Serat Pustakaraja Purwa 11

78
a glDmmnIn gun MID mtt hm nm nn nB tnm |h?n trmtrtrI]un nn rru! trID WN DM ND nnncllD nm mm lllunm nnmnum !!uun!l &ru 48tr 810tr8 trInBtrl! r-[nu!n E4B BEntr mh-En lnll Eril uir bn mn Fn mE !!!n _Ertr pll su Em tre p& EE Bs uE F! Dbi trE hn mln urn mm mm mm mn nn nm nm ma En lom uu! tro 4q hln limBnil !,lB bm nmrunmm rnp FtErrunnm !nmB4 plrumnm FmmDrn nmDDmE pm psra.Dlllln min--- Rrrn min - mm ln4 F4 BF nn Etn_ Eu DE EOE_ ng E& __ EE 4E pn hn b'iil- mi[ rDD Dn rDtr FIE ED D4 trE_ EU EF Innan um Ep trE_ Do BO lDm Efr -iuontn- -Eetr[i- i!& Illll trn lltr !]m& trn nE rua un& Illll Ulll Dntr|l II]tr DIo mrnmm lll0nnnn mmEl[m nt0 mln lon nm nn mm hm Inm IN! mmnmmE Al0lltllD Emntun mjn nn nmn mm nm mn mnnm nlnriln nnuu0loll lDlll EIIID HH"fu HH HH ffin H$,n HH n$THn HH'* ffi HH Hffi"' H$"H'H# HF*HH nrD r[rrrtr.o Er' lrl'tr trID tre tfl ffi lunn nn uu DID IDmrnmF nn nm nn nn ft l]urimmmn nnDm nn ll mul nn uuo nm mm Fm l[IIl nm mtr nn nn trn nq Ern -ln-ruln u]l EIleEm trn Bnunn ntr Serat Pusta.ka RaJa Jatlnurtle unrtanlpun t L. Haeepatl. 2. Iokapal.e.. 3. Serat Rana.- TaI 27 lanpahanr vlslt PEIAIIIPIIN MAIIESASTIRA ngantos RABINIPUN KUNTHIBOJA. 'ffut*ffi.:^tu?Ro l,livif dilten : Sslaea Pon. Tanggal 2 21 Junl 1983. 88U8B88U8BUOU8BBU88BUBBB88I1IU19ts8OBtsBBBBUUU nnmm mnnnmnnmmnulnmmmmnnnmmmllmlln mrurunnnn&mnul

description

Serat Pustakaraja Purwa 11Kahimpun dening Ki SuryoSaputro, 1983

Transcript of Serat Pustakaraja Purwa 11

Page 1: Serat Pustakaraja Purwa 11

a

glDmmnIngunMIDmtthmnm

nn nBtnm |h?n

trmtrtrI]unnn rru!trID WNDM ND

nnncllD nm mm lllunm nnmnum !!uun!l &ru 48tr 810tr8 trInBtrl! r-[nu!n E4B BEntrmh-En lnll Eril uir bn mn Fn mE !!!n _Ertr pll su Em tre p& EE Bs uE F!Dbi trE hn mln urn mm mm mm mn nn nm nm ma En lom uu! tro 4q hlnlimBnil !,lB bm nmrunmm rnp FtErrunnm !nmB4 plrumnm FmmDrn nmDDmE pm psra.Dllllnmin--- Rrrn min - mm ln4 F4 BF nn Etn_ Eu DE EOE_ ng E& __ EE 4E pnhn b'iil- mi[ rDD Dn rDtr FIE ED D4 trE_ EU EF Innan um Ep trE_ Do BO lDmEfr -iuontn- -Eetr[i- i!& Illll trn lltr !]m& trn nE rua un& Illll Ulll Dntr|l II]tr DIo

mrnmm lll0nnnn mmEl[mnt0 mln lon nm nnmm hm Inm IN!mmnmmE Al0lltllD Emntun

mjn nn nmnmm nm mn mnnmnlnriln nnuu0loll lDlll EIIID

HH"fu HH HH ffin H$,n HH n$THn

HH'* ffi HH Hffi"' H$"H'H# HF*HHnrD r[rrrtr.o Er' lrl'tr trID tre tfl ffi

lunn nn uu DID IDmrnmFnn nm nn nn ftl]urimmmn nnDm nn llmul nn uuo nm mm Fm l[IIlnm mtr nn nn trn nq Ern-ln-ruln u]l EIleEm trn Bnunn ntr

Serat Pusta.ka RaJa Jatlnurtle unrtanlpun t L. Haeepatl. 2. Iokapal.e..3. Serat Rana.-

TaI 27 lanpahanr vlslt PEIAIIIPIIN MAIIESASTIRA ngantos RABINIPUN KUNTHIBOJA.

'ffut*ffi.:^tu?Rol,livif dilten : Sslaea Pon.Tanggal 2 21 Junl 1983.

88U8B88U8BUOU8BBU88BUBBB88I1IU19ts8OBtsBBBBUUUnnmm mnnnmnnmmnulnmmmmnnnmmmllmlln mrurunnnn&mnul

Page 2: Serat Pustakaraja Purwa 11

Pindaian ini untuk studiwayang dan tidak diperdagangkan.

Pindaian ini adalah salah satu hasil kegiatan

Konservasi / melestarikan Kepustakaan Wayang terbitan lama.

Kegiatan nir laba / non komersial dari perorangan sukarelawan di persaudaraan masyarakat wayang

Indonesia, dengan cara memindah rekam dari bentuk kepustakaan tercetak di kertas menjadi bentukkepustakaan digital , dengan tujuan : '

1,. Melestarikan kepustakaan wayang, agar bisa disimpan lebih lama, disimpan lebih ringkas tanpamengurangi isi kepustakaan, penyimpanan dengan cara lebih mudah ( tidak memerlukankondisi penyimpanan yang rumit ), memungkinkan dibaca dari jarak jauh / tempat yang

berbeda.2. Persiapan isi ' Perpustakaan Digital Terbuka tentang Wayang ' ( ' Digitized Wayang Open Library

')yang mungkin terwujud di kelak kemudian hari.

3. Memudahkan atau lebih memungkinkan siapapun bisa membaca kepustakaan tersebut.

Nama tulisan : Serat Pustakaraja Purwa iilid 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, tL ( iilid 10

tidak ada ).Nama penghimpun cerita : Ki Surysaputro, Surakarta.Yang mengeluarkan ketikan : Ki Suryosaputro [ 8 Mei 1983 ].I Catatan : Ki Suryosaputro terkenal juga dengan nama Ki Tristuti ]

Foto copy tulisan tersebut diusahakan oleh : Neno Giri, Leuwinagung, Depok Timur, Jawa Barat

Dikonservasi di : Jakarta, pada tanggal : O2 Juli 2OLI

Dikonservasi oleh : BudiAdi Soewirjo, laman Wayangpustaka

Untuk mengetahuijudul kepustakaan lain yang sudah di-konservasi, silakan kunjungi laman

http://wavanRpustaka.wordpress.com , http://wavangpustaka02.wordpress.com atau

Facebook : http://www.facebook.com/paees/Wava ns-Purwa-Buku/82972305747

Peran serta Anda dalam kegiatan konservasi ini sangat diharapkan.

Untuk ber peran serta dalam kegiatan konservasi buku wayang lama, silakan kunjungi halaman

http://wava ngpustaka.word press.com/konservasi-kepusta kaa n-wavang/

Page 3: Serat Pustakaraja Purwa 11

Dalang Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro.

Oleh Budi Adi Soewirjo ; admin blog Wayangpustaka, Facebook: Wayang Purwa - Links;Jakarta, 04 Juli 201Lhttps://www.facebook.com/# l/notes/wavang-nusantara-indonesian-shadow-puppets/dala ng-ki-tristuti-ra h madi-survosa putro/10 1503699301261 10

Tulisan ini disusun oleh admin blog Wayangpustaka sebagai seorang penonton wayang kulit, darisudut pandang penonton awam di luar lingkaran pelaku langsung seni pewayangan, ditulis untuksesama penonton wayang kulit, dengan tujuan berbagi bahan pengayaan guna apresiasi yang lebihbaik terhadap pewayangan. Harapan lebihnya, mudah-mudahan, bisa menambah panduan bagipeminat untuk mendapatkan banyak pengayaan lebih banyak, dengan akan disajikan banyak alamattautan sebagai sumber rujukan.

Admin blog Wayangpustaka mulai tertarik, bagi dirinya sendiri, untuk mengetahui lebih banyaktentang Tristuti Rahmadi Suryasaputra setelah menerima dari Neno Giri seorang pecinta wayangkulit bermukim di Leuwinanggung Depok Timur sepuluh bendel foto copy an naskah ketikan ukuranfolio dengan judul " Serat Pustakaraja Purwa " yang dihimpun oleh Suryosaputro, Surakarta. Sepuluhbendel tadi merupakan jilid 1 sampai dengan 9, ditambah jilid 11. Tidak ada foto copy untuk jilid 10.

Foto copy tadi hasil copy dari foto copy juga yang didapat Neno Giri dari daerah Wonogiri, Jawa

Tengah.

Dari catatan lama bertanggal 08 Oktober ffiaitu berita dari koran Solopos tentang meninggalnyadalang KiTristuti Rahmadi Suryasaputra serta Obituari yang ditulis oleh Kitsie Emerson, ada hal yangmenarik bahwa Ki Purbo Asmoro melakukan penelitian terhadap karya tulis / naskah Ki TristutiRahmadi Suryasaputra serta pengaruhnya sebagai bahan thesis untuk mendapatkan gelar MagisterHumaniora.https ://www.facebook.com/pages/Wavang-N usa nta ra-l ndonesia n-Shadow-Puppets/171041283735#!/notes/wavang-purwa-links/08-nop-puiansea-pedalanean-ki-tristuti-rach mad i-su ryosa putro-wafat/173895586085

Mengapa Ki Purbo Asmoro berminat untuk meneliti Naskah Tristuti RahmadiSuryasaputra ?

Foto dari blog Melissa Alarez (seorang wanita asing yang meminati wayang kulit Jawa) 18 Juli 2008http://castineshadowsindonesia.bloespot.com/2008/07lpak-tristuti-rahmadi-survosaputro.html

Penelusuran pertama dilakukan terhadap thesis tersebut dan didapatkan bahan pengayaan

mengenai Tristuti Rahmadi Suryasaputra sebagai berikut :

http://i-lib.uem.ac.id/iurnal/detail.pho?datald=399

Thesis tersebut berjudul " Kehadiran Naskah Pedalangan Karya Tristuti Rahmadi Suryasaputra DalamPertunjukan Wayang Kulit Gaya Surakarta ", UGM 2004, penelitian disusun dan dilaksanakan PurboAsmoro ( Sekolah Tinggi Seni Indonesia di Surakarta ) dan Soetarno ( Institut Seni Indonesia di

Yogyakarta ).

Page 4: Serat Pustakaraja Purwa 11

Thesis untuk mencapai gelar Magister Humaniora pada Program Studi Pengkajian Seni Pertunjukandan Seni Rupa, Sekolah Pascasarjana Universitas Gadjah Mada, Yogyakarta.

Abstractnya termuat di jurnal Humanika, 18(3), Juli 2005 dan file format PDF nya bisa diunduh di :

http://www.4shared.com/document/b6NqpO2S/Abstract Thesis Ki Purbo Asmor.html

Penelitian ini memusatkan perhatiarr pada sejumlah permasalahan sebagai berikut :

1. Mengapa naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra banyak digunakan para

dalang penganut pakeliran gaya Surakarta?2. Bagaimana cara dalang menyikapi naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi

Suryasaputra ?

3. Bagaimana dampak kehadiran naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi Suryasaputra dikalangan pedalangan ?

4. Bagaimana aspek tekstual-kontekstual naskah pedalangan susunan Tristuti Rahmadi

Suryasaputra ?

Di dalam abstract tersebut juga dijelaskan latar belakang kehidupan Tristuti Rahmadi Suryasaputrapada ' masa jaya ' nya sebagai dalang sebelum terjadi peristiwa G30S. Dan sedikit uraian mengenaimasa penahanan Tristuti Rahmadi Suryasaputra di Jakarta dan Pulau Buru.(#) Kemudian kehidupankesenian / pedalangan Tristuti Rahmadi Suryasaputra setelah kembali dari Pulau Buru terutama pada

masa Tristuti Rahmadi Suryasaputra produktif menghasilkan karya tulis pedalangan. Dengan rincidijelaskan tentang bermacam karya tulis pedalangan yang dihasilkan Tristuti Rahmadi Suryasaputra.

(#) Kalimat yang menarik berkaitan dengan penahanan di Pulau Buru :

..... " Penderitaan Tristuti Rahmadi Suryasaputra selama 14 tahun di pengasingan (Pulau Buru)sebagai tahanan politik di era Orde Baru, juga merupakan tempaan baginya yang dapat memacukreativitas demi mempertahankan kelangsungan hidup. Oleh karena itu, tidak mengherankan jika

teks-teks wacana pakeliran susunannya mempunyai ciri khas dan betul-betul mampu menyentuhrasa hayatan ". .....(Humanika halaman 374)

..... " Di tengah hutan belantara Pulau Buru inilah Tristuti Rahmadi Suryasaputra banyak mendapatinspirasi tentang sanggit pakeliran ". .....(Humanika halaman 370)

Selanjutnya, berikut ini Admin blog Wayangpustaka ingin mengutip abstrast hanya hal-hal yang

berkaitan dengan " Serat Pustakaraja Punva " yang dihimpun dan diketik oleh Tristuti Rahmadi

Suryasaputra , termuat pada Humanika halaman 371 [ dengan sedikit suntingan tata letak kalimatdariAdmin untuk lebih memudahkan pengertian I :

" Tristuti, sejak tanggal 12 Mei sampai dengan tanggal 27 Juni 1983, juga membukukan lakon-lakon

wayang purwa dan madya dalam bentuk kerangka lakon ( Jawa: balungan lakon ), diberijudul " Serat

Page 5: Serat Pustakaraja Purwa 11

Pustaka Raja Purwa (Sampun Kadhapuk Balungan Lakon )",yalgdikelompokkan dalam sebelas jilid( lihat catatan kaki nomor 8 di bawah ).

Jif id I berisi 22 kerangka lakon, mulaidari lakon Lahire Guru sampaidengan Amitoya.Jilid f l berisi 30 kerangka lakon, mulaidari lakon Rukmowatisampai dengan Robine Kitako.Jilid lll berisi 28 kerangka lakon, mulai dari lakon Robine Sakrisampai dengan Pandhu Tuwuh.Jilid lV berisi25 kerangka lakon, mulaidarilakon RobineSucitra sampaidengan RabineJayodroto.Jilid V berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bondhon Poksa Jandhu sampai denganGandawardoya.Jilid Vl berisl 25 kerangka lakon, n:ulai dari lakon Somadinolo sampai dengan mBangun CandhiGadamadano.Jilid Vll berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bratayuda Seta Gugur sampai dengan SudarsanaKethok.Jilid Vlll berisi 23 kerangka lakon, mulai dari lakon RabineYudayoka sampai dengan PotineAnglingkusumo (lakon wayang madyol.Jilid lX berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Roii Pamoso Rabi Putri Banyuwangi sampai denganPotine Donesworo {lakon wayang modya).

Jilid X berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Robine Jatimurti sampai dengan Lahire Rahwono(seri Lokapala).Jilid Xl berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Patine Mohesasuro sampai dengan Prabine

Kunthibojo (seri Ramoyeno). "

(cdtoton koki nomor 8) :

Menurut Tristuti, kerangka lakon tersebut merupakan versi pedalangan Ngasinan (Klaten), sehingga

urutan adegannya ( kadang-kadang juga nama-nama tokoh wayangnya ) berbeda dengan " SeratPustaka Raja Purwa " tulisan R. Ng. Ranggawarsita dan " Serat Padhalangan Ringgit Purwa " susunanK.G.P.A.A. Mangkunagara Vll, yang merupakan pakem pedalangan versi keraton.

Admin blog Wayangpustoko :

Catatan kaki nomor 8 ini penting diketahui oleh pembaca blog Wayangpustaka yang mengunduh filedigital konservasi serta membaca naskahnya Ki Tristuti Rahmadi Suryosaputro ; supaya tidak perlubingung membaca isi naskah itu jika sebelumnya sudah pernah membaca naskah lain karya R.Ng.

Ranggawarsita dan K.G.P.A.A. Mangkunagara Vllhttp://wavangpustaka02.wordpress.com/2011/07/03/serat-padha lanean-ringgit-purwa-kspaa-mangkuneRara-vii/

lnilah beragam khasanoh kepustokaon wayong lawo.

I tulisan tentang topik keragaman khasanah kepustakaan wayang bisa dibaca di

https://www.facebook.com/home.php#!/notes/wavane-nusantara-indonesian-shadow-puppets/beraeam-khasanah-kepustakaan-wavane-nusantara/10150346064995110 l

Blog Wayangpustaka akan meg-konservasi ketikan " Serat Pustakaraja Purwa " tersebut dan

menampilkan bertahap ringkasan isi masing-masing jilid di blog Wayangpustaka t

http://wavangpustaka.wordpress.com ], sebagai salah satu kegiatan menuju ke Perpustakaan

Terbuka Wayang Digital.

Page 6: Serat Pustakaraja Purwa 11

Nantinya file digital konservasi akan berukuran A4. Foto copy ukuran folio tadi difoto copy perkecilmenjadi ukuran A4. Hal ini disesuaikan dengan kemampuan alat pemindaiyang ada.

Dari penelusuran di dunia maya, banyak diketahuitentang KiTristuti Rahmadi Suryosaputro; selamadi tahanan Pulau Buru maupun sesudahnya. Admin blog Wayangpustaka akan mencoba menulislanjutan dari tulisan ini.

Jakarta, 04 Juli 2011

Page 7: Serat Pustakaraja Purwa 11

Karya tulis KiTristuti Rahmadi Suryasaputrasekembalinya dari Pulau Buru akhir tahun 1979 sampai dengan 2002 | masa thesis Purbo Asmoromulaidisusun )

Data disusun oleh : Budi Adi Soewirjo - laman http://wavanspustaka02.wordpress.comJakarta, 07 Juli 2011.

Semua bahan untuk menyusun data terurut waktu / kronologis di bawah ini adalah dari abstrakthesis Magister Humaniaora Purbo Asmoro di Universitas Gadjah Mada Yogyakarta tahun 2004berjudul " Kehadiran Naskah Pedalarigan Karya Tristuti Rahmadi Suryasaputra Dalam PertunjukanWayang Kulit Gaya Surakarta ". Namun di sini data diolah dan disajikan terurut waktu. Terbentukdata mentah daftar karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra yang barangkali bisa dimanfaatkansebagai bahan pengayaan para pengapresiasi wayang ; dan barangkali bisa diolah lebih lanjut olehpeminat atau peneliti lain.

Mengapa saya merangkai data sehingga terbentuk data mentah ini ?

Landasan nya sama dengan ketika saya mengumpulkan data kepustakaan, meng-annotasi, meng-

klasifikasi serta menyajikannya dalam bentuk buku " Kepustakaan Wayang Purwa (Jawa). TerbitanIndonesia antara tahun 1948 s/d 1995 " yang sudah diterbitkan tahun 1995 dengan sponsorSenawangi dan KITLV Belanda. Landasannya adalah keingintahuan pribadi, keinginan

mendokumentasi, keinginan berbagi bahan pengayaan pengetahuan wayang.

Di era digital dan internet landasan tersebut bertambah dengan keinginan - sebatas kemampuan *untuk mengkonservasi ke dalam format digital ; "berbagi baca" dengan pengapresiasi wayang laindengan memperhatikan rambu UU HAKI Indonesia ; persiapan isi dari Perpustakaan Terbuka WayangDigital yang bisa dimasukidibaca oleh siapa saja, dari mana saja, kapan saja.

Di bawah ini daftar terurut waktu karya tulis Ki Tristuti Rahmadi Suryasaputra - sebatas data yangada di abstrak thesis Purbo Asmoro. Sekiranya ada Pembaca yang mengetahui atau bahkanmempunyai karya tulis atau foto copy karya tuli lain yang belum tersebut di bawah ini , sudilah"berbagi pengetahuan" ; sehingga makin banyak khasanah karya tulis yang tertelusuri,terdokumentasi, terkonservasi untuk kepentingan jagad pewayangan kita.

Daftar terurut waktu karya tulis :

Antara tanggal 12 Mei sampai dengan tanggal 27 Juni 1983, menuliskan I bahasa Tristuti : kahimpundening I lakon-lakon wayang purwa dan madya dalam bentuk kerangka lakon (Jawa: balungan lakon

), diberi judul " Serat Pustaka Raja Purwa ( Sampun Kadhapuk Balungan Lakon ) ", Ysrgdikelompokkan dalam sebelas jilid ( lihat catatan kaki nomor 8 di bawah ).

Jilid I berisi 22 kerangka lakon, mulaidari lakon Lahire 6uru sampaidengan Amitoyo.Jilid ll berisi 30 kerangka lakon, mulai dari lakon Rukmowofl sampai dengan Rabine Kitako.

Jilid lll berisi 28 kerangka lakon, mulaidari lakon Robine Sakrisampaidengan PandhuTuwuh.Jilid lV berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Rabrne Sucitra sampai dengan Rabine Joyadrota.Jilid V berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bondhon Paksa Jondhu sampai denganGondowordaya.

Page 8: Serat Pustakaraja Purwa 11

Jilid Vl berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Somodinolo sampai dengan mBangun CandhiGadamadono.Jilid Vll berisi 25 kerangka lakon, mulai dari lakon Bratayuda Seto Gugur sampai dengan SudarsanaKethok.Jilid Vlll berisi 23 kerangka lakon, mulai dari lakon RobineYudoyoko sampai dengan PatineAnglingkusumo (lakon wayang modyal.Jilid lX berisi 22 kerangka lakon, mulai dari lakon Roli Pomosa Rabi Putri Bonyuwongi sampai denganPotine Doneswora (lakon wayang modya).Jilid X berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Rabine Jotimurtisampai dengan Lahire Rahwana(seri Lokapala).Jilid Xl berisi 27 kerangka lakon, mulai dari lakon Potine Mahesasuro sampai dengan PrabineKunthiboja (seri Ramoyond). "

(cotatan kaki nomor 8) :

Menurut Tristuti, kerangka lakon tersebut merupakan versi pedalangan Ngasinan (Klaten), sehinggaurutan adegannya ( kadang-kadang juga nama-nama tokoh wayangnya ) berbeda dengan " SeratPustaka Raja Purwa " tulisan R. Ng. Ranggawarsita dan " Serat Padhalangan Ringgit Purwa " susunanK.G.P.A.A. Mangkunagara Vll, yang merupakan pakem pedalangan versi keraton.

Antara L7 Agustus 1983 sampai dengan 12 Oktober 1983 menulis naskah janturan yang akhirnyamenjadi satu buku yang diberi judul Janturan Wayang Purwa dengan kronogram Kagunan DhalangHangesthi Gusti, terdiri dari 52 macam teks janturan dan / atau pocapan yang siap pakai, antara lain: janturan jejer Astina Ptabu Parikesit, Dhayohan Sabrang, janturan Gapuran, janturan KeputrenPurwacarita;' janturan Keputren Mandura Dewi Kunthi, janturan Keputren Pancala Wara Srikandhi,janturan Keputren Astina Dewi Banowati, janturan candrane Raden Dursasana, pocapan Kreta

Jaladara, pocapan Gajah Puspadenta, janturan Karang Kadhempel, pocapan Madya Ratri, pocapan

Gara-gara, dan pocapan Gagat Enjang. Naskah janturan itu semula hanya digunakan oleh AnomSoeroto, Manteb Soedharsono, Sukasna Mudhacarita, dan Purbo Asmoro, akan tetapi selanjutnyaberkembang luas di kalangan para dalang, baik diperbanyak oleh Tristuti maupun disebarluaskanpara dalang bersangkutan tanpa sepengetahuannya.

Tahun 1983 data naskah tersebut:Judul "Janturan Wayang Purwa." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1983.

Tahun 1.985 Data naskah :

Judul "Lahire Harjunasasra." Naskah ketikan, tidak diterbitkan., 1985

Tahun 1987 menyusun naskah pakeliran lengkap 12 episode serial tokoh Bima untuk Ki MantebSoedharsono. Pakeliran satu tahun I satu bulan satu episode ] di Bentara Budaya Jakarta atasprakarsa Yayasan Rara Wilis dan Harian Suara Karya. Duabelas episode tokoh Bima susunan Tristuti :

Bima Bungkus, Bale Sigala-gala, Gandamana Sayembara, Babad Wana Marta, Dewaruci, Sesaji Raja

Page 9: Serat Pustakaraja Purwa 11

Suya, Pandhawa Dhadhu, Wirathaparwa, Kresna Gugah, Kresna Duta, Rubuhan (Duryudana Gugur),dan Pandhawa Muksa.

Tahun ].987 , data 3 naskah lain :

Judul : "Lampahan Babad Wana Marta," naskah ketikan, tidak diterbitkan, l-987

Judul : "Lampahan Sasaji Raja Suya," naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1987

Judul : "Lampahan Wirathaparwa," naskah ketikan, tidak diterbitkan., 1987

Tahun 1988, data naskah

Judul : "Lampahan Samba Sebit." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1988

Tahun 1993 menyusun naskah pakeliran serial Bharatayuda untuk Ki Manteb Soedharsono.

Pakeliran satu tahun I satu bulan satu episode j di Bentara Budaya Jakarta atas prakarsa Yayasan

Rara Wilis dan Harian Suara Karya. Kegiatan acara ini seperti yang sudah dilaksanakan tahun 1987.

Sembilan lakon serial Bharatayuda susunan Tristuti : Bisma Gugur, Ranjapan (Abimanyu Gugur),

Suluhan (Gathutkaca Gugur), Tigas/Timpalan (Burisrawa Lena), Jambakan (Dursasana Lena, DrunaGugur), Salya Gugur, Brubuh (Sangkuni, Duryudana Gugur), Aswatama Nglandhak, dan ParikesitJumeneng Nata.

Tahun 1993 menyusun naskah Janturan Jilid ll, dengan kronogram Cahyaning Kusuma HambangunPraja. Buku ini berisi 24 macam janturan, 2 macam pocapan, 3 macam ginem, dan 30 tembangsinopsis lakon wayang.

Data naskah tersebut :

Judul : "Janturan jilid ll." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1993

Data naskah lain :

Judul : "Lampahan Kresna Duta." Naskah ketikan, tidak diterbitkan, 1993

Tahun 1994 menyusun naskah pakeliran Banjaran Karna untuk Manteb Soedharsono.

Tahun 1-994 menyusun naskah pakeliran Anggada Balik untuk Ki Purbo Asmoro.

Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Banjaran Baladewa untuk Manteb Soedharsono.

Tahun L995 menyusun naskah pakeliran Banjaran Rahwana untuk Manteb Soedharsono.

Page 10: Serat Pustakaraja Purwa 11

Tahun 1995 menyusun naskah pakeliran Sumantri Ngenger untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskanpada Festival Greget Dalang)

Tahun 1997 menyusun naskah pakeliran Wahyu Darma untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskan diPondok Tingal Borobudur)

Tahun 1998 menyusun naskah pakeliran (bersama Sumanto) Rama Tambak untuk MantebSoedharsono.

Tahun L998 menyusun naskah pakeliran padat lakon Pikukuhan untuk Manteb Soedharsono.

Tahun L998 menyusun naskah pakeliran Alap-alapan Sukeksi untuk Ki Purbo Asmoro (dipentaskan diJakarta dan forum Rebo Legen). Judul lakon diganti oleh Purbo Asmoro menjadi Melik NggendhongLali. Sanggit pakeliran ini banyak mengalami perubahan, dipadukan dengan sanggit pakeliran padatlakon Alap-alapan Sukeksi karya Sumanto (1980).

Tahun 1999 menyusun naskah pakeliran padat lakon Srikhandi Gugat untuk Manteb Soedarsono.

Tahun 1999 menyusun naskah pakeliran Bimasuci untuk Ki Warseno Slenk (dipentaskan di tAtNSunan Kalijaga Semarang)

Tahun 2000 menyusun naskah pakeliran Babad Wana Marta untuk Muhammad pamungkas prasetyoBayuaji (dipentaskan untuk ulang tahun Rebo Legen)

x** Akhir daftar.

Page 11: Serat Pustakaraja Purwa 11

-1-

nilnn nnmm nnnnn E m n lltrBnH nf, n H rHflrHEnnnllnnon n nnmIlnnlln n n. n n E n,Dltl n n nn nntrlnD

253.M'H-f,MffiffiHH-ffiHffiffiffi

DDlnnn}ll

mfiilHnHH ffiHffiomffinnE mil HH Hfl HHn' mID mm

nmqtr lu'nn * drr HE HH nS

I. K.LITLU$|qAI $-jL_E_-LL_U,Q- .-lfr.ra"g Gunr nyang Narada. Regbag s - Cars-gara lngkang trrrmh aaklng

RaJa Dttya 1ng Guua Klskrendha Prabu Mahesasurar q]ruenrn lddodatl atnaJanl-pun ifvang Eedra fngkang nana Devl I A R A (.antara). Panyumman n"katen -sau havlt'Mahesagura nttumtl pa.ulntanlng garra Derd PuJavatt (gabug tarl -darbe tunrn). Para deva klnen pacak barles nuLak panyuvunlng Prabu Habesa-

oura. Sa,nya sandlkar gYa bidhal.

II. NAGART GUUA KISKRENDITA.

RaJa DLtya slrah naheoal Pratm Mahesasura Eyarg rayl Patlh loobusu-

ra raseksa elrah lenb'u, enban Jathagura rmJud o{nga olrah denasa. .BgtrDES, ;

Sang Nata ngaytrnal<en Dert Tara, nanglng Javata ngekahl. Pranlla gya utusan

patlh Icmhrsura klnen ngrabasa $ralaya. Sutdllka, gya bldhql nganthl vadya

raseksa andel-2, Dltya fura Pragalba, S,rra Pralenba, Srra Nindal $lra Sar-

pal Sura Sardula, $tra f,utld1a, MenJargan Ranegah. !l[l[g_gAgl! I - Ua{ya-

rageksa Guua KLelrendha ca.npuh prang lasan para Jauatal Patlh Inntmsuia pe

Jah kabesnL den{ng tVwang Brarua. Dlbarr Jathagtra nranata barle ngedela}en

ag]ll-a€ul denaua gangsal : Dttya Lonbuoal lcnbuaana, PangantqFgl Srra Ce--

dlop 1an Sura Guthll, nganuk punggung. Janate glrle, nunten nundrr. Batba-

ra Narada gya neoat ngupaya srayan nrlng t{agarl Agraotlna, gtsa nlnla}l R,g

den Srba'l J lan Sugrlva.

III.@.

Resl Gutana (sanpun roandh!.ta, gabab Nagat't Agraetlna rma kaparlnga-ken dhateng kang putra Raden tubah) o kahadhe'p kang garva Deul Indradl lqggih Devl lfuryanr 'rq'lah putra tetlga Prabu Anon S,bell (Guvarsa), Raaen Sr-grlva (Gusarsl), DeuL AnJanl, trrwln Senar Oarong Petnrk. Reg.bag :- Raden -SubaLi 1an $rgrLua matur nr{ng karrg ranap nyuwun Orpu trgkang gadhah daya

nuJudakon ganbarlng suarga lan nraka. psn6 {ngkang ksgungan Derrl AnJanl sg

ki-ng uevarahipun patlh Jenbayal. I

Sang }lihr nunton nundlut Cupu vau sqk{ng Dert AnJanl, sarta laJenekatttl prlksal pancen nyata firtuplng ctrpu tonten ganbarlng sysrga nLvah qg

ratra. Done uedhatdng cupu katingaL ga.ubarlng Sapta Bunl, lan uouten serat-an lngkang nungel : S U R I A . [rpl kang putra AnJanf kada.ngu denlng kang

rana, rnatur bitth cupu prtnika oaklng papertlglpuu kang lbu DelJ'l Indradl.

Page 12: Serat Pustakaraja Purwa 11

-2-

Devl rndratll kadargu d6n{ng gang l,lLlul saldng puudu s6r1{ng cupu punlka,tansah kendeL tan purun s'nngeulan sabab drlh Larnun kavlyak cldrane (eagbet slh krayan lfoirang $rrya). Gutana nurlng, kang garr.ra clen upatnn{ dadillIrGU IIAIA, nu\ya kabuncang dhavah lng vana Svelaglri. I

Sang l.lllu nunten dhawh nring para putral klnen nyegat tng kate-blhanr cupu area kabalangalen. Slnten tngkang eaged nyep€ng tngglh punl-trs lngkang a.:rdarbenl. Para putra dal8h patlh Jenbavan Eya'ng panalavan og

nl pangkat nyegut cupu. Arpl kabalangaken denlng Bgr. 0utana, fufup J.an

watlhahtng cupu plsah. Para putra datan rronten fngkarg eaged nyepeng, J.a-

Jcng eanya nututl.Lradhah J-an futup cupu ploahp na:rglng dharehtpun aLralSr l{adha}{'rg

cupu dbavah lng bunl datbs TLACA M A D I.R D A , dene tuttrpipun da&r -SNDHANG K U M A t A . Srball lan $rgrtva lyogur flaga Madirdal sabab -untnga cunlomting cupu lng Erlliu prenahlpun. KadadaL sarnl sa]ln p8!na -da{ya yatarar nanglng nboten kraos lanun nrs gantl vuJudr ntLa takelh tgrus nggogohl tLaga. Patlh Jenbavan ugi nyenplung tlagal lan dados sanara

ugL. Sareng ms savatavls Dggenya sanl gogoh-gogoh uangka pinugglh su-lmngr nunten sdli mentaa. D,tpl uonten dharatairl sanya tarka-tlnarka oa-bab sanl dererlg nangortoe gavatJ-ng Lelanpa.ban, tenah pancakaiB. Perang, -rans, lajeng salDl Boounbar, lngglh nall.ka punlka nunten oanl kraos blllhnandlhang eeollur gya gegetun nuL!. sa.nL rcranglulan.

Kacarltai Devl AnJrnl dunugl teplntng t^laga kraos benter, nunten

suryan (raup)1 kadadak nukanLra da]a.h asta Lan zulu clr,clos sujud naratar-tenah nangls lgguguk. Katungka praptanlra $ball $rgrLna lan Jenbayalr -lnekang saropun rnrJud uanara, gya ngrungkepl padanlq kalgtUanru AnJad.lfusnya hrtrg nggenya sanL totangloan, gya sasarenga,n soean nrlng karrg rgna Resl Gutanal nedya nyunrn nruat oaklng palrandhong.

Reel Gutana dhaurh nrlng para putra bllth aadaya eanl kalepetan -dooanipun kang lbu, pranlla ke,lah sa.nl nebus kalepatan kantbl nglaryaH.tapae tngglh punlka !

1. DEI{I AI{JNI klnen TIPA IIIAIITHUKA (neodhok / krmglcun) ptrrarfrg-kanthl INDHANC SI|AREIL

2. RADE{ SUBALI kLnen T.APA NGAITN&.

3. RADtrl{ SUGRT}IA lclnen TAPA IIGIDANC.

t. PATTH JII'IBAI{A}I klnen TIPA MLAMPAH.

Katungka rarnrbnya lVvang Naradal nubdhrt kang putra $rba'l{ lan S,griua area lca.ksnttd mr{ng Ka[yvangnn htna3ya sarflrngr dene gar{arane tJ'ICe.

darl DEWI TARA. Salg l{L}u nafur suna:rgga', i&salg Narada gya nganthl pu-tra kakaLlh nesat nrlng Katgrvnngan.

CAI'IDIIAKAI{ 3 - Ing Repat Kepanasan, barLsan raseksa &rva Klskrendba katrg

Jang Raclen $rbqlr lan Srgrlna tenah namrt, para andol-ande1 sa.uL

peJah. hban Jathasura gya lunaJar uangeul nrlng Cuua f'lskrondha.

$rb"'tl lan fugrlva nutufi., nangtng dunugl ngaJenglng Guva leJeng

Page 13: Serat Pustakaraja Purwa 11

-3-

kqrdhegr $rbel{ dharuh nrlng ljrng rayl kLnen ngentlel {.g nJavl, dene gg

ball nedya nanJlng gUwa plyanbak. Sarta vellng lqng ragl klnen pll.gant -fLfutlng toyal lanun n111 abrlt tandha l'lahegaflrra poJahr hanglng yen n{1{pethak tandha Srba].l Jlgkarg peJah" $rgrlva natur sandlka, gya $rball ng

' sup urung-urung toya nnnJing; dhateng guvae

IV.NAGARI GUWA KISKRNNDHA. i

RaJa Dttya Prabtr Hahesaeura naupl aturlng enban Jatbagura bttLh -nadya raseksa andel-2 lngkang kautus nring $rralaya oanl peJah denlng sg

trlya saklng Agrastlna. Mahesaeura nurlng gya tata-tata arca nglurtrgl $fralaya. Kagam praptanira Subalt ngaken samnglng Javata, gya perang. Mg

hesagura dipun aben kunba klayan Jathaeura tenah pecah nestelale, ludlranuncrat, otak kocar-kaolr, llln{ng toya ita(ya uarnl dhadbu (abrlt ca1pur

pethak). SrbaLl gya nllar kadhaton Guva Klskrenclha.

