SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam...
Transcript of SILABUS - SUJARNO DWIJO SUSASTRO | Sinau … · Web viewMemahami wacana lisan non sastra dalam...
SILABUS
Sekolah : SMP Negeri 2 PatukMata Pelajaran : Bahasa, Sastra, dan Budaya JawaKelas : VIISemester : 2 (dua)Standar Kompetensi : 5. Memahami wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa 6. Mengungkapkan gagasan ragam wacana lisan non sastra dalam kerangka budaya Jawa
7. Memahami wacana tulis non sastra dalam kerangka budaya Jawa 8. Mengungkapkan gagasan wacana tulis non sastra dalam kerangka budaya Jawa
NO KOMPETENSIDASAR
MATERIPEMBELAJAR
AN
INDIKATORPENCAPAIAN KOMPETENSI
KEGIATANPEMBELAJARAN
PENILAIAN ALOKASIWAKTU
SUMBERBELAJAR KARAKTERTEKNIK BENTUK INSTRUMEN SOAL
5.1. Menanggapi wacana tatakrama berjalan
Wacana Tatakrama Berjalan
1. Menyimak tata krama orang berjalan melalui tayangan video
2. Menyebutkan tata krama orang berjalan dengan tepat
3. Mempraktekkan tata krama orang berjalan dengan baik dan benar
4. Menerapkan tata krama orang berjalan dalam kehidupan sehari-hari
Guru memutarkan VCD pembelajaran “Tatakramane mlaku” masing-masing kelompok siswa menyimak dan mencatat hal-hal penting
Guru menunjuk kelompok siswa untuk menyebutkan tatakrama orang berjalan berdasarkan hasil simakan dari tayangan video
Guru menunjuk kelompok siswa untuk mempraktekkan tatakrama orang berjalan di depan kelas
Guru memotivasi
TesNon Tes
UraianPerforment
1. Tulisna tatakramane wong mlaku adhedhasar saka semakanmu ana ing video mau!
2. Praktekna ana ngarep kelas karo kelompokmu
a. Mlaku nglancangi Bapak/Ibu Guru
b. Mlaku ing sangarepe wong tuwa sing lagi padha lelenggahan
c. Mlaku bebarengan karo adhimu utawa karo bocah wadon
d. Mlaku bebarengan karo wong sing diajeni utawa luwih tuwa
2 X 40’ Buku Teks Diktat/LKS CD
Pembelajaran
Santun, Peduli sosial dan lingkungan, Disipkin, Patuh pada aturan sosial, Sadar akan hak dan kuwajiban diri dan orang lain.
1
siswa untuk dapat menerapkan tatakrama berjalan dalam kehidupan sehari-hari
6.1. Menceritakan dan menanggapi wacana tatakrama berjalan
Pacelathon Tatakrama Berjalan
1. Memahami percakapan yang ditampilkan oleh model atau beberapa siswa yang telah ditunjuk oleh guru di depan siswa
1. Menceritakankan isi percakapan tersebut secara lisan dalam santun bahasa Jawa krama
2. Mengidentifikasikan unggah-ungguh basa yang dipakai dalam percakapan tersebut dengan tepat
3. Menjawab pertanyaan yang diajukan guru berkaitan dengan isi percakapan tersebut dengan tepat
Beberapa siswa memperagakan pacelathon di depan kelas sebagai model, siswa lain mendengarkan dan menyimak isi percakapan
Siswa menceritakan isi wacana secara lisan dalam bahasa Jawa krama
Siswa mengidentifikasi isi percakapan tentang unggah-ungguh yang dipakai dalam percakapan
Siswa menjawab latihan soal
Tes Uraian 1. Semaken pacelathon kang katindakake kancamu !
2. Critakna nganggo basa krama apa kang dadi wose/isine ana ing pacelathon!
3. Tataran basa Jawa apa wae sing dipigunakake ana ing pacelathon kasebut?
4. Kepriye sikepmu menawa kowe mlaku sangarepe wong tuwa kang lagi padha lenggahan
2 X 40 Pustaka Ajining Sastra VII
LKS/ Diktat
Santun, Peduli sosial dan lingkungan, Disipkin, Patuh pada aturan sosial, Sadar akan hak dan kuwajiban diri dan orang lain.
