1

2

هزینه یابی بر مبنای هدف)Target Costing(

:ارائه دهندگانمحمودرضا صحراگردزاده - مهدی اسکندریمحمدحسین دستی - مجتبی سید محمودی

البرز صالحی - محسن بلندی تاج

:استاددکتر موری

3

فهرست عنوان

شماره اسالیدمقدمه

4

منشأ و تاریخچه هزینه یابی هدف 5

تعریف 6

مثالی از هزینه یابی بر مبنای هدف در واحد تولیدی محصوالت 7بهداشتی

اهداف هزینه یابی هدف 10

مزیت های هزینه یابی هدف 11

مباني نظري هزينه يابي هدف 12

مقایسه دو رویکرد سنتی مدیریت هزینه و هزینه یابی هدف 13

اصل عمده در هزینه یابی هدف 6 14

مشخصه های سیستم هزینه یابی بر مبنای هدف 21

فرایند هزینه یابی بر مبنای هدف 22

مشکالت موجود در بکارگيري سيستم هزينه يابي هدف در ايران 26

عامل های مؤثر بر لزوم استفاده از هزینه یابی بر مبنای هدف مهندسی ارزش در

صنعت خودروسازی 27

منابع 32

4

بسياري از شرکت ها در نتيجه کاهش سود و در مواجه به رقابت    •فزاينده جهاني به اين نتيجه رسيده اند که با طرح بهايابي بر مبناي

هدف )قيمت گذاري بر مبناي قيمت بازار( به عنوان يک ابزار راهبردي و کليدي ديگر قيمت گذاري محصوالت بر مبناي بهاي تمام شده

مناسب نخواهد بود. •   شرکت ها براي بقا بايد در زمينه توليد و عرضه محصوالتي

تخصصي پيدا کنند که عالوه بر تأمين سود مورد نظر آنها واجد کيفيت و کارکرد مورد نظر مشتريان نيز باشد بهايابي مبناي هدف از شيوه هاي کسب اطمينان نسبت به کفايت سودآوري محصوالت مي باشد.

اين روش بهايابي در واقع روشي.براي مديريت راهبردي سودهاي آتي شرکت است

در هزینه یابی هدف نگرش این است که چون پس از طراحی محصول بخش عمده ای از هزینه های آن تعهد می شود ، کاهش هزینه امکان

. پذیر نخواهد بود مگر با طراحی مجدد محصول

مقدمه

5

منشأ و تاریخچه هزینه یابی هدف:

رشد صنایع مختلف در

1960دهه

هزینه یابی استاندارد ابزاری برای

مدیریت هزینه

اشباع بازار در دهه

و باال 1970رفتن سطح انتظارات مصرف کنندگان

وجودرقابت شدید و

استفاده از مدیریت هزینه در

بخش برنامه ریزی و طراحی

تالش جهت استفاده از

سیستم هزینه یابی بر مبنای

هدف جهت باقی ماندن

در چرخه رقابت

6

تعریف

در یک تعریف کلی می توان گفت هزینه یابی هدف رویکردی است هدف مند برای اینکه یک محصول خاص با کیفیت و کارکرد مشخص باید با چه بهایی تولید شود تا بتوان سود مورد انتظار در قیمت فروش پیش بینی

شده تحصیل کرد.•   فروش و سود از پيش تعيين شده و قطعي فرض مي شود. لذا بايد

هزينه ها و بهاي تمام شده را به سطحي رساند که با فرض قيمت از پيش تعيين شده فروش و حداقل سود انتظاري، هزينه ها از سطح و ميزان پيش بيني شده فزوني نیابد. آنچه کار مديريت بنگاه را در اين معامله

دشوارتر مي سازد،اين است که کاهش و کنترل هزينه ها بايد با حفظ و .حتي گاهي ارتقاء کيفيت نيز همراه باشد

