Yahudi Mistisizm Kabala Jewish Mysticism Kabbalah (1)

8/7/2019 Yahudi Mistisizm Kabala Jewish Mysticism Kabbalah (1)

1/96

T. C.

ERCYES NVERSTES

SOSYAL BLMLER ENSTTS

YAHUD MSTSZM: KABALA

TEZ HAZIRLAYAN

SULE BURUL

TEZ YNETEN

YRD. DO. HUZEYFE SAYIM

Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dal

Dinler Tarihi Bilim DalYksek Lisans Tezi

Mays 2006

KAYSER


2/96

Yrd. Do. Dr. Huzeyfe SAYIM danmanlnda ule BURUL tarafndan

hazrlanan "Yahudi Mistisizmi: Kabala" adl bu alma jrimiz tarafndan

Erciyes niversitesi Sosyal Bilimler Enstits FDB Anabilim Dalnda YksekLisans tezi olarak kabul edilmitir.


3/96

i

NSZ

Dinleri dou ve gelimesinden inan, ibadet, ahlk vb. konularna kadar tarihi seyiriinde inceleyen bir disiplin olan Dinler Tarihinin en nemli unsurlar insan ve din

olmutur. nsanlk tarihinde ne kadar geriye gidilirse gidilsin dini inanlardan yoksun

bir topluma rastlanmamaktadr. nsanolunun sonlu yaamnda nereden gelip nereye

gittiini, maddenin tesindeki st varlklarla iletiimine dair sorular en ilkel

dnemlerinden balayarak sormu ve bunlar tm insanlk tarihi boyunca her bireyin

temel sorular olmutur.

Hangi dine mensup olursa olsun dini inanc bulunan insanlar evren ve kendileri

hakknda sorular sormu ve bu sorulara kendi inan sistemleri iinde cevaplar

aramlardr. Bu cevaplara ise ounlukla, gerek byk dinlerde gerekse de yazya

gememi kltrlerde grlen derin dindarlk tezahr mistisizmde de rastlanmaktadr.

Mistisizm, tabiatst lemlerden sz eder ve o lemlerle iliki kurulabileceini iddia

eder. Bu iddialar ise dnmeye eilimli olan insann dikkatini toplamaya yetmitir.

nsanlk tarihi kadar eski saylabilecek, tabiatst leme ilikin mistik sorular, ilhi

kaynakl eski dinlerden olan Yahudilikte de hret bulmutur. Temelinde kapal,

kozmolojik srlar barndran mistik dnceler, Yahudi dinini de etkilemitir.

Yahudi Mistisizmi: Kabala olarak adlandrdmz bu almamzda, Yahudilikte

mistisizmin yeri ve nemini aratrmaya altk. Isaac Luria, Abraham Abulafia ve

Moses Luzatto gibi Kabalistlerin almalaryla sistemletirilen Kabala, benzeri mistik

ve harfi gruplarn aksine mistik dnce ve harfilii bir inan sistemi haline

getirmilerdir. Gelimi harfi tekniklerini ve say gizemciliini kullanan Kabalistlerin

Yahudi tarihinde zel bir yeri vardr. Gizemli ve kapal olan bu inancn mensuplar

kendi fikirlerini aklamakta saknca grmedikleri baz inan sistemlerine de szarak

kendi fikirlerini yaymaya almlardr. Dinler tarihilerince Kabala konusunda yeterli

ve tatmin edici bir alma yaplmamtr. Kabalistlerin gizlilii temel prensip

edinmeleri kendileri hakknda bilgi edinmemizi zorlatrmtr. Konuyu zaman ve

imkanlarmzn el verdii lde incelemeye altk.


4/96

ii

Bu alma giri blm ve iki blmden olumaktadr. Giri blmnde Kabala

hakknda genel bir bilgi verildikten sonra Kabalist literatr hakknda bilgi verilmitir.

Birinci blmde Kabalann kayna, dn, bugn, Yahudilikteki ve dier dinlerdekinemine deinildikten sonra Kabalann balca reti ve teorileri incelemeye alnmtr.

kinci blmde ise balca Kabalistler ve almalar tetkik edilmitir.

Kabala konusunu hazrlarken desteklerini srekli hissettiim aileme teekkr ederek,

onlara olan sevgimi gstermek istiyorum. Bu tez konusunu almamda srarc olan ve

bu konu zerine bilimsel bir alma yaplmasn destekleyen Hocam Sayn Do. Dr.

Mustafa nal Bey Efendiye kranlarm sunuyorum. Tez danmanm ve deerliHocam Sayn Yrd. Do. Dr. Huzeyfe Saym Bey Efendiye tezin her aamasnda destek

olduu iin teekkr ederim. Bir bilim insan olarak, bilimsel almalara her zaman k

tutan sayg deer Hocam Prof. Dr. Harun Gngr Bey Efendiye gr ve fikirleri iin

teekkrlerimi sunuyorum.

ule BURUL

Kayseri-2006


5/96

iii

YAHUD MSTSZM: KABALA

ule BURUL

ZET

Tasavvufi bir gelenek olan Kabala, Yahudi Mistisizminin szl ve yazl kaynan

tekil etmektedir. branice anlam almak, kabul etmek, vahiy olarak almak olan bu

szck qbl kknden tremitir. Yahudi mistikleri olan Kabalistler, eski Ahitin ilk

be kitab Torah mistik manada yorumlayarak ona gizemli ve zel manalar yklerler.

te Kabalist gelenek de kaynan buradan alr. Kabala gelenei, Musaya Sina danda

vahyedildiine inandklar Torahn yazl ve szl olarak iki eklinin bulunduunu

iddia eder.

Kabalalist gelenein, balca retileri ve iddialar maddeler halinde ve u ekilde

zetlenebilir:

Evren bir btndr ve belli bir dzen dorultusunda srekli hareket halindedir. Evrende yer alan her ey Yaratc'nn bir parasdr; nsan da, evrenin ve Yaratc'nn

bir paras olarak bir 'Kk Evren'dir.

Evren ve insan Ezel Iktan intiar eder. Bu Ezel Ik dnyev her eye nfuzetmitir.

Tanr kendini on ayr oluum aamasyla gstermitir. Bu aamalar, Kabalistgelenek iinde Sefira adn alrlar. oulu Sefirot olan bu szck branice'de

"saylar" anlamna gelmektedir.

Kabalann yazya geirilmi eski ana metni mevcuttur. Bunlar Kabalann yazlynn tekil ederler. 12. yzylda ortaya kan Parlaklk Kitab Sefer ha Bahirin

Yahudi mistisizmi ve genel olarak Yahudilik zerindeki etkisi derin ve kalc olmutur.

Eski Ahit'in geni, kapsaml bir simgesel yorumu olarak kabul edilen Bahir ile beraber

Yahudilie ruhg (gilgul) kavram girmitir. Sefer Yezirah (Yaratl Kitab), by

ve evrenbilim (kozmoloji) konularna dayanlarak yazlmtr.

Anahtar kelimeler: Kabala, Yahudi Mistisizmi, Kabalist gelenek, Sefira, YaamAac.


6/96

iv

JEWISH MYSTICISM: KABBALAH

ule BURUL

ABSTRACT

Kabbalah, which is a teosophical and oral tradition is also called as Jewish mysticism. It

was derived from the word qbl of which meaning is taking-accepting-taking by

apocalypse. Jewish mystics kabalists intend that it covers all the divine things when

they say that Kabbalah is an oral and mystic tradition. Thus Kabbalah tradition is based

on this point. Kabbalah tradition claims that there are two forms of Torah, about which

they believe that it was given in Sina Mountain to Mose.

Major doctrines and claims of Kabbalah tradition can be summarized as below:

Universe is an entire and has a constant movement in a certain regulation.

Universe and human being comes out an from Eternal Light. This Eternal Light

penetrates all earthly things.

God is also an immanent and transcendental god as Ein (premptory absence) and

Ein- Sof (premptory everything)

God showed himself in ten formation stages. These stages are named sefira in

Kabbalah tradition.ts plural is sefirot and it means numbers in Hebrew.

During the XVIIIth century Jewish spiritual life reached to the apex with Kabbalah

mystics saac Luria and Moses Cordovero.

There are three old texts of written Kabbalah. Sefer ha Bahir (Brilliancy Book) which is

written in XVIIth century has a deep and permanent effect on jewih mysticism and

whole jewish Sefer Yetzirah (Creation Book) is the first known work about magic and

universe science (cosmology).

Key Words: Kabbalah, Jewish mysticism, Kabbalah tradition, Sefirot, Tree of

Immortality.


7/96

v

NDEKLER

NSZ ..............................................................................................................................i

ZET .............................................................................................................................. iii

ABSTRACT......................................................................................................................v

NDEKLER .............................................................................................................vii

GR ..............................................................................................................................x

BRNC BLM

1. 1. YAHUDLKTE KABALA VE KABALZM. ........................................................1

1. 1. 1. KELME VE TERM OLARAK KABALA .......................................................1

1. 1. 2. TARHSEL SRE NDE KABALA ............................................................4

1. 1. 2. 1. Kabalann Kkeni ........................................................................................... 4

1. 1. 2. 2. Kabalann dn ve Bugn.............................................................................. 5

1. 1. 3. KABALANIN YAHUDLK, HIRSTYANLIK VE SLAM

LE OLAN ETKLEM ....................................................................................8

1. 1. 3. 1. Yahudilikte Kabala ...........................................................................................8

1. 1. 3. 2. slam ve Yahudilikte Kabala............................................................................. 9

1. 1. 3. 3. Hristiyanlk ile Etkileimiyle Kabala............................................................. 12

1. 1. 4. KABALANIN BALICA TEORLER VE DOKTRNLER

ZER NE FENOMONOLOJK BR BAKI .................................................. 17

1. 1. 4. 1. Yaam Aac; Sefir ot ....................................................................................17

1. 1. 4. 2. Sefir otun intiar ......................................................................................... 21

1. 1. 4. 2. 1. Keter ........................................................................................................... 21

1. 1. 4. 2. 2. Hokmah. ...................................................................................................... 21

1. 1. 4. 2. 3. Binah ......................................................................................................... 21

1. 1. 4. 2. 4. Hesed...........................................................................................................22

1. 1. 4. 2. 5. Gevurah ...................................................................................................... 22

1. 1. 4. 2. 6. Tiferet .........................................................................................................22


8/96

vi

1. 1. 4. 2. 7. Nezah...................................................................................................... 23

1. 1. 4. 2. 8. Hod ......................................................................................................... 23

1. 1. 4. 2. 9. Yesod ..................................................................................................... 231. 1. 4. 2. 10. Malkut .................................................................................................. 23

1. 1. 4. 3. Tanr Mefhumu .......................................................................................... 24

1. 1. 4. 3. 1. Ayn, Ayn Sof, Ayn Sof Or..................................................................... 28

1. 1. 4. 4. Drt Dnya................................................................................................. 29

1. 1. 4. 4. 1. Azilut...................................................................................................... 30

1. 1. 4. 4. 2. Beriyah................................................................................................... 30

1. 1. 4. 4. 3. Yezirah................................................................................................... 311. 1. 4. 4. 4. Asiyah .................................................................................................... 31

1. 1. 4. 5. Ruhun Drt Dzeyi .................................................................................... 33

1. 1. 4. 6.Adam Kadmon ........................................................................................... 34

KNC BLM

2. 1. BALICA KABALSTLER VE ALIMALARI........................................ 36

2. 1. 1. LURANK KABALA................................................................................... 36

2. 1. 1. 1. saac Luria.................................................................................................. 36

2. 1. 1. 2.Luriann Kabalist retileri...................................................................... 38

2. 1. 2. ABRAHAM ABULAFA VE HARFLK ................................................. 43

2. 1. 2. 1. Abraham Abulafia...................................................................................... 43

2. 1. 2. 1. 2. Abraham Abulafiann Kabalist retileri............................................. 43

2. 1. 2. 1. 3. Harflmi................................................................................................. 46

2. 1. 2. 1. 3. 1. Themuria Teknii............................................................................... 46

2. 1. 2. 1. 3. 2. Gematria Teknii ............................................................................... 47

2. 1. 2. 1. 3. 2. Notaria Teknii .................................................................................. 49

2. 1. 3. MOSES LUZATTO VE DEVEKUTH.......................................................... 50

2. 1. 3. 1. Moses Luzatto ve Kabalist retileri ........................................................ 50

2. 1. 3. 2. Devekuth (Tanr le Bir Olma)................................................................... 51

2. 1. 4. SABETAY SEV VE KABALSTL ........................................................ 55

2. 1. 5. MERKABAH MSTSZM .......................................................................... 62

2. 1. 5. 1. Hezekiel Kimdir? ....................................................................................... 65


9/96

vii

2. 1. 5. 2. Hezekielin Ryeti .................................................................................... 65

SONU...................................................................................................................... 69

SZLK................................................................................................................... 73

KAYNAKA ............................................................................................................ 76

ZGEM


10/96

viii

GR

Kaynan insann mistik olgunlua ulamas ilkesinden alan Yahudi tasavvufunun

temeli Kabaladr. Ortaya kt yer ve zaman tam olarak bilinmeyen bu gelenein

balangc aslnda ok ncelere dayanmaktadr. Kabala, ierdii eler asndan kadim

Kabalistlere baz problemler yaatmtr. Bu yzden sanki Yahudiliin dndaym gibi

yorumlanan Kabala, zellikle Sabetay Sevi hareketi sonrasnda adeta unutturulmaya

allmtr. Halbuki ierii, konusu, yorumu, ksaca karakteriyle Kabala, diasporaYahudilerinin, mitlerinin ve cokusunun bir aynas olarak dnlebilir.

