25 Ana ing kono ora bakal padha ngrungu ucap lalawora lan ucap dosa,

26 Kajaba mung pangucap: Rahayu, rahayu!2430A

27 Lan para mitraning kabegjan;saiba ta (begjané) para mitraning kabegjan iku!2431

28 Ana tengah-tengahing wit-wit widara kang tanpa ri,a

29 Lan wit gedhang (kang wohé) sungsun-sungsun,

30 Sarta ayomé maratani,

31 Tuwin banyu umbul sumen-tor,

32 Apa déné wowohan sapirang-pirang,

33 Tanpa tendhag sarta tanpa larangan.

34 Lan omah kang dhuwur.

35 Sayekti, iku padha Ingsun tuwuhaké dadi tumuwuh (kang anyar),

36 Tumuli iku padha Ingsun dadèkaké tanpa timbang,

2430A. Pratélaning suwarga punika, inggih punika ingkang kasebut wonten ing dhawuh ingkang tumurun rumiyin-rumiyin, punika boten wonten bédanipun kaliyan pratélan ingkang kamot wonten ing wahyu ingkang kantun-kantun. Sasampunipun mijang-mijang nugraha ingkang wawarni-warni, kawontenanipun ingkang sajati lajeng katerangaken mawi tembung satembung, inggih punika rahayu.

2431. Punika golonganipun para angèstu sanèsipun malih, inggih punika tiyang ingkang boten kagolong ingkang rumiyin piyambak, suprandéné meksa “begja kemayangan” déné boten sami angemohi ing Kanjeng Nabi. Déné nugraha ingkang kajanjèkaken badhé dipun paringaken dhateng piyambakipun, kula aturi mirsani tafsir sadèrèngipun angka punika.

Ut. tangan tengen; apa

Ut. tangan tengen

Ut. pangé tumiyung kabotan woh a. 2381

Ut. palèrè-nan

Ut. kenya


37 Maladsih, apapantaran umuré,

38 Tumrap para mitraning ka-begjan.2432

RUKU’ 2

Para titiyang dosa

39, 40. Para tulus. 41-56. Para dosa sami pinidana. 57-74. Dumadi punika ambuktèkaken dhumawahing pancasan.

39 Papanthan akèh saka golo-ngané kang dhisik,

40 Lan papanthan akèh saka golongané kang kari.2433

41 Lan para mitraning cintraka,saiba cilakané para mitraning cintraka iku!

42 Ana sajroning angin panas lan wédang umob,

2432. Pantes pinèngetan, nugraha-nugraha ingkang kaparingaken dhateng para tiyang tulus, para mitraning kabegjan, punika ing sakawit kapangandikakaken awarni ayom-ayoman, toya, wowohan, tuwin papan nganggé ngaso; lajeng wonten ing ayat 35 kapangandikakaken makaten: Sayekti iku padha Ingsun tuwuhaké dadi tumuwuh kang anyar; kados-kados dhawuh punika mengku karsa ngicalaken sawarnining semang-semang dhateng bab prakawis jatos-jatosing nugraha-nugraha ing gesang ing bénjing wau. Dhawuh punika paring karampungan ingkang gumathok, bilih nugraha-nugraha wau, nadyan warni punapa kémawon, punapa awujud ayang-ayangan, wit-witan, toya punapa wowohan, sadaya punika wohing pandamel ingkang katuwuhaken dados tumuwuh ingkang anyar. Wondéné dhawuh-dhawuh sambetipun pratélan punika, sampun boten wonten semang-semangipun malih bilih tembung-tembungipun ngagem tetembungan ingkang asalipun kanggé tumrap tiyang èstri; nanging kados déné ingkang katerangaken ing 2356, ingkang makaten wau namung margi èstri punika dados pasemoning kasucian tuwin kaéndahan. Kadosta tembung abkar, jama’-ipun tembung bikir, punika tegesipun prawan, sarta ugi ateges tindak ingkang dèrèng naté wonten saminipun ing sadèrèngipun (Q-LL). Makaten ugi atrab, utawi racak umuripun, punika kados déné ingkang katerangaken wonten ing 2148A; ateges bilih tumuwuhipun nugraha-nugraha wau sampun wiwit tumuwuhipun gesang ruhanipun tiyang. Déné ‘urub punika jama’-ipun tembung ‘urub tuwin jamakipun tembung ‘arib; tembung ingkang rumiyin ateges tiyang èstri ingkang medharaken sih-tresnanipun; tembung ingkang angka kalih ateges tiyang jaler ingkang suci ing wicara; dados mengku pangertosan suci utawi tresna. Déné gathukipun kaliyan kamenangan-kamenangan ing gesang sapunika punika, mirsanana 2419, 2420 tuwin sanès-sanèsipun.

2433. Ayat 39 tuwin ayat 40 punika mengku karsa nyebutaken prakawis ingkang sampun kapangandikakaken wonten ing wekasaning ruku’ ingkang sampun. Kapèngetana, ayat kakalih punika boten teka cengkah kaliyan ayat 13 saha ayat 14 kados déné pangintenipun sawenèh tukang kritik Nasrani; jalaran ayat 13 lan 14 wau namung mangandikakaken titiyang ingkang rumiyin piyambak anggènipun angèstu ing Kanjeng Nabi Suci.

Ut. tangan tengen

Ut. tangan kiwa

Ut. tangan kiwa

Surat 56 Para titiyang dosa 1437

43 Sarta eyubing kukus ireng,

44 Tanpa ana adhemé lan tanpa ana kaéndahané.2434

45 Sayekti, sadurungé iku uripé angénak-énak sarta kaduk.

46 Sarta padha andarung anggo-né atindak panerak kang gedhé,2435

47 Apa déné gawéané padha angucap: Kapriyé! apa yèn aku wis padha mati lan wis padha lemah lan balung, apa ndadak bakal padha ditangèkaké temenan?

48 Apa bapak-bapakku dhèk biyèn-biyèn barang?

49 Kandhanana: Sayekti para kang dhisik-dhisik lan kang kari-kari.

50 Temen bakal padha diimpun marang waktu kang tinamtu ing sawiji dina kang wus kinawruhan.

51 Tumuli, sayekti sira, o, para sasar, para kang anggorohaké!

52 Temen bakal padha mangan wohing wit Zaqqum,a

53 Lan iku kanggo angebaki weteng(-mu);

54 Banjur tinungka ngombé banyu umob;

55 Lan anggoné ngombé kaya pangombéné unta kasatan.

2434. Ayat-ayat punika anggambaraken sangsara tuwin ina ingkang kasudhiyakaken calon dados bebahanipun para kafir Quraisy wonten ing gesang sapunika punika tuwin ing gesang ing akhirat.

2435. Inggih punika nerak dhawuh timbalanipun Pangéran.

Ar. saka a. 1442, 2111


56 Iki susuguhé ing dina wawa-les.

57 Ingsun kang wus nitahaké sira; lah, yagéné sira ora (gelem) anampani kasunyatan?

58 Apa sira mramanakaké wiji-ning urip?

59 Iku apa sira kang gawé, apa Ingsun Kang-anitahaké?

60 Ingsun amasthèkaké pati (tu-mrap) ing antaranira, lan ora bakal Ingsun kalindhih,2436

61 Amrih Ingsun anyalini kaha-nanira sarta anuwuhaké sira dadi apa kang sira ora sumurup.

62 Lan sayekti temen sira weruh tumuwuh kang wiwitan; lah yagéné sira ora padha angangen-angen?

63 Apa sira amramanakaké apa kang padha sira sebar?

64 Iku apa sira kang nukulaké, apa Ingsun Kang-Anukulaké?

65 Yèn ta Ingsun angarsakna, yakti iku Ingsun dadèkaké ajur banjur sira padha asasambat:

66 Sayekti, aku padha kablebeg ing utang:

2436. Ayat-ayat punika saha ayat sambetipun, mangandikani para titiyang wau kalayan terang gamblang. Bilih piyambakipun punika sami kapesthi badhé nandhang pejah, tiyang sanès (inggih punika para Muslimin) sami badhé anggentosi piyambakipun, sarta piyambakipun piyambak badhé kadadosaken asor, ingkang ing babagan prakawis punika piyambakipun boten sami sumerep. Lah inggih kawontenan asor punika, ingkang boten naté dipun rumaosi déning satunggaling bangsa ingkang kinawasa; bab punika kasebutaken wonten ing dhawuhing ayat sambetipun, sarta anuwuhaké sira dadi apa kang sira ora sumurup.

Ar. barang kang sira curaké

Surat 56 Pancasan 1439

67 O, balik malah aku iki padha entèk-entèkan.

68 Lah apa ta sira mramanakaké banyu kang sira ombé?

69 Iku apa sira kang nurunaké saka mendhung, apa Ingsun Kang-Anurunaké?

70 Yèn Ingsun angarsakna, yekti iku Ingsun asin; lah yagéné sira padha ora atur panuwun?

71 Apa sira mramanakaké geni kang sira agar?

72 Apa sira kang andadèkaké kayuné,a apa Ingsun Kang-Anda-dèkaké?

73 Iku Ingsun dadèkaké pépéling sarta piguna tumrap para kang lalaku ing sagara wedhi.2437

74 Mulané mahasucèkna ing asmaning Pangéranira, Ingkang Agung.

RUKU’ 3

Pancasan boten kénging dipun singkiri

75-80. Quran Suci punika wewedhar sabdanipun Pangéran. 81-87. Pejah buktining pancasan. 88-95. Pancasan tigang tataran.

75 Tuhu Ingsun apasaksi kala-wan wewedharing pérang-péra-ngan(-é Quran);2438

2437. Latu ingkang makantar-kantar ing wanci dalu punika saged suka pitedah dhateng para ingkang sami lalampahan ing saganten wedhi, bilih ing ngriku wonten padununganipun tiyang, ingkang manawi piyambakipun mriku mesthi badhé dipun tampi kalayan rahab. Latu sinebut “pepèling,” punika margi latu makaten dados pasemonipun paprangan, ingkang badhé adamel karisakan dhateng para kafir; makaten ugi latu punika wonten ing gesang ing bénjing dados piwalesing pandamel awon. Ayat-ayat ing nginggil wau sadaya mengku piweca-piweca ingkang terang bab badhé ambrukipun tuwin leburipun ingkang wekasan panguwaosipun titiyang Quraisy.

2438. Teges ingkang dipun anggé punika cocog kaliyan suraosing dhawuh ing nginggil lan ing ngandhapipun. Déné kateranganipun nujum dipun tegesi péranganing Quran, punika kula aturi mirsani

a. 2098

Ar. sumpah Ut. suruping lintang-lintang


76 Lan sayekti iku sumpah kang agung yèn ta sira padha weruha.

77 Sayekti, iku temen Quran kang minulya,

78 Ing sajroning kitab, kang rineksa

79 Ora bakal anggepok iku, kajaba kang padha sinucèkaké.2439

80 Wewedhar (kang tinurunaké) saka Pangéraning ngalam kabèh.

81 Lah apa ta marang dhadha-wuhan iki sira padha ngrèmèh-aké?2440

2371, ing ngriku ayat punika ugi katerangaken. Mawaqi’ punika jama’-ipun tembung mauqia’,jawinipun wekdal utawi panggènan dhumawahipun satunggaling barang ing bab punika tumurunipun Quran. Ayat 77 anyethakaken bilih ingkang dipun karsakaken punika tumuruning Quran, awit inggih dhateng prakawis wau wangsulipun dlamir hu (iku) ing ayat 77 wau.

Kados déné ingkang sampun katerangaken ing 2099, maksudipun sumpah tumrap kawontenan ingkang kados makaten punika, mengku suraos wigatos dhawuh anggatosaken dhateng sawenèh wutah gumelaring kawontenan, milanipun tembung uqsimu lajeng kula jarwani Ingsun apasaksi. Tembung laing ukara ingkang makaten punika, katerangaken wonten ing 2660.

2439. Ayat-ayat 77, 78, tuwin 79 nyebutaken pratélan bab Quran warni tiga (1) Quran punika waosan ingkang minulya; manawi katembungaken sanès, ingkang sami maos Quran wau badhé dipun mulyakaken lan sami tiyang ageng; (2) Quran badhé rineksa suci murninipun wonten ing dalem seratan; tuwin (3) para manembah brahala ingkang jember boten badhé anggepok Quran, liripun sami boten badhé angsal piguna saking Quran sadangunipun sami tetep dumunung wonten ing jejemberipun. Punika ugi anedahaken bilih “mangertos dhateng Quran” punika namung kaparingaken dhateng para titiyang ingkang suci manahipun. Kajawi punika, ugi anedahaken bilih Quran kedah boten kagepok déning tiyang ingkang boten suci. Awit saking punika mila para sahabat sami dipun awisi ambekta /

Quran dhateng nagarinipun mengsah makaten ungelipun satunggaling hadits ingkang kamot wonten ing Bukhari. Salajengipun ayat-ayat wau lan hadits punika anedahaken bilih wiwit ing sakawit mila Quran sampun maujud wonten ing seratan; saupami botena makaten, yekti awisan anggepok utawi ambekta Quran dhateng nagarinipun mengsah, punika boten teges.

2440. Mud-hinun punika wonten ing ngriki sami kaliyan jawinipun ngréméhaken, angemohi (JB). Sadaya mufassirin ngajengi teges punika. Kados pundi asal-asalipun mila tembung punika anggadhahi teges makaten wau, LL nerangaken makaten: “asalipun tembung wau ateges nglisahi barang, wacucal upaminipun, kalayan sawenèh lisah utawi sasaminipun; rèhning barang wau murugaken nglemesaken raos, mila tembung wau lajeng dipun anggé kalam ngibarat ingkang mengku teges lemes ingkang nyakécakaken, mila lajeng kanggé nembungaken nyrawungi kalayan alus,ngarih-arih, ngasih-asih, nyinthung utawi amblithuk ......... lajeng tembung mudahinah dipun anggé entar ateges nyepélékaken utawi ngasoraken (Mf, TA).”

Surat 56 Pancasan 1441

82 Lan anggonira anggorohaké sira dadèkaké upajiwanira.2441

83 Lah yagéné ora nalikané wis tumeka ing tenggok,

84 Lan sira nalika iku padha nungkuli,

85 Lan Ingsun luwih parek marang dhèwèké tinimbang sira ananging sira padha ora sumurup.

86 Lah yagéné – yèn ta sira iku oraa kapurba ing wisésa __

87 Iku ora sira balèkaké – yèn sira iku padha wong temen?2442

88 Lah manawa dhèwèké iku golongané para kang kaparek (maring Allah),

89 Amasthi bakal olèh begja lan wilasa sarta taman kabegjan.

2441. Suraosipun dhawuh punika sampun terang sanget. Manawi tembung rizq dipun tegesi kados adat sabenipun, inggih punika rejeki, dhawuh punika mengku suraos: kebangeten timen anggonira anggorohaké Quran, nganti kaya-kaya anggorohaké Quran iku dadi rejekinira, kang manawa atanpa iku sira ora bisa urip. Nanging tembung rizq punika ugi anggadhahi teges sanèsipun malih, kadosta .

tetembungan punika jawinipun: awèh panarima marang si Suta (LL). TA nyukani tuladha sanèsipun malih teges ingkang makaten wau wonten ing ukara ingkang mungel makaten: .

aku tumindak mangkono mau marga kowé wus awèh panarima marang aku. Manawi mawi teges punika, suraosing dhawuh lajeng makaten: lan sira padha anggoroh-aké (Quran) iku sira dadèkaké atur-panuwunira. Terangipun malih: apa sira padha anggorohaké Quran iku jeneng ngaturaké panuwun marga sira wis padha olèh piguna saka wahyuning Pangéran?

2442. Tuwan Sale tuwin sanès-sanèsipun sami anjarwan; punika ora bakal diparingi ganjaran utawi ora bakal diparingi pancasan, sarta sami mastani dhawuh peteng ukaranipun. Nanging madînîn punika tegesipun mamlukîn jawinipun kapurba ing wisésa (Rz). Zy inggih kados makaten punika anggènipun anggancaraken tembung wau, ingkang ugi dipun ajengi déning LL, makaten anggènipun negesi: ora kawengku ing pangawasa. Sajatosipun tembungipun ingkang sakawit dâna, punika tegesipun ingkang asli teluk, utawi dadi asor lan sumarah (IAr, Q, TA-LL). Gancaran makaten punika saged anyethakaken suraosing dhawuh kalayan terang makaten: manawa sira iku mardika sakarep-karep lan ora teluk marang pamurba-wisésané Pangéran Ingkang-Mahaluhur, généa sira ora bisa nulak pati samangsa pati anekani sira lan sira banjur andawakaké umurira?


90 Lan manawa dhèwèké iku golongané para mitraning tangan tengen,

91 Lah rahayu tumrapa marang sira golongané para mitraning tangan tengen.

92 Lan manawa dhèwèké iku golongané para kang anggorohaké, para sasar,

93 Amasthi olèh susuguh arupa banyu mulak-mulak,

94 Sarta urub ing naraka.

95 Sayekti iki temen kasunyatan kang yakin.2443

96 Mulané mahasucèkna ing asmaning Pangéranira, Ingkang Agung.

2443. Kula aturi anggatosaken kados punapa kasantosan lan kayakinan ingkang wonten ing panggalihipun Kanjeng Nabi dhateng kayektèning pancasan.

_____________

SURAT 57

AL-HADÎD

(Tosan)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Kahagunganing karatoning Pangéran. Ruku’ 2. Papadhanging iman. Ruku’ 3. Kasenenganipun para kafir punika boten dangu. Ruku’ 4. Nugrahanipun Pangéran tumrap para mukmin.

Namanipun, babipun ingkang kawarsitakaken tuwin gathuking suraosipun

Surat punika dipun irah-irahi Al-Hadîd utawi Tosan, mengku karsa nyebutaken pidana ingkang perlu sanget dipun dhawahaken dhateng para mengsah ingkang sami mamrih anyirnakaken Islam sarana pedhang. Wiwitanipun mratélakaken jembaring karatonipun Pangéran tuwin agunging kawasa saha mahawikanipun Allah; ingkang makaten punika mengku piweca ingkang cetha bab kamenanganipun Islam ing wekdal ingkang badhé dhateng, minangka nisihi golonganing dhawuh-dhawuh Makkiyah ingkang sampun, ingkang anjanjèkaken kaluhuran lan kamenangan kalayan tetembungan ngibarat. Pranyata piweca-piweca wau piweca ingkang angeram-eramaken, awit piweca-piweca wau mecakaken kaluhuranipun satunggaling umat, ingkang nalika jamanipun piweca wau kaundhangaken prasasat dèrèng wonten, sarta amecakaken ambrukipun umat satunggalipun, ingkang nalika punika nyepeng sawarnining panguwaos. Kados pundi kelampahanipun piweca-piweca punika sadaya? Wangsulanipun: kalayan kawasa tuwin mahawikanipun Allah ingkang agung, sarta inggih wangsulan ingkang kados makaten punika ingkang kadhawuhaken ing ngriki punika. Nanging para Muslimin ugi dipun dhawuhi kedah sami nanjakaken bandhanipun tuwin nyarempeng ing sakatog-katogipun, dados piyambakipun kedah angurbanaken kawigatosanipun piyambak karana yakti, manawi piyambakipun kepéngin maris karatoning Pangéran. Ing ngriku ugi wonten ingkang kalayan cetha nyebutaken jembaring karaton ingkang kajanjèkaken dhateng para Muslimin, inggih punika karaton ingkang boten namung kawatesan ing sauthekipun tanah Arab kémawon. Inggih wonten, tiyang ingkang lésanipun kémawon ngaken Islam, nanging boten purun kurban, ingkang pancènipun perlu sanget. Awit saking punika ruku’ ingkang kaping kalih dhawuh dhateng kula sami, bilih para lamis punika, margi boten angsal papadhanging iman, wasananipun badhé kalimput wonten ing salebeting pepeteng. Ruku’ ingkang kaping kalih punika dipun wekasi kalayan pitutur dhateng para angèstu. Ruku’ ingkang kaping tiga nyebutaken sadaya kasenengan donya punika watekipun namung sagebyaran, namung kanggé ing sawatawis wekdal, sarta inggih kasenengan donya punika ingkang sok anebihaken manusa saking yakti; ruku’ ingkang kaping tiga punika dipun pungkasi kalayan nyebutaken siksanipun para titiyang ingkang migunakaken pedhang kanggé anyirnakaken Islam. Ruku’ ingkang wekasan piyambak mangandikakaken nugrahanipun Pangéran ingkang kasudhiyakaken tumrap para mukmin wau bilih sagedipun angsal nugraha wau boten teka sarana nganggé tata-cara bangsanipun kapandhitan, ingkang dados awisanipun Islam punika, nanging sarana panyarempeng, dados sarana migunakaken prakawis ngibadah sarta ngangkat dadamelipun kanggé ambélani yakti, ingkang kaping kalih memèngeti para Muslimin piyambak sampun ngantos sami anggilut lampah kapandhitan. Awit boten prabéda lan kawontenanipun yakti punika mesthi sirna atanpa lari manawi para Muslimin boten dipun idini ambélani yakti, lah makaten ugi kaluhuran ingkang kagayuh déning para Muslimin, mesthi boten saged lastantun dumunung ing kaum Muslimin, manawi kaum Muslimin nyingkur kadonyan.

Tosan Juz XXVII 1444

RUKU’ 1

Kahagunganing Karatonipun Pangéran

1-6. Kawruh lan kawasa punika kagunganipun Allah. 7-10. Karaton badhé kaparingaken Muslimin, milanipun Muslimin kedah ngedalaken bandha.


1 Sabarang kang ana ing langit-langit lan bumi mahasucèkaké ing Allah, lan Panjenengané iku Ing-kang-Kinawasa, Ingkang Wicak-sana.

2 Kagungané Panjenengané ka-ratoning langit-langit lan bumi iku; Panjenengané aparing urip lan aparing pati; sarta Panjenengané iku marang samubarang kawasa.

3 Panjenengané iku Ingkang Wiwitan, lan Ingkang Wekasan, lan Ingkang-Anguwasani samuba-rang, sarta Ingkang Ngudanèni barang kang samar-samar,2444 lan Panjenengané iku marang samuba-rang uninga.

Langkung-langkung malih Islam punika angarsakaken sadaya kasantikanipun manusa punika saged babar semi angrembaka, jer gesang namung muhung migatosaken lampah-lampahing ngibadah thok, punika mesthi badhé mahanani wontenipun tata-cara sawarni mandhita, temahan kasantikan ingkang kagadhuhaken dhateng manusa, punika ingkang kathah lajeng kèndel boten makardi.


Surat punika dados wiwitanipun surat-surat Madaniyah sagolongan ingkang lalajengan dumugi surat ingkang kaping 66. Namung wonten semang-semangipun sakedhik, manawi katetepaken surat punika tumurun ing Madinah, awit bab punika katetepaken déning paham ingkang misuwur sanget wonten ing antawisipun kaum Muslimin (AH). Pamanggih ingkang boten nayogyani, punika sajatosipun pamanggih ingkang boten pantes sanget dipun limbang-limbang saèstu. Titimangsa ingkang katetepaken déning tuwan Noeldeke, antawisipun perang Uhud lan perang Ahzab; nanging manawi dipun laras kaliyan wontenipun pratélan ingkang sampun boten kénging pinaibenan malih magepokan kaliyan bab bedhahipun nagari Makkah tétéla pamanggih wau babar pisan boten kénging dipun gondhèli.

__________________

2444. Sifatipun Pangéran sakawan punika dipun terangaken déning Kanjeng Nabi Suci makaten “Paduka punika al-Awwal, inggih punika Ingkang-Kawitan, boten wonten satunggal punapa *sadèrèngipun Paduka; Paduka punika al-Akhir, inggih punika Ingkang-Wekasan, boten wonten satunggal punapa sasampunipun Paduka: Paduka punika adz-Dzahir inggih punika Ingkang-Ngungkuli

Surat 57 Karatonipun Pangéran 1445

4 Panjenengané iku ingkang anitahaké langit-langit lan bumi ing dalem nem mangsa, sarta Panjenengané tetep kawasa-Né;a

Panjenengané uninga apa kang ambles ing sajroning bumi sarta apa kang metu saka ing kono lan apa kang tumurun saka ing langit sarta apa kang munggah ing kono, lan Panjenengané anyartani sira ana ing ngendi baé dunungira; lan Allah iku anguningani marang sabarang kang padha sira lakoni.

5 Karatoning langit-langit lan bumi kagungan-É, lan (sakèhing) prakara iku dibalèkaké marang Allah.

6 Panjenengané anglebokaké wengi ing raina lan anglebokaké raina ing wengi, lan Panjenengané iku Angudanèni marang apa kang ana sajroning ati.

7 Padha angèstua ing Allah lan Utusan-É, sarta angetokna apa kang marakaké Panjenengané andadèk-aké sira dadi gegenti; amarga para kang angèstu saka ing antaranira lan angetokaké (bandha), bakal padha olèh ganjaran gedhé.

