Bahasa Osing

A

Apalagi : paran maning

Apalagi kamu: Nyalingo hiro

Acap kali : paceke,angger

Alasan : Anggul-anggul

Ada : ono,onok

Aduk : guthek

Ada apa : ono paran

Adu : bombong

Agar supaya : myakne, Myane

Air : byanyu

Air meluap( deras ): Belabur

Akan : Nak

Aku : Isun, sun, hun

Akrab/kenal : Wawuh

Akar : Odod

Ajaran : Wuruk

Ambil : ampet, juwut

Ampas kopi : Gedhoh

Amuk : Imuk

Angkat : Junjung

Anak yang masih kecil/balita : Teek

Anak/pemuda : lare

Anak laki-laki : thulik, lik

Anak perempuan : jebeng, beng

Anak yg blm tahu apa2/hijau : lare

buru sore

Ancam : ancas

Ancur : Riyukk

Anda : riko

Anda( yg di hormati) :ndiko

Andai : mungguo,Anggone

Alot : Waled

Apa : paran

B

Bambu : Jajang

Basah : kepos

Babi hutan : Celeng

Basah kuyup : Kelumus

Bablas : larad

Balapan : Gyalapan

Bakar-bakaran : Opor-oporan

Bagusan : anguryan

Bagusan : Banguryan

Bagaimana : kelendhi (kelendhay jika

dibelakang kalimat)

Bantah : talar, nalar

Bapak : bapak (byapak)

Baru tumbuh : Merujuk

bandel (tidak bisa diberi nasihat) :

cengkal

barusan : buru

Bau badan yg tak sedap : Beledhus

Bawah pintu : jerajabyan

Berenang : Ngeloyong

Bersinar : Mencorot,mencirat

Berlari : Melayu/melayau

Bentak : gemprak

Bertunas : Meltik

Ber(berapa): Jak (berapa orang

anaknya=Jak piro larenek)

Bertunas : Merujuk

Berdesak-desakan : Wel- welan

Besar tinggi :Junggrang,jungglang

Biar : makne,myane

Biarkan : genengno

Bermain : memengan .

Berputar kencang sekali : Lenged

Berputar2 lepas kendali : Ngontreng

Bening : Kening

Bibi : Bik

Belok : beluk

Bedug : Jedhor

Begini : gedigi (gedigai)

Begitu : gedigu (gedigau)

Berani sekali : angas

Beramai- ramai = Ompyok-ompyokan

Berangkat : Mangkat

Berat :abot

Berkilauan/bercahaya : MUbyar

Berika,taruhkan,tempelkan : ndonono

Berani : wanen

Berserak : Mbelakrak

Besar : Gedhig

Betul-betul : Seru

Beranian : wanenan

Bandel : Mbenu/mbenau

Bandel /ngeyel : Cengkal

Belepotan dimulutnya : gujreh.

Berhenti : ngempos

Berhubung : sarehne

Betah : pernah

Bekas : Pecak

Betis : Kempol

Bersihkan BAB dg air = cewok

Bikin betah : mernahi

Bicara/marah : celathu (untuk

perempuan)

Blambangan : blambyangan

Bohong : gubab (gubyab)

Bolos : lencur, melencur

Bubungan : wuwunyan

Buka sedikit : mingis

Buka lebar-lebar : Jemblang

Bukalah; Jemblangen (bukalah

pintunya = Jemblangen lawangek)

Bulan : ulan (baca ulyan)

Bunga : kembang (kembyang)

Bodoh : bongol/goblog

Bodoh sekali : lengek

Bodoh sekali : belog

Bodoh dan pelupa : Dongong

Bukakan : Engekno

Buka : Bliyak

Buang : Buyang

Bungkus nasi/kue yg menggunakan

daun pisang ; Ethuk

Bukit : Puthuk

Buah kelapa yg masih sangat muda :

Cengkir

Buru-buru/tergopoh-gopoh : Gopoh

Busyett : Cerret

Busyeet : Nagud ( Busyet dah =

Nagud oro… )

Busyet : Byalakk ( Busyet dah =

Byalak aw……. }

Busyet : borrok ( busyet dah = Borrok

oro weh….)

Busyet : Celleng oro ( Kasar )

C

Cari : golek golet.

Carikan : golekeno, golekaken

Cepat : gancang (gyancang)

Ceria : gromyoh

Ceroboh : ampah

Cekung/menjorok kedalam : DEkok

Cekung kebawah/berubah bentuk :

Jelekong

Celingukan : Perdang-perding

Cemburu : Cupar

Cigukan : Sigunen

Cium : ambung

Mencium: Ngambung

Cincin : gelang alit

Cinta : demen

Ciduk sayur : Erus

Coba : abero

Coba : Aruo

Coba : Acake

Contoh : Tulodho

Condong : Doyong

Cuma : mung

D

Dari pada : ketimbyang, Timbyangeno

Daki : Kathak

Dibiarkan : digenengaken

Debu : Lebu

Dekat : parek

Di bohongi : Di apeni

Depak,sepak,terjang :

Ndumpak,dhupak

Dengan : ambi

Dengan : Kambi

Dengan segala upaya : takal-

takalan,petakalan

debu= lebu

Di : ring, nong

Di marahi : Di uwel

Diapakan : Dikapak

Dibawa : digowo

Dibawa dan terseret : Diterak

Diseret : diered

Di bawah tempat tidur : Longan

Dipotong-potong menggunakan

tangan/tanpa meggunakan alat :

Potheng-potheng

Dimasukkan ke air : Nclob

Dia : yane

Disimpan : diparoti

Dulu(waktu) : bengen

Dulu sekali : Wingek

Duluan : sulung ( baca solong)

Dower/menganga: Njebebeh

E

Entah : embuh

Enakan : alung

Encer : Ancang

Enggan : sungkan

Empedu : Amperu (MUtah amperu;

mutah sampai terasa di empedu)

