Basa Jawa 9 PROTA Upload

13
 Let’s go to Smar t Learning with Fokus!  WELCOME  TO SMART LEARNING Diterbitkan oleh CV Sindunata  Jl. Diponegoro No. 123 Kartasur a, Sukoharjo 57166 Telp. (0271) 781797, 781853 Email: [email protected] Penulis : Tim Catha Edukatif Editor : Reni Wahyu Hapsari Setter : Isnani Muthoharoh Art Design : Teguh Pribadi Ilustrator : Andika, Margo Mengacu SK Gubernur Jateng No: 423.5/5/2010

description

FOKUS SEMESTER 1 2014/2015

Transcript of Basa Jawa 9 PROTA Upload

  • Lets go to Smart Learning with Fokus!

    WELCOME TO SMART LEARNING

    Diterbitkan oleh CV SindunataJl. Diponegoro No. 123 Kartasura, Sukoharjo 57166

    Telp. (0271) 781797, 781853Email: [email protected]

    Penulis : Tim Catha EdukatifEditor : Reni Wahyu HapsariSetter : Isnani MuthoharohArt Design : Teguh PribadiIlustrator : Andika, Margo

    Mengacu SK Gubernur Jateng No: 423.5/5/2010

  • Basa Jawa 92

    Bahan PiwulanganPembelajaran berangkat dari kajian teori yang telah tersurat, dan realisasi dari proses pengalaman hidup. Materi mengemban fungsi sebagai pendulum pembelajaran menuju proses yang

    Materi Fokus sarat dengan nilai-nilai edukatif, etika, dan kecakapan hidup.

    1Piranti lan Sarana PasinaonMedia dan metode pembelajaran merupakan bagian dari rencana pembelajaran. Validitas dan akurasi keduanya, menjadi salah satu syarat menuju keberhasilan pembelajaran. Pembelajaran dengan metode Aktif, Inovatif, Kreatif, Efektif, dan Menyenangkan (PAIKEM) merupakan pendekatan yang digunakan Buku Fokus agar pembelajaran lebih bermakna.

    2

    Gladhen, Gladhi, lan Ajang GladhenPembelajaran berorientasi pada proses dan hasil. Keduanya terintegrasi dan terelaborasi melalui pengukuran kompetensi dan pengembangan perilaku. Standardisasi keberhasilan tidak hanya berupa skor, tetapi juga terciptanya kebiasaan. Kebiasaan harus dikreasi. Kebiasaan harus dilatih. Dari situlah keahlian bermula. Keahlian hanya dimiliki oleh mereka yang sering berlatih. Penilaian pembelajaran dalam Buku Fokus mencakup penilaian afektif, kognitif, dan psikomotorik.

    3

    Angkah Pandaya KapribadenPembelajaran menjadi media untuk menggali keutamaan. Teori yang tersurat dan peristiwa yang terlihat, menjadi kaca benggala untuk menumbuhkan kebiasaan berbudaya luhur dalam interaksi, baik dengan sang Pencipta, sesama manusia, maupun jagat raya. Puncak perjalanan keutamaan manusia adalah kemampuan

    CITRA MULIA SANG MAHA. Pembelajaran dalam Buku Fokus sarat dengan nilai-nilai Karakter dan Budaya Bangsa Indonesia.

    4

    Kawruh JawaBerisi tentang teori dan informasi-informasi penting yang berhubungan dengan mata pelajaran dan budaya lokal. Bermanfaat untuk menambah pengetahuan dan merangsang keingintahuan peserta didik pada informasi yang telah disajikan. Dengan demikian peserta didik dapat mengetahui tentang informasi yang belum pernah diketahui sebelumnya.

    5

    Lets go to Smart Learning with Fokus! Buku Fokus menyajikan keunggulan materi dan strategi belajar baru yang akan mengantarkan peserta didik memasuki Pembelajaran Aktif, Inovatif, Kreatif, Efektif, dan Menyenangkan!

    The Power of Book

    Manungsa iku kedunungan sipat apes.