8 Lan apa karananira, déné sira ora angèstu ing Allah, lan Utusan iku angajak sira supaya sira padha angèstu ing Pangéranira, lan sa-yekti Panjenengané wus amundhut prajanjinira, manawa sira padha wong angèstu.2445

samudayanipun, boten wonten satunggal punapa ingkang ngungkuli Paduka, saha Paduka punika al-Bâthin, inggih punika Ingkang-Nguningani barang ingkang sumingid, boten wonten satunggal punapa ingkang sumingid saking Paduka” (JB). Pranyata adiluhung temenan paham bab sifating Pangéran ingkang kawedharaken ing ngriki punika!

2445. Para angèstu, ingkang katuju ing dhawuh punika, sami kadhawuhan supados ingkang setya dhateng imanipun tuwin ambangun tindakipun laras kaliyan i’tikadipun.

a. 895

Ar. dhadha

Ar. ing kono


9 Panjenengané iku Kang anurunaké timbalan-timbalan kang cetha marang kawula-Né, supaya dhèwèké angetokaké sira saka pepeteng marang padhang; lan sa-yekti Allah iku marang sira temen Welas, Mahaasih.

10 Lan apa karananira, déné sira padha ora angetokaké (bandha) ing dadalaning Allah? lan kagunga-ning Allah warisan langit-langit lan bumi iku; ora padha sira kang angetokaké (bandha) ing saduru-ngé kamenangan2446 sarta perang (karo kang ora): dhèwèké iku luwih gedhé drajaté tinimbang para kang angetokaké (bandha) ing sawisé sarta perang; lan Allah wis anjanjèni kabecikan marang kabèh iku; lan Allah iku marang apa kang padha sira lakoni Waspada.

RUKU’ 2

Papadhanging Iman

11-12. Para angèstu sami tinuntun ing papadhanging iman. 13-15. Para lamis boten angsal padhang. 16-19. Para angèstu sami dipun pupurun dhateng barang ingkang makantukaken papadhang lan ganjaran.

11 Sapa sing misungsung ing Allah kalawan pisungsung kang becik;a lah Panjenengané bakal anikeli iku paparingé, sarta dhè-wèké bakal oléh ganjaran kang linuhung.

2446. Kamenangan punika tegesipun bedhahipun nagari Makkah. Limrahipun tembung fath punika manawi bawa piyambak, mesthi dipun tegesi bedhahipun nagari Makkah (Rz). Jaman sadèrènging bedhahipun nagari Makkah, panguwaosipun titiyang Muslimin dèrèng saged jumeneng kalayan kekah; Islam kinepang wakul binaya mangap déning para mengsah: awit saking punika, ngemungaken tiyang ingkang sampun sawéga ngurbanaken nyawanipun kanggé nglabuhi yakti kémawon, ingkang wantun anggolong dhateng kalangan Islam kalayan ngeblak. Para titiyang wau sami kurban ageng-agengan, déné titiyang ingkang anggènipun nyemplung dhateng kalangan Islam ing sasampunipun panguwaos Muslimin nyrambahi ing satanah Arab, punika sami boten naté nandhang panganiaya kados ingkang kasandhang déning para Muslimin ingkang rumiyin-rumiyin, makaten ugi inggih boten akurban karana nglabuhi yakti kados pangurbananipun para angèstu jaman wiwitan wau. Kedah dipun pèngeti, bilih para sing andhisiki, ingkang kasebutaken wonten ing 56: 10, punika wonten ing ngriki kasebutaken

a. 321

Surat 57 Papadhanging iman 1447

12 Ing dina iku sira bakal weruh wong mukmin lanang lan wong mukmin wadon – papadhangé sumorot saka ngarepé lan saka tangané tengen2447 – pawarta bubu-ngah marang sira ing dina iki: patamanan kang ing jeroné kali-kaliné padha mili, amurih padha manggona ing kono; iku pakolèh kang gedhé.

13 Ing dinané para lamis lanang lan para lamis wadon bakal padha calathu marang para mukmin: Aku padha entènana, supaya bisa nem-pil papadhangmu, bakal dicala-thoni: Padha balia manèh, banjur ngupayaa papadhang. Tumuli di-anani aling-aling pager, ing kono ana lawangé; ing jeroné isi nu-graha, lan ing jabané sisih ngarepé isi siksa.2448

14 Bakal padha anguwuh-uwuh dhèwèké: Apa aku iki padha dudu kancamu? Wangsulané: Iya! ana-nging kowé padha maéka awakmu dhéwé lan angajap-ajap2449 tuwin semang-semang, apa déné kowé kajalomprongaké déning pangang-sa-angsa, nganti tekané pidananing Allah;2450 juru-apus palacidra wus anjalomprongaké kowé prakara Allah.

kalayan terang, bilih inggih para titiyang ingkang sami akurban karana Islam sadèrèngipun nagari Makkah bedhah punika, mirsanana 2428.

2447. Papadhanging iman ingkang anuntun para angèstu dhateng yakti, punika ing dinten kiyamat badhé dados papadhang ingkang gumelar cetha awewèntèhan.

2448. Nadyan ngantos sawatawis wekdal para lamis lastantun campur kaliyan para angèstu, suprandéné ing gesang sapunika punika ugi boten wurung wonten pipisahan. Rèhning ing dinten kiyamat sadaya barang ingkang sumingid-sumingid badhé gumelar ngeblak, mila para lamis inggih badhé boten angsal papadhang. Jalaran ing gesang sapunika piyambakipun inggih boten gadhah papadhanging iman.

2449. Para tiyang munafék (para lamis) sami gadhah pangajeng-ajeng titiyang Muslimin mesthi badhé nemahi lebur déning kakiyataning mengsah-mengsahipun.

2450. Amrullâh tegesipun pidananing Allah ingkang kaancamaken (LL).

Ar. ngisoré


15 Mulané ing dina iki tebusan saka sira ora bakal tinampa, mang-kono uga saka para kang kafir; padununganira iku geni; iku mitra-nira2451 sarta ala padunungan iku.

16 Apa durung wayahé tumrap para kang padha angèstu, yèn konjema atiné tumrap éling maring Allah sarta (marang) kasunyatan kang wus katurunaké? Sarta ora kaya para kang wus kaparingan Kitab biyèn, ananging tumrapé dhèwèké waktuné diulur, mulané padha atos atiné, lan sing akèh dhèwèké iku padha murang yekti.

17 Padha weruha, yèn Allah anguripaké bumi sawusing matiné; sayekti Ingsun anerangaké timba-lan-timbalan iku tumrap marang sira, supaya sira padha mangerti.

18 Sayekti, para wong loma lanang lan wong loma wadon, sarta para kang amisungsung Allah kalawan pisungsung kang becik, Panjenengané bakal aparing tikel marang dhèwèké sarta dhèwèké bakal olèh ganjaran linuhung.

2451. Ing ngriki latu (neraka) punika kasebut maulâ, jawinipun mitra utawi wali (ingkang suka pangayoman) tumrap para kafir. Ingkang makaten punika anedahaken bilih anggènipun sami badhé nandhang siksaning naraka punika karana nganggé nyaékaken para titiyang wau. Malah ing panggènan sanès naraka punika kawarna kadi déné panggènan utawi kawontenan ingkang ing wekasanipun badhé ngresikaken tiyang, kados déné latu angresikaken kencana saking reregedipun. Para ingkang nalikanipun wonten ing gesang sapunika boten nyamektani awakipun kanggé ing gesang sasampuning pejah, ing gesang ing bénjing perlu dipun resiki rumiyin tindakipun ingkang awon saha tumiyungipun ingkang awon, murih piyambakipun saged mangun kamajengan ruhani ingkang kanggé ing gesang samawi (gesang kasuwargan). Dados pangresikan, ingkang tembungipun sanès: naraka, punika tataran ingkang perlu lan dipun betahaken kanggé anjangkepi utawi nyampurnakaken ruhaniyahipun tiyang ingkang boten purun migunakaken wewengan ingkang kaparingaken dhateng piyambakipun nalika wonten ing gesang sapunika punika. Siksaning gesang ing bénjing anggigirisi, punika kabekta saking pangraosipun ruh ing bénjing punika kalangkung landhep, ingkang boten sanès sababipun kajawi margi ruh wau sampun uwal saking wadhahipun ingkang bangsa dunyawi (inggih punika badan wadhag ingkang kaanggé ing sapunika). Dados, nugraha lan siksa punika ing akhirat dados langkung gumana (langkung anggigirisi tumrapipun siksa, langkung nikmat tumrapipun nugraha).

Surat 57 Kasenengan para kafir boten dangu 1449

19 Lan para kang padha angèstu ing Allah tuwin para Utusan-É, iki para temen lan para susatya ana ing paningaling Pangérané: bakal padha olèh ganjaran lan papa-dhang; lan para kang padha kafir anggorohaké timbalan-timbalan-Ingsun, iki kang ngenggoni naraka.

RUKU’ 3

Kasenenganipun para kafir punika boten dangu

20. Kasenenganipun para kafir badhé dipun éwahi dados siksa. 21. Agenging ganjaranipun para mukmin. 22-24. Kedah kuwawi kalayan sabar nandhang rekaos. 25. Adil punika ingkang nedha kaukumipun para dosa.

20 Padha weruha, yèn kauripan donya iku mung kasenengan lan dolanan sarta papaès umuk-umu-kan ing antaranira apa déné akèh-akèhan bandha lan anak2452 kaya upamané udan, kang ambungahaké para among tani2452A anggoné anu-kulaké tanem-tuwuh; banjur alum sira deleng katon kuning, tumuli dadi anggogrogi;2453 lan ing akhirat ana siksa kang abot lan ana (uga)

2452. Kauripan donya iki, punika wonten ing Quran suci ateges gesang nguja kasenengan lahan,kados ingkang kacetha ing dhawuh punika. Suraosing dhawuh: gesang punika kedahipun kaanggep wigatos temen, boten dipun pigunakaken kanggé manggung mangun suka tuwin nguja kasenengan donya, wangsul dipun pigunakna ingkang tundhonipun dhateng kasaénan. Ing kalanganipun babrayan ingkang sampun majeng, tiyang ingkang sabagéan kathah, jaler utawi èstri sami kémawon, wonten ing gesangipun sadinten-dinten saya dangu saya tebih panyingkuripun dhateng kawigatosanipun gesang wau

2452A. Tembung kuffâr, ingkang miturut pamanggihipun sadaya para saged ateges para among tani tumrapipun wonten ing ngriki, punika jama’-ipun tembung kafir, ingkang wonten ing sagemblengipun Quran dipun agem kalayan mengku teges tiyang ingkang boten angèstu. Nanging tumrap wonten ing dhawuh ngriki boten patosa mathuk manawi dipun tegesi tiyang kafir (boten angèstu). Dados tétélanipun sok wonten kalamasanipun, tegesing satunggaling tembung ingkang sampun misuwur, punika malah sok adamel seling-serep, mila kala-kadhing kita sok kapeksa nganggé teges sanès, ingkang béda kaliyan teges adat sabenipun.

2453. Nasibipun para kafir, inggih punika para ingkang nganggep dolanan gesangipun, kasanépakaken kados déné thuthukulan ingkang boten dangu lajeng dados alum saha lajeng garing. Sanépa punika anedahaken bilih panguwaosipun mesthi tumunten badhé ambruk. Bab punika kacethakaken malih déning dhawuh candhakipun: lan ing akhirat ana siksa kang abot. Nanging dhawuh punika ugi dados pèpènget dhateng para Muslimin, inggih punika manawi para Muslimin sembrana gesangipun, panguwaosipun mesthi ugi badhé sirna atanpa tilas.


pangapura saka ing Allah sarta pirena(-Né);2454 lan kauripan donya iku ora liya kajaba sarana anjalom-prongaké.

21 Padha rebut-dhisika marang pangapura saka Pangéranira sarta (marang) swarga kang jembaré kaya jembaring langit lan bu-mi;2454A disadhiyakaké tumrap ma-rang para kang padha angèstu ing Allah lan para Utusan-É; iku lubèring paparingé Allah; Panjene-ngané amaringaké iku marang sapa kang dadi kaparenging karsa-Né; lan Allah iku Kang-Kagungan lubèring paparing kang gedhé.

22 Ora ana riribed kalakon ing bumi utawa ing jiwanira dhéwé, kajaba wis ana ing dalem kitab ing sadurungé Ingsun anganakaké iku; sayekti, iki ingatasé Allah gam-pang;

23 Supaya sira aja susah prakara barang kang ucul saka ing sira lan aja abungah-bungah déning barang

2454. Kapèngetana, saben mangandikakaken siksa, mesthi mawi nyebutaken apuntenipun Pangéran. Punika anedahaken bilih sifat sih-wilasa punika sifatipun Pangéran ingkang anglimputi piyambak.

2454A. Ing ngriki kapangandikakaken bilih suwarga punika jembaripun sami kaliyan jembaring langit lan bumi. Pratélan makaten punika ugi kasebut wonten ing 3: 132, makaten: “lan padha gaganca-ngana marang paramartaning Pangéranira lan marang taman kang jembaré padha karo langit-langit lan bumi.” Pratélan kakalih punika saged kita anggé ular-ular kanggé anggagapi pangertosan Islam bab suwarga. Suwarga punika boten kawatesan dados araning satunggaling panggènan ingkang tartamtu, nanging jembar sawiyaring langit lan bumi. Gagandhèngan kaliyan pratélan ing 3: 132, wonten lalampahan makaten: “Satunggaling dutanipun Sang Heraclius nyuwun pirsa dhateng Kanjeng Nabi makaten: manawi suwarga punika wiyaripun sami kaliyan wiyaripun langit-langit lan bumi, lah naraka wonten ing pundi? Kanjeng Nabi lajeng ngandika: Mahasuci Allah, wengi ana ngendi samangsa awan iku tumeka? (Rz). Ayat kakalih kasebut nginggil tuwin lalampahan punika anedahaken kalayan terang bilih suwarga lan naraka punika sanès namanipun panggènan kakalih, nanging menggah ing sajatos- jatosipun kawontenan kakalih; awit manawi suwarga punika namanipun satunggaling panggènan ingkang tartamtu, naraka lajeng boten wonten, jalaran miturut ayat kakalih wau suwarga punika sampun angebaki papan. Punika saged maringi karampungan ingkang kalayan gumathok suwarga lan naraka punika punapa.

Surat 57 Kasenengan para kafir boten dangu 1451

paparing-É marang sira; lan Allah iku ora remen marang wong kang anggep, umuk:

24 Para kang padha cethil lan angajani wong supaya cethil; lan sapa sing maléngos, lah sayekti Allah iku Ingkang-cukup-Pribadi-né, Ingkang-Pinuji.

25 Sayekti, temen Ingsun wus angutus para utusan-Ingsun kala-wan tandhayekti-tandhayekti cetha sarta anurunaké kitab lan traju kaampil dhèwèké,2455 supaya para manusa tumindak kalawan adil; lan Ingsun anganakaké wesi,2456 ing kono isi paripaksa gedhé sarta paédah tumrap para manusa, lan supaya Allah angudanèni sapa sing ambantu Panjenengané sarta para utusan-É kalawan sidheman; sa-yekti Allah iku Prakosa, Kinawasa.

2455. Punapa tegesipun mîzân, utawi traju punika, kula aturi mirsani 2407. Pratélan ing ngriki punika sampun terang sanget, awit kasebutaken bilih ingkang kasedya déning tumuruning mîzân punika supaya manusa padha atindak kalawan adil. Dados mîzân punika ateges tatanan kaadilan utawi wawatoning adil. Bd anggènipun nerangaken tembung wau makaten: “murih kalayan mîzân wau wewenang-wewenang saged dipun pikantuk kalayan adil lan supados adil saged jumeneng.” Déné tegesipun katurunaken, kula aturi mirsani katerangan ing ngandhap.

2456. Saking èwonipun barang pepelikan ingkang kénging kalebur (métal), boten wonten ingkang kabuktèn ageng pigunanipun ngungkuli tosan. Ing alam kamajengan, tosan punika kanggénipun wigatos sanget, ngantos kénging winastan tangèh lamun alam kamajengan saged tumuwuh saya majeng-majeng manawi tanpa wonten tosan. Pikiranipun tiyang Arab 1300 taun kapengker mesthi kémawon boten patosa terang gamblang kados kula sami ing jaman samangké anggènipun nyuraos suraosipun dhawuh punika. Kedah dipun pèngeti bilih inzâl (lingganipun tembung anzala) punika boten namung ateges anurunaken barang saking nginggil mangandhap kémawon, nanging ugi ateges nuwuhaken utawi nitahaken sarana kanggé angwontenaken barang wau (Rz). Lah inggih awit saking punika mila ing Quran suci tembung punika kagem nembungaken paparingipun Pangéran sandhangan ingkang dipun anggé déning manusa, makaten ugi kanggé nembungaken paparingipun Pangéran rajakaya lan sapiturutipun.

Sampun boten wonten semang-semangipun malih bilih tosan kasebutaken ing dhawuh punika kanthi mengku sasmita panglawan dhateng mengsah, ingkang minangka daya pamungkas mesthi badhé dipun ecakaken kalayan mawi migunakaken dadamel. Rz suka katerangan warni-warni bab barang warni tiga ingkang kasebutaken wonten ing ngriki punika, inggih punika Kitab, taraju lan tosan. Salah satunggaling kateranganipun makaten: sasambetanipun manusa kaliyan Allah, punika kapancasan kalayan Kitab (inggih punika wahyuning Pangéran); sasambetanipun manusa kaliyan manusa umumipun, kapancasan kalayan mizan inggih punika wawatoning adil; déné sasambetanipun manusa kaliyan mengsah-mengsahipun, kapancasan kalayan hadid, inggih punika dadamel utawi paprangan

Ar. sartané

Ar. anurun-aké

Ar. samar


RUKU’ 4

Nugrahanipun Pangéran tumrap para mukmin

26, 27. Kapandhitan punika sanès tatananipun Pangéran. 28, 29. Ganjaran ageng kacadhangaken dhateng para mukmin.

26 Lan sayekti Ingsun wus angu-tus Nuh lan Ibrahim, lan Ingsun aparing kanabian marang turuné sakaroné sarta Kitab; lan sawenè-hing (turuné mau) angambah dalan bener, lan sing akèh padha murang yekti.

27 Tumuli ing tapak tilasé Ing-sun tungka kalawan para utusan-Ingsun sarta Ingsun tungka kala-wan ‘Isa anak lanangé Maryam lan iki Ingsun paringi Injil; lan Ingsun andadèkaké welas lan sih ing dalem atiné para kang manut dhèwèké; déné kapandhitan, iku tindak gagrag anyar – Ingsun ora majibaké iku marang dhèwèké – mung angupaya pirenaning Allah, ananging dhèwèké padha ora nganggo pangati-ati kalawan satu-huning pangati-atiné;2457 mulané Ingsun aparing pituwasé marang sawenèhé kang padha iman, lan sing akèh padha murang yekti.

Katrangan sanèsipun, manusa punika wonten tiga (kados déné ingkang sampun katerangaken wonten ing surat 56), inggih punika: (1) tiyang ingkang rumiyin piyambak, inggih punika tiyang ingkang pangrengkuhipun dhateng manusa manut Kitab, tiyang sanès dipun sukani wewenangipun kalayan punapa mesthinipun, piyambakipun piyambak trimah boten purun migunakakaken wewenangipun; (2) tiyang ingkang nganggé margi tengah-tengah, tiyang sanès dipun sukani wewenangipun samurwatipun, piyambakipun piyambak inggih purun migunakaken wewenangipun inggih kalayan samurwatipun; tindak punika manut wawatoning adil; (3) tiyang ingkang boten adil, tiyang sanès boten dipun sukani wewenangipun ingkang sampun samesthinipun, nanging awakipun piyambak purun nganggé vewenangipun; tiyang makaten punika kedah dipun garap kalayan hadid, tegesipun sarana kakerasan tuwin pidana.

2457. Hadits pangandikanipun Kanjeng Nabi ingkang jawinipun: ora ana kapandhitan ing dalem Islam, punika cocog sanget kaliyan ayat punika. Ayat punika nyebutaken bilih dalasan ing antawisipun kapandhitan Nasrani, kapandhitan punika tatanan damelanipun piyambak, sanès saking dhawuhipun Pangéran, sanadyan inggih nyata, bilih ingkang kasedya déning anggènipun sami nganggé tatanan anyar wau muhung ngupados karilanipun Allah. Sapunika kaum Muslimin dados bangsa ingkang ageng; rèhning gugulanganipun kaum Muslimin

Ar. anda-dèkaké ing dalan

Surat 57 Nugrahanipun Pangéran 1453

28 É, para kang padha angèstu! di padha tuhu-tuhu ing (wajibira maring) Allah lan padha angèstua marang utusan-É; Panjenengané bakal aparing marang sira rong bagéan saka wilasa-Né,2458 sarta andadèkaké papadhang tumrap marang sira, kang bakal sira anggo mlaku, apa déné aparing panga-pura marang sira; lan Allah iku Aparamarta, Mahaasih.

29 Supaya para pandhèrèking Kitab padha weruha, yèn dhèwèké iku padha ora anguwasani babar pisan marang kamurahaning Allah lan yèn kamurahan iku ana ing astaning Allah; diparingaké marangsapa sing dadi karsa-Né; lan Allah iku Kang-Kagungan kamurahan gedhé.2459

punika sarwa pasaja, mangka titiyang Muslimin ugi kadhawuhan nyingkur kasenenganipun gesang sapunika punika, mila titiyang Muslimin kaparingan dhawuh, bilih sebagai bangsa, kaagunganipun wau gumantung ing tumuwuhing sadaya indriyanipun; milanipun salebetipun sami nglastantunaken anggènipun sarwa pasaja gesangipun, piyambakipun kedah boten manggung nindakaken tata-cara sawarni tata-cara kapandhitan wau. Pancèn nyata, tetep wonten ing margi ingkang tengah-tengah punika pancèn pakaryan ingkang angèling-angèl. Limrahipun, tiyang kathah punika manawi boten kemrikènen inggih kemrikanen. Nanging titiyang Muslimin kadhawuhan, boten kénging pisan-pisan keladuk dhateng kadonyan lan boten kénging keladuk dhateng kapandhitan, inggih punika piawon warni kalih, ingkang wonten ing dalem agami Nasrani cumetha kalayan kawujudanipun ingkang sakalangkung awon.

2458. Sih-wilasa kalih bagéan punika boten sanès ateges sih-wilasa ingkang agung. Ing dhawuh candhakipun sih wilasa kakalih ingkang kajanjèkaken ing ngriki punika katerangaken wiwijanganipun inggih punika: apuntening kalepatan tuwin paparing papadhang ingkang mangka tuntunan ing bénjingipun. Dados dhawuh punika boten ateges kados panyuraos ingkang kaprah punika, inggih punika bilih para angèstu saking antawisipun para pandhèrèking kitab badhé angsal ganjaran tikel kalih katimbang ganjaran ingkang kaparingaken dhateng para angèstu sanèsipun. Kedah dipun pèngeti bilih ganjaran ingkang langkung ageng punika wohing panyarempeng ingkang langkung sanget wonten ing margining yakti. Kula aturi mirsani 1888, ing ngriku katerangaken bilih ganjaran ingkang langkung ageng wau kabekta margi saking anggènipun sami setya-tuhu tuwin anggènipun sami nulak awon kalayan saé saha anggènipun sami purun nanjakaken sabarang ingkang sampun kaparingaken dhateng piyambakipun.

2459. Ganjaran ageng saking Allah ingkang badhé kadarbé déning para titiyang Muslimin, tuwin papadhang ingkang badhé nuntun lampahipun dhateng leres, punika mesthi badhé suka kayakinan dhateng para pandhèrèking kitab, bilih nugrahaning Allah punika boten tetep ing salami-laminipun dumunung wonten ing piyambakipun, sarta ing samangké Pangéran amilih titiyang Muslimin nganggé anggelar nugraha-Nipun.

____________

SURAT 58

AL-MUJADILAH

(Wanita ingkang milenggah)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Pangayoman dhateng hakipun wanita. Ruku’ 2. Parepatan winados cinacad. Ruku’ 3. Mengsah ingkang sumingid kedah dipun wékani.

Namanipun lan babipun ingkang kawarsitakaken

Namanipun surat punika kapirid saking kawontenan ingkang kaandharaken wonten ing ruku’-ipun surat punika ingkang sapisan. Wonten tata-cara Arab kina ambucal sémah sarana nyebut biyung dhateng piyambakipun, nanging piyambakipun punika boten nama dipun pegat, lastantun dados sémah inggih boten. Satunggaling tiyang Islam nindakaken ingkang makaten punika. Sémahipun lajeng milenggah dhateng Kanjeng Nabi, sarta margi anggènipun milenggah wau, piyambakipun lajeng kasebut wanita ingkang milenggah. Nanging tata-cara wau lajeng kasuwak. Sagemblengipun ruku’ ingkang kaping sapisan mligi kanggé ngandharaken bab prakawis punika. Ruku’ ingkang kaping kalih nglepataken parepatan winados lumawan Kanjeng Nabi, ingkang asring sanget kelampahan wonten ing Madinah, margi Islam saya ageng kuwaosipun, para lamis lan para Yahudi sami tumut dhateng komplotan-komplotan punika. Ruku’ ingkang kaping tiga mangandikakaken bab tiyang lamis lan tiyang Yahudi kalayan langkung cetha malih, sarta andhawuhaken dhateng para Muslimin supados prayitna dhateng para titiyang wau, tuwin rèhning piyambakipun punika dhateng Islam mengsah mungging cangklakan, mila kedah boten dipun ajak mimitran.

