Post on 07-Feb-2016
description
SURVEYING & MAPPING SECARATERRESTRIS
Olch
Sumaryo JoyosrmartoDtawahir Fahrurnzi
TEKNOLOGI TERRESTRIS
KONSEP PEMETMN DAERAH SEMPIT
PERM'GIfiHM
Plane Surueying
KONSEP PEMETAAN
. kalau permulGan bumj CD akan digambar di peta maka akan mtrjadi C'DCDtidaksma densan C'D' shinggatimbul disto6iatau ksalahan
Bldso dciar
Tapi kalau permukaan bumi AB, drgambar di peta msjadi AB, arlinyatidak ada dislorei. AB lebih ffipit dari CD. Makin ffipit daerah yangdipstalGn disfffii mkin kelldan sbaliknya makh lu6 dffimh yangdipdakan, distmi mkjn besar.
. Oleh *bab ihr, untuk remperl€il distoEi, mka di dalam pemetaaf,daerah D€rmukaan bumi dibaqi ffiiadi dffiahdffih yano spltEehingoa hffiil ukuEn iaEk dao sudut di muka bmi langsng dapatdigunakan untuk menghitung p6isi dan pameten.
KONSEP PEMETMN
. Daerah permukaan bumi yang dianggap sempit adalahpada luas 30 km x 30 km. Pada pemetaan 30 km x 30km, maka data ukuran di muka bumi langsung dapatdigunakan untuk menghitung posisi.
. Namun bila daerahnya luas yaitr lebih dari 30 kmx 30 km,sebebm digunakan unfuk menghifung posisi maka data,ukuran jarak dan sudut per{u terlebih dahulu diberi koreksipengaruh kelengkungan bumi
. Pekerjaan engineering (rekayasa) seperti. pembuatffi petah,pografi unuJk: perencanaan dan konstruksi bangunai,kad6ter / pendaftaran tanah, pajak bumi bangunan,qksploitasi tambang minyak, batubara, pada umum4yadaerah sempit sehingga dAta ukuran langsung dapat :
digunakan untuk menghtuIng posisi
KONSEP PEMETMN DAERAH LUASMEMPERHITUNGKAN KELENGKUNGAN BUMI
Data ukuran di topografi perlu direduksi ke geoid/elipsoidsebelum digambar menjadi peta
Ceoffiqflq&g
SUDUT HORIZONTAL, VERTIKAL, DAN ZENIT
IIII
tmdzoltH iI
BESARAN YANG DIUKUR DI LAPANGANUNTUK PEMETAAN TERESTRIS
. JARAK (MIRING DAN DATAR )
. SUDUT ( HORISONTAL DAN VERTIKAL)
.ARAH : :
. BEDA TINGGI
. UNTUK JARAK,YANG AKAN DIGAMBAR OI PETE ]'
ADALAH JARAK DATAR/ I{ORIZONTAL
JARAK DANSUDUTPADA BIDANG VERTIKAL
Z=SlflJTtII
zs[T
z
ARAH ( DTRECTTON). ARAH: SUTf,JT FORIZONTAL YANG DUKUR DARI SUATU
GARTS BASTS (8ASE U 'E). ABLA A,SSU,I,E = AR/{I{ UTAR/L DAN SUDUT OIUKUR DARI
AASET'A'ESEARAH OENOAN PERPUTARAN JARUi' JATiSAMPAI KE GARIS ARAH YANG BERSAiIGKUTAN , MAXASUDUT TERSEBUT DTSEBI T AZIMUT {t .T}
ARAH UTARA
1. ARAH UTARASEBENARNYAYAITUARAHYANGMENU.IUKEKUTUB UTARA BUMI (IRUE A'ORIT,}, DIPEROTEII OENGANPENGAMATAN ASTRONOMI
2, ARAH UTARA MAGNETIK (MA6A'87'C 'VOSIT4,
YAITU ARAHUTARAYANG MENUJU KE KUTUB UTARA MA6N.E[ BU:{VII
3. ARAH UTARA GRID (6fi'D'WRIT4 YAITU ARAH UTAftA'EIPETA
PERBEDMN ARAH UTARA MAGNETIK DENGAN AHH UTARASEBENARNYA DISEBUT DEKLINASI MAGNEIIK. BEEARDEKTINASI MAGNETTI( BEfiUBAH 8EVARIA51 OAHMWAKTU DAN TEMPAT.
