dauroh tahsin

29
PANDUAN DAURAH QUR’AN Disusun Secara Aplikatif Makharijul Huruf Ghunnah dan Izhar Hukum Mad Tafkhim dan Tarqiq Istilah-istilah Dalam Al Qur’an Tanda–tanda Waqaf Hamzah Washal Huruf Muqath-tha’ah

Transcript of dauroh tahsin

Page 1: dauroh tahsin

Disusun oleh:

Tim FORMASIS Jakarta

PANDUAN DAURAH QUR’AN

Disusun Secara Aplikatif

Makharijul HurufGhunnah dan Izhar

Hukum MadTafkhim dan Tarqiq

Istilah-istilah Dalam Al Qur’anTanda–tanda Waqaf

Hamzah WashalHuruf Muqath-tha’ah

Page 2: dauroh tahsin

MAKHARIJUL HURUF(Tempat-tempat Keluar Huruf)

1. Tempat Keluar Huruf Secara Global

mulut monyong و _�ج�و�ف bibir bawah turun, bibir atas terangkat ي _ (rongga mulut)ال

mulut terbuka melebar ا �_

tenggorokan atas : غ ، خ�ح�ل�ق (tenggokan) ال tenggorokan tengah : ع ، ح

tenggorokan bawah : ه ، ء

pangkal lidah (dekat tenggorokan) : ك ، ق tengah lidah bertemu langit-langit : ، ش ، ج

يان �للس� (lidah)ا tepi/sisi lidah&geraham : ض

Makharijul ujung lidah :huruf 1.Ujung lidah&langit-langit depan: ، ن ، ل ر

2.Ujung lidah&pangkal gigi atas : ط ، ت ، د

3.Ujung lidah&ujung gigi atas : ذ ، ظ ، ث 4.Ujung lidah&ujung gigi bawah : ص ، س

ز ،

bibir bawah&ujung gigi seri atas :ف �ان ف�ت (dua bibir)الش- kedua bibir dirapatkan : م ،

بmulut terbuka sempurna :و

nun&mim tasydid ( 1م1 ، ن ) idghom bighunnah

ك�ب �ا ار� م-ع�ن�شو�م ي (rongga hidung)الخ�� iqlab

idghom mitslainikhfa` haqiqyikhfa` syafawi

2. Cara Pengucapan Huruf Hijaiyah

No. Huruf CARA PENGUCAPAN

01. Hamzah/أ Seperti huruf A, suara ditekan, mulut terbuka sempurna dan melebar

1

Page 3: dauroh tahsin

02. 'Ba/ب Seperti huruf B, suara ditekan

03. 'Ta/ت Ujung lidah menekan ke arah gusi atas, disertai keluarnya nafas.

04. 'Tsa/ث Ujung lidah sedikit dikeluarkan, disertai keluarnya nafas.

05. Jim/ج Seperti huruf J, suara ditekan

06. 'Ha/ح Seperti suara pernafasan/suara pedas (bersih dan jernih)

07. 'Kho/خ Suara agak kasar (seperti batuk berdahak)

08. Dal/د Seperti huruf D, suara ditekan

09. Dzal/ذ Ujung lidah dikeluarkan sedikit, tidak boleh dibaca Za (Z)

10. 'Ro/ر Seperti huruf R, lidah bergetar

11. 'Zai/ز Seperti huruf Z, ada desiran nafas sangat kuat

12. Sin/س Seperti huruf S, ada desiran nafas sangat kuat

13. Syin/ش Angin yang sangat kuat menyebar di dalam mulut (seperti suara orang yang mengusir ayam)

14. Shad/ص Seperti Sin, namun tebal (Sha), ada desiran nafas yang sangat kuat

15. Dhad/ض Sisi lidah menempel pada geraham

16. 'Tha/ط Seperti Ta, namun lebih tebal, suara ditekan

17. 'Dzha/ظ Seperti Dza, namun tebal, tidak boleh dibaca Zha (Z)

18. Ain'/ع Suara A dengan ditekan

19. Ghain/غ Seperti G, namun lemah

20. 'Fa/ف Seperti F, disertai keluarnya nafas

21. Qaf/ق Seperti Q, suara ditekan

22. Kaf/ك Seperti K, disertai keluarnya nafas.

23. Lam/ل Seperti L, lidah pada awalnya nempel dengan langit-langit

24. Mim/م Seperti M, agak ditekan

25. Nun/ن Seperti N, suara agak ditekan

26. Waw/و Seperti W

27. 'Ha/ه Seperti huruf H, dada bergetar

28. 'Ya/ي Seperti Y

3. Latihan Pengucapan Huruf ( A )

{ أ }�عو�ذ �ق�ارع�ة ــــ أ � ــــ ال أ ت� و� ــــ اق�ر� �ح�ض�ر� ــــــ أ

م �ق�س� يؤ�ف�كو�ن� ــــ يؤ�منو�ن� ــــ أ

2

Page 4: dauroh tahsin

ا ــــ ء�ام�نوا �اس� و�ةJ ـــ إن �ةJ أس� ن ح�س�

{ ب }ك� ���ار� �ل� ــــ تب �ي �اب �ب �ل� و� ــــ أ �جبا �دPا ال و�تا

� �بي� ــــ أ أ Rه�ب� �ب- و� ل -اك� ــــ ت إي �ع�بد ن

�ب �ن� ر� �ع�الم�ي �م� ــــ ال اهي �ر� ةJ ــــ إب �ر� و� ــــ عب Xق�ري� �س�ب� م�ا و� ــــ ع�ب ك