Ekor terpotong : Bukung

F

Fasih /jelas : Kecoh

G

Galah panjang : Ganjur

Galah : Sengget

Ganti : Genten

Gantian : Gentenan

Gayamu( Sifat/tingkah) : Abete

{kasar)

Garis : Garit

Gurau/merayu : gredoan

Gerah/berkeringt : ongkeb

Gempar : Ontrag

Gemericik : Gemerojhog

Gelap : Jumbleng

Gaya bicara yang ekspresif, dinamis,

dan dramatis : Aclak

Gigih : tatak

Giat : Patheng

Guru : gurau

Gurau(canca) : muyab

Gemetar : Nderini

Gosong : Gempung

Gondrong dan kumal : Jibros

H

habis = enteng

Hambar : Campak

Hancur : Ndedek

Hadang : Bebeng

Hati2/sabar : Serantan

Hancur : Empur

Hancur : Lutrek

hantu: cubok

Hanya : Mung

Hajar : Sait

Hajar beramai-ramai : Krutugh

Hangus : Gempung

Heboh : Ruces

Hadapi : depani

Hitam : cemeng

Hitung : Reko

Hitam sekali : nggelinseng

Hilang sedikit : Gothang

Hilang/ pergi : Mamut

I

Ingkar : nyulayani

Ingkar : Suloyo

Ingat : enget

Ibu : mak

Istri : rabi

Impas : pakpok

Injak : idek

Injak dg keras (sengaja) : Gejroh

Ikat : Puket

Ikat : Cancang

ikat (dibuat permainan) :ketheni

Intip : inceng

Ingin Lagi : Kuryangen

Itulah makanya: Prandane

J

Jadi : poco/k

Jalan : lurung

Jalan-jalan keluar rumah : nggeledrek

Jari : driji

Jatuh : temebluk, tibok

Jatuh dari atas : Temebluk, cicir

Jatuh karena salah jalan : Keseliring

Jatuh tersandung/terpelosok: Kejiglang

Juga : Ugo, pisan

Jalan/lari kehilangan kendali dari

ketinggian ; Larad

Jatuh tertelungkup : tibo kesereb

Jera : Kawus

Jemput : Papag

Jangankan : ojo papak

Jalan jalan tak menentu : ngelepek

Jalan : lurung

Jalan pelan(u/suara); gemerecek

Berjalan (berirama) : Tayongan

Jotos : Jorong

Jotos : Sontok

Jongkok ; ngogrok

Jumpa : carok

K

Kampak : Perkul

Kamu : Siro

Kain lap : Kusut

Kaku : Kekok

Kepeleset ; geberejed

Kalah sebelum bertanding : Nggeledeg

Kalah sebelum bertanding : Ngelencur

Kacamata : tasemak

Kakak laki2 : kang

Kakak perempuan : Mbok

Kakak yang masih kecil : kang ilik

Karena : Kerono

Karena : Polae

Kagum : kajon

Kalau : kadhung,kocap

Kalah menang urusan belakang :

Kalah cacak menang cacak

Kalah menang urusan belakang :Kalah

cacak menang apruo

Kakak perempuan : mbok

Kakek : kakik

Kalau : kadung

Kalau : Kadhak,dhak

Kamu : siro, iro, hiro

Kasih, sayang : welas

Kira : Tanggo ( hun tanggo riko mau

nyang pasar = sy kira kamu kepasar)

Kemarin : Wingyenanek

kemarin: Sabhane

Kenapa : apuo

Keinginan yg menggebu : kayalen

Kena : Keneng

Ketakutan sekali(terkejut) : Gegeten

Ketagihan : Kuryangen

Kecil/ringan : Rencek

Kecil sekali : cilil

Kecuali : kejobo

Kepala yg berdarah : Bucur

Kebanyakan air : Kimbyang-kimbyang

Kebiasaan/biasa : Tumyan

Kenyang/puas sekali : Mongod-

mongod

Kenyang ,sering,puas : Tuwuk

Kental : Kenthel

Keras kepala : wangkot

Kesiangan/kurang tidur : karipan

Keruh : getuh

Ketemu : kecaruk

Kena : Keneng

Keterlaluan : keseron-seron

Kebanyakan : Kejolok

Kebagian : Umyan(tdk kebagian=

heng Umyan)

Ketombe : reki

Kekar : dhempak

Keras/alot : Atos

Kipas : ilir

Kipas-kipas : ilir-ilir

Kramas : wowong

Konyol : Kenyab

Korek api : coret

Kothor sekali : Belebegh

KOyak : sbrak

koyak: bongak

koyak kecil : bered

Kurus : gering

Kurus : Kenci/ai

Kuat : Tatag

Kuat,gagah,berotot : Pethekel

Kupas : Kencet

L

Larang : Penging

lancar : Gyangsar

Lantang(banyak bicara) : Cabyak

lancar: kemelser

Larang /marah: Uwel

Dilarang dgn marah2 : Di uwel

Letoy ,lemas : Lesuh

Lebih baik : anguryan,angur Byangur

Lagi : maning

Lama : lawas

Lama/usang : Luwas

Laris : Gyaros

Lampu : dyamar

Lampu lentera : dyamar telempek

Lelaki belum menikah : lancing

Lepas : coplok

Lempar : benthuk

lempar : uncal

Lemak(gajih) : Lemon

terlempar beberapa kali : muncal-

muncal

Lempar dengan sengaja : Clorong

Lemas : Lesuh

Dilemparkan: Diclorongaken

dilempar-lemparkan : Diclorong-

clorongaken

Lengket : Jangged

Lebat : sekali miyut

Lari ketakutan = ngepret

Luas : wero/ Werok

Lubang kecil : Jelowokan

Lubang besar : Juglangan

Lunak sekali : Genjur/Nyunyur

Luka /infeksi : Borok

Lumpur : Belethok

Licin : Lunyau

Lidi : Semat

Lewat : liwyat

Lihatlah : delengen tah

Lompat : mlencung,Temencog

Lucu : lucau

M

Main : mengan

dipermainkan(spt barang mainan):

diewel-ewel

Mampus : lodhong

Mampus kau : Lodhong iro.