7.1 Mengungkapkan dan menanggapi isi wacana tatakrama berjalan
Wacana Tatakrama berjalan
1. Membaca dengan lafal dan intonasi yang tepat
2. Mengungkapkan kembali secara lisan pokok-pokok isi wacana dalam
Beberapa siswa ditunjuk guru untuk membaca wacana dengan intonasi dan lafal yang tepat
Siswa mengungkapkan kembali pokok-pokok isi wacana
TesNon Tes
UraianPerforment
1. Wacanen kanthi sora, sarta pocapan lan lagu kang trep!
2. Andharna pokok-pokok isi wacan kasebut kanthi lisan sarta migunakake basa Jawa krama!
3. Apa tegese tembung-
2 X 40’ Urip Tentrem Raharja
Bausastra Jawa
Santun, Peduli sosial dan lingkungan, Disipkin, Patuh pada aturan sosial, Sadar akan hak dan kuwajiban diri dan orang
2
bahasa Jawa krama
3. Mengartikan kata-kata penting dalam bacaan
4. Menjawab pertanyaan bacaan
secara lisan dalam bahasa Jawa krama
Siswa bersama guru bertanya jawab tentang kata-kata sukar dalam bacaan
Siswa menjawab pertanyaan bacaan dalam bahasa Jawa krama
tembung iki?a. Gorehb. Keplengkangc. Kesarugd. Pepelinge. mbilaeni
4. Wangsulana pitakonan ing ngisor iki kanthi basa krama!a. Apa sebabe
Bambang goreh atine?
b. Genea Bambang nganti kepleset kulit gedhang?
c. Apa kang bisa pepeling tumrap lelakone Bambang sakanca?
lain.
8.1 Mengungkapkan dan menanggapi wacana tatakrama berjalan
Wacana tatakrama berjalan
1. Mendemonstrasikan wacana percakapan dengan lafal dan intonasi yang tepat
2. Mengungkapkan kembali secara tertulis pokok-pokok isi wacana dalam bahasa Jawa krama
3. Menjawab pertanyaan bacaan
4. Merubah kalimat
Beberapa siswa ditunjuk guru untuk membaca wacana dengan intonasi dan lafal yang tepat
Siswa mengungkapkan kembali pokok-pokok isi wacana secara tertulis dalam bahasa Jawa krama
Siswa menjawab pertanyaan bacaan dalam bahasa Jawa krama
Siswa merubah kalimat berbahasa
Tes UraianProduct ringkasan
1. Tindakna wacan pacelathon ana ngarep kelas kanthi trep
2. Tulisna pokok-pokoking wacan kasebut kanthi basa krama!
3. Mlaku karo memangan, njulukake kathok, mbenakake klambi, jungkatan, kukur-kukur awak, iku kurang prayoga, geneya?
4. Gantinen basa krama!
2 X 40’ Marsudi Basa 1
Unggah-ungguh Basa
Santun, Peduli sosial dan lingkungan, Disipkin, Patuh pada aturan sosial, Sadar akan hak dan kuwajiban diri dan orang lain.
3
berbahasa Jawa ngoko lugu/ ngoko alus ke dalam bahasa Jawa krama
Jawa ngoko lugu/ngoko alus ke dalam bahasa Jawa krama
a Wong mlaku kuwi prayogane sing lumrah wae, aja glelengan, jogedan, ngesaki tangan, lan-liya-liyane, mundhak digeguyu
b Tekan ing sekolahan aku mbukakake lawang. Bapak Kepala Sekolah tindak mlebu dhisik, aku ndherekake ana ing buri
5.2 Menanggapi wacana hari besar nasional
Wacana Hari Besar Nasional
1. Membaca wacana dengan lafal dan intonasi yang tepat
2. Mengartikan kata-kata penting dalam bacaan dengan tepat
3. Menjawab pertanyaan bacaan dengan tepat dalam santun bahasa Jawa krama
Siswa membaca wacana peringatan hari besar nasional dengan pelafan dan intonasi yang tepat
Siswa mendiskusikan arti kata-kata penting dalam bacaan
Siswa menjawab pertanyaan isi bacaan dalam santun bahasa Jawa krama dengan tepat
TesNon Tes
UraianPerforment
1. Wacan kanthi irah-irahan”Sejarahe Sumpah Pemuda” kasebut wacanen kanthi wicara lan wirama kang trep!
2. Apa tegese tembung-tembung iki?a. Uwalb. Regemc. Juligd. Modere. Gumathok
3. Wangsulana pitakonan ing ngisor iki kanthi basa krama!a. Apa tujuan
sakawit bangsa
2 X40’ Piwulang Basa Jawa VII
Bausastra Jawa
LKS Diktat
Santun, Cermat, nasionalis
4
Walanda teka ana ing Indonesia?
b. Apa sebabe bangsa Walanda kepengin nguwasani Indonesia?
c. Wenehana tuladha cara-cara julig lan kasar bangsa Walanda kanggo nguwasani Indonesia!
