1 3 Pengukuran

8/14/2019 1 3 Pengukuran

1/10

Pengukuran

(a) Membuat anggaran

Alat pengukuran yang sempurnatidak pernah dijumpai olehseorang saintis semasamenjalankan kajian ataupenyiasatan saintifik.Cara yang terbaik ialah denganmembuat anggaran terlebihdahulu, kemudian barulah diikutidengan menggunakan alat yanglebih tepat atau jitu.Pada amnya terdapat dua kaedah

untuk membuat anggaran iaitu(i) Mengunakan sampel yang

kecil untuk menentukan nilaiyang lebih besar.

(ii) Mengunakan sampel yangbesar untuk menentukan nilaiyang lebih kecil

(b) Membuat anggaranmenggunakan

sampel yang kecil untukmenentukan nilai yang lebihbesar

Contoh 1: Menganggar lebarmakmal

- Ukur panjang tapak kasukdengan pembaris meter , = p

- Berjalan di sepanjang dindingmakmal dan dapatkanbilangan tapak kasut darihujung ke hujung makmal = n

- Lebar makmal = np

Contoh 2: Menganggar luasmeja

makmal

- Ukur panjang dan lebar bukuteks fizik dengan pembarismeter, = p & l

- Tentukan luas buku teks fizik =pl

- Letakkan buku teks di atasmeja dan gerakkannyasehingga buku teks terkenapada keseluruhan permukaan

meja.- Catatkan bilangan kali buku

teks terkena pada keseluruhanpermukaan meja = n

- Luas meja = npl

(c) Membuat anggaranmenggunakan sampel yangbesar untuk menentukan nilai

yang lebih kecil

Contoh 1: Menganggar jisimsatu petak kecil

berukuran 2 mm x2 mm pada

sekeping kertas graf

- Timbang jisim 50 kepingkertas graf berukuran 12 cm x20 cm = m

- Tentukan jisim sekeping kertasgraf

= m 50

- Tentukan bilangan petak kecil2 mm x 2mm dalam sekepingkertas graf 12 cm x 20 cm

n = luas kertas grafluas petak kecil

= 120 x 2002x 2

= 6000- Tentukan jisim sekeping petak

kecil( m 50 ) 6000

Contoh 2 : Menganggardiameter Dawai

PELAJARAN3


2/10

- Lilitkan dengan rapat seutasdawai pada sebatang pensil.

- Catatkan bilangan lilitan yangdibuat = n

- Ukur jarak antara hujungkedua-dua dawai yang dililit diataspensil = L

- Tentukan diameter dawai = LN

Contoh 3 : Menganggardiameter

alas bebola

- Susun dengan rapat 10 bijialas bebola.

- Ukur jarak antara hujung kehujung jarak alas bebola padapembaris meter , =p

- Tentukan diameter alas bebola= p

10

Mengukur Panjang Yang Kecil-Pembaris meter,Angkup Vernierdan Tolok Skru Mikrometer

(a)Pendahuluan

Terdapat tiga jenis alat pengukuranpanjang yang biasanyadigunakan dimakmal iaitu seperti jadual berikut:-

Alat Kepekaan

/kejituandalam

cm

Kepekaan/ kejituan

dalammm

Pembarismeter

0.1 1

AngkupVernier

0.01 0.1

Tolok skrumikromet

er

0.001 0.01

(b)Pembaris meter

Pembaris meter terdiri dari kayu ataubesi yang panjangnya 1 meter.1 senggatan kecil adalah bersamaan 1mm atau 0.1 cm.Semasa menggunakan pembaris caraberikut perlu dilakukan untukmengelakkan ralat paralaks ataupunralat sifar(ralat hujung).:-(i) pengukuran tidak semestinya

bermula dihujung,keranakemungkinan hujung pembarishaus yang menyebabkanberlakunya ralat sifar(ralat hujung)

(ii) Pembaris hendaklah diletakkan

tegak pada objek yang hendakdiukur dan mata pemerhati

hendaklah tegak dengan skalauntuk mengelakkan ralat paralaks


3/10

(iii) Bagi mengukur objek tiga dimensipembaris dan sesiku hendaklahdigunakan.

(c) Angkup vernier

- Angkup luar digunakan untukmenyukat diameter luar

- Angkup dalam digunakan untukmenyukat diameter dalam

- Ekor digunakan untuk mengukurkedalaman ,contohnya kedalamanbikar.

- Bukaan rahang dalam,bukaanrahang luar dan ekor sentiasamempunyai panjang yang sama.

