28

144. (

Nashobkan mubtada khobar dengan

Serta jadikanlah maful keduanya

145. (

dan , (

, ,

146. (

Lalu dan (

Dan semua tasrifnya pun harus tahu

147. (

Contoh juga (

Tidak ada yang sempurna di dunia ini

kecuali dengan kehendak-Nya

1

1. (

Segala puji bagi Alloh yang Maha (

Penolong mahluq dengan ilmu dan taqwa

2. (

Hingga hatinya menuju kepadaNya (

Tanpa dapat memuat kebesaranNya

3. (

Kalimat tauhid dimasukkan hatinya (

Lalu hati bergembira sepenuhnya

4. (

Sholawat salam tercurah pada Nabi (

Yang berpredikat Afshohil kholaiqi

5. (

Muhammad, Keluarga dan sahabatnya (

Mereka mengkaji al-Quran kitabya

6. (

Setelah itu kini perhatikanlah ! (

Ringkasan ulama ahli kalamiyah

3

13. (

Bagi pemula, Rangkaian kitab ini (

Tampak indah sesuai dengan yang asli

14. (

Mengurangi kata kadang kulakukan (

Serta menambah faidah kulakukan

15. (

Karena menyempurnakan macamnya bab (

Maka terbit seperti syarahnya kitab

16. (

Mengarang kitab ini terdorong teman (

Mereka paham karena keyakinan

17. (

Pemuda tergantung tekadnya yang kuat (

Tanpa tekad jelas tak dapat manfaat

18. (

Ya..Mannan, ku hanya mohon kepada Mu (

Jauh riya, lipatkanlah pahalaku

26

135. (

dan (

ke-empatnya setelah syaratnya

136. (

Akhwatnya terakhir yani (

Setelahnya

137. (

Begitu juga dengan tashrifnya (

Dan akhwatnya, semua amalnya sama.

138. (

Contohnya dan (

Serta contoh

Ilmu itu suci hanya mau masuk dan bertempat pada benda yang suci, maka sucikanlah dirimu dari segala hadast dan kotoran.

Biasakan berwudlu, Tawadlu, jujur dan waspada

dan berdzikir !

27

139. (

dan akhwatnya menashobkan isim (

Rafakan khobar:

140. (

Seperti , , beramal (

Juga lafadl , ,

141. (

Faidah taukid bagi dan (

Faidah tamanny bagiannya

142. (

Faidah tasbih yani lafadl (

Dan faidah istidrok bagi

143. (

Lafadl tunjuk faidah dua : (

Yani dan rupanya

Memohonlah kebaikan kepada-Nya

Dan jangan sekali-kali meminta kejelekan !

2

7. (

Walau sulit ringkasan ini terbukti (

Menjaga lisan arab, ya..dari Ahli

8. (

Supaya dapat memahami artinya (

Al-Quran dan sunnah dengan sebenarnya

9. (

Ilmu nahwu lebih utama dikaji (

Tanpanya, Quran sunnah tak dipahami

10. (

Kitab ini kecil namun yang terbaik (

Goresan yang lembut, terkenal dan unik

11. (

Ibnu A-Jurumi pengarang dasarnya (

Terkenal di Arab dan Manca negara

12. (

Ulama besar mengambil manfaatnya (

Rahasia ilmu ada di dalamnya

25

130. (

Khobar ghoiru mufrod, Empat bagiannya (

Pertama : dorof, Jer majrur yang kedua

131. (

Ke-tiga Fiil Fail ( Jumlah Filiyah) (

Akhir : mubtada khobar (Jumlah Ismiyah)

132. (

Contoh : ,

dan

133. (

dan saudaranya, rafakan isim (

Nashobkan khobar :

134. (

Juga , , serta (

Seperti itu , ,

4

19. (

Semoga mendapat manfaat ilmunya (

Orang yang sungguh menghafal memahamnya.

20. (

Kalam nahwu : lafadl mufid serta musnad (

Kilmah adalah lafadl mufid yang mufrod

21. (

Isim, fiil serta huruf; bagiannya (

Ketiganya terkenal kalim namanya

22. (

Qaul adalah lafadl mufid yang mutlaq (

Seperti : , ,

23. (

Tanda-tanda isim : Tanwin dan huruf jer (

Kemudian Alif-lam dan mutlaqnya jer

5

24. (

, dan mati tanda fiil

Dalam menandai bersikaplah adil

25. (

Fiil dengan ta ditandai (

Kemudian nun , ya

26. (

Huruf adalah kalimat tanpa tanda (

Dalam kalimat isim dan fiil juga

27. (

Irob Ahli nahwu : Perubahan pada (

Akhir kalimat sebab amil berbeda

28. (

Dalam perkiraan ataupun lafadlnya (

Rafa, Nashob, jer dan Jazem bagiannya

7

34. (

Dan jamak tanis, contoh : (

Serta fiil mudhore contoh :