:بعنوان مثال بهای تمام شده=باید با کنترلهای در نظر 500 فروش=100سود=

برسد400گرفته شده و بدون کاهش کیفیت محصول به مقدار

در حال حاضر هزينه يابي هدف را مي توان به عنوان فرآيند    •سيستماتيک مديريت هزينه و برنامه ريزي سود توصيف کرد. که کاهش

هزينه ها را با متمرکز کردن تالش تمامي دواير مربوط به يک شرکت مانند بازاريابي، مهندسي، توليد و حسابداري انجام مي دهد. که فرآيند

.کاهش هزينه در مراحل قبل از توليد انجام مي شود

7

مثالی از هزینه یابی بر مبنای هدف در واحد تولیدی محصوالت بهداشتی

به تولید و فروش سمعک اشتغال دارد .HPIشرکت تولیدی

تجuاری نuام بuا ( ( HPI-2قیمت فuروش هuر سuمعک نسuل دوم دالر 750 است

دالر می باشد .650بهای تمام شده این نوع سمعک

دالر است .100بنابراین سود این شرکت برای هر واحد سمعک

% سuهم 30 بuا تولیuد و فuروش این نuوع سuمعک و بuا این قیمت HPIشرکت بازار جهانی را در دست دارد .

به تuازگی رقبuا نسuل سuوم سuمعک را کuه عملکuرد بهuتری نسuبت بuه نسuل دوم اuنuد uو بuه قuیمت هuر واحuد بuازار uعرضuه کuرده رuیuال می 1200داuرد را بuه

فروشند .

بuرای اینکuه در این شuرایط سuهم قبلی خuود را در بuازار حفuظ HPIشرکت uهuید کuه رسuنتیجu نuه ایuب uانuدگuننuک uرفuصuی مuاuه uاهuدگuل دیuتحلیu ه وuزیuتجu uاuد بuنuک

u د را بهuوش خوuت فرuقیم u600بایدu . ش دهدuیال کاهuر

دالر بuرای هuر سuمعک بایuد 100 بuرای رسuیدن بuه سuود HPIبنuابراین شuرکت uرا uودuدف( خuه هuزینuه( uرuرد نظuوuه مuزینuیرد )500هuر بگuدالر در نظu 100-

600 . )

دالر کuاهش یابuد .150 بuرای هuر سuمعک بایسuتی HPIپس هزینuه هuای شuرکت (500-650)

8

شرکت برای کاهش دادن هزینه ها و رسیدن به سطح هزینه های مورد نظر دو راه پیش رو دارد:

- استفاده از فناوری نوین تولید و استفاده از روش های 1پیشرفته مدیریت هزینه مثل هزینه یابی بر مبنای فعالیت

- طرح ریزی مجدد کاال . این روش برای بسیاری از شرکت ها 2سودمند است ، زیرا شرکت بدین وسیله می تواند مشخص

نماید که تصمیمات مربوط به طرح ریزی ، تشکیل دهنده بخش عمده ای از کل هزینه های چرخه زندگی محصول است .

با توجه دقیق به طرح ریزی محصول ، شرکت می تواند کل هزینه ها را به میزان زیادی کاهش دهد .

چرخه زندگی محصول

هزینه یابی بر مبنای هدف

خدمات از پسفروش

بازاریو ابیتوزیع

تولید

تحقیق و

توسعه

طرح ریزی

9

می توانuد از طریuق طuرح ریuزی مجuدد محصuول HPIبنuابراین شuرکت برای کاهش هزینه ها برنامه ریزی کند .