.EAg.!3g, tnekang tengga uonten nJarlnlng guval Raden SrgrLwa unf-nea lUn!ry toya varnl abrlt canpur pethak, klnlra btllh kang raka $tbr'l{ pejah

sanpyuh kfayan llahesasura. PranLl.a gya keeah ntnggah nrLng Kallyvanganl -dorren wsaJtg Dndra nabrr b1lth kang rala Srbqr { gugur aa.npyuh kLayan l.la-

hosasura. Nunten $rgrlva kaclhaupaken plkanttk Deyl Tara.

&gClltgr Subatt yonto lebetlng Buya salrl orglxug blngung sabab, uruJrg-

urung toya ttnabl-eg se1a. Gya kurda, eela tlnebak anbyar, $rsnya aedrl -saklng gUsa unlnga kqng rayl mboten uonten, nunten.nggrahlta cltlrane $r-grlva. $rbal{ nurlng gya ninggah nrlng Kahyvangan.

D.uug{ ngarsanlng ffuartg Erdra, S.rbal { natur bltth ea,npun eaged -nyirnatralcen mongsah. l{lnangoulan bllth ga{alan nldodarl sanpun kalaJeng

katanpi denlng Sugrlwa. Sanr]r1" $rbalL nunten nglabrag $rgrtva nedya -ngrebat Dev!. Tara, tenah dadoe prabg. Desl Tara J.ngkqng nlsah ftnag sa.nl

kerengan, nunten natur dhateng $rballl bttth Sang Derd purun kagarna ag

uger Raden Suball saged nraJaya CaJah Heravana ka3.angenanJ.ra Suang h-dra. $tball sagah, nunten gaJah dlpun peJabl, hpl uninga peJahlpun ga-jah Heravana, ifvang hdra dahat uonglil dukas fu!r?{ .r{Fun unan-ulan. -Na(yan fubaLi ngrerepar lffvarrg E al,rq nalah Eangsaya duka, nunten grbn"lr

kadharnrhan tapa lng Gunung Sonyaprlnggal lamun lulus nbenJang peJahipun

ctnadhang srlarga. Dene $rgr!-va tetep anggarwa Dewl Taral sarta kdUne---nengaken narendra lng (htua Klskrenalba. $rba'l{ pa.ult llr{ng kang ray!., oq3

ul pitungkas klnen rrrssnanl kang ganra Derl Tara Banpun ngantos kadarel

rrrntlk. $rgrlva sandikar gya Banl patolt qundur pepleahan. Strbalt vltrlt -tapa lng SonyaprJ-nggar dene fugrJ-va esd.nblt gama Devl Tara nrlng Guua-

Klskrenrlhae ngratonl wadya ranara.

TANCEB slJ_9_N. .2L Junl 1983.

Page 14: Serat Pustakaraja Purwa 11

I -lr_

HH"Hr nldnnn Hf,"Hr HH HH rH"$" nt Hfi $f;il""mn nB nn trm EE Dt! mn UIE hE hlEEIUD4 , Pnnn trn Eln DmloElll!tr nnEEt[ll btnnnhm ni[EnHH ilH fiH Hfr HH fiN Hff Hfr HH Hff

-HH HH-nEmnlu nnr[nn mBnnn En nn nm nh hn DD EiilrDru!254.HNnmmnnnnntrEnpm

NAGARI A_!_E_X._G_.K__A .

Prabu Dasanuka nyarg arl Raden lllbioana, patth Prahaetba. Eeqbcg,:

ug0enya Sang Prabu gurnantl nata dereng da.ugu, qalgka ngudl AII TUPUI IllG

PAtt dereng kasenbadan. Sarta nedya ngrabasa Kallyvanganlng Batbara &drasabab nyarnenl kadboton .[1engka. Selg Nata nunten panlt nrlng [ang ragll-nedya nganglarg Jagadr tanpa va{ya. IaJenS bldhal nesat Dggegana.

II. LERTAP,ULI O ILLA-P EI N-qq,A .

Bogavan Kapi $rball fngkitg dahat nalangeal nyenlruurn nrlng Java-ta enggala pLnarlngan nrvat eal.{ng mrJuil sana:ra. l(atugka praptanlra Prg

bu Dasarnuka, dhavuh mr{ng Slbalt klnen kesah. fuball tan pu:nrn, teuah dg

ldoe PJEdll_G CACAL. Saben Resl S'rbaLl kaclhaualun puoa"ke, peJah. Nanglng ag

lged gesang na1Lh. Daearnuka tobatl nunton nungkul, natur no{ya punrulta -rn)ruvun ulneJang ajt luput l-ng patl. Subarl nanpi atur panyurmrdpun Dasa-

nuka, nunten vineJang AII PANCASANA RIKSAKAIIINC BUI'fI, lngkang daya ps-nguasare Lanun p€jah nangka taksih olnangga trunl, saged gssalg naII.h. E:pl rms trldagda gya vlnarah laluno, lngglh punlka NOCA}|T}DI OIIRDA 'laplnl-

,prln aO dlnton. Sang Nata Bandlka, gya panlt nundur.

Kacaritel duuugi praJa Alengka Prabu Dasanuka dhavuh Erlng knng rayl !11-

blsana btlth uus plkantuk aJl luput lng pat1, nlla dharruh tata-f;ah na-{va nerapuh prang rorlng f,aendra:r.

Kasanr sovanipun utuean oak{ng kang ra}a Prabu DiunaraJa 1ng Iolgpolar na.na Dltya Go]nuka; natur kautue denlng ?rabu Dhanarda klnen ngsg

pah karsaning. Prabu Dasanuka nggeDya arsa nbedhah Kaendran. Prabu Daeang

ka nurlng, Gohmuka taksth tetep matur ngarlh-arlh sand ngalenbana kadl-byanlng para deua. Dasa.nuka sangsaya nurlngr Dltya Gotnuka sLnabet p6--dharg Mentasa aenpal pundhal<a, ntba earyl nbengok eora blllh tW +abe -nedtrra naLee ulmn kanthl nanJlng vnnara seta. Bakda ubengok, Oohuka gya

nesat lunqjar wangoul, kanttd luthah {dlra. Prabu Dasanuka nunten dba-mrh kerlg la.mptt ngIurug nbedbah nagarl lokapala.

III. IEPIIIEATI t O K A P A L A

Patlh Banendra, patlh $rrya 1,fa] {lra, Satrg hJnngsa DLtya l{leuung-karal l{arya furyaketu, Candraketu, 0ltracapa; Cltrada::oa, Senar Gareng -

nH"Hn HH*H* ffi$n Hfiilh H{ry$ HH_ H$:ffi

nn nn rDn rln nnmm mn nB nE IUnnnllul nu nnn nm

I.

Page 15: Serat Pustakaraja Purwa 11

-5-

Petrlk. Ronbas : - Sang hlJangga Dl-tya Ulanungkara dhavuh dhatang para -prayagung kl-neu Banl pralrltna, eabab panJenenganlpun nentaa nglnpl arnn.

Kasa:rr dhatenglpun Dltya Cobuka lngkarC rrua api.ndha layon kutbab

ludlra, natur bll1h dlpun al,kara denlng Pratu Daeanuka, nalah sanarrgke -vadya Alengka rus bitlhaL ngluntgi lokapaLa. Blbar natur, Gotnuka peJah.

Katungka paneuBuhlng vadya Alengkal ldeng dados PERAI{C SKAR. Denava ag

klng AJ.engka tlnindhlban aenfng Dltya ffala PraJangga, Dttya KaJ.a ]ltntragna, 1an Dltya Kala Margangoal nga,nuk. l{a(ya IokapaLa oanl peJahr Salg zu

J angga ltlenungkara seda nuksva. Prab,tr Daeanuka tms nglabrag nrlng Kadhg

ton.IV.KADNATON LOKAPATA

Prabu DhanaraJa uyang ganta tatlga I 1. DecL Mayangaarl. 2. Devl

l{g.yangoLh. 3. Dewl Mayangeekar, Begbgg : - Bab lngkang rayl Daoarnuka -ngg€nya ngumbar karnurkaa nalah nedya nbedhah Kaendran. Kafurngka praptu{ra Prabu Dasarauka, nJaluk pusaka tllartnlng kang rana ewargl Bgv. tJlsra-

ss : 1. GNDHIK l,tAS. 2. KRETA JALADARA. 3. I'IAKUTHA RAIA. Pratru Dhanarg

Ja tan ouka, nunten dadoe perang. Daea.muka nglarak kreta Jaladara dlPun

ralclti tlnarlk nacan, nunten nraJang DhanaraJa. Prabtt DhanaraJa nundur.

Eywang Nrada tununrn, Pratu DhanaraJa kaparlngan IIm KREilA PUS--

TAKA RITNA' oarta dlnandoaan busana kadevatan nalth dadoe Bagahr gya D1-

tih rate napagaken Dasarnuka. rqJong preng kretar Daaanuka eomu kaseaerr-

nunten ngruket DhanarqJa. GeLut ged:rrg bunl, Bathari Pretlvl drka, nun-ten nyvara blllh Dasanuka arsa kacoplt bunl. Naroddra ka1lh wau npnten -ngal1h gelut lng ecgara, sa.nodra kocak 11r klnoburr ffvang Bamna nurJ.ng

nrlng Dasarnuka sarui nyabaua neftra kasllep 1ng toya Banodr&. Ideng sanl

nes.lth gelut tng praJa Alengka.

IggSX.lg, salebetipun Dhanapatl mket tandhllg klayan Dasa.nukar lfvang -6.rru utusan nring Hyu""g Yana klnen nlnbalL Dhanapatl. ga-ragale kalcanthl

ya nlnggah nrlng Suralaya, area kadadoeaken geneplng deva Katrywalgut PU$

PA I.IEDHAR. IVvang Yana sandlka, nuntan htnunrn nrlng AJ.engka, Dbanarda

kabanJut sarsgsrxo nlnggah Kahywangan Puapa I'ledharr klnen dadl deva 1nC-

kang mnekea SIX(AR DEltlA REIIIA.

Dasanuka nboten trlnahl nunten ntnggah nrlng SrraLaya 6onar iVang

Gum nyuvun Dhanapatl. Ifrang Gunr parLng l.:lmr Daeanuka kaparrngan unur

panJang, lngglh punlka : SASERUT PREffT{iTr CACAI( SEl,lALNr SEIfIDAtr m{UR -KAKI-KAKI. Prabu Dasanuka trtnahr nunten panlt uangsul. Wrfang Gum nun-

ten utr.rsan nrlng {vuang Wlsnu klnon nbegal unure Daeanuka, eandlka nu\abl-rlhal r naLLh varnl ruJud katl pLhrn.

fiqgg3liqr aneng narga Daeanuka pinanggth funlc{ plkun, dupl kadangu

natur blllh bosen gesang sabab kekathahen unur ngantoa brangkangan nbo-ten saged lunarnpah. Sang'Nata Alengka rumaos nir1s1 nunten unur panJang

paparLnging lfur.rang Gunr, kaparlngaken oadaya dhateng [ak{ pllun (fngUng

Page 16: Serat Pustakaraja Purwa 11

. -6-

gaJattne th,r tfvang l,llsnu); hoanuka gYa bablae kundur nrlng Alcngka.

Drpt Sang Nata drnugl sangtnggtltng Kadbaton IokapaLa, unlnga rcgten tanan-earl endah kaJagl denlng dera, lnggih punLka tarnan Srl tfedarl,yasaning lfov"''g Wlsnu. Dasanuka gys, aroa nanJlng tananr nanglng kacepltplntu ngantos astanlra apus, bengok-bengok eegah vangeul. Nanglng sareng

konten karenggangalcen, uunten nJangkah nlebet. Jronlng ta.nan, Dara.nuka -ptnangglh llapoarl kang nedheng tapal nani Batharl Uldouatl. &ng Nata -gandrug nunten arsa kagarva, Salg Deul punrn nangtng panlt area Jaras -langkung mmLyln. Dasanuka klnen ngentooll nanglng JebuL Hldouatl nan-Jlng daha:ra numb tme elrara. Daearuka blngung nadoal kvandhene Sang De-

vl, plnarrgglh Begavan Mamta, kadangu natur blLlh olmanlpun Devl I'lldovg

tl sanangke nanJlng nanltls dhateng putrl l.lagada. Selg Nata dalat renar-nunten hlndur nrlng Alergka, $ang Uiku kakanttd ntnangka puJangga.

TANCEB [-AJ-L[ .22 Jurtt L983.

255.

nutmE nm ntrnnnnnn lD!trn Dtnllnmm uln nn mn Em DD nnmm nE nm mm nn nn nDnm mn nm mmmllm nonmnnnm mn nm nnn mm nnrDm nn nm mm nnnm mm nn

MMIDM MB NN IDIN NDN NN MD

mn nn EDnm nD I[Dnn nn Dn nDnn DnrnnD nn nn nDNTDII IDM IDM ND NN DN NN NDN DIN NID DN ND DNN UMtnDlnnEn nE mtl mn un trnnunn nE n5l Dnnnmn nnnn nmn nm ltmm nE lDnnrDmru nm Dmn na D[tD glmDt! nn mnn nnmm mn lllm mm nn mn nm mn nn nD nlll nn Dm mrn nnmn nm trn nm mm nm mrn nn nn DD nn En nn nn rDnnn mE mmnn nmnBB InB nn nm nn mrnnm ID&IDD& &n nn nm

I. NACARI AL-gNGKI.Prabu Dasanuka nyang para kadangr Kunbalarnar Sarpakanakar l{lblog

na, patih Prabastha. Remlas : - Sang Nata dahat auka labet vrrs kelekaa-nan nbedhah lokapala. Nunten kapareng nedya nundbut garua putrl gnklng -Nagarl TUNJUNGPURA atmaJanlng PRABU CITRA|{ASESA' weuangl DEln CITRA NGtj

NGB{I. llqnging kapundbutan bebana gaeraban SIRAH AIAR cacah 1000. Bega-

ua:r Marlta nunten atur panrayogl supados Sang Nata utuealr clhateng Perta-pan Glr!. Kernbelrgr sabab 1ng nrlka Begavan Junanten nedheng alnuyudan alg

r.a qjar sakalangkung katbah. Pratu Rahvana na.npi. aturlpun Sang l{tlu, gya

dbarnrh nring DLtya TffIING YAI(SAI"{IJKA ktnen nlgas Jangganlng para aJar {ng

Pertapan Glrl Kembang, dlpun par{.ngL kanthl s 1. UIIYA PIJNTADAGStr. 2. DL

lTA PRATAI.IADAGSA. 3. DIIYA GATIDDARA" Sgrcltka gYa bidhe'|.

II.PERTAPA}I OIRI KEMBANG.

Begauan Junanten nyang putra kal(ol{h hdha:tg SRI NADI turfn Ban-

bang PARTA NADI (Banbangan lada.k gocuL keuarisan, nangtng dteda)'a), da-lah pdra sl.Bna aJar plnten-plnton enr serya nangaroa. Renbqg t - Sang t{l

Page 17: Serat Pustakaraja Purwa 11

-7-

Irr nentae ngfupl avon, pranlla para oieua k{nsa aanl prayltaa. Kaearu pgnempuhlng raeeksa Alengkar dadog EIBAIfuQ&IL, Pala qJar katbah lngkang

sant peJah katlgaa Janggane, kangge sesraha.D penganten dhateng funJrurgpg

ra. Barnbnng Partanadl n.alenS nrlng paLagan sanri Jogedan, nanglng tuhu -sekti roandraguna, Tenungyaksanuka glla nuntea lunaJarl kahrnr terlg de-ning Partaladi.

III. PERTAPAN VARINGIN SETA.Putra Maaspatt atuaJnn{ng Prabql Partavlryar kakaelh Radeu .{rJuna-

sasra kadherekalcen Semat Oareng lan Petnrk. Egnbgg ! - Sang Bague kaoa-

.ran dhateng wJud garnbar putrl ingkdg slnarat lng puaa.ka kagunganlpun -ingkeng raxna. Pranlla tan nedya lundur lanun derelg nyethl putrl fngkang

sarnl- kalLya:r garubar wau. Katungka ramthnya, ka'g panalr fiarya gasra AtnaJa

fngkang dharmh rnrlng kqhg putTa kepulunan klnen kundur nr{ng }'laeqpatl oq

bab nedya kaJunenengaken Natal dene Lngknng rana Prabu Partaulraa badhe

ua:rdhlta. Sang Kuzuna natnr yen derong plkantuk putrl kang oinedya, d+-reng purun kundur. tlerya 9aeratral a gya panlt lundur.

Katur€ka dhatengLpun Dltya T€npngyaksanuka lngka4 paarah D!runrn

gesana rnrlng Sang ArJunasasrar sabab kabtrnr denlng Partarradl, labet ang-

genipun neutas ngestokalten parentatdng guetl RaJa Alengka klnen nrdayaaJar cacah 1000, nalgka lngkang dlpun peJald punlka murld-nurldlpua Pqg

tanadi. nBoton dangu Banbang Partana.dl dbateng laJery nganten!. Tenung -Yalcsanukal dlpun enutakon denlng Raden Aqunasasral Partanadl rnalah nu-

rlng nantang ArJunasasra, tenah dados PEIING SffiAR.'l Partanadl trtulkra-ne dados gagah pralrosa pangawak vaJa. Raden ArJunasaera natak aJl PAlfGr,!

BURAII, Partanadl tobat nunten nungh,rl, sarta ngaturaken loba lngknng -nbalqlu hdhang Sri Nadl kaa'hrraken.

lfusnya dhaupan, Raden ArJunasasra nunten nedahaksn puaaka ganbar

putrl dhateng Partanadl tuwln Tenungyakea, sarvl- n,rndhrt plrsa putrl -pundi lngkang sa.nl kallyan ganbar vau. Tenungyakea nahrr blll-h Devt Cl-tra Nglangenl lng TtrnJungpura lngkaig sarrl. Nunteu ArJunaoasra kagen-dhong denlng Tenung Yake&nuka kebekta nrlng Nagar'l lbnJungpura dalah Pag

tanadl, Sri NadL Semar Gareng Petmk urgj.. :rdherek.

DrnugL nJavlnlng Kaputren 1\mJungpural Tenung Yakea.ntrka J-aa Partgnadl kinen tengga ing nrlhrr dene Raden ArJunasasra lan pana.kanan n8lr-Jlng Tana:rsarl. Salebetipun nengga lng nJavlr Partanadl enget peJahtpun

para aJar GLrL Kenbang, nunten kenrcpok, Tenung lalisaruka dlpun okur -gundhul laJeng kapurlh L'angoul nrJ.ng Aiengka.

CAI'IDI{AKAI'I : - Ing Tanansarl Kaputron TunJungpural Deul Cltra Nglargenl -tunln para lnyar nenbE nlreanJ. endablng rsca cacah uonten pltu.Reca enas, oelakal prunggur tngkang aiilJud putri. J.an eatriya. Nug

ten Sang Dewl nanJlng Jnonlng reca, kadadak Raden ArJunaeaera !&-

Page 18: Serat Pustakaraja Purwa 11

-8-

mhr unLnga Devl cltra Nglengeul manJlng recap laJeng nututl nlebet ingreca. Gareng Petmk tnggth nLebet Lng reca kaltyan parekan.

Nya-J. Menggung secanana gya rnatur urLng sang Nata prabu cltrauase,-sa blrih lng Tenan uonten pandrrng aguna. Katgada sang prabu gya nrnJlng?anarsa"i. Reca rinuealrl nunten prang lavan Raden ArJunaeasra. Drpl Ra-den ArJunasasr& seeuubar bl}Lh putra Maeepatl, Prabru cr-travaesea gya

-ngrangkul Sang Baguer sabab {ng batcg nanung par{enenganlpun lngkurg 61-pun aJeng-aJeng. Pranlla gya pasrah karg putra. lfusrlya dbaup, ArJunaea-sra sarfunblt garua 1an Partanadl nyang panakaran lundur nrlng !,laeepatl.

IV. N-AGA&I ALENGKA.Prabu Dagarouka nanpl oorranlpun Tenmg Taksanuka, natur blltb D617l

Cltre Nglangenl vus kaboyong denlng Raden ArJrrnasagra nring Maeapatl. Sg

nallka Dasa.muka nurlng, Tenung Yeksaruka dlpun peJatrl. Nunten dharnrh dtEteng kang panan patlh Prahastha klnon nsllk nrlng Maespatl, nyatakaken -aturlng Tenung raksanuka rau. Prabastha sandlka, gya bldh"r savadya yak-88.o

V. NASAEI MAESPATl

Prabru Partaulrya bldhal Eapag kang putra ArJunaaaara nggenya nbo-yong putrl TunJungpura. ltuenya rarruh lng prdal gya Sary Nata eeLeh ka-prabonr nJunenengaken kang putra nadeg Narondra Maerpatr, plnarlngan Je-Juruk PRABU AR.IIINASASRA. Kasanr pangamrklng na{ya raeeksa Alerrgka, Barn-bang Partanadi lngk"ng'napaC yuda sarvl Jogedan, btrta Alengka glla, gyalunal ar rlangeul.

TANCEB - I(AYOII22 Junl L983.

EnEnnu nHnnHn EnutE lut nm nnmn nmnnn mnEH HflHn HHIDIN N[t DND IIN

$h$fr HH,.$$ mH-n*g-HH ffi

'$$'" H$-H$

onnn nnnn Dn llulmn mmmnl||mnn nm

MN DIInm t0m nmnnnn nnD

256. 8S88SSSSSSS

l

(((NosHcnn

I. NAGARI t'IAESPATI.

Sri ArJunasasra, patlh Slrata. RenbaE :- Sang llata dereng kagung-atr gan.rar nanging lngkang kakarsakakon lngkang tttls Dolrl $r'1. ilangka n!tumt vangslt Detll Srl nanttle vonten Nagarl Magada. Kasam sovanipur -Ba.nbang $rnantrl , matur qedya suulta. Drpl. kadangu, roatur yen putranl-pun Begavan swandanl lng Pertapan JatLsarana. Gya rlnanglul denlng ssrrg-

Page 19: Serat Pustakaraja Purwa 11

-9-

Nata sarta kaalcen kadang nak eanak funggll tuyut. Nunten plnaaral'qn kl-nen nltl prlkoa putrl Magadh Donl cltravatl apa bener tttie Derrl srl1 19nun yektos kLnen ngudl oageda kaboyong nring Maespatl ne{ya kapunrthrt -ganra padnl denlng Prahr ArJunaeasrg. $maDtrl natur Bagehr nunten f,nl{-lan bldhal pinaringan kanthi RaJa $^ryakehr, Candraletu rnyang patlb $rrgta.

II. NAGARI I,I ^A-q_INA .

Pratu Inon Cltragada nyang lngkang nba\nr Dovl Cltravatl. lgglggr$arg Devt nanggar{h kepcngln suyLts llarendra fngkang tltlg l{lanu. Marrgka

sanangke llnanar RaJa L000 Nagarl, kalebot Narendra ea'klrtg Nagarl l{ldar!.ba Prabu Da:nariasesa sa4pun utugan kaq rayt Goclbatlana lgrpuDg ltaglda.

Katrngka praptanira Barabrng $uantri, patlh Srratal nafur kaufua

dening Srl lrJunasasra klnen nltl prtkaa Dsvl Cltravatl punapa oaeohr tltlelpun Devl Sri. Pratu Cltragada uatur bltth nyata Baegtr. Nunten nedya

kaboyong nrlng Maespatll nanglng Sang Deul nundlmt bebanal Banbang Srnqg

tri kedah saged ngundura.ken paratrgnuke RaJa l,lldarba. Srnantrl aagah, gya

nadal lng palagan. IJMIG-.GA0.A! : - Ha:rya Oocthadama nyang ral a telukankatrdsng barlsall Maeopatll teoab dadya prang canpuh. l{asa:ra para rcJa -telukan Wldarba Fanya tobatl nunten ngatrrakcn plaungaung putrl boyongan

dhateng Banbalg $rnantrL. Dene llarya Godhada:na kaplkut, nunten tllpun -hlnJara. funantrl gya natur nrlng patlh $ratap klnen ngentoet eawatarlslng l.{agaila, dene panJenenganlpun pam5.t nedya eov&n kang rarna Resl Svandg

nl lng Jatlearana Langkung mnlyLn. KallJ.an, gya pangkat.

III.MG ARBA.RaJa Dltya Prahr Jong lllmpaksa (kadarg oepuh sanos ltm klayan Bl

J a Wtdarba Prabu Danallasesa) uyang pattb Anong Oarba. Rernba,e I - Sang -Nata ngarea-arsa grrunipun lngkang peparab Begaran Junadagal, dangu nbo-

ten ravub ing nJong Garba. Katungka oonanlpun kang rayl Pratu Darmavaso-

sa Lng t{ldarba, nattrr nynyun blyanfrr nggon}'a area ngrebat Devl CLtrasatlputri- Magada, naLah sa.nangke kang rayl llarya Go,lhida:na {ngkang kautus -nglanar nrlng Magada rnro kapllnrt denlng sa!ruDg saklng Maeapetl Banb'ng -$rnantri. Prabu Jong }Ilmpaksa sagah nbLyantu kang rayJ., nunten btdha.l -sasar€ng&n ngrabasa Magadal nganthl wadya ragekea kerlg lanplt.

IV. .

Begavan Suandanl nanpl eouanlpun krhg putra Banbang $rnantrL da-leh Semar Gareng Petnrk. Rem.bae : - $rnantrL natur kang rana, bllLh paEl

vltanlpuu mrlng Maespatl lus tlnanpl, mal,ah sanangke plnasrahan nboyong

putrl-:..Magatla titls Dewl Sr.1 fngkang narnl Dsvl Cl-trauatl. Ingkang punlka

Sang Bagus nyuuun pangeshrnlng kang rana. Sang lltlu parlng uevarah uora-

Page 20: Serat Pustakaraja Purwa 11

-10-

tone uong suulta, sarta parlng tltlp SanJata Cakra Baekara ktnen ngTnfu3

aken lunJuk Srt ArJunasasral oabab punlka duk lng rut{ nganpll ealdng oa-vargi Prabu Partavtrya (raraanlpun ArJuneoasra). Srnantrl eandlka, nunten

paroLt btdhaL, paDakavan kakanthl.KaearLta, sapengkerlpuo Banbang $unantrl, putra Jatlearana lng-

kurg a:rgka kalth wJud buta bdang nana Eanbang $rkaorala' sovan kang rgua pltaken dhateng pundl kang taka S.mantrl. Hhangsul.an bllth funantrlsuvita nrlng !'laespat!. $rkasrana gya btdha-l numtl.

D:nugl nargl, SlnantrL kaeugul kang rayl $rkasraJra natur nc{ya tgnut, kang raka apl-apl kapareng. Nunten ka4 rayl dlpun LeLa-leLa kantblngldung, $,rkasrana tllen kepatL. IaJeng katlLar denlng kang raka. $ka-srana ta'Bl t1len, nadosi $rnantrt rnrs tan trcnton, g:ya natak aJl panggag

dan, uemh yen kang raka tunuJu nrlng Magadal gaa elnuoul neeat nggegana

PERAI{G SffiAR : - Drnugl nJavtnlng praJa l.lagadal Banbang $rnantri. nraJang

barlsa! raaekga oaklng nJong Garba lan lJldalbal dadoo P€targ. Raeekaa ng

yut, Prabu Jong lllnrpalcsa lan Pratu Da:navaeega kadbavahan SanJata Celaa

ral a kalcallh peJ ah.

Harya Go4hacla:na kawe;lalaken oaklng pakunJaran truo tlnantd.ngr ng

tur tobat, sarta ngaturaken ptsungarng lngka4g rayl Derrl'Daraasati 1an -PUTRI DrcMAS katur nrlng Derl Cltravatl. Derd Daruauati nunten kadluupa-

ken plkantuk Prabu Anon Cltragada.

lfuonya dhaupan, Deui Cltraua'ri dalah putrl dtnmag lan putrl bo-yongan katltihs.ken lDg tandlnr Jol[ J€npana nyang kretap kaarak den{ng gnantrl, Patlh $ratal RaJa $rya.ketur Candraleterr dalah raJa tetelukan -lundur nrlng Maespatl.

!!ggSg!!gr drnugl tapel sates Haeepatlr arak-arakan kadhavuhan kendel cl+'

nlng Banbang $rnantrlr nunten patlh $rata klnen nanJlng praJa ngatura-ken nauala lunJuk Pratu ArJunaoaera. Kl Patih Eya pa.nit btdha.l. i

V. T.trQAEI [-a_E_s_P_il!J .

Prabu ArJunaoasra na.npl soua:rlpun petlh furata, ngaturalen nauala

eaHng Banbang $rnantrl (fngtang euraoelpunl kangge nlnekea sLbarJanlng -Nata Maespatl, Srl ArJuna katuran tadhak napsg putri boyongal lng nJadpraJar sarta $rnantri n]ruuun dlpun kaeoraken kadlgdayantpun langlung m-nlyin). Sri Arjunasasra tanggap Lng gatir gya nrcat busana kaprabonr noa

gen bnrsana kasatrlyan, nl-tlh krete pemllg napag $rnantrL nd.ng nJart prg

Je. '

CINDHAKN ! - Ing nJawi praJar Banbang funsntrl uyembah padanlng Srl Ar-

Junaoasra lngkang nedbak saklng tltlhan ngrasuk busana kasatrlyanngiva langkap ngendbong Jenparlng. Sa:rrl ngtor€par funantrL nga-turaken ee{yanlng manah ingkang nalcaten vau nboten nlyat sanhrn -rnring Sang Natal nanglng hanung sal-ugu nrlh Lestantuna rlbauantng

Narendra Maespetl..

Page 21: Serat Pustakaraja Purwa 11

-11 -

Pratu ArJuna natnpl aturtlg rayt kantM rn€sen, trus dhamrh klnen aLyrg,ar-ne{ya kapareng kakantbl tand}rlng tiyaea. $rnantrl aandika, nunten poralgBandayuda lnngkung rane, adu kasekten. Kadadak $rnantrl ngenbat SaDJ,.ta-

Cakra, katgada Sang Nata Maespati gya trfudkrana dados brahala, Cakr.r, s!naut sarui gedmg buni horeg, Barabang $:nantrl glrlol nunton ndhepmk ngnenbah padanlng Sang Nate sarsl nJruuun pangakeanl.

Brahala nraat, Srl ArJunaeaora gya earlnbtt klayan DeuL CLtrauatlmanJtng pura Maeopatl. Drnugl Jto kadhaton, Sang Dewt runaoo kuclna ga-bab patananan klrang nengsenaken. Nunten nyulnrn nr!.ng Sang Nata nugl ka-puterna Ta.nan Srlvedari kagunganlpun {yvang l{lenu. Srl ArJunasasra gya -dharuh mring $rmantrl, la.nun saged nuter Tanan Srlvedarl napan lng Kapu-

tren Maespati, plnarlngan aksana kal,epatentpun lan JlnunJung Maha Patth.Nangtng yen tan oagad, nboten tlnanpl pasuultanlpun. $.rroantrl eandlke L9

jeng nundur vlrandhungan tetawqn targLo. Katungka praptanlra kang rayl -Sukasarana, natur sagah nuter Ta.nan Srlwedarlr nang{ng nyuvun badhe n,lhg

rek. S.rnentri nyagahl. Sanallka $rkagrana oldhlkarar Tanan Srlueda:{. cu-

rnlomt tlnumn saklng kaorargan ndnJlnS kaputren Maeopatl. Sang Prabu @lah gerva Devi Cltravatl nyang para putrL sanl karonarx lng panggalth. Qq

ma:rtrl nunten tlnlmbalan denlng Sang Nata, salratalrla 16ang rayl Srkaeera-

na klnen olngidan. ffusnya sosan tnangargar Banbang $tnantrl rlnlsudha da-

dos IIAHA PATIH TD{CBI, plnarlngan k"kaelh RAD${ PATIH SWANDA GE{I.

IgggEllg, nallka Dewl Cltraratl lan para putrl sanl cargkrana lng Tc:aDr

kacladak $.rkasrana njedhull tenah sanL glrap-2 geger Jrordng pur&. Sanaltr

ka Sri ArJunasaera dukae Banbang fuinantrl klnen nylrnakalen buta bCJalg

rrrau. Srrantrl sandlka, nunten nyaketl kalg rayl klnen keeahr Srkaeqana -nboten purun, murten dtpun agar-agarl Jonparlng. SrkasraDa tetep nboten

purun kesah, naLah eaya nyaketl kang ra.ka. Jenparlng nnrcut, nancep dha-

dhane $.rkasrana tenah peJah. Gugup Hanbglg $mantrL, gya nubnrk kuandha-

ne kang rqyi, nangrng hmarpa si::tta. Anung }urnora lngkarg kapyarea, bl-llh nbenJn.g badhe males ulon patl; nanukena nrlng Pratu Daoanuka.

TANCEB KAION.,22 juni 1983.

257. = SJMAI{TRIGncuR.

I. NAGARI MAESPATI

Pratu Arjunaeasrar patih Srwandar patlh furatar Renbag :- Sang Ng

ta kaparong ne{ya tedluk nrlng segara kidul nltunttl panyu$tuning gatua -Denl Cltralratl lan putrl dhonag. Kang rayl pstth Srwanda klnen yasa pa-

mmmm mnmr mnnnn nlnlDn EDmnB _ E0nDE_ D!l_ 84miii---nl-m min' nn mm mm nln nn nE nn mn nn nmn FqHH*HH ffffi*Hfr Hm'n.$' Hfi*fifr HH HH ffiffi"$ffi HH'$fi$

'f,"Hm fiH $H fiHmHrr Hfl $H f;n"H' Hf, Hf, HH HH

Page 22: Serat Pustakaraja Purwa 11

-L2-

Bsnggraban tng KARIIIG IJMANT dene para putrl lng PARA}IO TRrfts. ltuonya -sa,napta, gya bebtdhalsn. Barlsan npal ong : L. Prab,u Sasratrnal a (fadang -a.nem tunggll rana saldng svargl Prabu Partavkya). 2. Prabnr grrya Sa:rgk!,

la. 3. Prahr $rryaketu. /+. Prabu Cantlratefur. 5. Pratu Kallngga pjgtrs. -5. Prabu K4l{ngga Murtl. 7. Prabu Kallngga Patl. Karrs vonten barlgsn-jhF

npah : - Srl ArJunasasra nyang garrla Desl CLtrauatl,. Ins vLnsklng : hr-tri Dbomas, kaaplt-aplt Ki Patth kakalrh : L. Raden $rvandal 2. RadEn Erata. @ : - Kl Inrab Senalp Garong J.a:r Petmk.'

CANDI{AKAN t - Ing tengah trarga, Bega,wan Junadagnl tapa n1alm, tng clptanggayuh dadJ. deua. Karaurhan l$wang Naradae partng vlslk, ,|una-dagnl klnen nJaluk natL sanpunra nring Srl ArJunasasra. Sandiker-gya lqju tlnrlalclra.

PERAI{G GAGAL : - Junadagnl kapapag barlsan Maespatl, nernbung nJaluk nattsarpurnn, Pratu Arjunaoaora datan purunr nunten kal.abrag, tenah. daitoe pg

rang. SrL ArJunasasra kadhasahan sanJata Bargarastral nlba datan enget.-

Dadya g€gsr para raJa, Junadagnl gela terrs oncadl roangglhl &uang Nara-

tla; iamt natur yen dewa kok goroh. I$vang f,irada dhalruh yen lku nau la-gl motangake, dene kang senbada nyaur lng tonbe putra dyodya. Jutoadagnl

nunten kosah tanpa pa:nlt.

Kacarlta, dupi rnrngu saklng kaatak"r Pratnr ArJunaeaara trlvlkrana dadoe

brahala, nunten pasrah ndng kang rayt $tnanda klnen mnekga oadayanlpun

dene Sang Nata a.rsa tapa nendra nganbnng lng eegara. Nunten brahala rr1-vlt nyenplung segara, ngglothak tapa nendra. SanalLka toynnlng saDodra -katanbak brahalap dadya lubor nrlng rlharsfs1, nbieber mrtah nrlng bunl -Alengka. Katgada Dltya Jangglerana Jum parganglslg Alongka, mesat nang-

eul nedya matur nrLng Prabu Rahuana.