35. (

Jama mudzakar salim, Wawu rofanya (

Seperti contohnya

36. (

37. (

Juga bertempat pada Asmaul khomsah (

, , , , Jangan salah

Semua berlaku hanya dengan dasar (

Syarat; mudhof, mufrod dan juga mukabbar

38. (

Isim tasniyah, Rofanya dengan alif (

Tanda nun di fiil mudhore yang tarif

39. (

Yani lafadl , (

Serta lafadl

17

88. (

Contoh , dan (

dan

89. (

Kalimat Fiil dapat dibagi tiga (

Fiil madi, Amar, Mudhore rupanya

90. (

Fiil madhi akhirnya difathah bila (

Sepi dari dhomir mutaharik rafa

91. (

Disukun bila bertemu dhomir rafa (

Didhommah bila bertemu wawu jama

92. (

Fiil Amar mabni jazem yani sukun (

Dan membuang huruf illat ataupun Nun

Tetap jaga hatimu dari penyakit duniawi

19

98. (

Lalu , , , dan (

Yang dijadikan jawab oleh Ulama

99. (

Ulama menjadikan wawu fa jawab (

Harus setelah ataupun

100. (

Jazemnya mudhore dengan dan (

Serta dengan , juga

101. (

Demikian juga , , dan (

, , , , dan

102. (

Kemudian , , (

Seperti contoh

103. (

dan seterusnya jazemkan mudore (

dua ; yani : syarat dan jawab mudhore

22

114. (

Fail terbuang digantikan mafulnya (

Contoh , majhul fiilnya

115. (

Diganti masdar, dhorof ataupun majrur (

Bila tidak ditemukan maful madzkur

116. (

Fiil madhi majhul, awalnya didhommah (

Dan huruf sebelum akhirnya dikasroh

117. (

Fiil mudhore majhul, awalnya dhommah (

Dan huruf sebelum akhirnya difathah

118. (

Namun fiil ajwaf, Contoh lafadl (

Majhulnya dikasroh awal jadi

Awal dari kesuksesan adalah kesulitan

24

124. (

Seperti lafadl (

Dan juga seperti

125. (

Mubtada dapat berupa isim dhohir (

Dan juga dapat berupa isim dhomir

126. (

Mubtada tidak boleh dhomir muttashil (

Namun boleh dengan dhomir yang munfasil

127. (

, , , dan

, , , , ,

128. (

Dan juga, Semua dua belas (

Contohnya dengan jelas

129. (

Khobar terbagi dua : yang awal mufrod (

Yang ke-dua yani khobar ghoiru mufrad

9

45. (

Afalul khomsah, Nashobnya ditandai (

Dengan membuang nun rofa yang terjadi

46. (

Tanda Irob jer( Tiga ) yang diterangkan (

Yaitu kasroh, Ya,, Fathah ditentukan

47. (

Semua isim yang rafanya didhommah (

Selama munshorif maka jernya kasroh

48. (

Semua isim, Nashob ya : jernya juga (

Serta asmaul khomsah dengan syaratnya.

49. (

Isim Ghoiru munshorif difathah jernya (

Yani isim bersifat fiil jelasnya

11

55. (

Tanda Irob jazem dua, ( satu : sukun ) (

( Dua : membuang huruf illat atau nun )

56. (

Membuang huruf nun rofa dengan pasti (

Pada Afalul khomsah, jazem terjadi.

57. (

Mudhore shoheh. Sukun tanda jazemnya (

Tanpa huruf illat pada akhirannya

58. (

Membuang wawu, Alif, Ya jadi tanda (

Jazemnya Mudhore yang mutal akhirnya

59. (

Nashobya mutal wawu, Ya : dijelaskan (

Selain saat nashob diperkirakan

60. (

Contoh , , akhirnya (

Huruf illat. ( Mudhore shoheh lainnya )

21

109. (

Ulama membagi fail jadi dua (

Yani Fail dhohir dan dhomir rupanya

110. (

Fail dhomir dua belas bagiannya (

, , , , dan

111. (

, , , dan

, Serta lafadl

112. (

Dhomir tadi disebut dhomir muttashil; (

Seperti itu juga dhomir munfasil

113. (

Contoh (

Serta samakanlah dengan yang lainnya.