Kabala bir ekol olarak, Ortodoks Yahudi dini inancnn ierisinde ama ondan bamsz

olarak yllarca yaamtr. Kabala ierdii derin anlamlarn tamamyla belirlenememi

olmasndan dolay da Rabbilerin tepkisini zerine ekmitir. Fakat bu yola gnl veren

dindarlarn olaanst yeteneklerinden dolay, her zaman byk ve reddedilemez bir

ilginin oda olmutur. Abraham Abulafia ve Moses Luzatto gibi mistikler Kabalaya

yeni anlamlar kazandrmlardr. saac Luriann bu gelenee dahil olmasyla Kabala,

Torah ile beaber incelenebilir bir hale gelmitir. Yahudi mistik inancna gre Torah'n

iki anlam vardr. lki Musaya, Sina'da inen ve herkesin anlayabilecei yazl Torahdr.

Burada anlatlanlar onu okuyanlarn grerek edindikleri izlenimlere dayanmaktadr.

Dieri ise szl Torahdr. Szl Torah, onu kalp gzyle grebilecek insanlara inen bir

kitaptr ve Tanr onu, anlayabilecek gerek dindarlara yollamtr. Szl Torah srlarla

doludur ve onu anlayabilmek iin ncelikle mistik ve kat bir hayat tecrbe etmek

gerekmektedir. Kabalistler, bu ikinci kitabn da aslnda ilk kaynaktan doduunu kabul

etmektedirler.

Kabala, dier btn mistik ekollerden farkl olarak bir dengeye dayanr ve kendine has

ilkeleri ile dikkat ekicidir. rnein genel olarak dou kkenli mistik topluluklarda

temel felsefe hep verme esasna dayanmakta olup, bunun salanabilmesi iin de nefsin

yok edilmesinin gereklilii benimsenmektedir. Batl mistik akmlarsa daha maddesel

unsurlara sahiptir. zellikle Tapnak valyeleri ve bunlarn adeta en mtekmil

uzants olan Masonlukta, bir felsefe etrafnda toplanan ve genel olarak siyasi ve


11/96

ix

ekonomik alanda radikal hedefler belirleyen gruplar mevcuttur. Bu topluluklar dou

toplumlarnn bilgi birikimlerini genellikle bat mantna uyarlamakla birtakm

sonulara ulamaktadrlar. Hlbuki Yahudi mistisizmi, bu iki genel ekol arasnda birkprdr, nitekim Kabalistik ekol temelde alma-verme dengesine dayanmaktadr ve bu

esas dhilindeki bir yaam biimini benimsemektedir. Vermek iin almak prensibi

bylelikle bambaka bir ekoln yaratlmasna yol amaktadr. Genel olarak Kabalist

gelenek, pek ok mistiin ortak bir rn olarak kabul edilse de zellikle 16. yy. ile

beraber Ari Luria'nn etkileri Kabalist evrelerde daha fazla hret bulmutur. Aslnda

tm bu kiilikler iinde en ok dikkat ekeni de budur. Luria, Safedde yaam bir din

adamyd ve Polonya'dan sonra uzun yllar yaad Msr'dan Safede gelmiti. Bunedenle her dnemde Yahudi mistisizminde nemli bir yeri olan Msr dncesinin de

ok nemli bir temsilcisiydi (nitekim yaayan tm mistiklerin hayatlarnda Msr'n ok

zel bir yerinin olduu bilinmektedir). Onun Kabalistik yapya kazandrd en nemli

husus aslnda krlma teorisiyle beraber ekillenen ve bambaka bir karakter kazanan

mesih kurtulu inancdr. Nitekim kendisinden sonra gelen ve onun takipisi olan

Sabetay Sevi de bu fikrin savunucusu olmutur.

Kabalann yazl olarak ana kitab bulunmaktadr. Bunlar Sefer ha Zohar, Sefer ha

Yezirah ve Sefer ha Bahir kitaplardr. Bu kaynaklar anonimdir ve eitli blmlerden

olumaktadr, bunlar yazl Kabalay tekil ederler. Temelde rabtaya dayal olan

pratiklerin bulunduu yazl Kabalann dou gizemciliinden etkilendii

dnlmektedir.

Bu almay hazrlarken asl kaynak olarak kabul edebileceimiz Zohar, Yezirah ve

Bahir kitaplarna ulam bulunmaktayz. Bu kitaplarn braniceden ngilizceye

evirisini Aryeh Kaplan yapmtr. Yapt tercmeleri ise internet aracl ile de

yaynlamtr. Kabalann bu temel kitaplarnn branice ve ngilizce olmasndan dolay

almamzn byk ounluunu bu kitaplar zerine yazlan yorumlamalara dayanarak

yapm bulunmaktayz. Kabala zerine yazlm olan Zohar, Yezirah, ve Bahir kitaplar

haricinde kitap bulunmamaktadr. Bu kitaplarn ortaya kma zaman ise 13. yzyldr.

Bu tarihten sonra yazlan tm kitaplar bu Kabalist literatr temel alnarak yazlmtr.

Ayrca bu almamzda Tora kitabnn Bereit blm de esas alnmtr. Kabalistlere


12/96

x

gre Tora kitab ayr bir neme sahiptir. Gershom Scholemin Kabala ve Zohar kitab

zerine yapt yorumlar da almamz iin kaynak olmutur.

Bahir Kitab

Rabbi Nehvuniah Ben Hakanann Merkabah dnemine ait tecrbelerinde trans ve vecd

halinde iken verdii sylevlerden oluan yazl metne Bahir (In Kitab) ad

verilmitir. 12. yzyln ikinci yarsnda Provencede ortaya kan bu kitabn derleyicisi

bilinmemektedir. Lakin Rabbi Nehvuniahn anlalmas g ritellerini ifadelendirenbu kiiyi de iyi bir Merkabah ustas olarak kabul etmek gerekir.1

Bahirin ustas Rabbi Nehvuniah rencilerini merakla dolu bir yolculuktan geirerek

huu, arzu ve ak iinde htiam Tahtna ulatrr. Rabbi Nehvuniaha gre aranlan ey

yrektedir. Onu zecek dnce ise snrl deildir. nk insan bilgisinin snrna

varabilir ancak dncelerinin snrna varamaz.2

Kabala metinlerinin en nemlilerinden biri olan Sefer Ha Bahir kitab, 12. yzyla aittir.

Yahudiliin gelimesi zerinde bu metnin derin etkileri olmutur. Sefirot doktrini

bugnknden farkl olmayan ekline Bahir kitabnda kavumutur.3 Evrenin oluumu ve

devamnda Sefiralarn nemini vurgulamann yannda Yahudi Kabalist geleneine

gilgul ( ruh g ) kavramn dhil etmitir. Ayrca Kabalist gelenee Tanrsal

yaratma gcn simgeleyen Kozmik Aa kavramn da eklemitir. Mistik gelenein

kapsamn genileten bu metin, gelenek ierisinde nemli olan yerini daha o yllarda

almtr. Bahir, aslnda Eski Ahit'in geni kapsaml bir simgesel yorumudur ve

dayand temel motif, brani alfabesindeki harflerin ses ve biimlerinin gizemli

anlamlardr.4

Ksmen branice ve ksmen Aramice yazlm olan Bahir, dzensiz ve karmak yapsna

karn, youn mistik fikirleri Kabala'ya ve Kabala yoluyla da Yahudilie katmtr.

1 http://www.yesil.org/sabatay/sabataykabbala.htm, May. 2005. Perle Epstein; Kabala, s. 79.2 Perle Epstein; Kabala, s. 80- 82.3 Arzu Cengil; Kabbalah, Yahudi Gizemi s. 16.4 Ana Britanica, Kabala Maddesi, Cilt 12, s. 351.


13/96

xi

ada Yahudi aratrmac Gershom Scholem, bu gizemci simgecilii Kabala'nn

Yahudi dinsel dncesi zerindeki en nemli etkisi olarak deerlendirmitir. Bahirin,

evrenin yaratlmas ve varln srdrmesini gizemli bir biimde simgelendiren on adet"Tanrsal Oluum"u ierdiinden bahsetmitik. Kendi iinde adet st ve yedi adet alt

belirtiye ayrlan bu on "sylem" , daha sonralar Kabala'daki nl Sefiralar olarak

tanmlanmtr. Bahir, aslnda Eski Ahit'in geni kapsaml bir simgesel yorumudur ve

dayand temel motif, brani alfabesindeki harflerin ses ve biimlerinin gizemli

anlamlardr.5

Sefer Bahirde aadaki sorular sorulur ve bu sorulara cevaplar aranr. Eer Dnyay Tanr yarattysa, yani bir tarafta Tanr dier tarafta Dnya varsa, Tanr

olmazsa Dnya ne olur?

Eer Dnya Tanrnn bizzat kendisiyse, o zaman neden mkemmel deil?

Olduka karmak ve metafizik grnen bu sorulara cevap Kabalist gelenek iindedir.

Saf ve mkemmel varlkla, saf ve mkemmel olmayan dnya arasndaki ilikiyi zmek

iin, Bahir kitab bu sorular sorarak ie balar. 6

Sefer Yezirah

Kabalay teorik ve pratik olarak iki blme ayracak olursak Sefer Yezirah ve Zohar

kitaplar Kabalann teorik ksmn oluturmaktadr. Sefer Yezirah, Ortaan sonuna

doru ortaya kmtr. Sefer Yezirah 10.yy da domu ve 13.yy da gelimeye

balamtr. branice anlam yaratma olan Yezirahda saylar ve harfler Tanrnn

evrendeki sembolleri olarak grnmtr. 7

Kabalist gelenek en eski aklamasn, Akibaya atfedilen Sefer Yezirahda bulur. Sefer

Yezirah iki blmdr; Birinci blm Bilgeliin Otuz iki Yolu, kitabn dier

blm ise, Yaratl Kitabdr. Birinci blmn konusunu, varln kendi kendine

geliimini tanmlamas oluturur. Yani mutlak snrsz olan Varlk nasl kendini

5 www.hermetics.org/cabala.htm, May. 2005.6http://f27.parsimony.net/forum67623/messages/5197.htm, Aug. 2005.7 H.Loewe; 7/622, A.Kk; Dnmeler Tarihi, s. 140. Hikmet Tanyu; Tarih Boyunca Yahudi veTrkler,Cilt 1,stanbul 1978, s. 112.


14/96

xii

snrlayp gerek varlk konumuna gemitir. Bu sorular birinci blmde yant bulur.

Dier blmde ise Varlkn kendi dnda geliimi konu edinilmitir.8

sadan sonra, 36. yzyllar arasnda kaleme alnan Sefer Yezirahda yaratl,

Yaratcnn on kutsal saysn ( Sefirot ) ve 22 brani harfini ieren bir sre olarak

aklanmtr. Gelenee gre bu saylar ve harfler toplamda gizli bilgeliin otuz iki

yolunu oluturmaktadr.9

Sefer Yezirah ortaa Kabalistleri tarafndan en nemli Kabalist metin olarak kabul

edilir. Evrenin kkeni zerine yaplan aratrmalarda Kabalistik harekete temelolmutur. Merkabah mistiklerinin amanik trans ritellerini gsterdikleri devrin en

etkili metni Sefer Yezirah kabul edilmektedir. Sefer Yezirah ieriinde Sefirotu

aklamaktadr.10

Yezirah'a gre Sefirot, yaratc Tanr'nn kendini aa kard on ayr oluum ya da

g olarak yorumlanabilir. "Ayn Sof" ad verilen " Sonsuz Tanr "dan intiar eden k on

ayr aamada yaylr. Bylece bu on ayr k yani her bir Sefira, Tanr'nn ayr bir

yaratc niteliini ifade eder. Kabala'ya gre, her Sefira'nn bir baka Sefira ile olan

balants yaratln ritmini oluturmaktadr. Kabala'da, Sefirot'un gizemli yaps ve

kesin ilevi en sk tartlan konudur. Bu tr speklasyonlarn tmyle sapknlk olduu

yolundaki sert eletirilere karn, Sefira'lar Kabalist gelenein temel ilkesini

olutururlar.11

Zohar

branice'de zhr veya zuhr olarak yazlan "Zohar" veya" Sohar" olarak bilenen

"htiam Kitab" veya "Ik Kitab", Tanr, Melekler, Ruhlar ve Kozmoloji gibi

konularn derlemesinden meydana gelmitir.12

8 http://www.yesil.org/sabatay/sabataykabbalayag.htm, May. 2005. http://www.hermetics.org/qblh.html,May. 2005.9 www.en.wikipedia.org/wiki/kabbalah, Sep. 2005.10 Arzu Cengil; Kabbalah, Yahudi Gizemi s. 1611 www.hermetics.org/cabala.htm, May. 2005.12 www.yesl.org/sabatay/sabataykabbalyag, May. 2005. www.ritmanlibrary.nl/kabb03.jpg, Sep. 2005.