طرح هuا و گزینuه هuای زیuر را شuاید بتuوان بuرای این مثuال بuه شuرکت HPI: پیشنهاد کرد

طرح اول طرح دوم طرح سوم

دادن کاهش هuuای هزینuuه تحقیuuuuuuuuuuuuق

دالر(60)جایگزین کuردن میکuروفن یuک بuا قطعuه ای بuا حساسuuuuuuuیت مشuابه تقریبuا کنuuuuuuuuuuuuونی

دالر( 40)جایگزین کuردن بuا بuرق کلیuد ای قطعuuuuه

( تuر 50ارزان دالر(

صuuuuرفه کل انجuuام جuuویی

150گرفتuuuه دالر

کuuuردن جایگزین قطعuه بuا بلنuدگو قuدرت بuا دیگuری انتظuار کuه کمuتر بسuیاری رود نمی اسuuuuuuتفاده از کننuدگان متوجuه آن

دالر( 60شوند )جایگزین کuردن یuک میکuروفن بuا قطعuه حساسuuیت بuuا ای مشuuuابه تقریبuuuا

دالر( 40کنونی )کuuuردن جایگزین بررسuuuuی روش یuک بuا محصuوالت در یکپارچuه روش تولیuدی واحuد هuر

دالر(50)جuویی صuرفه کل

گرفتuه 150انجuام دالر

افuزایش فعuالیت هuای تحقیuق و توسuعه بuرای ارائuه تراشuه رایانuه )افuuزایش سuuوم نسuuل از ای

دالر(40هزینه ها به مبلغ جایگزین کuردن بلنuدگو بuا قطعuه دیگuری بuا قuدرت کمuتر کuه انتظuار اسuتفاده از بسuیاری رود نمی

( شuوند آن متوجuه 60کننuدگان دالر(

جایگزین کuردن یuک میکuروفن بuا تقریبuا حساسuیت بuا ای قطعuه

دالر( 40مشابه کنونی )بررسuی روش کuردن جایگزین محصuوالت بuا یuک روش یکپارچuه

دالر(50در هر واحد تولیدی )روپuuuuوش کuuuuردن جایگزین بuا مuاده ای بuا کیفیت پالسuتیکی

مuدت بuرای کuه تuا 6کمuتر 10 اسuuuتفاده انتظuuuارات سuuuال

( آورد می بuر را 40کننuدگان دالر(

خالص صuرفه جuویی انجuام گرفتuه دالر 150

10

اهداف هزینه یابی هدف:

تحقیق، توسعه و طراحی

تصمیم گیری در خصوص اینکه چه

محصولی در نظر است فروخته شود

تعیین قیمت فروش که

رقابت موجود

اجازه می دهد

مدیریت هزینه ها که به منظور

تحصیل سود ، مورد

انتظار است

هزینه بر یابیمبنای هدف

11

مزیت های هزینه یابی هدف:یابی هدف مزیت های هزینه

استفاده از فرصت های موجود در بازار

تطابق فعالیت های شرکت با نیازهای مشتریان

افزایش سودآوری در بلند مدت

شناسایی نیازهای مشتریان

دستیابی به هزینه کارآتر

تعیین هزینه انتظاری تولید محصول یا ارائه خدمات

آگاه ساختن اعضای کاری از اهداف هزینه و احساس تعهد آنها نسبت به نوآوری در محصول

استفاده از فرصت های موجود در بازار

کاهش بهای خرید قطعات و مواد

ایجاد انگیزه و روحیه کار گروهی در سازمان

13

مقایسuه دو رویکuرد سuنتی مuدیریت هزینuه و هزینه یابی هدف

هزینه یابی هدف بهای تمام شده + درصدی سود

قیمت بازار به عنوان بخشی از برنامه ریزی قیمت بازار رقابتی در برنامه ریزی بهای تمام شده

بهای تمام شده در نظر گرفته نمی شود. در نظر گرفته می شود

هزینه ها ، قیمت را مشخص می کند . قیمت ، هزینه ها را مشخص می کند .

به منظور کاهش هزینه ها ، به ضایعات و طراحی عامل با اهمیتی در کاهش هزینه هاست و

عدم کارایی و سربار تولید توجه می شود . هزینه ها قبل از وقوع مورد نظارت و کنترل قرار

می گیرد .

مشتری در کاهش هزینه دخالتی ندارد و به داده های مشتریان به عنوان راهنمایی برای

نیازها و سطح رضایت مشتری توجه نمی شود. برای کاهش هزینه هاست .