6.2 Menceritakan dan menanggapi wacana peringatan hari besar nasional
Wacana Hari Besar Nasional
1. Membaca dengan lafal dan intonasi yang tepat
2. Menceritakan kembali isi wacana dengan tepat dalam santun bahasa Jawa krama lugu
3. Mengartikan kata penting dan menyusunnya ke dalam kalimat dengan tepat
4. Menjawab pertanyaan bacaan dengan tepat
Siswa membaca wacana peringatan hari besar nasional dengan pelafan dan intonasi yang tepat
Siswa menceritakan kembali isi wacana di depan kelas dalam santun bahasa Jawa krama lugu
Siswa mendiskusikan arti kata-kata penting dalam bacaan dan menyusunnya ke dalam kalimat yang lain
Siswa menjawab pertanyaan isi bacaan dalam santun bahasa Jawa krama dengan tepat
Siswa menanggapi
TesNon Tes
UraianPerforment
1. Wacan kanthi irah-irahan”Semangat Kartini Wiwit Semi ing Mayong” kasebut wacanen kanthi wicara lan wirama kang trep!
2. Tegesana tembung-tembung iki nuli gawenen ukara kang luwes!a. Wewengkonb. Ngastac. Klangenand. Wiwahane. Moncer
3. Wangsulana pitakonan ing ngisor iki kanthi basa krama!a. Kapan lan ana
ing ngendi miyose R.A.
2 X40’ Bahasa Jawa 1
Bausastra Jawa
LKS Diktat
Santun, Cermat, nasionalis
5
isi bacaan dalam santun bahasa Jawa krama dengan tepat
Kartini?b. R.A. Kartini iku
putrane sapa?c. Genea Mr.J.H.
Abendanon bungah penggalihe sawise kerep maos layange R.A. Kartini?
4. Apa kowe sarujuk karo panemune tokoh Palupi ana ing pethikan cerkak Antarane Kartini lan Palupi, jlentrehna pawadanmu!
7.2 Mengungkapkan dan menanggapi isi wacana peringatan hari besar nasional
Wacana Hari Besar Nasional
1. Dapat menemukan gagasan utama atau pokok pikiran dalam wacana
2. Dapat mengungkapkan kembali isi bacaan secara tertulis
3. Dapat mengartikan kata-kata penting dalam wacana
4. Dapat menjawab pertanyaan isi bacaan dengan tepat
Secara kelompok siswa mendengarkan wacana yang dibacakan oleh guru atau kelompok lain
Masing-masing kelompok siswa mencari pokok pikiran dalam bacaan tersebut
Siswa Mengungkapkan kembali isi bacaan secara tertulis
Siswa Menemukan kata-kata penting dan mengartikannya
Siswa Menjawab pertanyaan terkait isi bacaan
Tes Uraian 1. Wacana kanthi irah-irahan “Nilai Kepahlawanan Diwarisake Kanggo Nyiptakake Pembangunan” mau golekana gagasan bakune ing saben paragraph!
2. Critakna maneh isine wacana “Nilai Kepahlawanan Diwarisake Kanggo Nyiptakake Pembangunan” kanthi lisan utawa katulis!
3. Tegesana tembung-tembung iki banjur gawenen ukara liya
2 X 40’ Bahasa Jawa VII
Bausastra Jawa
LKS Diktat
Santun, Cermat, nasionalis
6
a. Prastawa b. Sekengc. Gegayuhan
4. Wangsulana pitakonan ing ngisor iki!a. Dina Pahlawan
10 Nopember mujudake salah siji prastawa kang kepriye?
b. Wigatine mengeti dina Pahlawan iku apa?
5. Wangsulana kanthi milih ing njeron kurung!a. Jroning perang
Baratayuda, Kurawa (menang, asor, ngalah, unggul) yudane
b. Sekipu mati (ngadhepi, ndhepani, ngathang-athang, dhawah) bantala dening Gathutkaca
8.2 Mengungkapkan dan menanggapi wacana hari besar nasional
Wacana beraksara Jawa hari Besar nasional
1. Membaca wacana beraksara Jawa dengan lancar
2. Mengalihaksarakan wacana beraksara
Secara kelompok siswa berlatih dengan keras dan cermat membaca wacana beraksara
TesNon Tes
UraianProductPerforment/Membaca Wacana
1. Wacan tulisan Jawa iki wacanen kanthi lancar?kulw/grukunW/gtelu,klurhanKfip[tn\s[j]o[n[mlu
2 X 40’ Pustaka Aruming Basa 1B
Bausastra Jawa
Santun, Cermat, nasionalis
7
Jawa menjadi wacana aksara Latin sesuai dengan aturan penulisan yang baik dan benar
3. Menyusun pertanyaan isi wacana beraksara Jawa dengan tepat
4. Mengartikan kata-kata penting dalam bacaan dan menerapkannya dalam kalimat dengan tepat
Jawa Masing-masing
kelompok siswa melalui wakilnya membaca dengan lancar wacana beraksara Jawa
Masing-masing kelompok siswa mentransliterasi wacana beraksara Jawa ke aksara Latin sesuai dengan kaidah EYD bahasa Jawa
Masing-masing kelompok siswa menyusun pertanyaan bacaan dengan tepat
Masing-masing kelompok siswa mendiskusikan arti kata-kata penting dan menyusunnya ke dalam kalimat yang lain
beraksara Jawa
z][mkH[k[psTaem[sRpubLik\I[nDo[nsiy.
