Tarian Piring

Pijak piring pecah dalam Tarian Piring

Tarian Piring (Minangkabau: Tari Piriang) merupakan sebuah seni tarian milik orang Minangkabau yang berasal dari Sumatra Barat. Ia merupakan salah satu seni tarian Minangkabau yang masih diamalkan penduduk Negeri Sembilan keturunan Minangkabau.

Tarian ini memiliki gerakan yang menyerupai gerakan para petani semasa bercucuk tanam, membuat kerja menuai dan sebagainya. Tarian ini juga melambangkan rasa gembira dan syukur dengan hasil tanaman mereka. Tarian ini merupakan tarian gerak cepat dengan para penari memegang piring di tapak tangan mereka, diiringi dengan lagu yang dimainkan oleh talempong dan saluang. Kadangkala, piring-piring itu akan dilontar ke udara atau pun dihempas ke tanah dan dipijak oleh penari-penari tersebut. Bagi menambah unsur-unsur estetika , magis dan kejutan dalam tarian ini, penari lelaki dan perempuan akan memijak piring-piring pecah tanpa rasa takut dan tidak pula luka. Penonton tentu akan berasa ngeri apabila kaca-kaca pecah dan tajam itu dipijak sambil menarik.

Tarian Piring di Malaysia

Di Malaysia , tarian piring dipersembahkan ketika majlis perkahwinan terutama bagi keluarga berada, bangsawan dan hartawan di sesebuah kampung. Tarian ini biasa dilihat di kawasan

Seremban,Kuala Pilah dan Rembau oleh kumpulan tertentu. Ada yang dipersembahkan dengan pakaian lengkap dan pakaian tarian tidak lengkap. Sedikit bayaran akan dikenakan jika menjemput kumpulan tarian ini mempersembahkan tarian piring. 10 - 20 minit diperuntukkan untuk persembahan tarian ini.

Tarian piring dan silat dipersembahkan di hadapan mempelai di luar rumah. Majlis perkahwinan atau sesuatu apa-apa majlis akan lebih meriah jika diadakan tarian piring. Namun begitu, segelintir masyarakat tidak dapat menerima kehadiran kumpulan tarian kerana dianggap ada percampuran lelaki dan perempuan. Bagi mengatasi masalah itu, kumpulan tarian disertai hanya gadis-gadis sahaja.

1.0 PENGENALAN

Pergerakan adalah sebarang bentuk gerak yang dilakukan oleh seseorang yang akan

menyebabkan perubahan kedudukan atau kekal di tempat asal. Pergerakan kreatif merupakan

satu bentuk aktiviti yang menggabungkan gerakan fizikal anggota badan secara menyeluruh

dan dilakukan secara kreatif. Kanak-kanak menggunakan pergerakan kreatif untuk

menyelesaikan sesuatu masalah dan melahirkan perasaan masing-masing. Pergerakan kreatif

adalah salah satu kaedah pembelajaran yang boleh membantu meningkatkan perkembangan

kanak-kanak. Kanak-kanak mempunyai tindak balas terhadap rentak dan irama, pergerakan

yang berirama dan kemampuan kreativiti yang bersifat semulajadi.

Menurut teori Emile Jaques Dalcroze (1950), pergerakan adalah asas kepada kreativiti.

Pergerakan merupakan salah satu cara untuk kanak-kanak mengungkapkan perasaan melalui

muzik. Kesemua aspek muzik perlu dimulai dengan gerakan tubuh badan. Tubuh badan adalah

alat paling utama dan merupakan asas keseluruhan pergerakan. Kanak-kanak akan

mengembangakan daya komunikasi yang mengintegrasikan telinga, mata dan tubuh badan

sebagai respon fizikal secara improvisasi kepada muzik. Walaupun kanak-kanak tidak boleh

bertepuk dan menyanyi ikut rentak, tetapi meraka boleh berjalan atau berlari mengikut rentak.

Pergerakan adalah perlakuan atau aksi kanak-kanak yang boleh dilakukan secara automatik,

spontan dan terancang.

Dauer dan Prangrazi (1983), menyatakan kanak-kanak mempunyai keinginan-keinginan

untuk bergerak, berlakon dan sentiasa aktif yang tidak boleh dipuaskan. Contohnya, kanak-

kanak berlari hanya untuk mendapatkan kepuasan berlari semata-mata. Dauer dan Prangrazi

telah mengenal pasti sembilan keinginan asas kanak-kanak iaitu :

i. Keinginan untuk bergerak

ii. Keinginan untuk berjaya

iii. Keinginan untuk diterima oleh kelompok sebaya

iv. Keinginan untuk bersaing

v. Keinginan untuk memperoleh kecerdasan fizikal

vi. Keinginan untuk mengembara

vii. Keinginan untuk memperoleh daya penarik

viii. Keinginan untuk memperoleh kepuasan kreativiti

ix. Keinginan untuk mengetahui

Keinginan-keinginan tersebut ditumpukan kepada pergerakan kreatif yang mempunyai

fungsi-fungsi tertentu seperti pertumbuhan fisiologi dan motor, perkembangan psikologi dan

mental serta rohani dan sosial.

Gladys Andrew Fleming (1976) telah menggunakan istilah ”Pergerakan Kreatif” untuk

pendidikan geraktari kanak-kanak. Beliau telah mentakrifkan istilah ini sebagai penghubung

antara fikiran dan perasaan yang diluahkan melalui pergerakan anggota badan. Pergerakan

kreatif adalah kaedah untuk menyelesaikan tiga komponen iaitu ekspresi, komunikasi dan

kepuasan peribadi.

Margaret H’Doubler (1925), berpendapat bahawa geraktari kreatif adalah sejenis tarian

berunsur pendidikan yang membantu dalam proses tumbesaran individu. Proses ini membentuk

pemikiran mental dan merencana aktiviti yang merangsang daya pemikiran, pertumbuhan fizikal

dan spiritual. Apa yang dipersembahkan oleh kanak-kanak, bukanlah bertujuan untuk menarik

perhatian atau mencetuskan sensasi tetapi untuk mencurahkan ekspresi emosi kendiri melalui

pergerakan.

2.0 ELEMEN ASAS PERGERAKAN

Pergerakan kreatif merangkumi empat elemen utama iaitu ruang, masa, tubuh badan,

dan aliran. Ia melibatkan pergerakan lokomotor dan bukan lokomotor sama ada dengan atau

tanpa muzik.