تامین کنندگان قطعات و مواد اولیه بعد از طراحی تامین کنندگان قطعات و مواد اولیه زودتر از اتمام

محصول درگیر میشوند . طراحی درگیر می شوند .

در برنامه ریزی بهای تمام شده از زنجیره ارزش در برنامه ریزی بهای تمام شده از زنجیره ارزش

استفاده نمی شود و یا کمتر استفاده می شود . استفاده می شود .

14

اصل عمده در هزينه يابي 6هدف

هزينه يابي مبتنی بر -1قیمت

- مشتري مداري 2- تمرکز بر فرآيند 3

طراحي - همکاري سيستمي 4

- هزينه يابي چرخه عمر 5محصول

- مشارکت زنجيره 6 ارزش

15

هزينه يابي قيمت بازار-1.سیستم هزینه یابی بر مبنای هدف فرایندی سه مرحله ای است

در مرحله اول قیمت محصول در بازار مشخص می شود .درمرحله دوم سود مورد نظر شرکت که برای بقا در

صنعت الزم است مشخص می شود.درمرحله سوم با کم کردن .سود از قیمت محصول در بازار هزینه هدف مشخص می شود

یعنی حد مجاز هزینه را برای دستیابی به سود مشخص بر اساس .قیمت بازار برآورد می کند

:هزینه های هدف با فرمول زیر محسابه می شودسود مورد انتظار-قیمت بازار=هزینه هدف

16

مشتري مداري -2

در هزينه يابي هدف يکي از رويکردها اين است که طراحان به تشريح نيازها و خواسته هاي مشتري در

به طور همزمان در زمان و قيمت، کيفيتخصوص تصميمات محصول و فرآيند مي پردازد که اين نيازها

تصوير ارزش براي مشتري است. تمرکز بر مشتري از طريق توسعه فعاليتهاي مهندسي صورت مي پذيرد

کيفيت محصول و بهبود کارکرد تنها در صورتي امکان :پذير است که

الف- محصوالت، انتظارات مشتري را برآورد سازد. ب- مشتريان حاضر باشند بابت آن محصول، پولي بپردازند

.ج- سهم بازار يا حجم فروش افزايش يابد

17

تمرکز بر فرآيند طراحي-3

در سيستمهاي هزينه يابي هدف طراحي محصوالت و فرآيندها بعنوان کلید مدیریت هزینه در نظر گرفته می شود.به صورتي که در زمينه طراحي زمان بيشتري صرف ميشود. و با حذف مراحل

پر هزينه و وقت گير، زمان الزم براي ورود محصول به بازار کاهش مي يابد. درحالي که در روشهاي سنتي مديريت هزينه به

منظور کاهش هزينه ها بر صرفه جوئيهاي ناشي از افزايش حجم توليد، منحني فراگيري، کاهش ضايعات و بهبود بازده تمرکز مي

.شود

18

همکاري سيستمي )عملکرد -4متقابل واحدها(

عامل تعيين کننده ديگر در موفقيت هزينه يابي هدف همکاري سيستمي مي باشد. تيمهاي چند وظيفه اي توليد و فرآيند، مسئوليت کامل محصول را از مراحل

اوليه طراحي تا توليد نهايي را به عهده دارند. همکاري متقابل اين تيم ها مي تواند زمان عرضه محصول را

کاهش داده و در نتيجه هزينه هاي مربوط به مرور .طرحها و تغييرات مهندسي کاهش مي يابد

مزاياي همکاري سيستمي:الف-  رهبري مديريت عالي

ب- تيم گرايي ج- تعهد کاري

د- اعتماد متقابل هu- آموزش

19

هزينه يابي چرخه عمر محصول-5

دوره عمر محصول عبارت است از: فاصله زماني بين طراحي تا عرضه محصول جديد به بازار و توقف توليد آن به دليل نبود تقاضاي کافي براي