{ ت }-ت� �ب �د�ا ت �ع�م�ت� ــــ ي �ن �هم� أ �ي �ت ــــ ع�ل و� ــــ به�ا ف�أ

�ات �ع�ادي ا ال Pح� الص[دو�ر بذ�ات ــــ ض�با ــــ تق�اته ح�ق- Pر� �بي �ت ت� ــــ ت �ت� ــــ كو�ر� �ذ-ب �مو�د ك ث �ة ـــ �ل �ي �لق�د�ر ل ا

{ ث }ن� �ر� ث

� �ةJ ــــ به ف�أ �ث بي �ن� ــــ خ� �اب ــــ م�اكثي ــــ ثي ه�ا تح�د�ث �ار� ب �خ� ا ـــ أ Pه�اكم ثبو�ر� ل

� �اثر أ -ك ــــ الت �ت� �بث �هم� ــــ ف�ل �ق�ال �ث ثبو�ته�ا ــــ أ

{ ج }ا ــــ ج�ع�ل� Pف�و�اج� جد ــــ أ �ال ــــ م�س� �جب �ال ــــ ك

جعكم� جف ــــ م�ر� �ر� اجف�ة ت الر-�ه�ا �ف�جرو�ن ءPا ــــ ي �برو�ج ــــ جز� �ج�ري� ــــ ال ــــ ت

و�ج�ه�ه

{ ح }�ح�م�د دJ الله ــــ لله ال �ح� �ا ح�اسدR ــــ أ د� إذ ــــ ح�س�

ح�من الر- �م حي �ن� ــــ الر- تم�سو�ن� حي

3

Page 5: dauroh tahsin

�م ص�لحو�ا ــــ الله حك� �طJ ــــ أ �ا ــــ محي �ن �ت �ي ي �ح� ــــ أ

ف�اح�كم� ــــ تح�سنو�ن�

{ خ }�ق� م�ا ل �هم�ا ــــ خ� �ت ان ل� ــــ خ�و�فR من� ــــ ف�خ� خال�

�ار خR ــــ الد�ي� -كم� بأ �د�خلو�ن� ــــ ل ي

�م� �ن� ــــ خلقو�ا أ لصي تلف� ــــ مخ� �د�ه ــــ ف�الخ� ل خ�� ــــ أ

لق �خ� ي

{ د }ت� و� ق�د-م�ت� ــــ مؤ�ص�د�ة �خ-ر� من� ــــ الله و�ع�د� ــــ أ

�اده �دئ ــــ عب �د و� يب ــــ ع�ابدو�ن� �مم�دو�د ــــ يعي �ه د�د�نا � لم� ــــ ف�ر� �لد �د� لم� و� �ي عق�د� ــــ �يو�ل

{ ذ }�ا -رو�ن� ــــ و�ق�ب� إذ �ذ�ك �ت �خ�ذ�ةP ــــ ت �ة أ ابي ذي ــــ ر-

�اد و�ت� �أل �و�م�ئذR ــــ ا �ر ي بي -خ� ل

-ذي� �ذ�ب ال �ر ذي ــــ يك �ذو�قو�ن� ال ــــ الذ�ك ــــ ي �رة �ذ�ك � و� ــــ ت ق�ال� إذ

{ ر }ه�ا �ار� ب �خ� ا ــــ أ Pدر� mا ــــ مق�ت �ر� ــــ سخ�ري ــــ م�م�نو�ن� غ�ي

�ن� -ذي �ف�روا ال كا Pرو�ر رك� ــــ م�س� ��ش جعكم� ــــ يب �ر هو� ــــ م�ر� �ت �ب �أل ا

م�ق�ابر ــــ

{ ز }

�توا و� �أ �اة� ي ك �د�ع ــــ الز- ن �ة س� �ني با ا ــــ الز- Pف�و�ز P �ما ع�ظي �ت ــــ �زل �ازل ض إذ ر�

� �أل �ه�ا ا ال �ز� زل

4

Page 6: dauroh tahsin

عو�ن� ر� �ز� دجر� و� ــــ ت و�اج ــــ از� �ز� عمو�ن� ــــ أ �ز� ت

{ س }Jكم� س�الم� �ي هم� ــــ ع�ل �ج�و�اهم� و� سر- �ن� ع�د�د� ــــ ن ني �الس

ــــ يو�س�وس ــــ م الله بس��م �قي ت �في� ــــ المس� رR ل �ع�م�الهم� سو�ء ــــ خس� ــــ أ �بقوا ت ف�اس�

{ ش }�ه� اب �ش� �نك� ــــ ف�ت أ �نهم� ــــ ش� أ اش ــــ ش� �ف�ر� �ال ــــ ك

�ه� �هم� شب شحو�م�هم�ا ــــ لشدو�ن� �ر� كر ــــ ي �ش� فقو�ن� ــــ ي �شف ــــ مش� ف�يك