masak ?(kaget) :Endane

Masak iya?( Kaget ): Using tah

Mangkok : jembung

Masak(buah): mateng

masak sekali/lunak(buah): nyunyur

masak sebelum waktunya ; genjur

Mantap sekali : Kesemek-kesemek

Mantra : sowok {ada yang putih dan

hitam)

mantra untuk pertandingan : Rapuh

Mantra untk pengobatan : Sowok

Mantra untuk kejahatan :

Sowok,tenung,sihir

Mantra untuk pengasihan : Santet

Mantra yg ditempatkan disuatu

tempat : Pesengan(mantra dibungkus)

Marah/murka : Moring

Matikan(tiup) : Kebes

Makan : madhyang

Masak? : endyane?

Masak ? : Using tah?

Masih : magih

Mata : moto

Mendidih : gemulyak

Mempermainkan yang lebih tua :

Kenyab

Meskipun : masio.ambekno

Meniti jalan agar tdk jatuh(sambil

pegangan) : NGampar

Memang : Mulok

Mendingan : Aluk

Memang : Setalangan ( memang

ngapain kamu disitu?=setalangan ono

paran siro ring konok?)

Memasukkan sesuatu kelobang :

Lodhok

Memekakkan telinga : Gumbleng

Menggairahkan : kenyes-kenyes

Menghiraukan /mengindahkan :

melengon

Menjemur badan biar kering : Caring

Merunduk : Mungkruk

Mengasah pisau : Ongkal

Tidak menghiraukan : heng melengon.

Menyamakan/tidak membeda-bedakan

(terkesan tidak sopan) : Bingkak

Menyebabkan mabok : Muronai

Mengapa : apuwo

Meja : mijo

Melingkar : melekintheng

Menggelikan/memuakkan : Ndol

Menginjak : Mancad

Melepaskan serangan tangan : Sait

Meletus : meledos

Merajuk : Ngambul

Merah muda : Kapuronto

Suka merajuk : Ngambulan

Merona : Mberanang

Menyusut : Kimples

Mempan : tedyas

Memasukkan tangan : Ludhek

Menyelesaikan : Mungkasai

Menyembul : Mungub

Memanggal : Puges,pugel

Membuka yang ditunggu : Ludhang

Membersihkan /memukul ke badan dg

alat yg tdk membahayakan : Gebros

Menyebrang : Sabrang

Mati(kasar) : Bongko

Malas makan karena aromanya :

Uneg-unegen

Monyet : bojog

Mulut yang ditampar : tempong

Musang : luwyak

Marah gak menentu : emok

Marah : Moreng/moring

Minyak tanah : Lengo gas

Mutar-mutar tersesat: Unyeng-

unyengan

Muncrat : Meloncrot

Muntah : Melekok

Monyet : Bojog

N

Nampak : Katon

Nenek : Embyah

Nakal : Tambeng

Nakal : Mbenu/mbenau

Nanti malah : Gulakane

Nanti malah : Tuwyas

Nama : aran

Nikmat : gurih

Nikmat sekali : Enjyong

Nikmat sekali : Sokheh

Nyaman : mernahi

Nafsu sekali,semangat : Gyayab

Nutupi : Ningguli

Ketutupan : Ketinggulyan

O

Oles : boreh

Orang : lare, wong

Orang Osing : wong osing.

Orangtua : wong tuwyek

Ogah : emong/mong

P

Pacar : Sir-siran

Pacaran : Sir-siran

Pacaran : Byakalan

Paha : Pokang

Pasrah : Lilo

Pasrahkan : Lilakeno

Padahal : mongko

Panggung : Tratag

Papan :Belabag

Peras : Wejek

Paha ; Kempol

Padam : kebes

Padahal : Saliho

Paling-paling /mungkin : nai, nawi

(nawai)

Paling : seru

Panen padi : Ngyampung

Panggilan pasaran ,Dab(jogja) , Rek

(surabaya) : Laré ,Ndoh, pek, thulin

(Osing)

Paman ; Man

Patah : Kuthung

Pastinya : Ukuryane

Penakut : Getap

Peyot : Desok

Peyot kebawah : Jelekong

Pecah : bencah

pecah berkepingpkeping : sewelan

Penampilan yg kumuh : Dywhoss

Penuh : Bhekk

Pikiran jadi plong : penyar

Pisau : Lading

Parang : Boding

Pisang selai : Sale, gedhang goreng

sabun

Pisah/pecah : Pethal

Peliharaan : rumyatan

Percaya diri : juwyari

Plan-pelan : Edheng-edheng

Penuh : mamblegk

Penutup masakan(terbuat dari

tanah ) : kekeb

Perhatian : gyati

Perhatikan : ibuka’en [Ibukeno solong

lare ikau = Perhatikan dulu anak itu)

Pelit : melid,Medit

Pelit sekali : Kumed

Pegangan senjata : Pesantikan

Pertama : kawitan

Pertamanya : Maunane

Penakut : Kacangan

penakut : Getap

Pegang : Candhak

pegang -pegang = uchek-uchek

PSK : senuk

Perangkap duri besar : Sunggrak.