15/96

xiii

Zohar, Rabbi imon Bar Yohainin rencileri tarafndan .S. 170de srailde yazya

geirilmitir. Rabbi Simon Bar Yohai, ustas Rabbi Akivay ldren Romallardan

kaarak 13 yl boyunca maarada saklanm bir bilgedir. Bu bilgeye saklandnda oluEleazar da elik etmitir. Roma imparatoru lnce sakland maaradan kar. Ancak

Yahudi halknn dinden uzaklatn grnce maaraya tekrar dner. Maarada iken

onu dinlemeye hazr insanlar Kabala zerine eitmesi gerektiini syleyen bir sesle

irkilir ve maaradan tekrar kar. Bu knda etrafnda oluan istekli topluluu eitir.

Rabbi Simeonun onlar eitirken kulland retileri Zohar oluturur.13

Rabbi Simeona gre yazl ve szl Tevrat birdir. Her ikisi de Musaya Sina Dandavahyedilmitir. Rabbi Simeon buradan hareketle Kabalaclara Tanr ile btnlemeyi

salayacak meditasyonlar gelenee kaydetmitir.

Zohar esiz bir anlatm ve yorumla ksa hikyeler eklinde, Aramice olarak yazlmtr.

Zohar bize Aramicenin, branicenin gizil yan olduu haberini vermektedir. Efsaneye

gre de Arami dilinde yazlan bu Zohar metinleri, srailde Safed adl blgede gizli

tutulurken Araplar tarafndan bulunmu ve paralar zensiz ekilde kullanlrken

Safedli bir Kabalist tarafndan fark edilerek korumaya alnmtr. Kitap haline getirilen

Zohar metinleri, 13. yzylda spanyada Moshe de Leon tarafndan yaymlanmtr.14

Zohar, Torahn cmlelerinin irek manada yorumland ve birbirinden ayr konulardan

oluan bir metindir. Zohar bugn birok Ortodoks tarikat tarafndan Talmut kadar kabul

grmektedir.15

Zohar da Sefer Yezirah gibi Kabalann teorik ksmnn dier balca yaptdr. Zohar

Sefer Yezirahdan sonra 11.yy da oluturulmaya balanm ve felsefi doktrinlerin de

etkisiyle 13.yy da tamamlanmtr. Sefer Yezirahtaki harfler zerine yaplan mistik

tecrbeler Zoharda daha da geniletilmitir. Zohar k, ihtiam anlamlarna

gelmektedir. Zohara bu ad Kutsal Kitaptaki Bilgeler gk kubbe gibi, biroklarn

13 Yusuf Basalel; Yahudilik Ansiklopedisi, Kabala Maddesi, Cilt 2, s. 296.http://www.byzant.com/kabbalah/introduction.asp, Sep. 2005.14 www.kabbalah.info/turkishkab/bolum 5, July. 2005. www.newadvent.org/cathen/08590a.htm, Sep.2005. www.en.wikipedia.org/wiki/kaballah, Sep. 2005.15 Mehmet Aydn; Din Fenomeni, Din Bilimleri Yaynlar, Konya 1995, s. 111. Encyclopaedia ofReligion and Ethics; Kabbala Maddesi, Cilt 7, s.627.


16/96

xiv

dorulua dndren yldzlar gibi sonsuza dek parlayacaktr16 cmlesinden esinlenerek

verilmitir.17

Zohar, Torahn mistik bir yorumudur. Kabalist geleneinin en nemli kitab Zohar,

gemiteki yorumlar kadar gelecek yorumlar da ierir. Daha nce de iaret ettiimiz

gibi Kabala artan bir gelenektir. Sonradan eklenen cmleler dahi Kabala ve Zoharda

yer bulur. Bugn dahi Kabalist dnyann en mehur eseri Zohardr. yle ki baz

Kabalist evrelerce Tevratn hretini geride brakacak kadar mehur kabul edilmitir.

Gnmzde Jean de Pauly tarafndan Zohar'n eksiksiz ve son derece skolstik bir

Franszca tercmesi baslmak zeredir.

18

16 Daniel, 12/3.17 H. Loewe; 7/622, A.Kk; Dnmeler Tarihi, s. 140, Tanyu; TBYT, 1/112.18 Abraham Galante; Sabetay Sevi ve Sabetayclarn Gelenekleri, s.17.


17/96

BRNC BLM

1. 1. YAHUDLKTE KABALA VE KABALZM

1. 1. 1. KELME ve TERM OLARAK KABALA

Kelime olarak almak, kabul etmek, vahiy olarak almak anlamlarna gelen bu

brani szck, Tanrsal szlerin iletilmesi anlamna da gelir. branice gelenek

anlamnda kullanlan Kabala; ilham edilmi, ihata edilmi bilgi anlamlarna da

gelmektedir.19 Ortaa yazmalarnda almak anlamna gelen ve qbl kknden

treyen Kabala anlamak, kavramak ,kabul etmek manalarna da karlk gelir.20

Kabala, Torahn (Eski Ahitin ilk be kitab) zahiri anlamndan baka gizli bir anlama

sahip olduunu ve bu manann ancak zel bir eitim sonunda kavranabileceini savunan

bir gelenektir. Kabala, mistik manada ise kabul grme, raz olmadr.21

Kelime olarak almak anlamna da gelen Kabala, eylemlerin nedenini, almaya arzulu

olmak eklinde aklar. Almaya istekli olan mistik bu yolda emek harcayacaktr. Bu

almaya istekli olu srasnda kii kendi yetenek ve snrlarnn farknda olur.

Anlatlanlardan da anlalaca zere bu kiisel deneyim, tek olarak balay p tek

bitmektedir. Kabalist mistik bu alma, kabul etme arzusu ile kendi iine dnm olacak

ve farkndalk duygusunu had safhada gelitirmi olacaktr.22

Kabala, Yahudilerin harfilik ve sayclkla kark metafizik evren retilerini

kapsamaktadr. Felsefi temelini Yeni Pltonculuktan alr. Mistik Tanr ve evren

19Abdurrahman Kk; Dnmeler Tarihi, Alperen Yaynlar, Ankara 2001, s. 135.

20 The Encyclopedia of Religion; Qabalah Maddesi, Cilt 12, Macmillan Publishing, New York 1987, s.117.21 Arzu Cengil; Kabbalah, Yahudi Gizemi, Ayna Yaynevi, stanbul 2004, s. 11.22 http://www.Kabbalah.info/turkishkab/kitap/bolum 1.htm, July. 2005.


18/96

2

retisi olan Kabalaya gre evrende varlk bulmu her ey Tanrnn dlama

srecinden sonra hayat bulup maddelemitir. Kabalaya gre insan da bu dlama

sonucu olumu olup adeta kk evrendir. nsanolu, yaratlanlarn zelliklerinitamann yannda Yaratcdan da yansmalar almtr. Kii iindeki bu Tanrsal olan

zelliklerle lmeden nce, dnya zerindeyken rahatlkla st lemlerle iletiim

kurabilmektedir. Maddeleip dnyada birbirinden ayrlan ruhlar tekrar birleebilmek

iin birbirlerini aramaktadrlar. Gelenee gre bekleme srelerini tamamlayan ruhlar,

mesihin geliiyle birleerek Tanrda bir ve Onunla ayn olacaklardr.23

lk insan demden bu yana alnan ve ilham edilen geleneksel bilgiler YahudiMistisizmini meydana getirmitir. Yahudi Mistisizmi ise Tanr ile bir olmann ya

dnyevi zevklerden uzak bir yaam tercih ederek yahut Tanrnn kutsal adlarn

mistik anlamda tecrbe ederek gerekletirilebilecei zerine temellenir. Tanrnn

kutsal isimleri ise harf ve say esaslarna dayanlarak tecrbe edilir. Yahudi mistik

geleneinin bu temalar zerinde kendine yer edinen Kabala ise ilerleyen zamanlarda

Yahudi Mistisizmi ile bir anlama gelir oldu. Yahudi Mistisizmi olan Kabala, Tanr ve

kendisinden intiar eden evren ve dier canllar hakkndaki mistik doktrinleri

kapsamaktadr.24

12. yzyl ve sonrasnda yaygnlaan Yahudi mistisizminin szl gelenee

dayandrlmasnn arka plannda Kabalist reti ve uygulamalarn ancak bir

klavuzun eliinde tecrbe edilmesi gerektii bulunmaktadr. Kabalist aday bu

mistik deneyim srasnda klavuz olmakszn karlaabilecei tehlikelerden

korunamayacaktr.25

Kabalist gelenee gre, Tanrsal olan Torahn ierisinde gizli manalar mevcuttur.

Musa, Sina Danda yazl yasay alrken szl yasay da almtr. Gelenek

ierisinde bu szl yasann vahyin gizli bilgisini ierdii dncesinden hareketle

Kabalist gelenek, bu sav iselletirip kendine hasretmitir. Ancak Kabalist gelenein

mistik arln kaldrabilecek bedenlere alacak olan bu szl yasadan szl bir

23www.geocities.com, Aug. 2005.24 Encyclopaedia of Religion and Ethics; Kabbala Maddesi, Cilt 7, Charles Scrbners Sons, New York1980, s. 622.25 Ana Britanica, Kabala Maddesi, Cilt 12, Ana Yaynclk, s. 351


19/96

3

gelenek bymtr. Kabalist gelenein znde de szl mistik retiyi alan

birine yaratln srlarnn alacana duyulan inan vardr. Bu szl yasa zamanla

Kabala adn almtr.26

Burada sz konusu olan szl yasa ya da gelenek lah olan her eyi kapsamaktadr.

Bu szl gelenek belirli bir konuyla snrlandrlamamaktadr. Bu szl gelenek

Musaya Sina Danda ald szl yasann yan sra babadan oula, hahamdan

rencisine, szl olarak aktarlan bilgi ve yorumlamalarn da kapsamaktadr. Salt

bilgiye dayal bir reti olmamas onun snrlarn hayli geniletmitir.27

Kabala, Tanrnn n yaama yanstacak pratik yntemler btndr. Yaamn

paradoksal sorular Kabalada yant bulmaktadr. Kabala yahut szl Yahudi gelenei

Tanr ve evren hakknda cmleler kuran gizli bir retidir. Bu gizli reti brani

harflerinin arasna mistik tarzda yaylmtr. Kabala mistik bir gelenektir. Kabalist ise

bir mistiktir; Tanryla grsel, iitsel ve ruhsal bir iletiim kurar. Kutsal yazlar ise bu

vecd ve istirak halinde iken yorumlar ve maddi kiiliinden soyutlanr.28

Kabala, evrenle ilgili metafizik sorularn cevaplarn Yahudi mistiine retir. Kabala

manevi dnyaya erime yntemidir. alan ve dnen Kabalist mistie bu manevi

dnyann kaplar sonuna kadar almaktadr.29

Buradan da anlalaca zere Kabala, teorik olmann tesinde pratik bir yntemdir.

Kendini ve evreni kefe kan Kabalist mistik, kademe kademe kendine dner ve

tecrbesini iselletirir. Kabalist, Kabalann kendinde meydana getirdii bu isel

deiimleri birbirinden farkl olarak tecrbe eder. sel srete meydana gelen bu

deiim yalnzca o kiiye zgdr. Her mistiin deneyimi ise farkl farkldr.

Kabalist, insann doumundan lmne dein, yaayaca yaantnn seyrini,

nedenlerini, dnyada almas gereken problemleri, reenkarnasyon srecini ve nasl

26 Arzu Cengil; Kabbalah, Yahudi Gizemi, s. 11.27 Yusuf Basalel; Yahudilik Ansiklopedisi, Kabala Maddesi, Cilt 2, Gzlem Yaynevi, stanbul 2001,

s. 295.28 Abraham Galante; Sabetay Sevi ve Sabetayclarn Gelenekleri, Zvi-Geyik Yaynlar, stanbul 1935,s. 1729http://www.Kabbalah.info/turkishkab/kitap/bolum 1.htm, July. 2005.