II. NAGARI ALENG.KA.

Pratm Dasanuka nyang patlh Prqhastha. Rembag s - Ssng Nata kedu-mrng dene Devl Citrauati rnrs kalaJeng kaboyong nrlng MaeElatl. Kafungka-

sova:rLpun Dttye Jarrggl-srana natur yen Prahr ArJunaeasra trLvlkrana tapa

nendra ing eegare.,, J.an pare putrl saltya maea:rggrah Ing Parang lbLtis. Qg

sarnuka gya budhal savadya rasekga. I

Irr. PASAIIqGRAIIAN PlRll{o TRTTIS. -Patlh $rwanda nyarg Senar Gareng Petmk. Rembag : - SinS Bagus kg

dah nrmekea par& putri 1aa rabarjantng praJar sabab esnunipun Sang Nata

nembe cur.ra lng panggall[ nggonya kaeorar yuda tandhlng Bgw. JunadagnJ.. -PI:RA{A$EI(AR : - Raseksa Alengka sanya ngrleak pasanggrabanr p{nnFagaken

denlng Patih $ruandal tenah dadoe praf-lg. Denava kaeoran kathah fngkang -pejah. Slrnanlng yalcsa, Saig patffr gya laJu ngarrglangt gtslk sanodra.

Page 23: Serat Pustakaraja Purwa 11

-L3- |

IV. PASANECRAHA}I KARNQ IJMAN.

Para rqJa, Prahr Saaratod&, Srryeoangkala, $rryakefu, Candra.ketu

Kallnggapranal Kallnggatluttlr Kallnggapatl. RenbFp : - hrneksa karaha:s--

Janr'* kang elnuwun ArJunaeaore lngkang nenbe tapa sare. Kasanr praptan!

ra Prab,r Dasa.nuka, para raJa kagurtak kagetr nunten peral€. Para raJa kg

sor&n gya lumaJar.

.[Agg5!!gr plqyunlng pera rqJa plnanggth Ban $rvanda. ltuenya nangertoe -sababing lunayu, Patth Srvanda nguna!-unan para raJa dene padha tan dar-be Jlwa kaprawlran, teka nagut pupuh aaral nguelra lng Jurlt tlLar gLarg-

gang colong playu. Mlreng pangunan-unanlpun Patth Srwanda makaten vau, -para raJa sani 11ngs6n, nunten uangeul ngayonl Dbeanuka naLlh. Dadloo pe-

rarg rdne, wasana para raJa sanl peJah.

Mulat para raJa sani peJahr Patlb $rwa:rda nganuk m46ng lng pala-gan sand ngagar SanJata Caba (peparlry ealclng Srl .ArJunasasra duk nallka paerah karaharJantng prqja dhateng Srrandal naLlka badhe yirdt tapa -sare). Dasanuka katanan sanJata Calral poJah. Nangl.g oaged gesang nalth

Sang Patlh sangsay& nurlngl gya nltlh hrangga l(val Panuk nusthl-puseka Cenethl, nuJah dhedha, earwl uyabetl Daeanuka ngantoo blngung, u!,

sana Sang Nata Alengka oncad, nlnggah gunungr ewasanantan dipun oyak t*'nrs doning S,ruanda.

J!egCd-!g, dangu-dangu Dasanuka lenes neh kateLaBar napasr gya Lereu Lng-

tengah uana, kadadal sonten sunurr nunten kalrlngalen kaunJuk toyen{ng -sLrDur ngantos aoat, surplngnya dhauah nboten kataos. Hlla 1ng nrLlu katgLah SUMUR GUMULINC. |'fa'llks Daeanuka ngunJuk toya ounur, oulmanlpun Ban-bang $rkasarana. nglayang nanJ{ng rring siyunglng Rahlranal ne{ya nales -ulnun patl nrlng kang ralra Srnantrl. Bakda ngunJukr Dasanuka kraos aoger,

pulth keklyatanlpun gya nal eng nrlng palagan tddld-ng klayan Patlh $ruag

da. Patlh $rwanda 1ena, clnokot slyungtng Dagsnuka lngkalg rms katltlsanSukasranal Suualda peJah. $.rtrrna katallh : $tnarrtri lan $tkasrana dasa-rengan rnlnggah nrlng alan langgeng. I

Mulat guguripun Patlh Sruandal Kl Inrah Senar gya nyenplung sega-

ra, Prab,tr Arjunasasra glnugah ngger\ya nendrar dupl wus lttlngu Senar natur

rlsak1ng prqja Maospatt earba patlne Patl.h $rvanda denlrg Dasanuka. Srl-ArJunaoasra ingkang takslh uuJud brahala nurlngr nglabrag Dasanukar d.adl

perang, Dasanuka kavonp nunten lurnaJar ntn8gah guntrng u.nulurgan denlng

Bathari Darga. Nanglng Brahqla gya nyenbur dalranal Dasanuka ngglundlamg

dbavah saktng gunungr nrurten kabsnda rante naJar kasarad (kageret)i kreta

nlnggah rnandhap gunung lan Jurang-jurangr ngantoe dhedhel dhuuel bengok-

bongok mlnta gesang.

Tan rentala rnulat.clntraknnin€ wsyatrr lVuq"g fulsql{ trnurtrn 8a-king kasr.rargan so1rran Srl ArJunasasr&r ngror€pa nyuwunalon pangapunten kg

Page 24: Serat Pustakaraja Purwa 11

-u-lepatanlpun Dasanuka, 1an oagah nebus nggesangaten para rqJa lan vadya -Maespatl tngkang sarnl peJab 1ng paprangan. Nanung Patlh $tusnda {ngglh.-Ba.nbFng $uantrl ingkang nboten eagecl kageoalgalen nallhr sabab rmo pl-nesthl kedah pLnapag lirrnchr denlng [ang ragl Srkasrana. Prabu ArJuuaea-

sra kapareng na.mpl parlyurmnlpun lSvang $rmaLl, nunten kreta lngkang nya-

rad Dasarnuka nandheg. Dasa.uuka dlpun luvarl; laJerg matur tobat lan te--1uk. ffvang Srnall gya netesaken tlr*"a narta tlhateng kuandlunlng para rgja lan wa{ya Maespati, temah Banl fiaIuya. llanung Srnantri lngkeag tetep

Bugur, I{vwang S.rnal.l }undlur nrlng Ka}tyvanganl Daoanuka panlt sangBuLo

a

22 Jrrnl 1983.

259.

I. NAGARI l't A E sl__a_J_l .

Sri .Arjunasasra olneba Pratnr Daea,nuka, patih $rrata, Prabtr Cltra-gada. Rembag : - Sang Nat'a kapareng nga$ontenaken plota-raJa srana dha-har uLan sato wana. Dasa.Euka lngkang Bagah ngupaya u1an, gya parEntah -dhateng radya Alengka klnen mbebedhnB t'umn uana Lngkang panteo lqngSo -plsta. Sanya sandika, gya budhal. Sang Nata lundur ngadhaton ptnapag tlgkang garua tetiga s 1. Derl Cltranatl Magada. 2. Deul Cltra NglangenJ. -putranlpun Prabu Citrauageea tng 1\:nJungpura. 3. &tdlur€ Srt Nadl putraBegavan Junanten lng Gtrl Kenbang. 1)rro buJana.

II.NAOART SIMBAR RUK.M A.Prabu. Sasra Kuma-La nyaDg patlh Dlrgaoaera, nanpi rarruhnya kang bg

pa gum Bgw. Junadsgnl. 3gglgg : - Sang Ulku nentas plkantuk uangolt sa-

klng Jauata, billh klnen nguntapalren sedanlng ltaja Maoopatl Pratu ArJung

saora. Pranlla kinarya dhadhakan, Pratu Sa$ra Kunal.a kadhamhan rlyldra -garrra Maespati Dewl CLtrawatl. Sang l{ata sandika gya budhal nganthl ura-

{ya. EIBS!Q--QA9'A! : - wa{va Slnbar nrlna durnugl Maespatl dapeL geger, t{nandhingan denlng r.radya Maespatl, praJurlt eabrang kasoran gya lunqJar.

III. KAPUTREI{ M A E S P A T I .Srl ArJunasa.sra nyarg garya tetlgae Cltrauatlp Cltra NglangenJ. t41

HH"Hn HHi* fiff'qg HH,.H$ HH.:HH H$.,HH ffi'mmmnn mnuluD nm IImm mmmm nn Imm mm Inm mm nn nn mn nm nn mm mm nmnmnnm nmntrn mmnnn run mm mn nn mn hrn nnmnn

fiEtH m.fiH |nHrrH, Hmnnn ,H*En HHrrfl, ,H*H, trnrrflnEnn nnEl,ut E tu nqm no!E__nn gul__ mm -_ _ mn nn mn mm nm nmmm Hr# mm Hffi"f,ffi fifi" mlunmHH HH'* HH"HF HH Hmn4 nrnn mn nm 4E nn nn nm nn mm mn mn hnnn mn mn nm mnnEutl nnmn hn mn tDn h[i nn

Page 25: Serat Pustakaraja Purwa 11

_t_5_

utn Drdhang Srt Nadlr dalah Senar 0areng Petmk. Rernbas t - Sang Nata dg

hat cuua 1ng nanah dsn6 knng rayt Patth Stvanda. vus gugu! 1ng palagan.

Nunten panlt rnring kang garwar Satrg Nata ne{ya ngramhl kenbuL buJ ana !glayan para raJa. Srl ArJunasa.sra gya Jengkar kadherokaken panalavan.

Igg€Ilbr sapengkerlpun SrL ArJunaeaera; Prabu Sasra'kunaLa nenba Prabnr -Arjunaeasra manJLng kaputren kapangglh klayan pata gana. S I I e g .

I'lal.lka kenbul bruJana klayan para rqJa2 Srl ArJunaaaara kraos nbo-

ten sekeca 1ng nanah, nunten kundur ngadhatonl kadadak plnaqgglh nrJud -ArJunasasra sanpun vonten kaputren. lfueqya nakaten, kanthi sa!€h Sang Ng

ta Maospati ndadar dhateng ArJunasasre pa1su, lngglh punlka y6n pancolr -leres ArJunasasra kedah unggul tandhlng kf.ayan prira reJa. Saestu aagahr-

nunten sanl nedaL nJarl. ArJunasaora palsu perang Ian pera rqJar vasarra-

para rqta kasoratr. Sr1 Nata Maespatl gya dhasuh nr{ng Raden l.llblsn'a k1-

nen nqJeng prang. Sandlka nulya t€4dldry yuda kJ.eyan ArJunasaera palsu.

l{ekasan ArJunasasra palsu kadhauahan puoakanlpun l{lblsanar kontaL sfuna

aa-ldngpanlngal. Sigeg. , ,

IV.M.

Narpatl $rryasatgkaLa nyang ganta Derl $rndarl nombe nangtru putra

kenbar kang yuowa 5 lapan, nana Raden TRI KALA lan Raden KALA SIKTI. (Kg

carlta, jronlng pagedlongan bayl kenbar vau putranlpun Srl ArJunaaaera -klayan Dewl $rndarl, sabab Narpatl $rryasengkala gabug). Sglgg : - Sang

Nata prihatos sabab mentas ngfunpeke.}.en R!,on kauontenanlpun Prabu trJuna-

sasra. Pranila gya bidbaL nring Maespati. sagafita putra.CAI'IDHAtrAN : - ResL Jumadegnl natnpl aturtr-pun lngk"ng putra slslta Pratu $g

sralruua1a b1llh gaCal ngg€trya arna rlyldra DeuL Cltravatl. Bgv. J!,

madagnl nurl-ng, gya btdhal nglumg nrlng Maespatl.

V. saglRLJAESEAf,L.

Prabu Arjunasasra myRng g&rrar ttrrln p4ak para raJa. Ihtungka eg

uallpun Prabu $rryasangkala lan garwa Devl $rndarl ngaturaken kan€ putre

kakaLih. gang Nata karenan. gya kaparlngaken kalg garua Deui Citravatl.Kasan: panernpuhlng nengsah oalclng Slnbar hrloa, dadya prarrg. Pa-

tlh Surata tanclhlng kJ-ayan patth Dlrgasasrar PeJah aanpyuh. Prabu $tr?a-

sangkala peJah sampyuh klayan Prabu.Sasraklrnsla. Prabu ArJunaeaera tan-dhlxg lauan Resl Junadagnl. Sang Wllm nglepasakon eanJata Bargawastrar-

Pratu ArJunaeaora dhawah kalenggalcr lVut'rg lJlsnu oncad. Para ganra eanya

ngnrngkeblr pata Jagata Lan uldodarL fur,umn Dapag kundurlpun Salg Nata.

Sri ArJunasasra gya ngesthl racutlng sukoua, temah seda nukswa saTagane.

Prabu Dasaruka salcalangkung btngah unlnga eedanlng Sri ArJunass.sra, gya

ngoyak Deui Citravatl arsa kagarva. lbengglnae 6agung ridoda:'l nunten -nyendhaL mayang Dewl Cltravatt daLah putrl dhonas nlnggah nllng Kat5ryang

an. Prabu SasratnaJa murlrrg, Dasa.nuka sJneblalc baratr katrplung.

$$$$${i$${is$$${F${|$$$${l$$$$$ rANcIts - KAIoN $$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$$22 Junl 1983.

Page 26: Serat Pustakaraja Purwa 11

-16-

259I!t! nn Enn[t uilDmn nn Dn DnnnHB HM HH HE HM Nf, HH HN HH HHnlll nn nB trn mn nn En IUI mrulnnBlnnDn trn nm nm Dn BnFn luD mnmn nn rnm mn nn DII mn mnmn nnmn nmntnm mn nn nm

rnmnnnnn nnnm tnntDntDllllimm mn.nn mn: it ulnn

nnnnmn nnmm uun&ilu!mnDM IDNmn mmnm mm

llunl!tll|nmmltrulEnrulIlonmnDIt

nnnnl0lD t!r!tDE IUNDNNDIIItrmn nnnn nmFllr ntr

DI[nInllIIIIDru[nnIDt!nmnnnnugull

nnEnn nD nnnm nn nn DnNN NN DIN IlD!lt! nn nnnDrnnnn nn mn unnn nn mn mmntllnnn nn nn

nn lnillon lnnEn tntrnnnEnnnun nmnm mnnn mn

I.W. I

,ri i

lrusrlnata Prabu Rahuana nyang arl Kunbalarna, Sar?akenaka, l.|lblsa-

na 1an patth Prahastha. Renbae : - Sang Nata dahat zuka J'g palggal'lh dg

ne Prabru ArJunasasra Maeepatl mrs sodar praoasat lca1. lil:Lllplpunr dhasar

putranlpun Arjunasaera lnskang nlJtl keurbar nant Trikala 1an Kalaeektt -Banpun kapanggthaken. Nuntelr ndangu dhateng kang rayl l{lblsanal putrl -pundl ingkang satimbang bobot zullstyanlpun klayan owa:gl Dewl Cltrauatlt{lblsana nabur bitlh putra Ayoqyl atuaJantpun Prabu Ba:raputra nana Derri-

S|IIKASALIA, nanging wekdal punlka nenbe nandhaq gerab r mL1a lclnarya oa-

yenbara. Slnten lngkaDg eaged ngusadanl Sang Devlr lnggth punlka fngksng

uenang anggarwa. Sang Nata rena Lng nanahl nulya utusan patlh,Prahastha-

kinen ngmniyi.ni rarmh nrtng Ayodya, klnen natur Prabnr Banaputra yen Prg

bu Daearnuka araa ravuh nundlart garwa Delll $rkaealya. Prahastha eandtkar-

nunten panlt bldhaL oaua$ra raoekga.

II.@

Prabu Banaputra nyang garra Devl Keluul lnggth Rotna KuklLa atua-janlpun Hprang Enprlt Anjal-a, nang}u kalg putra Dewl $rkasalya lngtrang -nandhang gerah. Renbas : - Sadaya prlhatos Labet gerahlng Sang Putal

-sangsaya sanget. Katungka Bovanlpun RaJa kakarlh, lngglh puntka Prabu DE

I.tA RATMISESA saking Nagart TEGAL I^ILTNGI, eaha Prabu DEIIA RAT}iUKI sqk{ng-

Nagari NCA}lU-AlllU, sadaya sa.nya natur ne{ya nJarnpenl gerahlng Sary Aytr qs

kasalya. Dereng ngantos purna wacanar kasaru praptanl.ra Patlh Prahastha

natur bilih kang putra $rkasalya ersa kaganra Prabr'r Daeanuka. Narendra -tarnu kakallh uau murlnge ngekahl Sang Putrt, tenab,dados EEBIN!|-9194!.

Senapati Alengka Dltya Kala PraJangga lan Kala Margangsa naJeng pralgr-Prabu Deua Ratrnisesa 1an Deva Ratrnuka kasoran, nunten lunaJar. Slgeg.

III. .

Begavan RauatrnaJa (putra angka,i "rfAng

Prabu Wlna$rcandla lng -Nagari Blnggala inggth Btndarata) r myatlg Senar Gareng Petruk. Renbas :-Babagan eungkawanlng kang raka Nata $o(ya Prabu Banaputra labet gerahl-pun kang putra Der.ri $rkasal-ya sangsaya sanget. Katungka ranrbnya l$rang

Naradal par,lng cupu 1sl TIRTA I'IA4OSNDI k{n61 nJa.npeka}en dhateng Devl-

Sukaoalya. Sang lJilm natur sandika, nunten l{yvang l{arada kundur.

Page 27: Serat Pustakaraja Purwa 11

_1?_

Begawan ReuatmaJa nunten nlnbaLl sLswarlra vuJucl gamdha, nara Gamdha -Senpatl. lfusnya nangarsa nunten plnaorahan klnon nrn'eksa Wrekea KASIIIBA

ing Tanan Cendhanasari. Sarta klnen nltJ. prlkea kayu Hau, yen god,honge -obah, pratandba $qng lliku anellg patan nslrlh+ng gerah. Dene yen godhonge

Bogrogr nratandhanl yen Sang l,Itlm seda. MLl.e kekayon Hau ing ss.lanL-Lsnltan nate ebah. Senpatl sa:rdlka gya panit nundur, dene Sang l'lllna nulya bldhal kLayan panakauan. I

PERAIIG SEKAR s - T.anpahlra Bgw, Ravatnda nralarr8 barlgan denana

saklng Tegal l^t[ngl lan Nga;u-anr, dupl ngaken yen arsa nJanpenl gerahl-pun Dewl $rkasalyal kavangsulak€n. Dados prang, para raeeksa kasoran gya

kepJ-ayu.

CANDHAKN 3 - Ing Nagart Ayo{ya, Pratnr Banaputra ala]-ah garua Derd Retna

Kukila ny4ng putra Devl $rkasalya, nanpl souanlpun knrrg rayt Ra-uatrnqJa tngkang matur bllih kautus Javata klnen ngrreadanl geratrl-pun Devl $rkasalya. lfusnya kalli-an, Resl RavatnaJa nunten nborehg

ken larta l{ahoeandl dhateng badanlpun Derd Srkaealya, oanallka ualuya.-Rana lbru dabat blngahl sarte dhawh nrlng lang rafl bll:Lh sanpun kELebet

punagl, sinten ingkang eaged naluyakeken geraldng kang putra, ne{ra ka-dhaupaken. Pranlla Resl Ravafunda nunten kadbaupaken ptkantuk Deul Srka-

salya. lfusnya dhaup, Prabtr Banaputra ngandtka mrlng kang rayl RauatnaJa

blllh Dewi $rkasalya kakaJengalcen denlng Pratu Daoa.nuka, ntla enggal-2

kinen nboyong kundur. RavatnaJa Eandlkar nunten k'rng ganra kakanttd !un-dur. nBoten dangu Dasanuka dhateng, p!.taken pundl Derd $rkaealya, wlnano

sulan denlng BanqFutra btllh erirupun kagama kang rayl Reai RavatnaJe. 9enallka Dasa.nuka nurJ-r61 ndukanl Banaputra deno kunavarrtun ganJaralen fu-kasalya dhateng RauatnaJa tanpa paLil-ah salclng paqjenengarrlpun. Banapu-

tra walgsulan kasar, nunten dados perang. Prabu Banaputra elnabet ps-dhang Mentaua, pedhot Jangganlpunr peJah. Nunten Sang llata Alengka nutu-ti Rawatmaja. fupi mrs katututan, $rkasalya kaJaluk, RawaturaJa tan ouka,

dados prang. Saben Dasatnuka peJah, eagod gosang nallh. Haeana Beganan Eg

watoaJa katlorrrng Kuntal rebah, oanl nga:rd{ke nrlng kang garua Ds$1 Sl-kasalya kinen pasrah sarlra nrlng kang rayl Raden Dasarata lng Ard1. Dha-

dhaka. Sukasalya nulya lunaJar kadherekalcen panakasan. Sang Hiku Rauatng

Ja seda. Dasanuka tnro ngoyak Dewi Sukaoalya.

CAIIDHAKAI'I : - Ing Taruan Cendhanasarlr Gamdha Senpatl nengga Kayu Kaetu-

ba, kadadak unlnga ronlng Kastuba oanl gogrog. Sempatl nggraldtat

biLih gurunlpun manggth bilahl. Gya'nganbarar unlnga. Resl Rauatug

Ja vus seda, nuinten sunerop hea4uka ngoyak Desi $rkaoa{yar gya -katlabung saklng dlrgantaral Dasa.nuka peJahr nalging sagod gesarg nalth.Sempatl nunten sovan nrlng.Sang Dewl fukasalya, ngatura.ken Lar kalLh lJlkangge uelah lunqJar. Sang Dert ngasta lar gya lundar babLas nrlng ArclJ.

Dbadh€ta. Sernpatl porang Lawan Dasanuka, Senaptl kapllutr dtpun brubutl -

Page 28: Serat Pustakaraja Purwa 11

-L8-

vulunlpun ngantoe brcndbol, nunten katlLar gunlethak Lng bunl. Dasanuka-

tnrs nututt Delrl $tkasalya.

IV. PERTAPAN (ARD[) D g A D IT A K A.Begavan YogJ.awara nanpl oonanlpun kang putra sisua Raden Daaarata

(putra mrragll saklng Prabu l,llnasucandra lng Nagarl Binggala duk lng -unl). Remba.E : - Sarrg Bague nboten ptnarlngan kanukten denlng kang rana

ewargl, nboten kadoe para kadang-kadangtprrn, tngglh puni.ka :

1. Raden Kusurnaresl gunantl fngkang rana lng PraJa Blnggerai

2. Raden ResLkaLa Juneneng nata Jng l{agarl TaeLk Krendha.

3. Raden Banaputra Jumeneng nata lng Nagarl Ayodya.

/+. Raden RawatmaJa nandhlta lng Pertapan Glrl Retna.

Ingkang punl-ka' Raden Daearaia nyuuun pttedah srane dhateng k'ng.Uapa gurl Begavan Yoglsvarap supados angaal kanukten Juneneng nata. Sang

Wltar nahrr, bllth wekdal punlka pulung ratu Ayodya katingal oncad. saklng

ka.ng raka Prabu Barraputra, tununten nanJlng nrlng Raden Daearata.

Katungke souanlpun Devl-r'$rkasalya rrqlgfu panakavan. Sang DevJ. na-tur nring kang panan Daoarata, paorah Jlva raga, aabab kang garua (lng-glh kaleres panen) Begawan RauatrnqJa galnpun seda denlng Dasanuka. Lan eg

nqngke ngoyak Sang Derl. Dasarata sagah ngayoni, gya Sang ** 1"stngldgken. Daeanuka dhatong njaluk Dowl fukaealya, Ra.den Daearata nlebet nr{ng

dalem wingklng, nuJa layonlng sokar dadoe Dowl Slkasalya, nunten kaafurgken nrlng Rahvana. Sang Nata Alengka kattngal Legae nanpt fukasalya pu-jan. Nunten ninangka tsndba panarlnah, Radea Dasalata kakanthl donlng !gsamuka, kaJunenengaken narendra lng praJa Ayodya. lfuenya makaten, Dasa?'rg

ka }undur mrlng Alengka ea.rinbtt garua Srkaealya palsu (nanglng nbotEn -kraos).

V.W.Prabu [lahvana tansah karonslh klayan Deel $rkasaLya, nangfrg da-

tan mangerti lanun putrl uau nanung puJen. Sarong dunugl {.0 dlntenlpunr-Desi Sukasalya seda. Pratnr Dasanuka nurlng, gya nganthl para kadang gu-gat rnring S'urala1'a dene garvane kabanJut.

.l!Ag_ggL!e, dunugi Kaendran Daeanuka kauang'sulaken donlng para dewar nbo-ten purun, temah dados bandayuda. DevaJ? kasoran, IVuang Drdra fununtnr-paring Llru dhateng Dasa.nukar lnggih punika putrlnlpun tetiga r

1. Dewi A}{TARI kaga:rJaraken dlnteng Daoanukal sabab lng tenbe nu-

runaken putra tltls DewL Srl. (

2. Dewi KISI,IAI{I kaganJaraken dhatong Kumbalcarna.

l. Deui TRIIIATI kaganJaraken dbateng l{lblsana.Prabu Dasanuka runaos plkantrrk panarem, gya pdnlt kundur, karg -

garwa kakanth:!.

a

22 junt L983.IIIITITIIIIIITTITIIIIIIIITIT

nBpq4nnT*{*s*T*nn*{**{nTn**q*{*uB{unnn*B*ts*gTl*p4H*Hp*ptg*H*s

Page 29: Serat Pustakaraja Purwa 11

260.

n*"$m H: HHH'HH -fr:fifr

Hffi HHilHH ffi- Hffiffimrnmnm nm nm rDmn Dmm mmmnnn mnnmm nn uut nm !m nmnnmm lun nn uu!

I. NAGARI ALENGKA.Prabu Daea.nuka nyang arl Raden l{lblsana, patth Prahastha. letrbgS,r

Sqng Nata nangg4l{h panyunrnlrg garua Denl .Antarl, nyurflrn nanr tusLn ua-

{ya putri. Raden }ltblsana matur, bllth lng Nagarl Blnggala nonten putr{.-katlh ingkang ktnarya oayenbara prangr atrnaJanlpun Pratru KuounaraJa (t"-6ang gepuh saktng suargl Prahr Banaputra dvo{Va), na.nL Denl Kekayl nlsah

Desi $rnltrauati. Dene lngkang nadeg sayenbara putra raJa Taelk Krendha

Prabu ReslkaLa ( taaang anen oaldng Prahu KuounaraJa) kakaslh Raden Song

lawan. Nunten vadya putr!.1 kaparenga nundhrt endhang-sndhortg atnaJohgpara ulhr kemavon. Sang Nata aanrJukr gya tlhaurh dahteng kang rayt Raden

Kurnba.karna klnen nupu oayenbara pra-ng nrlng BlnggaS-a. Sarta Dl.tya WLra-

dha kadhanrhan pados para endhang lng pertapan-2 kangge va{ya putrL kra-ton. Sandlka gya ea.ni panlt bldhal .

II.W. (nhdharata).

Prabu KueunaraJa nyarg putra kepulunan rng Taelk Krendha ataaJa.nl

, pun kalg rayi Prabu Reoika1a, kakaelh Raden Sonalanan. Renbe-s r - Raden

Sonalasan ingkang ngarcntenaken sayenbara prang. Ing batoo p61{k karg -mbatryu kakaLlh1 nanging pekevBd. Kahtngka praptanlra Raden Kunbak"'"nar -natur kautus kang ra-ka Daiamuka, l.lnen nupu Bqyenbara prang. Nunten ne-dal ing nJauil dados PERAI{G CAGAL. Raden Sonalawan nata.k A'II PETAtr SEI.IU,

nlJtJ. Jal:na tanpa wlcalanp ngroyok Kunbnkatns temah kantakar gla kagq-tongnundur. Sig€8.

_19_

III. NAGARI dJ j__D_J_A .

Prabu Dasarata nyang Senar Gareng Petmk. .&gtrbgS, : - SqnB Nata -ta.usah ajrlh nrlng Prabtr Daoanukar sabab engga nugko Dewi $tkaealya tqE

sth kaslngldaken lng Pertapan Kutborunggu rlneksa Resl Yoglsuara.

Kafungka ramttrrya Wwang Narddar pattng vlslk mrlng Sang Natar b!lih Jauata tansah nedya nJaqkung oedyanlrar Earta malah kadharruhan nbl-yantu nylrep swasananing kang raka Prabu Kusunarqja lng Blnggala. Bakda

nlsik, llywarrg Narada mesat nuksua. Prab'u Dasarata gya budhal nr{ng Blng-gala nganthl panakavan. EEEN--SEIAB s - Ing wana, Daearata kapanggih rgseksa Alengka I KaLa MarLcar Kala tilradha, Kala Gathodara ingkang sanl -

.pados endhang kangge wa(ya putrl Alengka. Plnonggak dordng Dasarata, te-

nltnmE EnDnn nnDntr_ tru EE _!Enl!n nD nn nnnrnrlHH EH Hn EH H$

H$'',$H HH,,$H HH,,H$ Hil;mrnmnm nmnn nm nSH f,fr H. f,N ffH EM HH HH ffiN HA

_HH MT-nnnurn nnnnE Innmrul nn nul Drn nd hm llul hiilmtrn

Page 30: Serat Pustakaraja Purwa 11

-20-

nah dados pancakara. Denava kaaoran gya satll lunqJar.

IV. NAGARI BINCCALA.Prabr Kusuroarda nanpl- g69on{pun kang raSrl Prabtr Dasarata. Rmbal

Daearata ngaturaken dbarnrhtng lVvan8 Naradar bllLh klnen aabLyanfu DoD-trenaken pepetonglng praJa Blnggale. Sarta nahrr bab pokal palcartinLpun

Raden SonaLavan lngkgng tata golar nadeg oayembare, nangbg oeJatlne daa

bs rasa nlltk nring kang nbalqpr kakallh. Ing nrl}u Pratu KueunarqJa radlLeJar lng nanah, dene nangertoo glagatlng putra kepulunan. Pranlla kong-

putra kakalih Devi Kekayl Lan $uultravatl gya katllnbalan. Drpl nrs narak

nunten kadhanrban nlll.b saLah eatunggallng para-raJa lngkang nglanar. -Saru Ayu kakaLlh nunten natur nrlng kang rina, blllh elnten lng-

kang oaged parlng tuduh MARCI SAfpUnUnUNC PAT[, tnggth punlka fngkane -badhe dlpun suvltani. Sanaltka Prabu Daearata nunten nlelk dhateng Keka-

yt 1an $rnitrawati KAIIRUH JAUNINO URIP KAI{O A.llJOC HARCI SAMPURITAIIINC PA

TI. Sang Deul sanl lega lng nanah, nunten paarah JLva-raga nr{ng kang pg

man Dasarata. Unlnga nalcaten vaur Raden Sonalavaa nurlng, nunten ka4 pg

nan .Agro{ra dlpun Laratc nedal nJavlr dadoa poraDg. Sonalanan natak dl pg

tak seuu, ntJl! Jalna kathah arsa ngroyok Dasarata, nalging Dagarata na-

tak aJi SARA MARUTA, sadaya slnebl.a} baratr karpmng. Bakala ngranpungl -Sonalawanl Prabu Dasareta panit ares qyLngldaken kang garua ka'kallh vau,

sabab aJrlb dhateng Dasarnuka. Kalllan gya nundurt putrl kallh kabskta,

V.NAQAru TASlK KRENDHA

Prab'u Reelkala Eyartg patlh Dlrgapatl. Renbap : - Sang Nata ngareg

area kang putra R.Sonalawan nggenya radeg oayenbara pralrg nrlng Nagarl -Binggala. Kaeam dhavahlpun Sonalaranl natur bltLh eayenbara ptalg keFu-

pu kang paJnan Prabu Daoarata sarta rebatan putrl kaLllL Prabtr ResikaLa -nurlng, gya nglumg nrlng Blnggala.

CAIID&IKAN : - NagarL Btnggalar Prabu Kusunarqia narrpl "qvtn{pun

kang ra-yt Prabu Reslkala xoyarg Souralavui lngkang nadostr Prabu Dasarata. Ibreng-

ngantos purna lng vacana, katungka praptanLra Prabr'r Dasanuka nedya nupu

sayenbaral winangsulan y€n ltus blbar. Dasanuka nurhgr laJeng nganuk. -Dadya perang, Prabu KueunaraJa lan Roslkala kaeabet pedhang Mentarar ka-

kallhnya peJah. Reden Sonalaltan natak aJt petatc oermr n1Jil Jalna kathab

arsa ngroyok Dasanuka, nanglng Dasanuka ugl trlwlkrana nggeglrlol, elrah

sedasar. asta 20, nyabetl aJl petak eQytls,vasana Sonalavan peJah. lfufnya

meJahl nengsah, Dasanuka ndangu punggaua, Btnggala,uonten pundL Sang Pu-tri kakatth, wlnangsulan yen kaboyong Prabrtr Dasarata. Daoanukq gya nuhr-

tt nring Nagari. Ayodya.

CANDHMAN ; - Pertapan tCuttrarunggur Reol loglawara tngkang nenbe ntnekse.

Dewl Sukasalya. Katungka rarmhnya Prabu Dasatata pasrah Deul Kekg

Page 31: Serat Pustakaraja Purwa 11

t0nnmtltnngl

nlnnm In n n DnnE nnnnm nn n m mnm nn nnm nnmnnm nmuun n nmnm mnnn Irn mmmn nm mm monn nn mn mnm nnnrun

nm lln nn nnmnn nmnlnm nnnn trmD mI[nmr! mrn nm nm nm nm nn EIn mnnn nmmnnn mm nm mm En mn nn nn nnmn nn mnm nm mm nmmnn nnBf,rntD IDn EnHH HH fiH SH [jH HHHm HH fiH rm mH HnnD nm run nmmry nm mrnF ntn nn nnmm mn

-2l--

yl 3-an Sunltrawatil oabab dlpun oyak Dasanuka. gang l/tku eagah, Sarrg Na-

ta gya mosat lundur.Drpi dunugl praJa Ayo{yar Prabu Daeanuka Balnpun Lenggah lng nrlkra

sarta nunten ndangu dhateng Daearata, ucnten pundl, putrl Blnggala kalca-Llh. Winnngsulen blllh nenbe rdnulang reh kautanan', supados saged nqju -prana nanaul suul-ta tng Alengka. Prabu hsanuka pltadoe, nunten lundur -nrlng Alengka. Prabu Daearata nunten natur dhateng SalS PuJangga Resl l,lg

slstha ldnen nboyong kundur nrLng Ayodya ksng garva tetlga, nanglng ka-dhavrrhan lngkang renplt (ngatos-atoe). Sandlka gya bldhaL.

TANCEB - KAION.

261.

I.NACARI MANTIIILI.

Prabu Janqka. myang arl patlh grdlbya. Renbap I - Sang Nata prlhgtos dene saengga dinten rlengko nggenya JeJotlhoan klayan karg garua Derri

Retnawati dereng peputra. l.{angka na}lka Sang Nata €asarongan RaJa Ulra-tba ngudl pulung mring. Ayo{ya duk lng unl; ifra:.g }lienu parlng vtslk bl-llb Sang Nata badhe kagungan putra tinltlsan Deul Srl. Sruntng pangeethl

Sang Nata duk nalen fukra kapengker, nanpl yangoit kLnen nonumln lng g1-

sik eanodra. Pranlla gya panit mrlng kang rayl nedya Jengkar lanpah.bra-ta mrlng glsl-k sanodra. Rayl patlh $tdlbya nguntabgkon.

II.NAGARI ALENGKA

Prabrr.r Dasarnuka nyang rayl Raden WJ.bLsanal'patlh Prahaetha. Renbas

Sqng Na.ta nanggaLlh keng garra Dewl Antarl vus nggarblnl. Mtfuntt dham!

lng qysang Erdra, badho peputra tttle DewL Srl. Ianun yektosr na{yan Je-jerlng putra arsa kaganla. Ngiras ngentoe{ Ia}rirlng Jabang bayl, Prabu -Dase.nuka ne{ya tnaneges tapa lng Gunung Cohkarna J-ang}ung ntniyLn. Dene -lnng rayi Deut Sarpakenaka kauttrs pados btbtt putrl kangge Bellr nrlng -Nagari Ayodya. Sarrdlka, nunten bl,dhal sareng. l{adya Alengka nguntabaken.

PERAI{G GAGAL ; - Wadya raseksa Alengka kapapag barlsan Hant}rl11, sulaya-ning renbag dados pancalcafa. Denawa 6ar[ye kasoranr nunten nanJlng uana.

nt|| nn ED nEnnnn nEnnnnm nm nm nn nnnn munmnm nn nn nn

mr0 nm nnm nm mmnnnutru! no nn nm mm nulnm nn mn nE Em mn nmtun nn nn nn nn nn rl|mn

ml!mH

mnlDn l[nnm mnn rDnn mnmun nn mnnmnn mm nm nnnmnn mmlllDrlmnnnnnnmnuunH'm H HHHTHtsH Hn nn mn nn n m

22 Junl 1983.

Page 32: Serat Pustakaraja Purwa 11

-22-

III. GTSIK SAMODRA E I N D fl I .

Prabu Dasarata narendra Ayodya lngkang nglugao taga ngupaya ba --dher barrg siglk kencana, nttunrtt ldhan-ldhamanlng garwa Derll fukasalya.Ingkalg ndhereka.lcen Senar Gareng larr Petnrk. 8ERANG SH(AR : - lfonten taksalca narna Kyal Basukeswa nedya nangga ?rabu Daearata, dadoe peralg. Naga

baclirar qyvalg Basukl, parlng badher balg slslk kencarra. Pratu Daearata -nanpi kanthl bingah, nunten panlt kundur. Wsang Baelkl gya ekna.