Jaga diri dan berhati-hatilah ! di dunia fana ini tidak ada yang kekal abadi.

8

40. (

Dan lafadl yang sangat mudah (

Terkenal dengan nama Afalul khomsah.

41. (

Tanda Irob nashob lima tanpa kurang (

Fathah, alif, kasroh, ya, nun yang terbuang

42. (

Yang rofanya dhommah, Nashob dengan fathah

Kecuali dicegah fathah

43. (

Asmaul khomsah dengan Alif nashobnya (

Jama muannas salim, Kasroh nashobnya.

44. (

Huruf ya tanda nashob isim tastniyah (

Dan jamak mudzakar salim tanpa salah

18

93. (

Huruf awalnya Mudhore; Mudhoroah (

Yani huruf empat yang jadi zaidah

94. (

Yaitu : hamzah, nun, ya dan ta rupanya (

Terkumpul dalam kata saja

95. (

Mudhore madhi rubai; awal dhommah (

Selainnya rubaI maka difathah.

96. (

Fiil mudore mabni rafa selama (

Dengan (amil nashob, Jazem) tidak jumpa

97. (

Amil nashob sepuluh yani : , , (

Kemudian dan juga

20

104. (

Membuat jawab dengan fa dibolehkan (

Setelah syarat, hukumnya ditentukan

105. (

Berjumlah tujuh isim yang dirafakan (

Sebagaimana yang akan dijelaskan

106. (

Fail adalah isim marfu pertama (

Isim yang terjadi setelah fiilnya

107. (

Hukumnya Fiil wajib mufrod ketika (

Rupa jamak atau tasniyah failnya

108. (

Contoh (

Seperti ,

23

119. (

Naib fail ada dua bagiannya (

Naib fail dhohir dan dhmir rupanya.

120. (

Contoh pertama (

Contoh kedua dan yang baru

121. (

Mubtada itu Isim yang dirafakan (

Dari amil lafdy wajib disunyikan

122. (

Khobar itu isim marfu disandarkan (

Pada mubtadanya, lafadl disamakan

123. (

Lafadl contohnya (

Serta serupa

12

61. (

Huruf illat ya dan alif bagi isim (

Seperti dan contoh isim

62. (

Irobnya , diperkirakan (

Tetapi nashobnya dijelaskan

63. (

Perkiraan tiga Irob pun terjadi (

Pada mim sebelum ya lafadl

64. (

Wawunya lafadl disimpan (

Nunnya lafadl diperkirakan

65. (

Semua isim yang murob ditandai (

Dengan harokat atau huruf yang pasti

6

29. (

Selain jazem Irob isim semua (

Dan selain jer Irob fiil semua

30. (

Isim dapat dihukumi murob bila (

Dengan huruf dekatnya tidak serupa

31. (

Fiil ( lain mudhore ) mabni hukumnya (

Serta mudhore ( , )

32. (

Tanda-tanda Irob rofa ada empat (

Dhommah, wawu, alif, serta nun yang tetap

33. (

Dhommah bertempat pada isim yang mufrod (

Dan jamak taksir seperti yang dimurod.

10

50. (

Dengan adanya isim yang beralasan (

Baik satu maupun dua alasan

51. (

Satu alasan : alif tanist yang ada (

Sighot muntahal jumu yang juga sama

52. (

Dua alasan sifat bersama adil (

Tambahan ( alif-nun ) atau wazan fiil

53. (

Tiga hal bersama sifat juga alam (

Ditambah tarkib majzi dan asma ajam

54. (

Dan Juga tanist. Jika bada Al-Tarif (

Dan jika dimudhofkan maka munshorif

13

66. (

Empat bagi awalnya dua bagian (

Ditandai dhommah saat dirofakan.

67. (

Setiap isi yang rafanya didhommah (

Maka saat nashobnya harus difathah

68. (

Isim tesebut dengan kasroh, dijerkan (

Fiil shoheh dengan sukun dijazemkan.

69. (

Namun contoh nashobnya kasroh (

Dan isim ghoiru munshorif jernya fathah.

70. (

Setiap fiil mutal tentu jazemnya (

Dengan membuang huruf illat tandanya

71. (

Murob dengan huruf ( empat bagiannya ) (

Tastniyah dan jama mudzakar rupanya

14

72. (

Dengan jama yang shoheh contohnya sudah (

Lalu Asmaul khomsah, Asmaul khomsah

73. (

Isim tastniyah dengan alif rofanya (

Dengan huruf ya saat nashob dan jernya

74. (

Jama seperti tasniyah, nashob - jernya (

Dengan wawu, Jama ketika rafanya

75. (

Seperti jama, tanda Asmaul khomsah (

Saat rofa jer, namun alif nashobnya.