Gathuking suraosipun

Surat ingkang sampun nerangaken kamenangan-kamenangan titiyang Muslimin ing wekdal ingkang badhé dhateng; surat punika memènget para Muslimin bab upayanipun ingkang sinandi para mengsah-mengsahing Islam, ingkang ing sapunika katamakaken dhateng piyambakipun murih ambrukipun tan mangga puliha. Lampah agal tétéla boten angsal damel, sarta nadyan dipun mengsahi kalayan sakalangkung sanget, Islam tansah saya kekah adegipun. Awit saking punika, rèhning ing samangké mengsah mungging cangklakan migunakaken margi ingkang lembat, mila surat punika dipun agem memèngeti para Muslimin ing wontenipun babaya ingkang énggal wau.


Déné bab prakawis titimangsaning tumurunipun surat punika, ingkang umumipun para mufassir sarujuk mastani manawi Madaniyah, punika kénging kagolongaken boten let dangu ing sadèrèngipun surat ingkang kaing 33, tandhanipun tatacara dzihâr, punika wonten ing ngriki karembag kalayan panjang, nanging ing surat 33 namung kasebutaken kalayan cekak. Sarta prakawisipun Khaulah (mirsanana 2460) punika anedahaken bilih Kanjeng Nabi ngentosi rumiyin tumuruning wahyunipun Pangéran ing sadèrèngipun maringi pancasan; punika dados pasaksèn bilih bab dzihâr ingkang kasebutaken wonten ing 33: 4, punika tumurunipun ing sasampunipun surat punika. Bab dzihâr punika

Surat 58 Pangayoman dhateng wanita 1455

RUKU’ 1

Pangayoman dhateng hakipun wanita

1-4. Suwakipun cara ingkang nama dzihar sarta dhendhanipun. 5, 6. Kanjeng Nabi Suci kedah dipun turut.

JUZ XXVIII


1 Sayekti, Allah wis anguni-ngani2460 calathuné wong wadon kang milungguh marang sira pra-kara lakiné sarta asasambat marang Allah, lan Allah angudanèni wa-wan gunemira sakaroné; sayekti, Allah iku Miyarsa, Angudanèni.

2 Ing antaranira, para kang aninggal rabiné kalawan angarani rabiné iku gegeré padha karo ge-gering biyungé2461 – dhèwèké iku dudu biyungé; biyungé iku ora liya

wonten ingkang gadhah panganggep boten mantuk kawarsitakaken wonten ing ngriki; nanging kados déné ingkang sampun naté katerangaken wonten ing surat ingkang kaping kalih, ambrasta garap ingkang wengis dhateng tiyang èstri, punika salah satunggaling kabetahan ingkang angka satunggal tumrap satunggaling babrayan ingkang majeng. Pambangunan ingkang katindakaken déning Quran Suci mesthi boten badhé sampurna manawi Quran Suci boten migatosaken wewenang-wewenangipun sepalihing bangsa manusa. Lah inggih awit saking punika mila rembag bab kaagunganipun umat Islam punika mesthi kinanthèn nyebutaken bab wewenang-wewenangipun èstri tuwin bab sasambetan kaliyan èstri. Surat punika, manawi dipun laras kaliyan surat nginggilipun, saged suka tuladha ingkang makaten punika.

________________

2460. tegesipun Allah miyarsakaké pangucapmu (LL). Tiyang èstri ingkang kasebutaken punika Khaulah, sémahipun Aus bin Shamit. Khaulah punika dipun pegat déning ingkang jaler manut tata cara Arab kina, inggih punika ingkang jaler ngucap makaten dhateng ingkang èstri: Tumrap aku kowé iku kaya gegeré biyungku. Tembung dzihâr punika karimbag saking tembung dzhar, tegesipun geger. Tetembungan makaten punika samangsa dipun ucapaken, jaler lan èstri lajeng dados pegat babar pisan, nanging pun èstri boten anggadhahi kamardikan nglampahi émah-émah malih. Kanjeng Nabi boten karsa nyampuri prakawis punika, ngantos sasampuning panjenenganipun nampèni wahyu punika inggjh punika ingkang wigatos nyuwak tatacara ingkang awon wau.

2461. Megat sémah cara makaten punika sampun katerangaken wonten ing 1967, inggih punika tafsiripun dhawuh 33: 4, ingkang ugi nyebutaken tata-cara punika. Nanging dhawuh ing ngriki punika langkung rumiyin tumurunipun, déné mila prakawis punika kasebutaken wonten ing 33: 4, punika namung mengku karsa nganggé nyuwak tata-cara sanèsipun.

Wanita ingkang milenggah Juz XXVIII 1456

kajaba kang nglahiraké awaké; sayekti, dhèwèké iku angucapaké tembung kang jember sarta sawi-jining doracara; lan sayekti Allah iku Ambek-aksama, Aparamarta.

3 Lan para kang aninggal rabiné kalawan angarani rabiné iku gegeré padha karo gegering biyu-ngé, banjur gelem anjabel apa kang wus diucapaké, kudu amardikak-aké tawanan siji sadurungé anggra-yang rabiné iku; sira dipépélingi (tumindak) mangkono iku; lan Allah iku marang sabarang laku-nira Waspada.

4 Ananging sapa sing kasepèn sarana, lah puwasaa rong sasi tanpa pedhot sadurungé anggra-yang rabiné iku; lah sapa sing ora kuwat (puwasa), ya awèha pangan marang wong miskin suwidak; mangkono iku supaya sira angès-tua ing Allah lan utusan-É, lan iku aweraning Allah, lan para kafir bakal olèh siksa kang nglarani.

5 Sayekti, para kang padha lu-mawan marang Allah lan utusan-É, bakal diasoraké kaya déné anggoné wis diasoraké para wong ing sadurungé; lan sayekti Ingsun wus anurunaké timbalan-timbalan kang terang, lan para kafir bakal olèh siksa kang ngasoraké.

6 Ing dinané Allah anangèkaké dhèwèké kabèh banjur anjalèn-trèhaké marang dhèwèké apa kang wus padha dilakoni; Allah amè-ngeti iki, ananging dhèwèké padha lali, lan Allah iku tumrap samu-barang Saksi.

Ar. ora nemu

Surat 58 Parepatan wados cinacad 1457

RUKU’ 2

Parepatan wados cinacad

7-10. Parepatan wados lumawan Kanjeng Nabi. 11-13. Tatakrama salebeting pajagonganipun Kanjeng Nabi sarta kados pundi manawi nyuwun pirsa dhateng Panjenenganipun.

7 Apa sira ora andeleng, yèn Allah anguningani sabarang kang ana ing langit-langit lan sabarang kang ana ing bumi? Ngendi ana pirembugan wadi wong telu, mas-thi Panjenengané kang angka papaté, lan yèn lima, Panjenengané kang angka nenemé, mangkono uga manawa luwih sathithik tinim-bang iku utawa luwih akèh, masthi Panjenengané, anyartani dhèwèké, iya ana ngendi baé; banjur ing dina kiyamat Panjenengané bakal anja-lèntrèhaké marang dhèwèké apa kang wus padha dilakoni; sayekti, Allah iku marang samubarang Uninga.2462

8 Apa sira ora andeleng para kang dilarangi apirembugan wadi, banjur bali manèh marang apa kang dilarangi mau, sarta padha apirembugan wadi2463 prakara dosa lan mumungsuhan tuwin pamba-léla marang Utusan iku; lan mana-wa dhèwèké anekani sira, awéh kalawan pakurmatan kang ora di-agem Allah angurmati sira;2464 lan ing sajroning atiné padha calathu:

2462. Para titiyang kafir tuwin para titiyang Yahudi punika tansah sami sakuthon dhedhemitan lumawan Kanjeng Nabi tuwin titiyang Muslimin. Ing ngriki para titiyang wau sarni dipun pangandikani bilih Allah badhé nyandhekaken tur ingkang kalayan tanpa tilas parepatanipun winados wau.

2463. Ingkang kapangandikakaken punika para mengsah-mengsahipun Kanjeng Nabi sadaya.2464. Tegesipun, dhèwèké padha mujèkaké sira mati lan nandhang karusakan, mangka karsané

Allah sira uripa lan raharjaa. Wonten satunggaling hadits ingkang nyariyosaken manawi titiyang 7

Yahudi sowan ing Kanjeng Nabi asring sami mungel makaten jawinipun: patimuga tetep ing kowé, boten mungel jawinipun rahayu muga tetep ing kowé.Ukara warni kalih punika suwantenipun mèh sami.


Yagéné Allah kok ora aniksa aku kabèh karana pangucapku? Naraka wis cukup tumrap marang dhè-wèké; bakal padha nyemplung mrono, lan ala padunungan iki.

9 O, para kang padha angèstu! manawa sira rerembugan winadi, lah aja arerembugan prakara dosa lan mumungsuhan tuwin pambang-kang marang Utusan, lan padha rerembugana prakara kabecikan sarta bakti; lan dituhu-tuhu ing (wajibira maring) Allah, kang sira iku bakal padha diimpun marang Panjenengané.2465

10 Pirembugan winadi iku mung saka (panggawéné) sétan, supaya nusahaké2466 para kang padha angèstu, lan ora bisa babar pisan agawé sangsarané, kajaba kalawan idining Allah, mulané para mukmin dipadha sumarah marang Allah.

11 O, para kang padha angèstu! samangsa ana ing pajagongan sira dicalathoni: Padha mingseda, lah mingseda angombèri, Allah bakal aparing kaombèran marang sira; lan samangsa dicalathoni: Menyata iya banjur menyata; Allah bakal angunggahaké darajaté para kang padha angèstu sarta para kang sinungan ngélmu, lan Allah iku marang apa kang sira lakoni Waspada.2467

2465. Islam boten rena dhateng wontenipun pakempalan-pakempalan winados, ingkang asring kémawon sejanipun punika badhé ngrisak angger-angger lan tata-tertib. Tiyang Muslimin kedahipun boten dados warganing pakempalan winados.

2466. Haznahu, mudlari’-ipun yahzanu, punika tegesipun sami kaliyan ahzanahu jawinipun: andadèkaké ing dhèwèké nandhang susah, utawi nusahaké dhèwèké, utawi agawé susah utawi agawé ora senengé dhèwèké (S, Msb-LL). Sétan gadhah sedya badhé adamel susahing para angèstu, nanging katerangaken ing dhawuh ngriki bilih réka-dayanipun pun sétan wau boten kadumugèn.

2467. Kados déné ingkang sampun naté kula terangaken ing ngajeng, kamajenganipun Islam anjalari para titiyang kathah sami byuk-byukan anggebyur dhateng kalangan Islam; para titiyang wau

Surat 58 Mengsah ingkang sumingid 1459

12 O, para kang padha angèstu! samangsa sira nyuwun pirembug marang Utusan, asidhekaha dhisik sadurungé panyuwunira pirembug; iku luwih becik tumrapé sira lan luwih suci; nanging manawa sira pinuju kasepèn, lah sayekti Allah iku Aparamarta, Mahaasih.2468

13 Apa sira kuwatir yèn ora (bisa) sidhekah dhisik sadurungé panyuwunira pirembug? Mulané, manawa sira ora nindakaké (iku), – lan Allah iku abali (wilasané) marang sira – iya anjumenengna salat lan angetokna zakat sarta ambangun turuta ing Allah lan utusan-É; lan Allah iku Waspada marang apa kang padha sira lakoni.

RUKU’ 3

Mengsah ingkang sumingid kedah dipun wékani

14-19. Tiyang ingkang nedahaken mimitranipun dhateng tiyang Islam, nanging sajatosipun mengsah. 20, 21. Punika badhé dipun asoraken. 22. Sampun ngantos tiyang Islam angalap mitra piyambakipun.

14 Apa sira ora andeleng para kang angalap mitra kaum kang kabendon déning Allah? Dhèwèké iku dudu golonganira sarta dudu golongané, lan padha asumpah goroh, kang sarta padha weruh.2469

perlu dipun wulangi trapsila tuwin patrap ingkang prayogi menggah ing budi-pakarti. Wonten ing pasamuwanipun, para titiyang wau sami uleng-ulengan lan suk-sukan murih saged linggih celak kaliyan Kanjeng Nabi Suci. Dhawuh supados sami nglonggari papan wonten ing pasamuwan-pasamuwan, punika saged ateges supados sami nglonggari papan nganggé nyedhiyani tiyang sanès, utawi ateges supados sampun sami suk-sukan linggihipun, wangsu1 ingkang kobét letipun antawisipun satunggal lan satunggalipun (Bd).

2468. Punika tuladhanipun satunggaling ayat ingkang kaanggep sampun dipun suwak tur kalayan tanpa wonten sababipun sakedhik-kedhika ingkang radi mèmper. Ayat sambetipun boten nyuwak ayat ing sadèrèngipun, nanging malah anedahaken bilih dhawuh ingkang wonten ing ayat 12 punika sanès wajib nanging namung kautamen, awit sidhekah ingkang wajib punika ngemungaken zakat kémawon, kados déné ingkang kacetha wonten ing dhawuh ingkang mungel padha angadegna salat lan padha ambayara zakat punika. Kedah dipun pèngeti ugi bilih Kanjeng Nabi lan kulawarganipun punika boten angsal punapa-punapa saking sidkah, awit Kanjeng Nabi lan sakulawarganipun kaawisan sanget nampèni sidkah.

2469. Tiyang ingkang binendon ing Allah punika titiyang Yahudi, déné tiyang ingkang sami ngan-


15 Allah anyawisi siksa abot tumrap dhèwèké; sayekti, apa kang ditindakaké iku ala.

16 Sumpahé padha dienggo tu-dhung, sarta padha nyimpang saka dadalaning Allah; mulané bakal padha olèh siksa kang ngasoraké.

17 Bandhané lan anak-anaké ora bakal makolèhi kanggo lumawan Allah: iku wong-wonging geni padha ana ing kono pamang-goné.2470

18 Ing dinané Allah anangèkaké dhèwèké kabèh, dhèwèké banjur bakal padha sumpah marang Pan-jenengané kaya anggoné sumpah marang sira sarta ngira, yèn awaké bakal olèh apa ta apa; o, sayekti dhèwèké iku wong goroh.2471

19 Sétan wus bisa angregem dhèwèké, banjur dhèwèké dila-lèkaké élingé maring Allah; iku papanthaning sétan; o, sayekti, papanthaning sétan iku wong kang kapitunan.

20 Sayekti, para kang tumindak lumawan Allah lan Utusan-É iku golongané wong kang banget diasoraké.

21 Allah wus nulis: Sayekti Ing-sun bakal menang, Ingsun lan para utusan-utusan; sayekti Allah iku Kuwat, Kinawasa.2472

cani piyambakipun, punika para lamis (JB). Titiyang Yahudi punika ugi ngecakaken pulitik mangro.

2470. Piweca punika ingkang tumrap titiyang Yahudi lan titiyang munafék, sampun kanyataan wahananipun kalayan mluwah-rnluwah, awit ing wasananipun nagari Madinah resik saking titiyang warni kalih wau.

2471. Olèh apa ta apa, tegesipun angsal pawadan ingkang kénging dipun anggé santolan.2472. Kapèngetana, kayakinan ingkang kiyat dhateng badhé menangipun yakti ingkang wekasan,

Surat 58 Mengsah ingkang sumingid 1461

22 Ora bakal sira mrangguli wong kang angèstu ing Allah lan dina akhir2473 kang ngalap mitra sapa-sapa sing tumindak lumawan Allah lan Utusan-É, sanajan ta iku bapak-bapakné utawa anak-anaké utawa sadulur-saduluré, utawa sanak-sanaké,2474 iki wong kang ing jeroning atiné wis Diukir iman sarta Dikuwataké kalawan wewe-dhar sabda saka Panjenengané; lan bakal padha Dilebokaké patama-nan kang ing jeroné kali-kaliné padha mili, padha manggon ing kono; Allah rena marang dhèwèké lan dhèwèké padha rena marang Panjenengané; iki papanthané Allah: o, sayekti, papanthané Allah iku para wong kang padha begja.

ingkang kadhawuhaken ing ngriki punika. Ayat candhakipun inggih pinungkasan kalayan dhawuh ingkang nunggil suraos: sayekti papanthané Allah iku para wong kang padha begja.

2473. Kapèngetana, titiyang Muslimin punika katerangaken manawi sami angèstu ing Allah tuwin ing dinten akhir. Awit saking punika mila pratélanipun dhawuh punika namung mathuk manawi katumrapaken dhateng tiyang Muslimin.

2474. Ing dalem kawontenan peperangan antawisipun golongan kakalih, sasambetan mimitran kaliyan pancer-pancer mengsah, dipun awisi, awit ingkang makaten punika mesthi badhé nuwuhaken babaya ageng tumrap kaum Muslimin ingkang ringkih. Déné titiyang ingkang boten kagolong memengsahan saèstu kaliyan titiyang Muslimin, sampun kapranata ing dhawuh ingkang kasebut ing 6: 8, “tumrap para kang ora merangi sira karana agamanira sarta ora nundhung sira saka padununganira, Allah ora nglarangi sira yèn sira agawé becik lan atindak jejeg marang dhèwèké.”

___________

Ar. ngisoré

SURAT 59

AL-HASYR

(Ukuman tundhung)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Titiyang Yahudi ingkang kaukum tundhung. Ruku’ 2. Titiyang lamis cidra ing janji dhateng tiyang Yahudi. Ruku’ 3. Pèpènget.

Katerangan gerban

Surat punika mathuk sanget dipun namakaken Al-Hasyr utawi ukuman tundhung, awit bab ingkang kawarsitakaken wonten ing sagemblenging surat punika katundhungipun titiyang Yahudi Bani Nadlir, tuwin prakawis-prakawis ingkang tuwuh awit saking punika. Surat ingkang sampun maringi pèpènget dhateng para Muslimin bab pangrencananipun winados para Yahudi tuwin para munafék, déné surat punika maringi contonipun. Ruku’ ingkang sapisan marsitakaken bab kéndhangipun para Yahudi wau tuwin bandha angsal-angsalanipun saking ngriku. Ruku’ ingkang kaping kalih nerangaken para lamis sami prajanji dhateng para titiyang Yahudi bilih badhé suka pitulungan dhateng piyambakipun, nanging para lamis boten sami netepi prajanjianipun. Ruku’ ingkang kaping tiga mungkasi surat punika, kaliyan piturut dhateng para angèstu tuwin nerangaken sawenèh sifat-sifatipun Pangéran ingkang anedahaken mahaagung tuwin mahasucinipun Pangéran.

Surat punika sampun boten wonten semang-semangipun malih tumurun ing Madinah, déné titimangsaning tumurunipun kénging katamtokakaken boten let dangu sasampuning kelampahan ngéndhangaken ingkang katerangaken wonten ing ngriku punika.

RUKU’ 1

Tiyang Yahudi ingkang kaukum tundhung

1-4. Bani Nadhir kaukum tundhung. 5-10 Katemtuanipun barang-barang ingkang katilar.


1 Sabarang kang ana ing langit-langit lan sabarang kang ana ing bumi Mahasucèkaké Allah, lan Panjenengané iku Ingkang Kina-wasa, Ingkang-Wicakasana.

Surat 59 Tiyang Yahudi kaukum 1463

2 Panjenengané iku kang wus anundhung para kang padha kafir golongan pandhèrèking Kitab saka padunungan nalika ukuman tun-dhung kang wiwitan;2475 sira ora nyana, yèn dhèwèké padha metu, lan dhèwèké padha masthèkaké, yèn bètèng-bètèngé bisa angayomi awaké saka (siksaning) Allah; ana-nging Allah angrawuhi dhèwèké saka panggonan kang ora padha dikira-kira sarta andèkèk giris ana sajroning atiné; dhèwèké padha anggempur omahé kalawan tangané dhéwé sarta (kalawan) tangané para mukmin; mulané, padha ngalapa wulang, o, para kang padha duwé mripat!2476

2475. Panundhung ingkang kapangandikakaken wonten ing ngriki punika kalampahanipun nalika let nem wulan ing sasampunipun prang Uhud. Titiyang Bani Nadlir, inggih punika satunggaling pancer Yahudi ing Madinah ingkang ing sakawit bedhamén kaliyan Kanjeng Nabi, nyidrani prajanjianipun, mila lajeng kapidana sarana kakéndhangaken (Bkh). Lalampahan punika winastan Kéndhang ingkang sapisan, perlu kanggé anyilahaken kaliyan kéndhang ingkang kaping kalih, ingkang kalampahan nalika jamanipun Khalifah ‘Umar. Kéndhang ingkang kaping kalih punika kéndhangipun titiyang Yahudi ingkang sami dudunung wonten ing Khaibar dhateng Siriyah, inggih ingkang kawecakaken kalayan sasmita wonten ing tembung awwalu-l-hasyri, utawi panundhung kang sapisan, kanggé anyilahaken kaliyan panundhung ingkang kaping kalih utawi panundhung ingkang kantun. Andharan ing ngandhap punika katerangaken déning Rz: titiyang Bani Nadlir ngiket prajanjian kaliyan Kanjeng Nabi Suci, bilih badhé tetep nétral (boten tumut sinten-sinten) wonten ing antawising panjenenganipun lan mengsah- mengsahipun. Nalika Kanjeng Nabi unggul yudanipun wonten ing Badr, para titiyang Yahudi wau sami wicanten bilih panjenenganipun punika pranyata Nabi ingkang kajanjèkaken wonten ing Kitab Taurèt, margi menang prang; nanging nalika titiyang Muslimin nandhang pituna wonten ing prang Uhud, para titiyang Bani Nadlir lajeng sami anjabel prajanjianipun setya lan lajeng mecah prajanjiannipun bedhamén. Ka’b anakipun Asyraf lajeng bidhal dhateng nagari Makkah kaliyan prajurit kakapalan kawandasa sarta lajeng damel sekuthon kaliyan Abu Sufyan. Awit saking punika ing wasananipun Ka’b lajeng pinejahan, sarta Kanjeng Nabi andhawuhaken titiyang Bani Nadlir supados sami késah saking nagari Madinah. Para titiyang Bani Nadlir nyuwun inah sadasa dinten kanggé tata-tata, nanging Abdul-lah bin Ubaiy (bènggolipun para lamis) ngojok-ojoki tiyang Bani Nadlir supados sampun késah saking Madinah, kapurih sami lastantun kémawon wonten ing ngriku lan merangi Kanjeng Nabi, kanthi anjanjèkaken titiyangipun badhé dipun bantokaken. Abullah bin Ubaiy ugi aprajanji kaliyan tiyang Bani Nadlir, manawi titiyang Bani Nadlir kapeksa késah, piyambakipun inggih badhé tumut késah. Titiyang Bani Nadlir lajeng sami pacak baris wonten ing salebeting bebètèngipun. Sasampunipun kakepang ngantos salikur dinten, margi sampun telas pangajeng- ajengipun angsal babantu saking titiyang munafék, tiyang Bani Nadlir lajeng nungkul. Kanjeng Nabi ambibaraken pangepangipun kalayan mawi janji manawi titiyang Bani Nadlir purun késah saking nagari Madinah. Kajawi namung wonten kalih kulawarga ingkang milih dudunung wonten ing Khaibar, tiyang Bani Nadlir késah sadaya dhateng tanah Syam (Siriyah).

Dr. Prideaux, ingkang sampun kaloka remen ngawon-awon Islam, nerangaken bilih Kanjeng Nabi 2476. Mirsanana kaca candhakipun.

Ukuman tundhung Juz XXVIII 1464

3 Lan yèn ta Allah ora anam-tokna ukum tundhung buwang marang dhèwèké, amasthi iya ani-bakaké siksa marang dhèwèké ana ing donya, sarta ana ing akhirat bakal olèh siksa geni.

4 Kang mangkono iku amarga saka anggoné tumindak lumawan Allah lan Utusan-É, lan sapa sing lumawan Allah, lah sayekti Allah iku abanget wawalesé (tumrap tin-dak ala).

5 Endi wit kurma kang sira te-gor, utawa sira togaké baé ngadeg ing oyodé, lah iku kalawan parén-tahing Allah, sarta amrih Panjene-ngané angasoraké para murang yekti.

6 Lan tumrap barang saka dhè-wèké kang wus dibalèkaké déning Allah marang Utusan-É, iku sira ora (dadak kangèlan) nunggang jaran utawa unta, ananging Allah aparing wewenang marang Utu-san-É tumrap sapa sing dadi kapa-renging karsa-Né, lan Allah iku marang samubarang Kawasa.

7 Barang saka wong kang manggon ing kutha kang wus dibalèkaké déning Allah marang Utusan-É, lah iku dadi kagungan-ing Allah lan dadi kagungané Utu-san-É sarta dadi darbèké karabat

utusan tiyang Muslimin sapantha ingandikakaken nututi para ingkang sami pindhah dhateng Syam wau; sadaya lajeng sami dipun pejahi. Nalika nyukani katerangan ayat punika tuwan Sale nerangaken bilih lalampahan ingkang dipun pendhet pathinipun déning Dr. Prideaux wau, menggah ing sajatos- jatosipun cariyosipun titiyang Muslimin pitung dasa ingkang katumpes; inggih punika tiyang Muslimin ingkang dipun sédani kapurih mulang Islam déning satunggaling pancer Arab, nanging lajeng sami dipun pejahi kalayan lampah cidra. Anèh saèstu caranipun para saged Nasrani samangsa nyerat punapa-punapa ingkang magepokan kaliyan agami Islam!