2. Wacan Jawa iki gantinen aksara Latin kang bener trep karo EYD basa Jawa!?s[j]oni=[psTseniksebut\figel/r[kwy=[boch,musikHnkHnkLnKe[qop]k\,anaug[lomBbusnmtrmMn\[lomBmcpt\,
3. Gawea ukara pitakonan tumrap wangsulan ing ngisor iki!a. Ingkang
ngawontenaken pesta emas inggih punika kulawarga Rukun Warga Tiga Kalurahan Kadipaten.
b. Para warga ngawontenaken kegiatan lomba badminton, pingpong, busana mataraman, lan tembang macapat.
4. Tembung-tembung iki golekana tegese nuli gawenen ukara kang trep!a. Pesta emasb. Penjorc. Busana
LKSDiktat
8
5.3 Menanggapi wacana tentang tradisi peringatan hari besar agama dalam konteks budaya Jawa
Wacana peringatan hari besar agama
1. Dapat membaca wacana dengan intonasi yang tepat
2. Dapat mencari dasanama kata-kata penting dalam bacaan dan menerapkan dalam kalimat yang lain
3. Dapat menceritakan kembali isi wacana “Garebeg Sekaten” ditinjau dari sejarah, peralatan, makna, dan tata upacara dengan basa Jawa ngoko lugu atau krama lugu
4. Dapat menjawab berbagai pertanyaan tentang Garebeg Sekaten yang dilaksanakan oleh Kraton Ngayogyakarta Hadiningrat
Secara bergiliran siswa membaca wacana Garebeg Sekaten dengan intonasi yang tepat
Siswa mencari dasanama kata-kata penting dan membuat kalimat yang lain dengasn tepat
Siswa menceritakan kembali isi wacana “Garebeg Sekaten” ditinjau dari sejarah, peralatan, makna, dan tata upacara dengan penuh percaya diri
Siswa menjawab pertanyaan tentang Garebeg Sekaten dengan tepat
TesNon Tes
UraianPerforment
1. Wacanen kanthi intonasi kang trep wacan “Garebeg Sekaten” mau!
2. Golekana tembunge liya tembung-tembung iki banjur gawenen ukara!a. Pasowananb. Adicarac. Kawulad. Kawilujengane. Sentana
3. Critakna maneh kanthi lisan isine wacan Grebeg Sekaten ing ngarep kelas nganggo basa ngoko utawa krama!
4. Wangsulana pitakonan ing ngisor ikia. Duwe ancas apa
para wali ngripta gendhing-gendhing kanggo upacara Sekaten mau?
b. Apa wujude gunungan sekaten iku?
c. Apa Sekaten isih perlu ditindakake ing jaman saiki? Apa pawadane?
2 X 40’ Piwulang Basa Jawa VII
Mengenal Kraton Ngayogyakarta Hadiningrat
Bausastra Jawa
LKS Diktat
Santun,Religius’Menghargai keberagamanPercaya diri
6.3 Memahami dan Wacana hari besar 1. Dapat menemukan Secara kelompok Tes Tertulis 1. Wacana kanthi irah- 2 X 40’ Ajar Basa Santun,
9
menanggapi wacana hari besar agama
agama gagasan utama atau pokok pikiran dalam wacana
2. Dapat mengungkapkan kembali isi bacaan secara lisan atau tertulis
3. Dapat mengartikan kata-kata penting dalam wacana
4. Dapat menjawab pertanyaan isi bacaan
siswa mendengarkan wacana yang dibacakan oleh guru atau kelompok lain
Masing-masing kelompok siswa mencari pokok pikiran dalam bacaan tersebut
Siswa Mengungkapkan kembali isi bacaan secara tertulis
Siswa Menemukan kata-kata penting dan mengartikannya
Siswa Menjawab pertanyaan terkait isi bacaan
Uraian irahan “Pengetan Waisak” mau golekana gagasan bakune ing saben paragraph!
2. Critakna maneh isine wacana “Pengetan Waisak” kanthi lisan utawa katulis!
3. Tegesana tembung-tembung iki banjur gawenen ukara liyane!a. Miyosb. Bodhic. Timur
4. Wangsulana pitakonan Ing ngisor iki a. Pengetan
Waisak iku mengeti apa?
b. Nalika isih timur, Sang Budha gautama iku sapa asmane?
c. Sebutna jenenge agama lan dina pengetane!
