antikuri - gfsis.org · PDF fileswored amis gamo romis imperiis periodSi ganviTarda ... jaro...

11

Transcript of antikuri - gfsis.org · PDF fileswored amis gamo romis imperiis periodSi ganviTarda ... jaro...

Page 1: antikuri - gfsis.org · PDF fileswored amis gamo romis imperiis periodSi ganviTarda ... jaro samarTali, xolo kerZo samarTali isesxes sxva saxelmwifoebma. am sesxebis
Page 2: antikuri - gfsis.org · PDF fileswored amis gamo romis imperiis periodSi ganviTarda ... jaro samarTali, xolo kerZo samarTali isesxes sxva saxelmwifoebma. am sesxebis

levan berZeniSvili

ra moutana antikurobam Tanamedrove samyaros?

erTi SexedviT, pasuxi ioli da mravalmxrivia: pirovnebis dabadeba (Zv.w. VII s.),

didi literatura, pirveli evropuli eposi, pirveli lirika, melika, Teatri, tra­

gedia, komedia, drama, filosofia, istoriografia, fantastikuri arqiteqtura,

taZrebi, qandakebebi, stadionebi, sportis saxeobebi, olimpiuri TamaSebi, piTago­

ras Teorema, oqros kveTi, evropuli enebis anbanTa sistemebi (berZnulis safuZ­

velze Seqmnili laTinuri, qarTuli, somxuri, slavuri anbani; laTinuris safuZ­

velze Seqmnili evropuli enebis anbanebi) da kidev uamravi ram...

da politikis sferoSi?

pasuxi kidev ufro martivia: demokratia da samarTali. ufro zustad da ufro

konkretulad rom vTqvaT, berZnuli demokratia da romauli samarTali.

antikuri s a C u q a r i

civilizacia

56

Page 3: antikuri - gfsis.org · PDF fileswored amis gamo romis imperiis periodSi ganviTarda ... jaro samarTali, xolo kerZo samarTali isesxes sxva saxelmwifoebma. am sesxebis

berZnuli demokratia

Tanamedrove warmodgeniT, demokratia aris mmarTvelobis forma, romelsac

oTxi mTavari niSani aqvs:

1. moqalaqeebi irCeven da cvlian xelisuflebas Tavisufali da samarTliani

arCevnebiT;

2. moqalaqeebi aqtiurad monawileoben politikasa da samoqalaqo cxovrebaSi;

3. daculia yvela moqalaqis adamianis uflebebi da

4. saxezea kanonis uzenaesoba, romlis mixedviTac kanonebi da procedurebi yve­

la moqalaqes Tanabrad exeba. moqalaqeebs SeuZliaT: a) xma miscen an ar miscen

kanonebs an kenWi iyaron ama Tu im poziciaze, b) Sevidnen politikur partieb­

Si, monawileoba miiRon ama Tu im komitetSi; gaakritikon, gamoxaton protes­

ti, g) igrZnon, rom maTi uflebebi daculia da d) isargeblon samarTliani

sasamarTlos uflebiT, rodesac brali edebaT qveynis kanonebis darRvevaSi.

am niSnebidan pirvel ors safuZveli Caeyara antikurobaSi. rac Seexeba danarCen

ors, isini sul sxva epoqis damsaxurebaa. Sesabamisad, rodesac vambobT, rom saberZ­

neTma gvaCuqa demokratia, igulisxmeba TviTon es sityva, igulisxmeba samarTliani

da Tavisufali arCevnebis praqtika da igulisxmeba moqalaqeTa aqtiuri monawile­

oba saxelmwifosa da sazogadoebis cxovrebaSi, magram, bunebrivia, ar igulisxmeba

„mTeli“ demokratia adamianis uflebebiTa da kanonis uzenaesobiT.

termini „demokratia“ (berZnuli δημοκρατία) Seicavs or nawils: demos (δημος, „xalxi“) da kratos (κράτος, „Zala“, „Zalaufleba“) da aRniSnavs „xalxis Zalaufle­

bas“. es termini pirvelad gaCnda berZnul politikur da filosofiur naazrevSi,

qalaq­saxelmwifo aTenSi, klasikuri antikurobis xanaSi. kleisTenesis (klisTenes)

meTaurobiT aTenelebma Camoayalibes pirveli demokratia Zv.w. 508­507 wlebSi.