  • 3Basa Jawa 9

    Table of ContentWelcome to Smart Learning ............................................................................ 1The Power of Book ........................................................................................... 2Table of Content ................................................................................................ 3

    WULANGAN 1: PENDHIDHIKAN ....................................................... 5

    Kagiyatan Piwulangan 1: Nyemak lan Micara ..... 7A. Sandhiwara .............................................................. 7B. Pacelathon utawa Dhialog ..................................... 10

    Kagiyatan Piwulangan 2: Maca lan Nulis .............. 12A. Maca Nyuwara ........................................................ 12B. Geguritan .................................................................. 14

    WULANGAN 2: ADAT ISTIADAT ......................................................... 23

    Kagiyatan Piwulangan 1: Nyemak lan Micara ..... 25A. Sandhiwara .............................................................. 25B. Adat Istiadat ............................................................. 25

    Kagiyatan Piwulangan 2: Maca lan Nulis .............. 28A. Tembang Dhandhanggula ..................................... 28B. Nulis Paragraf Nganggo Angka Jawa ................. 29

    ULANGAN TENGAH SEMESTER 1 .......................................................... 38

    WULANGAN 3: KABUDAYAN ............................................................... 42

    Kagiyatan Piwulangan 1: Nyemak lan Micara ..... 44A. Nyemak Sandhiwara .............................................. 44B. Nyritakake Adat Istiadat kanthi Sarana Pidhato .... 45

    Kagiyatan Piwulangan 2: Maca lan Nulis .............. 47A. Maca Paragraf kang Ngetrapake Aksara lan Angka Jawa .............................................................. 47B. Nulis Paragraf kanthi Aksara Jawa lan Angka Jawa ............................................................................ 47

    WULANGAN 4: KEPAHLAWANAN ..................................................... 54

    Kagiyatan Piwulangan 1: Nyemak lan Micara ..... 56A. Nyemak Sandhiwara .............................................. 56B. Micara kanthi Nggunakake Dhialek ................... 58

    Kagiyatan Piwulangan 2: Maca lan Nulis .............. 60A. Maca Crita Wayang ................................................. 60B. Nulis Geguritan ....................................................... 61

    ULANGAN SEMESTER 1 .............................................................................. 71

    WULANGAN 5: TATA KRAMA ............................................................. 75

    Kagiyatan Piwulangan 1: Nyemak lan Micara ..... 77 A. Nyemak Sesorah Upacara Adat Jawa .................. 77B. Nyritakake Kadadean Faktual .............................. 78

    Kagiyatan Piwulangan 2: Maca lan Nulis .............. 82A. Upacara Adat ........................................................... 82B. Nulis Aksara Jawa ................................................... 84

    Melok nanging ora nyolok.

  • Basa Jawa 94

    WULANGAN 6: PRASTAWA ................................................................... 94

    Kagiyatan Piwulangan 1: Nyemak lan Micara ..... 96A. Pidhato (Sesorah) .................................................... 96B. Pidhato ...................................................................... 97

    Kagiyatan Piwulangan 2: Maca lan Nulis .............. 99A. Maca Aksara Rekan ................................................. 99B. Sesorah utawa Pidhato ........................................... 99

    ULANGAN TENGAH SEMESTER 2 .......................................................... 108

    WULANGAN 7: BUDI PAKERTI ............................................................ 112

    Kagiyatan Piwulangan 1: Nyemak lan Micara ..... 114A. Nyemak Tanggap Wacana (Pidhato) ................... 114B. Nyritakake Prastawa Aktual ................................. 115

    Kagiyatan Piwulangan 2: Maca lan Nulis .............. 117A. Maca Paragraf kang Nganggo Aksara Rekan ..... 117B. Nulis Paragraf Nganggo Aksara Rekan .............. 118

    WULANGAN 8: BUDAYA LUHUR ........................................................ 127

    Kagiyatan Piwulangan 1: Nyemak lan Micara ..... 129 A. Nyemak Pidhato ...................................................... 129B. Nyritakake Babagan Prastawa Aktual ................. 130

    Kagiyatan Piwulangan 2: Maca lan Nulis .............. 132A. Mahami Wacana Babagan Upacara Adat ............ 132B. Nulis Paragraf Nganggo Aksara Jawa ................. 133

    UJIAN AKHIR SEKOLAH ............................................................................ 140

    DAFTAR PUSTAKA ........................................................................................ 144

    Mikul dhuwur mendhem jero.