- 1 senggatan kecil skala utamaadalah 0.1 cm atau 1mm

- 1 senggatan kecil pada skalavernier adalah 0.09 cm atau 0.9mm

- Perbezaan satu senggatan kecilpada skala utama dan vernier

= (0.1 - 0.09) cm

= 0.01 cm- Bacaan pada angkup vernier =

[bacaan skala utama + (0.01 xskala vernier)] cm

- Langkah berjaga-jaga semasamenggunakan angkup vernier:-

(i) Tentukan ralat sifar ada atautidak.Jika ada ralat sifarbacaan mesti diperbetulkaniaitu:Bacaan sebenar = bacaandiperolehi - ralat sifar

(ii) Pastikan rahang betul-betulmenyentuh objek diukur.

Contoh 1

Catatkan bacaan yang terdapat pada

rajah berikut:-

Penyelesaian

Contoh 2

Nyatakan bacaan sebenar bagi objekpada rajah berikut:-

Penyelesaian


4/10

(e) Tolok skru mikrometer

- Kegunaannya ialah menentukanketebalan kertas,diameter dawaiatau alas bebola.

- Hujung rahang iaitu anvil danspindal harus dibersihkan terlebihdahulu dari kekotoran.

- Apabila diletak objek,rahang

ditutup dengan memutarkanbidal.Apabila rahang hampir rapatdengan objek,putarkan racetsehingga bunyi 'tik' yang petama.

- 1 senggatan kecil skala utamaadalah 0.5 mm .

- Skala verniernya mempunyai 50senggatan kecil.Apabila skalaveriner diputar satu pusingan,skala utama kan bergerak sejauh0.5 mm.Oleh itu 1 senggatan kecil pada

skala vernier= 0.5 mm =0.01 mm50

- Bacaan pada angkup vernier =[bacaan skala utama + (0.01 xskala vernier)] mm

- Langkah berjaga-jaga semasamenggunakan tolok skrumikrometer:-(a) Tentukan ralat sifar ada atau

tidak.Jika ada ralat sifarbacaan mesti diperbetulkan

iaitu:Bacaan sebenar = bacaandiperolehi - ralat sifar

(b) Gunakan racet untukmengetatkan objek yangdiletakkan pada rahangsupaya tekanan yangberlebihan tidak dikenakanpada objek.

Contoh 3

Catatkan bacaan yang terdapat padarajah berikut:-

Penyelesaian

Contoh 4

Nyatakan bacaan sebenar bagi objekpada rajah-rajah berikut:-(a)

(b)


5/10

Penyelesaian

1 Sekeping kertas graf berukuran 12cm x 20 cm. Berapakah bilanganpetak kecil 2mm x 2mm yangberada dalam kertas graftersebut?

A 60 B 600 C 6000 D 60000 E 600000

2 Semasa menentukurkan sebuahneraca mikro,segiempat kecilberukuran 2 mm x 2 mm sebagai

jisim piawai yang dipotongdaripadasekeping kertas graf berukuran12 cm x 16 cm. Jika jisim 40

keping kertas graf ialah 88 g,berapakah jisim satu jisim piawai?

A 8 g B 88 x4 g

60 x 80

40 x 120 x160

C 88 g D88 g

120 x 16040 x 120 x160

Alatpengukur

Bacaan/mm

XYZ

2.38526.5

3 Jadual di atas merupakan bacaanyang

diperolehi dengan menggunakantiga alat pengukur X,Y dan Z.Alat-alat pengukur X,Y dan Z tersebutadalah

A Pembaris meter,angkupvernier,tolok skru mikrometer

B Angkup vernier,tolok skrumikrometer,pita pengukur

C Tolok skrumikrometer,pembarismeter,angkup vernier

D Pita pengukur,tolok skrumikrometer, angkup vernier

4 Empat orang pelajar W,X,Y dan Zmenggunakan angkup vernier,pembaris meter dan tolok skrumikrometer untuk mengukurketebalan satu objek.Catatanpelajar manakah

TUTORIAL 3


6/10

yang betul?

Pelajar

Pembarismeter

/ cm

Angkupverni

er/ cm

Tolokskrumikrom

eter/cm

ABCD

WX

YZ

2.172.1742.172.2

2.22.22.1742.17

2.1742.172.22.174

5 Manakah alat pengukur berikutmempunyai kejituan yang betul?

Alat

Kejituan

A Pembaris meter 1mm

B Angkup Vernier 0.001cm

C Tolok skru mikrometer 0.1 mm

6 Panjang fokus sebuah kantacembung adalah 12 cm dicatatoleh seorang pelajar apabilamenggunakan pembarismeter.Bacaan ini mestilah ditulissebagai

A 11.9 cm B 12.0cm

C 12.00 cm D 12.1cm

7 Rajah menunjukkan angkupvernier yang mempunyai ralatsifar. Berapakah ralat sifarnya?

A + 0.04 cm B - 0.04 cmC + 0.06 cm D - 0.06 cm

8 Berapakah bacaan yang

ditunjukkan oleh angkup vernierpada rajah di atas?