Sesa bamisad, kleisTenesi moixsenieba, rogorc „aTenuri demokratiis mama“.

aTeni ar iyo erTaderTi polisi (qalaq­saxelmwifo) Zvel

saberZneTSi, sadac iyo demokratiuli mmarTveloba. aris­

totele mraval sxva qalaqsac asaxelebs, Tumca, ZiriTadad,

demokratia swored aTenSi Camoyalibda. am sistemis Camoya­

libebamde aTens marTavdnen arCeuli arqontebi, anu uzena­

esi xelisufalni da areopagosi – yofil arqontTa sabWo.

am institutebis wevrebi ZiriTadad iyvnen aristokrate­

bi, warCinebuli gvarebis warmomadgenlebi, romlebic qa­

laq­saxelmwifos marTavdnen Tavisi interesebis gaTvalis­

winebiT. Zv.w. 621 wels drakonma mogvca saqveynod cnobili

sastiki kanonebi („drakonis kanonebi“), romlebSic mkafio

iyo aristokratiis Zalaufleba yvelaferze. am kanonebs

xeli ar SeuSlia warCinebuli ojaxebisTvis, ebrZolaT

kidev ufro meti Zalauflebis mosapoveblad. sabolood

antikuri saCuqari

kleisTenesi – „aTenuri demokratiis mama“

57

Page 4: antikuri - gfsis.org · PDF fileswored amis gamo romis imperiis periodSi ganviTarda ... jaro samarTali, xolo kerZo samarTali isesxes sxva saxelmwifoebma. am sesxebis

aristokratiam finansurad gasrisa sxva fenebi da gaWirvebulma xalxma pirvel ar­

qontad aTenSi soloni airCia, rom mdidrebsa da Raribebs Soris samoqalaqo omamde

misuli dapirispireba moegvarebina. solonma mospo valis vergadaxdisTvis monad

qcevis instituti, gamoricxa aTenelTa monoba, Caatara qonebis cenzi, romlis

mixedviTac oTx klasad dahyo mosaxleoba da TiToeul klass Tavisi politiku­

ri SesaZleblobebi ganusazRvra, Camoayaliba 400 kaciani sabWo da, rac mTavaria,

yvela moqalaqes misca axaldaarsebul saerTo­saxalxo krebaze daswrebis, monawi­

leobisa da xmis micemis ufleba. areopagosi darCa, magram mis funqciad mxolod

kanonebis aRsrulebis kontroli ganisazRvra.

sul cota xanSi axaldabadebuli demokratia daamxo tiranma peisistratosma,

mag ram igi kvlav aRdga 510 wels peisistratoris Zis gaZevebis Semdeg. kleisTenesis

reformebma daasrula aristokratiuli ojaxebis mmarTveloba da qalaqis marTvis

sadaveebi xelSi Caugdo yvela aTenels. reformaTa mesame

talRa modis efialtesze (462/1 ww.), romelmac daarwmuna

saxalxo kreba, rom unda SeemcirebinaT areopagosis Za­

laufleba.

aTenuri demokratia iyo pirdapiri demokratia, ro­

melsac ori urTierTgansxvavebuli elementi Seadgenda:

Cveulebrivi moqalaqeebis wilisyriT SerCeva (SemTxvevi­

Ti SerCeva) arsebuli saxelmwifo, administraciuli da

iuridiuli samsaxurebisTvis da sakanonmdeblo saxalxo

kreba, romelSic monawileobda aTenis yvela moqalaqe.

yvela moqalaqes ufleba hqonda elaparaka da xma mieca

saxalxo krebaze, romelic qalaq­saxelmwifos kanonebs

adgenda. aTenel moqalaqeebSi ar igulisxmebodnen qale­

bi, monebi, ucxoelebi (ucxoqalaqelebi), e.w. metoikosebi,

umiwoebi da Tvramet wlamde Wabukebi. aTenis mosaxleoba

orasidan oTxasamde aTas kacs Seadgenda; amaTgan mxolod

ocdaaTidan samoc aTasamde iyo moqalaqe. mosaxleobis

didi nawilisTvis moqalaqeobis uflebis arminiWeba ukav­

Sirdeboda moqalaqeobis Zvel gagebas. antikurobis Tval­

civilizacia

soloni (daaxl. Zv. w. 640-559)