20/96

4

sonlanacan mistik bir biimde yorumlar. Yahudiler, yaratln bandan beri bu

dnyann oluumunu Kabalist bir sisteme gre aratrdlar. Kabalist bu aratrmay

srdrrken be duyu organna ilaveten altnc bir duyuyu da harekete geirir. Kabalatekniini kullanp altnc hissi elde eden ve bu dnyann engelini aan kimse gelenek

iinde Mekubal yani Kabalac olarak adlandrlmaktadr.30

1. 1. 2. TARHSEL SRE NDE KABALA

1. 1. 2. 1. Kabalann Kkeni

Yahudi filozoflar Kabalann kkenini brahim Peygamber ( Abraham )e hatta

bazlar dem Peygamber (Adam) e kadar geri gtrrler. Adam, Kabalist

yorumlarla birlikte sadece maddesel bir cennet varl olmayp metafizik boyuttaki

bir varlktr. Onun z bu dnyaya gelmi ve gelecek ruhlarn toplamdr. Gelenee

gre Kabalann ilk kitab Adama verilmitir. Kitap yaratln karbon kopyas olarak

nitelendirilmektedir.31

Kabalann meneine dair birok bilgi mevcuttur. Kabalay Mina ve Talmud

derlemelerinden de nceye tayanlar mevcuttur. Mistik bir Kabalist olan Abraham

Galante ise, Kabalann kkenini Mina ve Talmud ncesine, Babil srgn

dnemine tamaktadr. Bunu ise Abraham Galante, Babil-Asur edebiyatnda

Hezekiel ve Saint Jeonun Apokalipsi kitabndaki baz yazlara benzeyen edebi

paralara rastlamasna dayandrr.32

Kabala'nn kkeni, .S. 1. yzylda Filistin'de filizlenen Merkabah gizemciliine

kadar geri gtrlebilir. Merkabah gizemciliinde temel ura, Eski Ahit'te

peygamber Hezekiel'in dledii "ilh taht" ya da "araba" zerine derin dncelere

dalmak ve bu sayede coku iinde kendinden gemektir. Yahudiler arasnda Babil

tutsaklnn hemen sonrasnda mistik akmlarn varl, Hezekielin kitabndan da

anlalmaktadr. Nitekim Hezekiel peygamber dini tecrbelerini, keiflerini uzun

30http://www.Kabbalah.info/turkiskab/indeks.htm, July. 2005.31 Abdurrahman Kk; Dnmeler Tarihi, s. 13632 Abraham Galante; Sabetay Sevi ve Sabetayclarn Gelenekleri, s. 17


21/96

5

uzun anlatmtr. Dolaysyla Kabalay oluturan akmlarn .S. 1. yzylda Babilde

iken balad dnlebilir.33 Hezekielin dini tecrbeleri zerinde daha detayl

durulacaktr.

Yahudi din alimlerinin bir ksm Kabalann kkenini oluturan mistik akmlarn

balangcn 12. yzyl Kabalistlerinden Rabbi Kr saaca dayandrmaktadrlar.

Yahudi din alemleri Rabbi Kr saac, Kabalann babas olarak adlandrmaktadr.34

Kabalist gelenek evrenin deimez kanun ve ilkelerle yaratldn iddia etmektedir.

Fiziksel yasalar gibi insan yaamn olduka etkileyen bu ilke ve kanunlar Yaratctarafndan tm insanlara verilmitir. nsann evrensel kanunlarla uyumunu ise Kabala

salayacaktr. Kabalist gelenek ierisinde bu dncelerin varl Kabalann

zamansal bir balangcnn olmad fikrini akllara getirebilir.

1. 1. 2. 2. Kabalann Dn ve Bugn

Kabala terimini mistik retiye ilk defa uygulayan 11. yzylda bn Gabriol olmutur.

O vakitten bu yana bu terim Yahudi mistik uygulamalar iin kullanlagelmitir.

Gelenek ierisindeki gizli ve szl retiler Kabala adn almtr. Kabalann

kkenine dair edindiimiz bilgilerde onun ok daha kkl bir tarihe sahip olduunu

syleyebiliriz.35

Kabalann gemite ve gnmzde ok karmak hesap ve mistik retilerle

kuatlm olmas belki de kapal bir millet olan Yahudilerin onun gizemine kar

alnan bir tedbirdir. Bu tedbir gerek Yahudi toplumu gerekse dier toplumlardan

gelebilecek tehlikelere kar alnmtr. Yahudiler arasnda bile Kabalann kaplar

her insana ak tutulmamtr. Adeta bu gelenek, usta-rak ilikisi gibi bilge kiiden

bilge olmayan aday kiilere aktarlyordu.

33 Hayrullah rs; Musa ve Yahudilik, Ykselen Matbaas, stanbul 1976, s. 340.34http://www.digital-brilliance.com/kab/faq.htm, Aug. 2005.35 Perle Epstein; Kabala, Dharma Yaynlar, stanbul 1993, s. 17.


22/96

6

Kabalistler, Kabala hikmetini aklayabilecekleri zamann ve artlarn uygun

olmadndan bahsederek onu halka aklamay dnmemilerdir. Halkn bu

gelenee hazr olmadn syleyerek binlerce yl onu sakl tutmulardr.

1492 ylnda spanyadan kaabilen Yahudiler talya zerinden geerek bir ksm

Trkiyeye bir ksm ise Filistine yerlemilerdir. Sefardim Yahudileri de denen bu

gurup mistik akmlar arasnda Kabalay tutmu ve onun yaylmasna katk

salamtr.36

Kabalistler kendilerini Tanrnn sekin kullar olarak grrler. Kabalist gelenekiinde sekin insanlar yani peygamberler Tanrnn szlerini konumaktadrlar.

Kastedilen o ki Tanr akn olmann aksine ulalabilen bir varlktr. Kabalay

gerekten zmseyebilen mistik ise bu eliler sayesinde Tanrya ulamay onunla bir

olmay arzu eder.37

Bugn Kabala renimi veren Bney-Baruh adnda bir kurulu mevcuttur. Bu

kuruluun banda ise Rabbi Mihael Laytman bulunmaktadr. Rabbi Mihael Laytman

ise Kabalaya ait bilgilerini, Rabbi Baruh alom Alagdan almtr. Rabbi Baruh

alom Alagn babas, Rabbi Yeuda Leyv Alag, Zohar kitabn Aramice dilinden

braniceye evirmitir. Ayrca Zohar herkesin anlayabilecei bir ekle getirmitir.

Rabbi Baruh alom Alag, kendinden nceki kadim Kabalistler, saac Luria ve Rabbi

imon Bar Yohaiyi takip ederek Kabalay bugn dahi anlalr klmaya almtr.

Rabbi Mihael Laytman, hocas Rabbi Baruh alom Alagn ansna, Bney-Baruh

kuruluunun kaplarn Kabalay tecrbe etmek isteyen herkese amtr.38

ada Yahudiliin manevi yaam ve dnceleri zerinde Kabalann etkisi

muhakkaktr. Bugn dnyada yaayan bir Kabalist akmdan sz etmek mmkn

deilse de baz kiisel abalar onu hafzalardan sildirmemeye kararldr. kinci dnya

sava sralarnda Martin Buber (18781965) ve Polonyal bir Yahudi olan Abraham

36 Hayrullah rs; Musa ve Yahudilik, s. 347.37 Arzu Cengil; Kabbalah, Yahudi Gizemi s. 13.38www.kabbalah.info/frenchkab/aboutfrenc.htm, July. 2005.


23/96

7

Joshua Heschel (19071987) gibi Abraham Isaac Kook (18651935) da Yahudi

gizemciliini unutmam ve Kabalist Yahudiler yetitirmilerdir.39

Dn olduu gibi bugn de Kabala aklla kavranabilecek bir reti deildir. nk

akl insan Tanrya ulatrmak iin gerekli ama yeterli bir meleke deildir. Kabalada

eitli mistik ve sembolik ritellerle ruhi ynden Tanrya ulalabilir. Bu amala

Kutsal Kitapn harflerine zahir anlamlarndan hari batin anlamlar yklenir.40

Bugn Kabala ad altnda yazl ana metinden sz edebiliriz. Bunlar; Sefer haYezirah, Sefer ha Zohar ve son olarak Sefer ha Bahirdir. Kabala balnda

yaymlanan tm eserler ya bunlardan bir para yahut bu eserlerin mistik

yorumlamalardr.

Gnmzde Kabala ile ilgili bilgilere internette rastlamak mmkndr.

www.kabbalah.info internet adresinde, Kabala ile ilgili sorular hlihazrda

sorulmakta ve Kabalistlerce de cevaplandrlmaktadr. Buradan da anlalaca zere

Kabala gemiin karanlna gml bir reti olmayp halen kaybolmamak iin

direnmektedir. Kabalann ne olduuna dair salt merak gerektiren sorular yannda

Kabalan ileri teknikleri ve Zohar kitab gibi zel bir aratrma sonucu elde edilecek

bilgilere dair sorular vardr. Ne olduuna dair sorulan sorularda ne olmadna ilikin

aklamalarn da yaplmas Kabalann gizemsel hretinin devamn salamaya

ynelik olduunu akllara getirmektedir. Verilen cevaplarda, mevcut olan bilgilerden

hep daha fazlasnn bulunduu ve aranlmas zerine olan tevik te dikkat ekicidir.

Aklanmayan bilgilerin olduu sylenerek merak hep canl tutulmak istenmitir.

Anlalan o ki hem Kabalann gizemine olan merak hem de gnmz Kabalistlerinin

kiisel abasyla bu mistik reti, daima hatrlanacaktr.

39www.geocities.com/temellicus/felsefe/felsefe_kabbala, Aug. 2005.40 Abdurrahman Kk; Dnmeler Tarihi, s. 136.


24/96

8

1. 1. 3. KABALANIN YAHUDLK, HIRSTYANLIK VE SLAM LE OLAN

ETKLEM

1. 1. 3. 1. Yahudilikte Kabala

Yahudi cemaati arasnda Kabala, evrenin yaratlmasndan insann yaratlmasna kadar

her konuda Tevratn sylediiyle yetinmeyip taraftarlarn onun nasl zerine

dnmeye sevk eder. Bu dnmeye sevk, kelamc edasyla deil mistik bir nazarla

olmaktadr. yle ki, kelimeler anlamlarn yitirir ve harfler ayr ayr konuur

olmaktadr. spanya ve Provencedeki ilk Kabalac Mose ben Nahman harfleri farklsralamalaryla okuyarak Tanrnn adna ulalabilecei dncesini ileri srerek

Kabalann mistik seyrini farkl bir yne evirmitir.41 Tevratn sadece bir metnin

deil bir harfine bile gsterilen bu titizlik onun Sinagoglarda neden yer almadna

bir cevap olabilir.

Her bir harfin birleerek Tanrnn kutsal adn oluturduu dncesi daha sonralar

yeni mistik iddialarla yerini bir st dnceye brakmtr. Yahudi mistikleri

Tevratn birleiminin Tanrnn byk ad olduunu dnmeye ve bunu eitli

alegorik deneyimlerle tecrbe etmilerdir. Tevratn Tanrnn byk ad olduu

dncesi Tevratn yaratlmad fikrini akllara getirebilir. Kabalistlere gre ise

Tevrat yaratlmam bizzat Tanrdan yansmtr. brani anlam almak, kabul

etmek olan Kabala her dnem gerek kendi gerekse de d tesirlerle srekli boyut

deitirmitir. Olduka geni bir mistik yelpazeye sahip olan Kabala gelenei, derin

tecrbeler sonucu srekli genilemitir.

Tevratn harfleri zerine yaplan youn meditasyonlar sonucu Kabalist Tanrnn

yce gcne erierek model insan dahi yaratlabilmektedir. Bu dnce ise Yahudi

geleneinde golem masal olarak anlatlmtr. Hikyeye kulak verecek olursak;

Pragl Rabbi Lwn byle bir Golem yaratt sylenir: Rabbi Lwn yaratt

Golem bir hafta efendisine her trl hizmeti grrm; ama abbat gnnde btn

yaratklarn dinlenmesi gerektii iin, Lw her abbatn balangcnda Golemden

ona can veren, Tanr adn geri alrm ve onu yeniden bala evirirmi. Bir

41 Hayrullah rs; Musa ve Yahudilik, s. 342.


25/96

9

keresinde bunu yapmay unutmu. Tam cemaatin Sinagogda toplanp ibadet ettikleri

srada Golem etrafa saldrmaya balam, korkun gcyle evleri ykmaya balaynca

hemen Rabbi Lw armlar, daha da ortalk kararmam, u halde Sabbat tambalamamtr. Rabbi Lw hemen Golemin zerine atlm ve onun alnndaki,

zerinde Tanrnn gizli ad yazl parmeni skp atm, Golem de toprak olmutur.

Rabbi Lw bir daha Golem yaratmamtr.42

Yahudi mistik geleneinde, tecrbe edilmesi bir insan tarafndan imknsz olan

yaratma dncesinin de varoluu, Yahudilerin inanlarnda, metafizik eleri

barndrd fikrini destekler niteliktedir. Yahudi toplumu nefes almaya baladtarihten bu yana kendini hep farkl grm ve dier milletlerden kendini tecrit

etmitir. Yaadklar diaspora ve srgn dnemlerinin de etkisiyle hep var olandan

farkl dnmlerdir. Kabalist gelenek de bu farkllklar iinde ekillenmi ve

bnyesinde hayata dair hep st bilgileri barndrmtr. Bu ise onu gemite olduu

gibi bugn de anlalmas g ve ayn zamanda da ekici klmtr.

Ortodoks Yahudilik, 17. ve 18. yzyllar boyu Kabaladan olduka etkilenmitir.