2476. Tiyang Bani Nadlir dipun paringi inah sadasa dinten nganggé nglempakaken tuwin ambek-tani raja darbénipun sakajeng-kajengipun; nanging wekdal wau dipun pigunakaken kanggé ngrisaki griya-griyanipun, murih boten dados tuking kakiyatan tumrap titiyang Muslimin. Kakantunanipun dipun risak déning titiyang Muslimin.

Surat 59 Tiyang Yahudi kaukum 1465

tuwin bocah-bocah yatim tuwin wong-wong miskin apa déné wong kang lalaku, supaya aja tansah gilir gumanti kadarbé wong sugih-sugih golonganira. Lan apa kang di-paringaké déning Allah marang sira, iku tampanana, sarta tumrap marang sira, iku dohana, lan di tuhu-tuhu ing (wajibira maring) Allah; sayekti, Allah iku abot wawalesé marang (tindak ala):2477

8 (Yaiku) kadarbé para kesra-kat kang padha ngili, kang padha ditundhung saka padunungan lan (aninggal) bandhané, angupaya

2477. Ayat punika nerangaken bab prakawis bandha kukupan ing paprangan ingkang angka tiga, inggih punika ingkang winastan al-fai’, asal saking tembung afa-a ingkang kasebut wonten ing ayat punika. Déné ingkang kalih kasebut wonten ing 8: 41, mirsanana 979 tuwin 1007. Afa’tu-hu tegesipun .

aku ambalèkaké iku (O-LL), awit saking punika punika

miturut LL ateges Allah ambalèkaké marang wong Muslimin, utawi maringi jarahan wong Muslimin, bandhané wong kafir (S). Milanipun fai’ punika lajeng ateges barang darbèkipun para titiyang kafir ingkang kawewahaken dhateng titiyang Muslimin kalayan tanpa perang (TA-LL), utawi barang ingkang angsalipun saking titiyang ingkang mangéran kathah sasampunipun nyèlèhaken dadamel(A’Obeid, Mgh, tuwin Msb-LL).

Bandha fai’ punika boten kaedum dhateng para prajurit, inggih margi tanpa campuh prang wau. Ing dhawuh punika katerangaken, bilih bandha wau kagem Allah tuwin Kanjeng rasul, krabat ingkang celak, laré yatim, tiyang miskin tuwin tiyang ingkang lalampah. Nitik dhawuh punika, tétéla manawi bandha fai’ punika sadaya kedah dipun edum kados pangedumipun bandha ganimah ingkang sapragangsal; kula aturi mirsani 1007. Ing katerangan ngriku sampun kasebutaken bilih pandumanipun Kanjeng Nabi punika katanjakaken kanggé para Muslimin. Bd nyebutaken bilih wonten pamanggih warni tiga bab prakawis pandumanipun Kanjeng Nabi ing sasampunipun Kanjeng Nabi séda pamanggih ingkang satunggal mastani bilih panduman wau lajeng dados pandumanipun imam utawi pengageng. Pamanggih ingkang angka kalih mastani panduman wau dipun tanjakaken kanggé kaperluanipun wadyabala tuwin kanggé kaperluanipun pajagèn-pajagèn ing tapelwates. Pamanggih angka tiga panduman wau kanggé kaperluanipun kaum Muslimin umumipun. Sugengipun Kanjeng Nabi Suci tuwin para Khalifahipun ingkang wiwitan, sampun cekap kanggé bukti bilih pandumanipun Kanjeng Nabi punika mesthi katanjakaken kanggé kaperluanipun kaum Muslimin. Cobi, bagéndha ‘Umar, ingkang sampun neluk-nelukaken punika, trimah namung ngagem pangageman ingkang kebak tambalan, mangka ing ngarsanipun umpuk-umpukan tanpa wilangan bandha saking tanah Pérsi tuwin Syam (Siriya). Saèstu panduman ingkang kagem Kanjeng Nabi wau kaanggep sapéranganing bandha Baitu-l-Mal, bandhaning praja; tandhanipun nalika Kanjeng Nabi séda, ingkang putra, Siti Fatimah mundhut panduman Fidk, ingkang ugi sapéranganipun bandha fai’, nanging Bagéndha Abu Bakar boten marengaken, awit punika sanès bandha ingkang kagem sariranipun Kanjeng Nabi piyambak (Rz), Malah Bagéndha Abu Bakar wau damel karampungan, bilih satunggaling Nabi punika boten atilar bandha warisan kanggé warisipun ingkang katilar. Pasulayan ingkang tuwuh awit saking punika, anjalari jagadipun kaum Muslimin pecah dados kalih madhab ingkang ageng. Awisan ingkang kamot wonten ing pangandika ingkang mungel supaya aja tansah gilir gumanti kadarbé wong sugih-sugih golonganira, punika mengku karsa sampun ngantos pandumanipun Kanjeng Nabi dados barang warisan.


nugrahaning Allah lan pirena(-Né), apa déné ambantu Allah lan Utu-san-É; ya iki para wong temen.2478

9 Lan para kang padha mang-gon ing kutha lan iman ing saduru-ngé dhèwèké, padha tresna marang sapa-sapa kang ngili marang dhè-wèké, lan ing sajroning atiné ora tinemu ana butuhé marang barang kang diparingaké, lan amerlokaké (dhèwèké) angalahaké awaké dhé-wé, lan sanajan awaké bisa tumiba ing kamlaratan; lan sapa sing kareksa kumeding jiwané, ya iku wong-wong begja.2479

2478. Kedah dipun pèngeti bilih boten sadaya sahabat Muhajirin ing saumumipun angsal panduman saking bandha punika; ingkang kebagéan, punika namung para Muhajirin ingkang kikirangan, inggih punika kanggé nyampedi kabetahanipun. Wondéné sababipun sampun kasebutaken kalayan terang wonten ing ayat punika, inggih punika: para titiyang wau sami kécalan barang-barangipun sarta kapeksa nilar griyanipun lan bandhanipun. Langkung-langkung perlu dipun èngeti, bilih salah satunggaling tanjanipun bandha Baitu-l-Mal, bandhaning praja Islam, ingkang wigatos piyambak, punika kanggé nulungi para titiyang miskin tuwin titiyang ingkang boten saged ngupados panggesangan piyambak. Dados angger-anggeripun nagari Inggris, punika manawi dipun timbang kaliyan angger-anggeripun kaum Muslimin jaman wiwitan, nama kontit sanget, sanadyan ta angger-angger Inggris inggih wonten pranatan pitulungan dhateng tiyang kikirangan (poor law) tuwin pranatan nyukani papancèn dhateng tiyang ingkang sampun sepuh (old age pension rule). Saking barang-barang ingkang katilar déning titiyang Bani Nadlir, ingkang sadaya lajeng dados bandhaning praja, ingkang dipun edum-edumaken dhateng para sahabat Muhajirin, punika inggih bagéan ingkang kapijèkaken kanggé kaperluan punika. Ingkang tampi panduman, punika para sahabat Muhajirin ingkang sami kécalan sadaya bandhanipun tuwin griya-griyanipun lan ingkang kalangkung anggènipun kikirangan, ngantos boten saged nglajengaken padamelanipun. Tuwan Sale suka katerangan makaten: “Milanipun namung para Muhajirin kémawon ingkang dipun edumi jarahan wau déning Muhammad ........ Para sahabat Anshar boten dipun sukani panduman.” Punika katerangan ingkang nyalèwèng saking kanyataan, kabuktèn saking kateranganipun piyambak, ingkang ngakeni bilih wonten sahabat Anshar tiga “ingkang sami ngalami rekaos” ugi angsal pitulungan. Mirsanana ugi katrangan candhakipun punika.

2479. Para kang padha manggon ing kutha lan iman, punika para sahabat Anshar, inggih punika titiyang Muslimin ingkang sami dudunung wonten ing nagari Madinah. Dâr punika tegesipun griya lan ugi ateges nagari, kitha utawi dusun (Mgh, Q-LL), sarta manawi dipun ater-ateri al, al-madinah,jawinipun kithanipun Kanjeng Nabi (Q-LL). Déné suraosipun dhawuh, para sahabat wau sami damel padunungan wonten ing kithanipun Kanjeng Nabi tuwin iman; kasanépakaken kados déné papan padunungan. Sadurungé dhèwèké tegesipun sadèrèngipun para sahabat Muhajirin dhateng ing Madinah.

Nalika para Muslimin ing Makkah lumajeng saking nagarinipun, sami angsal papan pangungsèn wonten ing nagari Madinah. Titiyang Muslimin Madinah anggènipun sami nampèni titiyang Muslimin Makkah wau kados déné sadhèrèkipun piyambak, dipun sukani pondhokan wonten ing griyanipun, sarta taksih kathah sahabat Muhajirin ingkang lastantun nunggil sagriya kaliyan sahabat Anshar, ing nalika jaman titiyang Bani Nadlir dipun kéndhangaken. Margi saking punika Kanjeng Nabi lajeng andangu para sahabat Anshar, ririgen warni kalih ing ngandhap punika pundi ingkang dipun rujuki; sapisan angsal panduman barang-barang asal saking tiyang Bani Nadlir, nanging kedah nyukakaken

Surat 59 Tiyang lamis cidra 1467

10 Lan para kang padha teka sawisé dhèwèké padha munjuk: Pangéran kawula! mugi Tuwan aparing pangapunten dhateng ka-wula saha para sadhèrèk-sadhèrèk kawula ingkang angrumiyini ka-wula ing dalem iman, saha sampun ngantos wonten pangunek-unek salebeting manah kawula dhateng para ingkang sami angèstu; Pangé-ran kawula! saèstu Tuwan punika Mahawelas, Mahaasih.2480

RUKU’ 2

Titiyang lamis cidra ing janji dhateng tiyang Yahudi

11,12. Tiyang lamis aprajanji suka pitulungan dhateng tiyang Yahudi, nanging boten nuhoni. 13-17. Kawusananipun titiyang sami nandhang kalepatan.

11 Apa sira ora andeleng marang para kang dadi wong lamis? Padha calathu marang sadulur-saduluré, para kang kafir golongan pandhè-rèking Kitab: Manawa kowé ditun-dhung, amasthi aku bakal padha metu ambarengi kowé, lan sala-wasé aku ora bakal manut marang wong siji-sijia prakara kowé; manawa kowé diperangi, amasthi aku bakal padha ngréwangi kowé; lan Allah iku aneksèni, yèn dhè-wèké iku temen wong goroh.2481

12 Sayekti, manawa dhèwèké di-tundhung, dhèwèké ora bakal metu ambarengi, lan manawa diperangi ora bakal angréwangi, yèn ta

sapéranganing griyanipun lan bandhanipun dhateng sahabat Muhajirin; kaping kalih, boten angsal panduman, déné bandha lajeng badhé kawradinaken dhateng para sahabat Muhajirin piyambak (ingkang sami kikirangan), supados dipun anggé waragad damel griya piyambak tuwin kanggé pawitan nyambut damel utawi dadagangan. Para sahabat Anshar sami matur manawi sami milih ririgen ingkang angka kalih, inggih punika ngemungaken para sahabat Muhajirin ingkang angsal panduman; nanging sanajan makatena, dipun parengna para sahabat Muhajirin sami mondhok wonten ing griyanipun (Rz).

2480. Pratélan punika prayogi dipun anggé déning kaum Muslimin sadaya ing jaman ingkang kantun-kantun.

2481. Para titiyang munafék sami anjlomprongaken titiyang Yahudi kalayan suka janji-janji palsu; punika sababipun déné para titiyang Yahudi sami milawani ing Kanjeng Nabi. Mirsanana 2475.


angréwangana, amasthi bakal aco-long-playu; sabanjuré ora bakal ketulungan.

13 Sayekti, sira iku luwih banget diwedèni ing sajroning atiné tinim-bang Allah; mangkono iku amarga dhèwèké iku wong kang ora ngreti.

14 Ora bakal gumolong bareng amerangi sira, kajaba mung ana sa-jroning kutha kang dibètèngi, utawa saka saburining témbok; diya-dini-yané dhéwé abanget; pangiranira dhèwèké iku gumolong, nyatanéatiné pecah-pecah; mangkono iku amarga dhèwèké iku wong kang ora duwé akal.

15 Kaya padhané para sadurungé dhèwèké caket;2482 padha angra-sakaké alaning kadadéané praka-rané, sarta bakal padha olèh siksa kang nglarani.

16 Kaya padhané sétan nalika calathu marang manusa: Kafira. Ananging bareng dhèwèké kafir, acalathu: sayekti aku ora mèlu-mèlu karo prakaramu; sayekti aku wedi maring Allah, Pangéraning ngalam kabèh.

17 Mulané wusanané sakaroné, sakaroné ana sajroning geni, padha manggon ana ing kono, lan iki pituwasé wong kang atindak dudu.

RUKU’ 3

Pèpènget

18-21. Para angèstu kadhawuhan setya ing kawajiban. 22-24. Sifat-sifatipun Gusti Allah ingkang sampurna.

2482. Sawenèh amastani bilih pangandika punika wigatos mratélakaken titiyang Bani Qainuqa’, sawenèh malih mastani wigatos mratélakaken titiyang Quraisy ingkang sami tiwas wonten ing papan pajudan Badr.

Ar. amalik geger

Ar. dhadha-né

Ar. lan

Ar. lebaran saka kowé


18 O, para kang padha angèstu! dituhu-tuhu ing (wajibira marang) Allah, lan siji-sijining jiwa padha angangen-angena apa kang wus katindakaké tumrap sésuk, lan di-tuhu-tuhu ing (wajibira marang) Allah; sayekti Allah iku Waspada marang sabarang kang sira lakoni.

19 Lan aja padha kaya para kang lali maring Allah, satemah Pan-jenengané anglalèkaké dhèwèké marang jiwané dhéwé; iki wong kang padha murang yakti.

20 Ora padha wong kang padha manggon ing geni karo kang manggon ing taman: wong kang manggon ing taman iku wong kang padha begja.

21 Manawa Qur’an iki Ingsun turunaké marang gunung, yekti sira bakal weruh (gunung) iku tumun-dhuk, belah, saking wediné marang Allah; lan Ingsun agawé sanépa iki tumrap para manusa, supaya padha mikir-mikira.

22 Panjenengané iku Allah, Kangora ana sesembahan kajaba Panje-nengané, Ingkang anguningani kang tan-katon sarta kang katon; Panjenengané iku Ingkang-Maha-murah, Ingkang-Mahaasih.2475

23 Panjenengané iku Allah Kang ora ana sesembahan kajaba Panje-nengané, Ratu, Ingkang-Mahasuci, Ingkang-Anitahaké rahayu, Ingkang-Aparing-katentreman, Ingkang-Ru-meksa-samubarang, Ingkang-Kina-

2475. Wiwit ayat punika dumugi pungkasan wonten kalempakaning asmanipun Pangéran ingkang sakalangkung adi-éndah.

Ut. sepi saka kaku-rangan

Ukuman katundhung Juz XXVIII 1470

wasa, Ingkang-Linuhung, Ingkang kagungan sarupaning kahagungan; Mahasuci Allah saking barang kang disakuthokaké (karo Panjenengané)

24 Panjenengané iku Allah, Ing-kang-Anitahaké, Ingkang-Agawé, Ingkang-Anyithak; asma kang bagus-bagus iku kagungan-É; sa-barang kang ana ing langit-langit lan bumi padha Mahasucèkaké Panjenengané; lan Panjenengané iku Ingkang-Kinawasa, Ingkang Wicakasana.

___________

Ut. sepi saka kaku-rangan

SURAT 60

AL-MUMTAHANAH

(Wanita ingkang dipun lèlèr)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Mimitran kaliyan mengsah-mengsahipun Islam dipun awisi. Ruku’ 2. Mimitran lan tembayataning bebrayan sanès-sanèsipun.

Katerangan gerban

Sagemblengipun surat punika marsitakaken bab sasambetan antawisipun para titiyang Islam kaliyan para titiyang ingkang sanès Islam, langkung langkung sasambetan ingkang boten nyenengaken kaliyan para mengsah ingkang sami sumedya badhé nyirnakaken Islam, sarta ingkang margi dèrèng narimah namung nundhung para Muslimin saking griya-griyanipun, sapunika lajeng merangi para Muslimin. Gagandhèngan kaliyan kawontenan punika, anggènipun Kanjeng Nabi Suci dipun dhawuhi nglèlèr para wanita saking antawisipun para manembah brahala, ingkang sowan dhateng panjenenganipun kalayan mengku sedya badhé ngrasuk Islam; perlunipun, manawi tétéla ikhlas saèstu, para titiyang èstri wau kedah dipun ayomi. Lah inggih kawontenan ingkang kados makaten punika, ingkang lajeng murugaken surat punika kanamakaken Wanita ingkang dipun lèlèr punika. Ingkang makaten wau ugi anedahaken bilih nadyan saweg memengsahan, para Muslimin kadhawuhan ingkang adil garapipun dhateng titiyang kafir. Wondéné sasambetanipun surat punika kaliyan surat ingkang sampun, punika sampun cetha. Dhawuh pratélan ingkang terang gamblang ingkang mranata bab sasambetanipun umat kakalih, dipun betahaken sanget, margi ing ngriku tuwuh wonten memengsahan.

Ruku’ ingkang sapisan dipun wiwiti kalayan pangandika ingkang wigatos ngawisi mimitran kaliyan para mengsahipun Islam, ingkang ing sapunikanipun anggènipun mengsahi sangsaya sanget; tepa tuladhanipun Kanjeng Nabi Ibrahim kasebutaken, inggih punika sami déné kapeksa medhot sasambetanipun kaliyan mengsah-mengsahipun, sareng para mengsah wau mengsahi dhateng panjenenganipun. Nanging ruku’ ingkang kaping kalih mewahi katrangan bilih boten sadhéngah tiyang ingkang boten Islam punika kedah dipun anggep mengsah; tindak ingkang kedah dipun tumrapaken dhateng mengsah lan dhateng tiyang kafir lugu, kasilah-silahaken. Pitedah punika – ingkang anggènipun kaparingaken ing wekdal ingkang sampun akhir sanget – punika saged dados tatales ingkang mangka dhadhasaring pangrembag bab masalah mimitran. Salajengipun kasebutaken bilih titiyang èstri ingkang lumajeng saking Makkah perlu nyingkiri panganiaya, punika manawi sasampunipun katitipriksa pinanggih ikhlas saèstu, kénging dipun sukani pangayoman. Sesémahan antawisipun tiyang jaler Islam kaliyan tiyang èstri musyrik, tuwin tiyang jaler musyrik kaliyan tiyang èstri Islam, kadhawuhaken manawi wuk, boten apsah, bab mangsulaken maskawin dipun pranata. Pungkasaning surat mratélakaken bab prasetya kedah dipun sanggemi déning titiyang èstri ingkang ngrasuk Islam, awit prasetya ingkang tumrap tiyang jaler kalebet ugi sasanggeman ambélani agami lumawan mengsah, punika kuwajiban ingkang boten saged katindakaken déning tiyang èstri.

Titimangsaning tumurunipun surat punika kénging kakinten-kintenaken nalika watawis taun Hijriyah 8, antawisipun prajanjian bedhamén ing Hudaibiyah kaliyan bedhahipun nagari Makkah.

____________

Wanita ingkang dipun lèlèr Juz XXVIII 1472

RUKU’ 1

Mimitran kaliyan mengsahipun Islam dipun awisi


1 O, para kang padha angèstu! aja angalap mitra mungsuh Ingsun lan mungsuhira: apa sira arep ani-bakaké sih marang dhèwèké, kangmangka dhèwèké padha angafiri kasunyatan kang tumeka marang sira, anundhung Utusan lan sira amarga sira padha angèstu ing Allah, Pangéranira?2484 Manawa sira metu nyarempeng ing dadalan Ingsun sarta ngupaya pirena-Ningsun, apa sira arep mintonaké sih marang dhèwèké? Lan Ingsun luwih udani marang apa kang sira singidaké lan apa kang sira we-dhar; lan sira sapa kang nindakaké iku, lah temen sasar saka dalan kang bener.

2 Manawa dhèwèké bisa ga-thuk karo sira, bakal dadi mungsuh tumrap marang sira, sarta tangané lan cangkemé mulur marang sira kalawan piala,2485 lan angajap-ajap supaya sira kafir.

3 Ora bakal migunani marang sira sanak-sadulurira lan anak-anak-

2484. Kedah dipun pèngeti punapa sababipun mila mimitran kaliyan para titiyang kafir kaawisan, inggih punika margi para titiyang wau sami dados mengsahipun Allah tuwin utusan-Ipun, tiyang ingkang sampun anundhung Kanjeng Rasul tuwin para titiyang Muslimin saking griya-griyanipun. Déné manawi winastan bilih tumuruning ayat punika margi Hatib bin Abi Balta’ kintun serat dhateng titiyang Makkah ngabari badhé ngangsegipun Kanjeng Nabi Suci dhateng Makkah, punika namung ateges nyukani tuladha ing wontenipun babaya ingkang tuwuh awit saking mimitran kaliyan mengsah salebetipun wonten alam peperangan.

2485. Terangipun, dhèwèké mesthi bakal matèni sira kalawan tangan-tangané lan ngèlèk-èlèk ing sira kalawan lésan-lésané.

Ar. lantemen

Surat 60 Awisan mimitran kaliyan para mengsah 1473

ira ana ing dina kiyamat; Panjene-ngané bakal mutusi ing antaranira, lan Allah iku amirsani sabarang kang sira lakoni.

4 Sayekti ana tuladha becik tumrap marang sira ing (sarirané) Ibrahim lan para pandhèrèké, nali-ka calathu marang kaumé: Sayekti aku iki padha lebaran saka kowé sarta saka barang saliyané Allah kang kokawulani; aku apratéla ora campur karo kowé,2485A sarta anta-rané aku lan kowé timbul mumung-suhan lan gegethingan salawasé, nganti kowé angèstu ing Allah pribadi – nanging ora ing dalem calathuné Ibrahim marang tutu-wané; Saèstu kula badhé nyuwun-aken pangapunten panjenengan, sarta kula boten anguwasani (ba-rang) ingkang (dhateng) saking Allah tumrap panjenengan2486 –Pangéran kawula! ing Tuwan sumarah kawula, dhateng Tuwan madhep kawula sarta dhateng Tuwan pantogipun sadaya tuju:

5 Pangéran kawula! mugi Tuwan boten andadosaken kawula dados cobi tumrap para ingkang

2485A. Punika ugi ateges ngresikaké awaké utawi wisuh saka prakara kang mangkono iku (Msb-LL). Rèhning tegesipun tembung kufr ingkang adat saben boten mathuk tumrap wonten ing ngriki, mila teges punika ingkang dipun anggé.

2486. Kados déné ingkang sampun kapratélakaken ing 790, ingkang dipun dongakaken kados makaten wau déning Kanjeng Nabi lbrahim, punika sanès ingkang rama cer Kanjeng Nabi Ibrahim, awit ing wasananipun tétéla manawi ingkang kasebut “rama” déning Kanjeng Nabi Ibrahim punika jebul mengsah bubuyutan. Contonipun Kanjeng Nabi Ibrahim kasebutaken, punika minangka kanggé anedahaken sapinten genging katresnan saha asihipun Kanjeng Nabi Ibrahim dhateng umatipun; suprandéné sareng tétéla tumrap panjenenganipun, bilih umatipun wau sumedya angrebahaken yakti, Kanjeng Nabi Ibrahim inggih lajeng boten saged nglajengaken mimitranipun kaliyan umatipun. Makaten ugi Kanjeng Nabi Suci tuwin para sahabatipun, ing sapunikanipun kepeksa sami medhot sawarnining sasambetan mimitran kaliyan umatipun, awit umat wau boten namung mengsah ingkang ngeblak tanpa tèdhèng aling-aling kémawon tumrap para Muslimin, nanging ugi margi titiyang Muslimin saweg wonten ing salebeting kawontenan perang kaliyan umat wau bab prakawis kasagahanipun Kanjeng Nabi Ibrahim badhé nyuwunaken pangapunten dhateng pinisepuhipun wau, kula aturi mirsani 19: 47.


sami kafir, saha mugi aparing pangapunten dhateng kawula, Pangéran kawula! saèstu Tuwan punika Ingkang-Kinawasa, Ing-kang-Wicaksana.

6 Sayekti, temen ana tuladha becik tumrap marang sira ing dhèwèké kabèh, tumrap sapa-sapa kang wedi ing Allah lan dina akhir; lan sapa sing ambalik, lah sayekti Allah iku Ingkang-cukup-Pribadi-né, Ingkang-Pinuji.

RUKU’ 2

Mimitran sarta tembayataning bebrayan sanès-sanèsipun

7-9. Sasambetan kaliyan tiyang kafir ingkang sanès mengsahipun Islam punika dipun kéngingaken. 10, 11. Tatangsuling jodho-jodhonipun mengsah ingkang manembah brahala kaliyan tiyang Islam dipun anggep pedhot. 12. Prasetyanipun titiyang èstri ingkang manjing Islam. 13. Mimitran kaliyan bangsa Yahudi dipun awisi.