  • 5Basa Jawa 9

    PambukaPendhidhikan ing jaman saiki iku wigati

    banget. Wong urip ing ngalam donya iku ora amung mbutuhake sandhang, pangan, lan papan wae. Sugih bandha nanging ora duwe ilmu kaya jangan ora nganggo uyah (cemplang), lan bisa gampang diapusi. Golek ilmu iku ora kudu ana ing bangku sekolahan, nanging bisa uga ana ing kulawarga utawa ing masarakat. Pendhidhikan iku ora amung ilmu pangetahuan wae, nanging uga pendhidhikan moral lan akhlak, supaya bisa seimbang lan padha, bisa ngajeni siji lan sijine, luwih-luwih marang wong tuwa utawa marang sapadha-padha. Amarga ing wektu iki pendhidhikan kang ana gegayutane karo tata krama kaya-kaya ilang ana ing lingkungan masarakat utawa kulawarga. Akeh bocah kang pinter, nanging akeh kang keblinger, amarga kurange pendhidhikan moral lan tata krama ing kulawarga. Apa paedahe pendhidhikan marang manungsa?

    Sumber: arrasya7.wordpress.com

    1WULANGAN

    Apa kang disinau ing wulangan iki?

    Sandhiwara Pacelathon utawa Dhialog Maca Nyuwara Geguritan

    Sarana Pangerten

    Sadurunge kowe kabeh sinau bab Pendhidhikan, coba wangsulana pitakonan-pitakonan ing ngisor iki! Aja lali dibaleni maca soale lan apa ana wangsulan kang kudu diganteni.

    1. Mbah, menawi sampun arip kula aturi sare rumiyin.

    Tembung arip iku tegese ....a. ngantuk c. keselb. sayah d. rampung

    2. Bapak kaliyan ibu tindak Semarang, kula ... tengga griya.a. dikengkenb. dipunkengkenc. didhawuhid. dipundhawuhi

    Mung sadrema dadi lantaran.

  • Basa Jawa 96

    Komponen Silabus

    Pengorganisasian Kelas

    1. Guru membuka pelajaran dengan meminta peserta didik membaca doa sebelum pelajaran dimulai. 2. Guru menjelaskan tentang tujuan pembelajaran dan kompetensi yang harus dicapai peserta didik

    setelah mengikuti pembelajaran. Peserta didik diharapkan mampu mengorganisasi informasi yang disampaikan (apa yang dilihat, didengar, dirasakan, dan dikerjakan).

    3. Guru memilih dan mengembangkan metode pembelajaran yang menarik disesuaikan dengan situasi dan kondisi pada saat pembelajaran berlangsung.

    4. Guru memberikan tugas yang melibatkan seluruh peserta didik. Tugas diberikan guna membantu peserta didik memahami konsep, mengembangkan kemampuan berpikir tingkat tinggi, serta melatih keterampilan atau konsep yang telah dipelajari. Kumpulan tugas peserta didik merupakan portofolio peserta didik.

    5. Guru memberi umpan balik yang akan menguatkan pemahaman peserta didik. Guru juga memberi kesempatan kepada peserta didik untuk bertanya dan mengajak peserta didik berperan aktif dalam kegiatan pembelajaran.

    6. Guru mampu mengembangkan pembelajaran Aktif, Inovatif, Kreatif, Efektif, dan Menyenangkan (PAIKEM). Metode PAIKEM yang disarankan adalah:

    - Ceramah - Jigsaw Learning 7. Guru memilih media dan sumber pembelajaran. Media dan sumber belajar yang disarankan adalah: - Buku Teks Basa Jawa kelas 9. - Artikel Berita. - Buku wayang. - Referensi lain yang relevan. - PowerPoint. 8. Guru mengajak peserta didik membiasakan nilai-nilai karakter yang terdapat dalam kegiatan

    pembelajaran ini, yaitu: - Mandhiri - Tanggung jawab - Religius - Rasa pengin mangerteni 9. Guru menyusun evaluasi diri atas pelaksanaan pembelajaran tiap kegiatan pembelajaran sebagai

    referensi untuk meningkatkan kualitas pembelajaran selanjutnya. 10. Guru memberikan Wulangan Pambecik bagi peserta didik yang tidak memenuhi standar KKM dan

    memberikan Wulangan Pamomot kepada peserta didik yang memenuhi standar KKM.11. Di akhir pembelajaran, guru mengajak peserta didik menutup kegiatan belajar mengajar dengan doa.