58

Page 5: antikuri - gfsis.org · PDF fileswored amis gamo romis imperiis periodSi ganviTarda ... jaro samarTali, xolo kerZo samarTali isesxes sxva saxelmwifoebma. am sesxebis

sazrisiT, moqalaqeobis sikeTe mWidrod iyo dakavSirebu­

li saomar kampaniebSi aucilebel monawileobasTan.

aTenis demokratia pirdapiri iyo ara mxolod im gage­

biT, rom masSi monawileobda erTad Tavmoyrili xalxi,

aramed imiTac, rom saxalxo krebis, sabWosa da sasamarT­

loebis meSveobiT mosaxleobis didi nawili mudmivad

CarTuli iyo sazogado saqmeebSi da akontrolebda mTel

politikur process. miuxedavad imisa, rom individuu­

mis uflebebi ar iyo daculi aTenis konstituciiT, Ta­

namedrove gagebiT (Zvel berZnebs arc hqondaT sityva

„ufleba“), aTenelebi sargeblobdnen samoqalaqo Tavi­

suflebiT, ar emorCilebodnen sxvis Zalauflebas da ar

warmoadgendnen romelime pirovnebis marTvis obieqtebs.

sxva qalaq­saxelmwifoebSic iyo demokratiuli gamoc­

dileba. magaliTad, ranJirebuli xmis micema spartaSi

jer kidev Zv.w. 700 wlisTvis SemoiRes. „apela“ iyo yvela

moqalaqis kreba, rac TveSi erTxel imarTeboda, romel­

Sic 30 wels miRweul yvela mamakacs SeeZlo monawileo­

ba mieRo. apelaze spartelebi irCevdnen liderebs da

xmas aZlevdnen kenWisyriTa da daZaxebiT. aristotele

amas „bavSvurs“ uwodebs, roca adarebs aTenelTa kenWebiT

arCevnebs, sakuTriv „kenWisyras“. spartelebs ki Tavisi sistema moswondaT, radgan

is, maTi azriT, gamoricxavda gayalbebas, mosyidvas, maqinaciebs adreul demokra­

tiul arCevnebSi. samwuxarod, spartaSi demokratiuli cxovreba sul sxva mimar­

TulebiT ganviTarda da sabolood gadagvarda. demokratiis qvakuTxedad ki isev

aTeni rCeboda.

aTenurma demokratiam Tavis mwvervals miaRwia Zv.w. V saukuneSi, araformalu­

ri lideris, perikles, epoqaSi. perikle iyo udidesi politikuri moRvawe, aTenis

demokratiuli partiis warmomadgeneli, cnobili oratori da sardali. Zv. w. 444

wels, Tukidides damxobis Semdeg, ganagebda qveyanas. Zv. w. 445 wels daimorCila

antikuri saCuqari

perikle (daaxl. Zv. w. 494-429)

59

Page 6: antikuri - gfsis.org · PDF fileswored amis gamo romis imperiis periodSi ganviTarda ... jaro samarTali, xolo kerZo samarTali isesxes sxva saxelmwifoebma. am sesxebis

kunZuli evbeia, xolo 440 wels — samosi. periklem Tavis garSemo Semoikriba sa­

berZneTis wamyvani kulturis moRvaweni da araerT did saqmes daadga Tavi, swored

misi mmarTvelobis xanaSi miaRwia aTenma ekonomikuri da kulturuli ganviTarebis

piks (perikles xana).

perikle miekuTvneboda alkmeonidTa aristokratiul gvars, magram izrdeboda

demokratTa garemocvaSi. miiRo didebuli ganaTleba. Tavisi aTleturi aRnago­

bis, aristokratobisa da mSvidi, gawonasworebuli xasiaTis gamo perikles „olim­

piels“ uwodebdnen. igi 15 weli (Zv. w. 444­429 ww.) ucvlelad iyo aTenis strategosi,

marTav da principiT: „Cven vqmniT drois mcire monakveTSi, magram ara drois mcire

monakveTisaTvis“.