2.1 Ruang

Ruang adalah kawasan yang digunakan semasa melakukan gerakan. Terbahagi kepada dua

iaitu ruang diri dan ruang am. Ruang diri ialah ruang setempat yang mengelilingi individu yang

boleh dicapai oleh bahagian tubuh badan. Manakala ruang am ialah kawasan yang digunakan

semasa melakukan pergerakan. Kedua-dua ruang ini meliputi bahagian kawasan seperti :

a) aras - tinggi, sederhana dan rendah

b) arah - hadapan, belakang, sisi, atas dan

bawah

c) aliran - awangan, lantai, lurus dan berliku-liku

d) ekstensi - mengecil dan membesar

2.2 Masa

Pergerakan boleh dilakukan dengan pelbagai kelajuan seperti cepat, lambat, kawal-lambat dan

serta merta. Kelajuan sesuatu pergerakan ditentukan dengan keadaan ruang yang ada seperti

ruang diri, ruang am dan ruang yang dilengkapi dengan alat-alat.

a) Serta merta - Pergerakan dilakukan dalam masa yang singkat. Pergerakan ini cepat,

tegas, spontan dan dinamik.

b) Kawal-lambat - Pergerakan yang perlahan, Mengambil masa dan dapat dikawal.

Perlakuannya adalah lambat, licin, beralun dan berayun. Ia boleh dirasakan sebagai

sesuatu yang tidak perlu tergesa-gesa atau cepat.

2.3 Tubuh Badan

Anggota tubuh badan seperti tangan dan kaki akan menghasilkan kualiti pergerakan seperti

kuat, lembut, ringan dan tenang. Kualiti pergerakan dapat dihasilkan dengan mengawal

kekuatan dan keupayaan otot semasa melakukan pergerakan.

a) Halus-ringan - Pergerakan yang lembut, halus dan sensitif menggunakan kekuatan otot

yang ringan semasa bergerak bebas dan setempat.

a) Berat-kuat - Pergerakan yang tegas, kuat bertenaga dan pantas. Memerlukan tenaga

dan menggunakan otot-otot yang kuat.

2.4 Aliran

Aspek aliran merupakan beberapa pergerakan dirangkai dengan berturutan, berterusan dan

licin. Rangkaian pergerakan boleh dilakukan secara aliran bebas dan terikat. Aliran

berhubungkait dengan anggota badan dengan orang lain atau alatan. Contohnya, permainan

ulat bulu dan penggunaan alatan seperti gelung rotan.

2.0 JENIS-JENIS PERGERAKAN KREATIF

Pergerakan kreatif terbahagi kepada tiga iaitu pergerakan lokomotor, pergerakan bukan

lokomotor, dan kemahiran manipulatif.

Pergerakan Lokomotor

Pergerakan lokomotor ialah pergerakan yang bersifat aliran gerakan dari satu tempat ke tempat

yang lain. Pendidikan pergerakan lokomotor adalah untuk menyokong aktiviti pergerakan yang

dirancang.

i. Konsep pergerakan lokomotor

Pergerakan lokomotor terbahagi kepada beberapa cara iaitu seperti arah, aliran, haluan dan

masa.

ii. Arah

Arah adalah melibatkan bentuk arah gerakan iaitu ke hadapan atau ke kiri atau ke kanan

iii. Haluan

Haluan ialah pergerkan melibatkan pelbagai bentuk atau corak gerakan. Contohnya adalah

seperti samada boleh dalam bentuk lurus, bengkang bengkok, zig zag dan lain-lain

iv. Masa

Masa adalah masa yang digunakan untuk melengkapkan pergerakan. Masa boleh beradadalam

keadaan cepat atau pelahan, secara tiba-tiba atau dalam bentuk terkawal.

v. Bentuk-bentuk pergerakan lokomotor

Bentuk-bentuk pergerakan lokomotor adalah seperti berjalan, berlari dan melompat.

vi. Lokomotor beritma sekata

Berjalan - pergerakan merentasi ruang dengan memindah-mindahkan berat badan dari satu kaki ke kaki yang lain

Berlari - kaki tidak menahan berat badan kerana kaki dan seluruh anggota terangkat daripada mencecah bumi

Melompat (mendarat dengan dua kaki) - pergerakan yang mengangkat badan ke udara daripada tempat berpijak dengan tolakan / lonjakan sebelah atau kedua-dua belah kaki. Hop (melompat dan mendarat dengan sebelah kaki)

Leap (melompat serta larian memanjang dilakukan berterusan dengan kaki berselang-seli)

Meloncat - ketika berlari pergerakan buku lali dan lutut menjadi lebih kerap supaya lebih banyak pergerakan meninggi dapat dicapai.

Melompat Ketingting - Melompat menggunakan sebelah kaki sahaja. Selepas itu, kaki yang sama akan mendarat semula. Lutut kaki yang tidak digunakan hendaklah dibengkokkan supaya kakinya tidak mencecah tanah.

Kaki didaratkan di atas ibu jari dahulu, kemudian hujung tapak dan tumit di atas tanah.

Pergerakan bukan lokomotor

Pergerakan bukan lokomotor adalah kemahiran yang dilakukan tanpa menggerakkan dasar

sokongan atau tidak melibatkan perubahan penyokong atau titik pusat aktiviti. Pergerakan

bukan lokomotor adalah merupakan keupayaan menggerakkan bahagian tubuh badan tanpa

beralih tempat. Secara kebiasaannya, pergerakan bukan lokomotor ini adalah aspek

keseimbangan. Dalam pergerakan ini, kanak-kanak boleh menggunakan pelbagai alatan untuk

mempelbagaikan pergerakan.

i. Konsep pergerakan bukan lokomotor

Konsep pergerakan lokomotor adalah merupakan konsep pergerakan dalam keadaan statik dan

memberi penekanan kepada keseimbangan. Pergerakan bukan lokomotor ini dapat membantu

kita menjaga dan menjadikan bentuk badan yang menarik dan badan seharusnya berada dalam

keadaan yang fleksibel dan seimbang. Aktiviti gerakan mestilah dibuat dalam keadaan yang

tenang dan kurang tekanan.