{ ص }�ك� ف�ص�ل1 ــــ الص-م�د الله ب �ا ــــ لر� اط� اه�دن ــــ الص�ر�

�س� و� �ر بئ �م�صي صدو�رهم� ــــ ال�غ�ة� ــــ الص[و�ر في نفخ� تم� ــــ الله صب �ح� ص�ب

� ــــ ف�أ �هم� �اصي ص�ي

{ ض }

�ات و� �ع�ادي ا ال Pح� �ت� ــــ ض�ب �ة ــــ ف�ضحك اضي ــــ ر� �ة ضي �ع�ضه�ا ــــ م�ر� بب

و�� � ــــ الض[ح�ى و� ــــ تف�رضوا أ �ض�ربوا ف�ال ــــ ت

�ض�ح�كوا �ي �ض[ ــــ ف�ال �ي �ب وجو�ه ت

{ ط }�ط�ان ي ا ــــ ش� Pر� �ل� ط�ي �بي �با �ر ــــ أ اطي س�

� �ن� أ �ي و1ل� �أل ــــ ا

ا Pر� �طي ت �عو�ن� ــــ مس� �طي ت �س� �طو�فو�ن� ــــ ي ي

5

Page 7: dauroh tahsin

-ة �ط�ع�م�هم� ــــ مط�م�ئن �ط�رد�هم� ــــ أ الط[ور و� ــــ ف�ت{ ظ }

�ن� [وا ــــ ظ�المي �ن� ــــ ف�ظ�ن �ح�افظي �مJ هو� و� ــــ ل �ظي ك ــــ �م �ه�شي �ظ�ر ك ت �مح� ال

�ه�ا ــــ ظهو�رهم� �ي � ال ــــ م�ظ�لو�مPا ــــ ح�افظ ع�ل �ظ�م�أ ت

{ ع }�ب �ن� ر� �مي �لع�ال �عJ ــــ ا مي �مJ س� ة ــــ ع�لي �ر� إل�ى ــــ عب

�عظ�ام �عد�و�ة ــــ ال �ا بال �ي الد[ن�دع[ ي �م �تي �لي �ؤا م�ا ــــ ا �ع�ب م�عو�ن� ــــ بكم� ي �س� ــــ ت

عو�ن� ر� �ز� ت

{ غ }

Rا غ�اسق� �ان� ــــ و�ق�ب� إذ �سفPا غ�ض�ب ات ــــ أ �ر� �مغي ف�ال ا Pح� ص�اغرو�ن� ــــ صب

�بو�ن� تغ�ل �غ�ن�ى ــــ ف�يغ�رقكم� ـــ س� �ك� ـــ ف�أ ان غف�ر�

{ ف }

�اه�ا و� ض�ن ب� ــــ ف�ر� �ق بر� �ف�ل �ات و� ــــ ال �فك �مؤ�ت ــــ ال �ن� م�ع� القي �ا ــــ الخ� ق�ن ف�ر�

Pال� �ف�ضي �مJ غ�فو�رJ ــــ تف�سدوا ال ــــ ت حي ر-

{ ق }�لعق�د في ــــ ف�از� ف�ق�د� �لقص�اص في ــــ ا ــــ ا

�قف�تمو�هم� �ة� ــــ ث �ث قرو�ءJ ثال��ق ع�ذ�اب� �ح�ري ر� ــــ ال �ق� م�ا ش� ل فقو�ن� ــــ خ� مش�

{ ك }

6

Page 8: dauroh tahsin

�و�اعب� �ا ــــ ك ف�ن �ش� �ن� ــــ ك �ح�اكمي �ة ف�ك[ ــــ ال ق�ب ــــ ر� �مركم� �أ ي�م�و�ت يد�ركه �ن� ــــ ال �بري �ك ت كJ ــــ مس� ــــ مس�

�ركم� �ث �ك أ

{ ل }-لم�م إال- �ل� يو�لج ــــ ال -لي �مJ ــــ ال �رJ ع�لي بي �حل[ ال ــــ خ� ي

�ك� لهم� ــــ لؤ�لؤPا و� ــــ ل �ج� أ�ق�ص�ى �ة أ �ن �لم�دي لو�ن� ــــ ا س� P ــــ مر� �ال ق�لي

{ م }�م�ة �هي ب ��ع�ام �ن �أل �و�م� ــــ ا �ام�ة ي �قي �ا ــــ ال مع�ن ــــ س�

�ن� -قي �مت ا لل Pمو�ن� ــــ م�ف�از- �ل �ك �ت ي�م� �بثوا ل ات ــــ �يل �ر� �مد�ب �مو�ن� ــــ ف�ال يقي

{ ن }�اك� �ن �ع�ط�ي � ــــ أ �نا �رJ أ �ذي �ك� بنع�م�ة ــــ ن ب �ة� ــــ ر� �م�اني ث -م �يا أ

�نه ــــ �مي نو�ن� ــــ ف�يد�هنو�ن� ــــ بي �م�ج� ل�} �ا ــــ و�يق�بض�ن� [دني �نو�ن� ــــ ال �ث ت �س� ن ــــ ي �ح�س� P أ ع�م�ال