perikles saxelTan aris dakavSirebuli mravali reforma, romlebmac xeli

Seuwyo aTenis saxelmwifos wyobilebis demokratizacias. gaauqma qonebrivi cen­

zi saxelmwifo samsaxurisTvis, daawesa jamagiri (dieta) da amiT saxelmwifo

marTva­gamgeobaSi uRaribesi fenebic Caaba. gaafarTova saxelmwifo krebis (ekle­

sia) umaRlesi sakanonmdeblo uflebani. manamde arsebuli Ria xmis micemis para­

lelurad saarCevno formad SemoiRo kenWisyra. Teatralur sanaxaobebze dasas­

wrebad RaribTaTvis daawesa saxelmwifo xazinidan fulis gacema (Teorikoni).

sanaxaobebisa da misteri ebis xarjebi daakisra mdidar moqalaqeebs (litur­

gia). umiwawylo glexobas asaxlebda sagangebod gamoyofil miwebze (kleruqia).

perikles drois aTens uwodebdnen „saberZneTs saberZneTSi“. xelaxla aSenda ak­

ropolisi, parTenoni, navsadgurebi pireosi da faleroni. aTeni da pireosi mTlia­

nad gaerTianda. perikles ukanaskneli sityvebi iyo: arc erT aTenels Cemi mizeziT

samgloviaro Talxi ar Caucvamso.

civilizacia

60

Page 7: antikuri - gfsis.org · PDF fileswored amis gamo romis imperiis periodSi ganviTarda ... jaro samarTali, xolo kerZo samarTali isesxes sxva saxelmwifoebma. am sesxebis

moqalaqeoba aTenSi

aTenis moqalaqe SeiZleba yofiliyo mamrobiTi sqesis

pirovneba, romelic, rogorc efebosi (17­18 wlisa), mzad

iyo moexada samxedro valdebuleba. saxelmwifos marTva­

Si CarTuli moqalaqeebi saerTo mosaxleobis 10­dan 20

procents Seadgendnen, rac icvleboda Zv.w. V­IV sauku­

neebSi. mosaxleobis didi nawili – monebi, gaTavisufle­

buli (gaazatebuli) monebi, qalebi, metoikosebi (aTenSi

mcxov rebi ucxoqalaqelebi anu ucxoelebi) – am saqmeebSi

ver monawileobda. qalebis uflebebi da privilegiebi me­

tad SezRuduli iyo, maTi moqalaqeebad CaTvla Zneli iyo,

Tumca, ra Tqma unda, monebTan maTi Sedareba ar SeiZle­

boda. sajaro sferoSi isini Zlier SezRuduli iyvnen da

sakmaod iyvnen gamijnuli kacebisgan. xmis micemis ufle­

ba aseve SezRuduli an CamorTmeuli hqondaT calkeul

pirebs, maga liTad, saxelmwifo valis gadauxdelobis

gamo. zogierTi aTenelisaTvis amas mohyveboda samudamo diskvalifikacia. Tumca,

sxva qalaqebis oligarqiisa da aristokratiisagan gansxvavebiT, aTensa da radi­

kaluri demokratiis ramdenime sxva qalaq­saxelmwifoSi mdgomareoba bevrad ufro

ukeTesi iyo. calkeuli moqalaqeebi aTenSi ufro aqtiurebi iyvnen, vidre sxvebi,

magram saxelmwifo da sazogado saqmeebSi CarTulebis ricxvi ufro maRali iyo,

vidre dRevandel demokratiebSia. aTenis moqalaqeebi moqalaqeTa STamomavlebi

unda yofiliyvnen, periklesa da kimonis reformebis Sedegad, romelic Zv.w. 450 w.

ganxorcielda, maT orive mSobeli aTeneli unda hyolodaT. miuxedavad imisa, rom

am kanons ukuqceviTi Zala ar hqonda da kanonis miRebamde ukve moqalaqed aRiare­

buli pirebi am statuss inarCunebdnen, rodesac egviptis faraonisgan saCuqrad

marcvleuli miiRes, „mravali ukanonoba gamovlinda“ da bevri moqalaqe amoweres

samoqalaqo reestridan. moqalaqeobis miniWeba SeeZlo saxalxo krebas da xandaxan

igi didi jgufebis Tvis miuniWebiaT, magaliTad, plateelebs – Zv.w. 427

wels da samoselebs – 405 wels, magram Zv.w. IV saukunidan igi mxo­

lod individualurad eniWeboda da saWiro iyo 6000­kaciani

kvorumi; ase rom, moqalaqeoba axla eniWeboda asobiT da

ara aTasobiT pretendents.