ii. Bentuk-bentuk pergerakan bukan lokomotor

a. Membongkok

Pergerakan ini membawa bahagian-bahagian badan rapat antara satu sama lain. Kapasiti

bahagian badan yang boleh bengkok bergantung kepada struktur sendi terlibat. Sendi engsel

membenarkan bahagian badan dibongkok ke hadapan dan ke belakang sahaja. Jenis sendi ini

terdapat di Jari-jari tangan, Jari-jari kaki, siku dan lutut. Manakala sendi bola dan soket pula

membenarkan bahagian badan dibongkokkan ke hadapan, ke belakang, ke kiri, ke kanan dan

dalam bulatan. Sendi Jenis ini terdapat di paha, di pinggul dan di sendi yang menghubungkan

bahagian lengan atas dan bahu.

b. Meregang

Meregang ialah ekstensi atau hiperekstensi bahagian-bahagian badan. Ekstensi didefinisikan

sebagali pengembalian bahagian badan ke kedudukan rentang selepas ia difleksibelkan atau

dilipatkan. Hiperekstensi pula ialah rentangan melebihi 180'.

Aktiviti-aktiviti untuk membongkok dan meregang

Membongkok dan meregang bahagian-bahagian badan. Bermula dengan

bahagian kecil badan seperti jari-jari tangan, jari-jari kaki, tangan dan kaki

kepada bahagian besar bahagian badan seperti kaki, lengan, kepala dan

belakang.

Membongkok dan meregang bahagian badan dengan menggunakan

bahagian badan yang berlainan untuk dijadikan dasar menyokong.

c. Mengilas

Mengilas ialah pusingan badan atau bahagian badan mengeliling paksi panjang tanpa

menggerakkan dasar menyokong. Mengilas hanya boleh berlaku dalarn arah bulatan sahaja.

Struktur sendi menentukan bahagianbadan yang boleh dikilas. Sebagai contoh, badan boleh

dikilas pada paksipanjang.

d. Memusing

Memusing ialah pergerakan memusingkan bahagian badan. Apabila seluruh

badan berpusing, dasar menyokong berubah tempat.

Aktiviti-aktiviti untuk mengilas dan memusing.

Mengilas bahagian-bahagian badan yang berlainan seperti kaki, lengan,

badan, dan leher.

Membentuk dengan mengilas dan menggunakan bahagian badan

berlainan sebagal dasar menyokong.

e. Menolak

Menolak ialah menurunkan kuasa badan ke atas kuasa rintangan. Menolak menjauhkan objek

dari badan atau menjauhkan badan dari objek. Pergerakan ini dilakukan dengan menggunakan

tangan dan lengan, tapak dan kaki, bahu,

dan pinggul.

f. Menarik

Menarik adalah untuk menggerakkan atau merapatkan objek kepada badan.

Biasanya pergerakan ini dilakukan dengan menggunakan tangan.

Aktiviti-aktiviti menolak dan menarik

Menolak dalam ruang dengan menggunakan bahagian badan yang

berlainan

Tolak satu tangan ke atas , ke bawah , ke sisi . Menolak objek seperti pundi kacang dan bola . Guna bahagian badan

yang berlainan seperti tangan , siku , dan kaki

g. Hayun

Hayun ialah satu pergerakan bulat atau separuh bulatan mengelilingi satu titik

tengah yang tetap

h. Berbuai-buai

Pergerakan ke kiri dan kanan tubuh badan yang dikawal oleh badan

Aktiviti-aktiviti untuk hayun dan berbuai-buai

Hayun tangan ke hadapan , ke belakang , atau menyilang badan didada Hayun kaki ke hadapan , belakang atau ke sisi menyilang kaki lain Hayun dengan bergayut pada palang

Berbuai dengan berdiri tegak dan menggerakkan badan ke sisi , ke kiri dan ke kanan Dua tangan di hadapan , bengkok di siku , berbuai-buai dengan menggerakkan badan

ke kiri dan ke kanan

i. Rebah

Badan atau bahagian badan bergerak dari paras tinggi ke paras sendah .Rebah mungkin

merupakan satu pergerakan yang cepat atau perlahan untuk merendahkan badan . Rebah yag

tiba-tiba berlaku jika tenaga menyokong badan dilepaskan dengan cepat dan secara

keseluruhan. Rebah mungkin berbentuk keseluruhan atau separa sahaja. Rebah separa

berlaku jika imbangan didapati semula tanpa perubahan dasar menyokong. Sebaliknya rebah

keseluruhan terjadi apabila pergerakan ke bawah berlaku secara berterusan sehingga dasar

menyokong baru didapati.

j. Bangun

Aktiviti bangun, badan seharusnya mempunyal imbangan, mempunyal dasar menyokong yang

stabil dan tenaga otot yang cukup untuk mengatasi tarikan pusat bumi.

Aktiviti-aktiviti untuk rebah dan bangun

Rebah-duduk berlunjur, condongkan badan ke belakang sehingga

bahagian atas badan tidak seimbang lalu jatuh.

Berdiri dan dengan perlahan merebahkan badan di atas tilam .

Rebah ke hadapan di atas tilam dan berguling.

Rebah dan bangkit berulang-ulang kali.

Mengikut Burton (1977), kesemua pergerakan merupakan variasi 18 pergerakan asas yang

disenaraikan di atas. Sebagai contoh, pergerakan-pergerakan berikut adalah kombinasi

pergerakan-pergerakan di atas:

Merangkak-membongkok + berjalan. Membaling-hayunan dengan tangan dibengkokkan + satu atau

lebih langkah berjalan atau berlari.

Mendekam-rebah + membongkok, menolak dan menyokong.

Menguak-menolak + menarik ke kiri dan ke kanan.

CIRI-CIRI PERGERAKAN KREATIF

Antara ciri-ciri pergerakan kreatif adalah :

Penggunaan elemen-elemen pergerakan seperti anggota tubuh, ruang,dan daya usaha, bentuk, masa, tenaga dan hubungan di antara elemen-elemen tersebut sebagai asas perancangan kandungan kurikulum (Joyce, 1973; Dimondstein, 1983; Stinson 1982)

Tumpuan adalah kepada pergerakan untuk kanak-kanak sebagai aktiviti yang bersifat semulajadi dan tidak formal, dan pada masa yang sama pengalaman-pengalaman dalam kegiatan pergerakan itu membantu kanak-kanak mengesan potensi-potensi mereka untuk melahirkan perasaan serta menjadikannya sebagai alat perhubungan (Combest,1975; Dimondstein, 1983).