7 Ambok manawa Allah kapa-reng andadèkaké mimitran antara-né sira karo dhèwèké para kang sira anggep mungsuh; lan Allah iku Kawasa; sarta Allah iku Apara-marta, Mahaasih.2487

8 Tumrap para kang ora merangi sira karana agama(-nira) sarta ora nundhung sira saka padu-nunganira, Allah ora anglarangi sira yèn sira agawé becik lan atindak jejeg marang dhèwèké; sayekti Allah iku remen marang wong kang atindak jejeg.2488

2487. Ayat punika anyethakaken bilih awisan mimitran kaliyan titiyang kafir punika narnung tumrap ing sawatawis wekdal, tumindak namung ing sadangunipun wonten peperangan. Mimitran ingkang kawecakaken ing ngriki punika kalampahan ing sasampunipun nagari Makkah bedhah.

2488. Ayat punika saha ayat sambetipun punika, punika anggènipun katurunaken kénging winastan ing nalika sasambetan antawisipun titiyang Muslimin kaliyan titiyang kafir sakalangkung déning anggenting, margi wontenipun kawontenan perang ingkang terus-terusan antawisipun golongan kakalih wau. Dados ayat punika saha ayat candhakipun, punika paring karampungan ingkang gumathok, bilih mimitran antawisipun titiyang Muslimin lan titiyang sanès Muslimin ingkang kados makaten kawontenanipun, punika boten dados awisanipun Quran Suci. Sadaya ayat ingkang ngawisi mimitran

Surat 60 Mimitran sarta babrayan 1475

9 Mung Allah iku anglarangi sira mimitran karo para kang merangi sira karana agama(-nira) sarta nundhung sira saka padunu-nganira apa déné para kang am-bantu nundhung ing sira; lan sapa sing mimitran karo dhèwèké, lah yaiku wong atindak dudu.

10 O, para kang padha angèstu! samangsa ana wong wadon muk-min ngili tumeka marang sira, iku banjur lèlèren; Allah iku luwih wikan marang imané; lan manawa sira weruh, yèn dhèwèké iku wong-wong wadon mukmin, ya aja padha sira balèkaké marang wong kafir;2489 wadon iki ora halal tu-

kaliyan tiyang kafir, kedah dipun cundhukaken kaliyan ayat kakalih punika, jalaran wonten ing ngriki punika piwulang ingkang baku kadhawuhaken kalayan tetembungan ingkang terang gamblang boten saged nyeling-serepaken, wigatos mrinci-mrinci tiyang kafir ingkang kados pundi ingkang dipun idini dipun ajak mimitran lan tiyang kafir ingkang kados pundi ingkang ingawisan boten kénging dipun ajak mimitran. Dhawuh punika ugi ambirat pangawon-awonipun para pangarang Nasrani ingkang tansah dipun ambal-ambali punika, inggih punika ingkang mengku sedya ambawur para titiyang ingkang dèrèng mangertos, murih sami kadunungan raos, bilih pandhèrèkipun Kanjeng Nabi Muhammad saw. punika kalangkung déning sanget anggènipun anggething dhateng tiyang ingkang boten Islam margi saking ta’ashshub utawi fanatikipun.

2489. Nitik dhawuh ing nginggil, tétéla manawi dumugi ing wekdal punika taksih lastantun kathah tiyang ingkang sami manjing Islam wonten ing nagari Makkah, sanajan ing Makkah sampun boten wonten tiyang ingkang mulang-mulangaken agami Islam; makaten ugi tétéla manawi wontenipun tiyang ingkang ngrasuk Islam wau tansah wonten kémawon, sanajan panganiaya dhateng para titiyang ingkang manjing Islam énggalan kalangkung déning sanget, ngantos kepeksa sami lumajeng saking griya-griyanipun. Lah punika conto ingkang boten wonten ingkang nyamèni, sapinten lebeting tumanjemipun kayakinan dhateng kayektènipun Kanjeng Nabi Suci dhateng manahipun para titiyang Makkah. Conto ingkang kasebutaken ing ngriki punika bab titiyang èstri mukminat ingkang lumajeng dhateng Madinah margi wontenipun panganiaya wau. Kula aturi mèngeti piwulangipun Islam ingkang momot punika. Titiyang èstri wau boten teka lajeng dipun tampèni kémawon tanpa janji punapa-punapa, jalaran saged ugi èstri wau èstri ingkang nilar lakinipun. Quran suci ngarsakaken titiyang èstri wau dipun titi-priksaa rumiyin ingkang premati. Karana netepi dhawuh punika, dipun riwayataken bilih Kanjeng Nabi mundhut sumpahipun titiyang èstri ingkang kados makaten wau, bilih anggènipun nilar griyanipun punika boten karana punapa-punapa kajawi namung karana Islam, sarta anggènipun lumajeng wau boten margi saking gadhah pamrih badhé nilar ingkang jaler lan boten margi saking remen dhateng satunggaling tiyang (JB, Kf). Titiyang èstri wau, pundi ingkang saged suka katerangan ingkang maremaken dhateng pepriksan punika, boten sami kawangsulaken dhateng titiyang kafir. Klèntu tur mawi sanget, manawi kakinten bilih ingkang makaten punika sulaya kaliyan ungeling prajanjian bedhamén ing Hudaibiyah; awit saupami inggih sulaya saèstu, titiyang Makkah mesthi botenipun kèndel kémawon punika. Nyata lan sampun boten wonten semang-semangipun malih, bilih ing dalem prajanjian bedhamén wau pancèn wonten janjinipun ingkang anerangaken manawi wonten tiyang Makkah ngungsi dhateng Kanjeng Nabi, tiyang wau kedah dipun wangsulaken dhateng Makkah;


mrap marang dhèwèké, sarta dhè-wèké ora halal tumrap wadon iki lan balèkna marang dhèwèké apa kang wis dibayaraké; lan ora cacad ingatasé sira yèn anikaha dhèwèké samangsa maskawiné sira bayaraké marang dhèwèké2490 lan aja angu-kuhi bundhelaning nikahé wong-wong wadon kafir sarta jaluken apa sing wis kobayaraké, lan dimèn dijaluk apa kang wis padha dibayaraké. Mangkono iku panca-saning Allah; Panjenengané iku amancasi antaranira; lan Allah iku Ngudanèni, Wicaksana.2491

11 Lan manawa ana sawiji-wiji (saka maskawiné) para rabinira kebandhang saka sira marang para kafir, banjur gentèn gilirira, lah para kang tininggal rabiné iku

janji punika namung ngéngingi tumrap tiyang jaler, sarta janji punika dipun tetepi saèstu déning kanjeng Nabi. Kanjeng Nabi boten marengaken tiyang Muslimin ingkang lumajeng karana nyingkiri panganiayanipun tiyang Makkah andhèrèk panjenenganipun; awit saking punika mila para titiyang jalerwau lajeng sami damel golongan piyambak, boten sasambetan babar pisan kaliyan tiyang Muslimin ing Madinah, lan boten teluk dhateng titiyang ing Makkah. Ing salajengipun kayektènipun bab prakawis punika langkung cetha malih déning lalampahanipun Ummi Kultsum, anakipun èstri ‘Aqabah, sémahipun Amr bin ‘Ash. Ummi Kultsum wau kalayan dipun eteraken déning sadhèrèkipun jaler kakalih, Ammarah lan Walid, lumajeng dhateng Madinah. Ummi Kultsum katampi wonten ing Madinah, nanging sadhèrèkipun jaler kakalih kawangsulaken dhateng tanganipun tiyang kafir déning Kanjeng Nabi (Rz). Menggah ing sajatos jatosipun, titiyang Quraisy ngawontenaken janji ingkang kados makaten wau kanthi mengku sedya sampun ngantos titiyang Muslimin wewah kakiyatanipun déning ngempalipun titiyang ingkang sami ngrasuk Islam énggalan wau. Milanipun nalika Kanjeng Nabi ngandika dhateng titiyang Quraisy, bilih janji wau boten tumindak tumrap titiyang èstri, titiyang Quraisy inggih puran-purun kémawon. Sarta, sanajan janji punika boten tumindak tumrap tiyang èstri, sagedipun titiyang èstri wau angsal pangayoman, namung manawi maskawinipun kasukakaken wangsul dhateng lakinipun, murih ingkang jaler wau boten nandhang pituna. Manawi maskawin wau sampun katampi déning ingkang jaler, pegat lajeng nama sampun dhumawah; titiyang èstri wau lajeng kénging kasémah déning tiyang Muslimin.

2490. Mangsulaken maskawin dhateng lakinipun ingkang rumiyin, punika dados tandha pedhoting sasambetan sesémahan kaliyan piyambakipun; tumrap sesémahan énggal, èstri kedah dipun sukani maskawin.

2491. Kaum Muslimin lan titiyang kafir punika tansah dumunung wonten ing kawontenan perang ingkang terus-terusan tanpa wonten kèndel-kèndelipun; awit saking punika antawisipun golongan kakalih wau boten saged wonten sasambetan babrayan punapa kémawon, sarta inggih awit saking punika mila sasambetan sesémahan antawisipun titiyang jaler Muslimin kaliyan titiyang èstri kafir, makaten ugi antawisipun titiyang èstri Muslimin kaliyan titiyang jaler kafir, mesthi boten saged lastantun wonten. Manawi satunggal-satunggalipun golongan sampun mangsulaken rnaskawin, ipsofacto (kalayan kajengipun piyambak) pegat lajeng dhumawah sami sanalika.

Surat 60 Mimitran sarta babrayan 1477

wèwèhna sapira anggoné wus padha ambayar; lan padha di tuhu-tuhu ing (wajibira marang) Allah, kang sira iku padha angèstu marang Panjenengané.2492

12 O, Nabi! samangsa ana wong wadon mukmin tumeka marang sira, aprasetya marang sira yèn ora bakal nyakuthokaké sawiji-wiji karo Allah, lan ora bakal nyonyo-long sarta ora bakal alaku sèdhèng, tuwin ora bakal matèni anak-anaké, apa déné ora bakal anekakaké pite-nah olèhmu gawé-gawé dhéwé, lan ora bakal ambangkang marang sira ing dalem prakara becik, iya tam-panana prasetyané sarta suwunna pangapura ing Allah; sayekti Allah iku Aparamarta, Mahaasih.2493

13 O, para kang padha angèstu! aja padha mimitran karo kaum kang katiban bebenduning Allah; sayekti dhèwèké iku ilang panga-rep-arepé marang akhirat, kaya ilanging pangarep-arepé wong-wong kafir marang kang padha ana ing kubur.2494

2492. Tiyang jaler Muslimin ingkang boten tampi wangsulan maskawin saking sémahipun kafir ingkang nilar piyambakipun, dipun idini mendhet lilintu saking arta ingkang pancènipun kabayaraken kanggé mangsulaken maskawinipun èstri Muslimin ingkang lumajeng saking titiyang kafir lajeng anggolong dhateng titiyang Muslimin, utawi mendhet lilintu saking arta jarahan perang (Kf). Ingkang makaten punika perlu, awit titiyang kafir sami suthik mangsulaken maskawinipun titiyang èstri ingkang anggolong dhateng piyambakipun. Nanging inggih dipun pèngetana, bilih sanadyan kados makaten punika tandukipun titiyang kafir dhateng titiyang Muslimin, suprandéné titiyang Muslimin tetep kadhawuhan mangsulaken dhateng titiyang kafir maskawinipun titiyang èstri ingkang ngungsi dhateng titiyang Muslimin.

2493. Para mufassirin ingkang kathah sami mastani bilih mundhut prasetya kados ingkang kadhawuhaken ing ayat punika namung katindakaken déning Kanjeng Nabi ing sasampunipun nagari Makkah bedhah, inggih punika duk nalika titiyang jaler lan titiyang èstri byuk-byukan sami ngrasuk agami Islam. Rz ngandharaken lalampahan punika sadaya kalayan jalèntrèh, sawenèh wangsulanipun Hindun, sémahipun Abu Sufyan, wangsulan ingkang gandem, ugi kasebutaken.

2494. Ingkang dipun karsakaken: titiyang Yahudi. Titiyang Yahudi wonten sagolongan ingkang boten ngandel ing dinten kiyamat; bab punika kasebutaken wonten ing wekasaning,dhawuh ing ayat punika.

SURAT 61

ASH-SHAFF

(Pabarisan)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Kamenanganipun Islam. Ruku’ 2. Kedah mawi pangurbanan ingkang ageng.

Katerangan gerban

Sasampunipun para Muslimin kaawisan mimitran kaliyan tiyang kafir wonten ing surat ingkang sampun, sarta sampun kasasmitakaken wonten ing ayat 7, bilih mimitran tumunten badhé pulih kados wingi-nguni, ing surat punika para Muslimin lajeng dipun pangandikani bilih menangipun Islam ingkang wekasan punika badhé mulihaken mimitran wau, jalaran manawi para titiyang kafir nyepeng panguwaos, ingkang kaparsudi boten sanès tamtu namung anggènipun badhé mejahi papadhanging Islam kémawon. Awit saking punika, ngemungaken sarana anjumenengaken papréntahan Islam kémawon, sagedipun kawontenan rahayu punika jumeneng wonten ing tanah Arab. Namanipun surat punika kapirid saking dhawuh ingkang andhawuhaken dhateng para Muslimin perang ambélani agami kalayan ababarisan, awit ing sapunika perang punika perlu sanget kanggé rumeksa gesangipun umat Islam. Sasampunipun andhawuhaken makaten wau, ruku’ ingkang sapisan punika lajeng wiwit nyebutaken conto panganiaya ingkang kasandhang déning Kanjeng Nabi Musa saking umatipun piyambak, sarta lajeng nyebutaken piwecanipun Kanjeng Nabi ‘Isa bab rawuhipun Kanjeng Nabi Suci Muhammad saw. ingkang anyethakaken bilih yakti punika wasananipun methi menang. Lajeng kasam-betan piweca bab menangipun Islam kaliyan agami sanès-sanèsipun sadaya, ingkang dhadhasaring kanyataanipun piweca punika sampun kapasang nalika sugengipun Kanjeng Nabi, inggih punika kawonipun sadaya agami ing tanah Arab. Ruku’ ingkang kaping kalih mituturi para Muslimin, manawi sami kepéngin kanyataan saèstu wahananipun piweca punika, para Muslimin kedah sami nyarempeng wonten ing margining yakti, sarwi nyebutaken tuladhanipun Kanjeng Nabi ‘Isa, ingkang ing wekasanipun para pandhèrèkipun sami angsal damel anggèning mencaraken yakti, sanajan katingalipun mengsah menang.


Sadaya para saged angakeni bilih surat punika kadhawuhaken ing Madinah. titimangsanipun ingkang trep boten saged katamtokaken kalayan gumathok, nanging saged kakinten-kintenaken nalika taun Hijrah 4, inggih punika nalika para Muslimin ngalami jaman prihatos ingkang sanget, margi kapitunan ingkang kasandhang wonten ing Uhud. Wiwit ing wiwitan mila piweca-piweca ingkang mecakaken bab kamenangan, punika anggènipun kaundhangaken mesthi wonten ing wekdal nalika kawontenan-kawontenan ingkang murugaken ngangsalaken kamenangan wau sanget anggènipun sungsang buwana balik kawontenanipun, dadosipun ing nalika katemtuan ingkang ngyakinaken punika dipun betahaken sanget.

______________


RUKU’ 1

Kamenanganipun Islam

1-4. Para Muslimin kadhawuhan ambélani agami kalayan kiyat. 5. Panandhangipun Kanjeng Nabi Musa. 6, 7. Piwecanipun Kanjeng Nabi ‘Isa dhateng badhé rawuhipun Kanjeng Nabi Muhammad. 8, 9. Piweca badhé kamenanganipun Islam anglindhih sadaya agami.


1 Samubarang kang ana ing langit-langit lan samubarang kang ana ing bumi Mahasucèkaké Allah; lan Panjenengané iku Ingkang-Kinawasa, Ingkang-Wicaksana.

2 O, para kang padha angèstu! yagéné sira padha nyalathokaké apa kang sira ora nglakoni?

3 Banget ora dadi pirena ana ngarsaning Allah yèn sira ngan-dakaké apa kang sira ora nglako-ni.2495

4 Sayekti, Allah iku remen marang para kang padha perang ing dadalan-É ababarisan kaya déné témbok siji kang kukuh.

5 Lan nalika Musa calathu marang kaumé: O, kaumku! ya-géné kowé padha anusahaké aku, mangka temen kowé padha weruh, yèn aku iki Utusaning Allah marang kowé? Ananging bareng dhèwèké padha mèncèng, Allah amèncèngaké atiné, lan Allah iku ora nuntun wong kang padha murang yekti.

2495. Punika pitutur dhateng para titiyang ingkang ngaken angèstu dhateng yakti, tindakipun kedah sarwa laras kaliyan pangakenipun.

Ar. lan

Pababarisan Juz XXVIII 1480

6 Lan nalika ‘Isa anak lanangé Maryam calathu: É, para turun Israil! sayekti aku iki Utusaning Allah marang kowé, ambeneraké marang barang kang ana ngarepku, yaiku Taurèt, sarta awèh pawarta bungah kalawan Utusan kang bakal rawuh sapungkurku, asmané Ahmad;2496 ananging bareng panje-nengané wis rawuh kalawan tan-dha yekti cetha, padha calathu: Iki kemayan kang terang.2497

2496. Kanjeng Nabi ‘Isa ngleresaken Tauret, kitabipun Kanjeng Nabi Musa, ing ngriki punika ingkang dipun karsakaken: piweca ing Tauret ingkang mecakaken rawuhipun Kanjeng Nabi Suci Muhammad saw. Bab punika kasebutaken kalayan terang wonten ing péranganipun ingkang wekasan dhawuh punika; ing ngriku kapangandikakaken bilih Kanjeng Nabi ‘Isa mecakaken bab badhé rawuhipun Kanjeng Nabi wau. Kedah dipun èngeti bilih Kanjeng Nabi punika asmanipun kalih: Muhammad lan Ahmad; kakalihipun sami asal saking tembung hamad, ingkang jawinipun: puji.Tembung Muhammad punika tegesipun wong kang banget pinuji utawi wong kang tansah pinuji (LA, O-LL); déné tembung Ahmad tegesipun kang banget mumuji. Sampun kakinten bilih anggènipun mangandikakaken Kanjeng Nabi ‘Isa punika plek kados tetembungan ingkang kawahyokaken ing Quran Suci wau, jalaran ingkang dipun agem déning Kanjeng Nabi ‘Isa punika basa Ngibrani, sanès basa Arab. Wonten prakawis ingkang angèl, inggih punika pangandikanipun Kanjeng Nabi ‘Isa ingkang saèstu kados ingkang kapangandikakaken kala samanten, boten kerimat wonten ing Injil sakawan; tiyang ing jaman samangké namung gadhah cepengan jarwan ing basa Yunani: ing ngriku wonten tembungipun paraclete, ingkang wonten ing jarwan basa Jawi dipun jarwani juru-pirembag. Kita sampun sami mangertos, bilih jarwan, punika asring nyeling-serepaken, awit saking punika tembung paraclete ing babon Yunani, utawi juru-pirembag ing jarwan basa Jawi, punika boten anedahaken kados pundi tembungipun ingkang asli wonten ing basa ingkang dipun agem ngandika Kanjeng Nabi ‘Isa. Nanging sadaya sisifatan ingkang katerangaken wonten ing Yuhanan 14: 16 tuwin 16: 7, punika sadaya pinanggih wonten ing sariranipun Kanjeng Nabi Suci Muhammad saw. Kasebutaken bilih juru-pirembag wau badhé lastantun ing salami-laminipun; lah, saréngatipun Kanjeng Nabi inggih kados makaten, awit ing sapengkeripun Kanjeng Nabi sampun boten wonten Nabi malih ingkarg mulangaken saréngat énggal. Kasebutaken panjenenganipun badhé mulangaken sadaya prakawis; lah rawuhipun Kanjeng Nabi Muhammad punika kalayan ngampil syari’at ingkang sampurna. Ingkang cetha piyambak, ingkang kasebut ing Yuhanan 16: 12-14 makaten: “Isih kari akèh prakara kang perlu dakwarahaké ing kowé, mangka saiki kowé padha durung gadug anampani. Nanging sarawuhé kang kasebut mau, yaiku rohing kayektèn, iku bakal dadi panuntunmu marang sajroning kasampurnané kayektèn. Déné mungguh pamangsité iku bakal ora ana kang saka karsané piyambak, mung apa sapamiyarsané iku kang bakal diwangsitaké, sarta kowé diparingi sumurup kahanan ing bésuké, roh iku bakal mulyakaké aku.” Lah, piweca bab Rohing kayektèn, ingkang kasebutaken kalayan terarg wonten ing Yuhanan 14: 17 sami kaliyan juru-pirembag, punika namtokaken bab-bab ing ngandhap punika: (1) Kanjeng Nabi ‘Isa boten paring tuntunan dhateng kasampurnaning kayektèn, awit piwulangipun Kanjeng Nabi ‘Isa punika menggah ing sajatosipun namung katujokaken nganggé ambangun titiyang Israil, sarta panjenenganipun namung anglepat-nglepataken awonipun bangsa Israil wau; piwulangipun sang juru-pirembag punika piwulang ingkang sampurna, nuntun manusa dhateng kasampurnaning kayektèn sarta ngemungaken Quran Suci piyambak kitab suci ingkang ngaken dados angger-angger ingkang sampurna. (2) pamanggihipun sang jururembag wau boten wonten ingkang saking karsanipun piyambak, wangsul punapa sapamiyarsanipun punika ingkang dipun wangsitaken; pratélan punika



7 Lan sapa kang luwih ngani-aya tinimbang wong kang agawé-gawé doracara ditibakaké marang Allah, mangka dhèwèké diajak marang Islam; lan Allah iku ora nuntun marang wong kang padha nganiaya.2498

nunggil suraos kaliyan piweca ingkang kasebut ing Pangandharing Tauret 18: 18 “Ing lésané bakal Ingsun isèni pangandika-Ningsun” inggih punika sisifatan ingkang namung pinanggih wonten ing sariranipun Kanjeng Nabi Muhammad. (3) panjenenganipun badhé mulyakaken Kanjeng Nabi ‘Isa; Kanjeng Nabi Muhammad pancèn mulyakaken Kanjeng Nabi ‘Isa, inggih punika asarana angundhangaken, bilih sadaya pangawon-awon ingkang umpuk-umpukan katumrapaken dhateng Kanjeng Nabi ‘lsa tuwin ingkang ibu, punika sadaya gogorohan blaka. Namung saprakawis ingkang boten dipun mathuki golongan Nasrani, bab kanyataaning piweca wonten ing sariranipun Kanjeng Nabi Muhammad ingkang sampun terang punika inggih punika dupèh ing ngriki Sang juru-pirembag wau kasebut rohing kayektèn, dados mesthinipun boten mathuk manawi tembung punika katumrapaken kanggé mastani tiyang. Nanging sumangga kula aturi anggalih punapa sababipun déné Kanjeng Nabi ‘Isa mastani panjenenganipun (Rohing kayektèn) wau juru-pirembag liyané. Kados déné ingkang kasebut wonten ing 14: 16 punika; punika rak lajeng nedahaken manawi badhé rawuhipun rohing kayektèn punika kalayan awujud manusa, lah inggih kados rawuhipun Kanjeng Nabi ‘Isa piyambak punika; salajengipun, miturut sadaya babad suci, guru punika mesthi manusa. Langkung-langkung kula sami boten saged ngantak-antakaken roh, ingkang pamangsitipun boten wonten ingkang saking karsanipun piyambak. Wangsul namung mangsitaken sabarang ingkang kapiyarsakaken, mangka manawi dipun cundhukaken kaliyan Pangandharing Tauret 18: 18 nedahaken kalayan terang kados Kanjeng Nabi Musa. Sarta malih perlu dipun pèngeti bilih ing Quran Suci Kanjeng Nabi Muhammad punika asring sinebut Al-Haq (yakti), kadosta ing, 17: 81: “Lan ngucapa, yakti wus teka, panggorohan sirna.”

Prakawis sanès ingkang perlu kasebutaken, inggih punika piweca-piweca bab Kanjeng Nabi Muhammad ingkang mawarni-warni, punika menggah ing sajatos-jatosipun mecakaken lalampahan warni-warni ingkang dipun alami déning Kanjeng Nabi. Kanjeng Nabi punika pangalamaning sugengipun warni kalih, jalal lan jamâl, kaagungan lan kaéndahan: ingkang sapisan gumelar wonten ing dalem asma Muhammad, ingkang angka kalih wonten ing dalem asma Ahmad. Nabi ageng kakalih, Kanjeng Nabi Musa lan Kanjeng Nabi ‘Isa, sadaya sami mecakaken Kanjeng Nabi Muhammad kalayan tetembungan ingkang mengku suraos nerangaken pangalaman sugengipun Kanjeng Nabi Muhammad ingkang nocogi kaliyan kawontenanipun piyambak-piyambak Nabi kakalih wau. Kaagungan, langkung cumetha wonten ing sariranipun Kanjeng Nabi Musa, awit panjenenganipun punika Nabi, Rasul ingkang ngampil angger-angger, tur ratu. Déné kaéndahan, langkung cumetha wonten ing sariranipun Kanjeng Nabi ‘Isa, margi éndahing piwulangipun budipakarti. Sifat kakalih punika sadaya, ngalempak wonten ing sariranipun Kanjeng Nabi Muhammad saw.