    Standar Kompetensi1. Mampu mendengarkan dan memahami wacana lisan dalam berbagai ragam bahasa.2. Mampu mengungkapkan pikiran, pendapat, gagasan, dan perasaan secara lisan melalui berbicara, bertelepon, dan

    berdialog dalam berbagai ragam bahasa Jawa sesuai dengan unggah-ungguh.3. Mampu membaca bacaan sastra, nonsastra dalam berbagai teknik membaca dan bacaan berhuruf Jawa.4. Mampu mengungkapkan pikiran, gagasan, pendapat, dan perasaan dalam berbagai jenis karangan menggunakan

    ragam bahasa Jawa sesuai unggah-ungguh dan menulis paragraf berhuruf Jawa.

    Kompetensi Dasar1.1 Mendengarkan sandiwara.2.1 Berdialog dengan warga masyarakat.3.1 Membaca nyaring cerita wayang Ramayana.4.1 Menulis susastra sederhana, misalnya geguritan atau cerita rakyat.

    Indikator Pencapaian Kompetensi1. Mendengarkan pembacaan sandiwara radio dan menceritakan kembali isinya sandiwara radio.2. Berdialog dengan orang lain, baik secara tertulis maupun lisan dengan menggunakan kalimat perintah dan permintaan

    yang baik sesuai dengan unggah-ungguh yang benar.3. Menuliskan kembali isi cerita wayang Ramayana dengan bahasanya sendiri.4. Menuliskan kembali isi geguritan dalam bentuk tulisan lain (misalnya, prosa dan sebagainya).

    Alokasi Waktu : ... x 1 jam pelajaran

    Mung sadrema nglakoni.

  • 75Basa Jawa 9

    PambukaBasa Jawa kawentar minangka basa

    kang ngandhut ajaran kesopanan amarga cara panggunane miturut unggah-ungguh basa, yaiku tata carane basa miturut kalungguhane. Mungguh wujude bisa arupa basa ngoko lan basa krama. Nanging ing jaman modheren saiki unggah-ungguh basa kasebut malah dadi salah sawijining sandhungan. Akeh wong Jawa kang ninggal basane malah ganti nganggo basa Indonesia utawa basa manca. Dene sababe amarga rumangsa ribed anggone nggunakake basa krama, khawatir kleru, utawa kuwolak-walik. Umume padha duwe panemu manawa nggunakake basa krama iku angel, arep sinau durung ana tuntunan kang krasa sreg utawa cocok ing sajroning ati. Kahanan kaya mangkono iku ndadekake wong salah ngetrapake basa kanggo dhiri pribadhine utawa kanggo wong liya. Saengga thukul pangira manawa tata krama utawa kasopanane wong Jawa wis wiwit luntur. Kepriye carane supaya basa Jawa tetep ngrembaka ing masarakat?

    Sumber: dewarahayu.wordpress.com

    5WULANGAN

    Apa kang disinau ing wulangan iki?

    Nyemak Sesorah Upacara Adat Jawa Nyritakake Kedadean Faktual Upacara Adat Nulis Aksara Jawa

    Sarana Pangerten

    Sadurunge kowe kabeh sinau bab Tata Krama, coba wangsulana pitakon-pitakonan ing ngisor iki! Aja lali dibaleni maca soale lan apa ana wangsulan kang kudu diganteni.

    Ngrembakake budaya Indonesia diwasa iki ora pati nyenengake. Aku lan kowe kabeh kerep disuguhi patrap lan pangucap para wakil-wakil rakyat sing kurang sopan, kurang ngajeni ing liyan ing sapiturute. Patrap lan pangucap uga diarani ....a. tata susila lan tata kramab. tata busana lan tata susilac. tata susila lan tata basad. tata irama lan tata susila

    Ajining kalungguhan ana ing kawicaksanan.