Tumpuan kepada pengalaman geraktari sebagai aktiviti yang menyeronokkan, sihat dan mudah dicapai. Ia membantu kanak-kanak menjalin paduan antara mental, fizikal dan persekitaran serta membantu mereka untuk melahirkan segala perasaan dalaman yang terpendam melalui perantaraan pergerakan. Ia melambangkan aktiviti yang menyentuh jiwa kanak-kanak (Brearly, 1970; Fleming, 1976)

Tumpuan kepada matlamat yang sama, iaitu perkembangan personaliti kanak-kanak secara menyeluruh. Terdapat satu aspek penting berhubung dengan faktor ini. Perkembangan personaliti individu memberi kesan terhadap nilai diri yang merangkumi aspek-aspek fizikal, mental dan rohani. Faktor ini menjadi penggalak kepada pengembangan personaliti dengan meyakinkan ketiga-tiga aspek tersebut untuk memberi berbagai kemungkinan seperti merangsang daya imaginasi dan mencabar intelek. (H’Doubler, 1972; Huskey, 1979; Joyce, 1984; Synder, 1975; Ayob 1986)

Tumpuan kepada keupayaan individu untuk menyelesaikan sesuatu tugas yang diberi mengikut caranya yang tersendiri dan pada masa yang sama, cuba mengekalkan hubungan baik dengan kumpulan rakan sebaya (Stinson, 1982; Dimondstein, 1983)

Tumpuan kepada aktiviti motor yang bersifat halus dan kasar, latihan koordinasi, menghargai masa dan imbangan, pengetahuan tentang bahagian-bahagian tubuh, pengetahuan tentang mekanisma pergerakan, kesedaran yang mendalam terhadap hubungan perceptual dan peluang-peluang untuk meningkatkan kekuatan fizikal, daya ketahanan serta fleksibiliti (Arrow, 1981; Synder, 1975).

3.0 KEPENTINGAN PERGERAKAN KREATIF

Pelopor pendidikan pergerakan kreatif yang banyak memberi sumbangan serta

mempengaruhi perkembangan program pendidikan jasmani iaitu Jesse William (1964), sangat

memberi pengaruh yang sangat dalam perkembangan pergerakan kreatif. Objektif yang

disarankan oleh William pada hakikatnya mencabar para pendidik untuk mempertingkatkan

kemahiran mereka supaya dapat mendidik dengan lebih berkesan untuk mencorakkan

kehidupan kanak-kanak sejajar dengan matlamat yang disarankan. Nilai-nilai positif yang akan

diterima oleh kanak-kanak melalui pergerakan kreatif adalah berbeza kerana bergantung

dengan penyertaan seseorang kanak-kanak dalam aktiviti ini. Melalui pergerakan kreatif murid-

murid berkeperluan khas juga akan memperolehi banyak manfaat sekiranya dilaksanakan

dengan teratur dan sistematik.

Meningkatkan kecergasan

Pergerakan kreatif mampu untuk meningkatkan kecergasan kanak-kanak terutamanya

kanak-kanak sindrom down. Kanak-kanak sindrom down sering mengalami masalah otot lemah

dan mereka kelihatan tidak bertenaga. Melalui pergerakan kreatif mereka akan rasa lebih

gembira untuk bergerak dan bermain dengan secara tidak langsung mereka dapat membina

kecergasan diri. guru perlu peka dengan keadaan kanak-kanak ini kerana, dengan aktiviti yang

teratur dan senaman yang sistematik serta pemakanan yang seimbang dapat membantu kanak-

kanak menjamin kesihatan dan tahan lasak. Terdapat empat komponen kecergasan fizikal iaitu

kecergasan kardivaskular, kecergasan kekuatan dan ketahanan otot, kecergasan kelenturan

dan kecergasan berat badan.

Kecergasan merupakan pergerakan dan tingkah laku yang di tunjukkan oleh seseorang

untuk menunjukkan sejauh mana mampu untuk bergerak. Pergerakan akan memberi implikasi

terhadap seseorang terutama kanak-kanak untuk menjalani kehidupan secara efektif atau tidak.

Keupayaan untuk melakukan pergerakan kreatif bergantung kepada aspek-aspek fizikal,

mental, emosi, sosial dan spiritual yang akan menjadi komponen dalam konsep kecergasan

yang merupakan perkara yang berkaitan antara satu sama lain. Latihan jasmani yang kerap

dilakukan dapat mempertingkatkan kekuatan seseorang dan elemen kekuatan ini merupakan

salah satu faktor penting dalam mempelajari kemahiran motor. Aktiviti yang aktif dapat

membantu kanak-kanak mencegah penyakit Osteoporosis atau kekurangan garam galian

dalam tubuh yang berpunca daripada sifat yang tidak suka bergerak atau lemban. Hal ini

kerana aktiviti yang rancak dapat memberikan bebanan terhadap tulang dan menjadikan tulang

besar serta memperbaiki struktur tulang kerana dapat membalikkan proses ini di samping

membina semula tulang-tulang.

Alat teraputik

Pergerakan kreatif sangat berkesan untuk mendidik kanak-kanak bermasalah fizikal dan

mental. Latihan yang bersesuaian dapat membantu kanak-kanak menjadi cergas dan efektif

dari segi fizikal. Pergerakan yang berkaitan dengan psikomotor, kognitif, efektif dan estetika

merupakan nilai-nilai yang sangat penting untuk kanak-kanak. Pergerakan kreatif mempunyai

nilai aktiviti yang dapat memberi pengalaman kanak-kanak tersebut untuk di jadikan

pengalaman mereka. Pendidikan pergerakan kreatif dapat memberikan peluang kepada kanak-

kanak untuk merialisasikan potensi mereka dengan imej yang lebih positif dengan melakukan

pergerakan yang mereka inginkan melalui perasaan dalaman yang mereka miliki untuk

melakukan sesuatu pergerakan. Kanak-kanak juga mampu untuk memikirkan pergerakan yang

bagaimana mereka ingin lakukan melalui penyelesaian masalah dengan memupuk interaksi

sosial yang positif dengan membekalkan pengalaman yang mampu membantu mereka

meneroka dan mengembangkan kebolehan fizikal dan kinestatik mereka dengan

mempelbagaikan pergerakan melalui pengalaman estetika.

