Soft Skills -...

27
1 Soft Skills ? Pengembangan Soft Skills untuk meningkatkan mutu lulusan: Apa dan Bagaimana Suhardjono Lokarya & Workshop Penyusunan Kurikulum Di Universitas Brawijaya, 05 Nopember 2007

Transcript of Soft Skills -...

Page 1: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

1

Soft Skills ?

Pengembangan Soft Skills untuk meningkatkan mutu lulusan:

Apa dan Bagaimana

SuhardjonoLokarya & Workshop Penyusunan Kurikulum

Di Universitas Brawijaya, 05 Nopember 2007

Page 2: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

2

Data diri pemakalah:

Prof. Dr. Ir. H. Suhardjono, Dipl.HE., M.Pd.Jln. AR Hakim IV/129 Malang, telp/fax 0341 327834

Sarjana Teknik Sipil (Unibraw, 1972)

Diploma on Hydraulic Engineering (IHE Delft, 1977)

Magister Teknologi Pendidikan (IKIP Jakarta, 1982)

Doktor Kependidikan (IKIP Malang, 1990)

Guru Besar Metode Penelitian / IV e

Ketua Pusat P3AI-LP3 Unibraw (1996-2000)

Dosen Tetap Jurusan Teknik Pengairan Unibraw (sejak

1972)

Dekan FT Unibraw (1982-1985, 2001-2005)

Anggota tim pengembang Soft Skill Dikti 2007

Page 3: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

3

Katanya…

Modal sukses

Kompetensi akademik

(hard skills)

Kompetensi non

akademik (soft skills)

Page 4: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

4

Permasalahan …

kompetensi

soft skills

perlu ditingkatkan

We hire people for

their technical

skills.

We fire them for

behavioral faults

Page 5: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

5

KOMPETENSI LULUSAN

TeknologiIlmu

Pengetahuan

Bekerja dalam Tim

Bekerja Mandiri Berfikir Logis

Berkomunikasi Lisan

Berkomunikasi tertulis

Berfikir Analitis

Sumber : Illah S, 2007

Page 6: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

6

Soft Skills : Apa itu?

Keterampilan dalam …

Berpikir Analisis

Berpikir Logis

Berkomunikasi

Bekerja secara tim

Bekerja mandiri , dll

(Sumber : Illah Saillah 2007)

Page 7: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

7

Ada Soft Competencies Soft skills ?

Page 8: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

8

Ada Life Skills

self developmentcommunication skillsjob and financial skills developmenteducational, interpersonal and family relationship developmentstress and anger managementlivelong learningcomplex thinkingeffective communicationcollaborationresponsible citizenshipemployability

Soft skills ?

Page 9: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

9

Tujuan KBK…1. Menguasai ilmu dan keterampilan (to know)

2. Mampu berkarya (to do)

3. Bersikap dan berperilaku dalam berkarya

sehingga dapat mandiri, menilai, dan

mengambil keputusan secara bertanggung

jawab (to be)

4. Dapat hidup bermasyarakat dengan kerja sama,

saling menghormati, dan menghargai nilai-nilai

pluralisme dan kedamaian (to live together).

Hard skills ?

Soft skills ?

Page 10: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

10

Perubahan …

Kognitif

(pengetahuan)

Afektif (sikap)

Motorik

(keterampilan)

motorik

kognitif

afektif

Hard skills ?

Soft skills ?

Strategi kognitif

Page 11: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

11

STRATEGI KOGNITIF

Keterampilan belajar, berpikir, memecahkan masalah, dan mengambil keputusan (Gagne, 1974; Rigney, 1978)

Keterampilan mhs dlm mengatur dan mengontor proses berpikirnya : Problems Solving, Decision Making, Critical Thinking (Logical Reasoning), Creative Thinking (Preisseisen, 1985)

Keterampilan untuk jadi KAKAP BESAR ( K reatif, A nalisis-Kritis, K omunikatif, A mbil keputusan, P ecahkan masalah, BE lajar terus, S ikap positif, A ktif -proaktif dan R asional) (Suhardjono, 1990)

Soft skills ?

Page 12: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

12

Ada pula …..

Tingkatkepemimpinan

Macam ketrampilan

tinggi

rendah rendah

tinggi

Technical skill

Humanskill

Conceptualskill

Problem-

solving

skill

Functional

skill

Hard skills ?Soft skills ?

Page 13: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

13

Technical Skill

(a) pure technical knowledge or

functional skill

(b) skill to improve the efficiency of

technology, that is, improvement

skill or problem-solving skill

Human Skill (a) face-to-face human interaction

skill

(b) team communication skill

(c) skill to communicate with the

entire organization

Conceptual Skill (a) exploration and formulating new

concept

(b) moving from the past to the new

(c) recreating organizational

integrity

Hard skills ?