5 Bausastra
Jawa LKS Diktat
Religius’Menghargai keberagamanPercaya diri
8.3 Menulis wacana beraksara Latin
Mengarang 1. Menentukan topic karangan
2. Membuat kerangka karangan
3. Mengembangkan kerangka karangan menjadi karangan
Guru mengajak siswa menyanyikan lagu dolanan “Suwe Ora Jamu”
Guu memberikan petunjuk mengarang tentang jamu
Non Tes Product Hasil Karangan
Gawea karangan ngenani jamu tradisional sing kok sumurupi, supaya karanganmu bisa runtut lan becik gatekna pituduh ing ngisor iki!1. Goleka tema kang
2 X 40’ Lingkungan
Pengalaman hidup
Majalah Internet
SantunIngin tahuCinta ilmuPeduli lingkunganHidup sehat
10
utuh dalam santun bahasa Jawa karma lugu atau ngoko alus dengan memperhatikan diksi, ejaan dan keefektifan kalimat
tradisional kepada murid-murid
Siswa dapat menentukan topic karangan
Siswa membuat kerangka karangan
Siswa mengembangkan kerangka karangan menjadi karangan utuh dalam bahasa Jawa krama dengan memperhatikan diksi, ejaan dan keefektifan kalimat
narik kawigatenmu2. Gawea
cengkorongane karangan
3. Mekarna cengkorongan karangan mau dadi karangan wutuh kanthi basa krama
4. Gatekna pamilihing tembung, tandha-tandha panulisan ing karanganmu
5. Irah-irahan lan isi jumbuh
6. Dawane karangan akeh-akehe sarai buku.
8.4 Menulis wacana sederhana beraksara Jawa
Angka Jawa 1. Menulis kalimat dan atau wacana beraksara Jawa yang menggunakan angka Jawa
2. Mengalihaksarakan kalimat dan atau wacana beraksara Jawa yang menggunakan angka Jawa ke dalam aksara Latin
Guru menerangkan tentang angka Jawa
Siswa menulis kalimat atau wacana beraksara yang menggunakan angka Jawa
Siswa mengalihaksarakan kalimat atau wacana beraksara Jawa ke dalam aksara Latin
Tes Uraian 1. Tulisen aksara Jawa!a. 1 Januari warsa
enggal.b. Yuswanipun 50
taun.c. Surya kaping 31
Desember 2011.2. Gantinen aksara
Latin!:1:?bklHiki fw[n;120;[snTi[mte/.:2:?setaunHn;12;wuln\,:3:?kurwcch[a;100;.
2 X 40’ Cara Belajar Membaca dan Menulis Jawa
Pedoman Penulisan Aksara Jawa
Pustaka Aruming Basa VII
Cermat, mandiri, Kerja keras, ingin tahu
Mengetahui Patuk, 20 Januari 2012 Kepala Sekolah Guru Mata Pelajaran
11
Drs. Gunawan Drs. Sujarno NIP. 19621209 198703 1 011 NIP. 19660120 199403 1 007
12
13
14
15
SILABUS
Nama Sekolah : SMP Negeri 2 PatukMata Pelajaran : Bahasa JawaKelas/ Semester : VII/ GenapStandar Kompetensi :
7. Memahami dan menanggapi wacana tentang tradisi peringatan hari besar dalam konteks budaya Jawa8. Mengungkapkan pendapat dan tanggapan dalam berbagai bentuk wacana dialog tentang tradisi peringatan hari besar dalam konteks budaya Jawa menggunakan bahasa
Jawa krama9. Menanggapi berbagai wacana tentang tradisi peringatan hari besar dalam konteks budaya Jawa baik yang beraksara Latin maupun beraksara Jawa10. Menulis wacana berbahasa Jawa dengan unggah-ungguh bahasa Jawa
KOMPETENSI DASAR MATERI
POKOKKEGIATAN
PEMBELAJARAN
INDIKATORPENCAPAIAN KOMPETENSI
PENILAIAN ALOKASI WAKTU
SUMBER BELAJAR
PENDIDIKAN
KARAKTERTEKNIK BENTUK INSTRUMEN SOAL
7.1 Memahami dan menanggapi wacana hari besar agama
Wacana bertema hari besar agama
Secara kelompok siswa mendengarkan wacana yang dibacakan oleh guru atau kelompok lain
Masing-masing kelompok mencari pokok pikiran dalam bacaan tersebut
Mengungkapkan kembali isi bacaan secara tertulis
Menemukan kata-kata
Dapat menemukan gagasan utama atau pokok pikiran dalam wacana
Dapat mengungkapkan kembali isi bacaan secara
Tes Tertulis:
Uraian 1. Wacana kanthi irah-irahan “Pengetan Waisak” mau golekana gagasan bakune ing saben paragraph!
2. Critakna maneh isine wacana “Pengetan
2 X 40’ Kalawarti Basa Jawi
Buku Teks Bahasa Jawa
Bausastra Jawa
Toleransi
16
penting dan mengartikannya
Menjawab pertanyaan terkait isi bacaan
tertulis Dapat
mengartikan kata-kata penting dalam wacana
Dapat menjawab pertanyaan isi bacaan
Waisak” kanthi lisan utawa katulis!