BESAR DEI(LINASI MAGNETIK (PENDEKATAN) DIINFORAMSKANDl BAGIAN TEPI PETATOPOGRAFTi INFOftMASI SESAATDAPAT DIHITUNG/DIUNDUH oARl SOFTWARETERTEiITU,SEPERTI "GeoMagl
PENGUKURAN JARAK
1. IANGSUNG2. TIDA( ITNGST'NG :
a)oPTlKb} EDM (ELECTRONIC DI5TANCE MEAsUREMENT)
PENGUKURANJARAK IAN6SUNG DI6UNAKAN AIAT PITAUKUR ATAU MTTERAN, PANJANG METERAN PADAUMUMNYA 25 m dan 50 m
KALAU JARAI( ANTARA dua TlTll( YANG DIUKUR LEBIHPANJANG DARIPADA PITA UKUR MAKA DILAKUKANBEBERAPA KALI BENTANG PTTA UKUR; OLEH KARENA ITUSUPAYAANTARA dua TITIKTEBSEBUTTERHUBUNG DALAM6ARIS LURUS, MAKA PERLU DILAKUKAN PELURUSANDENGAN MENGGUNAKAN TONGKATIJALON; DIPERLUKANdua ORANG UNTUI( PENGU(URAN IARAI( LANGSUNG.
PENGUKURAN JARAKELEKTRONTK (PJE)
. PJ E ATAU EI"ECrfi O^rtC Ol5 IA NCE M EAS U R E M E Nr GD M l.MENGGUNAKAN PRINSIP PERAMBATAN GELOMBANGELEKTROMAGNETIK; ALATNYA DISEBUT EDM;DIGUNAKANPERTAMA KALI TAHUN 1950 OLEH PERUSAHAANGEODIMETER
. PADA UMUMNYA JANGKAUAN JARAKYANG DIUKUR BISADARI BEBERAPA PULUH METER SAMPAI PUTUHANKILOMETER
. TIPE EDM ADA 3 YAITU : 1) MENGGUNAKAN GELOMBANGCAHAYA TAMPAK DENGAN PANJANG GEL, 3,6 X 1T, _ 7,8x 10'm.2f MENGGUNAIGN INFRA MERAH DENGANPANJANG GEL.7,S x 10-7 - 3,4 x 10{ m.3}MENGGUNAKAN GELOMBANG LAsER I Ug htAmpliicotion through Simulsted €mition of Radidtlon,
teodolit
Alat ukur optik yangfungsi utamanya unfukmengukur arah/sudut
Dapet berfungsi untukmengukur jarak secaraoptik dan beda tinggi(tachirnetry\ secaratrigonometi antara duatitik
ALAT THEODOLIT UNTUK PENGUKURAN ARAHDAN SUDUT
.ffim.;rjti
TOTAL STATIONS
3
TEKNOLOGI TERRESTRISPERKEMBANGAN ALAT SURVEY
fl Ml. affi tu&{.
nlE16 tm
' ls lF1& ] , 1m
. rls rs
18 ls
18. .1S
APA ITU TOTAL STATIONS ?
. Alat ukur yang terdiri atas theodolit dan alatpengukur jarak elektmnik yang terintegrasi
. Biasanya sudah dilengkapi dengan minikomputer sehingga hasil sudah berupakoodinat
. Biasanya dilengkapi dengan program-program aplikasi yang sangat membantupenQguna alat untuk menyelesaikanpekerjaan pengukuran
. Dilengkapi dengan memory sehingga tidakper'lu melakukan pencatatan data.