antikuri saCuqari

Tormeti dafis kanonTa krebuli

fidiasis (Zv. w. V s.) qandakeba parTenonis frontonidan

61

Page 8: antikuri - gfsis.org · PDF fileswored amis gamo romis imperiis periodSi ganviTarda ... jaro samarTali, xolo kerZo samarTali isesxes sxva saxelmwifoebma. am sesxebis

romauli samarTali

pirveli miniSnebebi damkvidrebuli romauli

samarTlis Sesaxeb SeiZleba moviZioT sasamarTlo

saqmeTa im gadawyvetilebebSi, romlebmac Cvenam­

de moaRwia. rac Seexeba romauli samarTlis weri­

lobiT wyaroebs — es romael mefeTa kanonebia.

erT­erTi yvelaze ufro mniSvnelovania Tormeti

dafis kanonTa krebuli (laT. Leges duodecim tabu-larum), romelmac gaiTvaliswina solonis kanonebis

bevri debuleba da miekuTvneba Zv.w. V saukunes. Zv.w.

III saukunisTvis romauli samarTali ukve mkveTrad

iyo gamijnuli religiuri normebisgan.

Zv.w. 367 wels civilius ceqsusis (romaelebis

wakiTxviT, kivilius keqsusis) kanoniT SemoiRes

pretoris Tanamdeboba. pretorobis kandidate­

bi iyvnen pretoris ediqtebi. arCevnebis dros

aucileblad iTvaliswinebdnen maT damokidebule­

bas samarTlis gamoyenebasTan da misi principebis

civilizacia

iustinianusi, mozaika ravenis wm. vitalis bazilikidan (527­528)

62

Page 9: antikuri - gfsis.org · PDF fileswored amis gamo romis imperiis periodSi ganviTarda ... jaro samarTali, xolo kerZo samarTali isesxes sxva saxelmwifoebma. am sesxebis

gagebasTan. pretors, aucileblobis SemTxvevaSi, SeeZ­

lo samarTlis safuZvlebSi arsebuli xarvezis Sevseba;

aseve mas ufleba hqonda Zveli kanonebi axali realiebi­

saTvis Seufereblad mieCnia da gaeuqmebina. pretoris

samarTalma didi wvlili Seitana romauli samarTlis

sistemis ganviTarebaSi.

Zveli romauli samarTlis samecniero sistemis er­

TaderT Zeglad iTvleba gaiusis instituciebi (Zv.w. II

s.). mogvianebiT, ax.w. 426 w., imperatorma valentinianus

mesamem es Zegli papinianusis, ulpianusis, modestinu­

sisa da pavles mosazrebebTan erTad miiCnia samarTlis

wyaroebad, romliTac unda esargeblaT mosamarTleebs

ganaCenis gamotanisas.

didi xnis ganmavlobaSi iustinianusis digestebi

iTv leboda romauli samarTlis ZiriTad werilobiT

wyarod. samarTlis instituti sakmaod konservatiuli

aRmoCnda, masSi cvlilebebis Setana Zalian Zneli iyo;

swored amis gamo romis imperiis periodSi ganviTarda

kargad gaazrebuli iuridiuli teqnika, moxda samarT­

lis wyaroebis dawvrilebiTi sistematizacia, ramac dadebiTi gavlena moaxdina

samarTlis mecnierebis ganviTarebaze. SemdgomSi moxda romis kerZo samarTlis ga­

datana romanul­germanul samyaroSi da ase Camoyalibda evropuli samarTali.

antikuri saCuqari

ulpianusi(170-228)

63

Page 10: antikuri - gfsis.org · PDF fileswored amis gamo romis imperiis periodSi ganviTarda ... jaro samarTali, xolo kerZo samarTali isesxes sxva saxelmwifoebma. am sesxebis

romauli samarTlis ZiriTadi principia mtkicebuleba, rom saxelmwifo aris

saxelmwifos moqalaqeebs Soris molaparakebis Sedegi da misi mizania yvela

samarTlebrivi sakiTxis gadawyveta yvelas mier saerTo konsensusiT winaswar

miRebuli wesebis mixedviT. romauli samarTlis es principi safuZvlad daedo xe­

lisuflebis iseT formas, rogoricaa respublika, romelic dRes mTel msoflio­

Si xelisuflebis yvelaze gavrcelebuli formaa.