3. Tegesana tembung-tembung iki banjur gawenen ukara liyane!
a. Miyosb. Bodhic. Timurd. Kadhate. Nilar
4. Wangsulana pitakonan
Ing ngisor iki d. Pengetan Waisak
iku mengeti apa?e. Nalika isih timur,
Sang Budha gautama iku sapa asmane?
f. Kena apa nalika timure oleh sebutan pangeran?
g. Pangeran Sidharta lolos saka kadhaton nilar garwa lan putrane apa sing dikersakake?
h. Sebutna jenenge agama lan dina pengetane!
7.2 Memahami dan menanggapi wacana hari besar nasional
Wacana bertema hari besar nasional
Siswa mendengarkan wacana yang dibacakan oleh guru atau kelompok lain
Dapat menemukan gagasan utama atau pokok
Tes Tertulis:
Uraian 1. Wacana kanthi irah-irahan “Nilai Kepahlawanan Diwarisake
2 X 40’ Kalawarti Basa Jawi
Bausastra Jawa
Kebangsaan
17
Masing-masing kelompok mencari pokok pikiran dalam bacaan tersebut
Mengungkapkan kembali isi bacaan secara tertulis
Mengartikan kata-kata sukar
Menjawab pertanyaan isi bacaan
pikiran dalam wacana
Dapat mengungkapkan kembali isi bacaan secara tertulis
Dapat mengartikan kata-kata penting dalam wacana
Dapat menjawab pertanyaan isi bacaan
Kanggo Nyiptakake Pembangunan” mau golekana gagasan bakune ing saben paragraph!
a Critakna maneh isine wacana “Nilai Kepahlawanan Diwarisake Kanggo Nyiptakake Pembangunan” kanthi lisan utawa katulis!
2. Tegesana tembung-tembung iki banjur gawenen ukara liya
d. Prastawa e. Sekengf. Gegayuhan g. Arek-arekh. Kaloka
3. Wangsulana pitakonan ing ngisor iki!
c. Dina Pahlawan 10 Nopember mujudake salah siji prastawa kang kepriye?
d. Wigatine mengeti dina Pahlawan iku apa?
e. Tekad lan kekendelan iku
Buku teks
18
dibutuhake kanthi semboyan kepriye?
4. Wangsulana kanthi milih ing njeron kurung!
c. Jroning perang Baratayuda, Kurawa (menang, asor, ngalah, unggul) yudane
d. Sekipu mati (ngadhepi, ndhepani, ngathang-athang, dhawah) bantala dening Gathutkaca
e. Aku mau bengi (nonton, ningali, mriksani, weruh) wayang lakone Lire Gathutkaca
7.3 Memahami dan menanggapi geguritan yang terkait dengan hari besar agama dan hari besar nasional
Geguritan bertemakan hari besar agama dan hari besar nasional
Siswa menyimak geguritan terkait hari besar agama dan hari besar nasional dari media rekam atau tuturan langsung yang disampaikan oleh guru
Siswa mendiskusikan makna kata-kata penting dalam geguritan
Siswa mendiskusikan isi geguritan
Siswa menjawab pertanyaan terkait isi geguritan
Dapat mengartikan kata-kata penting dalam geguritan
Dapat mengemukakan isi geguritan dengan menggunakan bahasa Jawa krama
Dapat menjawab pertanyaan
Tes Tertulis :
Uraian 1. Apa tegese tembung-tembung iki?
a. Datan kendhat
b. Titahc. Ratrid. Fitrie. Lisan
2. Tulisna isine geguritan mau nganggo basa krama!
3. Wangsulana pitakonan iki!
2 X 40’ Kalawarti Basa Jawi
Pustaka Ajining Sastra, Sri Hartuti
Bausastra Jawa
Casette tembang
Sekar Macapat, B. Arintoko
Kebangsaan
19
terkait isi geguritan
a. Apa karepe sungkem marang marang bapa ibu lan jawat asta marang sapepadhane iku?
b. Kepriye tetembunganmu nalika kowe sungkem karo bapak ibumu ing dina Idul Fitri?
8.1 Melagukan tembang yangterkait dengan hari besar agama
Tembang hari besar agama
Guru sebagai model membimbing siswa menyanyikan tembang yang terkait dengan hari besar agama sesuai titi laras nya
Siswa secara bersama-sama/ sendiri-sendiri menyanyikan tembang sesuai dengan titi larasnya
Siswa mengidentifikasi kata-kata penting dalam tembang dan mengartikannya
Siswa memparafrasekan salah satu bait tembang dalam bahasa Jawa krama
Siswa mengidentifikasi unsur-unsur struktur tembang
Dapat secara bersama-sama/ sendiri-sendiri menyanyikan tembang sesuai dengan titi larasnya
Dapat mengartikan kata-kata penting dalam tembang
Dapat memparafrasekan salah satu bait tembang dalam bahasa Jawa krama
Dapat mengidentifikasi unsur-unsur struktur metrum tembang
Tes : Tertulis, Non Tes:
UraianPerforment
1. Tembangna kanthi titi laras kang bener tembang Pangkur mau!
2. Apa tegese tembung-tembung iki?
a. Praptab. Lebarc. Leburd. Lubere. Labur
3. Gancarna tembang Pangkur
pada mau kanthi basa krama! 4. Temtokna guru
gatra, guru Wilangan, lan guru lagune
Tembang Pangkur
2 X 40’ Kalawarti Basa Jawi
Bausastra Jawa
Toleransi
20
8.2 Melagukan tembang yangterkait dengan hari besar nasional
Tembang hari besar nasional
Guru sebagai model membimbing siswa menyanyikan tembang yang terkait dengan hari besar nasional sesuai titi laras nya
Siswa secara bersama-sama/ sendiri-sendiri menyanyikan tembang sesuai dengan titi larasnya
Siswa mengidentifikasi kata-kata penting dalam tembang dan mengartikannya
Siswa menjawab pertanyaan isi tembang
Siswa menuliskan isi tembang
Siswa mengidentifikasi unsur-unsur struktur tembang
Dapat secara bersama-sama/ sendiri-sendiri menyanyikan tembang sesuai dengan titi larasnya
Dapat mengartikan kata-kata penting dalam tembang
Dapat menjawab pertanyaan isi tembang
Dapat menuliskan isi tembang dengan bahasa krama
Dapat mengidentifikasi unsur-unsur struktur tembang
Tes : UraianNon Tes:
TertulisPerforment
1. Tembangna kanthi titi laras kang bener tembang Kinanthi mau!
2. Apa tegese tembung-tembung iki?
a. Pemutb. Yektic. Kinaryad. Tuladhe. Pando
3. Wangsulana pitakonan iki!
a Kapan R.A Kartini miyos (tanggal lan taun) Lan ing ngendi dununge?
b Apa kang dadi idham-idhaman luhur R.A Kartini?
c Katujokake marang sapa pepenginane iku?
d Nalika isih mudha penggalihe cuwa, apa sebabe R.A Kartini cuwa?
4. Critakakna isine tembang Kinanthi mau
2 X 40’ Kalawarti Basa Jawi
Bausastra Jawa
Kebangsaan
21
nganggo basa krama!
5. Temtokna struktur metrum tembang Kinanthi!
9.1 Menanggapi berbagai wacana tentang tradisi peringatan hari besar agama dalam konteks budaya Jawa
Wacana Garebeg Sekaten
Secara bergiliran siswa membaca wacana Garebeg Sekaten dengan intonasi yang tepat
Siswa mencari dasanama kata-kata penting dan membuat kalimat yang lain
Siswa menceritakan kembali isi wacana “Garebeg Sekaten” ditinjau dari sejarah, peralatan, makna, dean tata upacara
Siswa menjawab pertanyaan tentang Garebeg Sekaten
Dapat membaca wacana dengan intonasi yang tepat
Dapat mencari dasanama kata-kata penting dalam bacaan dan menerapkan dalam kalimat yang lain
Dapat menceritakan kembali isi wacana “Garebeg Sekaten” ditinjau dari sejarah, peralatan, makna, dan tata upacara dengan basa Jawa ngoko lugu atau krama lugu
Menjawab berbagai pertanyaan tentang Garebeg
Non tes :Tes Tertulis:
PerformentUraian
3. Wacanen kanthi intonasi kang trep wacan “Garebeg Sekaten” mau!
4. Golekana tembunge liya tembung-tembung iki banjur gawenen ukara!
f. Pasowanang. Adicarah. Kawulai. Kawilujenganj. Sentana5. Critakna maneh
kanthi lisan isine wacan Grebeg Sekaten ing ngarep kelas nganggo basa ngoko utawa krama!
6. Wangsulana pitakonan ing ngisor iki
d. Duwe ancas apa para wali ngripta gendhing-gendhing kanggo upacara Sekaten mau?
e. Apa wujude gunungan sekaten iku?
2 X 40’ Widya Basa 2, Dojosantosa
Bausastra Jawa
Buku Teks Bahasa Jawa
Toleransi
22
Sekaten yang dilaksanakan oleh Kraton Ngayogyakarta Hadiningrat
f. Apa Sekaten isih perlu ditindakake ing jaman saiki? Apa pawadane?