{ و }

�لع�ص�ر �هم� و�ق�ع� ــــ و�ا �ي �ص�روا و� ء�او�و�ا ــــ ع�ل ــــ ن �فوPا �ح�د ك �وي� ال ــــ أ ت �س� ي

�وو�ن� ال ت �س� �لق�و�ل ح�ق- ــــ ي و�ج�س� ــــ ا� ع�دو�ي� ــــ ف�أ

ع�دو-كم� و�

{ هـ }�ه�ات� �ه�ات� ه�ي -م� ــــ ه�ي ه�ن �ه ــــ بج� �ي �م�و�ت ع�ل في ــــ ال

�نهم� ك ء�اه ــــ م�س� Pا ف�ر� ن ح�س�

7

Page 9: dauroh tahsin

} �هم�ا إن� ك م�س�� ه ــــ أ ر� ��ش �ة ــــ ف�اه�بط� ــــ ف�ب م�اهي

{ ي }عو�ن� �ض�ر- �ت �ك� ــــ ي �ايعو�ن �ض� ــــ يب �ه نق�ي يح�يي ــــ ل

�لم�و�تى� [ه�ا ــــ ا ي� �افرو�ن� أ �ك ال

�ت� و� �ب �ق�د�ام�كم� يث �ظ من� ــــ أ �غ�ي �ن� ــــ ال �تي ــــ بم�ي �هم� �ص�رو�ن يب

4. Latihan Pengucapan Huruf Hijaiyah ( B )

� أو� إي� ء�ا �أ P ب �ن أو�أ أ�ن� �أ �مؤ�ن من� أ P ال �أ Pا م�ئي �نئ أ

�ا �ب� بو� بي� ب Pا بو� ب � ب ن ب�ن� �ب �م من� ب �نال � ب Pا م�بي � ب Pا ب نب

�ا �ت� تو� تي� ت � Pاتو�ت ب ن ت�ن �ت �ن من� ت �لمت �ت ا � Pا م�تي �ا ت نت

�ا �ث� ثو� ثي� ث � Pا ثو�ث ب �ن�ن ث �ث ث�ن من� �مث �ال Pا م�ثي � ث Pا ث نت

�جو� جي�ج�ا ن�ج�ج�ن ج� جPاجو� ج�ب�م من� �نج�ال نجPا ج� جPا م�جي

�ح�حو� ح�يح�ا من�ح�ح�ن� ح�نحو�حPا ب�مح�ن اال Pح� ا م�حي Pنح ح�

�خ�خو� خي�خ�ا من� خ�خ�ن� خ�نخو�خPا ب�مخ�ن اال Pخ� ا م�خي Pنخ خ�

�د�دو� دي�د�ا من�ن�د�د�ن د� دPا دو� ب�م � ند�ال ندPا د� دPا م�دي

�ذ�ذو� ذي�ذ�ا من�ذ�ذ�ن�ن ذ� ذPا ذ�و ب�مذ�ن �ال نذPا ذ� ذPا م�ذي

8

Page 10: dauroh tahsin

ا �ر� رو� ري�ر� اب Pن رو�ر ن�ر� ر� من�ر�ن �مر� اال Pر� ا م�ري Pنر ر�

ا �ز�زو� زي�ز� ازو�ب Pن�ن ز� ز ز� ن من� ز� �مز� ال�ز ن Pا م�زي ا ز� Pز

ا �س� سو� سي�س� اسو�ب Pس�س�ن�ن س� س ن من� �سالمس� ا س� Pا م�سي Pنس

ا �ش�شو� شي�ش� اشو�ب Pن�ن ش� ش ش� ش�ن من� �مش� �ال ا م�شي Pا ش� ش Pنش

�ص�صو� ص�يص�ا من�ص�ص�ن� ن ص� صPاصو�بنصPا ص� Pام�صي�ص المص�ن

�ض� ضو� ضي�ض�ا ض�ض�ن� ن ض� ضPا ضو� ب�مض�ن من� � ال نضPا ض� ضPا م�ضي

�ط�طو� طي�ط�ا ن�ط�ط� ن ط� طPاطو�ب�م من� � نط�ال نطPا ط� طPا�مطي

�ظ� ظو� ظي� ظ�ا ن ظ� ظPاظو� ب

�مظ�ن من� ظ�ظ�ن� � ال نظPا ظ� ظPا مظي�ع� عو� عي� ع�ا ع�نعو�عPاب

�مع�ن من�ع�ع�ن� �عPا ال ع�نعPا م�عي�غ�غو�غي�غ�ا من� غ�غ�ن� غ�نغو�غPاب

�مغ�ن �غPاال غ�نغPا م�غي�ف�فو�في� ف�ا �مف�ن من� ف�ف�ن� ف�نفو�فPاب ال

�فPا ف�نفPا م�في�ق�قوقيق�ا من�ن�ق� ق�ن ق� قPاقو�ب

�م � نق�ال قPا ق�ن قPا م�قي�ا �ك�كو�كي�ك Pاكو�ب � ك �ن� ن ك �ك �ن من�ك �مك ال

� Pام�كي � ك Pا ك نك�ل�لو�لي�ال� �نلو�الPب �ن� ل �ل �ن من� ل �مل ال

Pال� �نالP م�لي ل

9

Page 11: dauroh tahsin

�م�مو�مي�م�ا من� مم�نن� م مPامو�ب�مم�ن �ال نمPا م� مPا م�مي

�ا �ن� نو� ني�ن Pانو�ب � ن �ن-ن ن �م من� ن �ن�ال Pا م�ني ن�ن Pا ن ن

�و�وو�وي�و�ا �مو�ن من� و�و�ن�ن و� وPاوو�ب ال� نوPا و� وPام�وي

�ه�هو�هي�ه�ا من� ه�ه�ن� ه�نهو�هPاب�مه�ن �هPاال ه�نهPا م�هي

�ا �ي�يو�يي�ي Pايو�ب � ي �ن�ن ي �ي �ن من� ي �مي �يال Pا م�يي � Pا ي ني

Keterangan :