( benda2 runcing/duri yang

mematikan pada perang bayu. banyak

dipasang jebakan-jebakan yang

dinamakan sungga (parit yang di

dalamnya dipenuhi sunggrak)

Pukul pakai barang yg tdk

membahayakan : gebros

Pukul pakai kayu : Sampat (biasanya

utk anak2 kecil)

Pukul pakai kayu daun kelapa :

Mbongkok

pukulan telak : Jhemethot

terkena telak(karena jatuh,pukulan) :

jhemekok

Putus : Tugel, Pedhot

Putus : Suwing

putar : unyeng

putar kencang sekali : lenged

putar di tempat(orang): ipek-ipek

Putus /Selesai : Campleng

Puas / berulang kali : Towok

Punggung : Boyokk

Pusing : munyer

R

Ranting bambu : Sangkrah

Ragu-ragu: Mang-mangen

Ramai /ricuh : Royak

Ribut : Obyogh

Rakus : kerahang

Rakus sekali : byangsong,kerahang

Rata: rotok

tidak rata : mrongkol

Retak : Bengkah,bengkrah

Ribut : Gomprang

Robek : Suwek,Suwak

Rombak : Bugreh

Rusak(wajah) : Njepopor

Rusak sampai berair : Berrek

Rusak : Lutrek, Lonyod

Rusak : Rencem

Rusak parah : Lekrekan

Rusak : Jebod

Rusak : galir

Rumah : umyah

Ruang tamu : Byalek

Ruang dapur : Pawon

S

Sabuk : Epek

Saja : byaen

Saja : Beloko, Belokon( digu beloko

moring yahh = begitu saja marah }

Saking : serang

Salah jalan : Kebabyas

Sampai : taker

Sampai segitunya ; Mesasat

sampai tujuan : gadug

Sampah : deketan

sampah berserakan ; deket

Santet : pengasihan(magis

merah/kuning)

tenung/sihir : magis hitam(versi osing)

sowok : magis putih

Sangat : kari (ditempatkan sebelum

kata sifat), temenan

sanggup = kaup

Sawi : sawen

Saya : ingsun,isun, hun

Sayup-sayup : lamat-lamat

Sayap : Serwiwi/ai

Sayang : eman

Sayang (cinta) : welas

Sayur : jangan

Sayur nangka : jangan tombol

Sayur dari belondo :Jangan lerobyan

{belondo : sisa pengolahan minyak

kelentik/kelapa)

seregh =kunci

slorogyan : laci

sleregyan : slide

sarang : mencegah hujan

suggyal : bertingkah liar

Sedih sekali : keronto-ronto

Sebaya : Sakpantaran

Sebenarnya : Berane

Seret : Ered

Sering/ Kebiasaan : Tumyan

Sembuh : aron

Semerbak : semembrung

Sendiri : dewek

Sedang/ pas lagi : Byangete

Sering : kerep,angger

Sering : Pati

Sendirian : dewekan

Senggama : Ancik

Bersenggama : Ancik-ancikan,ondo-

ondoan

Senyum : unyik,monyik

Sembunyi : sengidyan

Sembunyikan : Sengidyakaken

Semoga : Mugi

Sejak/semenjak : Sakat

Sesuai : Bera-i

Seperti ini : gedigEnan

Seperti itu : GedigOnan

Setengah gila : serepet

Siapa : sopo, hopo

Siap : Cawis

Sikap/tingkah : abed

Sikapmu : Abed iro (kasar)

Silau : Kedhapen

silau : ulap

Sisir rambut : Garu/au

sedang menyisir rambut : Garuan

Sirsak : nongko londo

Sudah : wis

Suka taruh barang sembarangan :

tembyeler

Sobek menganga : Bongak

Sobek jadi dua : Sibrak

Sompel : guwang

Sombong : Gathak

sombong : anggak

Suara jatuh dengan tiba2 :

Gemerubyas

Suara mengagetkan yg tiba2 :

Gemerosak

Suka memberi : Awean

supel : gromyoh

T

Tajam : Landhep

Tangga : Ondok

Tata : tap

Tetapi : taping

Tadi : mauko

Tadi : muko

Tamak / rakus : kerahang

Tampar : tempeleng,tabyas

Tampar : tapeng

Tampar : tabyas

Tampar : Tempeleng,Tapuk

Tangan kosong : enthal-enthul

Tangkai : janjang

Tanda jadi : cenceng

Tarik : anyeng

Tarik dengan paksa : Ampred

Tarik-tarikan : anyeng-anyengan

Taruh = ando

Tega : mentolo

Teriak : Berak

Teriak : kauk-kauk

Ternyata : temakno.

Ternyata : Ketang

Terang sekali : Byarak

Terima kasih : terimo

terima kasih nak: trimo ya lik

Tendang : Tanduk

Telak : Jemethot

Tumbang : gemerubyas

Tetapi : taping

tetapi : naming

Tertipu malu : Kepilis

Teriak-teriak : Berak-berak

Tempat duduk panjang/lebar ;

Peloncok

Tempat duduk pendek ditanah :

Jhodhogh

Terbelalak : moto walangen

Terbirit-birit : ngidit, ngepret

Terkam : Terbas

Tergila-gila : keloyong-loyong

Terjun : temencog

Ternyata : temakno

Ternyata9seumpama) : Cumpune

Ternyata(masih) : Mandaneo

Teguh pendirian tanpa kompromi :

Ladhak

Terpeleset : kebelandur

Terperosok : kejelowok

terperosok: kejerongkong

Tergores : bered

Terlempar : Melethuk

Terlalu : Seru

Tergores : Bebres

Teluh : Sowok,sihir

Terlalu kering : merkingking

Terlalu : Ambek-ambekaneo

Tidak menghiraukan : heng

melengon.Tersebar : semebyar

Tempat cuci tangan : Kobokan

Terserah : paran jare

Terbahak-bahak : Cekakakan

Tersenyum : monyik

Terlanjur : WEs kadhung

Telanjang : mbyangkang

Telanjang bulat : Mbyangkang

kelenthang

Tempat u/ menggiling bumbu yang

terbuat dari batu : Jebeg

( Alat untuk menggiling : Canthuk

Tempat sampah umum : Lebuh

Tempat duduk pendek/dingklik : Jodog

Tersangkut : Kesanggleg

Nyangkut: Nyanggleg

Tempat minuman/gelas yg terbuat

dari besi/almunium yg ukurannya lebih

besar dari gelas biasanya : Bintrong

Tersiksa : kapiliro

tersiksa : keronto-ronto

Terkejut dan salah tingkah : Protongan

Tersedak : Kebeselek

Teringat/termenung : Kantru-kantru

Tertawa : gemuyu

Tertawa terpingkal-pingkal : kekel

Terengah-engah : Ngonsrong


Terseret : Keli/kelai

Tertipu malu : kepeles

Tiba-tiba : Moro-moro

Tidak sabar(senang): Omes-omes.