Bu etkiyi genel anlamda olumlu olarak deerlendirebiliriz. Olumsuz anlamda

verilebilecek rnekler de yok deildir. Mesih Sabetay Sevinin etkisiyle kitleler

halinde birok Rabbi ve Kabalist dinden kmtr. Bu durum Kabala zerine

alanlarn saysn azaltmtr. Yahudi yazarlar Kabalay salt tarihsel merak olarak

grm ve onu uzun bir mddet gz ard etmilerdir.43

1. 1. 3. 2. slam ve Yahudilikte Batnilik

Batnilik genel anlamda, naslar zahir ve batn ayrmna tabi tutarak bir takm teviller

yapan ve dinin temel hkmlerini farkl bir biimde yorumlayan itikadi guruplar

btndr. Bir dnce olarak Batnilik, etli kltrlerin bir harmandr. Batnilikte

Mecusilik, Sabilik, Yahudilik gibi eski din ve kltrler ile Yeni-Eflatuncu ve Yeni-

Pisagorcu felsefenin izleri vardr. Batnilik Yahudi Kabalas ve slam Hurufiliini de

bnyesinde barndrmaktadr.

42 Hayrullah rs; Musa ve Yahudilik, s. 345.43 Arzu Cengil; Kabbalah, Yahudi Gizemi, s. 18.


26/96

10

Asrlar boyunca bir takm harf ve rakamlar mukaddes saylm, bunlara muhtelif

anlamlar verilerek Tanrya mahsus srlarn bunlarda gizlendii dncesi kabuledilmitir. Eski alardan bu yana insanolu gkte veya yeryznde varl kabul

edilen gizli kuvvetlerden istifade yollarn aratrmtr. Bu gizli kuvvtleri ise harf ve

ekillerle tasvir etmitir. Anlalaca zere baz saylarn mukaddes saylmas, baz

harflerin eitli manalara gelmesi insanln iptidai inanlarndan kalmadr.

Eski Yunan medeniyetinde saylarla kainatn dzeni arasnda ilikiler kuran grlere

rastland gibi Ortadou medeniyetlerinde zellikle Yahudi ve Hristiyanmedeniyetlerinde, Asur, Babil ve Msrda da saysal dzen ile alem arasnda ilikiler

kuran sistemler mevcuttu.

Batnilikin slamdaki ekli ile Hurufilik ile Yahudilikteki ekli Kabala arasndaki

benzerlikler dikkat ekicidir. Hurufilik ve Kabala arasndaki temel benzerlik,

Yaratcnn gizli bir hazine olup kendisinin harf ve sesler aracl ile tecelli ettii

dncesidir.

Kabalaya gre Tanr, kutsal brani harfleri ile yazlm Tevratta gizlenmitir.

Dolaysyla Tevratn grnen anlamndan baka bir de Batni anlam vardr. Kabalist

bu grnmeyen anlam ile megul olmal ve harfler aracl ile Tanrya ulamaldr.

slam Hurufiliin de ise brani harflerinin kutsiyeti yerini Arap ve Fars harflerine

brakr. slam Hurufiliindeki 28 Arap harfi ve 32 Fars harfleri olduka kutsaldr.

Her iki inan sisteminde de harf ve saylara mistik anlamlar yklenmitir. slam

Hurufilii, Kurannn zahiri anlamndan baka batni anlamlar olduunu iddia

ederken Yahudi Kabalas da Tevratn batni anlamlar olduunu iddia eder.

Harfiliin ikinci rneini oluturan Kabala, Hurufiliin amacna pek benzer bir

ama tamakta, harf ve saylarn gizemini zerek Tevrat yorumlamay

hedeflemektedir. Kabalann yorumuna gre Tanr, kendisini dsallatrarak evreni

yaratmtr. Kabbalann yaratl ile ilgili bu savnda yer alan hemen her unsuru,


27/96

11

slam Batniliinde ve dolaysyla Hurufilik ve onun etkisi altndaki Bektailikte

benzer biimde bulmak mmkndr.44

Ortaa slam dncesi ierisinde, Kurann grnr anlamndan baka ve daha

derin manalar tadn savunan akmlar bu dncelerin mesnedi olarak Hz. Alinin

Drt anlam olmayan ayet yoktur. Zahir, batn, hadd, muttala. Zahir d anlam, batn

ise i anlaytr. Hadd caiz olmayanlar ifade ederken, muttala Tanrnn insanda

gerekletirmek istedii asl isteidir. cmlelerini gsterirler.45

Abdulkadir nan, slam dinince yasaklanm ve irk sebebi saylm tlsm ve

afsunlarn kayna olarak Yahudilii gstermektedir. Bu felsefe brani alfabesinin 22

harfi ve bu 22 harfin derin, mistik anlamlar zerine kuruludur. 13. yzylda

yazlmaya balanan Kabala, spanya ve Gney Fransada nfuz bulmutur. Yahudiler

aracl ile de Mslmanlara gemitir.46

Hilmi Ziya lkenin Kabala zerine yorumlar ise u ekildedir:Batniler slamn

Kabalistleridir. Kabalistleme Yahudilikte Tevrat ve Zeburun d anlamyla

kalmayarak kutsal kitabn harflerinden gizli anlamlar karmaya alan ve bylece

ona istedikleri anlamlar ykleyen cereyan idi. slam leminde ilk defa bu eilim

Sufilerden Hkim Tirmizi de grlyor. Halla Mansur, baz Kuran sureleri banda

anlamlar bilinmeyen harflerde byle gizli anlamlar olduu eklindeki bu grten

faydalanarak T ve S ler kitab [Kitap at- Tavasn] yazmt. bn-al-Arab de bu

gre katld. Kurann bandaki E. L. M. zerinde trl yorumlamalar yapt.

Batniler de bu yorumlamalardan faydalandlar ve onun snrlarn sonsuzca

genileterek slam doktrinine istedikleri btn fikirleri dahil etmeye altlar. Onlarn

sonraki yzyllarda ald yeni bir ekil Fazlullah Estarbadinin Cavidan- Kebir adl

kitab ile Hurufilik idi. bn Firitenin Ak namesinde noktavilik derecesine kadar

ilerledi.47

44www.misak1.netfirms.com/akaid/hurufilik.htm, Aug. 2005.45 Hayrullah rs; Musa ve Yahudilik, s. 337.46 Abdulkadir nan; Eski Trk Dini Tarihi, Milli Eitim Basmevi, stanbul 1976, s. 220.47 Hilmi Ziya lken; slam Felsefesi, Seluk Yaynlar (2.Bask), Ankara 1967, s. 24- 25.


28/96

12

Yaar Kutluay Kabalay Rabbinizm Talmutculuuna kar bir hareket olarak

grm ve bu hareketi yle yorumlamtr: Tasavvufi bir hareket olarak kabuledilebilecek bu cereyan, Ortaa boyunca varln Yahudiler arasnda hissettirmitir.

zmirli mesih Sabetay Sevinin de mensup bulunduu bu hareket Dou Avrupa ve

Rusya Yahudileri arasnda Hasidut ad altnda yeniden hayat bulmutur. Bir yzyla

yakn zaman Yahudi kitlelerini, bilhassa kylleri peinden srkleyen hareketin

kurucusu Israel ben Eliezer Baal em Tov dur. Bu sistem zamanla mahiyet

deitirip yozlamakla beraber ok kk de olsa yine cemaat halinde varln

devam ettirmektedir.

48

Kabalann szl olarak .S. 1. yzylda yazl olarak ise 12. ve 13. yzylda ortaya

kt bilgisine elde bulunan kaynaklar aracl ile ulaabiliriz. Hurufilik ise

Anadoluya Fazlullah Estarbadinin Cavidan- Kebir adl kitab ile yaylmaya

balamtr. Bu kitabn yazm tarihi 13. yzyln son yarsdr. Hurufiliin temel kitab

olarak kabul edilmitir. Dolaysyla Hurufiliin belli inan ve doktrinlerine bakarak

onun Yahudi Kabalasndan etkilenmi olabilecei dnlebilir.49

1. 1. 3. 3. Hristiyanlk le Etkileimiyle Kabala

Dier milletlerle etkileim sonucu Yahudi Kabalas, zgn amacndan saptrlm ve

Rnesans dneminde dier dinlerde de tezahr etmitir. spanya ve talyada din

deitiren Yahudiler, Hristiyan Kabalas ad altnda bu retinin devamn baka

kisvelerle de olsa salamlardr. Bunlardan nde gelen isimler, Giovanni Pico della

Mirandola, Egidio da Viterbo, Johannes Reuchlin ve Guillaume de pasteldir.

"Hristiyanlam Kabala"nn spanyada geliiminin en nemli kaynaklar: Katolik

mezhebine alnan Yahudilerin veya dnmelerin yazlar ve Floransa'da Medici

ailesinin hamiliini yapt Platonik Akademi idi. Hristiyan Kabalistik okulun esas

kurucusu Giovanni Pico della Mirandola (146394) idi. Bu gen dahi, Kabalistik

ettlerine 1486 yllnda, 23 yanda balad. Roma'da tartmaya alan 900 sav

arasnda bu gen dahinin "sa'nn ilahliini Maji ve Kabala'dan daha iyi ikna eden

48 Yaar Kutluay; slam ve Yahudi Mezhepleri, Ajans-Trk Matbaas, Ankara, 1965, s. 200.49slam Ansiklopedisi; Hurufilik Maddesi, Trkiye Diyanet Vakf, Cilt 18, stanbul 1998.


29/96

13

ilimler yoktur" sav vard, bylece birok insan iin Kabala ilk kez Hristiyan

dnyasna girmitir. Piconun almalar sayesinde Hristiyanln teolojik ve

kltrel ieriine Kabala yerlemitir.50

Doada her ey deiim ve uyuma tbidir, Kabala da bu deien ve gelien eylerden

biridir. Bu deiimin ok iyi bir rnei erken Yahudi metinlerin engizisyon

tarafndan yok edilme tehdidini yaad dnemlerde, varlklarn korumaya ve

onlardan pratik yarar salamaya alan mistikler tarafndan Kabalistik fikirlerin

Hristiyanlatrlmasdr. Bunun zerine 15. asrda bir tr Hristiyan Kabalas

gelimitir. Bunu gerekletirirken hedef iki ynl idi. Birincisi dinden dnenYahudilerin tamamen farkl bir dini sisteme girdiklerini dnp onlarn tekrar kendi

dinlerine gemelerini nlemek. Dieri ise yeni oluturulan bir dinin dier dinlerin

retilerinden faydalanmasn salayarak var olan boluklar doldurmakt. Bunun

sonucu olarak da Kabalistik aacn st lemi Hristiyan teslis doktrini ile

eletirilmitir.51

Hristiyanlk zerine derin bir aratrma yaplacak olunursa onun pek ok din ve

kltrn etkisi altnda kalm olduu grlr. Bu din ve kltrlerin banda

Yahudilii zikredebiliriz. zellikle Merkabah mistik geleneinin Hristiyanlk

zerindeki etkileri ciddi boyuttadr. Hristiyanln iinde doduu ortam Yahudilerin

gerek Merkabah mistisizminine gerekse de mesihci dncelere ynelerek kurtulu

areleri arad bir ortamd. Son dnemlerde Yahudiler arasnda mistik dnceler

arlkta idi. Bu dnceleri iselletiren Merkabah mistisizminin liderleri daha sonra

bunlar Hristiyanla tamlardr. Merkabah mistik gelenei bunlarn en banda

gelir. Yeni Ahit ve Eski Ahit metinlerinde bu etki grlebilmektedir. Bu durumu

rneklerle aklayacak olursak:

Yeni Ahitte Elilerin leri blmnde bulunan aadaki ifadeler bunun bir rneini

tekil etmektedir. Kutsal Ruhla dolu olan stefanos, gzlerini ge dikip Tanrnn

50www.geocities.com/temellicus/felsefe/felsefe_kabbala.htm, Aug. 2005.http://www.kheper.net/topics/Kabbalah/ChristianKabbalah.htm, Oct. 2005.51www.hermetics.org/KBL-Hermetizm.htm, May. 2005.


30/96

14

grkemini ve Tanrnn sanda duran say grd. Bakn dedi, Gklerin

aldn ve insanolunun Tanrnn sanda durmakta olduunu gryorum. 52

Eski Ahitin k blmnde de benzer ifadelere rastlanmaktadr:

Yolda sizi korumas, hazrladm yere gtrmesi iin nnzden bir melek

gnderiyorum. Ona dikkat edin szn dinleyin ba kaldrmayn. nk beni temsil

ettii iin bakaldrnz balamaz. 53

Bu ifadelerden de anlalaca zere stefanosun mistik tecrbesini Eski Ahitte

Hezekiel ve Merkabah mistikleri tecrbe etmilerdir. stefanos Tanrnn yanndasay Hezekiel ise Metatronu (ba melek) grmtr.54

Merkabah mistisizminin, Hristiyanlk zerindeki etkisini en arpc ekilde Yeni

Ahitin Vahiy kitabnda grebiliriz. Biraz sonra durum tespiti iin yazacamz Vahiy

kitabnn drt ve beinci bablarnn ileriki konu balklarndan olan Merkabah

mistisizmi ile beraber okunup deerlendirilmesi daha isabetli olacaktr. Merkabah

mistisizminin grsel taht geleneinin Yeni Ahitteki yansmas aadaki ekildedir;

Bundan sonra gkte ak duran bir kap grdm benimle konutuunu iittim,

borazan sesine benzeyen ilk ses yle dedi: Buraya k! Bundan sonra olmas

gereken olaylar sana gstereyim . O anda ruhun etkisinde kalarak gkte bir taht ve

tahtta oturan birini grdm. Tahtta oturann krmz ve yeil akik tana benzer bir

grn vard. Zmrd andran bir gkkua taht evreliyordu. Tahtn evresinde

yirmi drt ayr taht vard. Bu tahtlara balarnda altn talar olan, beyaz giysilere

brnm yirmi drt ihtiyar oturmutu. Tahttan imekler akyor, uultular, gk

grlemeleri iitiliyordu. Tahtn nnde alev alev yanan yedi meale vard. Bunlar

Tanrnn yedi ruhudur. Tahtn nnde billur gibi sanki camdan bir deniz vard.