2497. Kados déné ingkang kacetha kalayan terang wonten ing ayat candhakipun, ingkang dipun karsakaken wonten ing ngriki punika: Kanjeng Nabi Muhammad. Mirsanana katerangan ing ngandhap punika.

2498. “Kang agawé-gawé doracara ditibakaké marang Allah mangka dhèwèké diajak marang Islam,” punika kedah dipun suraos para ingkang sami angemohi, inggih punika ingkang mastani yakti kemayan, kados déné ingkang kasebutaken ing wekasaning ayat ingkang sampun, lan kados déné ingkang kacetha wonten ing dhawuh candhakipun ingkang mungel makaten: lan Allah iku ora nuntun marang wong kang padha nganiaya. Inggih para titiyang punika, ingkang sami dipun ajak dhateng Islam, déné ingkang ngajak Kanjeng Nabi: ing panggènan sanès, Kanjeng Nabi sinebut makaten punika; minangka conto kula aturi mirsani 3: 192, 20: 108. Pangandel kamusyrikanipun para titiyang punika wonten ing Quran Suci marambah-rambah kasebut “gawé-gawé gogorohan,” kadosta ing 6: 138 tuwin ing 6: 139.

Pababarisan Juz XXVIII 1482

8 Dhèwèké duwé karep arep anyirep papadhanging Allah kala-wan cangkem-cangkemé, ananging Allah anyampurnakaké papadha-ngé, sanajan wong kafir padha gething.

9 Panjenengané iku kang wus angutus Utusan-É kalawan tuntu-nan sarta agama kang bener, supa-ya Panjenengané amenangaké iku, anglindhihaké agama sakabèhé, sanajan para wong musyrik padha gething.2495

RUKU’ 2

Kedah mawi pangurbanan ingkang ageng

10-13. Ing dalem prakawis kasunyatan, kurban bandha lan jiwa punika kedah. 14. Conto sahabatipun Kanjeng Nabi ‘Isa.

10 O, para kang padha angèstu! apa gelem sira Ingsun tuduhaké dadagangan kang nylametaké sira saka siksa kang nglarani?

11 Padha sira angèstua ing Allah lan Utusan-É sarta nyarempeng ing dadalaning Allah kalawan bandha-nira lan jiwanira; mangkono iku luwih becik tumrapé sira, yèn sira iku padha weruh!

12 Panjenengané bakal angapura marang sira ing kaluputanira sarta anglebokaké sira ing patamanan, kang ing jeroné kali-kaliné padha mili lan padunungan kang becik ing sajroning patamanan kang lang-geng; yaiku pituwas kang gedhé;

2495. Ayat 8 lan 9 punika isi piweca warni kalih. Ingkang sapisan amecakaken bilih sawarnining rékadaya badhé nyirnakaken Islam mesthi wuk boten kadumugèn, sarta kanyataanipun ingkang sampun-sampun inggih nyata boten kadumugèn. Ingkang kaping kalih amecakaken kalayan cumeplos, bilih Islam badhé dipun dadosaken agami ingkang menang sarta kanyataaning wahananipun piweca

Ar. ngisoré

Surat 61 Pangurbanan ingkang ageng 1483

13 Apa déné (nugraha) liyané, kang sira senengi: pitulung saka Allah tuwin kamenangan kang cepak; lan awèha pawarta bungah marang para mukmin.2496

14 O, para kang padha angèstu! padha dadia panulung (tumrap pra-karané) Allah, kaya déné anggoné ‘Isa anak lanangé Maryam calathu marang para sahabaté: Sapa panu-lungku ing dalem prakaraning Allah? Para sahabat mangsuli: Kulapunika sami panulung ing dalem prakawising Allah.a Tumuli para turuning Israil kang sapérangan padha angèstu, kang sapérangan angafiri; banjur Ingsun anguwataké para kang padha angèstu angalah-aké mungsuhé, mulané dhèwèké dadi sing menang nguwasani.2497

punika sampun kaseksèn déning tanah Arab ing nalika jaman sugengipun Kanjeng Nabi. Nanging piweca warni kalih punika taksih wonten tegesipun malih ingkang langkung jembar. Rékadaya badhé nyirnakaken Islam punika tansah wonten kémawon, milanipun Pangéran maringi janji bilih rékadaya wau sadaya mesthi badhé dipun wukaken atanpa tilas: malah kamenanganipun Islam kaliyan sadaya agami ing donya, ing satunggaling wekdal mesthi badhé kajumenengaken kalayan cetha pratéla kados déné ingkang sampun kalampahan wonten ing tanah Arab. Para mufassirin sami nerangaken bilih kamenangan punika badhé kalampahan lantaran Masih ingkang dipun janjèkaken (Rz).

2496. Piweca ing ayat ingkang sampun punika tumrap ing akhirat, déné piweca ing ayat punika menangipun titiyang Muslimin kaliyan para titiyang kafir.

2497. Pratélan punika nerangaken bab kamenanganing piwulangipun Kanjeng Nabi ‘Isa kaliyan para titiyang ingkang sami milawani pencaring piwulangipun, sarta amecakaken menangipun Islam ingkang wekasan kaliyan sadaya agami ing donya.

_____________

SURAT 62

AL-JUMU’AH



Pathinipun:

Ruku’ 1. Para Muslimin kapiji nampèni nugrahanipun Pangéran. Ruku’ 2. Solat Jumu’ah.

Katerangan gerban

Namanipun surat punika kapirid saking dhawuh ingkang andhawuhaken kalempakan wonten ing dinten Jumu’ah. Ruku’ ingkang sapisan, sasampunipun nyebutaken bilih Kanjeng Nabi punika juru-anucèkaken para pandhèrèkipun ingkang nunggil jaman kaliyan panjenenganipun tuwin para pandhèrèkipun ing pawingkingipun. Lajeng memèngeti para Muslimin bab babaya ingkang sampun anjalari ambrukipun bangsa Yahudi. Para Yahudi wau sami gadhah angger-angger ingkang kaserat, nanging piyambakipun boten sami netepi ruhaninipun angger-angger wau. Déné sababipun, awit para Yahudi wau sami manggung nengenaken dhateng kadonyan, ngantos dintenipun Sabbat punapa boten dipun tetepi, mangka pancènipun dinten wau kamligèkaken muhung namung kanggé ngibadah. Awit saking punika ruku’ ingkang kaping kalih dhawuh dhateng para Muslimin sampun ngantos sami nglirwakaken sembahyang jama’ah (sembahyang ingkang katindakaken kalayan sasarengan), sembahyang Jumu’ah kapangandikakaken kalayan mligi.

Wondéné titimangsaning anggènipun katurunaken surat punika kénging katamtokaken watawis ing taun Hijrah ingkang kaping kalih.

RUKU’ 1

Para Muslimin kapiji nampèni nugrahaning Pangéran

1-4. Nugrahaning Pangéran kaparingaken titiyang Islam lantaran Kanjeng Nabi Suci Muhammad. 5-8. Tepa tuladha bangsa Yahudi minangka pèpènget.


1 Sabarang kang ana ing langit-langit lan sabarang kang ana ing bumi padha Mahasucèkaké Allah, Ratu, Ingkang-Sinuci, Ingkang-Kinawasa, Ingkang-Wicaksana.

Surat 62 Para Muslimin nampi nugraha 1485

2 Panjenengané iku kang wus anjumenengaké ing jeroning para kang ora sastra2502 sawijining utu-san, unusan saka kono, amacakaké timbalan-timbalan-É marang dhè-wèké, sarta anucèkaké dhèwèké, apa déné amulang Kitab lan Kawi-caksanan marang dhèwèké, ing mangka sadurungé iku dhèwèké te-men dumunung ing sajroning sasar kang tétéla,

3 Sarta saliyané golongané kang durung sarawung karo dhèwèké; lan Panjenengané iku Ingkang-Kinawasa, Ingkang-Wicaksana. 2503

4 Iku nugrahaning Allah; Pan-jenengané amaringaké iku marang sapa kang dadi kaparenging karsa-Né, lan Allah iku kang kagungan nugraha gedhé.

5 Sanépané para kang kabubu-han Taurat banjur anglirwakaké iku, iku kaya sanépané kuldi nge-mot kitab-kitab; ala sanépané wong

2502. Ummu-l-qurâ punika nama ingkang dipun anggé mastani nagari Makkah, milanipun tiyang Makkah punika lajeng kasebut ummi (Majma’u-l-Bihâr); déné tegesipun sanès ummi punika wuta-sastra kateranganipun ingkang panjang bab tegesipun tembung punika, kula aturi mirsani 117, 950.

2503. Sahabat Abu Hurairah nerangaken “Aku kabèh padha lungguhan ana ngarsané Kanjeng Nabi nalika surat Jumu’ah katurunaké marang panjenengané; ing kono ana dhawuh kang muni: saliyané golongané kang durung sarawung karo dhèwèké. Aku nyuwun pirsa marang Kanjeng Nabi: “Sinten ta punika?” Panjenengané ora karsa maringi wangsulan, nganthi kaping telu anggonku nyuwun pirsa. Salman, bangsa Pérsi, iya mélu lungguh karo aku kabèh; Kanjeng Nabi banjur nyèlèhaké astané marang Salman sarwi ngandika: Nadyan silih iman iku ana ing lintang Tsuraya (Pleiades), wong-wong (utawi suwijining wong) saka antarané dhèwèké mesthi bakal anggayuh iku” (Bkh). Hadits punika anedahaken bilih ayat punika ngisarahi tiyang satunggal utawi titiyang sawatawis turunan Persi. Nanging para mufassirin sami nyuraos bilih ingkang dipun karsakaken punika bangsa sanèsipun bangsa Arab (Rz); mufassir sanèsipun nyuraos bilih ingkang dipun karsakaken punika sadaya tiyang Muslimin ing sasampuning jamanipun Kanjeng Nabi Suci (Rz, JB). Suraosipun ingkang umum saha anyrambahi dhawuh punika, kedah dipun anggep; suprandéné hadits ing Bkh wau anedahaken, bilih dhawuh punika ugi ngisarahi kalayan tartamtu dhateng satunggaling tiyang. Wonten hadits-hadits sanès malih ingkang anerangaken bilih, Masih badhé rawuh wonten ing antawisipun kaum Muslimin, ing kalanipun kaum Muslimin agogondhèlan angger-anggering agaminipun namung sacara ngawula ing tulis kémawon, tanpa ngèngeti ngesipun utawi ruhipun. Hadits-hadits ingkang nerangaken bab rawuhipun Masih wau kénging kanggé titikan bilih kathah èmperipun manawi ingkang dipun karsakaken ing hadits ingkang kasebutaken ing nginggil, punika inggih Masih wau utawi jamanipun Masih wau. Déné suraosipun: ing

Ut. para wong Makkah Ar. dhèwèké

Ar. ora (angruma-sani) kabu-buhan

Al-Jumu’ah Juz XXVIII 1486

kang padha anggorohaké marang timbalan-timbalaning Allah iku; lan Allah iku ora nuntun wong-wong kang atindak dudu.

6 Calathua: O, para kang padha Yahudi! manawa sira iku ngang-gep, yèn sira iku kakasihing Allah ngejabakaké manusa liyané, lah mara padha mangajapa pati, yèn sira iku para wong temen.2504

7 Lan ora bakal dhèwèké padha angajapa pati, salawasé, amarga saka panggawéning tangané kang uwis-uwis; lan Allah iku Anguda-nèni marang wong-wong kang atindak dudu.

8 Calathua: Sayekti, pati, kang padha sira oncati iku, iku temen bakal anekani sira, banjur sira bakal padha dibalèkaké marang Ingkang-Anguningani kang ora ka-ton lan kang-katon, banjur Panje-nengané anjalèntrèhaké marang sira apa kang wus padha sira lakoni.

RUKU’ 2

Salat Jumu’ah

9 O, para kang padha angèstu! samangsa pangundang marang salat ing dina Jumu’ah diuwuhaké, banjur padha gagancangana ma-rang éling maring Allah sarta aninggala dadagangan; iku luwih becik tumrapé sira, manawa sira iku padha weruh.2505

wekdal kalanipun ruhipun Islam ingkang sajati ical (kesingkur), satunggaling tiyang utawi titiyang sawatawis ingkang tampi papadhang saking Kanjeng Nabi, badhé dipun jumenengaken, ingkang ngampil ayahan rnencaraken papadhanging Islam ing jagad.

2504. Nyuwun pejah ingkang kapangandikakaken wonten ing ngriki punika, sami kaliyan ingkang kapangandikakaken ing 2: 94. Mirsanana 138.

2505. Sembahyang Jumu’ah punika wekdalipun ing wanci luhur (ing tengahing raina sasampunipun

Surat 62 Salat Jumu’ah 1487

10 Lah manawa salat iku wis rampung, banjur padha sumebara ing bumi sarta padha angupayaa nugrahaning Allah, tuwin diakèh élingira marang Allah, supaya sira padha begja.

11 Lan samangsa padha weruh dadagangan utawa kasenengan, dhèwèké padha buyar sarta aning-gal sira ngadeg. Calathua: Apa kang ana ing ngarsaning Allah iku luwih becik tinimbang kasenengan lan tinimbang dadagangan, lan Allah iku Becik-beciké Kang-andum rijeki.

sasampunipun surya lingsir mangilèn). Sembahyangipun namung kalih raka’at, dados boten sakawan raka’at kados manawi salat luhur, nanging sadèrèngipun katindakaken langkung rumiyin dipun wonteni khuthbah (sosorah). Dhawuhipun ayat punika saha ayat-ayat candhakipun, anedahaken bilih padamelan adat saben kénging dipun tindakaken déning tiyang Islam wonten ing dinten Jumuwah ing wanci sadèrèng lan sasampunipun sembahyang Jumu’ah. Dados, dinten Jumuwah punika boten kedah kadadosaken dinten kanggé ngaso, kados déné dinten Sabbat tumrap titiyang Yahudi lan titiyang Nasrani punika. Nanging tumut sasarengan sembahyang Jumu’ah punika wajib, boten kénging kalirwakaken. Sawanci-wanci adhan utawi panguwuh ngajak salat Jumu’ah kapireng, sok tiyang Muslimin wajib nilar padamelan punapa kémawon, sarta sanalika kedah lajeng gagancangan dhateng masjid. Kuciwa sanget, déné ing nagari kados déné nagari India, ingkang tiyangipun Muslimin pitungdasanan juta kathahipun, para pangageng ingkang kawogan dèrèng purun ngakeni wigatosipun tumrap titiyang Muslimin nindakaken pangibadah ingkang perluning-perlu punika, ngantos saweg énggal mangké kémawon; punika kémawon namung enggèn-enggènan. Saben bangsa sami gadhah dinten Sabbat, utawi dinten ingkang dipun mligèkaken saking dinten-dinten limrah ing salebetipun saminggu, tartamtu namung nganggé lalados ing Pangéran thok. Nanging menggah ing tumindakipun, sadinten keceput boten naté dipun pigunakaken kanggé sembahyang. Kosokwangsulipun, titiyang Muslimin ingkang dipun keparengaken nindakaken padamelanipun adat saben wonten ing dinten Jumuwah, punika malah langkung kathah wekdalipun ingkang dipun anggé sembahyang, katimbang kaliyan kathah-kathahipun tiyang ingkang nganggep dinten ingkang kaping pitu dados dinten Sabbat. Nyata, kajengipun dinten Sabbat punika murih tiyang kèndel ing sawatawis wekdal saking panyambut damelipun badan wadhag lan pandamelan ngoyak kelahiran, gentos nindakaken padamelan ruhani sarta marak wonten ing ngarsanipun Pangéran; nanging gelar yektinipun boten makaten tumindakipun. Kosokwangsulipun, Islam ngarsakaken sasambetan kalayan Pangéran punika kedah katindalaken saben dinten ing saminggu teterusan, sarta ambal kaping gangsal ing sadinten-dintenipun, tur ing wanci nedheng-nedhengipun kanggé nindakaken padamelan. Ingkang makaten punika ateges maringi kelonggaran sajati dhateng pandhèrèkipun kanggé anggugulang, ngecakaken sarta anggegesang anggotanipun ruhani, ingkang tumrap wonten ing tiyang sanès kèndel jenjem saéngga pejah. Pamérang-mérangipun sembahyang cara Islam, punika tikel tekuk langkung mathuk kanggé ngluhuraken ruhaninipun tiyang, tur saged suka tetedhan sajati dhateng jiwa, katimbang lan ingkang pinanggih wonten ing caraning manembah sanès-sanèsipun.

_____________

SURAT 63

AL-MUNÂFIQÛN

(Para tiyang lamis)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Para lamis. Ruku’ 2. Pitutur.

Katerangan gerban

Kados déné ingkang kacetha wonten ing namanipun, surat punika ing sagemblengipun mangandikakaken bab Para Titiyang Lamis tuwin nglepataken pakarti lalamisan. Ruku’ ingkang sapisan mangandikakaken bab tiyang munafék, janji-janjinipun lalawora tuwin anggènipun sami kepéngin ningali Islam nandhang camah tuwin asor; déné ruku’ ingkang kaping kalih mungkasi pangandika kalayan pitutur dhateng para Muslimin supados ingkang ikhlas (suci, resik) sarta boten kapikut ing katresnan dhateng bandha tuwin anak. Tiyang ingkang gogondhèlan dhateng satunggaling prakawis ingkang wigatos, manawi lalamisan, punika ambabayani sanget dhateng kamajenganipun prakawis wau; dados surat punika kaliyan surat ingkang sampun, wonten sasambetanipun.

Titimangsaning anggènipun katurunaken kénging katamtokaken ing jaman nalika para lamis sampun kasilahaken saking antawisipun para angèstu, ingkang kalampahanipun ingkang wiwitan nalika perang Uhud; dados kinten-kinten kémawon nalika taun Hijrah kaping tiga tumurunipun surat punika.

RUKU’ 1

Para lamis


1 Nalika para lamis anekani sira, padha calathu: Kula sami aneksèni, saèstu Panjenengan puni-ka temen Utusanipun Allah; sarta Allah angudanèni, sayekti sira iku temen Utusan-É, lan Allah anek-sèni, sayekti para lamis iku temen wong goroh.

Surat 63 Para lamis 1489

2 Padha angalap supatané mi-nangka tatamèng, dadi padha nyimpang saka dadalaning Allah; sayekti ala apa kang padha di-lakoni iku.

3 Mangkono iku amarga saka anggoné dhèwèké iku padha iman tumuli padha kafir; mulané kan-cing dipasang ing atiné, satemah awaké padha ora ngerti.2506

4 Lan manawa sira anyawang dhèwèké, angresepaké sira awaké, lan yèn calathu, sira kumudu-kudu ngrungu marang calathuné; dhè-wèké iku prasasat glondhong di-sandhangi; pangirané sarupaning petak tumuju ing marang awaké. Dhèwèké iku mungsuh, mulané diprayitna marang dhèwèké; muga Allah anyirnakaké dhèwèké! saka ngapa dhèwèké padha malé-ngos?2507

5 Lan manawa dhèwèké dica-lathoni: padha mrénéa, Utusaning Allah bakal nyuwunaké pangapura sira, padha anggèdhègaké sirahé, lan sira sawang dhèwèké padha maléngos sarta padha gumedhé.

6 Padha ingatasé dhèwèké, sira suwunaké pangapura utawa sira ora suwunaké pangapura marang awaké; sayekti Allah iku ora anun-tun marang wong kang murang yekti.

2506. Kula aturi mèngeti; kados pundi anggènipun nerangaken dhawuh punika bab “manah dipun cap” punika. Ingkang nyababaken pandamelipun manusa piyambak, déné dhumawahipun bab punika namung dados wohing pandamel wau, tur punika woh ingkang boten kénging boten mesthi thukul.

2507. Petak ing ngriki ateges pangrabasanipun mengsah, ingkang kalayan anjerit dumadakan nukup titiyangipun pancer (TA-LL). Saben wonten mengsah angrabasa, para lamis sami mintonaken pakartinipun jirih sarta gadhah panginten bilih kaum Muslimin mesthi remuk déning mengsah- mengsahipun.

Ut. cap, lak

Ut. panjerit

Para tiyang lamis Juz XXVIII 1490

7 Dhèwèké iku para kang padha angucap: Aja padha angetokaké bandha tumrap sapa-sapa kang anyartani Utusaning Allah nganti yèn wis padha buyar. Lan kagu-nganing Allah kasugihan ing langit-langit lan bumi iku, ananging, para lamis padha ora mangerti.

8 Dhèwèké padha calathu: Ma-nawa aku padha bali marang Madinah, yekti sing kuwasa bakal nundhung sing asor saka ing kono; lan kagunganing Allah panguwasa iku sarta darbèking Utusan-É tuwin darbèking para mukmin, ananging para lamis padha ora weruh.2508

RUKU’ 2

Pitutur

9 O, para kang padha angèstu! aja nganti bandhanira lan anak-anakira anglalèkaké sira saka éling maring Allah; lan sapa sing tumin-dak mangkono iku, ya iku wong kang padha kapitunan.

10 Lan padha amèwèhna rijeki paparing-Ingsun marang sira, ing sadurungé pati anekani salah sawi-jinira, kang satemah bakal munjuk: Pangéran kawula! punapaa Tuwan boten aparing sumené dhateng ka-wula sakedhap kémawon, supados kawula saged angedalaken sidhe-kah sarta dados golonganipun para titiyang tulus?

2508. Ngantos ing nalika jaman tumurunipun dhawuh punika, para munafék taksih gadhah panganggep awakipun piyambak punika dados golongan ingkang kiyat, santosa, margi sasarmbetan kaliyan mitranipun, titiyang kafir, sarta gadhah panganggep kaum Muslimin, golongan ingkang ringkih ingkang gampil dipun tundhung saking nagari Madinah. Nanging para lamis wau lajeng kadhawuhan, bilih piyambakipun piyambak ingkang badhé nandhang camah; sarta inggih kalampahan makaten saèstu, awit nalika para lamis katundhung saking masjid, namanipun tiyang munafék satunggal-satung-gal dipun sebut kalayan sora. Wasananipun anggènipun sami milawani tanpa guna. Mirsanana 1090.

Surat 63 Pitutur 1491

11 Lan samangsa wus tumeka semayaning mangsané, Allah ora bakal aparing sumené marang sawijining jiwa, lan Allah iku waspada marang apa kang sira lakoni.

____________

SURAT 64

AT-TAGÂBUN

(Kawedharing cacad)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Para titiyang kafir dipun pèpèngeti. Ruku’ 2. Pitutur tumrap para Muslimin.

Katerangan gerban

Surat ingkang sampun-sampun anggènipun mangandikakaken para angèstu lan para kafir kalayan apilah-pilah. Surat punika anggènipun mangandikakaken titiyang kalih golongan wau kagerba dados satunggal; ing ngriki para kafir dipun pèpèngeti bab badhé angsal-angsalaning pandamelipun, déné para angèstu dipun ptuturi supados terus anggènipun lalampah murugi kaluhuran ruhani, tanpa mawi salah wèwèng dhateng kaéndahanipun donya salebetipun anggayuh kasampurnan. Dhawuh ingkang tumuju dhateng para kafir lan para mukmin punika kamot wonten ing ayat ingkang kaping kalih. Mungguh sanget surat punika dipun irah-irahi Kawedharipun Cacad punika, jalaran boten namung para titiyang kafir kémawon ingkang ing satunggaling dinten badhé ngalami kawedhar cacadipun, nanging para mukmin inggih badhé ngalami kawedhar cacadipun, manawi piyambakipun punika sami cupet ing lampah tuwin manawi sami nglirwakaken piwulang-piwulang énggal ingkang kaundhangaken minangka kanggé tuntunanipun, tur ngèndelaken kémawon manahipun nyalèwèng saking anggènipun badhé anggayuh kasampurnan manut piwulanging agami tuwin kasampurnaning budipakerti, déning panarikipun kadonyan.

Ruku’ ingkang sapisan, sasampunipun marsitakaken bilih Allah punika Dhat Ingkang-Nitahaken manusa, inggih ingkang mukmin, inggih ingkang kafir, sarta sasampunipun marsitakaken agunging mahawikanipun Allah, lajeng maringi pèpènget dhateng para kafir bab nasibipun ingkang badhé dipun sandhang tuwin temahan ingkang badhé gumelar ing dintening himpunan; ingkang dipun karsakaken mecakaken kalayan terang gamblang bab badhé tempukipun ingkang sapisan para angèstu lan para kafir wonten payudan ing Badr, tuwin ing dinten kiyamat. Ruku’ ingkang kaping kalih paring pitutur dhateng para Muslimin supados sami ambangun turut dhateng Kanjeng Rasul, sarta sampun ngantos sami kesasar dhateng margi ingkang boten leres déning panarikipun bandha tuwin kulawarga.