Setiap kanak-kanak mempunyai keistimewaan dan bakat yang unik dan tersendiri,

mereka juga ingin berkongsi pengalaman dengan rakan sebaya, ingin melalui cabaran dan

kejayaan, mencipta dan berkongsi pengalaman. Pergerakan kreatif perlu merangkumi

kemahiran yang berfungsi termasuk tingkah laku, kawalan kendiri dan kebolehan motor, yang

seni dan bukan seni, komunikasi bersifat verbal dan non-verbal, keselamatan dan kesihatan,

sosial dan rekreasi dan kemahiran-kemahiran akademik yang fungsional. Pergerakan kreatif

sangat penting untuk memainkan peranan yang berguna dalam pertumbuhan individu melalui

interaksi fizikal, mental dan ekspresi dengan menyatakan bahawa ekspresi pergerakan

mencerminkan unsur dinamik dalam psikik atau batin.

Pergerakan kreatif mampu untuk mencapai matlamat psikoteraputik dengan meredakan

sintom, integrasi emosi dan fizikal, perkembangan peribadi kanak-kanak dan memperkukuhkan

pemahaman mereka. Aktiviti jasmani akan memberikan kanak-kanak kesan terhadap tubuh

badan mereka, dan pergerakan seperti melompat tali ( skipping ), lompat seperti kuda,

meregang dan menggerakkan tangan-tangan adalah di antara senaman yang sangat menarik

terutamanya kepada kanak-kanak yang lemah daya koordinasinya.

Sosialisasi

Aktiviti pergerakan merupakan aktiviti yang memerlukan kerjasama, menjalin rassa

saling mempercayai dan memikul tanggungjawab menhadapi cabaran-cabaran yang di berikan

dan menjadi salah satu seni pergaulan ( socialization ). Aktiviti pergerakan kreatif merupakan

perlakuan sosial yang bergerak dalam kumpulan atau bersendirian. Kana-kanak sangat sesuai

melakukan aktiviti ini kerana dapat membantu mereka untuk bergaul dengan orang lain,

menerima arahan dan motivasi dalam diri mereka. Penting bagi setiap kanak-kanak untuk

mempelajari cara untuk menjadikan mereka di terima dari segi sosial untuk memudahkan aktiviti

mereka. Melakukan aktiviti dalam kumpulan dapat mempertingkatkan tahap sosial kanak-kanak

dan menyesuaikan diri mereka untuk meneroka dan memahami konsep memimpin dan

mengikut.

Fokus konsep sosialisasi dalam program pergerakan kreatif dengan

menghubungkannya dengan cirri-ciri dan maksud-maksud kerjasama, persaingan, tatatertib,

sikap tanggungjawab, saling mempercayai dan menghormati sahabat dan kempimpinan yang

unggul untuk diri sendiri dan orang lain. Melalui aktiviti ini kanak-kanak dapat melakukan aktiviti

dengan rasa gembira dan secara sihat, bersosial, menyemai minat yang positif, meningkatkan

keupayaan bergaul dengan orang lain dan membentuk personaliti diri.

Meredakan ketegangan perasaan dan tekanan jiwa

Kanak-kanak hiperaktif sering berhadapan dengan masalah untuk mengawal perasaan

dan ketegangan yang dihadapi oleh mereka. Melalui pergerakan kreatif ketegangan ini dapat

diredakan disebabkan pergerakan yang dilakukan dapat memberi kesan positif dalam diri

mereka. Hal ini kerana pergerakan kreatif mampu mengalihkan hiperaktif kanak-kanak kerana

pergerakan kreatif memiliki unsur-unsur dorongan bermain yang semulajadi.

Dengan membiarkan kanak-kanak bermain secara bebas dalam sesuatu persekitaran

yang sesuai dan selamat, dapat membantu mereka untuk menghadapi dan menyelesaikan

masalah-masalah mereka dengan cara yang memberikan kegembiraan kepada mereka. Kanak-

kanak memerlikan perhatian dan kasih saying yang mengcukupi untuk membina personality

mereka, dengan memberikan mereka kebebasan untuk melakukan aktiviti, tekanan yang

mereka hadapi akan menjadi lebih senang untuk di kawal.

Disiplin seni pergerakan adalah amat membebankan kerana tujuan sebenarnya bukan

untuk melepaskan tekanan semata-mata. Walaupun tekanan perasaan dapat diredakan namun

tujuan sebenarnya adalah untuk mengawal perasaan dan emosi untuk disalurkan kepada jenis

aktiviti yang bertujuan dan berdisiplin daripada aktiviti yang dilakukan. Melalui pergerakan

kreatif kanak-kanak dapat melahirkan perasaan terhadap apa yang menarik perhatian mereka,

melahirkan perasaan yang sejajar dengan tahap fizikal, psikologi, emosi dan sosial mereka

terhadap rakan sebaya. Dengan pergerakan kreatif juga kanak-kanak lebih bersedia untuk

melahirkan perasaan mereka secara non-verbal berbanding dengan orang dewasa. Aktiviti

pergerakan kreatif penting untuk mewujudkan persekitaran yang dapat membantu kanak-kanak

memahami perasaan dan idea-idea dan melahirkannya melalui pergerakan.

Kemahiran bertutur

Pergerakan kreatif sering diiringi dengan nyanyian dan permainan alat-alat muzik agar

lebih menarik dan menambahkan minat kanak-kanak untuk melakukan pergerakan. Dengan

aktiviti menyanyi ini akan dapat membantu kanak-kanak meningkatkan kemahiran bertutur dan

kemahiran fonologi. Kebanyakan kanak-kanak tidak mampu untuk menyebut perkataan dengan

betul sebaliknya hanya menyebut hujung perkataan sebaliknya dengan aktiviti

pergerakankreatif yang di sertai dengan nyanyian dapat membantu memperbaiki pertuturan

kanak-kanak tersebut.