IV.KAPUTRA{ ALENQKA.Garwanya Pratnr Daoanuka, Devl Antarl nyang kang rayl. kak.r{h Deu{

Klsuant gananipun Kunbalanra, Ian Devt lbluatl garuanlpun l{lbleana. Rqlgg : - Seng Deut Antart prlhatos sabab nlreng tekadlng lang rnka Daoang

ka lngkang ne{va angganra putranlp0n piyaroba} lngkang badhe lablr. Nrm-ten nimball kang reyl kakallh Kunbakarna myang WtbJ-aana, kapundh.rtan pa-

nrayogl bab pokallng kalg raka Dasanuka. l{lbleana naturr punapa kalg -nbalyu kerea kagege. Devl Antarl dhawh kersa. Gya lllblsana oldldkara, -

nggenya nggarblnl Delrl Antarl slnerlgka lng clptal nunten babaran nlJll -putrl, Devl Srl nanltls nrlng jabang bayl. Jabqn8 bayl gya katuntel lu-pat slnta, vlnadhahan kendhaga kaklntlraken nrJ.ng ga.uodta. Nunten Hlblsgna nuja nega dan nendh:ng dados Jabalg bayl prlya, kaaturaken kang nbak-

yu Devl Antari.CAI{DHAKAN : - Ing glslk segara, Prabu Janaka lngkang nuJu rnanekrrng puJa,

unlnga kendhaga kabekta lng alun, gya kapundhrt nunten lundur.Drnugi Nagarl Manthlll, Sang Nata nlnball keng ganra Devl Retnaug

tl 1an patih Sudibya, ngandlkakak€n nggenya nangglh kendhaga katut onbalKendhaga kabikak 1s1 jabang bayl putri kabuntel lng kupat slnta, pra.nllanunten plnaringan nani D E ll I S I N T A . Slgeg.CANDHAKAN : - Ing Nagarl Ayo{ya, Prabt Dagarata Earlngeken badher bang -

nrlng kang garwa Deul Sukaeal-ya lngkarg vus ngg&rblnl, ulan nun-ten kamasak, lqJeng kadhahar. Bakda dhahar badher bang, Denl $rke

salya babaran ntJl1 priyal peklk sarnsn€.'t$rang lJlsnu nanltle -mrlng Jabang bayl, plnarlngan kakaslh RADB{ L E G A }, A . (= Ra-

na Legava).

Katungka panganukipun ragekga Alengka l4kang padoa biblt putrlr-tlnarrdhingan dening Pratu Dagarata ngasta sanJata Sarotana, Dltya Lrira-clha myang KaLa Marlca 4aLah Derl Sarpalcenaka kabuncang teblh.

v. NAGART ALENQKA.

Raden Kumbakarna nlmball para punggata tetuguran aneng purar sesg

kan sabab kang mbalqfu Deul Antari rnre babaran. Katungka praptarrlra Dasa-

nuke kundur saklng Ounung Gohkarna, gugup ndarrgu nrlng kang rayl Kunba-

Page 33: Serat Pustakaraja Purwa 11

-2?_

kana bab tngkarrg mbalsru. l,Ilnangeulan bl].:th Deul Antarl rnts babaran nL-Jti. prtya. Dasamuka gya nadlng pura, ptnanggth kang garva Devl Antarlr-dupl unlnga Jabang bayl prlya, nunten karebat kabant{ng vlnasuh, dadya -g€ger jronlng kadhaton. Wasana Jabeng bayl kabucal teblh, tlnadhahan de-nlng Hywang Drdra. SlnidhLkara temah dadl. dluasa, nunten kaparingan ka-dlgdayan. Nunten klnen ngJ"abrag Dasanuka, dadya prang. Para punggava ka-dharuhan suralc, Dasamuka kasoD. Para kadang Ba.nl uatur nrlng kang raka -Nata Alengka, b1lih Jeja.ka punika duk uau Jabang bayl lngkang kabucalr-mugl kaakona putra.. Nanglng Dasatnuka tan keroa, nunten Daeanuka kaban-ting den'lng jeJalca vau, nunten dlpun kakabt tan saged ebah. llekasan Dasg

nuka tobat, lan kersa ngaku putra. Plnaringan nahi RADEN I N D R A J ITtnggth RADE'I K I I A T I N G R A T . &iden l.lLblsana nanbahl na.nl RA-DEI MEGANANDA.-

TANCEB - KATON.22 Junl 1983.

nnnm nmmn nn nn mnonln mn nm nE nn nm nn nnmnnDm m In nm IDn nn nm mn nm nn nn nn mrDn mn rDm. mn m m nn mB nm mn &m nm nm nm nn nmnnnn nm' mm n m nn nn nm mn mn nllllltnmm mm nn nm mnm nnnnmm nmn nm mm nm nn nn mn mm nm mn mn nn mmmm nmn mm nn nn mm mm nn nE nm nn nm nn nmrDIIt mn nnnn nmnlDID nlm nn nnnn !u mE mnnuu!

nmmnrD Drlnm nm Dn Dm nnmm mm nm nD Dn Mt llrD tDtDmn nn mn mm mm nn om Emmmntrm nmnnmn un nn nm nmmm mm lDm mm mruDn ntD nmmm Dn mD mm nn IDID lllulmmmnn nm nm nm nnBn

nmnnn nn nnmnmnDn Er! tDt!mn nn mn nmnmDnn mm mmnm nn mnnn nm mnt7)m mn mm

262.

I. NAOARI ALENGl(A

Prabu Daeanuka nyang patth Prahaetba. Rembqg t - Sang Nata ne(ya

nggayuh tununtnlng BAYII PITU saklng Katyvangan 6{langka Jangk€ptng pra-Jar serta nltunrti palyurunlag kang putra Roden IndraJtt fugkang nyurnrn-

kadang kang kathah cacahJ.pun. Gya Jengkar nrlng Stralayal patlh nguntabg

kgn.II. KA}trWANGAT{ ARCA HARUTA.

{yvang Bayu nyarrg para putra slssa 3 L. GA.TAH SBAI BAI{DA. 2. MA

CA}I PAINUNA. 3. NACA KANETRA. 4. BULUS PNtr{GRAT. 5. BUTA PUTTH BI}IA -MIKA. 6. GARUDIIA KACAPATI. ?. CUNIINC MA.ts{AI(A. Rernbas : - ffvang Bqru -dharnrh nrlng para oiara klnen rtroeksa katentrenanlng Jagad. Sandlka, gya

Bant panit bLdhal. PERNG GA0AL 3 - Anong nar€a Baytt Pihr ptnangglh Pra-

bu Dagamuka, kadangu ngaku putra sisua tVuang Bayu area ntneksa Jagad. -Nunten tlnari klnen mapan lng prda Alengkar salDl dat€n purunr rtrndape!

sa1 dados perang. Para katlang bayu kasoranr gla Lundar1 banung Buta pu-

tth BIMA MtjKA ingkang kenging kaplkutr kabekta lundur nring Alengka.

Page 34: Serat Pustakaraja Purwa 11

'2/t -

CND.ITAKAN : - lng Nagarl Al-engka, Prabu Dasaruka ninba_li para kadang, kgparlngan unlnga bl_lth Sang Nata ptkantuk bayu r,mJud denava petak,Dana Dltya Bl-narnukal aanangke kaJunenenga_ken puJ angga, kaparlrlgannanl ResL PULASIJA.

Nunton Sang Nata dhanh mrlng PuLaovae klnen mka sarana nggerrya

kang putra IndrqJlt n)mrnrn kadang kathah. Sang Wlku ssgahr nunten nlrurmn

dhateng Sang Prabur para g&fla gelLr lalcl 6ppakae sanrt klnen ngaata pek-sl kalangenanipun piyanbal-plyanbak eatunggal-2. fupl rnrs nlrantL, Pulag

ua sldhlkara, tan dangu katarlnah. Tandhane dene peksL-2 ksng kaaata pa-ra garlra sellr wau sanl nallh dados satrlya. Satenah Sang Nata langkung

rena., nunten Ba$l plnarlngan nanl : 1. TRIKAIA. 2. TRISIRAH. 3. TRINEf,RA

4. TRIIIAIIEH. 5. IAKSADEITA. 6. DEWANTAKA; ?. NARAIITAKA. Raden Indrdtt dghat suka d.ene gadhah kadang cacah pitu.

Nunten Sang Utl{u natur mring Srl Rahwana, btlth }Vu,',g ULsnu san-pun narrltls nrlng putra lyodya, nalah eanangke nuJu nggegunt kadlgdayan

rnring Bgw. Waslstha lng Glripurna. Sang Nata kaget, gya utusur nrlng DL-

tya Kale Marica, Kala Anlyalsa, Kila Anlpraba, KaJ.a tllmpakea, klnen nyg

tataken putra Ayo{ya fu€kang punrvlta nrlng Reel l'rasletba. San4{k"r gYa-

bldhal.III. PERT,qPN G LRI P-U i N A .

Begavan l{asistha nyang putra Eodya : I. Raden RAilA putra Deul Skasalya. 2. Raden BARATA putra Devl Kokayl. 3. Raden MURDAKA putra D6y1-

Sunltrawati. /+. Raden SATR{0NA lnggih putra Deui S.rurltrar,ratl. Dtpun nong

denlng Senar Gareng Petnrk. Rembra& : - Satrlya /+ vau nadheng wlnuleng -aji Jaya kawljayan, kaloragaar kasaltosan, tuvln kaumh kapraJan sarta -kaoatriyan. PERANG SEI(AR : - Dltya KaLa Marlcar AnLyakoal Anlprabal }J1ry

paksa dhateng sarul- sesunbat ne{ya nraJaya satrLya kang tttds l{lenu. Nug

ton tinandhlngan dening Raden Rana eakadang, w6kaoa! para raseksa kamr-ar gya keplayu. lfusrrya elrna para roksaea, Bgr' l{aeletha gya nngantbl- eg'trlya 4 wau ka]runduraken nrLng Nagrl Ayodya.

IV. KAITTWNGAN KARANG KAn{DRAI{.

(ywang Endra na.npl ravuhnya kang rana lVvang Guru. ng&.btg r - Ba-

ttrara Guru dhayuh mrlng kang putra Hywalg Drdra klnen utlrsan nndhl karsg

nlng Prebu llleakarma lng Purrar€nggs lryglh Guua hllndu, nggenya yasa ka-

dhaton nya.nenl kaendahanl.ng Kaendran. tVuattg Dldra sandlkar nunten pareg

tah para deya klnen tununrn nrlng Nagarl funarengga. Dane tffwang Cunr -kapareng ngarylang bawana nltth knbu Andinl.

[gggX!.j4r nallka 4vwqt'g Gunt nggegana nganglug Jagad, nulat mangurdhqF,

uninga Deul AnJanl tapa nyanthrka (ngodhok/fu::gkr,rn) vonten tlagal tlnengga denlng eldhang Suareh.'lVwang Guru kasmata:r, kana korut dhawah lng gg

dhong asen (rcn karoal) tngkang manglung ngayoml t1aga, nunten gogmg dbg,

Page 35: Serat Pustakaraja Purwa 11

_25_

vah 1ag pargkonLDg AnJanl, nunton kadhahar, Lcpehane katedla dcnlrrg En-dhang Suareh. nBoten dartgu Deul AnJanl kraos nggablnl, sananten ugl Sva-reh ugi netengr nunten ngagem bueatra sarta nentas saklng tlaga. llonten -dharatan sanl ngreubag purwaning nggarblni hanung sabab nedha mnlng ka-na1. Katungka {yweng Batrru ravuhr parlng ulelk yen nggenya sanl veweg va-ja saking lsqng rana Hyuang Gurl. Nuntsa kngggel alnarengan uonten Lesus

nempuh sang Deui, punlka tandha na:rjtnglng Bayr,r Kanetra, Sa::g Derrl nulyababaran nlJlt Jabang bayt wJud hTAIIARA SEIA, plnarlng"o kakasLh R+DEN

-A N 0 M A lr hggih s E N G c A N A . Dene hdhang svareh tnggth babar-an ntJll prLya warnl KEIHEK lRtrl,l0, kaaanekaken I(/IPI S ll E D H A. Ja-Sang bayl ka-kalth nau kagul.auentah denlng Hysgg BEru. ltusnya sang Devl-katlngal r€near8r gya kadhavuhan krrnclur nrLng Agraotlna. IVvarrg Bayu o{eIISO

V. (Guua lrtlndr).

Prabru l.Ilaakama myang putra Dewl- Sayenprabal patlh Sandha.g Garba

Katungka ravubnya IVv"'g Yanal lpwaqg Kuera, ttyve.ng Candraj dbavuh dha-teng Prabu lll-sakama klnen nyuda endahlng kadhaton Purvarengga nurlh nbg

ten nya:nenl Kaondra,n. Prabu Wlaakatna murlngr dados perang. Ifuang Iana-nglepasaken sanJata kadevatan, Prabu l{lsaka::na peJah. Nagarl hrnrarengga

sl-neblak barat, temah nautt kocar-kacir nrsak, dadi alas. llanung Sa::ggar

PanuJan ingk"ng takslh vetah, Deul Sayempraba takeih wlLuJeng napan lng-nrl}flr.

TANCEB f,,a-I_L-n .23 Jurrl 1983.

263

nnnttln nDntr nnnnn nn mn nD nnmnnnm mm mn mm mn t!ru nnm IDn mnnm mm nn nm nm mrD Dm nmnnmn nmmmnmm nmnnmn mmmmm nn nn nmm nnnnnDD nD DD tln nm mm mm nm nmnmmn nn mm nn mm nm Em mm nmhn mmn mm nn nnmmn mtr nn nm nnmnn

Hf,"tfin m$tt$trDD Dn |lun mmnnmnn mmnnmmnnm mn mnnmmm mu mmmn nmnr nm md

fi'n H'HH uB"HrffiHmSnHHrrHHm DmrD nm mm nnN EUM

HH HH NH

I. NAGA&I --A Y O D_I-A .

Prabu'Dasaratar patlh $rrakes"ka. Rembag : - Salg Nata nedya nala-

krarnaka.lcen kang putra Raden Rama plkantuk putrt ManthllL atnd anlng Pra-

bu Janalca, lngkang weuangl. Deul Sinta. Pranlla Raden Rana gya kettnbalan

m&ngarsa. lfuonya ngadhepr nunton kadharuhan nupu sayembara nenthang larig

kap mrlng HanthLll. Sang Kuouna mahrr sandLka gya b/trdhq'l kadhoreka.ken rgyt Raden Murdaka. Sang Nata kundur ngadhaton, PlnaPag garre lnngJeng ra-tu tetiga, Deri Sukasa3.ya, Deul Kokayl nyang Sunltravatt.

II. .

Prabu Deua Rafunuka noqpi aovan!.pun kqng rayt Narendra {ng Ngauu-

amr Prabu Deuadl Murtl, patlh Pudhendha lan patih GubarJa. Renbag s - 8g

Page 36: Serat Pustakaraja Purwa 11

-26-

Ja kdcallh wau sanl ngayunalen Devt $lnta putrl ManttdLl. Pranlla gya bldhal sasarengan nedya mupu sayenbara mentbaag Langkap nrlng Nagarl Man-thlll. PERANG GAGAL : - l,/adya Tegal l.Jllngi lan Ngamr-avu kapapag barlsansalctng Ayodyae sulayaning rembag dados bandayuda. Patlh $rraksaka lan pg

tih lhdirata oaklng Ayo{ya lngkang nblbaralcen uadya eabrang, dadya kaeog

an wasara lunal ar nylnpang na.rga.

III. NtrGA&I aLENdtr^A'.j-.' Prabu l)asa.nuka nyalxg puJ a:rgga yakoa Begalarr Pulaeva. Renbap. r

-Sarg Nata ndangu dhateng Sarg PuJanggal bab putrl lngkatrS tdnLtlsan DrslSrl. l.Ilnangsulan btllh eanangte tonten Nagart Mant-hi1l, veuangl Dorrf S{4

ta. Nanglng vekdal purrlka klnarya eayembara nenthang langkap. Sarta na-lih, ilywang Wisnu nitls dhateng Raden Rana putra Ayodya, oiauanlpun Begg

van Iogiswara lng Pertapan Dhadhaka. Manari Raden Rama dereng dipun sir-na.kaken, tangeh Sang Nata kasenbadan nggarua DevI Slnta. Pranlla Prab'u -Dasanuka nunten utuean 3 L. Dltya Jangglorana. 2. Dltya I'llradha. 3. Ga-thodara. /r. Dltya Wlraba. t. Dltya Thatha KeDuac Klnen nblbaraken paCu-ron 1ng Dhadhakao sarta mraJaya Begavan Toglswara turrln Raden Rana. Para

reksasa natur sandlkar gya bebldhal-aa.

IV. PFRTAPAN Dlll_D-u.1_[_l .

Begavan Yogisvara nanpL sovantpun kang putra slslra Raden Rana, d4

lah ka.ng rayi Raden Murdaka, tuvln Somar Gareng Petruk. Rembap I - Sang-

Kusuna nyuvun pangeetu nggenya arsa mupu sayenbara menthang langkap dha-

teng Nagarl Manthill. Sang l.Illru parlng vewarah patraplng ngenbat gandhe-

va. Kasaru gegerlng para qjar lan cantrlk, lunaJar sovan nrlng Pertapan,

matur blIlh padhusunan Dhadbaka nrlku katraJang wa{ya raeeksa ealrlng Na-

gari Alengka, njarah ngrayah sarta danel pepeJah. Sang lllku nunten dha-uuh nring Raden Rana lal Murdaka klnen nyirnakalcen denava. Sandika rurr-ten panit bldhal. PERANG SEIIAR t - Para raseksa Alengka katrqJang eatrl-ya kakal-lh lrau, tenah mawut. Dltya Wiradha lan Thatha Kanwa peJah denlng

Raden Murdaka. Saneslpun kaseblak maruta denlng S:{ Ranal ternah kanprung

kabuncang teblh. l{usnya slrna para raeeksal Raden Rana myang lfu1.lqks ss-panakawanol panlt bldhal nrlng Manthlll. Bgv. IogLevara nJanpangi.

v.NACARI JUANTHILI.Prabu Janaka ninpi sova.qlpun para rda tngkang nedya nupu sayenbg

ra, kalebet Prabu Dewa Rulsnukal Prabu Denadl Murtl. Renbaq : - Sang Nata

ngacarani para rqja katuran manJlng lng blabar kenthengr elnten lngkang-klyat menthang langkap Gandheva UaJa pusakd Manttdlt lngkang sakalang-kung ageng punlkae badbe kaganJar kang putra DevL Slnta. Para rqfa nun-ten virlt nyobi menthang langkap, nangtng satunggaL kenauon nboten uo[-

Page 37: Serat Pustakaraja Purwa 11

-27-

ten lngkang kiyat ngangkat langkap pusaka MantbllL, ngebahaken kenarpn -nboten uonten ingkang kuuavl. Katungka praptnn{ra Begava:r YogJ.swara nyo-vanaken Raden Rana lan Murdaka mrlng ngareanlng Prabu Janaka. Sang Ulhr-natur blLlh Raden Rana ne(ya nupu sayenbara. lfuenya kalllan, Raden Rana-

nunten nanjtng glanggang, Gandheva Uda kacantlhak, dtpun angkat, agta H.rra qgangkat gandhewal aota-tengen narik kendheng, gunemt swaranlng -langkap tinarlk Bangsaye nlengkung, ngantos rekase! langkap Gandhena l{a-

Ja pusaka Manthtll putlngr pedhot tengah leres kanthl prabava snara Jungglag kaya bLedheg. Tenah sinueul surak keplok namrahan ftang sanl unlngakadadosan vau, gunuruh hanbata nrbuh. EnSSaJ.lng carital Raden Rana karilrg

upaken klayan Devl Slntao 'Prabu Deva hrlouka lan Prabu Devadl- Murtl datan trfunah, gya alsa-

ngroyok Raden Rana, nanglng Sang Murdaka lngkang napaga.ken, dados prang.

Kadbasaha! Jenparlng pusaka Ayodyar RaJn kalalLh yau peJah. lfusnya purna

dhaupan, Railen Rana sarlnblt gana Derrl Slntal Raden Murdaka nyang pana-

kauan pantt boyong hrndur nrlng Nggarl dyodya. Kalllan nunten pangkat.

[ggglllgr wonten nargl ara]-arakan tenanten kandheg denlng Begavan Juma-

dagnl lngglh Rana Bargaua lngkang ngaglah lng tengah dlanggungr ngacthang

Reden Rana. Drpl rruo plnalgglhr SrL Ranu, pltaken r Slra ar€p daluk apa?

Rana Bargava wangsulaD : AIil nJaluk natl oanpurnal oabab alnr krungu uarta Jare kove titls I'llsnu. Rsden Rana nboten purun nlturutL, JunadagnJ. ng

Iah nganuk, tenah dados perang, dedreg ra.no. Wagana Rana Bargava nodhl -dhateng Raden.Rana, yen nyata titts WLsnu, pufirngen pusa.kaku Gandheua -Kyai Bargaua Lkl. Saestu Gandhewa Bargasa dlpun putqng denlng Raden Rana

kadadak puhrnglng Gandheva nyanpluk dhadhanlpun Resl Rana Bargava, tenahpejah. Kuandha elrna mlnggah Kahyvangan dados deva veulelk ltyvang Rarna -Parasu. Arak-arahan tenanten nglaJenga-kon Lanpah nring Ayo(ya.

UT. NAqART NT O DI A.

Prabu Dasarata myang garva Der.rl fukasalya, KekayJ., $rmltrauatlr-dalah putra Raden Barata lan Radon Satrugna. RernbFg : - Ngarsa-arsa uang

sullpun Raden Rama lan Murdaka. nBoten dangu Radeu Rana sowan ngaturaken

gatlnlng lanpah, mrs kasenbadan sartmblt garla Devt Slnta. Sang Nata da-

hat rena. Nunten kapareng eeLeh kaprabon, kang Butra Raden Rana rlnleu-dha Jumeneng narendra lng AYodYa.

Kacarltal Dewl Kekayl gugat mrlng Prabu Daoaratar naglh JanJl duk nallka

Prabu Dasarata nandhang gerah santerr nboten uonten ingka:tg saged nalu-yakaken kaJawi hanung Sang Deul Kekayl. Mangka Sang Nata lnrs nate JanJl,ne{ya nituruti sadaya panyuwunipun kang garwa Dewl Kekaylr sanangke Sang

Deui nyuwun supados Raden Barata lr€kang kaJunenengaken narendral dene -ingkang putra Raden Ra.na kedah katundlung keeah ealcing Eodya lanlnJ.pun

13 tahun. SanaUka Prabu Dasarata koltala, gak{ng .ludheglng panggallhr-

Page 38: Serat Pustakaraja Purwa 11

-28'

laJeng nandhang gorah, teme seda dadakan. Geger Jronlng pura dyodya. -KUnarpa nunten plnarlpu:na. Ifusnya ngnrktl kvandhanlng Sang Nata, Raden

Rarna netepl darrnaning putra ked.ah nyuargakaken ran& lbu, lng vancl- dalu

nJar.riJ- kang gama Devi Slnta nyang panakavur, lolog ealdng pura Ayo{ya -kesah sapurug-purug. &ggr:b; Raden Murdaka tngkang oanget treena nrlngyqng raka Sri Rana, dupt tng dalu punlka kang raka earinblt tan katlngalgya nutrrti kesah saklng praJa. !fusnya katututanr Raden Murrlaka praeetya

nedya ndherek hrt wurl kang ra.ka oekallyan.

Drnugl uana Dbadhakar Raden Mtrdsl<a plnangglh putrl eulletya 1ng

varnL, natur ne{ra guvlta. Nenglng Sang Bagus rnrs n}grahtta la.run puntku

lakuntng teJ-lk, pramLla gya kauntLr imnge, putrl'wau badbar Deul Sarpa-

kenaka nandhang ulrang 1runge cuwllr gya ngunbar ssara arga kavadrlake -dhateng kang raka Dasanuka. Wadya rasekga lngkang ndherekaken Sarpalena-

ka clatan trineh, gya nenpuh pr8ng. Slneblalc Lesus denlng Srl Ranar pare-

raseksa kanprung kabuncang tebLh.

a

z) Junt 1989,

nmnmm nEIII!mm nm nm nnmn nn nm nmnmnnn nn|IullrllDmmm nn mDmmnn IDm mnInm mnn mm DIn

rnmmn mnmm mn nm nnruln nnnmn Dnmm nm mn nn nnm mm nn nE nD nn Innnm mm mn Dlnrnmmm nn nm .nn nD mltmn nnn mmnnmm nm nnm nn nn ntrnnn mnmm mm mn mm mm mm nm nn nnn DItrnn nm mm mn mn nm nn nn umnn nnmtnmrD rnln nm nn Dn nnnmlll mm nmn mnE

n nn nn Erlrnnm nnn nn nn nnn mmulnmn nmn nn nmtD mrn nnmnmn mmmn mmnnn mmnm mnIDm nn mlmm

mnn unmn nnnnnnnnnDn nnEnmnnnn nnN IN ID NM IINNInMINn Dnn nm nn Dmn EnB nm nn nmn uun nn mm264.

I. NAGARI ALE_N_E-KA.

Prabu Daeanuka nyarrg patih Prahaetha. Rembae I - Sa:rg Nata mnaos

dereng lega laruun dereng saged nylrnakaken Resl Subal.l, eabab llngos -ngernbarL kad.igdayaning Sang Prabu (q11 Pancasana). Pranila nunten darnel

cara sandl lanpah; Ditya Marica klnen menba embanlpun Dewl Tara, sowana

rnrLng Rest $rbaLl nranrlha nepgune fubaLl naralg $.rgrlwa. Dene Sang Nata

ugi aroa lalmh mrlng ngatsanlng Suball, ing panrth eupadoo nboten kas$tara. Marica sandika, gya budhal. Sang Nata ugl nunten Jengkar. Prahae-

tha nguntabaken.

II. PERTAPAN S O IT I A LILI N G, qA .

Begavan SubaLi narnpl soranlpun kalg rayl slsva Prabu Dasa.nuka. -Rembaq : - Dasarnuka robombong panggallhlng SrbaHr ngalenbana nggenya stle

1i1a neJang Ajl Pancapana dhateng plyanbakipun. Sarta ugl ngalenbana qng

Page 39: Serat Pustakaraja Purwa 11

-n-genlpun $rba'll nglllakaken kanukten Guua l(lsklendha tuvln garua Derl Ta-

ra dhateng kang rayt $lgrlua. Reel Srba}l'katren pangalenbnnanlng Daeang

ka ngantos lena Lng clpte.Katungka s6s'rn{pun enban peleu (naltha'lpun Kala Marlca)r r€eken

abdlnlpun Dewi Tara, natur nrlng Sang Reel bl1lh Devi .Ta"a slyang dalu -taneah dlpun pala denlng Prabu fugrlva, lan Sang Deul tanea.h eoeanbat -ninta tu1-ung dhateng Resl $rball-. Katgad.a Rest $rbaLl gya nurlngr nesat

nrlng Guwa Klskrendha. Daeanuka nyatg Marlca hrndur kantht blngah.

CAIIDHAI(AII : - Ing Guua Klskrendhal Prabm $rgrlua ltnaDrag denlng kang rgka Regl $tba1t tanpa taken tlndcenr temah dados pgllpg. $rgrlua -kaoora:l, kauncalalen teblhr dhauah kaceplt'vlt asen dbarplt. Para

uadya vanara €anL nututl kang guetl. Deno Resl $lball gya Eon-dhong Derl Taral tnrs cunbana lng tll.arnear{. GnneNC-glgl$.

CAiIDI{AKAN : - Nagari AJ.engkar Prabu Dasanuka ruDaos lega dene rnrs saged

darneL Jalaran olrnaning kltltp Regl $tball. Nangtng nunten. eout -dhateng satrlya tltle Lllonu, nengglh putra Ayodya lladen R"-a pur{ka ugl kaLabet kltllplpun Sa:rg Nata. Hangka eaeedanlpun Prabn'r h-oarata, Raden Rara katundhrng kesah denlng ka4 lbr kualoa Devl -Kekayl. Ingkang gunantl Nata Ayoilya putra ssktxg DewI Kekayl kakg

sih Raden Barata.

Kasam souanLpun lngkang rayl Denl Sarpalcanala tetauan trngtsr -cuutl grananipunl vadul nrlng karg ralca Dasanuka bl1lh dlpun slkara dF-nlng Raden l"lurdaka ing uana Dhadha.ka. Sang Nata nu3.ya ndangu, apa Rana -lan Sinta uga dta ing alas koro ? Sarpakenata natur, blllh Sri Rana lanDevl Sinta ugL r.onten uana Dbadhaka. Prabu Dasanuka kalanglamg sukar gya

utusa,n Dt tya Kala fusana lan Trlnurda klnen natenl Roden Rana {ng ugna -Dhadhaka. Sandlka gya trudhn]. Deno Prabu Daaanuka gya ngantltl KaIa llarl-c&, arsa nyidra Deul Slnte ugl 1ng Dhadhalca. Bldhalr ngarnbah g6garrar

III.@.

Raden Rana, Dewl Slnta, Raden Murdalcal Semar Gareng Petmk, naapl

sowanlpun kang rayi Raden Barata. Ronbag I - Raden Barata ngaturl kang -raka Rene Legawa kaparenga kundur Juneneng nata lng Ayodya, sabab Barata

aJrlh lng aesilm. Raden Rana datan keroel nunten uJub nakll.alcen dhateng

kang rayl klnen Juneneng rda valclL lng Ayoqya naklLl Raden Rana. Sarte-

plnaringan mrlang lrewatonlng nata ngasta pusalanlng PraJar tngkarrg slne-

bat l{ULfNG IIASTI{A BRATA. (l.leuarah lelm S babr Yeh s Srrya, Candra, Kar-

ttka, Dahanal Banta1a, llanrta, T1rta lan Sanoilra). lfuenya J-ebda, Raden -Barata nunten pfrnit lrundur mrlng Ayodya. PERNG SE(AR I - Ditya Kala fu-sarra nyang lYimurda ne{ya.nergsa Sang Kusumal tinandhlngan Raden Murdaka

wasana denava kakallh PeJah.Nunten wonten kldang kencanar netra kunala, tracak vdal nglelede

Dewl Sinta, temah Sang Ayu ruothah mrlng kang raka Srl Rana klnen nyepeng

Page 40: Serat Pustakaraja Purwa 11

-n-Raden Rana gya dhawh ar'lng kang rayi Hur4"la klnen ncngga bng -

nbalyu, donc paqjenenganlpun nganthl panakauan ngoyak trldrng konoan6,. -Kaoartta, kldarg kabunt tangah ngleleda Radcu Ra.ua1 Dgalrtos t€blh doLltgpaluuon. t{r]{lca sana.Dt€n Daga.nttka ttlrlng patdbol{lrrn nyuara nlrclcelccn -svaranlng Raraal eesanbat {al.uk fulung kas1.taalaar kaya-2 prqgglh !!1 rhr

Ing panrth nurlh Deul Slnta plaah klayan l{nrdaka. fu"1. kaltt ratprLanlra Prabu Daeanuka, kstttlk Denl slnta kaget nuntea aUvuU,nrt4 kang ra-yl lturclaka u.""1 nusuL Lang rrLa. Saladt l{urd.aka ifat'a! purun, Labct la-ngertos bltth pqnlka uau sanoa svante'lng Radeu ha. N.t'g{ng s{nf,a p6}-

oa dhateng tnng rayl klnen rlfulungi Ranal lfur.rake tctep nboten pufln rlbab aJrth nggenya ngayahl aaoatrggonan kodah.mrekba raharJapbg lc+ng

-nbah/u. Ing nrlhr Derrl S1nta duka ilbatong Raden f,ft11rlnka, "rno

oa"kil Ut-ffh kantg rayl r€E€n dhateng pr4Jenengrn'tFun; katltlk dene tega ar'-tang -Lallg rake Raden Rana. Sapandurat Hurdah nJlrogkat Jronr'ng pan8g.rlhr dc-

ne kadaknL darbe nlyat asonr nalgka babar plsatr nbotcn rgnrnaoalr pran!.-

la snrnlng raos bektl dhateng ksdang rrodbar Raden tfutdaha nunt€n prarFtya ne(ya gosang satata BR.UlllA CAIYA nglalpaht YADAT. Ing panrth arpadoe

kang nbahru pltados datehg lcaaetyan{pun. nrngbg Jcbul Sarg Dotd tctq -EuJana dhateng lturdakal taf.l kapara nycbat aurpahlpun lang fagl uau na-

6nn8 lanlc kenaron.

Katgada Raden [fulrtnlcs nunten ngunua ourlge, se:lt !. latak aJf naptral saktl R.{.tAn GUHBALA CnUr pahlron plnagcran ralah kauthl nggsla bg

nL nesl curlga nubeng p&longgthan{ng DBvl Slnta. Nrmtcn panlt ne{ra nu-suL kang raLa Raden Ralae salrll vclln8 'lhateug DcYl Slntar sa"EPur ngahtoe nlyos BAklDg garle ralah oaderenglpun Baden Rala luntlur. SaDg Dor.l -saSahr uunton l'lurdaka $trrh+] .

&gtr$g eapengkcrlpun Hurdakal Prabu Daganuka nenba keld-l"akl pthtn aq

van nrlng Denl Slnta nyuuun ngonbc eanrl brrngLrng611. Eatlnbtla' fl6t{ng.

S€rg Devl !.l.',en nlebe'b pakurcar nboten purun au!.t un!rya bllLh nraJalg -garla raJah tenhr birahl. l{agana ssHng derenglng taoa velagr alma ka-prayttnanlng Derrl Slntar eupe ue}lnglpua Raden l'lurda.kar gya ngaeta kendl

tel toya nuaten nedal ealdng 88:{.s rsJaht arta Dar{ngl ngonbc sl t'aF pl1u1. lstsnlra Sang Derd kunlase kaeaut dsn{ng kakl ptlrunz bad.hal hranu-

ka gya kabekta nga.nbara. Jerlt-2 Derrl Slnta gocanbat lcang ra.ka Raden Ra-

re lan lang rayl Murdaka. PanJorltlpun Denl Slntar kaplrcng clening 0anr-

aha Jattrayu (kla4snantra lfvang lllenu) gya nLs,hng Daaaruka, srsa nltu-lungt DerI Slnta. l{anglng apeo Jurlttpua Jathayul kacabet pcdlung ilenta-

ea suirl saslelh petlbotr nrnton D$Ley+ng tlhava.h 1:lg bantals negap-2.

IlegjE$q, Radsn Rana varlnguten nggenya ngoyak hlrrap8r nunt€n nglqasa-ken Jerparlng, kldalg kenglng palrah nJerltr Dunton Pojahr htanttha, babar

dadog lruJud raseloa K'r]s l'tar'1ga ugL laJeng poJab.

Page 41: Serat Pustakaraja Purwa 11

-3t-

Kafungka Raden lfurd"ks auarl1 kadangu kartg ralar nabrr pufi.a taF(Ya vaaanan{ng larpah. Raden Rana kraOg nboton sakcoa lng nrnah, gya 6aF

nl vangsul nrlng pahrrnn. hnugl paktrnon pfnangglh sunuDg, D6sl s{n!6 -lcal. Raden Rana gegetun, nrmtcn gand:ltng salargl-la.rgi ngupaya afu:nanl-

pun ganra, kanthl ngnunpaka cLtr"njng SaDg dyu, Kads&k plnanggth Gatu-dha Jathaytr {ngka:rg sallpun gunlcthak }utr'ah ludLra. gakarlt Radoa Rana -ada.knL bltth pekat punlka bgl"ang nyldra kang ga5ra, nangtng drpt Jatba-yu n&tur bttth plyanbaktpun rnalah nltulungl Devt Slnta, {ngka.g taciareRaJa lakoa lng Alongka prabu Daaanuka, Raden Rana nuntan Dgrrnght'l Jatlgyu, nanglng lcang rinanghrl tnrs peJah. Seng f,ucuna nunt€n nglaJengaken -tlndal nadoel 6tlannlng garea, aarrL gandn.tng kaplialgu.

Kadadak plnanggfh Pckgl. $varl Brantlr atur unlnga nr{ng Raden Ra-

nal klnen tapa {ng gunung Reksanukal {ng nrllnr badhe plnanggth natgt -Dggenya nedya ngupaya gLrnan{ng garea. Raden Rala aalpl aturlng pekolr-

nunten a{nggab Guaung Rekaanuka vlnlt tapa brata. Dano Svart Bralrtl ba-dhar Erya:rg BagukL nunton sltna.