  • Basa Jawa 976

    Komponen Silabus

    Pengorganisasian Kelas

    1. Guru membuka pelajaran dengan meminta peserta didik membaca doa sebelum pelajaran dimulai. 2. Guru menjelaskan tentang tujuan pembelajaran dan kompetensi yang harus dicapai peserta didik

    setelah mengikuti pembelajaran. Peserta didik diharapkan mampu mengorganisasi informasi yang disampaikan (apa yang dilihat, didengar, dirasakan, dan dikerjakan).

    3. Guru memilih dan mengembangkan metode pembelajaran yang menarik disesuaikan dengan situasi dan kondisi pada saat pembelajaran berlangsung.

    4. Guru memberikan tugas yang melibatkan seluruh peserta didik. Tugas diberikan guna membantu peserta didik memahami konsep, mengembangkan kemampuan berpikir tingkat tinggi, serta melatih keterampilan atau konsep yang telah dipelajari. Kumpulan tugas peserta didik merupakan portofolio peserta didik.

    5. Guru memberi umpan balik yang akan menguatkan pemahaman peserta didik. Guru juga memberi kesempatan kepada peserta didik untuk bertanya dan mengajak peserta didik berperan aktif dalam kegiatan pembelajaran.

    6. Guru mampu mengembangkan Pembelajaran Aktif, Inovatif, Kreatif, Efektif, dan Menyenangkan (PAIKEM). Metode PAIKEM yang disarankan adalah:

    - Instant Assessment (Penilaian Instant) - Inquiring Minds Want to Know (Bangkitkan Minat) 7. Guru memilih media dan sumber pembelajaran. Media dan sumber belajar yang disarankan adalah: - Buku Teks Basa Jawa kelas 9. - Artikel Berita. - Buku wayang. - Referensi lain yang relevan. - PowerPoint. 8. Guru mengajak peserta didik membiasakan nilai-nilai karakter yang terdapat dalam kegiatan

    pembelajaran ini, yaitu: - Ngajeni kaluwihaning liyan - Seneng katentreman - Kekancan/komunikatif - Dhisiplin 9. Guru menyusun evaluasi diri atas pelaksanaan pembelajaran tiap kegiatan pembelajaran sebagai

    referensi untuk meningkatkan kualitas pembelajaran selanjutnya. 10. Guru memberikan Wulangan Pambecik bagi peserta didik yang tidak memenuhi standar KKM dan

    memberikan Wulangan Pamomot kepada peserta didik yang memenuhi standar KKM.11. Di akhir pembelajaran, guru mengajak peserta didik menutup kegiatan belajar mengajar dengan doa.

    Standar Kompetensi1. Mampu mendengarkan dan memahami wacana lisan dalam berbagai ragam bahasa Jawa.2. Mampu mengungkapkan pikiran, pendapat, gagasan, dan perasaan secara lisan dalam berbagai ragam bahasa Jawa

    sesuai unggah-ungguh.3. Mampu membaca bacaan sastra, nonsastra dalam berbagai teknik membaca, dan bacaan berhuruf Jawa.4. Mampu mengungkapkan pikiran, gagasan, pendapat, dan perasaan dalam berbagai jenis karangan menggunakan

    ragam bahasa Jawa sesuai unggah-ungguh dan menulis paragraf berhuruf Jawa.

    Kompetensi Dasar1.1 Mendengarkan pidato.2.1 Bercerita tentang peristiwa aktual.3.1 Membaca pemahaman teks adat.4.2 Menulis paragraf berhuruf Jawa dengan menerapkan aksara rekan.

    Indikator Pencapaian Kompetensi1. Mendengarkan pidato.2. Bercerita tentang peristiwa aktual.3. Membaca pemahaman teks adat.4. Menulis paragraf berhuruf Jawa dengan menerapkan aksara rekan.

    Alokasi Waktu : ... x 1 jam pelajaran

    Sadumuk bathuk sanyari bumi ditoh pati.

  • 77Basa Jawa 9

    Sesorah, pidhato utawa medhar sabda iku mengku teges micara utawa nglairake gagasan, panemu sarana lisan ing sangarepe wong akeh kanthi ancas tartamtu. Wong sesorah iku ngadhepi wong kang maneka warna, umpamane beda umur, kalungguhan, tataran ngelmu, lan sapanunggalane. Mula wong sesorah iku kudu ngerti bab wigati kang kudu digatekake supaya anggone sesorah bisa kasil kaya kang dikarepake.