BEBERAPA CONTOH KEGIATAN GEOFISIKAEKSPLORASI YANG MEMERLUKAN PETA SKALA
BESAR YANG DIUKUR SECARA TERESTRIS(G EO P HY S I CAL ilP LOr,i,'T t O N APPLT cATt O $t)
, SURVEY SEISMIK EKSPLOMSI. SURVEY GRAVITY EKSPLORASI. SURVEY MAGNETIK EKSPLORASI. Pada kegiatan eksplorasi tersebut diperlukan
pembuatan peta topogrsti den penentuan posisititik-titik pengamatan geof isika
DATA TOPOGRAFI YANG DIPERLUKANDALAM G EO PHYS I C AL EXPLO RATI O N
APFILICATION
't. PETA TOPOGRAFI ( PETA STTUAS| )
- SKALABESAR (1:000- 1:5000)
- INTERVAL KONTUR ( 0,5 m- 1 m )2. POStStTtTtKAMATGEOFIS|KA (GRAWTY,
SESMTC ,dan MAGNETTC)
TAHAPAN PEMETAAN TOPOGRAFISKALA BESAR SECARA TERESTRIS
1. SURVEY I-APANGAN:a. Survey titik kontrol kerangka peta metode poligon
b. Survey trtik detail topografi (situasi)
2. PENGOLAHAN DATAa. Perhitungan koordinat titik konfol kerangka peta
b. Perhihrngan koordinat titik detail topografic. Perhitungan beda tinggi/tinggi
3. PEI'IGGAMBARANa. Kerangka petab. Detail topografi (planimetris dan tinggi)c. Garb konfur
SURVEY KERANGKA PETA UNTUKPEMETMN SKALA BESAR
. UNTUKPEMBUATAN PETA DIPERLUKANKERANGKA PETA.
. KERANGKA PETA ADALAH TITIK-TITIK DI LAPANGANYANG DITENTUKAN KOORDINATNYA YANGBERFUNGSI SEBAGAI ACUAN /REFERENSI UNTUKPENGUKURAN DETAIL TOPOGRAFI
. PENENTUAN KOORDIANT KERANGKA PETABIASANYA DILAKUKAN DENGAN METODE POLIGON( IRAYERSE)
. POLIGON YANG DIPAKAI BISA POLIGON TERTUTUPATAU POLIGON TERIKAT, TERGANTUNG KONDISJLAPANGAN
. BII.A DAERAH YANG DIPETAKAN CUKUP LUAS,DIBUAT POLIGON.POLIGON TAMBAHAN YANG'DIKATKAN KE POLIGON UTAMA ., ,
,
4
PR1NSIP PENENTUAN KOORDINAT
r Xs:XA+&xae. YB=YA+Ayas. Padase8itiga ABC, 6iku":ikudi C;. Axs*d&xsind^b -
. AyaB=da8xc6o8lGlau daB dan daB diukurdaEkdtdihat
A( Xa Yal diketehui, nBka kcofidinattitik B dapat dihitung
SeballknyE kalau yang diketahui adalehksrdinat A{Xa,Y^} dm k@rrinatB(xs,YB), maka jrrak dxi dan Azimtd^s dapat dihituo& yeilu :
.--, -(xg-)L)ro,rq,*[r;ii-i
ddr !xb;x# illb-Y{,tl+ : ' ::
Penentuan Posisi dengan Metode Poligon
. Metode poligon adalah teknik penentuan posisi(koordinat titik) yang dilakukan clengan caramerangkaikan titiktitikyang berturutansehingga membentuksegi banyak l
. Merupakan teknik yang paling seringdigunakan untuk bertagai aplikasi pemetaanskala besar, termasuk dalam bidang pekerjaangeofisika eksplorasi
. Komponen-komponen yang diukur adalahsudut-sudut horizontal pada titik poligon, jarakantar titik poligon serta azimut (awal dan akhir)
. Poligon dapat dikategoriken dalam poligon , ,
tertutup, teJbalkat den terikat' .. r., . , ,. , .