Tidak rata : Lebyak medekul

Tidak : osing,oseng,sing, heng,

Tidak tahu apa-apa : Bengok

Tidak apa-apa: sing paran-paran

Tidak apa-apa : Madak paran-paran

Tidak bagus(tdk semestinya) : Heng

endo-endo

Tidak bisa diam :ngewod

Tidak ada : nono, sing ono

Tidak suka,muak: Reged

Tidak mau : Emong.

Tidak mau dikasi tahu : Cengkal

Tidak Khas lagi : Camah

Tidak kuat : rempi

Tinggal : Kari

Tikam : Tujes

Tidak

percaya :nyaléng,nyalingo,salingo( Ta

ngan isun kang cilik byain heng

melebau nyaling tangan iro hang

gedigh)

Tongkol Pisang : Ontong

Tiduran : nggelinting,

gelintingan,leyek-leyek

Tuli sesaat :gumbleng/ kumpleng

Tua sekali : Nekek

Tutup(u/pintuatau jendela): Neb

Tumpul : Papak

Tiup : Semprong

Tumpul : Geblugh


U

Uang : Picis

Uang : Yotro

Ubi kayu : Sawi/ai

Ubi jalar : Sabrang

Untuk : kanggo

Usir(binanang) : Getak

Usang : Bluwek

Usah : Kathik (Heng kathikan weh =

gak usah dah )

Usang : Luwas

Umpama : Cumpune

umpama = kadung

dak/ kadak : UMpama

Ugal-ugalan : Mursal

Ular : Ulogk

Urap : Kerawu/au

Umpat/misuh : Celleng

W

Wanita : wadon

Wah! : “byek!(ungkapan)

Wah : “Bebyek(ungkapan)

Wah : “Boros”(ungkapan)

Waktu : Wayah

Wajah kotor(karena baru bangun

tidur ) : Korep

Wajar : Mupakat (Tdk wajar : heng

mupakat}

Walau : Ambekno

Walau : Masio

Wajah : Praenan

Waspada : Amening

Y

Yang : kang, hang

Ya : yok,Iyok

penerjemah: Oleh :Rofiklaros/ki kuda

kedhapan

Apalagi : paran maning

Acap kali : paceke,angger

Alasan : Anggul-anggul

Ada : ono,onok

Ada apa : ono paran

Adu : bombong

Agar supaya : myakne, Myane

Air : byanyu

Air meluap( deras ): Belabur

Akan : arep

Aku : Isun, sun, hun

Akrab/kenal : Wawuh

Akar : Odod

Ajaran : Wuruk

Ambil : ampet, juwut

Ampas kopi : Gedhoh

Amuk : Imuk

Anak/pemuda : lare

Apa adanya : Sak majase

Anak laki-laki : thulik, lik

Anak perempuan : jebeng, beng

Anak yg blm tahu apa2/hijau : lare

buru sore

Ancam : ancas

Anda : riko

Anda yg di hormati :ndiko

Andai : mungguo,Anggone

Alot : Waled

Apa : paran

B

Bambu : Jajang

Basah : kepos

**** hutan : ******

Basah kuyup : Kelumus

Bablas : larad

Balapan : Gyalapan

Bakar-bakaran : Opor-oporan

Bagusan : anguryan

Bagusan : Banguryan

Bagaimana : kelendhi (kelendhay

jika dibelakang kalimat)

Bantah : talar, nalar

Bapak : bapak (byapak)

Baru tumbuh : Merujuk

Bau badan yg tak sedap : Beledhus

Berenang : Ngeloyong

Bersinar : Mencorot,mencirat

Berlari : Melayu/melayau

Bertunas : Meltik

Bertunas : Merujuk

Berdesak-desakan : Wel- welan

Besar tinggi :Junggrang,jungglang

Biar : makne,myane

Biarkan : genengno

Bermain : memengan .

Berputar kencang sekali : Lenged

Berputar2 lepas kendali : Ngontreng

Bening : Kening

Bibi : Bik

Bedug : Jedhor

Begini : gedigi (gedigai)

Begitu : gedigu (gedigau)

Berani sekali : angas

Berat :abot

Berkilauan/bercahaya : MUbyar

Berani : wanen

Besar : Gedhig

Betul-betul : Seru

Beranian : wanenan

Bandel : Mbenu/mbenau

Bandel /ngeyel : Cengkal

Belepotan dimulutnya : gujreh.

Berhenti : ngempos

Berhubung : sarehne

Betah : pernah

Bekas : Pecak

Betis : Kempol

Bikin betah : mernahi

Bicara/marah : celathu (untuk

perempuan)

Blambangan : blambyangan

Bohong : gubab (gubyab)

Bolos : lencur, melencur

Bubungan : wuwunyan

Buka sedikit : mingis

Buka lebar-lebar : Jemblang

Bukalah; Jemblangen (bukalah

pintunya = Jemblangen lawangek)

Bulan : ulan (baca ulyan)

Bunga : kembang (kembyang)

Bodoh : bongol/goblog

Bodoh sekali : lengek

Bodoh sekali : belog

Bodoh dan pelupa : Dongong

Bukakan : Engekno

Buka : Bliyak

Buang : Buyang

Bungkus nasi/kue yg menggunakan

daun pisang ; Ethuk

Bukit : Puthuk

Buah kelapa yg masih sangat muda :

Cengkir

Buru-buru/tergopoh-gopoh : Gopoh

Busyett : Cerret

Busyeet : Nagud ( Busyet dah =

Nagud oro… )

Busyet : Byalakk ( Busyet dah =

Byalak aw……. }

Busyet : borrok ( busyet dah =

Borrok oro weh….)