romaul TviTSegnebas samarTlianoba gamohyavs Tanasworobidan, rogorc

samarTlis realizaciis ZiriTadi principi. “Ius est ars boni et aequi” — ambobs cel­

sus (kelsus) umcrosis gamonaTqvami da igi iTargmneba, rogorc „samarTali aris

keTilisa da Tanasworis xelovneba“. mniSvnelovania, rom aq gamoyenebulia ter­

mini „Tanaswori“ (aequus) da ara „samarTliani“. romauli samarTali efuZneba sa­

samarTlo xelisuflebis uzenaesi rolis gaazrebas; „maqvs sarCeli: ese igi, maqvs

ufleba“, — ase asaxavs mdgomareobas erT­erTi cnobili romauli iuridiuli ga­

monaTqvami. utilitarizms uwodeben sargeblis (utilitas) ganxilvas samarTlis az­

rad, romelic axasiaTebs romaul damokidebulebas samarTlis mimarT: „sargebeli

— keTilisa da samarTlianis dedaa“.

erTmaneTisgan gansxvavdeba kerZo (ius privatum) da sajaro samarTali (ius publi-cum). am gansxvavebas pirvelad xazi gausva iuristma ulpianusma: „sajaro samarTa­

li aris samarTali, romelic miekuTvneba romauli saxelmwifos sargebels, xolo

kerZo samarTali miekuTvneba calkeul pirTa sargebels“.

romauli sajaro samarTali

Ius publicum – sajaro samarTali samarTlis normebia, romelic icavs mTeli

sazogadoebis interesebs, gansazRvravs saxelmwifosa da misi organoebis samarT­

lebriv mdgomareobas. mas axasiaTebs principi, rom romauli sajaro samarTlis

normebi ar SeiZleba Seicvalos kerZo pirebis SeTanxmebiT, amitom sajaro samarT­

lis normebi imperatiulia (savaldebuloa).

romaul sajaro samarTals sami ganyofileba hqonda: 1. moxeleTa uflebebi da

movaleobebi, 2. qurumebisa da sxva religiuri Tanamdebobis pirebis ufleba­mova­

leobebi da 3. sisxlis samarTali. kerZo samarTlisgan gansxvavebiT, romaul sa­

jaro samarTals dasavleT evropis samarTlebrivi sistemis Camoyalibebaze didi

gavlena ar mouxdenia. romis imperiis dacemis Semdeg swrafad daiviwyes misi sa­

jaro samarTali, xolo kerZo samarTali isesxes sxva saxelmwifoebma. am sesxebis

process tradiciulad gadaRebas, anu „recefcias~ uwodeben.

civilizacia

64

Page 11: antikuri - gfsis.org · PDF fileswored amis gamo romis imperiis periodSi ganviTarda ... jaro samarTali, xolo kerZo samarTali isesxes sxva saxelmwifoebma. am sesxebis

gaiusis instituciebis erT­erTi uZvelesi xelnaweri papirusi

romauli kerZo samarTali

Ius privatum – kerZo samarTali efuZneba kerZo sakuTrebis

ur TierTobebs. evropelma libertaristebma romauli damo ki­

debuleba sakuTrebisadmi aRiares, rogorc pirovnebis Ta vis­

uflebisa da pativiscemis mniSvnelovani niSani.

romaulma kerZo samarTalma Tavisi sabazo institutebi da principebi aTaswlo­

van istoriaSi gamoatara da sabolood gaxda Tanamedrove kerZo samarTlis safuZ­

veli. es didad ganapiroba imanac, rom Corpus Iuris Civilis (kerZo samarTlis korpusi)

iswavleboda evropis universitetebSi. romis kerZo samarTals dResac udidesi

roli aqvs samarTlis mecnierebaSi da igi warmoadgens Tanamedrove saxelmwifoe­

bis samoqalaqo­samarTlebrivi dargebis Seswavlis ConCxs.

amrigad, miuxedavad imisa, rom Zveli saberZneTisa da romis imperiis zeobidan

Zalian didi dro gavida, antikuri saCuqari Tavis mniSvnelobas ar kargavs. bevri

saCuqrisgan gansxvavebiT, igi aRmoCnda universaluri da kargi sasmeliviT, Rvino

iqneba es, koniaki Tu viski, rac ufro Zveldeba, miT ufro Zvirfasi xdeba.

antikuri saCuqari

65