    Ancas utawa tujuwane wong sesorah iku ana maneka warna, kayata: kanggo aweh pambagya tamu kang rawuh, kanggo aweh kabar utawa pangerten, kanggo aweh panglipur, kanggo pangajak, lan sapiturute.

    Sesorah utawa pidhato iku wose medhar kandha ing sangarepe wong akeh kanthi ancas tinamtu. Ancasing sesorah iku ing antarane kaya ngisor iki.1. Paring pakabaran, tegese weweh ngerti marang sutresna kang ngrungokake.

    Tuladha: medharake bab teknologi informasi-komunikasi.2. Paring panjurung, tegese nenangi greget supaya sutresna kang padha ngrungokake

    kegugah atine, satemah sengkud gumregut anggone makarya. Tuladha: suka panjurung marang warga karang taruna supaya tansah ngudi samubarang kang murakabi.

    3. Paring pangajak, tegese ajak-ajak tumindak marang sutresna kang padha ngrungokake supaya gelem nindakake kaya kang kawedharake. Tuladha: ajak-ajak mbangun dalan kanthi swadhaya.

    4. Paring panyaruwe, tegese nelakake panemu kanthi dhasar-dhasar kang jangkep tumrap sawenehing ada-ada. Tuladha: nyaruwe tontonan lumantar TV kang ora prayoga tumraping bocah-bocah sekolah.

    5. Paring panglipur, tegese nggedhekake ati marang para sutresna kang lagi nandhang susah. Tuladha: sesorah ing sangarepe para kadang kang nandhang pacobaning urip arupa aradan (bencana alam).

    Gatekna tuladha sesorah kang bakal diwaosake gurumu iki!

    Kagiyatan Piwulangan 1

    Nyemak lan Micara

    A Nyemak Sesorah Upacara Adat Jawa

    Pambukane Pranatacara ing Pahargyan TemantenAssalamualaikum Wr. Wb.Para pinisepuh, sesepuh ingkang satuhu kinabekten. Para rawuh kakung

    miwah putri ingkang kinurmatan. Nyuwun pangapunten kula sampun kumawani ngadeg wonten ngarsa panjenengan sedaya, nggampil kamardikan panjenengan sedaya ingkang saweg sekeca pangandikan.

    Kepareng matur, kula minangka sesulihipun Bapak Dwiyana sekaliyan ngaturaken sugeng rawuh saha panuwun tanpa upami, dhumateng panjenengan sedaya ingkang sampun nglonggaraken wekdal rawuh saperlu paring donga pangestu dhumateng temanten kekalih.

    Becik ketitik ala ketara.

  • Basa Jawa 978

    B Nyritakake Kadadean Faktual

    Jaman saiki kena diarani era informasi komunikasi. Sakehing kadadean bisa disumurup mangerteni kanthi cepet. Kadadean anyar bisa dimangerteni saka radhio, televisi, koran, majalah, internet, lan liya-liyane. Pitakon-pitakon ing ngisor iki kena kinarya ancer-ancer pokoke kedadean.

    1. Apa kang dadi sumbering kadadean?

    2. Sapa wae sing dadi sumbering kadadean iku?

    3. Kapan, ing ngendi, lan ana kadadean apa nalika iku?

    4. Kepriye larah-larahe kadadean iku?

    5. Piwulang apa kang kena kinarya piwulang saka kadadean iku?

    Para rawuh saha para lenggah, saderengipun kula ngaturaken reroncening tata upacara ing kalenggahan menika, sumangga kula dherekaken manengku puja wonten ngarsanipun Gusti ingkang murbeng gesang, awit saking berkah saha rahmatipun ingkang sampun kaparingaken dhumateng panjenengan sedaya dalasan kula, mugi-mugi lampahing pahargyan prasaja ing kalenggahan punika tansah pinaringan suka basuki rahayu tebih ing sambekala.