Busyet : Celleng oro ( Kasar )

C

Cari : golek golet.

Carikan : golekeno, golekaken

Cepat : gancang (gyancang)

Ceria : gromyoh

Ceroboh : ampah

Cekung/menjorok kedalam : DEkok

Celingukan : Perdang-perding

Cemburu : Cupar

Cigukan : Sigunen

Cium : ambung

Mencium: Ngambung

Cincin : gelang alit

Cinta : demen

Ciduk sayur : Erus

Coba : abero

Coba : Aruo

Coba : Acake

Contoh : Tulodho

Condong : Doyong

Cuma : mung

D

Dari pada : ketimbyang,

Timbyangeno

Dibiarkan : digenengaken

Dekat : parek

Di bohongi : Di apeni

Depak,sepak,terjang :

Ndumpak,dhupak

Dengan : ambi

Dengan : Kambi

Dengan segala upaya : takal-

takalan,petakalan

Di : ring, nong

Di marahi : Di uwel

Dibawa : digowo

Dibawa dan terseret : Diterak

Diseret : diered

Di bawah tempat tidur : Longan

Dimasukkan ke air : Nclob

Dia : yane

Dulu(waktu) : bengen

Dulu sekali : Wingek

Duluan : sulung ( baca solong)

E

Entah : embuh

Enakan : alung

Encer : Ancang

Enggan : sungkan

Empedu : Amperu (MUtah amperu;

mutah sampai terasa di empedu)

Ekor terpotong : Bukung

F

Fasih /jelas : Kecoh

G

Galah panjang : Ganjur

Galah : Sengget

Ganti : Genten

Gantian : Gentenan

Gayamu( Sifat/tingkah) : Abete

{kasar)

Garis : Garit

Gurau/merayu : gredoan

Gerah/berkeringt : ongkeb

Gempar : Ontrag

Gelap : Jumbleng

Gaya bicara yang ekspresif, dinamis,

dan dramatis : Aclak

Gigih : tatak

Giat : Patheng

Guru : gurau

Gurau : muyab

Gemetar : Nderini

Gosong : Gempung

Gondrong dan kumal : Jibros

H

Hancur : Ndedek

Hadang : Bebeng

Hati2/sabar : Serantan

Hancur : Empur

Hancur : Lutrek

Hanya : Mung

Hajar : Sait

Hajar beramai-ramai : Krutugh

Heboh : Ruces

Hadapi : depani

Hitam : cemeng

Hitam sekali : nggelinseng

Hilang sedikit : Gothang

Hilang/ pergi : Mamut

I

Ingkar : nyulayani

Ingkar : Suloyo

Ingat : enget

Ibu : mak

Istri : rabi

Impas : pakpok

Injak : idek

Injak dg keras (sengaja) : Gejroh

Ikat : Cancang

Intip : inceng

Ingin Lagi : Kuryangen

J

Jalan : lurung

Jalan-jalan keluar rumah :

nggeledrek

Jari : driji

Jatuh : temebluk, tibok

Jatuh dari atas : Temebluk, cicir

Jatuh karena salah jalan : Keseliring

Jatuh tersandung/terpelosok:

Kejiglang

Juga : Ugo, pisan

Jalan/lari kehilangan kendali dari

ketinggian ; Larad

Jatuh tertelungkup : tibo kesereb

Jera : Kawus

Jemput : Papag

Jangankan : ojo papak

Jalan jalan tak menentu : ngelepek

Jalan : dyalan

Jotos : Jorong

Jotos : Sontok

Jongkok ; ngogrok

Jumpa : carok

K

Kampak : Perkul

Kamu : Siro

Kaku : Kekok

Kepeleset ; geberejed

Kalah sebelum bertanding :

Nggeledeg

Kalah sebelum bertanding :

Ngelencur

Kacamata : tasemak

Kakak laki2 : kang

Kakak perempuan : Mbok

Kakak yang masih kecil : kang ilik

Karena : Kerano

Kisinan : Kepilis

Karena : Polae

Kagum : kajon

Kalau : kadhung

Kalah menang urusan belakang :

Kalah cacak menang cacak

Kalah menang urusan

belakang :Kalah cacak menang

apruo

Kakak perempuan : mbok

Kakek : kakik

Kalau : kadung, adung

Kamu : siro, iro, hiro

Kasih, sayang : welas

Kira : Tanggo ( hun tanggo riko mau

nyang pasar = sy kira kamu

kepasar)

Kemarin : Wingyenanek

Kenapa : apuo

Kena : Keneng

Ketakutan sekali(terkejut) : Gegeten

Ketagihan : Kuryangen

Kecil/ringan : Rencek

Kecuali : kecobo

Kepala yg berdarah : Bucur

Kebanyakan air : Kimbyang-

kimbyang

Kenyang/puas sekali : Mongod-

mongod

Kenyang ,sering,puas : Tuwuk

Kental : Kenthel

Keras kepala : wangkot

Kesiangan/kurang tidur : karipan

Keruh : getuh

Ketemu : kecaruk

Kena : Keneng

Keterlaluan : keseron-seron

Kebanyakan : Kejolok

Kebagian : Umyan(tdk kebagian=

heng Umyan)