PRINSIP PENETUAN KOORDINATDENGAN METODE POLIGON
Penyelesaian Perhitungan dengan prinsippoligon/traverse
X2=X1+[X12
Yz= Yt + AYlr-Dalam segitiga 12A, siku-siku di titik A:
Axl=d12.sing12 :. ,
Ayr=drz.coso12Meka:
X2=X1 *d',r.SinOr2Yz=Vt+d12.CoSo12
xzdan yzdapatdihitung
DASAR PERHITUNGAN POLIGON
. Diketahui:koordinattitik 1 (x,,y,) danazimut awal a12
. Diukur di lapangan:jarak titik poligondrz,dzg dan d*
. Dlukur sudut di lapangan: B, dan p.
. Dihtung:
koordinat titik 2, 3, dan 4
lanjutan
Kemudian menghitung x3 dan y3 yaitu:
X3=X2+A;raYz=Yz+ AYn
Dalam segitiga 23B, siku-siku di B;A x23 = d2s . sin o3Ayo =44. coscr.
Sehingga :
X3 =X2 + da.sin o4 atau x3 =x1 + dtz.sin o12 + d3.sin o23
Ys = Yr + d*.cos c23 atau y3 = yl + drz'coS orz + dagcori d:g :
Karena do c$ketahui, makaharug rnenghitrng lebih dufu',e?3:
o23=o12+1E0-P2gudqt & diketahui dari pengukrran.landhg*n, ,1 . , ', ',r
f
lanjutanDemikian seterusnya dengan cara yang sama dapat
dihitung koordinat titik 4, yaitu :
& = Xr + d12.sin o12 + dzs.sin o zs + d3a sin o3a
Yl= Yt + dtz.cos Crz + dz:.Cos ozs + d3a coS o3a
Kalau titik 4 dissbut titik akhir dan ti6k 1 disebut
titik awal, maka; .
Xakhir=Xawal +Ed.sinqYakhir=Yawal+Ed.cmo
SURVEY TITIK DETAIL TOPOGRAFI
. (UMUMNYA) DILAKUKAN DENGANMETODE TACHIMETRI
. DETAIL TOPOGRAFI :
_ OBYEK ALAMIAH ( SUNGAI, HUTAN, tsUKITiDLL)
-OBYEK KULTURAL (JALAN, GEDUNG : :
JEMBATAN,SALURAN, DLL) . .
6
Poligon Tertutup
Diukur :
Asimut e cBJarak =ds, de, dm,d*rdsSudut tr pr, Ps, pc, Fe Fe
Syaraig€olrEM i
Sudut :EF stn-2f80 E
Absjs : E*rin c, = 0
Oldinst: E ico3 ar * 0
Poligon Terikat Sempurna
/'f;-\m) /a f"x+'"t
^or,--\,4^@\.A{xpYr) Y ""Fnl" oE^oror
.t, Syatatgeonretri:
Srdut : E sudut+ts o q*rr-a*r+ (n4)180
absis, :E*cin& tlt*,"-X*.tOrdilmtf Xdrcoe oq = Y+r*-Y.ir :
KESALAHAN PENGUKURAN
Kontrol kesalahan dapat dilakukan dengan cara:
1) alat dikalibrasi sebelum digunakan untukpengukuran
2) surveyor (orang) dilatih/pendidikan
3) menggunakan metode pengukuran tertentu
Dalam pengkuran poligon, metode pengukuranyang dilakukan adalah poligon berbentuk tertutupatau terikat ltepada titik-titik kontrol yang $udahdiketahui koordinatnya.