Yang digarisbawahi dibaca dengung, yang digaris terputus-putus dibaca qalqalah.

GHUNNAH DAN IZHAR(Dengung dan Jelas)

Ketika berbicara masalah dengung dan izhar, maka itu bararti kita berbicara tentang hukum bacaan nun mati/tanwin dan mim mati.

1. Kunci: Bab nun mati dan tanwin ( ___ ، "ن )

Huruf-huruf yang tidak dibaca dengung pada bab nun sukun dan tanwin adalah huruf-huruf yang keluar dari tenggorokan ( Jه�ار� إظXقي� إد�غ�امJ ر dan ل ditambah dengan huruf ( ح�ل ( Rة- غن ( بال� , selebihnya dibaca dengung.Perhatian !Kaidah tersebut tidak berlaku pada 4 kata: �ان ( �ي �و�ان ، بن ، صن

�و�ان �يا ، قن [دن ال ( karena terdiri dari 1 kata, dan dibaca izhar ( Jه�ار� إظJمط�ل�ق ).

Bab mim sukun ( "م )

10

Page 12: dauroh tahsin

Huruf-huruf yang dibaca dengung pada bab mim sukun hanya 2 huruf saja ( ب ، م ) , selebihnya tidak dengung.

2. Hukum-hukum Ghunnah dan Izhar

ك%ام# ار) أ%ح" ا"إل)ظ"ه% ك%ام# ال"غ#ن.ة) أ%ح"

Jه�ار� �قيX إظ ء / _J_R_P ) ن� ح�ل ( غ خ ع ح ه

Jقي1 إخ�ف�اء� ت / _J_R_P ) ن� J ح�قي ز ذ د ج ثك ق ف ظ ط ض ص ش س

Jه�ار� �قJ إظ �و�ان مط�ل �و�ان ، ) صن ، قن �ان �ي �ا ، بن �ي ( الد[ن

(menjadi mim) Jب� / _J_R_P ) ن� إق�ال ( ب

)selain بdan Jه�ار� ف�و�يX إظ ) م� ش� م

Jإد�غ�ام Rة- ن ي / _J_R_P ) ن� بغن ( م و

Jإد�غ�ام Rة- غن ل / _R_P_ ) ن� بال� ( ر ،

Jإخ�ف�اء Xف�و�ي ( ب ) م� ش�

�ن إد�غ�ام �ي �ل ( م ) م� مث

م1 ، ن1

3. Rumus Ghunnah dan Izhar pada Mush-haf Terbitan Timur Tegah

No. Ghunnah Izhar01. Nun mati dan mim mati tidak

memiliki tanda sukun (blank).Contoh: An Nas: 4 , Quraisy: 4

Nun mati dan mim mati memiliki tanda sukun.Contoh: Al Fatihah: 7

02. Tanwin fat-hatain dan tanwin kasratain ditulis tidak sejajar.Contoh: Al Masad: 1 dan 3

Tanwin fat-hatain dan tanwin kasratain ditulis sejajar.Contoh: Al Ikhlash: 4 , Al Falaq: 3

03. Tanwin dhammatain ditulis dobel (seperti angka 99)Contoh: Al Masad: 5

Tanwin dhammatain ditulis bolak balik (seperti angka 69).Contoh: Al Qadr: 5

04. Setiap nun bertasydid dan mim yang bertasydidContoh: An Nas: 1 , Al Masad: 4

------------

Perhatian!Rumus diatas tidak berlaku ketika nun sukun/tanwin bertemu dengan huruf lam dan ra, karena nun sukun/tanwin tersebut langsung dimasukkan ke dalam huruf lam dan ra ( Jإد�غ�ام � -ةR بال غن ). Contoh:- هم� من� ب �ط�انR ر- ي - ش� �م جي �ه من الر- -دن ل

1ق�ين� - هدPى �مت لل

11

Page 13: dauroh tahsin

HUKUM MAD (PANJANG)

1. Pembagian Mad Secara Global�عي1 م�د[ ط�بي �نكم� ق�ال�: �عو�ذ - دي - أ �د�ل م�د[ ب - أو�تو�ا ء�ام�ن� :

ص�لي� م�د[� أ �ن م�د[ �م�كي ت �ا و�: �تم� إذ �ن� حيي �ي -بي - الن

عو�ضR م�د[ ا Pغ�فو�ر Pكو�ر �مPا ا ش� �مPا - ع�لي ح�كي :