Tahtn ortasnda ve evresinde n ve arkas gzlerle kapl drt yaratk duruyordu.

Birinci yaratk aslana, ikincisi danaya benziyordu. nc yaratn yz insan yz

gibiydi. Drdnc yaratk uan bir kartal andryordu. Drt yaratn her birinin

altar kanad vard. Yaratklarn her yan kanatlarnn alt taraf bile gzlerle kaplyd.

52 Elilerin leri, 7/55- 56.53 k, 23/20- 2154www.geocities.com/temellicus/felsefe/felsefe_kabbala.htm, Aug. 2005.


31/96

15

Gece gndz durup dinlenmeden yle diyorlar: Kutsal, kutsaldr, her eye gc

yeten, Rab, Tanr, var olmu, var olan ve gelecek olan. Yaratklar tahtta oturan

sonsuzluklar boyunca yaayan yceltip ona sayg ve kran sunduka yirmi drttahtta oturann sonsuzluklar boyunca yaayann nnde yere kapanarak ona

tapnyorlar. Talarn tahtn nne koyarak yle diyorlar: Rabbimiz ve Tanrmz!

Ycelii, saygy, gc almaya layksn nk her eyi sen yarattn; hepsi senin

isteinle yaratlp var oldu.

Tahtta oturann sa elinde iki yan da yazl, yedi mhrle mhrlenmi bir tomar

grdm. Yksek sesle tomar amaya, mhrlerini zmeye kim layktr? diyeseslenen gl bir melekte grdm. Ama ne gkte ne yeryznde ne de yeraltnda

tomar ap iine bakabilecek kimse yoktu. Ac ac alamaya baladm. nk tomar

ap iine bakmaya layk kimse bulunamad. Bunu zerine ihtiyarlardan biri bana

alama dedi. ite, Yahuda oymandan gelen Aslan, Davutun kk galip geldi.

Tomar ve yedi mhrn o aacak. Tahtn, drt yaratn ve ihtiyarlarn ortasnda

boazlanm gibi duran bir kuzu grdm. Yedi boynuzu, yedi gz vard. Bunlar

Tanrnn btn dnyaya gnderilmi yedi ruhudur. Kuzu gelip tahtta oturann sa

elinden tomar ald. Tomar alnca drt yaratkla yirmi drt ihtiyar onun nnde yere

kapandlar. Her birinin elinde kutsallarn dualar olan buhur dolu altn taslar vard.

Yeni bir ezgi sylyorlard: tomar almaya, mhrlerini amaya layksn. nk

boazlandn ve kannla her oymaktan, her dilden, her halktan, her ulustan insanlar

Tanrya satn aldn. Onlar Tanrmzn hizmetinde bir krallk haline getirdin,

khinler yaptn. Dnya zerinde egemenlik srecekler. Sonra tahtn yaratklarn ve

ihtiyarlarn evresinde ok sayda melek grdm, seslerini iittim. Saylar binlerce

binler on binlerce on binlerdi yksek sesle yle diyorlard: Boazlanm kuzu

gc, zenginlii, bilgelii, kudreti, saygy, ycelii, vgy almaya layktr.

Ardndan gkte, yeryznde, yeraltnda ve denizlerdeki btn yaratklarn,

bunlardaki btn varlklarn yle dediini iittim: vg, sayg, ycelik ve g

sonsuzlara dek tahtta oturann ve kuzunun olsun. Drt yaratk, min dediler.

htiyarlar da yere kapanp tapndlar. 55

55 Vahiy, 4. ve 5. baplar.


32/96

16

Yahudi Kabalasnn, Hristiyan mistik anlay zerine etkisini, Metatron ve sa

arasnda grlen benzer zelliklerde de gstermektedir. Tevratn k blmnde

Tanrnn taht yannda oturan bir melekten bahsedilmi ve Tanrnn adnn bu melekzerinde bulunduuna dikkat ekilmitir. Merkabah mistikleri Tevrat yorumlamlar

ve 3. Enohta ( Merkabah Metni ) bu melein Metatron olduunu belirtmilerdir.56

Hristiyan literatr oluturulurken baz kilise babalar sann teolojisini Tevratn

k blmnden hareketle oluturmulardr. Bu isimlerin balcalar Justin,

Tertullian, Cyprian, ve Novatiandr. Bunlara gre k blmnde bahsi geen

melek sadr. Tanr, Yahudileri kutsal topraklara gtrmesi iin say semitir.Tevratn Benim ismim ondadr ifadesinde geen Tanr ad Merkabah

geleneinde Metatron iken, Hristiyan geleneinde Tanrnn ad sadr. Bu iki

gelenek ierisinde sa ve Metatrona atfedilen zellikler ve sfatlar nerdeyse ayndr.57

Bu benzer zelliklerin banda; her ikisi de Tanrnn olu, Tanryla insanlar

arasndaki tek ara, dnyann hkmrandr. Yine her ikisi de yeryznden Tanrnn

katna alnmtr. nsani ynleri de bulunan sa ve Metatron, Tanr olarak da

zikredilmilerdir.58

Hristiyan mistii, Kabalay kutsal metinleri zc bir anahtar olarak grp

benimsemitir. Kimi Hristiyanlar ise Kabalay, Yahudileri Hristiyanla

dndrebilecekleri doktrin olarak grmlerdir. Kabala pratikleri yllarca

Hristiyanlar tarafndan da uygulanmtr.

56 Baki Adam; Yahudilik ve Hristiyanlk Asndan Kurann Tartmal Konular, Pnar Yaynlar,stanbul 2003, s. 55.57 Baki Adam; Yahudilik ve Hristiyanlk Asndan Kurann Tartmal Konular, s. 56- 57.58http://fortuna.divinity.ankara.edu.tr/~adam/muselestiri.htm, Sep. 2005.


33/96

17

1. 1. 4. KABALANIN BALICA TEORLER VE DOKTRNLER ZERNE

FENOMENOLOJK BR BAKI

1. 1. 4. 1. Yaam Aac; Sefirot

Yaam Aac, byl meyveleri bulunan Tanrsal bir aatr. Sadece Tanrnn

alabildii bu meyveler almaya alan dier insanlara zarar vermektedir. Yaam

Aac brani mitolojisinde dem ve Havva kisvesine brnmtr. Yaam Aac on

sefiradan olumaktadr. Bu diyagramda her balant kutsal olan brani harfleriyle

gsterilir.

59

Adam (dem), insann zdr. Ancak Adamdan sonra yaratlan her kii bu zden

daha da uzaklamtr. Kabalist temrinlerle bu ze yaklaabilecek olan insan Sefirot

(Yaam Aac)a balanacaktr. Kabalist iin en st ama budur. Sefiralar yahut

sfatlar Tanrnn kendi kendisine verdii isimlerdir. Ta, Hikmet, Adalet, Merhamet,

Gzellik, Grkem, Ltuf, Temel ve Krallk Sefiralar birleerek Onun kutsal adn

olutururlar.60

Yaam Aacnda bulunan Sefirann her biri ayn zamanda Tanrnn zelliklerinin

insana yansmasdr. En stteki Tanrsal zellik yani Sefira Tata alakgnll

davranr ve kutsal bilge olur. Aacn sa dallar eril sol dallar diil zelliktedir.

Oysaki son Sefira Ta cinsiyetsizdir. Dier Sefiralarda cinsiyet, ekil ve ses

mevcuttur. Dnyada merhameti iselletiren Kabalist Anlay Sefirasnda sevgi ile

dolmaya hazrlanr. Bylelikle dier st Sefiralarla birleir ve o zelliklerin ta kendisi

olur.61

59www.crcsite.org/kabalisticPrayer2.htm, June. 2005.60www.daghanoves.netfirms.com, Sep. 2005.61 Perle Epstein; Kabala, s. 42.


34/96

18

ekil 1. 1. Sefiralarn Birleimi 62

62www.en.wikipedia.org/wiki/kaballah, Sep. 2005.


35/96

19

ekil 1. 2. Yaam Aac Sefirot 63

Grnen o ki dini hazrln tamamlayan mistiin ilk grevi eril ve diilzellikleriyle ztl beraberinde barndran Yaam Aacnn dallar (Sefira) arasnda

dengeyi salayabilmektir.

Kabalada Tanr, sevgisini yeryzne ancak insanolunun hrslar ve arzularndan

arnmasnn ardndan indirir. nsanlar evrenin tamamlanmam btndr. Birinde

meydana gelecek bir araz, btn yapy etkilemektedir. te bu on Sefira, insanlara

63http://www.kheper.net/topics/Kabbalah/kavanot_and_yichudim.htm, Oct. 2005.


36/96

20

kendilerini dolaysyla da evreni mkemmelletirmek iin verilmi dnce ve

duygunun tinsel enerjileridir.

Kabalaya gre evren ve insan Tanrnn dini dlatrmas ile meydana gelmitir. Bu

dlama ise Sefiralar aracl ile olmutur. Bu Sefiralar Tanrnn Kabalistik

tanmlamalardr. brani alfabesinin her harfi de bu Kabalist tanmlamalar iinde

ilahlemitir. Bu ilah tecrbe, ancak onu istemesini bilene alacaktr. Sefiralar

dnyasna ancak bu harflere youn ve derin anlamlar yklenerek ulalabilir.64

ekil 1. 3. Yaam Aacnn zerine Yapland Stun 65

64 Abdurrahman Kk; Dnmeler Tarihi, s. 139.65www.hermetics.org, May. 2005.


37/96

21

1. 1. 4. 2. Sefirotun ntiar

Sefirotun intiaryla ortaya kan daireler on adet olup, unlardr; Keter (Ta),Hokmah (Hikmet), Binah (Anlay), Hesed (Merhamet), Gevurah (Adalet), Tiferet

(Gzellik), Nezah, (Sonsuzluk) Hod, (Titreim), Yesod (Temel), ve Malkut (Krallk)

sefirasdr.66

1. 1. 4. 2. 1. Keter (Ta)

Yaam Aacnda bulunan ilk Sefira Keterdir. lk mann olduu nokta dnnson adresidir. branice olan Keter szc Ta anlamndadr. Yaam Aacnn en

tepe noktas yani tacdr. Keter intiaryla birlikte tm olmu, olmakta olan ve olacak

eyleri kapsamaktadr. Keter ilk neden ve kudret olmas nedeniyle Tanrnn

mkemmel btnselliine iaret eder. Tecrbe edildii vakit ruhu Tanryla

birletirir. Bunca zelliine ramen Keter Sefirasnn, Malkut Sefirasna herhangi bir

stnl yoktur.67

1. 1. 4. 2. 2. Hokmah (Hikmet)

Yaam Aacnn ikinci Sefiras Hokmah olup, anlam Hikmettir. Tanrnn isel

zeksn temsil etmektedir. Baba olarak da isimlendirilmektedir.68

1. 1. 4. 2. 3. Binah (Anlay)

Yaam Aacnn nc Sefiras Binah, yani Anlaytr. En yksek diil yaylmay

temsil ettii iin Anne olarak da bilinir. nsan akl ile Binahta var olan iddeti

dengeleyebilir. Binah dlatktan sonra kendisinde bulunan iddet, Tan altnda

Kutsal Ruhu, yeni Sefira olmaya aday Daat oluturur. Daat Tanrdan dolaysz

olarak gelen bilgidir.69

66http://www.jewfaq.org/kabbalah.htm, Aug. 2005.67www.ritmanlibrary.nl/kabb03.jpg, Sep. 2005. www.hermetics.org/KBL- Hermetics.htm,May. 2005.68 Gershom Scholem; Origions Of The Kabbalah, Paperback Printing, Berlin 1990, s. 274.69http://f27.parsimony.net/forum67623/messages/5197.htm, Aug. 2005.www.yesl.org/sabatay/sabataykabbalyag, May. 2005.http://www.byzant.com/kabbalah/treeoflife.asp,Sep. 2005.


38/96

22

1. 1. 4. 2. 4. Hesed (Merhamet)

Daatn masyla ortaya kan Sefira iftinin etkin ve isel sfat Hesed yani

merhamettir. Sevgi olarak da karmza kabilir. Merhamet insan eylemlerinin

altnda yatan sebeptir; ta ki gnlk alveriinizden Sinagogdaki ibadetinize kadar.