آن در بازار است بنابراين دوره عمر محصول تمام فعاليتهاي الزم از طراحي محصول و خريد مواد اوليه براي ساخت آن تا تحويل محصول

.ساخته شده و ارائه خدمات پس از فروش را در بر مي گيرد

ديدگاههاي

مختلفي در رابطه با دوره

عمر محصول

د:ازديدگاه اجتماع

ج:از ديدگاه مشتري )مصرف کننده(

ب: از ديدگاه توليد کننده

الف:ازديدگاه بازاريابي

20

مشارکت زنجيره ارزش-6

هدف نهايي هر موسسه ايجاد ارزش براي مشتريان است. يک موسسه زماني سودآور خواهد بود که ارزش ايجاد شده اش بيشتر از

هزينه توليدات و ارائه خدماتش باشد. همه شرکت ها يا سازمانهايي که در يک صنعت بخصوص مشغول

فعاليت هستند داراي يک زنجيره ارزش مشابه مي باشند. و آن در برگيرنده فعاليتهايي است که در راه بدست آوردن مواد اوليه طراحي

محصول ساختن تشکيالت و واحدهاي توليدي بستن قراردادهاي .تعاوني و ارائه خدمات به مشتريان به عمل مي آورند

 

21

مشخصه های سیستم هزینه یابی بر مبنای هدف: -تعیین قیمت 1

فروش هدف،درمرحله طراحی محصول

-تعیین حاشیه 2فروش در مرحله

برنامه ریزی محصول

-هزینه های 3هدف قبل از

توسعه محصول جدید ایجاد می

شود -هزینه های 4هدف کل،بین

واحدهای عملیاتی،طراحان محصول و

مونتاژ کنندگان تقسیم می

شود.

-لزوم کار 5گروهی جهت افزایش تولید

-تهیه اطالعات 6مورد نیاز جهت

کاهش هزینه

-سطح هزینه 7محصوالت با

توجه به هزینه هدفشان اندازه

گیری می شود)نه کارت

هزینه استاندارد(

-ایجاد بستر 8الزم جهت اجرای

این سیستم

22

فرایند هزینه یابی هدف

هزینه یابی بر مبنای هدف معموال طی دو مرحله انجام می گیرد:(مرحله استقرار1(مرحله دستیابی2

مرحله استقراردر حین برنامه ریزی ومدل بندی محصول رخ می دهد و شامل تعیین هزینه هدف می شود.مرحله دستیابی در حین عملیات

طراحی و تولید در چرخه تکمیل محصول رخ می دهد.

23

24

مرحله اول:استقرار

تجزیه و تحلیل رقابتی

تحقیق بازار

موقعیت مناسب بازار یا مشتریان

قیمت بازارویژگی های

محصول

نیازهای مشتریان

سود مورد نیاز

25

مرحله دوم: دستیابی به هدف های هزینه ای

محاسبه اختالف هزینه ای

ارائه طراحی نهایی

محصول به منظور تولید و انجام بهبود مستمر

کاهش هزینه ها در مرحله

طراحی

26

مشکالت موجود در بکارگيري سيستم هزينه يابي هدف در ايران

عدم پذیرش تمامی مبانی نظری و عملی این نوع هزینه یابی بصورت یکجا در شرکتها

عدم توانایی در محاسبه سود و قیمت هدف بدلیل عدم وجود رقابت در بسیاری از صنایع از جمله صنعت خودروسازی

عدم توجه به مساله مشتری مداری،فقدان روحیه کار گروهی و مستقر نبودن سیستم مناسب بهای تمام شده

27

1دوس تيريدم .برای ماهیت و بقای واح دياهدرووخ و يتايح زاس اسح س است.ر ن برای دوام و بقای واحدايرتشم تياضياهدرووخ و يتايح زاسس است.اسح

2بسك .ت برای دوام و بقای واحدالوصحم حی رط ياهدرووخ و يتايح زاسس است.اسح

.3ت برای دوام و بقای واحداعطق ن ياهدرووخ و يتايح زاسس است.اسح

4ه اروحن .طابتموادواگدننك نيمأت اب . ایرب يبسانم نيزگياج هنيزه تيريدم در واحدهای ا عبانم هعسوت تس