Menyanyi dan digabungkan dengan berbagai aktiviti akan lebih menarik minat murid dan

mereka akan lebih berasa seronok dan gembira. Bagi kanak-kanak mereka akan beranggapan

menyanyi lebih kepada bermain dan berehat. Melalui nyanyian mereka akan lebih terhibur dan

menenagkan fikiran. Untuk mengukuhkan lisan kanak-kanak, aktiviti ini sangat membantu untuk

mencapai matlamat untuk memperbaiki sebutan kanak-kanak. Hal ini kerana nyanyian

memerlukan sebutan yang betul dan jelas mengikut rentak dan irama serta disampaikan

tekanan, intonasi dan nada tertentu. Secara tidak langsung aktiviti dapat membantu kanak-

kanak memperbaiki pertuturan mereka.

Meningkat kreativiti

Kreativiti merupakan eleman yang dinamik yang tersirat di dalam jiwa kanak-kanak.

Pergerakan menjadi printis bagi membolehkan kanak-kanak untuk memulakan proses kreativiti

mereka dan dalam ruang batas pendidikan tertentu mereka didorong untuk mencurahkan

tenaga kreatif mereka. Kanak-kanak merupakan individu yang unik dan kreatif. Potensi kreativiti

mereka berbeza antara satu sama lain dari segi perkembangan fizikal dan kecenderungan

terhadap pembelajaran terhadap pembelajaran. Kreativiti merupakan proses yang boleh

digunakan untuk menyelessaikan masalah mengikut pendekatan baru yang menggunakan

pengetahuan dan pemahaman yang bersifat unik dan individualisti, dapat memberi pengalaman

yang lebih bermakna kepada kanak-kanak.

Kanak-kanak mampu untuk meneroka danmengembangkan daya kreativiti mereka

melalui improvisasi. Melalui kaedah ini kanak-kanak akan bertindak dan melakukan idea

mereka secara serentak, spontan dan tanpa perancangan awal. Kreativiti melambangkan bakat

semulajadi kanak-kanak dan sering tidak dapat dikembangkan di bilik darjah yang bersifat

mengongkong . menggunakan pendekatan pergerakan kreatif merupakan aktiviti semulajadi

dan menyeronokkan kanak-kanak untuk di jadikan pengalaman mereka.

Tenaga kreatif merupakan elemen yang dinamik dalam setiap diri kanak-kanak,

perkembangan persamaan, penemuan dan penerokaan. Kesan daripada pergerakan kreatif

akan terhasil ekspresi yang kreatif, kanak-kanak yang sering melakukan pergerakan kreatif

akan mengalami proses kreativiti ini.kepuasan sepenuhnya dan rasa dihormati dalam kalangan

mereka. Dalam diri kanak-kanak terdapat kebebsan untuk berfikir yang memerlukan saluran

untuk meluahkan perasaan mereka berhubung dengan pengalaman-pengalaman seharian yang

mereka lalui.

4.0 CADANGAN AKTIVITI

Tarian

Definisi tarian dan pendapat tokoh

Tarian merupakan gerak tubuh manusia. Melalui gerak tubuh, manusia mampu untuk

mengungkapkan idea-idea, perasaan dan pengalaman penari kepada orang lain. Tarian

mengandungi segala gerakkan tubuh badan yang mempunyai unsur-unsur keindahan. Seni tari

ini dapat di lihat pada pergerakkan tangan, kaki, badan, mata dan anggota tubuh badan yang

lain.

Menurut C.Sachs yang merupakan ahli sejarah tarian dan muzik Jerman, beliau mendefinisikan

seni tari sebagai gerakkan berirama. Seni tari merupakan pengucapan jiwa manusia melalui

gerak-geri berirama yang indah. Terdapat pelbagai jenis tarian sama ada tarian asli atau pun

tarian yang dipengaruhi oleh unsure-unsur moden. Seni tari boleh di kategorikan kepada :

a) Tarian-tarian yang bercorak seni tari istana yang di persembahkan pada waktu

perkahwinan, pertabalan, istiadat menyembah dan sebagainya, tarian ini termasuklah

tarian seperti tarian siti panyung, mak inang, asyik, gamelan dan sebagainya.

b) Tarian rakyat seperti dongdang sayang, ronggeng, joget dan sebagainya.

c) Tarian yang khusus di tarikan oleh kaum lelaki sahaja seperti tarian kuda kepang, tarian

labi-labi, tarian berdayung dan sebagainya.

Tarian kanak-kanak

Kanak-kanak mempunyai naluri terhadap rentak dan irama, penghargaan nilai terhadap

pergerakkan berirama dan mempunyai kemampuan kreativiti yang semulajadi. Potensi

pergerakkan kanak-kanak boleh dirangsang melalui ritma dan pelbagai bentuk tari. Kanak-

kanak mempunyai keinginan untuk bergerak dan sentiasa aktif. Salah satu cara untuk

memuaskan keinginan untuk bergerak ialah menerusi tarian. Kanak-kanak dapat menikmati

kepuasan melalui gerak-geri yang berentak dan berirama dalam tarian. Aktiviti tarian sesuai

untuk pertumbuhan fizikal dan kreativiti kanak-kanak.

Kepentingan tarian kepada kanak-kanak

i. Aspek kognitif

ii. Aspek fizikal

Membantu mengembangkan psikomotor kanak-kanak ke tahap yang maksimun

dan baik

iii. Aspek sosial dan emosi

iv. Aspek psikomotor

Drama

Definisi drama

Drama ialah melakukan pergerakkan dan melakonkan aksi. Drama mampu membantu

perkembangan keseluruhan bagi kanak-kanak. Drama juga merupakan aktiviti yang penting

sebagai memberi ruang dan peluang kepada kanak-kanak untuk meluahkan perasaan atau

mengekspresi diri mereka.

Ekspresi dalam drama

Kanak-kanak berkeupayaan untuk membuat pernyataan diri menerusi pelbagai aktiviti. Drama

merupakan salah satu bentuk aktiviti yang boleh digunakan oleh kanak-kanak untuk meluahkan

perasaan mereka secara terkawal dan sistematik. Perasaan ialah melahirkan luahan daripada

hati yang merangkumi perasaan sedih, gembira, marah, takut dan benci.