Ketombe : reki

Keras/alot : Atos

Kipas : ilir

Kipas-kipas : ilir-ilir

Konyol : Kenyab

Kurus : gering

Kuat : Tatag

Kuat,gagah,berotot : Pethekel

Kurus: Kenci/ai

L

Larang : Penging

Larang /marah: Uwel

Dilarang dgn marah2 : Di uwel

Letoy ,lemas : Lesuh

Lebih baik : anguryan,angur Byangur

Lagi : maning

Lama : lawas

Lama/usang : Luwas

Laris : Gyaros

Lampu : dyamar

Lampu lentera : dyamar telempek

Lelaki belum menikah : lancing

Lepas : coplok

Lengket : Jangged

Lari ketakutan = ngepret

Luas : wero/ Werok

Lubang kecil : Jelowokan

Lubang besar : Juglangan

Lunak sekali : Genjur/Nyunyur

Luka /infeksi : Borok

Lumpur : Belethok

Licin : Lunyau

Lidi : Semat

Lewat : liwyat

Lihatlah : delengen tah

Lompat : mlencung,Temencog

Lucu : lucau

M

Mampus : lodhong

Mampus kau : Lodhong iro.

masak ?(kaget) :Endane

Masak iya?( Kaget ): Using tah

Mantap sekali : Kesemek-kesemek

Matikan(tiup) : Kebes

Mendidih : gemulyak

Marah/murka : Moring

Main : Mengan.( bermain :

memengan }

Mempermainkan yang lebih tua :

Kenyab

Meskipun : masio.ambekno

Memang : Mulok

Mendingan : Aluk

Memang : Setalangan ( memang

ngapain kamu disitu?=setalangan

ono paran siro ring konok?)

Main : mengan

Main-main : memengan

Memasukkan sesuatu kelobang :

Lodhok

Memekakkan telinga : Gumbleng

Makan : madhyang

Masak? : endyane?

Masak ? : Using tah?

Masih : magih

Mata : moto

Menggairahkan : kenyes-kenyes

Menghiraukan /mengindahkan :

melengon

Menjemur badan biar kering : Caring

Mengasah pisau : Ongkal


melengon.

Menyamakan/tidak membeda-

bedakan (terkesan tidak sopan) :

Bingkak

Menyebabkan mabok : Muronai

Mengapa : apuwo

Melingkar : melekintheng

Menggelikan/memuakkan : Ndol

Menginjak : Mancad

Melepaskan serangan tangan : Sait

Meletus : meledos

Merajuk : Ngambul

Merah muda : Kapuronto

Suka merajuk : Ngambulan

Merona : Mberanang

Menyusut : Kimples

Mempan : tedyas

Menyelesaikan : Mungkasai

Menyembul : Mungub

Memanggal : Puges,pugel

Membersihkan /memukul ke badan

dg alat yg tdk membahayakan :

Gebros

Menyebrang : Sabrang

Mati(kasar) : Bongko

Malas makan karena aromanya :

Uneg-unegen

Monyet : bojog

Mulut yang ditampar : tempong

Musang : luwyak

Marah gak menentu : emok

Marah : Moreng/moring

Minyak tanah : Lengo gas

Muncrat : Meloncrot

Muntah : Melekok

Monyet : Bojog

N

Nampak : Katon

Nenek : Embyah

Nakal : Tambeng

Nakal : Mbenu/mbenau

Nanti malah : Gulakane

Nanti malah : Tuwyas

Nama : aran

Nikmat : gurih

Nikmat sekali : Enjyong

Nikmat sekali : Sokheh

Nyaman : mernahi

Nafsu sekali,semangat : Gyayab

Nutupi : Ningguli

Ketutupan : Ketinggulyan

O

Oles : boreh

Orang : lare, wong

Orang Osing : wong osing.

Orangtua : wong tuwyek

Ogah : emong/mong

P

Pacar : Sir-siran

Pacaran : Sir-siran

Pacaran : Byakalan

Paha : Pokang

Pasrah : Lilo

Pasrahkan : Lilakeno

Padahal : mongko

Panggung : Tratag

Peras : Wejek

Paha ; Kempol

Padam : kebes

Paling-paling /mungkin : nai, nawi

(nawai)

Paling : seru

Panen padi : Ngyampung

Panggilan pasaran ,Dab(jogja) , Rek

(surabaya) : Laré ,Ndoh, pek, thulin

(Osing)

Paman ; Man

Pastinya : Ukuryane

Penakut : Getap

Penampilan yg kumuh : Dywhoss

Pikiran jadi plong : penyar

Pisau : Lading

Parang : Boding

Pisang selai : Sale, gedhang goreng

sabun

Pisah/pecah : Pethal

Peliharaan : rumyatan

Percaya diri : juwyari

Plan-pelan : Edheng-edheng

Perhatian : gyati

Perhatikan : ibuka’en [Ibukeno

solong lare ikau = Perhatikan dulu

anak itu)

Pelit : melid,Medit

Pelit sekali : Kumed

Pegangan senjata : Pesantikan

Pertama : kawitan

Penakut : Kacangan

penakut : Getap

Pegang : Candhak

PSK : senuk

Perangkap duri besar : Sunggrak.