A 3.17 cm B 3.08cm

C 2.18 cm C 2.07cm

9 Rajah(a) menunjukkan angkupvernier dengan keadaan rahangdalam keadaan rapat.Rajah(b)menunjukkan angkup vernier itudigunakan untuk menyukat


7/10

diameter luar satu objek.Diametersebenar objek itu adalah,

A 2.02 cm B 2.04cm

C 2.06 cm D 2.08

cm

10 Tebal sehelai kertas apabila diukurdengan menggunakan tolok skrumikrometer adalah

A 2 mm B 2.1 mmC 2.14 mm D 2.142

mm

11

Berdasarkan rajah di atas,berapakali pusingan skala vernier?

A 12 B 12C 13 D 13

12

Rajah menunjukkan skala satutolok skru mikrometer apabilarahangnnya rapat.Setiappengukuran yang dibuat denganmenggunakan tolok skru

mikrometer ini semestinya

A ditambah 0.02 mmB ditolak 0.02 mmC ditambah 0.03 mmD ditolak 0.03 mm

13 Rajah menunjukkan sebuah tolok

skru mikrometer yang digunakanuntuk mengukur tebal 10 kepingkertas.Tebal sehelai kertas adalah

A 3.25 cm B 3.75cm

C 0.325 cm D 0.0375cm

14 Rajah(a) menunjukkan rahangsebuah tolok skru mikrometerdalam keadaan rapat.Rajah(b)pula menunjukkan tolok skrumikrometer itu digunakan untukmenyukat diameter satu objek.Diameter sebenar objek itu adalah

A 8.30 mm B 8.32 mmC 8.80 mm D 8.82 mm

15 Apabila menggunakan pembarismeter perkara-perkara berikutperlu dilakukan.

A Pengukuran mestilah bermuladi tanda sifar pembaris


8/10

B Letakkan pembaris secarategak di atas objek yanghendak diukur

C Untuk mengukur objek tigadimensi gunakan pembarisdan protraktor

16 Pernyataan yang manakah benarmengenai tolok skru mikrometeryang terdapat pada rajah di atas?

A Skala M nya mempunyai 100bahagian

B Fungsi P ialah menutup rahangdengan lebih cepat

C Boleh diguna untukmenentukan diameter dalamsebuah bikar

D Kejituannya ialah sehingga0.001 cm

17 Kuantiti AlatPengukur

Kejituan(cm)

Tebalsekeping duitsyiling

Panjangbukulatihan

Diameter dalambikar

18

Rajah menunjukkan sebuahangkup vernier digunakan untukmengukur diameter luar sebuahtabung didih.Rajah (a) merupakankeadaan angkup vernier semasarahangnya rapat dan rajah(b)merupakan keadaan angkupvernier semasa diletakkan tabungdidih

.(a) Apakah fungsi bahagian

berlabel P?

.............................................................................

(b) Berapakah nilai satusenggatan kecil pada

skala verniernya?

.............................................................................

(c) Nyatakan diameter tabungdidih itu dalam unit meter.


9/10

(d) Nyatakan dua kelebihanmenggunakan angkup vernierberbanding dengan pembaris

meter untuk mengukur diametersebuah tabung didih.

....................................................................

....................................................................

....................................................................

....................................................................

(e) Semasa mengukur diametertabung didih,adalahdicadangkan bahawa ukurandibuat beberapa tempatdisepanjang tabung didih.Mengapa?

....................................................................

....................................................................

....................................................................

....................................................................

19

Rajah di atas menunjukkan sebuahtolok skru mikrometer yangdigunakan untuk menentukantebal sekeping kertas.

(a) Berapa kali pusingankah skalaN telah berputar?

(b)Tentukan tebal sehelai kertasdalam unit cm.

(c) Namakan M dan nyatakan

fungsinya.

....................................................................

....................................................................

....................................................................

(d) Sebelum alat ini digunaapakah satu langkah pentingperlu dilakukan supaya ukuranyang akan dibuat adalah lebih jitu.

....................................................................

....................................................................

(e) Nyatakan dua perbezaan yangterdapat di antara tolok skrumikrometer dengan angkupvernier.

....................................................................

....................................................................


10/10

....................................................................

...............................................................

20 (a) Nyatakan alat-alat yangsesuai

untuk mengukur kuantiti-kuantiti berikut dan nyatakan

juga darjah kejituannya.

(i) Panjang meja(ii) diameter alas bebola(iii) diameter dalam tabung

didih.

(b) Huraikan struktur sebuahtolok skru mikrometer.Berikandua kelebihan menggunakantolok skru mikrometerdaripada angkup vernier.

21 Terangkan bagaimanakah dapatanda menganggar kuantiti-kuantiti berikut:-

(a)Tinggi pokok ketika adacahaya matahari

(b)Tinggi tiang bendera disekolah anda pada hari mendung

(c) Lebar sebatang sungai

1 3 Pengukuran

Documents

Transcript of 1 3 Pengukuran