Soft skills ?

Page 14: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

14

agar seseorang….

lebih berhasil, lebih berfungsi sebagai anggotakeluarga, kumunitas, dan dunia kerja

Peran Soft Skills…..

sebagai anggota komunitas

perguruan tinggi, soft skills

apa yang harus ditingkatkan

dalam diri mahasiswa dan

dosen?

Page 15: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

15

Meningkatkan Soft Skills

Mahasiswa?

Apa

BagaimanaMelalui PBM (kurikuler)

Melalui kegiatan ektra

kurikuler ?

Jadikan KAKAP BESAR

Page 16: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

16

BUKAN LAGI BAGAIMANA DOSEN MENGAJAR DENGAN BAIK ( TEACHER CENTER ),

TAPI…….

BAGAIMANA MAHASISWA BISA

BELAJAR DENGAN BAIK DAN

BERKELANJUTAN( STUDENT CENTERED LEARNING )

TRANSFER OF

KNOWLEDGE

METHOD OF

INQUIRY

DISCOVERY

Sumber : Illah S, 2007

Page 17: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

17

Tahapan yang ditawarkan

Buat soft skills statement lulusan yang diintegrasikan dengan kompetensi lulusan, sebagai brand imagelulusan.

Identifikasi kemampuan soft skills yang akan dikembangkan oleh mahasiswa

Rencanakan dan lakukan kegiatan untuk masing-masing tingkat, sehingga tergambarkan proses pembangunan karakter, sampai mahasiswa lulus

Buat program terobosan khas dalam pengembangan soft skills.

Sumber : Illah S, 2007

Page 18: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

18

Tingkatkan Soft Skills melalui PBM 1

1.Hakikat KBK : membelajarkan

learning to know and to do

(hard skills), serta learning to be

and to live together (soft skills)

sebagai suatu kesatuan

dalam pembelajaran mata

kuliah.

Page 19: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

19

Tingkatkan Soft Skills melalui PBM 2

2. Setiap dosen bertanggung

jawab, tidak hanya

mengajarkan to know dan to

do dari mata kuliahnya, tetapi

juga to be dan to live

together yang terkait dengan

tujuan mata kuliahnya.

Page 20: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

20

Tingkatkan Soft Skills melalui PBM 3

3. Lakukan

pembelajaran agar

mahasiswa menjadi

KAKAP BESAR.

Page 21: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

21

Jadikan KAKAP BESAR

o K reatif

o A nalisis Kritis

o K omunikatif

o A mbil keputusan

o P ecahkan masalah

o BE lajar terus

o S ikap positif

o A ktif - proaktif

o R asional

Secara sengaja kita BERPERILAKU agar

mahasiswa mampu dan mau ….

Page 22: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

22

Bagaimana agar mhs “lebih” kreatif?

tidak harus melalui mata kuliah kreativisme !

dosen kreatif = panutan

kreatif = tanpa ketakutan

kreatif = kegembiraan

model mengajar yang pas

curah pendapat, berpikir terbalik, spontan, aneh.. dll

Page 23: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

23

Selalu Ajarkan Keterampilan Belajar

catat cermat peta koginif

dengar cerdas 6 pelayan

baca akurat paragraf !

komunikasi efektif diskusi

ingat tepat kaitkan !

bertanya bangga tulis !!

Page 24: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

24

Selalu Tingkatkan Kemauan Belajar

pahamkan manfaat

semangatkan!

senangkan!

jadilah teladan positif

senyum

Page 25: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

25

Tingkatkan Soft Skills melalui EksKUL

1.Porsi kegiatan Kurikuler

terutama pada hard skill,

2.EksKUL memfokus pada soft skill.

3.Ketrampilan Soft Skills (KAKAP

BESAR) tumbuh lebih subur

melalui berbagai EksKUL

Page 26: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

26

Tingkatkan Soft Skills melalui EksKUL

4. Buanyaaaak kegiatan mhs : LKTI,

LKTM, latihan team work, praktik

komunikasi, out bond, penyaluran

bakat dan minat, dan lain-lain.

5. Mengapa aktivis mahasiswa, lebih

ulet ? Karena soft skill-nya

terlatih.

Page 27: Soft Skills - tatiek.lecture.ub.ac.idtatiek.lecture.ub.ac.id/files/2009/06/01-Suhardjono-Softskill... · kepemimpinan Macam ketrampilan tinggi rendah rendah tinggi Technical skill

27

121

2

3

4

56

7

8

9

10

11

Waktu terus berjalan…..

Mulai dari yang mudah,Mulai dari diri sendiri,Mulai sekarang