Hesed kendi iinde genileyen bir ilkeye sahiptir. Yani Hesedin intiaryla Gevurah

intiar eder.70

1. 1. 4. 2. 5. Gevurah (Adalet)

Daatn aasndaHesedin genilemesiyle ortaya kan edilgin ve dsal duygunun

sfat Gevurah yani adalettir. Gevurah da Hesed gibi duygular olmakszn bir iin

eylem bulmasna karar veremez.71

1. 1. 4. 2. 6. Tiferet (Gzellik)

Yaam Aacnn merkezinde bulunan Sefira ise Tiferet yani gzelliktir. Tiferet

bireyselliin z yani klli nefsdir. Tiferet dier yksek Sefiralar; Gevurah, Hesed,

Binah, Hokmah arasndaki bilinsiz intiar kontrol eder konumdadr. Tiferet denge

Sefirasdr. Eril ve diil Sefiralar Hesed ve Gevurahn birleimidir.72 nsan eer

zndeki safla eriebilirse Tiferet Sefirasnn anlamn kavrayabilir. Musa ve dier

btn peygamberler Tiferet dzeyine erimilerdir. Kii saflyla eritii Tiferet

Sefirasyla hem madden hem de manen Tanahta ad geen peygamberlerden st

seviyeye ulam olur. Tiferetle yksek trans haline giren kii ne cennetin vaatlerine

ne de cehennemin ikazlarna kulak asar. O Tanr ile yaad byk ve derin ilikinin

zevkine dalmtr.73

70http://www.digital-brilliance.com/kab/faq.htm, Aug. 2005. www.ritmanlibrary.nl/kabb03.jpg, Sep.2005.71www.yesl.org/sabatay/sabataykabbalyag, May. 2005.

www.geocities.com/Athens/Acropolis/1896/kabunv.htm, Aug. 2005.72 The Encyclopedia of Religion; Qabalah Maddesi, Cilt 12, s. 122.73 Gershom Scholem; Origions Of The Kabbalah, s. 288.http://www.aish.com/spirituality/kabbala101/, May. 2005


39/96

23

1. 1. 4. 2. 7. Nezah(Sonsuzluk)

Tiferetin altnda meydana gelen ma ile etkin ve genileyen Sefira, Nezah yanisonsuzluk intiar eder.74

1. 1. 4. 2. 8. Hod (Titreim)

Tiferetin intiaryla oluan tamamlayc sfatlardan dieri edilgin ve snrlayan olarak

Hod yani titreimdir. Hod bilinli ve kontroll psiko-biyolojik sreleri gsterir.75

1. 1. 4. 2. 9. Yesod ( Temel)

Bilinalt olarak da adlandrabileceimiz Yesod yani temel kiiliimizin temelini

oluturur. retken ve yanstc olan Yesod Sefiras, kendinden nce olanlarn tmn

ierir. Dnya yaamnda algladmz ve iradeyle yaptmz eylemlerin ou

Yesodda yer bulur. Yesodun ayrt edici zellii bamszldr. yle ki o, fiziksel

ve tinsel hibir yardma muhta deildir. nsani boyutta dnld vakit bu

bamszlk insana en byk yardmcnn yine kendisi olaca fikrine gtrr.

Tanrya ulamada izleyecei yollarn tmn kendi ahlak, meziyetleri ve iyi

dncesiyle kuatmaldr.76

1. 1. 4. 2. 10.Malkut (Krallk)

Son Sefira, Malkut yani krallktr. Malkutun intiaryla nihayet Yaam Aac,

tamamlanmtr. Malkut yksekteki Sefiralarla dnya arasnda adeta bir kpr

oluturur. Sefiralarn belirlenimleri, Malkut kprsnden geerek topraa yani

dnyaya ular. Ayrca Malkut lm iin de bir balangtr. nk Sefiralar

74www.yesl.org/sabatay/sabataykabbalyag, May. 2005. www.digital-brilliance.com/kab/faq.htm,Aug. 2005.75http://f27.parsimony.net/forum67623/messages/5197.htm, Aug. 2005.76www.geocities.com/Athens/Acropolis/1896/kabunv.htm, Aug. 2005.


40/96

24

lmszlkten lml dnyaya doru intiar etmilerdir. Malkutun son Sefira

olmas, onu Keter yani ta Sefirasndan daha deersiz klmamaktadr.77

1. 1. 4. 3. Tanr Mefhumu

Onu, ne zaman birekil olarak gznzde canlandrrsanz veya Onun bireye

benzediini dnrseniz, Onun daha derin anlamn bulmaya aln; ta ki o

grnt aklnzdan silinsin ve yalnzca grnt yoluyla Ona ulan.

Bahya Ben Josephbn

Paquda

Kabalann Tanr hakknda kurabilecei cmleler, aslnda olduka snrldr. nk

Tanr snrszdr. Bundan dolay Tanrya eitli sfatlar ykleyerek Onu

tanmlamaya almak onu snrlamak olacandan baarszlk getirir. Tanrya

rahmet sfatn, verdiimiz vakit Onun adaletsiz davranaca da akla getirilebilir. Bu

yzden Kabalist, bu ykn altna girmez ve Tanrya hibir sfat yklemez. Tanr,

Tanrdr. Onunla kyaslanabilecek hibir ey yoktur. nk O Ayndr. Yani hibir

eydir. Akn olan Tanry tariflerken yukarda kurulan cmleler sorun yaratmazken

ikin Tanry ifade ederken Kabalistleri hayli zorlar. nk ikin olan Tanr, insana

ah damarndan dahi yakndr. Kabalist gelenek bu durumu Tanr, Tanry grmek

istedi cmlesiyle aklamaya almtr. Tanr Kendisini grmeyi dileyince salt

bilgi ile ulalamayacak olan on aamada kendisini yanstt. Tanrnn elleri, Tanrnn

adlar on ta olarak da isimlendirilen bu on aama, Yaam Aac tasarmnda

kendini buldu. Tanrsal olanla kurulan bu ba, Yaam Aacyladr.78

Tanrya en yakn olan dnya, Azilut yani yaylma dnyasdr. Maddeleerek Asiyah

dnyasnda hayat bulmu kiiler iin ilk maya en yakn olan dnya Azilutun

bilgisi eriilmezdir. Bilinen iki zellii duraan olmas ve tamamen uurda

olumasdr.79

77http://www.digital-brilliance.com/kab/faq.htm, Aug. 2005. www.kabbalah.info/turkishkab/Ders6.htm, May.2005.78 Arzu Cengil; Kabbalah, Yahudi Gizemi s. 78.79www.hermetics.org/KBL- Hermetizm.htm, May. 2005.


41/96

25

Gelenein temelini oluturan bu bilgiler, nihayet Kutsal Kitapla desteklenir. yle

ki; Yaratl blmnde, Balangta Tanr insan kendi suretinde yaratt.80 cmlesi,

yaratma dnyas yani Beriyah destekler niteliktedir. Bu ayet tevil edildii vakit dahakolay anlalacaktr. Balangta Azilut dnyasnda bir ma olarak var olan Tanr,

Kendisini grmek isteyince bir alt dnyada belirdi. Bu iki ayr dnya fark bilin

boyutlar oluturmaktadr. Beriyah dnyasndaki z ilke ve idealarn biimleri oluum

dnyasnda yani Yezirahtadr. Nihayet temeli Tanrsal dnyada olan insan, Asiyah

dnyasnda beden bulur. Azilutta oluan bilin, Beriyahta ruha brnm,

Yezirahta can bulmu ve en son olarak Asiyahta vcuda girmitir.81

Kabalist gelenekte Tanrnn Ayn Sof ve Sefirot olmak zere iki sfat vardr. Ayn

Sofla Tanr, kendini gizler ve aikr deildir. Sefirotta ise Tanr yaratma halindedir.

Mehul karakterini snrl da olsa yarattklar zerinde gsterir. Bu tezahr ise on

aama sonrasnda gerekleir. Bu on katman, Kabalist gelenekte on sefira adn

almtr.82

11.yzyl Musevi mistii Bahya Ben Joseph bn Paquda, Tanrya ancak doann

selim bir aklla yorumlanp iselletirilmesiyle ulalabileceini savunarak bu mistik

tecrbeyi on kapl aamaya ayrmtr;

lk kapda esas olan Tanrnn birlii gereini farketmektir. Doada maddilemi her

varln derin bir ekilde incelenmesi sonucu kii huuya erebilir. Doada bakt her

nesnenin ardnda mistik, lah G grmelidir. Bu lah Gle beraber kendisini

acizletirmeli ve Tanrnn birlii gereine ulamaldr.

kinci kapda ise mistik yaradln mkemmeliyeti zerine dnr ve kiide bu

Yce G karsnda kranlarn sunma istei uyanr. Ona olan kran duygusu

kesinlikle cennet vaadi ya da cehennem korkusuyla deildir. Bu kapya kiiolu

doay incelemesinin sonunda gelmitir. Bu nokta mistii, kinat dzenine sonsuz

gven duyaca gven kapsna gtrr. Burada mistik, aslolan Tanr ile dolar ve

80 Kutsal Kitap; Yaratl, 1/26.81 Arzu Cengil; Kabbalah, Yahudi Gizemi s. 8083.82 Gershom Scholem; Sabatay Sevi Mesih mi? Sahte Peygamber mi? Burak Yaynlar, stanbul 2001,s. 26.


42/96

26

hibir eksiinin olmadn deneyimler. Drdnc kapda ise Tanrnn kendisine

verdikleri ile mutlu olmay tecrbe edip payna deni kabul eder. Fakat bu

memnuniyet kiinin almasna engel oluturmayacaktr. Beinci kapikiyzllktr. Bu kapda ahlak deerler reddedilmez ki bu, onu altnc kap olan

alak gnllle gtrr. Burada mistik hakaretler karsnda sakin ve hogrl

olduunun farkndadr.

Yedinci kapya vardnda ise gnahlar kiiyi karlar. Gnahlaryla yzleir ve dua

ile kendini arndrr. Musevi mistik bu arndrmay yalvarma ve gzyalaryla

doldurur. Manevi olarak hazzettii bu tvbeyi mistik fiziksel lemde de devamettirmelidir. nk insan ruh ve beden ikiliidir. Tvbe ruh bedenden ayrlaca

zaman deil aksine gnahlarn ekildii devirde yaplr ise makbuldr.

Sekizinci kapda ise ruhun arndrlmas vardr. Mistik burada bakmadan grr,

iitmeden duyar ve dokunmadan hisseder. Mistik bu kapda Tanry grme arzusunu

zevk eder. Mnzevi yaam dnyann maddeselliinden syrlp Tevratn

incelenmesine tayacaktr. Mistii dokuzuncu kapda ise bir nevi perhizle ahlaki

deerlerine yaatmak iin ruhani bir yaam karlamaktadr. Yaad dnyay ve

evresini deitiren mistik son kap, azizlik kapsna dayanmtr.83

Mistiin bu zorluu ve eitici yolculuu Bahyann adeta retisinin zeti olan

Tanry kalbinle tan cmlesinin kelime kelime tecrbe edilmesiyle sonlanr.

zetle btn bunlardan karlabilecek sonu; insan ve evrenin Tanrnn suretinde

yaratlddr. Bu cmleden hareketle hem Tanr hakknda ok ey sylenebilir hem

de Tanr hakknda hibir ey sylenemez. Tanrnn salt akn varl hakknda

kurulabilecek cmleler, az olmasna ramen ikin olan Tanry evren ve insanda

grebiliriz.

83 Perle Epstein; Kabala, s. 28- 32.


43/96

27

ekil 1. 4. 84

84www.hermetics.org. May. 2005.


44/96

28

1. 1. 4. 3. 1. Ayn, Ayn Sof, Ayn Sof Or

Kabalada Akn Tanrnn karl Ayndr. branice anlam hibir ey olan Ayn,Tanr iin kullanld vakit var oluun tesinde anlamna gelmektedir. Ayn hibir

yerdir, hibir eydir yani yokluktur. Tanr Ayndr. Yani Mutlak Yokluktur.

Gelenekte Ayn Sof sonu olmayandr. Yani ikin Tanr demektir. Ayn Sof Mutlak

Her eydir.85 Ayn ve Ayn Sof arasnda elikili gibi grnen var oluun nedenini

Kabalist gelenek Tanr, Tanry grmek istedi eklinde aklar. Ayn Sof Or ise

sonsuz madr. Yani Tanrsal grnmn ilk halidir.86

Kabalaya gre her ey ruhtur ve bu varlk dzeyimiz de sonsuz, yaratlmam,

zihinsel ve duyarldr, yaam ve hareket ierir. Aktif ve pasif dalgalarla, desteksiz

olarak vardr. Bu Ruh gerek Tanrsallktr veya Sonsuz Varlk, "Ayn Sof", btn

nedenlerin nedeni ve btn etkilerin nedenidir. Her ey "O"ndan tecelli eder, "O"nun

iindedir. Evren milyonlarca deiik biimlerde tezahr eden lahinin ezeli

zuhurudur. Bir etkinin nedeninden farkl olduu gibi, evren yine Tanrdan farkldr,

ancak ondan ayr deildir, o geici bir etki deildir, Nedenin iinde bakidir. O insan

iinde tezahr eden Tanrdr. Madde sadece bizim kavrammzdr, o ruhun en dk

tezahratn temsil eder veya ruh maddenin en yksek tezahratdr. Ruhu yegne

cevherdir. Kabalist der ki: "Madde sadece tecellinin tortusudur, ancak varl

yokluktan sadece biraz daha yksektir."87

85 Encyclopaedia of Religion and Ethics; Kabbala Maddesi, Cilt 7, s.625.86 Gershom Scholem; Origions Of The Kabbalah, s. 269.http://www.jewfaq.org/kabbalah.htm#sample, Aug 2005.87www.yesl.org/sabatay/sabataykabbalyag, May. 2005. www.newadvent.org/cathen/08590a.htm,Sep. 2005.