Jenis-jenis drama

a) Improvisasi

merupakan lakonan secara spontan yang mengisahkan berkaitan kejadian,

keadaan atau situasi dalam kehidupan harian.pergerakkan yang terlibat

termasuklah gerak balas, isyarat tangan, gerakkan badan, mimic muka dan

isyarat-isyarat lain.

b) Pantomin

merupakan lakonan tanpa dialog. Skrip di baca oleh kanak-kanak dan mengiringi

lakonan tersebut. Pantomin dapat melatih kanak-kanak berlakon dengan yakin

tanpa memikirkan masalah untuk menghafal dialog.

c) Memos

memos merupakan lakonan bisu dan hanya menggunakan pergerakkan badan

tanpa bahasa atau percakapan. Setiap pelakon menyampaikan mesej melalui

mimik muka dan pergerakkan badan.

d) Main peranan

aktiviti main peranan ini merujuk kepada sesuatu situasi atau masalah yang timbul.

Pemain atau pelakon perlu membayangkan bagaimana situasi tersebut

kemudian melakokannya mengikut situasi tersebut.

e) Simulasi

melalui simulasi, bakat kanak-kanak dapat di cungkil dan di asuh dengan baik.

Kanak-kanak di kehendaki berlakon dengan gaya dan cara yang betul dan

berkesan.

f) Teater membaca

melalui aktiviti ini, skrip yang sesuai perlu disediakan dan mempunyai dialog.

Terdapat dua cara untuk menjalankan aktiviti ini iaitu :

penceritan berada dalam kelompok cerita :

- pembaca membaca skrip sambil berjalan-jalan ke arah tempat pelakon

yang wataknya dibaca. Pelakon akan berdiri apabila wataknya dibacakan.

pencerita diluar kelompok cerita :

- pembaca membacakan cerita di suatu tempat lain yang telah di

sediakan dan pelakon akan bertindak balas terhadap cerita itu dengan

berdiri dan berlakon apabila skrip mengenai wataknya dibaca oleh

pencerita tersebut.

g) Teater boneka

Alatan mainan seperti boneka sangat selamat untuk kanak-kanak. Penghasilan

boneka begitu serasi dan sesuai terhadap diri kanak-kanak kerana mereka

masih lagi berfikiran animism dan sangat suka terhadap boneka. Terater ini juga

disesuaikan dengan aspek kemahiran bahasa terhadap kanak-kanak. Melalui

teater boneka, pelbagai bentuk dan gaya bahasa dapat diperkenalkan kepada

kanak-kanak. Perlaksanaan teater boneka dapat memberi pengalaman belajar

yang sangat seronok kepada diri kanak-kanak.

Cadangan Aktiviti :

Tahap /Tahun

Perkembangan Psikomotor

Cadangan aktiviti

Tarian Drama Muzik

3 – 4 Menggerakkan bahu dan tangan mengikut irama.

Seronok bertepuk tangan tetapi dengan bimbingan.

Pergerakan yang mudah

Cth : rasa sayang hey

Lakonan yang spontan dan semulajadi yang dilakukan oleh kanak-kanak

setelah diminta oleh ibu bapa.

Muzik yang harmoni dan tenang serta penggunaan bahasa yang mudah dalam lirik.Cth : rasa sayang hey.

5 – 6 Boleh melompat dan menari

Melukis gambar manusia 2 dimensi tetapi berbentuk realistic

Pergerakan yang bertema.

Cth: tarian kontemporori, nirmala, balqis.

Lakonan yang berkaitan dengan alam semulajadi.

Cth : arnab dan kura-kura.

Muzik yang bertema.

Nilai murni

Lirik lagu yang menggunakan bahasa yang mudah.Cth : Tanya sama pokok.

7 – 8 Boleh menggunakan kombinasi tangan dan kai dengan baik dalam melakukan pergerakan dalam tarian .

Mencari teman secara aktif.

Pergerakan tarian yang konkrit.

Cth : tarian zapin, tarian sri inang.

Lakonan yang konkrit dan bertema serta mempunyai pengajaran dan nilai estetika yang tinggi.

Cth: Puteri Gunung Ledang, snow white.

Muzik yang bertema dan rancak.

Cth : nasyid, tradisional, muzik jazz, dll.

5.0 IMPLIKASI PERGERAKAN KREATIF TERHADAP 4 PERKEMBANGAN

Pergerakan kreatif merupakan satu bentuk aktiviti yang menggabungkan gerakan fizikal

anggota badan secara menyeluruh dan dilakukan secara kreatif. Pergerakan ini memberi

imlikasi terhadap keempat-empat perkembangan iaitu perkembangan kognitif, psikomotor,

afektif (sosial dan emosi) secara lansung mahupun tidak langsung.

Perkembangan Psikomotor

Perkembangan psikomotor merupakan perkembangan kemahiran dan kebolehan otot

fizikal. Aspek psikomotor adalah berkaitan dengan pergerakan anggota fizikal. Terdapat tiga

komponen utama perkembangan psikomotor yang dikemukan oleh Taksonomi Jewett dan

diantaranya adalah pergerakan kreatif. Gabungan pergerakan yang dilahirkan melalui perasaan

dan idea yang bernas ini dapat di aplikasikan dalam pengajaran dan pembelajaran di peringkat

sekolah khususnya. Hal ini kerana, jika kita melihat dari konteks perkembangan psikomotor

aktiviti seperti tarian dan drama dapat membantu pembentukan perkembangan psikomotor

secara langsung melalui aktiviti tersebut. Contohnya seperti tarian zapin yang sesuai bagi

peringkat kanak-kanak yang berusia 6 hingga 8 tahun. Tarian ini memerlukan kombinasi tangan

serta kaki yang cekap agar gerakan tarian kelihatan harmoni, manakala tarian piring pula

mampu menjana perkembangan motor halus dari segi genggaman jari kanak-kanak memegang

ketika sedang menari. Terdapat pelbagai tarian lain yang dapat diaplikasikan oleh guru agar

dapat membantu kelancaran perkembangan psikomotor, selain itu, aktiviti seperti ini juga, dapat

mewujudkan suasana pembelajran yang menarik kerana lumrah kanak-kanak adalah mereka

seronok bermain, menyanyi dan menari.

Perkembangan Kognitif

Perkembangan Kognitif merupakan cara kanak-kanak berfikir dan menyelesaikan

masalah. Menurut Jean Piaget, kanak-kanak menunjukkan keupayaan penggunaan dalam

perbualan untuk menunjukkan peningkatan yang pesat dalam memahami persekitaran dan

pemikiran sesuatu benda yang berada di sekeliling. Dalm konteks perkembangan ini, kita dapat

lihat bahawa pergerakan kreatif memberi sumbangan dalam perkembangan kognitif ia dapat

dilihat dalam persembahan yang mereka tunjukkan samada tarian, drama mahupun muzik.