IV. .

r l{yvang Qrnr uyang Naradal nappl uororrrF* yanafa Beta anak Do$l -AnJanf nsla ADonanr nJruru! kaaken putra dsn{ng Elrua"g ftrnr. Saestu tinsgpt dados putrar'lFun lfvo"g Gufil. tVt aDg Narada nggeguJong; dene ana deva

peputra vanala. {ynang Srnt nud-ngr BIa uhrcal' ron LLa-l1a garra'ltka dafll

uansra lJo ceboL kepalang rlgauplok tng gltbokc Nerada. Sareng kaaJ.eri prrtra denlng &saag Naradal salara $au nunten ngabektd. Plnarlngan nana Jg

ya Anl1a. Eyva:rg Gunr nunten dharnrh dbateng para dcva klnen nytpta rfana-

ra satunggal.-eahrnggal nlaangki J"ttgt.pfog putra PuJan. Nunten sarl ngFt

tokaken. InB antarlslnun r s{DBl - KAPI sEttPAI[. BRll.la - AIIGCEII. IAI'iA -ISAI'A. P$IIARIKIN - cOOlf, RA$N. (Salajengtpun r ilantbasthar Hantbas*

tht, SatabaLl, Baltrlnstal Jalulal Janulen, ..lgp.). Nunten eadaya lclnen

surlta nrlng Prabu $rgrlsa lngkang sanangke nanrilhang clatrsLa kaccplt -vlt asen alharplt. Sandlka, gya panlt budhal. I

CAITDIIAKAN : - Srgllra tngkr-g kaceplt aasn dhanplt, tJ-nengga pata nadya

vanala. Katungka Sovanlpun Anonanr Anlla 1an salrala putra Jarata, natur

ne{ra auvlta, aarta Anonan ngaken ycn putranJ.pun Dsrl AnJanl. Prabu $r-grlra gya tlbauuh nrlng .Anonan lc{n61 pa(ba graye ngluuarl panaldbngr hr-

uln nyfunak"lea lran€ rala Eegavan $rb4.11. llanasl sonton lrgkarg Bagod nlfi11.utl panyuvun rau, Prabu $,tgrlva sagah 4lrtta OalanL-Ia'nJ.nlPun. .Anona:a

natur sandlkar gya bldhaL.

[ggg3lbr larpahtra Anonal pf-nargglh Raden Rana nyutg l{sldrlca l4kt!8 -nenbe tapa lng Reksatuka.'Gya natur kautua lrang patlan Srgr{.re nyurnn pl-tulungan luvarlng purandlung frtvln nrdaya Resl $tball. Ogi kasagahan{ng

|nng panan ne{ya suulta kaaturaken sada;ta. Raden Rana eagahr nunten t+dhak nrlng dunrrnglpua Srgraua. lfusnya fttnugl, t'i.t asen db8lrPlt katarap

Page 42: Serat Pustakaraja Purwa 11

-32-

Jenpartng tenah aJur, Prabu $rgrLva uwal aqHrg panadbarrg, nuntcaisurg-ken padanlng Raden Rala. tfuenya takan tlnalen, Raden Rara eagah aaDlyan-tu na.Iee ulnrn lara lrlrang nrlng f,6sl grbr{, nang{ng dhaurh oupa&J Pra-bu $rgrLva nql€Eg f,srrh{ng Jruda nall.!, nangkc Sri Rena nodya nraJaya aa-kjng kateblhan. Srgrlwa sarrdlka gya nrlng Guua Klskrendha.CANDHAKAI| s - InS Guva Klsktendha, Regl $rball neabe karonaLh klayan bvl larap llnabrag denl'g Pratu Sugrlva, dadoa prarg ra.nc. Raden Rana ba-dho nglepaeaken Jenpar{r'g blngung, aabab sqnara kakalth wau k€trbar uLcs-

ipun. Pranlla ngentoe! gavatat le, ngantos Srgriva nundur krana karon. IgJeng Sugrlna klnen nqJ€Dg.nrlrh karthl slver (kalung) Janur tunlng. ga-eebr $rgrLsa pera.ng nallh Lava:r $rbelL, rr&et oaniruh. SeklDg katcblhl -Raden Rana nglepaal Jenparlng puaaka {yat GuavlJayar fubaU mhrh lilthahLudlra. Saderenglpun sod.a, Reel stbalL untrga ea$ran{ng Wvo"g Tlsnu {'rg

karrg aunggll kJ-4ran Raden Rana, nunten ngJ.enggana kalopetan dene duk 1:rg

u:rL lornauantun neJang df l Pancao"na dbat'eng Daeantkn. Pranlla $tbnlr 1.1-

la durnugl lng patt oaklng ast,aa!ry aat'rJ.ya utana, gatta rrsl{ng clhateng

lrng rayl $rgrlral bltth kang garya Devl Tara saneDgke urs nggarbtd, Ignun nbenJang babaran nlJll kohng L{nen aa1{ngl kajraslh RADBI JAIA AICCI

DA. Pu:nanlrg dhanrhr Resl $rbrlr eeda. Raden Rala nlnng Mrirdntca gya krdherekalen Pratu $rgrlva na{lng nrtlg [agard Guna trlgbendba.

a

iaiiadiiiiiif, f,if, affi ii{if, if, iiiiiiiiiiliiiiiiiiif, iiif, iii265.

H. Batbara RanarlJaya nyang arl Raden Hurdalca Dena Iasnana, Prqp

bu $gr!.var patlh Jaya ln11ar dalah para radya yang16. Renbi.E t - Saocd4

nlprm Rest SrbatL, Srl Rana plnarlngan nugraha denlng Jauatar !-nggLh ptr-

nlka : 1. BAIE KXNCAI{A SAKA DDt'lAS. 2, l,{trrOTHA M;tA. 3. BUSAI{A rcRr-FN. 4,. SESEtsUTAI{. BATHARA. 5. Raden Murd;ka kapard"ngan tiubah k;lras15-

RADEII DEI{A IE$!NA. Salg Nata nagth JarJf"l"e Na:ryett $rgr{.va lnglceDg sg

gah nlttk papen{.ng lca:rg garva lb}rt Slnta. Prabu $rgrlva ngahrraken.nakll.

kang putra kepuJ.unan Raden Al{OHA'il fnggth SElIffiANA. Prabu Rala narergaken

uunten Arcnan kstlDbaLan nortgatoao lfusnya ngadhepr .Anonan tdnantlng kasg

gahanlra kluen nltlk &rnung{ng Retna Devt Slata bgltnng kacLdra Pratru Qg

saDuka tng ALengka. Mangka Nagert Alengka lrlnalsag ssga.rar t'ebtbnya La-

H#ffi HF# ffiHn ffiT#H #ffi ffiffi ffi$ ffi.# T- ffiffiI. PASNGGRAHAI H A N G L I A U AN

Page 43: Serat Pustakaraja Purwa 11

-33-

kon pitlng uarsa utanl pltung unur (togeaipun alnten rngkang nedya EaD-Jtrg fulik nrbg Alengka, kedah vanl natl). Eraea^na.ntaa Anoaan natur, aggah pftung dt.ten tuLak sangoul. Plabnr Rana nuntcn parlng tanarrr scsupe

SO1YA LUDIRA klnen rrgagen Sa:rg Denl, yen Jogro rnro trha. .0bonan gya pa-ntt blalbal, Senar. Gareng Petn* klnen ndhey61. Paeevakdt kablbaralen.CAllDIIAKllf r - IDg pasoba! nJavlrr[aqpatL $rgrlva padng natah clhaterg -

Anona!, klnen }uanpa.h ngtdul bener, nunten anJog uana [An[ UEUIA

laJeng GUUUNO hENUIT nunten tEB.[ ARA-AM JE{BAB, ].aJang CIINIINC l.lA

HII|DRA ngungkarng SffiARA MINANC{AIAU, wanya nlabreng dunugl bavah

Nagarl Alongka ara! PASANGORAIAN SI{ELAGIRI.

Anonan padt lan nyunrrn pangeotul para na{ya ,uanala nguntabafon.-

.CAIIDHAKAI{ t - Buta praeala'g Al-ongka, DIIYA fl.LA IEIATEAKS, un!:ga yen

puntka lanpahLng duta, gya ng€tog kasekt€n. ILat nodot glnclarr katon !9,

doe narga, nadluk katon kadoe prda. l:roDan nganbah pat gunelarr tpt-Jl:€ vaahrk, nunten dlpun lngkenl. Sareng kEtlng&l petengr tur nyenggol

Jerohen, Anonan nalgertos yen uadhuk bnrta. ilunten nere nyaut gunugr bu-

ta natl. Anonan nunten ngreJengakeu J.anpah kLalran kang rayl Jaya Anggada

[]nng uadya.vanara. Kadadak dunugl Gunung lllnfu sall runersp $rsar nun-oanl nanJlcg.

II.W.

Devl Sqyenpraba putraning anargi Prabu Uiaakaraa trg hrnra.qcpgga.

Sapangke dacloe Junr uaeak Lan Junr yaea llaahJebat Legeo Kratou dengkaf,atugka praptanlra para rranarar nunten elnugata ur{ukalr nalglng Drrfo -visa. Resarrda saDl nlnunr teuah uuta netra[er bralgkangan ncdal galclng -

I

guerr nabayu dene plnalgglh Gant4ha Senpatl lDgkaDg brondhol urlunlpun.Para sa:rala dlpun Janpent fuflhah{ft'n Senpatlr tenah aaged eanl valuya.-Gentoe .Anonan eJ.dblkara, rmlunlpun Senpatl saged puJ.l.h, kekablak nggega-

ns. Nunten rlonten Gunung lunarpahr trtm prtn{ka Bayu llaena.ka. Para,gqnara

olnugata woFvohanr tenah saul lraoe sogor puJ.th kekl-yatanlpun. Dene .lng

Ean kaparlugan Janbu Drlpa Nfunalar nuntcu katcdba. Knasane darbe daya -teguh santosa sala.nlnya luput lng lelara. len{ng Haenakar Anonan lan pa-

ra vana:ra kauncalajren bablag dhauah {ng gl6lk aanodra Ulnsltgka.].bu. ,Lrlu-

gl nrllu sanl ngungun nrlng tgerg t'uvln tngglllpun Gunung llahonclra. fekg

san Jaya Anggada Lan para ua{va nanara trlnah ngentool sonten nrllur de-

ne Anonan nggentlbong pqnakasalrl negat nganbara ea-rgtnggl'llag oanodra.-

Kacarlta, buta gogo Juru sllen Alengka Dltya fllkatbatelnl unlrga viraa-ra lunlebat l-ng avarrg-avang, nunten tasercf nanJing sad,hrk. Anonan hrrdanyaut gurung, 6affusks{nl pejahr Anonan neaat DggegaDa. .qlnaut DLtya Ealg

klya, naqlng Anonan nyaut Janggal buta peJah. .Anouan nesat nrl{[ ilu:l-ten nandhap lng ilharatan Alengka p6enn€gra.ban $relagkl. Ing nrlh,r katah

bnrta mndba, fungguk lan kenlt. llaaana lnonan natak aJl palenunan Dora -kasat nrlpat. lfuanya prapta kuth8, Alengkal gaben gedbDg den ungak, Donl

Page 44: Serat Pustakaraja Purwa 11

-31+-

Slnta tqn uontcn, IDg nriku panalauan pleah hlayan Anonan, Petnrk nororklayan para kavrrla tan karrlstara.

fadadsk Anonan ngungak gedbongrng DLtya tllra Duragca lnglre.g n6g

be ngarlb-arth putrL boyongan. ltnun repent gekar gll{0}1, prrlarnbengt.ag -praJa Alengka. :

lllku ner pangrasa Juga.ilgong budl pandulng gen4hlng.l{rlh bndbalg klnaldlra-kand.ha.f,6ryrhqns pra Jeln6. lurrlh.Dasa.uuka Sa'trg .$ t.[e{ya nunranl prnng pupuh.Lcna uadyanrn€. rana.f,arana anyldreng reaul.Ganra llata Naraahl Rala ll{gya.

Dl.tya 1159 Duragaa nunten ounbanar Sang Anonan nunten ngg;hrts-yen llu pralanb'ng bala1 dllpsrl{n{ng Lelakon praJa ltengkar Iabet sus rrsg

gagatr .A:ronan gya padoe pao{ngLdarr. Nunten Dgupaya kekqyon t:lgLat'g keteL

nanJlng Tarnan Arga Soka, Eapen {ng vlt Xagacarl. Kadsdlsk n!.reng ssurrt€D

ta:rgls, tan nangertl ilqnun fng nrlku chrnrrngl,lg Devl Slnta.

III. T^AI{A}{ ARGA 90trA.DerI Sl-uta nyang Derl lblJatha (putra Raden lllblaana). 39!!gg t-

Salg Devl dahat aungkera kalana kaptrah klayan guntnadl. Kat&gka rauuLnya Prabtr Daeanuka arga nondh)ng Si.iotal natgtng Salg Detrl clatan putuar -Dasatruka gya keaah. Sengg"'ta laJeng nangertoo larqun puntlu trlng revangl

Devt Stnta. Nanglng badbc sovar pekcvedr nlla nunten suka plenlorg kan-thl ngldungr ingtcang tel lelarpahan{Fur St Rana nklt sqk{ng katndhmgngantos duuugL utusan nrlng Alergka. Deyl Stnta nggarJlta lalun {kr,l drtasakrng ka"ng ralal gya kattnbalsn. Truatha L:cgkalg kauhrs n{a}q}f.inpfkapangglh sasarengan nandengr sa.nl-sa[l tuurh clpta sa$ur kane eanl !u-nrt kabekta naruta, dhavah fury oanodra. (Ing tenbe dadog u'e"r.?a Badon -TRI GNC.CA).

!fuenya r€adhepr Serggana natur bltLh kt 4" Srl Rana r ornrl nga-

tura.ken kalplkal nunten dJpun agen don{ng 8o!g Dotd tetola cekap. ll"ng-suL SanB Ded k$tun CAI{TE{ Al{CEf, hrsln fifUDHUK I{INIK K$ICING RI&IA nana

Ll-atrtng l,laya, ,lal ah nawala katlri Srl Rana. Saha vellng klnen oafirr dba'-

teng Prabtr Rana eupados enggal-2 nbedhah NagarL Alengka. hrrna bg gattt

Arpnan gya panlt kantld atur btlLh nangke ronten ra.rr2 oaapun krgptr 1g

nan Arga Soka katuran n}tLuof Janur Mogl Gya bldhol Sarg Anonan.

Anonan nunten ngnreal tananr gugup bnrta Junt tanan Dl.tya lllrabar-laJeng prar€, buta peJqh. Sang Prabu nunten dhawh Dr'lng kang putra Ea-den Iaksad€wa1 nlaDg raseksa aadel-2 : Dltya Eala Anonan. 2. D[tJra 88,1a-

Pracandha Seta. 3. DLtya Kala Anclayapatl. {. Dltya KaLa Prabencalar kL-nsn nyepeng dutanlng $:1. Rana. IaJeng pra"ng lauan lnonalr buta 4 pelsh.

Raden laksadesa nonpuh prangr Senggana eenu kasEser gya nanJ{ng segaran

Page 45: Serat Pustakaraja Purwa 11

-35-I

sabon Serggana. nfurgglrl kaeabet gada. llaaana Anoran neeat ngalgkat pa!g-gulgan klnepnrkalen Yaloadeual peJa\ Raden InilraJlil naJu nglepaealcn pg

nah rante, Senggana kabancla nanut, sabab kepengfn nritnga rmJuar"g lhsa4lka. Gya katur Prabu Rahvana. [e(ya kapatrapan ukul peJah, A:rouan ngalcn-

datan pasah dedanel. Nunt,en arge kabeslt. Sang Nata dharmh yasa gunung -genl. Serggana kaceguraler lng latu, yltoanlng Dltya Cohuka EanJl4g dbe

teng Senggana. lllbLsana nyakctl la,trt, aanrl prasetya nrlng .0nonan, bllthnedya euulte Prabu Rstra. nBot€n da4u Togog ngahraken toya kagen ngun-

Juk SaDg ADonnn. lfuonya L"unJukr Sogog dnarahl ylsnane klnen nyluer Ja-nur kunlng. Togog aandlkar gya vnngs[Io

Facer{.ta, Arcnan gya nganut-anrt genls .llengka kobong guale dacll avu, !gnung Tanan lrga Soka Lan vlanane bgog fngkelg takalh uetah. Nuntnn Serg

gana sossn D€aru*n{ng Doul Sllta Panlt vnngaulr plnar{.ngan !s!{.ngah nlnlslk AII MAITNDRI lcvasaDE bLca trlvlkrana sa:{ranlra dadya aga?rg yayah gu-

nung vaJa. Nunten nund,urr nggeudhons panalauanr neaat duougl gunung l{a-hondra. Ptnangglh para eandrar BIa laJu lunfur Eosan Srl Rana.

IV'W.Prabu Rana nanpl eouanlpun Sengganar nggturaken gat{dng dlnutar-

sarta nunten ngaturaken I 1. llas&la. 2. Cutldh& asn{le{ng ka[c{ng rLha.3. Kinarg anget. Saha natur btllh sosupe saLl.B Sang Nata nra den agen

dentng Sang D€lrl dhanah oekap. Srl Rana dahat legal ntrnten as6s nasn'la -saHng Devl Stntar nanglng dereng ngantoo ra.!ryungr easpa nlJll dnl sg61'6rr

Gupuh Senggana ngldenga.ken atur pa.nyurunlpun Devl ,91nta oupados Srl Ra-

na enggal-enggal rbedhab llagarl .&lengka. Prabu Rana enget purva dtkatra,gya tlharuh nrl.ng l{arpati $tgr{.ua, kaparcng glU.h prenah nyaketl gierlrtng

sanodra. Prab,tr Srgrlva gya parentab rlhaterg para uadya sanata kerd,g 1an-

plt boyoag paeanggrahan dhateng gululrfns gunung l,lahcndra.

trANCEB - f,AIOII

266.*$fi-

#-fiH ffi'H trffi ffi*frn #'Hn ffi ^ffilrD nuu[nnn Dn n I0 EII Dnnnn nEDDlu! nnlD

ffi HH HilffiBHflffiffi[.#HH ffiffi%"

I. IIAGABI A L E [.0 K A .

Prabu Dasolluta Eyang ar1 Ulbteana, atfa"U patlh Prrhnstba. Reabac

Raclen Ulblsara natlr Er{ng keng ra}a kaparenga ngundr:raken Denl Stnta -dbatpng Prabu Rana, saflX.ngengetalen lelanpahan duk rLallka Anonan ngo-

bong praJa Alengkal punfka sanpun uuJudaLen pralanbalg batlhe rlsakl'g -l{agarl Alengka. Prabu hsa.tnuka sakafl:rglung duka, kang rayt kabal.rng pg

kecohan. Katungka ramrbnya kang eyang Fywtng Pulaothas narlplh vantl -

H*fr H-fi tril fi'Hn nD rr!nnnnhnwnnnnnnnnEH""H HH*H

23 junl 1983.

Page 46: Serat Pustakaraja Purwa 11

-?6-

vantL supados sang Nata nguadurakea san6 Dyah sbta, nangrn& haanrka {atan naelur kang eynng nurlng gya nyabda badho 6sahah{Fun Nagsrl aleugkagnunten sl:rns. Salg Nata nuntsn ngLeJengaken duka .rhat€nS t ar'g rafl t{ibl-ganar vaeajxa kahndh'ng kesab tarya panlt, a.Eung eekallyan garya Deyr -Illsatt. Unlnga kadadosan nq'tcqt'ss vau, Kutbaker.aa nur{.ng, ngu'a3-u'8n -|nng rnka Daeanukar nunten lundur tapa aare 1ug Gurung Gohkaraa. sang dgta .rhavuh nrLng karrg putra Raden I\d.kayal &lslrah lclnss ngta3'ab bandba-n{FrD Lang panan lJLbj-srna Ing f,asatrlyan f,untara. saadl,ka gya bidbal..

II. trASATRIIAX K U T T A R A .Putra Raden tllblbrnai Raden Blgavar:u nlang kapg rayl Radcn Denta

l{l]'alcanar patlh Kartabnngsa, BgEblg r - Para Kuguna eanl sugkara, b-bet katllar dsnlng ka'g ra,na lan lb,rr. Katulglc& praptonlra Raden ly.kq'aeTrlelrah, I):'lvaneh, ngrayah donya Kaoatrlyan Kuntara. Dacbs prnrrg lan nA

dya Kuntara. (3!BlNg,-gAW). ussana bala Kuntara kaeoran, Elgava:lna eakti"r'g o€.,oget rlhateng TaJuh Slnggela. S i g e g .

III. PASANCCRAIIAN T'I A E E il D R A .

Prabu Bathara Rana, Dova Iaornanal Srgrlua. Renbal r - S6Dg !{ata -pekeved badhe ngrabasa Alengka sabab kapql".g Sqnodra Fllnengkaltm. tra-tungka souanlpun Raden ulblesla sarlnblt garra, uabrr nedya gunlta $l -Rana. Senggana ea.Ebet atrr kadugl t'anggol paounltanlpun l{lbLaana. Pra1l-1a Srl Bathara Ratua lngglh nanpl, nrnten uundhpt pretlkcL srana puh.ptr-supadoo saged eDggal dunugl prda Alenglca. Raden uibLaana atrr panrayoglkaparenga Prabu Rane n€iesat oegara. Salg lfata eanrJuk, gya parenta.b b1-dha'l p1furg gl.eik.

lfirsnya prapta rng pealelrl Prabu Rana gya uglepaoalea pueaka SanJeta SARAGU{I, Begara ulob, kathah buron toya lnglcang poJalL f$"-q n"+na ntJtl soran Srt Rana, nunten narlplh nluwn alreptng toya aapodra. lt.navlJaya ngrllanlr mrnten sldhlkara, gsnal{ka toya dadoo putLh aBrsp ra-11h. I$v+ng Banrna nunten atur panrayogl urlng Prabru Rana, krFcu:enga ya-sa ta.nbal, dene ninangka senapatl Jurr oL1en, Fvang Banrna ngaturaken -tenega bantrarn $rjud vanara tiga : 1. trAPf SRIBA (fetUf ral baya).

-2. trAPI BtrCINGKINC (ral cactng). 3. KAPI nmJ RINCKII{G (ral yuyu ngangg€

aupit). Sang Nata tlahat kaleuan, ntrnt€n d}anuh ilhateng lmnan kLncn nbe-

dhoJ. Gunung SokariDl klnarya laJor tanbak. Anonan saartlka gya bldh"l -prnggah Ardl Sokarlnl nganthl p4n"key4n Sonar Gareng Petnrk.

CANDflAKAII s - Ilg lantung Gunung Sokarlll, Anonan kapangglh lrlaura IrengruJudlpun s6n! lrql{yar Aronan, nung beuten ulee, nana KAPI $yF,-DIIA. KLneu kegah datan purun, tenah dacbe PEBAI|C SEKAR. Paneakara

kaplaah tlenlng Daban Snarei, natur dhateng Anonan bilLh Kapl Srue,rha pu-nlka taksllt lgdnngr Sabab duk nal{ka Derll lnJanl tapa nyantthrkg, fols1 -

Page 47: Serat Pustakaraja Purwa 11

-17-

Svareh tngkang ndherekelcen. Nal.lka Ibttf .CnJanl dhebat non alnon, repabl-pun ka,tedla Svareh, laJeng edll-saDl tlSgarbrnr. Dorrl ADJanl nglqhrralenRaden Anonan, hban Srrareb nglahtralen Kapl $tredbn. PranlLa punlka to&-

oth kadarrg tunggll ranal nsngglh Snalg Ount. Anouan laJcne ngr"ngluL $vedha. anban Svareh nolah nunten paorah anaH.pun dhateng Anonanl ntmten

kalcanfhl surtta Prabu Rana.

Anonan lan $Js6dba Ealdhqp seklng gunurg ptnrngglh G{ah Sotuban-

d.a, l{acan Patgunal Naga Kanetral Ganrdba f,agapatll 'lal Bulus pnnlngrgtl-

Banl ngaJcon yeu ka4ang tunggll bqlru ka,Llyan .[nonan. Senggana dabat kare-

nan, nunten Dlnta blyantu nggenya araa nbedbol gunungr eada;ra ganL aagab

Naga Kanetr4 {nglnng natag oyodlng gunung, rqgapatl lngkalg nyengkeren -pucuke, Bu1us Pan!ryrat bglrang nutcr lalunLng gunung, tlene GaJah l'lacsn

$ruedha lan Arronan frgkarg nbedbl. f,aLekaanan &lnung Sokarlnl kacegura-

ken Sanodra Hlnarrgkaltu, Junegur svera breg. Sagung vana:ra gya nbedbllkayu ndhongkelt y6fir L{nar?a reupon baDbak. uBoten dalgu tanbak vug ataill

IV. IAqAEI ALEI{OKA.

Prabu haa.uuka nLreng kabar yen Prabu Rala nanbek 6.8ala. l{unton

dbarmh dhateng DIIYA hESRABA (ral baya) lan DIItA IImf RUHPUIC (ral nyuklnen ubedhah taubak. $6arrlka gya pargkat.CAIIDEAI(AI| s - Ing tanbat, ltarpatl $tgriva dbarruh nrlng KIPI PREIIITI kl-

nen nepus (ngrata) tsrbakr KIPI PIlliII lCaen lyengkal tanbik, dsng

KA3I SRABA klnen nall.fi. Jronrng s6gafa. Sandlka gya budha-l. F*nya sausgal Prahr $rgrlva gya latur nr!ry S1L Rana, nnntcn +tg -

Nata l.epareng dharat ga{lngglrrng ta.ubat; lsdbel6krken pafa lnnggsJa. -[gggtllgr dupl Srt Rana eavadya sus ronten t'\g tongab tanbak, Dttya t{lagraba nbedhah tsnbak ingkalg slelh Ler, dene luyu hup"ng nbedhah snk{ng

slsih kiduL, tarba.k dba4h+] r Sang Nata oaha para punggaua nanara kacegurgaroodla. lbongglnao Senggana neeat eanrl natok 41 Hurndrtr gya nyaut nltulungl kang oanl keren. rv,ggal.e nro katulungan oadaya, Prab'u $rgrlra -uulya patentah dhatong Kapl Sraba lan Kapl lttyu Rlpgkfug kln6a rgreaya -kalg a.ranel risal tanbak. Sandtka gya elu1up nrfug segata, prnangglb Dl-tya !.llsaraba lan Yuyu nrrpung, dadya poralrg. Dltya l{learabe kaunoaleken

dsn{ng F'apl Sraba, tlnanpen Cocakrauun, laleng kakepntk eela pocah sl-rahe. ltakaten ugl luyu hmpung keoyak luyurlngklng, nedal nrlng dbaratqn

Yuyunrnpung peJah tlenlng Kap!. Eelrlngktrrg.

Sasl1granrng denasa kaLlh, Narpatl $1grlsa dbeuuh nrllg vadya varrg

ra ld-nen tanbak nal'lh. nBuJerg vancl nadysn r,ng elaih kldrrl dereng pu:aa

Prahr Rana nyapg eagurg uanara rme sarL r'lnlt nlarpah sanginggtltng ta!-balc runten 4unugl tng ololh kidu1, hrndhsn baita, dunugl lng clbaratan bg

vah Nagari Alengkal nunten yaaa Paaa.nggrahan Sve1agl.rl. Ing url.!u, ua!a-

ra 4 KaFl Sraba, Tunr Mnglr{ng, K"pl Bektnglr{ng, l"an Cosakranrn, katb-

Page 48: Serat Pustakaraja Purwa 11

-38-

balan dening Narpatl Srgrlva. Aslt saktng agenglng lalabetan, pranila ug

nara sekavatr yau plnar{ngan pangkat brupatl.

CANDHAKAN : - Ing AJ.engkar Prabu Dasa.nuka lrq1algkung aueahl aabab Prabr-RsJna nyalg nadya vanara wts naaanggrah {ng SueLaglrl. Nulya uhrs-an Dltya Janggisrana kinen nycahqlcen uadya vfqnora. Sc!.|{Ln gya blrrhal . Devl Sarpakenaka k'lns1 nJanpengl.

lfuenya nakaten Dasanula nlnbel{ putra Prabu A{unasasra ovargl, -oatrlya kenbar, Raden 1H.kala lan KaLa Soktd. Drpl rnro na:rgalsa, katlgas

Jjnggane, nestaka kakalth kaaeta dsn{ng Daeamtka nanJfng Ta.nan goks, ka-tedahaken nrlng Dovl Sttrtar kant'bl palgaldtka btlLhlpunlkd olrahlpun Prg

bu Rana la.n lesmsna. Sanal:Lka Devt Slnta kantakai Dasanuka kcaah. Donl -TrlJatba g"ya neaat ny&talaken nr!ry fuelagtrl tetela Srl Rana Ian Iasa-na takslh sugengr gya natur nrlng Sa:rg D€rlr tanah leJar p"nggallhrya.

Igcar&r DLtya Jangglorana menba sanara nonor J.al para r,adya rovatrdal -ngetung cacahlng ua{va lqlan{Fun Srl Rana. Kadondlgan lllblaanal Janggl-srana kabanda katur Pratu Rana. Derdng Srl nana 4{Fun ucu}[ 6*dan'lpunr-

nuI1 kadharmlt n unngoul nrlng .llengka earta kaparlngan saJrgu arta Eyang

prngarsgc. Jqngglorana panltr kantbl nenuJl nugl-2 SrL Rena unggul 1ng -J-urlt.

Sarpatenaka n€aDukr da{ya prang 1an uadya $8tr8r8r Para uanara ka-

thah ingkalg kaptkut, kalebetaken {nB kenbenr sarvl Fesunbar yea tegub -dlgdaya luput lng pati. Senggana gya nlnte sra)ra Senar lclnsn ngudl ponol.

peeal{ng Sarpakenaka. Sona! gaSahr g7a ualggihL lbgogr klnen ngJantara-ken ne{ya suvlt& nrlng Dorf Sarpake!&k.. lfirsnya sovall, Senar tlnanpt da-

d6s 6!rr{n{pun Sang Dev1. Kadangu paknryanol Senar natr yen TtlK.[l{G PIJET

llunten kailbayulran nlJetl, eandlka gya Senar ntJotl Sarpakenalca. SLnanbl

p{et Senar ngenpuk renbug pita-ken bab pengapeaanlpun Sarpa}enakar layag

layap Salg Devt blaka yen dununung lng lulur Baxta para wartara ronten eg

lebetlng kenbeno Aglts Senar lunqJarl natur nrlng Anonan bllth peDgapee-

anlpun Sarpakenaka Eapan lng kukur salta ra(ya vanara kaolnpen lng ken-bel. ^Anonan gya brnandeng prnngr ngnrket Sarpale;olcqr }o!:lr dlpun Buvekr-

kenbsn kapa:rcal bedhah. Devt Sarpakenala PeJahr va(ya v&nara sani Elun-pat saktng kenben.

a

23 Jual 1983.

267,

Prahr Dasaruka ryarg patlh Prahastba derah pars putra. !94!gg r -Sarg Nata lan-lanen oedanlng kang reyi D6nl Sarpakenaka. Katungka EonarF

nnnnnnn!lnnnnln III

HN

NNENEnEnDnn

nnnnul

H

DnnNDnutnnnllnnnDn

. INDDDm nDrur mn

n|nlNlDtlnn nnDm nntul DtI

-E-A .

Dnrul Dnnn nuDDnnn nD nn nn nn nEnn nn rul nn n[m! nnn nnllnna nn n0nn Etr un nn un lullltr nD nn un nn ru!ntrnn nn nn qlnEDlll

.NAGARI ALENO

rnnE nn nn nnEDnD nn nln[ D0 [ur u!nn nn nnEnnm uu!nlllDuun Em nBUIl mn Drlllnn nn nn nn !u! nI[nn nn nx! u! nn nnIDI! mm rut lun nDEn

Page 49: Serat Pustakaraja Purwa 11

-39-

lpun Dltya Jangglerana snnggul gal"t'g svelegLrlr gra ngatureken nauata -rlgksixg 1sl cathetan cacahing ua(ya na.nara balantpun $d. Rana. Sarta wlngaleub"''a bregaa{.g panggFl{h Prabnr Ranar katltfk dene Dltya Jangglara-na Dar\t{ng fsl {k, kacepeng d6n{ng lfiblsnn., nboten lcqliatcng kaFldrna,, nglab Srl Rana plyarnbak lngkalg kapareug Dgucull 5j541aanrFun, tur ta nun-ten par{ng gadaran arta dlnar 1an pangangge, Idong }sdhayqhon vangsulkanthl rlLuJeng.

hsaruka nlreng ahrr{pun Jnnggl-arara nakaten vau, dahat rur{,!g, -.|anggLgrana tlnendhang klunah glanBBaran. Kagarrr gcgcrllg nJarrt, rali -alok ana vaJrara maJang nyarpar kang sanl Ddrak eebal Jeb'uL Raden Jaya -Anggada kang rnra ana lng pagelaran truc nlrggah pandhapL sarrl n,bn.{h.ng!

buta-buta krng pa,dha oeba. Prapta ngarl""{ng Sang Uata, gya ngarrt€/p ka:!-sanl-ug Nata, putun nguncluraken Ded St-utc 4hateng S1 Rana, apa pllth ryeak Nagarl AJ.orgka.Daoanuka duka samt ndatrgg nrlag .0nggadal aapa kalg -peputra, Anggada DgakGn bllth abqlnnfng suatgl Resl $lba-lL. Prabu hea-ErrLa gya ngarlb-arlh Anggadal aaryl ngand{La bllLh Real $rball p'nika g1

nrnlpun, nlla Anggada klnen napan lng Alengka ne{ya dlpurr uu\rakaken. -NanglnC Jaya Anggada nalah nurlng, hsaruka den unan-unan, ea.nrl nebak -JaJar ngepol neotatal hsanuka kantakar nulten bnreana ksprabon dLpun dhe

dheb, l:rgglUng decleg tueln Jenbarrng Jqla dlpun ulilt, laleng leaat sa-k{ng parrdh"F|

Daeanuka, rruDgu srk{ng kantakal gya dbaurh nd-ng para putra kinepnuhrtl Inggada. Sand{kar gya biclbal.. PERAIIG G.I&AL : - lfugnya tlnuhrtenr-tlados prang, para putra Alengkc kaooran. l{atur nrt-ng hang ra.la bllLh sa-

nl kason. Irg url-h.r Dasanr*a gya Dg{nggahaken eelspatl BITPAII OAI{OSIL r

1. dIIYA mRUPAtrSA. 2. g[1TA A]II3RABA. 3. mlTA PSNIADACSA. /.. ?iATll{.A-DAGSI. 5. DIT'JA ItU LIDA0SA. Klnen nerpub prang lavan vadya ua[ara. Sar-d{ka gyg tudh,.r aava{ya rageksa.

II. .

Srl Bathara Ra.na nanpl eovanipun Jaya Anggada. Eg&b!8, r - .lnggads

ngatlraken gattnJng dlnuta, Pratru lhaanuka ton ne(ya ngunthrralen Ibvt -Sbta, ngaJab dungdjnlng piang, e6!ta busatu kaprabon aSonlng Nata Aleng

[g dnlah ukur dedeg Ia:r Jenba.rlng Jqla Srl Rahvanar kabrr ar'ator€ Prabr-

Rala. Salg Nata dahat karenanr nuJye busana kaprabon kaganJarafen dba--teng NarpatL $rgrlva. Kagatr,l aturlng wa(yal btlth Dasanuta ngedrl{ tsna-patl hrpatl raaeksa gangaal.. Nuntsn Prasr Rana ngqngkat aenaptd tan4h{ng

an ! Raden Deva Ipsnatrar Patlh Jaya AnlJ.ar Kapl Jaya Analar lan Eapl Sy!,

ra kLnen napaga.ken nengoah. Sand{ka gya bldhql r Sonar Gareng Petruk ugt

ndhorek.

PnE{Ili SIKrqn : -'Dltya Hlnrpa]oa Jtnenparlng Trloara denfng Raden

Iosnaaa, buta peJah. Dltya Anlpraba kasabEt gurala de"lng Patlh Jaya lnl-Ia, raoekea peJatr. Kapl Jaya Anala porartg lanan Dttya llu l.rrgsar Ba.EL-

Page 50: Serat Pustakaraja Purwa 11

-40-

aanl klrap ngeda-laken p'\'gabaren d+hane uunrb, I1u l4rgaa lobnSr peJa.b.

Kapt Snara tsprlh{pg yuda lavan Dltya Puntadagca lan Pratanrrrgsl lqgktDg

nyenb,rr vloal Kapt Svara nencolot tlauhrtqn dcnana kallhr lcacenplung l',9

enbel, nunten kableaegalcenl kakal.lh peJah. Kl Ilrah Togog gya nundur.

III.W.i

Prabrr Rahvana nanpl aturtng HtJarnantrlr blllh eeaapatl galgeaL pg

Ja.h sadaya. hga.nuka langlung nurlngr gya clbamb raseksa sekauan I 1. DE

TrA KALA PRAIINC0A. 2. DrlYA f,ALA UrITRACNA. 3. DIITA K.qJ.A ilAnCAl|G?A. -.4. UtTfA K.ALA JA}{BU MNGIJ. hinen nenpuh pralg va{ya sanata. $s;xd{l"a aug

ten bidhrl. Raden Indr4lt klaEn qf arpangl.