9.2 Menanggapi berbagai wacana beraksara Jawa tentang tradisi peringatan hari besar nasional dalam konteks budaya Jawa
Wacana beraksara JawaPesta Emas
Siswa secara berkelompok berlatih membaca wacana beraksara Jawa dengan lancer
Siswa Mengalihaksarakan wacana beraksara Jawa menjadi wacana aksara Latin sesuai dengan aturan penulisan
yang baik dan benar Siswa menyusun
pertanyaan isi wacana beraksara Jawa
Siswa mendiskusikan arti kata-kata penting dan menyusun kalimat
Dapat membaca wacana beraksara Jawadengan lancar
Dapat mengalihaksarakan wacana beraksara Jawa menjadi wacana aksara Latin sesuai dengan aturan penulisan yang baik dan benar
Dapat menyusun pertanyaan isi wacana beraksara Jawa
Dapat mengartikan kata-kata penting
Tes Tertulis: Uraian
PerformenProject
1. Wacan “Pesta Emas” mau wacananen bola-bali nganti lancer!
2. Wacan “Pesta Emas” mau gantinen mawa aksara Latin kang bener manut tatanan EYD!
3. Gawea ukara pitakon tumrap wangsulan ing ngisor iki
a. Ingkang ngawontenaken pesta emas inggih punika kulawarga Rukun Warga Tiga Kalurahan Kadipaten.
b. Para warga ngawontenaken kegiatan lomba badminton, pingpong, busana mataraman, lan tembang macapat
4. Tegesana tembung-tembung iki, banjur gawenen ukara!
a. Pesta emas
4 X 40’ Buku teks Bahasa Jawa
LKS
23
dalam wacana dan menerapkannya dalam kalimat
b. Busana c. Digelarake
24
10.1 Menulis percakapandengan ngoko alus/krama
Menulis percakapantentang seni tradisi/ adat setempat
Siswa menentukan topik percakapan yang akan ditulisnya
Secara berpasangan siswa mengembangkan topic percakapan menjadi teks percakapan dalam ragam bahasa ngoko alus/krama dengan memperhatikan ketepatan unggah-ungguh basa, tanda baca, dan ejaan
Dapat menentukan topik percakapan yang akan ditulisnya
Dapat mengembangkan topic percakapan menjadi teks percakapan dalam ragam bahasa ngoko alus/krama dengan memperhatikan ketepatan unggah-ungguh basa dan ejaan
Non Tes: Product Gawea teks pacelathon kanthi tema tradisi pengetan hari besar nasional/agama. Garapen karo kelompok. Murih garapanmu bisa becik tindakna urutan kerja :
Nemtokake topic pacelathon
Ngembangake topic dadi teks pacelathon basa ngoko alus / krama
Aja lali migatekake pamilihing tembung, unggah-ungguh basal an ejaan kang trep
2 X 40’ Pengalaman pribadi
Pepak Basa Jawa
Buku Teks
10.2 Menulis wacana tembang yang terkait dengan hari besar agama dan hari besar nasional
Mencipta tembang (Pocung atau Gambauh)
Siswa mendengarkan penjelasan guru tentang cara-cara mencipta tembang yang baik
Siswa menentukan tema tembang yang akan dibuat
Siswa mengembangkan ide dalam bentuk tembang macapat
Menentukan tema tembang macapat
Mengembangkan ide dalam bentuk tembang macapat dengan memperhat
Non Tes: Product tembang
1. Ngaranga tembang Pcung utawa Gambuh t siji utawa rong pada wae !kanthi ancer-ancer:
a Nggatekake cacahing guru gatra, guru wilangan, lan guru lagune tembang
2 X 40’ Kawruh Kasusastran Jawa, RS. Subalidinata
Ngengrengan Kasustran Jawa, Padmosoekotjo
25
dengan memperhatikan metrum, pilihan kata, tanda baca, dan ejaan
ikan metrum, pilihan kata, tanda baca, dan ejaan
b Pamilihing tembung, tandha panulisan lan ejaan
Pengalaman pribadi
Majalah basa Jawa
2 X 40 ‘
26
10.3 Menulis wacana beraksara Jawa yang menggunakanangka Jawa
Menulis JawaDengan angkaJawa
Siswa menulis kalimat atau wacana beraksara yang menggunakan angka Jawa
Siswa mengalihaksarakan kalimat atau wacana beraksara Jawa ke dalam aksara Latin
Dapat menulis kalimat, wacana, beraksara Jawa yang menggunakan angka Jawa
Dapat mengalihaksarakan kalimat, wacana beraksara Jawa yang menggunakan angka Jawa ke dalam aksara Latin
Tes Product tulisan Jawa
1. Tulisen aksara Jawa!
a Tamu sing rawuh ana 42.
b Bobotku 62 kilogram.
c Aku duwe sapi 6 lanang kabeh.
2. Gantinen aksara Latin!.
?sesai iku ana ;30;fin.?negrkitm/fiktaun\:1945.
2 X40’ Pustaka Ajining Sastra VII, C. Sri Hartuti
Cara Belajar Membaca dan Menulis Huruf Jawa 2, R.T. Suryadipura, dkk
Mengetahui Patuk, 20 Januari 2011Kepala Sekolah Guru Mata Pelajaran
Drs. Suparto Drs. Sujarno
27
NIP. 19600903 198610 1 002 NIP. 19660120 199403 1 007
28