76. (

Dengan nun, Afalul khomsah saat rofa (

Dengan membuang nun saat lain rofa

Bekerjalah seakan kau hidup selamanya

Beribadahlah seakan kau besok tiada

16

82. (

Lalu dan

Juga lafadl ,

83. (

Alam kuniyah , awalnya (

Alam Asma atau Laqob selainnya

84. (

Alam Laqob tunjuk puja atau cela (

Tanpa tunjukkan, alam Asma namanya

85. (

Ke-tiga Isim Isyaroh; Contohnya (

Ke-empat Isim maushul; contoh

86. (

Ke-lima Isim yang makrifat dengan (

Contoh dari jadi

87. (

Ke-enam, yani isim yang dimudhofkan (

Pada isim makrifat yang yang disebutkan

15

77. (

Pengertian dari isim yang nakiroh (

Isim yang menerima Al muassiroh

78. (

Selain nakiroh, makrifat namanya (

Enam macam : Isim dhomir yang pertama

79. (

Isim dhomir ganti dari isim dhohir (

Tunjuk arti ghoib, mutakalim hadir

80. (

Isim dhomir, dua : pertama muttashil (

Mustatir dan bariz, ke-dua Munfashil

81. (

Isim makrifat ke-dua isim alam (

Contohnya , dan

Milikilah otak London (cerdas)

hati masjidil haram (taqwa)

i

MUQODDIMAH

.

Alhamdulillah, kitab ini yang diberi nama AL-MIFTAH telah dapat kami selesaikan, tidak lain kami bertujuan membantu para pemula dalam mempelajari ilmu nahwu yang merupakan ilmu dasar dalam mendalami dan memahami Al-quran dan Hadist serta kitab-kitab lainnya.

Tidak menutup kemungkinan didalam kitab ini masih terdapat kekeliruan, oleh karenanya kepada para pembaca, kami tetap menerima kritik saran demi perbaikan selanjutnya.

Kami berharap semoga kitab mungil ini, dapat bermanfaat selamanya serta mendapatkan ridho dari Alloh SWT. Amin.

Kebunagung, 27 januari 2008

Penulis

MUWAFIQUS SHOBRI

Catatan :

Catatan :

ii

HIMBAUAN

Ketika akan memulai belajar bacalah dan bacalah tawashul kepada Nabi SAW, para Auliya, kedua orang tua serta muallif kitab ini.

Ingat bahwa ini adalah baru kitab dasar maka harus terus berusaha untuk mendalami yang lebih tinggi.

Jadikan ilmu sebagai sahabat setiamu dan Guru yang benar sebagai panutanmu.

Berusahalah untuk senantiasa memperluas wawasan menambah pengalaman meningkatkan iman serta melaksanakan kebaikan.

Jangan menyombongkan diri dengan ilmu yang kita miliki.

(

Ilmu nahwu lebih utama dikaji (

Tanpanya, Quran Sunnah tak dipahami

Tentang Penulis

Muwafiqus Shobri, Lahir di Palem-

bang, pada tgl 13 Agustus 1987-

hingga saat ini beliau masih terus

berusaha untuk senantiasa me ningkatkan kualitas diri melalui dunia tulis menulis yang sudah beliau gemari sejak masih duduk di bangku MTs kelas VII (tujuh). Beliau nyantri di PPs. Darul Hikmah Meulaboh Aceh Barat (s/d th. 1999) kemu dian melanjutkan ke PPs. Miftahurrosyad Lamongan (s/d th. 2006) dan sekarang (09) khidmah di PPs. Hasan Jufri Bawean Gresik.

" "

1

1

(

Ilmu nahwu lebih utama dikaji (

Tanpanya, Quran Sunnah tak dipahami

Tentang Penulis

Muwafiqus Shobri, Lahir di Palem-

bang, pada tgl 13 Agustus 1987-

hingga saat ini beliau masih terus

berusaha untuk senantiasa me ningkatkan kualitas diri melalui dunia tulis menulis yang sudah beliau gemari sejak masih duduk di bangku MTs kelas VII (tujuh). Beliau nyantri di PPs. Darul Hikmah Meulaboh Aceh Barat (s/d th. 1999) kemu dian melanjutkan ke PPs. Miftahurrosyad Lamongan (s/d th. 2006) dan sekarang aktif khidmah di PPs. Hasan Jufri Bawean Gresik.

" "