IV. [Atr,AE[N9..EI!A(IAE.

Anonan, Anggddar riFl Senpatl nyalg Raden lllblsaaa. Ranbas t - $.yaga oapaga.ken nengoah sivanol-vanel. f,asatu pangalukfug 66"opat:[ Aleng-

kap gya sanl napagalen prq"8. Dltya Prdnngga sbabet gcLa den{ng Kapl -Seupatl, bnrta pejab. Jdtbtr llaryIl prang 1an .0nonanr tlnuueg. kukur Jantn-

Manglt peJah. Dltya Kala l'largangia sLnauat guntmg d6n{ng Jaya Anggadar -Hargangsa peJal. I\menggulg Ke]a MlntraSna katanan Jerparlng IIARDASARA -pusalarnLpun Raden l'llbl.oanar l'llntragaa peJ ab"

Telas{ng aenapatl .(, Indrdlt nurlng, gya nltlh lrota kabandlhangg

ken nrdang bartsurlng vadya vanerar kathah tlgkalg keplLndhee poJ&h. -Anggada kurdal gya napn&a.ken kretanlng nDraJltr kuda plnelc"kr lceta ka-candhat kaunbula.ken nunten kabant{ngr Indrdtt onoadl lreta sa.k-Jarane -aJur. Indrdit nundur, plnarrggfh katrg ayalg Efwarrg hdra, plnar{ngan pu-

saka aran NAGA PAsAr gya naleng prsng nnlrh Bsrvl nontbalg sanJata I{AGA-

PASA niJtl Baser kathah aanl ngn*ob nggubet prrnggaea vanara. IndraJlt -dahst lega lng nanah nunten kundurr uatur Erlng kang rana bab peJa.blpun

para vadya ,vanara.

Kacarltql Daea.nuka narpl aturfug lrsng putra Indrqf lt, bllth vadya trinara

sanpun sanl peJahl selcalrnghug sukar rya nanJrng Tanan Soka partng unt-nge dhateng Devl Stnts yen para uanara 5"1anlFun'Ra.ua aanpun hrnpee, ul-la Sang De11rl arca kapontlhong; nanging t€tap uboten'puft1 haa.nuka bya kg

sahl TriJatba nesat nrlDg $ueIaglrl.Dlnugt lng Suelagfu{.' Deul trlJatha nn{nga bltlh Srl Rana ehuadya

talslh )ruuana, eabab IVua"8 llarado truunrn padng plfulugan kantht aan-

Jata NARACA BALA, nylrnakakeo tt1r"153hhg 8auoro TrlJatha null s8!8su1.

Prab,u $rgrlua nunten ne{ya da'e1 ulrangrng heanukar para vadya t€uanda

ngebyuk praJa Alengka navl celer enprlt, nebar ngrryah ulsnan{.g para pa-

ngeran, a:ra.karrg ngobongl uLaoa1 ngebnrkaken nenarar nedbot kretcgr lop.Sanaltka gegor Jro praJa Alengkar uuenya surup surya, uadya vaDlra nun-

a

23 junl 1983.

dur.-

Page 51: Serat Pustakaraja Purwa 11

-LL-

268.-tBtltllontrt8 |lu[rnD !u!DIn !U[Dm nnnn luntrntrDIn

nin nX rnTfr"llllnnlltl nn Enu[ tuun !u[EtDt[El[ rnE ru! nnnn mEn nnnn nn nn tnn

BF''nnnnil|trnmItlnmnE|ntrt

NtrDTNtrn Dnnn DllIlIlnE!0nruDDINNIND IINN

N'n'oIPElutnonnnnDn

(PRAEASTHA GUCUB)

ALEIIGKA.

Pratu Daaa.uuka nyarg patlh Prahastbt. SCAblg r - Sarg Nata ne{ya-

ngudl Sokat Deuarctna pangapcaarr{ng uadya ,"nar", napeno fng fahrualge!-Glrl Keabatrg tbengga La'g rar.a {yr.airg Drlsasaraa lnggth Dhanapatd.. Gya-

bl,rha] nesat nggogcnar pala Punggava nguntabaken.

II. . I

Bathara Ddsava,:na lnggth lVvalg Dbanapatl, Dalrpl rawbya trvang

Narada la:r para desa. EgEb!q,.: - ltnla:rs Nradr ndbarnrhaten parent'ohLng -tvtrang 0urrr, supadoa Snrarg Drleasaraa rangLturg prayttua nggenya nrnekea

Kenbang Deraretna, sabab lhr palgeposenlng para praSoaa. Katungka prapts

nlra Daea.nuta, nyuntn Sokar Dcna,retnar kang :rika Dhanapatl tsg gttlear d3-

doo panoa.kara (PEMNG GAGAI,); neUatun kenbalg, uaoana Sekar Derraretna kg

Dgfng karobat denlng Daea.uuka, tms oncad. Dgne lVna'g Dllaavarna anuttg

plkantuk K0MB"NO, nunte'n katur l$sang Gum. K0HBING plnuJa dadoa uanara

ulee nyanber 111en, ptrcartngan nant KAPI PRD'IUJI. Nunton PremuJa kadhs-

rruhan eunlta rnrlng M. RanauUayar aarta kLnen nSrarrggenl ngrebat Sgklr -Denaretna. SandLka, PrenuJa gya pantt brnunrn nrt-rg gvslnglrt.

III. .

Srl Bathara Ra.na, Iaelanar l{Lblaqnar Srgr"Lva. ,Renbas I - Sang lla-

ta nlreng pavarta blllh Prabu Daaanuka pltcenluk Sakat Desaretna pargqpeg

an{ng va{ya ysraraa Katu:rgka eovanlpun Kapl Prenqfal llahlt nedya sunlta,

Barte sagah nyldi"a Sokar Fsa Retn8. SaDg ltata.nalpi paauvltanlpun Pr6og

Ja, nunten kaparlngan k8lthl Senar Garong Petnrk klnen bldhal p3{ng NaSB

rt Alergke nylclra Sekar Desaretna. PrenuJa eandlka, gya btrdhal.

Salal ongS.pun Prabu Rana dhawuh nrJ.ng Patth 4n118 kLnen nyldria pu-

saka Alengks PEDHANG MtrlTAl{A. Ulblaana atur pa.rnrayoglr supa(bs Jrya Anl-

la nJuJug lng Kepatthan Punradllcaran. Nunten Anlla pallt bldhal.CAl{DgAfAq : - Iug paoeban nJavl, Kapl PrenuJa ptnergglh panakananr gYa -

kakanthi nrlng Alengka. PERAN0 SEKAR : - Dltya l{lkathqgsa nga-dhang daLanl dadya prcng Laran f,apl PrenuJa. Denaua katrcnr pojah.

Sggggl;lgr Kapl PrenuJl eVa souan nEsraan{ng Wvang $rryar nyu$n blyanh

ngg€nya araa nanJlng diatetha nri.ng Alongka. Ifvang $rrya riagahr PrenuJa-

I. IIAGAM

Page 52: Serat Pustakaraja Purwa 11

-r&-

nunt€n panlt nglaJeDga}"a lenpeh.

IV. NAGARI trI.ENCKA.Prabu Daaanuka, patih Prahaatba, PuJnngga Kale Pulagna, Dltya h.r-

lontanlr nyarg pata putra pepak. BeSeSg, s - Sang Neta dhavuh nrlng pare-putra klnen nrrneksa Ssksr Dera Batna laskang kaslngl1laLea {irg tanan Soka

Ugl dhanh nrlng kang parnal petih Prabaetbal Pecliulg l'lentaya klnen nyi-ngldaken tng Kepatlhan hlmaclLkaraD. Sanallka, nunten eanl bldhar.. Easaru

gegerlrrg nJavlr sa.nl alok srsngeDge kenbar seltr, nuntsn sarL n{ngal{.

EgggCljlg, dupl para yaksa kang gart rondha keturg!:tdl n{ngall kaclokan -sroDg€nge kenbar 1000, KapJ. PrenuJa gya sr'lln ruJud dados KOMBAI{C PUf,IH,

naAling Ta.nan Soka, neneok tne Sokar Deva Rotna. D6r! slnta Ian lH.Jathanangertos btl.th punlka uhreulng ksng rakal sarta honbang ugl nahrr yaa

dutqnipg Srl Rana, prsnlLa Bekai nunten kaparfngdcon, laJeng kabekta na-

brur. Drnugl nJard nrdrng bartaanlng pata putra .[lengka, kadenangan nun-

ten karebut, dados pelrng. Konba:rg putlb badbai Kapl PrcnuJar Bya nbekta

Sekar Deua Retna oncad vaxgsut nring S\eJ.aglrl.

V. KEPAf,LEAI M.PatLh Prahagtha nyrng garrra Deui H.adll atodanlng Prabu Srrya -

Sa.Dgka] 4. RenbaE : - Kl Patth narpl aJahan nrnekga pueaka d.engka, Pe--dhrng Mentasa. Krana saVlhr nunten napan Bare. Katungka praptanlra PatlhAniJ.a, alujug Surggar ParuJan aroa nJupuk Pedhang, nanglng kadadak t +ntq

ka. Prabastha rnrngu esLlDg oarer unJ.nga Anlla gl-angaaran nalah guruyu 1g

tab-latah' sanl ngandika r lon kok eenbah negtht kena kok gausr [uaten-

kegah. Anl.la targl ealdng kaFldharar gya nyenbah; pedheng kabekta nlaJarPrahastha nututl, sateng tnrs katufutan kacandhak, lnlla kabantlng kLe--ngerr podhang kacepengaken nallh. Jebul AplLa natak ajl SEPI AI{GIN, ne--oet, Prahastha tan aaged nututl. Nunten uahr nr{ng Prabu Rahvana, bttthpedbang Hentava 1cal kadhrstba ranara. haanu&a EurLng, kalg panan kaJu-nenengakon oenaptl. SandfkE nunten ngedarr paprangan kadherekaken va{yakepatihan.CANDEAKAN t - Ing SvelaglrL, Prabu Rara narpl *van{Fun Kapl PrenuJa n'S

turaken Sekar Desa Rctnar tlnunten Jaya Antl.a ngaturakcn Pedbang-

Mentar.la. Sang Nsts naupl kantht loga tng paDggeUh.

Kaearu panganuklng sanapatl Alengka Patlh Prahaatba, Raden ttlbleana na-tur rnrlng Sri Rana, bltLh tantlhtnglpun nen,'ng patlh Jaya Anll.a. I'tLLa A4l1a rrlnLsudba nadeg eenapatl, gya napagalen krd.dhantrg Prabasthr. Perang-

rane, Anlla hlnenplt ton oagecl ebah. Kadadok eaged ubrreot gak{ng lakalgnuJu lng vana Dhadbala t.lnten tugu vaJa lngkang sagod tata Jal'oa. Prahqg

tha nubnrk, Anlla endha sarul nyaut TUCU tlNA kakepnkaken neatakanLng -Prahastha peJ ah sanaLlka. l\gu badhar Dovl Inrlrarll lnggth Devl lfuryan -

Page 53: Serat Pustakaraja Purwa 11

-lri- ,

lbnrnlpun Prabu $rgrlwal wangsul aLan yldoclarl gya kundur nr:tng fahnnng-an. Uadya rasekga kerpatihnn hrnradlkaran bela se4an{ng Bustl tonah nga.-nuk, kablbataken denlng Aronan Ian Kapl $ruedha.

a

23 Junl L983,

269---a

Dnr'|n DnDE unD[lD D D D ElIl! XtErlipr trt E! EE nrp n[DtI n[ !D![

H#H"$ H Hffn$H- flE*ffiffi mm'd^ ffi''HffiffiS $ H il H H H H'.n HHEDH" "H'rffn HH Hfr! HH"'E" HH'il"r83

I. NAOARI ALENGKA

Prabu Dasaruka myarg patlh Pulontanlr datah PuJqngga hrLasua. I4g

ka:re rlaenbas : - Sang Nata nrnaoa kocalan, eodanlng krng pdtarl patlh -Prahstha, satta slrnan!ry S€k8r Dovatetaa. Nunten dharruh nrfirg krihg pu-tra Raden BUKBIS klnen nlnggah dadya aenapatt. $q11drka gya tu4h"1.

II. PASAIIGCRAEAI SERANGBAYA.

Patlh Jaya Anllar Analar AnlJ.aroa, Senpatl, Cocabarnrn, Sataba-Ii,

Ballulnata, Kapl Menda, Arlnenda, Manthastba, l{an+,baoth1, Kapl Sraba, Jgya Sraba, PreuuJaz Tuyu Rlrgk{n8, Kapl Beklnghfutg, Gavageal GauageJ., Dry

vondra, J.an [apl Snedha. Feubap s ;- Sanya elyaga pacak bar!.a, napag no4g

sah gavancL-yanci. Kafungka panganuklng ragekga pangaplt aonapatl Alcng-ka, Dttya Ka.la Prad{gda lan Kr16 pl6.langga, tlnaadhlngdt par& uanara, dg

dl perarg rane. (gg&01!g-gAgl!). Den"va katth peJab.

rII. .

Srl Batbara Ra.na norpl aturlng naaya, bllth Daaaluka igedrr{ seqA

patl Raden Bukble. l{lbisana nrayogekaken reFl Susdha lngk'ng k{nen napag

alea. Nunten Ssedba slnleudha nadeg aenapatlr t'rus bldhal napag nenggah.

PERAI{C SDf,.qIt : - Bukblg tsidhlng klayan Kapl $reilhar wasalra Bukble lcaron

gya nga:lgge IOPE{G CAI{CSA, MRIPAT SrRTA trAl{THA. Kapl Suetlha kapandeng Clba, gya nundu!. Bukbts ngart:kr uadya uanata lttgkang kapantleng luluh. Ib-nuDton Sang Gunavan nahrr dhateng Senggana kluen a]'lng-nlrng kaca palgl-1on lng uburLne Sse.lha. fuaten Suedha DaJeng nallhr prang lan Bukblo. 84,

pl Sue'lha kapandeng nlba1 Aonan ngetbukaken kaca pangllonr somtlng aug

ya kantba nballkr nyorct topeng ggngga pccahr Bukbla kaeomt kacerl bbardadL am.

rv. I{AGA&L A l,_E li_Lf,_A_.

Prabru Dasanuka da.hat eungkatra eabab gaben oenapatl nalur batt -nnng karl aran. Nunten dbarmh nrlng keng putra ruSIRAH, ?RINETRA, 1an -

Page 54: Serat Pustakaraja Purwa 11

_44_

TRIUAI{EII klnen ngedarl scaapati. $sar{{lrsr nunten bl4hrr aavadya kaaatrl-

]an. D:nugl aadyrnlng Paprs!8atl aatrLya tetiga uau gya ngaltrkr katheh ug

dya vanara lngkalg katlvaea!.CAI{DEAKAII : - Raden Ulblsena Eovdr ngaraanlrg Song Deva Lenana, nyuura

kaparenga Sang Bagur napagakcn lstdhanlng lblalrah. 9ang f,ueuna ragahl-nunten nagut yutla tandhrng lan lblslrah. l(atanan Jenparlngr Trtalrah tdslh oaged ngsnuk, J ebul- alrahlPun rtngkql. Raden Leoa:na gya ngl€'Paeaken

eanJata trleula1 panah lngkang lendhcplpun t'lgar alrah totlga tatasr 1llslrah psJah.

Trlnetra naJur kapapagaken Arcuan, gaben nr{patipun uantbcleng, -Anonan alba datan enget. Nunten Aronan nuJa dabanar I):lnctra hobar de -nlng latus geseng dadl areng.

lrlvaneh nga,nukr kapapagrken Kapl Hanthaethat Trivanch kaccacr ng

11 trlvtkrana dadya wjud tlga r f. iEIAttA. 2. Jil,t. 3. GAI{DARI|A. Tenahan

I'tanthastha Bilar kepLayu. ilunten Ulblsana a{11[ resanda PuJan{ng deua og

cah tiga : 1. Jaya Saraba puJa:drg Wvang Baruna. 2. Kapi Sarapa puJanl-

pun lfvang Antaboga. 3. ffapi PrenuJa puJanlpun tsnr6jg Dbanapatl. tlanara-

tettga nau kadba$rlran ndu bareng ncnnuh rorupan tlga trivlkrananipun og

napatl Alengka. S&dtkar gya palgkat. LaJeng ptang tgl'lhlng klayan dena-

ual Jfu lan gandanra ny{l-nylJl; vasana rerupan tlga kaplhrtl badbar Rg

den lblsaneh. Manthastlra nyaut Janggae Kapl Saraba nyenpal rrhadhar Preog

Ja nedhot ouhrl Trlvaneh peJah kaJuvJ.ng-Juvlng.

TANCEB KAION.24 Junl 1983.

270.-ffi*ffi:

ffiffififfir:ffiffi#ffi#HffiHHffi

I. ilACAru.,Prabu Daoanuka, pa-tth Pulonbanl !ya!g IndraJlt. Renbac t - Sang !

Nata nanggaLlh sedenlng para putra. Kahrngka oonanlpun lngkeng putra Na-

rendra Glrltala tnggih Nuauaka.nbanggn (putra Deuj. PrataLauatl, sayah Pa-

tlh Dltya Pulontanl) JeJuluk Prabu KuataLanarytl rngglh t{antalanaryalr -sovan ngabektl ka.ng rana Prabu Dassnuka. Nrrnton kapundhutan bebaaa ktlen

Eralaya Prabu Rana sasadya vanar,a. llantala.narlyan sagah, gya panlt nedal-

nJ aw'I.

CAIIDH.$AI{ 3 - Ing paseban nJarrll Prabu Mantalanaryal dhas{rb nrtng patdh-

ftabantala, dltya.Saeradhara. Lan Dltya Mabdbara Llnen nopuh P*rang Dgayonl yadya ran&1'a. Denc 8al8 Nata ne{ya nyusun palgotil -nrLng kang lbu Devl Pratalaratl tangfung rtuLyLn. Oya bebldhtran.

Page 55: Serat Pustakaraja Purwa 11

-15-

II. PASANGCRAEAN S 8 R A N C B A I A .

Pau.h Jaya Anlla nlnah para ua{ya yanara. Renbac : - Slyaga praytg

saranol-uanci Dasanuka ngedalL senaptL. f,atungka praptanlng nengeahr ua-dya raeekea eaLlng Glrltala. Gya kapepagalen, dadya PERINO OAGAL. Patlb-Ekeba:rtaLa peJalr tlenlng Kapl Senpatl. Dltya Sasradhata lan Mabodhara ngB

nuk, vadya vaFar.a kathah lngkang pejab. S I g c g .

III. PASAI{C&RAIIAN O I R I trtsTuBA.Radea Doya Losualra .lngglh srng lfurdnLa tyang Sonar Gat..g Petmk.

Renbqg I - Papralgan talgeeya gavat, aabab Dasaruka ua!{pguton labet ka-tah andel-2 Alengka lngt ang eant peJah. Katrngka 'rvanj-ng uadya ranarar-nattr blllb uonton denana !n1{[ Dgaruk barlaan roranda ngdrtoa kat'luthea

at. Sa:rg Kugtrna gya uagut prangr PERAI{C SEKAR t - Raden Lcsnana ngl€pas-

aken Jenpartng DIBIA SARA1 DLtya Sagradbata lan llahotlhara peJab.

rv. ilAgA&[ ,LI3I--1L1,-&-A .

Pratu Mantal.anarya! nyang l"arg lb'tt Devl Pratalasetl clalah tranala-TRICAI{GGA. Renbgg : - Trlgangga ncdya ngupaya eudatra, nunten ourrlta Prg

hr Mantalanarya! kada&eaken panrleauan. Sang Nata nyurnrn pang€stun!ry -lbtr nggenya aanpl ayaban oald-ng kang rane Prabu Daganuka kinen nyJ,:maka-

ken SrL Rana savadya va!a!a. Katungka eouanipun Togog, natur bJ-lth patlhtrkabantal.a nyang Dltya lcaka'l{h peJah denllg para pragoaa. Sang Nata nun-

ten dhaurh nrlng Kapl trlgangga klnen nyldra Prabu Rana. Sanrl{lca gya bu-d.ha-l.

V. PASA}ICCRARAN S I{ B L A G I R IPrabu Ranal lasna.na, Ulblaana, $rgrlva. Renbu r - Ulblsana natur

dhateng Sang Nata, blltb badbe nont€n pandung aguna, pranlla Prahr Ralalan Ra,den LEBnena katrran eeelngldan lng gerllnpg uda rlneksa denl"g ADg

nan. Dene para vadya valara ktnen ::ondha ngubengl paear,ggrahan atyalg dA

Iu. Sang Nata nanpl ahrr{ng rayt l{lbteana, gya sarltnblt klayan Raden IaglrsJxa ea:{bg geqbng vqja. Anonar logkang tengga, lan Na:patl fugr{.na ng

rentabakEn para vadya pragosa kadharuhan hngguk kenlt alyang ratrl.Kacarlta, trlgangga dunugt Suelaglrlr unlnga gellrlng ua{ya sanera sall-elyagal nunten natak dl. pa.aylrepanr tonah oadaya td.1en kepatL. td.gqng-

Ba nanJ{ng Paea.nggratranr unlnga godbong uaJar nggrahlta bltLh pun{lra dtr-

nunglng Prabu Rana. Nunten gedbong d{pun 3ogk"t kabekta nqnSoul nrlng Cl

rltala. Iayap-layap l,ltblsana unlnga klebat{ng parthngr gya nggugah ^0!o-nan, Sugrlsa, wasana oada5ra tangl. Opyak gedbong vaJa LcaL, l,ltblgana m-ka aneer-ancer nring Anonan bab klobattng nengoahr BIa tlnuhrtan flen{ng

Senggana.

CAIIDEAKAN t - Ing 0lrltelal Prabu llantallnaryan Dyatrg kang lbm Desl Pra-talavatl, nanpl eovanlpun lblgqngga lngt"a.ttg sarrpun. ngaturalen be-

bandan SrI Rana Lan Lesnata. Nunten Mantalanaryan n,{hayahl deda-

Page 56: Serat Pustakaraja Purwa 11

-116-

nsnBlng Srl Rana tan sagecl pejah (nbotcn ueupan). Nuntea Prabu Rara ngag

dlka, nanarL earpun stra! Janae nanl toya galrltg acn,lhartg pftung Irrggegan tentu saged poJah. Prabu llantalanaryan ntrnten dhamrh nrlng Trlg+gga,klnEn ngunJara Prabu Rana lan Iagnana,. Iajong para aetld klaen Dgangm -toya eaklng sendhang ptfung p4nggGna!, lH.gangga lngkaig kadharuhaa ng+tutaken. Sand{ka nuntcn salya bobldhtlai.[SgCXIlgr Anonan dunugL Nagarl. GlrLtdla bfngung nbotan unlnga L'g pundL

dununglng Prah,r Rale lan Iceuara. Nuntan uencok tng rft-vttrn, nl.rcng rgraoaanipun para cethl aerl nBaFBsu kanggo sira! Prabu Rana. Anonalr gya -nallh datbg ugot-uget nycnplug lng klenthrng lngkang kanggc ngrngau to-ya. Ssr€ng klenthtng sanpun kebak toya, cethL tngkalg ng+ngkat nbo&en $.yat, nunten Trlgangga lngkang ngqigkat, nsgarJlta bllth rpntsn ts'l{k lngkang lonor ganbu. Klenthlrg kabanttng pecahr .ADoDaIr nedd.r nunten persDg

Lauan Trlg+ngga. Perarrg raner kaptaah dsn{ng &vartg Banrna, pad.ng plraa

dbateng .honan btllb 1b{gClgga puntka kadadosan sr}{ng lrqqs lnkql{hr tng

glh punlka kamarrlpun ADonan 18n Trijatba drk ntl{ka lanpahan Anoran &ttsSano[ka Anonan gya ngraDgkul t:lgenggar kaekcn putra. Nunton gontos ADg

rnan dbasuh nrlrg Trlgangga klq6n nraJrya Prabn llantaLanar76n. Iblgtagga-

6agah gya ngabektlr tme bldh.'|.$aggtllCr ilunugl lng kadhaton Glrltalar plauJu Prahr Mantal.anary$ hn -lbu Delll Pratalauatl Lelenggahan naqpl rsrmtmya kang rana Prabu Daaanuka

lblgangga oosanr natur nyulnrn ngarpll puerrka OAI{DEIK HAS kanggg -neJaht Anonan. Dasa.Duka narlDgakon Qsndh{L Hac, rmanya katanpl, Trigalg-ga ngaruk. Geger Jron{ng pura Glrltala. Anoaa! nJcbol palnrnJaran, Prabu-

Rala nya.ng Leenaia kab€kt'a onoad lunclur nrlng Suel+glrlr ugl DcrI Prata-lanatl katrt kaboyong de.'lng Anonan. Prabu l{antrrerar.,:yan nututl, lcrtra-Jqng den{ng lblgangga, clados pcrang. Kalcq:ruk Galtlhlk Haal MantalalaryanpeJah. Trlgangga nunten nututl ndherek kaag rana Raclcn Anonan, alnlta -ErlDg Prabu RanavlJaya.

t

ffi [ti[tutffi [[tffirltlrlHltlffi ltrururuft urlruffi lrffi fte&

271. fi-*JFHF:Hfi

-ffi-$fiffi-ffiffi

Etr En nInn nnnn Ennnn E[Ennn.nnDnnnunun nEtrn nnDn un nn n m no nn nn tru-_nnHf, HH $fi frrS frf, Hf,"Br HH'f,nmfln'Hr n'! nnn

HH Hf,*H'nn HE

nE EE! EEln n[n![ n! ntr [!n!!u nD nn nE nn EE nnn En m nENN NN DII tsT NB nI! DIIINDN DE ENHf,qfr" HEnnHH Bf,fl* Hff nfifl nff"Hf,Hfl HHr EH HH nF'f,- Hfl [F nn m

I.NAGAM ALEilGKA.Prahu hsanukar patd.h Pulontanl, Pujangga laksa Resi PuLaaua {a&

glh Dlnarnuka, IndrqJtt. .B9&AA r - Sarg Nata kraoe b{r{hpaprangan pu4t

ka, barlsan Alengka sangsaya tlplo. Nunten enget kang ralL Kunbakaroa -

Page 57: Serat Pustakaraja Purwa 11

-4',1 -

lngkalg tapa oare lng Gunung Gohkr,r'n8,. Sang Nata gya utuaan kaFg putra-

nDraJlt klnen nggugab Lang pa,nan katlnbalan oosan nr'Lng Alengka. S6atll-

ka, gYa Pallt bl,lha'l .

II. .

Garuanya Kunbakana, vldodarl atudUrlng IVuotS sldl:a, rerangl -Denl Klsvanl nya:cg putra kakulg kalsalfb fngksDg takslh td.nur Raden Ktll,l.

BA-IIIIMBA nyang ASUAI{IKIDAA. BgnhgS t - Ra.nerdDg pralgr kathah Pirnggava

AJ.engka lngkang peJah. Katungka oovanlpun kan8 putra Raden IndraJltr -Trlkaya, Narantaka lan Desantaka. Ma,tur kautus denlng Lartg rana Daaa'lu-

ka klnen rAgUSab lggenya nendta kang palatr Kunbakgrna. Nuaten Dcvt Kle-

vanl nganthl kang putra kepuluna:r nr.lng ftrnung Cobkarnal &nunglng Ku-balcrna lngkang tapa gale.

PERAI{G CAGAL s - Raden Indrdlt elvlt nggugah kang panan, kadadrk ron-ten sato galak platen-2 n{lJ. saLlng anggq,nlFu! K'r'bakama nenpuh IndrgJlt, toltah d.ados perang. Sato galqlc oani peJabr Kunbalca'.na kabubut rnrl4nlpun pulun, rnrngu aaklng eqre kurda nguukr pate putre aant kepJ.ayu 1g

bet qJrltu Devl Klssanl gya napagaken Larrg rala Kunbala:laa saffl lgretgpa, tenalun Kunbaka:rra tLLlh dlkarlpun. Nunten s&Barongan kl4ran para -putra sovan nrlng Alengka sagarua putra.CAI{DIIAKAI{ 3 - p6nflhqFi Alengka, Prabnr Dasanuka nalpl soyan{Fun kang ra-

yl Raden Kunbakarna ssganra putra. Nunten kaoegah dhabar lan -ngunJukl tunpeng rcbyong sclul negana caca.h J.000 turpeng, pang-

gqag g:udeL genaron aarta unJukan badhcg 1000 Jun. lfuonya andrarLnar Pratu Daeanuka nyarlyoaaken ltsnlc{ng prqla denlng Prabr.r Rsna aesa-{ya uanara. Kang rayl kapunrltut klnen nadeg renapatl, Kunbaka:na nbotenpurunr eabab Pratu RaDa, tttta l,llsnu tr nar€B€n larea. ltananl Dor|,l SU.n-

ta kakunduraken dhrteng Prabu Ra.na, panJonenganlpun sagah ndheprnl p3s-ja. Daaarnuka nurl.ngr nunten nundhqrt la]fnlng dhaharan 1.1 r'nJulcal. Kun-lnkn'nn6 saSahr nunten nutah nrJucl pengg.ng tunpeng lan unJukan tekslb -vetah. Kunbaka:ma nunten kesah talpe panlt. Dasanuka laJeng parentah -dbateng IndraJlt. kLnea nyepeDg Kunba-lunba lan Agvanllunba1 klaunrng -lng kadbaton. !tugnya lralarpahanl nunten Daaanuka aharmh dhateng Togog -klnen ngatural<ea kendbaga lan nar,ala dbateng fuubalarna. Togog b{rlhal.Kacarlta, Raden Kunbala:na tlnututan Togog nunten ngaturaken nasala la.n

kenclhaga sak{ng Prab'u Dasanuka. lfuanya tlnanplr navala kabuka nll&a, -Burasaning layangr Daeanuka nanting kug layl yon purun nadeg 6snrpatllnargka unggul {ng prang Srt Rana peJahl Fmbaka:na ne{ya kaJunenenga}en

narendra lng Alengka. Nangi.:rg yen ton purunr lngkans putra kakallh Ku!-ba-Lunba lan Asvanlluuba kang sa[angke rmg klnunrng ttrg kadhaton, badhe

dlpun peJahl, Sapanclurat ftaden Kunbokarna enuh {rrg panbudl. nBoteu,da-ngu nunten dhalruh nrlng logogr sagah nadeg s€naFatir nalglng l:ry clpta

Page 58: Serat Pustakaraja Purwa 11

-l*8-

Dboten niyat nbelanl Lalg raka h,oant'ka lngkag hanbeg angkara; honung-

oalugu ngnrrrgkabl bunl lcrlal{ran tunln nuoa barrgaa .[lengka. liserlhrrga blnuka Lsl busana kaprabonl lcafarlrqgaken ,rhatang Tbgog lLnen ngunduraken

dhateng Sa:rg Natar salta Kunbaka:na nlrwun pangaplt senapatl kang putaa

kepulunan Reden Tr'{k.ya. Togog sandlka, gya panlt nedya ngatrraken kenr

dhaga nrlng Pratu Daeanuki,. Tbgog nus nengkerr Kunbata:ma gya sLran Ja-uag gesucL Barlrar uunten DgaS€n bnreaaa sarva aetap kakalung aekar am-boJar nrmten napaJt sanadL paarah Jiua raga nrlng tVvarg Uldh{.

Eqggl1llS, Prabu Dasanuka n?'npl aturlpun Tbgog bllLh lang rayl Kunbakat\-

na sagah nadeg oenapatl, nanglns prsrr{}nrt pangaptt Raden lrlkayal lan -kendhega kakundpralen. Dasa1qka Slngahl nunten dharnrb nrlng Xeng putra

trlkaya klnen bttlhal ngt"unly{n{ Lang pa!8nr nenpuh barlaan nanafa. San-

d{ka, i1'lftaya bldhal.

III. .

Raden Iasnanal Arcnan lan Senar Oareng Petruk. Renbae t - PaPre-

ngan sang8aya sosegr nl1a sada}ta eall prayltna. Katungka' 8oltanln& vadya

na1rera, uatur bltlh Daaa"nuka ngednll eenapatl., na1gj"ng lngkang katd.ugal

nenbe pengaplttpun tngglh punlka Ratlorr 1)rLkaya. PERA}{G S![AR I - Radep'

Iagnana ]en !p66s11 gya napagalee nengaah. Trtlaya udu prqng nltlh lr+ta panglrtd Jaran L000r nrd"tg bala noiular tenah trubar krana gldr.Ioeuana nunten nglepaeaken srnjate NARAC.0BALAT Jaran 1000 peJah sadaya.

Trlkaya ndeng frrg pal4an ngedalaken pqngabalan raml-valate nang{ng -Iognatra nglepaaa.ken Sa4f eta NARAWANTAII, Trlkaya pcJah aJur.

CAIIDI{AKAN : - Ternpahipun Kunbaka:na kadherek?ksn Togogs Banqrga-Eafga -tarrsah gedng bunl, Devl Protlrrl nur{.ng nunten dcn sepatali.. La-

Jeng katharr pekol gagak qya.nberJ, sang Benapatl, kadadak uontsn -sabrnggal frgkang dhanah pLa}' kapldlrara nutsh getltr. Nunten gra-

na 1an karna kraos keduten, naLah l4eng ba<lan ealntJur keduten.

Kunba.ksrna pltakea dbateng Togogl apa tegese kabeh nauS l{{anan-trl uatlr, bLlth alanat badhe lnggul lng Frang.

EggSI$gr vedya.nall&ra ul{nga Radon Kunbekarrra ngedall PapraDgan gYa-hlnmbut, ana kang nanJlng kanal nlebu lruDgr nunteL lng rlloa, nga!-tos ka{ya gunung ri-nubung kethok. Mlla yen Kunba}a.:ma valngr. netu ke-thek, sogok-2 kuplDg mehr kethok. llaaana knlrlflgglenr nanara narnrt. Ra-

den Kunbakanra trus nalur sesunbsr nguutth ae{ya plnalgglh Pratru Rana.

IV. PASANCCRAIIAN SII EL A C I R I .,

Sd. RaDardJaya, Iaenura, ltlbleanal $rgrluae Anonan nyang P'naka-

uaD. Egnbgg, : - Lesnara natur btLlh Dasanuka EaDpun rgedal{ oenapatlr -nang{ng dereng ngatlngal. Ingkang neJong prang ncnbc pengapttlpu! Dans-

Realen Trtkaya sanpun dunWl rng peJah.

Page 59: Serat Pustakaraja Purwa 11

_lr9_

Kafungka souanLpun lradyar natur btlLh Bonapatl Alcngka Dltya Kug

bakana oanpun lgedn] L paprarrgan. Sang Nata nurten pltaken dhatsng yfbl6anar slnt€n lngkang kedah napagaken. tdlbleaJra nabrr, btltb aanung Srl-Rana ptya.nbak. Sannl{ka Harpatl $rgrtva nurLng, ndaknl btlth l{lbleana -ngrenehaken Prabu Rena. Raden Iasnann gya nguncalakcn veal g'l{gen, a{rlg

ut $rgri.var sarl l ngunan-una.n UlblsaFa gya bklhal napagalen Krrnbakar.na.