KESALAHAN PENGUKURAN
Dalam pengukuran di lapangan, sangatmungkin terjadi kesalahan; Kesalahan bisabersumber dari: orang/surveyor, alatnyai denkondisi lingkungan; Karena besaran yangdiukur di lapangan adalah jarak sisi poligondan sudut poligon, maka kesalahan dapatterjadi pada jarakdan sudut; Kesalahan ,
pengukuran jarak dan sudut akanmengakibatkan kesalahsn pada kootdinat r
hasil hitungan.
Oleh sebab itu.perlu dilalukan kontrol te$tadep ,
kemungkinan kesalahan tercebut.
METODE TACHIMETRI
. METODEUNTUK MENGUKUR JARAK DANBEDA TINGGIANTARA dua TITIK SEGAMTRIGONOMETRI
. ALATYANG DIPAKAI: TEODOLITDAN RAMBU/MISTAR UKUR
. BIASANYADIPAKAI UNTUK MENGUKURTITIK.TITIK DETAI L TOPOGRAFI
tl+V:8T+C{dhu*l:tl+V"!tr
. D=htddef +
RUMUS,RUMUS TACHIMETRI. f/i =d/A'B', A'B' = ABcos cr, , AB = S. Sehingga d = S (f/i) cos a;
(bita f = 100 cm dan i= 1 cm, rnal€ (ili)=1gti6 = (f/i) sering disebut konstante pengaliteropong)
. Jarak miring: Di = d + C = K.S.cosa. + C(C = sering disebut konslanta penambafrteropong)
. Jarak dater (horizonial): D = Di.cos cr
) D= K.S.cosza + G.cos cr
PENGUKURAN BEDA TINGGI DAN JARAKDENGAN METODE TACHIMETRI
. V+ti=dH+BTatau
. dH=V+ti-BT
dH = 0,5 K.S.Sin 2 a + Q.gip o + ti -BT
D=K.S.Cos2u+C.Coscr
RUMUS-RUMUS TACHIMETRI
.V=Di .sincx
. V = K.S.cos cr sin cr + C.sin cr,
. V= 0,5 K.S.sin 2 cr, + C.sin cr
. UNTUK KEPERLUAN PRAKTIS BISADIPAKAI RUMUS:
D=K.S.coszaV = 0,5 K.S.sin 2cr
Pengukuran detail topografiTfik '1,2,3 dst. adalah titik-titik poligon
PENGGAMBARAN PETA SITUASI1. PLOTTING KOORDINAT TITIK-TITIK KERANGKA
PETA (TrIK-TlrK POLTGON)
2. PLOTTING TITIK.TITIK DETAIL TOPOGRAFITERMASUK DATA TINGGI TITIK.TITIK TERSEBUT( SPOT HEIGHT)
3, PENGGAMBARAN GARIS KONTUR
PLOTTING KERANGKA PETA (TITIK.TITIK POLIGON)
METODE KOORDINAT : nilai koordinat hasil hitunganpoligon digambar dengan skala yang ditentukan
SURVEY TIT]K DETAIL TOPOGRAFI
' DETAILTOPOGRAFI MELIPUTI:OBYEKALAMIAH ( SUNGAI, HUTAN, BUK[, DtL} DAN OEYEKBUATAN MANUSIA {JALANJEMBATAN,GEDUN6, SALURAN,DLL)
. PENGUKURAN DETAILToPoGRAFI Dl TAPANGAN DItAKUKANDENGAN METODE TACHIMETRI
. KERAPATAN PENGUKURAN DETAIL TOPOGRAFI DI TAPANGANTERGANTUNG PADA:
1). SKALA pErA YANG AKAN DIBUAT; MAKIN
BESAR SKALA, MAKIN RAPAT TITIK'TITIK DETAIL
YANG DIUKUR
2). KONDISI MEDAN; MEDAN YANG TOPOGRAFINYA. BERVARIASI ATAIJ RAPAT PENDUDUK OANINFRASTRUKTUR. MAKIN RAPAT PULA TITIK.TITIK DETAILYANG DIUXUft
PENGGAMBARAN KONTUR TINGGI. KONTURADALAH GARIS YANG MENGHUBUNGMN TITIK-
TITIK YANG MEMPUNYAI KETINGGIAN YANG SAMA DARISUATU BIDANG REFERENSI {rs+,}cry#). INTERVALKONTURADALAH BEDATINGGIANTARA 2GARIS KONTUR YANG BERTURUTAN
. BESAR INTERVAL KONTUR BIASANYA OITENTUKAN ATASDASAR SKALA PETA YANG DIBUAT, TUJUAN PEMBUATANPETA.