Aktiviti seperti ini memerlukan ingatan yang kuat seperti drama, memerlukan kanak-kanak untuk

menghafal skrip begitu juga muzik yang memerlukan kanak-kanak memahami serta menghafal

lirik lagu manakala tarian pula, memerlukan kanak-kanak mengingati estiap langkah dalam

tarian yang diperlajari mahupun yang bakal dipersembahkan. Selain itu, pergerakan kreatif juga

mencetuskan idea dalam membentuk kebolehan mengkomunikasikan idea-idea dengan

menggunakan tubuh sebagai wadah ekspresi. Justeru itu, aktiviti-aktiviti ini dapat melahirkan

kanak-kanak yang mampu berfikiran kritis serta memberikan pengalaman kepada pelajar

bagaimana untuk menyelesaikan masalah serta dapat menonjolkan bakat kepimpinan kanak-

kanak berinteraksi dengan ahli dalam kumpulan.

Perkembangan Afektif ( Sosial dan Emosi )

Lumrah kanak-kanak yang suka akan keseronokan permainan dan bersosialisasi

bersama rakan. Namun begitu terdapat juga kanak-kanak yang sukar untuk berkomunikasi

bersama rakan mahupun guru malahan ada sesetangah kanak-kanak yang duduk bersendirian

tanpa menghiraukan sesi pembelajaran yang sedang diidkuti oleh mereka. Menurut Coplan et al

(1994) kanak-kanak kelihatan seolah-olah tidak berinteraksi sosial dan kurang berhubung

dengan orang lain, walaupun terdapat orang yang bermain berdekatan dengan mereka,

manakala Pan (1994) mengatakan bahawa, dengan peningkatan umur mereka akan belajar

berkomunikasi dan bekerjasama dalam aktiviti yang berbentuk permainan. Teori-teori tersebut

jelas menunjukkan bahawa perkembangan sosial kanak-kanak perlu dibentuk dalam aktiviti

yang mampu memberangsangkan mereka untuk bersosialisasi disamping dapat memberi

keseimbangan dalam perkembangan emosi kanak-kanak. Jelaslah, pergerakan kreatif

merupakan suatu pergerakan yang dapat mewujudkan suatu aktiviti-aktiviti yang menarik

seperti tarian, drama dan muzik.

Selain itu, jika dilihat dari dalam konteks pembelajaran, ketiga-tiga aktiviti seperti tarian,

drama mahupun muzik memerlukan kerjasama dalam kumpulan. Semangat kerjasama diantara

pelajar ini dapat diwujudkan dalam ketiga-tiga pembelajaran aktiviti ini. Ketika ini, guru perlu

bijak mengambil kaedah berpusatkan murid dan mengetengahkan pendekatan berkumpulan

dalam pengajaran, sebagai contoh tarian inang, yang memerlukan kerjasama daripada ahli

kumpulan agar dapat menghasilkan persembahan yang serentak, sama dan menarik minat

penonton. Aspek emosi juga turut menerima impaknya, ia dapat dilihat daripada pengamatan

dan penghayatan pelajar dalam menjalankan aktiviti tersebut. Tarian, Drama dan Muzik

merupakan antara aktiviti yang menjana kepada perkembangan emosi kanak-kanak, ia dapat

ditunjukkan ketika kanak-kanak berlakon dalam drama yang memerlukan pengamatan dan

penghayatan terhadap watak yang disampaikan, maka emosi atau perasaan kanak-kanak ini

dapat diekspresikan dalam drama yang dilakonkan melalui watak yang dipegang. Begitu juga,

tarian dan muzik, kedua-dua aktiviti ini menyumbang kepada perkembangan emosi kanak-

kanak.

6.0 KESIMPULAN

Pergerakan kreatif merupakan kombinasi antara pergerakan anggota badan, irama dan

daya jreativiti untuk melahirkan insane yang kreatif dan mempunyai daya ekspresi. Pergerakan

ini bertujuan untuk meningkatkan potensi sedia ada kanak-kanak berkaitan ritma, kreativiti,

kebebasan dan pengucapan. Terdapat banyak nilai-nilai positif yang dapat dipupuk dan

diterapkan dariapada aktiviti yang memerlukan pergerakan kreatif ini iaitu seperti

mepertajamkan imaginasi dan sensitivity, mengurangkan ketegangan emosi, membentuk

personality dengan sifat jaya diri dan insiatif dan ia boleh diaplikasikan dalam kehidupan

seharian.

Selain itu, penerapan nilai bekerjasama dalam kumpulan dapat memberi pengalaman

yang menyeronokkan kepada kanak-kanak bersama rakan mereka. Tuntasnya, pergerakan

kreatif merupakan suatu elemen penting dalam menjana perkembangan psikomotor, kognitif

dan Afekitif kanak-kanak. Aktiviti-aktiviti yang melibatkan pergerakan ini perlu diaplikasikan oleh

guru dalam pengajaran untuk mewujudkan suasana yang lebih efisyen dan berkesan serta

dapat menarik minat kanak-kanak untuk mengikuti pembelajaran yang diajar. Oleh itu,

pergerakan kreatif yang merupakan tafsiran idea, perasaam atau tanggapan deria yang

dilahirkan secara simbolik mampu membantu perkembangan psikomotor kanak-kanak dalam

menjana perkembagan kehidupan yang sempurna.

7.0 Bibliografi

Bandura, A (1971). Analysis of modeling processes.

Psychological Modelling? Chichago. Alsine-Asherton

Koehler, M & kravets, D. (1977). Social psychology:

understanding human interactions (Edisi 2). Boston

Salmah Ayub. (1992). Pergerakan kreatif dan pendidikan. Kuala

Lumpur Flo Enterprise.

Kementerian Pendidikan Malaysia (1998). Sukatan Pelajaran

Pendidikan Jasmani. Kuala Lumpur : Pusat Perkembangan

Kurikulum.

Posted by Puteri IBu at 8:52 AM 1 comments

Reactions:

Older Posts Home

Pages