EggeEllg, Raden l,lLbieat'a rgt:untylnJ. nedal rhg papt.nginl baperlu n94ia-.

klnhrn nalrqla srana Jeiaparngg.Er+!g kgng r"ka &ubakarna. IalnLng,seratkang ralca klaen nl1lh nargl : PRAI{IRA narlianlqg utana, lan }II9TEA r8t€,1

n!.rg nrolca. Drpl gerat tlnanpl nuntan kauaog d6n{ng Kunbakar:na, rnboten

tanggap mBLah nuringl lng paadugl nalah lrang rayl'Ulblsala lngkang ngog

bab nargl nlgtha sabab nblyantu nungauh. Gya nopuh pralgr kabalang ue-

ol gllgeu dealng $rgrLuar na,nS{ng Dora n€trpanr nuntan prdlgr Kunbakaraa

rglepaeaken sanJata LE'{BUSAI{A nunrb kaya oborr slnaut danl4 .Anonan. $q

grlua nurlng dhaterg Anonanl n"nglng kagunrl tlnubntk denlrg Kunbaka::na

vinasuh, den kskahl, Srgrlua tan oaged tr8g1avat. .Senggana nu}[ nglntun

bayu bedra sak{ng geganar $rgriva ualuya, gu}u nancal agta serrl Eerer-

Kunbalarna kaLenggakr $rgrLwa nututl uancat dbadba uyengkereu kalDar -nyaut lnrng, nunten negat lunaJar. (unba.karaa nangLo Buata bluilhongr og

salbat nri,ng lbgog.CAtDIfAfAN : - Snl Ra,na nanpL ouanlpun $ryrlve ngaturaken !ilplng fan -

lnrnglpun Kunbakarna. Ing nrLku Sang Sata €BEu duka dhatang $l-grlva dene nguoira lrg prangr nu:rg bi.aa nLlua nansfng ora blsangranpungl nungruhr nangka null nlayu. $rgrlua ndhlngkluk atrlLPrabu Rana lan Iasrnana aunten t€dhak nr{.ag papralgan ngayonl t(Ug

balarna.Nunten Prabu Rana nglepasaken Jenparl'rge kengl.g uatuthane Km-bnko*ns nlesat, tms kateter Jenparlng natunpa-tunpa, tenah rantaa baEne. Nunten kazusul Jenpar{ng Dsftb, tatag srlu klna tengen, Kurnbatarna-

ngglundhung taksth nganuk. laJeng ftsd[svahrn snnJata Naracabqla nanJrng

tutuk, Dggero tnro gunlundhng aJur neetalane Kunbakanna Sugurr lrng{ngkyandha ngebnrkl uadya varr&ra katbah ingkaxs peJah. Slsanlng uadya A-lengka katraJa:rg,tlen!:g F,.apl $rveclhar bubar namrt.

a

U Jrrn{ L98),

272.DNNNEN NN Dtr [DDI D!U! DNnn D[ nlllllD&n

ffi .Hf, BB'f,Snn Bn nn nn

nPffn tEff !nnn mn nm EEnnuuuill Drn nnnn tnln !!t! urn Emnn nn Dnnn DrD

I.NAOARI AI{EI{GKAT

DDDNDmlltBmnEnnnnnnnn

nnnnnnrnnur!lENDNNI!

nnDnnn nnntr unru[unnnEtIl nnmn mn

IfrmHrlln nnnmnu!nnuNlIl TUIUI

EDNDNnn n[ntr nl!nnnmnlnt[nn

ffiHfiH#H$'"f,nHf, HH'frfr Bff Hf,hrn nn nn unnEn

Prabu Dasanuka, patlh Pulont4nl, Resl Pulaesa (gtnanuka) r lttya-

Page 60: Serat Pustakaraja Purwa 11

-fr-

Japanantra..Benbgg t - Salg Nate strngkara nanggal{[ sedan{ng kang rryl -Raden Kunbakarna. Nunten ah,orrmb nrlng antk Kunbakama kaka'lth Raden Kur-ba-lnruba lan Aevanlkunba klnon nadeg acnapatlr randlka gya budhal kldlho-

reka.ken enban Dltya Prakaupa lan DLtya Dyalagsa. Dene putra l[ata tctlgetRaclen Deuantaka, Narantalar nyang Devatunut kadhamhan dadya oratlnlng; -senaptl. Sa:rdika, nunton panlt bebLdhalal.

rr. ,

Patth Jaya AnlJ.a nyang radya sanara. Renbae t - Slyaga eauancl-uag

cl napagaken nengeah. Katungka praptonLra aenapatl Kunba-ktuba Aovnn{69

ba. Oya pinepag prang denlng ua(ya vanarar dadl PERANG CAGAL. hbanlpua-Raden Anggada lngka4 nana Kepl Dmvlnda Lan Arlnsnda naJeng, teldhlDg -yuda kalauan Drltya Prakenpa lan rydagaar vaaana denava knll[ pcJah! Ra-

den Assanllurnba nglopasaken Sa:rJata Naracaba.lal va(ya prasoaa nantut.

III. PASANCCRIHAI{ G.I R I K A g T.I] B A .

Raden Deva Lesnalur lllbleanar Anonan nysng Scnar Garong Petnrk. -.Renbag : - Ugl sanya slyaga Eauanc!-yareL rpnteu eenapatl Alengka nged-daL1 paprangan. Katungka aturlng va{yar btlLh eenapati Alengka qnrk Krrn-

baka:na. UlbLgala nunten natur Erlng Raden Leeuanar supadoe lrcnan lan -Anggada lngkang napagakon. Ipsnana gya dhasuh nrlng Anonan Anggaala lapag

aken nengsahl salrl{ka gya bidhaL. BEM!-8-.8ESI8 s - Kunba-}unba pcJah t1-nuueg ku-lm denlng Anonnn. Asvanllunba peJah kaaauat g[Drtng denl'8 Jt"V" -Anggada.

Srat{'lng aenapatL Alengkal Raden Narantaka Devantata !!ya.g DeuaQ

nut nga-nuk, kabenturan geLa denlng Kapl Snedha lan nadya nanrrar eatrLya

tetlga peJah renuk.CAliDHAK.Alf s - Dasanuk4 nanpl aturlpun Togog btllh aenapatl kakallh nfrng

6ret1 tettga Balpun peJah {ng papr"nga!. Sanallka Prab'u Daaanuka -nangle. Raden InclraJlt nunten natur, bllth dalu punlka sagah nyl-dra Prabu Rana. Kalllan gya budhal klaya! Tbgog.

KggCgllgr bldhallpun nDraJlt nanpLr apvun pangeetu kang 1bu Derrl .lntadgya plnarlngan ljl Slrep hrvln puoaka kadevata.n I{IMNASARA lcng kraaane-

lanun ngunglull ntnrn-nbunanl.ng nungeuh raged mbuh turpa salr t nalglng -tan saged uggLauat plndha natl. IndraJlt b5-ngah1 nunten parlt pangkat.

IV. WL.LGI R'I

Srl Bathara Ra.nar l,eomanas l{Lbl.oana, $rgrLval Alonan laq parraLanan

Renbae ; - }llblsana natur nrlng Sa"rg Nata btllh dalu punlka badhe rpntendhusths manJtng nallng aguna. Pranlls Narpatl Sugrlua nunten dhasuh alha-

teng eaclaya punggasa sanara klnen Jagl pagalggrahan.

Kacarita, Indrajlt Hus pasang olrep, tenah sadaya {ng Svelaglrl tllen kg

patl, kaJavi Raden lllblsqna lngkang takslh rungon sabab tan nenpan s1r€p

Page 61: Serat Pustakaraja Purwa 11

- 5L-

InilraJlt nanJtng Paeanggraban Suelaglrl nadosi pasaroyAnlpun Prabu Rana,

kadenangan l,lLbleaaa laJeng dipua lokaken naLtlg, tena.b gogot lng pagalg-grahan eadaya sanl tangll ngrtyok Indrd{t. Iabct kapengkok lng pancaba-

yar nDrdlt rglepasaken SanJata l{lmanaearar vadya rranara kaungkulaa puog

ka kadeuataa uau tenah s8ln1 nlba nglunpnrk kadoa tl.Ien. IndraJlt nunten

oncad kundur.

Prabtr Rana, Raden loanana, Wlblsana lan lrcnan tuyln pannkavan Ing

lang luput lng lJlnenaaara dabat Burqgkasa labet sn{nga clntra}anlng vadlra

van8,ra,. ilal-ah Prabm Rana badhe Eu&lk sarlra karana ruxaoo dacbe Jale.ranpatlnlng para pragos6. l(sda,trL ffsang Narada fununrn parlng dharmh

""foaSrl Rana bttlh para reysnda vau nboten peJahr a.ngLng anung ketecper, eg

ged dipuu ualuynkik6n navl nON SANDITATA (goclhong Iata l.{aboeandl). Sld -Rana gya parentah nrJ-ng Anonan kinen netblk mn SandlLata {ng Gunung IMIGIRI. Anoman panglcatl dunugt Inaglrt blngutrg sabab doreng nnngeltoe rru-Jurt{ng godhong Sandllata, pranlla nuntcn guntrng di.pun angkat katur Prabu

Ra.na. DrrpL dunugl ngarea Natal Prabu Raroa nunten nethlk mn 9antlllata og,

uatauts lenbar aaruL duka dbateng Anonan dene kautug nstenalra lunevat kg

bat kllvat, gunung dlarrgkat. Anonal tanggap lng aenur nunten gunung dl-pun ellmt nlegat va:rgeul nrlng aeale.

Ron Santlllata }aJeng klnen nenah donlng Anonan; kadhawlun nycnbuS

aken kang saJrya kapidhqra. .0noman gya rlndahken dhamht;8 Sang ilata, sg

keclhap netra para uanara srnl valuya. lfugnye ual.uya, Narpatl $rgrlva ny11

wn pallJ.a.h nedya ngrayah kutbs .Aleagka ka:tggo naLes ulua hsanuta nBBQB

lra danel cintra.kq"lng paxa ranara. Kalll-an nunten bldha1 kerl.g lanplt -ngebyuk krtha AJ.engka.

V. NAGAru ALEU_GKA.

Prab'u Daeanuka nanpl attrrlpun nhdlt blllh Prabn Rana aavadya ee-n&ra sanpun peJah. Daganuke blngah sangct, nunten ngrar4kuL lan nguaatg

treng putra. Nunten Saag Nata uanJ{ng Tanan Soka arsa nondhong D6rrI SlntaNangtlg dereng ngantos kalekeansnl kaaanr gegcrLng kutb. Alengkar-

kethek-kethek ngrayah ban.lhar ngobongl griya. Daeanuka n{n!a]'l kang pu-tra IndrdLt, dupi vus ngadhep dlpun dukant katbah-2 sanrL dlpun JeJogl,gabab kaanggep dora slcarar nyat€.lo nalah kethok-2 sanl ngrayah Alengka.

Ingkang punl-ke Baden IndraJtt nunten natur sagah nadeg oenapatlr-gya panlt blalhal. Mauplr rng Kasatrtyan Bllutungpura, kapangglh kang gqlya Deul Exdr.an{ngruu lngkang nenbe nang}iu kq4g putra kaka}Lh flgkang teh

sLh tlnur kakaslh Raden Dasabatu lngglh Begasura lan Radon Kuntalabalm.

Karana Dewt Endranlngnrn nsnbe peputra alltr pranlJ.a nunten kalcuntluraken

dbateng Kaendran. Dene para garsa seIlr kakarthl nltLh krata birrhal d&l

teng paprutgan kadherekaken pengaptt Dltya Kala lleata nyang Ke]a l{6ntnka.{qlah kuelr 1-an parcngoong Dltya Daruka tuvln Dltya Da"rtht. Frreta kaban-

dhalgaken nasa! barlsa! rensnda ten&h katha,h lngkary lrcglJ-es mdhrr aanL

Page 62: Serat Pustakaraja Purwa 11

-52-

peJah. Anggada nurlng nuaten nyasat gunung, lceta renuk, nDrdtt lctrco-1ot, para garua sEl1r oanl peJah. Dttya lbnrka lan Danrkl nunten nddnFdosl kreta sakedhaf rus talputrgr BIa tLnttlban nDraJtt nagut pupub pl{l

5a'la l{enta Lan Kala l.lentaka peJah dentng Satabel{ Lan Ballrrlnata.-Raden Iaenana nadag eeaapatl, laJeng tanclhlng pralg lavan aDrcJlt.

adu kasekt€n, adu pangabaran l genl - banyu, naca^n - bantbeng. Naga - glrrudba. nDraJi.t nglepasaken aa4f a?a llJ.Jal{ta, Iacuena nanakdcen eanJata -Banuraetral tauah ganJ ata kalt h aanpyuL l{asana Baden Ie sldra nglElaga-ken eanJata hdracapa, b'rnancqr alha.dharrlng Sang Ind$Jlt, kaareul sa{a-ta $rravlJaya natao Jangganlng nDraJlt, tenab mbuh. Kuandha alnenpal -senpal denlng para ssnara. Nunton Ulblsana sldhLkaSas kran,rha olrna pu-1lh da{ya nega lan uondhurg.

TANCNB s-al9-N. .25 Jutd 1983.

273.HF"ila nElTn ""f,frt" - E[r ffi Hn*ilH""H" Bhr"nff BH Bts BPf,fffl [n"Bm ffi ffi Hff ffi nf, HE H8"."

ffiffi'hHffiffi^Hn ffi,$ilffiI.W.

Prabru Dasa,nuka, puJangga Bcgavan Kala Rrlaova, (Blnasuka)r patth -Dltya Pulontani, I]ltya Japanantrlr Togog. Renbe.a t - Sang l{ata taaaah.44

rglsr karana kongetan patlne para kadang putra acutala, nung kar{. punggl

va kraton, upaDa vlt-uttsn arruDg karl dolege. EsasaDanten Salg PuJangga-

yakoa nahr, anpadoo Srl Rahraaa nadeg gcn.Fatl netcpl JcJcglrg k.FratbaSang Nata knglgah kapravlranlpun, gya aloa nadeg senapatl. Xuntcn-

dharuh Togog klnen nfuba]{ pandhlta. lluonya ana pandhtta ngadhep, kada-ngu bab yuBudre Salg Nata. Pandhr ta natur bllth kantun ? dbt€n. Sang Ng

ta paring plrsa yen kagrrngan AJl Pancaoona, Brahuqna uatru bllth aadaya-

kang gunelar ing Jaged raya punlka uonten k{k{6nn{Fun. hganuka rurlnSr-Sa:lg Uilnr cltpun peJah1. Nunten togog kadbaurhan.lpbaLj. pandhrta sancsl-pun, dupi sarlpun nalrgarsa kadaqu bab ntavanrFua Sang Prabru. Sang Panary.

ta natur yen klrug 3 .llnton. hsanuka sangoaya Jengkel, pandh{ta dlpun-

beLeh peJsb. lllreng kadadogan nakatea vau, eadaya paadhlta lng barah Na-

garl Alengka nunten sa.nl lunaJar ngungol nri-ng Pasalggraban Snelaglr:lr-ngayon Prabu Ra.roa.

Sang Nata nunt€n n{nball para abcli buta nuJun, uusnya rgadhep nun-

ten kadangu sababe ka.lah prargo Para buta nuJun sanl natur btll.h Sang Ng

te nanpl ualeoi.pun lngkang oa.nl dlpurr sllcqra. Daea.nuka nuringr buta-b'uta

li:.!l!En nEnu Dnnn,rl:il nD Dll nm nn nLi ..1 nn !0n nn Dn.:.t tun trrulnDn lurltDEt:'r DJ! En lul Bl!,i:[:; nn nm nn nD nni;.ti;nnt. nn nn nn|ntrl

Page 63: Serat Pustakaraja Purwa 11

-53-

nuJuu klnen ngrnlc{tl nggeret hetar Satrg Nftlh lng kreta, }inuolror Roal

Japanantrl, PuJangga Dttya Btnaruka lngkang dados kcnek, pat'gaplt denasa

bupatl 5 : 1. DIIYA YfUITAXSI. 2. HAHCDHARA. 3. GATFDARA. 4. trALA -IITRMUKA. 5. KALA RUCMUKA:, Ing ngaroa Pattb Pulontant ngerlgaken vh{ya -raseksa elrah kesan tanpa vicalan. Sang tata dbaurh nrlng kusLr DLtya J4panaltr1 klnen nbandhangalcn kreta, ksdadak rak{tan hrtc nuJurn efu:rra. Ng

l! gantos tltltan kreta Jaladara panglrLd elma, tnre ngedal{ paprsFgan.

II. PASANCCRAHA,U S EBAilC B AI A.

Patd.h An118 ryang para va{ra pragosa sa.nya elyage rtrnantt kapraJu-

rltan, naFpl rarnrhya l{arpatl $gr{.ra. Renbar s - Sclg Xata dhanrh bl-ltbpara nadya klnen prayltual eabab Nagarl Alengkr kantu gadlhah oenapatl -pnnglcaosJl lngglh punllca Prabu Dasanuka plyanbak. f,atangka ahtr{.g uafttr;bltth Daganuka DgedslL papra.Dgrtl nadeg eenapatl. Gya aanL budhsl lqpaga-

ken, da(be PERlliG CAGAL. Dltya llllutagsa peJah denlng KapL ,,nn'la' deare -Dttya hrguuka peJah den{ng Trlgalggn. Bala truta kang elrah kelran Dgrubrt

uadya var'rq?a, tenah canpuh prang rans.

III.PASANCORAHAN CIRI EASTUBA.Raden Ibsa L€snant tsyrng Senar Gareng Petrrrk. Reuba.q I - Sarg Bag-

gus 4nggung prlbatosr bsrlt kaeeLak nelas nrlrg Lrng nba,hfu Der,rl Slnta.-Katungka nlreng suantan ranerdng prangr gya ttnut nrdsrg barlga.{ng va-

dya raeeksa, dadya PE4ANG SEKAR. Patlh Pulont'anl oavadyan{ra kepJ.ayu nug

dur.

nggglll3r Jronr"g prang ra,n€r hsanuka panlt nrtng Sang puJnngga, nedya-

nlnggah rnr{ng $ralaya Ergat nrl:rg dcva nlnta unggu'l{ng prang.

IV. KIEIIAIIQAN $-!.Bj-L-LLA .

l$yang Gunr nyang Narada. RenbaB t - {yuang Jagafuata dhasub nr{.ng

para deva btllh Daeanuka nrs n&rngkap dunugL vanoL pundhatrng yusvar prtulla AJL Pa:rceeona klnen ngracutr Nunteu ffvang lana nyeng para Javata -!!dha'l napagalen Dasa.nuka.

Prabnr Dasa.nuka kaparrgglh para deva, natur nyuurn unggultng prr?rgr-

vlnalgsul-an yen tal eaged,, nunten dadoo ptanSo Ssalg lana nyendhrl ngql

cut AJI Peneasona nangfng ncnbe konglng 4 kaeantosanr takalh kanhrn ea-tunggal,r upaltra slt-sltan nakaten naFrrng kantrtn oyode oaleqjer. Dagaluka

kraog yen kabanJut aJl-aJlnor ssngeaya nud.ng. Dera nalah ngirt-{vlr Da-

saluka gedmg-2 gregaten nangtng rnra dstan aeubada. l{assna lundarr ka{g

dak plnangglh deva J aga dahana uunrb nyang t'lnah bl-ebekan. D'tpl Dasaruka

pltnJceu, vlna:egouLan, blllh tbah p'r''lka aangke kaobongr y€n urs ndledck

kangge ngocot cangkene Daga,nuka. Aglle Daeemka lunaJar srlllr, kapalgglh

deva nengge eendhang lel ve,larrg unob p'tnagoran puoaka ldrdh€p-2. Dtpl Dl

sarruka plta.ken, vlnarrgsulan bltl.h eendhang loi wedang unob puatka ptngke

kangge ngelun yltnanlpun Daoanukar dene pueaka landhep-2 punlka kangg€ -

Page 64: Serat Pustakaraja Purwa 11

_ 51 _

nul.asara Dasanuka. Kadadalr oaklng Jrcnfng sondhang nlJtl rlRhqna mrrub -ngoyak Daea.nuka tenah keplayu vangmrL nrlng paprar€an.

V. PASAI{OCRATIAIT SUETACIRI.Prahu Ranar Iaenqnar l{lblgana, Srgr{.ra, .Abnan nyang pnnqlcagsl. -

Renbae : - Prabu Strgriva ngaturaken bab heanuka nadeg senapatl, sratlqlpun buta gangoals saEpun peJah Ls]lh. Srl Bathara Rana gya kaparcDg Jungnong sonapatl, kanthl pangaplt Anonan Lan .AnSgatla. Denc radya inglcqng nlnangka cucuklng pr&ng kapllLhaken pa.ra usrrdra lngkang elrah keuaJr. Gya -bldhal.CAIIDHAKAII t - frg papronSarr prang ca.npuh rarrer .Bala buta slrah kera!' -

peJah dening para uansta eirah kevan. Sratl oanapatl Dltya Gurruka

peJah denlng Jaya Anggadal dena Dltya l{ahodara lan Gattndara peJah

dening Anonan.

Dasaruka nur{ng rya nttih }ceta Jaladarar kqfapaga.ken $d. Rala nl.-

tlh kreta Jatizura. Prang adu kaeektenr prdrg Jeuparbgr uesana hsaruka€snu kar€potan, rya rianel pepethan ganbar

"o11an{Pun, {ngkang {tg par--

nrlh nedya ngondhanl gegananlng Sr1 Rana. lluanya nakaten nunten loJot eg

hLng papr"ngen, nanJlng Tana,n Soka, nggrejeg (rqrsloea) hd sl.ta lngk-trang nenbe salg, nangl''g Sa!8 Derrt tan prxrun. Dasarluka gye rralrggrl dha-teng paprapgan nallh.lhggfltg, Wyang hdra dharruh ahateng para deva Llnen narlngaleu kreta -kancana panglrld turangga sasrar klnuslrarr desa sarts keneklpun fngglh -deva, kaparlngaken dbateng Prabu Ba.tlura Ra.na. Daas.uuka nurlngr Eya nerF

tlurg pusaka nlJlJ- brtron vana nenpuh dhatssg SrL Barna. Nangtng pr{yttaa-Raden Leenana nglepasaken SanJata Naracabela, buron uana ganl poJah. Nug

ten Dasanuka Ltrlgr n{11 dedanel arpuh plnten-2 ermr Srl Rana ngsrt'ls-keu panulak. Daganuka nyavat kuntar kenglqg Iaenana ngantoo nlbap elaautdsn{ng Uibles:ra earta kagenb,ur dadoe valas. Dasaruka nunten nglepaoakan

oanJata Naracabala, wadya vanara kathdh hgkang pejah. NarrgitrC trorggL-nas Anonan gya nJa-upenl navl godhong Sandilatap lonah oaral geoa:rg nn]llu

Srl Rana nglepaeakon sanJata Drdracatrlar keng{ng Prabu Daearuka to-nab pejah. D5.tya Bl-nanuka gya ngrangkul Anonanr DSaken yen kadang fung-ga1 bayu. Nunten klnen kenpal. pala wanara.

Kadadak Daeanuka geoang nal{hr nttth }ceta nglabrag Srl Ranar na-nglng Srl Rana prayltna gya prnng kretar oyak-oyakanr puten-puterr dalgl

dar:gu kuelr deva sa.nbat tan klyat. llasnna, Srl Rana nglepasaken JenparJ.:rg

pusa-ka Kyai GI,IAI{IJAYAT hsanuka lsntaa mestakane 10 tlgaa paloing, sima

oyoding aJl Pancasona, gya PeJaL F,aden Hlblsstls ltgpgkobl lyqndhans -karg raka Sarvj. truuun nangtng ukaranlpun ngunan-unan dene tlnaak qngkara

srl Rana patrng psngupur rorlqg wlblea:ra, sarta nunten dharuh dxs

teng Anonan klnon nbedbol gunung KI\I.IGIINCRUNGATI kangge nableg kvandhane -Dasanuka kinarya kubur. Srl Rana gya 8!98!tlr1 Raden l{lblsana d"lah para-

prqyagung tedhtk nlrsa.nl sakubengtng praJa Alengka sablbaring pralg.

Page 65: Serat Pustakaraja Purwa 11

_ 55_

Patth Rrlontanl nyang Resi. Dltya JapanantrL lunaJar rgurgel. nrtng Kasa-trlyan nBlhrlungpura, orrlta putra Raden nhdtt, Raden hgabal"' lngglb.Begasura lan Raden Kuntal.abahr.

3A_ltpEB - KAI0U.-26 1'rn+ 1983.

27 4 . tB$EG:?F,r;r;1!l!!ffi0!!l!ffilflffiflltll$3ffi11

"H"f," ^ F'fr- m &npPr nfi-fll nflPfi".glofin $[ H! olr'rT" t[" ffi "E E"B*"" EH fifl'f,ffi l'"i H$'"$ff HST"ED ffi Bf, nf, X! nH nH HHfrSfl FF '."**ffi ffi F$ ffi Hd ffi H$ ffi",F ffi,.ffi Tff ry""F ffi ffi q_ffi

(TAl.tBAr UNDII,B)****t*l***f *{fi rr *ff tt*tIIi,rItrIr**r*

f. NAOAru ALENG.KA.

Srl Batbara Rana, Ulbleana; Iaslana, $rgrlval Anona!. Senbl13 l -Ulblsana sanpun kaJunenengaken }{ata lng AJ.engka donlng Pratu Rana. ilun-

ten plnar{ngan uejangan reuatonlng Narondra lngkary etn6bat HASTHA BRATA

I.aJeng Sr'1 Rana kapereng nedya nbyong lundur kang ganra Denl Sfuh

ta .lhnteng lyodya. Na.nung kabekta tanbak tlgkang nangke kangge narlga kug

&rr uonten lnglcang dereng ranpung, pranLLa nrpados nbotcn ndadaL sEnbet-

baltal Sang Nata Srl Rarna dharuh nrlng Narpati $rgrlva nyang pata eanare

klnen ngranpungaten tanba! (TAMBAK UNntR). $rgrlra eagah nunten bldbd.-Deue Aronan kautue ntnball Deut Stnta lng Tanan Soka. Sandlka gya bldhalgAl{DUAfA}{ : - Tanan Arga Sokal Devi S'lnta lfang Denl Trljatba narpl oo-

uanlpun Anonan natur bti.lh kautus dsn{ng Srl Ranar lr'lnsn nlrbqlt -Seng Deul. !fusnya tata-2 ntrntea bld.h&r.

[gcarlta, drpi Dewl Sinta sosatr ngaxsanlng $1L Rana1 katllar 6uag]ur sa-bab mnaos JlJl&. Dosl Slnta nqngLE laleng lyuuun kayaeakaken gunung go-

nt. l{unten Sfnta peJah obong. Nanglnt l8bet gqstn{.ng pa'ggallh, ^q{tte -nanJlng dahana,numb, tlnanpen Eyuarg Brana tenah :taksth valuya. Saslreglng latu1 katlngal- Dewt Stntc nencorong aaJ.a.h vangaul prauan guntht. Gya

kalenggahaken Jdar klayan Srt Rana kados penganten enggal. lfunten bl-dhal arlksant para sadya uanara lngka.ng ndan&sl tanbak.

II. NAGARI SEI,--l\GRIT{GGINQ.

Prah,r Sr.rkeeva ( Enatc RqJa Srnelt glHng ganra oe}[r)r patlh Drara-dageal DLtye Wira Kanpana, nanpl eounnt.pun tngkang yayah Rasekal. Delrl -JARITNI (ana.k Derl Sanakenala). REnbap ! - D6n1 Jartrnl rlnta blyantu eg

klng kang eyang Prabu $tkesva lggonya arsa nalss ukun patl dbatelg $:1 -Bana, Eupung ranangko n€nbo bad}e nboyong karrg grrna Devl Slnta dbatong-

Nagarl Ayodya.

Page 66: Serat Pustakaraja Purwa 11

-56-

Prabu $rkesva sagahr nunt€n dhanh nr{ng Dltya REKAIHAI.AXSA tuuln UIIT.C-

K,ALA SARPA klnen nberlhqh Talbal Undur" Sand{ka gla bldhal. Patih hara-dagea rguntaba.ken. gg&ANg-glgAl I - Ha{ya Selagrlngglng kapa''ggth va{ya-vana:ra, eulaya.nlrg rerobag da{ya bandayuda. l{a{ya Selag;rrnggl-ng kasoranr-gya nylopnng narga.

III. .

Srl RanavlJaya nyapg garrra Devt Sinta dalah para kadalg, ugl Seuar

Gareng Petmk. Renbag t - lladya !ra'i.?a l6^hasuh4n uyaDb'uDg tanbak Undu:r-

dunugl tanbak Grlnggrng. Sandtka nuat€n Banya hruan4ang nanbak salodta.-!fusnya dados, Srt Bana sarlnblt garea rysng para kadang slrrlt blilh.'l bo-

yong nrlng Ayodya llvat eanglnggll-lng tanbak.

PER.qXG SEKAR I - Dltya Rokatttayaksa nyang (rrs g"tn" gya natae pcrba-tangf:rg taJnbal tenah dhadhalr Srl flana dqLeh gerra 1an para prryegung rlnL kcren 1ng eauodra. Katgada Reden Anonanr Trlgangga laa Kapl Svcalba ttEandaDg nlfulungl. nBoten de4u sug kapltrlugal nentaos kapapalaken lnglanbunglng Gunung Ma.bendra.

Nunten Narpatt $rgrlva parentah tlbateng KrFL $aba, Kapl l6lrlng-Llng lan Kapi luyurlnglrlng klnon nylulupl sanodta nadogl tcang nbedhah -tarnbak. Sand{lca nunten 6a.nl palgkat. hrnugl Jronlng Eegara, kethek t€tl-ga kape.r'ggth Dttya Rekathayaksa lan Kala Sar?ar dadoa poralg' Buta kallhdipun angkat dening kethek tlgal kauncalaken nrlng dbarata.n tenah dlpun

kmyok uadya ilana:ra, denava knknl{h poJah renuk. Nunten ka.tatltl, Jebulraseksa kakallh uau Ba:tcs bala Alongka. Srl Rana nunten ,lhanrh p1{ng 9r-grlna lan HLblsana klnen nalLti var€anlpun Dcsanuka pundl lngkang takgtbne{ya nal.es ukun. Sandlka laJeng asrL trnandang. Dene Sri Rala nganthl -kqt'g garva nedah-nednhaken papnnlng k+ng ratra ftl! 1a] llca naeanggrah lng.nrllil.Kacarlta, Denl Jarmt ny+ng Togogl &rpl ttnlnga denaea !rlcq'l{[ uhrsan sa-ktng Solagrlnggfqg sant peJab, Sarg Ded ngaruk. Raden }llblsnna rurrng6 -blLih Jaruni punlka putranlpun kalg nbalyu Denl Sarpakenaka. Nuntcn Ano-

uan tngkqng klnen yapaga.ken. Prang Annnan lan Dewl JanrnJ., SaBg Dsr,rf ka-sorall, gya lunajar nrLng Gunung Kgrrgungnrngan, lngglh Sonana"a pasareyatl

lpun kang una Prabu Dasanuka svargl. Deul Jantnl gya eaeaJl lnunaa, te-nah nJedlnrl yltnani.ng Sang Dasanuka nuuten parlng kaluvlhan dhateng keqg

putra kepulunan kadunungaken lng rlha. Sang Deul gya pa.olt no(ya nonpuh

prangnallh. S1gog.

IV.NAOARI AYODTA.

Prabu Barata nyang karrg lbu tetlga Deul $rkasalyal Devt Kekayl, !gtd. ttfub&nlngrun lngglh $rnltravatlr nya:rg ar1 Reden Setarrgna. Nanpl ao-uanlpun Anoman. Rembap : - Anonan naht blll-h kautue denlng Srl Rana kt-

Page 67: Serat Pustakaraja Purwa 11

-''t-

n6r ngaturt untnga dhetsng Prabu Barate ycn Srl Rana sard.nbLt garna aan-

pun lunanpah boyong kundur dhateng Ayo{ya. Gya sall bualhal Eetlulralrea. -Sanarga-narga dlpun sedlyanl pangatl{hg ketbek lan buta. hggal{ng kandha

Prabu Barata we plnargglh klayan kang raka Prabu Rana, nranya sungk€E -gya nanJing pu!a. LaJeng dhunpar kaprabon lVodya kafur nrlng 51L Ranayt-

J aya.

ISg.ggl-;[, pufltantrg Juneuengan, Begaval llaslatha lan loglsrrra ql4l

wn kauntapaken lng kanukava!. Prabu Rana eagah t EIa kajcanthl nlnggah -

nrtng Salggar PanuJa[. l,lt]il lral<al{! tata-tata.ngesthL pangraortan, Sa!g-

Nate nguntabe,ken. Ihtartnah lang aa.nl uenuJal katttt.k Bgv. llaeLatha ]a:lBgr. Ioglssara nuksrr8 B8r88an€o

Kaeanr panganuklpun Retna Jarunl, vadya vinara lrgk.ng napagaken -kasabet ritoa sarl kantska. Nunt€n Prabu l{lbLaana lngkang naJeng, Dsvl -Jarunl kapllut, ea.Dbat teluk. Tnrs kadhaupaken plkantuk Kapl Trl8angga.-

Prabu $.rkesya tng Sel"agrlngg{.gr dttpl nlreng lrang va}ah Jaruni ka-ptlmt dening vadya vrne?a, gya nglurug Erlng {yo{ya. f,apapagaken denbg

Anonan, Prabu S,rkegua kauon nunten toluk. Preb'u Rara gya dha,rnb rrtrg -trang ragl Prabu l{lblsanar klnen nbekta laqg putra kapulunan Raden Dasarl

lakrana (an".t Dasa[uka kang ragll) uangaul nr!.ng Alengkar eatte kadbarnr!

an nulnng Hastba Brata sabab lng tenbo fngkang vsnnng gunantl Nata Aleng

ka tngglh n€Frlng Raden Daearllalcana purlka. l{lbleana satldlkar gya palltkundur.

i

a

26 Junl 1983.

275.r'nnD nn nn ntrBr! DEnn nnnn DDnnl EnI0Inn nn nnn En nn DIt nn nI EE nE mD nn ilI nnmn nn nDulnD nD En nn nn M nn DD ntnmBrnn[ &n trnn nl[ Enn n[r nE! rulrnE[ DI bn DtrEnru[mE [rn nn nE En ru nn nE [n DE nm mn Dn Ennn nts Etr !l!t luEnl! ILDEE u! nn nEnnn nn nm

Hffi:g'ffiHh Hfi ffi Hh-HrHE EN HE HH HN EE HN "N"mnEln on ru! nutEu[ Dn ntr nEI

I. TASA&I AYODIA.

Prabu Rana, nyalg arl oaklng kadlpaten llldurtsedya Harya Prabu Ba-

rata, Narpatl $rgriua. Begbag : - Sang Nata nanggnllh nurcanlpun kang rg

yl Deua Ipamana sabab datan earJu 61lng kary raka nggenya arsa nJuneneng

aken Nata Raden Dasarilalrrana {'g Nagarl'Alengka. Nunten lnonan kauttrs -ninbalr Daeayllakrane nr{ng Alengkar dene Jenbavan klnen nadosL nurcanl-pun Raden Deva Lesnana. Sa.ndLka gya eanl pantt bl.dhal. l{a(ya vanara Dgug

tabaken.

II. NAOARI B I K U K U N O.P I' R A .

Prabu Dasabahu nyang arl patih Kunta-labahr (anak IndraJlt) delah -brabmona yaksa kakallh Resl Pulontan{ lan Resl Japanantrl. Ronbag s - &

Page 68: Serat Pustakaraja Purwa 11

-58-

sabahr nedya naLes prrun patL nrl-ng Srl Bana iry Ayudya. Gya bldhrl sana-

dya kalrld patlh Kuntalabahu Eyarg patt.h &adaga. PERANC CAGAL T - lladya

Blh.rkungpura kapapag vadya Ayodye dattoe prang. t.|a(ya Blkulcu:rg kaeoran, -lunaJar nanjrng u&ner

III.UIIIA DHADHAtrA.Raden Dara lagrno.a nyalrg Senar Gareng Petnrk. Renbap t - Sang &sg

na taa oarJu lanun Daganllalcana kajunanengakea Nata tng ALengkal aabab-

lh trahLng Rahvana. PSRAI{0 SEKAR : - l,lonten lecan nubnrk Ioeoana dadya

perartg. Macan pejah badbir tVvary Naratlal Par{ng trlslk nr{ng song Bagua

klnen naaut karsanlng kang raka Prabu Rana. Sartg ugt nggsnya rglanpa^bl

yadat badhe nanpl cobl panggodha, ktuen vaqrada. Sandj.ka gya panit hrn-dur. ifvsrg Narada gLma. Jenbauan kapangslh Iaenana gya Bareng lundrr.

IV. NAQARI ALEUGtrA.prabu Ulbleena nonbe nuJ.ang gEethsbrata nrl.g Raden Daeavlla'krara,

nanpl praptanlra Anona:t, natur kaubrs denS-ng Srt Rana klnen n{rrlal:l fosg

wLlalcana. Ka]llan gya sarl.nblt bl,ihsl nrlng lyo{ya. Nansfng ronten l.gpagelaraa 41av1; Dagavilsltana kapanggtb lbgog, dlpun carlyocl yen panJg

nengadpun punlka saJlot putradpun Srl Ranar Dang{ng ataaJanlpun Prabu -Desarnuka suargl. Pranlla gya panlt dhat€ng .[Donan, eengadl badhe lelanenarrglrig tmo nlnggah gunung Sonavana (f,angungnngalr). Dene Anonan krrndu!

ngrunlylnl.S4gg4lbSr uont'en ing kuburanlng Dasanukal Raden Dagavllakrara gya ndha-gan oarui oasaJl lnunan. Daeanuka nJedhul wJud auluar nunten kang putrakaparlngan dburnrn klnen Langge nraJaya Sr:l Rana. Daaarll.akrana satdlkar-gya pantt btdhal nganthl llogog.

CAIIDIIAKAN 3 - Ing f,asatrlyaa Glrl I'ashrba, Eaden Lbsnana lau Jenbavat dA

lah pana.kauan. Sang Kusuna nggrahlta btltb badhe sonten ooba nggag

nya nglanpeld uadat. Pranlla Jonbasan nuntsn kada.dosa! rnrJutl leo-nana, uunten kavel{ng yen nangke uoaten putrl soeatr paerah earlralklnen nanpL. Badon Iagnana soctuldar. Pa:rakawan lgadh€p Iaelana -palau.