( benda2 runcing/duri yang

mematikan pada perang bayu.

banyak dipasang jebakan-jebakan

yang dinamakan sungga (parit yang

di dalamnya dipenuhi sunggrak)

Pukul pakai barang yg tdk

membahayakan : gebros

Pukul pakai kayu : Sampat (biasanya

utk anak2 kecil)

Pukul pakai kayu daun kelapa :

Mbongkok

Putus : Tugel, Pedhot

Putus : Suwing

Putus /Selesai : Campleng

Puas / berulang kali : Towok

Punggung : Boyokk

Pusing : munyer

R

Ranting bambu : Sangkrah

Ragu-ragu: Mang-mangen

Ramai /ricuh : Royak

Rakus : kerahang

Rakus sekali : byangsong,kerahang

Retak : Bengkah

Ribut : Gomprang

Robek : Suwek,Suwak

Rusak(wajah) : Njepopor

Rusak sampai berair : Berrek

Rusak : Lutrek, Lonyod

Rusak : Rencem

Rusak parah : Lekrekan

Rusak : Jebod

Rumah : umyah

Ruang tamu : Byalek

Ruang dapur : Pawon

S

Saja : byaen

Saja : Beloko, Belokon( digu beloko

moring yahh = begitu saja marah }

Saking : serang

Salah jalan : Kebabyas

Sampai : taker

Santet : pengasihan

Sangat : kari (ditempatkan sebelum

kata sifat), temenan

Sawi : sawen

Saya : ingsun,isun, hun

Sayup-sayup : lamat-lamat

Sayap : Serwiwi/ai

Sayang : eman

Sayang (cinta) : welas

Sayur : jangan

Sayur nangka : jangan tombol

Sayur dari belondo :Jangan lerobyan

{belondo : sisa pengolahan sendiri

minyak kelentik/kelapa)

Sedih sekali : keronto-ronto

Sebaya : Sakpantaran

Seret : Ered

Sering/ Kebiasaan : Tumyan

Sembuh : aron

Semerbak : semembrung

Sendiri : dewek

Sedang/ pas lagi : Byangete

Sering : kerep

Sering : Pati

Sendirian : dewekan

Senggama : Ancik

Bersenggama : Ancik-ancikan,ondo-

ondoan

Senyum : unyik,monyik

Semoga : Mugi

Sesuai : Bera-i

Seperti ini : gedigEnan

Seperti itu : GedigOnan

Setengah gila : serepet

Siapa : sopo, hopo

Siap : Cawis

Sikap/tingkah : abed

Sikapmu : Abed iro (kasar)

Silau : Kedhapen

Sisir rambut : Garu/au

sedang menyisir rambut : Garuan

Sirsak : nongko londo

Sampai segitunya ; Mesasat.

Sudah : wis

Suka taruh barang sembarangan :

tembyeler

Sobek menganga : Bongak

Sobek jadi dua : Sibrak

Sompel : guwang

Sombong : Gathak

Suara jatuh dengan tiba2 :

Gemerubyas

Suara mengagetkan yg tiba2 :

Gemerosak

Suka memberi : Awean

T

Tajam : Landhep

Tangga : Ondok

Tetapi : taping

Tadi : mauko

Tadi : muko

Tamak : kerahang

Tampar : tempeleng,tabyas

Tampar : tapeng

Tampar : tabyas

Tampar : Tempeleng,Tapuk

Tangkai : janjang

Tarik : anyeng

Tarik dengan paksa : Ampred

Tarik-tarikan : anyeng-anyengan

Tega : mentolo

Teriak : Berak

Ternyata : temakno.

Ternyata : Ketang

Terang sekali : Byarak

Tendang : Tanduk


Tetapi : taping


Tempat duduk panjang/lebar ;

Peloncok

Tempat duduk pendek ditanah :

Jhodhogh

Terbelalak : moto walangen

Terbirit-birit : ngidit

Terkam : Terbas

Tergila-gila : keloyong-loyong

Terjun : temencog

Ternyata : temakno

Ternyata : Cumpune

Teguh pendirian tanpa kompromi :

Ladhak

Terpeleset : kebelandur

Terpelosok : kejelowok

Tergores : bered

Tergores : Bebres

Teluh : Sowok,sihir

Terlalu kering : merkingking


melengon.Tersebar : semebyar

Tempat cuci tangan : Kobokan

Terserah : paran jare

Terbahak-bahak : Cekakakan

Tersenyum : monyek

Terlanjur : WEs kadhung

Tempat u/ menggiling bumbu yang

terbuat dari batu : Jebeg

( Alat untuk menggiling : Canthuk

Tempat sampah umum : Lebuh

Tempat duduk pendek/dingklik :

Jodog

Tersiksa : kapiliro

Terkejut dan salah tingkah :

Protongan

Tersedak : Kebeselek

Teringat/termenung : Kantru-kantru

Tertawa : gemuyu

Tertawa terpingkal-pingkal : kekel

Terengah-engah : Ngonsrong


Terseret : Keli/kelai

Tertipu malu : kepeles

Tiba-tiba : Moro-moro

Tidak rata : Lebyak medekul

Tidak : osing,oseng,sing, heng,

Tidak tahu apa-apa : Bengok

Tidak apa-apa: sing paran-paran

Tidak apa-apa : Madak paran-paran

Tidak ada : nono, sing ono

Tidak mau : Emong.

Tidak Khas lagi : Camah

Tidak kuat : rempi

Tinggal : Kari

Tikam : Tujes

Tongkol Pisang : Ontong

Tiduran : nggelinting,

gelintingan,leyek-leyek

Tuli sesaat :gumbleng/ kumpleng

Tua sekali : Nekek

Tumpul : Papak

Tiup : Semprong

Tumpul : Geblugh


U

Uang : Picis

Uang : Yotro

Ubi kayu : Sawai

Ubi jalar : Sabrang

Untuk : kanggo

Usang : Bluwek

Usang : Luwas

Umpama : Cumpune

Ugal-ugalan : Mursal

Ular : Ulogk

Urap : Kerawu/au

Umpat/misuh : Celleng

W

Wanita : wadon

Wah! : byek!

Wah : Bebyek

Waktu : Wayah

Wajah kotor(karena baru bangun

tidur ) : Korep

Wajar : Mupakat (Tdk wajar : heng

mupakat}

Walau : Ambekno

Walau : Masio

Wajah : Praenan

Waspada : Amening

Y

Yang : kang, hang

Ya : yok,Iyok

Bahasa Osing

Documents

Transcript of Bahasa Osing