Pamanggih boten saged golong, punapa surat punika Makkiyah punapa Madaniyah; nanging ingkang kathah mastani Madaniyah. Pasaksèn saking isinipun nandhakaken manawi surat punika wahyu Madaniyah jaman wiwitan; jaman wiwitan sanget, ngantos perang Badr punika wonten ing ngriku taksih dipun wecakaken; lalamisan ingkang ing pawingkingipun tuwuh, kasasmitakaken wonten ing dalem pitutur ingkang wigatos memèngeti sampun ngantos kesasar déning katarik tresna ing bandha tuwin kulawarga. Lah inggih margi tumurun ing Madinah jaman wiwitan wau, ingkang murugaken sawenèh wonten ingkang mastani surat punika wahyu Makkiyah. Nanging manawi dipun timbang pamanggih ingkang mastani wahyu Madaniyah, punika ingkang langkung prayogi.

____________

Surat 64 Para kafir dipun pèpèngeti 1493

RUKU’ 1

Para kafir dipun pèpèngeti

1-4. Allah anitahaken para mukmin lan para kafir sarta Panjenenganipun angudanèni pandamelipun. 5-7. Para kafir dipun èngetaken dhateng pandumipun para ingkang milawani para utusan. 8-10. Piyambakipun sami dipun pèpèngeti dintening kaimpun, badhé winedharing cacadipun.


1 Sabarang kang ana ing langit-langit lan sabarang kang ana ing bumi padha anebut mahasuci maring Allah; kagungan-É karaton iku sarta kagungan-É (sakèhing) pangalembana iku, lan Panjene-ngané iku marang samubarang kawasa.

2 Panjenengané iku Kang ani-tahaké sira, ananging sawenèhira padha kafir lan sawenèhira padha mukmin; lan Allah iku amirsani marang sabarang panggawénira.

3 Panjenengané anitahaké la-ngit-langit lan bumi kalawan kasu-nyatan sarta aparing rupa marang sira tuwin ambecikaké rupanira, lan marang Panjenengané panto-ging paran iku.

4 Panjenengané angudanèni sa-barang kang ana ing langit-langit lan bumi sarta angudanèni apa kang sira singidaké lan apa kang sira wedhar; lan Allah iku Udani marang sabarang sajroning ati.

5 Apa ora wus tumeka marang sira caritané para kang biyén padha kafir banjur angrasakaké alaning temahané prakarané, sarta bagéané siksa kang nglarani?

Ar. dhadha

Kawedharing cacad Juz XXVIII 1494

6 Iku amarga para utusan wus anekani dhèwèké kalawan tandha-tandha yekti, ananging dhèwèké padha calathu: Apa wong (baé) arep awèh pituduh marang aku? Banjur padha kafir lan maléngos, lan Allah iku ora butuh (apa-apa) sarta Allah iku Sugih, Pinuji.

7 Para kang padha kafir ngira, yèn ora bakal padha ditangèkaké, Calathua: O, dhemi Pangéranku! temen sira bakal padha ditangèk-aké, banjur temen sira bakal padha dijalèntrèhi apa kang wus padha sira lakoni; lan iku ingatasé Allah gampang.

8 Mulané padha angèstua ing Allah sarta Utusan-É tuwin papa-dhang kang Ingsun dhawuhaké; lan Allah iku marang samubarang kang sira lakoni Waspada.

9 Ing dinané Panjenengané angimpun sira marang dina pa-ngimpunan, yaiku dina kawedha-ring cacad;2509 lan sapa sing angès-tu ing Allah sarta alaku becik, Panjenengané bakal ambirat alané saka awaké sarta anglebokaké dhè-wèké ing patamanan kang ing jeroné kali-kaliné padha mili, manggon ing kono salawasé; iku pakolèh kang gedhé.2510

2509. Ing pangandika ngriki dinten kiyamat punika kasebut dintening kawedharipun cacad, awit ing dinten wau cacadipun manusa ingkang sumingid-sumingid badhé gumelar ngeblak kalayan sampurna. Nanging tumrap para titiyang kafir wonten ing gesang sapunika punika, ugi dipun blakaken cacad-cacadipun, inggih punika nalika ing dintening kaimpun (ing Badr) para titiyang wau sami cingak déné ringkih timen kakiyatanipun, ngantos lalawanan kaliyan kaum Muslimin ingkang cacah jiwanipun namung dhawah sapratiganipun kémawon, boten saged menang. Dados kawedharing cacad-cacadipun para kafir wau sampun kawiwitan duk kalanipun wonten ing gesang sapunika punika.

2510. Kapèngetana bilih tiyang ingkang nindakaken katulusan mesthi badhé dipun birat awonipun, jalaran gesangipun sampun éwah. Sampun boten wonten semang-semangipun malih, samangsa gesangipun tiyang punika sampun kabangun kanthi sampurna, awon ingkang saged ugi sampun katindakaken ing wekdal ingkang sampun-sampun, mesthi tumunten lajeng kasirnakaken temahanipun.

Ar. utusané

Ar. ngisoré

Surat 64 Pitutur tumrap para mukmin 1495

10 Déné kang padha kafir sarta anggorohaké timbalan-timbalan Ingsun, iku kang manggon ing geni, ing kono pamanggoné, sarta ala pangungsèn iki.

RUKU’ 2

Pitutur tumrap para mukmin

11-13. Para mukmin kedah ambangun turut dhateng Utusan. 14-18 Panarik ing kadonyan kedah dipun tampik.

11 Ora ana kasangsaran tumiba kajaba kalawan idining Allah, lan sapa sing angèstu ing Allah, Panjenenganéa anuntun atiné; lan Allah iku marang samubarang Ngudanèni.

12 Lan padha ambangun turuta ing Allah sarta ambangun turuta ing Utusan, ananging manawa sira padha maléngos, lah sasanggané Utusan-Ingsun iku mung anekak-aké (ayahan) kang terang.

13 Allah iku, ora ana sesem-bahan kajaba Panjenengané; lan, mulané marang Allah kuduné kumandelé para mukmin.

14 É, para kang padha angèstu! sayekti sawenèhing bojo-bojonira lan anak-anakira iku mungsuh tumrapé sira,2511 mulané padha prayitnanana; lan manawa sira mu-wung sarta momot tuwin angapura, lah sayekti Allah iku Aparamarta, Mahaasih.

2511. Jalaran asring kémawon kalampahan tiyang atindak dédé dhateng sanès karana sémah utawi anak-anakipun. Dados ing dalem sawenèh prakawis sémah utawi anak punika dados mengsahipun tiyang. Kula aturi mèngeti tembung min ingkang wonten ing ngriku punika; punika anedahaken bilih anak lan sémah punika boten mesthi murugaken tiyang tumindak awon, wangsul namung tarkadhang kémawon tiyang tumiyung dhateng awon margi anak lan sémah wau. Ayat sambetipun mangandi-

Kawedharing cacad Juz XXVIII 1496

15 Bandhanira lan anak-anakira iku mung coba, lan Allah iku, ing ngarsané ana ganjaran gedhé.

16 Mulané dituhu-tuhu ing (ka-wajibanmu maring) Allah ing sabisa-bisanira sarta padha angru-ngokna lan ambangun turuta tuwin angetokna (bandha), iku luwih be-cik tumrap jiwanira; lan sapa sing kareksa saka kumeding jiwané, iku wong sing padha begja.

17 Manawa sira amisungsung ing Allah pisungsung kang becik,aiku Panjenengané bakal anikeli aparing marang sira sarta angapura marang sira; lan Allah iku Kang tikel-matikel-paparingé wawales, Ingkang-Aris.

18 Ingkang-angudanèni kang ora katon lan kang katon, Ingkang Kinawasa, Ingkang Wicaksana.

kakaken bandha lan anak punika dados fitnah, utawi cobi, awit inggih lumantar anak lan bandha punika cahyaning katulusan gumelar ngégla utawi ringkihing sèkèngipun manusa cetha awéla-wéla lir péndah raina.

____________

a. 821

SURAT 65

ATH-THALÂQ

(Pegat)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Angger-anggering pegat. Ruku’ 2. Makkah dipun pèpèngeti.

Katerangan gerban

Surat punika marsitakaken sawenèh pranatan bab pegat wonten ing ruku’-ipun ingkang sapisan, awit saking punika surat punika dipun namakaken Pegat. Ruku’ ingkang kaping kalih paring pèpènget dhateng para titiyang Makkah sarta nerangaken bilih Kanjeng Nabi punika ambekta papadhang dhateng para titiyang wau. Angger-angger bab pegat punika sampun kadhawuhaken dhateng para Muslimin wonten ing surat ingkang kaping kalih; nanging kalèntuning panindak tumrap pranatan bab pegat wau, murugaken perlu dipun wewahi pitedah malih (mirsanana 2512). Pitedah punika kaparingaken minangka kanggé memèngeti para Muslimin sampun ngantos pranatan ingkang kapasang déning Islam punika katindakaken ingkang kalayan boten saleres-leresipun, sarta bab prakawis punika laras kaliyan prakawis ingkang sampun kapangandikakaken wonten ing surat ingkang sampun.

Déné titimangsanipun nalika katurunaken, kénging kakinten-kintanaken watawis nalika taun Hijrah nem, inggih punika nalika lalampahan ingkang kasebut wonten ing ayat ingkang wiwitan piyambak punika kelampahan.

RUKU’ 1

Angger-anggering pegat


1 O, Nabi! samangsa sira amegat wong-wong wadon, lah iku pegaten ing ‘iddahé,2512 sarta étu-ngen wilanganing dinané ‘iddah iku, lan di tuhu-tuhu ing (wajibira maring) Allah, Pangéranira. Dhè-wèké aja sira tundhung saka

2512. Ngidah utawi wekdal ingkang tinamtu, punika miturut 2: 228 ingkang limrah tigang sucènan. Nanging tumrap tiyang èstri ingkang saweg ngandhut, utawi tumrap ing sawatawis bab, ngidahipun katamtokaken wonten ing ayat 4 ing surat punika. Kedah dipun pèngeti, ing sagemblengipun surat punika, saben nyebutaken prakawis-prakawis ingkang magepokan kaliyan prakawis pegat, mesthi kasambetan ing dhawuh ingkang mungel: lan dituhu-tuhu ing wajibira maring Allah. Punika kénging

Ut. mang-sané wus tinamtu

Pegat Juz XXVIII 1498

padunungané sarta dhèwèké aja awèh lunga, kajaba manawa dhè-wèké alaku sèdhèng kang tétéla; lan iki aweraning Allah; lan sapa sing mlangkah aweraning Allah, lah temen anganiaya jiwané dhé-wé. Sira ora weruh, ambokmanawa sawisé iku Allah andadèkaké ba-lèn.2513

2 Mulané, samangsa dhèwèké wus tumeka wawangening mangsa kang wus tinamtu, banjur wengku-nen kalawan becik sarta anganggoa saksi loro kang adil saka antara-nira, sarta anjejegna pasaksi ma-ring Allah. Mangkono iku kanggo mituturi sapa-sapa sing angèstu marang Allah lan dina akhir; lan sapa sing tuhu-tuhu ing (wajibé maring) Allah, Panjenengané bakal adamel dalan pangluwaran tumrap marang dhèwèké.

3 Lan bakal amaringi rijeki saka ngendi-endi kang dhèwèké ora ngirak-ngiraké, lan sapa sing kumandel maring Allah, Panjene-ngané iku wis cukup tumrap dhè-wèké; sayekti Allah iku kalakon karsa-Né; temen Allah wus anetep-aké taker tumrap samubarang.

4 Wondéné wong-wong wa-donira kang wus ilang pangarep-arepé anggarap sari, manawa sira semang-semang, lah ‘iddahé telung

kanggé titikan bilih karsanipun Quran suci tiyang kedah ngatos-atos sanget ing dalem bab prakawis pegat. Kasebut ing hadits pangandikanipun Kanjeng Nabi, pegat punika barang halal (kaidèn) ingkang sanget anggènipun boten dipun renani déning Allah. Tanpa usada pegat, sasambetan sesémahan ingkang saras, boten saged wonten ing dalem babrayan. Nanging tangsuling sesémahan punika kalang-kung déning suci, milanipun tiyang kedah boten grusa-grusu anggagampil ngecakaken usada punika.

Dipun riwayataken bilih pranatan ingkang kasebut ing surat punika perlu kanggé ngleresaken prakawis seling-serepipun Bagéndha Ibnu ‘Umar ing babagan bab pranatan pegat (Bkh).

2513. Amr utawi sawijining lalakon ing ngriki tegesipun ruju’ utawi balèn (JB). Kapèngetana, nadyan tiyang ingkang katuju ing dhawuh wonten ing ngriki punika tiyang satunggal, nanging punika boten tumuju dhateng Kanjeng Nabi, wangsul tumuju dhateng tiyang jaler ingkang megat sémahipun.

Ar. sawiji-ning lalakon

Surat 65 Angger-anggering pegat 1499

sasi, mangkono uga (tumrap) kang ora tau anggarap sari; déné (tu-mrapé) wong wadon kang ngan-dheg wawangening mangsané ya-iku yèn wis nglahiraké kandhutané; lan sapa sing tuhu-tuhu ing (wajibé maring) Allah, Panjenengané bakal anggampangaké lalakoné dhèwèké.

5 Iki dhawuhing Allah kang Di-dhawuhaké marang sira; lan sapa sing tuhu-tuhu ing (wajibé maring) Allah, Panjenengané bakal ambirat alané saka awaké sarta bakal apa-ring ganjaran gedhé marang dhè-wèké.

6 Dhèwèké dunungna ing endi padununganira, murwat karo kasu-gihanira, lan aja sira gawé pituna, mundhak sira angrupekaké marang dhèwèké; lan manawa dhèwèké pinuju ngandheg, nafakahana nganti salahiring kandhutané; lah manawa dhèwèké anusoni anakira,wènèhana pituwasé, lan padha tutur-tinuturana ing antaranira ang-lakoni kabecikan; lan manawa sira padha ora sarujuk, cikbèn (wong wadon) liya kang bakal nusoni anaké.

7 Wong sing kadunungan ka-ombèran supaya ambalanjakna sakakaombèrané, lan sapa sing rizekiné rupek iya ambalanjakna apa papa-ringing Allah marang awaké; Allah ora angemoti sasanggan marang sawijining jiwa, kajaba sapira ba-rang paparing-É marang dhèwèké; Allah bakal adamel gampang sawisé angèl.2514

2514. Kula aturi mèngeti pitedah bab garapipun dhateng tiyang èstri ingkang kasebut wonten ing ayat punika saha ing ayat ingkang sampun. Tiyang èstri wau kedah dipun panggènaken wonten ing

Ut. durung

Ar. tumrap sira

Ar. tumrap dhèwèké

Pegat Juz XXVIII 1500

RUKU’ 2

Makkah dipun pèngeti

8-10. Wuwulang saking nagari-nagari ingkang dipun lebur. 11, 12. Kanjeng Nabi ambekta para mukmin saking pepeteng dhateng papadhang.

8 Wus pira baé kutha kang am-baléla marang paréntahing Pangé-rané sarta Utusan-É! mulané, iku Ingsun timbang (kalawan) panim-bang kang keras sarta Ingsun siksa (kalawan) siksa kang abot.2515

9 Mulané, iku ngrasakaké ala-ning temahané lalakoné, sarta te-mahaning lalakoné iku karusakan.

10 Allah wus anyepakaké siksa kang abot tumrap dhèwèké, mula-né di padha tuhu-tuhu ing (wajibira maring) Allah, o, wong kang duwé akal, kang padha angèstu! sayekti Allah anurunaké pépéling marang sira.

11 Utusan kang macakaké ma-rang sira timbalan-timbalaning Allah kang terang, supaya dhè-wèké angetokaké para kang padha angèstu sarta anglakoni panggawé becik saka ing pepeteng marang papadhang. Sapa sing angèstu ing Allah lan anglakoni kabecikan, iku bakal dilebokaké ing patamanan kang ing jeroné kali-kaliné padha mili, padha manggon ing kono salawasé; sayekti Allah aparing rijeki becik marang dhèwèké.

panggènan ingkang dipun enggèni piyambak déning ingkang jaler, boten kénging dipun damel nandhang pituna, sarta manawi ingkang jaler sugih, piyambakipun kedah ingkang pradah anggènipun ngragadi ingkang èstri. Pitedah punika sadaya paring kalenggahan dhateng èstri sami kaliyan ingkang jaler.

2515. Kapèngetana, pitedah dhateng para angèstu sinartan pèpènget dhateng para mengsah.

Ar. ngisoré

Surat 65 Makkah dipun pèngeti 1501

12 Allah iku kang wus anitahaké langit pitu sarta bumi sapadhané iku;2516 katetepan iku bakal tansah tumurun ing antarané iku, supaya sira padha weruha, yèn Allah iku marang samubarang Kawasa lan yèn Allah iku temen ngélmu(-Né) anglimputi samubarang.

2516. Pratélan ing ngriki bilih wonten “langit pitu sarta bumi sapadhané iku,” punika saged anggamblangaken punapa tegesipun langit-langit punika samangsa mawi kasebutaken cacah pitu. Ing panggènan sanès langit pitu punika kasebut dalan pitu; dados manawi makaten bumi pitu punika saged ateges planit pitu ingkang ageng-ageng, ingkang kagolong ing wewengkonipun surya kita - solarsystem -(bumi kita piyambak, ingkang angka wolu), déné garis kalanganipun (falak- utawi orbit-ipun) kasebut langit pitu utawi margi pitu. Nanging inggih dipun èngetana bilih asring kémawon langit-langit kasebutaken tanpa mawi kasebutaken cacahipun, sarta mengku teges titah bangsaning lintang ing sagemblengipun. Prakawis sanès malih ingkang ugi pantes pinèngetan, inggih punika sesebutan langit pitu punika boten teka ateges mastani bilih boten wonten tunggalipun malih, punika boten. Maksudipun tembung pitu tuwin rembag bab prakawis punika ing salajengipun, katerangaken wonten ing 46.

Katetepan tansah badhé tumurun ing antawisipun sadaya wau, punika dipun werdèni déning Mjd mengku teges: ing ngriku inggih wonten pejah lan gesang (Rz), dados Quran nayogyani pamanggih ingkang mastani bilih ing planit-planit sanès ugi wonten titah ingkang asifat gesang.

_____________

SURAT 66

AT-TAHRÎM

(Awisan)



Pathinipun:

Ruku’ 1. Tembayatanipun Kanjeng Nabi wonten ing dalem. Ruku’ 2. Kamajengan badhé kagayuh déning para mukmin.

Katerangan gerban

Surat punika kawastanan surat At-Tahrim utawi Awisan. Déné nama makaten punika kapirid saking pratélan ingkang kasebut wonten ing ayat ingkang wiwitan piyambak, ingkang nerangaken Kanjeng Nabi (tuwin para ingkang sami andhèrèk panjenenganipun) sampun ngantos ngawisi dhateng awakipun piyambak barang ingkang pancènipun kaidèn déning Allah. Dhawuh pratélan wau déning para pengarang Nasrani dipun anggé dhadhasar nyerang dhateng bubudènipun Kanjeng Nabi. Tuwan Sale, ingkang kapeksa mastani cariyos ingkang kaandharaken wonten ing jarwanipun Dr. Prideaux: “Pangawon-awon ingkang anèh,” piyambakipun piyambak meksa boten saged suwala saking panggodha tumut ngandharaken dodongèngan, ingkang ngawon-awon bubudènipun satunggaling tiyang ingkang agaminipun dipun ajrihi margi dados mengsahing agami Nasrani ingkang ageng piyambak. Kajawi titimbangan sanès-sanèsipun, saweg urut-urutaning surat kémawon, manawi dipun tingali saèstu sampun cekap kanggé ambuktèkaken bilih dodongèngan ingkang dipun anggé dhadhasaring panyerang dhateng Kanjeng Nabi wau, nadyan mawi bukti punapa kémawon, punika sanès ingkang dipun kersakaken wonten ing ayating Quran Suci punika. Boten nama ngayawara manawi kaaturaken bilih dodongènganipun para juru-kritik Nasrani wau, sanajan inggih dipun sebutaken déning sawenèh mufassir, punika boten angsal pasaksèn saking kitab hadits ingkang kénging pinitados kados déné Bukhari lan Muslim punika. Kosokwangsulipun, lalampahan ingkang dipun riwayataken déning Imam Bukhari, punika malah suka pasaksèn papancasan ingkang terang, bilih dodongènganipun para pengarang Nasrani wau dora. Awit nalika nyebutaken ayat punika Imam Bukhari nyebutaken lalampahan warni kalih, ingkang wigatos piyambak lan ingkang misuwur piyambak inggih punika cariyos anggènipun pipisahan Kanjeng Nabi kaliyan para garwanipun ing sawatawis wekdal (sawulan); lah inggih punika “ngawisi barang ingkang dipun idini déning Allah” punika. Sarta, rèhning surat ingkang sampun marsitakaken bab pegat, nama sampun mathis sanget manawi lajeng kasambetan ing surat ingkang mawi anyebutaken pisah ing sawatawis wekdal wau. Cariyos pipisahan kaliyan para garwa ing sawatawis wekdal punika, lalampahan ingkang misuwur wonten ing babad sugengipun Kanjeng Nabi, sarta, rèhning cariyos punika saged anerangaken kalayan terang pratélan ingkang kasebut wonten ing Quran, nama sampun saleresipun manawi ayat wau kasuraos magepokan kaliyan lalampahan punika.

Dados ruku’-ipun ingkang sapisan surat punika mangandikakaken bab sasrawunganipun Kanjeng Nabi kaliyan para garwa, déné ruku’ ingkang kaping kalih mangandikakaken kamajengan ingkang badhé dipun alami déning para pandhèrèkipun ingkang setya. Manawi ruku’ kakalih punika namung kawaos sagrambyangan, saged ugi sasambetanipun boten katingal melok, mila kados wonten perlunipun katerangaken sawatawis. Tembung zauj, ingkang tegesipun rabi, utawi laki, punika ugi ateges mitra utawi kanca (A-LL); sasambetan ruhani antawisipun Kanjeng Nabi kaliyan para pandhèrèkipun ingkang setya punika asring kasanépakaken sacara ngibarat kaliyan sasambetanipun laki

Surat 66 Tembayatanipun Kanjeng Nabi 1503

RUKU’ 1

Tembayatanipun Kanjeng Nabi wonten ing dalem

1, 2. Pipisahan sawatawis mangsa. 3, 4. Tuladha tembayatan utami salebeting griya. 5. Para garwanipun Kanjeng Nabi. 6, 7. Paréntah umum.

Kalawan asmaning Allah Ingkang-Mahamurah, Ingkang-Mahaasih.

1 O, Nabi! yagéné sira angla-rangi (tumrap awakira dhéwé) ba-rang kang wus dikenakaké déning Allah tumrap marang sira; sira angupaya pirena para garwanira; lan Allah iku Aparamarta, Maha-asih.2517

lan rabinipun. Perlu dipun pèngeti ugi bilih wonten ing ayat-ayatipun ingkang pungkasan ruku’ ingkang kaping kalih wau, para kafir lan para mukmin kasanépakaken kaliyan titiyang èstri, inggih punika garwanipun Kanjeng Nabi Nuh lan garwanipun Kanjeng Nabi Luth tumrap para kafir, garwanipun raja Fir’aun lan Siti Maryam ingkang ibu Kanjeng Nabi ‘Isa tumrap para mukmin.

Titimangsaning tumurunipun surat punika kénging winastan nalika watawis taun Hijrah 7, inggih punika kinten-kinten titimangsaning kelampahanipun pipisahan wau.

________________

2517. Kados déné ingkang sampun katerangaken ing ngajeng, ayat punika asring dipun anggé gagaran nyerang dhateng sugengipun Kanjeng Nabi ingkang sampun dipun akeni suci mulus punika. Kacariyosaken bilih ayat punika nyebutaken sasambetan sesémahanipun Kanjeng Nabi kaliyan Mariyah, tiyang èstri bangsa Mesir. Cariyosan, nalika sasambetan kaliyan Mariyah wau konangan déning garwanipun Kanjeng Nabi ingkang asma Hafshah, Kanjeng Nabi lajeng supaos bilih boten pisan-pisan badhé canthuk-lawung malih kaliyan Mariyah wau. Lah, cariyos punika lajeng winastan prakawis “andurusi pépénginan ingkang boten resik.”