�ةR م�د[ ةR صل �ر� ق�صي �س�ب� م�ا و� م�اله: به - ف�و�س�ط�ن� ك ج�م�عPا

�نR م�د[ لي ي�ش خ�و�ف: �ر - قر� - خ�ي �ام �ح�ك �لم�د� أ ا

-صلR و�اجبR م�د[ �ا: مت آء� إذ - و ج�ء� �و�م�ئذR �جي� ي

ة بس�س�ب �ه�م�ز� ال ائزR م�د[ �ف�صلR ج� �غ�ن�ى م�آ: من �ه أ – ع�ن

�تم� آل و� �ن أ �ةR م�د[ �ةR صل �ل �ه م�ا: ط�وي �د�ه ل ل خ�

� - أ�مه من� إال- عل

عي� م�د[ ف�ر�R م�د[ زم �لمي1 مخ�ف�ف� ال� �ئان�: ك و� ء�آل

�ت� ق�د� ع�ص�ي كو�ن بس�س�ب الس[ R م�د[ زم �ق-لR ال� �لمي1 مث ال� و�: ك

��ين� الض-آلR م�د[ زم في� مخ�ف�ف� ال� - الر: ح�ر�

طهR م�د[ زم �ق-لR ال� في مث ح�ر� - الم1ص :

الم1ر2. Pembagian Mad Menurut Panjangnya

Mad yang panjangnya 2 harakat.

12

Page 14: dauroh tahsin

Yaitu ketika setelah huruf mad bukan huruf hamzah, tasydid atau mati.

Yang termasuk mad ini adalah semua mad ashli. Mad yang panjangnya 4/5 harakat.

Yaitu ketika setelah huruf mad adalah huruf hamzah. Mad yang panjangnya 6 harakat.

Yaitu ketika setelah huruf mad adalah tasydid atau sukun.

Keterangan: Pada mush-haf terbitan timur tengah, huruf mad ditandai dengan tidak

adanya tanda sukun di atas huruf tersebut (blank). Mad thabi’i ketika waqof dan mad lin boleh dibaca 2/4/6 harokat. Ha dhamir ( ه ه / ) dibaca panjang hanyalah ketika huruf sebelum dan

sesudahnya hidup (berbaris). Jika huruf sebelumnya mati, maka ha dhamir dibaca pendek.

Contoh: غ�ن�ى� �ه م�آأ -ذي� م�اله ع�ن �ه هم� - ال �لفو�ن� في ت مخ�

TAFKHIM DAN TARQIQ(Tebal dan Tipis Bacaan)

Dibaca tebal (7 huruf): -خص Rقظ� ض�غ�ط (huruf isti’la’)

Huruf hijaiyah Kadang dibaca tebal (3 huruf), kadang tipis : ، ر ، ل ا(29 huruf)

Dibaca tipis : 20 huruf, selain yang disebutkan diatas

1. Huruf Isti’la`Semua huruf isti’la` harus dibaca tebal dengan 2 tingkatan:

Ketebalan yang sangat kuat, yaitu; ketika berharakat fat-hah/dhammah atau ketika sukun dan huruf sebelumnya berharakat fat-hah/dhammah.

Ketebalan yang lebih ringan, yaitu: ketika berharakat kasrah atau ketika sukun dan huruf sebelumnya berharakat kasrah.

Perhatian!Jika nun sukun atau tanwin bertemu dengan huruf isti’la` selain dari huruf ghain dan kha`, maka nun sukun atau tanwin tersebut juga dibaca tebal. Contoh: كم� �صر� �ن �ضو�د� ي �طق - م�ن �ن ��ظر - ي �ق�لب - ين �ن P - ي �ال �ي P - ل �ال - ط�وي

Jة� صف�رJ جم�ال

2. Huruf ra Yang menyebabkan ra dibaca tebal adalah harakat fat-hah/dhammah,

baik harakat fat-hah/dhammah itu terletak pada ra tersebut atau ketika ra sukun dan huruf sebelumnya berharakat fat-hah/dhammah.

13

Page 15: dauroh tahsin

Kecuali jika ra sukun dan huruf sebelumnya adalah hamzah washal, maka ra harus dibaca tebal walau huruf sebelumnya berharakat kasrah.Contoh: جعي� ار� م

� �بو�ا - أ تا ب - و�قل ار� ح�م�هم�ا ر- ص�اد ار� �مر� �بال - - ل �ض�ى م�ن إال- ت ار�

Yang menyebabkan ra dibaca tipis adalah harakat kasrah; baik harakat kasrah itu terletak pada ra tersebut atau ketika ra sukun dan huruf sebelumnya berharakat kasrah atau ya sukun. Kecuali jika huruf setelahnya adalah huruf isti’la` yang berharakat fat-hah/dhammah dalam 1 kata. Contoh : Jط�اس ص�ادPا قر� ق�ةJ - مر� - فر� ص�ادPا - إر�Jika terdiri dari kata yang terpisah maka ra tetap dibaca tipis.Contoh: ا ف�اص�بر� Pر� �الP ص�ب مي ج�

ISTILAH-ISTILAH DALAM AL QUR’AN

1. د%ة ج" Ayat Sajadah س%Yaitu: ayat-ayat yang disunnahkan melakukan sujud (tilawah) ketika membacanya. Ayat-ayat ini terdapat pada 15 tempat dalam Al Qur’an:1. QS. 7 : 26 6. QS. 22 : 18 11. QS. 38 : 242. QS. 13 :15 7. QS. 22 : 17 12. QS. 41 : 373. QS. 16 : 50 8. QS. 25 : 60 13. QS. 53 : 624. QS. 17 : 109 9. QS. 27 : 26 14. QS. 84 : 215. QS. 19 : 58 10.QS.32 : 15 15. QS. 96 : 19

Keterangan: Sujud ini disunnahkan dilakukan di luar dan di dalam shalat; baik yang

membacanya maupun yang mendengarkannya. Ketika shalat berjama’ah, sujud atau tidaknya makmum tergantung

pada imam. Jika imam sujud, maka makmum wajib mengikutinya, begitu pula sebaliknya.

Disunnahkan bagi yang melakukannya untuk menghadap qiblat, dalam keadaan berwudu`, serta sucinya tempat dan pakaian dari kotoran dan najis.

Boleh dilakukan dengan diawali berdiri atau duduk. Boleh dilakukan dengan takbir atau tanpanya. Boleh diakhiri dengan salam atau tanpa salam.

Bacaan-bacan yang disunnahkan untuk dibaca ketika sujud tilawah

�ح�ان� �ي� سب ب �ع�ل�ى ر� �أل ا “Maha Suci Allah Robbku yang Maha Tinggi.”

-لهم- �ك� ال �ت بك� و� س�ج�دت[ ل �ك� و� ء�ام�ن �م�ت ل ل س�� د� أ ج� -ذي� و�ج�هي� س� �ق�ه لل ل و� خ�

ه �ص�ر� ق- و� ب م�ع�ه ش� ه و� س� �ص�ر� بح�و�له ب ك� قو-ته و� �ار� �ب ن الله ت �ح�س� �ن� أ القي �لخ� ا

14

Page 16: dauroh tahsin

“Ya Allah, aku sujud, beriman dan menyerahkan diri hanya kepadaMu. Telah sujud wajahku kepada yang menciptakannya, yang membaguskannya dan yang membelah pendengaran dan penglihatannya dengan daya dan kekuatanNya. Maha Suci Allah sebaik-baik penciptaan.”

J1و�ح ب[ قد[و�سJ سب �ة ر� �ئك �م�ال و�ح و� ال الر[“Maha Suci Allah Robb Malaikat dan Jibril.”

2. ك"ت%ة Saktah س%Yaitu: berhenti sejenak tanpa mengambil nafas. Di dalam mush-haf terbitan timur tengah, saktah ditandai dengan huruf sin( س ) kecil . Terdapat pada 4 tempat di dalam Al Qur’an:Al Kahfi: 1-2, Yasin: 52, Al Qiyamah: 27, Al Muthaffin: 14.

3. ام م% Isymam إ)ش"Yaitu: menampakkan harakat dhammah yang terbuang dengan isyarat bibir. Terdapat dalam surat Yusuf: 11

4. ا%لة Imalah إ)م%Yaitu: pembacaan fat-hah yang miring ke kasrah. Terdapat dalam surat Hud: 41, dimana ra dibaca re.

5. ي"ل ه) Tashil ت%س"Yaitu: membaca hamzah yang kedua dengan suara ringan atau samar. Terdapat dalam surat Fushshilat: 44.

6. ل Naql ن%ق"Yaitu: memindahkan harakat hamzah pada huruf sebelumnya, karena hamzahnya adalah hamzah washal. Terdapat pada surat Al Hujurot : 11.

7. اي%ة) ن#و"ن# ال"و)ق% Nun WiqayahYaitu: nun yang harus selalu dibaca berhakat kasrah ketika tanwin bertemu dengan hamzah washal, agar tanwin tetap terjaga.Contoh: Al Qiyamah : 12&30, Nuh : 42

8. ر# ف" Gت%د)ي"ر# الص ال"م#س" Shifrul MustadirYaitu: bulatan kecil (seperti angka 5 arab) yang terletak di atas huruf mad yang fungsinya adalah untuk mencancel mad, baik ketika washal maupun waqaf. Contoh: Al Bayinah : 1, Al Insan : 16

9. ر# ف" Gائ)م# ال"م#ست%ط)ي"ل# الص ال"ق% Shifrul MustathilYaitu: bulatan lonjong tegak (seperti angka 0), yang teletak di atas alif. Alif tersebut tidak dibaca panjang ketika washal, namun dibaca panjang ketika waqaf. Contoh: Al Insan: 15, Al Ahzab: 66&67.

15

Page 17: dauroh tahsin

PENGAYAAN MATERI

1. Qalqalah ( #د ق#ط"ب ج% )Secara umum qalqalah terbagi dua macam:

�} ة ــ�� �ق�ل �ق�ل ر�ى ال ــ� �كب ال Ketika waqaf pada huruf qalqalah yang bertasydid. Contoh: ب1 و�� �ح�ق1 ت �ح�خ1 - ال - ال

�ة �ق�ل �ق�ل الص[غ�ر�ى ال Di tengah/akhir kalimat yang tidak ada tasydidnya. Contoh: Surat Al Masad, Al Ikhlash, Al Falaq.