    Dene reroncening adicara inggih punika:

    1. Tinarbuka kanthi waosan ayat suci Al-Quran.

    2. Atur pambagya saking kulawarga temanten putri ingkang badhe katindakaken dening Bapak Paryadi minangka wakil saking Bapak Dwiyana sekaliyan.

    4. Sowanipun putra temanten saking sasana busana wonten sasana rinengga dening ibu juru sumbaga.

    5. Pasrah panampining putra temanten kakung, dening Bapak Prayitna minangka sulihipun kulawarga agung Bapak Santosa, ingkang badhe dipuntampi dening kulawarga Bapak Dwiyana lumantar talang atur Bapak Basuki.

    6. Panggihipun putra temanten Bagus Sunarhadi kaliyan Nimas Ayu Kinanthi, kalajengan upacara adat jangkep.

    7. Wondene tandha paripurnaning pahargyan ing mangke mbok bilih sampun wonten pratandha jengkaripun pinanganten wonten wiwaraning kori pahargyan.

    Para rawuh saha para lenggah, mekaten menggah reroncening tata adicara pahargyan prasaja wonten ing pepanggihan punika, mila awit saking punika wonten suka lilaning penggalih kasuwun tansah nyekecakaken anggen panjenengan sami lelenggahan kanthi kamardikaning manah, sarwi paring puji hastuti, ngantos paripurnaning adicara punika.

    Matur nuwun.

    Wassalamualaikum Wr. Wb.

    Sapa jujur bakal mujur.

  • 79Basa Jawa 9

    Wacanen perkara aktual ing ngisor iki kanthi permati!

    Ngemis Durung Kepara Mesthi Melarat

    Mangsa rendheng taun wingi ana sawenehe wong ngemis setengah tuwa nunut ngiyup ing emper ngarep omah. Kebeneran udane pancen deres. Saka jero omah, ing suwalike kaca cendhela penulis sengaja ngawat-awati wanita ngemis kuwi. Sakeplasan pancen katon mesakake. Apa dheweke ora duwe sanak sedulur lan ora duwe omah? Batine penulis. Ora watara suwe dheweke ngrogoh sawal bantal sing dianggo kanthong wadhah dhuwit. Asile anggone ngemis dina kuwi njur disuntak ing bin, nuli ditata lan ditumpuk tharik-tharik. Saben satumpuk cacahe sewu rupiah. Karo komat-kamit tanpa swara asile kuwi dieting.

    Pikantuk kathah Mbah? pitakone penulis karo mbukak lawang.Alah sekedhik... wangsulane rada kaget. Namung sekawan dasa sanga

    ewu, wangsulane.Ana maneh wong ngemis ing tengah ratan papagan karo wong ngemis liyane.

    Ditakone piye rame? Wangsulane sepi, entuk pira? Pitung puluh. Pitung puluh ewu maksude. Entuk semono dikandhakake sithik lan sepi, njur pira oleh-olehake sing samesthine? Yen ditotal, saben sasine dheweke bisa ngasilake sayuta rupiah luwih. Malah entuk-entukane manawa luwih akeh tinimbang bayare penulis kadidene pegawe swasta. Pancen bener kepara durung mesthi yen wong ngemis mono uripe melarat.

    Sing jenenge wong ngemis pancen akeh tinemu ing sadhengah papan. Wiwit saka plosok padesan nganthi tekan kutha gedhe. Semana uga ing papan wisata lan papan pejiarahan. Nanging nyatane ora kabeh wong ngemis bisa dikandhakake uripe kesrakat. Salah siji buktine, yaiku Walang bin Kilon (54) lan Saaran (60). Wong ngemis loro iku kena dikandhakake jutawan sing nyatane nyimpen dhuwit puluhan yuta ing grobake, malah miturut pangakone wis mbayar dhuwit panjer kanggo lunga kaji taun 2019. Dhuwit panjer sing wis dibayarke gunggung Rp 30 yuta. Apa ora hebat?

    Durung suwe iki wong loro warga Subang, Jawa Barat iku kecekel nalika ana penertiban wong ngemis lan gelandhangan sing ditindakake dening Suku Dinas Sosial, Jakarta Selatan, ing ngisor jembatan layang Pancoran dina Senin (25/11) bengi. Nalika dipriksa kekarone disumuripi nggawa dhuwit Rp25,4 yuta sing disimpen ing tas kresek ireng. Walang lan Saaran wektu iku manggon ing Panti Sosial Bina Insan Bangun Daya II, Cipayung, Jakarta Timur.