Katr:ngka sovanLpun Derl trlJatha paerah garlra nr:trg Iaanana, palstr

nunten kapondbong. Dene Raden LeeDana tngkang aell nganthi pana.ka-

van sova! nrt g dYodYa.

V. NACARI AYODY,A^Prabr,r Rana, Nar?atl $rgrlvap Iasnane nyang panakavan. Katungka ao-

vrnlpun Prabu lllbloana, anonan hruln Raalen heavlLakra.na. &d[hqg : - prg

bu Rana eaestu nJenenengaken Dasavlla}:rana dadoa Prabru lnon lng Alengka,

daLah J.ng tenbe Ayo{ya ugt dadoe eatunggal kLayan Alengka. Ingkang pun{-ka Prabnr lnon DasarilakraEa nunten darnel tatarrrn enggalr rlggtu prrn{fts 3

Page 69: Serat Pustakaraja Purwa 11

-59-

slnten konauon nboten kapareng nanJing pura ngadhep srl Rana, na:ranl d+reng pLkanbrk palllah 6rk{ng Pra}ru Anon DaeanLla^lcana. Atur nataten pu4lka Lanthl. dhasar bt1lh ttekdaL punlka taketh kathatr alaa vadya .[lengka -trah Rahuana lngkang badhe ngudl sedanlng srl Ra.ua. pra.Ella kalebet paravadya vanara rnggih uboten dlpun kaparengalcen cakEt-2 Sni Rana. FecarC-tanireng tq,tanan lngkang nganeh-anohi nakatcn nau, Anggada nur{ngr gya on-cad. snk{ng paeeban tanFa pa.nLt. Slgeg,

Oncadlpun Anggada lng vanol dalu punJ.ka nalah slngl-dqn uonton ea-ngan.rhqFrng paoareya:rlpun Prabu Rana, oapcrlu badhe 1d{ngk{lr sLntoa r.g-lrng ounodla nylfua srl Ran6, badh.e 41pun eopeng. Kadadak DaaanllakrsDa

plyanbak lnglrang nanJlng pura lyodya {.9 sancl {alu, ngunug {rhruubg papt

rtnglng Fuargl kang rana hoa.nuka, rtyatetl paoaroyanlng Srl Rana, sarpun

neh ndhavabaken pusaka ar'ateng d[adhan{ng Prabu Rala, kadadalr Anggada n9

'ra'l eallng panclheUkan lng pangengkah badhe ngnrket Daeavllakrgnal n6-nglng kauon runiyln klayal panbengotrpun Daaavllakrana, alok nqlrng. Ang

gada gugup nunten lunaJarl Srl Rana ulngu, geget Jronlng purir lnggada -dlpun lokaten nal.Lng, nunten kalmyok vadya ssJr&na. Dados perangrr para -vangra kaeoran, lnonan ndsDg ny€pong Anggada. Anonan natak $1 Haundrl,

Anggada dipun tempiillng Feploenr kantaka nunton karante katur nrlng Src.-

Ra.qa.

l,lonten pandhapi Anggada dlpun adl[1 kada]<ut nedya nyldra s6lanlngSrl Rana. Dasaullalcrana n)rusun supadoa Anggada dlpun ukun pcJah. NangtDg

dlpun beLa denlng Raden Iasnana lan Utblaanal havlt kanthl patarrgan bt-lih Anggada sanpun ageng J.alabetanipun dhateng Sd. Rana. Prantla karan-punganlpun, lnggada kabanila lng vana gung llvang-ltvung lanlnlpun 40 dlgten tanpa nedha tanpa ngonbe. Manavl Anggada takoth gosang, tan,rhq uana-

v1 sucl nanahlpun, nang{ng lanavl prjab teldha y€D pancon nedya nyldra -Sel Rana, Saeetr Anggada kabekta denJ.ng Arpnan dhateng uana gavatl ouD+

ten Labancla lng gurda. [rc11;l!gr sareng sarpun {0 dLnten, $loanlpun Da-

sanuka manjlng dhatens Anggatlar nunten nellhot tante tnra nga.uuk rrlng Ng

ga.rl {yodya. Dadoa Prar€r lngkang dipun padoel DasevlLatrana. Drpl pl-nanggLh, Daeavllakrana dlpun cokot Jalgganlpun pedbtl tenah peJah. hsgnuka oncad klayan nyekakLc'k sabab runaos lega, dene ana anak Daaanuka eg

gub naleo ulun patl nrlng Srl Rana ora kaleksananr nila dipun peJahl pl-yanbak.

Srl Rana nunten nLubrll logogr kada4u bab t'dndak tanduklpun hsa-nlLakra.na sadinteu-dlnten. Togog nyarLyoaakeu bab arggen{pun haarlla}rgEa BasaJl dhateng gunung Sonavanal nunten kapangglh euhanipun hearuka.Malah Togog natur blLihr lnekang nLebet pura ne{ya nyltlra Srt Rana punl-trs lngglh DaearLlakrana plyanbal. Sang Nata nmaoo legar nunten Anggada

kaganJ ar KaeatrlYan l(r:ntd,ra.

I'asarrr panganuklpun Prabu DaaabaL'u ne{ya nales ulun patlr tfuian-tlhtngarr dentng Jaye lnggadal Daaabatm kauon gya natur telukr lcnfireng

-warrgoul nrlng Bltrm}ungpura. T A N C E B trAI0l{. (261"''t1963;

Page 70: Serat Pustakaraja Purwa 11

nrl|nrE mm nut!!t IttD tlD nmIlI Enlltll nnn&nDln rltn l[!nE nD nnnD !u! n.!llln ntrDn

276.

I. NACARI a_!_Q__D_.lLl n-

Prabu RanavlJaya Ey'ng arl llarya Prabr Baratr lng lfdnrfaedyap Ra-

den Satnrgnar Baha Radea .0nondl. Rcnbali s- Seng ilata BanggelJ.h L.'tg gaFua Devl Slata rnro nggarbLnL, nyurnrn lrlhar-ldbanan dhah^u badher barrg el-alk kencana. Har;ra Barata nafitts bllLh Radcn Ioenana tarpun bl.lhrr ndupg

ya badher bang. Nunten Anonan kadhawhan [u6u1o Ua{ya ven4rr4 nguntabatcu

ilACARI SIHBAR RUKI,IA.

Prabu CAI{DRA KIr}IARA nyaDg 8rt DE}II ANTRAIA [ULIX., patth DIBI.{, S-CINDRA. RenbaB l - Nagar{. Slnbar hrloe katqran pageblug, narrgka nltrnrtrangelt{ng Jauata, Sang Nata kinen nblblt putrl trah Alengka lngkrng ea-

nsngke vont€u Kaendran. Srq',g Nata gya nalLh uatna &uang Eodrar bldhsl -rnrlng Kafysa:tgan, Patlh nguntabakan eavadyanya. EEBlSQ-lil$tr& t - ltadya -Shbar Rrlna kapapag va{ya vanara s'rk{ng lyodyar fllayanlng reubag dadoa

baadayuda. Bala Slnbar hrloa kaooranr 8ya nylnp"ng Ealgar

III,PINGGIR KALtr S-E-B-AJ-U..

Raden Deva Ipsnena EyaTrg Senar Gareng Petmk. Renbal t - Sang f,ucg

ne padoe badher bang sislk kenoanal kagrq kan6 uba\ru SLata tngkrng aar-pun nggarblnl. EEBAS|-E!$I$ : - l.bnten Daoan nubmk Iarnana, dadya ptarrg

Macan psjahr badhar ffvapg Banurar parlng badher bang slolk kencara, sqlta nlstt nrlng Lesnana k'lnen ngucll putrl trah $rsegka. lngkalg takclh tl-nur, lngkang dununung lag Kaendran. Sang Kusuna eandLka, gya panLt bl-dbal. WuaDg Banrna nanJing lepen. TLndakrra Ra{yan Legnala kqFaDgglb -Anona:r, nunten ndberek s{rtggah Ka}yuangan.

rv. KAtrrAl{cA[ T i nl+-ll A r A .

IY-1ag genranya Raden IndraJltr putra lfuang &drar unnl Denl hdrgnllgnrn tin"ngisan knng putra egtrL tngkalg takslh alLt nanl Denl Endra-

dl, pltaken sualarnanlla. ldlnargsulan bttLh ka.ng rana Raden nDraJtt Bar-.pun seda 1ng paprangan. Katungka rarrubnya IWary hdra palrul dhawh d$teng Devl Eaclranlngmnr blllh tngkalg lrayeh Dndratll kapundht ne{ya kalgyong nring $rralaya. Sang Devl ngafuralon, nuntcn kabakta onead.

50-

44 _IrI! !I n4 E! D[[nr l]DElnn EE nE&l! En En ntrhfi-H" HH""ffi $f;""Hfr ffi Hhnnn ffi""H$""' HH Hf, Hfl Hff Hfi Hflut"" Hn'""

ruon nl! DE D!IDIII NDE I!I! !En Er BBnrnn dH"H" gffi" EH*FI ffi EflErHHffiffi"f,flm"nnHH"mHH ffiffi ffi ffiE4__4[ E4 Dq ED rut- _Dn nn. [!i h[ tui Ed Eil nEm'npm bn D! nE EnDn B!!tI 6!nr n|fuln l[EnF-

( RAna Ba!Lalta ),

nntrnnntrtn B!Enn!utll !n!nn n|lrml![tl

rr.

Page 71: Serat Pustakaraja Purwa 11

-51 _

nBoton dangu ltyvatrg hdra aeJatt rarmbr parlrg pLroa bllth fnghngnyldra tcang vayah hdracll lrau duratraka. Des! Srdranlngnu nunten srn818

I$vang hdra nunten dbavuh dhatoDg para dena klnen nuhrtl. $drdll"aldeng sanl bldha-l. Kapa.nggih qfua:rg Endra palsur dados psrangr Drdra -palsu barthar Prabu Candralunara, nulten onqad.

Raden Iosuana lan Anonan Bouan [)'v"t'g hdra, nyumn Deul hdradL;-nlnangoulan yen kacldra Prab,u Candrakunara. Pranlla Wvarg hdra dbarub

nrllg Lesnana klnen ngrebat, yen oagcd ngrebab klncn nbekta dhrteng ilaea

rL dyodya. Iaanana sagab nuntcn bldhrl nututl Candralnurara.

CAIIDIIAKAI{, t - Tng Slnbar hrlma' Prabu Caadralrunara $rr sag6d nyidra Derrl

hdradl kapapanalen {ng kaputren, dtpun encing dentng kang rayl De-

vl Antralcarnrlrn. Kasanr aturl.g oathll btlth Derl hdradll lan .0n-tralarnrLan kacldra duratnata Rsdsn lasoana caldng Ayodya. Sang Xa-

ta gugup gya ngerlgakon vadya ngfung nrlng dyodya.

V. NAGARI -- I I O LI A.

Prabu Rarnal narpt eoranlpun La'g rayl hsna:ra Lan Anouanr lSatura-ken bad.her bang tetvln Desl Drdradi anak nDraJtt oaklng Kaendran delah Dg

yl Antrako!ru]ah eaking Slnbar htloa. Badhsr Dunten kanaaal, laJeng kad.lg

har denlng DevL Slnta. ltuanya dhahar ulan, Derrl SJ.nta babaran llJtt k8-lmngpekrkrarnane, plnarrngankakaslhRlDEl PUJ I NGC0 L0 t{0 -lngglb RAI{A BATLAIIA.

Katugka l$vang hdra l.8n Devl trbdrqn{ngnt!1 paBrah ke.ng nayab Ib-rd EratradJ. klnen ngguleserthEb Srt BanartJaya. SrI Rana lan Detrf Shta -nanpl Erdradl kapuudhrt putral ptaartngan talbah naral Devl EIDRA KtUd{A.

(aaaru p"nganuklpun Prabu Cantlralunara, tLnaadhlngan denhg lla:ya-Prabu Batats. Candra.kunara kaeora:rr natur toluk garta nagraha.ken ka'g rgyi Dent AntrakermLan kattr Prabu Barata. SrL Rana nunton ndhauFaken lcarrg

rayl Itarya Prabu Barata ptkanbrk Devl lntrakevulan, sarta Sang Dsrl plaeringa.n tanban nanl DEUI LIBA UANGnf"

a

2'l Jrtn{ 1983'

277.

I.NAOAru ATODTA.Prabtr Rana, Iaena[ar Satmgaa, $.rgrlua. Reobae , - Sang Nata nedya -

ndbaupaken kang putra Raden PuJinggoloso kLayan Deyl Do&akunala, nanglng-

Hffihryffi:$n ffiffiWffilloEEElI NE!m n&ntr mnntr nnmmmm

[nunn Dn nn rnn nn n[ DD D[lttr DtlEr EEnn II Ilu BEnn nn [uD nn Iu! nnD u! un nE nB n! nn mn hn n! u! nnilH"Hn Hfl fiH Hn En Hn'f,ffi ffi "" $fi *" HH HH Hf, Ef, Hf, Hf,En ltn Dn nn nn nn nn trn nn no nn nn &B mtr En En &n EDn llnnn nDnm uu Dlt nn nD[lE lltrEn lultul DtrnDn mm'|m

Page 72: Serat Pustakaraja Purwa 11

_62_

kang putra hrJlnggolor{o Eurca dqlr{ng Eodya sabab calon karrg garna npwnbebona TINGALAIi( SI.JAROA. (taUst Deut DxdtakuuaLa nunaoe veyah lVuang h-dra). ftaden Legna.na nunten kadhanrhn- Dgupaya nuroarl'g krhg putra Radcn-

hrjLngeolorto, roanavl sanpun ptnangglb klnen nganthl eosaa nrlng Kaindran,nlruurn tfngalal svatga Lalgge aaarahan penganten. Denc nadcn Iltgangga \gpfps 4[p!n'l{ Raden Anggada nrlng Nagart lgraetina, aabab Banpun gavatatrls

Anggada datan purun seba ny:lng Ayo{ya. Sadaya nunten eanL pani.t !ldhe1.r

II. NAOARI BIKUKUNGPURA.

Prabu bsabah lngglh Begaoura (ansk nDraJlt)r patlh Kuntalabahrr-nanpi sovanlpun Kapl Anala. .Bgg!gg, I - lnaLa natur kautua dsn{ag Radeu Ja-ya Anggada klnen n1ruuun btyantu Prabu Itrsabahr Dgg€nya Anggada ned5ra nbalg1a nri.ng Prabtr Rana, earta nedya uraJaya Raden PuJlnggofosp. Daeabah ea-gah, nunten bldha'l savadya nrlng Agraetina. PB/U{C OACAL t - l,ladya Btku-lilngpura kapapa6l ua{ya Eodyar sulayadng renbag dadya bandayuda. Uaaana -ra{ya Bllxtkung kasoranl Bla nanJrng vana uylnpang narga.

III. l{Al{A DHADB.AKA,

Raden PuJtnggolovo lnggth Rana BatLaua ryarlg Seuar Oarang Potnrk. -Renba.q : - Sang Bagua nedya nggayuh wahyunlng ratu. Katungka rarnrbnya kang

psDan Raden Icgoanar dhasuh nrtng kang putra llnsn nyusun tlDgrlaa Byarga-

dbateng Kaendran. Pujlnggolotm sandlka, nunten ninggah nd.ng Katryvangan. -PERAI|C SKAB 3 - PuJinggoloro kapqngglh para deva, sang Bagua lsrrnngsula-ken tan purun, terah dados paralg. Dsva kamran, lVsalg hdra rarmh oagabnunrnalen tlngalan ssar€6, nrlng Ayodya. Radou Puj{:ggolorp nrmtsn palLt.

IV. NAGARI AGRA_SJLJIiA.

Radcn Anggada nanpl oowanlpun kang putra Prabu Daaebahr inglang na-tur sagah aabiyantrr nggonya Jaya Anggada nedya nbalela nrlt'g Srt Rena. Ka-tlngka praptarxha lbiganggae nahr bl1th Jaya Anggada katlnbaLan aovan d-!g

teng dyo{yg. Anggada tan pumn, rmntea porang. Trlg$gga karon gya lunaJarJaya Anggada nunten panlt ne{ya nytdra Raden PuJtnggolorpr Prah h-

sabahu oava(ya klnen uJanpangl.

V. NAGARI ALENCKA.

Prabu Uibleana dbavuh nring kang putra nanfu Jenbavan Dyalg Derf qljotho klnen napan lng Tanah Javal haylt rng nrlka tenbenlpun badhe eaged -nurrrnal<en dral at narendra. Kang putra sadnblt sandtka, Eya bldhel . D6!e -Prabu l.Ilbleana gya btdhal soran nrJ.ng Ayodya.

vll. NAGARI AIODYA.Prabu Ranar sLntar fugrirel ulbleara. Katungka oor4nipun Radan loo--

Page 73: Serat Pustakaraja Purwa 11

i

;

I,l

,l5A{

-b3- |

Drnar Aronan !1tnng Raden PuJlnggofouo drlrh pannlcagan. Rubac : - Dhaupl-ng

penganten ngentosl tlxgalan anarga. Nunten lVuang Drdra tuuunra narlrgalcntlngalan ssatga. !fuonya ::unantlr Raden \lrnggolorm J-qJeng kaclhaupalcen rr&yaa Derl Drdrak'rnqla. hrr:nanbg dhaupr Sang Bagua rrlnleudba Juneneng narcgdra tng Ayo{ya JeJuluk Prabu l\rJtnggolom lrygib Pratu Rana Batlrra.

Kacarlta, {ng vanci dalu Jaya Anggad.a ne{lng dt'qrgtba aedya nyidra -Prabu PuJrnggolono, naxglng kadenalgan l{i.bLcana, nuaten kaenutrken, Angg*da naLah nurbg, tenah dadoc perang. Kang aall eare kagetr gla wngu sada-ya, gegsr Jmnlng pura.. Anonan hrnanrtangr Anggatla klptlilt, nuntcn katur -nrtng Sri Rana. T+Jeng katant{ng denfug &t RarnavlJaya, Jaya Ar:ggada naturtobat. Kaearxr panganukipun Prabu Daeabahr bebela dhateng Aggadal kapapagg

ken Raden Lesnana, Daeabehl kap{lrritr nurten m"rgtul, IaJenS kadharnrhan sanggtr1.

278.

a-27 Junl 1981,

Hffi ffiffi ffihHffi Hffi"TH Hffim ffi ffi Mffi ffi ffI

I. NACARI ALf,I{CKA.Srt RanaslJa}'a ny"'tg putra Prabu fuJlnggoloro, dalah knng ralrl Prabu

Barata, Prabu Wlbloa:ra, Raden Deva Losana. !f,Ebgg I - Srl Rana nedya aeda

obng nrJ-ng Gunung Kutba:runggu. Nunten dhamrh nr{ng losilals Ltncn &v8tl -lnng nbalgu Devl Slnta lng HardJ- Sekar, nunten kadhereha nrlng Kutbarung-gu. Leonana oandlka, nunten !tdhc], dene SrL Rana aaka,lang ugl laJeng bl-dhal dhatorg Gunung Kuthamnggu.

II.NAGARI TUTTGQUL ARJ A.Prabu Jaya $rrarsa nyang arl Raden Jaya Mardgva, petlh Jaya Mu,raFa.

Renbas : - Sa:rg Nata kasnaran putrl- ManthllL atrnqfan{ng Patlh $,tdibya vevg

ngl Derll Stn{EilR. Gya budhal nglunrg nring HanthtU. PERAIICLGICAL S - lla-4ya nrnggularJa kapapag vadya AyodJar sul.ay'nrng reubag dadbs palcalco-a. -Ua{ya TunggularJa kaooranl gya nylnpang Earf,ar

III. NAOART I.{ANTHILI.

Prabu Jarraka nyang arl lpc patlh Sudlbya. &enbc.s I - Sarrg Nata nang-

ga'l{h si-raan!ry kang putra Raden Mayaretnar dene kJ. patlh ug1 kecalan kang

putra Rotna $.rnekar. yangka Mayaretoa Lan $unekar nau sanpun kapacangaken.

Salg Nata nunten nlnbaH t'ltlhanlpun kang putrar 0aJah JAKA MA8UTA Lan Ku-

da BALAI{G AllTFAll, kakalttrnya Bagoal tata Jal.rna. lfusnya nangaraa kadhamban

Page 74: Serat Pustakaraja Purwa 11

_63_

Ernar Anonan lyarg Raden PuJlnggolovo ful^ah panakavan. Rubaq ; - Dhaupt'gpenganten ngentosi. tlrya1an ouafga. Nuntea hrus:rg Endra hruunrn narlngatcntingal.s.n ssalga. lfuanya nrnantlr Raden PuJl-nggolo* lrJeng karlbaupalcen Ll&yan Dorl Srdrakunala. Pumanlng 4haupr Se4 Bagua nln1eudha Jr:neneng nar€Adra 1ng Ayodya JeJuluk Prabtr l\rJtnggolouo lryglh Prahr Rana BatLara.

Facarlta, Ltg ua:rcl dalu Jaya Anggada nanJfng 'thugtba nedya nylclra -Prabu PuJlrggolono, nalglag kaddnangan lllblca-ar nunten kaeEutaken, Anggrda nal-ah nurhg, tenah dadoa perartg. Kang ead sare kagetr gla wngu sada-ya, geg€r Jronlng pur&. Anonan hrnandengr Anggada klpllilt, nunten kafir -nrtng Sri Rana. IaJeng katant{ng denlng Srl Ranar{aya, Jaya lnggada naturtobat. Kaear:u panganuklpun Prabtr Daeabahr bebela dhateng lnggada, kapapagg,

ken Raden Lesnana, Dasabalu kap{kri1 nurten m'"gkull l{eng kadhavuhen saFg

gttl.TANCEB KAIO}{.-

27 Jt"l 1983.

279.lnEru! nEEn nnnn nnnli ntEnDn mrnDn mnnnnnntrnm Dnf,fr""B'r Hm"rHH Hf, fi H Hf, Hfl""HHnEn mnl Dn gun Bnn nn !u! nnHtrH"r Hfi fln HS *' nff Hfr nH

Hil#ffiffiffiffiffi n

I. NACAru A-&-!--[3-[_A .

Srt RanardJaJ'a ny"ng putra Prabu PuJlnggolono, daLah kr'rg rayl Prabu

Barata, Prabu lllbloaaa, Raden Dora Losoana. nEEDgg t - Srl Rana ne{ya oeda

obrg nrlng Gunung Kutbannggu. Nunten dharuh nr{ng Iasitana lr{ncn 9ova3 -lnng nbaliiru Derl Slnta lng Hsrdi Sekarl nunten kadhereloa nrlng futbanrng-gu. Leamana sandlka, nunten ltdhq'lr dene M. RaDa saklrang ugl rdeng bt-dhal dbatarg Cunung Kuthanrrqggu.

NAGARI TUNGOUL ARJA.

Prabm Jaya $trarsa Eyeng arl Raden Jaya Mardgra, patlh Jaya l{eldrka.Renbae : - Sang Nata kasnaran putrL Manthltl atnaJan{ng Patlh $ldlbya vevg

ngl DevL $n{trKAR. Gya budbal ngluntg nrlng Manthl[. PERAIG GAS.0! r - ]la-4ya TunggularJa kapapag vadya Ayodyar sula3rnn{ng reubag dadbs pa:lcakora. -Ua{ya TunggularJa kasoranl gya nylnpang Ealgar

III. NAOARI I.{ A N T H I,L I .

Prabu Jsnaka nyang arl lpc patlh Sttdlbya. Renba.s t - Sang Nata nang-

ga'l{h ei:aan!:g kang putra Raden Mayaretnal dene kL patlh ug1 kecalan kang

putre Rotna $.rnekar. yangka Mayaret'na Lan $unekar nau sanpun kapaca.ngaken.

Salg Nata nunten nlnball t'ltlhanlpun kang putrar Oalah JAKA MARUTA ].an Ku-

da BALAI{G AllTFAll, kakaUrnya Eagoal tata Jal.rna. !fuonya nangaraa kadharuban

II.

Page 75: Serat Pustakaraja Purwa 11

-6L-

nadogi rourca:dng kalg gustl eathblt. SantlJLa nu\ya pangkat. O"o" Song Na-

ta royo"g patih nunten bldhql nrLng Ounung Kutharunggu atsa DgasunlDgant -nggsnya kang putra nanhr arga seda obong.

IY. ALDI E.-LK-&-B .

DevL Stnta nanpl eorald.pun karrg rayl Raden Daua Lanena d,.lah genar,

Garerg lan Potntk. ngglgg r - Iaenana nahr nrlng lnng ubalry.u b{1rh penJe-

nengani.pun ldnon nuarl Srl Rara nrlng Gunung Kuthanrnggu nedya eeda otrong.

Sang Devi sagahr nunten kadherckakan bldh4l sapanakavane. EEEAIIL-SEIAB t-Wonten lng n€urgar Devi Stnta 1al Leenana k"fanggth trarrg rayl putra l'{anthl-11 Raden ilayaretna. Dtpl kadangp, l,{ayaretna natur .bllth nggalnrh gartra sB-tunggqrtng putrl fnCkaqg katitlsen Devl SrL. Raden Iasnarra nur'lng eabab kg

sengguh kang rayl Mayaretna nedya ngayunakon kang nbahru Donl St-nta. l{un-ten dados p€rarg. Deua I€snana kaaorarrr kendhang o.ldng papraFganr 'laJeng-

ttnubrtan donlng Mayaretna.

9AI{DHAKA}{ : - Pertapan Glrt Ttrnggalr Begavan Da::nasabda nanpl oovanlpun -Retna $rlnekar lrlgkarrg nyarauedckak€n kang raLa l,layaretua, rontcn puq

di nurcarripun, bJlnanggtrlan yen ngudl putrl tltig Desl Slr Barta k1-nen nugul mrlng Kutharunggu. Retna $.rrokar Ban(Uks nunton pantt p4lg

kat.Kacarlta, - llonton narga Smekq kapapeg Prabu Jaya $tarael araa lcapon-dhong, Sary D€vi lunaJar. Katladek playune Sang Dovl ptnangeth CaJatr Jaks -Manrta lan Krtle Balalg Pangantepan. hronya teicen tlnaken, GaJ ah lan Kuda -bela nrlng Snng Devl' ttadya prang lauan Prabu Jaya $rraroa. }tasatra Jaya qS

rarea kasoraD gya lunaJar. Deul Snekar nunten nltih gdab nrlng Kutlranrqg

6o.

v. g-9, .

Prahu Rarna, DevJ. Slrrtal nanpl rarnrb4ra kqrrg ra.na Hanthl1:l Pratu Jalgka, l{lblsanap Ioenana, $rgrlvar Anonatr 1an vadya saD&ra. Reubap t - Srl 8tna nedya seda ob,ongl kang garlra Devl Slnta araa ndherekr ugl Radsa Iaenana

tal kantun. l{ulya.Senggala kedbaruhan yasa Sunung 8€dr lngkang &rnsdt sg-tclng KAIU GABU, RAS,Ail.A.LA, CBIDHANA llan KAIU IJUNGU. ltusnya saraaptar SrL Rs-

na nunten dhavuh nrlng kalg rayi U!.bleana1 tlttp : L. KRSTA KXNCAIIA PNCI-

RTD IURANCOA ].00. 2. BAIE KnICA}IA SAKA D}DMAS. 3. }'I.OIOTHA RATA. /+. PAKEII

SRt RAHA. (lsl vevarah lhetbabrata). Uuenya puma lng dharruhr S:rl Rana gya

ngg$dheng k&ng garya Deni Stnts daL8,h kang raSl Raden Deva Ipsoanar ngge-

byur dabana Durub. psr's deva nyang vidodarl gani nethuk kang earya s€da -nuk8t.a.

Katu:rgka praptanlra Raden Mayaretna oeaarongan klayan Rotna Sunckarl

Prabru Jqneka nluah patth Sudlbya dahat ouka fng pangge'l{h. Nunten Raden Hg

yaretna kadhaupakon plkantuk Retna $rnekar. I'asarlr palganuk{Fun Prabu Jaya

Suraroal slneblak barat denlng .Anomanr Jaya Srtrarsa sauaEya. ka'npmng.

( eZ Junr 1983 ).

Page 76: Serat Pustakaraja Purwa 11

I

d

{1l

I

_65_

279.HH*fiE rtr"E WnH" - ffi" HH

HHn'H' Fil*Hf, Hf,r"F ffi HFHfif;

Hffin-ffi ffiffi".fiEffiffi HH

HH Hf," EH ffi HE" Hn "f,B- Hff HF - nH"'il! nH-Hr 'm nff'!fr'

ffi.h ffi# ffi"ffi ffi ffi'S ffi ffiS ffi,# *# ffiffiI.NAGARI DUARAI{ATI PRAI{A.

Prabu f,earaJl nya.ng putra Railen Kacendra lan Raden Kuntarar dala-b pg

X15 KrrnJala. .Bgnb!8. : - Sang ilata na:.8gnr{[ pgg6pya ar6a nclhaupakbn l.4itg -putra Derrl hilragnj. p{tanatg putra l{andrra (Ayoay.) atrndanlng prhbu Pu-Jlnggolono nanl Raden KunthtboJa. l,lalgka ronten nareudra eald-ng nbgar{. Pa-

rang Gunlurng Pratu Jaya fuwreka ngLanar Dcrrl Bttlraenl. Sang Nata gya dba-

vuh nrlng kang putra Raden Kuntara klnon afur unliga nrlng Han&ra, supa-doe karrg putra enggqla kauat nrl.t6 Dvaravati. Sandlka gya Pangkat.

II. .

Prabu Jaya Srvreka ny"ng arl l{ar7a Jaya Pudheudha Lan Itarfia Trl€artapatlh JaSra $rkendra. !gg!gg, t - SanS Nat'a kagnnaran DerI Dodraenll gya utug

an llar?a Jaya hrclheldha k{ns11 nglung prang nrl-!8 Drsravetl. Ssl,lrks nun-ten bldhal sava{ya. PERANC 0A0AL t - Ua{ya Parang Gtrlllysrg canpuh prang 19

satr brla Draranatl. llasana vadya Parsng Gunlualg kaaoranl Jaya Pudhendha -lunaJar vangarl ldng Parang GunLuang.

HE

III. PERTAPAN SAPTA ARGA.

Bogavan,Sakrrtreu !ys'g putla Bonbang Palaaara daLah Puthrt $rpalana,

hrthlt pldrlcsrlca, Senar Garerg Petnrk. R€roba.p t - BBv. Sahrtren dhaurh dl4teng kang putra Palasara ll.nea eablyanbr nrlng Draravatl. Sand{ka nunten -bldhal nggnthl Srpalaua nya.lg pqn4knwss. PERANG SECAR s - l{onten uana, Pa-

laeara kapalgglh nacan arsa Eangsap dadoo peralg'. Macan pejah bedlhar Wane

Naratlal paring nlglk Sarg Bague klnen nrbg Oulra Duung badhe nalpl srara-

nlrrg kapraulran. Serta. ugl. Palasata kqpa!{ngan puaa.ka kalc+r{h t SAI{JATA ht!

RAIANC lan SAIIIATA Sts.ICKALI. ltuonya purna lng raoana gya panlt bLdhal. Na-

rade sl::na.CIANDHAXAS ! - Ing Guna funung, Reol Naga Rangsang nanpl 6evan{FUtl bageksa-

trah eatd-ng Guwal.aval nrns Dlty6 Coracandral Baperlu nyumu rekssnl-

pun Naga Rangsang rmJud hsaka Cttpu Iol Lenga Tala. Sa.ng Beel tan sg

ka, tenah dados p€rang. Reel Naga Rangeeng esnu kaeoralr kafi'ugka -praptanlra Banbang.Pal.agara. Reol Naga Rangsang natrr nr:lng Ptraaara

yen eagett nylmakalen Dltya Ooracandra, nedya kagenJar Ienga fala. Banbang

Palaeara sagah; uunten naJu pcralg tandhlng Coracandra. Palasara nglepaea-

ken sanJata tlaraya,ngr Dltya (bracaldra peJab.

i.li;

A

flfr5,ft{:t

Page 77: Serat Pustakaraja Purwa 11

-6-

Banbang Palasara nunten kaga$ar Ianga Tala, tnra pantt blar'a] dh!,

te'ng Uaravatl. Resl Nage Barngsang nglaJengakon nggenya tapa.

IV.NAQAru MANDI'RA (Aroffia).

Pretru PuJlnggolorm nyang kalg panan Prabu Baratal Raden Satmgrar-Prabu l{Lbleana. ilarpl eovanlpun Raden f.untara eakLng Duarauatd, ahrr plrraa bllth caloa penganten putad Devt hdrasnl badhe karebat denlng RaJa P!,

3ang Gunlvqng Pf,abu Jaya $rrrcka. PranJ.La Sang Nata fuJlnggoloro gya bl-dhql eakadang ngatak pengantea Raden KunthtboJa nrlrg Draravat{.CAIIIDEAKAN : - Nagarl Paralg Gunllangr ?rabu Jaya $rureka nanpl afirlrg pg

tlh Jaya $tkendra nyang llarya Jaya hrdhendhar bllth kasor {ng prang

klayaa eatrlya Draravatl. Prabu Jaya $lnreka nuringr gya kerlg larn-

ptt nglunrg tthatong Drarauatl.

V. NAGM.Prabu KesuaJl nuopl para tanu bssan saHtg Mrndrrar Prabtr Pujbggolg.

rnl Raden KunthlboJal Prabu Baratar Raden Satmgnar Prah I'llbleanap !g!-6ang Palasana sapanakanane. l{unton Raden KunthtboJa kadbaupaken p{kur61 -Derrl Drdraenl. Kaearu panganuklng Prabu Jdya $rrrokar tdoanclhlngsn doDbg

Palasara lngka::g ngJ.epaeaken SanJata Uarayangr tenah Prabu Jaye $rrrreks pg

J ah. lladya Parang Gunls'ng katrqlang Putht fupalara dsdya uaurtr tnrbar.

a

27 Junl L983,

Drnugl JfUd XI pun{ka, Serat Pust"ka Rqla htrua sarpun raDpttng. l.g--kapg punlka, hanbok bllth uonten klralg patraplng pa:r5rerat, !uLa ayu-rnrn luberlng ga:nodra pangakaant. Nutrun.

Kl Trlahtd. Rachadl S., ,S U R A K A R T A

IIII

f

Page 78: Serat Pustakaraja Purwa 11

_67_

nmhnh nn!!n n|lInE EnDiaEll u!tr!0tltD IID rnm Dl! lllt nD DID mrtrnn nn trm un un nn nn mnnt! Dn tnnnlo|lllll nnDn nn nEnnnnnn D![ nn, Du nn En DD IIlt!nD Ell Ilr! nn n! u! DIII nnnl[Dlllll ull ltD lln nn n& nn

DD !ilnnH $,,fiDII ND NN tI

I0lnnn n m

E"E Tnm

ffiffiffiffi

25).251.

255.

216.

257.

258.

.259.260.

26r.26?,

263.

264.

265.

266,

267,

268.

269,

270,

2'.1l.

272.

2?3.

271.

275.

276.

2'17.

278,

2n.

Bm[r$nr"tHHrtH

H'"ffH^nnnnnIII E

nnnlTf,""nH"r"

Er'f,HerHnEnnltn

m"T ffH *f;*

m'"f; H f; tr"H -il- H"T E,8" tr'ilnnnn ntrnE tr nnon n n l[n!n n EIIII lII Elltrn rrrE|rDEn

ff',HH f; H H*Hft,"H il HHH"n"HH

H^Hfliffit-uH ffi,,'.ml{oner u:rrt : llenl- lanpahan r [lclr

Patlne l{ahegegura . . . . . . . . IBgdhqha Iokapala . . . . r r r,r ICitrailglrngcnl . . . . . . . . 6$unantrl anrvlta (ng"!ger) . . . o g

$rnantrl gugur. ( SmmfX) . . . . lLBe.lh.hnHaeepatl ....... I UBedbabe Ayodya . . . . . . . . . 16Bedtbahe Bf-ngggLg ,;. ...r..ri,.ii,rro . r 19Is.ldre Slata, IndraJlt, Rana i . ZJMudhrnc Bayu Plhr . . . . r . . . URabtngRala ... o...... 25Ranagantlrung ........ . 2gAmnan duta i,. . . . . . . . . 32Ranatanbak . r........ 3jAnggadla cluta . . . . . . . . . . 3gsekat Dcna Retna (pralaatla g,lgur) $Patlne Bukbia r . ., o . . . . r 13l\d.gargga o r o i . . | . . . . lAPatLne Kunba]carne . . . . . . . . t6Patlne Indrqtlt. . . . . . .'r . lrgPatllte Drsanuka, . . . . . . . . 52Slnt€, boyong (fanUat undur) . . . 5jlnggadaballk ....... o. j7T-h{r€ hrJlnggolouo . . . . . .r 60RablnePuJ{nggolourr ... o... 6L

Rgnaobong ... o.'.....,. 63

Rabl:re KunttdboJa ., . . . . . rr 6j

Puraa lng rllnten Senen l{age, tgl, 22 Junl Lgg3..-