Perhatian!Diantara huruf qalqalah, ada yang dibaca tebal (mulut monyong sewaktu melafadzkannya) dan ada yang dibaca tipis (mulut terbuka melebar). Yang dibaca tebal adalah huruf qaf dan tha`. Yang dibaca tipis adalah huruf ba, jim dan dal.

2. Tanda-tanda Waqaf Harus (wajib) berhenti. Contoh: Al An’am: 36 : م Tidak boleh berhenti. Contoh: An Nahl: 32, Al Mudatstsir: 31 : ال .Boleh berhenti, namun meneruskan bacaan lebih afdhol : صلى

Contoh: Al ‘Alaq: 15&17, Al Bayyinah: 6&8. .Boleh waqaf boleh washal, keduanya boleh dilakukan : ج

Contoh: Al Bayyinah: 5&8, Al A’la: 7, Al Buruj: 9&11. .Lebih afdhal waqaf, walau nafas masih kuat : قلى

Contoh: Fushshilat: 54 Mu’anaqah: Harus berhenti pada salah satu kata.

Contoh: Al Baqarah: 2

3. Ayat-ayat yang Perlu Diperhatikan Ketika Membacanya Al Ma’arij: 11, Hud 66. Huruf mim sering dibaca fat-hah. Al Hasyr: 17. Huruf dal sering dibaca kasrah. Al Ahqof: 5. Sering dibaca uutuuny, yang benar iituuny. Ar Rahman: 39&74, Al Anbiya`: 88, Al Hujurat: 11. Ketika waqaf,

nun dan mim disertai dengung. Al Baqarah: 245, Al A’raf: 69. Huruf shad boleh dibaca sin. Al Furqan: 69. Ha dhamir dibaca panjang 2 harakat. Al Baqarah: 61, Ali Imran: 112. Waw bertasydid tidak dengung. Al Maidah: 114. Ketika waqaf disertai dengung dan hams Al Baqarah: 259, Al Maidah: 42, Al Muthaffifin: 26. Ketika waqaf

diserati hams (suara mirip siulan burung). Al Baqarah: 219, Al An’am: 32. Ketika waqaf mulut monyong di waw.

4. Hamzah WashalAdalah hamzah tambahan yang harus dibaca pada awal kalimat dan tidak dibaca di tengah kalimat. Ciri-cirinya adalah hamzah ditulis dengan huruf alif diatasnya ada huruf shad kecil. Hamzah washal dapat dibaca fat-hah, kasrah dan dhammah sesuai dengan kaidah yang berlaku.Kaidah Pembacaan Hamzah Washal:

16

Page 18: dauroh tahsin

Dibaca fat-hahJika hamzah washal berada di isim (kata benda) yang dima’rifatkan di awal kalimat.Contoh: ح�من الر- �م حي �ح�م�د الر- ب� لله - ال �ن� ر� �مي �لع�ل �ق�ارع�ة ا - ال

Dibaca kasrahJika hamzah washal berada pada selain isim (fi’il amr&mashdar), dimana huruf ketiganya berharakat fat-hah atau kasrah.Contoh: a. Fat-hah ع�ث�� � اب أ اق�ر� �ح� - اف�ت له�م� - �غ�فر� ت اس� - -

�م�س�ك� ت ب� اس� �ر� �ط�لق - اق�ت - ان b. Kasrah شف� اط�مس�� � - اك �تغ�اء� - اه�دنا اء - اب �ر� - - اف�ت

Pار� �ب تك اس� Dibaca dhammah

Jika berada di fi’il amr dimana huruf ketiganya berharakat dhammah.Contoh: كر� جد� - اد�ع اشــ� روا - اســ� �ظــ � - ان دد ل - اشــ� ــ� ا - ات - أو�حي� مــ�

اح�شروا

5. Huruf-huruf Muqath-tha’ahAdalah kumpulan huruf yang dijadikan sebagai permulaan beberapa surat dan tidak memiliki arti. Hanya Allah-lah yang mengetahui maknanya.Huruf muqath-tha’ah terdiri dari 3 macam:

�لف� ( ) ا أ Dibaca pendek, tanpa panjang (alif) Xط�هر� ح�ي Dibaca fat-hah, panjang 2 harakat �ق�ص� �كم� ن ل ع�س� Dibaca sesuai nama hurufnya, panjangnya 6

harakatNo. Lafadz Cara Baca

01. الم �ف� �م آلم أل مي Alif laaaaaamm miiiiiim02. الر �لف� ا م آل أ ر� Alif laaaaaam ra03. المص ف� ــ �ل �م� آلم أ اد� مي صــ� Alif laaaaaamm miiiiiim shaaaaaad

(qalqalah)04. كهيعص اف ــ� ا � ك ا هــ� ــ� �ن ي اد� � ع�ي صــ� Kaaaaaaf haa yaa ‘aiiiiiinn

shaaaaaad05. عسق �ن� �ن� ع�ي ق�اف� سي ‘Aiiiiiin siiiiiinn qaaaaaaf06. يس �ا �ن� ي سي Yaa siiiiiin07. - ق

ن- نو�ن� ق�اف� Qaaaaaaf – nuuuuuun

Keterangan: Yang digaris bawah dibaca dengung, karena ikhfa` atau idgham mitslain.

17