    Kanthong plastik sing digawa wong-wong ngemis iki kita priksa. Ing plastik sepisan kita temokake dhuwit Rp 7 yuta. Semana uga ing sawatara kanthong plastik liyane. Yen ditotal, gunggunge Rp 25.448.600,00 pratelane Kasudin Sosial Jakarta Selatan, Miftahul Huda marang wartawan dina Kamis (28/11). Ditambahake yen

    marang kulawargane, utawa dititipake menyang panti wreda merga umure wis tuwa.

    Sing goroh growah.

  • Basa Jawa 980

    Sauntara iku Pemprop DKI Jakarta ngancem arep midanakake warga sing sengaja aweh sumbangan marang wong ngemis. Ancemane kasebut adhedhasar Peraturan Daerah (Perda) Nomor 8 Taun 2007 Pasal 40 ngenani ketertiban umum. Wakil Gubernur DKI Jakarta, Basuki. T. Purnama alias Ahok nyatakake yen pihake serius nangani Jakarta murih steril saka wong ngemis, wong ngamen, lan pedagang asongan. Jalaran anane para wong ngemis, wong ngamen lan pedagang asongan dianggep ngganggu ketertiban umum, kaya kang wis diatur ing Perda. Yen ana warga sing sengaja paweh marang wong ngemis, ateges warga kuwi nyengkuyung penggaweane kasebut murih diterusake.

    Kita kudu tegas ngukum warga sing paweh marang wong ngemis. Yen perlu dhendhane diundhakake! tandhese Ahok marang wartawan ing Balai Kota Jakarta (28/11).

    Miturut Ahok, yen warga tetep aweh sumbangan marang wong ngemis ateges nggalakake upaya pemprop kanggo gawe sterile Jakarta saka wong ngemis. Yen diwenehi terus para wong ngemis kuwi tansaya seneng karo profesine. Luwih-luwih akeh wong ngemis sing saben sasine ngasilake dhuwit ing sadhuwure gajine pegawe. Ahok pancen sansaya gregeten sawise ngerti ana wong ngemis kaya Walang lan Saaran bisa ngasilake puluhan yuta. Kudune para wong ngemis kuwi manggon ing panti. Nanging yen ngemis sesasi ngasilake Rp7 yuta Rp21 yuta, apa iya gelem manggon ing panti?

    Ing Perda Nomor 8 Taun 2007 Pasal 40 ngenani ketertiban umum ana telung poin. Saben wong ora entuk dadi wong ngemis, wong ngamen, pedagang asongan, lan wong ngelap mobil. Kapindho, dilarang ngakon liyan murih gelem dadi wong ngemis, wong ngamen, pedagang asongan, lan wong ngelap mobil. Katelu, warga dilarang tuku marang pedagang asongan, paweh marang wong ngemis, lan ngamen utawa ngelap mobil. Sangsine kurungan penjara suwene 60 dina lan dhendha Rp 20 yuta.

    Sauntara iku Gubernur DKI Jakarta Joko Widodo ngakoni yen mbrasta wong ngemis ing ibu kota dudu penggaweyan gampang. Sasuwene iki petugas wis maksimal anggone ngupaya njejegake ketertiban kanthi cara nindakake razia. Nanging, nganti dinane iki isih akeh wong ngemis sing kluyuran lan pating slebar ing Jakarta.

    Kita durung duwe cara sing pener lan trep kanggo ngatasi masalah iki. Merga iki masalah kemiskinan, kandane Gubernur DKI Jakarta sing kerep diundhang Jokowi. Ditambahake, wektu iki sing ditindakake pemprop mung nindakake razia, sing kabikut njur digawe menyang panti sosial slaras karo katemtuwan. Warga sing sengaja paweh marang wong ngemis bakal ditamoni tindak pidana ringan (tipring), sing ngemis digawa menyang rehabilitasi.

    Kapethik saka: kanthi diowahi saperlune Panjebar Semangat, 14 Desember 2013

    Sing weweh bakal wuwuh.