45/96

29

ekil 1. 5. Tanrnn Kendi ine Geri ekilmesi 88

1. 1. 4. 4. Drt Dnya

Kabalist gelenekte izafi evrene den drt dzey, drt dnya adn almaktadr. Azilut,

Beriyah, Yezirah ve Asiyah dnyalardr. Azilut yani yaylma dnyas greli evrene

daha yakn olmasndan dolay dier dnyalara nazaran daha koyu renkli ve

belirgindir. Azilut dnyasndan Asiyah dnyasna doru belirginlik daha da

azalmaktadr. Asiyah yani eylem dnyasnda maddesellik youndur. Drt dnya

Yaam Aacnda insann farkl dzeylerine denk dmektedir. Bu bahse daha sonra

dneceiz.89

88www.aynsof.org, July. 2005.89 The Encyclopedia of Religion;Qabalah Maddesi, Cilt 12, s. 121,http://www.byzant.com/kabbalah/worlds.asp, Sep. 2005.http://f27.parsimony.net/forum67623/messages/5197.htm, Aug. 2005.


46/96

30

1. 1. 4. 4. 1. Azilut

branicede yaknda bulunan anlamna gelen Azilut, Drt Dnya ierisinde Tanrya

en yakn mesafededir. Sonsuz Imaya yaknl dolaysyla Azilut dnyas dier

dnyalara nazaran daha belirgindir.90

Kabalist gelenee gre On Sefirann en stte olan tinsel lnn dnyasdr. Yani On

Sefira ve drt dnya bir diyagramda topland vakit Azilut dnyas Keter, Hokmah

ve Binah lsn kapsamaktadr. Azilut dnyas Ketere olan yaknl nedeniyleaydnlktr ve saf iradeyi temsil eder. Azilut, Tanrsal intiarn balad dnyadr.

Gizli olan var olma sreci yokluktan karak Azilut dnyasnda toprak bulur. Azilut

dnyas tasvirde kapal, gizli ve zel olan mahrem yer olarak da dnlebilir. yle

ki Azilut dnyas gizli ve aikr olan arasnda bir gei dnyasdr. Tanrsal Ima

Azilut dnyasndan geer dier dnyalara sirayet eder.91

1. 1. 4. 4. 2. Beriyah

Beriyah dnyas yaratma dnyasdr. Yani tinsel olann maddeletii, belirsiz

olann belirli klnd iradi yaratmann varolduu dnyadr. Beriyah dnyasnda

nesnelerle iletiime balarz. Beriyah ta Azilut dnyasndaki yokluk varlk boyutuna

kmaktadr. Sonsuzluktan sonlu olana, fani olana gei Beriyahta ortaya kar.

Azilutu ieri alan olarak tasvir edersek Beriyah dar dr.92

Kabalist gelenekte Beriyah dnyasna tahtn dnyas ad verilmektedir. Azilut

dnyas ise krallk olarak adlandrlr. Taht yani Beriyah kral, Azilut dnyasn

zerinde tar ve gerekliin dnyasna onu iletir.93

90www.hermetics.org/cabala.htm, May. 2005.91www.kabbalah.info/turkishkab/Ders 4- 7, July. 2005.92www.kabbalah.info/turkishkab/bolum 9, July. 2005.www.geocities.com/Athens/Acropolis/1896/kabunv.htm, Aug. 2005.93www.yesl.org/sabatay/sabataykabbalyag, May. 2005.


47/96

31

1. 1. 4. 4. 3. Yezirah

Tanrsal Ima Yezirah dnyasnda boyut kazanr. Lakin bu boyut henz tinseldir ve

fiziksel snrlamaya dnmemitir. Yezirah dnyas biimlenmenin, oluumun

dnyasdr. yleki; drt dnyann insann farkl dzeylerine denk dtn

sylemitik. Yezirah yani oluum dnyas Hesed, Gevurah, Nezah, Hod ve merkezde

Tiferet sefiralarn kapsamaktadr. Hesed ve Gevurahn birlemesinden oluan

embriyo annenin yani Hesedin karnndaki suda oluacaktr. te bu su oluumun

biimlenmenin dnyas yani Yezirahtr. Gevurahta organlar ekillenir, Nezahtaorganizma tamamlanr, Hodda irade ekillenir ve nihayetinde doum gerekleir.

Yesod, Asiyah dnyasna denk dt iin asl maddeleme Asiyah dnyasnda

olacaktr. Yezirahtaki varolu henz tinseldir. Kutsal kitabn yaradl blmndeki

bir cmle Kabalist gelenekte Asiyah dnyasndaki doumla rtmektedir. Tanr

yarattklarna bakt ve her eyin ok iyi olduunu grd. Akam oldu, sabah oldu ve

altnc gn olutu. 94 Tpk doum yapan her annenin salkl olup olmadn

kontrol etmesi gibidir.95

1. 1. 4. 4. 4. Asiyah

Azilutu kk, Beriyah gvde, Yezirah dal olarak dnrsek Asiyah yani eylem

dnyas meyvedir. Rengi krmz, elementi ise topraktr. Asiyah lemi u yaadmz

dnyadr. Lakin yaln deildir. Dier st dnyalarla i iedir. Dnyada var olan her

ey Birin Bir de her eyin kopyasdr. Asiyah dnyasnda hibirimiz grndmz

ey deildir. Yani okluk iinde birlik, birlik iinde okluk mevcuttur. nsan Asiyah

dnyasnda nefes alr, can bulur. Eer ki varln arndrrsa dier st dnyalara

eriebilir. Arndrmay gerekletirirken insan farkndalk duygusunu hep aktif

klmaldr. yle ki bu tam arnmayla kiiolu meleklerden de stn mertebeye

eriebilir.96

94 Kutsal Kitap, 1/31.95www.yesl.org/sabatay/sabataykabbalyag, May. 2005.96 Arzu Cengil; Kabbalah, Yahudi Gizemi s. 68. www.kabbalah.info/turkishkab/bolum 9, July. 2005.


48/96


49/96

33

1. 1. 4. 5. Ruhun Drt Dzeyi

Drt dnya ayn zamanda insan ruhunun drt dzeyine karlk gelir:Hayah => Azilut

Neemah => Beriyah

Ruah => Yezirah

Nefe => Asiyah

Nefe, ruhun btn canllarda ortak yn olan fizksel canll Asiyah dnyasna

denk dmektedir. Yeziraha den duygu ve tinsel olmayan dnce dzeyiRuahtr. Tinsel merkezde ise Neemah vardr. Beriyah dnyasna denk der.

Tanrsalla olan en st iliki dzeyinde ise Hayah bulunur ve Aziluta denk der.

Nefe, Kabalada nefesi olan her canl olan candr. Toraha gre yaamn fiziksel

boyutu Nefele tketilmektedir. Nefe beden ryp toprak halini alnca mezarda

kalr ancak dnyaya belli aralklarla gelir gider. Bu geli gidilerinde yaayanlarn

aclarna tank olur ve gerekirse onlar iin af ve merhamet diler. Ruah ise hayvanla

insan birbirinden ayran ruhtur. Ruah, ise cennet bahesine geip orada dnyadaki

bedenine e deer bir kla brnr ve bahenin keyfini srer. Sabbat gibi nemli

zamanlarda daha yukarya karak st mutluluklara eriir. Nefe ve Ruah insana

doula birlikte verilmitir. Lakin ruhun Neemah dzeyi sonradan insan eer onu

arzulayp gerekten ararsa Tanr tarafndan ltfedilecek bir tindir. Neemah

gkyzne kt vakit artk yeryzne inmez ve Nefe ve Ruahn grevlerini

yerine getirmesi srasnda dengeleyici unsur olur ve onlara yardm eder.98

Kabalada ruh ve beden ikilii sz konusudur. Kendimizi iyi ve salkl

tanmladmz vakit ruh ve beden btnlemitir. Hasta olduumuz vakit bu

btnleme paralara blnebilir. Dolaysyla bedenimizi yorgun hissederiz. Uyku

srasndaki ayrlk durumu da hasta olma durumuna benzetilebilir. Ruh ve beden

ikilisinde en gl ayrlk lmdr.

98 Gershom Scholem; Zohar htiamn Kitab ve Kabaladan Temel retiler, Dharma Yaynlar,stanbul 1993, s. 90.


50/96

34

lmn ve yaamn eit olmad Asiyah dnyasnda biz eer btn maddesel

arlklarmzdan syrlp zaman aabilirsek Tanryla bir ve btn olabiliriz.

Kendimizi btnn paralar olarak deil de bir olarak tanmlarsak bu yce tecrbeyeeriemeyiz.99

1. 1. 4. 6. Adam Kadmon

Kabalada mevcut Drt Dnyaya alternatif olarak, bir de telerin dnyas Adam

Kadmon vardr. Kabalistler tarafndan Yaam Aacna daha sonralar soyut olarak

yerletirilmitir. Adam Kadmonda Tanr ve insan ruhu bir ve ayndr. AdamKadmon Tanr tarafndan kendi suretinde yaratlmtr. Adam Kadmon, Ayn Sof ile

Tanrnn insanoluna yanstt cevherler olan Sefiralar arasnda kendine bir yer

edinir. Adam Kadmon, ilk insan temsil etmektedir.100

Adam kelimesi, branice gibi, ayn, benzer suretindeanlamlarna gelmektedir.

Adam Kadmon bir dnya anlamnda ise de akndr; kavranamaz. Dier drt dnyada

daha nce var edilmitir. Tanrnn yaratmay dilemesiyle, Onun iradesiyle

oluturulan ilk dnyadr. Burada insan Tanr, Tanr ise insandr.101

Kabalist gelenekte, Adam Kadmon ve Hayat Aac ile ayn eyler kastedilir. Adam

Kadmonun btnl ise Sefralara dayanmaktadr. Hayat Aac Tatan aa

doru byd halde Adam Kadmonun ayaklar zerinde durduu kabul edilir.

Kafasnn zerinde Keter (ta) vardr, iki yannda Hokmah (Hikmet) ve Binah

(Anlay) Sefirah bulunmaktadr. Bilginin Sefira olmayan yannda ise Daat yer

almaktadr. Burasnn ise onun grd, duyduu, koklad ve konutuu yer olarak

kabul edilir. Kalbin Sefirah, Gevurah (Adalet) ve Hesed (Merhamet) gs kafesinin

solunda ve sanda durmaktadr. Merkez Sefira Tiferet veya nefs, mide stndeki

sinir anda yerini alr. ki alt ve d fonksiyonlu sefira Hod (htiam) ve Nezah

(Zafer) bacaklara balanmaktadr. Yesod (Temel) genital reme blgesinde,

Malkut (Krallk) ayaklarda yer almaktadr. Adam Kadmon ise ounlukla, arkadan

resimlenir, nk onun Musa gibi o da Kutsal grnty grdne inanlr. Dier

99 www.geocities.com/Athens/Acropolis/1896/kabunv.htm, Aug. 2005.100 Encyclopaedia of Religion and Ethics; Kabbala Maddesi, Cilt 7, s. 626.101http://www.newkabbalah.com/adam.html, May. 2005.


51/96

35

dinler Adam Kadmonu Tanrnn grnts, ayn zamanda kutsal bir almann

modeli olarak dnmlerdir.102

102www.f27.parsimony.net/forum67052/indeks.htm, Aug. 2005.


52/96

KNC BLM

2. 1. BALICA KABALSTLER VE ALIMALARI

2. 1. 1. LURANK KABALA

2. 1. 1. 1. saac Luria

Her ey sizin dikkatinizin younluuna ve sevginizin byklne baldr. Bunu

aklnzdan karmayn. saac Luria

Aslan lkabyla da anlan Luria, 1534 ylnda Osmanl topraklarnda bulunan Kudste

dnyaya geldi. Yaam hakknda temel kaynak, yazar bilinmeyen Arinin Yaam

adl bir biyografidir. Luriann lmnden yaklak yirmi yl sonra yazlan ve

yaynlanan bu yapt, Luria hakknda gerek ve hayal eleri rastgele bir araya

getirmitir. Bu biyografiye gre Luriann babas erkenden lm ve annesi kk olu

ile birlikte Msra, varlkl ailesinin yann

Yahudi Mistisizm Kabala Jewish Mysticism Kabbalah (1)

Documents

Transcript of Yahudi Mistisizm Kabala Jewish Mysticism Kabbalah (1)