Sapinten aosipun cacriyosan punika saged katitik saking wutah gumelaring kanyataan, bilih Siti Mariyah punika sasambetanipun kaliyan Kanjeng Nabi, sami kémawon lenggahipun kaliyan para garwanipun Kanjeng Nabi sanès-sanèsipun, malah Siti Mariyah punika puputra kakung satunggal kaliyan Kanjeng Nabi Suci, inggih punika Ibrahim, ingkang séda nalika taksih timur. Manawi makaten, punapa sababipun sasambetan laki-rabi antawisipun Kanjeng Nabi kaliyan Siti Mariyah ndadak dipun sujanakaken? Lan punapa sababipun déné sasambetan suci, sasambetan laki-rabi, teka winastan andurusi “pépénginan ingkang boten resik?” Rak sampun genah ta laki-rabi punika perluning-perlu, dalasan kanggé mujudaken gesanging manusa punika? Punapa punika sanès salah satunggaling bukti ingkang kathah panunggilanipun, ingkang ambuktèkaken rupaking dhadhanipun golongan Nasrani, saha remenipun golongan Nasrani milawani Islam, tur kalayan sacara sawenang-wenang lan boten mawi ngèngèh-ngèngèh punika? Siti Mariyah punika sanès tiyang èstri bangsa Arab, awit saking punika saged ugi pinanggihipun wonten ing babrayan lenggahipun boten sami kaliyan garwanipun Kanjeng Nabi sanès-sanèsipun. Nanging sasambetanipun Siti Mariyah kaliyan Kanjeng Nabi, punika boten teka asifat peteng. Kajawi punika Siti Mariyah sebagai ibuning putra kakung (ar. Ummi walad), pangkatipun sami kaliyan para garwanipun Kanjeng Nabi, awit miturut gelar yekti, Kanjeng Nabi Suci punika boten naté ngingah réncang tumbasan. Kawontenanipun Siti Shafiyah kénging dipun anggé tuladha bab prakawis punika. Siti Shafiyah punika tawanan perang, dados dipun rengkuha kadi déné réncang tumbasan kéngang-kénging kémawon; suprandéné wiwit wiwitan mila panjenenganipun punika dados garwa (garwanipun Kanjeng Nabi), panjenenganipun boten naté karengkuh kalayan

Awisan Juz XXVIII 1504

pangrengkuh ingkang miyambaki, ingkang béda kaliyan para garwa sanèsipun. Makaten ugi inggih boten wonten titik-titikanipun bilih Siti Mariyah naté karengkuh boten kados déné ibuning putra kakung. Dados awit saking punika, cacriyosan ingkang nyariyosaken bilih margi kauningan déning Siti Hafshah anggènipun akaron sih kaliyan Siti Mariyah, Kanjeng Nabi sakalangkung kuwur panggalihipun ngantos lajeng apratignya bilih boten badhé canthuk-lawung malih kaliyan Siti Mariyah, punika cacriyosan damel-damelan blaka. Wutah gumelaring kawontenan ingkang nyata saged anggo-rohaken pangawon-awon wau, lan saged adamel cetha awéla-wéla bilih cacriyosan wau bangsaning cacriyosan-cacriyosan damelanipun para pangarang Nasrani ingkang sumedya ngawon-awon Islam.

Wondéné kateranganipun para mufassirin makaten: Kanjeng Nabi ngrawuhi Siti Mariyah, mangka kaleres giliranipun rawuh wonten ing dalemipun Siti Hafshah. Suprandéné dalasan para mufassir kados déné IJ pisan inggih wonten ingkang anggadhahi pamanggih, bilih ingkang dipun karsakaken dhawuh punika anggènipun Kanjeng Nabi Suci nyirik kempal kaliyan garwa salebetipun sawulan, utawi anggènipun Kanjeng Nabi ngawisi sariranipun piyambak dhahar maben karana mituruti karsanipun salah satunggaling garwanipun. Sawenèh mufassir ugi wonten ingkang anggadhahi pamanggih bilih ingkang dipun karsakaken ing dhawuh punika salah satunggalipun lalampahan ingkang mentas kasebutaken wau. Tuwan Sale saged nyatakaken bab punika wonten ing Bd, manawi piyambakipun boten gadhah kitab tafsir sanèsipun. Pancèn anèh temenan caranipun nyukarta golongan Nasrani. Salah satunggalipun juru-kritik Nasrani wau mastani lalampahan ingkang mentas kasebutaken wau “cariyos ingkang lucu”: tuwan Noeldeke mastani, ambokmanawi kémawon cariyos wau damel-damelanipun Siti ‘Aisyah, déné sababipun kasebutaken, margi Siti ‘Aisyah punika ingkang enggel piyambak kasangkut ing prakawis pradondi punika. Anèhipun, sabab ingkang dipun sebutaken déning tuwan Noeldeke wau, kosokwangsul kaliyan cariyos ingkang kaanggep leres déning tuwan Noeldeke piyambak. Manawi cariyos ingkang dipun pilih déning tuwan Sale, tuwan Muir tuwin sanès-sanèsipun punika kaanggep leres, ingkang baku piyambak kasangkut ing prakawis pradondi wau Siti Hafshah. Lan malih, manawi cariyos wau nyata saèstu, kula sami boten saged mastani punapa lepatipun Siti Hafshah lan Siti ‘Aisyah salah satunggal; mangka manawi miturut cariyos bab dhahar maben wau, Siti Hafshah lan Siti ‘Aisyah ingkang lepat. Punapa perlunipun Siti ‘Aisyah damel-damel cariyos ingkang malah nglepataken sariranipun piyambak (sanajan ta namung sawatawis)? Mangka manawi miturut cariyosipun para tukang kritik Nasrani Siti ‘Aisyah boten lepat. Boten wonten sabab-sabab ingkang mikantuki sariranipun Siti ‘Aisyah, manawi kapara nyata panjenenganipun damel-damel cacriyosan wau. Malah manawi cariyos bab dhahar maben wau boten nyata, panjenenganipun mesthi nulak cariyos wau. Déné Siti ‘Aisyah ngriwayataken hadits ingkang nglepataken sariranipun piyambak, punika malah amratandani bilih hadits-hadits ingkang nyariyosaken bab Kanjeng Nabi punika nyata kénging pinitados sanget; jalaran punika anedahaken bilih para sahabat sami ngatos-atos, satiti tuwin lugu manawi ngriwayataken pangandika tuwin lalampahan-lalampahanipun Kanjeng Nabi Suci. Wondéné lalampahan wau dipun andharaken déning Siti ‘Aisyah makaten: “Kanjeng Nabi saw. sok dhahar madu ana ing omahé Zainab; Hafshah lan aku sarujuk arep padha matur marang Kanjeng Nabi yèn panjenengané anggondha kaya déné mentas dhahar Magâfir.” Nalika sampun kelampahan sami munjuk saèstu, Kanjeng Nabi kepareng ngagem unjukipun garwa kakalih wau, sarta aprajanji kalayan tuhu-tuhu bilih panjenenganipun boten badhé dhahar maben malih. Lah cacriyosan punika boten teka damel- damelan; jalaran ingkang ngriwayataken Siti ‘Aisyah, kathik isinipun mawi nyebutaken bukti sawatawis ingkang lèrègipun lumawan Siti ‘Aisyah, mangka lalampahan ingkang dipun anggep nyata déning raos panggethingipun golongan Nasrani, sakedhik kémawon boten wonten ingkang ngawon- awon Siti ‘Aisyah.

Wondéné pamanggih kula, ingkang dipun karsakaken ing dhawuh punika bab prakawis Kanjeng Nabi apratignya pipisahan kaliyan garwa ing sawatawis wekdal. Wawaton ingkang sakalangkung kiyat, kadosta Bagéndha ‘Umar, nerangaken bilih ingkang dipun karsakaken wonten ing ayat-ayat punika inggih prakawis pipisahan ing sawatawis wekdal wau. Imam Bukhari ngriwayataken hadits-ipun I’Ab ing ngandhap punika wonten ing panggènan nalika panjenenganipun nafsiri surat punika. Miturut hadits punika I’Ab sampun dangu anggènipun semang-semang sinten èstri kakalih ingkang kapangandikak-aken wonten ing surat punika. Ing satunggaling dinten sareng panjenenganipun piyambakan kaliyan Bagéndha ‘Umar lajeng pitaken dhateng Bagéndha ‘Umar bab prakawis punika. I’Ab nerangaken, nalika panjenenganipun dèrèng rampung anggènipun ngandika, Bagéndha ‘Umar lajeng kémawon ngandika bilih tiyang èstri wau Siti ‘Aisyah tuwin Siti Hafshah, salajengipun Bagéndha ‘Umar lajeng ngandharaken cariyosipun ingkang panjang. Bagéndha ‘Umar suka andharan dhateng Bagéndha I’Ab,

Surat 66 Tembayatanipun Kanjeng Nabi 1505

2 Sayekti Allah wus anetepaké luwaring pratiknyanira; lan Allah iku Pangayomanira, sarta Panjene-ngané iku Ingkang-Angudanèni, Ingkang-Wicaksana.2518

3 Lan nalika nabi kalawan sisi-dheman awèh warta marang sawe-nèhing garwané – ananging bareng iki amartakaké iku (marang liyané)

bilih ing nalika jaman jahiliyah boten wonten tata-cara nyukani wewenang dhateng tiyang èstri, ngantos dumugi wekdal nalika Gusti Allah nurunaken dhawuh bab prakawis titiyang èstri wau, kados déné ingkang kawahyokaken wonten ing Quran Suci punika. Bagéndha ‘Umar ngandika: “ing satunggaling dinten sémah kula nyariyosi kula, kula kedah makaten-makaten tumrap ing babagan prakawis ingkang makaten-makaten.” Bagéndha ‘Umar lajeng mangsuli kalayan cekak: “kuwi dudu urusanmu.” Ingkang garwa ngandika “kapriyé ta! anakmu wédhok dhéwé (Siti Hafshah) wani mangsuli sakecap padha sakecap marang Kanjeng Nabi, nganti panjenengané ora rena; kowé ora seneng yèn aku ngandhani kowé ing sawijining prakara.” Sanalika Bagéndha ‘Umar lajeng murugi Siti Hafshah, sarta mituturi Siti Hafshah sampun sok mabeni Kanjeng Nabi. “Ing bab prakara iki kowé aja tiru-tiru ‘Aisyah,” makaten pituturipun Bagéndha ‘Umar dhateng ingkang putra. Bagéndha ‘Umar lajeng tindak dhateng panggènanipun Siti Ummi Salmah. Kalayan cekak Siti Ummi Salmah mangsuli dhateng Bagéndha ‘Umar, bilih sanès urusanipun Bagéndha ‘Umar nyampuri rembag prakawis- prakawis ing antawisipun Kanjeng Nabi kaliyan para garwanipun. Boten let dangu kaliyan punika, Kanjeng Nabi misah saking para garwanipun sadaya ing sawatawis wekdal kanthi supaos boten badhé tindak dhateng dalemipun sintena kémawon ing antawising para garwa wau ing salebetipun sawulan. Sareng pawartos bab punika kapiyarsa Bagéndha ‘Umar, Bagéndha ‘Umar lajeng tumunten sowan ing Kanjeng Nabi Suci sarta ngandharaken sabarang rèh ingkang sampun kelampahan antawisipun Siti Hafshah, Ummi Salmah lan panjenenganipun piyambak. Nalika midhangetaken unjukipun Bagéndha ‘Umar wau Kanjeng Nabi gumujeng kekel.

Lalampahan punika anedahaken kalayan terang bilih manut panyuraosipun Bagéndha ‘Umar ayat punika nyebutaken bab prakawis pipisahan ing sawatawis wekdal wau. Sarta rèhning lalampahan punika lalampahan ingkang misuwur sanget, tur menggah ing kayektènipun sampun boten wonten semang-semangipun malih, milanipun kathah èmperipun manawi inggih lalampahan punika ingkang kasebutaken wonten ing ayat angka satunggal punika. Lalampahan punapa kémawon ingkang dipun karsakaken ing ayat punika, punapa lalampahan bab ngunjuk maben, punapa pipisahan ing sawatawis wekdal, sami kémawon, inggih punika sami déné anedahaken, bilih pangrengkuhipun Kanjeng Nabi Suci dhateng para garwa, punika tansah adhadhasar asih lan tresna. Awit panjenenganipun tansah sawega milaur nandhang kikirangan punapa kémawon, katimbang damel cuwaning para garwanipun. Lah inggih pangrengkuh ingkang saé punika, ingkang murugaken sugengipun Kanjeng Nabi wonten ing dalem tansah seneng lan tentrem boten wonten sakawis-kawis.

2518. Dhawuh ingkang mungel wonten ing ngriki

punika déning tuwan Dr. Prideaux dipun jarwani “Allah wus ngidini ing sira akaron sih karo baturira wadon.” Manawi anggènipun tuwan Doktor tumindak makaten wau pancèn boten kajarag, pratandha manawi piyambakipun punika babar pisan boten mangertos dhateng basa Arab. Tiyang ingkang kados piyambakipun kawontenanipun, ingkang gelaripun makaten dados sarjana basa Arab nasaraken tiyang kathah ingkang kirang seserepanipun, punika manawi katembungaken ingkang alus piyambak: ngisin-isini.

Nebusi supaos punika kaiden wonten ing dhawuh ing 5: 89, ingkang tumurunipun sampun langkung rumiyin katimbang lan surat punika. Awit saking punika nama mrakosa ing kasunyatan, manawi winastan bilih tumurunipun ayat punika kalayan mengku pamrih ngéngingaken Kanjeng Nabi akaron sih kaliyan Siti Mariyah, tiyang èstri bangsa Qibthi (bangsa Mesir).


Ar. Panje-nengané iku

sarta Allah aparing weruh prakara iku marang panjenengané, panje-nengané ameruhaké sapérangané lan sapérangan liyané disisihaké; bareng panjenengané aparing we-ruh prakara iku marang dhèwèké, dhèwèké matur: sinten ingkang amartosaken prakawis punika dha-teng panjenengan? Pangandikané: Ingkang-Mahawikan, Ingkang-Waspada kang martani aku.2519

4 Manawa sira sakaro padha tobat maring Allah, lah sayekti atinira wus tumiyung (mrono), lan manawa sira sakaro padha saiyeg bantu-binantu lumawan panjene-ngané, lah sayekti Allah ikuPangayomané, sarta Jibril apa déné para mukmin anglakoni kabecikan tuwin para malaikat, iku kang dadi panulung sawisé iku.

5 Ambokmanawa, Pangérané, manawa panjenengané amegat ing sira,2520 bakal aparing liliru garwa kang luwih becik tinimbang sira (yaiku) wadon sumarah, mukmin, mituhu, ahli mratobat, bekti, dhe-men puasa, randha tuwin prawan.

2519. Boten wonten hadits ingkang kénging pinitados, ingkang nerangaken lalampahan punapa ingkang tartamtu dipun karsakaken wonten ing dhawuh punika. Nanging menggah ing sajatos- jatosipun, prakawis ingkang kita betahaken dipun sumerapi, punika sanès kok lalampahanipun ingkang saèstu, nanging piwulang budipakerti ingkang adiluhung, ingkang wonten ing ngriku. Saéning pangrengkuhipun Kanjeng Nabi dhateng para garwanipun, punika dados sekar-lathi. Kasebut ing hadits panjenenganipun ngandika makaten: “wong kang becik dhéwé ing antaranira, yaiku wong kang luwih becik garapé marang bojoné; ana déné aku iku kang becik dhéwé pangrengkuhé marang bojo-bojoku, katimbang lan kowé kabèh.” Saèstu, angèl sanget sagedipun tiyang badhé ngukur sapinten genging asihipun Kanjeng Nabi dhateng para èstri; jalaran sampun wonten buktinipun, lenggahing èstri ingkang tanpa wonten wewenangipun babar pisan punika, déning panjenenganipun kasengkakaken ing ngaluhur, ngantos sami drajatipun kaliyan “gusti bandaranipun” (inggih punika tiyang jaler).

2520. Suprandéné para garwa wau boten wonten satunggal kémawon ingkang dipun pegat déning Kanjeng Nabi. Punika mratandhani manawi para garwa wau sami kasinungan sisifatan wau. Kanjeng Nabi kawenangaken megat garwanipun salah satunggal pundi ingkang boten dipun karsakaken, sarta minangka lintunipun Kanjeng Nabi kawenangaken mundhut garwa sanèsipun. Nanging rèhning para garwa sami boten wonten ingkang sumedya nilar panjenenganipun, sanajan ta kalangkung déning awrat

Surat 66 Kamajengan badhé kagayuh 1507

6 É, para kang padha angèstu! reksanen awakira sarta kulawarga-nira saka geni, kang urub-urubé manusa lan watu, (kang nunggu) ing kono para malaikat kang keras lan rosa, ora ambangkang ing Allah tumrap sabarang kang di-paréntahaké marang dhèwèké sarta nindakaké sabarang kang didha-wuhaké.

7 É, para kang padha kafir! ing dina iki kowé aja padha angudi mamrih pamuwung; kowé bakal padha dipituwasi mung apa kang wus padha kolakoni

RUKU’ 2

Kamajengan badhé kagayuh déning para mukmin

8. Para mukmin badhé dipun damel menang. 9. Kanjeng Nabi kedah nyarempeng sanget. 10-12. Sanépanipun para kafir sarta mukmin.

8 É, para kang padha angèstu! padha tobata maring Allah kala-wan tobat kang tuhu-tuhu; ambok-manawa Pangéranira bakal ambirat alanira saka ing sira sarta ang-lebokaké sira ing patamanan, kang ing jeroné kali-kaliné padha mili, ing dinané Allah ora bakal nga-soraké nabi sarta para kang padha angèstu kang anyartani dhèwèké; papadhangé bakal sumorot ing ngarepé lan ing tangan tengené, bakal padha munjuk: Pangéran kawula! mugi Tuwan nyampurnak-aken papadhang kawula, saha apa-ring pangayomana dhateng Kawu-la: saèstu, Tuwan punika dhateng samukawis kawasa.2521

sugengipun Kanjeng Nabi wonten ing dalem, mila Kanjeng Nabi inggih boten karsa megat para garwa wau. Mirsanana 2002.

2521. Punika anedahaken bilih miturut Quran Suci, suwarga punika boten namung panggènaning nampèni nugraha saha ngundhuh ganjaraning pandamel saé ingkang katindakaken manusa ing wekdal ingkang sampun-sampun kémawon, nanging ugi dados pancadan ingkang kanggé murwani kamajengan

Ar. ngisoré

Ar. nyam-purnakaken tumrap kawula a. 2194


9 O, nabi! ngetoga kakuwatannandangi para kafir lan para lamis lan di keras marang dhèwèké, lan padunungané iku naraka; lan ala pangungsèn iku.2522

10 Allah adamel gagambaran tumrap para wong kafir garwané Nuh lan garwané Luth; sakaroné wewengkon kawula-Ningsun wongloro kang padha becik-becik, ana-nging sakaroné padha cidra ma-rang kang mengku; mulané iki ora bisa migunani sathithik-thithika marang sakaroné tumrap (panulak-ing siksaning) Allah, sarta dipa-ngandikani: sira sakaroné padha mlebua ing geni karo para kang padha mlebu iki.2523

ruhani ingkang tanpa wonten kèndel-kèndelipun. Panyuwun kasampurnakaken papadhangipun, punika menggah ing sajatos-jatosipun pépénginan ingkang boten wonten kèndel-kèndelipun dhateng kasampurnan. Lah punika anedahaken bilih kamajengan ruhani punika wonten ing gesang wau boten badhé wonten pantogipun. Samangsa tiyang punika sampun saged anggayuh satunggaling tataran kaluhuran, tumrap piyambakipun lajeng katingal anggènipun kirang sampurna, manawi dipun tandhing kaliyan tataraning kamajengan candhakipun ingkang badhé dipun gayuh. Makaten salajengipun Quran Suci mulangaken, bilih tumuwuhing kasantikanipun manusa ingkang kalampahan wonten ing gesang sapunika punika, nanging ingkang atanpa wates, punika boten teka tinamtu mawi wonten pungkasan-ipun, nanging menggah ing sajatos-jatosipun punika malah pancadan ingkang wiwitan, ingkang ngener dhateng laladan ingkang langkung wiyar angaluk-aluk tangèh yèn sageda kininten-kinten, ingkang mesthi badhé dipun langkungi. Laladan wau badhé kawiwitan bénjing ing sasampunipun pejah, inggih punika samangsa jiwa punika sampun uwal saking pambalengguning sengkeranipun ingkang asli saking lebu, ingkang salajengipun ngrasuk badan sanès, ingkang laras kaliyan pandamelipun ingkang sampun katindakaken nalika wonten ing ngalam donya. Inggih awit saking punika, mila tiyang ingkang nalikanipun wonten ing gesang sapunika punika manggung ambèbècèr wekdalipun kalayan atanpa tonja, punika mesthi badhé dipun tamani usada rumiyin kanggé maluyakaken bektanipun sasakit ruhani, ingkang angsalipun saking pandamelipun piyambak punika; sarta ingkang makaten punika manut angger-angger ingkang sampun boten kénging dipun sulayani malih, inggih punika: saben tiyang mesthi ngraosaken wohing sabarang ingkang sampun katindakaken. Manawi dayaning wisa ingkang ngrisakaken kawontenanipun punika sampun sinapu tapis, sarta manawi piyambakipun sampun pantes miwiti lampah tumuju dhateng ener ingkang agung wau, lah piyambakipun lajeng sampun boten dumunung wonten ing naraka malih. Lah inggih punika sababipun déné miturut Quran Suci, boten wonten tiyang satunggal kémawon ingkang badhé tinundhung kawedalaken saking suwarga, kosok-wangsulipun (kados déné ingkang kasebutaken kalayan terang wonten ing hadits pangandikanipun Kanjeng Nabi Suci), sadaya tiyang badhé kawedalaken saking naraka ing sasampunipun sawatawis wekdal dudunung wonten ing ngriku. Awit naraka makaten namung kanggé ngresiki manusa saking rereged ingkang ngalang-alangi ing kamajenganipun ruhani, milanipun samangsa sedya punika sampun kaleksanan, kabetahan dhateng wontenipun naraka punika lajeng sampun boten wonten malih.

2522. Tembung kriya ingkang kula jarwani ngetoga kukuwatan punika tembung jâhid. Inggih tembung punika ingkang lajeng karimbag dados jihâd punika. Suraosing dhawuh ing ngriki, nedahaken


Ar. nyarem-penga

Ar. kawula

Ar. saka-roné Ar. dhèwèké sakaroné

Surat 66 Kamajengan badhé kagayuh 1509

11 Lan Allah adamel gagam-baran tumrap para kang padha angèstu bojoning Fir’aun, nalika munjuk: Pangéran kawula! mugi Tuwan angyasakaken kawula griya ing ngarsa Tuwan ing salebeting patamanan, saha mugi Tuwan mi-lujengaken kawula saking Fir’aun tuwin pandamelipun, punapa déné mugi Tuwan milujengaken kawula saking titiyang ingkang sami nga-niaya:2524

12 Sarta Maryam anak wadoné Imran,a kang anjaga kasuciané; mulané Ingsun aniyup dhèwèké kalawan ruh-Ingsunb sarta dhè-wèké ambeneraké marang sabda-ning Pangérané lan Kitab-kitabé tuwin dhèwèké dadi golongané wong padha mituhu.2525

bilih ingkang dipun karsakaken ing tembung ngetoga kukuwatan punika boten kok perang, jalaran nyatanipun tiyang munafék boten naté dipun perangi. Malah titiyang munafék wau kapara dipun rengkuh kadi déné titiyang Muslimin, kalayan mengku sedya murih gampiling tumindak. Milanipun, samangsa Kanjeng Nabi kadhawuhan jihâd lumawan para kafir lan para munafék, punika lajeng terang manawi jihâd punika boten ngemungaken sarana perang kémawon.

2523. Punika gambaripun para pandhèrèking nabi, ingkang nulayani piwulanging gurunipun. Mesthi kémawon nabinipun wau boten saged milujengaken piyambakipun.

2524. Punika gambaripun tiyang saé ingkang dèrèng uwal saking pambalengguning dosa. Ing ngriki raja Fir’aun kadamel gagambaranipun dosa. Nanging margi para titiyang saé wau kalangkung déning sanget kepénginipun saged uwal saking dosa, milanipun para titiyang wau lajeng sarosa sami nyarempeng supados saged mardikakaken awakipun saking sawarnining blenggu.

2525. Gagambaranipun titiyang tulus ingkang kagelaraken wonten ing sanépa punika, anggambaraken paringipun Pangéran ilham utawi wahyu dhateng para tiyang sampurna. Dhawuh ingkang mungel “Ingsun tiyup dhèwèké kalawan ruh-Ingsun,” punika pantes dipun wigatosaken. Tembung dhèwèké, inggih punika hi ing tembung fîhi ing basa Arab, punika nedahaken tiyang jaler (mudhakkar), dados terang manawi boten wangsul dhateng Siti Maryjam. Dados awit saking punika, téori Nasrani ingkang mamrih badhé namtokaken pamanggih mirid saking dhawuh punika, bilih ruhipun Pangéran pranyata katiyupaken dhateng Siti Maryam, punika boten saged mantuk. Wondéné dlamir dhèwèké wau, déning para mufassirin kasuraos wangsul dhateng Kanjeng Nabi ‘Isa (Rz). Dados suraosipun: Siti Maryam nglahiraken putra, ingkang tampi wahyuning Pangéran. Nanging dlamirdhèwèké wau ugi saged wangsul dhateng tiyang angestu, ingkang wonten ing ngriki Siti Maryam kawarna dados contonipun. Déné ingkang kasedya ing dhawuh ingkang mungel makaten punika, wigatos dhawuh anggatosaken bilih ingkang dipun karsakaken ing ngriki punika sanès aniyupaken ruh, nanging maringaken wahyu dhateng tiyang angestu.

______________

a. 410, 412

Ut. wisikb. 565

Quran Suci Jarwa Jawi — Javanese Translation and ... · SURAT 41 HÂ MÎM KADHAWUHAKEN ING MAKKAH...

Documents

Transcript of Quran Suci Jarwa Jawi — Javanese Translation and ... · SURAT 41 HÂ MÎM KADHAWUHAKEN ING MAKKAH...