5خودروساز،.دراق زاسدرووخ از تيامح و ينابيتشپ تهج بسانم ينامزاس راتخاس داجيا هب

6واحدهای تولیدیتيريدم .. اجرای روشهای هزینه یابیفده يانبم رب دنشابيم

   

ياهلماعلزوم استفاده ازرب رثؤم يانبم رب يبايهنيزه وده فيسدنهم ارزشدر صنعت خودروسازی

فرضیات تحقیق

28

1دوس تيريدم .برای ماهیت و بقای واح دياهدرووخ و يتايح زاس اسح س است.ر ن برای دوام و بقای واحدايرتشم تياضياهدرووخ و يتايح زاسس است.اسح

2بسك .ت برای دوام و بقای واحدالوصحم حی رط ياهدرووخ و يتايح زاسس است.اسح

.3ت برای دوام و بقای واحداعطق ن ياهدرووخ و يتايح زاسس است.اسح

4ه اروحن .طابتموادواگدننك نيمأت اب . ایرب يبسانم نيزگياج هنيزه تيريدم در واحدهای ا عبانم هعسوت تس

5خودروساز،.دراق زاسدرووخ از تيامح و ينابيتشپ تهج بسانم ينامزاس راتخاس داجيا هب

6واحدهای تولیدیتيريدم .. اجرای روشهای هزینه یابیفده يانبم رب دنشابيم

   

29

شرح/سال

1379 1378 1377 1376 1375 1374 1373

ایران خودرو

10.14 15.09 16.20 19.97 23.27 31.46 27.01

سایپا 8.27 13.66 12.25 21.10 35.13 28.37 36.12

1373 1374 1375 1376 1377 1378 13790

5

10

15

20

25

30

35

40

36.12

28.37

35.13

21.1

12.2513.66

8.27

27.01

31.46

23.27

19.97

16.215.09

10.14

سایپا

ایران خودرو

30

درصد بهای تمام شده یک محصول 85 تا 80(طبق نظر محققان چیزی حدود 1در مرحله طراحی تعهد می شود.

(در هزینه یابی بر مبنای هدف قصد داریم با تغییر در میزان مواد و قطعات 2و اجزای تشکیل دهنده محصول)تغییر در طراحی(هزینه های تولید را کاهش

دهیم و آن را در سطح بهای تمام شده هدف حفظ کنیم. درصد بهای تمام شده خودروهای ساخت کشور را مواد مستقیم 90(حدود 3

تشکیل می دهد.تغییر در طراحی محصول باعث کاهش نتیجه می گیریم ( 3(و)2(و)1از )

بهای تمام شده وبه تبع آن افزایش سودآوری می گردد.

31

1• پایین بودن درصد سود ناخالص

به فروش

2• لزوم تالش جهت کاهش بهای

تمام شده محصول

3• لزوم تالش جهت کاهش سهم

درصدی مواد، در ترکیب 90 بهای تمام شده محصول

4 • تغییردر طراحی محصول

5• لزوم پیاده سازی روش هزینه

یابی بر مبنای هدف

32

منابع

مجله علوم اجتماعي و انساني دانشگاه شيراز) دوره بیست و دوم، شماره دوم، (43 )پياپي 1384تابستان مجله حسابدار

هزینه یابی هدف و مدیریت زنجیره های عرضه ترجمه دکتر حسین اعتمادیبهترین تجارب در زمینه هزینه یابی بر مبنای هدف ترجمه:دکتر رحمانی

دکتر پیمان غفاری آشتیانی و 262-261مجله سیاسی-اقتصادی شماره دکتر امین موجودی

کتاب حسابداری مدیریت با تاکید استراتژیک نوشته بلوچر،چن،لین ترجمه دکتر پارسائیان انتشارات ترمه