. INTERVAL KONTUR (CD PADA UMUMNYA DITENTUKAN :
ai =( {/2@0 X ANGIG PENYEBUT SKALA) DALAM METER. PADA PENGGAMBARAN PETA'l : 1OOO, MAKA Ci= (1/2O0Ox
1O0O)m=0,5m. PADA PETA SKlt A 1 : 5O.0OO, BESART'IYA Ci = 50.0fr,tr000 =
25m. ANGKA INTERVAL KONTUR BIASANYA TIDAK PECAHAN,
MISALNYA : 1 m,5 m, t0 m. Kalau p#han biasanya :0,25 matsu 0,5 m
. FENEOAiIEAFAN XONTURDILAKUT(ffq DENSAT{ CARAINTERPOI-ASI LINIER
TITIK-TITIK DETAIL TOPOGRAFI
Metode polar (kutub): titik detail A (81, dl ) diplot dari iitikpoligon 1, titik B (p2, d2) diplot dari titik
SIFAT-SIFAT KONTUR
1. MERUPAKAN GARIS YANG KONTINYU (SMOOTH) , BUKANDISKRET
2. TIDAKBERPOTONGAN3. TIDAK BERCABANG
4, TIDAK BERSILANGAN
5. BITAJARAK ANTAR 6ARIS KONTUR SEMAKINIARAN6/LEBAR, BERARTI TOPOGRAFISEMAKIN DATAR
6. BILAJARAKANTAR 6ARIS KONTURSEMAKIN RAPAT,TOPOGRAFI SEMAKIN CURAM/TERJAL
7. UNTUK I.EMBAH DAN PUN66UNG BUKIT, EENTUKKONTURCENDERUNG BERBENTUK HURUF V
8. KONTURYANG BERBENTUKKONSENTBIsTERTUTUPMENGGAMBARKAN SUATU BUKIT ATAU CEKUNGANTERGANTUNc BEBTAMBAH ATAU EERKURAN€ ANGKAKETINGGIANNYA
9. KONTUR TIDAK MEMOTONGlMELINTAS BANGUNAN
I
JARAK ANTAR GARIS KONTURJarak antar konfur rapat, terjal. Jarak antar kontur lebar,
KONTUR CEKUNGAN
PENGGAMBARAN KONTUR DENGANINTERPOLASI LINEAR
d2 diketahui, dicari d1 untuk menggambar kontur 92,0m:9ZS trl
d2,
KONTUR BUKIT
ARTI PENTING KONTUR T]NGGI
KONTUR MEMPUNYAI ARTI PENTING DALAMPEKERJMN GEOFISIKA EKSPLORASI ANTARALAIN UNTUK:. Menggambar bentuk irisan atau profll
(penampang) pada arah yang dikehendaki. Menghitung volume batuan atau cadangan. Menentukan arah drainase (aliran air). Mengetahui morfologi (bentulo permukaan
mdan. Menghitung slope/lereng/gradien
PENGUKURAN SLOPE (LERENG)
. SLOPE GARIS ANTARA TITIKA DAN B (=p1ADAI.AH BEDA TINGGITITIK A DAN BDIBAGI JAMKNYA; SLOPE DAPATDINYATAKAN DALAM SATUAN % ATAUSATUAN SUDUT
dH
B=--*- x$a%D
F = tqn.r {dHID}
,/1*^ f I
0
o
;ffir*m;ffigrylmg;g..6ddq.l
l
l
l..1
,,1
"]
10
:l
11